27/1: Ολοκαύτωμα: Παγκόσμια Ημέρα μνήμης για το “Ποτέ ξανά”! 

Κριπαροπούλου ΑντιγόνηΓΕΛ Καρέα

Η λέξη προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη

«ὁλόκαυστον», που σημαίνει κυριολεκτικά "πλήρως

καμένη προσφορά θυσίας" σε θεό. 

Τις πρόσφατες δεκαετίες η λέξη «ολοκαύτωμα» έχει

χρησιμοποιηθεί αναφορικά με καταστροφές.

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, ωστόσο, η συνήθης σημασία της

λέξης είναι η γενοκτονία ομάδων από τους ναζί.

Ο όρος χρησιμοποιείται επίσης από πολλούς με μια πιο στενή έννοια, για να περιγράψει συγκεκριμένα την άνευ προηγουμένου

καταστροφή του Εβραϊκού στοιχείου στην Ευρώπη.

Το Ολοκαύτωμα ήταν η συστηματική,

προγραμματική, και κρατική πολιτική πρακτική

διώξεων και εξόντωσης διαφόρων κοινωνικών

ομάδων από το ναζιστικό καθεστώς και τους συνεργάτες του.

Τέτοιες ομάδες ήταν: Εβραίοι,

Ρομά, άτομα με αναπηρίες, ορισμένοι σλαβικής καταγωγής λαοί –πχ.

Πολωνοί, Ρώσοι και άλλοι, άτομα που διώχθηκαν

λόγω των πολιτικών φρονημάτων και της

ιδεολογίας τους, όπως κομμουνιστές, σοσιαλιστές,

άτομα που διώχθηκαν λόγω των σεξουαλικών

προτιμήσεών τους κ.λπ.

Όταν ο Χίτλερ και οι Ναζί ανέβηκαν στην εξουσία, οι πεποιθήσεις αυτές έγιναν κυρίαρχη ιδεολογία και

διαδίδονταν μέσα από αφίσες σε δημόσιους χώρους, το

ραδιόφωνο, τον κινηματογράφο, τις σχολικές αίθουσες και τις εφημερίδες.

Οι Ναζί άρχισαν να εφαρμόζουν στην πράξη την ιδεολογία τους με τη στήριξη Γερμανών επιστημόνων. Το

1933 επιτρεπόταν στους Γερμανούς γιατρούς να

πραγματοποιούν στειρώσεις, εγχειρήσεις μετά τις οποίες

τα θύματα δεν μπορούσαν να κάνουν παιδιά.

Μεταξύ των θυμάτων αυτού του δημόσιου προγράμματος

ήταν οι Ρομά (Τσιγγάνοι), μια εθνοτική μειονότητα που

αριθμούσε περί τα 30.000 άτομα στη Γερμανία, και άτομα με αναπηρίες, π.χ.

ψυχασθενείς και εκ γενετής κωφοί και τυφλοί. 

Αρκετά χρόνια πριν αναδειχτεί στην καγκελαρία της

Γερμανίας, ο Χίτλερ διακατεχόταν από

έμμονες ιδέες περί φυλής.

Μέσα από τους λόγους και τα γραπτά του, ο Χίτλερ διέδιδε τις πεποιθήσεις του περί της φυλετικής «καθαρότητας» και της

ανωτερότητας της «γερμανικής φυλής»

(άρια «κυρίαρχη φυλή»).

Διακήρυξε ότι η φυλή του πρέπει να διατηρήσει την

καθαρότητά της προκειμένου μια ημέρα να

κατακτήσει τον κόσμο. Για τον Χίτλερ, ο ιδανικός

«Άριος» ήταν ξανθός, ψηλός και γαλανομάτης.

Τη νύχτα της 9ης προς τη 10η Νοεμβρίου του

1938 στην Γερμανία και την Αυστρία

εκατοντάδες συναγωγές και εβραϊκές

επιχειρήσεις κάηκαν ή λεηλατήθηκαν από τον στρατό των ναζί ή και

από πολίτες σε ένα μαζικό πογκρόμ στη Γερμανία και στην

Αυστρία, που έμεινε γνωστό ως η Νύχτα των

Κρυστάλλων.

