ΤΕΥΧΟΣ 81 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

ETOΣ ΙΣΤ΄TEYXOΣ 81

ΣΕΠΤ. - ΟΚΤ. 2009

σελ 8

σελ 16

σελ 24

ΕΓΚΑΝΙΖΕΣΘΕ ΝΗΣΟΙ (ζ´) του Αρχιμ. Χρυσοστόμου Ξενιτόπουλου

EΞΩΦYΛΛOΣημαιοφόροι κατά την Δοξολογία για τα “Ελευθέρια” της Βέροιας στον Ι. Ναό Αγίου Αντωνίου.

ΟΠΙΣΘΟΦYΛΛOΗ Σύνθεση της νέας Δ.Ι.Σ. της Εκκλησίας της Ελλάδος (153η Περίοδος)

MIKPEΣ EIΔHΣEIΣ

ΟΙ ΣΤΥΛΙΤΕΣ ΚΑΙ Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗτου Σεβ. Μητροπολίτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος

σελ 22

σελ 11

ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑτου π. Νεκταρίου Σαββίδη

σελ 30

σελ 12

ΣΥΜΦΕΡΕΙ ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ - ΚΡΑΤΟΥΣ;του Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή

ΑΓΙΟΣ ΣΥΜΕΩΝ Ο ΣΤΥΛΙΤΗΣτου Αρχιμ. Αρσενίου Χαλδαιόπουλου

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣΝΕΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΩΝ

σελ 4

ΑΡΧΙΜ. ΠΑΥΛΟΣ ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ (1912-1999)του Αρχιμ. π. Ιερεμίου Γεωργαλή

ΔΙMHNIAIOOPΘOΔOΞOΠEPIOΔIKO

IEPAΣ MHTPOΠOΛEΩΣBEPOIAΣ , NAOYΣHΣ

KAI KAMΠANIAΣ

ΕΚΔΟΤΗΣ - ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣΣεβασμιώτατος

Mητροπολίτης Bεροίαςκ. Παντελεήμων

ΣΥΝΤΑΞΗ: Αρχιμ. Διονύσιος Ανθόπουλος, Αρχιμ. Αρσένιος Χαλδαιόπουλος, Α-θανάσιος Βουδούρης, Εμμανουήλ Ξυ-νάδας. HΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣE ΛI ΔO ΠOI HΣH & KAΛΛITEXNIKH EΠIMEΛEIA: Mον. Γεράσιμος Mπεκές. ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ: Αρχιμ. Χρυσόστομος ΞενιτόπουλοςΑΠΟΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ: Νίκος Μεταξόπουλος. EKTYΠΩΣH TYΠOΓPAΦEIO: «TYPE PRESS» Nέα NικομήδειαΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗ: Μον. Αντώνιος Σισμανίδης ΚΩΔΙΚΟΣ 2638

APΘPA MΠOPOYN NA AΠOΣTEΛ-ΛONTAI ΣTHΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY:ΠEPIOΔIKO «ΠAYΛEIOΣ ΛOΓOΣ»ΓPAΦEIO TYΠOY IEPAΣ MHTPO-ΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ, T.Θ. 241, 591 00 BEPOIA THΛ 23310 72317, ΦAΞ 23310 25275, E-mail: imveria@otenet.gr

X E I P O Γ P A Φ A A Σ X E T Ω Σ ΔH MOΣIEYΣHΣ TOYΣ ΔEN EΠI ΣTPE-ΦONTAI

ΤΟ ΠΕΡ ΙΟΔ ΙΚΟ Δ ΙΑΝΕΜΕΤΑ Ι ΔΩΡΕΑΝ. ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΑ ΝΑ ΑΠΟΣΤΕΛΛΟΥΝ ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ: 20ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΕΛΛΑΔΑ & ΚΥΠΡΟ, 40ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ

ΣYNΔPOMEΣ KAI EMBAΣMATA ΣTH ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY

web:

www.imverias.gr

σελ 3

ἱ ἄνθρωποι συνηθίζου-με νὰ συνοδεύουμε κάθε ἀρχὴ μὲ εὐχές, εὐχὲς ποὺ συχνὰ μετα-τρέπονται καὶ σὲ προ-σευχές, σὰν αὐτὴ ποὺ

ἀπευθύναμε ὅλοι μαζὶ πρὶν ἀπὸ λίγο στὸ Θεό, ζητῶντας Του νὰ εὐλο-γήσῃ τὴν καινούρια σχολικὴ χρονιά, νὰ εὐλογήσῃ τοὺς κόπους καὶ τὶς προσπάθειες τῶν μαθητῶν μας καὶ τῶν ἐκπαιδευτικῶν μας.

Στὶς προσευχὲς ποὺ ἀπευθύνα-με πρὶν ἀπὸ λίγο προσθέτω καὶ τὶς δικές μου, διάπυρες πατρικὲς εὐχὲς πρὸς ὅλους σας, παιδιὰ καὶ δασκά-λους, καὶ ἐπικαλοῦμαι κι ἐφέτος τὴν εὐλο-γία τοῦ Θεοῦ στὰ ἔργα σας.

Αὐτὴ τὴν ὥρα ποὺ ὅλοι μαζὶ καὶ ὁ καθέ-νας μας ξεχωριστὰ ἀτενίζει ἀπὸ τὴ δική του προοπτικὴ τὴ νέα σχολικὴ χρονιὰ καὶ ἐπιχειρεῖ νὰ συ-νειδητοποιήσῃ τὸ λόγο, γιὰ τὸν ὁποῖο ἐγκαταλείπει τὴ ρα-στώνη τῶν καλοκαι-ρινῶν διακοπῶν καὶ ἐντάσσεται σὲ ἕνα πρόγραμμα μελέτης καὶ προσπαθείας, ἡ πιὸ φυσικὴ ἀπάντηση εἶναι ἡ κατάκτηση τῆς γνώσεως.

Ὅμως μόνη ἡ γνώση δὲν εἶναι ἀρκετὴ γιὰ τὸν ἄνθρωπο, γιατὶ ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶναι μόνο πνεῦμα, μόνο μυαλό, καὶ δὲ χρειάζεται μόνο τὴ γνώση καὶ τὴν ἐπιστήμη. Θὰ ἔλεγα ἴσως, ὅτι μόνη ἡ γνώση μπορεῖ νὰ κάνῃ τὸν ἄνθρωπο ἐπι-

κίνδυνο γιὰ τὸν ἑαυτό του καὶ γιὰ τοὺς ἄλλους. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ σκοπὸς τοῦ σχολείου καὶ ὁ στόχος τῶν δασκάλων καὶ τῶν καθηγητῶν σας δὲν εἶναι νὰ σᾶς προσφέρῃ μόνο τὴ γνώση, ἀλλὰ νὰ σᾶς καλλιεργήσῃ ὡς ἀνθρώπους εὐαίσθητους, ὡς πολίτες ἐνεργοὺς καὶ ἀλληλέγγυους ἀπέναντι στὸ συνάνθρωπο καὶ τὸ περιβάλλον.

Αὐτὸ τὸ σκοπὸ τοῦ σχολείου καὶ τῶν δασκάλων σας γιὰ σᾶς πρέ-πει ὅμως νὰ τὸν οἰκειοποιηθῆτε κι ἐσεῖς· πρέπει παράλληλα μὲ τὴν προσπάθειά σας νὰ κατακτήσετε τὴ γνώση, νὰ προσπαθήσετε νὰ δια-

μορφώσετε προσωπικότητες, ποὺ θὰ μποροῦν νὰ διαχειρισθοῦν τὶς προκλήσεις καὶ τὶς ἀπαιτήσεις τῆς ἐποχῆς, ποὺ θὰ στέκονται μὲ σε-βασμὸ ἀπέναντι στὸ συμμαθητή σας σήμερα καὶ στὸ συνάνθρωπό σας αὔριο, χωρὶς νὰ κάνετε ὁποιεσδήπο-τε διακρίσεις· ποὺ θὰ μποροῦν νὰ

στέκονται μὲ εὐαισθησία ἀπέναντι στὰ προβλήματα καὶ τὶς δυσκολίες ποὺ ἀντιμετωπίζουν ἄλλα παιδιὰ τῆς ἡλικίας σας, ποὺ δὲν ἔχουν τὶς ἀνέσεις καὶ τὰ μέσα ποὺ διαθέτετε ἐσεῖς· ποὺ θὰ ἔχουν τὴ θέληση καὶ τὴ διάθεση νὰ προφυλάξουν τὸ φυσικὸ πλοῦτο ποὺ μᾶς περιβάλλει, ἀντὶ νὰ τὸν θέτουν μὲ ποικίλους τρόπους σὲ κίνδυνο, καὶ ποὺ θὰ σπεύδουν νὰ τὸν προστατεύσουν, ὅταν κινδυνεύῃ.

Ἐμεῖς οἱ μεγαλύτεροι ἀρκετὲς φορὲς δὲν σᾶς προσφέραμε καὶ δὲν σᾶς προσφέρουμε τὸ καλύτερο παράδειγμα σ’ ὅλους τοὺς τομεῖς.

Οἱ δικές μας ὅμως ἐλλείψεις καὶ παρα-λείψεις θὰ πρέπῃ νὰ γίνουν γιὰ σᾶς ἀφορμή, ὥστε νὰ γίνετε, ὅπως ὑπό-σχονταν οἱ νεαροὶ Σπαρτιάτες στοὺς μεγαλυτέρους, πολὺ καλύτεροι ἀπὸ αὐτούς, ὄχι μόνο στὴ γνώση, ἀλλὰ καὶ στὴν ἀρετὴ καὶ στὴ στάση ἀπέναντι στὸν ἄνθρωπο, στὴ φύση, στὸ περιβάλ-λον.

Αὐτὴ ἡ προσπά-θεια δὲν εἶναι μόνον ἀναγκαία, ἀλλὰ

ἀξίζει καὶ τὸν κόπο νὰ τὴν κάνετε. Καὶ σ’ αὐτὴ τὴν προσπάθεια θὰ μᾶς βρεῖτε ὅλους συμπαραστάτες, ἀλλὰ προπάντων θὰ ἔχετε τὴ χάρη καὶ τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ.

Καλὴ καὶ εὐλογημένη νέα σχολικὴ χρονιά.

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣΝΕΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

Ο

Παύλειος Λόγος 3

στή Βέροια τῆς Συρίαςέ μιά ἐποχή ἀκραίου καταναλωτι-σμοῦ, σάν καί τή δική μας, ποιός θά μποροῦσε νά φανταστεῖ τόν ἑαυτό του νά αἰωρεῖται τό λιγό-τερο γιά τρεῖς δεκαετίες 25 μέτρα πάνω ἀπό τό ἔδαφος, περιορισμέ-νος στήν κορυφή ἑνός στύλου μέ μόνη ἐνασχόληση τήν προσευχή; Ἀσφαλῶς κανείς. Κι ὅμως τόν προ-

ηγούμενο μῆνα ἀξιωθήκαμε νά ψηλαφήσουμε «ἐπί τόν τύπον τῶν ἥλων» τῆς ἀσκήσεως ἑνός ἀγωνιστοῦ πού ἁγίασε κάτω ἀπό αὐτές τίς συνθῆκες, τοῦ ἁγίου Συμεών τοῦ Στυλίτου.

Ἀρκετά χιλιόμετρα μακριά ἀπό τή Δαμασκό βρίσκε-ται τό Χαλέπι, μία μεγαλούπολη τοῦ Ἰσλαμισμοῦ μέ πληθυσμό 5 ἑκατομμύρια κατοίκους. Δίπλα στά λα-μπρά ἀραβικά ἀρχιτεκτονήματα καί τά μεγαλοπρεπῆ τζαμιά μέ τούς πανύψηλους μιναρέδες προβάλλουν χριστιανικοί ναοί Βυζαντινοῦ τύπου γιά νά μαρτυ-ροῦν μιά ἱστορία πού χάνεται στά βάθη τῶν αἰώνων. Τό Χαλέπι ἔμεινε γνωστό στήν ἱστορία μέ τό ὄνομα Βέροια. Δυόμισι χιλιάδες χρόνια πρίν, ἕνας μεγάλος ἐκπολιτιστής καί στρατηλάτης, ὁ Μακεδόνας Ἀλέ-ξανδρος ὁ Μέγας, πέρασε ἀπό ἐκεῖ καί ἴδρυσε στήν ὄμορφη αὐτή περιοχή μιά πόλη πού τήν ὀνόμασε Βέ-ροια γιά νά τοῦ θυμίζει τήν πατρίδα του ἀλλά καί γιά νά ἐγκαταστήσει ἐκεῖ, καθώς θέλει ἡ παράδοση, τούς

Στοῦ Ἀρχιμ. Άρσενίου Χαλδαιόπουλου

Σωζόμενο μέρος του στύλου του Αγ. Συμεών

ΑΓΙΟΣ ΣΥΜΕΩΝΟ ΣΤΥΛΙΤΗΣ

στά ἴχνη του

4 Παύλειος Λόγος

Παύλειος Λόγος 5

στρατιῶτες πού τόν ἀκολούθησαν ἀπό τήν Μακεδονική Βέροια.

Ἡ πόλη μέ ἔντονη τήν ἑλληνιστι-κή πνοή προχώρησε στό διάβα τῶν αἰώνων καί ἀναπτύχθηκε ἀκολου-θώντας τήν Ἱστορία πού χρέωσε στήν Ἀνατολή μεγάλες ἀλλαγές καί ζυμώσεις. Ὅταν μεσουράνησε ὁ Βυζαντινός πολιτισμός ἡ Βέροια τῆς Συρίας ἔγινε μιά χριστιανική μεγαλούπολη μέ τούς Ναούς καί τούς ἀσκητές της. Αὐτή τήν ἐποχή εὐμοίρησε νά ἀπολαύσει τή με-γαλύτερη δωρεά. Λίγα χιλιόμετρα μακρυά ἀπό τό κέντρο τῆς πόλης, ἔζησε καί ἀσκήτεψε ὁ λαμπρός στύλος τῆς ἀσκήσεως, ὁ πολιοῦχος τοῦ Χαλεπίου, ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Στυλίτης.

Ἀκόμη καί ἄν τά ἑπόμενα χρόνια οἱ ἐπιδρομές τῶν Ἀράβων κατά-φεραν νά ἀνατρέψουν τόν ῥοῦν τῆς ἱστορίας στήν Ἀνατολή. Ἀκόμη κι ἄν ἡ Βέροια ἔγινε πόλη Ἀραβι-κή, ἀκόμη κι ἄν ὁ Χριστιανισμός διώχθηκε, δέν ἔπαψε νά λειτουργεῖ ἡ Ἑκκλησία τοῦ Χριστοῦ 20 αἰῶνες τώρα ἀνελλειπῶς στό Χαλέπι. Ἡ φωτεινή φυσιογνωμία τοῦ Ἁγίου

Συμεών τοῦ στυλίτου δέν ἔπαψε νά φωτίζει ἀπό τό ὕψος τοῦ στύλου του τούς κατοίκους τῆς Βέροιας. Τά ὑπέρ φύσιν κατορθώματά του ἐνέπνευσαν καί ἐμπνέουν ἀκόμη καί σήμερα τούς χριστιανούς τῆς περιοχῆς.

Ἡ καταγωγή του Ἁγίου Συμεών δέν ἦταν ἔνδοξη. Τά πρώτα χρόνια τῆς ζωῆς του δούλεψε κοντά στούς γονεῖς του βόσκωντας τά πρόβα-τα τοῦ πατέρα του. Ἡ εὐσέβεια ὅμως πού διέκρινε τήν οἰκογένεια του ἔγινε ἀφορμή νά ἀναπτυ-χθεῖ γρήγορα μέσα του ὁ πόθος τῆς ἀφιερώσεως. Μετά ἀπό μία οὐράνια πρόσκληση πού δέχθηκε κάποια μέρα στό Ναό ἐγκατέλειψε τά πάντα καί ἀποσύρθηκε σ’ ἕνα μοναστῆρι τῆς περιοχῆς. Ὁ ζῆλος του γιά τήν ἄσκηση καί τήν κατά Θεόν τελείωση ἦταν ἄσβεστος, μετῆλθε ὅλα τά ἐπίπονα σκάμματα τῆς ἀσκήσεως. Ἔζησε σέ σπήλαια, σέ τάφους, στήν ἔρημο. Ἄναζήτησε τήν ἠσυχία, ἀπέφευγε σχολαστικά τίς ἐκδηλώσεις θαυμασμοῦ τῶν πιστῶν πού μαζεύονταν κοντά του καί κατέληξε σ’ ἕνα πρωτόγνωρο

καί ἀκραῖο εἶδος ἀσκήσεως, τόν στύλο. Ὕψωσε ἀρχικά ἕνα στύλο ἔξι μέτρων πού σταδιακά αὐξήθηκε μέχρι τά εἴκοσι πέντε καί ἀνεβα-σμένος ἐκεῖ, 37 συνεχόμενα ἔτη, ἀπαρνήθηκε τή φύση του. Πολέ-μησε τόν ὕπνο, τήν ἀνάγκη τῆς τροφῆς, τήν συναναστροφή με τόν κόσμο, βρέθηκε ἀντιμέτωπος μέ τά στοιχεῖα τῆς φύσης καί τίς ἀλλαγές τοῦ καιροῦ.

Κάτω ἀπό τό στύλο μαζεύονταν πλήθη κόσμου γιά νά τόν δοῦν, νά ἀκούσουν τήν προσευχή καί τή δι-δασκαλία του, ἀλλά καί νά λάβουν τίς δωρεές ἀπό τήν ἰαματική χάρη πού ἐν ζωῇ εἶχε ἀποκτήσει. Μετά τό θάνατό του συνέχισε νά ἐπιτελεῖ πλῆθος θαυμάτων, γι’ αὐτό καί τι-μήθηκε ἰδιαιτέρως στό Χαλέπι ἀλλά καί σέ ὅλη τήν αὐτοκρατορία.

Ἡ ἡρωϊκή του στάση πάνω στό στύλο ἐνέπνευσε τούς μαθητές του καί καθιέρωσε τό Συριακό τύπο ἀσκήσεως, τόν στυλιτισμό. Σ’ αὐτόν τόν μεγάλο ἀσκητή, τόν ἅγιο Συμεών τόν ἐν τῇ Μάνδρᾳ, τόν πρῶτο Στυλίτη, ἀφιέρωσε ἡ Ἱερά Μητρόπολη Χαλεπίου, Βεροίας καί

Ερείπια του ναού στον τόπο ασκήσεως του Αγ. Συμεών του Στυλίτου στη Συρία6 Παύλειος Λόγος

Ἀλεξανδρέττας τό μῆνα Σεπτέμ-βριο.

Τό τριήμερο 25-28 Σεπτεμβρί-ου κορυφώθηκαν οἱ ἑορταστικές ἐκδηλώσεις μέ τή διεξαγωγή τοῦ έπιστημονικοῦ συνεδρίου «Στυλί-τες». Ἀντιπροσωπεία ἀπό τήν Ἱερά μας Μητρόπολη, μέ ἐπικεφαλῆς τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας, συμετεῖχε στίς ἐργασίες τοῦ Συνε-δρίου κομίζοντας στό Χαλέπι μία ἀνεκτίμητη εὐλογία, τό Ἱερό Λεί-ψανο τοῦ ἁγίου Συμεών. Ἡ Μακε-δονική Βέροια ἔδωσε τήν εὐκαιρία στήν Βέροια τῆς Συρίας νά προσκυ-νήσει τεμάχιο τοῦ Ἱεροῦ Λειψάνου τοῦ πολιούχου της. Πρόκειται γιά τεμάχιο Ἱεροῦ Λειψάνου τοῦ Ἁγίου Συμεών τοῦ Στυλίτου πού φυλάσ-σεται στήν Ἱερά Μονή Μεταμορφώ-σεως τοῦ Σωτῆρος Μουτσιάλης τῆς Μητροπόλεώς μας.

