Οικονομική Κρίση,

Οικονομικοί Κροίσοι

και

Τρεις Ιεράρχες

Πρωτοχρονιάτικο Λαχείο ! Να μια ευκαιρία να γίνει κάποιος πλούσιος εύκολα και γρήγορα! Όμως,

• τι σχέση έχει ο πλούτος με την ευτυχία; Μπορεί κάποιος να έχει λιγότερα χρήματα και υλικά αγαθά και να είναι πιο χαρούμενος;

• δικαιολογεί ο Χριστιανισμός τον πλούτο; • αν ναι, είναι νόμιμες όλες οι πηγές του πλούτου;• αν όχι, μπορούμε και πρέπει να ζηλεύουμε ή να φθονούμε

τους πλούσιους, ή ακόμα και να επαναστατούμε εναντίον της αδικίας τους;

• και όταν επαναστατούμε, εναντίον ποιου ή τίνος επαναστατούμε: του προσώπου που κατέχει τον πλούτο (άρα εάν ήμασταν εμείς στη θέση του το ίδιο θα κάναμε…) ή εναντίον της πράξης του;

Αναγκαίο ξεκαθάρισμα: εάν ακολουθούσαμε όλοι οι άνθρωποι

έστω στην Ελλάδα την διδασκαλία του Ευαγγελίου, προφανέστατα δεν θα υπήρχαν κοινωνικά προβλήματα ούτε βέβαια η γνωστή οικονομική κρίση… Κάτι τέτοιο το αποδεικνύουν έμπρακτα οι πρώτοι χριστιανοί με την κοινοκτημοσύνη που τους διέκρινε, καθώς και ο σύγχρονος κοινοβιακός μοναχισμός!

Πατέρες της Εκκλησίας: διακρίνουν τα αγαθά σε ελεύθερα (αέρας, φως, νερό) που φυσικά πρέπει να τα χρησιμοποιούμε με μέτρο, και σε οικονομικά (για τα οποία ο άνθρωπος προσπαθεί ώστε να τα αποκτήσει) όπου ούτε και αυτά μας ανήκουν:

Ιωάννης Χρυσόστομος: ούτε το σπίτι που έχουμε μας ανήκει απόλυτα. Αυτό βέβαια δεν το λέει για να υποστηρίξει την Τρόικα!! Αλλά με το σκεπτικό ότι και αυτό έχει δημιουργηθεί και με ελεύθερα υλικά: χώμα και νερό!

Μέγας Βασίλειος: στον κόσμο ερχόμαστε γυμνοί, άρα τίποτε δεν μας ανήκει! Επομένως, οι πλούσιοι είναι διαχειριστές και οικονόμοι των αγαθών, όχι ιδιοκτήτες ! Γι αυτό και δεν πρέπει να τα χρησιμοποιούν μόνο για δική τους ωφέλεια, αλλά ως κοινωνικό λειτούργημα. Αντίθετα, στα οικονομικά συστήματα, την θέση της αγάπης έχει πάρει το κέρδος ! Άρα, ο υλισμός κυριαρχεί και στους πλούσιους που θέλουν μόνοι τους να απολαμβάνουν τα αγαθά και στους φτωχούς που θέλουν να πάρουν τη θέση των πλουσίων !

Να τι θα μπορούσε σήμερα να επισημαίνει ο τόσο κακοποιημένος Άγιος Βασίλειος:«Εσύ δεν είσαι πλεονέχτης; Εσύ δεν είσαι κλέφτης αφού σφετερίζεσαι εκείνα που δέχτηκες από τον Θεό για να τα διαχειριστείς ως οικονόμος; Μήπως νομίζεις ότι θα ονομαστεί λωποδύτης μόνον εκείνος που γδύνει κάποιον και του αρπάζει τα ρούχα, ενώ εκείνος που δεν ντύνει τον γυμνό, αν και μπορεί να το κάμει, αξίζει να πάρει άλλο όνομα; Πρόσεξε! Το ψωμί που εσύ παρακρατείς, είναι του πεινασμένου το ένδυμα που αποθηκεύεις στις ντουλάπες ∙σου, είναι του γυμνού το παπούτσι που σαπίζει στο σπίτι ∙σου, είναι του ξυπόλυτου τα χρήματα που τα κατακρατείς ∙σε λογαριασμούς είναι εκείνου που έχει ανάγκη. Ώστε λοιπόν τόσους αδικείς, όσους θα μπορούσες να βοηθήσεις».

