Download - Παύλειος Λόγος τεύχος 82

Transcript
Page 1: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

ΤΕΥΧΟΣ 82 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009

Page 2: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

ETOΣ ΙΣΤ΄TEYXOΣ 82

ΝΟΕ. - ΔΕΚ. 2009

σελ 8

σελ 16

σελ 26

EΞΩΦYΛΛOΦορητή εικόνα του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά μετά των οικογενών αυτού.

ΟΠΙΣΘΟΦYΛΛOΑπό την αναχώρηση της Ιεράς Εικόνος Παναγίας Βηθλεεμιτίσσης από την Ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά

MIKPEΣ EIΔHΣEIΣ

ΑΓ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΛΑΜΑΣτου Μοναχού Γερασίμου Μπεκέ

σελ 10ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑτου π. Νεκταρίου Σαββίδη

σελ 30

σελ 12

ΑΙΡΕΣΗ ΚΑΙ ΣΧΙΣΜΑ ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΠΑΠΙΣΜΟΥτου Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή

ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗΕΓΚΥΚΛΙΟΣΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΙΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

σελ 6

Ο ΘΕΟΠΤΗΣ ΤΟΥ ΡΩΣΙΚΟΥ ΒΟΡΡΑτου Αρχιμ. π. Ιερεμίου Γεωργαλή

ΔΙMHNIAIOOPΘOΔOΞOΠEPIOΔIKO

IEPAΣ MHTPOΠOΛEΩΣBEPOIAΣ , NAOYΣHΣ

KAI KAMΠANIAΣ

ΕΚΔΟΤΗΣ - ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣΣεβασμιώτατος

Mητροπολίτης Bεροίαςκ. Παντελεήμων

ΣΥΝΤΑΞΗ: Αρχιμ. Διονύσιος Ανθόπουλος, Αρχιμ. Αρσένιος Χαλδαιόπουλος, Α-θανάσιος Βουδούρης, Εμμανουήλ Ξυ-νάδας. HΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣE ΛI ΔO ΠOI HΣH & KAΛΛITEXNIKH EΠIMEΛEIA: Mον. Γεράσιμος Mπεκές. ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ: Αρχιμ. Χρυσόστομος ΞενιτόπουλοςΑΠΟΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ: Νίκος Μεταξόπουλος. EKTYΠΩΣH TYΠOΓPAΦEIO: «TYPE PRESS» Nέα NικομήδειαΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗ: Μον. Αντώνιος Σισμανίδης ΚΩΔΙΚΟΣ 2638

APΘPA MΠOPOYN NA AΠOΣTEΛ-ΛONTAI ΣTHΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY:ΠEPIOΔIKO «ΠAYΛEIOΣ ΛOΓOΣ»ΓPAΦEIO TYΠOY IEPAΣ MHTPO-ΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ, T.Θ. 241, 591 00 BEPOIA THΛ 23310 72317, ΦAΞ 23310 25275, E-mail: [email protected]

X E I P O Γ P A Φ A A Σ X E T Ω Σ ΔH MOΣIEYΣHΣ TOYΣ ΔEN EΠI-ΣTPE ΦONTAI

ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Δ ΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ. ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΑ ΝΑ ΑΠΟΣΤΕΛΛΟΥΝ ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ: 20ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΕΛΛΑΔΑ & ΚΥΠΡΟ, 40ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ

ΣYNΔPOMEΣ KAI EMBAΣMATA ΣTH ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY

web:

σελ 3

ΑΓΙΟΣ ΝΕΟΦΥΤΟΣ Ο ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΣτου Ιωάννη Καραβιδόπουλου

Page 3: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

ἀπόστασις καί πόλωσις ἀνάμε-σα εἰς τόν Θεόν καί τόν ἄνθρω-πον, τήν ὁποί-αν εἶχεν ἐπιφέ-ρει ἡ ἁμαρτία

τοῦ ἀνθρώπου, κατηργήθη μέ τήν πρόσληψιν ἀκεραίας τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως ἀπό τόν

Μονογενῆ Υἱόν καί Προαιώνιον Λόγον τοῦ Θεοῦ. Ἡ κατά τήν «εὐδοκίαν» τοῦ Θεοῦ, κατά τό πρῶτον δηλαδή καί ὁλόθυμον θέλημά Του, Σάρκωσις τοῦ Υἱοῦ Του, καταργεῖ κάθε ἀπόστασιν, ἑνώνει τόν οὐρανόν μέ τήν γῆν καί συνάπτει τό δημιούργημα μέ τόν Δημιουργόν!

«Σήμερον τῆς εὐδοκίας Θεοῦ τό προοίμιον καί τῆς τῶν ἀνθρώπων σωτηρίας ἡ προ-κήρυξις», ἔψαλεν ἡ Ἐκκλησία κατά τήν ἑορτήν τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου, ἡ ὁποία, διά τῆς ἀφιε ρώσεως τῆς μακαρίας Μα-ρίας εἰς τόν Ναόν καί τῆς ἐκεῖ προετοιμασίας της διά νά γίνῃ χωρίον τοῦ Ἀχωρήτου Θεοῦ,

Η

ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΙΣΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

+ Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ

ΕΛΕΩ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ, ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

ΠΑΝΤΙ ΤΩ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ, ΕΛΕΟΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΝ

ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝ ΒΗΘΛΕΕΜ ΓΕΝΝΗΘΕΝΤΟΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

«Ὁ οὐρανός καί ἡ γῆ σήμερον ἡνώθησαν, τεχθέντος τοῦ Χριστοῦ.Σήμερον Θεός ἐπί γῆς παραγέγονε, καί ἄνθρωπος εἰς οὐρανούς ἀναβέβηκε»!

(Ἰδιόμελον ΛιτἸς Χριστουγέννων)

Παύλειος Λόγος 3

Page 4: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

ἤνοιγε τόν δρόμον τῆς Ἐνσάρ-κου Οἰκονομίας τοῦ Θεοῦ καί προεκήρυττε τήν σωτηρίαν μας.

«Σήμερον τῆς σωτηρίας ἡμῶν τό κεφάλαιον καί τοῦ ἀπ’ αἰῶνος μυστηρίου ἡ φανέ-ρωσις˙ ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ Υἱός τῆς Παρθένου γίνεται», ἔψαλε πάλιν ἡ Ἐκκλησία κατά τήν ἑορτήν τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, τότε πού συνετελέσθη ἐκ Πνεύμα-τος Ἁγίου ἡ ἄσπορος σύλληψις τοῦ Ἀσυλλήπτου εἰς τήν ἁγίαν κοιλίαν τῆς Θεοτόκου καί ἤρχι-σε νά «συνυφαίνεται» ἡ θεία μέ τή ἀνθρωπίνην φύσιν, καί ὁ Θεός ἄνθρωπος γέγονεν, «ἵνα ἡμεῖς θεοποιηθῶμεν», κατά τή ἔκφρασιν τοῦ Μ. Ἀθανασίου. Ἡ «εὐδοκία», λοιπόν, ἡ ὁποία ἐχαιρετίσθη κατά τά Εἰσόδια, καί ἡ σωτηρία, ἡ ὁποία «ἐκεφα-λαιώθη» καί ἐφανερώθη κατά τόν Εὐαγγελισμόν, σήμερον, κατά τήν μεγάλην καί ἁγίαν ἡμέραν τῶν Χριστουγέννων, καθίσταται ἁπτή πραγματικό-της! Σήμερον «ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν» [1] καί οἱ Ἄγγελοι ἐπανη-γύρισαν τό γεγονός ψάλλοντες: «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία»! [2]

Μέ τήν Σάρκωσιν, τήν Ἐναν-θρώπησιν τοῦ Λόγου, ἤδη ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γέ-νους ἔχει δυνάμει συντελεσθῆ. Διότι, ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι, ἀφοῦ πιστεύσουν εἰς τόν Ἰησοῦν, ζήσουν ζωήν σύμφωνον μέ τήν πίστιν αὐτήν, σύμφωνον μέ τάς ἐντολάς καί τήν ὅλην διδασκα-λίαν τοῦ Ἰησοῦ, ὑψώνονται μέ τήν τοιαύτην θεάρεστον βιοτήν καί καθίστανται φίλοι καί κοινω-νοί τοῦ Θεοῦ! Γίνονται «θείας

κοινωνοί φύσεως», [3] θεοί κατά χάριν! Τοῦτο συντελεῖται ἀποκλειστικῶς μέσα εἰς τήν Ἐκκλησίαν, ὅπου ὁ ἄνθρωπος ἀναγεννᾶται ἐν Χριστῷ καί υἱοθετεῖται ὑπό τοῦ Πατρός διά τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος, καί ἐν συνεχείᾳ διά τῶν ἁγίων Μυ-στηρίων καί τῆς καλλιεργείας τῆς ἀρετῆς, πληροῦται θείας χάριτος καί Πνεύματος Ἁγίου καί αὐξάνει «εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώ-ματος τοῦ Χριστοῦ», [4] μέχρις ὅτου φθάσει νά λέγῃ μετά τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δέ ἐν ἐμοί Χρι-στός». [5] Τούς οὕτω τελειομέ-νους ὁ Χριστός δέν τούς θεω-ρεῖ ἁπλῶς φίλους Του ἤ ἀδελ-φούς Του, ἀλλά τούς ἀναγνωρί-ζει ὡς μέλη τοῦ Σώματός Του. Διά τοῦτο καί ἔλεγεν ἀπό τοῦ ὕψους τοῦ Σταυροῦ πρός τήν Παναγίαν Μητέρα Του περί τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου: «Γύναι, ἴδε ὁ υἱός σου» καί εἰς τόν Ἰω-άννην «ἰδού ἡ Μήτηρ σου». [6] Τά Χριστούγεννα, λοιπόν, ἀνοί-γουν διάπλατα τήν θύραν τῆς κατά χάριν χριστοποιήσεως καί θεοποιήσεως τοῦ ἀνθρώπου, καί ἕνεκα τούτου ἀκριβῶς «ἄγει ἑορτήν, ἐν χαρᾷ πᾶσα ἡ κτίσις, καί οἱ οὐρανοί σύν ἡμῖν ἀγαλ-λιῶνται» κατά τήν εὔσημον καί σωτήριον αὐτήν ἡμέραν! [7]

Μέ αὐτά τά χαρμόσυνα καί ἐλπιδοφόρα δεδομένα εἰς χεῖρας, ἀπευθύνομεν, ἀπό τῆς ἐν Φαναρίῳ καθηγιασμένης κα-θέδρας τοῦ πανσέπτου Οἰκου-μενικοῦ Πατριαρχείου, θερμά ἑόρτια συγχαρητήρια καί ἐγκαρ-δίους Πατριαρχικάς εὐχάς ἐπί τῇ «μητροπόλει τῶν ἑορτῶν» πρός ἅπαντα τά ἀνά τόν κό-σμον προσφιλῆ καί ἐπιπόθητα τέκνα τῆς ἁγιωτάτης Μητρός

Ἐκκλησίας, κληρικούς παντός βαθμοῦ, μονάζοντας καί λα-ϊκούς, ἄρχοντας καί ἀρχομέ-νους, μικρούς καί μεγάλους, μάλιστα δέ πρός τούς ἐμπερι-στάτους, τούς ἐν θλίψει, ἀνάγκῃ καί δοκιμασίᾳ εὑρισκομένους. Εἴθε, ὁ ἐν σπηλαίῳ γεννηθείς καί ἐν φάτνῃ ἀνακλιθείς προαι-ώνιος Υἱός τοῦ Θεοῦ καί χάριν ἡμῶν Υἱός τοῦ Ἀνθρώπου, να καταστήσῃ πάντας ἡμᾶς ἀξί-ους τῆς κενωτικῆς ἀγάπης καί τῆς ἁγίας καί προσκυνητικῆς ἐνσάρκου οἰκονομίας Του!

Φανάριον, Χριστούγεννα βθ΄

+ Ὁ ΚωνσταντινουπόλεωςΒαρΘολομαῖος

διάπυρος πρός Θεόν εὐχέτης πάντων ὑμῶν

[1] Ἰωάν. 1:14[2] Λουκ. 2:14[3] Β΄ Πέτρ. 1:4[4] Έφες. 4:13[5] Γαλ. 2:20[6] Ἰωαν. 19:26-27[7] Ἀπόστιχον Αἴνων 28 ης Δεκεμβρίου

4 Παύλειος Λόγος

Page 5: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

Παύλειος Λόγος 5

Page 6: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

αζί μέ τούς ποι-μένες καί τούς μάγους προσήλ-θαμε καί ἐμεῖς σήμερα, ἀδελφοί μου, ἑορτή τῆς κατά σάρκα γεν-

νήσεως τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, νοερά πρός τό σπήλαιο τῆς Βη-θλεέμ γιά νά προσκυνήσουμε τό ἐν φάτνῃ κείμενο νήπιο Ἰησοῦ.

Προσήλθαμε ὅμως καί αἰσθη-τά, γιατί σπήλαιο καί φάτνη τῆς Βηθλεέμ εἶναι ἡ ἱερά Πρόθεση κάθε ὀρθοδόξου ναοῦ, ἀπό τήν ὁποία ξεκινᾶ τό εἰς ἀνάμνηση τῆς ἐπιγείου ζωῆς, τῆς θυσίας καί τῆς ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου μας τελούμενο μυστήριο τῆς θείας Λει-τουργίας.

Προσκυνητές τοῦ δι᾽ ἡμᾶς γεν-νηθέντος Χριστοῦ καί ἐμεῖς, ἀδελ-φοί, γονατίζουμε σήμερα ἐνώπιον τοῦ ἀνεκφράστου μέ ἀνθρώπινα

λόγια μυστηρίου τῆς θείας ἀγάπης πού ἐκτυλίσσεται αἰῶνες τώρα στόν κόσμο, γονατίζουμε ἐνώπιον τοῦ ἀκαταλήπτου γιά τόν ἀνθρώ-πινο νοῦ μυστηρίου τῆς θείας κενώσεως.

Διότι ἐάν ἡ κατά σάρκα γέννηση τοῦ Χριστοῦ πραγματοποιήθηκε ἐφάπαξ ἐν χρόνῳ, πραγματοποιή-θηκε σέ μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή μέσα στήν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητος καί ἄλλαξε τή ροή τοῦ κόσμου· ἐάν ὁ ἐκ πατρός γεν-νηθείς Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ ἔλαβε ἐκ Παρθένου τήν ἀνθρώπι-νη σάρκα προκειμένου νά ἀπο-καταστήσει τόν πεπτωκότα στήν ἁμαρτία ἄνθρωπο καί ἐφανερώθη ὡς βρέφος στή Βηθλεέμ τῆς Ἰου-δαίας, τό θαῦμα τῆς γεννήσεώς του συνεχίζεται καί ἐπαναλαμβά-νεται ἀνά τούς αἰῶνες μέσα στίς ψυχές τῶν πιστῶν.

Ὅσοι πιστεύουν στόν Χριστό, ὅσοι προστρέχουν πρός Αὐτόν

ὡς βρέφος κείμενον ἐν φάτνῃ γιά τή σωτηρία μας, ὅσοι τόν προ-σκυνοῦν μέ τήν καθαρότητα τῶν αἰσθημάτων τῶν ποιμένων καί τοῦ προσφέρουν τά δῶρα τῆς καρδιᾶς τους μέ τήν ταπείνωση τῶν μάγων, αὐτούς τούς ἀξιώνει ὁ Χριστός νά τόν αἰσθανθοῦν γεννώμενο μέσα στήν ψυχή τους, τούς ἀξιώνει νά ζήσουν τό ὑπερ-φυές μυστήριο καί τό παράδοξο θαῦμα τῆς γεννήσεώς του προ-σωπικά καί νά ἀναγεννηθοῦν καί αὐτοί μαζί του στή νέα ζωή, τήν ἐν Χριστῷ ζωή, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ καί πρόγευση τῆς αἰωνίου ζωῆς πού ἑτοίμασε γιά ἐμᾶς στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν.

Πρότυπο, ἀδελφοί μου, αὐτῆς τῆς προσεγγίσεως τοῦ Χριστοῦ εἶναι οἱ μάγοι. Εἶναι αὐτοί πού μποροῦν νά ἀντιληφθοῦν καί νά δοῦν μέσα στά σπάργανα τῆς φάτνης τόν θησαυρό τῆς θεότητος τοῦ Κυρίου. Εἶναι αὐτοί πού μπο-

Ποιμαντορική ΕγκύκλιοςΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

«Τήν ἀπαρχήν τῶν ἐθνῶν ὁ οὐρανός σοι προσεκό-μισε τῷ κειμένῳ νηπίῳ ἐν φάτνῃ δι᾽ ἀστέρος τούς μάγους καλέσας· οὕς καί κατέπληττεν οὐ σκῆπτρα

καί θρόνοι ἀλλ᾽ ἐσχάτῃ πτωχείᾳ»

† Π Α Ν Τ Ε Λ Ε Η Μ Ω Νἐλέῳ Θεοῦ Ἐπίσκοπος καὶ Μητροπολίτης

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καὶ ΚαμπανίαςΠ ρ ὸ ς τὸν ἱερὸν κλῆρον καὶ τὸν εὐσεβῆ λαὸν τῆς καθ’ ἡμᾶς θεοσώ-

στου ἐπαρχίας

Μ

6 Παύλειος Λόγος

Page 7: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

ροῦν νά διακρίνουν μέσα στήν ἀπόλυτη ταπείνωση τό μεγαλεῖο τῆς θυσίας καί τῆς προσφορᾶς. Εἶναι αὐτοί πού μποροῦν νά ἀνα-γνωρίσουν μέσα στό σκότος τοῦ σπηλαίου τόν ἀστράπτοντα ἥλιο τῆς δικαιοσύνης. Εἶναι αὐτοί πού δέν ἐπηρεάζονται ἀπό τά ἐξωτε-ρικά καί μεταβαλλόμενα σχήμα-τα τοῦ παρόντος κόσμου, ἀλλά ἀναζητοῦν καί βρίσκουν τήν ἀνε-κτίμητη ἀξία τῶν ὑπερκοσμίων ἀγαθῶν. Εἶναι αὐτοί, τούς ὁποί-ους, ὅπως παρατηρεῖ καί ὁ ἱερός ὑμνογράφος, «κατέπληττεν οὐ σκῆπτρα καί θρόνοι ἀλλ᾽ ἐσχάτῃ πτωχείᾳ».

