φυλλα εργασιας αντιγονης

1

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

Πρόλογοσ Η Αντιγόνθ ανακοινϊνει ςτθν Ιςμινθ τθν πρόκεςι τθσ να κάψει τον αδερφό τουσ Πολυνείκθ

1ο φφλλο εργαςίασ

Πρόλογοσ ςτίχοι 1- 17

ΑΝ Ὦ κοινὸν αὐτάδελφον1 Ἰςμήνθσ κάρα2

ἆρrsquo οἶςκrsquo ὅ τι Ηεὺσ τῶν ἀπrsquo Οἰδίπου κακῶν3

ὁποῖον οὐχὶ νῷν ἔτι ηώςαιν τελεῖ4

Οὐδὲν γὰρ οὔτrsquo 5ἀλγεινὸν οὔτrsquo ἄτθσ ἄτερ

(5) οὔτrsquo αἰςχρὸν οὔτrsquo ἄτιμόν ἐςκrsquo ὁποῖον οὐ6

τῶν ςῶν τε κἀμῶν οὐκ ὄπωπrsquo ἐγὼ κακῶν

Καὶ νῦν τί τοῦτrsquo αὖ φαςι πανδήμῳ πόλει

κήρυγμα κεῖναι τὸν ςτρατθγὸν ἀρτίωσ

Ἔχεισ τι κεἰςήκουςασ7 ἤ ςε λανκάνει

(10) πρὸσ τοὺσ φίλουσ ςτείχοντα8 τῶν ἐχκρῶν κακά

Ι Ἐμοὶ μὲν οὐδεὶσ μῦκοσ Ἀντιγόνθ φίλων

οὔκrsquo ἡδὺσ οὔτrsquo ἀλγεινὸσ ἵκετrsquo ἐξ ὅτου

δυοῖν ἀδελφοῖν ἐςτερήκθμεν δύο9

μιᾷ10 κανόντων ἡμέρᾳ διπλῇ χερίmiddot

(15) ἐπεὶ δὲ φροῦδόσ ἐςτιν Ἀργείων ςτρατὸσ

ἐν νυκτὶ τῇ νῦν οὐδὲν οἶδrsquo ὑπέρτερον

οὔτrsquo εὐτυχοῦςα μᾶλλον οὔτrsquo ἀτωμένθ

ΑΝΣΙΓΟΝΗ11

Καλι μου αγαπθμζνθ μου Λςμινθ αδελφι μου

ποιο τάχα απ τον Οιδίποδα κακό δε ρίχνει ο Δίασ

ςτισ δυο μασ που απομείναμε μεσ ςτθ ηωι μονάχεσ

Τίποτα δεν υπάρχει πια κατάρα και οδφνθ

ντροπι ι και ατίμωςθ που εγϊ να μθν το βλζπω

μεσ ςτισ δικζσ ςου ςυμφορζσ και μζςα ςτισ δικζσ μου

Και τί ναι πάλι θ προςταγι που λεν πωσ μόλισ τϊρα

ο ςτρατθγόσ μασ ζβγαλε για τουσ πολίτεσ όλουσ

Ξζρεισ Το ζχεισ ακουςτά Ι δεν καταλαβαίνεισ

πωσ ςυμφορζσ ορμιςανε απ τουσ εχκροφσ ςτουσ

φίλουσ

ΙΜΗΝΗ

Πςο για με λόγοσ κανείσ για φίλουσ Αντιγόνθ

οφτε γλυκόσ οφτε πικρόσ δεν ζφταςε αφότου

οι δυο μασ ςτερθκικαμε τα δυο μασ τα αδζλφια

που αλλθλοςκοτϊκθκαν μζςα ςτθν ίδια μζρα

Απ τθ ςτιγμι που ζφυγε πια ο ςτρατόσ του Άργουσ

τθ νφχτα που μασ πζραςε τίποτα πιο ςπουδαίο

δεν είδα μεγαλφτερθ χαρά ι λφπθ νά χω

1 Ζμφαςθ ςτουσ ςυγγενικοφσ δεςμοφσ κοινὸν αὐτάδελφον κακϊσ θ Αντιγόνθ κζλει να πείςει τθν Λςμινθ να ςυμπράξουν 2 Ρερίφραςθ για ζκφραςθ ςτοργισ 3 Επανάλθψθ και ςτον 6 ςτ για να δθλωκεί με ζνταςθ θ αίςκθςθ τθσ τραγικισ τουσ ηωισ 4 Οι 4 ερωτιςεισ τθσ Αντιγόνθσ προςπακοφν να ξυπνιςουν τθν Λςμινθ από τον λικαργο να υποψιάςουν το κοινό για τισ κακζσ ειδιςεισ που κα ακολουκιςουν και προδιαγράφουν τθ δυναμικι ςτάςθ τθσ Αντιγόνθσ λόγω τθσ ςοβαρότθτασ του κζματοσ 5 Ρολυςφνδετο για να δθλωκεί με ζνταςθ θ αίςκθςθ τθσ τραγικισ τουσ ηωισ 6 Επανάλθψθ και ςτον 6 ςτ (οὐκ) για να δθλωκεί με ζνταςθ θ αίςκθςθ τθσ τραγικισ τουσ ηωισ 7 Ρρωκφςτερο για να δθλωκεί εμφατικά θ ψυχικι ζνταςθ τθσ Αντιγόνθσ 8 Μεταφορά για να δοκεί ηωντάνια και παραςτατικότθτα ςτθν απειλι που πλθςιάηει 9 Ραριχθςθ των δ και του φκόγγου i ςαν μοιρολόι Επανάλθψθ του laquoδφοraquo και χριςθ δυϊκοφ αρικμοφ ζνδειξθ μοναξιάσ ζμειναν μόνο οι δυο τουσ 10 Αντίκεςθ ανάμεςα ςτο 1 και 2 για ζνταςθ ςε 1 μζρα 2 κάνατοι 11 Θ μετάφραςθ προζρχεται από το βιβλίο τθσ Στζλλασ Μπαηάκου-Μαραγκουδάκθ 1996 Αρχαία Ελλθνικι Σραγωδία οφοκλισ Αντιγόνθ Ακινα Dian Books Υπάρχει και ςτθν ιςτοςελίδα Πφλθ για τθν Ελλθνικι Γλϊςςα rarr Αρχαία Ελλθνικι rarr Εργαλεία rarr Σϊματα κειμζνων rarr Ανκολόγιο Αττικισ Ρεηογραφίασ rarr Κατάλογοσ κειμζνων rarr Σοφοκλισ rarr Σοφοκλισ Αντιγόνθ rarr κλικ ςτουσ ςτίχουσ που κζλουμε rarr κλικ laquoΕμφάνιςθ μετάφραςθσraquo (πάνω δεξιά)

2

1 Μφκοσ Ροια ςτοιχεία από το οικογενειακό δράμα τθσ Αντιγόνθσ και τθσ Λςμινθσ γίνονται εδϊ γνωςτά

[Οἰδίπου Ἀργείων να μελετιςετε τισ 3 γενιζσ ςυμφορϊν του μφκου των Λαβδακιδϊν ςτθν ειςαγωγι+

Να εξθγιςετε τι υπαινίςςεται ο Σοφοκλισ με τθ φράςθ laquoτῶν ἐχκρῶν κακάraquo (10) ςτθριηόμενοι και ςτθν υπόκεςθ τθσ τραγωδίασ Ικζτιδεσ του Ευριπίδθ Οι μθτζρεσ και οι γιοι εκείνων από τουσ Επτά που ζπεςαν ςτθ Κιβα ςυνοδευόμενοι από

τον βαςιλιά του Άργουσ Άδραςτο τον μόνο από τουσ Επτά που επζηθςε καταφεφγουν ςτθν Ακινα και εξαςφαλίηουν από τον Κθςζα τθ διαβεβαίωςθ ότι κα τουσ βοθκιςει να πάρουν τουσ νεκροφσ τουσ

2 Ήκοσ Να διαγράψετε τον χαρακτιρα τθσ Αντιγόνθσ ςτθριηόμενοι ςτα εκφραςτικά μζςα (ςχιματα λόγου ερωτιςεισ)

και ςτθ λζξθ laquoτὸν ςτρατθγὸνraquo(8) Να διαγράψετε τον χαρακτιρα τθσ Λςμινθσ ςτθριηόμενοι ςτα εκφραςτικά μζςα και ςτισ φράςεισ laquoἘμοὶ μὲν

οὐδεὶσ μῦκοσraquo (11) και laquoοὔτrsquo εὐτυχοῦςα μᾶλλον οὔτrsquo ἀτωμένθraquo(17) Εντοπίηετε ςτουσ ςτίχουσ 1-17 τθν ςοφόκλεια τεχνικι τθσ φωτοςκίαςθσ των χαρακτιρων

3 Λζξθ Να αναφζρετε τα ςχιματα λόγου που αιςκθτοποιοφν τθν τραγικότθτα τθσ ηωισ τθσ Αντιγόνθσ και τθσ Λςμινθσ

να μελετιςετε τισ υποςθμειϊςεισ]

Να ςυγκρίνετε τον τρόπο παρουςίαςθσ τθσ Αντιγόνθσ και τθσ Λςμινθσ ςτον πρόλογο με εκείνον ςτο ςτίχο 155 Κορυφαίοσ Αλλά να ο Κρζοντασ του Μενοικζα μπαίνει

4 Όψθ Ρϊσ φαντάηεςτε ντυμζνεσ τθν Αντιγόνθ και τθν Λςμινθ να μελετιςετε τθν ειςαγωγι laquoΟι ςυντελεςτζσ τθσ

παράςταςθσraquo]

Να εντοπίςετε το ςκθνικό χρόνο ςτθριηόμενοι ςε κειμενικοφσ δείκτεσ

5 Διάνοια Στθριηόμενοι ςτο ριμα laquoφαςιraquo(7) να ςχολιάςετε τθ κζςθ τθσ γυναίκασ ςτθν αρχαία Ακινα

Θ Αντιγόνθ ι θ Λςμινθ πιςτεφετε ότι κα κζρδιηε περιςςότερο τθ ςυμπάκεια του ακθναϊκοφ κοινοφ εκείνθσ τθσ εποχισ ζτςι όπωσ παρουςιάηεται θ κακεμιά τουσ ςτον πρόλογο

Να προςπακιςετε να νοθματοδοτιςετε τισ ζννοιεσ laquoἀλγεινὸνraquo laquoἄτθσraquo laquoαἰςχρὸνraquo laquoἄτιμόνraquo (4-5)

6 υντακτικό Να χαρακτθρίςετε ςυντακτικά τισ υπογραμμιςμζνεσ λζξεισ του αρχαίου κειμζνου

7 Γραμματικι

Να κλίνετε τθν οριςτικι αορίςτου βrsquo των laquoλανκάνειraquo laquoἐςτινraquo

Να αντικαταςτιςετε χρονικά τον ρθματικό τφπο laquo Ἔχεισraquo

8 Λεξιλογικά

Να εντοπίςετε αε λζξεισ του κειμζνου που να ζχουν ετυμολογικι ςυγγζνεια με τισ παρακάτω ομάδεσ νε

λζξεων πάροδοσ οδικόσ_________+ ιςτορία είδθςθ________+ φάνταςμα απόφαςθ___________+

ςχιμα ςχζςθ ςχεδόν εξισ ραβδοφχοσ ιςχυρόσ _______+

Καλό διάβαςμα

3

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

Πρόλογοσ Η Αντιγόνθ ανακοινϊνει ςτθν Ιςμινθ τθν πρόκεςι τθσ να κάψει τον αδερφό τουσ Πολυνείκθ

2ο φφλλο εργαςίασ

Πρόλογοσ ςτίχοι 18-38

ΑΝ Ἤιδθ12 καλῶσ καί ςrsquo ἐκτὸσ αὐλείων πυλῶν

τοῦδrsquo οὕνεκrsquo ἐξέπεμπον ὡσ μόνθ κλύοισ

(20) Ι Τί δrsquo ἔςτι δθλοῖσ γάρ τι καλχαίνουςrsquo13 ἔποσ

ΑΝ Οὐ γὰρ τάφου νῷν τὼ καςιγνήτω Κρέων

τὸν μὲν προτίςασ τὸν δrsquo ἀτιμάςασ ἔχει14

Ἐτεοκλέα μέν ὡσ λέγουςι ςὺν δίκῃ

χρθςκεὶσ δικαίᾳ15 καὶ νόμῳ κατὰ χκονὸσ

(25) ἔκρυψε τοῖσ ἔνερκεν ἔντιμον νεκροῖσ

τὸν δrsquo ἀκλίωσ κανόντα Ρολυνείκουσ νέκυν

ἀςτοῖςί φαςιν ἐκκεκθρῦχκαι τὸ μὴ

τάφῳ καλύψαι μθδὲ κωκῦςαί16 τινα

ἐᾶν δrsquo ἄκλαυτον ἄταφον οἰωνοῖσ γλυκὺν

(30) κθςαυρὸν εἰςορῶςι πρὸσ χάριν βορᾶσ

Τοιαῦτά φαςι τὸν ἀγακὸν17 Κρέοντα ςοὶ

κἀμοί λέγω γὰρ κἀμέ κθρύξαντrsquo ἔχειν

καὶ δεῦρο νεῖςκαι ταῦτα τοῖςι μὴ εἰδόςιν

ςαφῆ προκθρύξοντα καὶ τὸ πρᾶγμrsquo ἄγειν

(35) οὐχ ὡσ παρrsquo οὐδέν ἀλλrsquo ὃσ ἂν τούτων τι δρᾷ

φόνον προκεῖςκαι δθμόλευςτον ἐν πόλει

Οὕτωσ ἔχει ςοι ταῦτα καὶ δείξεισ τάχα

εἴτrsquo εὐγενὴσ πέφυκασ εἴτrsquo ἐςκλῶν κακή

ΑΝΣΙΓΟΝΗ Ιμουνα ςίγουρθ γι αυτό ςε φϊναξα εδϊ ζξω από τισ πφλεσ τθσ αυλισ μόνθ ςου να μ ακοφςεισ

ΙΜΗΝΗ Μα τι ςυμβαίνει Ταραχι ο λόγοσ ςου δθλϊνει

ΑΝΣΙΓΟΝΗ Μιπωσ δεν ζχει ο Κρζοντασ τα δυο μασ τα αδζλφια το να καμμζνο με τιμζσ και τ άλλο ατιμαςμζνο Λζνε πωσ τον Ετεοκλι ςφμφωνα με το δίκιο και με το νόμο που κρατεί τον ζκαψε ςτο χϊμα ϊςτε να πάει ςτουσ νεκροφσ με τισ τιμζσ που πρζπει Το κακοκάνατο κορμί όμωσ του Ρολυνείκθ εβγικε λζει διαταγι κανείσ να μθν το κάψει κι οφτε κανείσ ςτθν πόλθ αυτι πρζπει να το κρθνιςει μα να τ αφιςουν άκλαυτο κι άταφο για τα όρνια γλυκιά τρυφι που ψάχνουνε να φάνε λιμαςμζνα Αυτά λζνε ο Κρζοντασ για ςζνα και για μζνα για μζνα ναι ο αγακόσ ζχει διακθρφξειmiddot και πωσ κα ρκει ςε λίγο εδϊ για όςουσ δεν τα ξζρουν

να τουσ τα πει ξεκάκαραmiddot και κεωρεί το κζμα όχι ωσ κάτι αψιφιςτο μα όποιοσ το τολμιςει κα βρει με λικοβολιςμό κάνατο απ τθν πόλθ Ζτςι ζχουν τα πράγματα για ςζναmiddot και κα δείξεισ αν είςαι από ευγενικι γενιά ι τθν ντροπιάηεισ

1 Μφκοσ Θ Αντιγόνθ ςτον 8 ςτ laquoκήρυγμα κεῖναι τὸν ςτρατθγὸν ἀρτίωσraquo υπαινίχκθκε τθν περίφθμθ διαταγι του Κρζοντα

και τϊρα τθν λζει αναλυτικά ςτθν Λςμινθ Ο Σοφοκλισ δικαιολογθμζνα βάηει τον Κρζοντα ςτο Αrsquo επειςόδιο να επαναλάβει τθ διαταγι ςτ 193- 206

διακιρυξα για τα παιδιά του Οιδίποδα τον Ετεοκλι που χάκθκε ςαν ιρωασ ςτθ μάχθ υπεραςπίηοντασ τθν πόλθ του τάφοσ να τον δεχκεί με προςφορζσ τιμισ κακϊσ αρμόηει ςτουσ ιρωεσ νεκροφσ Τον αδερφό του πάλι τον Πολυνείκθ εννοϊ που χϊρα πατρικι και ντόπιουσ κεοφσ εξόριςτοσ γυρνϊντασ κζλθςε πζρα για πζρα

να πυρπολιςει δικό του αίμα κζλθςε να πιει δικοφσ του ςτθ ςκλαβιά να ςφρει αυτόν λζω ςτθν πόλθ τοφτθ βγικε προςταγι κανείσ να μθ νεκροςτολίςει να μθ κρθνιςει κανείσ να τον αφιςουν άκαφτο κορμί ρθμάδι τα ςκυλιά να τον ξεςκίςουν και τα όρνια

Τι αποκρφπτει θ Αντιγόνθ και γιατί

12 Ειρωνεία τθσ Αντιγόνθσ για τθν απάκεια τθσ Λςμινθσ 13 Μεταφορά από τθν τρικυμιςμζνθ και ςκοτεινι κάλαςςα αποκαλυπτικι για τον τρόπο αντίδραςθσ τθσ Αντιγόνθσ 14 Ερϊτθςθ και περίφραςθ (περιφραςτικό τφποσ παρακειμζνου ) ψυχικι ζνταςθ και αγανάκτθςθ Αντιγόνθσ 15 Ετυμολογικό ςχιμα ςὺν δίκῃ χρθςκεὶσ δικαίᾳ θ Αντιγόνθ δείχνει πόςο ςυμφωνεί με τθν ταφι του Ετεοκλι Απλϊσ διαφωνεί με τθν απαγόρευςθ ταφισ του Ρολυνείκθ 16 Ρρωκφςτερο δείχνει εμφατικά πόςο ενοχλεί τθν Αντιγόνθ θ απαγόρευςθ τθσ ταφισ 17 Ειρωνεία Αντιγόνθσ προσ Κρζοντα πολφ γενναίοσ είναι που τα βάηει με νεκροφσ Ρολφ θκικόσ είναι που παραβιάηει τουσ άγραφουσ νόμουσ

4

Θ Αντιγόνθ λζει ότι ο Κρζοντασ κακόριςε ωσ ποινι για τον παραβάτθ τθσ διαταγισ του τον laquoδθμόλευςτονraquo κάνατο δθλαδι κάνατο με δθμόςιο λικοβολιςμό που αφοροφςε τουσ προδότεσ και τουσ ιερόςυλουσ Ο Κρζοντασ ςτο τζλοσ του Γrsquo επειςοδίου μετά τθν ςφγκρουςι του με τον Αίμονα αλλάηει τθν τιμωρία ςτ773-776

ΚΡΕΟΝΣΑ Θα πάω ςε απάτθτο από ανκρϊπουσ τόπο και κα τθν κλείςω ηωντανι μεσ ςε ςπθλιά του βράχου βάηοντασ λιγοςτι τροφι μονάχα για το ξόρκι για ν αποφφγει θ πόλθ μασ το μίαςμα από τοφτθ

Μπορείτε να υποψιαςτείτε γιατί ο Κρζοντασ άλλαξε τθν απόφαςι του

2 Ήκοσ Θ Αντιγόνθ λζει ότι ο Κρζοντασ ζχει βγάλει μια διαταγι laquoπανδήμῳ πόλειraquo(7) και laquoἀςτοῖςί hellipἐκκεκθρῦχκαιraquo (27)

Στουσ ςτίχουσ 31-32 όμωσ θ ίδια πάλι λζει ότι τθ διαταγι τθν ζβγαλε ο Κρζοντασ laquoςοὶ κἀμοίraquo Εξθγιςτε τθν αντίφαςθ αυτι λαμβάνοντασ υπόψθ α τθ χαρά τθσ παρόδου του χοροφ που επιβεβαιϊνει τθν Αντιγόνθ β τουσ προςωπικοφσ φόβουσ του Κρζοντα ωσ νζου θγζτθ γ τισ ςτερεοτυπικζσ αρχαιοελλθνικζσ αντιλιψεισ για τθ κζςθ τθσ γυναίκασ

laquoλέγω γὰρ κἀμέraquo Αν ιςαςτε εςείσ ο υποκριτισ τθσ Αντιγόνθσ πϊσ κα εκφωνοφςατε τθ φράςθ αυτι

3 Λζξθ Να αναφζρετε τα ςχιματα λόγου που διαγράφουν τθν ψυχικι κατάςταςθ τθσ Αντιγόνθσ να μελετιςετε τισ

υποςθμειϊςεισ+

Να εντοπίςετε τον ςτίχο εκείνο ο οποίοσ προοικονομεί τθν ζλευςθ του Κρζοντα και του χοροφ

4 Όψθ Να εντοπίςετε το ςκθνικό χϊρο ςτθριηόμενοι ςε κειμενικοφσ δείκτεσ

5 Διάνοια Ο Αριςτοτζλθσ πίςτευε ότι θ θκικι ιταν κζμα laquoζκουσraquo δθλαδι ςυνικειασ εξάςκθςθσ ςτισ ενάρετεσ πράξεισ Ο

Σοφοκλισ μζςα από τα λόγια τθσ Αντιγόνθσ ποια αντίλθψθ για τθν θκικι εκφράηει Για τθν απάντθςι ςασ να ςτθριχκείτε ςτον ςτ 38 laquoεἴτrsquo εὐγενὴσ πέφυκασ εἴτrsquo ἐςκλῶν κακήraquo

Στο άκουςμα των διαταγϊν του Κρζοντα δθμιουργοφνταν προφανϊσ ποικίλα ςυναιςκιματα και αντιδράςεισ ανάμεςα ςτουσ κεατζσ που παρακολουκοφςαν Αν εςείσ με μια χρονομθχανι βριςκόςαςτε ςτο 442πΧ και παρακολουκοφςατε κακιςμζνοι ςτα ικρία τθ διδαςκαλία τθσ Αντιγόνθσ ποιον κα υποςτθρίηατε τον Κρζοντα τθν Αντιγόνθ ι και τουσ δυο και γιατί 6 υντακτικό

Να χαρακτθρίςετε ςυντακτικά τισ υπογραμμιςμζνεσ δευτερεφουςεσ προτάςεισ του αρχαίου κειμζνου

Να χαρακτθρίςετε ςυντακτικζσ τισ μετοχζσ με ζντονα γράμματα εἰςορῶςι προκθρύξοντα

7 Γραμματικι

Να γράψετε το βrsquo ενικό πρόςωπο του παρακειμζνου ΕΦ των

ἐξέπεμπον rarr

λέγουςι rarr

ἐκκεκθρῦχκαι rarr

ἄγειν rarr

Να γράψετε τισ πλάγιεσ πτϊςεισ του πλθκυντικοφ αρικμοφ του ουςιαςτικοφ laquoἔποσraquo

8 Λεξιλογικά Να ςυμπλθρϊςετε το κενό με μια λζξθ από το αε κείμενο ζτςι ϊςτε να ολοκλθρωκεί ο πιο

όμορφοσ (κατά τθν Πλγα Κομνθνοφ- Κακριδι) ςτίχοσ τθσ Λλιάδασ

laquoΕἷσ _________ ἄριςτοσ ἀμφνεςκαι περὶ πάτρθσraquo

Καλό διάβαςμα

5

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

Πρόλογοσ Η Αντιγόνθ ανακοινϊνει ςτθν Ιςμινθ τθν πρόκεςι τθσ να κάψει τον αδερφό τουσ Πολυνείκθ

3ο φφλλο εργαςίασ

Πρόλογοσ ςτίχοι 39-68

Ι Τί δrsquo ὦ ταλαῖφρον εἰ τάδrsquo ἐν τούτοισ ἐγὼ

(40) λύουςrsquo ἂν εἴκrsquo ἅπτουςα18 προςκείμθν πλέον

ΑΝ Εἰ ξυμπονήςεισ καὶ ξυνεργάςῃ19 ςκόπει

Ι Ροῖόν τι κινδύνευμα ποῖ γνώμθσ ποτrsquo εἶ20

ΑΝ Εἰ τὸν νεκρὸν ξὺν τῇδε κουφιεῖσ χερί

Ι Ἦ γὰρ νοεῖσ κάπτειν ςφrsquo ἀπόρρθτον πόλει

(45) ΑΝ Τὸν γοῦν ἐμὸν καὶ τὸν ςόν ἢν ςὺ μὴ κέλῃσ

ἀδελφόνmiddot οὐ γὰρ δὴ προδοῦςrsquo ἁλώςομαι

Ι Ὦ ςχετλία Κρέοντοσ ἀντειρθκότοσ

ΑΝ Ἀλλrsquo οὐδὲν αὐτῷ τῶν ἐμῶν μrsquo εἴργειν μέτα

Ι Οἴμοιmiddot φρόνθςον ὦ καςιγνήτθ πατὴρ

(50) ὡσ νῷν ἀπεχκὴσ δυςκλεήσ τrsquo ἀπώλετο

πρὸσ αὐτοφώρων ἀμπλακθμάτων διπλᾶσ

ὄψεισ ἀράξασ αὐτὸσ αὐτουργῷ χερίmiddot

ἔπειτα μήτθρ καὶ γυνή διπλοῦν ἔποσ

πλεκταῖςιν ἀρτάναιςι λωβᾶται βίονmiddot

(55) τρίτον δrsquo ἀδελφὼ δύο μίαν κακrsquo ἡμέραν

αὐτοκτονοῦντε τὼ ταλαιπώρω μόρον

κοινὸν κατειργάςαντrsquo ἐπαλλήλοιν χεροῖν

Νῦν δrsquo αὖ μόνα δὴ νὼ λελειμμένα ςκόπει

ὅςῳ κάκιςτrsquo ὀλούμεκrsquo εἰ νόμου βίᾳ

(60) ψῆφον τυράννων ἢ κράτθ παρέξιμεν

Ἀλλrsquo ἐννοεῖν χρὴ τοῦτο μὲν γυναῖχrsquo ὅτι

ἔφυμεν ὡσ πρὸσ ἄνδρασ οὐ μαχουμέναmiddot

ἔπειτα δrsquo οὕνεκrsquo ἀρχόμεςκrsquo ἐκ κρειςςόνων

καὶ ταῦτrsquo ἀκούειν κἄτι τῶνδrsquo ἀλγίονα

(65) Ἐγὼ μὲν οὖν αἰτοῦςα τοὺσ ὑπὸ χκονὸσ

ξύγγνοιαν ἴςχειν ὡσ βιάηομαι τάδε

τοῖσ ἐν τέλει βεβῶςι πείςομαιmiddot τὸ γὰρ

περιςςὰ πράςςειν οὐκ ἔχει νοῦν οὐδένα

ΙΜΗΝΗ Τι παραπάνω δφςτυχθ αν όντωσ ζχουν ζτςι λφνοντασ είτε δζνοντασ κα ιταν να προςκζςω ΑΝΣΙΓΟΝΗ Σκζψου αν κα ςυνεργαςτείσ και κα με βοθκιςεισ ΙΜΗΝΗ Σε ποια πράξθ παράτολμθ Ροφ πάει το μυαλό ςου ΑΝΣΙΓΟΝΗ Αν κα ςθκϊςεισ το νεκρό μαηί μ αυτό το χζρι ΙΜΗΝΗ Μα να τον κάψεισ ςκζφτθκεσ τον αποκθρυγμζνο ΑΝΣΙΓΟΝΗ Τον αδερφό μου βζβαια μαηί και το δικό ςου άμα εςφ δεν το δεχτείσmiddot και δε κα τον προδϊςω ΙΜΗΝΗ Ω δφςτυχθ Ο Κρζοντασ το ζχει απαγορεφςει ΑΝΣΙΓΟΝΗ Να εμποδίςει χρζοσ μου δικαίωμα δεν ζχει ΙΜΗΝΗ Αλίμονο Σκζψου αδελφι πόςο πια μιςθμζνοσ και ντροπιαςμζνοσ χάκθκε ο δόλιοσ μασ πατζρασ που ριμαξε τα μάτια του με το δικό του χζρι ςαν ζφερε μόνοσ ςτο φωσ τα μαφρα κρίματά του Φςτερα θ γυναίκα του και μάνα του πια ζνα με τθν πολφπλεχτθ κθλειά ρθμάηει τθ ηωι τθσ Τρίτωςαν τα αδζλφια μασ τα δυο που ςε μια μζρα τα μαφρα αλλθλοςφάχτθκαν κι ο ζνασ απ το χζρι του άλλου βρικε κάνατο πικρό καταραμζνο Και τϊρα εμείσ που μείναμε ζρμεσ και μόνεσ ςκζψου πόςο φρικτότερα κι οι δυο κ αφανιςτοφμε αν ίςωσ παράνομα αψθφιςουμε τθ δφναμθ τυράννου Βάλε καλά μεσ ςτο μυαλό πωσ είμαςτε γυναίκεσ και πόλεμο ν ανοίξουμε με άνδρεσ δεν μποροφμε Κι ζπειτα αφοφ μασ κυβερνοφν πιο δυνατοί ςτ αλικεια κι αυτά πρζπει ν ακοφςουμε και πιο ςκλθρά ακόμα Γι αυτό κι εγϊ γυρεφοντασ απ τουσ νεκροφσ ςυγγνϊμθ που αναγκάηομαι ς αυτό παρά τθ κζλθςι μου κα υποταχτϊ ςτουσ άρχοντεσmiddot είναι κακάρια τρζλα να κζλεισ ότι ξεπερνάει τθ δφναμθ που ζχεισ