Και σε άλλο σημείο κατακεραυνώνει τον δανεισμό, κάτι που δυστυχώς και σήμερα αναφέρεται είτε σε ατομικό είτε σε εθνικό επίπεδο:«Να μη δεχτείς ποτέ δανειστή, που σε πολιορκεί. Το δάνειο είναι η αρχή του ψεύδους είναι αφορμή ∙αχαριστίας, αγνωμοσύνης και επιορκίας. Άλλα λέει εκείνος που δανείζεται και άλλα εκείνος που δανείζει… Είσαι φτωχός τώρα, αλλά ελεύθερος. Όταν δανειστείς, όχι μόνο δεν θα πλουτίσεις, αλλά θα χάσεις και την ελευθερία σου… Γιατί λοιπόν να προσθέτουμε στον εαυτό μας τη ντροπή του δανείου; Κανείς δεν θεραπεύει τα τραύματά του με άλλο τραύμα, ούτε θεραπεύει το ένα κακό με άλλο κακό, ούτε επανορθώνει τη φτώχεια με τόκους. Είσαι πλούσιος; Μη δανείζεσαι. Είσαι φτωχός; Μη δανείζεσαι».

«Η θάλασσα -λέει χαρακτηριστικά ο Μέγας Βασίλειος μιλώντας για τον πλεονέκτη πλούσιο- γνωρίζει τα όριά της, η νύχτα δεν υπερβαίνει τις οροθεσίες που της καθόρισε εξ αρχής ο Δημιουργός. Ο πλούσιος όμως δεν χορταίνει με όσα έχει:

ο πόθος του να αυξήσει τα πλούτη του μοιάζει με την ορμητική ασταμάτητη πυρκαγιά».Αναρωτιέται παρακάτω: «Έχεις τόσα κτήματα και αγαθά. Τι θα γίνει τελικά; Δύο μέτρα γης δεν περιμένουν και σένα όπως και όλους, όταν πεθάνεις; Ποιός θα σε υπερασπισθεί την ώρα της μελλούσης Κρίσεως; Όπου κι αν στρέψεις τότε το βλέμμα σου, θα βλέπεις τις όψεις εκείνων προς τους οποίους έδειξες ασπλαχνία και τους ταλαιπωρούσες με τα έργα σου».

Αλλά και ο άγιος Γρηγόριος παρόμοια εκφράζεται: «Όχι μόνο δεν συγκινείται ο πλούσιος, από τη δυστυχία των φτωχών, αλλά φτάνει στο σημείο να μην υπολογίζει ούτε και την τιμωρία του Θεού». Γίνεται αναίσθητος. Διότι ο πλούτος, λέει, οδηγεί αρχικά στην ύβρη, δηλαδή στην υπερηφάνεια, και στη συνέχεια στην καταστροφή. Μοιάζει με φάρμακο που είναι γεμάτο με αρρώστια. Μπορεί να λύνει μερικά οικονομικά προβλήματα, δημιουργεί όμως άλλα φοβερά και τρομερά, που έχουν σχέση με τη σωτηρία της ψυχής μας».

Στο εγωιστικό κέρδος απουσιάζει όχι μόνο η αγάπη αλλά και η εξάσκηση στην ολιγάρκεια και την απλότητα (όπου σε αυτά βοηθάει και η αληθινή νηστεία). Αντίθετα, όλα τα πολιτικά συστήματα οραματίζονται και υπόσχονται υλική ευημερία που και αυτή σχετίζεται άμεσα με τον καταναλωτισμό!Λέει ο Μέγας Βασίλειος: «Έως πότε η ανάγκη πλουτισμού θα ξεσηκώνει πολέμους ή αδέλφια και συγγενείς που θα μάχονται για διεκδίκηση υλικών αγαθών;»Συνεχίζει ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Ο φθόνος προέρχεται από το ότι είμαστε κολλημένοι στα υλικά αγαθά. Γιατί εσύ φτωχέ, εάν θεωρούσες ότι τα υλικά αγαθά δεν είναι τίποτε, δεν θα είχες φθόνο και βασκανία εναντίον των πλουσίων».