Ἀδελφοί μου, ἡ κρίση τοῦ σύγ-χρονου κόσμου δέν εἶναι μία κρίση μοναδική ἤ πρωτοφανής· εἶναι κρίση πού ἐπαναλαμβάνεται συχνά στήν ἱστορία τῆς ἀνθρω-πότητος, διότι εἶναι ἀποτέλεσμα τῶν λανθασμένων ἀναζητήσεων τῶν ἀνθρώπων· εἶναι συνέπεια

τοῦ γεγονότος ὅτι οἱ ἄνθρωποι ἀναζητοῦμε «σκῆπτρα καί θρό-νους» καί ἀπορρίπτουμε τήν «ἔσχατη πτωχεία». Ἀναζητοῦμε «σκῆπτρα καί θρόνους» καί ὑπο-κλινόμαστε μέ εὐκολία ἐνώπιόν τους χωρίς νά ἐξετάζουμε ποῦ στηρίζονται, ποῦ βασίζονται καί τί ἐκπροσωποῦν. Ἀπορρίπτουμε τήν πτωχεία, τήν ὀλιγάρκεια καί τήν ἐγκράτεια χωρίς νά ἐκτιμοῦμε τήν ἐσωτερική της ἀξία καί τόν πλοῦτο πού μπορεῖ νά κρύβει, γιατί ἡ ἔννοια τῆς ταπεινώσεως μᾶς εἶναι ξένη καί ὁ δρόμος γιά τήν κατάκτησή της φαντάζει ἐπί-πονο ἀγώνισμα. Ἔτσι, ζητῶντας σκῆπτρα καί θρόνους, χάνουμε τόν ἀληθινό πλοῦτο τῆς πτωχείας καί γινόμαστε πτωχοί ὄχι μόνο σέ ὑλικά ἀγαθά, ἀλλά καί σέ αἰσθή-ματα καί σέ ἀρετές καί σέ ἀξίες, καί γινόμαστε δυστυχεῖς.

Γι᾽ αὐτό καί τά φετινά Χρι-στούγεννα σᾶς καλῶ ὅλους

προσκυνῶντας τόν δι᾽ ἡμᾶς ἐναν-θρωπίσαντα Χριστό νά ἀκολου-θήσουμε τά βήματα τῶν μάγων καί οἰκειοποιούμενοι τό μήνυμα τῆς ταπεινώσεως καί τῆς ἀγάπης πού ἐκπορεύεται ἀπό τή φάτνη νά γίνουμε πλούσιοι τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ, νά γίνουμε πλούσιοι ἀνοίγοντάς του τήν καρδιά μας γιά νά γεννηθεῖ μέσα μας καί νά μᾶς χαρίσει τούς δικούς του θεί-ους θησαυρούς.

Διάπυρος πρός τόν δι᾽ ἡμᾶς καί διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν

νηπιάσαντα Κύριον εὐχέτης

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ†Ὁ Βεροίας, Ναούσης καὶ Κα-

μπανίας Παντελεήμων

Παύλειος Λόγος 7

Page 8: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Σεραφείμ είχε θέσει επανειλημμένα ένα απλό, αλλά καίριο ερώτημα «Απο-τελεί ο Παπισμός Εκκλησία ή όχι;» Οι υπέρμαχοι των στενών σχέσεων με το Βατικανό αποφεύγουν συστηματικά να το απαντήσουν, λές και υπάρχει πιθα-νότητα σοβαρού διαλόγου με την άλλη πλευρά, χωρίς ξεκάθαρη απάντηση στο παραπάνω ερώτημα. Τι είναι όμως η

Εκκλησία, και ποιοι ανήκουν σ’ αυτήν;Κατά την Ορθόδοξη Παράδοση στην Εκκλησία ανήκουν

όσοι έχουν πιστέψει στον Χριστό, έχουν βαπτιστεί στο όνο-μά Του, και είναι ενωμένοι μαζί Του, ώστε να αποτελούν ένα σώμα. Αυτό το σώμα είναι η Εκκλησία. Κατά τον Απ. Παύ-λο, η Εκκλησία είναι «σώμα Χριστού» (Εφ. 1,22). Αφού το Σώμα του Χριστού είναι ένα, άρα και η Εκκλησία είναι μία, γι’ αυτό ακριβώς ομολογούμε με το Σύμβολο της Πίστεως ότι πιστεύουμε «εις μίαν, αγίαν, καθολικήν και αποστολικήν Εκκλησίαν». Δεν υπάρχουν πολλές Εκκλησίες, όπως δεν υπάρχουν πολλά σώματα Χριστού. Ο Χριστός μόνο μία Εκ-κλησία ίδρυσε, στην οποία υπάρχει «Είς Κύριος, μία πίστις, έν βάπτισμα, είς Θεός και πατήρ πάντων» ( Εφ. 4,5).

Το Σώμα του Χριστού δεν είναι κάτι αφηρημένο, αλλά συγκεκριμένο και πραγματικό, αφού είναι παρόν κάθε φορά στη Θεία Ευχαριστία. Εκεί ο άρτος και ο οίνος μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα του Χριστού. Όσοι κοινωνούν στη Θ. Ευ-χαριστία, ενώνονται τόσο μεταξύ τους όσο και με τον Χριστό και γίνονται ένα Σώμα, μία Εκκλησία. Οι τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες, όταν τελούν την ίδια θ. Ευχαριστία και αλληλο-μνημονεύονται στη Θ. Λειτουργία, πραγματοποιούν μία βα-θύτατη κοινωνία και ένωση «εν Χριστώ», δηλ. στο Σώμα του Χριστού. Αντίθετα όσοι είναι έξω απ’ αυτή την κοινωνία στη Θ. Ευχαριστία, είναι έξω από το Σώμα του Χριστού και δεν αποτελούν Εκκλησία. Είναι αυτονόητο ότι με αυτά τα δεδο-μένα, η λεγόμενη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία, ούτε είναι, ούτε μπορεί να ονομάζεται Εκκλησία, αφού δεν έχουμε μ’ αυτήν κοινωνία στη Θ. Ευχαριστία. Διαφορετικά, θα πρέπει να δε-χθούμε την αιρετική άποψη ότι υπάρχουν πολλές Εκκλησίες και όχι μία, όπως ομολογούμε με το Σύμβολο της Πίστεως.

Εκτός Εκκλησίας, όμως, υπάρχουν δύο καταστάσεις αποκοπής: η Αίρεση και το Σχίσμα. Αίρεση είναι η αποκοπή λόγω διαφορών στην πίστη, δηλ. όταν υπάρχει αλλοίωση της πίστεως που παρέδωσε ο Χριστός. Σχίσμα είναι η απο-κοπή για δευτερεύοντες λόγους, ή για διοικητικές διαφορές, ενώ υπάρχει ταυτότητα στη πίστη. Η ταυτότητα στην πίστη («η μία πίστις»), είναι απαραίτητο στοιχείο της Εκκλησίας. Η αίρεση είναι μεν σοβαρότερη κατάσταση από το σχίσμα,

όμως, και τα δύο είναι εξίσου καταστάσεις εκτός της Εκ-κλησίας. Συνήθως αποκαλούμε τον Παπισμό σχίσμα, ίσως λόγω του σχίσματος του 1054 μ.Χ., όταν ο Παπισμός απε-κόπη από το Σώμα της Εκκλησίας, στο οποίο ανήκε κατά τους δέκα πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Όμως οι μεγάλοι Πατέρες και Άγιοι της Εκκλησίας θεωρούν τον Παπισμό αί-ρεση (βλ. Πηδάλιον, έκδ. Αστήρ, Αθήναι 1982, σ. 55), δεδο-μένου ότι υπάρχουν μεγάλες διαφορές και στην πίστη (δηλ. αλλοιώσεις της ορθής πίστεως εκ μέρους του Παπισμού). Οι σημαντικότερες απ’ αυτές είναι: α) Το filioque, δηλ. το αιρετι-κό δόγμα ότι το Άγιο Πνεύμα «εκπορεύεται» και από τον Υιό, και όχι μόνο από τον Πατέρα, όπως δεχόταν η αρχαία αδιαί-ρετη Εκκλησία και όπως δεχόμεθα και εμείς μέχρι σήμερα.

β) Η άρνηση της ορθόδοξης διδασκαλίας για τις άκτιστες ενέργειες του Θεού και η αιρετική θέση ότι η Θεία Χάρις, που δίδεται είτε από τα Μυστήρια είτε από άλλα μέσα της Εκκλησίας, είναι κτιστή. Και εδώ η ορθόδοξη διδασκαλία για τις άκτιστες ενέργειες του Θεού υπάρχει όχι μόνο στην αδι-αίρετη Εκκλησία, αλλά ακόμη και στην εποχή της Παλαιάς Διαθήκης.

γ) Το παπικό πρωτείο και αλάθητο, οι διδασκαλίες που αλλοιώνουν εντελώς το συνοδικό σύστημα της Εκκλησίας και υποτιμούν (ή μάλλον καταργούν) τις Οικουμενικές Συνό-δους. Η αυθεντία των Οικουμενικών Συνόδων αντικαθίσταται από την θεοποίηση ενός μόνο προσώπου (του Πάπα), το οποίο αποφαίνεται, δήθεν, αλαθήτως, όταν ομιλεί «από κα-θέδρας».

δ) Πολλά άλλα αιρετικά και καινοφανή δόγματα και έθιμα, όπως η διδασκαλία για το καθαρτήριο πύρ, η διδασκαλία για την άσπιλο σύλληψη της Θεοτόκου. Η χρήση των αζύμων στη Θ. Ευχαριστία, η καθολική αγαμία του κλήρου, αλλοιώ-σεις στη τέλεση της Θ. Ευχαριστίας, του Βαπτίσματος και του Χρίσματος, η εκκοσμίκευση του χριστιανικού βίου, η αλλοίωση των παραδόσεων για την νηστεία, την προσευχή, κ.α. Όλα αυτά σημαίνουν ότι οι διαφορές μας με τους Παπι-κούς ούτε λίγες είναι, ούτε μικρές.

Ωστόσο, συμπροσευχές γίνονται και μάλιστα με ιερά άμ-φια πολλές φορές και πολλές απ’ αυτές τις ενέργειες είναι ανεκτές, στα πλαίσια της εκκλησιαστικής οικονομίας. Όμως, η οικονομία ούτε απροϋπόθετη είναι, ούτε απεριόριστη, ούτε μπορεί να επεκταθεί σε ζητήματα πίστεως. Τέλος, οι επαφές αυτές αποτελούν στην πράξη αναγνώριση ότι ο Παπισμός αποτελεί όντως Εκκλησία, έχει Ιερωσύνη και τελεί έγκυρα Μυστήρια, ή τουλάχιστον αυτή η εντύπωση δίδεται.

Για εμάς η ορθή πίστη είναι αδιαπραγμάτευτη και προέ-χει, γιατί είναι η οδός που οδηγεί στον αληθινό Θεό.

ΟὙπό Ἀρχιμανδρίτου Θεοφίλου Λεμοντζῆ, Ἀρχιερατικοῦ Ἐπιτρόπου Καμπανίας

Η Αίρεση και το Σχίσμα στο πρόσωπο του Παπισμού

8 Παύλειος Λόγος

Page 9: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

Η Αίρεση και το Σχίσμα στο πρόσωπο του Παπισμού

Παύλειος Λόγος 9

Page 10: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

την ετήσια τελετή απο-νομής βραβείων της Ακαδημίας Αθηνών που έγινε στις 29 Δεκεμβρί-ου 2009 μεταξύ άλλων βραβεύθηκε η 6-τομη κριτική έκδοση όλων των (κατά μεγάλο μέρος

ανέκδοτων) Συγγραμμάτων του Αγίου Νεοφύτου του Εγκλείστου (1134-1220 μ.Χ.). Η Ιερά Μονή Αγίου Νεοφύτου στην Πάφο της Κύπρου, πραγματοποι-ώντας την από πολλών ετών επιθυμία της για έκδοση απάντων των έργων του προστάτη Αγίου της, ανέθεσε το 1994 σε τετραμελή ομάδα πανεπιστημιακών καθηγητών (στους Νίκο Ζαχαρόπου-λο, Ιωάννη Καραβιδόπουλο, Χρήστο Οικονόμου και τον αείμνηστο Δημήτριο Τσάμη) τον συντονισμό της εκδόσεως των έργων.

Η συντονιστική επιτροπή φρόντισε για τη συγκέντρωση των διεσπαρμένων σε μοναστήρια και βιβλιοθήκες Ελλάδος και εξωτερικού χειρογράφων του Αγίου ή αντιγράφων τους, που ανέρχονται συνολικά σε 4.500 φύλλα και συνεργά-στηκε με διακεκριμένους φιλολόγους και θεολόγους των Πανεπιστημίων της Ελλάδος για τη μεταγραφή των χειρο-γράφων. Συγκεκριμένα, στην εκδοτική ομάδα συμμετείχαν οι καθηγητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλο-νίκης Ιωάννης Στεφανής, Παναγιώτης Σωτηρούδης, Βασίλειος Κατσαρός, Νίκη Παπατριανταφύλλου-Θεοδωρίδη, Αλεξάνδρα Σωτηρούδη της Φιλοσοφικής Σχολής και Βασίλειος Ψευτογκάς, Θεό-δωρος Γιάγκου της Θεολογικής Σχολής. Με τά ευρετήρια Βιβλικών και Πατερικών χωρίων ασχολήθηκαν οι καθηγητές Ιω-άννης Γαλάνης, Δημήτριος Καϊμάκης, Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, Συμεών Πα-σχαλίδης, Χρήστος Αραμπατζής, ενώ τα ευρετήρια ονομάτων και πραγμάτων κατάρτισε ο Δρ Κωνσταντίνος Σιαμά-κης. Στην εκδοτική ομάδα συμμετείχαν από άλλα Πανεπιστήμια οι παρακάτω καθηγητές: Θεοχάρης Δετοράκης της

Φιλοσοφικής Σχολής Ρεθύμνου Κρήτης, Απόστολος Καρπόζηλος και Κώστας Κωνσταντινίδης της Φιλοσοφικής Σχολής Ιωαννίνων, και ο αείμνηστος Δημήτριος Σοφιανός της Φιλοσοφικής Σχολής του Ιονίου Πανεπιστημίου.

Τα κείμενα που εξεδόθησαν σε πέντε τόμους (με Ευρετήρια στον 6ο) συνοδεύ-ονται με κριτικό μηχανισμό (apparatus criticus), όπου σημειώνονται οι πα-ραλλαγές των χειρογράφων του ιδίου έργου, και επισημαίνονται σε ξεχωριστό υπόμνημα τα βιβλικά, πατερικά, αρχαιο-ελληνικά κ.ά. χωρία που χρησιμοποιεί ο Άγιος. Στο τέλος του κάθε τόμου υπάρ-χουν Ευρετήρια για τα χωρία της Αγίας Γραφής, θύραθεν και εκκλησιαστικών συγγραφέων και αναλυτικός πίνακας ονομάτων, εννοιών και πραγμάτων (που όλα μαζί μπορεί κανείς να τα συμβου-λευθεί στο 6ον τόμο).

Πριν από κάθε έργο προτάσσεται μα-κρά Εισαγωγή που εκθέτει τα περιστα-τικά συγγραφής κάθε έργου, περιγράφει τα υπάρχοντα χειρόγραφα, παρουσιάζει τα γλωσσικά και φιλολογικά εν γένει προβλήματα και αναλύει τις απόψεις του Αγίου επί των θιγομένων στο έργο θεμάτων. Βεβαίως ελήφθησαν υπ’ όψιν οι εργασίες παλαιοτέρων ερευνητών, κυρίως Κυπρίων, που ασχολήθηκαν με επί μέρους έργα του Αγίου (όπως π.χ. των Ι. Τσικνόπουλου, αρχιμ. Κυπριανού, Ι. Χατζηϊωάννου, π. Παύλου Εγγλεζάκη κ.ά.) και το όλον έργο περατώθηκε μέσα σε 15 χρόνια (1994-2009).

Η θεματολογία των έργων καλύπτει ευρύ φάσμα θεμάτων (ερμηνευτικά, αγι-ολογικά, κατηχητικά, υμνολογικά, κ.ά.) και αναδεικνύει τον Άγιο ως ένα σημα-ντικό συγγραφέα και μάλιστα σταθμό στη ιστορία της Κύπρου, εκκλησιαστική και κοσμική, με ανεγνωρισμένη από σύγχρονους μελετητές του τη συμβολή του στον Πολιτισμό της Κύπρου και της ανθρωπότητας γενικότερα. Κι ενώ μέχρι σήμερα οι ερευνητές είχαν υπ’ όψιν τους επί μέρους έργα ή τμήματα έργου, σή-μερα έχουν στη διάθεσή τους το σύνολο

του έργου, πράγμα που τονίσθηκε και στο Α΄ Διεθνές συνέδριο για τον Άγιο Νεόφυτο στην Πάφο (22-26 Απριλίου 2009).

Όπως αναφέρει στην έκθεσή του κατά τη βράβευση ο Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών κ. Νικόλαος Μα-τσανιώτης, «Το έργο που επιτελέστηκε είναι τεράστιας σημασίας…. Πρόκειται για έργο εθνικό, πολιτιστικό και πνευμα-τικό».

Ο Άγιος Νεόφυτος έζησε σε μια επο-χή αναταραχών και κλυδωνισμών στην Κύπρο, στις αρχές της Φραγκοκρατίας, και ως εκ τούτου, εκτός των θεολογικών θεμάτων, αντιμετώπισε και κοινωνικά κα-θώς και ποιμαντικά προβλήματα. Παρό-λο που ασκήτευσε στην εγκλείστρα που λάξευσε ο ίδιος, έγινε πόλος έλξεως για πολλούς συγχρόνους του, πολλοί εκ των οποίων θέλησαν να ασκητεύσουν μαζί του αλλ’ εκείνος δέχτηκε ένα περιορισμέ-νο αριθμό απ’ αυτούς μια και δεν υπήρ-χε η δυνατότητα για περισσοτέρους.

Το Ηγουμενοσυμβούλιο της Ι. Μονής Αγίου Νεοφύτου και η συντονιστική επι-τροπή φιλοδοξούν, Θεού θέλοντος και του Αγίου ευλογούντος, να μεταφράσουν το σύνολο των συγγραμμάτων στη Νεο-ελληνική γλώσσα, ώστε να μπορούν να γίνουν προσιτά όχι μόνο στην επιστη-μονική κοινότητα αλλά και στους ενδια-φερομένους γενικότερα αναγνώστες. Οι μεταφράσεις θα συνοδεύονται με σύντομα σχόλια ιστορικά, ερμηνευτικά, πολιτιστικά και άλλης φύσεως ανάλογα με το κείμενο. Το έργο της μεταφράσεως και του σχολιασμού ήδη άρχισε και προ-χωρεί.

Πιστεύουμε ότι αποτελεί προσφορά τόσο η κριτική έκδοση όσο και η προ-ετοιμαζόμενη σχολιασμένη μετάφραση στη διεθνή επιστημονική κοινότητα αλλά και στο λαό του Θεού που επιθυμεί να γνωρίζει τη βιωτή και τη συγγραφική πα-ραγωγή των Αγίων του, που αποτελούν δείκτες της πορείας του προς τη Βασι-λεία του Θεού.

