Download - ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση διδασκαλίας

Transcript
Page 1: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Διαφοροποίηση της διδασκαλίας για κωφούς μαθητές

Χατζοπούλου Μαριάννα

Καραπαναγιώτου Μαρία

Page 2: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Το κωφό παιδί …. ο κωφός ενήλικας

• Το κωφό και βαρήκοο άτομο αντιλαμβάνεται τον κόσμο μέσω της όρασής του

• Οι κωφοί μαθητές λειτουργούν οπτικά σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας τους

• Η πρόσληψη των πληροφοριών από το περιβάλλον γίνεται κυρίως μέσω της

όρασης

Page 3: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Το κωφό παιδί …. ο κωφός ενήλικας

Δομεί τη σκέψη και τη γλώσσα του με βάση τις οπτικές του εμπειρίες ….

χωρίς να βιώνει αυτή την ιδιαιτερότητα του ως προβληματική

(Κουρμπέτης & Χατζοπούλου, 2010)

Page 4: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Διαφορές!!!

Τα κωφά και βαρήκοα παιδιά διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους ως προς:

– τα ακουολογικά χαρακτηριστικά τους

– την ηλικία εμφάνισης της απώλειας της ακοής

– τη δομή της οικογένειας

– τη γλωσσική τους ικανότητα

Page 5: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Διαφορές ως προς τα ακουολογικά

χαρακτηριστικά τους…

Κανένα κωφό / βαρήκοο παιδί δεν έχει ακριβώς το ίδιο ακουόγραμμα με ένα άλλο

Page 6: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Διαφορές ως προς την ηλικία εμφάνισης της απώλειας της ακοής…

Υπάρχουν κωφά/ βαρήκοα παιδιά

προ-γλωσσικά

και

μετα-γλωσσικά

Page 7: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Διαφορές ως προς τη δομή της οικογένειας …

Περισσότερο από το 90% των κωφών/βαρήκοων παιδιών προέρχονται από ακούοντες γονείς και λιγότερο από το 10% έχουν τουλάχιστον έναν κωφό γονιό. Η δομή της οικογένειας των κωφών και βαρήκοων παιδιών επηρεάζει σημαντικά την γλωσσική και ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών αποτελώντας ισχυρό διαφοροποιητικό παράγοντα στη σύνθεση του συνολικού πληθυσμού.

Page 8: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Διαφορές ως προς τη γλωσσική ικανότητα …

• Η κυριότερη παράμετρος διαφοροποίησης των κωφών και βαρήκοων μαθητών αφορά στη γλωσσική ικανότητα του κάθε μέλους, αυτής της ομάδας τους πληθυσμού.

• Τα κωφά/βαρήκοα παιδιά φτάνοντας στο σχολείο αποτελούν έναν εξαιρετικά ανομοιογενή πληθυσμό ως προς τη γλώσσα επικοινωνίας που χρησιμοποιούν.

Page 9: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

• Ένας περιορισμένος αριθμός μαθητών, συνήθως τα κωφά παιδιά κωφών γονέων χρησιμοποιούν υψηλής επάρκειας νοηματική γλώσσα.

• Κάποια κωφά παιδιά ακουόντων γονέων μπορεί να έχουν καταφέρει να αναπτύξουν ελληνική ομιλούμενη γλώσσα.

• Μεγάλος αριθμός κωφών παιδιών μη έχοντας αναπτύξει κανένα γλωσσικό μέσο για να επικοινωνήσουν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως άγλωσσα στην

ηλικία των 6 ετών.

Page 10: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Η πλειονότητα των κωφών και βαρήκοων μαθητών συνήθως έχει στη διάθεση της έναν ατελή επικοινωνιακό κώδικα, μείγμα νοημάτων, χειρονομιών και λέξεων της ελληνικής γλώσσας, ο οποίος διαφέρει για κάθε μαθητή.

Page 11: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Η γλωσσική ικανότητα των κωφών και βαρήκοων μαθητών διαμορφώνει το μαθησιακό - γλωσσικό - γνωστικό προφίλ του κάθε μαθητή και παίζει τον καθοριστικότερο ρόλο στην οργάνωση της διδασκαλίας μέσα στην τάξη.

Page 12: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

• Η κατάκτηση ενός γλωσσικού συστήματος από τα κωφά και βαρήκοα παιδιά παίζει καθοριστικό ρόλο στην γνωστική τους ανάπτυξη.