Σε άλλο σημείο γράφει ο Χρυσόστομος: «Άχρηστοι είναι οι πλούσιοι, ναι, άχρηστοι, εκτός κι αν είναι ελεήμονες και φιλάνθρωποι. Μα, δυστυχώς, λίγοι πλούσιοι, πολύ λίγοι ξεχωρίζουν για τη φιλανθρωπία τους. Οι περισσότεροι είναι βουτηγμένοι στη φιλαυτία, την ασπλαχνία, την αμαρτία. Γι αυτό μην τους ζηλεύεις. Εσύ να σκέφτεσαι τον Πέτρο και τον Παύλο, να σκέφτεσαι τον Ιωάννη και τον Ηλία, να σκέφτεσαι τον ίδιο το Χριστό, ο οποίος δεν είχε που να γείρει το κεφάλι Του. Μιμήσου τη φτώχεια Εκείνου και των αγίων Του, που ήταν στερημένοι από τα υλικά αγαθά, είχαν όμως αμύθητα πνευματικά πλούτη. Να θυμάσαι πάντα και τη διακήρυξη του Κυρίου, που βεβαίωσε πως είναι πολύ δύσκολο να σωθεί πλούσιος. Δίπλα σ’ αυτή τη θεϊκή διακήρυξη βάλε, αν θέλεις, όλο το χρυσάφι της γης, και θα δεις ότι δεν αντισταθμίζει τη ζημιά, που θα σου προξενήσει η κατοχή του. Ακόμα, δηλαδή, κι αν είχες δικές σου την ξηρά και τη θάλασσα, τις χώρες και τις πολιτείες της οικουμένης, αν δούλευε για σένα η ανθρωπότητα, αν έδιναν για χάρη σου οι πηγές χρυσάφι αντί για νερό, και τότε θα έλεγα πως δεν αξίζεις ούτε τρεις δεκάρες, αφού θα έχανες τη βασιλεία των ουρανών».

Το διαμάντι και ο πλούτος όμως για την Εκκλησία είναι η Βασιλεία του Θεού, όχι φυσικά ως φευγαλέα και περαστική νότα ευτυχίας από το χρήμα και τα αγαθά που σε αυτή τη ζωή πολύ προσωρινά απολαμβάνουμε, αλλά ως αίσθηση της Χάρης και Αγάπης του Θεού που δεν συγκρίνεται με τίποτα από τις απολαύσεις του κόσμου τούτου.Και για τη σημερινή κατάσταση ο Ιωάννης προτείνει: «Όταν, λοιπόν, χάνουμε περιουσίες και χρήματα, να μην ταραζόμαστε, αλλά να λέμε: «Ας είναι δοξασμένος ο Θεός, και θα βρούμε πλούτο πολύ μεγαλύτερο». Όσο θα ωφεληθούμε μ’ αυτόν μόνο το λόγο, δεν θα ωφεληθούμε ούτε αν ξοδεύουμε ό,τι έχουμε σε αγαθοεργίες, ούτε αν γυρίζουμε παντού αναζητώντας φτωχούς, για να τους βοηθήσουμε, ούτε αν σκορπάμε τα λεφτά μας για να προσφέρουμε φαγητό στους πεινασμένους. Γι αυτόν το λόγο δεν θαυμάζω τόσο τον Ιώβ, επειδή είχε το σπίτι του ανοιχτό σ’ εκείνους που χρειάζονταν βοήθεια, όσο γιατί με ευχαριστία και δοξολογία του Θεού αντιμετώπισε την απώλεια των αγαθών του. Όποιος μπορέσει, όταν δοκιμάσει συμφορά, να πει ειλικρινά και αγόγγυστα ό,τι είπε ο Ιώβ, «Ο Κύριος μου έδωσε όσα είχα, ο Κύριος μου τα πήρε», μόνο για το λόγο τούτο θα ανακηρυχθεί δίκαιος μαζί με τον Ιώβ και θα σταθεί ένδοξος κοντά στον Αβραάμ».

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ – ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ: ΑΝΤΩΝΗΣ ΤΟΚΑΤΛΙΔΗΣ 2014 – 2015 ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ

Τ έ λ ο ς !