Ἐπίσης, στό συνέδριο μετεῖχαν ἀντιπροσωπεῖες ἀπό τίς Μητροπό-λεις Δημητριάδος καί Μεσσηνίας καθώς καί ἀπό τή Θεολογική Σχολή τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Οἱ εἰσηγητές ἀναφέρθηκαν στό

βίο καί τή μορφή τοῦ μεγάλου Στυλίτου, στήν τιμή του στή Συρία καί τόν ὑπόλοιπο ὀρθόδοξο κόσμο καθώς καί στό ἱστορικό μοναστήρι του ἔξω ἀπό τό Χαλέπι. Ὁ ἑορτα-σμός ἔκλεισε μέ τό πολυαρχιερα-τικό συλλείτουργο στόν Μητροπο-λιτικό Ἱερό Ναό Προφήτου Ἡλιοῦ στό Χαλέπι.

Μετά τήν Λειτουργία εἴχαμε τήν ἰδιαίτερη εὐλογία νά ἐπισκεφθοῦμε τά ἐρείπια τοῦ ἀρχαίου Μοναστηρι-οῦ τοῦ ἁγίου Συμεών. Ἦταν ὄντως μία μυσταγωγία. Προκυνήσαμε τόν στύλο του ἁγίου καί αἰσθανθήκαμε τούς κραδασμούς τῆς άσκητικῆς του βιοτῆς.

Τό μεγαλειῶδες αὐτό ἀρχιτεκτο-νικό συγκρότημα διαιρεῖται σέ τρία μέρη. Τό Βαπτιστήριο, τό μοναστή-ρι καί τόν περίφημο ναό τοῦ ἁγίου Συμεών.

Ὁ ναός αὐτός παρουσιάζει ἕνα ἀρχιτεκτονικό σχέδιο πού ὅμοιό του δέν συναντοῦμε πουθενά στήν Ὀρθοδοξία. Στό κέντρο τοῦ Ναοῦ βρισκόταν ὁ στύλος τοῦ ἁγίου πού καλυπτόταν ἀπό τρουλαῖο κτί-σμα σέ ὀκταγωνική βάση. Ἀπό τά

τέσσερα σημεῖα αὐτοῦ τοῦ κτιρίου ξεκινοῦσαν τέσσερις βασιλικές πού ἐπεκτείνονταν στά τέσσερα σημεῖα τοῦ ὀρίζοντα, οὕτως ὥστε νά σχη-ματίζεται ἕνα Σταυρός μέ κέντρο τόν στύλο. Σήμερα σώζονται τά ἐρείπια τοῦ περίφημου αὐτοῦ ναοῦ καθώς καί ἕνα μέρος ἀπό τό Στύλο τοῦ ἁγίου.

Ἡ ἄρτια διοργάνωση ὅλων τῶν ἐκδηλώσεων, ἀλλά καί ἡ ἐγκάρδια ὑποδοχή καί φιλοξενία πού ἀπολαύ-σαμε ἀπό τό Σεβασμιώτατο Μητρο-πολίτη Χαλεπίου κ. Παῦλο καί τούς ἄξιους συνεργάτες του θά μείνει ἀλησμόνητη. Παρόλου πού βρισκό-μασταν τόσα χιλιόμετρα μακρυά ἀπό τήν Μακεδονία αἰσθανόμασταν οἰκεῖο τό περιβάλλον. Ἵσως νά μᾶς πληροφοροῦσε μυστικά τό γεγονός ὅτι χιλιάδες χρόνια πρίν ἀπ’ τόν τόπο ἐκεῖνο εἶχαν περάσει κι ἄλλοι Βεροιεῖς πού ἴδρυσαν αὐτή τήν πόλη, ὀνομάζοντάς την Βέροια.

Αναμνηστική φωτογραφία των συνέδρων στην Ι. Μητρόπολη Χαλεπίου στη Συρία

Παύλειος Λόγος 7

ολύς λόγος γίνεται για τις σχέσεις Εκκλησiας και Πολιτείας και ορισμένοι πολιτικοί προτείνουν το χωρισμό Εκκλησίας και κράτους. Οι περισσότεροι εξ αυτών δεν εξηγούν τι ακριβώς εννοούν και έτσι το τοπίο μένει

θολό. Οι οπαδοί του χωρισμού διακρίνονται σε δύο κατηγορίες. Σε εκείνους που πιστεύουν καλοπροαίρετα ότι κάτι τέτοιο θα ωφελήσει και την Εκκλησία. Και σε εκείνους που επηρεά-ζονται από μία ιδεολογική -κυρίως μαρξίζουσα – αντιπάθεια προς την Εκκλησία και θέλουν να την περιθωριοποιήσουν. Δείτε ορισμένες επισημάνσεις:

Σχετικά με το Σύνταγμα. Οι περισσότεροι στέκονται στο άρθρο 3 περί επικρατούσης θρησκείας και στο άρθρο 13 περί θρησκευτικής ελευθερίας. Πιστεύουμε, ότι σημαντικότερη διάταξη είναι εκείνη της παραγράφου 3 του άρθρου 1. Πρόκειται για μια διάταξη, η οποία δεν τίθεται ποτέ σε αναθεώρηση και προβλέπει τα εξής. « Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του έθνους και ασκούνται κατά τον τρόπο που ορίζει το Σύνταγμα». Βλέπουμε εδώ ότι ο συνταγματικός νομοθέτης θέλει όλες τις εξουσίες να υπάρχουν και να ασκούνται, όχι μόνον υπέρ του λαού, αλλά και του έθνους. Διαφοροποιεί σκοπίμως αυτές τις έννοιες, διότι λαός είναι οι πολίτες του κρά-τους τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, ενώ το έθνος είναι μία έννοια με ευρύτερες διαστάσεις και στο χρόνο και το χώρο. Το έθνος ενσωμα-τώνει την Ιστορία, τις αξίες και τις παραδόσεις που έρχονται από το παρελθόν και μας καθο-δηγούν για το μέλλον. Περιλαμβάνει δε και τους Έλληνες που ζουν έξω από τα κρατικά μας σύνορα. Ένα από τα θεμελιώδη συστατικά του νεοελληνικού έθνους είναι και η Ορθο-δοξία ως πίστη, ως παράδοση, ως Εκκλησία. Άρα η Πολιτεία καλείται να την υπερασπίζεται και να τη διαφυλάσσει, σεβόμενη πάντοτε τα ανθρώπινα δικαιώματα των ετεροδόξων ή αλ-

λοθρήσκων.Κάποιοι ίσως αμφισβητήσουν ότι η Ορθο-

δοξία είναι συστατικό στοιχείο του έθνους μας. Θα τους παραπέμψουμε σε δύο μεγάλες μορφές πολιτικών ηγετών που είναι ευρύτατα αποδεκτές. Τον Ιω. Καποδίστρια και τον Ελ. Βενιζέλο. Ο Κερκυραίος πρώτος κυβερνήτης, όταν τον ρωτούσαν ξένοι ηγεμόνες ποιο λαό κυβερνά, απαντούσε ότι Έλληνες είναι εκείνοι, οι οποίοι από την Άλωση της Κωνσταντινουπό-λεως μέχρι σήμερα ακολουθούν την ορθόδοξη πίστη και μιλούν την ελληνική γλώσσα. Ο δε μεγάλος Κρητικός, όταν εξέφραζε την ελλη-νική διεκδίκηση επί της Βορείου Ηπείρου το 1913, έλεγε ότι οι περισσότεροι κάτοικοι της περιοχής διακρίνονται μεταξύ άλλων και για την «ελληνική τους θρησκεία», εννοώντας την Ορθοδοξία. Εξάλλου ας αναρωτηθούμε ποιος είναι ο παράγοντας που κρατά δεμένους με τις ρίζες τους Έλληνες αποδήμους ανά τον κό-σμο. Προφανώς η Ορθόδοξη Εκκλησία. Εκείνη τους διδάσκει και τα πολλά ή λίγα ελληνικά που ξέρουν και τους βοηθά να κρατήσουν κάποια στοιχεία από την ελληνική τους ταυτό-τητα.

Σχετικά με τη μισθοδοσία των κληρι-κών από το κράτος

Πρόκειται για δέσμευση που ανέλαβε η Πολιτεία το 1952 επί κυβερνήσεως Πλαστήρα σε αντάλλαγμα για την περιουσία, την οποία παρεχώρησε η Εκκλησία υπέρ των κοινωνικών σκοπών του κράτους. Όσοι προτείνουν να δια-κοπεί η μισθοδοσία λησμονούν ότι το κράτος έχει μία συνέχεια και μία αξιοπιστία. Δεν είναι δυνατόν να αθετεί συμβάσεις που υπέγραψε. Αλλιώς θα πρέπει η Πολιτεία να δώσει πίσω την εκκλησιαστική περιουσία, πράγμα κοινωνι-κώς μεν οδυνηρό, πρακτικώς δε αδύνατο.

Σχετικά με το μάθημα των θρησκευτικών

Ορισμένοι εκ των οπαδών του «χωρισμού», προτείνουν την αλλαγή του περιεχομένου του θρησκευτικού μαθήματος ώστε να μην έχει χαρακτήρα ορθόδοξο - ομολογιακό, αλλά θρη-σκειολογικό - πολιτισμικό.. Θυμίζουμε ότι προ δύο ετών σε σχετική δημοσκόπηση, το 82%

ΠΤου Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή, Αρχιερατικού Επιτρόπου Καμπανίας

Χωρισμός Εκκλη σίας - Κράτους

8 Παύλειος Λόγος

Χωρισμός Εκκλη σίας - Κράτουςσυμφέρει;;

των ερωτηθέντων συμφώνησαν να διδάσκο-νται τα Ορθόδοξα θρησκευτικά ως υποχρεωτι-κό μάθημα.

Θυμίζουμε επίσης, ότι στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες διδάσκονται τα θρησκευτικά στο σχολείο. Αλλού μεν ως ομολογιακό μάθη-μα, π.χ. Βέλγιο, Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία, Αυ-στρία, αλλού δε ως θρησκειολογικό, με έντονη όμως αναφορά, στην επικρατούσα θρησκεία, π.χ. Αγγλία, Δανία, Σουηδία. Στη Γαλλία δεν διδάσκεται καθόλου το μάθημα στα δημόσια σχολεία, γι’ αυτό και η Ρωμαιοκαθολική Εκκλη-σία λειτουργεί πολλά ιδιωτικά σχολεία όπου δι-δάσκονται τα θρησκευτικά. Κάτι αντίστοιχο θα γίνει και στην Ελλάδα σε περίπτωση αλλοιώ-σεως του μαθήματος. Τελικά μία πρόταση που προέρχεται από την Αριστερά θα οδηγήσει στην ενίσχυση της ιδιωτικής εκπαίδευσης!

Ιστορικά στοιχεία για το θέμα χωρισμού

Ιστορικά η ιδέα χωρισμού κράτους και Εκκλησίας ανάγεται στο 16ο αιώνα με την Προτεσταντική Μεταρρύθμιση. Με τη Μεταρ-ρύθμιση, η Προτεσταντική θεολογία αποστα-θεροποίησε την πολιτική εξουσία από τα παρα-δοσιακά στοιχεία της ελληνορωμαϊκής πνευμα-τικής κληρονομιάς. Μέσα λοιπόν σ’ εκείνο το νεοδιαμορφωμένο θρησκευτικό και πολιτισμικό πλαίσιο η πολιτική σκέψη αξιοποίησε τις ρωγ-μές της χριστιανικής παράδοσης. Έτσι άρχισαν ν’ αναπτύσσονται οι θεωρίες του αγγλικού δεϊσμού, του εμπειρισμού του γαλλικού δια-φωτισμού και του γερμανικού ιδεαλισμού. Οι θεωρίες αυτές στην υπερβολική τους έκφραση οραματίστηκαν ένα κράτος χωρίς θρησκεία, μία κοινωνία χωρίς θεό και έναν πολίτη χωρίς θρησκευτική πίστη. Η υπερβολή αυτή ολοκλη-ρώθηκε αργότερα έπειτα από έναν και πλέον αιώνα, με την αθεϊστική ιδεολογία του Μαρξι-σμού-Λενινισμού.

Μέσα, λοιπόν, από αυτήν την ιστορική δια-δρομή, η πολιτική θεωρία των νεωτέρων χρό-νων κατέληξε να απορρίψει την παραδοσιακή λογική για δύο παράλληλες και ισότιμες -αλλά με διακριτικούς ρόλους- εξουσίες: την πολιτική και την εκκλησιαστική.

Η Ορθόδοξη όμως Εκκλησία εμμένει στην

αρχή των δύο παράλληλων εξουσιών, που τις συνδέει η ενότητα του Γένους, όπως περιγρά-φεται με σαφήνεια και από το μεγάλο ιστορι-κό μας Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο.

Η ΕΝΟΤΗΤΑ αυτή του Γένους μας στη-ρίχτηκε ανέκαθεν στους δύο βασικούς της άξονες: στην Ορθοδοξία, με κιβωτό την Εκκλησία, και στον Ελληνισμό, όπως αυτός εμφανίστηκε και εκφράστηκε διαμέσου των αιώνων, με τη μορφή δηλαδή ενός μεγάλου πολιτισμικού και πνευματικού ρεύματος. Συ-νεπώς, η ταύτιση της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας με το ελληνικό κράτος δεν απορρέει κατ’ αρχάς από νομικούς κανόνες, αλλά οφείλεται στην ώσμωση της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης του λαού μας, που ζυμώθηκε και διαμορφώθηκε σ’ ενιαίο πολιτισμικό και σε εθνικό σύνολο μέσα στη διαδρομή του χρό-νου.

Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ, λοιπόν, έχει ένα διττό καθήκον και επιτελεί ένα διπλό σκοπό: πρώτα πρώτα ένα καθαρά θρησκευτικό, ιερό και πνευματικό έργο και κατά δεύτερο έναν πολιτισμικό ρόλο, που είναι συνδεδεμένος με τον Ελληνισμό και τον εθνισμό μας. Γι’ αυτό άλλωστε και δεν θα μπορούσε να διαχωριστεί από αυτό το δισυπόστατο ρόλο της: ως Ορ-θόδοξης Εκκλησίας με θρησκευτικά καθήκο-ντα και παράλληλα ως Εκκλησίας του έθνους-Γένους. Το δισυπόστατο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος « αναπαράγεται και στην ερμηνεία του Συντάγματος και συγκεκρι-μένα στην ερμηνεία του άρθρου 3, το οποίο προβλέπει και κατοχυρώνει το Αυτοδιοίκητο της Εκκλησίας σε συνδυασμό με το άρθρο 13 που κατοχυρώνει τη θρησκευτική ελευθερία και ανεξιθρησκεία» (Βλ. Αντώνη Μανιτάκη «Οι σχέσεις της Εκκλησίας με κράτος-έθνος», εκδόσεις Νεφέλη).

Η ΙΔΕΑ του « χωρισμού» Εκκλησίας και Πολιτείας είναι καθαρά ευρωπαϊκή και δεν συμβαδίζει με τους προσανατολισμούς του δικού μας πολιτισμού και των ελληνικών μας παραδόσεων, όπως αναφέρει χαρακτηριστι-κά και ο Πρωτ/ρος π. Γεώργιος Μεταλληνός καθηγητής Πανεπιστημίου στο πόνημά του « Εκκλησία και Πολιτεία στην ορθόδοξη Πα-

Παύλειος Λόγος 9

ράδοση». Θα πρέπει πάντως να υπο-γραμμίσουμε ότι ακόμη και στη Δύση οι σχέσεις Πολιτείας και Εκκλησίας δεν στρέφονται απαραιτήτως υπέρ του χωρισμού των δύο μεγάλων αυτών θεσμών…

Παραθέτουμε μερικά τέτοια παρα-δείγματα:

Στα Συντάγματα της Γερμανίας, της Ελβετίας, της Μεγ. Βρεττανίας, αλλά και της κοσμικής Γαλλίας, υπάρχει η επίκληση του Θεού. Ο όρκος στη χριστιανική θρησκεία προβλέπεται θε-σμοθετημένα σε πολλές δυτικές χώρες, όπως η Ολλανδία, η Νορβηγία, η Ιρλαν-δία, η Γερμανία, η Αυστρία και το Λι-χτεναστάϊν. Ε ι δ ι κ ό τ ε ρ α: Στη Γαλλία δεν υπάρχει ομοφωνία για το «κοσμικό κράτος», ενώ υπάρχει η κα-τήχηση στα σχολεία ως μάθημα. Είναι γνωστό άλλωστε, πως η απόπειρα του Φρανσουά Μιτεράν στη δεκαετία του ’80 να καταργήσει τη χρηματοδότηση των καθολικών σχολείων, κατέβασε στους δρόμους του Παρισιού εκατομ-μύρια Γάλλους και οδήγησε στην υπα-ναχώρηση της γαλλικής κυβερνήσεως. Και στην «κοσμική» συνεπώς Γαλλία υπάρχουν θρησκευτικές λαοσυνάξεις, οι οποίες δεν αποτελούν μόνο ελληνικό φαινόμενο.

Στη Γερμανία, όπου δεν υπάρχει διάταξη για χωρισμό, οι επίσημες Εκ-κλησίες εισπράττουν «εκκλησιαστική φορολογία», ενώ λειτουργούν κρατικές θεολογικές σχολές και το μάθημα των θρησκευτικών είναι υποχρεωτικό. Επι-πλέον οι Εκκλησίες έχουν λόγο για το διορισμό καθηγητή ως ΝΠΔΔ και στις δημόσιες υπηρεσίες υπάρχει σταυρός ή Εσταυρωμένος. Και ακόμη: στη χώρα αυτή λειτουργεί θρησκευτική υπηρε-σία στο στρατό και στις φυλακές. Οι χριστιανικές μάλιστα Εκκλησίες έχουν διακεκριμένη θέση στη διοίκηση, στο στράτευμα, στην κρατική τηλεόραση, ενώ γίνεται μνεία του Θεού και στο Σύνταγμα.

Στην Ιταλία, με κονκορδάτο ανα-γνωρίζεται η αξία της θρησκευτικής εκπαίδευσης και ο Καθολικισμός απο-τελεί μέρος της ιστορικής κληρονομιάς της χώρας. Τα θρησκευτικά μάλιστα διδάσκονται και στα σχολεία, έστω και αν οι μαθητές ανήκουν σε διαφορετικά δόγματα. Η Καθολική Εκκλησία εξάλλου διατηρεί σημαντικά προνόμια, όπως π.χ. εκκλησιαστική φορολογία, ακόμη και για τους αθέους.

Στις ΗΠΑ, που επίσημα ισχύει ο χωρισμός «κράτους-Εκκλησίας», στην πραγματικότητα το σύστημα δεν εφαρ-μόζεται άτεγκτα. Στο άρθρο 7 του Συντάγματος των ΗΠΑ για παράδειγμα αναφέρεται ο Ιησούς Χριστός ( « of our Lord » ), ενώ το κράτος και η χριστιανι-

κή Εκκλησία χαρακτηρίζονται σύμμαχοι. ( Βλ. σχ. το βιβλίο του π. Γ. Μεταλλη-νού «Εκκλησία και Πολιτεία» καθώς και την έρευνα του Δρος Γ. Κρίππα.)

Στο Ισραήλ, όχι μόνο δεν έχουν θεσπίσει οποιονδήποτε χωρισμό, αλλά επενδύονται με θρησκευτικό χαρακτήρα ακόμη και τα πολιτικά τους κόμματα. Γιατί η χώρα αυτή-που έχει κοινά χαρα-κτηριστικά με την Ελλάδα, όπως αρχαία Ιστορία, διασπορά, κ.λ.π.- θέλει να επι-βιώσει ιστορικά, μέσα στη ζούγκλα των παγκοσμιοποιημένων κοινωνιών.