• Παρά το γεγονός ότι το εν δυνάμει γνωστικό δυναμικό των κωφών και βαρήκοων μαθητών δεν διαφέρει από αυτό των ακουόντων μαθητών, (Rosenstein, 1961, Furth, 1964, Vernon, 1967, 1968; Meadow, 1980) η εξέλιξή τους συχνά είναι περιορισμένη εξαιτίας του γλωσσικού

εμποδίου.

Page 13: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Ως προς την ανάπτυξη της ομιλούμενης γλώσσας

Τα επιτεύγματα των κωφών παιδιών κατά την εφηβική ηλικία, μετά από εντατική προφορική εκπαίδευση και παρά την πρόοδο που έχει παρατηρηθεί σήμερα στον τομέα των τεχνικών βοηθημάτων παρουσιάζουν σημαντική απόκλιση, 4-5 χρόνων συγκρινόμενα με αυτά των ακουόντων μαθητών της αντίστοιχης ηλικίας.

Page 14: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Ως προς την ανάπτυξη της ομιλούμενης γλώσσας

Οι ελλείψεις αφορούν στην ανάπτυξη του λεξιλογίου και στην εκμάθηση των γραμματικών και συντακτικών κανόνων της γλώσσας της ευρύτερης κοινότητας.

Page 15: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Ως προς την ανάπτυξη της νοηματικής γλώσσας

• Τα επιτεύγματα των κωφών/βαρήκοων παιδιών σχετίζονται αναπόφευκτα με τη δομή της οικογένειας από την οποία προέρχονται.

• Στη βιβλιογραφία υποστηρίζεται, ότι ακόμη και η

άτυπη χρήση νοηματικής γλώσσας από τους ακούοντες γονείς στα πρώτα στάδια ανάπτυξης έχει ως αποτέλεσμα τα κωφά παιδιά να αναπτύσσουν γλωσσικές ικανότητες παρόμοιες με αυτές των φυσικών ομιλητών της γλώσσας αν αυτό γίνει

αρκετά νωρίς.

Page 16: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Ως προς την ανάπτυξη του γραπτού λόγου

• ο ρυθμός ανάπτυξης των κωφών και βαρήκοων μαθητών τόσο στη γραφή όσο και στην ανάγνωση δεν ακολουθεί το μέσο επίπεδο ανάπτυξης των ακουόντων παιδιών

• μόνον το 3 - 5% του πληθυσμού των κωφών μαθητών μπορούν να επιτύχουν ισότιμη απόκτηση αναγνωστικών δεξιοτήτων με τους

ακούοντες συμμαθητές τους

Page 17: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Ως προς την ανάπτυξη του γραπτού λόγου

Οι περισσότεροι κωφοί έφηβοι αποφοιτούν από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με χαμηλό επίπεδο αναγνωστικής ικανότητας και ικανότητας γραφής, μολονότι η πρόσβαση στο γραπτό λόγο γίνεται μέσω του οπτικού καναλιού.

Page 18: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Ως προς την ανάπτυξη του γραπτού λόγου

Η ανάπτυξη της εγγραμματοσύνης στα κωφά παιδιά σχετίζεται Α. με την απόκτηση γλώσσας (νοηματικής ή ομιλούμενης) έως το τέλος της κρίσιμης ηλικίας, Β. με τη γνώση της ομιλούμενης γλώσσας, Γ. με το γεγονός ότι οι μαθητές καλούνται να αναπτύξουν ικανότητες σε έναν κώδικα που αν και οπτικός αποτελεί αναπαράσταση μιας γλώσσας στην οποία δεν έχουν φυσική πρόσβαση.

Page 19: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Ως προς την ανάπτυξη του γραπτού λόγου

• Στη βιβλιογραφία αναφέρεται η ύπαρξη θετικής συνάφειας μεταξύ γραπτής και νοηματικής γλώσσας

• Οι ακαδημαϊκές επιδόσεις των κωφών μαθητών κωφών γονέων με πρώτη γλώσσα τη νοηματική γλώσσα, είναι υψηλότερες από τις επιδόσεις των κωφών που δεν έχουν ως πρώτη γλώσσα τη νοηματική γλώσσα

Page 20: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Αρχές Διαφοροποίησης για τους Κωφούς και Βαρήκοους μαθητές

Λαμβάνοντας υπόψη τα γενικά χαρακτηριστικά των κωφών και βαρήκοων μαθητών δηλαδή την οπτική λειτουργία και φύση τους διαφοροποιούμε τη διδακτική διαδικασία και το περιβάλλον ως προς τη χρήση της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας (ΕΝΓ) και την παροχή οπτικοποιημένων πληροφοριών.