1 Μφκοσ Να αφθγθκείτε το μφκο των Λαβδακιδϊν ςτθριηόμενοι ςτα λόγια τθσ Λςμινθσ ςτ 49-57 και ειδικότερα ςτισ λζξεισ πατὴρ

(49) μήτθρ (53) ἀδελφὼ (55) να ςυμβουλευτείτε και τθν ειςαγωγι ςασ+

2 Ήκοσ

Θ Λςμινθ επιχειρθματολογεί προςπακϊντασ να αποτρζψει τθν Αντιγόνθ από τθν ειλθμμζνθ απόφαςθ τθσ ταφισ του

Ρολυνείκθ παρά τισ διαταγζσ του νεόκοπου βαςιλιά Κρζοντα Ραρατίκενται τα 4 επιχειριματά τθσ Να τα ελζγξετε

ςτθριηόμενοι ςτισ οδθγίεσ που ςασ δίνονται

18 Ραροιμιακι ζκφραςθ αμθχανίασ ενδεικτικι τθσ ταραχισ τθσ Λςμινθσ 19 Σχεδόν ςυνϊνυμα ριματα αλλά το πρϊτο ζχει γενικότερθ ςθμαςία Θ πρόκεςθ laquoξυνraquo με τθν επανάλθψι τθσ δείχνει εμφατικά τθ κζλθςθ τθσ Αντιγόνθσ να ςυμπράξει μαηί τθσ και θ Λςμινθ ςε ζνα ζργο που ιδθ ζχει αποφαςίςει θ ίδια θ Αντιγόνθ να υλοποιιςει 20 Οι ερωτιςεισ τθσ Λςμινθσ δείχνουν τθ διςτακτικότθτά τθσ

6

1ο επιχείρθμα φοβάται τον κάνατο (με λικοβολιςμό) δθλαδι φοβάται να μθν ζχουν κακό κάνατο όπωσ οι προθγοφμενοι

τθσ γενιάσ τουσ (οδθγία ελζγχου επιχειριματοσ ανατρζξτε ςτουσ λόγουσ για τουσ οποίουσ οι προθγοφμενοι τθσ γενιάσ τουσ είχαν κακό

κάνατο Θ επικείμενθ πράξθ τθσ Αντιγόνθσ και τθσ Λςμινθσ ζχει καμιά ςχζςθ με τισ πράξεισ εκείνων)

2ο επιχείρθμα θ γυναικεία φφςθ είναι αδφναμθ και δεν μπορεί να τα βάηουν οι γυναίκεσ με τουσ άντρεσ (οδθγία ελζγχου

επιχειριματοσ για τθν εποχι εκείνθ τόςο του μφκου όςο και του Ακθναϊκοφ κοινοφ θ άποψθ αυτι ιταν αποδεκτι Σκεφτείτε όμωσ

πωσ ιταν γνωςτζσ από το μφκο και δυναμικζσ γυναίκεσ πχ θ Θλζκτρα θ Μιδεια θ Άλκθςτθ)

3ο επιχείρθμα πρζπει να υποταςςόμαςτε ςτισ εντολζσ του μονάρχθ (οδθγία ελζγχου επιχειριματοσ για τθν εποχι του μφκου θ

άποψθ αυτι ιταν αποδεκτι Ιταν όμωσ και για τθν εποχι του Ακθναϊκοφ κοινοφ Μελετιςτε και τα λόγια τθσ ίδιασ τθσ Λςμινθσ ςτον

ςτ 79 βίᾳ πολιτῶν δρᾶν ἔφυν ἀμήχανοσ)

4ο επιχείρθμα αδυναμία χαρακτιρα το να κάνει κάποιοσ κάτι πάνω από τισ δυνάμεισ του είναι τρζλα (οδθγία ελζγχου

επιχειριματοσ δείτε τθν αντιπρόταςθ τθσ Αντιγόνθσ ςτον ςτ 91 Οὐκοῦν ὅταν δὴ μὴ ςκένω πεπαύςομαι)

Θ Λςμινθ θ επιφυλακτικι αυτι Λςμινθ του προλόγου ςτο 2ο επειςόδιο μπροςτά ςτον ίδιο τον Κρζοντα κα αναφωνιςει

Δέδρακα τοὔργον εἴπερ ἥδrsquo ὁμορροκεῖ

καὶ ξυμμετίςχω καὶ φέρω τῆσ αἰτίασ (536-537) Μπορείτε να φανταςτείτε γιατί ςτο 2ο επειςόδιο θ Λςμινθ ξεχνάει όλα τα

επιχειριματα του προλόγου

3 Λζξθ

Στθριηόμενοι ςτα ςχιματα λόγου και ςτισ λεκτικζσ επιλογζσ του ποιθτι ςτουσ ςτίχουσ 40 41 42 να δείξετε τθν αντίκεςθ

των χαρακτιρων τθσ Αντιγόνθσ και τθσ Λςμινθσ να μελετιςετε τισ υποςθμειϊςεισ+

4 Όψθ

Να ερμθνεφςετε ωσ θκοποιοί από το πρωτότυπο κείμενο ι από τθ μετάφραςθ τουσ ςτίχουσ 43- 47 Να προςζξετε ότι ςτθ

φράςθ ξὺν τῇδε κουφιεῖσ χερί κρφβεται ζνα εξωγλωςςικό ςτοιχείο και ότι θ λζξθ ςφrsquo κινεί τθν εςωτερικι δράςθ21

προςζξτε τθν αντικατάςταςθ τθσ προθγοφμενθσ λζξθσ από τθν λζξθ ἀδελφόν από τθν Αντιγόνθ+

5 Διάνοια

Να ςκιαγραφιςετε τθ κζςθ του πολίτθ ςτθν κοινωνία τθσ Κιβασ βγάηοντασ ςυμπεράςματα από τθ ςτάςθ που κρατά θ

Λςμινθ απζναντι ςτθν τιμωρία ςτθν εξουςία και ςτα προςωπικά τθσ όρια

Να ςκιαγραφιςετε τθ κζςθ τθσ γυναίκασ ςτθν κοινωνία τθσ Κιβασ ςτθριηόμενοι ςτθ ςτάςθ τθσ Λςμινθσ

Θ Αντιγόνθ νιϊκει χρζοσ για τον νεκρό αδερφό τθσ (ςτ46 οὐ γὰρ δὴ προδοῦςrsquo ἁλώςομαι) Λςχφει κάτι ανάλογο ςιμερα

6 υντακτικό Να χαρακτθρίςεισ ςυντακτικά τισ υπογραμμιςμζνεσ λζξεισ του αε κειμζνου

7 Γραμματικι

Να γραφοφν οι ορκζσ πτϊςεισ του ουςιαςτικοφ ldquoὄψεισrdquo ςτον ενικό αρικμό

Να κλικοφν οι προςωπικζσ αντωνυμίεσ Ἐγὼ και ςὺ ςτον πλθκυντικό αρικμό

8 Λεξιλογικά

Να βρείτε μια ςυγγενικι ετυμολογικά λζξθ του ριματοσ λωβᾶται ςτα νζα ελλθνικά

Να βρείτε με ποια λζξθ του αε κειμζνου είναι ςυγγενικι ετυμολογικά θ νε λζξθ ελλιπισ

Καλό διάβαςμα

21 εςωτερικι δράςθ λζξθ φράςθ κίνθςθ ςυμπεριφορά ενόσ προςϊπου που προκαλεί τθ ςυναιςκθματικι αντίδραςθ (κετικι ι αρνθτικι) ενόσ άλλου προςϊπου vs εξωτερικι δράςθ λζξθ φράςθ κίνθςθ ςυμπεριφορά που προκαλεί τθν είςοδο ι τθν ζξοδο ενόσ προςϊπου από τθ ςκθνι (πχ το γεγονόσ ότι ο Κρζοντασ φτάνει ςε φβρθ προκαλεί τθν ζλευςθ του μάντθ Τειρεςία)

7

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

Πρόλογοσ Η Αντιγόνθ ανακοινϊνει ςτθν Ιςμινθ τθν πρόκεςι τθσ να κάψει τον αδερφό τουσ Πολυνείκθ

4ο φφλλο εργαςίασ

Πρόλογοσ ςτίχοι 69-99

ΑΝ Οὔτrsquo ἂν κελεύςαιμrsquo οὔτrsquo ἄν εἰ κέλοισ ἔτι

(70) πράςςειν ἐμοῦ γrsquo ἂν ἡδέωσ δρῴθσ μέτα

Ἀλλrsquo ἴςκrsquo ὁποῖά ςοι δοκεῖ κεῖνον δrsquo ἐγὼ

κάψωmiddot καλόν μοι τοῦτο ποιούςῃ κανεῖν

Φίλθ μετrsquo αὐτοῦ κείςομαι φίλου22 μέτα

ὅςια πανουργήςαςrsquo23middot ἐπεὶ πλείων χρόνοσ

(75) ὃν δεῖ μrsquo ἀρέςκειν τοῖσ κάτω τῶν ἐνκάδε

Ἐκεῖ γὰρ αἰεὶ κείςομαιmiddot ςοὶ δrsquo εἰ δοκεῖ

τὰ τῶν κεῶν ἔντιμrsquo ἀτιμάςαςrsquo ἔχε24

Ι Ἐγὼ μὲν οὐκ ἄτιμα ποιοῦμαι τὸ δὲ

βίᾳ πολιτῶν δρᾶν ἔφυν ἀμήχανοσ

(80) ΑΝ Σὺ μὲν τάδrsquo ἂν προὔχοιmiddot ἐγὼ δὲ δὴ τάφον

χώςουςrsquo ἀδελφῷ φιλτάτῳ πορεύςομαι

Ι Οἴμοι ταλαίνθσ ὡσ ὑπερδέδοικά ςου

ΑΝ Μὴ rsquoμοῦ προτάρβειmiddot τὸν ςὸν ἐξόρκου25 πότμον

Ι Ἀλλrsquo οὖν προμθνύςῃσ γε τοῦτο μθδενὶ

(85) τοὔργον κρυφῇ δὲ κεῦκε26 ςὺν δrsquo αὔτωσ ἐγώ

ΑΝ Οἴμοι καταύδαmiddot πολλὸν ἐχκίων ἔςῃ

ςιγῶςrsquo ἐὰν μὴ πᾶςι κθρύξῃσ τάδε

Ι Κερμὴν ἐπὶ ψυχροῖςι27 καρδίαν ἔχεισ

ΑΝ Ἀλλrsquo οἶδrsquo ἀρέςκουςrsquo οἷσ μάλιςκrsquo ἁδεῖν με χρή

(90) Ι Εἰ καὶ δυνήςῃ γrsquomiddot ἀλλrsquo ἀμθχάνων ἐρᾷσ

ΑΝ Οὐκοῦν ὅταν δὴ μὴ ςκένω πεπαύςομαι

Ι Ἀρχὴν δὲ κθρᾶν οὐ πρέπει τἀμήχανα

ΑΝ Εἰ ταῦτα λέξεισ ἐχκαρῇ μὲν ἐξ ἐμοῦ

ἐχκρὰ28 δὲ τῷ κανόντι προςκείςῃ δίκῃ

(95) Ἀλλrsquo ἔα με καὶ τὴν ἐξ ἐμοῦ δυςβουλίαν29

πακεῖν τὸ δεινὸν τοῦτο30middot πείςομαι γὰρ οὐ

τοςοῦτον οὐδὲν ὥςτε μὴ οὐ καλῶσ κανεῖν

Ι Ἀλλrsquo εἰ δοκεῖ ςοι ςτεῖχεmiddot τοῦτο δrsquo ἴςκrsquo ὅτι

ἄνουσ μὲν ἔρχῃ τοῖσ φίλοισ δrsquo ὀρκῶσ φίλθ31

ΑΝΣΙΓΟΝΗ Οφτε και ςε παρακαλϊ οφτε κι αν το κελιςεισ μαηί μου να ςυνεργαςτείσ τϊρα πια κα χαιρόμουν Ζχε τθ γνϊςθ που κρατείσmiddot εκείνον κα τον κάψω εγϊmiddot τιμι μου ο κάνατοσ κάνοντασ τζτοια πράξθ Αγαπθμζνθ απ αυτόν πλάι ς αγαπθμζνον κα κείτομαι για ιερό κρίμαmiddot πιότερο χρόνο πρζπει ν αρζςω ςτουσ νεκροφσ παρά ςε όςουσ ηοφνε Εκεί κά μαι αιϊνιαmiddot κι εςφ αν το νομίηεισ ατίμαηε ότι οι κεοί τίμιο κεωροφνε ΙΜΗΝΗ Δεν τ ατιμάηωmiddot δφναμθ μονάχα που δεν ζχω αντίκετα ςτθ κζλθςθ των πολιτϊν να πάω ΑΝΣΙΓΟΝΗ Αυτά να προφαςίηεςαιmiddot εγϊ όμωσ ςτον τάφο τον ακριβό μου αδελφό κα πάω να τον βάλω ΙΜΗΝΗ Αλίμονό ςου δφςτυχθ Για ςζνα πόςο τρζμω ΑΝΣΙΓΟΝΗ Πχι να τρζμεισ και για μεmiddot βόλεψε τθ ηωι ςου ΙΜΗΝΗ Τα ςχζδιά ςου πουκενά να μθν τα φανερϊςεισmiddot κρφψου κινιςου μυςτικάmiddot ζτςι κι εγϊ κα κάνω ΑΝΣΙΓΟΝΗ Φϊναξε και διαλάλθςεmiddot πιο μιςθτι κα είςαι τθ γλϊςςα ςου άμα κρατάσ αν δεν τα πεισ ςε όλουσ ΙΜΗΝΗ Κερμι για πράγματα ψυχρά που είναι θ καρδιά ςουhellip ΑΝΣΙΓΟΝΗ Μα ξζρω νά μαι αρεςτι ς όςουσ κυρίωσ πρζπει ΙΜΗΝΗ Αν το μπορζςεισ βζβαιαmiddot τ αδφνατα γυρεφεισ ΑΝΣΙΓΟΝΗ Πταν κα δω πωσ δεν μπορϊ τότε κα ςταματιςω ΙΜΗΝΗ Απ τθν αρχι τ αδφνατα να κυνθγάσ δεν πρζπει ΑΝΣΙΓΟΝΗ Αν ςυνεχίςεισ να τα λεσ κι εγϊ κα ςε μιςιςω κα ςε μιςιςει κι ο νεκρόσ όταν κα πασ κοντά του Άςε με εμζ και τθν τρελι τθν άμυαλι μου γνϊςθ να πάκουμε τθ ςυμφορά που λεσmiddot μα δε κα πάκω τίποτα το φρικτότερο να μθν πεκάνω τίμια ΙΜΗΝΗ Αν το νομίηεισ πιγαινεmiddot να ξζρεισ όμωσ ότι χωρίσ το νου τραβάσ μπροςτά μα φίλθ για τουσ φίλουσ

22 Επανάλθψθ εμφατικά θ αδελφικι αγάπθ 23 Οξφμωρο όςιο για τουσ κεοφσ κακό για τον άνκρωπο- Κρζοντα 24 Ρερίφραςθ για ζνδειξθ τθσ ζνταςθσ 25 Μεταφορά και ειρωνεία 26 Εκ παραλλιλου προμθνύςῃσ hellipμθδενὶ (-) κρυφῇ δὲ κεῦκε (+) μθ το πεισ ςε κανζναν ndash κράτα το κρυφό|| πλεοναςμόσ κρυφῇ δὲ κεῦκε ενδεικτικά των αιςκθμάτων τθσ Λςμινθσ 27 Αντίκεςθ και μεταφορά ενδεικτικά των αιςκθμάτων τθσ Λςμινθσ 28 Επανάλθψθ αποκαλφπτει τα αιςκιματα τθσ Αντιγόνθσ προσ τθν Λςμινθ και τθ βεβαιότθτα ότι θ Αντιγόνθ κα πράξει τθν ταφι 29 Ειρωνεία προσ Λςμινθ 30 Ειρωνεία προσ Λςμινθ 31 Επανάλθψθ ενδεικτικι των αιςκθμάτων τθσ Λςμινθσ

8

1 Μφκοσ

Θερμὴν ἐπὶ ψυχροῖςι καρδίαν ἔχεισ(88) Να προςδιορίςετε το γεγονόσ το πρόςωπο ι τθν κατάςταςθ ςτθν οποία

αναφζρεται θ λζξθ ψυχροῖςι

Να προςδιορίςετε τα πρόςωπα ςτα οποία μπορεί να αναφζρεται θ λζξθ τοῖσ φίλοισ ςτον ςτ 99 ἄνουσ μὲν ἔρχῃ τοῖσ

φίλοισ δrsquo ὀρκῶσ φίλθ

Θ Αντιγόνθ οργιςμζνθ και απογοθτευμζνθ από τθν Λςμινθ φωνάηει ςτον ςτ 86 Οἴμοι καταύδα Ριςτεφετε ότι θ ςτάςθ

τθσ Αντιγόνθσ απζναντι ςτθν αξία τθσ ςιωπισ τθσ Λςμινθσ είναι ςωςτι Αν όχι μπορείτε να τθν δικαιολογιςετε

2 Ήκοσ

Θ Αντιγόνθ αμζςωσ μετά τθν επιχειρθματολογία τθσ Λςμινθσ εξωτερικά φαίνεται να οργίηεται Οὔτrsquo ἂν κελεύςαιμrsquo

οὔτrsquo ἄν (69) ἴςκrsquo(71) Ριςτεφετε ότι εςωτερικά νιϊκει τα ίδια ςυναιςκιματα

Θ Αντιγόνθ είναι ολοφάνερο ότι πλζον δεν προςπακεί να πείςει τθν Λςμινθ να ςυμπάξουν αλλά επιχειρθματολογεί

για να τθσ αποδείξει ότι θ ίδια ζχει δίκιο και θ Λςμινθ άδικο Ροια είναι τα επιχειριματα τθσ Αντιγόνθσ

Τα προθγοφμενα επιχειριματα θ Αντιγόνθ (αδελφικι αγάπθ amp υπακοι ςτουσ κεϊκοφσ νόμουσ) ςτο 2ο επειςόδιο τα

επαναλαμβάνει μπροςτά ςτον Κρζοντα αλλά με αντίςτροφθ ςειρά Μπορείτε να φανταςτείτε γιατί το κάνει αυτό

Θ Λςμινθ ξαναδικαιολογεί τθν άρνθςι τθσ να ςυμπράξει με ζνα νζο και ζνα προθγοφμενο επιχείρθμα Να τα

εντοπίςετε προςζχοντασ τον ςτ 79 βίᾳ πολιτῶν δρᾶν ἔφυν ἀμήχανοσ και να ελζγξετε τθν αξιοπιςτίασ τουσ (οδθγίεσ

ελζγχου νζου επιχειριματοσ ςκεφτείτε ότι προθγουμζνωσ μίλθςε για μοναρχικό κακεςτϊσ (63) ςκεφτείτε ποιοσ ζβγαλε τθ

διαταγι και αν οι κινιςεισ του Κρζοντα δείχνουν ότι οι πολίτεσ ςίγουρα ςυμφωνοφν μαηί του)

3 Λζξθ

Στθριηόμενοι ςτα ςχιματα λόγου να ςχολιάςετε τθν ψυχρι επικετικι και ειρωνικι ςτάςθ τθσ Αντιγόνθσ προσ τθν

Λςμινθ και τθν θπιότερθ και αδελφικι τθσ Λςμινθσνα μελετιςετε τισ υποςθμειϊςεισ+

4 Όψθ

Στο τζλοσ του προλόγου θ ςκθνι αδειάηει Από ποφ φεφγει θ Αντιγόνθ και από ποφ θ Λςμινθ

5 Διάνοια

Ἐκεῖ γὰρ αἰεὶ κείςομαι Θ φράςθ μζςα ςτθ λακωνικότθτά τθσ ςθκϊνει το βάροσ των απόψεων των αρχαίων Ελλινων

για τθν μετακανάτια ηωι ακαναςία και ζλλειψθ δράςθσ Σχολιάςτε τθν προθγοφμενθ άποψθ λαμβάνοντασ υπόψθ

και τθν άποψθ του Α Γεωργοπαπαδάκου Η μετακανάτια ηωι κεωρείται ωσ άκλια επιβίωςθ ςτθν οποία το μόνο

προνόμιο των θρϊων είναι να διατθριςουν τθ κζςθ που είχαν ςτθ γθ Η ςυναίςκθςθ τθσ ςυντομίασ τθσ ηωισ δεν

κάνει τουσ ιρωεσ τθσ αρχαιότθτασ φιλόψυχουσ Είναι ζτοιμοι να κυςιάςουν το πολφτιμο αγακό τθ ηωι τουσ για τθν

τιμι τουσ τθν τιμι του ζκνουσ τουσ για ζναν αδφνατο που κζλουν να προςτατεφςουν

6 υντακτικό Να εντοπίςετε το είδοσ των υπογραμμιςμζνων υποκετικϊν λόγων του αε κειμζνου

7 Γραμματικι

πείςομαι (96) να κλικεί θ οριςτικι ενεςτϊτα ΕΦ

λζξεισ (93) να κλικεί ςτθν ίδια ζγκλιςθ και φωνι ο ιςοδφναμοσ ςυνθρθμζνοσ τφποσ του

8 Λεξιλογικά

Να βρείτε 4 νεοελλθνικά ομόρριηα (απλά ι ςφνκετα) με το βrsquo ςυνκετικό τθσ λζξθσ πανουργιςαςrsquo(74)

Να βρείτε μια ςυγγενικι ετυμολογικά λζξθ του αε με τθν νεοελλθνικι λζξθ ουςία και μια με τθ λζξθ ςχζςθ

Καλό διάβαςμα

9

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

Πάροδοσ ςτίχοι 100-161 (από μετάφραςθ) Η χαρά32 των Θθβαίων για τθ ςωτθρία τθσ πόλθσ τουσ

5ο φφλλο εργαςίασ

1 Μφκοσ33

Στο 1ο μζροσ τθσ παρόδου μασ δίνεται θ περιγραφι τθσ μάχθσ Κθβαίων (Ετεοκλισ)- Αργείων (Ρολυνείκθσ) Μπορείτε από τθν αναφορά

τθσ θλιαχτίδασ να ςυμπεράνετε τα ςυναιςκιματα του χοροφ

Τι χρϊμα είχαν οι αςπίδεσ των Αργείων

Στο 2ο μζροσ τθσ παρόδου ο χορόσ εκφράηει τισ ευχαριςτίεσ του ςτουσ κεοφσ για τθν νίκθ κατά των Αργείων Ροιουσ κεοφσ ευχαριςτεί

και πϊσ αυτοί βοικθςαν

Στθριηόμενοι ςτθ φράςθ laquoτάμα κρεμάςαν χάλκινοraquo (ςτροφι βrsquo) να περιγράψετε τι ζκαναν οι Κθβαίοι μετά τθ νίκθ τουσ

Στο 3ο μζροσ τθσ παρόδου ο χορόσ απευκφνει πρόςκλθςθ ςε χορό Ροιουσ προςκαλεί ςτο χορό και γιατί

2 Ήκοσ

laquoΠολυνείκθσraquo - laquoφιλόνικα μιςόλογαraquo ςτθριηόμενοι ςτισ εκφράςεισ αυτζσ να εντοπίςετε το λογοπαίγνιο το οποίο εκφράηει ςτθν ουςία

τον χαρακτιρα του Ρολυνείκθ και να προςπακιςετε να διακρίνετε αν ο χορόσ κεωρεί τον Ρολυνείκθ όπωσ ο Κρζοντασ δθλαδι

προδότθ

laquoΑλλά να ο Κρζοντασhellipςυνάκροιςθraquo Εςτιαςμζνοι ςτα λόγια αυτά και ιδίωσ ςτισ φράςεισ laquo κεϊκζσ ςυγκυρίεσraquo και laquoτο μυαλό του

πελάγωςεraquo να ερμθνεφςετε τουσ υπαινιγμοφσ34

του χοροφ για τον Κρζοντα

3 Λζξθ

Ρϊσ φαντάηεςτε τθν θλιαχτίδα ωσ ματόκλαδο τθσ χρυςισ μζρασ ( παρομοίωςθ ςτθ ςτροφι αϋ) μπορείτε αν κάποιοσ κζλει να

ηωγραφίςει τθν εικόνα]

Ρϊσ φαντάηεςτε τθν θλιαχτίδα ωσ αρματθλάτθ (παρομοίωςθ ςτθ ςτροφι αrsquo) Τα άλογα ποιοι ιταν

Ρϊσ φαντάηεςτε τθν εξωτερικι εμφάνιςθ του Ρολυνείκθ να ςτθριχκείτε και ςτθν παρομοίωςι του με άςπρο αετό+

Στθριηόμενοι ςτθν παρομοίωςθ των ςτίχων laquoκαι πιρε πλάτεσ και φτερά και δφςκολα τον ζβαλεν ο Δράκοντασ ςτο χζριraquo να

ςυμπεράνετε τθν ζνταςθ και τθν ζκβαςθ τθσ μάχθσ

Ο Καπανζασ (ςτροφι βrsquo ) laquoκεοκρουςμζνοσ φυςομανοφςε ριπζσ άγριων ανζμωνraquo Μπορείτε να εξθγιςετε τθν παρομοίωςθ

4 Όψθ

Τι ροφχα φαντάηεςτε ότι φοροφςαν οι άντρεσ του χοροφ να λάβετε υπόψθ ςασ το αξίωμα και τθν θλικία τουσ ςτθριηόμενοι ςε

εςωκειμενικοφσ δείκτεσ+

Να εντοπίςετε το ςκθνικό χρόνο35

τθσ παρόδου Κα μποροφςε αυτόσ ο χρόνοσ να ταυτίηεται με τον πραγματικό χρόνο τθσ διδαςκαλίασ