Στο ΔΙΕΘΝΕΣ αυτό πλαίσιο ο Έλλη-νας συνταγματικός νομοθέτης επιχείρη-σε – με ιδιαίτερη περίσκεψη, αλλά και με επιτυχία - μια βαθιά τομή με την αναθεώρηση του Συντάγματος το 1975. Με τη συντριπτική λοιπόν πλειοψηφία των πολιτικών δυνάμεων της χώρας, οριοθέτησε με σαφήνεια τους διακρι-τικούς ρόλους Εκκλησίας και Πολιτείας στην ελληνική κοινωνία, ώστε εφεξής να θεωρείται εξωπραγματική κάθε ιδέα για χωρισμό Εκκλησίας και Πολιτείας.

Σωστά παρατηρεί συνεπώς ένας από τους κορυφαίους συνταγματολόγους , ο αείμνηστος Αριστόβουλος Μάνεσης, σε γνωμάτευσή του ( που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό « Εκκλησία» τον Οκτώ-βριο του 1975), πως με τις διατάξεις του Συντάγματος του 1975 ( άρθρα 3 και 13) καθιερώθηκε κατά τρόπο συ-ναινετικό ένας διοικητικός διαχωρισμός Εκκλησίας και Πολιτείας και προσδιορί-στηκε επακριβώς το πλαίσιο των σχέ-σεων Εκκλησίας και Πολιτείας, καθώς και τα μεταξύ τους όρια. Το νέο αυτό πνεύμα του συνταγματικού νομοθέτη αποτυπώθηκε στον καταστατικό χάρτη της Εκκλησίας (νόμος 590/1977).

Το εκκλησιαστικό μας συνεπώς πλαίσιο έχει μεταβληθεί ουσιαστικά με το Σύνταγμα του 1975, το οποίο κατοχυρώνει το Αυτοδιοίκητο της Εκ-κλησίας, αποκλείοντας την ανάμιξη της Πολιτείας στη διοίκησή της. Συγχρόνως βέβαια καθιερώνεται και η αντίστροφη θέση- στηρίζεται στο γνωστό ρητό «Τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, και τα του Θεού τω Θεώ» -η οποία επιβάλλει τη μη ανάμιξη της Εκκλησίας στα κρατικά ζητήματα.

Η Εκκλησία λοιπόν, ως Αυτοδιοίκη-τος Οργανισμός, διοικείται βάσει των ιε-ρών κανόνων. Η Πολιτεία διοικείται από τους νόμους και το Σύνταγμά της. Και οι δύο όμως διοικήσεις- και της Πολι-τείας και της Εκκλησίας- απευθύνονται στον ίδιο λαό, που στη χώρα μας στη συντριπτική του πλειοψηφία (άνω του 90%) είναι χριστιανοί ορθόδοξοι.

ΠΩΣ , λοιπόν, είναι δυνατόν να γίνει χωρισμός κράτους και Εκκλησίας, όταν τα μέλη της Εκκλησίας, στη συντριπτι-κή τους πλειοψηφία, είναι και μέλη της

Πολιτείας ; Γι’ αυτό σωστά παρατηρεί ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Άγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος (σε άρθρο του στο «ΒΗΜΑ») πως πρέπει απαραίτητα να αντικατασταθεί από τις συζητήσεις μας και τα γραπτά μας κείμενα η ανεδα-φική, αντιπαραδοσιακή και ξενότροπη φράση «σχέση και χωρισμός εκκλησια-στικής και κρατικής διοικήσεως», που ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα του θέματος αυτού.

Είναι προφανές ότι πολλοί στη χώρα μας είναι διαποτισμένοι από τις ιδέες μιας τάχα «οικουμενικής» αντί-ληψης-κατασκεύασμα μιας παγκοσμιο-ποιημένης λογικής- και επιχειρούν να ισοπεδώσουν κάθε εθνικό έρεισμα και να εξαφανίσουν κάθε ανάχωμα που θα μπορούσε να φρενάρει την ισοπεδωτική εφαρμογή της παγκοσμιοποίησης. Μία τέτοια όμως προσαρμογή στις «νέες» παγκόσμιες ιδεολογικές σκοπιμότητες δεν έχει μήτε ιστορική αντοχή μήτε προοπτική. Οι σχέσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας και της ελληνικής Πολι-τείας σφυρηλατούνται μέσα στο καμίνι της Ιστορίας εδώ και πολλούς αιώνες. Όποιος συνεπώς θεωρεί πως η ελληνι-κή Πολιτεία θα μπορούσε να χωρισθεί από την Ορθόδοξη Εκκλησία ζεί σε μία ιδεολογική πλάνη που δεν έχει καμία σχέση με την ιστορική μας πραγματι-κότητα.

Πιστεύουμε, εξάλλου, πως το κράτος κυρίως δεν έχει συμφέρον από το χω-ρισμό του από την Εκκλησία. Γιατί σε περίπτωση όπου η Εκκλησία από ΝΠΔΔ μετατραπεί σε ΝΠΙΔ, αυτή δεν θα χάσει τίποτε. Αντίθετα θα αποκτήσει πλήρη ανεξαρτησία κινήσεων και ενεργειών και θα απαλλαγεί από τον «δυνάστη» της.

ΣΩΣΤΑ, λοιπόν, υπογραμμίζει ο καθηγητής κ. Βλάσιος Φειδάς, σε πα-λαιότερη συνέντευξή του στον « Τύπο της Κυριακής», πως η Εκκλησία έχει ισχυρότατες ιστορικές αντοχές, όπου οι «ιδεολόγοι» πιστεύουν ότι αυτοί θα μπορούσαν να τις εξουδετερώσουν. Δεν μπορούν όμως να καταλάβουν ότι η Εκκλησία έχει ένα κώδικα επικοινω-νίας με το λαό, που δεν υπόκειται στις αξιολογήσεις τους, μήτε βεβαίως στις αξιολογήσεις όλων των πολιτικών.

Κοντολογίς: Αλήθεια, πιστεύει κανείς πως η σημερινή κοινωνική δυσοσμία, οι ελλείψεις και τα ελλείμματα πολιτικής, ιδιαίτερα στον παιδευτικό τομέα, θα κα-λυφθούν από το χωρισμό κράτους και Εκκλησίας; Αυτή δηλαδή είναι η αιτία της κατακερματισμένης σήμερα κοινω-νίας μας;

ία ἀπὸ τὶς μεγαλύτερες δωρεὲς τοῦ Θεοῦ στὸν ἄνθρωπο εἶναι, ἀδελφοί μου, ἡ ἐλευθερία.

Ἔπλασε ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπο ἐλεύθερο, μὲ ἐλεύθερη βούληση,

κυρίαρχο τοῦ ἑαυτοῦ του. Τοῦ χάρισε τὸ αὐτεξούσιο καὶ τοῦ ἔδωσε τὴ δυνα-τότητα νὰ ἀποφασίζῃ ὁ ἴδιος γιὰ τὸν ἑαυτό του καὶ γιὰ τὴ ζωή του. Καὶ τοῦ χάρισε σὲ τέτοιο βαθμὸ τὴν ἐλευθε-ρία, ὥστε τοῦ ἔδωσε τὸ δικαίωμα νὰ ἐπιλέξῃ μόνος του, ἐὰν θέλῃ νὰ μείνῃ κοντά Του ἢ ἐὰν θέλῃ νὰ ἀκολουθήσῃ τὸ δικό του δρόμο, παρότι ἤξερε τὶς τραγικὲς συνέπειες αὐτῆς τῆς ἐπιλογῆς του.

Καὶ ὁ ἄνθρωπος ἐπέλεξε γιὰ τὸν ἑαυτό του τὴν πιὸ ἀκραία μορφὴ ἐλευ-θερίας, τὴν ἀνεξαρτησία ἀπὸ τὸ Θεό. Ἐπέλεξε μία μορφὴ ἐλευθερίας, ποὺ τελικὰ ὑποδουλώνει τὸν ἄνθρωπο στὰ πάθη του, γιατὶ δὲν συνειδητοποίησε ὅτι ἡ ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στὸν ἑαυτό του, ποὺ εἶναι ἀπότοκος τοῦ ἐγωϊσμοῦ, μετατρέπει τὴν ἐλευθερία του σὲ δέ-σμευση καὶ δουλεία στὰ πάθη.

Ἔχοντας πλάσει ὁ Θεὸς ἐλεύθερο

τὸν ἄνθρωπο, δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ μὴν ὑπερασπίζεται αὐτὴν τὴν ἐλευθερία του σὲ ὅλες τὶς ἐκφάνσεις της. Γι’ αὐτὸ καὶ πάντοτε ὁ Θεὸς εὐλογοῦσε τὶς προ-σπάθειες καὶ τοὺς ἀγῶνες τῶν τέκνων Του, τὰ ὁποῖα ἀγωνίζονταν, γιὰ νὰ ἀπο-κτήσουν τὴν ἐλευθερία τους ἀπὸ κάθε εἴδους ζυγό· εὐλογοῦσε τὶς προσπά-θειες τῶν τέκνων Του νὰ ἀποκτήσουν τὴ φυσική τους ἐλευθερία, ἀποτινάσ-σοντας τοὺς ξένους δυνάστες, ποὺ δὲν τοὺς ἄφησαν νὰ ζήσουν ἐλεύθερα καὶ νὰ Τὸν λατρεύσουν ἐλεύθερα.

Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Θεὸς ἦταν πάντοτε ἀρωγὸς στοὺς ἀγῶνες τοῦ εὐσεβοῦς ἔθνους μας γιὰ τὴν ἐλευθερία καὶ τὴν ἀνεξαρτησία του καὶ εὐλογοῦσε τὸν φιλόχριστο στρατό μας, ποὺ δὲν πο-λεμοῦσε, γιὰ νὰ ὑποδουλώσῃ ἄλλους λαούς, ἀλλὰ γιὰ νὰ ἐλευθερώσῃ τὰ πάτρια ἐδάφη καὶ νὰ χαρίσῃ τὴν ἐλευ-θερία σ’ ἐκείνους ποὺ στέναζαν κάτω ἀπὸ ἀλλόφυλο καὶ ἀλλότριο ζυγό. Μὲ τὴ δική Του βοήθεια καὶ καθοδήγηση κατώρθωσε ὁ ἑλληνικὸς στρατὸς νὰ χαρίσῃ καὶ στὴ Μακεδονία μας πρὶν ἀπὸ ἐνενήντα ἑπτὰ (97) χρόνια τὴν ἐλευθε-ρία, ποὺ γιὰ αἰῶνες εἶχε στερηθεῖ.

Καὶ αὐτὴν τὴν ἐπέτειο τῶν ἐλευθε-

ρίων μας ἀπ’ τὸν πολύχρονο καὶ βαρὺ τουρκικὸ ζυγὸ πανηγυρίζουμε σήμε-ρα, ἀδελφοί μου, εὐχαριστώντας καὶ εὐγνωμονώντας τὸ Θεὸ γιὰ τὸ μεγάλο δῶρο τῆς ἐλευθερίας ποὺ μᾶς χάρισε. Ἑορτάζουμε ὅμως τὴν ἀπελευθέρωσή μας, μνημονεύοντας καὶ τῶν ἡρωϊκῶν προγόνων μας, οἱ ὁποῖοι, χωρὶς νὰ ὑπολογίζουν τὸν ἑαυτό τους καὶ τὴ ζωή τους, ἔπεσαν μὲ γενναιότητα καὶ αὐτο-θυσία στὰ πεδία τῶν μαχῶν, χαρίζοντας σ’ ἐμᾶς τὸ ὑπέροχο ἀγαθὸ τῆς ἐλευθε-ρίας καὶ στὸν ἑαυτό τους μία θέση στὴν ἀθανασία· γιατὶ ὁ δικός τους θάνατος, θάνατος γιὰ χάρη τῆς πίστεως καὶ τῆς πατρίδας, θάνατος γιὰ χάρη τῆς ἐλευ-θερίας, δὲν εἶναι θάνατος κοινός, ἀλλὰ θάνατος ποὺ ἐξασφαλίζει τὴν ἀθανασία καὶ τὴν αἰώνια τιμὴ καὶ δόξα σ’ αὐτὸν ποὺ τὴν ἐπιλέγει.

Ἡ σημερινὴ ἑορτὴ ἂς γίνῃ, ἀδελφοί μου, ἀφορμὴ νὰ συνειδητοποιήσουμε ὡς πρόσωπα καὶ ὡς ἔθνος τὸ χρέος μας ἔναντι τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, ποὺ μᾶς χάρισε τὴν ἐλευθερία, ἀλλὰ καὶ ἔναντι τῶν πατέρων μας, ποὺ θυσιάστηκαν γι’ αὐτήν, κι ἂς ἀξιοποιήσουμε αὐτὴν τὴν ἐλευθερία μὲ τρόπο ποὺ θὰ δικαιώνῃ τὶς προσδοκίες τους.

ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣΓΙΑ ΤΑ «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ»

Μ

αί τῷ ἀγγέλῳ τῆς ἐν Σμύρνῃ ἐκκλησίας γράψον·τάδε λέγει ὁ πρῶτος καί ὁ ἔσχα-τος, ὅς ἐγένετο νε-κρός καί ἔζησεν· οἶδα σου τά ἔργα καί τήν θλίψιν καί τήν πτω-χείαν· ἀλλά πλούσιος

εἶ καί τήν βλασφημίαν ἐκ τῶν λε-γόντων Ἰουδαίους εἶναι ἑαυτούς, καί οὐκ εἰσίν, ἀλλά συναγωγή τοῦ σατανᾶ. Μηδέν φοβοῦ ἅ μέλλεις παθεῖν. Ἰδού μέλλει βα-λεῖν ὁ διάβολος ἐξ ὑμῶν εἰς φυ-λακήν ἵνα πειρασθῆτε καί ἔξετε θλὶψιν ἡμέρας δέκα. Γίνου πιστός ἄχρι θανάτου καί δώσω σοι τόν στέφανον τῆς ζωῆς»(Ἀποκ.2, 8-10). Ὁ λόγος τοῦτος τοῦ Πα-λαιοῦ τῶν Ἡμερῶν πρός τόν ἄγγελο-ἐπίσκοπο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σμύρνης πιστεύουμε ὅτι μπο-ρεῖ νά περιγράψει τόν ἀγωνιστικό βίο τοῦ μακαριστοῦ Προηγουμέ-νου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Μεγά-λου Θεολόγου, τῆς ἁγίας Νήσου τῆς Πάτμου, Ἀρχιμ. Παύλου Νι-κηταρᾶ. Δέκα ἔτη παρῆλθαν ἀπό τήν μακαρία ἔξοδο τοῦ ἀειμνή-στου γέροντος Παύλου ἀπό τά γήινα καί πρόσκαιρα· καί «ἡμεῖς οἱ ζῶντες, οἱ περιλειπόμενοι» πού εὐλογηθήκαμε ἀπό τόν Θεό νά γνωρίσουμε ἐκ τοῦ σύνεγγυς τόν στερρόν τοῦτον ἀδάμαντα τῆς πίστεως καί ἀκαταμάχητον ὁπλίτη τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά καί νά κληθοῦμε ἐλάχιστοι συμμοναστές του, χρέος ἱερό θεωρήσαμε νά μυρώσουμε τήν μνήμη του σκιαγραφώντας, κατά τό δυνατόν, τήν πολυσήμαντη προσω-πικότητά του, εὐγνωμοσύνης ἔνεκεν.

Ὁ μακαριστός γέροντας Παῦλος, κατά κόσμον Γεώργιος Νικηταρᾶς,

γεννήθηκε στή Χώρα τῆς ἱερᾶς Νήσου τῆς Πάτμου στίς 14 Ὀκτωβρίου τοῦ 1912 ἀπό τόν Νικήτα καί τήν Χρυσή.Ἦταν οἱ ἀλησμόνητοι χρόνοι πού οἱ εὐσεβεῖς Πάτμιοι ὄρθριζαν στά σπιτικά τους ἀκούγοντας τούς γλυκύφθογγους κώδωνες τῆς Μεγάλης Μονῆς. Ἦταν οἱ νοσταλγικοί καιροί πού οἱ γονεῖς μεγά-λωναν τά παιδιά τους μέ τίς σωτήριες

συμβουλές καί τά ἀσκητικά παλαίσματα τῶν ἀσκητῶν τῆς Πάτμου· τοῦ Ἀπολλῶ ἐκ τῶν Κολλυβάδων, τοῦ Θεοκτίστου ἀπό τό Ἀξάρι τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, τοῦ Μακαρίου τοῦ αὐστηροῦ Πνευματικοῦ. Ἐβαπτίσθη καί ἐμυρώθη ὁ Γέροντας Παῦλος στόν Ἅγιο Γεώργιο τῆς Λότζας στή Χώρα, καί ὁ Τροπαιοφόρος Μεγα-

λομάρτυς τοῦ Χριστοῦ ἐκείνη τήν εὐλο-γημένη ἡμέρα μαζί μέ τό ὄνομά του, τοῦ χάρισε καί τό ἀγωνιστικό φρόνημά του. Ἡ μεγαλοπρέπεια τῆς κυριάρχου Μεγάλης Μονῆς γέμισαν μέ δέος τήν παιδική ψυχή του καί ὁ ἠγαπημένος Ἰωάννης σαΐτευσε τήν παιδική καρδιά του ἀπό τά πυρμαχιόλια τοῦ Κάστρου του: «τεκνία μου, μή ἀγαπῶμεν λόγῳ

μηδέ τῇ γλώσσῃ, ἀλλ’ ἐν ἔργῳ καί ἀληθείᾳ»( Ἰωαν. Α, 3,18).Ἐνεγράφη τότε ὁ μακαριστός γέροντας στό λαμπρό τοῦ Γένους σπουδαστήριο, τήν Πατμιάδα Σχολή καί συνέχισε τήν μαθητεία του στό Νικηφόρειο Γυμνάσιο τῆς Καλύμνου. Καί ἀπό τότε δεσμοί ἄρρηκτοι, πνευματικοί καί ἅγιοι τόν συνέδεσαν μέ τό νησί τοῦτο τῆς εὐσεβείας. Στήν τρυφερή παι-δική του ἡλικία συνδέεται πνευ-ματικά μέ τόν νέο ὁραματιστή τῆς Ἱερᾶς Πάτμου, τόν ὅσιο γέροντα Ἀμφιλόχιο Μακρῆ καί καθίσταται ὁ πνευματικός πρωτογιός του. Ἔτσι, τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1934 εἰσέρχεται στό Μεγάλο Μοναστήρι ὡς δόκιμος καί παράλληλα ἐγγρά-φεται στή Θεολογική Σχολή τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. Ὅμως, τά Δωδεκάνησα τελοῦν ὑπό Ἰταλική κατοχή. Τό Βατικανό, μέ τίς γνω-στές παπικές μεσαιωνικές μεθό-δους του, προσπαθεῖ νά ἀλλοιώσει τό ὀρθόδοξο φρόνημα τῶν κατοί-κων, νά περιορίσει τήν δραστηρι-ότητα τοῦ ὀρθοδόξου κλήρου, νά ἀποκόψει τήν Δωδεκάνησο ἀπό

τήν Μητέρα Ἐκκλησία, τό Οἰκουμενικό μας Πατριαρχεῖο καί ἐν τέλει νά τήν ὑπαγάγει στόν Πάπα. Ὅμως, ἐπί τῶν ὑψηλῶν ἐπάλξεων τῆς Μονῆς τοῦ Με-γάλου Θεολόγου ἵσταται ἀρχηγέτης καί καθηγούμενος ὁ γέροντας Ἀμφιλόχιος Μακρῆς, ὁ ὁποῖος ἀνθίσταται γενναίως

Κτοῦ Ἀρχιμ. Ἱερεμίου Γεωργαλῆ

Ἀρχιμ. Παῦλος ΝικηταράςΠροηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Πάτμου (1912-1999)