Στοῦ ὁμ. Καθηγητοῦ Ἰωάννου Καραβιδόπουλου

ΑΓΙΟΣ ΝΕΟΦΥΤΟΣ Ο ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΣκριτική ἔκδοση τῶν συγγραμμάτων του

10 Παύλειος Λόγος

Page 11: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

Παύλειος Λόγος 11

Page 12: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

Στούς ταραγμένους καιρούς μας ὅπου καί πάλι πλῆθος τῶν ἀνθρώπων, συνερ-γείᾳ τοῦ διαβόλου, λατρεύει τήν κτίση παρά τόν Κτίσαντα, οἱ ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας μέ τόν ὁσιακό

καί μαρτυρικό τους βίο, μᾶς προσκαλοῦν νά ἀνανήψουμε ἐκ τοῦ βυθοῦ τῶν κακῶν μας καί νά ἐπανεύρουμε τήν θύρα τοῦ χαμένου Παραδείσου ἐντός τῆς καρδίας μας διά τῆς ὁδοῦ τῆς μετανοίας. Ἀμέτρητα χιλιόμετρα μακρυά ἀπό τήν εὐλογημένη χώρα μας, στήν μαρτυρική γῆ τῆς Ρωσίας καί βορειότερα τῆς Πετρουπόλεως κυλᾶ ὁ μεγάλος ποταμός Σβίρ. Στίς καταπράσινες ὄχθες του περί τά τέλη τοῦ 15ου καί στίς ἀρχές τοῦ 16ου αἰῶνος διήνυ-σε βίο ἀσκητικό καί ἅγιο ὁ μέ-γας θεόπτης τῆς Ὀρθοδοξίας τοῦ βορρᾶ, ὅσιος Ἀλέξανδρος. Στίς ὄχθες τούτου τοῦ ποταμοῦ τά ἀλεπάλληλα κύματα τῆς Χά-ριτος τοῦ Θεοῦ τοῦ δρόσισαν καρδιά καί νοῦ. Στήν ἡγιασμέ-νη καρδιά τοῦ μεγάλου αὐτοῦ ἀσκητοῦ ἔπηξε μονή ὁ Κύριος τῆς δόξης καί ἔτσι τά δυό ἔγι-ναν ἕνα, γῆ καί οὐρανός.

Ὁ νέος τοῦτος Ἀβραάμ γεν-νήθηκε στό χωριό Μαντέρα τοῦ Μεγάλου Νόβγκοροντ ἀπό τόν Στέφανο καί τήν Βάσσα. Ἄνθρωποι ἁπλοί καί εὐσεβεῖς οἱ γονεῖς του, εἶχαν πολλά παιδιά, μά ἐπιθυμοῦσαν νά ἀπο-κτήσουν κι ἄλλο ἕνα. Ὅμως πέρασε ἀρκετός καιρός καί ἡ ἐπιθυμία τους δέν πραγματοποιήθηκε. Ὡς ἀληθινοί χρι-στιανοί ἐπέρριψαν ἐπί Κύριον τήν ἐπι-θυμία τους καί ἀνέλαβαν ἕναν ἰδιαίτερο

ἀγώνα προσευχῆς καί νηστείας γιά νά ἐκπληρωθεῖ τό αἴτημά τους.Γιά τόν λόγο αὐτό ἐπισκέφθηκαν τήν Ἱερά Μονή τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τοῦ Ὄστρογκ παρακαλώντας τήν Παναγία γιά ἀρκετό χρόνο. Καί τότε φωνή ἐκ τοῦ οὐρανοῦ κατῆλθε καί τούς εἶπε: «εὐφραίνου εὐλο-γημένο ζευγάρι, γιατί ὁ Κύριος ἄκουσε τίς προσευχές σας καί θ’ ἀποκτήσετε

ἕνα γιό μέ τό ὄνομα τῆς παρηγοριᾶς· γιατί ὁ Θεός, μέ τήν γέννησή του, θά χα-ρίσει παρηγοριά στήν Ἐκκλησία Του». Ἔτσι στίς 15 Ἰουνίου 1449 γεννήθηκε ὁ Ἀμώς. Τά χρόνια κύλησαν καί ἦρθε ἡ ὥρα νά μάθει γράμματα. Ὅμως παρου-σίασε μεγάλη δυσκολία στήν κατανόησή τους καί τότε μετέβη, ὅπως ἄλλωστε συ-

νήθιζε συχνά, στό Μοναστήρι τῶν Εἰσο-δίων τῆς Θεοτόκου παρακαλώντας τήν Κυρά τήν Παναγιά νά τόν βοηθήσει στήν δυσκολία του. Καί ὁ καθαρός τῇ καρδίᾳ Ἀμώς σύντομα ἔλαβε τήν ἀπά-ντηση τῆς Θεοτόκου πού τόν δια-βεβαίωσε: «σήκω, μή φοβᾶσαι καί ὅ,τι ζήτησες θά τό λάβεις». Ἔκτοτε ξεπέρα-σε καί τούς συμμαθητές του στήν μελέτη

τῶν θείων Γραφῶν. Ὁ νεαρός Ἀμώς διακρινόταν γιά τήν ἁπλότητα καί τήν ταπείνωσή του. Παρ’ ὅλο τό νεαρόν τῆς ἡλικίας του ἐπιδείκνυε σύνεση, σοβαρότητα καί μεγάλη ἐγκρά-τεια. Προσέτρεχε μέ προθυμία στίς ἀνάγκες τῶν πτωχῶν καί ἦταν ἀποδοτικός στίς ἐργασίες πού τοῦ ἀνέθεταν οἱ γονεῖς του. Τά χρόνια ὅμως πέρασαν καί ὁ Ἀμώς ἔφθασε σέ ἡλικία γάμου. Ἐνῶ λοιπόν οἱ γονεῖς του προσανατολίσθηκαν πρός αὐτήν τήν κατεύθυνση ἐκεῖνος σκέφτονταν ἔντονα τήν μοναχι-κή ζωή. Ἔκανε τήν ἐπιθυμία προσευχή καί ὁ Θεός σύντομα τοῦ ἄνοιξε τόν δρόμο πρός τήν ἀγγελομίμητη πολιτεία. Θεοῦ εὐδοκίᾳ κάποιοι μοναχοί ἀπό τό περιάκουστο μοναστήρι τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Βαλαάμ ἔφθασαν στήν περιοχή γιά ἐργασίες τῆς μονῆς. Τούς μο-ναχούς αὐτούς συνάντησε ὁ Ἀμώς καί μέ ζέουσα καρδία τούς ἀποκάλυψε τόν πόθο του γιά τήν μοναχική ζωή. Ἕνας

ἀπό τούς πατέρες μέ τό χάρισμα τῆς δι-οράσεως προεῖδε τήν ὑψηλή πολιτεία τοῦ νεαροῦ καί ἀφοῦ τόν καθοδήγησε πνευματικῶς, τοῦ ὑπέδειξε τόν δρόμο γιά τό Μοναστήρι τοῦ Βαλαάμ. Ὁ γέρο-ντας αὐτός συνάντησε καί τούς γονεῖς τοῦ Ἀμώς καί τούς ἀποκάλυψε ὅτι ὁ γιός τους θα γίνει μέγας ἐνώπιον Κυρίου καί

Στοῦ Ἀρχιμ. Ἱερεμίου Γεωργαλῆ

Ὁ θεόπτης τοῦ Ρωσικοῦ ΒορρᾶὍσιος Ἀλέξανδρος τοῦ Σβίρ (1449-1533)

12 Παύλειος Λόγος

Page 13: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

διάκονος τῆς Παναγίας Τριάδος. Μετά ἀπ’ αὐτά ὁ Ἀμώς ὑπέκλεψε τήν εὐχή τῶν γονέων του λέγοντας ὅτι θά πάει σ’ ἕνα κοντινό χωριό γιά κάποια ἐργασία. Ἐκεῖνος ὁ μακάριος, ὅμως, πυρπολού-μενος ἀπό θεῖο ἔρωτα κίνησε γιά τό μα-κρύ ταξίδι τῆς μοναχικῆς ἀποταγῆς καί ξενιτείας. Ὁδεύοντας προσευχόμενος δί-πλα στόν ποταμό Σβίρ ἀναζητοῦσε τόπο γιά νά ἀναπαυθεῖ, διότι ἡ νύχτα πλησία-ζε. Κοντά στόν ποταμό βρῆκε μιά λίμνη περιτριγυρισμένη ἀπό πυκνή βλάστηση. Ἀφοῦ προσευχήθηκε γιά πολλή ὥρα ἀποκοιμήθηκε. Καί τότε μιά οὐράνια φωνή ἐπλήρωσε τόν ἀέρα καί τοῦ εἶπε: «Νέε, ὁ δρόμος πού ἐπιθυμεῖς νά βαδί-σεις, ὁδηγεῖ στό μοναστήρι τῆς Μετα-μορφώσεως τοῦ Σωτῆρος στό Βαλαάμ· πήγαινε μέ εἰρήνη καί ἀγωνίσου ἐκεῖ ἀρκετό διάστημα γιά τόν Κύριο καί μετά θά ἔρθεις σ’ αὐτόν τόν τόπο, θά χτίσεις μοναστήρι καί πολλοί θά σωθοῦν ἀπό σένα». Παράλληλα ἕνα ἐξαίσιο φῶς κα-ταύγασε τήν περιοχή καί μιάν ἀχτίδα τόν περιέλουσε.Συνέχισε χαρούμενος ἀλλά καί συγκλονισμένος τήν πορεία του πα-ρακαλώντας τόν Θεό νά τοῦ φανερώσει ἕναν ἄνθρωπο πού νά γνωρίζει τόν δρό-μο πρός τό Μοναστήρι. Καί ὁ Θεός δέν παρεῖδε τήν δέηση τοῦ ταπεινοῦ Ἀμώς καί τοῦ φανέρωσε ἕναν προσκυνητή πού πορευόταν κι αὐτός πρός τό Βαλα-άμ. Μαζί πεζοπόρησαν γιά ἀρκετές μέ-ρες κι ὅταν ὁ Ἀμώς ἀντίκρυσε τό μονα-στήρι στάθηκε γιά λίγο ἔνδακρυς καί προσευχόμενος. Ὅταν ὅμως ἀναζήτησε τόν συνοδοιπόρο του, διεπίστωσε ὅτι

εἶχε γίνει ἄφαντος. Τότε διηνοίχθησαν οἱ ὀφθαλμοί του καί κατενόησε ὅτι ἄγγελος Κυρίου ἦταν ὁ συνοδίτης του. Εἰσῆλθε στήν μονή καί ἐτέλεσε τόν χρόνο τῆς δο-κιμασίας μετά θαυμαστοῦ ζήλου καί προθυμίας. Σέ ἡλικία εἴκοσι ἕξι ἐτῶν ἔλαβε τό μεγάλο καί ἀγγελικό Σχῆμα καί μετονομάσθηκε σέ Ἀλέξανδρο. Ποιός μπορεῖ νά διηγηθεῖ τούς ἀμέτρητους πό-νους, τίς ἐξαντλητικές νηστεῖες, τίς συνε-χεῖς ἀγρυπνίες, τίς παννύχιες προσευ-χές, τίς φρικτές δοκιμασίες στίς ὁποῖες εἰσῆλθε ὁ νεοσσός τοῦτος τῶν ἀσκητῶν; Ποιός μπορεῖ νά ἐξυμνήσει τήν ἀδιάκρι-τη ὑπακοή, τήν ἰώβειο ὑπομονή, τήν ἀσκητική πολιτεία, τήν προθυμία του ὡς διακονητοῦ, τήν ταπεινή βιοτή τοῦ νεο-φανοῦς τούτου ἀστέρος τῆς Θηβαΐδος τοῦ βορρᾶ; Μετά ἀπό τρία ἔτη ἀνακάλυ-ψε ὁ πατέρας του τόν ὅσιο στό μοναστή-ρι τοῦ Βαλαάμ καί προσπάθησε νά τόν πείσει νά ἐπιστρέψει στήν πατρική του οἰκία. Τό ἀποτέλεσμα ὅμως τῆς προ-σευχῆς καί τῶν συμβουλῶν τοῦ ὁσίου ἦταν νά γίνει ὁ πατέρας καί ἡ μητέρα του μοναχοί λαμβάνοντας τά ὀνόματα Σέργι-ος καί Βαρβάρα.Ἡ ὑψηλή πολιτεία τοῦ ὁσίου Ἀλεξάνδρου προκάλεσε τόν θαυ-μασμό καί τόν ἔπαινο τῶν συμμοναστῶν του. Τοῦτο ὅμως προεξένησε καί θλίψη μεγάλη στόν ὅσιο, διότι φοβόταν ὅτι μέ τόν τρόπο αὐτό θά χάσει τόν οὐράνιο καί ἄφθιτο στέφανο τῆς αἰωνιότητος. Οἱ πα-ρακλήσεις του πρός τόν ἡγούμενο νά τοῦ δώσει εὐλογία γιά νά ἀποσυρθεῖ στήν ἔρημο δέν βρῆκαν ἀνταπόκριση.Ὅμως ἕνα βράδυ μετά ἀπό ἔντονη προ-

σευχή πρός τόν Θεό καί τήν Κυρία Θεο-τόκο ἄκουσε μιά φωνή νά τοῦ λέγει: «Ἀλέξανδρε, ἀναχώρησε ἀπό ἐδῶ καί πήγαινε στόν τόπο πού σοῦ εἶχε ὑποδει-χθεῖ ἀπό πρίν κι ἐκεῖ θά μπορέσεις νά σωθεῖς». Ἕνα λαμπρό φῶς παράλληλα ἔλαμψε νοτιοανατολικά ὑποδεικνύοντας τήν ἀκριβῆ τοποθεσία. Ὅταν ἀποκάλυψε τά γενόμενα στόν ἡγούμενο, ἐκεῖνος κα-τενόησε τήν βουλή τοῦ Θεοῦ γιά τόν ὅσιο καί μετά πολλῆς χαρᾶς τοῦ ἔδωκε εὐλογία γιά νά ἀναχωρήσει. Ἀφοῦ ἔφθα-σε λοιπόν στόν τόπο ὅπου τοῦ εἶχε ὑπο-δείξει ὁ Κύριος, ἔχτισε τήν ἀσκητική του παλαίστρα καί ἀνέλαβε, χάριτι Θεοῦ, με-γαλύτερα πνευματικά γυμνάσματα γιά μία ἑπταετία. Μετά ἀπό καιρό ἔλαβε παρά Θεοῦ τήν πληροφορία ὅτι θά κα-ταστῆ πνευματικός ὁδηγός καί φιλόστορ-γος ποιμήν πολλῶν ἀνθρώπων ἐπιζη-τούντων τήν σωτηρία τους.Ὁ ὅσιος πα-ρακαλοῦσε τόν Θεό νά μήν ἐπιτρέψει κάτι τέτοιο, ἀλλά κατά τόν Κυριακό λόγο: «οὐδείς λύχνον ἅψας καλύπτει αὐτόν σκεύει ἤ ὑποκάτω κλίνης τίθησιν, ἀλλ’ ἐπί λυχνίας ἐπιτίθησιν, ἵνα οἱ εἰσπορευό-μενοι βλέπωσι τό φῶς»(Λουκᾶ η΄16). Ἕνας εὐγενής, ὀνόματι Ἀνδρέας Ζαβαλί-σιν, κυνηγώντας ἕνα ἐλάφι βρέθηκε μπροστά στήν καλύβα τοῦ ὁσίου. Ἐκεῖνος ὅταν ἀντίκρυσε τόν ἀπρόσμενο ἐπισκέπτη ταράχθηκε διότι ἐπί πολλά ἔτη δέν εἶχε συναντήσει ἄνθρωπο στήν ἐρημική καί δασώδη περιοχή πού ἀγωνι-ζόνταν. Ὁ Ἀνδρέας ἔλαβε τήν εὐχή τοῦ ὁσίου καί μετά ἀπό μεγάλη πίεση πλη-ροφορήθηκε γιά την ἀσκητική του βιοτή

Παύλειος Λόγος 13

Page 14: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

στόν ἀπαρηγόρητο ἐκεῖνο τόπο. Παρά τή ρητή ἀπαγόρευση τοῦ ὁσίου πρὸς τόν Ἀνδρέα, ἐκεῖνος ἀνήγγειλε παντοῦ περί τοῦ κεκρυμμένου πνευματικοῦ θη-σαυροῦ, πού ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀποκάλυψε. Ἔκτοτε ἕνα μεγάλο πλῆθος ἀνθρώπων ἄρχισε νά συρρέει κοντά του καί νά ζητᾶ πνευματική καθοδήγηση.Κο-ντά του ἔσπευσε καί ὁ κατά σάρκα ἀδελ-φός του Ἰωάννης, πού ἀπό ἐτῶν τόν ἀναζητοῦσε. Καί ἀφοῦ γιά χρόνο ἱκανό συναγωνίσθηκαν στά ἀσκητικά παλαί-σματα, ὁ Ἰωάννης ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ.Ἕνας μεγάλος ἀριθμός πατέρων συγκε-ντρώθηκε γύρω του ζώντας ὁ καθένας μόνος του σέ ἀσκητικές καλύβες καί ἐκεῖνος μέ περισσή ἀγάπη τούς καθοδη-γοῦσε. Τῇ ἐπιπνοίᾳ τοῦ Παναγίου Πνεύ-ματος ὁ ὅσιος Ἀλέξανδρος ἀπόθεσε τόν ὄγκο τῶν σαρκικῶν βαρημάτων καί ἀνε-δείχθη σκεῦος ἐκλογῆς θεότευκτο, μεγα-λοφωνότατος κήρυκας τῶν θαυμασίων τοῦ Θεοῦ καί ἀπλανής ὁδηγός τῶν μετά σπουδῆς ζητούντων τήν Βασιλεία τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύ-ματος. Δύο φορές τοῦ ἀποκαλύφθηκε ἄγγελος Κυρίου καί τόν ἐκάλεσε νά ἐκπληρώσει τήν βουλή τοῦ Μεγάλου Θεοῦ, πού ἦταν ἡ ἀνέγερση ναοῦ στό ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος σ’ ἐκείνη τήν ἐρημική περιοχή. Ὅμως ὁ ἡσυχαστικός ζῆλος τοῦ ὁσίου ἦταν τό ἐμπόδιο γιά τήν πραγματοποίηση τοῦ θείου κελεύσμα-τος. Ἕνα βράδυ τοῦ ἔτους 1508 προ-

σευχόμενος στήν ἀσκητική του καλύβα, ὁ ἰσάγγελος ὅσιος Ἀλέξανδρος, ἔλαβε πείρα γεγονότος ὑπέρ λόγον καί ἔννοι-αν, ὁμοίου τοῦ ὁποίου ἀξιώθηκε ὁ ἅγιος Πατριάρχης Ἀβραάμ χιλιετίες πρίν. Φῶς λαμπρότατο καί ὑπερφυσικό κατηύγασε τό ἐρημητήριό του καί τότε ἔντρομος ἀντίκρυσε τρεῖς ὅμοιους λευκοφορεμέ-νους, πανέμορφους καί λαμπρότατους ἀνθρώπους νά τόν πλησιάζουν. Καί οἱ τρεῖς κρατοῦσαν στό χέρι σκῆπτρο. Ἔπιασαν τόν ὅσιο ἀπό τό χέρι, τόν σή-κωσαν καί τοῦ εἶπαν: «ἔχε ἐλπίδα, μακά-ριε, καί μή φοβᾶσαι». Εὐδόκησε ἡ Πα-ναγία καί ὁμοούσιος καί ἀδιαίρετος Τρι-άς νά ἀποκαλυφθεῖ στόν ὅσιο Ἀλέξαν-δρο καί νά τοῦ ὁρίσει τήν βουλή της γιά τήν ἀνέγερση τοῦ ναοῦ. Καί ὁ ὅσιος, παρ’ ὅλες τίς ἀντιρρήσεις του, πού ἀπο-δεικνύουν τό βάθος τῆς ταπεινώσεως του, ἡ ὁποία καί τόν ἀνέδειξε θεατή τοῦ Θεοῦ, σάρκα ἀκόμα φορῶν καί τόν κό-σμο τοῦτο οἰκῶν, ἔνευσε ταπεινά καί ὑπάκουσε στήν θεία ἐντολή. Ἔτσι λοι-πόν ἀνεγέρθηκε ὁ περικαλλέστατος ναός τῆς Παναγίας Τριάδος, ἡ μεγάλη τράπεζα, οἱ πτέρυγες τῶν κελλιῶν καί τῶν ξενώνων καί ἄλλοι βοηθητικοί χῶροι τοῦ μοναστηριοῦ. Ὑπό τήν ἀσφυ-κτική πίεση τῶν πατέρων τῆς μονῆς καί τοῦ Ἀρχιεπισκόπου τοῦ Μεγάλου Νό-βγκοροντ Σεραπίωνος ὁ ὅσιος Ἀλέξαν-δρος ἐδέχθη τό χάρισμα τῆς Ἱερωσύ-νης.Ὁ πολιστής τῆς δασώδους ἐρήμου