Τουλάχιστον 91 εβραίοι δολοφονήθηκαν και

πολλές χιλιάδες συνελήφθησαν και

στάλθηκαν σε στρατόπεδα

συγκέντρωσης σηματοδοτώντας την

αρχή του Ολοκαυτώματος.

Μόλις ο Χίτλερ ανέβηκε στην εξουσία, οι ναζιστές

δάσκαλοι στα σχολεία άρχισαν να εφαρμόζουν τις

«αρχές» της φυλετικής ιδεολογίας.

Μετρούσαν το μέγεθος του κρανίου και το μήκος της

μύτης, ενώ κατέγραφαν και το χρώμα των ματιών και

των μαλλιών των μαθητών τους για να προσδιορίσουν αν οι μαθητές ανήκαν στην

αληθινή «άρια φυλή».

Συχνά η διαδικασία αυτή επεφύλασσε εξευτελισμούς

για τους Εβραίους, τους Τσιγγάνους ή τους μαθητές

που είχαν προβλήματα υγείας.

Από τα πρώτα θύματα ήταν και

περίπου 500 παιδιά αφρογερμανικής καταγωγής, που

είχαν γεννηθεί από Γερμανίδες μητέρες ενώ οι πατέρες τους

ήταν Αφρικανοί στρατιώτες από τις αποικίες, οι οποίοι υπηρετούσαν στα

συμμαχικά κατοχικά

στρατεύματα στην περιοχή της γερμανικής

Ρηνανίας μετά τον Α’ Παγκόσμιο

Πόλεμο.

Τα παιδιά ήταν ιδιαίτερα ευάλωτα την εποχή του

Ολοκαυτώματος. Ο φόνος των παιδιών

που ανήκαν σε «ανεπιθύμητες» ή

«επικίνδυνες» ομάδες σύμφωνα με τη ναζιστική

ιδεολογία, ήταν ένα «απαραίτητο» μέρος της «φυλετικής πάλης» ή ένα

προληπτικό μέτρο ασφαλείας.

Οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους

σκότωναν παιδιά για τους παραπάνω

ιδεολογικούς λόγους, αλλά και ως αντίποινα για τις πραγματικές ή

«μελλοντικές» επιθέσεις των ανταρτών.

Οι Ναζί και οι συνεργάτες τους σκότωσαν τουλάχιστον

1,5 εκατομμύρια παιδιά, μεταξύ των οποίων:

πάνω από ένα εκατομμύριο εβραιόπουλα

δεκάδες χιλιάδες παιδιά Ρομά (Τσιγγάνοι),

γερμανόπουλα που υπέφεραν από σωματικές και πνευματικές αναπηρίες και

ζούσαν σε άσυλα, παιδιά από την Πολωνία και

παιδιά που ζούσαν στις κατεχόμενες περιοχές της

Σοβιετικής Ένωσης. 

Φωτ.: Το κάστρο Hartheim

(Αυστρία), ένα κέντρο ευθανασίας, στο οποίο άτομα με φυσικές και πνευματικές αναπηρίες θανατώνονταν με

δηλητηριώδη αέρια και θανατηφόρες ενέσεις.

Οι εκτελέσεις των Ρομά, όπως καταγράφονται στα

επίσημα αρχεία των στρατοπέδων συγκέντρωσης,

γίνονταν καθημερινά κατά χιλιάδες.

Στο Άουσβιτς στοιβάχτηκαν 23.000 Ρομά και πέθαναν οι

20.000. Στις 2 Αυγούστου του 1944,

μέσα σε μια νύχτα, οδηγήθηκαν στους θαλάμους

αερίων 2.897 άνδρες, γυναίκες και παιδιά Ρομά.

Δεν απέμενε κανένας!Εκτιμάται ότι το σύνολο των εκτελέσεων των Ρομά σε όλη την Ευρώπη κυμαίνεται από

400.000 - 500.000.Για την περίπτωση της

Ελλάδας δεν έχουμε επίσημη διερεύνηση αρχείων της

εποχής. Οι Ρομά της Ελλάδας την

εποχή της κατοχής τελούσαν υπό την ομηρεία των

στρατευμάτων κατοχής εν γνώσει της κυβέρνησης των ανδρείκελων του ναζιστικού

καθεστώτος.

Στην Τσεχοσλοβακία 

η Γκεστάπο εκτέλεσε 120

παιδιά τα οποία …κατηγορήθηκαν για αντιναζιστική

συνομωσία!!! 