12 Παύλειος Λόγος

μετά τῆς περί αὐτόν σεβασμίας ἀδελ-φότητος. Στή ρητή καί ἀπειλητική ἐντο-λή τοῦ Ἰταλοῦ διοικητοῦ νά μήν προβεῖ ἡ ἀδελφότης σέ κουρές νέων μοναχῶν, ὁ γέροντας Ἀμφιλόχιος ἀπαντᾶ μέ τίς μοναχικές κουρές τεσσάρων δοκίμων ἀδελφῶν, στούς ὁποίους ἔδωκε τά ἀποστολικά ὀνόματα Πέτρος, Παῦλος, Θωμᾶς καί Βαρθολομαῖος.Ἔτσι, ἀπό τίς 29 Ἰουνίου 1937 ὁ γέροντας Παῦλος καθίσταται φρυκτωρός ἀνύστακτος καί φέρελπις ὁπλίτης τῆς εἰρηνικῆς πανστρατιᾶς τοῦ Μεγάλου Βασιλέως Χριστοῦ. Καί ἀφοῦ ὅλα τά ‘σκιαζε ἡ φοβέρα καί τά πλάκωνε ἡ σκλαβιά, ὁ γέροντας Παῦλος ἀναλαμβάνει νά διδά-ξει στήν πατρική του οἰκία τά ἑλληνικά γράμματα στά μικρά πατηνιωτάκια. Τοῦτο ἦταν τό κρυφό σχολειό τῶν νε-ωτέρων χρόνων τῆς Ἱερᾶς Πάτμου. Στίς 30 Σεπτεμβρίου 1942 χειροτονεῖται διά-κονος καί στίς 12 Δεκεμβρίου τοῦ 1945 Πρεσβύτερος. Μεταβαίνει, στίς δύσκο-λες ἐκεῖνες ἐποχές, στά μετόχια τῆς Μονῆς στή Σάμο, στή Λέρο, στή Θῆρα, στήν Κρήτη, γιά νά ἐξασφαλίσει τά ἀπαραίτητα στή Μονή, ἀλλά καί στούς κατοίκους τῆς ἱερᾶς Πάτμου, θέτοντας πολλές φορές τή ζωή του σέ κίνδυνο. Μετά τήν ἀπελευθέρωση τῆς Δωδεκα-νήσου ἀπό τούς Ἰταλούς, συνεχίζει τίς σπουδές του στήν Θεολογική Σχολή τίς ὁποῖες εἶχε διακόψει λόγῳ τῆς κατοχῆς.Πράλληλα διακονεῖ ὡς ἐφημέριος στούς ἱερούς Ναούς Ἁγ. Γεωργίου Νέας Ἰωνίας

καί Ἁγ. Εὐφημίας Νέας Χαλκηδόνας.Ὀργανώνει τίς ἐνορίες στίς ὁποῖες δια-κονεῖ στόν λειτουργικό, κηρυκτικό, κα-τηχητικό καί φιλανθρωπικό τομέα. Τήν ἐποχή ἐκείνη μέ ἐντολή τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος Βλάχου ἀναλαμβάνει, μαζί μέ ἄλλους κληρι-κούς, τό δύσκολο καί ἐπίπονο ἔργο τῆς ἀνασυγκροτήσεως τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βίου στήν Βόρεια Ἑλλάδα. Περιέρχεται, ὡς ἄλλος Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, τήν ἁγιοτόκο καί ἡρωοτόκο Μακεδονία διδάσκοντας, νουθετώντας, ἐξομολο-γώντας καί ἁγιάζοντας τούς ταλαιπωρη-μένους ἀνθρώπους μετά ἀπό τήν μακρά μαύρη περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας, τούς καταστροφικούς Βαλκανικούς καί Παγκοσμίους πολέμους ὡς καί τόν ἐπά-ρατο ἀδελφοκτόνο ἐμφύλιο.Μιά εἰκόνα ἀπό τήν ἐποχή ἐκείνη μᾶς περιγράφει ἡ κ. Βασιλική Γκόνου-Βασιλειάδου, ἠγαπημένο πνευματικό τέκνο καί πο-λύτιμη συνεργάτης τοῦ μακαριστοῦ γέροντος Παύλου. «Ἦρθε ὁ γέροντας στό χωριό μας, στό Ἀχλαδοχώρι Σιδη-ροκάστρου, Σάββατο βράδυ καί τέλεσε τόν ἑσπερινό. Ἡ ἐκκλησιά μας ἦταν μισοκατεστραμένη ἀπό τόν ἐμφύλιο. Μετά τόν ἑσπερινό συγκεντρώθηκαν ὅλοι οἱ κάτοικοι στήν πλατεία τοῦ χωρι-οῦ, κάθισαν κάτω καί ἐκεῖνος στή μέση ὄρθιος ἄρχισε νά μᾶς μιλά.Ἔμοιαζε σάν τόν Ἀπόστολο Παῦλο. Τό κήρυγμά του ἦταν ἐνωτικό. Ἐνστάλλαξε στίς καρδιές μας ἀγάπη, εἰρήνη μά καί θάρρος γιά

τήν ζωή. Μᾶς προέτρεψε ἐνωμένοι νά ξαναχτίσουμε τήν ἐκκλησιά μας καί μετά μᾶς ἐξομολόγησε. Γύρισε κάποια στιγμή πρός τό μέρος μου καί εἶπε: ἐσύ εἶσαι ἡ Κούλα, ἀπόψε θά μείνω στό σπίτι σας. Ὁ πατέρας μου ἦταν γραμματέας τοῦ χωριοῦ καί μέ χαρά ὑποδέχθηκε τόν γέροντα στό σπίτι μας. Τόν συνόδευε τότε ἕνα παιδάκι, ὁ Πα-ναγιώτης, πού σήμερα εἶναι ὁ Ἀρχιμαν-δρίτης π. Ἀρίσταρχος. Οἱ κάτοικοι τοῦ χωριοῦ ἔφεραν καρύδια, αὐγά καί ἄλλα πράγματα στόν γέροντα, μά ἐκεῖνος τά ἔδωσε σέ μένα μέ τήν ἐντολή νά τά μοιράσω στούς πτωχότερους τοῦ χω-ριοῦ. Τότε ἦρθε στόν γέροντα καί ἕνα μικρό κοριτσάκι, ἡ Ἄννα. Ἔκλαιγε διότι δέν εἶχε οὔτε ἕνα ζευγάρι παπούτσια νά βάλει. Καί ὁ σοφός γέροντας Παῦλος ἔβγαλε τότε ἀπό τήν τσέπη του μιά μικρή εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ πού δίδασκε δωδεκαετής στό Ναό τοῦ Σολομώντα, ἀλλά δέν φοροῦσε ὑποδήματα. Ἡ μικρή Ἄννα παρηγορήθηκε πολύ ἀπ’ αὐτή τήν εἰκόνα καί γέμισε χαρά ἡ παιδική ψυ-χούλα της.Τήν ἄλλη ἡμέρα ὁ γέροντας μέ χρήματα δικά του φρόντισε νά ἐξα-σφαλίσει παπούτσια στήν μικρή Ἄννα. Ὁ μακαριστός Ἀρχιεπίσκοπος Σπυρίδων ἐκτιμοῦσε πολύ τόν γέροντα γιά τήν πνευματικότητα καί τήν δραστηρι-ότητά του.Θέλησε νά τόν προαγάγει σέ ἐπίσκοπο, μά ἐμβρόντητος ἄκουσε τόν γέροντα Παύλο νά τοῦ λέγει ὅτι θά ἐπιστρέψει στήν Πάτμο κάνοντας

Παύλειος Λόγος 13

ὑπακοή στόν ὅσιο γέροντά του, Ἀμφι-λόχιο Μακρῆ, πού τόν ἤθελε διδάσκαλο τῆς Πατμιάδος τοῦ Γένους Σχολῆς. Τό 1955 διορίζεται καθηγητής τῆς Πατμιά-δος καί ἐν συνεχείᾳ ἐκλέγεται ὑπό τῆς Ἀδελφότητος Καθηγούμενος καί Πατρι-αρχικός Ἔξαρχος Πάτμου γιά τήν διετία 1960-1962. Ὁ μακαριστός Πατριάρχης Ἀθηναγόρας τόν τίμησε μέ τό ὀφίκκιο τοῦ Ἀρχιμανδρίτου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Ὡς Καθηγούμενος Πάτμου ἵδρυσε τό Ἡσυχαστήριο τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου στήν περιοχή Λουκάκια τῆς Ἱερᾶς Πάτμου, τήν ὁλοκλήρωση τοῦ ὁποίου ἀνέλαβε ὁ πρωτανεψιός του, Ἀρχιμανδρίτης Ἀντίπας Νικηταρᾶς, Καθηγούμενος καί Πατριαρχικός Ἔξαρ-χος Πάτμου σήμερα. Στή συνέχεια ὁ γέροντας ἐργάσθηκε στήν ἐξωτερική ἱεραποστολή διακονώντας στήν Κένυα, Οὐγκάντα καί Τανζανία καί ἔχοντας συνέκδημο τόν νῦν Μητροπολίτη Νέας Ζηλανδίας Ἀμφιλόχιο Τσοῦκο. Διετέλε-σε Προϊστάμενος τοῦ Ἱεροῦ Σπηλαίου τῆς Ἀποκαλύψεως καί παράλληλα ἀπό τό 1972 ἕως καί τό 1982 χρημάτισε Σχολάρχης τῆς Πατμιάδος Σχολῆς. Τήν διετία 1986-1988 ὑπηρέτησε τήν Ἱερά Μονή ἀπό τήν θέση τοῦ Ἐκκλησιάρχου.

Ὁ μακαριστός γέροντας Παῦλος εἶχε τήν ἰδιαίτερη εὐλογία νά γεννηθεῖ στό καθηγιασμένο νησί τῆς Πάτμου.

Συνεδέθη πνευματικῶς μέ τόν μέγα γέροντα, τόν ἀληθινό μιμητή καί γνή-σιο μαθητή τοῦ μαθητοῦ τῆς ἀγάπης ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, τόν ὅσιο Ἀμφιλόχιο Μακρῆ. Σαράντα χρόνια ἀδιάκριτης ὑπακοῆς ἐσόφισαν τόν νοῦ καί ἡγίασαν τήν καρδία τοῦ γέροντος Παύλου. Φιλόθεος, φιλάνθρωπος, φιλό-πονος, φιλακόλουθος, φιλόξενος, ἐλεή-μων, ἀνεξίκακος, γλυκύς, καταδεκτικός, συνεπής, λιτός, αὐστηρός νηστευτής, ἐραστής τῆς νοερᾶς προσευχῆς, ἀκαταίσχυντος ὁμολογητής, δεινός ἱεροκήρυκας, ζηλωτής ἱεραπόστολος, φλογερός κατηχητής, ἄριστος παιδα-γωγός, εὐσυμπάθητος πνευματικός, παραδοσια κός λειτουργός, ἀκούραστος ἐπιστολογράφος ἦταν μερικά ἀπό τά πολύτιμα χαρίσματά του. Ὡς ἀληθής μοναχός ἄρχιζε καί τελείωνε τήν ἡμέρα του στό Καθολικό τοῦ Μοναστηριοῦ ὑμνώντας καί δοξολογώντας τόν ἐν Τριάδι Θεό. Στόν «Ἄμωμο» τοῦ Μεσο-νυκτικοῦ, ἀκόμη καί σέ προχωρημένη ἡλικία καί μέ σοβαρά προβλήματα ὑγείας, ὁ γέροντας εἶχε ἤδη κατεβεῖ στό Καθολικό ἔτοιμος νά διαβάσει καί νά ψάλλει.Δέν θεωροῦσε ὑποτιμητικό κανένα διακόνημα. Κάποτε ὁ βηματά-ρης( διακονητής τοῦ ἱεροῦ βήματος) ἀποκοιμήθηκε στό στασίδι του καί ὁ γέροντας διακριτικά εἰσῆλθε στό ἱερό

καί ἐτοίμασε ἐκεῖνος τό θυμιατό γιά τήν «Τιμιωτέρα». Ὅταν χρημάτισε παράλ-ληλα Προϊστάμενος τοῦ Ἱεροῦ Σπηλαί-ου τῆς Ἀποκαλύψεως καί Σχολάρχης τῆς Πατμιάδος τελοῦσε δύο φορές τίς ἀκολουθίες τοῦ Ὄρθρου καί τοῦ Ἑσπε-ρινοῦ καί στούς δύο χώρους τῆς διακο-νίας του. Ὡς παιδαγωγός ἀγωνίσθηκε σθεναρά νά μεταδώσει, ἔργῳ τε καί λόγῳ, στούς μαθητές του τίς διαχρονι-κές καί σωτήριες ἀξίες τῆς Ὀρθοδοξίας καί τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ὡς λειτουργός διακρινόταν γιά τήν εὐλάβεια, τήν ἱε-ροπρέπεια καί τήν προσήλωσή του στά ἀρχαῖα τυπικά τῆς Μονῆς τῆς Πάτμου. Ἡ ἀκρίβεια στόν προσωπικό μοναχικό του κανόνα καί ἡ ἀνάγνωση τῆς θείας Μεταλήψεως, ὡς ἐπίσης καί ἡ σωματική καθαριότητα, ἦταν ἡ ἀπαραίτητη προε-τοιμασία γιά νά τελέσει κάθε φορά τήν θεία Λειτουργία.Μέ εὐλάβεια πάντοτε μνημόνευε ἐκατοντάδες ὀνομάτων, ζώντων καί τεθνεώτων. Ἐκεῖ ὅμως πού ὁ γέροντας διακρίθηκε ἦταν ὡς ἐξομο-λόγος καί πνευματικός πατήρ πολλῶν κληρικῶν, μοναχῶν καί λαϊκῶν. Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ χαρίτωσε τόν κεχαριτωμένο γέροντα καί ἐκεῖνος ὁ μακάριος ἕως καί τῆς ἐσχάτης ὥρας, διέσχισε τούς κά-μπους, ἀνέβη στά βουνά, ἀρμένισε στά πέλαγα, εἰσῆλθε στά χωριά, περπάτησε στίς πόλεις, διέβη τά νησιά, σέ μακρυ-

14 Παύλειος Λόγος

νές χῶρες ἀποδήμησε καί κάθαρε καί φώτισε κι ἁγίασε ψυχές συντετριμμένες πού ζητοῦσαν τόν Χριστό. Διακριτικός, γλυκύς, αὐστηρός ὅταν τό ἔκρινε, συ-γκαταβατικός ὅταν ἔπρεπε, μετέδιδε στίς πονεμένες ψυχές τήν ἐλπίδα τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς καί σωτηρίας. Ἀπαντοῦσε πρόθυμα σέ ἐκατοντάδες ἐπιστολές πού τοῦ ἀπέστελναν καί ἔπειτα τίς ἔκαι-γε σ’ ἕνα μικρό πηγάδι πίσω ἀπ΄ τήν Μονή διασφαλίζοντας τό ἀπόρρητο τῆς ἐξαγορεύσεως.Τό δωρικό παράστημά του καί ἡ καλογερική αὐστηρότητά του λούζονταν ἀπό μιά ἐξώκοσμη ἱλαρό-τητα πού πάντοτε φώτιζε τό καθάριο πρόσωπό του, ἀποκαλύπτοντας ἔτσι τόν ἡγιασμένο πλοῦτο τῆς καθαρῆς καρδιᾶς του. Κι ὅλο τοῦτο τό μεγαλεῖο ὁ πολιός γέροντας τό περικρατοῦσε, τό αὔξανε καί ἐν ἀφελότητι καρδίας φιλανθρώπως στούς ἀνθρώπους τό σκορποῦσε, σιγανά καί ταπεινά. Ἡ ταπείνωση ἦταν ὁ ἀκρογωνιαῖος λίθος ἐπί τοῦ ὁποίου ὁ γέροντας Παῦλος, χάριτι Θεοῦ, οἰκοδόμησε τόν χαρισμα-τικό του βίο. Δύο φορές ὁ μακαριστός Οἰκουμενικός Πατριάρχης Ἀθηναγόρας πρότεινε στόν γέροντα νά τόν προ-αγάγει σέ Μητροπολίτη, μά ἐκεῖνος ταπεινῶς καί εὐγνωμόνως ἀρνήθηκε. Ἰδιαίτερη ἀγάπη ἔτρεφε ὁ γέροντας γιά τό εὐλογημένο νησί τῆς Καλύμνου.

Πάμπολλα τά πνευματικά του τέκνα ἐκεῖ, τά ὁποῖα στήν σοφή καθοδήγησή του ἀπαντοῦσαν μέ περισσή ἀγάπη καί βαθύ σεβασμό. Καί τοῦτος ὁ ἱερός δεσμός σφραγίσθηκε μέ τήν προσφορά τῆς πλούσιας βιβλιοθήκης τοῦ γέροντος στόν Ἅγιο Παῦλο τῆς Καλύμνου. Ξεχω-ριστή ὅμως ἦταν ἡ ἀγάπη τοῦ γέροντα καί γιά τήν ἡρωϊκή μεγαλόνησο Κρήτη. Ὁ ἡγιασμένος σύνδεσμός του (ἀπό τά φοιτητικά ἔτη) μέ τόν μακαριστό Ἀρχιε-πίσκοπο Κρήτης κυρό Τιμόθεο, ἀλλά καί μέ τήν ἀλησμόνητη Μαρίκα Κουφάκη τοῦ ἱδρύματος «Ἅγιος Νεκτάριος» Χα-νίων, ὡς καί ἡ πλειάδα τῶν ἐκεῖ πνευ-ματικῶν του τέκνων ἔθεσαν τήν Κρήτη σέ ὑψηλή θέση στήν ἀγαπῶσα καρδία του. Μά ἡ ἱερά Πάτμος μέ τό Καστρο-μονάστηρό της, τό φοβερό τῆς Ἀπο-καλύψεως σπήλαιο τοῦ Μεγάλου Θεο-λόγου καί οἱ καμαροσκέπαστες αὐλές τοῦ Ὁσίου Χριστοδούλου, ἡ ἱστορική γυναικεῖα Μονή τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς καί ὁ ἠγαπημένος του «Εὐαγγελισμός Μητρός Ἠγαπημένου», ἡ Πατμιάδα καί τά ἀσκηταριά τῆς ἁγίας Νήσου ἦταν τό ὅραμά του. Παρ’ ὅλους τούς σκληρούς πειρασμούς καί τίς ἀδυσώπητες δοκιμα-σίες, τίς συνεχεῖς πικρίες καί τίς μεγάλες συκοφαντίες, κάνοντας ὑπακοή στόν ὅσιο γέροντά του Ἀμφιλόχιο Μακρῆ, δέν ἐγκατέλειψε ποτέ τήν Ἱερά Πάτμο.

Ἕνα δικό του ποίημα ἐπιβεβαιώνει τόν λόγο: «Κάστρο πανύψηλο γερό, τῆς Πάτμου ἐσύ κορώνα, σέ ψάλλει κάθε σου παιδί σάν ἱερό κανόνα. Λάβαρο εἶσαι ἐθνικό εἰς τούς αἰώνας πάνω, ὧ χάρισέ μου τήν εὐχή σιμά σου ν’ ἀπο-θάνω» Ἔτσι καί ἔγινε. Ὁ λευκασμένος γέροντας καί σεβάσμιος προσμονάριος τῆς αἰωνιότητος διέβη, θεαρχίῳ νεύ-ματι, τήν Χρυσή Πύλη τῆς ἀθανασίας στίς 22 Ἰουνίου 1999. Στήν Χώρα τῶν Ζώντων τόν ἀνέμενε χορός πατμίων ἀσκητῶν καί μοναζόντων, ἀδελφῶν πεφιλημένων καί συναγωνιστῶν ἡγια-σμένων. Λίγες ἡμέρες πρίν ἀπέλθει ἀπό τοῦ βίου τούτου τό πρόσκαιρο ὁ μακα-ριστός γέροντας Παῦλος εἶπε σέ ἠγα-πημένο του πρόσωπο, ἀφήνοντας ἔτσι σέ ὅλους ἐμᾶς τούς «ἐγγύς καί τούς μακράν», τήν τελευταία του μεγάλη παρακαταθήκη, ἀπόσταγμα βίου ἀσκη-τικοῦ καί ἦθους, ἀληθῶς χριστιανικοῦ: «παιδί μου, ὅ,τι καί νά εἴμαστε, ὅ,τι καί νά γίνουμε, ἄν δέν ἔχουμε ταπείνωση, τίποτε δέν κάναμε».