τθσ τραγωδίασ όταν ανζτελλε ο ιλιοσ ςτθν Αττικι από τον Υμθττό

5 Διάνοια

Στθν αρχι τθσ ςτροφισ βrsquo υπονοείται ο κάνατοσ του Αργείου ςτρατθγοφ Καπανζα Γιατί αυτόσ τελικά ςκοτϊκθκε Να λάβετε υπόψθ ότι

ο Αιςχφλοσ (Επτά επί Κιβασ 425-435) αναφζρει ότι ςτθν αςπίδα του ο Καπανεφσ είχε χαράξει τθ φράςθ laquoπριςςω πόλινraquo Ροια είναι θ

προςωπικι ςασ άποψθ για το κζμα που προκφπτει

Αν και μοναρχικό το πολίτευμα ςτθ Κιβα ο νεόκοποσ βαςιλιάσ Κρζοντασ ηθτά τθ ςφγκλθςθ του ςυμβουλίου ευγενϊν γερόντων ςχεδόν

ςυνομθλίκων του Ροιοσ πιςτεφετε ότι είναι ο ρόλοσ αυτοφ του ςυμβουλίου

6 Μζλοσ

Ρϊσ φαντάηεςτε τθν είςοδο του χοροφ κατά τθν πάροδο από ποια πάροδο ζμπαινε ποιοσ ιταν ο αρικμόσ των χορευτϊν και ςε τι

ςχιμα και με τι ρυκμό+

Ρϊσ εκτελοφςαν οι χορευτζσ τισ ςτροφζσ και πϊσ τισ αντιςτροφζσ να ςυμβουλευτείτε και τθν ειςαγωγι ςασ laquoΟι ςυντελεςτζσ τθσ

παράςταςθσraquo+

Σε ποιο ςθμείο καταλαβαίνετε να διακόπτεται το λυρικό μζροσ και να ακοφγεται μόνο ο κορυφαίοσ του χοροφ

Άςκθςθ

Να ςυηθτιςετε το ρόλο τθσ ςυγκεκριμζνθσ παρόδου μζςα ςτο δράμα Να λάβετε υπόψθ το κοινό το κλίμα του προλόγου

και τα λόγια τθσ Αντιγόνθσ ςτουσ ςτ 32-34 laquoκἀμοί λέγω γὰρ κἀμέ κθρύξαντrsquo ἔχειν καὶ δεῦρο νεῖςκαι ταῦτα τοῖςι μὴ

εἰδόςιν ςαφῆ προκθρύξονταraquo

Καλό διάβαςμα

33 Ρολλά ςτοιχεία του μφκου ςτθν πάροδο είναι κρυπτογραφικά δοςμζνα και μζςα από ςχιματα λόγου τρόποσ που ςυνάδει με τον υπαινικτικό και ςυνυποδθλωτικό λυρικό λόγο 34

Ο χορόσ γενικά δεν παίρνει ςε κανζνα ςθμείο του δράματοσ απροκάλυπτα τθ κζςθ του Κρζοντα Θ αντίςταςι του φαίνεται με υπαινιγμοφσ γιατί μπροςτά του ςκφβει υποτακτικά το κεφάλι του Μόνο μετά τθ ςυντριβι του Κρζοντα κα ξεςτομίςει ςτον 1270 laquoΑλίμονο είδεσ αργά καρρϊ το δίκιοraquo Θ ςτάςθ του χοροφ κάνει τραγικότερθ τθ μοναξιά τθσ Αντιγόνθσ 35

Ο ςκθνικόσ χρόνοσ του δράματοσ είναι μία μζρα Συγκεκριμζνα ςτθν laquoΑντιγόνθraquo πρόλογοσ = μιςοςκόταδο πάροδοσ και πρϊτα ςθμάδια ταφισ ( αrsquo επειςόδιο)= ξθμζρωμα ςφλλθψθ Αντιγόνθσ (βrsquo επειςόδιο) = μεςθμζρι τελευταίο ςτάςιμο = βραδάκι

10

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

1ο επειςόδιο ςτίχοι 162- 331 Οι προγραμματικζσ δθλϊςεισ του Κρζοντα ndash Ο φφλακασ αναγγζλλει τθν ταφι του Πολυνείκθ

αrsquo ςκθνι ςτίχοι 162-222 (από μετάφραςθ) Οι προγραμματικζσ δθλϊςεισ του Κρζοντα36

6ο φφλλο εργαςίασ

1 Μφκοσ

Ο Κρζοντασ κάνει μια laquoιςτορικιraquo αναδρομι ςτουσ βαςιλείσ τθσ Κιβασ Λάιοσ rarr Οιδίποδασ rarr Ετεοκλισ + Ρολυνείκθσ rarr

Κρζοντασ Ροια ςκοπιμότθτα διακρίνετε πίςω από αυτι του τθν αναδρομι

Το κιρυγμα του Κρζοντα είναι γνωςτό από τον πρόλογο Γιατί ο Σοφοκλισ το επαναλαμβάνει α αποκτά βαρφτθτα

ειπωμζνο από ζναν βαςιλιά β αποκαλφπτεται θ προδοςία του Ρολυνείκθ που επιμελϊσ αποκρφφτθκε από τθν Αντιγόνθ γ

αποκαλφπτεται θ μονομζρεια και θ αυταρχικότθτα του Κρζοντα μζςα από τισ υπερβολικζσ κατθγορίεσ εναντίον του Ρολυνείκθ

Επομζνωσ ο Κρζοντασ κα είναι αμείλικτοσ με τουσ παραβάτεσ+

2 Ήκοσ

Ο Κρζοντασ προςφωνεί τον χορό laquoΠολίτεσraquo Από τθν προςφϊνθςθ αυτι αφοφ τθ ςυγκρίνετε με τθν αντίςτοιχθ

προςφϊνθςθ του Τειρεςία ςτο 5ο επειςόδιο ςτ 988 laquoΘιβθσ ἄνακτεσraquo να ςκιαγραφιςετε το ικοσ του Κρζοντα37

Ο Κρζοντασ όπωσ και κάκε βαςιλιάσ κζλει να κερδίςει τθν εφνοια του λαοφ του Με ποια φράςθ του ο Κρζοντασ ςτθν

αρχι του λόγου του προςπακεί να κερδίςει τθν εφνοια (captatio benevolentiae) του λαοφ-χοροφ

Ρϊσ ο Κρζοντασ με τον ρθτορικό και επιχειρθματολογικό του λόγο καταφζρνει να δικαιολογιςει τον νόμο του για τθν

αταφία του Ρολυνείκθ τα χαρακτθριςτικά του θγζτθ είναι φρόνθμα-γνϊμθ-ψυχι-αποφαςιςτικότθτα-παρρθςία-φιλοπατρία ||

εγϊ δεν κα ςιωποφςα (ζχω δθλαδι φρόνθμα-γνϊμθ-ψυχι-αποφαςτιςτικότθτα-παρρθςία) rarr βγάηω επομζνωσ τον νόμο ||οφτε κα

ζκανα φίλο μου τον εχκρό τθσ πατρίδασ μου (ζχω δθλαδι φιλοπατρία)rarr τιμωρϊ επομζνωσ τον Πολυνείκθ]

Ο Κρζοντασ ορκίηεται ςτον Δία τρεισ φορζσ Στον ςτίχο 658 πάνω ςτθν οργι του φτάνει ςτθν φβρθ και για αυτό ζρχεται ο

Τειρεςίασ για να τον προειδοποιιςει Στουσ ςτίχουσ 185 (μάρτυρασ ο κεόσ ο παντεπόπτθσ) και 304 (Ἀλλrsquo εἴπερ ἴςχει Ζεὺσ ἔτrsquo ἐξ

ἐμοῦ ςέβασ) δεν είναι οργιςμζνοσ Το κάνει εςκεμμζνα Μπορείτε να εικάςετε ποιοσ είναι ο ςκοπόσ του όρκου

Στθριηόμενοι ςτισ φράςεισ του Κρζοντα laquoΕγγυθτζσraquo laquoτον άνκρωπο τον ζφαγαν ελπίδεσ κζρδουσraquo να εξθγιςετε τουσ φόβουσ

του Κρζοντα

3 Λζξθ

Ο Κρζοντασ μιλϊντασ για τισ ςυμφορζσ τθσ πόλθσ λζει laquoαφοφ τθ ςείςαν οι κεοί με μζγα ςάλοraquo Να ςχολιάςετε τθν

παρομοίωςθ Κα βοθκθκείτε από τουσ ςτίχουσ 189-190 laquoκαι μόνο πάνω ςτθσ πόλθσ το ςκαρίορκό ςαν πλζει δθμιουργοφμε

τισ φιλίεσ μασraquo και από τουσ λυρικοφσ ςτίχουσ του Αλκαίου laquoΣο ζνα κφμα ςπρϊχνει το άλλοκα φζρει ςτθν πόλθ κρινο πολφθ κάλαςςα τϊρα μπαίνει ςτrsquo αμπάριraquo

Να εξθγιςετε γιατί ζγινε θ μετάβαςθ από τον ςυνεχι λόγο ςτθ ςτιχομυκία

4 Όψθ

Από ποφ μπαίνει ο Κρζοντασ ςτθ ςκθνι (ςτο λογείο) Ρϊσ φαντάηεςτε το ςκθνικό του τοίχου τθσ ςκθνισ

Να περιγράψετε τθν εξωτερικι εμφάνιςθ του Κρζοντα όπωσ τθν φαντάηεςτε (ροφχα ςτολίδια κα)

Φαντάηεςτε ότι ο Κρζοντασ κα ζμπαινε μόνοσ του ςτθ ςκθνι Αν όχι πϊσ φαντάηεςτε τουσ ςυνοδοφσ του

5 Διάνοια

Ο Κρζοντασ ςτισ προγραμματικζσ δθλϊςεισ του αναφζρει τα χαρακτθριςτικά του θγζτθ Να τα εντοπίςετε και να

ςυηθτιςετε αν οι κζςεισ του Κρζοντα ιςχφουν και ςιμερα

laquoκαι μόνο πάνω ςτθσ πόλθσ το ςκαρί ορκό ςαν πλζει δθμιουργοφμε τισ φιλίεσ μασraquo Να επιχειρθματολογιςετε για το

ότι οι ςτίχοι αυτοί αποτελοφν αναχρονιςμό για τθν εποχι ςτθν οποία αναφζρεται το δράμα και να ςυηθτιςετε τθ ςχζςθ

ατομικοφ-ςυλλογικοφ καλοφ ζωσ και τισ μζρεσ μασ

Ρροςφορζσ τιμισ για τον Ετεοκλι γάλα μζλι και κραςί Σιμερα ποια αντίςτοιχα ταφικά ζκιμα ζχουμε

Θ αταφία ιταν μια τιμωρία Μπορείτε να ςκεφτείτε ποφ αποςκοποφςε Τι ιςχφει ςιμερα

Άςκθςθ

Ενϊ ςτθν αrsquo ςκθνι του 1ου επειςοδίου δεν ζχουμε δράςθ θ ςκθνι αυτι προωκεί τθ δράςθ Να τεκμθριϊςετε τθν

προθγοφμενθ άποψθ

Καλό διάβαςμα

36

Οι προγραμματικζσ δθλϊςεισ του Κρζοντα χωρίηονται αδρομερϊσ ςτισ εξισ εγϊ είμαι τϊρα ο θγζτθσ rarr αυτά είναι τα χαρακτθριςτικά του καλοφ θγζτθ rarr εγϊ ζχω αυτά τα χαρακτθριςτικά και για αυτό βγάηω αυτόν εδϊ τον νόμο τθσ αταφίασ του Ρολυνείκθ 37 Ρολλοί μελετθτζσ κεωροφν πϊσ μζςω του Κρζοντα ο Σοφοκλισ αςκεί κριτικι ςτθν αλαηονικι ςτάςθ τθσ Ακινασ μετά τθν επιτυχία τθσ ςτουσ Ρερςικοφσ πολζμουσ

11

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

1ο επειςόδιο ςτίχοι 162- 331 Οι προγραμματικζσ δθλϊςεισ του Κρζοντα ndash Ο φφλακασ αναγγζλλει τθν ταφι του Πολυνείκθ

βrsquo ςκθνι ςτίχοι 223- 279 (από μετάφραςθ) Οι δυο ριςεισ του φφλακα

7ο φφλλο εργαςίασ

1 Μφκοσ

O φφλακασ ςτθν 1θ ριςθ του φλυαρεί Ροια πλθροφορία δίνει ςτον Κρζοντα ο ρόλοσ τθσ 1θσ

ριςθσ είναι α θ άριςτθ

θκογράφθςθ ενόσ λαϊκοφ τφπου β θ πρόκλθςθ ευκυμίασ ςτο κοινό γ θ επιβράδυνςθ- suspense θ οποία επιτείνει τθν αγωνία+

O φφλακασ ςτθ 2θ ριςθ του δίνει εκτενείσ πλθροφορίεσ για το περιςτατικό τθσ ταφισ τόποσ ndash χρόνοσ ndash τρόποσ ndash

ςφγκρουςθ φυλάκων ndash κεοδικία ndash κλιροσ Να αφθγθκείτε το περιςτατικό με δικά ςασ λόγια ο ρόλοσ τθσ 2θσ

ριςθσ είναι

α να μεταφερκοφν εξωςκθνικά γεγονότα οπότε ο ςκθνικόσ χϊροσ νεκρϊνεται β να εξαφκεί θ φανταςία των κεατϊν οι οποίοι

μποροφν να αναπλάςουν τισ ςκθνζσ με τθν φανταςία τουσ+

Γιατί ο τρόποσ ταφισ του Ρολυνείκθ ςτθ φάςθ αυτι είναι πρόχειροσ (ςτθν απάντθςι ςασ να λάβετε υπόψθ το κοινό και τθν

οικονομία του δράματοσ)

2 Ήκοσ

Στθριηόμενοι ςτθ φράςθ του φφλακα laquoπαράξενο μυςτιριοraquo και ςτθ φράςθ του χοροφ laquoκεόςταλτο ςθμάδιraquo να

υποςτθρίξετε τθν άποψθ ότι τόςο ο φφλακασ όςο και ο χορόσ ζμμεςα αποδοκιμάηουν τθν απόφαςθ του Κρζοντα για

τθν αταφία του Ρολυνείκθ

3 Λζξθ

Να επιβεβαιϊςετε τθν άποψθ ότι οι λεκτικζσ επιλογζσ του φφλακα (λαϊκζσ λζξεισ προςωποποίθςθ ερωτιςεισ

αντικζςεισ)διαγράφουν επιτυχϊσ ζναν λαϊκό τφπο

Να εντοπίςετε τα ερωτθματικά ςτα λόγια του Κρζοντα ςτον διάλογό του με τον φφλακα και να διαπιςτϊςετε αν

διαφζρουν μεταξφ τουσ ςτθν ζνταςθ και ςτα ςυναιςκιματα τα οποία εκφράηουν

4 Όψθ

Από ποφ ζρχεται ο φφλακασ ςτθ ςκθνι Τι ροφχα φαντάηεςτε να φοράει

Θ άφιξι του δεν ανακοινϊνεται από κανζναν Ρϊσ το κρίνετε αυτό

5 Διάνοια

laquoΣι λεσ Ποιοσ άντρασ τόλμθςε μια τζτοια πράξθraquo Ρϊσ θ φράςθ αυτι του Κρζοντα (που περιζχει και τραγικι ειρωνεία) κα

μποροφςε να αντιμετωπιςτεί τότε και ςιμερα από τον κλάδο των ςπουδϊν φφλου (gender studies)

Άςκθςθ

Ρϊσ φαντάηεςτε ότι κα αντιδράςει ο Κρζοντασ ςτα τελευταία λόγια του χοροφ (laquoκεόςταλτο ςθμάδιraquo)

Καλό διάβαςμα

12

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

1ο επειςόδιο ςτίχοι 162- 331 Οι προγραμματικζσ δθλϊςεισ του Κρζοντα ndash Ο φφλακασ αναγγζλλει τθν ταφι του Πολυνείκθ

βrsquo ςκθνι ςτίχοι 280-314 Σο ξζςπαςμα του Κρζοντα προσ τον χορό και προσ το φφλακα μετά τθν αναγγελία τθσ ταφισ Πολυνείκθ

8ο φφλλο εργαςίασ

(280) ΚΡ Ραῦςαι πρὶν ὀργῆσ κἀμὲ μεςτῶςαι λέγων

μὴ rsquoφευρεκῇσ ἄνουσ τε καὶ γέρων ἅμα

Λέγεισ γὰρ οὐκ ἀνεκτά δαίμονασ λέγων38

πρόνοιαν ἴςχειν τοῦδε τοῦ νεκροῦ πέρι

Ρότερον ὑπερτιμῶντεσ ὡσ εὐεργέτθν

(285) ἔκρυπτον αὐτόν ὅςτισ ἀμφικίονασ

ναοὺσ πυρώςων ἦλκε κἀνακήματα

καὶ γῆν ἐκείνων καὶ νόμουσ διαςκεδῶν

ἢ τοὺσ κακοὺσ τιμῶντασ εἰςορᾷσ κεούσ

Οὐκ ἔςτινmiddot ἀλλὰ ταῦτα καὶ πάλαι πόλεωσ

(290) ἄνδρεσ μόλισ φέροντεσ ἐρρόκουν39 ἐμοί

κρυφῇ κάρα ςείοντεσ οὐδrsquo ὑπὸ ηυγῷ

λόφον δικαίωσ εἶχον ὡσ ςτέργειν ἐμέ

Ἐκ τῶνδε τούτουσ ἐξεπίςταμαι καλῶσ40

παρθγμένουσ μιςκοῖςιν εἰργάςκαι τάδε

(295) Οὐδὲν γὰρ ἀνκρώποιςιν οἷον ἄργυροσ

κακὸν νόμιςμrsquo ἔβλαςτε41middot τοῦτο καὶ πόλεισ

πορκεῖ42 τόδrsquo ἄνδρασ ἐξανίςτθςιν δόμων

τόδrsquo ἐκδιδάςκει καὶ παραλλάςςει φρένασ

χρθςτὰσ πρὸσ αἰςχρὰ43 πράγμακrsquo ἵςταςκαι βροτῶν

(300) πανουργίασ δrsquo ἔδειξεν ἀνκρώποισ ἔχειν

καὶ παντὸσ ἔργου δυςςέβειαν εἰδέναι

Ὅςοι δὲ μιςκαρνοῦντεσ ἤνυςαν τάδε

χρόνῳ ποτrsquo ἐξέπραξαν ὡσ δοῦναι δίκθν

Ἀλλrsquo εἴπερ ἴςχει Ηεὺσ ἔτrsquo ἐξ ἐμοῦ ςέβασ

(305) εὖ τοῦτrsquo ἐπίςταςrsquo ὅρκιοσ δέ ςοι λέγω

εἰ μὴ τὸν αὐτόχειρα τοῦδε τοῦ τάφου

εὑρόντεσ ἐκφανεῖτrsquo ἐσ ὀφκαλμοὺσ ἐμούσ

οὐχ ὑμὶν Ἅιδθσ μοῦνοσ ἀρκέςει πρὶν ἂν

ηῶντεσ κρεμαςτοὶ τήνδε δθλώςθκrsquo ὕβριν

(310) ἵνrsquo εἰδότεσ τὸ κέρδοσ ἔνκεν οἰςτέον

τὸ λοιπὸν ἁρπάηθτε καὶ μάκθκrsquo44 ὅτι

οὐκ ἐξ ἅπαντοσ δεῖ τὸ κερδαίνειν φιλεῖν

Ἐκ τῶν γὰρ αἰςχρῶν λθμμάτων τοὺσ πλείονασ

ἀτωμένουσ ἴδοισ ἂν ἢ ςεςωςμένουσ

ΚΡΕΟΝΣΑ

Σταμάτα πριν απ τθν οργι με κάνεισ να φουντϊςω

μιπωσ βρεκείσ και άμυαλοσ ζτςι που είςαι γζροσ

Είναι πια απαράδεκτα αυτά που λεσ πωσ τάχα

ζχουνε ζγνοια οι κεοί για τον νεκρόν ετοφτον

Γιατί να τον τιμιςουνε Σαν ευεργζτθ μιπωσ

ςε τάφο κα τον κάβανε που ιρκε για να κάψει

τουσ ομορφόςτυλουσ ναοφσ και για να καταςτρζψει

τθ γθ τα ανακιματα ακόμα και τουσ νόμουσ

Είδεσ ποτζ ςου τουσ κεοφσ κακοφργουσ να τιμοφνε

Δε γίνεταιmiddot μα όλα αυτά από καιρό πολίτεσ

που δε με παραδζχονταν τα κρυφομουρμουρίηαν

ςε βάροσ μου και κοφναγαν τθν κεφαλιmiddot ςτο ςβζρκο

ηυγό μου δεν ανζχονταν ϊςτε να με υπακοφνε

Ξζρω καλά ότι αυτοί ξελόγιαςαν ετοφτουσ

τουσ ακριβοπλθρϊςανε να κάνουν τζτοια πράξθ

Γιατί δε φφτρωςε ποτζ ςτον κόςμο ςαν το χριμα

τόςο κακι εφεφρεςθmiddot αυτό γκρεμίηει πόλεισ

αυτό κι από τα ςπίτια τουσ ανκρϊπουσ ξεςπιτϊνει

αυτό το φρόνιμο μυαλό το ξεπλανεφει πάντα

το παραςζρνει ςτο κακό και ςτθσ ντροπισ τθ ςτράτα

και κακετί το πονθρό μακαίνει ςτουσ ανκρϊπουσ

διδάςκει τθν αςζβεια ς όλεσ τθσ τισ εκφράςεισ

Μα όςοι τα κατάφεραν ςτο χριμα πουλθμζνοι

με τον καιρό κάποια ςτιγμι άςχθμα το πλθρϊνουν

Και αν ο Δίασ ςεβαςμό ζχει από μζνα ακόμα

κατάλαβε καλά αυτό με όρκο ςου το λζω

Εάν το δράςτθ τθσ ταφισ δεν πάτε να μου βρείτε

και να τον φζρετε μπροςτά ςτα μάτια τα δικά μου

για ςασ ο Χάροσ αρκετόσ δε κά ναι πριν δθλϊςτε

και κρεμαςμζνοι ηωντανοί τθν άτιμι ςασ πράξθ

για να το μάκετε από ποφ κα βγάηετε το κζρδοσ

κι ζτςι πια να αρπάηετε και για να διδαχκείτε

ότι δεν πρζπει απ όλα πια κζρδοσ να κυνθγάτε

Από τα κζρδθ τθσ ντροπισ τουσ πιο πολλοφσ τουσ βλζπεισ

να φτάνουν ςτθν καταςτροφι κι όχι ςτθ ςωτθρία

38 λζγων ndash λζγεισ - λζγων επανάλθψθ και κφκλοσ με ζμφαςθ θ ενόχλθςθ του Κρζοντα από τα λόγια του χοροφ 39 Μεταφορά από τον ιχο τθσ κάλαςςασ εκφράηει τθν καχυποψία του Κρζοντα ότι κάποιοι ςυνωμοτοφν εναντίον του (Κικζρωνασ tyrannis omnia semper suspecta) 40 Ρλεοναςμόσ θ προθγοφμενθ καχυποψία (ἐρρόκουν) μετατρζπεται ςε βεβαιότθτα Ο Κρζοντασ κινείται ανάμεςα ςτθν

καχυποψία και τον υπερβολικό ηιλο να αςκιςει ςωςτά και δίκαια τα νζα του κακικοντα 41 Μεταφορά 42 Ρροςωποποίθςθ 43 Αντίκεςθ 44 Χαιρζκακθ ειρωνεία

13

1 Μφκοσ

Ο Κρζοντασ προβάλλει δυο αντεπιχειριματα ςτο χορό αντιδρϊντασ ςτθν προθγοφμενθ υπόνοια του χοροφ ότι θ ταφι

του Ρολυνείκθ μπορεί να είναι laquoκεόςταλτο ςθμάδιraquo Υποςτθρίηει ότι θ ταφι δεν είναι κεϊκι για ςυγκεκριμζνουσ λόγουσ

αλλά είναι ανκρϊπινθ για ςυγκεκριμζνουσ λόγουσ Να εντοπίςετε τουσ ςυγκεκριμζνουσ κάκε φορά αυτοφσ λόγουσ

laquoἀμφικίονασ ναοὺσraquo Να εξθγιςετε τον αναχρονιςμό

Να εντοπίςετε ςθμεία τραγικισ ειρωνείασ ςτο απόςπαςμα [μιςκοῖςιν Ὅςοι]

2 Ήκοσ

Στθριηόμενοι ςτον τρόπο ςκζψθσ και ςτον τρόπο ςυμπεριφοράσ του Κρζοντα προσ τουσ υπθκόουσ του να βγάλετε

ςυμπεράςματα για τον χαρακτιρα του

Ο Κρζοντασ θκικολογεί για το χριμα αν και ςτθρίηει τθν εξουςία του ςτο χριμα Ο Τειρεςίασ ςτο Εrsquo επειςόδιο ςτ

1056 laquoΣὸ δέ γε τυράννων αἰςχροκζρδειαν φιλεῖraquo το επιβεβαιϊνει Ρϊσ κα μποροφςατε να κεραπεφςετε αυτιν τθν

laquoαντίφαςθraquo

Ο Κρζοντασ ορκίηεται εδϊ για δεφτερθ φορά ςτο Δία Γιατί το κάνει αυτό πάλι το κζμα αυτό το επεξεργαςτικατε και ςτο

6ο φφλλο εργαςίασ ικοσ+

Ο Κρζοντασ απειλεί τον φφλακα για βαςανιςτιρια εκφράηεται με χαιρζκακθ ειρωνεία και γεμάτοσ αλαηονεία κεωρεί

ότι θ παράβαςθ τθσ εντολισ του αποτελεί φβρθ ( ὕβριν 309) Ρόςο ςυνάδουν όλα αυτά με το κφροσ και τθν εικόνα ενόσ

βαςιλιά

3 Λζξθ

Να τεκμθριϊςετε τον εκνευριςμό του Κρζοντα προσ το χορό ςτθριηόμενοι ςε ςχιματα λόγου και ςθμεία ςτίξθσ (τα

οποία φυςικά ςτον προφορικό λόγο εκφράηονται με τον επιτονιςμό)

4 Όψθ

ςτ 280 Παῦςαι πρὶν ὀργῆσ κἀμὲ μεςτῶςαι λέγωνhellip

ςτ 302 Ὅςοι δὲ μιςκαρνοῦντεσ ἤνυςαν τάδεhellip

Αν ιςαςτε ςκθνοκζτεσ ποια κινθςιολογικι οδθγία κα δίνατε ςτον θκοποιό ςασ

5 Διάνοια

Στθριηόμενοι ςτισ φράςεισ laquoὑπὸ ηυγῷraquo laquoπαρθγμένουσraquo laquoμιςκοῖςινraquo να βγάλετε ςυμπεράςματα για τον τρόπο λειτουργίασ

των απολυταρχικϊν κακεςτϊτων Οι αρχζσ των απολυταρχικϊν ςθμερινϊν κακεςτϊτων παραμζνουν οι ίδιεσ

Να ςχολιάςετε τισ ςυμφορζσ που φζρνει ςτουσ ανκρϊπουσ το χριμα ςφμφωνα με τθ κεωρία του Κρζοντα Ροια είναι

θ προςωπικι ςασ άποψθ

6 υντακτικό Να κάνετε πλιρθ ςυντακτικι ανάλυςθ των δφο υπογραμμιςμζνων χωρίων

7 Γραμματικι

Να γράψετε τα απαρζμφατα αορίςτου βrsquo ςτθν ΕΦ των παρακάτω ρθματικϊν τφπων

Λζγεισ __________

ἦλκε __________

εἶχον ________

φέροντεσ __________

εὑρόντεσ __________

μάκθκrsquo _________

Να γράψετε τθν ίδια πτϊςθ του άλλου αρικμοφ των παρακάτω ουςιαςτικϊν (ςτο αε κείμενο είναι με ζντονα γράμματα)