τοῦ Σβίρ κατέστη τύπος ἀκλινής καί κα-νών ἀκριβέστατος τῆς ἰσάγγελης μονα-χικῆς πολιτείας παρηγορῶν, νουθετῶν, ἐλέγχων, εὐλογῶν, καθαίρων, φωτίζων, ἁγιάζων τούς πολλούς ὑποτακτικούς του. Ἡ ἐπιθυμία του νά ἀνεγείρει καί ἕνα ναό πρός τιμή τῆς Παναγίας πραγματο-ποιήθηκε μετά ἀπό ἐμφάνιση καί ὑπό-δειξη τῆς Κυρίας Θεοτόκου.Στό σημεῖο πού ἐμφανίσθηκε ἡ Παναγία, ἀκριβῶς πίσω ἀπό τό ἱερό βῆμα τοῦ Ναοῦ, ὅταν ἔχει χιονόπτωση δέν ἐπικάθεται τό χιόνι. Ὅμως ἡ ὥρα τῆς ἐξόδου τοῦ ὁσίου ἀπό τά πρόσκαιρα πλησίασε. Κάλεσε τούς μαθητές του καί τούς ἀπηύθυνε τίς τε-λευταῖες πατρικές συμβουλές του, ζητώ-ντας νά ρίξουν τό ἄψυχο σῶμα του στήν μέση τοῦ βάλτου. Στήν πεισματική ἄρνη-ση τῶν μοναχῶν ὁ ὅσιος ζήτησε νά μήν τόν θάψουν ἐντός τῆς Μονῆς ἀλλά δί-πλα στήν ἐκκλησία τῆς Μεταμορφώσε-ως τοῦ Σωτῆρος στό ἀπομακρυσμένο ἐρημητήριο πού ἀποσύρονταν κατά και-ρούς, θέλοντας ἔτσι νά ἀποφύγει καί τήν μετά θάνατο τιμή τῶν ἀνθρώπων. Στίς 30 Αὐγούστου τοῦ 1533 ἡ μακαρία του ψυχή ἀνυψώθηκε «εἰς τήν ἀΐδιον ἀνά-παυσιν ἔνθα ὁ τῶν ἑορταζόντων ἦχος ὁ ἀκατάπαυστος καί ἡ ἀπέραντος ἡδονή τῶν καθορώντων τοῦ προσώπου τοῦ Θεοῦ τό κάλλος τό ἄρρητον», τό δέ ἡγιασμένο λείψανό του κατετέθη στά σπλάγχνα τῆς ἁγίας μαρτυρικῆς ρω-σικῆς γῆς.Ὅταν τό 1641 ξεκίνησαν οἱ

14 Παύλειος Λόγος

Page 15: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

ἐργασίες γιά τήν κατασκευή νέου ναοῦ τῆς Μεταμορφώσεως, ἀφοῦ ὁ παλαιός καταστράφηκε ἀπό τίς ἐπιδρομές Γερ-μανῶν καί Λιθουανῶν,εὑρέθη τό μυρο-βόλο σκήνωμα τοῦ ὁσίου Ἀλεξάνδρου παντελῶς ἄφθαρτο. Ἐτέθη σέ ἀσημένια λάρνακα καί τοποθετήθηκε στό μονα-στήρι του πρός ἐνίσχυση καί στηριγμό τῶν πατέρων καί εὐλογία τοῦ πιστοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ. Μισή ὅμως χιλιετία μετά ὁ ὄφις ὁ ἀρχέκακος ἐπότισε μέ τό δηλη-τήριο τῆς ἀθεΐας τήν γῆ τῆς Ρωσίας. Ἡ μαύρη νύχτα τῶν ἀπηνῶν διωγμῶν ἐνα-ντίον τῶν ὀρθοδόξων χριστιανῶν ἄρχισε νά ἁπλώνεται τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1917. Καί ὁ διάβολος δέν λησμόνησε τόν πα-λαιό του ἐχθρό, τόν ὅσιο Ἀλέξανδρο τοῦ Σβίρ.Οἱ Μπολσεβίκοι πού ἔφθασαν στό μοναστήρι ἐκτέλεσαν τόν ἡγούμενο Ἀρχιμανδρίτη Εὐγένιο καί πατέρες τῆς μονῆς. Κατάσχεσαν τά ἱερά σκεύη καί τήν ἀσημένια λάρνακα τοῦ ὁσίου. Μόλις στήν ἔκτη προσπάθειά τους κατάφεραν να μετακινήσουν τό λείψανο τοῦ ἁγίου. Ἔτσι ἔγινε ἡ ἀπαρχή γιά νά κατασχε-θούν 63 ἅγια λείψανα μέχρι τό 1922 καί νά ἀναλωθοῦν οἱ ἐπιστήμονες τοῦ ἀθεϊ-στικοῦ καθεστῶτος σ’ ἕνα δαιμονικό ἀγώνα δρόμου ἀποδείξεως τῆς δῆθεν ἀπάτης τῶν λειψάνων τῶν χριστιανῶν.Τό Μοναστήρι τοῦ ὁσίου μετατράπηκε σέ στρατόπεδο συγκεντρώσεως και ψυ-χιατρικό ἄσυλο. Διαμαρτυρήθηκαν οἱ κα-θεστωτικοί ἰατροί ὅταν νόμισαν ὅτι τούς παρέδωσαν νεκρό τριῶν ἡμερῶν ἐξετά-ζοντας τό λείψανο τοῦ ἁγίου καί ἔμειναν ἔκπληκτοι ὅταν τούς ἐνημέρωσαν ὅτι πρόκειται γιά τόν ὅσιο Ἀλέξανδρο τοῦ Σβίρ, πού γιά αἰῶνες παρέμενε ἐκτεθει-μένος σέ προσκύνηση τῶν χριστιανῶν. Ὅμως «οὐκ ἠβουλήθησαν συνιέναι», δι-ότι ἡ καρδία τους ἦταν πορωμένη ἀπό τά βέλη τοῦ ἀλάστορος καί ἔτσι μετά ἀπό πολλές περιπέτειες τό ἱερό λείψανο τοῦ ὁσίου σφραγίσθηκε στήν Στρατιωτι-κή Ἰατρική Ἀκαδημία τῆς Πετρουπόλε-ως.Τό Δεκέμβριο τοῦ 1997 τό ἱερό λεί-ψανο τοῦ ἁγίου εὑρέθη.Τό 1998 κατετέ-θη πρός προσκύνηση στό Ναό τῶν Ἁγί-ων Πίστεως, Ἐλπίδας, Ἀγάπης καί τῆς μητέρας τους Σοφίας. Στίς 23 Νοεμβρίου τοῦ 1998 τό ἱερό λείψανο ἐπιστρέφει καί πάλι στό μοναστήρι τῆς Ἁγίας Τριάδος μυροβλύζον καί ἐπιτελοῦν θαυμάσια στόν πιστό λαό τοῦ Θεοῦ.

Καί ἀπό τήν βόρεια παγωμένη ρωσική γῆ, ὅπου καί πάλι ἀναπαύεται στόν τόπο τῆς ἀσκήσεώς του, τό πα-ντελῶς ἄφθαρτο καί μυροβόλο λείψανο τοῦ ὁσίου Ἀλεξάνδρου συνεχίζει νά ἐκπέμπει πρός τίς παγωμένες ἀπό τήν ἁμαρτία καρδιές τῶν ἀνθρώπων αὔρα θερμή, ἁγιασμοῦ πεπληρωμένη.Ἡ ἀφθαρσία τοῦ λειψάνου τοῦ μεγάλου τούτου Θεόπτη τῆς Ὀρθοδοξίας τοῦ βορρᾶ κηρύττει τήν νίκη τοῦ Θεοῦ ἐνα-

ντίον τοῦ διαβόλου. Κραυγάζει τήν ἐπι-κράτηση τοῦ φωτός ἔναντι τοῦ σκότους. Ἀναγγέλλει τόν θάνατο τοῦ θανάτου. Σαλπίζει την ἐμπειρία τῶν μέχρι πρό τινος μελλοθανάτων, «θάνατος δέ ἡμᾶς οὐκέτι κυριεύει». Ἀντιφεγγίζει τήν δόξα τοῦ οὐρανοῦ. Χαριτώνει τους ἄχαρους, καθαίρει τούς ρυπαρούς, φωτίζει τούς ἐσκοτισμένους, λαμπρύνει τούς μια-ρούς ἀφοῦ τήν ὁδό τῆς ἀθανασίας διά τῆς μετανοίας δεικνύει στούς θνητούς. Μεταβάλλει τήν λύπη σέ χαρά. Ἀποδει-κνύει τήν βεβαιότητα τῆς προσδοκίας τῶν Ὀρθοδόξων.Μαρτυρεῖ τήν θερα-πεία τοῦ παρελθόντος, τόν ἁγιασμό

τοῦ παρόντος, τήν ἀνέκφραστη χαρά τῶν μελλόντων.Διώκει μέ τήν ἀγάπη, πού δέν ἐκπίπτει, τούς διῶκτες του.Ἐν τέλει, τό ἡγιασμένο σκήνωμα τοῦ ὁσίου Ἀλεξάνδρου, πού τό ἔφλεξε τό πῦρ τῆς θεότητος, πού τό καταύγασε τό αἰώνιο φῶς τῆς Παναγίας Τριάδος δεικνύει τήν σωτήριον ὁδό, πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια Βασιλεία τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Ἡ μνήμη αὐτοῦ ὁμοῦ μετά τῆς μη-τρός του Βαρβάρας ἐπιτελεῖται τήν 30ην Αὐγούστου.

Παύλειος Λόγος 15

Page 16: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

ΑΓ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΛΑΜΑΣ 650 ἔτη ἀπό τήν κοίμησή του

τοῦ μοναχοῦ Γερασίμου Μπεκέ

16 Παύλειος Λόγος

Page 17: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

ΑΓ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΛΑΜΑΣ 650 ἔτη ἀπό τήν κοίμησή του

Ἱερά Μητρόπολις Βεροίας καί Ναούσης διοργάνωσε στὴ Βέροια ἀπὸ 18- 20 Δεκεμβρί-ου σειρὰ ἐκδηλώσεων μὲ τὴν εὐκαιρία συμπληρώσεως 650 ἐτῶν ἀπὸ τὴν κοίμηση τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, καθὼς ἐπίσης μὲ τὴν εὐκαρία τῆς τελετῆς ἁγιοκατατάξεως τῶν

μελῶν τῆς Ἁγίας Οἰκογενείας τῶν Παλαμάδων στὶς ἁγιολογικὲς δέλτους τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.Πραγματοποιήθηκε διήμερο Διεθνὲς Ἐπιστημονικὸ Συνέδριο μὲ θέμα: «ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑ-ΜΑΣ: 650 ΕΤΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΟΥ (1359 – 2009) – ΑΓΙΟΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΛΑΜΑΔΩΝ».Κατὰ τὴν πρωϊνὴ Συνεδρίαση χαιρετισμὸ ἀπηύθυνε ἡ Δήμαρχος Βέροιας κ. Χαρούλα Οὐσουλτζόγλου καὶ στὴ συνέχεια τὸ λόγο ἔλαβε ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων ὁ ὁποῖος στὴν προσλαλιὰ τοῦ ὑπογράμισε ὅτι ἂν καὶ ἡ ἁγιότη-τα καὶ ἡ θεολογία τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ εἶχε μεγάλη ἐπιρροὴ στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας, ὡστόσο καὶ τὰ ἄλλα μέλη τῆς οἰκογενείας του, μολονότι δὲν ἄφησαν τόσο μεγάλη ἐπιρροὴ στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας, ὑπῆρξαν ὅμως προσωπικὰ ἅγιες μορφές.

Η ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΟΜΙΛΙΑΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ

Πρίν ἀπό ἕνα ἔτος ἡ Ἱερά Μητρόπολη Βεροίας, Να-ούσης καί Καμπανίας εἶχε ἀποφασίσει νά ἀφιερώσει τό ἔτος 2009 στόν μεγάλο θεολόγο καί διδάσκαλο τῆς νοερᾶς προσευχῆς, ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ, μέ τήν εὐκαιρία τῆς συμπληρώσεως 650 ἐτῶν ἀπό τήν ὁσιακή κοίμησή του. Γιά τόν λόγο αὐτό ὀργάνωσε κατά τή διάρκεια τοῦ ἔτους δύο συνέδρια μέ θέμα τόν ἅγιο Γρηγόριο, ἑστιάζοντας ὄχι μόνο στό πρόσωπο καί τή θεολογία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ἀλλά καί στό περιβάλλον μέσα στό ὁποῖο ἀναπτύχθηκε ἡ προσωπικότητά του καί τό ὁποῖο ἀκολούθησε μιά ἀνάλογη πορεία ζωῆς μέ τή δική του. Τό περιβάλλον αὐτό ὑπῆρξε ἐν μέρει ἡ οἰκογένειά του. Καί τό ἐνδιαφέρον μας γιά τήν οἰκογένεια τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ὀφείλεται καί στό γεγονός ὅτι ἡ Ἱερά Μητρόπολή μας ἔστρεψε κατά τό ἔτος πού διανύουμε ἰδιαιτέρως τήν προσοχή της στόν ἱερό θεσμό τῆς οἰκογενείας, ἕναν θεσμό πού διέρχεται στίς ἡμέρες μας μία σοβαρή κρίση ἐξ αἰτίας πολλῶν καί ποικίλων παραγόντων, οἱ ὁποῖοι συναρτῶνται μέ τίς ραγδαῖες ἀλλαγές πού παρατηροῦνται, ἰδίως τά τελευταῖα χρόνια, στήν κοινωνία καί στόν τρόπο ζωῆς τῶν ἀνθρώπων. Γι᾽ αὐτό καί ἡ οἰκογένεια ὑπό τό πρίσμα τῆς διδασκαλίας τοῦ ἀποστόλου Παύλου ἀπετέλεσε τό θέμα τοῦ Διεθνοῦς Συνεδρίου πρός τιμήν τοῦ ἀποστόλου Παύλου, τό ὁποῖο ὀργανώθη-κε, ὅπως κάθε χρόνο, στό πλαίσιο τῶν ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων τῶν Παυλείων.Ἀπό τήν προσεκτική μελέτη τῆς ζωῆς τῶν μελῶν τῆς οἰκογενείας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου, ὅπως αὐτή σκιαγραφεῖται ἀπό τόν συναγωνιστή καί ἐγκωμιαστή τοῦ ἁγίου Γρηγορίου, τόν πατριάρχη Κωνσταντι-νουπόλεως, ἅγιο Φιλόθεο τόν Κόκκινο, ὁ ὁποῖος γνώριζε κάποια μέλη καί ἀσφαλῶς θά εἶχε ἀκούσει

Η

Παύλειος Λόγος 17

Page 18: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

καί γιά τά ἄλλα, καί παρουσιάσθηκε κατά τίς εἰσηγήσεις τῶν συνεδρίων μας προέκυψε ἡ πεποίθηση ὅτι καί οἱ γονεῖς καί οἱ ἀδελφοί καί οἱ ἀδελφές τοῦ ἁγίου Γρηγορίου βίωσαν εἴτε κατά τή διάρκεια τῆς ζωῆς τους μέσα στόν κόσμο εἴτε ὡς μοναχοί, μία ζωή εὐσεβῆ καί ὁσιακή, μία ζωή προσευχῆς καί ἀσκήσεως, μία ζωή γεμάτη ἀπό τή χάρη τοῦ Θεοῦ, πού ἀποδεικνύεται καί ἀπό ὅσα θαυμαστά, ἔστω καί ἀκροθιγῶς, περιγράφονται στόν Λόγο τοῦ ἁγίου Φιλοθέου πρός τιμήν τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ.Καί μπορεῖ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς νά διακρίθηκε περισσότερο μέ τή θεολογική του κατάρτιση, τήν πνευματική του ἐμπειρία, τό ἀγωνιστικό του φρόνημα καί τήν παρρη-σία του ὑπέρ τῆς ἀληθοῦς καί ὀρθοδόξου πίστεως, τήν ποιμαντική του δράση καί τό συγγραφικό του ἔργο, καί γι᾽ αὐτό νά ἔτυχε ἀμέσως μετά τήν ὁσιακή κοίμησή του τῆς τιμῆς νά συγκατελεχθεῖ μεταξύ τῶν ἁγίων καί τῶν πατέρων τῆς κατ᾽ Ἀνατολάς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, αὐτό ὅμως δέν σημαίνει ὅτι καί τά λοιπά μέλη τῆς κατά σάρκα οἰκογενείας του ὑστέρησαν σέ ὁσιότητα βίου, ἡ ὁποία καί ἀποδεικνύεται μέ τίς μαρτυρίες τῶν συγχρό-νων τους, τίς ὁποῖες διέσωσε καί καταγράφει ὁ πολύς πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ἅγιος Φιλόθεος ὁ Κόκκινος.Γιά τόν λόγο αὐτό καί ἡ Ἱερά Μητρόπολή μας, πού εἶχε τήν ἐξαιρετική εὔνοια ἀπό τόν

Θεό νά φιλοξενήσει στό ἔδαφός της ἐπί ἔτη τόσο τόν μεγάλο φωστήρα καί διδάσκαλο τῆς Ἐκκλησίας μας, τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ, ὅσο καί τούς ἀδελφούς καί τίς ἀδελ-φές του, καί ἐπιθυμώντας νά προβάλλει ὡς παράδειγμα ἁγίας οἰκογενείας, τήν οἰκογένεια τοῦ ἁγίου Γρηγορίου, θεώρησε ὅτι ἔχει χρέος τόσο ἔναντι τῶν θεοφιλῶν αὐτῶν προσωπι-κοτήτων ὅσο καί ἔναντι τοῦ ποιμνίου της, νά προβεῖ στίς ἀπαραίτητες ἐνέργειες πρός τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί δι᾽ αὐτῆς πρός τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο προκειμένου νά γίνει ἡ ἀναγραφή καί τῶν ὑπολοίπων μελῶν τῆς οἰκογενείας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ὡς ὁσιακῶς καί ἀσκητικῶς βιωσάντων, στίς ἁγιολογικές δέλ-τους τῆς κατ᾽ ἀνατολάς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας.Μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ τυπική διαδικασία ἔχει ἤδη ὁλοκληρωθεῖ μέ τήν ἔκδοση τῆς σχετικῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πρά-ξεως, τήν ὁποία μεταφέρει καί θά ἀναγνώ-σει ἐν ἐκκλησίᾳ ὁ ἐκπρόσωπος τῆς Αὐτοῦ Θειοτάτης Παναγιότητος, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, Σεβασμιώτα-τος Μητροπολίτης Σεβαστείας κ.κ. Δημήτριος κατά τήν πολυαρχιερατική θεία Λειτουργία, ἡ ὁποία θά τελεσθεῖ τήν Κυριακή προεξάρ-χοντος τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερωνύμου ἐπί τῷ ἑορτασμῷ τῆς ἐπισήμου ἀναγραφῆς