Με την άφιξή τους στο Άουσβιτς-

Μπίρκεναου και σε άλλα κέντρα

εξόντωσης, οι αρχές του στρατοπέδου

έστελναν τα περισσότερα παιδιά

απευθείας στους θαλάμους αερίων.

Τα SS και οι δυνάμεις της αστυνομίας στα κατεχόμενα εδάφη

της Πολωνίας και της Σοβιετικής Ένωσης εκτέλεσαν χιλιάδες

παιδιά στο χείλος των ομαδικών τάφων που μόλις είχαν ανοιχτεί. 

Τα παιδιά μιας οικογένειας από την Σλοβακία περιμένουν

στη ράμπα στην επιλογής

Μπίρκεναου…

Εδώ γινόταν το «ξεκαθάρισμα»…

Όσοι δεν μπορούσαν να εργαστούν

εξοντώνονταν…

Φωτ.: Από την συλλογή του Μουσείου του

Άουσβιτς.

Η εξόντωση γινόταν είτε σε θαλάμους αερίων είτε στα

κρεματόρια (καύση σε φούρνους) είτε

με εκτέλεση πλησίον ανοιχτών

τάφρων…

Στη φωτογραφία ένα κουτάκι Cyclon B

(χρησιμοποιήθηκαν πολλά από αυτά για

τη μαζική δολοφονία

ανθρώπων σε θαλάμους αερίων)… 

Στις 18 Αυγούστου 1939 η γερμανική κυβέρνηση

εξέδωσε διάταγμα με το οποίο υποχρέωνε όλο το ιατρικό και νοσηλευτικό

προσωπικό να αναφέρει όλα τα νεογέννητα και τα

παιδιά κάτω των τριών ετών που υπέφεραν από

βαριές αναπηρίες. Τον Οκτώβριο του 1939 οι

αρχές άρχισαν να παροτρύνουν τους γονείς

παιδιών με αναπηρίες να τα εισάγουν σε παιδιατρικές

κλινικές. Οι κλινικές αυτές στην πραγματικότητα ήταν

πτέρυγες εξόντωσης, όπου το ιατρικό προσωπικό που είχε προσληφθεί ειδικά για

το σκοπό αυτό, δολοφονούσε τους μικρούς ασθενείς με θανατηφόρες

δόσεις φαρμάκων ή στερώντας τους τροφή. Αργότερα, το πρόγραμμα εξόντωσης συμπεριέλαβε και εφήβους έως 17 ετών. 

5.000 έως 7.000 παιδιά σκοτώθηκαν στα πλαίσια του προγράμματος «ευθανασίας»

Στα γκέτο, τα εβραιόπουλα πέθαιναν από την πείνα και την έκθεση στις αντίξοες

καιρικές συνθήκες μια και δε τους παρείχαν κατάλληλο

ρουχισμό και στέγη. Οι γερμανικές αρχές

αδιαφορούσαν παντελώς για τους μαζικούς αυτούς

θανάτους, επειδή θεωρούσαν τα μικρότερα παιδιά στα

γκέτο ως αντιπαραγωγικά άτομα που «κατανάλωναν

τροφή χωρίς να προσφέρουν τίποτα.»

Επειδή γενικά δεν μπορούσαν να

εκμεταλλευτούν τα παιδιά λόγω του νεαρού της ηλικίας

ως εργατικό δυναμικό, οι γερμανικές αρχές κατά

κανόνα τα επέλεγαν, μαζί με τους ηλικιωμένους, για τις πρώτες μεταγωγές προς τα

κέντρα εξόντωσης ή αποτελούσαν τα πρώτα

θύματα που οδηγούνταν για εκτέλεση σε ομαδικούς

τάφους.

Οι διοικήσεις των στρατοπέδων συγκέντρωσης

χρησιμοποιούσαν εφήβους, κυρίως Εβραίους, σε

καταναγκαστικά έργα. Πολλοί από αυτούς τους

εφήβους βρήκαν το θάνατο λόγω των φρικτών συνθηκών εργασίας, του κρύου και της

ασιτίας.