Παύλειος Λόγος 15

ΟΙ ΣΤΥΛΙΤΕΣκαί ἡ σύγχρονη ἐποχή

τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας & Ναούσης κ. Παντελεήμονος

16 Παύλειος Λόγος

ΟΙ ΣΤΥΛΙΤΕΣκαί ἡ σύγχρονη ἐποχή

11η Σεπτεμβρίου εἶναι μία ἡμερομηνία τήν ὁποία θυμᾶται μέ συγκίνηση ἀλλά καί τρόμο ἡ παγκόσμια κοινότητα. Ἡ πτώση τῶν δίδυμων πύργων τῆς Νέας Ὑόρκης

ἀπό τά τρομοκρατικά κτυπήματα συγκλόνισε τήν ἀνθρωπότητα.

Ἄν καί πέρασαν ἀρκετά χρόνια, οἱ εἰκόνες παραμένουν ἀκόμη νωπές, ζωντανές, σέ ἐκείνους πού παρακολουθοῦσαν μέ ἀγωνία καί φρίκη τά γεγονότα ἀπό τούς τηλεοπτικούς δέκτες. Τά δύο ὑπερυψωμένα οἰκοδομικά μεγαθήρια πού ἄγγιζαν τόν οὐρανό προκαλώντας δέος σέ ὅσους τά ἔβλεπαν ἀπό κάτω σωριάστηκαν μέσα σέ λίγη ὥρα ἐπάνω στή βάση τους, σάν κάποιο χέρι νά ἤθελε νά ταπεινώση τήν ἐπῃρμένη ὀφρύ τῶν κατασκευαστῶν.

Ἡ σύγχρονη κοινωνία ζητᾶ ἀπεγνωσμένα χῶρο· ἐπιδιώκει νά κερδίση ἐντυπώσεις, ἐπεκτείνοντας τά ὅριά της καί ἐπιμηκύνοντας τόν χῶρο πρός τά ἐπάνω. Κτίζει οὐρανοξύστες, πολυόροφα οἰκοδομικά συγκροτήματα, συναμιλλώμενη τήν ἀρχαία ἀδελφή της Βαβέλ, τήν ὁποία – ἀλλοίμονο – ὑπερέβη σέ ἀλαζονεία καί ἔπαρση.

Ἡ σύγχρονη κοινωνία ἀναζητᾶ χῶρο γιά τόν ἄνθρωπο, ἀλλά δέν συγχωρεῖ τόν ἄνθρωπο. Κτίζει οὐρανοξύστες, δίνοντάς του τήν ψευδαίσθηση τῆς ἀνεξαρτησίας, καί τελικά τόν δουλαγωγεῖ, ἐγκλωβίζοντάς τον μέσα σέ εἰκονικές πραγματικότητες.

Ὄχι πολύ μακρυά ἀπό ἐδῶ ὅπου βρισκόμαστε, στό Dubai τῶν Ἡνωμένων Ἀραβικῶν Ἐμιράτων, κατασκευάζονται τά ὑψηλότερα κτίρια στόν κόσμο, τουριστικοῦ καί οἰκονομικοῦ ἐνδιαφέροντος, από τά ὁποῖα δέν χρειάζεται νά βγοῦν οἱ ἐργαζόμενοι σέ αὐτά, καθώς καλύπτονταν ὅλες τίς ἀνάγκες τους γιά σίτιση, στέγαση, ἐκπαίδευση, διασκέδαση καί φυσικά ἐργασία. Τραγική εἰρωνεία! Σύγχρονοι στυλίτες οἱ ἔνοικοι τῶν βαβελικῶν κατασκευῶν, θεράποντες τοῦ μαμωνᾶ, πού ὑπόσχεται τήν ἔξοδο ἀπό τήν ἀκούσια πενία, ἐγκαταβιοῦν στούς στύλους τῆς ὑλοφροσύνης, ἐπιζητώντας νά ἐλευθερωθοῦν ἀπό ὅσα αἰσθάνονται ὅτι τούς ὁδηγοῦν στόν φόβο τοῦ ἀναπόφευκτου θανάτου, νά κερδίσουν τή ζωή τους σέ αὐτόν τόν κόσμο, νά ἀπολαύσουν χαρές καί ἀνέσεις τοῦ παρόντος βίου καί νά ἱκανοποιήσουν τή ματαιοδοξία τους.

Ζοῦμε ταυτόχρονα σέ ἐποχή συγκυριαρχίας ὕψους καί βάθους· ἡ

Η

Παύλειος Λόγος 17

ἐπί μέρους ἐπιστήμη ἐρευνᾶ σήμερα τά ὕψη τοῦ μακρόκοσμου καί τά βάθη τοῦ μικρόκοσμου. Ἀπό τήν ἀεροναυπηγική ἕως τήν πυρηνική φυσική, ἀπό τό ὕψος τῆς ἐξερευνήσεως τοῦ διαστήματος ἕως τό βάθος τῆς νανοτεχνολογίας καί τῶν γονιδίων, ἡ ἐπιστημονική κοινότητα ἐπεκτείνει τόν χῶρο τῆς γνώσεως. Ὑπάρχει μία ἀντιφατική ὁμοιότητα μεταξύ τοῦ φρονήματος ἑνός στυλίτου ἀσκητοῦ καί τῆς σύγχρονης κοινωνίας. Καί οἱ δύο πλευρές τείνουν πρός τά ἄνω καί πρός τά ἔσω, ἀναφέρονται πρός τά ὕψη καί τά βάθη τοῦ λόγου τῶν ὄντων, τῆς λογικῆς τῶν πραγμάτων.

Ἕνας πρώην ἀστροναύτης ἐρωτώμενος περί Θεοῦ ἀπάντησε εἰρωνικά πώς δέν Τόν βρῆκε στό διάστημα. Ἕνας ἀσκητής Τόν ἀνακαλύπτει μέσα ἀπό τήν ὑψιπετήεσσα μετάνοια. Τό ἀποτέλεσμα τῆς ἔρευνας ἀποκαλύπτει τό διάφορον τῆς ὀπτικῆς γωνίας, ὑπό τήν ὁποία ἑρμηνεύουν καί οἱ δύο τή θέωση.

Ὁ στυλίτης ἀνεβαίνει στόν στύλο γιά νά συναντήση τόν κατερχόμενο Θεό. Ἐπιζητᾶ νά γίνη θεός ἐν Θεῷ· ἀγαπᾶ τή θέωση, γιατί ἀγαπᾶ Αὐτόν πού τήν παρέχει καί τήν θεωρεῖ δῶρο.

Ὁ ἀστροναύτης, ὡς ἐκφραστής τῆς ἀπιστούσης συγχρόνου κοινωνίας, ἡ ὁποία στήνει τόν ἑωσφορικό της θρόνο ἐπάνω ἀπό τόν Θεό, τελικά Τόν ἔχασε, γιατί Τόν προσπέρασε κατερχόμενο· καί θά Τόν ἔχανε ἀκόμη καί ἄν Τόν ἔψαχνε μέσα στήν ἀπειρότητα τοῦ σύμπαντος, γιατί δέν Τόν βρῆκε ἐν πρώτοις οὔτε στή γῆ.

Ὁ ἄνθρωπος τῆς ἰσοθεΐας δέν χρειάζεται τόν Θεό γιά νά θεωθῆ. Πιστεύει στήν αὐτοθέωση, γιατί πιστεύει στή δύναμη τῶν αὐτενεργήτων κατακτήσεων. Κατακτᾶ τό διάστημα καί ἀποκτᾶ ψευδῆ ἐσωτερική πληρότητα μέσα στό κενό τοῦ διαστήματος καί στήν κενότητα τῆς ἀμφισβητήσεως.

Ἕνας σύγχρονος Ἕλληνας μουσικοσυνθέτης καί τραγουδοποιός περιγράφει τή θέα τῆς γῆς καί τῶν ἀνθρώπων, ὅπως αὐτοί φαίνονται ἀπό τό διάστημα. Τό μεγαλύτερο ἀνάκτορο, λέγει, μοιάζει μέ ἕνα μικρό τόπι, μέ μιά μικρή μπάλα· οἱ ἄνθρωποι μοιάζουν μέ μυρμήγκια, ἐνῶ ἐκεῖνοι «πού σέ πικράνανε, ἀπό ψηλά ἄν τούς κοιτάξης, θά σοῦ φανοῦν τόσο ἀσήμαντοι, πού στή στιγμή θά τούς ξεχάσης».

Ὁ στυλίτης ποτέ δέν θεωρεῖ ἀσήμαντους τούς ἀνθρώπους, παρά μονάχα τά ἀνθρώπινα, καί ἀπό αὐτά

«ὅσα οὐχ ὑπάρχει μετά θάνατον». Ὡς ἰχνηλάτης τοῦ κατελθόντος στόν Ἅδη, τοῦ ἀναστάντος καί ἀναληφθέντος Θεανθρώπου, κατέρχεται στόν ἐσωτερικό του ἅδη, γιά νά ἀναστηθῆ καί νά ἀναληφθῆ ἐν Πνεύματι, παραθεωρώντας μόνο ὅσα τοῦ ἀνακόπτουν αὐτήν τήν πορεία τῆς ἐπανόδου στήν οὐράνια πατρίδα.

Ὁ στυλίτης στέκεται ἐπάνω ἀπό τά πράγματα ἐμφανῶς καί μυστικῶς, ἐξωτερικῶς κατά τύπον καί ἐσωτερικῶς κατ᾽ οὐσίαν. Αἴρεται, χωρίς νά ἐπαίρεται. Δέν στοχεύει στήν ὑπεροψία· κατέχει ὅμως τήν ἐποπτεία τοῦ ἐξωτερικοῦ ἀλλά καί τοῦ ἐσωτερικοῦ περιβάλλοντος, τό ὁποῖο ὑπερβαίνει διττῶς μέ κόπο καί ἀπαράμιλλη ὑπομονή. Στέκεται ὀρθός μέ κυρτωμένη τήν καρδία. Τό σῶμα καί τό φρόνημά του παραμένουν ἄκαμπτα, ἀλλά ἡ καρδία του γονυπετεῖ, καμπτόμενη ὑπέρ πάσης τῆς κτίσεως, στήν ὁποία διεισδύει μέ ὑλικό καί πνευματικό ὀφθαλμό. ῾Υπέρκειται τῶν ὁρατῶν ἐξωτερικά καί τῶν ἀοράτων ἐσωτερικά. Κατοπτεύει, καθορᾶ καί διορᾶ στά βάθη τῆς δικῆς του ψυχῆς, δίχως νά χλευάζη τούς κάτωθεν αὐτοῦ.

Ὁ στύλος δέν εἶναι θρόνος γιά τόν ἀθλητή τοῦ πνεύματος. Σκοπός τοῦ ἀγωνιζομένου δέν εἶναι νά γίνη θεατός ἀπό τούς ἀνθρώπους, ἀλλά θεόπτης. Ἡ κοινωνία στήνει ἀνδριάντες ἐπάνω σέ βάθρα καί στύλους γιά νά ὑπομνήση τή σπουδαιότητα ἡγετικῶν φυσιογνωμιῶν, ἀλλά καί νά καθυποβάλη τούς κοινούς θνητούς στόν φόβο πρός τή δεσποτεία τῶν ἰσχυρῶν, ὅπως γινόταν στήν πρεσβυτέρα Ρώμη κατά τή διάρκεια τῆς αὐτοκρατορίας της.

῾Ο στυλίτης ἀρνεῖται νά παίξη τόν ρόλο τοῦ ἀνδριάντα, ἐπειδή εἶναι ἀνδρεία ἡ ταπείνωσή του. Μισεῖ τόν θαυμασμό τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά δέν ἀρνεῖται νά ἐνεργήση τό θαῦμα ὑπέρ αὐτῶν. Ὡστόσο δανείζεται τήν ἀκινησία καί τήν ἀκαμψία τῶν ἀγαλμάτων γιά νά πετύχη τήν κατά δύναμιν ἀκινησία πρός τά πάθη, ἀκάμπτως ἐρώμενος τῶν πνευματικῶν ἀρετῶν.

Ὁ στύλος τοῦ ἀσκητοῦ δέν σταματᾶ στά πόδια του· ὁ στυλίτης δέν ἐπαναπαύεται ἐπάνω σ᾽ αὐτόν· γίνεται ἕνα μέ ἐκεῖνον, μεταμορφώνεται ὁ ἴδιος σέ στήλη φωτός ἀϊδίου πού καθοδηγεῖ τούς περιπλανώμενους στήν ἐρημία τῶν παθῶν καθ᾽ ὁδόν πρός τήν Ἐδέμ τήν πνευματική.

Δέν εἶναι ἡγέτης πολιτικός· γίνεται ὅμως ποδηγέτης πνευματικός.

Διακονεῖ μέ φανερό καί ἐν κρυπτῷ λόγο τή σωτηρία τῶν ἀδυνάτων ἀδελφῶν του, ὁμιλεῖ γιά νά διδάξη, διδάσκει καί δίχως νά ὁμιλῆ. Ὁ στύλος φαντάζει σάν λαμπάδα μέ τή φωτιά στήν κορυφή, σάν ὄρος ἐπάνω στό ὁποῖο κεῖται μία πόλις τοῦ Θεοῦ· φαντάζει σάν κρυστάλλινο παλάτι μέ τόν ἄνακτα νά ἐξουσιάζη τά ὑπήκοα πάθη, σάν κορμός μιᾶς ἀειθαλοῦς κυπαρίσσου ἤ ἑνός πανύψηλου πολύκαρπου δένδρου.

Ἕνας στυλίτης, ὅπως ὅλοι οἱ μοναστές, δέν ἀρνεῖται τή γήϊνη ὑπόστασή του. Συνδέεται μέ τή γῆ, δίχως νά ὑποχρεώνεται νά τήν ἀκουμπᾶ· τήν ὑπερβαίνει, δίχως νά τήν ὑποτιμᾶ· τήν ἐγκαταλείπει γιά χάρη τοῦ οὐρανοῦ, δίχως νά τή μισῆ· τήν ἀγαπᾶ, δίχως νά ἐξαρτᾶται βιολογικά ἀπό αὐτήν.

Ὁ στυλίτης δέν φθονεῖ τή γήϊνη σάρκα, ἀλλά τό σαρκικό φρόνημα πού τήν καθελκύει πρός τά χθαμαλά, ἐνῶ διά τῆς φιλοθέου χρήσεως τῶν χθονίων κατισχύει τῶν καταχθονίων. Καταπονεῖ τό σῶμα, γιά νά τό ἐξωραΐση· τό πολεμᾶ, γιά νά τό εἰρηνεύση· τό σκληραγωγεῖ, γιά νά τό κάνει εὔπλαστο σάν κερί στά χέρια τοῦ Δημιουργοῦ, ὥστε νά ἀνάψη ἐπάνω του ἡ φλόγα τῆς χάριτος, φωτίζοντας τήν κτίση· τό σφυρηλατεῖ, γιά νά τό μορφοποιήση κατά Χριστόν. Δέν τό κρύπτει «ὑπό τόν μόδιον», δέν φοβᾶται, δηλαδή, νά ἀναμετρηθῆ μέ τόν ἄρχοντα τοῦ κόσμου τούτου, καί δέν ὑποκύπτει στίς ἀπειλές καί τά τεχνάσματα ἐκείνου.

Καιρικά φαινόμενα, βιολογικές ἀνάγκες, ἐξωτερικοί καί ἐσωτερικοί ἐχθροί, δέν κάμπτουν τήν ἀποφασιστικότητά του. Τό καῦμα τῆς ἡμέρας, τό ψῦχος τῆς νυκτός, ἡ ὀρθοστασία, ἡ ἐξαντλητική νηστεία καί ἡ σωματική κακουχία, ἤ ἐνδεχόμενοι κίνδυνοι, δέν τόν καταβάλλουν. Μόνον ἡ ὑπακοή τόν νικᾶ. Γιά χάρη της κατεβαίνει ἀπό τόν στύλο, διότι τό εὐλογημένο αὐτό μέσο τῆς ἀσκήσεώς του δέν εἶναι αὐτοσκοπός, διότι ἡ ὑπακοή στέκει ψηλότερα ἀπό τόν στύλο, διότι ἡ διά τήν ὑπακοή κάθοδος ἀπό ἐκεῖνον, ἀνυψώνει τόν ἀγωνιστή ἀκόμη περισσότερο, ὅπως ἔγινε καί στήν περίπτωση τοῦ πρώτου στυλίτου, τοῦ ἁγίου Συμεών, ὅταν ἐκκλησιαστικοί παράγοντες τοῦ ζήτησαν νά κατεβῆ, γιά νά διαπιστώσουν ἀπό τήν ὑπακοή ἤ τήν ἀνυπακοή του τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ ἤ τήν πλάνη τοῦ πονηροῦ.

Ὁ στυλίτης ἀνεβαίνει στόν στύλο γιά ἕναν ἀκόμη λόγο. Ἐπιθυμεῖ νά πολεμήση τά πνεύματα τοῦ ἀέρος

18 Παύλειος Λόγος

Παύλειος Λόγος 19

ἐντός τῆς ἕδρας τους, στό δικό τους στάδιο, καί νά τά ἐξουθενώση στό δικό τους στρατόπεδο, στόν οἰκεῖο τους χῶρο. Οἱ μάχες εἶναι σκληρές, ἀδυσώπητες, λυσσαλέες, καί οἱ νίκες ἀντιστοίχως περιφανεῖς καί ἐξέχουσας σημασίας γιά τόν ἄνθρωπο.

Ἐν πρώτοις, βεβαίως, αὐτό πού πρέπει νά νικήση ὁ στυλίτης εἶναι ἡ δειλία μπροστά στή σκληρότητα καί τήν ἰδιαιτερότητα τῆς ἀσκήσεως. Τό πρόγραμμα τῆς προσευχῆς του εἶναι διαρκές. Ἡ καθημερινή του ἐργασία, τό ἐργόχειρό του, εἶναι μία ἀδιάκοπη ἀναπνοή καί μία διαρκής ἐπίπνευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὅσο ὁ ἀγωνιστής ἀναπνέει τόν πνευματικό ἀέρα τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τόσο θά εὐωδιάζη κατά χάριν ὁ πνευματικός αἰθέρας, γιατί ὄχι καί ὁ φυσικός ἀέρας, μέ συνέπεια νά ἐκδιώκονται οἱ ἀέρινοι ἀντικείμενοι.

Ὁ στυλίτης μέ τήν ἄνοδό του στόν στύλο τυπολογεῖ τήν ἄνοδο στήν ἄνω Ἱερουσαλήμ. Στέκει ὑψηλά, γιατί ὑψηλά εἶναι αὐτά πού ποθεῖ, καί ἀτενίζει πρός τά ἐπουράνια, ἐμβαθύνοντας στήν ἄβυσσο τῆς καρδίας του. Ἐγγίζει κατά κάποιον τρόπο πρός τόν οὐρανό, γιά νά αἰσθανθῆ ἐγγύτερα αὐτά πού ἔγιναν μακράν διά τῆς ἁμαρτίας. Δεόμενος, ἐκτείνει τά χέρια του, μικραίνοντας

ἀκόμη περισσότερο τήν ἀπόσταση ἀπό τά ἐπουράνια, τῶν ὁποίων σύν Θεῷ θά ἀποκτήση χειροπιαστή πεῖρα μέσα ἀπό τήν πυρά τῶν πειρασμῶν.

Κελί καί ταμιεῖον γιά τόν στυλίτη γίνεται ἡ πάντοτε δεομένη καί ἀγρυπνοῦσα καρδία του. Εἴτε σιγᾶ, εἴτε βοᾶ, ἡ προσευχή του εἶναι ἀδιάλειπτη καί γίνεται εὐχάριστα δεκτή ἀπό τόν Θεό. Εἴτε ψάλλει, εἴτε ἀναγινώσκει τήν Ἁγία Γραφή, ὁ χρόνος δέν περνᾶ ἄσκοπα. Τά δάκρυα εἶναι συνεχῆ, εἴτε εἶναι τῆς μετανοίας, εἴτε εἶναι τῆς κατανύξεως ἤ τῆς χαρμολύπης.