δαίμονασ __________

μιςκοῖςιν __________

πανουργίασ ________

λθμμάτων __________

8 Λεξιλογικά Να βρείτε ετυμολογικά ςυγγενικζσ λζξεισ ςυμπλθρϊνοντασ τα γράμματα που λείπουν

λζγεισ _ ζ _ θ _ _ μ α _ π ό ρ _ θ_οσ

ἦλκε Ε _ _υ ς_ ν α π_ _ς θ_ υ_ ι _ μ _ σ

εἰςορᾷσ ε _ δ _ λ _ _ δ_ α κ_ τ _ π _ ρ _ ό _ θ

ἔςτιν _ υ _ ί α ε _ υ _ _ λο _ ί _

εἶχον ς _ ζ _ θ ζ _ ο _ ο σ ε _ θ σ _ ς χ _ _ ο σ

εἰδέναι _ ι δ θ _ θ ι _ _ ο _ ί _

Καλό διάβαςμα

14

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

1ο ςτάςιμο ςτίχοι 332- 383 (από μετάφραςθ) Ύμνοσ ςτθ δεινότθτα του ανκρϊπου

9ο φφλλο εργαςίασ

1 Μφκοσ

Με ποιον τρόπο ο άνκρωποσ νίκθςε τα άψυχα κάλαςςα και γθ

Γιατί θ λζξθ laquoΓθraquo είναι γραμμζνθ με κεφαλαίο γράμμα ενόσ ο laquoπόντοσraquo όχι

Με ποιον τρόπο ο άνκρωποσ νίκθςε τα ζμψυχα πουλιά ηϊα ψάρια

Σε ποια πνευματικά επιτεφγματα του ανκρϊπου αναφζρεται ο χορόσ

Ρϊσ ςυνδζεται το 1ο ςτάςιμο με τθν υπόκεςθ του ζργου να λάβετε υπόψθ το γεγονόσ τθσ ταφισ παρά τισ εντολζσ του

βαςιλιά +

Ριςτεφετε ότι οι κεατζσ γνωρίηοντασ τθν τφχθ τθσ Αντιγόνθσ ςυμμερίηονται τον φμνο του χοροφ για τον άνκρωπο

2 Ήκοσ

Ο χορόσ ςε προθγοφμενουσ ςτίχουσ (278-279) χαρακτιριςε τθν ταφι ωσ κεόςταλτθ πράγμα που εξόργιςε και τον

Κρζοντα περιςςότερο Τϊρα ποια γνϊμθ καταλαβαίνετε ότι ζχει Τθν ίδια ι όχι

Ροιο περιεχόμενο δίνει ο χορόσ ςτισ ζννοιεσ του laquoκαλοφraquo και του laquoκακοφraquo

Θ φράςθ του άντρα κορυφαίου του χοροφ laquoακατανοιτο μυςτιριοraquo όταν αντικρίηει τθν Αντιγόνθ πιςτεφετε ότι

οφείλεται μόνο ςτο ξάφνιαςμα του χοροφ επειδι ο δράςτθσ ιταν ςυγγενισ του Κρζοντα Τι τον παραξενεφει

laquoόποιοσ κλωςάει το άδικο μακάρι και μrsquo αποκοτιά ποτζ ςε τράπεηα κοινι ποτζ μου βοφλθςθ κοινι με κείνον που τζτοια

τολμάειraquo Αν αυτοφσ τουσ ςτίχουσ τουσ άκουγε θ Αντιγόνθ ςε ποιον νομίηετε ότι κα νόμιηε ότι αναφζρονται οι ςτίχοι

Αν τουσ άκουγε ο Κρζοντασ όμωσ Το κοινό από τθν άλλθ που τουσ ακοφει να λάβετε υπόψθ τθν άποψθ του Lesky ότι ο

χορόσ ςε κανζνα ςθμείο του ζργου δεν παίρνει απροκάλυπτα το μζροσ του Κρζοντα και επίςθσ τθ ςχετικότθτα και

υποκειμενικότθτα των εννοιϊν του δικαίου και του αδίκου+

3 Λζξθ

Ραρατθρϊντασ τα ςχιματα λόγου και τθ ςτίξθ τθσ δεφτερθσ ςτροφισ να προςπακιςετε να εικάςετε τθν κινθςιολογία

του χοροφ

4 Όψθ

Πταν ο χορόσ εκτελεί το ςτάςιμο βρίςκεται κάποιοσ άλλοσ ςτθ ςκθνι

Πταν ο κορυφαίοσ του χοροφ αναγγζλλει τθν είςοδο τθσ Αντιγόνθσ πϊσ φαντάηεςτε τα ροφχα τθσ (χρϊμα μικοσ

κατάςταςθ)

Ο χορόσ χωριςμζνοσ ςε 2 θμιχόρια πϊσ εκτελοφςε τισ ςτροφζσ και πϊσ τισ αντιςτροφζσ με ποια κατεφκυνςθ+

5 Διάνοια

Ο χορόσ παρόλο τον καυμαςμό του ςτθν πνευματικι και τεχνολογικι ανάπτυξθ του ανκρϊπου κεωρεί ότι ο άνκρωποσ

ζχει δυο αδυναμίεσ Ροιεσ είναι αυτζσ Υπάρχουν ακόμθ και ςιμερα αυτζσ οι αδυναμίεσ

Ρόςθ ςθμαςία δίνουμε εμείσ ςιμερα ςτισ ζννοιεσ laquoπνευματικότθταraquo laquo τεχνολογίαraquo laquoθκικιraquo

Ο ιδανικόσ πολίτθσ για το χορό είναι αυτόσ που κάνει το laquoκαλόraquo δθλαδι ςζβεται τουσ ανκρϊπινουσ και κεϊκοφσ

νόμουσ Σιμερα ποιον κεωροφμε ωσ laquoιδανικόraquo πολίτθ

Στθν Οδφςςεια ς 130-131 ο ποιθτισ λζει laquoΔεν τρζφει θ γθ απrsquo τον άνκρωπο αδυνατότερο άλλο από όςα απάνω

περπατοφν ςτθν πλάςθ κι αναςαίνουνraquo Να ςυηθτιςετε το διάλογο Σοφοκλι-Ομιρου πάνω ςτο κζμα και να πάρετε

προςωπικι κζςθ

6 Μζλοσ

Σε ποιο ςθμείο του ςτάςιμου φαντάηεςτε ότι ο ρυκμόσ του αυλθτι γίνεται περιςςότερο αργόσ να λάβετε υπόψθ το

ςθμείο που αρχίηουν τα κακοδικά ςυναιςκιματα του χοροφ για τον άνκρωπο+

Καλό διάβαςμα

15

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

2ο επειςόδιο 384-560 Η Αντιγόνθ οδθγείται από τον φφλακα μπροςτά ςτον Κρζοντα ndash φγκρουςθ Κρζοντα ndash

Αντιγόνθσ ndash Η Ιςμινθ δθλϊνει ότι ςυμμετείχε ςτθν ταφι

αrsquo ςκθνι ςτίχοι 384 - 440 (από μετάφραςθ) Η Αντιγόνθ οδθγείται από τον φφλακα μπροςτά ςτον Κρζοντα

10ο φφλλο εργαςίασ

1 Μφκοσ

Για ποιον λόγο θ Αντιγόνθ πιγε για δεφτερθ φορά να κάψει τον Ρολυνείκθ να λάβετε υπόψθ ςασ τον τρόπο τθσ πρϊτθσ

ταφισ και τθ κεατρικι οικονομία του δράματοσ+

Να ανιχνεφςετε τθν πικανι ςτοχοκεςία του Σοφοκλι με τθ χριςθ του τεχνάςματοσ του laquoμεγάλου κουρνιαχτοφraquo

Ο διάλογοσ φφλακα - Κρζοντα παροφςθσ βουβισ τθσ Αντιγόνθσ αποτελεί τζχναςμα του Σοφοκλι Να υποςτθρίξετε

τθν προθγοφμενθ κζςθ

2 Ήκοσ

Να ςυγκρίνετε τθ ςυναιςκθματικι κατάςταςθ του φφλακα όπωσ διαγράφεται εδϊ με εκείνθ του αrsquo επειςοδίου Για

τθν απάντθςι ςασ να ςτθριχκείτε και ςτισ φράςεισ laquoμα ποφ lsquoναι ο Κρζοντασraquo laquoπαρrsquo τθ για ανάκριςθraquo laquoμιλάω τάχα κακαρά

και ξάςτεραraquo

Να προςδιορίςετε τον χαρακτιρα των φυλάκων και τθσ Αντιγόνθσ βαςιηόμενοι ςτθν αντίκεςθ laquoκι ορμιςαμεraquo ne laquoδεν

ζμοιαηε κακόλου ταραγμζνθraquo και laquoκρθνεί ςαν το πικρό πουλίraquo ne laquoδεν ζμοιαηε κακόλου ταραγμζνθraquo

3 Λζξθ

Ο λόγοσ του Κρζοντα ςτθρίηεται ςε ερωτθματικζσ προτάςεισ Μπορείτε να εξθγιςετε τι τον ωκεί ςτον ερωτθματικό

λόγο

4 Όψθ

Από ποια πάροδο μπαίνουν ο φφλακασ με τθν Αντιγόνθ

Να εντοπίςετε τθ κεατρικι ςφμπτωςθ ςτθ ςκθνι φφλακα- Κρζοντα

laquoπάρrsquo τθ γιrsquo ανάκριςθraquo να δραματοποιιςετε τθ φράςθ αυτι του φφλακα

Να προςδιορίςετε τον ςκθνικό χρόνο βάςει κειμενικϊν δεικτϊν και να τον ςυγκρίνετε με εκείνον του προλόγου τθσ

παρόδου και του 1ου επειςοδίου

5 Διάνοια

H γνωμολογία του φφλακα για το ότι laquoδεν πρζπει πια κανείσ να παίρνει όρκοraquo πόςο ταιριάηει με τον χαρακτιρα και τθ

μόρφωςι του Γιατί πιςτεφετε ότι το κάνει αυτό ο Σοφοκλισ Ροια θ προςωπικι ςασ άποψθ για τθ κζςθ που εκφράηει

με τα λόγια του ο φφλακασ

Ροια θ προςωπικι ςασ γνϊμθ για τα τελευταία λόγια του φφλακα laquoΌταν γλυτϊνεισ ςυμφορζσ είναι γλυκό κι όμωσ πικρό

ςτθ ςυμφορά να ςζρνεισ φίλουσ Όμωσ για μζνα δε μετροφν αυτά μπροςτά ςτθ ςωτθρία μου Ριςτεφετε ότι τα λόγια αυτά

του φφλακα παραμζνουν πάντα επίκαιρα

Ο φφλακασ προτείνει ςτον Κρζοντα μια αυκαίρετθ ανάκριςθ laquoξεψάχνιςε μονάχοσ ςου και βρεσ ταraquo Ρϊσ κα ακουγόταν

αυτι θ φράςθ από τουσ κεατζσ τθσ εποχισ και πϊσ ακοφγεται από εςάσ τουσ ίδιουσ

Ρϊσ εξθγεί τον μεγάλο κουρνιαχτό ο φφλακασ Θ εξιγθςθ αυτι είναι ενδεικτικι τθσ εποχισ

Καλό διάβαςμα

16

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

2ο επειςόδιο 384-560 Η Αντιγόνθ οδθγείται από τον φφλακα μπροςτά ςτον Κρζοντα ndash φγκρουςθ Κρζοντα ndash

Αντιγόνθσ ndash Η Ιςμινθ δθλϊνει ότι ςυμμετείχε ςτθν ταφι

βrsquo ςκθνι ςτίχοι 441 - 472 Η ομολογία τθσ Αντιγόνθσ μπροςτά ςτον Κρζοντα

11ο φφλλο εργαςίασ

ΚΡ Σὲ δή ςὲ45

τὴν νεύουςαν εἰσ πέδον κάρα

φῄσ ἢ καταρνῇ μὴ δεδρακέναι τάδε

ΑΝ Καὶ φθμὶ δρᾶςαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι46 τὸ μή

ΚΡ Σὺ μὲν κομίηοισ ἂν ςεαυτὸν ᾗ κέλεισ

(445) ἔξω βαρείασ αἰτίασ ἐλεύκερον47middot

ςὺ δrsquo εἰπέ μοι μὴ μῆκοσ ἀλλὰ ςυντόμωσ48

ᾔδθςκα κθρυχκέντα μὴ πράςςειν τάδε

ΑΝ Ἤιδθmiddot τί δrsquo οὐκ ἔμελλον ἐμφανῆ γὰρ ἦν

ΚΡ Καὶ δῆτrsquo ἐτόλμασ τούςδrsquo ὑπερβαίνειν νόμουσ

(450) ΑΝ Οὐ γάρ τί μοι Ηεὺσ ἦν ὁ κθρύξασ τάδε49

οὐδrsquo ἡ ξύνοικοσ τῶν κάτω κεῶν Δίκθ

τοιούςδrsquo ἐν ἀνκρώποιςιν ὥριςαν νόμουσmiddot

οὐδὲ ςκένειν τοςοῦτον ᾠόμθν τὰ ςὰ

κθρύγμακrsquo ὥςτrsquo ἄγραπτα κἀςφαλῆ κεῶν

(455) νόμιμα δύναςκαι κνθτὸν ὄνκrsquo ὑπερδραμεῖν50

Οὐ γάρ τι νῦν γε κἀχκέσ ἀλλrsquo ἀεί ποτε

ηῇ ταῦτα κοὐδεὶσ οἶδεν ἐξ ὅτου rsquoφάνθ

Τούτων ἐγὼ οὐκ ἔμελλον ἀνδρὸσ οὐδενὸσ

φρόνθμα δείςαςrsquo ἐν κεοῖςι τὴν δίκθν

(460) δώςεινmiddot κανουμένθ γὰρ ἐξῄδθ τί δrsquo οὔ

κεἰ μὴ ςὺ προὐκήρυξασ Εἰ δὲ τοῦ χρόνου

πρόςκεν κανοῦμαι κέρδοσ αὔτrsquo ἐγὼ λέγωmiddot

ὅςτισ γὰρ ἐν πολλοῖςιν ὡσ ἐγὼ κακοῖσ

ηῇ πῶσ ὅδrsquo οὐχὶ κατκανὼν κέρδοσ φέρει

(465) Οὕτωσ ἔμοιγε τοῦδε τοῦ μόρου τυχεῖν

παρrsquo οὐδὲν ἄλγοσmiddot ἀλλrsquo ἄν εἰ τὸν ἐξ ἐμῆσ

μθτρὸσ κανόντrsquo ἄκαπτον ἠνςχόμθν νέκυν

κείνοισ ἂν ἤλγουνmiddot τοῖςδε δrsquo οὐκ ἀλγύνομαι

Σοὶ δrsquo εἰ δοκῶ νῦν μῶρα δρῶςα τυγχάνειν

(470) ςχεδόν τι μώρῳ μωρίαν ὀφλιςκάνω

ΧΟ Δθλοῖ τὸ γέννθμrsquo ὠμὸν ἐξ ὠμοῦ πατρὸσ

τῆσ παιδόσmiddot εἴκειν δrsquo οὐκ ἐπίςταται κακοῖσ

ΚΡΕΟΝΣΑ Εςφ που το κεφάλι ςου μασ κατεβάηεισ κάτωmiddot ομολογείσ ι κα μασ πεισ πωσ δεν τα ζχεισ κάνει ΑΝΣΙΓΟΝΗ Κι ομολογϊ και δε ςασ λζω πωσ δεν τα ζχω κάνει ΚΡΕΟΝΣΑ Ράρε τα πόδια ςου εςφ και τράβα όπου κζλεισ λεφτεροσ από τισ βαριζσ κατθγορίεσmiddot φφγε Τϊρα εςφ Ρεσ ςφντομα μθν το τραβάσ ςε μάκροσ Τθ γνϊριηεσ τθν προςταγι που τό χε απαγορεφςει ΑΝΣΙΓΟΝΗ Τθ γνϊριηαmiddot μα πϊσ αλλιϊσ Ξεκάκαρθ πια ιταν ΚΡΕΟΝΣΑ Ραρ όλα αυτά το τόλμθςεσ να παραβείσ το νόμο ΑΝΣΙΓΟΝΗ Γιατί δε μου το πρόςταξε αυτό ο μζγασ Δίασ οφτε και θ ςυγκάτοικοσ με τουσ κεοφσ του Άδθ θ Δίκθ είναι που όριςε ςτον κόςμο τζτοιουσ νόμουσ Οφτε και νόμιηα ποτζ πωσ ζχουν τζτοιο κφροσ πια οι δικζσ ςου προςταγζσ ϊςτε κνθτόσ που είςαι τουσ άγραφουσ κι αςάλευτουσ νόμουσ να ξεπεράςεισ Πχι μονάχα ςιμερα και χκεσ μα αιϊνια ηοφνε κι οφτε που ζμακε κανείσ ποια είναι θ πθγι τουσ Γι αυτό και δεν εςκόπευα μόνο γιατί φοβάμαι μια κζλθςθ ανκρϊπινθ ςτα κεία ν αμαρτιςω Ρωσ κα πεκάνω τό ξερα ndashκαι πϊσ να μθν το ξζρωndash χωρίσ κι αυτι τθν προςταγιmiddot αν τϊρα πριν τθσ ϊρασ χακϊ για κζρδοσ μου αυτό εγϊ το λογαριάηω Πποιοσ μζςα ςτα βάςανα όπωσ εγϊ παλεφει πϊσ κζρδοσ απ το κάνατο αυτόσ δεν προςκομίηει Ζτςι για μζνα να με βρει θ μοίρα του κανάτου δεν είναι διόλου λυπθρόmiddot μ αν ίςωσ ανεχόμουν το γιο τθσ μάνασ μου άκαφτο κακοκανατιςμζνο εκείνο κα με πλιγωνεmiddot αυτά δε με πικραίνουν Κι αν ίςωσ άμυαλα αυτά ςου φαίνονται που κάνω περίπου ζνασ άμυαλοσ άμυαλθ κα με κρίνει ΧΟΡΟ Δείχνει ςκλθρό το φυςικό κι από ςκλθρό πατζρα αυτισ τθσ κόρθσmiddot ςτα δεινά δε ςκφβει το κεφάλι

1 Μφκοσ

Γιατί θ Αντιγόνθ ζχει ςκυφτό το κεφάλι τθσ μπροςτά ςτον Κρζοντα να λάβετε υπόψθ ςασ το ρόλο τθσ ςιωπισ για τουσ

κεατζσ και το γεγονόσ ότι ςίγουρα δεν ντρζπεται για τθν πράξθ τθσ+

2 Ήκοσ

Ο Κρζοντασ ρωτά τθν Αντιγόνθ ςτον ςτ 447 laquoᾔδθςκα κθρυχκέντα μὴ πράςςειν τάδεraquo Για ποιον λόγο νομίηετε ότι ο

Κρζοντασ τθσ απευκφνει αυτιν τθν ερϊτθςθ να αντιμετωπίςετε τθν προκετικότθτα του Κρζοντα και κετικά και αρνθτικά]

45 Σχιμα αναδίπλωςθσ (ὲ hellip ςὲ) rarr προςπάκεια του Κρζοντα να βγάλει από το λικαργό τθσ τθν Αντιγόνθ 46 Σχιμα εκ παραλλιλου (και κετικι και αρνθτικι διατφπωςθ δρᾶςαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαι) rarr ειρωνεία Αντιγόνθσ προσ Κρζοντα τθν διπλι ερϊτθςθ του Κρζοντα τθν απαντά τολμθρά με διπλι απάντθςθ θ Αντιγόνθ 47 Ρλεοναςμόσ (ἔξω hellip ἐλεύκερον) rarr ο Κρζοντασ ακωϊνει πλιρωσ τον φφλακα μετά τθν ομολογία τθσ Αντιγόνθσ 48 Σχιμα εκ παραλλιλου (μὴ μῆκοσhellipςυντόμωσ) rarr τονίηεται το απειλθτικό φφοσ του Κρζοντα 49 Ειρωνεία θ Αντιγόνθ με τθ χριςθ του ουδετζρου γζνουσ υποτιμά τουσ νόμουσ του Κρζοντα τούςδrsquo νόμουσ rarr τάδε 50 Μεταφορά από αγϊνεσ δρόμου και ειρωνεία τθσ Αντιγόνθσ προσ τον Κρζοντα του απαντά με τον ίδιο τρόπο ὑπερβαίνειν (449) harr ὑπερδραμεῖν

17

Θ Αντιγόνθ επιχειρθματολογεί μπροςτά ςτον Κρζοντα υπεραςπιηόμενθ τθν πράξθ τθσ

1ο επιχείρθμα υπεραςπίςτθκε τουσ κεϊκοφσ-άγραφουσ νόμουσ περί ταφισ χωρίσ να φοβάται τουσ ανκρϊπουσ και το

κάνατο

2ο επιχείρθμα υπεραςπίςτθκε τθν τιμι του αδερφοφ τθσ

Να κρίνετε τθν επιχειρθματολογικι τακτικι τθσ Αντιγόνθσ ςτθριηόμενοι ςτθν ζκταςθ του κάκε επιχειριματοσ και ςτθν

τωρινι αντιςτροφι των ίδιων επιχειρθμάτων που πρόβαλε ςτθν Λςμινθ όταν ςτον πρόλογο προςπακοφςε να τθν πείςει

να ςυμπράξει μαηί τθσ ςτθν ταφι του Ρολυνείκθ

Θ Αντιγόνθ αςκεί κριτικι προσ τον Κρζοντα Να υποςτθρίξετε τθν άποψθ αυτι ςτθριηόμενοι ςτισ φράςεισ laquoτὰ ςὰ

κθρύγμακrsquoraquo (453-454) laquoἀνδρὸσ οὐδενὸσ φρόνθμα δείςαςrsquoraquo (458-459) laquoμώρῳ μωρίαν ὀφλιςκάνωraquo (470)

Ο χορόσ διαπιςτϊνει τθν ωμότθτα του χαρακτιρα τθσ Αντιγόνθσ laquoΔθλοῖ τὸ γέννθμrsquo ὠμὸνraquo Γιατί πιςτεφετε ότι ο

Σοφοκλισ διαγράφει τόςο ςκλθρό τον χαρακτιρα τθσ Αντιγόνθσ να λάβετε υπόψθ το ςθμείο τθσ τραγωδίασ ςτο οποίο

βριςκόμαςτε το κοινό ςε ςυνδυαςμό με τισ ςοφιςτικζσ επιδράςεισ τθσ εποχισ+

3 Λζξθ

Να ςχολιάςετε τθ ςτάςθ τθσ Αντιγόνθσ προσ τον Κρζοντα ςτθριηόμενοι ςτισ φράςεισ laquoδρᾶςαι κοὐκ ἀπαρνοῦμαιraquo (443)

laquoτάδεraquo(450) laquoὑπερδραμεῖνraquo(455) να ςυμβουλευτείτε και τισ υποςθμειϊςεισ+

4 Όψθ

Από ποια πάροδο φεφγει ο φφλακασ και ποιο πρόςωπο κα ετοιμαςτεί να υποδυκεί ςτθ ςυνζχεια να λάβετε υπόψθ ςασ

ότι οι θκοποιοί ςτισ τραγωδίεσ του Σοφοκλι ιταν 3+

5 Διάνοια

Να ςχολιάςετε τθν άποψθ που προβάλλει θ Αντιγόνθ για τουσ άγραφουσ νόμουσ ςτθριηόμενοι ςτισ φράςεισ

laquoςκζνεινraquo(453) και laquoνῦν γε κἀχκέσraquo(456) Ροια θ προςωπικι ςασ άποψθ για τουσ άγραφουσ νόμουσ

Ροια ςτάςθ διαμορφϊνει θ Αντιγόνθ μπροςτά ςτον πικανό πρόωρο κάνατο (ςτ 460-464) Θ ςτάςθ αυτι νιϊκετε ότι

τθν μειϊνει ωσ χαρακτιρα να λάβετε υπόψθ και τθν άποψθ του Σενζκα laquoΕίμαςτε δυςτυχιςμζνοι ςτο βακμό που το

πιςτεφουμεraquo+

6 υντακτικό Να χαρακτθρίςετε ςυντακτικά τουσ υπογραμμιςμζνουσ όρουσ ςτο ςτ 457 και να χαρακτθρίςετε

επίςθσ το είδοσ του υποκετικοφ λόγου ςτουσ ςτ 466-468

7 Γραμματικι Να γράψετε το γrsquo πλθκυντικό τθσ οριςτικισ ενεςτϊτα των παρακάτω τφπων

κομίηοισ __________

εἰπέ ____________

ὥριςαν ____________

ὄνκrsquo ____________

φέρει _________

τυγχάνειν ____________

8 Λεξιλογικά Να γράψετε από ζνα ςυνϊνυμο ςτα αε των λζξεων

φθμίharr________ ἀλγῶharr_________κνῄςκωharr________οἶδαharr_________ὀφλιςκάνωharr_______ οἴομαι harr _________

Καλό διάβαςμα

18

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

2ο επειςόδιο 384-560 Η Αντιγόνθ οδθγείται από τον φφλακα μπροςτά ςτον Κρζοντα ndash φγκρουςθ Κρζοντα ndash

Αντιγόνθσ ndash Η Ιςμινθ δθλϊνει ότι ςυμμετείχε ςτθν ταφι

βrsquo ςκθνι ςτίχοι 473- 496 Ο Κρζοντασ μετά τθν απροκάλυπτθ ομολογία τθσ Αντιγόνθσ απευκφνεται προσ το χορό