Παιδιά θύματα των

πειραμάτων του Δρ Γιόζεφ

Μένγκελε…

Μουσείο του Άουσβιτς

Ενδεικτικά στην Ελλάδα…Αύγουστος 1943 : Οι Γερμανοί

εκτελούν στο Κομμένο της Άρτας 317 κατοίκους και καίνε το χωριό. Μεταξύ

των θυμάτων ήταν 74 παιδιά κάτω των 10 ετών.

4 Σεπτέμβρη 1943 : Οι Γερμανοί πολιόρκησαν το χωριό Λιγγάδες της Ηπείρου, έβαλαν φωτιά και έκαψαν

ζωντανούς 84 κατοίκους, απ' τους οποίους οι 40 ήταν παιδιά κάτω των

10 ετών.Η Ελλάδα θρήνησε πολλά θύματα σε

διάφορες περιοχές με την «τακτική» του ολοκαυτώματος και με την

στρατηγική των αντιποίνων (Κάντανος, Δίστομο, Κομμένο,

Καλάβρυτα κ.ά.), όπως επίσης και με την τακτική των μπλόκων (Βύρωνας, Κοκκινιά, Δουργούτι, Καλλιθέα κ.ά).

Οι «Σουμπερίτες» υπήρξαν ένοπλες ομάδες “Ελλήνων” προδοτών που

εξοπλίστηκαν από τους Γερμανούς και υπηρέτησαν στον γερμανικό στρατό

κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Έπαιρναν εντολές από τη Βέρμαχτ,

φορούσαν γερμανικές στολές και διακρίθηκαν για τη βιαιότητα και τη

σαδιστική συμπεριφορά τους σε βάρος αμάχων.

Πήραν το όνομά τους από τον επικεφαλής τους,

τον αδίστακτο Γερμανό επιλοχία Φριτς Σούμπερτ.

Οι «Σουμπερίτες» έκαναν επιδρομές στα χωριά και βασάνιζαν ή

δολοφονούσαν άτομα κάθε ηλικίας....

Με πρόσχημα μια αντάρτικη επίθεση και τον θάνατο ενός γερμανού

στρατιώτη, ο Σούμπερτ έστησε μια οργανωμένη επιχείρηση αντιποίνων

στον Χορτιάτη. Με την αμέριστη συμπαράσταση των

λιγοστών ελλήνων συνεργατών του, συγκέντρωσε τα γυναικόπαιδα και στη συνέχεια τα εγκλώβισε σε δύο κτίρια, στον φούρνο του Γκουραμάνη και στο

σπίτι του Νταμπούδη. Εκεί άνοιξε πυρ, έβαλε φωτιά και

έκαψε ζωντανούς 149 κατοίκους.... Ο απολογισμός: 149 άτομα κάηκαν

ζωντανά ή εκτελέστηκαν. 51 κάτοικοι ήταν κάτω των 18 ετών. Οι

128 ήταν γυναίκες και παιδιά....

Το χωριό Lidice βρίσκεται στην Τσεχία σε απόσταση 20 χλμ. από

την Πράγα. Το χωριό καταστράφηκε, κατά τη

διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου από τους Ναζί ως αντίποινα για τη δολοφονία του Reinhard Heydrich, ανώτατου στελέχους των Ες-Ες, και υπεύθυνου του Ολοκαυτώματος.

82 παιδιά μεταφέρονται στο στρατόπεδο εξόντωσης Chelmno και

δολοφονούνται από τους Ναζί με δηλητηριώδη αέρια.

Το γλυπτό αποτελεί φόρο τιμής σε αυτά τα παιδιά.

Η γλύπτης Marie Uchytilová δημιούργησε ένα χάλκινο σύμπλεγμα

αποτελούμενο από 82 παιδιά (42 κορίτσια και 40 αγόρια).

Χιλιάδες εξώγαμα των Ες Ες και απαγωγές παιδιών με άρια χαρακτηριστικά...

Στην «αναζήτησή τους για την ανάκτηση του αίματος της

Άριας φυλής», οι «ειδικοί» των SS διέταξαν την απαγωγή εκατοντάδων παιδιών από τα

κατεχόμενα εδάφη της Πολωνίας και της Σοβιετικής

Ένωσης και τη μεταφορά τους στο Ράιχ, όπου θα τα

υιοθετούσαν κατάλληλες γερμανικές οικογένειες.