τῶν νέων ἁγίων στό Ἁγιολόγιο τῆς Ὀρθοδό-ξου Ἐκκλησίας.Μέ τήν εὐκαιρία αὐτή τοῦ ἑορτασμοῦ τῆς ἁγιοκατατάξεως τῆς οἰκογενείας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ καί ἐπιθυμώντας ἡ Ἱερά Μητρόπολή μας ἀφ᾽ ἑνός νά προετοι-μάσει τόν εὐσεβῆ κλῆρο καί τόν φιλάγιο λαό της γιά τήν μεγάλη αὐτή εὐλογία, τῆς ὁποίας γινόμεθα μέτοχοι, καί ἀφ᾽ ἑτέρου νά προβάλ-λει τούς νέους ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας ὡς πρότυπα καί παραδείγματα ζωῆς γιά ὅλους μας, ὀργάνωσε καί πραγματοποιεῖ τό παρόν συνέδριο, τό ὁποῖο ἀναφέρεται, βεβαίως, ὄχι μόνο στήν οἰκογένεια τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ἀλλά καί στή θεολογία του καί στήν εὑρύτερη ἀπήχησή της ἀπό τήν ἐποχή του μέχρι σήμε-ρα σέ ὁλόκληρο τόν ὀρθόδοξο κόσμο.Καί εἶναι σημαντικό νά συνειδητοποιήσουμε ὅλοι ὅτι ἡ θεολογία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ δέν εἶναι μία δυσνόητη διδασκαλία, ἡ ὁποία δέν συνδέεται μέ τή ζωή καί τήν πράξη τῆς Ἐκκλησίας μας, δέν συνδέεται μέ τή ζωή τοῦ κάθε πιστοῦ εἴτε εἶναι κληρικός εἴτε εἶναι λαϊκός, εἴτε ζεῖ στόν κόσμο εἴτε στήν ἔρημο.Μελετώντας τήν ἐπίγεια πορεία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ καί τῆς οἰκογενείας του μέσα ἀπό τίς ἀνακοινώσεις τοῦ παρόντος συνεδρίου ὅλοι μποροῦμε νά βροῦμε τό ὑπόδειγμα πού ἀναζητοῦμε: οἱ ἀρχιερεῖς τόν σοφό οἰακοστρόφο τοῦ πηδαλίου τῆς Ἐκκλη-σίας, οἱ ποιμένες τόν στοργικό ποιμένα, οἱ μοναχοί τό πρότυπο τῆς μοναχικῆς πολιτεί-ας, οἱ μοναχές τό ὑπόδειγμα τῆς σώφρονος βιοτῆς, οἱ θεολόγοι τόν ἐν προσευχῇ θεολο-γοῦντα καί ἐν συνειδήσει ὀρθοτομοῦντα τόν λόγο τῆς τοῦ Θεοῦ ἀληθείας. Ἀλλά καί οἱ γονεῖς μποροῦν νά βροῦν στό ὑπόδειγμα τῆς ζωῆς τῶν γονέων τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, τούς τρόπους γιά νά καθοδηγήσουν τήν οἰκογένειά τους καί νά παιδαγωγήσουν τά παιδιά τους· καί τά παιδιά καί οἱ νέοι μας μποροῦν νά παραδειγματι-σθοῦν ἀπό τή ζωή τοῦ ἁγίου Γρηγορίου καί τῶν ἀδελφῶν του, πού ἄν καί ἔζησαν μέσα στίς προκλήσεις μιᾶς μεγαλούπολης, ὅπως ἡ Κωνσταντινούπολη, πού ἄν καί ἔζησαν μέσα στίς ἀνέσεις καί τή δόξα τῶν ἀνακτόρων, διατήρησαν τήν ψυχή τους καθαρή ἀπό τοῦ κόσμου καί θερμή τήν ἀγάπη στόν Θεό.Κλείνοντας τή σύντομη αὐτή ἐναρκτήρια εἰσήγηση θά ἤθελα, ἀφοῦ εὐχαριστήσω θερ-μά ὅλους τούς παρισταμένους Σεβασμιωτά-τους ἀρχιερεῖς καί ἰδιαιτέρως τόν ἐκπρόσωπο τῆς Α.Θ.Π. Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σεβαστείας κ.κ. Δημήτριο γιά τήν τιμητική πα-ρουσία τους στό συνέδριο τῆς Ἱερᾶς Μητρο-πόλεώς μας, νά καλέσω τόν Ἅγιο Σεβαστείας νά κηρύξει τήν ἔναρξή του μεταφέροντάς μας καί τίς εὐχές τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου.

Στὴ συνέχεια ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολί-της Σεβαστείας κ. Δημήτριος, ἐκπρόσωπος τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου ἐκήρυξε τὴν ἔναρξη τῶν ἐργα-σιῶν τοῦ Συνεδρίου καὶ ἀνέγνωσε τὸ σχετικὸ μήνυμα τοῦ Παναγιωτάτου. Στὴν ὁμιλία του ἀναφέρθηκε γιὰ τὸ θαῦμα τῆς ἁγιότητας μιᾶς ὁλόκληρης οἰκογενείας.

ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΤΟΥ

Ἱερώτατε Μητροπολίτα Βεροίας καὶ Ναούσης, ὑπέρτιμε καὶ Ἔξαρχε Θετταλίας, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀγαπητὲ ἀδελφὲ καὶ συλλειτουργὲ

Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σεβαστείας κ. Δημήτριος κηρύααει την έναρξη των εργασιών του Διεθνούς Συνεδρίου

18 Παύλειος Λόγος

Page 19: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

τῆς ἠμῶν Μετριότητος κύριε Παντελεήμων, χάρις εἴη τῇ ὑμετέρᾳ Ἱερότητι καὶ εἰρήνη παρὰ Θεοῦ.Μετὰ πολλῆς χαρᾶς ἐδεξάμεθα τὴν ἀπὸ ιθ’ παρελθόντος μηνὸς Ὀκτωβρίου ἐπιστολὴν τῆς ὑμετέρας ἀγαπητῆς Ἱερότητος, ἐξ ἧς ἐπληροφορήθημεν ὅτι ἡ κατ αὐτὴν Ἱερὰ Μητρόπολις Βεροίας καὶ Ναούσης διοργα-νώνει, ἀπὸ ιη΄ ἕως καὶ κ’ τρέχοντος μηνός, ἐορταστικάς ἐκδηλώσεις ἐπὶ τῇ συμπληρώσει ἑξακοσίων καὶ πεντήκοντα ἐτῶν ἀπὸ τῆς κοιμήσεως τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Γρη-γορίου τοῦ Παλαμᾶ, Ἀρχιεπισκόπου Θεσσα-λονίκης, τοῦ καὶ ἐν τῇ Ἱερᾷ Σκήτη τῆς Βεροίας ἀσκήσαντος μετὰ τῶν ἐσχάτως, ἀποφάσει τῆς περὶ ἡμᾶς Ἁγίας καὶ Ἱερᾶς Συνόδου, ἐν τῷ Ἁγιολογίῳ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καταταγέντων Ὁσίων ἀδελφῶν αὐτοῦ.Ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν Γρηγόριος ὁ Πα-λαμᾶς, ὁ μέγας οὖτος τῆς ἀνατολικῆς Ἐκκλη-σίας φωστὴρ καὶ ἀκατάβλητος τῆς Ὀρθοδοξί-ας πρόμαχος, ἤδη ὑπὸ τῶν συγχρόνων του κατενοήθη, παρὰ τὴν ἀντίδρασιν τῶν ἀνθρω-ποκεντρικῶν φιλοσόφων, ὡς ἰσοστάσιος καὶ ὁμότιμος τῶν μεγάλων θεολόγων τῆς Ἐκκλη-σίας, τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, τοῦ Μεγάλου Ἀθανασίου, τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης καὶ τοῦ ἱεροῦ Φωτίου. Φορεῦς καὶ ἐκφραστής τῆς θεολογίας καὶ τοῦ πνεύματος τῶν πρὸ αὐτοῦ μεγάλων τούτων τῆς Ἐκκλησίας Πατέρων καὶ Διδασκάλων, παθών καὶ μαθών τὰ θεία ἐν τῷ πνευματικῷ σκάμματι τῆς ἀσκητικῆς βιοτῆς καὶ ἡσυχαστικῆς πολιτείας, καὶ θείας θεο-πτίας ἀξιωθείς, ἐμελώδησεν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ ἐναρμόνιον μέλος θεολογίας καὶ ἀντεχόμενος ἐμπειρικῶς τῆς πατρικῆς δόξης διεφύλαξε τὸ Ὀρθόδοξον πλήρωμα ἐκ τῶν εἰσαχθέ-ντων τότε ἐν τὴ καθ’ ἠμᾶς Ἀνατολὴ ὀθνείων διδαγμάτων τοῦ δυτικοῦ οὐμανισμοῦ. Ἡ θεολογία τοῦ ἡσυχαστοῦ τούτου Πατρὸς ἐγένετο ἡ ζύμη ἡ ζυμώσασα ὅλον τὸ ἐκκλη-σιαστικὸν φύραμα καὶ ἐκφρασθεῖσα ἔκτοτε καὶ καθ’ ὅλην τὴν διάρκειαν τῆς δυσχειμέρου δουλείας ὑπὸ τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, ἥτις καὶ ἐκύρωσε ταύτην συνοδικῶς, καὶ διέσωσε τὸ Γένος ἠμῶν, ἀναδείξασα μέγα πλῆθος νέων διδασκάλων τῆς εὐσεβείας, Ἱεραρχῶν, Ὁσίων καὶ Μαρτύρων.Περὶ τοῦ Ἁγίου τούτου ἀνδρὸς ἐλέχθη ὅτι «εἶναι πλέον σύγχρονος εἰς ἡμᾶς, παρὰ εἰς

τοὺς συγχρόνους του». Εἶναι δὲ ἀληθὴς ἡ ρῆσις αὕτη διότι διὰ τὸν κεκοπιακότα ἐκ τοῦ ὀρθολογισμοῦ καὶ περιπλανώμενον ἐν ταῖς ἀνοδίαις τῆς ἀκοινωνήτου ἐξωστρέφειας σύγχρονον ἄνθρωπον εἶναι σημαντικὸν νὰ ἀποκόμιση τὴν γνῶσιν καὶ νὰ ἀποκτήσει τὴν βεβαιότητα ὅτι οὖτος ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας, διὰ τῆς καθάρσεως τῆς καρδίας, δύναται νὰ ἔλθη εἰς κοινωνίαν μετὰ τοῦ Θεοῦ οὐχὶ διανοητικῶς ἢ συναισθηματικῶς ἀλλὰ διὰ τῆς ἁγιοπνευματικῆς ἐμπειρίας, ὅτι δύναται νὰ μετάσχῃ εἰς τὸ φῶς, τὴν ζωὴν καὶ τὴν δόξαν τῆς Ἁγίας Τριάδος, τουτέστι νὰ ἔχη ἐλπίδα καὶ προοπτικὴν μέλλοντος καὶ ζωὴν ἀληθινήν. Ἡ τοιαύτη ἐν ἁγιότητι καὶ ἀρεταῖς λάμψις τοῦ Ἁγίου περιηύγασε καὶ περιέλουσε τοὺς γονεῖς καὶ ἀδελφοὺς καὶ ἀδελφάς αὐτοῦ, εἰς τοιοῦτον βαθμόν, ὥστε δικαίως ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία ἀπεδέξατο τὸ εὔλογον αἴτημα τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας καὶ κατέταξε καὶ αὐτοὺς εἰς τὸ Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.Διὰ τοῦτο τυγχάνει ἐπαινετὴ ἡ ἀπόφασις τῆς ὑμετέρας Ἱερότητος ἴνα διοργανώση ἐν τῇ ἕδρα αὐτῆς Διεθνὲς Συνέδριον καὶ ἄλλας ἐορταστικάς καὶ λατρευτικάς ἐκδηλώσεις ἐπὶ

τῇ 650ῇ ἐπετείω τῆς κοιμήσεως τοῦ Ἁγίου Πατρός, ἀποτελοῦσα πρῶτον μὲν ἔκφρασιν τιμῆς καὶ εὐγνωμοσύνης δι’ ὅσα οὖτος ἐκοπί-ασεν ὑπὲρ τῆς ἀληθείας τῆς πίστεως καὶ τῆς Ἐκκλησίας, εἴτα δὲ προβολὴν τοῦ προσώπου καὶ τῆς διδασκαλίας του πρὸς παιδαγωγίαν καὶ οἰκοδομὴν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ πληρώ-ματος, μάλιστα δὲ τοῦ πληρώματος τῆς καθ’ ὑμᾶς τοπικῆς ἐν Βεροίᾳ Ἐκκλησίας, τῆς ἁγιασθείσης διὰ τῆς ἐν αὐτῇ ἐπιγείου παρου-σίας καὶ ἀσκητικῆς διαγωγῆς αὐτοῦ καὶ τῶν ἁγίων οἰκογενῶν αὐτοῦ καὶ καυχωμένης διὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ μέγας οὖτος Ἱεράρχης καὶ Διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας συγκαταλέγεται ἐν τῷ Ἁγιολογίῳ αὐτῆς μετὰ τῶν γονέων καὶ κατὰ σάρκα ἀδελφῶν αὐτοῦ.Ἐπὶ δὲ τούτοις, συγχαίροντες ἀπὸ τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας τὴν τε ὑμετέραν Ἱερότητα, τὴν Ὀργανωτικὴν Ἐπιτροπὴν τοῦ Συνεδρίου, τοὺς εἰσηγητάς καὶ πάντας τοὺς μετέχοντας αὐτοῦ, ἀπονέμομεν εἰς πάντας ὁλόθυμον τὴν πατρικὴν καὶ Πατριαρχικὴν ἡμῶν εὐχὴν καὶ εὐλογίαν, καὶ εὐχόμεθα πλήρη ἐπιτυχίαν τῶν ἐργασιῶν εἰς δόξαν τοῦ ἐν Τριάδι προ-σκυνουμένου Θεοῦ καὶ τιμὴν τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Γρηγορίου Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης τοῦ Παλαμᾶ καὶ τῶν ἁγίων οἰκογενῶν αὐτοῦ, ὧν αἳ θεόδεκτοι πρεσβεῖαι εἴησαν πᾶσιν ἡμῖν εἰς ἐνίσχυσιν καρδίας πνευματικὴν καὶ εὐόδωσιν παντὸς ἐφετοῦ καὶ καταθυμίου.Βθ΄ Δεκεμβρίου Ἰδ’† Ὁ Κωνσταντινουπόλεως ΒαρθολομαῖοςἈγαπητὸς ἐν Χριστῷ ἀδελφὸς

ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

Στὴν Α΄Συνεδρία προήδρευσε ὁ Ἀν. Καθη-γητὴς Ἀρχιμ. Γεώργιος Χρυσοστόμου, Πρω-τοσύγκελλος τῆς Ι. Μητροπόλεως Βεροίας.Πρῶτος εἰσηγητὴς ἦταν ὁ ὁμότιμος Καθη-γητὴς ΑΠΘ κ. Ἀντώνιος Παπαδόπουλος ὁ ὁποῖος εἰσηγήθηκε τὸ θέμα: «Ἡσυχασμὸς καὶ νοερὰ προσευχὴ στὴν Ἁγία οἰκογένεια Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ». Στὴν εἰσήγηση ἀνέφερε μεταξὺ ἄλλων: «Παράδειγμα ἡσυχίας ὑπῆρξε – ἔλεγε ὁ Ἅγ. Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς- ἡ Θεοτόκος Μαρία». Μετὰ ἀπὸ μία

Ο Πρωτοπρεσβύτερος π. Νικόλαος Λουδοβίκος κατά την εισήγησή του

Ο Ιερομόναχος π. Διονύσιος Slenov κατά την εισήγησή του Παύλειος Λόγος 19

Page 20: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

βραχεία ἐξιστόριση τοῦ ὄρου «ἡσυχία» ἀπὸ τοὺς πρώτους αἰῶνες καὶ μετά, ὑπογράμμισε τὴν ἐπιρροὴ – γιὰ λίγο καιρὸ δυστυχῶς - τοῦ ἡσυχασμοῦ καὶ στὴ Δύση, καθὼς καὶ ἡ στενὴ σχέση μεταξὺ προσευχῆς καὶ (νοερᾶς) προσοχῆς. Οἱ παλαιοὶ βιογράφοι τοῦ Παλαμᾶ μαρτυροῦν πὼς ἡ ἁγιότητα τοῦ Παλαμᾶ ὀφεί-λεται πολὺ στὴν ἐπιρροὴ τῶν ἁγίων γονέων του, Κωνστάντιου καὶ Καλλονῆς. Ὑπογράμμι-σε, ἀκόμη, τὸ ρόλο τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ὡς διδασκάλου νοερᾶς προσευχῆς ὄχι μόνο στοὺς μοναχοὺς ἀλλὰ καὶ στοὺς λαϊκοὺς (στὶς ἀδελφές του λ.χ.).

Δεύτερος εἰσηγητὴς ὁ Ἀρχιμ. Πορφύριος Μπατσαρᾶς, Ἡγουμενεύων τῆς Ι. Μονῆς Τιμίου Προδρόμου Σκήτεως Βεροίας, ὁ ὁποῖος εἰσηγήθηκε τὸ θέμα: «Παλαμικὴ ξενία: Ἡ παροικία τῶν Παλαμάδων στὴ Βέροια». Μέσα ἀπὸ μία λεπτομερή ἐξιστόριση τῶν γεγονότων τῆς ζωῆς τοῦ Παλαμᾶ, ἀναρωτή-θηκε ὁ εἰσηγητὴς «γιὰ ποιὸ λόγο ἦρθε στὴ Βέροια ὁ Παλαμᾶς;», «Πῶς ἦταν ἡ ζωή του

στὴ Σκήτη Βεροίας;», «Ποιὰ ἦταν ἡ διαφορὰ μεταξὺ Σκήτης (ἐκ Σταυροπηγείου) καὶ ἐνοριακοῦ ἢ μητροπολιτικοῦ μοναστηριοῦ». Ἡ συναναστροφὴ τοῦ Παλαμᾶ, ὅμως, δὲν ἄρεσε σὲ πολλοὺς μοναχοὺς τῆς περιοχῆς τῆς Βέροιας, γιὰ τὸ λόγο ὅτι ἐδίδασκε καὶ στοὺς λαϊκοὺς τὴν ἄσκηση καὶ τὸν ἡσυχα-σμό. Ἀναφέρθηκε ἀκόμη ὁ εἰσηγητὴς στὶς ὑπάρχουσες εἰκονογραφίες τοῦ Ἁγίου στὴν περιοχὴ τῆς Βέροιας.