Ὁ στυλίτης, μολονότι περιορισμένος σέ συγκεκριμένο χῶρο, εἶναι ἕνας ἐλεύθερος ἄνθρωπος, γιατί ἡ ἄνεση δέν προσδιορίζεται ἀπό κτιστές διαστάσεις. Σέ ἀντίθεση μέ τόν ὑπερφίαλο ἀστροναύτη, πού ἔκανε βόλτα στό ἀπεριόριστο διάστημα καί παρέμεινε δέσμιος τῆς λογικῆς τῶν ὁρατῶν, ὁ στυλίτης ξεπερνᾶ τά σύνορα καί τήν ἀπειρότητα τοῦ πεπερασμένου σύμπαντος καί θεωρεῖ τά ἔξω ἀπό αὐτό ἀόρατα, ὑπέρλογα καί ἐξόχως θαυμαστά. Σέ αὐτά δέν ὑποθέτει τήν ὕπαρξη καμίας σκοτεινῆς ὕλης ἤ μελανῶν ὀπῶν. Ὑπερκόσμιες ἀκτίνες τόν κατακλύζουν ἀφλέκτως, δίχως νά τόν καῖνε. Μέσα σέ τοῦτο τό φῶς καθαίρεται, λαμπρύνεται,

θεώνεται, ἀπελευθερώνεται ἀπό τά φιλήδονα πάθη καί βιώνει τήν ἐλευθερία τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ ὡς ὑπέρτατο ἀγαθό. Ὅπως οἱ ἀετοί στίς βραχώδεις φωλιές τους, ὁ ἀσκητής ἀναπαύει τό πνεῦμα του στόν στύλο, παρασκευάζοντας ἑαυτόν γιά πτήσεις στούς αἰθέρες τῶν ἀρετῶν μέ τά φτερά τοῦ θείου ἔρωτα. Δέν εἶναι ἀνέραστος, ὅπως νομίζει ὁ πολύς κόσμος γενικά γιά τούς μοναχούς. Ὁ στυλίτης εἶναι μία ἐρωτευμένη ψυχή, ἕνας μανιώδης ἐραστής τοῦ Θεοῦ Ἔρωτα, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, πού πρῶτος μᾶς ἀγάπησε, μᾶς ἐρωτεύθηκε καί κατέβηκε ἀπό τόν οὐρανό γιά νά ἐπαναφέρη στήν ἀγκαλιά Του ἀπό τά ρυπαρά στέκια τῆς ἁμαρτίας τήν πορνεύσασα φύση μας, ἐλευθερώνοντάς την ἀπό τά χέρια τοῦ προαγωγοῦ της διαβόλου.

Ἐνίοτε οἱ ἐρωτευμένοι ἄνθρωποι συνεπείᾳ τοῦ ἐρωτικοῦ τους πάθους προβαίνουν σέ τολμηρές πράξεις. Τό ἐρωτικό πάθος τοῦ στυλίτου, μολονότι τόν ὠθεῖ σέ μία φαινομενική ὑπερβολή, εἶναι πάθος εὐγενές, ἔχει μέσα του φιλοτιμία, αὐταπάρνηση, ἀλλά καί βιασύνη. Ὅπως ὁ νέος σέ παλαιότερα χρόνια σκαρφάλωνε στό μπαλκόνι τῆς καλῆς του γιά νά ἔρθη κοντά της, νά τήν δῆ, νά τήν ἀσπασθῆ καί νά τῆς τραγουδήση τά

Σύνεδροι από την Ελλάδα στον αρχαιολογικό χώρο όπου βρίσκονται τα ερείπια της Μονής του Αγ. Συμεών

20 Παύλειος Λόγος

αἰσθήματά του, ἔτσι καί ὁ ἀθλητής τῆς ἀγάπης ἀναρριχᾶται ἐπί τοῦ στύλου γιά νά μήν κουράση Αὐτόν πού τόν ἀγαπᾶ, ἀλλά κυρίως γιά νά προλάβη νά ἀπολαύση τή θέα καί τό ἀνέκφραστο κάλλος τοῦ προσώπου Του καί νά Τοῦ ψάλη αὐτά πού νιώθει ἡ πονεμένη καί μετανοοῦσα ψυχή του.

Σύμφωνα μέ τήν ἀσκητική παράδοση τῆς Ἁγίας Ὀρθοδοξίας ὁ τρόπος τῆς ἀσκήσεως καί τό ἀποτέλεσμα, ὁ ἁγιασμός, μπορεῖ νά διαφέρη, καί αὐτό εἶναι θεμιτό στόν κατ᾽ ἐξοχήν χῶρο τῆς ἐλευθερίας, τήν Ἐκκλησία. Ὑπάρχουν ἅγιοι ἀσκητές τῶν κοινοβίων, τῶν Λαυρῶν, τῆς ἐρημίας, τῆς σαλότητος, τῆς πενίας, τῶν δένδρων, τῶν στύλων ἀλλά καί τῶν πόλεων. Μέσα στό πλαίσιο τῶν γενικῶν ἀσκητικῶν κανόνων οἱ ἰδιαιτερότητες συνθέτουν αὐτήν τήν ποικιλία. Ἡ κατεύθυνση εἶναι μία καί οἱ δρόμοι μποροῦν νά συγκλίνουν στό τέρμα, ὅπως συμβαίνει καί μέ τούς λαϊκούς, ὅπου ἄνθρωποι διαφορετικῆς ἰδιοσυγκρασίας, ἐπαγγέλματος, ἡλικίας, φύλου, ὁδεύουν πρός τή σωτηρία ὁ καθένας μέ τόν δικό του τρόπο.

Μολονότι τό εἶδος αὐτό τῆς ἀσκήσεως τῶν στυλιτῶν εἶναι παρωχημένο στή σημερινή ἐποχή, ἐν τούτοις τό ἦθος τῆς ἀσκήσεώς τους ἔχει τή δύναμη νά ἐμπνεύση τή σημερινή κοινωνία ἡ ὁποία παραπαίει.

Στήν κοινωνία τῆς ἀσύρματης ἐπικοινωνίας καί τοῦ διαδικτύου ὁ ἁγιασμένος βίος τῶν στυλιτῶν φαντάζει ὡς ἄλλου εἴδους κεραία καί ὡς δορυφόρος ἑνός ἄλλου οὐρανοῦ πού ἔρχεται νά ἀναμεταδώση τό σῆμα τοῦ Θεοῦ στούς πνευματικούς δέκτες τῶν ἀνθρώπων. Τά θαύματά τους, σάν πνευματικές ὀπτικές ἴνες, μεταφέρουν ταχύτατα τήν πληροφορία τῆς ὑπερβάσεως τῶν φυσικῶν νόμων στόν κόσμο τῆς ἀνομίας. Τό θάρρος καί ἡ ἀνδρεία τους σέ μία ἐποχή δειλιωσῶν συνειδήσεων, ἡ ἐλπίδα τους πρός τόν Θεό σέ μία ἀπέλπιδα κοινωνία πού ἀγνοεῖ τόν προορισμό της, ἡ ἀταλάντευτη ἐπιμονή τους στήν καταπόνηση τοῦ σώματος μέσα σέ ἕνα κόσμο ἀνέσεων, ἡ ζέση καί ὁ ζῆλος τους γιά τήν ἀπόκτηση τῆς τελειότητος μέσα σέ μία πλειονότητα χλιαρῶν χρστιανῶν, εἶναι στοιχεῖα πού μποροῦν νά ἐπηρεάσουν θετικά καί τή δική μας ζωή, νά μᾶς ἐμπνεύσουν, νά μᾶς

διδάξουν καί νά μᾶς καθοδηγήσουν. Ἄλλωστε ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τή μνήμη τους, ἀκριβῶς γιά νά τούς προβάλλη ὡς παραδείγματα πρός μίμηση ἀπό τούς πιστούς ὅλων τῶν ἐποχῶν, γιατί γνωρίζει ὅτι «πάντα δυνατά τῷ πιστεύοντι» καί ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἀπό τή φύση του τή δυνατότητα νά κατορθώση τήν ὑπέρβασή της, ὄχι βεβαίως ἄκοπα καί ἀβασάνιστα.

Μέσα στήν προβαλλόμενη πληθώρα τῶν ἁγίων της διαβλέπει τήν ποικιλία τῶν χαρισμάτων, τή διαφορετικότητα τῶν τρόπων καί μεθόδων ἁγιασμοῦ. Ἡ Ἐκκλησία ὡς φιλόστοργος ὑπερπολύτεκνη μητέρα θέλει νά σωθοῦν τά τέκνα της, ἀλλά ὅπως τό καθένα ἀναπαύεται καί μπορεῖ. Οὔτε «πάντες ἀπόστολοι», οὔτε «πάντες προφῆται», ὅπως καί οὔτε πάντες στυλῖται.Γιά τήν Ἐκκλησία τά ἀτομικά δικαιώματα καί ἡ πολυπολιτισμικότητα δέν ἀμνηστεύουν τίς σύγχρονες ἀστικές κοινωνίες ἐν ὀνόματι τῆς προασπίσεως τῆς διαφορετικότητος καί τῆς πραγματικῆς ἐλευθερίας. Ὑπάρχουν κοινές ἀναζητήσεις ἀνάμεσα στήν κοινωνία καί τήν Ἐκκλησία, ὅπως καί διαφορές στήν ἀντίληψη γιά τό βαθύτερο περιεχόμενο φιλοσοφικῶν ἐννοιῶν καί τή μεθοδολογία πρός τήν εὕρεση τῆς ἀληθείας. Ἡ χριστιανική πίστη ἔχει νά πῆ κάτι ἀπό τήν ἐμπειρία τῶν ἁγίων της. Δέν συνευδοκεῖ στή μέθοδο τῆς «σαλαμοποιήσεως», διότι τά πρόσωπα εἶναι σεβαστά μέ τίς ἰδιαιτερότητές τους. Παράλληλα ὡς Σῶμα τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ διεκδικεῖ γιά τόν ἑαυτό της τή μοναδικότητα στήν παροχή τῆς σωτηρίας διά συγκεκριμένης ὁδοῦ. Ἐάν ὁ κόσμος κατανοήση τή δύναμη τοῦ ὑπερβατικοῦ λόγου τῆς ἀληθείας πού ἐκείνη ἐκφράζει ἐδῶ καί δύο χιλιάδες χρόνια, ἐάν ἡ συγκύπτουσα ἀπό τήν ἁμαρτία σύγχρονη κοινωνία προβληματισθῆ περί τῶν λόγων πού ὤθησαν τά ἑκατομμύρια τῶν ἁγίων της νά ἐπιλέξουν ἕναν ἀσύμβατο μέ ὅσα αὐτή ὁρίζει τρόπο ζωῆς, ἔξω ἀπό τόν φόβο τοῦ θανάτου, τότε εἶναι βέβαιο ὅτι καί πάλι θά ὑψωθοῦν στύλοι γιά νά δεχθοῦν τολμηρούς ἐνοίκους, ἕτοιμους νά ὀρθώσουν τό ἀνάστημά τους χάριν τῆς ἁγιότητος, χάριν τῆς προσωπικῆς τους σωτηρίας ἀλλά καί διά τή σωτηρία τοῦ κόσμου.

Παύλειος Λόγος 21

Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΑΛΦΡΕΔΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ (26 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ)

ό Σωτήριον ἔτος 871 ὁ μεγάλος στρατὸς τῶν Βίκιγκς ἔχοντας ὁλοκλη-ρώσει τὴν κατάκτηση τῆς Ἀνατολικῆς Ἀγγλίας καὶ μετὰ τὸ μαρτύριο τοῦ Βασιλιὰ Ἐδμούνδου πέρασε τὸν Τάμεση καὶ

εἰσῆλθε στὸ βασίλειο τοῦ Οὐέσσεξ. Σὲ δυὸ προκαταρκτικὲς μάχες κοντὰ στὴ Ρηδίγγη οἱ Χριστιανοὶ ἦταν ἀρχικὰ οἱ νικητὲς ἀλλὰ μετὰ ὑπέστησαν ἧττες. Τότε, κάτω ἀπὸ τὴν ἡγεσία τοῦ βασιλιὰ Ἐθελρέδου (ποὺ ἀνέβηκε στὸ θρόνο μὲ τὸ θάνατο τοῦ ἀδελφοῦ του Ἐθελ-βέρτου τὸ 865) καὶ τοῦ ἀδελφοῦ του Ἀλφρέδου προχώρησαν γιὰ νὰ συνα-ντήσουν τοὺς Βίκιγκς στὴν Ἀσδόουνη.

Ὁ ἐπίσκοπος Ἄσσηρ περιγράφει τὴ μάχη ποὺ ἐπακολούθησε ὡς ἑξῆς: «Οἱ Βίκιγκς ἀφοῦ χωρίστηκαν σὲ δυὸ τμήματα, ὀργάνωσαν τοίχους ἀσπίδων ἴσου με-γέθους (ἐπειδὴ τότε εἶχαν δυὸ βασιλεῖς καὶ ἕνα μεγάλο ἀριθμὸ ἀπὸ κόμητες) δί-νοντας τὸν πυρήνα τοῦ στρατοῦ στοὺς δυὸ βασιλεῖς καὶ τοὺς ὑπόλοιπους σὲ ὅλους τους κόμητες. Ὅταν οἱ Χριστιανοὶ τὸ εἶδαν αὐτό, χώρισαν καὶ αὐτοὶ τὸ στρατὸ σὲ δυὸ τμήματα ἀκριβῶς μὲ τὸν ἴδιο τρόπο καὶ ἐγκατέστησαν τοίχους ἀπὸ ἀσπίδες μὲ ὄχι λιγότερη σφοδρότη-τα. Ἀλλά, ὅπως ἄκουσαν ἀπὸ ἀξιόπιστες πηγὲς ποὺ τὸ εἶδαν, ὁ Ἀλφρέδος καὶ οἱ ἄνδρες του ἔφτασαν στὸ πεδίο τῆς μάχης νωρίτερα καὶ μὲ περισσότερη τάξη. Ἐπειδὴ ὁ ἀδελφός του, βασιλιὰς Ἐθελρέδος, ἦταν ἀκόμη στὴ σκηνὴ του προσευχόμενος, παρακολουθώντας τὴ Θεία Λειτουργία καὶ δηλώνοντας σταθερὰ πὼς δὲ θὰ ἄφηνε τὸ μέρος ζωντανὸς πρὶν ὁ ἱερέας τελειώσει τὴ Θεία Λειτουργία καὶ πὼς δὲ θὰ ἄφηνε τὴ Θεία Ὑπηρεσία γιὰ χάρη τῆς ἀνθρώ-

πινης, καὶ ἔκανε αὐτὸ ποὺ εἶπε. Ἡ πίστη τοῦ Χριστιανοῦ βασιλιὰ μέτρησε πολὺ περισσότερο γιὰ τὸν κόσμο ὅπως θὰ φανεῖ πιὸ καθαρὰ παρακάτω.

Τώρα οἱ Χριστιανοὶ εἶχαν ἀποφασίσει, ὁ βασιλιὰς Ἐθελρέδος καὶ οἱ δυνάμεις του νὰ ἐμπλακοῦν σὲ μάχη μὲ τοὺς δυὸ βασιλεῖς τῶν Βίκιγκς ἐνῶ ὁ ἀδελφός του Ἀλφρέδος καὶ τὰ στρατεύματά του θὰ ὑποτάσσονταν στὴ μοίρα τοῦ πολέμου ἐναντίον ὅλων τῶν κόμητων τῶν Βί-κιγκς. Ἔτσι σταθερὰ εἶχαν τακτοποιηθεῖ τὰ πράγματα καὶ στὶς δυὸ πλευρὲς ἀλλὰ καθὼς ὁ βασιλιὰς ἀργοποροῦσε ἀκόμη περισσότερο προσευχόμενος καὶ οἱ Βίκιγκς ἦταν ἕτοιμοι καὶ εἶχαν φτάσει στὸ πεδίο τῆς μάχης πιὸ γρήγορα, ὁ Ἀλφρέδος (ὁ ‘φανερὸς κληρονόμος’) δὲν μποροῦσε νὰ ἀντιτάσσεται περισ-σότερο στὶς ἐχθρικὲς γραμμὲς μάχης χωρὶς εἴτε νὰ ὑποχωρήσει ἀπὸ τὸ πεδίο τῆς μάχης εἴτε νὰ ἐπιτεθεῖ ἐναντίον τῶν ἐχθρικῶν δυνάμεων πρὶν τὴν ἔλευση τοῦ ἀδελφοῦ του ἐκεῖ. Τελικὰ παρέταξε τὶς Χριστιανικὲς δυνάμεις ἐναντίον τῶν ἐχθρικῶν στρατευμάτων, ὅπως σκόπευε νὰ κάνει πρωτύτερα (ἂν καὶ ὁ βασιλιὰς δὲν εἶχε ἀκόμα ἔρθει) καὶ θαρραλέα πράττοντας, σὰν ἄγριος κάπρος, ὑπο-στηριζόμενος ἀπὸ τὴ Θεία ἔμπνευση καὶ βοήθεια, ὅταν πλησίασε τὸν τοῖχο ἀπὸ τὶς ἀσπίδες μὲ τὴν ἁρμόζουσα τάξη. κίνησε τὸ στρατὸ του χωρὶς καθυστέ-ρηση ἐναντίον τοῦ ἐχθροῦ. Ἀλλὰ θὰ πρέπει σ’ αὐτὸ τὸ σημεῖο νὰ ξεκαθαριστεῖ σ’ ἐκείνους ποὺ δὲν τὸ γνωρίζουν πὼς τὸ πεδίο τῆς μάχης δὲν ἦταν ἐξίσου πλεονεκτικὸ γιὰ τὰ δυὸ ἀντιμαχόμενα μέρη. Οἱ Βίκιγκς εἶχαν πά-ρει τὴν ὑψηλότερη θέση πρῶτοι καὶ οἱ Χριστιανοὶ ἀνέπτυσσαν τὴ γραμμή τους ἀπὸ μία χαμηλότερη θέση. Ἕνας μᾶλλον μικρὸς καὶ μοναχικὸς θάμνος (ποὺ τὸν ἔχω δεῖ μὲ τὰ ἴδια μου μάτια) μεγάλωνε ἐκεῖ, γύρω ἀπὸ τὸν ὁποῖο οἱ ἀντιτα-χθέντες στρατοὶ συγκρούονταν βίαια μὲ δυνατὲς ἰαχὲς ἀπ’ ὅλους, μὲ τὴ μιὰ

πλευρὰ νὰ ἐνεργεῖ ἄδικα καὶ τὴν ἄλλη νὰ μάχεται τὴ μάχη γιὰ τὴ ζωή, ἀγαπη-μένους καὶ πατρίδα. Ὅταν καὶ οἱ δυὸ πλευρὲς εἶχαν πολεμήσει γιὰ ἀρκετὴ ὥρα πέρα δώθε ἀποφασιστικὰ καὶ μὲ ὑπερβάλλουσα ἀγριότητα, οἱ 29 Βίκιγκς (διὰ Θείας κρίσεως) δὲν μποροῦσαν νὰ ἀντισταθοῦν περισσότερο στὴν ἕφοδο τῶν Χριστιανῶν καὶ ὅταν ἕνα μεγάλο μέρος τῶν δυνάμεών τους εἶχε πέσει, ξεκίνησαν μία αἰσχρὴ φυγή. Ἕνας ἀπὸ τοὺς δυὸ βασιλεῖς τῶν Βίκιγκς καὶ πέντε κόμητες σφαγιάστηκαν σ’ ἐκεῖνο τὸ μέ-ρος καὶ πολλὲς χιλιάδες ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῶν Βίκιγκς φονεύθηκαν ἐπίσης ἐκεῖ, ἢ μᾶλλον σὲ ὅλη τὴν πλατιὰ ἔκταση τῆς Ἀσδόουνης, σκορπισμένοι παντοῦ ἐδῶ κι ἐκεί.Αὐτὴ ἦταν ἡ πρώτη σημαντικὴ νίκη τῶν Ἄγγλων ἐπὶ τοῦ ἕως τότε ἀνίκητου Μεγάλου Στρατοῦ. Ἀλλὰ δὲν κράτησε πολύ. Μετὰ ἀπὸ μία ἄλλη ἥττα κοντὰ στὴ Βασίγγη ὁ βασιλιὰς Ἐθελρέδος τραυματίστηκε θανάσιμα καὶ πέθανε στὶς 23 Ἀπριλίου (ὁ τάφος του ὑπάρχει ἀκόμη στὸ μοναστήρι τῆς Oὐιμπόρνης).