Αν και η επιλογή των παιδιών βασίστηκε σε «φυλετικά κριτήρια», πολλές φορές

αρκούσαν τα ξανθά μαλλιά, τα γαλανά μάτια ή το λευκό δέρμα για την επιλογή των παιδιών που θα είχαν την

«ευκαιρία» να «γερμανοποιηθούν»…

 Επίσης, γυναίκες από την Πολωνία ή τη Σοβιετική

Ένωση που είχαν μεταφερθεί στη Γερμανία

για να υποβληθούν σε καταναγκαστική εργασία

και οι οποίες είχαν σεξουαλικές σχέσεις με

Γερμανούς – πολλές φορές παρά τη θέλησή τους – με

αποτέλεσμα την εγκυμοσύνη, αναγκάστηκαν

να κάνουν αποβολή ή να γεννήσουν τα παιδιά τους

σε συνθήκες που εξασφάλιζαν το θάνατο του μωρού, σε περίπτωση που οι «φυλετικοί ειδήμονες»

έκριναν ότι το παιδί δεν θα είχε αρκετό γερμανικό αίμα.

Μετά τη συνθηκολόγηση της

Ναζιστικής Γερμανίας που σημάδεψε το

τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου,

πρόσφυγες και εκτοπισμένα άτομα

άρχισαν να αναζητούν

αγνοούμενα παιδιά σε όλη την Ευρώπη.

«Σημασία έχει να παραμένεις ΑΝΘΡΩΠΟΣ»…

Υπήρξαν κάποιοι που όχι μόνο δεν συνεργάστηκαν με τους ναζί αλλά αντιστάθηκαν με κίνδυνο τη ζωή τους…

Πολλοί επίσης, αγωνίστηκαν για να σώσουν τους συνανθρώπους τους που διώκονταν…

 Το Σεπτέμβριο του 1942 όταν αποφασίστηκε να απελαθούν παιδιά στο κέντρο εξόντωσης

του Κέλμνο ο Janusz Korczak, ο διευθυντής του

ορφανοτροφείου στο γκέτο της Βαρσοβίας, αρνήθηκε να

εγκαταλείψει τα παιδιά που είχε αναλάβει να

προστατεύσει, όταν αποφασίστηκε να

μεταφερθούν στα κέντρα εξόντωσης.

Τα συνόδευσε στο τρένο για το κέντρο εξόντωσης Τρεμπλίνκα

και τα ακολούθησε στους θαλάμους αερίων, όπου και

θανατώθηκε μαζί τους.

Η Ιρένα με το κωδικό όνομα «Γιολάντα», διήυθυνε τις προσπάθειες

διάσωσης Εβραιόπουλων. Τα μέλη της οργάνωσης κρατούσαν όλα τα στοιχεία των παιδιών με κωδικούς και τα έθαβαν στο χώμα, μέσα σε βάζα ώστε να ενώσουν ξανά τις οικογένειες

μετά τον πόλεμο. Με τη βοήθεια του Άντονι Τζμπρόβσκι,

έκρυβαν τα παιδιά σε φορτηγά και εργαλειοθήκες ακόμα και σε σάκους από λινάτσες, ενώ σε κάποια έδιναν

υπνωτικά, ώστε η κλινική τους εικόνα να τα παρουσιάζει ως θύματα του

τύφου. Άλλα κρύβονταν σε ασθενοφόρα, σε

σακιά με πατάτες, σε κουτιά ακόμη και σε φέρετρα, ως πεθαμένα.... 

Μερικά κατάφερε να τα βγάλει από το δικαστικό μέγαρο, που είχε δύο

εισόδους, μία μέσα στο γκέτο και μία μέσα στην πόλη.

Άλλα τα βοηθούσε να δραπετεύσουν από τους υπονόμους.

Σπουδαίος τους σύμμαχος ήταν ένας σκύλος που με το γάβγισμά του έλεγαν πως απομάκρυνε τους Γερμανούς, την

ώρα που εκείνοι φυγάδευαν τα παιδιά.../

Το 1936 έγινε πράκτορας των Γερμανών. Το Φεβρουάριο του 1939 εντάχθηκε στο ναζιστικό κόμμα...  Η γερμανική εισβολή στη Πολωνία

το 1939, ήταν γι αυτόν μια απρόσμενη ευκαιρία να

πλουτίσει... 