Στὴ δεύτερη Συνεδρία προήδρευσε ὁ ὄμ. Καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς ΑΠΘ κ. Ἀντώ-νιος Παπαδόπουλος.

Πρῶτος εἰσηγητὴς ὁ ὄμ. Καθηγητὴς Α.Π.Θ κ. Γεώργιος Μαντζαρίδης ὁ ὁποῖος εἰσηγή-θηκε τὸ θέμα: «Παλαμᾶς παρὰ Σωφρονίω: Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς στὴ θεολογία τοῦ γέροντα Σωφρονίου». Ὁ εἰσηγητὴς τόνισε ὅτι ὅπως ὁ Παλαμᾶς στὴν ἐποχὴ του ἀντιμετώπισε τὴν αἵρεση τοῦ Βαρλαὰμ τοῦ Καλαβροῦ, ἔτσι καὶ ὁ μεγάλος ὅσιος

καὶ διδάσκαλος τοῦ 20ου αἰῶνος γέρων Σωφρόνιος ἀντιμετώπισε τὶς προκλήσεις τῶν δυτικῶν αἱρέσεων καὶ τῆς δυτικῆς νοοτρο-πίας. Καὶ στὸν Παλαμὰ καὶ στὸν γέροντα Σωφρόνιο ὑπογραμμίζεται ἡ διάκριση μεταξὺ θείας οὐσίας καὶ θείας ἐνεργείας, ἡ διάκριση μεταξὺ ὑπόστασης καὶ οὐσίας. Καὶ οἱ δυὸ μεγάλοι διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας ἀγάπη-σαν καὶ ἐδίδαξαν τὴν νοερὰ προσευχὴ τόσον στοὺς μοναχοὺς ὅσο καὶ στοὺς λαϊκούς. Ἐν τέλει ἐξηγεῖται πὼς ἡ σημερινὴ οἰκολογικὴ κρίση πηγάζει ἀπὸ τὴν ἐσωτερικὴ κρίση τοῦ ἀνθρώπου.

Δεύτερος εἰσηγητὴς ὁ Σύμβουλος τοῦ Παι-δαγωγικοῦ Ἰνστιτούτου καὶ Δρ, θεολογίας κ. Σταῦρος Γιαγκάζογλου ὁ ὁποῖος εἶχε ὡς θέμα του: «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καὶ Νικόλαος Καβάσιλας. Ἡ σύνθεση μυστηριακῆς καὶ ἀσκητικῆς ζωῆς στὴν ὀρθόδοξη παράδοση». Τονίστηκε ὅτι ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καὶ ὁ Ἅγιος Νικόλαος Καβάσιλας βίωσαν τὴν ἴδια ὀρθόδοξη παράδοση, ἀλλὰ ἐκφράστηκαν μὲ διαφορετικὴ ὁρολογία γι αὐτήν, παρασύ-ροντας ὁρισμένους δυτικοὺς στὴ λανθασμένη ἄποψη ὅτι ὁ Ἅγιος Νικόλαος Καβάσιλας ἦταν κατὰ κάποιον τρόπο λατινόφρων καὶ ἀντίθε-τος μὲ τὴν ἡσυχαστικὴ θεολογία τοῦ Παλαμᾶ.

Κατὰ τὴν Γ Συνεδρία (ἀπόγευμα) προήδρευ-σε ὁ Ὁμ. Καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς ΑΠΘ κ. Ἰωάννης Καραβιδόπουλος.Εἰσήγηση ἔγινε ἀπὸ τὸν Θεοφιλέστατο Ἐπί-σκοπο πρ. Ἐρζεγοβίνης κ. Ἀθανάσιο Jevtic μὲ θέμα: «Ἡ σερβικὴ μετάφραση τῆς ὁμο-λογίας πίστεως καὶ ἄλλων ἔργων τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ ἔτι ζῶντος». Ὁ ὁμιλητής ἀνέφερε ὅτι ἡ ὁμολογία πίστεως τοῦ Παλαμᾶ μεταφράστηκε στὰ σερβικὰ πρὶν τὴν κοίμησή του, μᾶλλον στὸ Χιλανδάρι. Ἡ ἄποψη ὅτι οἱ σέρβοι ἦταν ἀντιπαλαμιστὲς εἶναι ψευδής ἄσχετα ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι διασώζεται σὲ κάποια χειρόγραφα. Οἱ Σέρβοι ἀγαποῦσαν καὶ τὸν Παλαμὰ καὶ τὸν ἡσυχασμό. Τὴν «ὁμο-λογία» τὴν ἔγραψε τὸ 1344 σ’ ἕνα φίλο του Διονύσιο καὶ ἀποτελεῖ ἕνα ἔργο πολύπλευρο καὶ πλῆρες.

Τέλος, κατὰ τὴν Δ΄καὶ τελευταῖα Συνεδρία τῆς ἡμέρας προήδρευσε ὁ Ὄμ. Καθηγητὴς Α.Π.Θ. κ. Ἰωάννης Γαλάνης καὶ εἰσηγητὲς ἦταν:α) ὁ Ἱερομόναχος Διονύσιος Shlenov, Ἐπ. Καθηγητὴς καὶ Διευθυντὴς τοῦ Ἑλληνι-κοῦ Τμήματος τῆς Θεολογικῆς Ἀκαδημίας Μόσχας, μὲ θέμα: «Ἡ διδασκαλία τοῦ Ἁγ. Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ στὴ Ρωσία», καὶ β) ὁ Πρωτοπρεσβύτερος Νικόλαος Λουδοβίκος, Ἀν. Καθηγητὴς τῆς Α.Ε.Α.Θ. μὲ θέμα: «Ἡ μεταξὺ ὀρθοδόξων καὶ ἑτεροδόξων συζήτηση σήμερα περὶ τῆς Παλαμικῆς διδασκαλίας γιὰ τὶς ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ».

Ο ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΣ ΚΗΡΥΣΣΕΙ ΤΗΝ ΛΗΞΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

Τὸ πρόγραμμα τοῦ συνεδρίου συνεχίστη-κε κανονικὰ τὸ πρωὶ τοῦ Σαββάτου, στὸ «Παύλειο Πολιτιστικὸ Κέντρο» (Auditorium) ὄπισθεν τοῦ Βήματος τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, μὲ τὴν παρουσία τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερωνύμου, ὁ ὁποῖος κήρυξε καὶ τὴ λήξη τῶν ἐργασιῶν του.Νωρίτερα προηγήθηκαν οἱ εἰσηγήσεις τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἐδέσσης κ.

Ο Ομ. Καθηγητής Α.Π.Θ. κ. Αντώνιος Παπαδόπουλος κατά την εισήγησή του

Ο Ομ. Καθηγητής Α.Π.Θ. κ. Γεώργιος Μαντζαρίδης κατά την εισήγησή του

20 Παύλειος Λόγος

Page 21: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

Ἰωήλ, ὁ ὁποῖος ἀνέπτυξε τὸ θέμα «Πνευμα-τικὸς ἀγώνας καὶ ἁγιότητα: Ὁ Ἅγιος Γρηγό-ριος ὁ Παλαμᾶς ὡς πρότυπο πνευματικοῦ ἀνθρώπου στὶς πρὸς τιμὴν του ἀσματικὲς ἀκολουθίες», τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπι-σκόπου Κάτω Δουνάβεως κ. Κασσιανοῦ ὁ ὁποῖος ἀνέπτυξε τὸ θέμα «Ἡ τιμὴ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ καὶ οἱ διαστάσεις τοῦ ἡσυχαστικοῦ πνεύματος στὴ Ρουμανία» καὶ τῆς ἀρχαιολόγου κ. Ἀγαθονίκης Τσιλιπάκου ἡ ὁποία ἀνέπτυξε τὸ θέμα «Ἡ μορφὴ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ στὴ μεταβυζαντινὴ τέχνη μέσα ἀπὸ τὸ παράδειγμα τῆς Βέροιας».Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων πρὶν καλέσει στὸ βῆμα τὸν Μα-καριώτατο Ἀρχιεπίκοπο Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμο τόνισε:

«Μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ ὁλοκληρώθηκε τό Συνέδριο, τό ὁποῖο εὐλαβῶς ὀργάνωσε ἡ Ἱερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας πρός τιμήν τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ καί τῶν νέων ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, τῶν μελῶν τῆς οἰκογενείας του, μέ ἀφορμή ἀφ᾽ ἑνός τήν συμπλήρωση 650 ἐτῶν ἀπό τῆς κοιμήσεως τοῦ ἁγίου Γρηγορίου, καί ἀφ᾽ ἑτέρου τοῦ ἑορτασμοῦ τῆς ἀναγραφῆς τῶν νέων ἁγίων εἰς τό Ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας, μετά τήν ὁλοκλήρωση τῆς σχετικῆς νομοκανονικῆς διαδικασίας καί τήν ἔγκριση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί τῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πράξεως τοῦ πανσέπτου Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.Σκοπός καί στόχος τοῦ παρόντος συνεδρίου ἦταν ἡ προβολή τῶν ἁγίων. Ἦταν ἡ παρουσίαση τῆς ζωῆς των καί τοῦ πνευματικοῦ των ἀγῶνος μέ τέτοιο τρόπο, ὥστε ὁ καθένας ἀπό ἐμᾶς νά ὠφεληθεῖ ἀντλώντας πολύτιμα διδάγματα καί γιά τή δική του ζωή καί γιά τή δική του ἀναστροφή μέσα στήν οἰκογένεια, μέσα στήν Ἐκκλησία, μέσα στόν κόσμο. Σκοπός καί στόχος τοῦ παρόντος συνεδρίου

ἦταν ἡ παρουσίαση τοῦ νοήματος καί σημασίας τῆς θεολογίας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, τῆς θεολογίας τοῦ ἡσυχασμοῦ, τῆς νοερᾶς προσευχῆς καί τῆς ἀσκήσεως γιά τήν πράξη καί τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, γιά τήν πράξη καί τή ζωή τοῦ κάθε πιστοῦ. Ἦταν ἡ παρουσίαση τῆς ἀπηχήσεως καί τῆς ἐπιδράσεως πού εἶχε καί ἔχει ἀπό τήν ἐποχή του μέχρι σήμερα, 650 χρόνια τώρα, τό ἔργο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ὄχι μόνο στήν ἑλληνόφωνη Ὀρθοδοξία ἀλλά στήν παγκόσμια. Καί ἡ ἀπήχηση καί ἡ ἐπίδραση αὐτή ὀφείλεται στό γεγονός ὅτι ἡ θεολογία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ δέν ἦταν μία ἀκαδημαϊκή θεολογία, δέν ἦταν μία πρακτική πού ἀφοροῦσε μόνο τούς μοναχούς, διότι ἐάν ἦταν τέτοια, δέν

θά μποροῦσε νά ἔχει τήν ἀπήχηση καί τήν ἐπίδραση πού εἶχε, ὅπως διεφάνη μέ σαφήνεια στίς εἰσηγήσεις τῶν ἐκλεκτῶν ὁμιλητῶν μας. Ἡ ἀπήχηση καί ἡ ἐπίδραση τῆς διδασκαλίας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ἦταν τόσο μεγάλη, γιατί ἐξέφραζε τό βίωμα καί τήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, γιατί ἐξέφραζε τό πνευματικό βίωμα ὅλων τῶν πιστῶν καί ἀποτελοῦσε τό διαρκές πνευματικό του ἀγώνισμα, ὅπως εἴδαμε ὅτι συνέβαινε καί στήν οἰκογένεια τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Γι᾽ αὐτό καί τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας ἦταν αὐτό πού κράτησε ζωντανή αὐτή τή διδασκαλία καί αὐτή τή θεολογία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ· τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας ἦταν αὐτό πού ἀντελήφθη καί παρέσχε τή

Ο Επίσκοπος πρ. Ερζεγοβίνης κ. Αθανάσιος κατά την εισήγησή του

Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων καλεί τον Μακαριώτατο να κηρύξει τη λήξη των εργασιών του Συνεδρίου Παύλειος Λόγος 21

Page 22: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

μαρτυρία του γιά τήν ἁγιότητα τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ καί πού τόν τίμησε ὄχι μόνο στή Θεσσαλονίκη καί τή Βέροια, στό Ἅγιο Ὄρος καί στήν Κωνσταντινούπολη, ἀλλά καί στή Σερβία καί στή Βουλγαρία καί στή Ρουμανία καί στή Ρωσία. Εἶναι τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας πού ἀγωνίσθηκε καί ἀγωνίζεται πνευματικά μέ τόν τρόπο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου, πού τόν τίμησε καί τόν τιμᾶ ψάλλοντας πρός τιμήν ὕμνους καί ὠδές πνευματικές, καί ἀποτυπώνοντας τήν ἱερή μορφή του ἐν εἰκονίσμασι. Εἶναι τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας πού μαρτυρεῖ, μέσω τῶν ἔργων τοῦ ἁγίου Φιλοθέου τοῦ Κοκκίνου, καί γιά τήν ἁγιότητα τῶν ἄλλων μελῶν τῆς οἰκογενείας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου, ἀλλά εἶναι καί ἡ Ἐκκλησία πού ἀποφασίζει νά ἀναγράψει στίς ἁγιολογικές της δέλτους τούς νέους ἁγίους, προβάλλοντάς τους ὡς παράδειγμα ζωῆς σέ ὅλα τά τέκνα της.Αὐτός ἦταν καί ὁ σκοπός τῆς ἀναγραφῆς τῶν ἁγίων αὐτῶν μορφῶν, τῶν γονέων καί τῶν ἀδελφῶν τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, στό Ἁγιολόγιο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας. Οἱ ἅγιοι δέν ἔχουν ἀνάγκη τῆς «ἁγιοποιήσεως», ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ ἡ ἔκφραση. Δέν ἔχουν ἀνάγκη οὔτε ἀπό τήν προβολή, οὔτε ἀπό τήν τιμή τῶν ἀνθρώπων καί τῆς Ἐκκλησίας. Δέν ἀποκομίζουν κάποιο ὄφελος ἀπό αὐτήν. Ὁ Θεός, ὁ ὁποῖος «ἐτάζει

νεφρούς καί καρδίας», γνωρίζει καί τήν ἁγιότητα καί τήν ἀγάπη καί τήν ἀφοσίωση τῶν ἐκλεκτῶν του δούλων καί τούς τιμᾶ στόν οὐρανό, ὅπου ἀπολαμβάνουν τά ἀγαθά ἐκεῖνα, γιά τά ὁποῖα γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὅτι «ὀφθαλμός οὐκ εἶδε καί οὖς οὐκ ἤκουσεν καί ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη».Ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι ἔχουμε ἀνάγκη νά τιμοῦμε καί νά προβάλλουμε τούς ἁγίους μας, διότι αὐτοί εἶναι οἱ «καλῶς τόν δρόμον τελέσαντες καί τελειωθέντες», εἶναι αὐτοί πού ἔχουν ὁλοκληρώσει μέ ἐπιτυχία τόν δρόμον τῆς ζωῆς των, ἔχουν ἐκπληρώσει τόν στόχο των καί ἀναπαύονται δικαιωμένοι καί σεσωσμένοι ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ κοινοῦ μας Πατέρα, τοῦ Θεοῦ, στόν οὐρανό. Ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι ἔχουμε ἀνάγκη νά τιμοῦμε τούς ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας, ὄχι μέ κοσμικό τρόπο ἀλλά ὅπως μᾶς προτρέπει ὁ ἱδρυτής τῆς Ἐκκλησίας μας, ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος, «ἀναθεωροῦντες», δηλαδή, «τήν ἔκβασιν τῆς ἀναστροφῆς» των καί «μιμούμενοι τήν πίστιν» των.Οἱ ἅγιοι εἶναι οἱ ἀσφαλεῖς καί ἀπλανεῖς ὁδηγοί μας στήν πορεία πρός τόν Θεό, αὐτοί ἀποτελοῦν τόν πλοῦτο τῆς Ἐκκλησίας μας, εἰς τήν ὁποία ὀφείλουμε ὅλοι ὑπακοή, διότι ἐκτός αὐτῆς δέν ὑπάρχει οὔτε σωτηρία, οὔτε ἁγιότητα, οὔτε δυνατότητα θεώσεως. Αὐτό εἶναι τό κοινό δίδαγμα ὅλων τῶν πατέρων

καί τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας. Αὐτό εἶναι καί τό δίδαγμα τῶν τιμωμένων ἁγίων μας, τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ καί τῶν οἰκείων του. Ὁ σύνδεσμος μέ τήν Ἐκκλησία εἶναι αὐτός πού ἐξασφαλίζει σέ ὅλους μας τή βεβαιότητα ὅτι δέν πλανηθοῦμε καί δέν θά ἀποτύχουμε στήν προσπάθειά μας γιά τή σωτηρία μας.Μέσω αὐτοῦ τοῦ συνδέσμου μέ τήν Ἐκκλησία καί μέ τούς ἁγίους της θά μπορέσει ὁ καθένας ἀπό ἐμᾶς νά βρεῖ πρότυπα καί παραδείγματα ζωῆς καί γιά τόν ἴδιο. Οἱ ἅγιοί μας δέν ζοῦσαν, ὅπως ὁρισμένες φορές πιστεύουμε, σέ ἕναν ἰδανικό κόσμο, στόν ὁποῖο δέν ὑπῆρχαν προβλήματα καί προκλήσεις, δέν ὑπῆρχε ἐκκοσμίκευση καί ἁμαρτία. Ὑπῆρχαν καί στήν ἐποχή τῶν ἁγίων καί στήν ἐποχή πού ἔζησε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὅλα αὐτά, ἀλλά καί ἐκεῖνος καί οἱ γονεῖς του καί οἱ ἀδελφοί καί οἱ ἀδελφές του κατόρθωσαν νά ζήσουν ἐν εὐσεβείᾳ καί νά φθάσουν στήν ἁγιότητα, καταλείποντας καί σέ μᾶς παράδειγμα ἁγίας οἰκογενείας, ὅπως τό εἴδαμε νά διαγράφεται μέσα ἀπό τίς εἰσηγήσεις τοῦ Συνεδρίου μας.Μακαριώτατε Πάτερ καί Δέσποτα, ἡ παρουσία σας στή σημερινή τελευταία συνεδρία τοῦ Συνεδρίου, τό ὁποῖο ὀργάνωσε ἡ Ἱερά Μητρόπολις Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας πρός τιμήν τῶν νέων ἁγίων της, ἀποτελεῖ ἐξαιρετική τιμή διά τήν τοπικήν Ἐκκλησίαν καί τόν Ἐπίσκοπόν της. Γνωρίζω, Μακαριώτατε, τό βάρος τῶν πολλαπλῶν ὑποχρεώσεων τῆς πολυευθύνου θέσεώς σας ἐπί τήν λυχνίαν τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, γνωρίζω ὅμως καί τήν πολλήν καί θυσιαστικήν σας ἀγάπην, ἡ ὁποία σᾶς ἔκανε νά ἀδιαφορήσετε διά τόν κόπον καί τήν ταλαιπωρίαν τοῦ ταξιδίου, προκειμένου νά εὑρίσκεσθε σήμερον εἰς τήν πόλιν μας συμμέτοχος τῆς χαρᾶς μας, ἡ ὁποία εἶναι χαρά ὅλης τῆς Ἐκκλησίας.Εὐγνώμων διά τήν πολλήν σας ἀγάπην, ἀγάπην πού ἐκφράζεται πάντοτε καί διά τῶν ἔργων καί διά τῶν λόγων σας, σᾶς παρακαλῶ, Μακαριώτατε, νά ἀπευθύνετε λόγον πατρικῆς ἀγάπης πρός τόν εὐσεβῆ κλῆρο καί λαό τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας καί νά κηρύξετε τήν λῆξιν τοῦ Συνεδρίου.

ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

Τὸ ἀπόγευμα τοῦ Σαββάτου πραγματοποιήθηκε πανηγυρικὸς ἀρχιερατικὸς ἑσπερινὸς στὴν Ἱερὰ Μονὴ Τιμίου Προδρόμου Σκήτεως Βεροίας, κατὰ τὸν ὁποῖο χοροστάτησε ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σεβαστείας κ. Δημήτριος.Τὸ πρωὶ τῆς Κυριακῆς τελέστηκε στὸν Ἱερὸ Ναὸ Ἁγίου Ἀντωνίου Πολιούχου Βεροίας πολυαρχιερατικὸ συλλείτουργο προεξάρχοντος τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος.Πρὸ τῆς ἐνάρξεως τῆς Θείας Λειτουργίας πραγματοποιήθηκε ἡ τελετὴ ἁγιοκατατάξεως τῶν οἰκογενῶν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ.

ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΤΟΥ ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

ΣΕΒΑΣΤΕΙΑΣ Κ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σεβαστείας κ. Δημήτριος, ἐκπρόσωπος τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου

Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος κη-ρύσσει την λήξη των εργασιών του Συνεδρίου

22 Παύλειος Λόγος

Page 23: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

στὴ σεχτικὴ προσφώνησή του εἶπε: «Εἰς τὴν συνείδησιν τοῦ χριστεπωνύμου πληρώματος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας καὶ Ναούσης, ἀλλὰ καὶ εὐρύτερον, τὰ ἱερὰ μέλη τῆς κατὰ σάρκα οἰκογενείας τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Γρηγορίου Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης τοῦ Παλαμᾶ, τιμῶνται ἐκ παλαιοῦ ὡς Ἅγιοι «καλῶς ἄθλησαντες καὶ στεφανωθέντες» ἀπὸ Θεοῦ.Γνωρίζομεν ἐπίσης ἐκ παλαιοῦ, ὅτι ἡ ἁγνὴ συνείδησις τοῦ πιστοῦ λαοῦ ἀσφαλῶς ἐπηρεάζει καὶ τὴν συνείδησιν τῆς διοικούσης Ἐκκλησίας μας.Κατὰ δὲ τὴν εὔσημον ταύτην ἡμέραν ἡ συνείδησις τῆς Ἐκκλησίας, καὶ μάλιστα τῆς πολυπαθοῦς Μητρὸς Ἐκκλησίας μας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τῇ αἰτήσει τῆς Ἁγιωτάτης ἀδελφῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, διακηρύσσει τὴν ἔνταξιν εἰς τὸ Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδοξίας τῶν σεπτῶν οἰκογενῶν Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ.Εἰς τὸ σημεῖον τοῦτο, θὰ ἦτο παράλειψις ἐὰν δὲν ἐξῆρα τὴν πρὸς τοῦτο καιρίαν συμβολὴν Παντελεήμονος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας καὶ Ναούσης, ἡμετέρου φιλτάτου ἀδελφοῦ, τοῦ ἐκ παίδων φιλόθεου καὶ φιλαγίου, ἀκαμάτου δὲ λειτουργοῦ τοῦ Ὑψίστου καὶ ὑμνητοῦ τῶν εὐαρστησάντων Αὐτῷ Ἁγίων ἀπὸ τεσσαρακονταετίας.Ἐπικαλούμενος, λοιπόν, ἐφ’ ὑμᾶς πάντας τάς πρεσβείας πρὸς Κύριον τῶν Ἁγίων Κωνσταντίου, τοῦ τὴν Βυζαντινὴν πρωτεύουσαν καὶ τὸν Βασιλέα αὐτῆς συγκλονήσαντος διὰ τῆς ἀδιαλείπτου προσευχῆς καὶ τοῦ ἐξ αὐτῆς μόνον διηνθισμένου βίου του· Καλονῆς, τῆς εὐσεβοῦς συζύγου αὐτοῦ, τῆς ἐκ πληρότητος ἀρετῶν ὑπεριδούσης τὰ πρόσκαιρα καὶ ὁσίως τιμησάσης τὴν ζωὴν τῆς μοναχῆς· καὶ τῶν τέκνων τους Μακαρίου, Θεοδοσίου, Ἐπιχάριτος καὶ Θεοδότης, πολυτρόπως τῷ Κυρίῳ εὐαρεστησάντων καὶ διὰ ποικίλων θείων δωρεῶν ὑπ’ Αὐτοῦ τιμηθέντων, σᾶς ἀναγινώσκω τὴν πρὸς τοῦτο Πατριαρχικὴν καὶ Συνοδικὴν Πρᾶξιν.

Η ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΔΙΚΗ ΠΡΑΞΙΣ

Τοὺς ἐν τῷ μετὰ σώματος βίω εὐσεβῶς καὶ ὁσίως πολιτευσαμένους, ζώντας δὲ καὶ μετὰ τὴν ἐκεῖσε ἀπὸ τῶν ἐνθένδε ἀποδημίαν καὶ ἰσχυράν σχόντας τὴν ἐπίδρασιν ἐπὶ τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως τῶν πιστῶν, διατηρούντων διὰ τοῦτο δι’ ἀδιακόπου ἀπὸ γενεᾶς εἰς γενεὰν παραδόσεως τὴν περὶ τῆς ὁσιότητος καὶ ἁγιότητος αὐτῶν ἱερὰν ἀνάμνησιν, μετὰ πάσης εὐλαβείας τιμᾶν καὶ γεραίρειν μετὰ τοῦ περιουσίου τοῦ Θεοῦ λαοῦ οἶδεν ἡ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, τῇ χορεία τῶν Ἁγίων αὐτοὺς συναριθμοῦσα καὶ τὴν τούτων ἐπικαλούμενη μεσιτείαν πρὸς τὸν φιλάνθρωπον Θεὸν ὑπὲρ ἀφέσεως ἁμαρτιῶν, ἰάσεως ἀσθενῶν, καὶ ἀπαξαπλῶς ὠφελείας ψυχικῆς τοῦ χριστεπωνύμου πληρώματος.Ἐπειδὴ τοίνυν τοιοῦτοι τὸν βίον καὶ τὴν πολιτείαν κατεδείχθησαν καὶ τὰ μέλη τῆς οἰκογενείας τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Γρηγορίου Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης τοῦ Παλαμᾶ, ἤτοι οἱ γονεῖς αὐτοῦ Κωνστάντιος καὶ Καλονή, καὶ οἳ κατὰ σάρκα ἀδελφοὶ

αὐτοῦ Θεοδόσιος, Μακάριος, Ἐπίχαρις καὶ Θεοδότη, τελευτήσαντες τὸν ἐπὶ γῆς βίον, μετὰ θάνατον δὲ ἰσχυράν σχόντες τὴν ἐπίδρασιν ἐπὶ τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως τῶν πιστῶν, καθ’ ἃ ἄρτι ὑπέβαλε τῇ Ἐκκλησία ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος κύριος Ἱερώνυμος, ἀναφέρων μὲν ὅτι ὁ ἐπιτόπιος Ἱεράρχης Ἱερώτατος ἀδελφὸς Μητροπολίτης Βεροίας καὶ Ναούσης κύριος Παντελεήμων καὶ οἱ εὐσεβεῖς χριστιανοὶ τῆς κατ’ αὐτὸν θεοσώστου ἐπαρχίας στοιχοῦντες τῇ συνεχεῖ καὶ ἀδιακόπτῳ παραδόσει ὡς Ἁγίους καὶ Ὁσίους αὐτοὺς τιμῶσι καὶ γεραίρουσι, πανδήμως τὴν μνήμην αὐτῶν κατ ἔτος τῇ πρώτῃ Κυριακῇ μετὰ τὴν ιδ’ τοῦ μηνὸς Νοεμβρίου τελοῦντες καὶ κατ’ αὐτὴν ἐν πίστει εἰς τὴν ἀντίληψιν αὐτῶν προστρέχοντες, αἰτούμενος δὲ ὅπως ἡ Ἐκκλησία προέλθη ἐπισήμως εἰς τὴν ἐν τῷ Ἑορτολογίῳ αὐτῆς ἔνταξιν αὐτῶν ὡς Ὁσίων καὶ Ἁγίων, ἡ Μετριότης ἠμῶν μετὰ τῶν περὶ ἡμᾶς Ἱερωτάτων Μητροπολιτῶν καὶ ὑπερτίμων, τῶν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀγαπητῶν ἡμῖν ἀδελφῶν καὶ συλλειτουργῶν, ὑπ’ ὄψιν λαβόντες τὴν ἀδιάκοπον ζῶσαν μαρτυρίαν τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως τῶν κατοίκων τῆς περιοχῆς Βεροίας καὶ Ναούσης περὶ τῆς ὁσιότητος καὶ ἁγιότητος τῶν εἰρημένων, καὶ τὴν ἀρχῆθεν ἀποδιδομένην αὐτοῖς ὡς Ἁγίοις τιμήν, τῷ κοινῷ τῆς Ἐκκλησίας ἔθει κατακολουθοῦντες, ὡς εὔλογον καὶ πρέπον τὸ αἴτημα τῆς Αὐτοῦ Μακαριότητος ἐκρίναμέν τε καὶ ἀπεδεξάμεθα.Διὸ καὶ θεσπίζομεν Συνοδικῶς καὶ ἐν Ἁγίῳ διακελευόμεθα Πνεύματι ὅπως οἱ εἰρημένοι Ὅσιοι Κωνστάντιος, Καλονή, Θεοδόσιος, Μακάριος, Ἐπίχαρις καὶ Θεοδότη συναριθμῶνται τοῖς Ἁγίοις τῆς Ἐκκλησίας, ὡς μέχρι τοῦδε οὕτω καὶ εἰς τὸ ἑξῆς εἰς αἰώνα τὸν ἅπαντα τιμώμενοι παρὰ τῶν πιστῶν καὶ ὕμνοις ἐγκωμίων γεραιρόμενοι κατ’ ἔτος τῇ πρώτῃ Κυριακῇ μετὰ τὴν ιδ’ τοῦ μηνὸς Νοεμβρίου, ἡμέραν τῆς πρὸς Κύριον ἐκδημίας τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Γρηγορίου Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης τοῦ Παλαμᾶ.Εἰς ἔνδειξιν δὲ τούτου καὶ βεβαίωσιν

Οι Αρχιερείς, εκπρόσωποι Πατριαρχείων και Αυτοκεφάλων Εκκλησιών που έλα-βαν μέρος στο Συνέδριο και τις λατρευτικές εκδηλώσεις

Ο Σεβ. Μητροπολίτης Σεβαστείας κ. Δημήτριος χοροστατεί στον πανηγυρικό Εσπερινό στην Ι. Μονή Τιμίου Προδρόμου Σκήτεως Βεροίας Παύλειος Λόγος 23

Page 24: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

ἐγένετο καὶ ἡ παροῦσα Πατριαρχικὴ ἡμῶν καὶ Συνοδικὴ Πρᾶξις, καταστρωθεῖσα μὲν καὶ ὑπογραφεῖσα ἐν τῶδε τῷ Ἱερῷ Κώδικι τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, ἐν ἴσῳ δὲ καὶ ἀπαραλλάκτω ἀποσταλεῖσα τῷ Μακαριωτάτῳ Ἀρχιεπισκόπω Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερωνύμῳ πρὸς διαβίβασιν τῷ Ἱερωτάτῳ Μητροπολίτη Βεροίας καὶ Ναούσης κυρίῳ Παντελεήμονι, πρὸς ἐπ’ ἐκκλησίας ἀνάγνωσιν, καὶ κατάθεσιν καὶ ἀσφαλή τήρησιν ἐν τοῖς ἀρχείοις τῆς κατ’ αὐτὸν Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Ἐν ἔτει σωτηρίῳ ,βθ’ κατὰ μήνα Νοέμβριον (ιη’)Ἐπινεμήσεως Γ’Ὃ Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαῖος ἀποφαίνεται

+ο Δέρκων Κωνσταντῖνος + ὁ Πέργης Εὐάγγελος+ο Λύστρων Καλλίνικος+ο Αὐστρίας Μιχαὴλ+ο Ἀτλάντας Ἀλέξιος+ο Προικονήσσου Ἰωσὴφ+ο Σεβαστείας Δημήτριος+ο Μυριοφύτου καὶ Περιστάσεως Εἰρηναῖος+ο Μύρων Χρυσόστομος+ο Γαλλίας Ἐμμανουὴλ+ο Γορτύνης καὶ Ἀρκαδίας Μακάριος+ο Νέας Ζηλανδίας Ἀμφιλόχιος

ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΩΝ

Στὶς ἐκδηλώσεις τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας καὶ Ναούσης ἔλαβαν μέρος Ἀρχιερεῖς ἐκπρόσωποι Πατριαρχείων καὶ Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν:*Ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σεβαστείας κ. Δημήτριος.*Ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ἡλιουπόλεως κ. Θεόδωρος.*Ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο Ἀντιοχείας ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ἀρκαδίας κ. Βασίλειος.*Ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο Ἱεροσολύμων ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Νεαπόλεως κ. Ἀμβρόσιος.*Ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο Σερβίας ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος πρ. Ζαχουμίου καὶ Ἐρζεγοβίνης κ. Ἀθανάσιος.*Ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο Ρουμανίας ὁ Σεβασμιώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Κάτω Δουνάβεως κ. Κασσιανός.*Ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος οἱ Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες: Ξάνθης κ. Παντελεήμων, Ἐλασσῶνος κ. Βασίλειος, Καστορίας κ. Σεραφείμ, Φλωρίνης κ. Θεόκλητος, Ἐδέσσης κ. Ἰωήλ, Κοζάνης κ. Παῦλος, Κιλκισίου κ. Ἐμμανουήλ.*Ἔλαβε ἐπίσης μέρος ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Θερμῶν κ. Δημήτριος (Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο).

ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟ

«Σήμερον τά ἄνω τοῖς κάτω συνεορτάζει καί τά κάτω τοῖς ἄνω συνομιλεῖ».Τήν φράσιν αὐτήν τοῦ ἁγίου Σωφρονίου, πατριάρχου Ἱεροσολύμων θά ἠδυνάμεθα νά ἐπαναλάβομε καί ἐμεῖς σήμερον, κατά τήν λαμπράν αὐτήν ἡμέρα τῆς ἐπισήμου καθιερώσεως τῆς μνήμης τῶν νέων ἁγίων

Ο Μακαριώτατος υπογράφει το σχετικό πιττάκιιον της τελετής αγιοκατατάξεως

24 Παύλειος Λόγος

Page 25: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

τῆς Ἐκκλησίας μας.Ὄντως τά ἄνω τοῖς κάτω συνεορτάζει, διότι ἡ χαρά τῆς ἐπί γῆς Ἐκκλησίας διά τούς νέους ἁγίους της, διά τούς νέους πρέσβεις, τούς ὁποίους ἐπισήμως ἀπέκτησε, διά τούς νέους φαεινούς λύχνους, οἱ ὁποῖοι ἐτέθησαν ἐπί τήν λυχνίαν τῶν ἁγίων της, διά νά φωτίζουν τήν ὁδόν τῆς ζωῆς τῶν τέκνων της, μεταφέρεται στόν οὐρανό διά τῶν παρισταμένων καί συλλειτουργούντων ἡμῖν ἁγίων ἀγγέλων, οἱ ὁποῖοι καί μεταφέρουν τήν χαράν καί τήν χάριν τοῦ οὐρανοῦ πρός ἡμᾶς, οἱ ὁποῖοι τιμοῦμε σήμερον διά πρώτην φοράν τούς νέους ἁγίους.«Σήμερον τά ἄνω τοῖς κάτω συνεορτάζει καί τά κάτω τοῖς ἄνω συνομιλεῖ» διά τό μέγα ἐκκλησιαστικόν γεγονός, τό ὁποῖον ἑορτάζεται σήμερον ἀπό τήν τοπικήν Ἐκκλησία, ἀποτελεῖ ὅμως γεγονός πανορθόδοξον, διότι οἱ ἅγιοι δέν ἀνήκουν εἰς ἕναν τόπον, δέν ἀνήκουν εἰς μίαν πόλιν, δέν ἀνήκουν εἰς μίαν τοπικήν Ἐκκλησίαν, ἀλλά ἀνήκουν εἰς ὅλην τήν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ, ἡ ὁποία καί ἀποφαίνεται διά τήν ἀναγραφήν των εἰς τό Ἁγιολόγιόν της. Διότι οἱ ἅγιοι ἀποτελοῦν ἀπόδειξιν τῆς ἑνότητος τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία πραγματοποιεῖται ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ καί πιστοποιεῖται διά τῆς σεπτῆς παρουσίας τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερωνύμου, τοῦ Σεβασμιωτάτου ἐκπροσώπου τῆς Α.Θ.Π., Μητροπολίτου Σεβαστείας κ.κ. Δημητρίου, καί τῶν λοιπῶν Σεβασμιωτάτων ἁγίων ἀρχιερέων, οἱ ὁποῖοι συνελειτούργησαν σήμερον κατά τήν

πανηγυρικήν αὐτήν θείαν Λειτουργίαν ἐπί τῇ ἁγιοκατατάξει τῶν νέων ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας.Τήν ὥραν αὐτήν αἰσθάνομαι τήν ἀνάγκην νά εὐχαριστήσω ἐκ βάθους καρδίας ὅλους ὅσους συνέβαλον εἰς τήν ἐκπλήρωσιν αὐτοῦ τοῦ εὐσεβοῦς πόθου τῆς Ἱερᾶς Μη τροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας, διά τήν ἀναγραφήν τῆς οἰκογενείας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ εἰς τήν χορείαν τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας.Εὐχαριστῶ θερμῶς τούς ἐλλογιμωτάτους καθηγητάς, οἱ ὁποῖοι συνέταξαν τάς πρός τόν σκοπόν αὐτόν ἐμπεριστατωμένας εἰσηγήσεις. Εὐχαριστῶ τούς Σεβασμιωτάτους ἀρχιερεῖς, μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς νομοκανονικῶν ὑποθέσεων τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, πού εἰσηγήθησαν θετικά πρός τήν Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Εὐχαριστῶ ἐκ καρδίας τούς Σεβασμιωτάτους Συνοδικούς Ἀρχιερεῖς καί τόν Πρόεδρον τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, Μακαριώτατον Ἀρχιεπίσκοπον Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερώνυμον, οἱ ὁποῖοι ἐνέκριναν τό αἴτημά μας καί διεβίβασαν τόν φάκελλον εἰς τήν Ἁγίαν καί Ἱεράν Σύνοδον τοῦ πανσέπτου Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Τήν εὐγνωμοσύνην τῆς καρδίας μου καί ὅλου τοῦ εὐσεβοῦς κλήρου καί λαοῦ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας ἐκφράζω καί πρός τήν σεπτήν Κορυφήν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τόν Παναγιώτατον Οἰκουμενικόν Πατριάρχην κ.κ. Βαρθολομαῖον καί τήν περί Αὐτόν Ἁγίαν καί

Ἱεράν Σύνοδον, διά τήν Συνοδικήν ἀπόφασιν καί τήν Πατριαρχικήν καί Συνοδικήν Πρᾶξιν τῆς ἀναγραφῆς τῶν νέων Ἁγίων εἰς τάς ἁγιολογικάς δέλτους, καί παρακαλῶ τόν παριστάμενον Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Σεβαστείας, ἐκπρόσωπον τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου καί τοῦ Παναγιωτάτου Προκαθημένου της, νά διαβιβάσει εὐσεβάστως τήν εὐγνωμοσύνην καί τήν διάπυρον εὐχαριστίαν μου διά τήν ἀνταπόκρισίν των καί τήν ἐκπλήρωσιν τοῦ αἰτήματός μας.Θά ἀπετέλει ὅμως παράλειψιν, Μακαριώτατε Πάτερ καί Δέσποτα, νά μήν ἐκφράσω τήν βαθυτάτην εὐγνωμοσύνην μου καί πρός Ὑμᾶς, ὁ ὁποῖος παρά τό πολλαπλῶς βεβαρυμένον πρόγραμμά Σας ἠγαθύνθητε νά παρίστασθε ἐν μέσῳ ἡμῶν, λειτουργῶν καί ἁγιάζων ἡμᾶς εἰς τήν ἱστορικήν αὐτήν διά τήν Ἱεράν Μητρόπολιν Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας θείαν Λειτουργίαν. Παρίστασθε σήμερον, ἡμέραν κατά τήν ὁποίαν «τά ἄνω τοῖς κάτω συνεορτάζει, καί τά κάτω τοῖς ἄνω συνομιλεῖ»· παρίστασθε ἐν τῷ μέσῳ προσδοκούντων τέκνων Σας νά μᾶς μεταφέρετε τό μήνυμα τῶν ἄνω, τό μήνυμα τῶν νέων ἁγίων, νά μᾶς μεταφέρετε τό μήνυμα τῆς ἁγίας οἰκογενείας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ πρός τήν σύγχρονον οἰκογένειαν καί πρός ὅλους μας.