12ο φφλλο εργαςίασ

ΚΡ Ἀλλrsquo ἴςκι τοι τὰ ςκλήρrsquo ἄγαν φρονήματα

πίπτειν μάλιςτα καὶ τὸν ἐγκρατέςτατον

(475) ςίδθρον ὀπτὸν ἐκ πυρὸσ περιςκελῆ

κραυςκέντα καὶ ῥαγέντα πλεῖςτrsquo ἂν εἰςίδοισ

Σμικρῷ χαλινῷ δrsquo οἶδα τοὺσ κυμουμένουσ

ἵππουσ καταρτυκέντασmiddot οὐ γὰρ ἐκπέλει

φρονεῖν μέγrsquo ὅςτισ δοῦλόσ ἐςτι τῶν πέλασ

(480) Αὕτθ δrsquo ὑβρίηειν μὲν τότrsquo ἐξθπίςτατο

νόμουσ ὑπερβαίνουςα τοὺσ προκειμένουσmiddot

ὕβρισ δrsquo ἐπεὶ δέδρακεν ἥδε δευτέρα

τούτοισ ἐπαυχεῖν καὶ δεδρακυῖαν γελᾶν

Ἦ νῦν ἐγὼ μὲν οὐκ ἀνήρ αὕτθ δrsquo ἀνήρ51

(485) εἰ ταῦτrsquo ἀνατὶ τῇδε κείςεται κράτθ

Ἀλλrsquo εἴτrsquo ἀδελφῆσ εἴκrsquo ὁμαιμονεςτέρα

τοῦ παντὸσ ἡμῖν Ηθνὸσ Ἑρκείου κυρεῖ

αὐτή τε χἠ ξύναιμοσ οὐκ ἀλύξετον

μόρου κακίςτουmiddot καὶ γὰρ οὖν κείνθν ἴςον

(490) ἐπαιτιῶμαι τοῦδε βουλεῦςαι τάφου

Καί νιν καλεῖτrsquomiddot ἔςω γὰρ εἶδον ἀρτίωσ

λυςςῶςαν αὐτὴν οὐδrsquo ἐπήβολον52 φρενῶν

Φιλεῖ δrsquo ὁ κυμὸσ πρόςκεν ᾑρῆςκαι κλοπεὺσ

τῶν μθδὲν ὀρκῶσ ἐν ςκότῳ τεχνωμένων

(495) Μιςῶ γε μέντοι χὤταν ἐν κακοῖςί τισ

ἁλοὺσ ἔπειτα τοῦτο καλλύνειν κέλῃ

ΚΡΕΟΝΣΑ Να ξζρεισ πωσ κι οι πιο ςκλθροί οι χαρακτιρεσ πζφτουν ςυντρίβονταιmiddot το ςίδερο όςο γερό και νά ναι όταν το ψιςεισ ςτθ φωτιά πολλζσ φορζσ το βλζπεισ να ςπάει και να ραγίηεται να γίνεται κομμάτια Και τα βαρβάτα άλογα με κάποιο χαλινάρι μικρό πια τικαςεφονταιmiddot δε γίνεται ζνασ δοφλοσ των άλλων με κραςφτθτα κεφάλι να ςθκϊνει Αυτι και πρϊτα ιξερε το κράςοσ τθσ να δείχνει τότε που παραβίαηε τουσ κεςπιςμζνουσ νόμουσmiddot και τϊρα κράςοσ δεφτερο Αφοφ τα ζχει κάνει να καμαρϊνει να γελάει με τα καμϊματά τθσ Δε κά μαι άνδρασ πια εγϊ αυτι κα είναι άνδρασ αν ατιμϊρθτα αψθφάει τθ δφναμθ που ζχω Κόρθ ξεκόρθ αδελφισ είτε ςυγγζνιςςά μου πιο κοντινι ςτο ςπίτι μασ που προςτατεφει ο Δίασ αυτι κι θ ομογάλακτθ το Χάρο δεν ξεφεφγουν το μαφρο και τον άραχλοmiddot κατθγορϊ κι εκείνθν εξίςου πωσ μαγείρεψε το κάψιμο ετοφτο Και φζρτε τθν ζξω γοργάmiddot τθν είδα προ ολίγου ςτο ςπίτι να λυςςομανάει με φρζνα ςαλεμζνα Το ςυνθκίηει θ καρδιά αυτϊν που ςτο ςκοτάδι τ άκλια μθχανεφονται να τουσ προδίδει πάντα Μιςϊ και όταν πιάνεται κανείσ εκεί που κάνει βρόμικθ πράξθ με παχιά λόγια να τθ ςτολίηει

1 Μφκοσ

Γιατί ο Κρζοντασ μετά τθν ομολογία τθσ Αντιγόνθσ δεν απευκφνεται ςτθν ίδια αλλά ςτο χορό να λάβετε υπόψθ τα

ςυναιςκιματα που νιϊκει για τθν Αντιγόνθ και τθν επικυμία του να ζχει υποςτθρικτζσ ςτισ αποφάςεισ του+

Γιατί πιςτεφετε ότι ο Κρζοντασ κατθγορεί και τθν Λςμινθ για τθν ταφι να λάβετε υπόψθ του τισ φοβίεσ του ωσ τυράννου

και τον εκνευριςμό του από τθν αγζρωχθ ςτάςθ τθσ Αντιγόνθσ+

2 Ήκοσ

Να χαρακτθρίςετε τον Κρζοντα ωσ άνκρωπο και ωσ βαςιλιά με βάςθ τισ φράςεισ laquoδοῦλόσraquo (479) laquoὑβρίηεινraquo(480) laquoεἴτrsquo

ἀδελφῆσ εἴκrsquo ὁμαιμονεςτέρα τοῦ παντὸσ ἡμῖν Ζθνὸσ Ἑρκείου κυρεῖraquo(486-487) laquoαὐτή τε χἠ ξύναιμοσ οὐκ ἀλύξετον

μόρου κακίςτουraquo (488-489)

Να μελετιςετε και το ακόλουκο laquoψυχογράφθμαraquo του Κρζοντα και να εκφράςετε τθ δικι ςασ γνϊμθ

Κατθγορίεσ προσ Αντιγόνθ φάλματα που διαπράττει Αιτίεσ ςφαλμάτων του

1 Ραραβίαςε τθν εντολι του 2 Καυχιζται για τθν παράβαςθ 3 Ζχει κράςοσ ενϊ είναι γυναίκα

1 Ρεριφρονεί τουσ κεϊκοφσ- άγραφουσ νόμουσ τθσ ταφισ

2 Ρεριφρονεί τον Ζρκειο Δία τον προςτάτθ τθσ οικογζνειασ

3 Κατθγορεί χωρίσ αποδείξεισ τθν Λςμινθ

1 Οι δεςμεφςεισ του ςτισ προγραμματικζσ του δθλϊςεισ 2 Θ υπεροψία και αυταρχικι του νοοτροπία ωσ φορζα

τθσ εξουςίασ 3 Ο εγωιςμόσ του κακϊσ κεωρεί τθν παραβίαςθ τθσ

εντολισ του προςωπικι προςβολι και μάλιςτα από γυναίκα

51 Επανάλθψθ δίνεται εμφατικά θ προςβολι του ανδριςμοφ του Κρζοντα 52 Σχιμα εκ παραλλιλου (λυςςῶςανhellipοὐδrsquo ἐπήβολον )αιςκθτοποιεί τθ ςυναιςκθματικι ζνταςθ τθσ Λςμινθσ

19

3 Λζξθ

Ρϊσ καταλαβαίνουμε ότι όλοι οι προθγοφμενοι ςτίχοι (473-496) αν και αφοροφν τθν Αντιγόνθ απευκφνονται ςτο

χορό να λάβετε υπόψθ ςασ τα ρθματικά πρόςωπα και τισ αντωνυμίεσ+

Θ φράςθ του Κρζοντα laquoεἴτrsquo ἀδελφῆσ εἴκrsquo ὁμαιμονεςτέρα τοῦ παντὸσ ἡμῖν Ζθνὸσ Ἑρκείου κυρεῖraquo(486-487) προοικονομεί τθν

ζλευςθ του Τειρεςία ςτο 5ο επειςόδιο για να προειδοποιιςει τον Κρζοντα ότι ζχει φτάςει ςε φβρθ Ροια δράςθ

επομζνωσ προωκεί θ ςυγκεκριμζνθ φράςθ τθν εςωτερικι ι τθν εξωτερικι

Με τισ παρομοιϊςεισ του ο Κρζοντα (ςίδερο και άλογο) ςτουσ ςτ 473-477 προςπακεί να τρομοκρατιςει τθν Αντιγόνθ

αλλά ςτθν ουςία οι ςτίχοι αποτελοφν τραγικι ειρωνεία Να επιβεβαιϊςετε τθν ορκότθτα τθσ προθγοφμενθσ άποψθσ

4 Όψθ

Αν ιςαςτε ςκθνοκζτθσ ποια οδθγία κα δίνατε ςτθν Αντιγόνθ για τθ ςτάςθ τθσ πάνω ςτθ ςκθνι όςο ο Κρζοντασ

μιλοφςε ςτο χορό

Να υποςτθρίξετε με βάςθ τουσ κειμενικοφσ δείκτεσ ότι ο Κρζοντασ ςυνοδευόταν από τουλάχιςτον δφο δορυφόρουσ

5 Διάνοια

Στθριηόμενοι ςτθ λζξθ laquoκαλλφνεινraquo (496) να ςχολιάςετε τον υπαινιγμό του Σοφοκλι για τουσ ςοφιςτζσ

6 υντακτικό Να χαρακτθριςτοφν τα υπογραμμιςμζνα απαρζμφατα ωσ προσ το είδοσ τουσ (ειδικό- τελικό) και

να βρεκεί το υποκείμενό τουσ

7 Γραμματικι Να γραφοφν οι ορκζσ πτϊςεισ των παρακάτω ςυνεκφορϊν ςτον ενικό αρικμό

ςκλήρrsquo φρονήματα

ςίδθρον ὀπτὸν

κυμουμένουσ ἵππουσ

8 Λεξιλογικά

Με ποια λζξθ του αε κειμζνου είναι ετυμολογικά ςυγγενικι θ λζξθ laquoιςτορίαraquo

Στο Συμπόςιο ο Ρλάτωνασ μιλϊντασ για τον ζρωτα γράφει laquoὡσ ὅμοιον ὁμοίῳ ἀεὶ __________ ( Συμπόςιο ΧΙΙΙ) Να

ςυμπλθρϊςετε τθ φράςθ με τθ βοικεια μιασ λζξθσ από τον ςτίχο 479

Καλό διάβαςμα

20

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

2ο επειςόδιο 384-560 Η Αντιγόνθ οδθγείται από τον φφλακα μπροςτά ςτον Κρζοντα ndash φγκρουςθ Κρζοντα ndash

Αντιγόνθσ ndash Η Ιςμινθ δθλϊνει ότι ςυμμετείχε ςτθν ταφι

βrsquo ςκθνι ςτίχοι 497- 530 Η κατά μζτωπο ςφγκρουςθ Αντιγόνθσ - Κρζοντα

13ο φφλλο εργαςίασ

ΑΝ Κέλεισ τι μεῖηον ἢ κατακτεῖναί μrsquo ἑλών

ΚΡ Ἐγὼ μὲν οὐδένmiddot τοῦτrsquo ἔχων ἅπαντrsquo ἔχω

ΑΝ Τί δῆτα μέλλεισ ὡσ ἐμοὶ τῶν ςῶν λόγων

(500) ἀρεςτὸν οὐδέν μθδrsquo ἀρεςκείθ ποτέmiddot

οὕτω δὲ καὶ ςοὶ τἄμrsquo ἀφανδάνοντrsquo ἔφυ

Καίτοι πόκεν κλέοσ γrsquo ἂν εὐκλεέςτερον

κατέςχον ἢ τὸν αὐτάδελφον ἐν τάφῳ

τικεῖςα τούτοισ τοῦτο πᾶςιν ἁνδάνειν

(505) λέγοιτrsquo ἄν εἰ μὴ γλῶςςαν ἐγκλῄςοι φόβοσ

Ἀλλrsquo ἡ τυραννὶσ πολλά τrsquo ἄλλrsquo εὐδαιμονεῖ

κἄξεςτιν αὐτῇ δρᾶν λέγειν κrsquo ἃ βούλεται

ΚΡ Σὺ τοῦτο μούνθ τῶνδε Καδμείων ὁρᾷσ

ΑΝ Ὁρῶςι χοὖτοιmiddot ςοὶ δrsquo ὑπίλλουςι53 ςτόμα

(510) ΚΡ Σὺ δrsquo οὐκ ἐπαιδῇ τῶνδε χωρὶσ εἰ φρονεῖσ

ΑΝ Οὐδὲν γὰρ αἰςχρὸν τοὺσ ὁμοςπλάγχνουσ ςέβειν

ΚΡ Οὔκουν ὅμαιμοσ χὠ καταντίον κανών

ΑΝ Ὅμαιμοσ ἐκ μιᾶσ τε καὶ ταὐτοῦ πατρόσ

ΚΡ Ρῶσ δῆτrsquo ἐκείνῳ δυςςεβῆ τιμᾷσ χάριν

(515) ΑΝ Οὐ μαρτυρήςει ταῦκrsquo ὁ κατκανὼν νέκυσ

ΚΡ Εἴ τοί ςφε τιμᾷσ ἐξ ἴςου τῷ δυςςεβεῖ

ΑΝ Οὐ γάρ τι δοῦλοσ ἀλλrsquo ἀδελφὸσ ὤλετο

ΚΡ Ρορκῶν δὲ τήνδε γῆνmiddot ὁ δrsquo ἀντιςτὰσ ὕπερ

ΑΝ Ὅμωσ ὅ γrsquo Ἅιδθσ τοὺσ νόμουσ ἴςουσ ποκεῖ

(520) ΚΡ Ἀλλrsquo οὐχ ὁ χρθςτὸσ τῷ κακῷ λαχεῖν ἴςοσ

ΑΝ Τίσ οἶδεν εἰ κάτωκεν εὐαγῆ τάδε

ΚΡ Οὔτοι ποκrsquo οὑχκρόσ οὐδrsquo ὅταν κάνῃ φίλοσ

ΑΝ Οὔτοι54 ςυνέχκειν ἀλλὰ ςυμφιλεῖν ἔφυν

ΚΡ Κάτω νυν ἐλκοῦςrsquo εἰ φιλθτέον φίλει

(525) κείνουσmiddot ἐμοῦ δὲ ηῶντοσ οὐκ ἄρξει γυνή

ΧΟ Καὶ μὴν πρὸ πυλῶν ἥδrsquo Ἰςμήνθ

φιλάδελφα κάτω δάκρυrsquo εἰβομένθmiddot

νεφέλθ δrsquo ὀφρύων ὕπερ αἱματόεν

ῥέκοσ αἰςχύνει

(530) τέγγουςrsquo εὐῶπα παρειάν

ΑΝΣΙΓΟΝΗ Γυρεφεισ κάτι πιο πολφ απ το να με ςκοτϊςεισ ΚΡΕΟΝΣΑ Τίποτε άλλο πιο πολφmiddot μ αυτό τα ζχω όλα ΑΝΣΙΓΟΝΗ Γιατί χαςομεράσ λοιπόν Απ τα δικά ςου λόγια δε μου αρζςει τίποτα και μιτε να μ αρζςει Το ίδιο και οι πράξεισ μου ς εςζνα δεν αρζςουν Κι όμωσ ποφ μεγαλφτερθ κά βριςκα δόξα τάχα απ τθν ταφι του αδελφοφ ποφ χε τθν ίδια μάνα Και όλοι αυτοί κα λζγανε πωσ ςυμφωνοφν αν ίςωσ ο φόβοσ δεν τουσ ζδενε τθ γλϊςςα ο δικόσ ςου Θ τυραννία ςε πολλά ζχει χαρζσ μεγάλεσ κι είναι ςτο χζρι τθσ να λζει να κάνει ότι κζλει ΚΡΕΟΝΣΑ Το βλζπεισ μοναχά εςφ αυτό απ τουσ Καδμείουσ ΑΝΣΙΓΟΝΗ Κι αυτοί το βλζπουν μα μπροςτά ς εςζ κλείνουν το ςτόμα ΚΡΕΟΝΣΑ Του λόγου ςου δεν ντρζπεςαι να ζχεισ άλλθ γνϊμθ ΑΝΣΙΓΟΝΗ Να ςζβομαι το αίμα μου καμιά ντροπι δεν είναι ΚΡΕΟΝΣΑ Δεν είναι αίμα ςου κι αυτό που ςκότωςε εκείνοσ ΑΝΣΙΓΟΝΗ Αίμα μου από μάνα μια κι από πατζρα ζναν ΚΡΕΟΝΣΑ Και πϊσ ς αυτόν αςζβεια τόςο μεγάλθ δείχνεισ ΑΝΣΙΓΟΝΗ Μα ο νεκρόσ δε ςυμφωνεί με κεωρίεσ τζτοιεσ ΚΡΕΟΝΣΑ Το ίδιο με τον αςεβι δεν τον τιμάσ κι εκείνον ΑΝΣΙΓΟΝΗ Ο αδελφόσ μου χάκθκε δεν ιτανε και δοφλοσ ΚΡΕΟΝΣΑ Τθ χϊρα αφανίηοντασmiddot κι ο άλλοσ πολεμϊντασ ΑΝΣΙΓΟΝΗ Πμωσ ο Άδθσ τουσ μετράει όλουσ με μζτρο ίδιο ΚΡΕΟΝΣΑ Τθν ίδια τφχθ ο καλόσ με τον κακό δεν ζχει ΑΝΣΙΓΟΝΗ Ροιοσ ξζρει αν το δζχεται αυτό ο κάτω κόςμοσ ΚΡΕΟΝΣΑ Και πεκαμζνοσ ο νεκρόσ φίλοσ ποτζ δε κά ναι ΑΝΣΙΓΟΝΗ Για τθν αγάπθ πλάςτθκα και όχι για το μίςοσ ΚΡΕΟΝΣΑ Στον κάτω κόςμο που κα πασ αν κζλεισ τθν αγάπθ αγάπα τονmiddot μα όςο ηω δεν κυβερνάει γυναίκα ΧΟΡΟ Μα νά θ Λςμινθ που φτάνει ςτισ πφλεσ και δάκρυα χφνει για τθν αδελφι τθσmiddot το μαφρο το ςφννεφο πάν απ τα φρφδια τθν όψθ τθσ ξαναμμζνθ αςχθμίηει τισ όμορφεσ βρζχοντασ τισ παρειζσ τθσ

53

Μεταφορά από τα ςκυλιά που βάηουν τθν ουρά ςτα ςκζλια από το φόβο αιςκθτοποιείται ο ζντονοσ φόβοσ του λαοφ προσ τον τφραννο 54 Λςοςκζνεια λόγων Κρ Οὔτοι ndash Αντ Οὔτοι τονίηεται το κάρροσ τθσ Αντιγόνθσ θ οποία αντιμετωπίηει τον Κρζοντα ωσ ίςο προσ ίςο

21

1 Μφκοσ

Θ Αντιγόνθ χρθςιμοποιεί δυο ακόμθ επιχειριματα τα οποία δικαιϊνουν τθν πράξθ τθσ ταφισ

1ο επιχείρθμα κα αποκτιςει υςτεροφθμία τιμϊντασ με τθν ταφι τον ίδιο τθσ τον αδερφό

2ο επιχείρθμα ζχει με το μζροσ τθσ το λαό ο οποίοσ από φόβο κρατάει το ςτόμα του κλειςτό

Τελικά θ Αντιγόνθ μιπωσ επιχειρθματολογεί γιατί ελπίηει ότι κα πείςει τον Κρζοντα να αλλάξει τθν τιμωρία

Ο Κρζοντασ επιχειρθματολογεί ςτθν προςπάκειά του να αποδείξει ςτθν Αντιγόνθ ότι με τθν πράξθ τθσ ταφισ του

Ρολυνείκθ δεν παραβιάηει μόνο το νόμο του αλλά ςε κάκε επιχείρθμα-κατθγορία του Κρζοντα να ςυμπλθρϊςετε

τα αντεπιχειριματα τθσ Αντιγόνθσ]

1ο επιχείρθμα Κρζοντα θ πράξθ τθσ ταφισ αντιτίκεται ςτθ λαϊκι κζλθςθ Σὺ τοῦτο μούνθ τῶνδε Καδμείων ὁρᾷσ

Αντεπιχειριματα Αντιγόνθσ

2ο επιχείρθμα Κρζοντα θ πράξθ τθσ ταφισ είναι θκικά μεμπτι αφοφ τιμά τον αςεβι Πολυνείκθ Ρῶσ δῆτrsquo ἐκείνῳ δυςςεβῆ τιμᾷσ χάριν

Αντεπιχειριματα Αντιγόνθσ

3ο επιχείρθμα Κρζοντα θ πράξθ τθσ ταφισ είναι εκνικά μεμπτι αφοφ τιμά τον προδότθ Πολυνείκθ Ρορκῶν δὲ τήνδε γῆνmiddot ὁ δrsquo ἀντιςτὰσ ὕπερ

Αντεπιχειριματα Αντιγόνθσ

Στθν ζντονθ ςτιχομυκία του Κρζοντα και τθσ Αντιγόνθσ που κυμίηει τουσ laquoδιςςοφσ λόγουσraquo του Αβδθρίτθ ςοφιςτι

Πρωταγόρα και φανερϊνει τισ αγεφφρωτεσ διαφορζσ τουσ προοικονομϊντασ τθν τιμωρία τθσ Αντιγόνθσ θττθμζνοσ είναι ο

Κρζοντασ ενϊ κερδιςμζνθ τουλάχιςτον ςτα μάτια του κοινοφ είναι θ Αντιγόνθ Να επιβεβαιϊςετε τθν άποψθ αυτι

2 Ήκοσ

Θ Αντιγόνθ ψυχανεμίηεται τθ βακφτερθ ςκζψθ του χοροφ τούτοισ τοῦτο πᾶςιν ἁνδάνειν λέγοιτrsquo ἄν (504-505) Γιατί ο

χορόσ δεν εκφράηει ανοιχτά τθν άποψι του τϊρα ςτον Κρεόντα ενϊ τθν εκφράηει ςτον ςτ 1270 laquoΑλίμονο είδεσ

αργά καρρϊ το δίκιοraquo

3 Λζξθ

Θ Αντιγόνθ ςπάηει τθ ςιωπι τθσ διακόπτοντασ τον Κρζοντα που μιλοφςε ςτο χορό και λζει laquoΘέλεισ τι μεῖηον ἢ

κατακτεῖναί μrsquo ἑλώνraquo (497) Με βάςθ το ςτίχο αυτό τι καταλαβαίνετε για το φφοσ και το χαρακτιρα τθσ [ειρωνεφεται τον

Κρζοντα δείχνει τθν περιφρόνθςι του για αυτόν τον εξευτελίηει ςτα μάτια των πολιτϊν τθσ Κιβασ και αφαιρεί κάκε πικανι

ικανοποίθςθ του Κρζοντα κακϊσ εκμθδενίηει το φόβο για τθ κανατικι ποινι+

Να μελετιςετε παράλλθλα τον εκτενι λόγο του Κρζοντα προσ το χορό και τουσ εκτενείσ λόγουσ τθσ Αντιγόνθσ προσ τον

Κρζοντα Ροιοσ νομίηετε ότι κερδίηει εκφραςτικά τισ εντυπϊςεισ του κοινοφ Στθ ςτιχομυκία ςυμβαίνει όμωσ το ίδιο

4 Όψθ

Γιατί ο χορόσ προβαίνει ςε τόςο αναλυτικι περιγραφι των ςυναιςκθμάτων τθσ Λςμινθσ κακϊσ αυτι μπαίνει

5 Διάνοια

Θ Αντιγόνθ ςτουσ ςτ 505-507 εκφράηει τθν άποψι τθσ για το πολίτευμα τθσ τυραννίδασ Σχολιάςτε τθν άποψι τθσ και

ςκεφτείτε αν επιβεβαιϊνεται ακόμθ και ςτισ μζρεσ μασ

Θ Αντιγόνθ υποςτθρίηει ότι ςυμφωνεί ουςιαςτικά μαηί τθσ ο λαόσ αλλά φοβάται να μιλιςει τούτοισ τοῦτο πᾶςιν

ἁνδάνειν λέγοιτrsquo ἄν (504-505) Ο Κρζοντασ από τθν άλλθ ερμθνεφει τθ ςιωπι του λαοφ διαφορετικά όχι ωσ φόβο αλλά

ωσ ςυναίνεςθ laquoτῶνδε χωρὶσ εἰ φρονεῖσraquo (510) Τθ λαϊκι κζλθςθ τθ χρθςιμοποίθςε και θ Λςμινθ ςτον πρόλογο και κα

τθν χρθςιμοποιιςει ςτο 3ο επειςόδιο και ο Αίμονασ Ροιον αντίκτυπο πιςτεφετε ότι ζχουν αυτά τα λόγια ςτο κοινό τθσ

εποχισ εκείνθσ Σε ςασ ποιον αντίκτυπο ζχουν

Να αναλφςετε τον διαςθμότερο ςτίχο τθσ Αντιγόνθσ laquoΟὔτοι ςυνέχκειν ἀλλὰ ςυμφιλεῖν ἔφυνraquo (523)

6 υντακτικό

Να χαρακτθρίςετε ςυντακτικά τουσ υπογραμμιςμζνουσ όρουσ του αε κειμζνου (υποκείμενο-αντικείμενο)

7 Γραμματικι Να μεταφζρετε τθν πρόταςθ ςτον πλθκυντικό αρικμό

ἐμοῦ δὲ ηῶντοσ οὐκ ἄρξει γυνι

8 Λεξιλογικά

Να βρείτε μια ςυγγενικι ετυμολογικά λζξθ του αε με τισ νεοελλθνικζσ λζξεισ κάτοπτρο ιδζα όψθ_______

Καλό διάβαςμα

22

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

2ο επειςόδιο 384-560 Η Αντιγόνθ οδθγείται από τον φφλακα μπροςτά ςτον Κρζοντα ndash φγκρουςθ Κρζοντα ndash