Η γνώμη του για τους Εβραίους άλλαξε από την μια μεριά όταν γνωρίστηκε καλύτερα με τον

Εβραίο λογιστή, Ισαάκ Στερν και από την άλλη όταν έγινε μάρτυρας

επιδρομής των Γερμανών στο γκέτο και σοκαρίστηκε από την

άγρια δολοφονία των Εβραίων. Τότε αποφάσισε να δράσει δυναμικά και έτσι έσωσε 1200 Εβραίους μεταξύ των οποίων και πολλά παιδιά.... 

Όταν ο πόλεμος έληξε οι Εβραίοι τον ευχαρίστησαν με ένα

συγκινητικό τρόπο. Την ώρα του αποχαιρετισμού, του χάρισαν ένα

δαχτυλίδι, για να το φορά συνέχεια και να διαβάζει το ρητό  που έγραψαν στον κύκλο του:

“ Όποιος σώζει μια ζωή, σώζει τον κόσμο ολόκληρο”.

 Στη Γαλλία, σχεδόν ολόκληρος ο πληθυσμός του Le Chambon-sur-Lignon, ένα

χωριό Προτεσταντών, σε συνεργασία με πολλούς

Καθολικούς ιερείς, καλόγριες, αλλά και πολίτες, έκρυψαν εβραιόπουλα στην

πόλη τους από το 1942 μέχρι το 1944.

Στην Ιταλία και το Βέλγιο, πολλά παιδιά κατάφεραν να

επιβιώσουν σε κρυψώνες που τους παρείχαν οι

γείτονές τους.

Πολλά παιδιά εβραϊκών οικογενειών σώθηκαν επειδή κάποιοι άλλοι άνθρωποι, παρότι ήταν αλλόθρησκοι (χριστιανοί

ορθόδοξοι), διακινδύνεψαν την ζωή τους και τα έκρυψαν…

Πεντακόσιες σαράντα οχτώ ημέρες έμεινε κρυμμένη επί της οδού Τσιμισκή 113 στο

γερμανοκρατούμενο κέντρο της Θεσσαλονίκης η οικογένεια Χαΐμ και Ευγενίας Πάρδο με τις

τρεις κορούλες τους. Κατάφεραν να αποδράσουν από το

σφραγισμένο γκέτο με τη βοήθεια των χριστιανών συμπολιτών τους Γιώργου και

Φαίδρας Καρακώστου που ανέλαβαν να τους κρύψουν στο σπίτι τους.

H Ροζίνα, παιδούλα ακόμη, σαν άλλη Άννα Φρανκ, κράτησε ένα μικρό ημερολόγιο: ήταν

ένα τετράδιο όπου με άτεχνα παιδικά γράμματα αποτύπωσε ένα μέρος από το

χρονικό του εγκλεισμού της οικογένειας. Από φόβο μήπως το ημερολόγιο έπεφτε στα χέρια

των Γερμανών και γινόταν η αιτία να προδοθούν η ίδια και η οικογένειά της, δεν

ανέφερε πουθενά το αληθινό της όνομα, ενώ κάποια στιγμή για τον ίδιο λόγο σταμάτησε να

γράφει. «Σκαρφαλωμένοι σε ένα πεζούλι το

φανταζόμασταν καράβι και σαλπάραμε για μέρη μακρινά, θάλασσες και πελάγη, χώρες

ελεύθερες χωρίς κατακτητές», θυμόταν αργότερα η Ροζίνα.

Ο Σάμπης Καμχής και η αδελφή του Νέλλη ζούσαν με τους γονείς τους στην Αθήνα πριν από τον πόλεμο.

Όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν την πόλη, ένας Αυστριακός στρατιώτης που είχε Ελληνίδα μητέρα τους συνέστησε να

εξαφανιστούν αν ήθελαν να σωθούν. Οι γονείς πήραν τα δυο μικρά παιδιά και με ψεύτικες

ταυτότητες κατάφεραν να φτάσουν σε φιλικό τους σπίτι στο ορεινό χωριό Κότρωνα της Μάνης, όπου πίστευαν ότι

θα βρουν ασφαλές καταφύγιο σαν οικογένεια Παπαδόπουλου.