Ὁ Ἀλφρέδος τώρα ἔγινε βασιλιὰς καὶ ἀμέσως κινήθηκε ἐναντίον τῶν Βίκιγκς τόσο ἀποτελεσματικὰ ποὺ ἀναγκά-στηκαν νὰ φύγουν ἀπὸ τὸ Οὐέσσεξ καὶ ὑποσχέθηκαν νὰ μὴν ἐπιστρέψουν ποτέ. Γιὰ λίγα χρόνια μετὰ πέρασαν τὸν καιρὸ τοὺς καταστρέφοντας τὰ ἄλλα Ἀγγλικὰ βασίλεια καὶ τὸ 874 ἀνάγκασαν τὸ βασιλιὰ Βουρχρέδο τῆς Μερκίας νὰ ἐγκαταλείψει τὸ βασίλειό του καὶ νὰ κουρευτεῖ μοναχὸς στὸ Σαξωνικὸ οἶκο τῆς Ρώμης ὅπου σύντομα πέθανε. Κα-τόπιν, νωρὶς τὸ 877, ξαφνικὰ πέρασαν τὰ σύνορα ξανὰ μπαίνοντας στὸ Οὐέσ-σεξ καὶ ἕως τὸ τέλος τοῦ χρόνου εἶχαν ὑπὸ τὸν ἔλεγχό τους σχεδὸν ὁλόκληρη τὴ χώρα. «Τὴν ἴδια στιγμή», γράφει ὁ Ἐπίσκοπος Ἄσσηρ, ὁ βασιλιὰς Ἀλφρέδος μὲ τὴ μικρὴ ὁμάδα του ἀπὸ εὐγενεῖς καὶ ἐπίσης μὲ μερικοὺς στρατιῶτες καὶ ἱππότες ζοῦσε μία ἥσυχη ζωὴ μὲ πολλὲς

Τ

Μετάφραση ἐκ τοῦ Ἀγγλικοῦ: Εὐθ. Μαυρογεωργιάδης Ἐπιμέλεια: Ἀρχιμ. Χρυσόστομος Ξενιτόπουλος

«ΕΓΚΑΙΝΙΖΕΣΘΕ ΝΗΣΟΙ»ζ΄ μέρος

ΕΣΤΕΜΜΕΝΟΙ ΑΓΙΟΙ ΤΗΣ ΒΡΕΤΤΑΝΙΑΣ

22 Παύλειος Λόγος

στεναχώριες μέσα στοὺς δασώδεις καὶ ἑλώδεις τόπους τῆς Σομερσέτης. Δὲν εἶχε τίποτε νὰ φάει ἐκτὸς ἀπὸ ὅτι μποροῦσε νὰ συλλέξει μὲ συχνὲς ἐπι-δρομές, εἴτε στὰ κρυφὰ εἴτε φανερά, ἀπὸ τοὺς Βίκιγκς καθὼς καὶ ἀπὸ τοὺς Χριστιανοὺς ποὺ εἶχαν ὑποταχθεῖ στὴν ἐξουσία τῶν Βικιγκς .

Ὑπάρχει μία ἱστορία ποὺ λέει πὼς κάπο-τε ὁ Ἀλφρέδος ἔφτασε μόνος στὸ νησὶ τῆς Ἀθελνείας, ποὺ εἶναι ἁπλῶς ἕνα κομμάτι ἐπίπεδου ἐδάφους περιτριγυρι-σμένο ἀπὸ ὑφάλμυρα ἕλη. Παρατηρώ-ντας τὴν καλύβα κάποιου χοιροβοσκοῦ προχώρησε πρὸς τὰ ἐκεῖ ὅπου τοῦ δόθηκε καταφύγιο καὶ ἔμεινε γιὰ μερικὲς μέρες μέσα σὲ λυπηρὲς σκέψεις. Θυμήθηκε ὅτι ὁ πνευ-ματικός του πατέρας, ὁ·Ἅγιος Νεότος, ποὺ εἶχε μόλις κοιμηθεῖ, τοῦ εἶχε προφητεύσει πὼς αὐτὴ ἡ συμφορὰ θὰ ἐρχόταν ἐπάνω του ἐξαιτίας τῶν ἁμαρτιῶν του ἀλλά, ἂν μετανοοῦσε, θὰ ἀπο-καθίστατο στὴν προηγούμενη εὐημερία του. Μιὰ μέρα ὁ χοιρο-βοσκὸς πῆγε νὰ φροντίσει τὸ κο-πάδι του καὶ ὁ Ἀλφρέδος παρέ-μεινε στὴν καλύβα μὲ τὴ γυναίκα τοῦ χοιροβοσκοῦ. Αὐτὴ ἔβαλε λίγο ζυμάρι στὸ φοῦρνο καὶ ἔπει-τα ἀσχολήθηκε μὲ ἄλλες οἰκιακὲς ἐργασίες. Ξαφνικὰ πρόσεξε ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ τοῦ δωματίου ὅτι τὸ ψωμὶ καιγόταν καὶ θυμω-μένα εἶπε στὸ βασιλιὰ (ἂν καὶ δὲν ἤξερε ὅτι ἦταν αὐτός): «Δι-στάζεις νὰ γυρίσεις τὰ καρβέλια ποὺ βλέπεις νὰ καίγονται. Παρ’ ὂλ’ αὐτὰ εἶσαι ἀρκετὰ εὐτυχὴς νὰ τὰ τρῶς ὅταν βγαίνουν ζεστὰ ἀπὸ τὸ φοῦρνο!» Ὁ βασιλιὰς ὑπάκουσε ταπεινὰ στὶς ἐπιπλή-ξεις τῆς γυναίκας καὶ ἄρχισε νὰ γυρίζει τὸ ψωμί.

Ἦταν σ’ αὐτὸ τὸ χαμηλότερο σημεῖο τῆς ἱστορίας τῆς Χριστιανικῆς Ἀγγλίας ποὺ ὁ Θεὸς ποὺ εἶναι θαυμαστὸς ἐν τοὶς Ἁγίοις Αὐτοῦ ἀποκάλυψε τὸ ἔλεός Του γιὰ τὸ λαὸ τῶν Ἄγγλων. Μιὰ μέρα ἕνας φτωχὸς ζητιάνος ζήτησε ἐλεημο-σύνη ἀπὸ τὸν Ἀλφρέδο. Τοῦ ἔδωσε κάτι ἀπὸ τὰ λίγα ποὺ εἶχε. Ἐκείνη τὴ νύχτα ὁ ζητιάνος τοῦ ἐμφανίστηκε σὲ ὄνειρο καὶ τοῦ ἀποκάλυψε ὅτι ἦταν ὁ περίφημος Ἅγιος Κουθβέρτος (τοῦ ὁποίου τὰ λείψανα ἐκείνη τὴ στιγμὴ μεταφέρονταν μακριὰ πέρα ἀπ’ ὅσο μποροῦσαν νὰ φτάσουν οἱ ἅρπαγες Βίκιγκς). Ἔπειτα τοῦ εἶπε ὅτι ὁ Θεὸς θὰ ἔβλεπε μὲ ἔλεος τὴν Ἀγγλία μετὰ τὰ μεγάλα δεινὰ ποὺ εἶχε περάσει ἐξαι:τί-ας τῶν ἁμαρτιῶν της καὶ ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Ἀλφρέδος θὰ ξανακέρδιζε τὸ βασίλειό

του. Ὡς σημεῖο τῆς ἀλήθειας τῶν λό-γων του, εἶπε ὁ ἅγιος, οἱ ψαράδες τοῦ Ἀλφρέδου θὰ ἔρχονταν τὸ ἑπόμενο πρωινὸ κουβαλώντας μία τεράστια ψαριά, ἡ ὁποία θὰ ἦταν ἀκόμη πιὸ θαυ-μαστὴ ἐξαιτίας τῆς ἐξαιρετικῆς ψυχρό-τητας τοῦ καιροῦ. Ὅταν ὁ Ἀλφρέδος ξύπνησε, ἀνακάλυψε ὅτι ἡ γυναίκα του εἶχε δεῖ ἀκριβῶς τὸ ἴδιο ὅραμα καὶ τὴν ἴδια στιγμὴ μπῆκαν μέσα οἱ ἄνδρες του ἀνακοινώνοντάς του ὅτι εἶχαν κάνει μία τεράστια ψαριά. Σύντομα καὶ τὸ ὑπό-λοιπό τοῦ ὁράματος ἐπιβεβαιώθηκε.

Μετὰ τὸ Πάσχα ἐκείνου τοῦ ἔτους ὁ Ἀλφρέδος προχώρησε σὲ ἐπιθετικὲς

ἐνέργειες ἐναντίον τῶν Βίκιγκς καὶ τὴν ἕβδομη ἑβδομάδα μετὰ τὸ Πάσχα, γράφει ὁ Ἐπίσκοπος Ἄσσηρ, ἵππευε ὡς τὴν Πέτρα τοῦ Ἐγβέρτου, ποὺ εἶναι στὸ ἀνατολικὸ μέρος τοῦ δάσους τοῦ Σελ-γούδου καὶ ἐκεῖ ὅλοι οἱ κάτοικοι τῆς Σο-μερσέτης καὶ τῆς Οὐιλτσίρης καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι τῆς Ἀμπσίρης, ἐκεῖνοι ποὺ δὲν εἶχαν ἀποπλεύσει σὲ ὑπερπόντιες χῶρες ἀπὸ τὸ φόβο τῶν Βίκιγκς ἑνώθηκαν μαζί του. Ὅταν εἶδαν τὸν βασιλιά, τὸν ὑποδέχθηκαν (πράγμα ποὺ δὲν πρέπει νὰ προκαλεῖ ἔκπληξη) σὰν νὰ ἦταν κάποιος ποὺ ἐπανῆλθε στὴ ζωὴ ἀφοῦ ὑπέφερε τόσο μεγάλες δοκιμασίες καὶ ἔνιωσαν χαρὰ πολλή. Στρατοπέδευσαν ἐκεῖ γιὰ μία νύχτα. Μόλις ρόδισε ἡ αὐγὴ ὁ βασιλιὰς ἀναχώρησε καὶ ἔφτασε σ’ ἕνα μέρος ποὺ ὀνομάζεται lλεία ὅπου καὶ κατασκήνωσε γιὰ μία νύχτα.

Ὅταν τὸ ἄλλο πρωὶ γλυκοχάραξε, μετα-κίνησε τὶς δυνάμεις του καὶ πῆγε σ’ ἕνα μέρος ποὺ λέγεται Ἐδιγκτῶν. Ἐκεῖ πολέ-μησε ἄγρια μὲ ἕνα συμπαγῆ τοῖχο ἀπὸ ἀσπίδες ἐναντίον ὁλόκληρου στρατοῦ τῶν Βίκιγκς ἐπιμένοντας ἀποφασιστικὰ γιὰ ὥρα πολύ καί τελικά, Θεοῦ θέλο-ντος, κέρδισε τὴ νίκη. Κατέστρεψε τοὺς Βίκιγκ μὲ μεγάλη σφαγὴ καὶ κυνήγησαν αὐτοὺς ποὺ ἔφευγαν κατακόπτοντάς τους μέχρι τὸ φρούριο, κατέσχεσε ὅ,τι βρῆκε ἔξω ἀπὸ τὸ ὀχυρό, ἄνδρες (τοὺς ὁποίους σκότωσε ἀμέσως), ἄλογα καὶ βοοειδῆ, καὶ θαρραλέα κατασκήνωσε μπροστὰ στὶς πύλες τοῦ φρουρίου τῶν

Βίκιγκς μὲ ὅλο τὸ στρατό του. Ὅταν εἶχε παραμείνει ἐκεῖ γιὰ δεκατέσσερις μέρες οἱ Βίκιγκς, ποὺ εἶχαν τελείως τρομοκρατη-θεῖ ἀπὸ τὴν πείνα, τὸ κρύο καὶ τὸν φόβο, καὶ στὸ τέλος ἀπὸ τὴν ἀπελπισία, ζήτησαν εἰρήνη μ’ αὐτὸ τὸν ὄρο: ὁ βασιλιὰς θὰ ἔπαιρνε ὅσους διαλεχτοὺς ὁμή-ρους ἤθελε ἀπ’ αὐτοὺς ἐνῶ ὁ ἴδιος δὲ θὰ τοὺς ἔδινε κανέναν. Πράγματι, ποτὲ πρὶν δὲν εἶχαν κάνει εἰρήνη μὲ κανέναν μὲ τέτοιους ὅρους. Ὅταν ἄκουσε τὴν πρεσβεία τους, ὁ βασιλιὰς (ὅπως ἦταν συνήθειά του) συγκινήθηκε κι συμπονώντας τους πῆρε τόσους διαλεχτοὺς ὁμήρους ὅσους ἤθελε. Ὅταν τοῦ εἶχαν παραδοθεῖ, οἱ Βίκιγκς ὁρκίστηκαν ἐπιπλέον νὰ φύγουν ἀμέσως ἀπὸ τὸ βασίλειό του καὶ ὁ Γουθροῦμος, ὁ βασιλιάς τους, ὑποσχέθηκε νὰ δεχθεῖ τὸ Χρι-στιανισμὸ καὶ νὰ βαπτιστεῖ στὰ χέρια τοῦ βασιλιὰ Ἀλφρέδου. Ὅλα αὐτὰ αὐτὸς καὶ οἱ ἄνδρες του τὰ ἐκπλήρωσαν ὅπως εἶχαν ὑποσχεθεῖ. Ἀργότερα, γιὰ τρεῖς ἑβδομάδες, ὁ Γουθροῦμος ὁ

βασιλιὰς τῶν Βίκιγκς, μὲ τριάντα ἀπὸ τοὺς καλύτερους ἄνδρες τοῦ στρατοῦ του, ἐρχόταν στὸ βασιλιὰ Ἀλφρέδο σ’ ἕνα μέρος ποὺ λέγεται Ἄλληρ, κοντὰ στὴν Ἀθελνεία. Ὁ βασιλιὰς Ἀλφρέδος τὸν ἔβγαλε ἀπὸ τὴν ἁγία κολυμπήθρα τοῦ βαπτίσματος λαμβάνοντας τὸν ὡς υἱοθετημένο γιό του, ἡ ἀπόλυση τοῦ χρίσματος τὴν ὄγδοη μέρα ἔλαβε χώρα στὸ βασιλικὸ κτῆμα τῆς Οὐεδμόρης. Ὁ Γουθροῦμος παρέμεινε μὲ τὸ βασιλιὰ γιὰ δώδεκα νύχτες ἀφοῦ βαπτίσθηκε, καὶ ὁ βασιλιὰς ἀπὸ μόνος του ἀπέδωσε πολλοὺς ἔξοχους θησαυροὺς σ’ αὐτὸν καὶ στοὺς ἄνδρες του.»

Παύλειος Λόγος 23

Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων στις 3 Οκτωβρίου

λειτούργησε στον Μητροπολιτικό Ιερό Ναό Αγίων Πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, επί τη μνήμη του Αγιου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου και τέλεσε την εις διάκονον χειροτονία του κ. Λαζάρου Μουρατίδη, εγγάμου και θεολόγου, τον οποίον τοποθέτησε στον Ιερό Ναό Αγίου Αντωνίου Βεροίας. Επίσης, ο Σεβασμιώτατος στις 11 Οκτωβρίου τέλεσε τα Εγκαίνια και λειτούργησε στον Ιερό Ναό Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου Αγίας Τριάδος Μελίκης και στο τέλος απένειμε το οφφίκιο του Πρωτοπρεσβυτέρου στον εφημέριο π. Δημήτριο Βλαχοδήμο.

Γ E Γ O N O T A

πό την 1η Σεπτεμβρίου ξεκίνησαν οι εργασίες της 153ης Περιόδου της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου

της Εκκλησίας της Ελλάδος, κατά την οποία μετέχει και ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων.

Ξεκίνησε τις εργασίες της η

νέα Δ.Ι.Σ.

Α

Χειροτονίες χειροθεσίες

κληρικών

Ο

Από την εις διάκονο χειροτονία του π. Λαζάρου

Η Σύνθεση της νέας ΔΙΣ είναι η ακόλουθη:

Πρόεδρος:Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος

Μέλη:Ὁ Λήμνου καί Ἁγίου Εὐστρατίου κ. ἹερόθεοςὉ Γουμενίσσης, Ἀξιουπόλεως καί Πολυκάστρου κ. ΔημήτριοςὉ Βεροίας καί Ναούσης κ. ΠαντελεήμωνὉ Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς καί Κονίτσης κ. ἈνδρέαςὉ Ξάνθης καί Περιθεωρίου κ. ΠαντελεήμωνὉ Νικαίας κ. ἈλέξιοςὉ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. ἹερόθεοςὉ Ἐλασσῶνος κ. ΒασίλειοςὉ Φθιώτιδος κ. ΝικόλαοςὉ Γυθείου καί Οἰτύλου κ. ΧρυσόστομοςὉ Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ κ. ἸγνάτιοςὉ Θεσσαλιώτιδος καί Φαναριοφερσάλων κ. Κύριλλος

ΑρχιγραμματεύςἈρχιμ. Κύριλλος Μισιακούλης

Αναμνηστική φωτογραφία από την πρώτη συνεδρίαση της νέας ΔΙΣ δημοσιεύουμε στο οισθόφυλλο του παρόντος τεύχους.

Η νέα ΔΙΣ της Εκκλησίας της Ελλάδος τον προσεχή Νοέμβριο θα υποδεχθεί τον Αρχιεπίσκοπο Φινλανδίας κ. Λέοντα, που θα πραγματοποιήσει την ειρηνική του επίσκεψη, ενω αρχάς Δεκεμβρίου θα υποδεχθεί τον Μακαριώτατο Πατριάρχη Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρο.

24 Παύλειος Λόγος

Αναμνηστική φωτογραφία των τοπικών Αρχών με τον Καθηγητή κ. Ζουράμπ Τσερετέλι έξω από το Αρχονταρίκι της Ι. Μ. Παναγίας Δοβρά

Αρτοκλασία μετά το πέρας της Θ. Λειτουργίας στο παρεκκλήσιο του Οσ. Δαβίδ

Η Ομάδα των προσκυνητών στο όρος των Ελαιών με θέα τα τείχη της παλαιάς πόλης των Ιεροσολύμων

ην Ι.Μ. Παναγίας Δοβρά, στη Βέροια, επισκέφθηκε το μεσημέρι της Τρίτης

22 Σεπτεμβρίου ο πρόεδρος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Ρωσίας, παγκοσμίου φήμης καθηγητής Ζουράμπ Τσερετέλι (Ζ. Tsereteli), όπου ανακοίνωσε την πρόθεσή του να προσφέρει στη Μητρόπολη Βεροίας τρία γλυπτά αγάλματα που απεικονίζουν τον Μέγα Αλέξανδρο, τον Απόστολο Παύλο και τον Άγιο Λουκά Συμφερουπόλεως τον Ιατρό.Κατά τη διάρκεια της τελετής υποδοχής κατά την οποία παρέστησαν οι τοπικές Αρχές, ο Σεβασμιώτατος ευχαρίστησε για την ευγενική χειρονομία του προέδρου της Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Ρωσίας, ανταλλάχθηκαν αναμνηστικά δώρα και συζητήθηκαν οι πιθανές θέσεις που θα τοποθετηθούν.