Αντιγόνθσ ndash Η Ιςμινθ δθλϊνει ότι ςυμμετείχε ςτθν ταφι

γrsquo ςκθνι ςτίχοι 531-560 Η Ιςμινθ δθλϊνει ότι ςυμμετείχε ςτθν ταφι

14ο φφλλο εργαςίασ

ΚΡ ὺ δrsquo ἣ κατrsquo οἴκουσ ὡσ ἔχιδνrsquo55

ὑφειμένθ

λήκουςά μrsquo ἐξέπινεσ οὐδrsquo ἐμάνκανον

τρέφων δύrsquo ἄτα κἀπαναςτάςεισ κρόνων

φέρrsquo εἰπὲ δή μοι καὶ ςὺ τοῦδε τοῦ τάφου

(535) φήςεισ μεταςχεῖν ἢ rsquoξομῇ τὸ μὴ εἰδέναι

Ι Δέδρακα τοὔργον εἴπερ ἥδrsquo ὁμορροκεῖ56

καὶ ξυμμετίςχω καὶ φέρω τῆσ αἰτίασ

ΑΝ Ἀλλrsquo οὐκ ἐάςει τοῦτό γrsquo ἡ δίκθ ςrsquo ἐπεὶ

οὔτrsquo ἠκέλθςασ οὔτrsquo ἐγὼ rsquoκοινωςάμθν

(540) Ι Ἀλλrsquo ἐν κακοῖσ τοῖσ ςοῖςιν οὐκ αἰςχύνομαι

ξύμπλουν57 ἐμαυτὴν τοῦ πάκουσ ποιουμένθ

ΑΝ Ὧν τοὔργον Ἅιδθσ χοἰ κάτω ξυνίςτορεσmiddot

λόγοισ δrsquo ἐγὼ φιλοῦςαν οὐ ςτέργω φίλθν

Ι Μήτοι καςιγνήτθ μrsquo ἀτιμάςῃσ τὸ μὴ οὐ

(545) κανεῖν τε ςὺν ςοὶ τὸν κανόντα κrsquo ἁγνίςαι

ΑΝ Μή μοι κάνῃσ ςὺ κοινά μθδrsquo ἃ μὴ58 rsquoκιγεσ

ποιοῦ ςεαυτῆσmiddot ἀρκέςω κνῄςκουςrsquo ἐγώ

Ι Καὶ τίσ βίοσ μοι ςοῦ λελειμμένῃ φίλοσ

ΑΝ Κρέοντrsquo ἐρώτα59middot τοῦδε γὰρ ςὺ κθδεμών

(550) Ι Τί ταῦτrsquo ἀνιᾷσ μrsquo οὐδὲν ὠφελουμένθ60

ΑΝ Ἀλγοῦςα μὲν δῆτrsquo εἰ γέλωτrsquo ἐν ςοὶ γελῶ

Ι Τί δῆτrsquo ἂν ἀλλὰ νῦν ςrsquo ἔτrsquo ὠφελοῖμrsquo ἐγώ

ΑΝ Σῶςον ςεαυτήνmiddot οὐ φκονῶ ςrsquo ὑπεκφυγεῖν

Ι Οἴμοι τάλαινα κἀμπλάκω τοῦ ςοῦ μόρου

(555) ΑΝ Σὺ μὲν γὰρ εἵλου ηῆν ἐγὼ δὲ κατκανεῖν

Ι Ἀλλrsquo οὐκ ἐπrsquo ἀρρήτοισ γε τοῖσ ἐμοῖσ λόγοισ

ΑΝ Καλῶσ ςὺ μὲν τοῖσ τοῖσ δrsquo ἐγὼ rsquoδόκουν φρονεῖν

Ι Καὶ μὴν ἴςθ νῷν ἐςτιν ἡ rsquoξαμαρτία

ΑΝ Κάρςειmiddot ςὺ μὲν ηῇσ ἡ δrsquo ἐμὴ ψυχὴ πάλαι

(560) τέκνθκεν ὥςτε τοῖσ κανοῦςιν ὠφελεῖν

ΚΡΕΟΝΣΑ Εςφ που μεσ ςτο ςπίτι μου οχιά φαρμακωμζνθ κρυφά το αίμα μοφ πινεσ και είδθςθ δεν πιρα πωσ δυο κατάρεσ ζτρεφα του κρόνου μου αρπάχτρεσ για ζλα εδϊ και λζγε μου κα πεισ πωσ πιρεσ μζροσ κι εςφ ς ετοφτθ τθν ταφι ι κ αρνθκείσ με όρκο ΙΜΗΝΗ Τθν ζκανα τθν πράξθ αυτι αν ςυμφωνεί κι ετοφτθ επιρα μζροσ ςτθν ταφι και ζχω τθν ευκφνθ ΑΝΣΙΓΟΝΗ Δε κα το επιτρζψει αυτό θ Δίκθmiddot γιατί οφτε κι εςφ το κζλθςεσ να ρκεισ οφτε κι εγϊ ςε πιρα ΙΜΗΝΗ Μεσ ςτθ δικι ςου ςυμφορά δεν ντρζπομαι κακόλου να μοιραςτϊ τθ μοίρα ςου μαηί ςου αδελφι μου ΑΝΣΙΓΟΝΗ Ξζρουν ο Άδθσ κι οι νεκροί ποιανϊν είναι πράξθmiddot όποια με λόγια αγαπάει για φίλθ δεν τθ κζλω ΙΜΗΝΗ Μθ μου ςτεριςεισ αδελφι τθ χάρθ να πεκάνω μαηί ςου και τον αδελφό κι εγϊ να τον τιμιςω ΑΝΣΙΓΟΝΗ Μαηί μου όχι κάνατοmiddot μθν οικειοποιείςαι ότι ποτζ δεν άγγιξεσmiddot αρκεί που εγϊ κα ςβιςω ΙΜΗΝΗ Και τι τθ κζλω τθ ηωι εςζνα όταν χάςω ΑΝΣΙΓΟΝΗ ϊτα τον Κρζονταmiddot γι αυτόν δεν είχεσ τόςθ ζγνοια ΙΜΗΝΗ Γιατί να με πονάσ μ αυτά δίχωσ δικό ςου κζρδοσ ΑΝΣΙΓΟΝΗ Ρονάω κι εγϊ άμα καρρείσ ότι γελϊ μ εςζνα ΙΜΗΝΗ Και πϊσ αλλιϊσ μπορϊ εγϊ να βοθκιςω τϊρα ΑΝΣΙΓΟΝΗ Τον εαυτό ςου γλίτωςεmiddot γι αυτό δε ςε ηθλεφω ΙΜΗΝΗ Αλίμονό μου θ άμοιρθ Να μθ χακϊ μαηί ςου ΑΝΣΙΓΟΝΗ Διάλεξεσ τθ ηωι εςφ κι εγϊ το κάνατό μου ΙΜΗΝΗ Πχι χωρίσ και να ςου πω τουσ ςοβαροφσ μου λόγουσ ΑΝΣΙΓΟΝΗ Θ γνϊμθ ςου γι άλλουσ ςωςτι και γι άλλουσ θ δικι μου ΙΜΗΝΗ Είναι κι εμζ το ςφάλμα μου ίδιο με το δικό ςου ΑΝΣΙΓΟΝΗ Άςε τουσ φόβουσmiddot εςφ ηεισ μα θ ψυχι θ δικι μου είναι καιρόσ που πζκανε χρζοσ για τουσ νεκροφσ μου

55 Ρικρόχολθ παρομοίωςθ ενδεικτικι του ικουσ του Κρζοντα 56 Μεταφορά από το ςυγχρονιςμό των κωπθλατϊν 57 Μεταφορά από τθ ναυτικι ηωι (ςυμμετζχει ςτο καράβι των ςυμφορϊν τθσ) 58 Ραριχθςθ του mi ενδεικτικι τθσ ειρωνείασ τθσ Αντιγόνθσ προσ τισ αρνιςεισ τθσ Λςμινθσ ςτον πρόλογο 59 Ειρωνεία Αντιγόνθσ προσ τθν Λςμινθ 60 Συνεχείσ αντικζςεισ ςτθ ςτιχομυκία Λςμινθσ- Αντιγόνθσ για να διαγραφεί θ αντίκεςθ του χαρακτιρα τουσ και να προκλθκεί το ενδιαφζρον των κεατϊν Ἀλγοῦςαne γελῶ ηῆν ne κατκανεῖν ἀρρήτοισne λόγοισ ςὺ μὲν τοῖσ ne τοῖσ δrsquo ἐγὼ ςὺ μὲν ηῇσ ne τέκνθκεν

23

1 Μφκοσ

Να ςυγκρίνετε τθ ςτάςθ τθσ Λςμινθσ ςτο 2ο επειςόδιο με τθν ςτάςθ τθσ ςτον πρόλογο όςον αφορά το κζμα τθσ ταφισ

του Ρολυνείκθ

2 Ήκοσ

Θ Αντιγόνθ προςπακεί να αποδείξει ςτον Κρζοντα ότι θ Λςμινθ είναι ακϊα αποκρφπτει πράγματα ορκίηεται

ειρωνεφεται γελά Να υποςτθρίξετε τθν άποψθ αυτι επιχειρθματολογϊντασ με τθ βοικεια των φράςεων οὔτrsquo ἐγὼ

rsquoκοινωςάμθν (539) Ἅιδθσ χοἰ κάτω ξυνίςτορεσ (542) Κρέοντrsquo ἐρώταmiddot τοῦδε γὰρ ςὺ κθδεμών (549) Ἀλγοῦςα μὲν δῆτrsquo εἰ

γέλωτrsquo ἐν ςοὶ γελῶ (551)

Θ Αντιγόνθ δεν βρίςκει οφτε μια λζξθ για να επαινζςει τθν αλλαγι του ικουσ τθσ αδερφισ τθσ Ριςτεφετε ότι είναι

τόςο ςκλθρι γιατί είναι οργιςμζνθ από τθν αρχικι άρνθςθ τθσ Λςμινθσ να ςυμπράξουν ι κζλει κυρίωσ να τθν ςϊςει

από τθν τιμωρία του Κρζοντα Να ςτθριχκείτε ςτισ φράςεισ Ἀλγοῦςα μὲν δῆτrsquo εἰ γέλωτrsquo ἐν ςοὶ γελῶ (551) Θάρςει (559)

Από ποιο ςτίχο φαίνεται ότι θ Αντιγόνθ από τθν αρχι είχε ςυνειδθτοποιιςει τισ ςυνζπειεσ τθσ πράξθσ τθσ και δεν

ζλπιηε ςε καμιά εξαίρεςθ από τθν πλευρά του Κρζοντα λόγω ςυγγζνειασ (ανιψιά και νφφθ)

Γιατί θ Λςμινθ τϊρα (αφοφ πλθροφορικθκε τθ ςφλλθψθ τθσ Αντιγόνθσ) ομολογεί (laquoΔζδρακαraquo)ότι ςχεδίαςε και

ςυμμετείχε ςτθν ταφι του Ρολυνείκθ Τι φοβάται τϊρα

Να αξιολογιςετε τθν ευςτοχία τθσ ψυχογράφθςθσ τθσ Λςμινθσ από τον Κρζοντα ςτουσ ςτ531-535

3 Λζξθ

Να παρατθριςετε τθν κλιμάκωςθ τθσ ζνταςθσ ςτο διάλογο Λςμινθσ- Αντιγόνθσ ςτθριηόμενοι ςτον αρικμό των ςτίχων

Να ςχολιάςετε το ρόλο τθσ τεχνικισ των αντικζςεων ςτθ ςτιχομυκία Λςμινθσ- Αντιγόνθσ να μελετιςετε τισ

υποςθμειϊςεισ+

4 Όψθ

Στθριηόμενοι ςτον ςτ 491 να επιβεβαιϊςετε ότι θ Λςμινθ δεν ζρχεται μόνθ τθσ ςτθ ςκθνι

Αν ιςαςτε ςκθνοκζτθσ ποια οδθγία κα δίνατε ςτον Κρζοντα για τθ ςτάςθ του πάνω ςτθ ςκθνι όςο θ Λςμινθ μιλά

ζντονα με τθν Αντιγόνθ

5 Διάνοια

Ο Lesky γράφει ότι θ Λςμινθ δείχνει πρόκυμθ να μοιραςτεί τθν ενοχι τθσ με τθν Αντιγόνθ ςε μια ζξαρςθ θρωιςμοφ

που μποροφν να δείχνουν οι αδφναμοι άνκρωποι ςε οριακζσ καταςτάςεισ Συμφωνείτε με τθν άποψθ αυτι Τθν

βρίςκετε διαχρονικι Κα μποροφςε να ιςχφει όχι μόνο ςε μεμονωμζνα πρόςωπα αλλά και ςε ολόκλθρουσ λαοφσ

6 υντακτικό Να βρείτε το υποκείμενο των υπογραμμιςμζνων μετοχϊν του αε κειμζνου

7 Γραμματικι Να κλίνετε ςτον πλθκυντικό αρικμό τισ αντωνυμίεσ φ τίσ

Ον Ον

Γεν Γεν

Δοτ Δοτ

Αιτ Αιτ

8 Λεξιλογικά

Να βρείτε μια ςυγγενικι ετυμολογικά λζξθ του αε με τισ νεοελλθνικζσ λζξεισ διζνεξθ διθνεκισ_______ και μία με τθ

λζξθ ελλιπισ__________

Καλό διάβαςμα

24

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

2ο ςτάςιμο ςτίχοι 582- 634 (από μετάφραςθ) Η ανκρϊπινθ δυςτυχία

15ο φφλλο εργαςίασ

1 Μφκοσ

Ρϊσ ςχετίηεται νοθματικά το 2ο ςτάςιμο με το 2ο επειςόδιο

Να ςυγκρίνεται το ψυχολογικό κλίμα του 2ου ςτάςιμου με εκείνο του 1ου

αrsquo ςτροφι laquoΗ κλθρονομικότθτα των ςυμφορϊνraquo με ποια εντυπωςιακι παρομοίωςθ αιςκθτοποιεί ο ποιθτισ τθ κεϊκι

οργι

αrsquo αντιςτροφι laquoΟι αλλεπάλλθλεσ ςυμφορζσ τθσ οικογζνειασ των Λαβδακιδϊνraquo ποιεσ ςυμφορζσ του βαςιλικοφ

οίκου των Λαβδακιδϊν ςασ είναι γνωςτζσ

βrsquo ςτροφι laquoΗ αιϊνια ευτυχία του παντοδφναμου Δίαraquo να περιγράψετε τθ δφναμθ του Δία και τθν ανκρϊπινθ μοίρα

όπωσ διαγράφονται ςτθ βrsquo ςτροφι

βrsquo αντιςτροφι laquoΗ απατθλι ελπίδα ευτυχίασ των χιμαιρικϊν ανκρϊπωνraquo με ποιουσ ςτίχουσ τθσ βrsquo αντιςτροφισ

ταιριάηει νοθματικά θ φράςθ τθσ Ραλαιάσ Διακικθσ laquoμωραίνει Κφριοσ ον βοφλεται απωλζςαιraquo

2 Ήκοσ

Ο χορόσ εκφράηει τθ γνϊμθ ότι αν και υπιρχε περίπτωςθ να ςυνεχιηόταν θ γενιά των Λαβδακιδϊν από τθ laquoςτερνι του

ρίηαraquo τθν Αντιγόνθ (ι τθν Λςμινθ) αυτό μάλλον δεν κα γίνει γιατί laquoτο φονικό τθ κερίηει δρεπάνι θ τφφλα του νου κι

ο αςτόχαςτοσ λόγοσraquo Σε ποιον νομίηετε ότι αναφζρεται ο χορόσ να λάβετε υπόψθ και τισ φράςεισ laquoποιοσ αλαηόνασ

άνκρωποσraquo και laquoτο κακό φαντάηει καλό ςτο νου εκείνου που κεόσ ςτθ ςυμφορά τον πάειraquo]

Γιατί ο χορόσ αμφιβάλλει για τα αιςκιματα του Αίμονα μόλισ αυτόσ μπαίνει ςτθ ςκθνι αμζςωσ ςχεδόν μετά τθν

καταδίκθ τθσ Αντιγόνθσ

3 Λζξθ

Ροια λζξθ του χοροφ αιςκθτοποιεί τισ αμφιβολίεσ του για τα αιςκιματα του Αίμονα προσ τθν Αντιγόνθ

Στθριηόμενοι ςτθ διπλι ερϊτθςθ του Κρζοντα laquoφτάνεισ χολωμζνοσ ςτον πατζρα ςου ι ότι και να κάνουμε μασ

αγαπάσ ακόμθraquo να υποςτθρίξετε τον αυταρχικό του χαρακτιρα

4 Όψθ

Από ποφ ζρχεται ο Αίμονασ ςτθ ςκθνι

Τι ροφχα νομίηετε ότι κα φοροφςε ο Αίμονασ ( ποιότθτα και χρϊμα)

5 Διάνοια

Να εντοπίςετε τισ κεοκρατικζσ αντιλιψεισ του ςτάςιμου

Συμφωνείτε με τθν άποψθ περί δυςτυχίασ των ανκρϊπων ότι δθλαδι οι άνκρωποι απλϊσ ηουν για να διαπιςτϊνουν τθ

δυςτυχία τουσ θ οποία μπορεί να οφείλεται ςε δικό τουσ λάκοσ ι ςτθ κεϊκι οργι

Συμφωνείτε με τθν άποψθ τθσ κλθρονομικότθτασ των ςυμφορϊν

Εςείσ τι κα κάνατε για να αποςοβιςετε τον κίνδυνο να laquoφαντάηει καλό ςτο νου ςασ κάτι που ουςιαςτικά ςασ οδθγεί ςτθ

ςυμφοράraquo

6 Μζλοσ

Ρϊσ φαντάηεςτε τθ μουςικι του αυλοφ ςτο ςυγκεκριμζνο ςτάςιμο (γριγορθ χαροφμενθ αργιhellip) και γιατί

Καλό διάβαςμα

25

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

3ο επειςόδιο 635-761 Η αποτυχία του Αίμονα να μεταβάλει τθν καταδικαςτικι απόφαςθ του Κρζοντα για τθν Αντιγόνθ

αrsquo ςκθνι ςτίχοι 635-682 Ο εκτενισ λόγοσ του Κρζοντα προσ τον Αίμονα

16ο φφλλο εργαςίασ

(635) ΑΙ Πάτερ ςόσ εἰμι καὶ ςύ μοι γνώμασ ἔχων χρθςτὰσ ἀπορκοῖσ αἷσ ἔγωγrsquo ἐφέψομαι Ἐμοὶ γὰρ οὐδεὶσ ἀξιώςεται γάμοσ μείηων φέρεςκαι ςοῦ καλῶσ ἡγουμένου ΚΡ Οὕτω γάρ ὦ παῖ χρὴ διὰ ςτέρνων ἔχειν (640) γνώμθσ πατρῴασ πάντrsquo ὄπιςκεν ἑςτάναι

61

Τούτου γὰρ οὕνεκrsquo ἄνδρεσ εὔχονται γονὰσ κατθκόουσ φύςαντεσ ἐν δόμοισ ἔχειν ὡσ καὶ τὸν ἐχκρὸν ἀνταμύνωνται κακοῖσ καὶ τὸν φίλον τιμῶςιν ἐξ ἴςου πατρί (645) Ὅςτισ δrsquo ἀνωφέλθτα φιτύει τέκνα τί τόνδrsquo ἂν εἴποισ ἄλλο πλὴν αὑτῷ πόνουσ φῦςαι πολὺν δὲ τοῖςιν ἐχκροῖςιν γέλων Μή νύν ποτrsquo ὦ παῖ τὰσ φρένασ γrsquo ὑφrsquo ἡδονῆσ γυναικὸσ οὕνεκrsquo ἐκβάλῃσ εἰδὼσ ὅτι (650) ψυχρὸν παραγκάλιςμα τοῦτο γίγνεται γυνὴ κακὴ ξύνευνοσ ἐν δόμοισ τί γὰρ γένοιτrsquo ἂν ἕλκοσ μεῖηον ἢ φίλοσ κακόσ Ἀλλὰ πτύςασ ὡςεί τε δυςμενῆ μέκεσ τὴν παῖδrsquo ἐν Ἅιδου τήνδε νυμφεύειν τινί (655) Ἐπεὶ γὰρ αὐτὴν εἷλον ἐμφανῶσ ἐγὼ πόλεωσ ἀπιςτήςαςαν ἐκ πάςθσ μόνθν ψευδῆ γrsquo ἐμαυτὸν οὐ καταςτήςω πόλει ἀλλὰ κτενῶ Ρρὸσ ταῦτrsquo ἐφυμνείτω Δία ξύναιμονmiddot εἰ γὰρ δὴ τά γrsquo ἐγγενῆ φύςει (660) ἄκοςμα κρέψω κάρτα τοὺσ ἔξω γένουσ Ἐν τοῖσ γὰρ οἰκείοιςιν ὅςτισ ἔςτrsquo ἀνὴρ χρθςτόσ φανεῖται κἀν πόλει δίκαιοσ ὤν Ὅςτισ δrsquo ὑπερβὰσ ἢ νόμουσ βιάηεται ἢ τοὐπιτάςςειν τοῖσ κρατύνουςιν νοεῖ (665) οὐκ ἔςτrsquo ἐπαίνου τοῦτον ἐξ ἐμοῦ τυχεῖν Ἀλλrsquo ὃν πόλισ ςτήςειε τοῦδε χρὴ κλύειν καὶ ςμικρὰ καὶ δίκαια καὶ τἀναντία Καὶ τοῦτον ἂν τὸν ἄνδρα καρςοίθν ἐγὼ καλῶσ μὲν ἄρχειν εὖ δrsquo ἂν ἄρχεςκαι κέλειν (670) δορόσ τrsquo ἂν ἐν χειμῶνι

62 προςτεταγμένον

μένειν δίκαιον κἀγακὸν παραςτάτθν Ἀναρχίασ δὲ μεῖηον οὐκ ἔςτιν κακόνmiddot αὕτθ πόλεισ ὄλλυςιν ἥδrsquo ἀναςτάτουσ οἴκουσ τίκθςιν ἥδε ςυμμάχου δορὸσ (675) τροπὰσ καταρρήγνυςι

63middot τῶν δrsquo ὀρκουμένων

ςῴηει τὰ πολλὰ ςώμακrsquo ἡ πεικαρχία Οὕτωσ ἀμυντέrsquo ἐςτὶ τοῖσ κοςμουμένοισ κοὔτοι γυναικὸσ οὐδαμῶσ ἡςςθτέαmiddot κρεῖςςον γάρ εἴπερ δεῖ πρὸσ ἀνδρὸσ ἐκπεςεῖν (680) κοὐκ ἂν γυναικῶν ἥςςονεσ καλοίμεκrsquo ἄν ΧΟ Ἡμῖν μέν εἰ μὴ τῷ χρόνῳ κεκλέμμεκα λέγειν φρονούντωσ ὧν λέγεισ δοκεῖσ πέρι

ΑΙΜΟΝΑ Δικόσ ςου είμαι πατζρα μου κι εςφ με τθν καλι ςου τθ γνϊμθ πάντα με κρατάσ ορκό κι ακολουκάω Κανζνασ γάμοσ άξιοσ δε κα κρίκει από μζνα μπροςτά ςε ςε όταν ορκά εςφ με ςυμβουλεφεισ

ΚΡΕΟΝΣΑ Και ζτςι πρζπει τζκνο μου να νιϊκει θ καρδιά ςου Ράντα να ςτζκεςαι κοντά ςτθ γνϊμθ του πατζρα Γι αυτό κι υπάκουα παιδιά εφχονται οι άνδρεσ όλοι να αποχτοφν και νά χουνε ςτο ςπίτι τουσ καμάρι Ν αντιπλθρϊνουν τον εχκρό για το κακό που κάνει και να τιμοφν το φίλο τουσ ίδια με το γονιό τουσ Μα όποιοσ δίχωσ διάφορο γεννάει τα παιδιά του τι άλλο κά λεγαν γι αυτόν αν όχι μαφρουσ πόνουσ πωσ για τον ίδιο γζννθςε για τουσ εχκροφσ του γζλιο Τα φρζνα ςου γιε μου αυτά ποτζ να μθν τα χάςεισ από γυναίκασ θδονιmiddot να ξζρεισ ότι πάντα κατάψυχρο αγκάλιαςμα γίνεται κάτι τζτοιο κακι γυναίκα ςφντροφοσ μζςα ςτο ςπίτιmiddot υπάρχει δα μεγαλφτερθ πλθγι απ τον κακό το φίλο Φτφςε και ξόρκιςε αυτιν τθν κόρθ ςαν εχκρό ςου και άς τθν πια να παντρευτεί ςτον Άδθ κάποιον άλλο Τθν ζπιαςα ξεκάκαρα εγϊ αυτιν μονάχα να κζλει να μθν πεικαρχεί ς ολόκλθρθ τθν πόλθ και ψεφτθσ δε κα βγϊ εγϊ ςτθσ χϊρασ τουσ πολίτεσmiddot κα τθ ςκοτϊςω Και γι αυτό ασ καλεςτεί το Δία που προςτατεφει ςυγγενείσmiddot αντάρτεσ άμα κρζψω το ςόι μου ςαν τι μπορϊ να κάνω με τουσ άλλουσ Πποιοσ ςωςτά και δίκαια φζρεται ςτουσ δικοφσ του αυτόσ ςτθν πόλθ δίκαιοσ κα δείξει ότι είναι Κι εκείνοσ που αυκαιρετεί παραβιάηει νόμουσ ι βάηει ςτο κεφάλι του άρχοντεσ να προςτάηει ζπαινο βζβαια ποτζ δε κά χει από μζνα Πποιον θ πόλθ όριςε αυτόν πρζπει ν ακοφμε ςτα δίκαια κι αςιμαντα και ςτα αντίκετά τουσ Αυτόσ κα πίςτευα εγϊ καλά κα κυβερνοφςε μα και καλά κα ικελε να κυβερνιζται πάνταmiddot κι αν τφχει και βριςκότανε ςτθ κφελλα τθσ μάχθσ κά μενε πάντα δίκαιοσ γενναίοσ παραςτάτθσ Υπάρχει μεγαλφτερο κακό απ τθν αναρχία Αυτι και πόλεισ καταλεί αυτι αναςτατϊνει τα ςπιτικά αυτι ςκορπάει τον πανικό ςτθ μάχθ μεσ ςτισ ςυμμαχικζσ γραμμζσmiddot μα ςτουσ πεικαρχθμζνουσ θ πεικαρχία πιο πολφ κα ςϊςει τθ ηωι τουσ Ζτςι πρζπει ν αμφνονται όςοι κρατοφν τθν τάξθ παιγνίδια να μθ γίνονται ςτα χζρια μιασ γυναίκασ Καλφτερα αν χρειαςτεί να πζςουμε από άνδρα παρά να πουν πωσ γίναμε των γυναικϊν οι δοφλοι

ΧΟΡΟ Αν απ τα χρόνια πια εμείσ δεν ζχουμε φυράνει καρροφμε ότι γνωςτικά μιλάσ με όςα είπεσ

1 Μφκοσ

Ο Κρζοντασ εκφωνεί ζναν εκτενι λόγο προσ τον Αίμονα Να ανιχνεφςετε τθ ςτοχοκεςία του Κρζοντα λαμβάνοντασ υπόψθ

ςασ ότι είναι πατζρασ με αιςκιματα και βαςιλιάσ με φοβίεσ

Ο Κρζοντασ επιχειρθματολογεί υπζρ τθσ απόφαςισ του να τιμωριςει τθν Αντιγόνθ Με τθν επιχειρθματολογία του

προωκείται θ εξζλιξθ του μφκου αφοφ ο Αίμονασ κα αντιδράςει και διαγράφεται θ τραγικότθτα του Κρζοντα μζςα ςτθν

τραγικι του πλάνθ δεν καταλαβαίνει τουσ υπαινιγμοφσ του Αίμονα πιςτεφει ότι ζχει δίκιο και επιχειρθματολογεί Να

ελζγξετε τα επιχειριματά του

61

Μεταφορά από τθ ςτρατιωτικι ηωι ενδεικτικι των πατριαρχικϊν ιδεϊν του Κρζοντα 62

Μεταφορά ενδεικτικι του χάουσ του πολζμου 63

Επαναφορά αὕτθhellip ἥδrsquo hellip ἥδε και ομοιοτζλευτο ὄλλυςινhellipτίκθςινhellipκαταρρήγνυςι rarr ρθτορικόσ τόνοσ ςτο λόγο του Κρζοντα

26

1ο επιχείρθμα πρζπει να τθν τιμωριςω για να είμαι ςυνεπισ ςτουσ νόμουσ μου laquoψευδῆ γrsquo ἐμαυτὸν οὐ καταςτήςω πόλειraquo

Ζλεγχοσ επιχειριματοσ να λάβετε υπόψθ ςασ τθν πικανότθτα ανκρϊπινου λάκουσ και τθν αξία τθσ ανκρϊπινθσ ηωισ+

2ο επιχείρθμα πρζπει να τιμωριςω τθν απεικαρχία για αποφυγι μελλοντικισ αναρχίασ laquoὍςτισ δrsquo ὑπερβὰσ ἢ νόμουσ βιάηεταιraquo laquoἈναρχίασ δὲ μεῖηον οὐκ ἔςτιν κακόνraquo

Ζλεγχοσ επιχειριματοσ να λάβετε υπόψθ ςασ ότι θ Αντιγόνθ ζκαψε τον αδερφό τθσ και ότι ο Κρζοντασ δεν γνωρίηει τθν πραγματικι λαϊκι γνϊμθ Επίςθσ να ελζγξετε τθν ορκότθτα του ςυλλογιςμοφ του Κρζοντα Ἐν τοῖσ γὰρ οἰκείοιςιν ὅςτισ ἔςτrsquo ἀνὴρ χρθςτόσ φανεῖται κἀν πόλει δίκαιοσ ὤν

3ο επιχείρθμα πρζπει να ςϊςουμε τον ανδριςμό μασ από μια επαναςτάτρια γυναίκα laquoκοὐκ ἂν γυναικῶν ἥςςονεσ

καλοίμεκrsquo ἄνraquo να λάβετε υπόψθ ςασ πάλι ότι θ Αντιγόνθ ζκαψε τον αδερφό τθσ+

Ζλεγχοσ επιχειριματοσ

Ροιεσ είναι τα αποτελζςματα τθσ πεικαρχίασ ςτθν πόλθ και ςτο ςτρατό και ποιεσ είναι οι ςυνζπειεσ τθσ

αναρχίασ(ανυπακοισ ςτουσ νόμουσ) ςτθν οικογζνεια ςτθν πόλθ ςτο ςτρατό κατά τθ γνϊμθ του Κρζοντα

2 Ήκοσ

Να αναπτφξετε τισ πατριαρχικζσ ιδζεσ του Κρζοντα βαςιηόμενοι ςτισ φράςεισ laquoὄπιςκεν ἑςτάναιraquo laquoτὸν ἐχκρὸν ἀνταμύνωνται

κακοῖσraquo laquoτὸν φίλον τιμῶςινraquo και να εξθγιςετε γιατί ο Κρζοντασ προβαίνει ςτθν ανάπτυξθ αυτϊν των ιδεϊν

Να αναπτφξετε τισ ιδζεσ περί ςυηυγικισ αγάπθσ του Κρζοντα βαςιηόμενοι ςτθ φράςθ laquoγυνὴ κακὴraquo

