Αποκριάτικες παραδόσεις στη Χίο

Carnival traditions in Chios

Η «ΜΟΣΤΡΑ» των Θυμιανών

Η Μόστρα «ανεβαίνει» με κουδουνάτους που είναι μεταμφιεσμένοι με διάφορα ποικιλόμορφα ρούχα και παπούτσια, καλύπτοντας το πρόσωπο τους με «μουτσούνες» – ώστε να μην ξεχωρίζουν ποιοι είναι στην πραγματικότητα -  κρατούν ξύλα μπαστούνια, μαγκούρες για να χορέψουν το Ταλίμι, όπως είθισται, και περιφέρονται ανάμεσα στον κόσμο με πειράγματα και αστεία.

Την Τυρινή το πρωί η Μόστρα «κατεβαίνει» με βρακάδες και πειρατές, διότι η επίσημη μέρα και το έθιμο ξεκινάει με εκκλησιασμό στα δυο ξωκλήσια των Θυμιανών, τον Άγιο Δημήτριο Κτιστών και τον Άγιο Ιωάννη Στενακούσων.

Στη συνέχεια συναντιούνται όλοι μαζί στη θέση "Σκάλες" των Θυμιανών και, χορεύοντας Ταλίμι , κατεβαίνουν στο κέντρο του χωριού. Μετά το πέρας του εθίμου ξεκινάει το καρναβάλι με την παρέλαση αρμάτων και τη συνοδεία ομάδων 20-30 ατόμων η καθεμία, ντυμένα ανάλογα με το θέμα του κάθε άρματος. Φέτος ο βασιλιάς καρνάβαλος θα είναι ο Αλέξης Τσίπρας.

Οι εορταστικές εκδηλώσεις κλείνουν με παραδοσιακό νησιωτικό γλέντι στην Πλατεία του χωριού.

Το έθιμο των βουδιών στον Άη Γιώργη το Συκούση

Την Τυρινή Κυριακή από το πρωί «Η κομπανία του Τουμπιού», με πρώτο τον Αγά και με τους σκοπούς της τσαμπούνας και του τουμπιού, αφού γυρίσουν το χωριό καταλήγουν στην Πλατεία όπου το απόγευμα γίνεται η αναπαράσταση του ζευγολάτη (Το έθιμο των Βουδιών). Το γλέντι συνεχίζεται ως αργά.

Την Καθαρή Δευτέρα γίνεται γλέντι στην Πλατεία του χωριού με πλούσιο μπούφε και την κομπανία να διασκεδάζει τους παρευρισκόμενους με τα παραδοσιακά ακούσματα. Έπειτα ακολουθεί η αναπαράσταση «της ακολουθίας του Νεκρού». Διαβάζεται το «πιπεράτο» κείμενο και όλοι συμμετέχουν, ο καθένας με τον τρόπο του.

Ο γάμος στο Νεοχώρι

Την Κυριακή των απόκρεων στην Πλατεία Νεοχωρίου, πραγματοποιείται Αποκριάτικος Γάμος. Τα μέλη του «Συλλόγου Νεοχωρίου» παίζουν τους ρόλους των δυο οικογενειών του γαμπρού και της νύφης και των καλεσμένων στο μυστήριο, το οποίο χαρακτηρίζεται από τραγελαφικά και σατυρικά δρώμενα.

Οι «Καρκαλούσες» του Πυργιού

Οι εκδηλώσεις ξεκινούν την Κυριακή της Τυρινής με τις «Καρκαλούσες» και το «Διπλό» στην κεντρική πλατεία του χωριού. Την Καθαρά Δευτέρα το μεσημέρι οι εκδηλώσεις συνεχίζονται αρχικά με χορούς του Πυργιού και της Χίου και αργότερα με τα χωρατά από τις Καρκαλούσες. Ακολουθεί η αναβίωση του παλαιού εθίμου και γλέντι για όλο τον κόσμο με την παρουσία και συμμετοχή των Καρκαλούσων.

Ο Διπλός της Βολισσού

Κάθε χρόνο την τελευταία αποκριά ο πολιτιστικός σύλλογος αναβιώνει το έθιμο του «διπλού». Το απόγευμα, νέοι και γέροι τραγουδούν και χορεύουν στην κεντρική πλατεία του χωριού. Νέες προσφέρουν σούμα, ξηρούς καρπούς κ.ά. στους παρευρισκόμενους. Ακολουθεί χοροεσπερίδα σε ταβέρνα με μασκαράδες, γλέντι χορό με παραδοσιακή ορχήστρα κει εκλεκτούς μεζέδες.

Οι μουτσουναριές των Καρδαμύλων

Ο Φιλοπρόοδος Όμιλος Καρδαμύλων διοργανώνει κάθε χρόνο αποκριάτικες εκδηλώσεις την Κυριακή της Τυρινής στα Άνω Καρδάμυλα. ΟΙ ΜΟΥΤΣΟΥΝΑΡΙΕΣ περιλαμβάνουν παρέλαση με στολές, Καρδαμυλίτικο γάμο ως παραδοσιακό δρώμενο και φυσικά αποκριάτικο γλέντι.

Ο Αγάς και η Χανούμα των Ολύμπων, του Λιθίου και των Μεστών

Το πρωί της Καθαράς Δευτέρας με συνοδεία μουσικών οργάνων από τα σπίτια τους ξεκινούν ο Αγάς και η Χανούμα για την πλατεία του χωριού. Συνοδεύονται από πλήθος χωριανών και από τους «καλιτζήδες», δηλαδή τους στρατιώτες. Ο πρώτος καλιτζής μεταφέρει στο κεφάλι του το «Σινί» (μεγάλο δίσκο), που είναι γεμάτος με γλυκίσματα και νηστίσιμα φαγητά. Περιφέρονται γύρω από τον Πύργο της πλατείας όλοι μαζί και μετά «κάθονται» στην σκηνή που έχει φτιαχτεί εκεί. Ο πρώτος χορός «πολιτικός» ανήκει στον Αγά και τη Χανούμα.

Το λεγόμενο «δικαστήριο» που πλαισιώνει τη σκηνή αποτελείται από τον Πρόεδρο-Βεζίρη, το γραμματέα και τον ταμία. Ο καθένας προσέρχεται στο δικαστήριο, έρχεται με συνοδεία κάποιου «καλιτζή» όπου και αναφέρει στον πρόεδρο το παράπτωμα του. Αφού του αποδοθεί η ποινή ο «καταδικασμένος» πληρώνει στον ταμία ότι θέλει και μετά κερνιέται από τα γλυκά και το κρασί που υπάρχουν.

Στη συνέχεια όλοι οι παρευρισκόμενοι πιάνονται σταυρωτά χέρι-χέρι και χορεύουν τον «Δετό». Κάποιος τραγουδάει σατυρικά τραγούδια και όσοι χορεύουν επαναλαμβάνοντάς τα. Το έθιμο ουσιαστικά τελειώνει την άλλη μέρα με το «θάνατο» και κάψιμο του «Ταμπουραγά», δηλαδή του Αχυρένιου. Μασκαρεμένοι ως μαυροφορούσες, μοιρολογίστρες και η Χανούμα κλαίνε και μοιρολογούν για τον πρόωρο θάνατο του Αγά.