Προσφορά Αγαλμάτων από διάσημο γλύπτη

Τ

ροσκυνηματική εκδρομή στο Όρος Σινά, την Ι. Μονή Αγίας Αικατερίνας

και στη συνέχεια στην Αγία Πόλη της Ιερουσαλήμ και όλα τα πανάγια προσκυνήματα του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, διοργάνωσε η Ιερά Μητρόπολή μας από 16 μέχρι και 24 Σεπτεμβρίου.

Η ομάδα των προσκυνητών έγινε δεκτή από τον Μακαριώτατο Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλο στην έδρα του Πατριαρχείου, ο οποίος απηύθυνε πατρικούς λόγους και εξήρε τη σημασία της προσκυνηματικής θεωρίας, όπως συνηθίζει να αποκαλεί την περιήγηση στους Αγίους Τόπους.

Π

ην Κυριακή 6 Σεπτεμβρίου ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας

λειτούργησε στο παρεκκλήσιο του Οσ. Δαβίδ στα Πιέρια.

Τ

Προσκυνηματικήεκδρομή

στους Αγίους Τόπους

Αρχιερατική Θ. Λειτουργία στα

Πιέρια

Παύλειος Λόγος 25

Από την απονομή αναμνηστικού στον Αρχηγό ΓΕΣ Στρατηγό Φρ. Φράγκο

Από την αρχιερατική συγχοροστασία στην Ι. Μονή Παναγίας Καλλίπετρας.

Αμαμνηστική φωτογραφία μετά την απονομή των διορισμών των κατηχητών της Ι. Μητροπόλεως στον Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Αλεξανδρείας

ην παραμονή της εορτής του Γενεσίου της Θεοτόκου ο Σεβασμιώτατος

Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων χοροστάτησε στον πανηγυρικό εσπερινό στην εορτάζουσα Ι. Μονή Παναγίας Καλλίπετρας.

Συγχοροστάτησε ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Θερμών κ. Δημήτριος.

Κατά τον Εσπερινό παρέστη ο Αρχηγός ΓΕΣ κ. Φράγκος Φραγκούλης, επικεφαλής όλων των διοικητών των Σωμάτων του Ελληνικού Στρατού. Παρέστησαν ακόμη οι τοπικές αρχές και πλήθος κόσμου.

Στο τέλος του Εσπερινού απονεμήθηκε από τον Σεβασμιώτατο το χρυσό μετάλλιο του Αποστόλου Παύλου στον κ. Αλέξανδρο Αντωνιάδη, Διευθύνοντα Σύμβουλο της Εταιρείας adidas Hellas, καθώς επίσης στον κ. Νικόλαο Κουκούντζο, διευθύνοντα Σύμβουλο της Εταιρείας kleemann Hellas, και στον κ. Αστέριο Πράτσα, Στρατηγό εα της ΕΛΛΑΣ. Τα μετάλλια απονεμήθηκαν για την προσφορά τους στην προσπάθεια διάνειξης δρόμου με άσφαλτο για την Μονή.

Ο αρχηγός του Ελληνικού Στρατού προσέφερε στον Σεβασμιώτατο το έμβλημα του ΓΕΣ σε ανάμνηση της επισκέψεως.

Πανήγυρις της Ι. Μ. ΠαναγίαςΚαλλίπετρας

Τ

ην Παρασκευή 11 Σεπτεμ-βρίου, με την ευκαιρία έναρξης της νέας εκκλησια-

στικής χρονιάς, πραγματοποιήθηκε στον Ι. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Αλεξανδρείας η 1η Σύναξη Κατηχη-τών και η επίδοση σε αυτούς των διοριστηρίων τους.Μετά την τέλεση αρχιερατικού Εσπερινού και την ανάγνωση ειδι-κής ευχής για τους κατηχητές, από τον Σεβασμιώτατο ακολούθησε λόγος παραινετικός και προτρεπτι-κός προς τους παρευρισκομένους ιερείς, κατηχητές και κυκλάρχες, καθώς ο Σεβασμιώτατος υπενθύμι-σε πως η διακονία του κατηχητικού είναι η προσωπική μαρτυρία και θυσία του καθενός που προσφέρε-ται για την αγάπη του Θεού.Τέλος, το λόγο πήρε ο υπεύθυνος του Γραφείου Νεότητας Αρχιμ. Διονύσιος Ανθόπουλος ο οποίος παρουσίασε το πρόγραμμα της νέας χρονιάς και ζήτησε τη συχνή συμετοχή όλων στις συνάξεις.

Διορισμοίκατηχητών

για τη νέα χρονιά

Τ

Από την πολυαρχιερατική Πατριαρχική Θεία Λειτουργία στην Ελασσόνα

Από την τελετή Εγκαινίων του Ι. Ν. Αγ. Ειρήνης Χρυσοβαλάντου στην Αγ. Τριάδα

ην επαχία Ελασσόνας επισκέφθηκε κατά το χρονικό διάστημα από

18-21 Σεπτεμβρίου,η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος. Εκεί οι κάτοικοι, ο κλήρος και οι αρχές της Ελασσόνας του επιφύλαξαν πανηγυρική υποδοχή στην κεντρική πλατεία της πόλεως.

Ο Παναγιώτατος ευλόγησε τον κλήρο και τον λαό, και απηύθηνε πατρικούς λόγους. Παρών στην υποδοχή ήταν ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, ενώ τον Παναγιώτατο συνόδευαν ακόμη ο Μητροπολίτης Μοσχονησίων κ. Απόστολος και ο Επίσκοπος Ναζιανζού κ. Θεοδώρητος. Προσεκλήθησαν και παρέστησαν πολλοί Μητροπολίτες της Ελλαδικής Εκκλησίας μεταξύ των οποίων και ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων.

Το πρόγραμμα του Παναγιωτάτου περιελάμβανε επισκέψεις σε διάφορες περιοχές της επαρχίας Ελασσόνας, ιστορικά μοναστήρια της περιοχής, τον Όλυμπο, αλλά και την κωμόπολη της Δεσκάτης, ενώ τελέστηκε Πατριαρχική Θ. Λειτουργία.

Επίσκεψη του Οικ. Πατριάρχη στην

Ελασσόνα

Τ

τις 11 Οκτωβρίου ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων τέλεσε τα

εγκαίνια του Ιερού Ναού Αγ. Ειρήνης Χρυσοβαλάντου, Οσ. Παύλου Ξηροποταμηνού και Αγ. Συμεών του Θεοδόχου στο χωριό Αγίας Τριάδος του Δήμου Μελίκης. Ο Σεβασμιώτατος συνεχάρη αρχικά όλους τους κατοίκους αυτού του μικρού χωριού και στη συνέχεια τον εφημέριο π. Δημήτριο Βλαχοδήμο και τα μέλη της εκκλησιαστικής και ερανικής επιτροπής για το αξιέπαινο έργο τους, το οποίο αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για όλες τις ενορίες της επαρχίας μας.Τέλος, ο Σεβασμιώτατος προέτρεψε όλους να συνεχίσουν με τον ίδιο ζήλο την προσπάθεια για τον περεταίρω εξωραϊσμό του Ναού.

ΕγκαίνιαΙ. Ν. Αγ. Ειρήνης Χρυσοβαλάντου

Σ

Από την υποδοχή της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου στην Ελασσόνα

Παύλειος Λόγος 27

Ο Μακαριώτατος με τους εψηφισμένους Μητροπολίτες Πολυανής και Κιλκισίου κ. Εμμανουήλ και Διδυμοτείχου κ. Δαμασκηνό.

Από την εκπληκτική συναυλία της Χορωδίας Sretensky από τη Μόσχα

Από την επίσκεψη της Χορωδίας στην Ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά

ετά την πρόσφατη εις Κύριον εκδημίαν των μακαριστών Μητροπολιτών

Κιλκισίου κυρού Αποστόλου και Διδυμοτείχου κυρού Νικηφόρου, η Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος κατά την τακτική της συνεδρία της 12ης Οκτωβρίου εξέλεξε νέους Μητροπολίτες για μεν την Ιερά Μητρόπολη Κιλκισίου τον Αρχιμ. Εμμανουήλ Σιγάλα, για δε την Ιερά Μητρόπολη Διδυμοτείχου τον Θεοφιλέστατο Επίσκοπο Διαυλείας κ. Δαμασκηνό.

Εκλογήνέων

Μητροπολιτών

Μ

ια θαυμάσια μουσική βραδιά είχε την ευκαιρία να απολαύσει το κοινό

της Βέροιας την Τετάρτη 21 Οκτωβρίου στην κατάμεστη αίθουσα του “ΧώρουΤεχνών”.Επρόκειτο για μία εκπληκτική, κατά γενική ομολογία, συναυλία από την διάσημη εκκλησιαστική Χορωδία της Ιεράς Μονής Sretensky της Μόσχας που ερμήνευσε παραδοσιακά ρω-σικά τραγούδια και ύμνους υπό τη διεύθυνση του κ. Nikon Zhila.Παρών και ο Καθηγούμενος της Μονής Αρχιμ. Τύχων.Η Ιερά Μονή Sretensky εί-ναι ένα από τα παλαιότερα Μοναστήρια της Μόσχας και η χορωδία της θεωρείται δι-καίως από τις καλύτερες του κόσμου.Στην Ελλάδα ήρθε προσκεκ-κλημένη της Ιεράς Αρχιεπι-σκοπής Αθηνών για να δώσει συναυλία στο Μέγαρο Μου-σικής Αθηνών. Επίσης η χο-ρωδία παρουσιάστηκε και στη Θεσσαλονίκη.Μετά το πέρας της συναυλίας στη Βέροια τα μέλη της χο-ρωδίας, καθώς και οι επίσημοι μετέβησαν στις εγκαταστάσεις της Ιεράς Μονής Παναγίας Δοβρά, όπου ξεναγήθηκαν.Τέλος, παρετέθη δείπνο στην Τράπεζα της Μονής από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ημαθίας προς τιμήν των εκλε-κτών ξένων.

Μουσική βραδιά με Εκκλησιαστική

Χορωδία Sretensky

Μ

28 Παύλειος Λόγος

Από τη χειροτονία του νέου Μητροπολίτη Πολυανής και Κιλκισίου κ. Εμμανουήλ

Από τα εγκαίνια του παρεκκλησίου στην Ενορία Αγίου Γεωργίου Ναούσης

Ο Σεβσμώτατος και ο Δήμαρχος Νάουσας στο Πνευματικό Κέντρο της Ενορίας Αγ. Γεωργίου Νάουσας

ο Σάββατο 17 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε στον Ιερό Ναό Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου Αθηνών, η εις Επίσκοπον

χειροτονία του νέου Μητροπολίτου Πολυανής και Κιλκισίου κ. Εμμανουήλ, από τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο.Κατά το αρχιερατικό συλλείτουγο έλαβαν μέρος περισσότεροι από 15 αρχιερείς, μεταξύ των οποίων και ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων.

Η χειροτονία του Σεβ. Μητροπολίτου

Κιλκισίου κ. Εμμανουήλ

Τ

ύο ηλεκτρονικούς υπολογιστές δώρησε ο Δήμος Νάουσας για τις ανάγκες του Κατηχητικού

της Ενορίας Αγ. Γεωργίου.Σε μία σεμνή τελετή που έγινε μετά

το τέλος της αρχιερατικής θ. Λειτουρ-γίας ο Δήμαρχος Νάουσας κ. Αναστά-σιος Καραμπατζός παρέδωσε τους Η/Υ στους υπευθύνους της ενορίας στο Πνευματικό Κέντρο. Παρέστη και ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας.

Δωρεά Υπολογιστών από το Δήμο

Νάουσας

Δ

ο Σάββατο 31 Οκτωβρίου ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων τέλεσε τα

εγκαίνια του Ιερού Παρεκκλησίου Αγ. Νεκταρίου της ενορίας Αγ. Γεωργίου Ναούσης, το οποίο θα τιμάται επίσης στην μνήμη των Ιερομαρτύρων Δημητρίου, Ιωάννου και Γερασίμου, καθώς και δύο ακόμη ιερέων τα ονόματα των οποίων δεν διασώθηκαν, που μαρτύρησαν το 1822 από τους Τούρκους. Την τελετή τίμησαν με την παρουσία τους ο Δήμαρχος Νάουσας κ. Αναστάσιος Καραμπατζός, δημοτικοί σύμβουλοι, εκπρόσωποι του Στρατού και άλλων φορέων. Μετά την τελετή ο Σεβασμιώτατος τέλεσε αρχιερατική θ. Λειτουργία. Ακολούθησε δεξίωση που παρέθεσε η επιτροπή της Ενορίας.

Εγκαίνιαπαρεκκλησιου στη

Νάουσα

Τ

Παύλειος Λόγος 29

αθώς εγκαινιά-ζομε το νέον εκκλησιαστικό έτος, στοχαζό-μεθα εκ νέου την κατάστα-

ση της του Θεού κτίσεως, αναλογιζώμεθα το παρελθόν και μετανοούμε δι’ όλα όσα έχομε πράξει ή αμελήσει να πράξουμε για την φροντίδα της γης» τόνισε ο Οικουμενι-κός Πατριάρχης Βαρθολομαί-ος, στο μήνυμά του, το οποίο απηύθυνε από το ναό του Αγίου Γεωργίου, στο Φανάρι, με αφορμή την αρχή του νέου εκκλησιαστικού έτους, της εορτής της Ινδίκτου. Η εκκλησιαστική ακολουθία για το νέο έτος τελείται την 1 η Σεπτεμβρίου. Μια ακολουθία απαράμιλλου κάλλους ως προς το υμνογραφικό υλικό, όπως ψάλλεται στο Απολυ-τίκιο: «Ό πάσης Δημιουργός της κτίσεως, ό καιρούς και χρόνους εν τη ιδία εξουσία θέμενος, ευλόγησαν τον στέφανον, του ενιαυτού της χρηστότητός σου, Κύριε, φυλάττων εν ειρήνη τους βασιλείς και την πόλιν σου, πρεσβείαις της Θεοτόκου, μόνε Φιλάνθρωπε».

Σημειωτέον ότι πριν από λίγα χρόνια η Εκκλησία μας όρισε την 1η Σεπτεμβρίου ως ημέρα αφιερωμένη στο φυσικό περιβάλλον.

«Ας ευχαριστήσουμε τον

Θεό για τη δημιουργία Του και για την κάλυψη των αναγκών μας. Ας τον δοξά-σουμε για την ωραιότητα και τα θαυμάσια του φυσικού κόσμου. Ας δείξουμε επίσης την αγάπη μας για τον Θεό, δια των προσπαθειών μας να προστατεύσουμε ό,τι Εκείνος έχει δημιουργήσει με την αγαθωσύνη ,τη σοφία και την αγάπη Του», όπως προτρέπει ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος.

************ 14 Σεπτεμβρίου 1922.

Μικρασιατική καταστροφή. Κάποιοι ανέβαιναν τον δικό τους Γολγοθά.

Οι Τούρκοι τη Σμύρνη την έλεγαν Γκιαούρ Ιζμίρ, δηλ. Σμύρνη των απίστων ή άπι-στη Σμύρνη.

Ο Ελληνικός στρατός και οι Ελληνικές αρχές έφυγαν από την Σμύρνη. Οι σύμμα-χοι προκλητικά απόντες. Η Δύση είχε την ευκαιρία να επανορθώσει για τα «αμαρτή-ματα» της άλωσης της Πόλης αλλά δεν το έκανε. Άγγλοι, Γάλλοι, Ιταλοί, Αμερικάνοι τραβούσαν φωτογραφίες και αντιμετώπιζαν την Μικρασια-τική καταστροφή σαν show.Ο Τσέτες ιππείς και ο τουρκικός στρατός μαζί με Τούρκους πολίτες έσφαξαν , ρήμαξαν, έκαψαν και ισοπέδωσαν την πόλη. Ανάμεσα στα θύματά

τους ο ηρωϊκός εθνοϊερομάρ-τυς Χρυσόστομος Σμύρνης, ο αληθινός ποιμένας που έδωσε τη ζωή του για το ποίμνιό του, εκατοντάδες ιερείς που θανατώθηκαν και χιλιάδες πολίτες που έχασαν την ζωή τους. Όσοι πρόλαβαν ήρθαν στη Ελλάδα. Τα δάκρυα του έθνους δεν έχουν ακόμη στεγνώσει . Ας αφήσουμε τον επίλογο στον ποιητή μας Κ.Παλαμά : « Χρωστάμε σε όσους πέρασαν, θα ᾽ρθούνε, θα περάσουν, κριτές θα μας δικάσουν οι αγέννητοι και οι νεκροί»….

************ Γράφτηκε στον τύπο πως

ο Βλαντιμίρ Πούτιν μαζί με τον Πατριάρχη της Ρωσίας τίμησαν την μνήμη εκατομ-μυρίων πολιτών που έπεσαν θύματα του καθεστώτος Στάλιν. Εκατοντάδες χιλιά-δες, εκατομμύρια άνθρωποι σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστη-καν σε στρατόπεδα συγκέ-ντρωσης όπου βασανίστηκαν

και τελικά εκτελέστηκαν. Οι περισσότεροι χριστιανοί. Άξιος πολλών εγκωμιαστικών αναφορών είναι ο μαρτυ-ρικός άθλος εκατομμυρίων Ρώσων Νεομαρτύρων οι οποίοι μαρτύρησαν κατά τους χρόνους του άθεου κομμου-νιστικού καθεστώτος. Κατά την διάρκεια της φοβερής εκείνης περιόδου, η Εκκλησία, έχοντας κατά νου τα λόγια του Χριστού «εν τω κόσμω θλίψιν έξετε αλλά θαρσείτε εγώ νενίκηκα τον κόσμο» οδήγησε στον Χριστό μια πληθώρα ιερών μαρτύρων, γενναίων ομολογητών που υπέφεραν και σφαγιάστηκαν για την πίστη τους. Μια απλή κατηγορία αρκούσε για να εκτελεστεί κάποιος: είναι δού-λος του Θεού, είναι πιστός χριστιανός. Ας προσευχόμα-στε σ΄αυτούς που είναι πιο δυνατοί από εμάς και μεσίτες προς τον Θεό για εμάς.

τύπος&ουσία

τοῦ Πρωτ/ρου Νεκταρίου Σαββίδη

Κ

ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΝ ΜΕ ΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ:

23310 20951, 6945384355

ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ:ΑΣΠΙΣ BANK 731-05-000-3607ΠΕΙΡΑΙΩΣ: 5243-033886-401

ενισχύστε οικονομικά

τη συνέχιση των εργασιών

λειτουργεί ηΚΑΤΑΚΟΜΒΗ

ΤΟΥ Ι. ΝΑΟΥΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ ΑΡΧΙΕΠ. ΣΥΜΦΕΡΟΥΠΟΛΕΩΣΤΟΥ ΙΑΤΡΟΥΚΑΘΕ ΤΡΙΤΗΤΕΛΕΙΤΑΙ ΠΑΡΑΚΛΗΣΗΟΛΟ ΤΟ ΧΡΟΝΟχειμώνας: ώρα 5μ.μ

ΕΦΗ

Μ

ΕΡΙ∆ΕΣ

ΠΕΡ

ΙΟ

∆ΙΚΑ

ΠΛ

ΗΡΩ

ΜΕΝ

ΟΤΕΛ

ΟΣ

Ταχ. Γραφ

είοΒΕΡΟ

ΙΑΣ

αριθµ

. κωδ.

2638

ΕΦΗ

Μ

ΕΡΙ∆ΕΣ

ΠΕΡ

ΙΟ

∆ΙΚΑ

ΠΛ

ΗΡΩ

ΜΕΝ

ΟΤΕΛ

ΟΣ

Ταχ. Γραφείο

ΒΕΡΟΙΑ

Σ

αριθµ. κωδ.

2638