«Μια μέρα πλησίασαν στο χωριό οι Γερμανοί πυροβολώντας. Για να ξεφύγουμε φύγαμε στα βουνά»,

θυμάται η Νέλλη. «Έκανε τρομερό κρύο κι έβρεχε πολύ, δεν ξέραμε τι να

κάνουμε, πού να σταθούμε, ανεβαίναμε όλο και πιο ψηλά γιατί οι Γερμανοί προχωρούσαν. Κοντοταθήκαμε σε μια σπηλιά για να προφυλαχθούμε και από εκεί είδαμε μια εκκλησία και οι γονείς μου είπαν να πάμε να κρυφτούμε

εκεί. Το παιδικό μου ένστικτο όμως έλεγε άλλα: δεν πάω εκεί, φοβάμαι επέμεινα, και πράγματι μείναμε στη σπηλιά. Αυτό ήταν: γλιτώσαμε, γιατί οι Γερμανοί ερεύνησαν το

εκκλησάκι. Μείναμε αρκετές μέρες στο βουνό χωρίς τρόφιμα, σε μια στάνη. Άλλες δυο φορές ήρθαν Γερμανοί

στο χωριό και αναγκαστήκαμε να κρυφτούμε, τη μια φορά στο αμπάρι ενός καϊκιού και τη δεύτερη σε ένα ρέμα στις

καλαμιές».�

Για την αντιμετώπιση του φασισμού φαίνεται, πως δεν είναι αρκετή η επίκληση της ιστορίας. Εάν ήταν αρκετή η γνώση της ιστορίας, δεν θα

διαπιστώναμε στις μέρες μας την άνοδο φασιστικών

ιδεολογιών και πρακτικών και θα είχαμε «διδαχθεί»

μέσα από την εμπειρία των εγκληματικών γεγονότων κατά την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Χωρίς να παραγνωρίζουμε την αξία της ιστορικής

γνώσης ως στοιχείο για την διαμόρφωση της πολιτικής συνείδησης, οφείλουμε να

σημειώσουμε πως ο φασισμός τρέφεται από

σύγχρονες κοινωνικές και πολιτικές αιτίες (π.χ. οικονομική κρίση,

αποδυνάμωση των πολιτικών και κοινωνικών ελευθεριών,

από την κατάρρευση των ανθρωπιστικών αξιών και

την διάσπαση του κοινωνικού ιστού, κ.λπ.).

 Ο φασισμός γεννιέται μέσα στους υπονόμους

του συστήματος της αγριότητας, της

εκμετάλλευσης, της σήψης, της διαφθοράς. 

Ο φασισμός είναι μια επιδημία που με τη

δημαγωγία του και την «αντισυστημική» μάσκα

του εισχωρεί τόσο βαθύτερα στην

κοινωνική συνείδηση όσο μεγαλύτερη είναι η κοινωνική δυστυχία που το οικονομικό σύστημα προκαλεί, σε συνδυασμό

με την αδυναμία των λαών να βρεθεί στο ύψος

των περιστάσεων της επίθεσης που δέχονται.

«Ο φασισμός στις μέρες μας φανερώνεται με δύο μορφές. Ή προκλητικός,

με το πρόσχημα αντιδράσεως σε

πολιτικά ή κοινωνικά γεγονότα που δεν

ευνοούν την περίπτωσή τους, ή παθητικός μες

στον οποίο κυριαρχεί ο φόβος για ό,τι συμβαίνει

γύρω μας. Ανοχή και παθητικότητα λοιπόν. Κι

έτσι εδραιώνεται η πρόκληση. Με την ανοχή των πολλών.

Προτιμότερο αργός και σιωπηλός θάνατος, από

την αντίδραση του ζωντανού και

ευαίσθητου οργανισμού που περιέχουμε».

 «Μια διακήρυξη ενάντια στον

φασισμό δεν μπορεί να έχει ίχνος

ειλικρίνειας, όταν μένουν ανέπαφες οι

κοινωνικές καταστάσεις που

τον παράγουν σαν φυσική

αναγκαιότητα. Όποιος δεν θέλει να

εγκαταλείψει την ατομική ιδιοκτησία

στα μέσα παραγωγής, όχι μονάχα δεν θ’

απαλλαγεί από τον φασισμό, αλλά θα τον χρειάζεται».