Ρϊσ πιςτεφετε ότι ακοφγονται ςτα αφτιά των δθμοκρατικϊν κεατϊν τθσ εποχισ εκείνθσ οι ςτίχοι Ἀλλrsquo ὃν πόλισ ςτήςειε

τοῦδε χρὴ κλύειν καὶ ςμικρὰ καὶ δίκαια καὶ τἀναντία

Μπορείτε να διακρίνετε κάποια αντίκεςθ του χοροφ ςτα λεγόμενα του Κρζοντα ςτθριηόμενοι ςτθν υποκετικι πρόταςθ laquo εἰ

μὴ τῷ χρόνῳ κεκλέμμεκαraquo

3 Λζξθ

Ρϊσ οι δίςθμεσ μετοχζσ laquoἔχωνraquo laquoἡγουμένουraquo (οι οποίεσ εκλαμβάνονται ωσ αιτιολογικζσ από τον Κρζοντα ενϊ εκφωνοφνται

μάλλον ωσ υποκετικζσ από τον Αίμονα) κινοφν τθν εςωτερικι δράςθ

laquoπτφςασraquo (653) laquoνυμφεφεινraquo(654) να εντοπίςετε τθν τραγικι ειρωνεία ςε ςφγκριςθ με τουσ ςτίχουσ 1232- 1241

Αγγελιοφόροσ Μα το παιδί (ο Αίμονασ) ρίχνοντασ άγριεσ ματιζσ τον (Κρζοντα) ζφτυςε ςτο πρόςωπο και δίχωσ λζξθ να του πει απϋτο

κθκάρι του τραβά το δίςτομο μαχαίριορμϊντασ ο πατζρασ ζξω γλίτωςε Αςτόχθςε Θυμϊνει με τθν τφχθ του ο δόλιοσ κι όπωσ ιταν

τζντωςε πίςω το κορμί και μπιγει το μαχαίρι μζχρι τθ μζςθ ςτα πλευρά και μιςοπνοϊςμζνοσ με μαραμζνα χζρια τθν κόρθ

ςφιχταγκάλιαςεhellipΝεκρόσ παρζκει ςτθ νεκρι ςτου Χάρου το παλάτι χαρζσ ο δόλιοσ γιόρταςε του γάμου

Ρϊσ θ φράςθ laquoΠρὸσ ταῦτrsquo ἐφυμνείτω Δία ξύναιμονraquo κινεί τθν εξωτερικι δράςθ

Να αναλφςετε τουσ αναχρονιςμοφσ ςτουσ ςτ666 Ἀλλrsquo ὃν πόλισ ςτήςειε τοῦδε χρὴ κλύειν και 669 καλῶσ μὲν ἄρχειν εὖ δrsquo ἂν

ἄρχεςκαι κέλειν

4 Όψθ

Από ποφ νομίηετε ότι ζρχεται ο Αίμονασ

Ρϊσ φαντάηεςτε τα ροφχα του Αίμονα και πϊσ φαντάηεςτε το προςωπείο του θκοποιοφ που τον ενςάρκωνε

5 Διάνοια

Ρόςο επίκαιρεσ είναι ςιμερα οι πατριαρχικζσ ιδζεσ του Κρζοντα

Ο Κρζοντασ (laquoτὸν ἐχκρὸν ἀνταμύνωνται κακοῖσraquo) όπωσ και οι αρχαίοι Ζλλθνεσ γενικότερα πριν από τθν εμφάνιςθ τθσ

ςωκρατικισ ςκζψθσ δεν κεωροφςαν κακό τθν ανταπόδοςθ του κακοφ Ροια θ προςωπικι ςασ άποψθ

Είναι κατά τθ γνϊμθ ςασ ο ζρωτασ δουλικι υποταγι όπωσ υποςτθρίηει ο Κρζοντασ

6 υντακτικό Να χαρακτθρίςετε ςυντακτικά τουσ υπογραμμιςμζνουσ εμπρόκετουσ προςδιοριςμοφσ του αε κειμζνου

7 Γραμματικι Να μεταφζρετε τα παρακάτω ουςιαςτικά ςτθν ίδια πτϊςθ αλλά ςτον αντίκετο αρικμό

Πάτερ ________ γάμοσ_______ γνϊμθ________ τὸν ἐχκρὸν_________ πόνουσ ἡδονῆσ_______

ἕλκοσ_________ γζνουσ _______ νόμοσ_______ χειμῶνι___________ τροπάσ ____ τῷ χρόνῳ________

8 Λεξιλογικά τοὐπιτάςςειν ςτθ λζξθ αυτι είναι ενωμζνεσ 2 λζξεισ (κράςθ) Να τισ διαχωρίςετε και να βρείτε 5

παράγωγεσ λζξεισ τθσ νε από τθ δεφτερθ λζξθ

Καλό διάβαςμα

27

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

3ο επειςόδιο 635-761 Η αποτυχία του Αίμονα να μεταβάλει τθν καταδικαςτικι απόφαςθ του Κρζοντα για τθν Αντιγόνθ

αrsquo ςκθνι ςτίχοι 683-723 Ο εκτενισ λόγοσ του Αίμονα προσ τον Κρζοντα

17ο φφλλο εργαςίασ

ΑΙ Ράτερ κεοὶ φύουςιν ἀνκρώποισ φρένασ πάντων ὅςrsquo ἐςτὶ κτθμάτων ὑπέρτατονmiddot (685) Ἐγὼ δrsquo ὅπωσ ςὺ μὴ λέγεισ ὀρκῶσ τάδε οὔτrsquo ἂν δυναίμθν μήτrsquo ἐπιςταίμθν λέγεινmiddot γένοιτο μεντἂν χἀτέρῳ καλῶσ ἔχον Σοῦ δrsquo οὖν πέφυκα πάντα προςκοπεῖν ὅςα λέγει τισ ἢ πράςςει τισ ἢ ψέγειν ἔχειmiddot (690) τὸ γὰρ ςὸν ὄμμα δεινὸν ἀνδρὶ δθμότῃ λόγοισ τοιούτοισ οἷσ ςὺ μὴ τέρψῃ κλύων Ἐμοὶ δrsquo ἀκούειν ἔςκrsquo ὑπὸ ςκότου τάδε τὴν παῖδα ταύτθν οἷrsquo ὀδύρεται πόλισ παςῶν γυναικῶν ὡσ ἀναξιωτάτθ (695) κάκιςτrsquo ἀπrsquo ἔργων εὐκλεεςτάτων φκίνει ἥτισ τὸν αὑτῆσ αὐτάδελφον ἐν φοναῖσ πεπτῶτrsquo ἄκαπτον μήκrsquo ὑπrsquo ὠμθςτῶν κυνῶν εἴαςrsquo ὀλέςκαι μήκrsquo ὑπrsquo οἰωνῶν τινοσmiddot οὐχ ἥδε χρυςῆσ ἀξία τιμῆσ λαχεῖν (700) τοιάδrsquo ἐρεμνὴ ςῖγrsquo ἐπέρχεται φάτισ64 Ἐμοὶ δὲ ςοῦ πράςςοντοσ εὐτυχῶσ πάτερ οὐκ ἔςτιν οὐδὲν κτῆμα τιμιώτερονmiddot τί γὰρ πατρὸσ κάλλοντοσ εὐκλείασ τέκνοισ ἄγαλμα μεῖηον ἢ τί πρὸσ παίδων πατρί (705) Μή νυν ἓν ἦκοσ μοῦνον ἐν ςαυτῷ φόρει ὡσ φῂσ ςύ κοὐδὲν ἄλλο τοῦτrsquo ὀρκῶσ ἔχεινmiddot ὅςτισ γὰρ αὐτὸσ ἢ φρονεῖν μόνοσ δοκεῖ ἢ γλῶςςαν ἣν οὐκ ἄλλοσ ἢ ψυχὴν ἔχειν οὗτοι διαπτυχκέντεσ ὤφκθςαν κενοί65 (710) Ἀλλrsquo ἄνδρα κεἴ τισ ᾖ ςοφόσ τὸ μανκάνειν πόλλrsquo αἰςχρὸν οὐδὲν καὶ τὸ μὴ τείνειν ἄγαν66 Ὁρᾷσ παρὰ ῥείκροιςι χειμάρροισ ὅςα δένδρων ὑπείκει κλῶνασ ὡσ ἐκςῴηεται τὰ δrsquo ἀντιτείνοντrsquo αὐτόπρεμνrsquo ἀπόλλυται (715) Αὔτωσ δὲ ναὸσ ὅςτισ ἐγκρατῆ πόδα τείνασ ὑπείκει μθδέν ὑπτίοισ κάτω ςτρέψασ τὸ λοιπὸν ςέλμαςιν ναυτίλλεται67 Ἀλλrsquo εἶκε κυμῷ καὶ μετάςταςιν δίδου Γνώμθ γὰρ εἴ τισ κἀπrsquo ἐμοῦ νεωτέρου (720) πρόςεςτι φήμrsquo ἔγωγε πρεςβεύειν πολὺ φῦναί τινrsquo ἄνδρα πάντrsquo ἐπιςτήμθσ πλέωνmiddot εἰ δrsquo οὖν φιλεῖ γὰρ τοῦτο μὴ ταύτῃ ῥέπειν καὶ τῶν λεγόντων εὖ καλὸν τὸ μανκάνειν

ΑΙΜΟΝΑ Μυαλό πατζρα οι κεοί χαρίηουν ςτουσ ανκρϊπουσ το μεγαλφτερο αγακό απ όλα που υπάρχουν Εγϊ πωσ δε μιλάσ ςωςτά για όςα λεσ ποτζ μου δε κα μποροφςα να το πω μιτε και να μπορζςω Μα κι άλλοσ κά ταν δυνατόν νά χει ορκζσ ιδζεσ Για ςζνα είναι φυςικό εγϊ να τα προςζχω όλα που λεν ι κάνουνε ι ζχουν να ςου ψζξουν Νιϊκει το μάτι ςου βαρφ πάντοτε ο πολίτθσ αν είναι τζτοια να ςου πει που δε κα ςε γλυκάνουν Ενϊ εγϊ ςτα ςκοτεινά μπορϊ να το ακοφω το πϊσ κρθνοφν τθν κόρθ αυτι όλοι μζςα ςτθν πόλθmiddot λζνε πωσ πιο ανάξια απ όλεσ τισ γυναίκεσ για πράξθ αξιζπαινθ παγκάκιςτα πεκαίνει Δεν άφθςε τον αδελφό που ζπεςε ςτθ μάχθ άκαφτο κι απροςτάτευτο να τον καταξεςκίςουν τα ςαρκοβόρα τα ςκυλιά τ αγριεμζνα όρνια Δεν είναι λζνε άξια χρυςι τιμι να ζβρει Τζτοια μια φιμθ ςιγανι ςζρνεται ςτο ςκοτάδι Για με πατζρα μου από ςε αν το καλό ςυντρζχεισ τίποτα πιο πολφτιμο δε γίνεται να υπάρξει Ροια μεγαλφτερθ χαρά για τα παιδιά απ τθ δόξα του τιμθμζνου τουσ γονιοφ Ι του γονιοφ απ τα τζκνα Μθν ζχεισ μονοκόμματθ μονάχα αυτι τθ ςκζψθ πωσ ότι λεσ είναι ςωςτό και τίποτα πια άλλο Πποιοσ καρρεί πωσ μόνο αυτόσ τθ φρόνθςθ κατζχει ι ζχει γλϊςςα ι ψυχι που δεν τθν ζχει άλλοσ άμα τον ψάξεισ πιο βακιά κα δεισ πωσ είναι κοφφιοσ Για ζναν άνδρα και ςοφό διόλου ντροπι δεν είναι το να μακαίνει το ςχοινί να μθν παρατεντϊνει Κοίτα ςτισ ακροποταμιζσ τα δζντρα που λυγάνε πϊσ ςϊηουν τα κλωνάρια τουσ κι όρκια παραμζνουνmiddot μα όςα αντιςτζκονται χάνονται απ τθ ρίηα Ζτςι τθ ςκότα καραβιοφ όποιοσ γερά τραβάει και δε λαςκάρει το ςκοινί αναποδογυρίηει και αρμενίηει ςτο εξισ με ανάποδθ καρίνα Μα δϊςε τόπο ςτθν οργι κι άλλαξε τθν καρδιά ςου Αν ζςτω και νεότεροσ μπορϊ να ζχω γνϊμθ κα ζλεγα τουλάχιςτο πωσ ςτζκει πάνω απ όλα να γεννθκεί κανείσ ςοφόσ τα πάντα να τα ξζρειmiddot κι αφοφ αυτό δε γίνεται το πιο ςωςτό πια είναι ν ακοφσ καλοπροαίρετα όςουσ ορκά μιλάνε

1 Μφκοσ

Ο Αίμονασ επιχειρθματολογεί διακριτικά (ςπάνια χρθςιμοποιεί βrsquo ενικό πχ ςτ 705718) ςτθν προςπάκειά του

ουςιαςτικά να αποτρζψει τον Κρζοντα από τθν εκτζλεςθ τθσ τιμωρίασ τθσ Αντιγόνθσ αλλά ταυτόχρονα να ςϊςει το

64 Ρροςωποποίθςθ αιςκθτοποιείται θ δφναμθ και θ επίδραςθ τθσ φιμθσ ςτον λαό αλλά κι θ αυταρχικότθτα του Κρζοντα 65 Μεταφορά από τα καρφδια 66 Μεταφορά από το τζντωμα τθσ χορδισ τθσ λφρασ ι του τόξου 67 Ειρωνεία (πϊσ ταξιδεφει το πλοίο αφοφ βοφλιαξε)

28

κφροσ και τθν εξουςία του πατζρα του Να ςχολιάςετε τισ γλωςςικζσ επιλογζσ του που χαρίηουν ςτον προτρεπτικό

λόγο του διπλωματικι επιδεξιότθτα

1ο επιχείρθμα Η ςχετικότθτα τθσ γνϊςθσ (ςοφιςτικι επίδραςθ) γένοιτο μεντἂν χἀτέρῳ καλῶσ ἔχον δυνθτικι ζγκλιςθ + αόριςτθ αντωνυμία rarr

2ο επιχείρθμα Ο λαόσ κεωρεί άδικθ τθν τιμωρία τθσ Αντιγόνθσ (ιταν ο ίδιοσ ο Αίμονασ αυτικοοσ μάρτυρασ τθσ γνϊμθσ του λαοφ) τὴν παῖδα ταύτθν οἷrsquo ὀδύρεται πόλισhellip ἥτισ τὸν αὑτῆσ αὐτάδελφον δεν αναφζρει το όνομά τθσ οφτε υπακοι ςε κεϊκοφσ νόμουσ rarr

3ο επιχείρθμα68 Η άρςθ τθσ τιμωρίασ τθσ Αντιγόνθσ κα κάνει καλό ςτον Κρζοντα και αυτό και μόνο κζλει ο Αίμονασ (θ γνϊςθ είναι ςχετικι και εςφ κεωρείσ ςωςτι τθν τιμωρία τθσ Αντιγόνθσ ενϊ ο λαόσ όχι rarr μπορεί να κάνεισ εςφ το λάκοσ ο λαόσ δεν κεωρεί τθν τιμωρία ςωςτι και όποιοσ πάει αντίκετα ςτθ γνϊμθ του λαοφ βγαίνει χαμζνοσ rarr αν πασ αντίκετα ςτθ γνϊμθ του λαοφ κα βγεισ χαμζνοσ και αυτό εγϊ δεν το κζλω) Ἐμοὶ δὲ ςοῦ πράςςοντοσ εὐτυχῶσhellipὅςτισ γὰρ αὐτὸσ ἢ φρονεῖν μόνοσ δοκεῖhellip ὅςα δένδρων ὑπείκειhellip ναὸσ ὅςτισ απουςία αναφοράσ αγάπθσ για Αντιγόνθ + αόριςτεσ αντωνυμίεσ + χριςθ παρομοιϊςεων rarr

Στθριηόμενοι ςτισ γνωμολογίεσ των ςτ 707-708 να εντοπίςετε τα 3 βαςικά ςτοιχεία του ικουσ του ανκρϊπου ςφμφωνα με

τον Αίμονα

2 Ήκοσ

Μπορείτε να υποςτθρίξετε τθν άποψθ ότι ο λαόσ είναι persona του Αίμονα κακϊσ ο Αίμονασ εκ τθσ κζςεϊσ του δεν

διαπνεόταν από δθμοκρατικζσ αντιλιψεισ

3 Λζξθ

laquoψζγεινraquo (659) πϊσ πιςτεφετε ότι νιϊκει ο Κρζοντασ ακοφγοντασ αυτι τθ λζξθ από τον Αίμονα

Να ςχολιάςετε τισ παρομοιϊςεισ ςτουσ ςτίχουσ 712-717 που αποτελοφν και παραςτατικι προοικονομία τθσ

ςυντριβισ του Κρζοντα Ροιοσ είναι το δζντρο και ποιοσ το ρεφμα Ροιοσ είναι το πλοίο και ποιοσ ο άνεμοσ+

ςτ 699 Τι απάντθςθ περιμζνει ο Αίμονασ ςτθν ερϊτθςθ οὐχ ἥδε χρυςῆσ ἀξία τιμῆσ λαχεῖν

4 Όψθ

Να περιγράψετε τον τόνο ομιλίασ του Αίμονα

5 Διάνοια

Στθριηόμενοι ςτουσ ςτ 690-691 τὸ γὰρ ςὸν ὄμμα δεινὸν ἀνδρὶ δθμότῃλόγοισ τοιούτοισ οἷσ ςὺ μὴ τέρψῃ κλύων

να κρίνετε τον τρόπο άςκθςθσ τθσ εξουςίασ από τον Κρζοντα Εςείσ νιϊκετε ποτζ αυτό το ςυναίςκθμα που ζνιωκαν

οι Κθβαίοι μπροςτά ςτον Κρζοντα

Ροιεσ ςυνζπειεσ μπορεί να ζχει θ εμμονι ενόσ απόλυτου άρχοντα ςε μια εςφαλμζνθ ιδζα και θ άρνθςι του να τθν

ανακεωριςει

Ο Αίμονασ επιλζγει να αλλάξει τθ γνϊμθ του πατζρα του χωρίσ να επιλζξει τθ ριξθ με αυτόν Εςείσ τι κάνετε ςε

ανάλογεσ περιπτϊςεισ

6 υντακτικό

Να χαρακτθρίςετε ςυντακτικά όλουσ τουσ όρουσ των υπογραμμιςμζνων ςτίχων

Να εντοπίςετε τισ δευτερεφουςεσ προτάςεισ ςτουσ ςτίχουσ 710-714 και να τισ χαρακτθρίςετε

7 Γραμματικι

Να κλικεί θ προςτακτικι ενεςτϊτα και αορίςτου βrsquo ΕΦ των τφπων λαχεῖν μανκάνειν

Ενεςτϊτασ

Αόριςτοσ βrsquo

Ενεςτϊτασ

Αόριςτοσ βrsquo

8 Λεξιλογικά

Να γράψετε τα αντίκετα των παρακάτω λζξεων ςτα αε κάκιςτα ne _______ ςκότοσ ne _______

ἀξία (επίκετο) ne ________ καλῶσ ne ________

Καλό διάβαςμα

68 Το 3

ο επιχείρθμα είναι το πιο ςθμαντικό είναι εκτενζςτερο βρίςκεται ςτο τζλοσ ζχει λογοτεχνικότερο φφοσ ςτθρίηει τα δυο προθγοφμενα

29

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

3ο επειςόδιο 635-761 Η αποτυχία του Αίμονα να μεταβάλει τθν καταδικαςτικι απόφαςθ του Κρζοντα για τθν Αντιγόνθ

αrsquo ςκθνι ςτίχοι 724-761 Η ςφγκρουςθ Κρζοντα - Αίμονα

18ο φφλλο εργαςίασ

ΧΟ Ἄναξ ςέ τrsquo εἰκόσ εἴ τι καίριον λέγει (725) μακεῖν ςέ τrsquo αὖ τοῦδrsquomiddot εὖ γὰρ εἴρθται διπλᾶ ΚΡ Οἱ τθλικοίδε καὶ διδαξόμεςκα δὴ φρονεῖν ὑπrsquo ἀνδρὸσ τθλικοῦδε τὴν φύςιν ΑΙ Μθδὲν τὸ μὴ δίκαιονmiddot εἰ δrsquo ἐγὼ νέοσ οὐ τὸν χρόνον χρὴ μᾶλλον ἢ τἆργα ςκοπεῖν (730) ΚΡ Ἔργον γάρ ἐςτι τοὺσ ἀκοςμοῦντασ ςέβειν ΑΙ Οὐδrsquo ἂν κελεύςαιμrsquo εὐςεβεῖν εἰσ τοὺσ κακούσ ΚΡ Οὐχ ἥδε γὰρ τοιᾷδrsquo ἐπείλθπται νόςῳ ΑΙ Οὔ φθςι Κήβθσ τῆςδrsquo ὁμόπτολισ λεώσ ΚΡ Ρόλισ γὰρ ἡμῖν ἁμὲ χρὴ τάςςειν ἐρεῖ (735) ΑΙ Ὁρᾷσ τόδrsquo ὡσ εἴρθκασ ὡσ ἄγαν νέοσ ΚΡ Ἄλλῳ γὰρ ἢ rsquoμοὶ χρή με τῆςδrsquo ἄρχειν χκονόσ ΑΙ Πόλισ γὰρ οὐκ ἔςκrsquo ἥτισ ἀνδρόσ ἐςκrsquo ἑνόσ ΚΡ Οὐ τοῦ κρατοῦντοσ ἡ πόλισ νομίηεται ΑΙ Καλῶσ ἐρήμθσ γrsquo ἂν ςὺ γῆσ ἄρχοισ μόνοσ (740) ΚΡ Ὅδrsquo ὡσ ἔοικε τῇ γυναικὶ ςυμμαχεῖ ΑΙ Εἴπερ γυνὴ ςύmiddot ςοῦ γὰρ οὖν προκήδομαι ΚΡ Ὦ παγκάκιςτε διὰ δίκθσ ἰὼν πατρί ΑΙ Οὐ γὰρ δίκαιά ςrsquo ἐξαμαρτάνονκrsquo ὁρῶ ΚΡ Ἁμαρτάνω γὰρ τὰσ ἐμὰσ ἀρχὰσ ςέβων (745) ΑΙ Οὐ γὰρ ςέβεισ τιμάσ γε τὰσ κεῶν πατῶν ΚΡ Ὦ μιαρὸν ἦκοσ καὶ γυναικὸσ ὕςτερον ΑΙ Οὔ τἂν ἕλοισ ἥςςω γε τῶν αἰςχρῶν ἐμέ ΚΡ Ὁ γοῦν λόγοσ ςοι πᾶσ ὑπὲρ κείνθσ ὅδε ΑΙ Καὶ ςοῦ γε κἀμοῦ καὶ κεῶν τῶν νερτέρων (750) ΚΡ Ταύτθν ποτrsquo οὐκ ἔςκrsquo ὡσ ἔτι ηῶςαν γαμεῖσ ΑΙ Ἥδrsquo οὖν κανεῖται καὶ κανοῦςrsquo ὀλεῖ τινα ΚΡ Ἦ κἀπαπειλῶν ὧδrsquo ἐπεξέρχῃ κραςύσ ΑΙ Τίσ δrsquo ἔςτrsquo ἀπειλὴ πρὸσ κενὰσ γνώμασ λέγειν ΚΡ Κλαίων φρενώςεισ ὢν φρενῶν αὐτὸσ κενόσ (755) ΑΙ Εἰ μὴ πατὴρ ἦςκrsquo εἶπον ἄν ςrsquo οὐκ εὖ φρονεῖν ΚΡ Γυναικὸσ ὢν δούλευμα μὴ κώτιλλέ με ΑΙ Βούλει λέγειν τι καὶ λέγων μθδὲν κλύειν ΚΡ Ἄλθκεσ ἀλλrsquo οὐ τόνδrsquo Ὄλυμπον ἴςκrsquo ὅτι χαίρων ἐπὶ ψόγοιςι δεννάςεισ ἐμέ (760) Ἄγαγε τὸ μῖςοσ ὡσ κατrsquo ὄμματrsquo αὐτίκα παρόντι κνῄςκῃ πλθςία τῷ νυμφίῳ

ΧΟΡΟ Κι εςφ καλό ναι βαςιλιά ν ακοφςεισ αν ςου λζει κάτι ςωςτό κι εςφ αυτόνmiddot κι οι δυο ορκά μιλάτε ΚΡΕΟΝΣΑ Στα γεροντάματα λοιπόν εμείσ κα διδαχτοφμε νά χουμε γνϊςθ από νιο μιασ τζτοιασ θλικίασ ΑΙΜΟΝΑ Δεν είπα κάτι άδικοmiddot κι αν ίςωσ είμαι νζοσ πρζπει τα ζργα να κοιτάσ κι όχι τθν θλικία ΚΡΕΟΝΣΑ Ζργο λοιπόν να ςζβεςαι τουσ παραβάτεσ είναι ΑΙΜΟΝΑ Ροτζ δε κα ςυμβοφλευα να ςζβεςαι τον άκλιο ΚΡΕΟΝΣΑ Δεν πιάςτθκε λοιπόν αυτι ςε μια αρρϊςτια τζτοια ΑΙΜΟΝΑ Ροτζ δε κα το πουν αυτό τθσ Κιβασ οι πολίτεσ ΚΡΕΟΝΣΑ Κι θ πόλθ είναι που κα πει ς εμζνα τι να κάνω ΑΙΜΟΝΑ Βλζπεισ ότι ςου ξζφυγε αυτό ςαν νά ςουν νζοσ ΚΡΕΟΝΣΑ Μα άλλοσ ι μονάχα εγϊ κα κυβερνϊ τθν πόλθ ΑΙΜΟΝΑ Μα πόλθ δε κα βρεισ καμιά που να ανικει ς ζναν ΚΡΕΟΝΣΑ Στον άρχοντά τθσ το λοιπόν θ πόλθ δεν ανικει ΑΙΜΟΝΑ Πμορφα κα βαςίλευεσ ςε χϊρα ερθμωμζνθhellip ΚΡΕΟΝΣΑ Γυναίκασ μοιάηει ςφμμαχοσ να γίνεται ετοφτοσ ΑΙΜΟΝΑ Αν θ γυναίκα είςαι εςφmiddot εςζνα προςτατεφω ΚΡΕΟΝΣΑ Αντιμαχϊντασ άκλιε ζτςι με τον πατζρα ΑΙΜΟΝΑ Βλζπω πωσ κάνεισ κρίματα χωρίσ κανζνα δίκιο ΚΡΕΟΝΣΑ Κρίμα το λεσ να ςζβομαι τθν εξουςία ποφ χω ΑΙΜΟΝΑ Μα δε τθ ςζβεςαι τιμζσ κεϊν καταπατϊντασ ΚΡΕΟΝΣΑ Αχρείο πλάςμα μιαρό ο δοφλοσ μιασ γυναίκασ ΑΙΜΟΝΑ Ωςτόςο δοφλο ςτισ ντροπζσ δε κα με βρεισ ποτζ ςου ΚΡΕΟΝΣΑ Μα όλθ θ ευφράδεια είναι για κείνθν μόνο ΑΙΜΟΝΑ Μα και για ςζνα και για με και τουσ κεοφσ του Άδθ ΚΡΕΟΝΣΑ Ροτζ δε κα τθν παντρευτείσ πια ηωντανι ετοφτθ ΑΙΜΟΝΑ Ο κάνατόσ τθσ ςίγουρα κι άλλον κα αφανίςει ΚΡΕΟΝΣΑ Ζχεισ το κράςοσ κι απειλζσ τϊρα να εκτοξεφεισ ΑΙΜΟΝΑ Τι απειλζσ να πει κανείσ ςε τζτοια άδεια φρζνα ΚΡΕΟΝΣΑ Φρζνα κα βάλεισ κλαίγοντασmiddot θ κεφαλι ςου άδεια ΑΙΜΟΝΑ Τρελόσ πωσ είςαι κά λεγα πατζρασ αν δεν ιςουν ΚΡΕΟΝΣΑ Μθ μ εξοργίηεισ άκλιε τςιράκι μιασ γυναίκασ ΑΙΜΟΝΑ Κζλεισ μονάχα να μιλάσ Να μθν ακοφσ ποτζ ςου ΚΡΕΟΝΣΑ Αλικεια λεσ Στον Πλυμπο ορκίηομαι να ξζρεισ πωσ δε κα βρίηεισ άκλια χωρίσ να το πλθρϊςεισ Φζρτε μου εδϊ τθ μιςθτι ϊςτε μπροςτά ςτα μάτια κοντά ςτο πλάι του γαμπροφ αμζςωσ να πεκάνει