Ο Μακαριώτατος προσκυνάει την εικόνα των νέων Αγίων Παύλειος Λόγος 25

Page 26: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος με φορέα το Συνοδικό

Γραφείο Προσκυνηματικών Περιηγήσεων (Αναπτύξεως του Θρησκευτικού Τουρισμού) διοργάνωσε με επιτυχία το Α΄ Πανελλήνιο Συνέδριο για Στελέχη των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Ελλάδος με σκοπό την ενημέρωση σε θέματα θρησκευτικού τουρισμού από 14 έως και 15 Νοεμβρίου 2009, στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Αρκαδίων, στη Ιερά Μητρόπολη Ζακύνθου.

Γενικό θέμα του Συνεδρίου, ήταν: «ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ (Ιστορία - Παράδοση - Νεώτερες Εξελίξεις και Προβληματισμοί) ΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ ΩΣ ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΟΙ

Γ E Γ O N O TA

Από την Πατριαρχική Θ. Λειτουργία στον Ι.Ν. Αγ. Διονυσίου Ζακύνθου

ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ». Το Συνέδριο έθεσε υπό την αιγίδα του ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, ο οποίος μάλιστα κήρυξε και την έναρξη των εργασιών του, ενώ συμμετείχαν ακόμη ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρος και ο Μακαριώτατος Αριεπίσκοπος Κύπρου κ. Χρυσόστομος, ο εκπρόσωπος του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ιωάννης, ο εκπρόσωπος του Μακαριωτάτου Πατριάρχου Ιεροσολύμων Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κατιπωλιάδος κ. Ησύχιος, καθώς επίσης πενήντα και πλέον Αρχιερείς διαφόρων Ορθοδόξων Εκκλησιών, μεταξύ των οποίων και ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων.Παράλληλα με τις εργασίες του Συνεδρίου το πρωί της Κυριακής τελέστηκε στο Καθολικό της Ιεράς Μονής Αγίου Διονυσίου Πατριαρχική Θ. Λειτουργία κατά την οποία έλαβαν μέρος εκτός από τους τρεις Προκαθήμενους και οι περισσότεροι Αρχιερείς που μετείχαν στις εργασίες του Συνεδρίου.

Συνέδριο προσκυ-νηματικὠν περιηγή-

σεωνστη Ζάκυνθο

Η

Από τις εργασίες του Συνεδρίου στην Ι. Μητρόπολη Ζακύνθου

26 Παύλειος Λόγος

Page 27: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

Από την επίσημη υποδοχή του Σεβ. Αρχιεπισκόπου Καρελίας και πάσης Φινλανδίας κ. Λέοντος στην Εκκλησία της Ελλάδος

Από την υποδοχή του νέου Μητροπολίτου Κιλκισίου κ. Εμμανουήλ

Από την επίσκεψη των πρεσβυτερών από την Ι.Μ. Εδέσσης στην Ι. Μονή Τιμίου Προδρόμου Ναούσης

πό 2 μέχρι και 8 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε η ειρηνική επίσκεψη του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Καρελίας και

πάσης Φινλανδίας κ. Λέοντος στην Εκκλησία της Ελλάδος.Τον Σεβασμιώτατο υποδέχθηκε ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Ιερώνυμος και τα μέλη της Δ.Ι.Σ. στον Ι. Ναό Αγίας Ειρήνης.Σε πανηγυρική συνεδρίαση στην αίθουσα της Συνόδου της Ιεραρχίας ο Μακαριώτατος προσεφώνησε τον Σεβασμιώτατο και του απένειμε το Μεγαλόσταυρο του Απ. Παύλου, ύστερα από σχετική απόφαση της ΔΙΣ, σε αναγνώριση όσων επιτελεί υπέρ της εν Φινλανδία ορθοδόξου Εκκλησίας.

Ειρηνική επί-σκεψη του

Αρχιεπισκόπου Φινλανδίας

Α

ην Τετάρτη 11 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε στο Κιλκίς η υποδοχή του νέου Μητροπολίτη Κιλκισίου

κ. Εμμανουήλ από τον κλήρο, τις τοπικές αρχές και λαό της Μητροπόλεώς του.

Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε η τελετή ενθρονίσεως στον καθεδρικό ναό, με την παρουσία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, του Σεβ. Τοποτηρητού Μητροπολίτου Γουμενίσης κ. Δημητρίου και πολλών άλλων Αρχιερέων από την Εκκλησία της Ελλάδος, καθώς και εκπροσώπων άλλων ορθοδόξων Πατριαρχείων και ΕΚκλησιών.

Τ

ην Τρίτη 17 Νοεμβρίου το απόγευμα ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Εδέσσης

κ. Ιωήλ επισκέφθηκε με ομάδα 100 πρεσβυτερών την Ι. Μονή Τιμίου Προδρόμου Ναούσης, όπου τον υποδέχθηκε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων.

Τ

Η Ενθρόνιση του νέου

Μητροπολίτη Κιλκισίου

Επίσκεψη πρε-σβυτερών από

την Ι.Μ. Εδέσσης

Παύλειος Λόγος 27

Page 28: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

Από τη συνάντηση της Επιστημονικής Επιτροπής του Διεθνούς Συνεδρίου των ΙΣΤ´ Παυλείων

Από την αρχιερατική Θ. Λειτουργία στην Ι. Μονή Βατοπαιδίου

Από την επίσκεψη στο γραφείο της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου

ραγματοποιήθηκε στις 24 Νοεμβρίου η πρώτη συνάντηση της

Επιστημονικής Επιτροπής του Διεθνούς Συνεδρίου των ῾Παυλείων῾.Κατά την συνάντηση παγιώθηκαν τα θέματα και οι εισηγητές που θα λάβουν μέρος στο Συνέδριο του Ιουνίου το οποίο θα έχει ως γενικό θέμα: «Θεσμός και χάρισμα στην Εκκλησία κατά τον Απόστολο Παύλο».

Συνεδρίασε η επι-στημονικη επιτρο-πή των Παυλείων

Π

πίσκεψη στο Φανάρι πραγματοποίησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ.

Παντελεήμων με την ευκαιρία της θρονικής εορτής του Αγίου Ανδρέου.Κατά την παραμονή του στην Κωνσταντινούπολη έλαβε μέρος στην Πατριαρχική Θ. Λειτουργία στον Ι. Ναό Αγ. Γεωργίου, καθώς επίσης έγινε δεκτός από τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο.

Επίσκεψη στο Φανάρι για τη θρονι-

κή εορτή

Ε

ε την ευκαιρία της εορτής του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά ο Σεβασμιώτατος

Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων καθώς και η μοναστική αδελφότητα της Ι. Μονής Παναγίας Δοβρά, μετέβησαν στο Άγιον Όρος, στην Ι.Μ.Μονή Βατοπαιδίου.Κατά την ημέρα της πανηγύρεως ο Σεβασμιώτατος τέλεσε αρχιερατική Θ. Λειτουργία στο Καθολικό της μονής και ομίλησε κατά την τράπεζα της πανηγύρεως.

Πανήγυρις στην Ι. Μονή Βατοπαιδίου

για τον Αγ. Γρηγόριο Παλαμά

Μ

28 Παύλειος Λόγος

Page 29: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρος επισκέπτεται τον Πρωθυπουργό συνοδευό-μενος από τον Μακαριώτατο και τον Σεβασμιώτατο Βεροίας κ. Παντελεήμονα.

Από τον πανηγυρικό Εσπερινό των Χριστουγέννων στον Ι. Ναό Αγ. Λουκά στην Ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά

Αναμνηστική φωτογραφία από την απονομή υποτροφιών και αναμνηστικών διπλω-μάτων στον Ι. Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Αλεξανδρείας.

πίσημη επίσκεψη στην Εκκλησία της Ελλάδος πραγματοποίησε ο

Μακαριώτατος Πατριάρχης Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρος, συνοδευόμενος από αρχιερείς του Πατριαρχείου.Κατά την παραμονή του στη Αθήνα τελέστηκε πανηγυρική εκδήλωση στην αίθουσα της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, ενώ στις 13 Δεκεμβρίου λειτούργησε με τον Μακαριώτατο και μέλη της ΔΙΣ στον Ι. Ναό Αγ. Διονυσίου Αρεοπαγίτου Αθηνών.Κατά την παραμονή του στην Εκκλησία της Ελλάδος επισκέφθηκε την Ι. Μονή Αγ. Νεκταρίου στην Αίγινα, καθώς και άλλα μέρη.

Υποδοχή του Πατριάρχου

Αλεξανδρείας

Ε

πως κάθε χρόνο στις 27 Δεκεμβρίου σε πανηγυρική εκδήλωση, μετά τον Εσπε-ρινό στον Ι. Ν Κοιμήσεως

Θεοτόκου Αλεξανδρείας, απονε-μήθηκαν χρηματικές υποτροφίες σε φοιτητές, καθώς επίσης ανα-μνηστικά διπλώματα σε αριστού-χους μαθητές της Ενορίας.

Απονομή υπο-τροφιών στην Αλεξάνδρεια

Ο

ατά το διάστημα από 22 έως και 27 Δεκεμβρίου παρέμεινε στον Ι. Ναό Αγ. Λουκά του Ιατρού

της Ι. Μονής Παναγίας Δοβρά, η θαυματουργός Εικόνα της Παναγίας Βηλεεμιτίσσης, από το Σπήλαιο της Γεννήσεως.Την Εικόνα προσεκύνησαν εκατοντάδες πιστών, ενώ ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων , φέτος ειδικά, χοροστάτησε στον Εσπερινό των Χριστουγέννων στη μονή και την επομένη ημέρα λειτούργησε με τον Σεβ. Μητροπολίτη Νεαπόλεως και Σαμαρείας κ. Αμβρόσιο.

Υποδοχή της Εικόνας Παναγίας Βηθλεεμιτίσσης

Κ

Παύλειος Λόγος 29

Page 30: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

ύριο και βασικό νόημα της εορτής των Χρι-στουγέννων που πρέπει οπωσδή-ποτε να γνωρί-

ζουμε για να είμαστε στην ουσία των γεγονότων, είναι να αποκτήσουμε γνώση ως προς το ποιος ήταν αυτός που γεννήθηκε τότε στη Βη-θλεέμ. Σ’αυτό βρίσκεται όλο το μυστήριο της Γέννησης του Χριστού. Αν η γιορτή των Χριστουγέννων ήταν απλώς η ανάμνηση των γενεθλίων ενός ακόμη μεγάλου μύστη της ανθρωπότητας που ήρθε να φωτίσει το παράλογο του θανάτου, ή ενός ηρωικού επαναστάτη που επαγγέλ-θηκε αλλαγή του κόσμου, ελάχιστα θα μας ενδιέφερε. Ας ακούσουμε τον Χριστό που μας αποκαλύπτει: « Απ΄εμαυτού ούκ ελήλυθα». Δηλαδή : Δεν έχω έλθει από τον εαυτό μου. Πολλοί αυ-τόκλητοι σωτήρες υπήρξαν και τότε και τώρα. Ο Χριστός δεν ανήκε σε αυτούς. Είναι ο Απεσταλμένος του Πατέ-ρα ο Οποίος «Ούτως γαρ ηγάπησε ο Θεός τον κόσμο, ώστε τον Υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν.» Ήρθε απεσταλμένος του Πατέρα, πράος και ταπεινός, για να υπηρετήσει τον άνθρωπο στην μέγιστη ανάγκη του,

να καλέσει κάθε αμαρτωλό σε μετάνοια, να ψάξει και να σώσει το απολωλός, να δώ-σει στον Σταυρό την ζωή του λύτρο για μένα και για σένα. Αυτό σημαίνει Χριστούγεννα.

***

Η Ιερά Μητρόπολή μας δέ-χθηκε την ευλογία της ιεράς και ιστορικής εικόνας της Πα-ναγίας της Βηθλεεμήτισσας με την ευκαιρία των εορτών των Χριστουγέννων και ο νους μας στράφηκε σ’αυτό που ψέλνουμε στους ιερούς Ναούς μας και θαυμάζουμε: «Ο αχώρητος παντί πώς εχωρήθη εν γαστρί;» Αυτός τον Οποίο δεν χωρούν τα σύμπαντα, πώς χώρεσε στην κοιλία της Υπεραγίας Θεοτόκου; Πώς έγινε αυτό; Ο άγι-ος Νικόλαος Καβάσιλας το-νίζει πως η Παναγία έφτασε στην κορυφή της αγιότητας, γιατί είχε συμμορφώσει το θέλημά της με το θέλημα του Θεού. Η Παναγία δεν σώζει αφ᾽εαυτής, αλλά δεν σώζεται κανείς χωρίς αυτήν. Μόνο μέσω της Παναγίας οικει-οποιείται κάθε άνθρωπος κατά το μέτρο της καθαρότη-τάς του τον ενανθρωπήσα-ντα σωτήρα Γι’ αυτό, ας παρακαλούμε διαρκώς την Παναγία μας να λυτρώσει με τις μητρικές και σωστι-

κές πρεσβείες της εκ του θανάτου τις ψυχές μας και ας εμπιστευθούμε σ᾽ αυτήν τη σωτηρία μας, γιατί Εκείνη «σώζει αεί την κληρονομίαν» της. Αυτό θα γίνει όταν εμείς δεχόμαστε να συμμορφώ-νουμε το θέλημά μας με το θέλημα του Θεού, όπως έκανε και η Παναγία μας.

***

«Πού βαδίζει η σημερι-νή κοινωνία; Υπάρχει στις μέρες μας ήθος; Η διαφθορά γκρεμίζει και τα τελευταία προπύργια της τιμιότητας» γράφει δημοσιογράφος εφημερίδος. Οι διαπιστώσεις είναι σωστές αλλά η εξήγη-ση δύσκολη. Γιατί φτάσαμε ως εδώ; Από πολλά χείλη ακούγονται: «πού βαδίζου-με;» Φτάσαμε εδώ, διότι από καιρό κλείσαμε τα αυτιά της ψυχής μας στα προστάγ-ματα του Ευαγγελίου και τα ανοίξαμε σε όσα διακηρύττει η κοσμική φιλοσοφία, η

πολιτική μεγαλοστομία και ο επιστημονικός εκτραχη-λισμός… Ήταν φυσικό να φθάσουμε εδώ. Τα ΜΜΕ αντί να ενημερώνουν συσκοτί-ζουν συνήθως την αλήθεια ή καλύτερα ενημερώνουν με δεξιοτεχνία για ό,τι χαμηλό και ανήθικο..Είναι όμως στο χέρι της κοινωνίας , δηλαδή του καθενός μας, αν θελή-σουμε να χρησιμοποιήσουμε στη ζωή μας ως οδηγό το Ευαγγέλιο του Χριστού και τη ζωή που προβάλει η Εκ-κλησία μας. Σ’αυτά κρύβεται η ζωοποιός δύναμη και η χάρη του Θεού η οποία μόνο αυτή μπορεί να αναστρέψει το κακό της κοινωνίας μας και να μεταμορφώσει και να αγιάσει τον καθένα μας. Μεγαλύτερη απόδειξη η ζωή των αγίων μας και των αγωνιζομένων πιστών ανά τους αιώνες.

τύπος&ουσία

τοῦ Πρωτ/ρου Νεκταρίου Σαββίδη

Κ

ενισχύστε οικονομικά

τη συνέχιση των εργασιών

30 Παύλειος Λόγος

Page 31: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΝ ΜΕ ΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ: 23310 20951, 6945384355

ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ:ΑΣΠΙΣ BANK 731-05-000-3607

ΠΕΙΡΑΙΩΣ: 5243-033886-401

ενισχύστε οικονομικά

τη συνέχιση των εργασιών

λειτουργεί ηΚΑΤΑΚΟΜΒΗ

ΤΟΥ Ι. ΝΑΟΥΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ ΑΡΧΙΕΠ. ΣΥΜΦΕΡΟΥΠΟΛΕΩΣΤΟΥ ΙΑΤΡΟΥΚΑΘΕ ΤΡΙΤΗΤΕΛΕΙΤΑΙ ΠΑΡΑΚΛΗΣΗΔεκέμβριος - Φεβρουάριος: ώρα 5μ.μτους υπόλοιπους μήνες: ώρα 6μ.μ.

Παύλειος Λόγος 31

Page 32: Παύλειος Λόγος τεύχος 82

ΕΦΗ

Μ

ΕΡΙ∆ΕΣ

ΠΕΡ

ΙΟ

∆ΙΚΑ

ΠΛ

ΗΡΩ

ΜΕΝ

ΟΤΕΛ

ΟΣ

Ταχ. Γραφ

είοΒΕΡΟ

ΙΑΣ

αριθµ

. κωδ.

2638

ΕΦΗ

Μ

ΕΡΙ∆ΕΣ

ΠΕΡ

ΙΟ

∆ΙΚΑ

ΠΛ

ΗΡΩ

ΜΕΝ

ΟΤΕΛ

ΟΣ

Ταχ. Γραφείο

ΒΕΡΟΙΑ

Σ

αριθµ. κωδ.

2638

32 Παύλειος Λόγος