30

1 Μφκοσ

Ο Αίμονασ επαναλαμβάνει ςτθ ςτιχομυκία τα επιχειριματα που είχε αναπτφξει ςτον προθγοφμενο εκτενι του λόγο

Να τα αναφζρετε ςτθριηόμενοι ςτισ λζξεισ δίκαιον (728) λεώσ (733) προκήδομαι (741)

Ρϊσ αντιδρά ο χορόσ ςτον εκτενι λόγο του Αίμονα

Τι απειλεί να κάνει ο Κρζοντασ ςτουσ ςτίχουσ 760-761 Ἄγαγε τὸ μῖςοσ ὡσ κατrsquo ὄμματrsquo αὐτίκαπαρόντι κνῄςκῃ

πλθςία τῷ νυμφίῳ και γιατί

2 Ήκοσ

Σε ποιον ςτίχο φαίνεται ότι ο Κρζοντασ δεν ζχει πλζον επιχειριματα

Κα μποροφςατε να υποςτθρίξετε τθν άποψθ ότι ο Αίμονασ είναι θ φωνι τθσ ςυνείδθςθσ του κοινοφ ανκρϊπου και

των κοινϊν θκικϊν αντιλιψεων

3 Λζξθ

laquoΠόλισ γὰρ ἡμῖν ἁμὲ χρὴ τάςςειν ἐρεῖraquo Ρϊσ φαντάηεςτε να αντιδρά το ακθναϊκό κοινό τθσ εποχισ ςτο άκουςμα

αυτοφ του ςτίχου

Να εντοπίςετε τα εκφραςτικά μζςα από τα οποία φαίνεται θ κλιμακοφμενθ ζνταςθ τθσ διζνεξθσ Κρζοντα- Αίμονα

ειρωνείεσ ερωτιςεισ παρθχιςεισ δεικτικζσ αντωνυμίεσ αντικζςεισ επαναλιψεισ ομόρριηα+

Ρϊσ ο ςτ 751 laquo Ἥδrsquo οὖν κανεῖται καὶ κανοῦςrsquo ὀλεῖ τιναraquo κινεί τθν εςωτερικι δράςθ

4 Όψθ

Ο τόνοσ του Αίμονα μζνει ίδιοσ ι αλλάηει ςε ςχζςθ με τον τόνο και το φφοσ69 του ςτον προθγοφμενο εκτενι του

λόγο

(760) Ἄγαγε ςε ποιον μιλάει ο Κρζοντασ

5 Διάνοια

Συμφωνείτε με τον Κρζοντα ότι ζνασ μεγαλφτεροσ ςε θλικία δεν ζχει να μάκει τίποτε από ζναν μικρότερο

Είναι δυνατόν όπωσ ιςχυρίηεται ο Κρζοντασ μια πόλθ ζνα κράτοσ να κυβερνθκεί για πολφ καιρό χωρίσ θ εξουςία

να ςτθρίηεται ςτθ λαϊκι βοφλθςθ

6 υντακτικό

Να χαρακτθρίςετε ςυντακτικά όλουσ τουσ όρουσ των υπογραμμιςμζνων ςτίχων

7 Γραμματικι Να γραφοφν οι πλάγιεσ πτϊςεισ του πλθκυντικοφ αρικμοφ των

τὴν φύςιν

πόλισ

ἦκοσ

κεῶν

8 Λεξιλογικά

Να γράψετε από ζνα παράγωγο επίκετο ςτα νε για κακεμιά από τισ παρακάτω αε λζξεισ φφςιν νζοσ πόλισ

γυναικί πατρί γνϊμασ λζγων πατιρ

Καλό διάβαςμα

69 Θ ειρωνικι χροιά ςτο λόγο του Αίμονα δείχνει πλζον ότι δεν ελπίηει να μεταπείςει τον πατζρα του

31

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

3ο ςτάςιμο ςτίχοι 781- 800 (από μετάφραςθ) Ύμνοσ ςτον ζρωτα

19ο φφλλο εργαςίασ

1 Μφκοσ

Στροφι laquoΗ δθμιουργικι δφναμθ του ζρωταraquo περιγράψτε τθ δφναμθ αυτι με βάςθ το κείμενο

Αντιςτροφι laquoΗ καταςτροφικι δφναμθ του ζρωταraquo περιγράψτε τθ δφναμθ αυτι με βάςθ το κείμενο

2 Ήκοσ

Γιατί ο χορόσ τραγουδά τθν ακαταμάχθτθ δφναμθ του ζρωτα ςτο ςτάςιμο αυτό να λάβετε υπόψθ ςασ τθν πικανότθτα

παρεξιγθςθσ τθσ αιτίασ ςφγκρουςθσ του Αίμονα με τον πατζρα του τον Κρζοντα+

Ροιοσ είναι ο απϊτεροσ ςτόχοσ του χοροφ αποδίδοντασ τθν αιτία ςφγκρουςθσ Αίμονα ndash Κρζοντα ςτθ δφναμθ τθσ

αγάπθσ του πρϊτου για τθν Αντιγόνθ

3 Λζξθ

Βάςει κειμενικϊν δεικτϊν να αποδείξετε ότι θ ςτροφι αναφζρεται ςτον ζρωτα τθσ γυναίκασ και θ αντιςτροφι ςτον ζρωτα

του άντρα

4 Όψθ

Στθ ςκθνι ο χορόσ είναι μόνοσ Ροφ ζχει πάει ο Κρζοντασ και θ Αντιγόνθ

5 Διάνοια

Ο χορόσ λζει ότι ο ζρωτοσ ξεςτρατίηει το νου του ανκρϊπου Ροια είναι κατά τθ γνϊμθ ςασ θ ςχζςθ μεταξφ ζρωτα και

λογικισ

6 Μζλοσ

Θ ςτροφι και θ αντιςτροφι ςτο 3ο ςτάςιμο εκφράηουν διαφορετικά ςυναιςκιματα Με ποιον ρυκμό πιςτεφετε ότι

εκτελοφςε ο χορόσ τθ ςυγκεκριμζνθ ςτροφι και με ποιον τθν αντιςτροφι

Άςκθςθ Να ςυγκρίνετε το περιεχόμενο του ςταςίμου αυτοφ με τα λόγια του χοροφ ςτον Ιππόλυτο του Ευριπίδθ (1268-

1281)

Kαλό διάβαςμα

Των κεϊν και των κνθτϊν τθν αγφριςτθ απόφαςθ κυβερνάσ Αφροδίτθ

κι ο γιοσ ςου ο ομορφότεροσ Ζρωτασ τουσ τυλίγει με τα πολλά ςου κζλγθτρα

πετά ςτθ γθ και ςτθν αςίγαςτθ αλμυρι κάλαςςα και τθν καρδιά όπου κα μπει τθν τρελαίνει ο χρυςόφεγγοσ

και τα μαγεφει όλα και των βουνϊν τα αγρίμια και τθ κάλαςςασ

και όςα τρζφει θ γθ και όςα ο αναμμζνοσ ιλιοσ βλζπει

και τουσ ανκρϊπυοσ Τθ μεγαλφτερθ τιμι ςε ςζνα ακουμπϊ Αφροδίτθ

Μόνθ ςου ςε όλα εξουςιάηεισ

32

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

4ο επειςόδιο 801-943 Οι κρινοι τθσ Αντιγόνθσ

αrsquo ςκθνι ςτίχοι 801-882 Η Αντιγόνθ κρθνεί για τθ ηωι που χάνει (κομμόσ)

20ο φφλλο εργαςίασ

1 Μφκοσ

αrsquo ςτροφι ndash κομμόσ Αντιγόνθσ Θ Αντιγόνθ κρθνεί για το φωσ του ιλιου(1)που χάνει και για τον γάμο(2) που δεν ζκανε

1οσ

παρθγορθτικόσ λόγοσ κορυφαίου χοροφ πϊσ προςπακεί να παρθγοριςει ο κορυφαίοσ τθν Αντιγόνθ

αrsquo αντιςτροφι ndash κομμόσ Αντιγόνθσ Θ Αντιγόνθ κρθνεί για τον τρόπο κανάτου τθσ(3) Να βρείτε κοινά ςτοιχεία μεταξφ

κανάτου Νιόβθσ και Αντιγόνθσ Είπε ο Αχιλλζασ ο αρχοντογζννθτοσ και ςτο καλφβι πίςω

μπαίνοντασ κάκιςε ςτ᾿ ωριόπλουμο κρονί που πριν κακόταν

ςτον τοίχο αντίκρα κι ζτςι εμίλθςε ςτο γζροντα γυρνϊντασ

laquoΟ γιοσ ςου Ρρίαμε πια λυτρϊκθκε το κζλθμα ςου εγίνθ

κι απά ςτο ςτρϊμα τϊρα κοίτεται᾿ κα τόνε ιδείσ κι ατόσ ςου

ευτφσ ωσ φζξει κουβαλϊντασ τον᾿ καιρόσ για δείπνο τϊρα

Κι θ Νιόβθ ακόμα θ καλοπλζξουδθ ςτερνά να φάει κυμικθ

που δϊδεκα παιδιά τθσ ζχαςε ςτο αρχοντικό τθσ μζςα

γιουσ ζξι ςτον ανκό τθσ νιότθσ τουσ και κυγατζρεσ ζξιmiddot

τουσ γιουσ ο Απόλλωνασ τουσ ςκότωςε με το αργυρό δοξάρι

κυμϊνοντασ τθσ Νιόβθσ κι θ Άρτεμθ τισ κόρεσ θ δοξεφτρα

με τθ Λθτϊ τθ ροδομάγουλθ κακϊσ ςυνεριηόταν

τάχα παιδιά πολλά πωσ γζννθςε και δυο θ Λθτϊ μονάχα

όμωσ εκείνοι δυο κι ασ ιτανε τθσ τα ςκότωςαν όλα

Μζρεσ εννιά κοιτόνταν ςτο αίμα τουσ κι ουτ᾿ ζνασ δε βριςκόταν

για να τα κάψει᾿ τι είχε γφρω τουσ τον κόςμο ο Δίασ πετρϊςει

Τζλοσ ςτισ δζκα απάνω τα καψαν οι ακάνατοι του Ολφμπου

κι αφτθ να κλαίει ςαν πια κουράςτθκε ςτερνά να φάει κυμικθ

Τϊρα ςε βράχια κάπου ανάμεςα ςε απάτθτα φαράγγια

ςτθ Σίπυλο που λεν πωσ διάλεξαν οι ακάνατεσ νεράιδεσ

να χουν λθμζρι και χορεφουνε ςτον Αχελϊο τρογφρα

κλωςάει τουσ πόνουσ τουσ κεόςταλτουσ κι ασ ζχει γίνει πζτρα

Ομπρόσ λοιπόν ςεβάςμιε γζροντα κι εμείσ να φάμε τϊρα

κι ζχεισ καιρό να κλάψεισ ζπειτα τον ακριβό το γιο ςου Ω 599 κε

2οσ

παρθγορθτικόσ λόγοσ κορυφαίου χοροφ πϊσ προςπακεί να παρθγοριςει πάλι ο κορυφαίοσ τθν Αντιγόνθ και πϊσ τα

λόγια του κινοφν τθν εςωτερικι δράςθ

βϋςτροφι ndash κομμόσ Αντιγόνθσ Θ Αντιγόνθ κρθνεί για το γεγονόσ ότι φεφγει άκλαυτθ(4) και τιμωρείται άδικα(5)

3οσ

αυςτθρότεροσ λόγοσ κορυφαίου χοροφ πϊσ αξιολογείτε αυτά που λζει ο χορόσ

βrsquoαντιςτροφι ndash κομμόσ Αντιγόνθσ Θ Αντιγόνθ κρθνεί για τισ κλθρονομικζσ ςυμφορζσ τθσ(6)

4οσ

αυςτθρότεροσ λόγοσ κορυφαίου χοροφ πϊσ αξιολογείτε αυτά που λζει ο χορόσ

Επωδόσ ndash κομμόσ Αντιγόνθσ Θ Αντιγόνθ επαναλαμβάνει τον κρινο τθσ (1-5) να μθ βλζπω πια το αγνό φωσ του ιλιου(1) -

χωρίσ τραγοφδια γάμου(2) ndash ςζρνομαι ςτον φςτατο δρόμο μου(3) ndash άκλαφτθ(4) ndash άδικο (5) ndash κακορίηικθ (6)

2 Ήκοσ

Ρϊσ νιϊκει ο κορυφαίοσ του χοροφ βλζποντασ τθν Αντιγόνθ να ςζρνεται από τουσ φρουροφσ ςτθν laquoαιϊνια κατοικίαraquo τθσ

3 Λζξθ

Κεωρείτε ότι ο κρινοσ τθσ Αντιγόνθσ τθν κάνει ςτα μάτια των άλλων αντιθρωικι τϊρα Νομίηετε ότι ζχει μετανιϊςει για

τθν πράξθ τθσ να λάβετε υπόψθ ςασ και τουσ ομθρικοφσ ςτίχουσ του Αχιλλζα λ 493 κε laquoΔυςςζα για το κάνατο μθ με

παρθγοριςεισ Θα ικελα να είμαι χωρικόσ και να ξενοδουλεφω ςε αφζντθ δίχωσ κτιματα που είναι το βιοσ του λίγο παρά να

βαςιλεφω εδϊ ςτουσ πεκαμζνουσ όλουσraquo

Για ποιο λόγο ο Σοφοκλισ ςτθ βrsquo ςτροφι χρθςιμοποιεί ερωτιςεισ επικλιςεισ αρνθτικζσ προτάςεισ και αποςτροφι

Ενϊ θ Αντιγόνθ αναφζρει αρκετζσ φορζσ ςτο κρινο τθσ το γάμο που δεν ζκανε δεν αναφζρει πουκενά τον Αίμονα Γιατί

Να εντοπίςετε τθν τραγικι ειρωνεία ςτον ςτ 882 laquoφίλοσ κανείσ δε ςτενάηειraquo

4 Όψθ Ρϊσ εκτελείται ο κομμόσ Θ Αντιγόνθ πιςτεφετε ότι κινείται κακόλου ςκεφτείτε τουσ φρουροφσ+

5 Διάνοια

Ροια θ ςθμαςία του γάμου ωσ κοινωνικοφ κεςμοφ όπωσ φαίνεται από το κρινο τθσ Αντιγόνθσ

Να εντοπίςετε μια φράςθ ςτθν αϋςκθνι του κομμοφ που να περιζχει απόψεισ των αρχαίων περί ακαναςίασ τθσ ψυχισ

Θ Αντιγόνθ πιςτεφει ςτθν κλθρονομικότθτα των ςυμφορϊν laquoποια γονικά με γζννθςαν και με παιδεφουνraquo Συμφωνείτε με

τθν άποψθ αυτι

6 Μζλοσ Ρϊσ φαντάηεςτε τθν μελωδία του αυλοφ ςε όλθ τθ διάρκεια του κομμοφ

Καλό διάβαςμα

33

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

4ο επειςόδιο 801-943 Οι κρινοι τθσ Αντιγόνθσ

βrsquo ςκθνι ςτίχοι 883-943 Η Αντιγόνθ κρθνεί για τθ ηωι που χάνει άδικα

21ο φφλλο εργαςίασ

1 Μφκοσ

Η Αντιγόνθ αρχικά ελπίηει ότι κα ςυναντθκεί ςτον κάτω κόςμο με τουσ δικοφσ τθσ ποιεσ αρχαιοελλθνικζσ

αντιλιψεισ για τον κάτω κόςμο διαφαίνονται

Η Αντιγόνθ προβάλλει τθν αδελφικι τθσ αγάπθ προσ τον Πολυνείκθ να ελζγξετε τθν επιχειρθματολογία τθσ [

μειϊνεται το μεγαλείο τθσ Αντιγόνθσ γιατί φαίνεται ότι δεν προκρίνει τον κεϊκό νόμο αλλά τθν αδελφικι αγάπθ Ίςωσ κα

ζπρεπε να κεωριςουμε εμβόλιμουσ τουσ ςτίχουσ Ίςωσ πάλι ο Σοφοκλισ επθρεάηεται από μια διιγθςθ του Δαρείου

(3119) ςφμφωνα με τθν οποία ο Δαρείοσ επζτρεψε ςτθ γυναίκα του Λνταφζρνθ να ςϊςει ζναν άρρενα ςυγγενι τθσ και

εκείνθ ζςωςε τον αδερφό τθσ γιατί από τθ ςτιγμι που οι γονείσ τθσ είχαν πεκάνει δεν κα μποροφςε να αποκτιςει άλλον

Ίςωσ πάλι να δεχτοφμε τθν άποψθ ότι θ Αντιγόνθ ςυνεπαρμζνθ από τθν αδελφικι αγάπθ προςπακεί να λογοδοτιςει ςτο

χϊρο τθσ λογικισ για μια πράξθ που πιγαςε από το χϊρο του ςυναιςκιματοσ και τθσ θκικισ Και το αποτζλεςμα είναι να

μασ φαίνονται τα λόγια τθσ παράξενα+

Η Αντιγόνθ μονολογεί επαναλαμβάνοντασ τα προθγοφμενα παράπονά τθσ να εντοπίςετε ζνα τουλάχιςτον

χαρακτθριςτικό των δθμοτικϊν τραγουδιϊν ςτουσ ςτίχουσ laquoκι ζγκλθμα το ϋπεhellipζχω πατιςειraquo

Η Αντιγόνθ εκφράηει το παράπονό τθσ προσ τουσ κεοφσ και καταριζται πϊσ τα λόγια τθσ αυτά laquoΓιατί ςτον

ουρανόhellipζτςι άδικα μου κάνουνraquo κινοφν τθν εςωτερικι δράςθ

2 Ήκοσ

Να ςυμφωνιςετε με τθν άποψθ ότι ο ςτίχοσ laquoΗ κόρθ αυτι δε μόλυνε τα χζρια μασraquo είναι ενδεικτικόσ τθσ

μεταςτροφισ του ςυναιςκθματικοφ κόςμου του Κρζοντα από τον κόςμο τθσ ςκλθρότθτασ ςτον κόςμο του

θκικοφ προβλθματιςμοφ

Θ Αντιγόνθ για κάποια ςτιγμι αμφιβάλλει για το ςωςτό τθσ πράξθ τθσ laquoΑν οι κεοί τα κρίνουν τουϋτα δίκαι να

πάκω και να μολογιςω πωσ αμάρτθςαraquo Ρϊσ κρίνετε τθ ςτάςθ τθσ αυτι

3 Λζξθ

laquoτερνι κι εγϊ και ρθμαγμζνθ κα κατζβωraquo Ριςτεφετε ότι ο ςτίχοσ αντθχεί περιςςότερο τθ μοναξιά τθσ

Αντιγόνθσ ι τθν περιφρόνθςι τθσ για τθν Λςμινθ

Να αποδείξετε ότι ο ςτίχοσ του Κρζοντα laquoΑπελπίςου πια ο κάνατοσ ςε ςφράγιςεraquo είναι ενδεικτικόσ τθσ

αγζρωχθσ ςτάςθσ τθσ Αντιγόνθσ

4 Όψθ

Από ποφ μπαίνει ο Κρζοντασ ςτθ ςκθνι Ρϊσ ο ερχομόσ του κινεί τόςο τθν εςωτερικι όςο και τθν εξωτερικι

δράςθ

Ο προθγοφμενοσ κρινοσ τθσ Αντιγόνθσ εξζφραηε τον βακφ τθσ πόνο για τθν απϊλεια τθσ ηωισ τϊρα εκφράηει

τθ διαμαρτυρία τθσ για τον άδικο χαμό τθσ Ωσ ςκθνοκζτεσ να δϊςετε οδθγίεσ ςτον θκοποιό ςασ για τα

παραγλωςςικά ςτοιχεία που κα πρζπει να χρθςιμοποιιςει

laquoΣϊρα ςε ςζρνει με χζρια δεμζναraquo ποιεσ πλθροφορίεσ ςκθνοκετικζσ αντλοφμε από τον ςτίχο

laquoΑργοφν και κα κλάψουν αυτοί που τθν πάνεraquo Σε ποιουσ απευκφνεται ο Κρζοντασ και πϊσ αυτοί αντιδροφν

μετά από αυτά τα λόγια

Από ποια πάροδο βγάηουν οι φρουροί τθν Αντιγόνθ ζξω από τθ ςκθνι

5 Διάνοια

Να εντοπίςετε μια φράςθ ςτθν βϋςκθνι του κομμοφ που να περιζχει απόψεισ των αρχαίων περί ακαναςίασ τθσ

ψυχισ

Υπάρχουν φορζσ που και εςείσ όπωσ θ Αντιγόνθ αμφιβάλλετε για τθν ορκότθτα των πράξεϊν ςασ ι φορζσ

που χάνετε τθν πίςτθ ςασ Αν ναι τι κάνετε τότε

Καλό διάβαςμα

34

οφοκλζουσ Αντιγόνθ 442 π Χ

4ο ςτάςιμο ςτίχοι 944-987 (από μετάφραςθ) Η παντοδυναμία τθσ μοίρασ

22ο φφλλο εργαςίασ

1 Μφκοσ

τροφι αrsquo Ο μφκοσ τθσ Δανάθσ θ Δανάθ ιταν κόρθ του βαςιλιά του Άργουσ Ακρίςιου Ο πατζρασ τθσ τθν είχε

φυλακίςει ςε χάλκινο κελί γιατί ςφμφωνα με τον χρθςμό κα γεννοφςε γιο που κα ςκότωνε τον παπποφ Ο Δίασ

όμωσ τθν επιςκζφκθκε μεταμορφωμζνοσ ςε χρυςι βροχι και αυτι γζννθςε τον Ρερςζα Ο Ακρίςιοσ για να αποφφγει

το μοιραίο ζβαλε τθ Δανάθ και τον Ρερςζα ς ζνα κιβϊτιο και το ζριξε ςτθ κάλαςςα Με τθν παρζμβαςθ όμωσ του

Δία ζφταςαν ςϊοι ςτθ Σζριφο Ροιεσ ομοιότθτεσ70 υπάρχουν ανάμεςα ςτθν τφχθ τθσ Δανάθσ και τθσ

Αντιγόνθσ

Αντιςτροφι αrsquo Ο μφκοσ του Λυκοφργου ο Λυκοφργοσ βαςιλιάσ των Θδωνϊν τθσ Κράκθσ τιμωρικθκε από τον

Διόνυςο γιατί προςπάκθςε να εμποδίςει τθ διάδοςθ τθσ λατρείασ του ςτθ χϊρα του και φυλακίςτθκε ςε ςπθλιά

όπου κατάλαβε ότι είναι τρζλα να εναντιϊνεςαι ςτουσ κεοφσ Ροιεσ ομοιότθτεσ και διαφορζσ71 εντοπίηετε

ανάμεςα ςτθν τφχθ του Λυκοφργου και τθσ Αντιγόνθσ

τροφι και αντιςτροφι βrsquo Ο μφκοσ τθσ Κλεοπάτρασ θ Κλεοπάτρα ιταν κόρθ του Βοριά και τθσ Ωρείκυιασ

τθσ κόρθσ του βαςιλιά τθσ Ακινασ Ερεχκζα Από τον γάμο τθσ με τον Φινζα γιο του Αγινορα και βαςιλιά τθσ

Σαλμυδθςςοφ τθσ Κράκθσ απζκτθςε δφο γιουσ τον Ρλιξιππο και τον Λανδίωνα Ο Φινζασ φυλάκιςε τθν Κλεοπάτρα

για να παντρευτεί τθν Ειδοκζα κόρθ του Κάδμου θ οποία τφφλωςε τα παιδιά τθσ Κλεοπάτρασ Ροιεσ ομοιότθτεσ72

εντοπίηετε ανάμεςα ςτθν τφχθ τθσ Κλεοπάτρασ (και των γιων τθσ) και τθσ Αντιγόνθσ

2 Ήκοσ

Ο χορόσ με το ςτάςιμό του αυτό ςαν να δίνει απάντθςθ ςτο αγωνιϊδεσ ερϊτθμα τθσ Αντιγόνθσ γιατί τθν

εγκατζλειψαν οι κεοί Οι κεοί δεν μποροφν να επζμβουν ςτο ζργο τθσ Μοίρασ Οφτε θ ευγενικι καταγωγι

οφτε θ πολεμικι δφναμθ είναι δυνατόν να αποτρζψουν τθν παντοδυναμία τθσ Μοίρασ Συμφωνείτε με

τθν παραπάνω άποψθ

3 Λζξθ

Με ποια εκφραςτικά μζςα τονίηεται θ δφναμθ τθσ μοίρασ ςτουσ ςτίχουσ laquoΜα είναι δφναμθ δεινι θ

δφναμθ τθσ μοίρασraquo

4 Όψθ

Υπάρχει κάποια κειμενικι ζνδειξθ ότι ο Κρζοντασ απουςιάηει από τθ ςκθνι

5 Διάνοια

Ροια είναι θ προςωπικι ςασ άποψθ για τθ δφναμθ τθσ μοίρασ

Αν υπάρχει μοίρα παρατθρείτε να κάνει τελικά διακρίςεισ ανάμεςα ςτουσ ανκρϊπουσ

Εςείσ ωσ ςφγχρονοι κεατζσ οι οποίοι υποτικζςκω ότι δεν γνωρίηετε το τζλοσ τθσ τραγωδίασ

παρακολουκϊντασ το ςυγκεκριμζνο χορικό κα είχατε κάποια ελπίδα ότι οι κεοί μπορεί να επιφυλάςςουν

κάποια ιδιαίτερθ μεταχείριςθ ςτθν Αντιγόνθ

6 Μζλοσ

Ρϊσ φαντάηεςτε τα βιματα του χοροφ και τθ μουςικι υπόκρουςθ

Καλό διάβαςμα

Εφχομαι κάκε επιτυχία ςτισ εξετάςεισ ςασ και κυρίωσ ςτθ ηωι ςασ

70 Και οι δυο ευγενικισ καταγωγισ και υπόκυψαν ςτθ μοίρα φυλακιηόμενεσ 71

Και οι δυο ευγενικισ καταγωγισ κάνουν αξιόποινεσ παρεκτροπζσ και φυλακίηονται Πμωσ ο Λυκοφργοσ μετανιϊνει μζςα ςτθ φυλακι του ενϊ θ Αντιγόνθ όχι 72 Και οι δυο γυναίκεσ ευγενικισ καταγωγισ θ Κλεοπάτρα αργότερα φυλακίςτθκε από τον Φινζα όπωσ και θ Αντιγόνθ Θ νζα ςφηυγοσ του Φινζα τφφλωςε τουσ προγονοφσ τθσ Θ τφφλωςι τουσ μπορεί να παραλλθλιςτεί με το ςκότοσ του τφμβου που κα βρεκεί θ Αντιγόνθ