Page 21: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Αρχές Διαφοροποίησης για τους Κωφούς και Βαρήκοους μαθητές

Οι κωφοί και βαρήκοοι μαθητές μπορούν να καλύψουν το ίδιο περιεχόμενο –το τι μαθαίνει ο μαθητής– το ίδιο γνωστικό αντικείμενο, τις ίδιες έννοιες, γνώσεις, αξίες, δεξιότητες, κ.λ.π., και να εκτελέσουν με επιτυχία εργασίες σε αντίστοιχα επίπεδα με αυτά των ακουόντων συνομηλίκων τους.

Page 22: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Συμπερασματικά ...

1. Πρώτη Αρχή Διαφοροποίησης: Διαμόρφωση Δίγλωσσου Περιβάλλοντος - Χρήση Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας

1. Δεύτερη Αρχή Διαφοροποίησης: Οπτικοποίηση της πληροφορίας

Page 23: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Διαμόρφωση Δίγλωσσου Περιβάλλοντος -

Χρήση Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας

Για τη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος κατάλληλου για την ανάπτυξη του γραπτού λόγου από τους κωφούς και βαρήκοους μαθητές πρέπει πρώτιστα να διασφαλιστεί

•η ανεμπόδιστη πρόσβαση σε μια φυσική γλώσσα και αυτή είναι η νοηματική γλώσσα

•η νοηματική γλώσσα ως γλώσσα επικοινωνίας και ως εργαλείο

διδασκαλίας

Page 24: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Διαμόρφωση Δίγλωσσου Περιβάλλοντος -

Χρήση Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας

Απαιτείται

Α. η συμμετοχή εκπαιδευτικών που είναι ικανοί γνώστες και των δύο γλωσσών

ΚΑΙ

Β. η παρουσία ικανού αριθμού κωφών και βαρήκοων συμμαθητών προκειμένου να διευκολυνθεί η αλληλεπίδραση και η κοινωνικοποίηση των μαθητών μέσα στο πλαίσιο εκπαίδευσης.

Page 25: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Διαμόρφωση Δίγλωσσου Περιβάλλοντος -

Χρήση Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας

Ο βασικός κανόνας που ακολουθείται κατά την εφαρμογή των δίγλωσσων προγραμμάτων αφορά στο διαχωρισμό των γλωσσών, ο οποίος αν και αυτονόητος στην περίπτωση των ακουόντων παιδιών, (Baker 2001) στην περίπτωση των κωφών παιδιών θα πρέπει να αποτελεί κύριο μέλημα.

Page 26: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Οπτικοποίηση της πληροφορίας

Κατά την οπτικοποίηση των πληροφοριών μέσω της ανάλυσης, της σύνθεσης και της αναδόμησης τους με διαφορετικούς τρόπους επιτυγχάνεται η γνωστική επεξεργασία τους και η καλλιέργεια σύνθετων γνωστικών δεξιοτήτων.

Page 27: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Τρόποι οπτικοποίησης της πληροφορίας

• αυτοσχέδια σύμβολα ή σύμβολα δανεισμένα από τη ΜΑΚΑΤΟΝ κ.λπ. , μεμονωμένα ή σε συνδυασμό,

• σκίτσα ή εικόνες αντικειμένων, ζώων, προσώπων, ενεργειών, κ.λπ.

• φωτογραφίες αντικειμένων, ζώων, προσώπων, των ίδιων των παιδιών, ενεργειών, δραστηριοτήτων, κ.λπ.

Page 28: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Τρόποι οπτικοποίησης της πληροφορίας

• πινάκες δραστηριοτήτων, παρουσίασης της εξέλιξης μιας ιστορίας, ενός παραμυθιού με κολάζ, σύμβολα, σκίτσα, εικόνες, φωτογραφίες,

• οδηγίες ή συνταγές, βήματα εργασίας με κολάζ, σύμβολα, σκίτσα, εικόνες, φωτογραφίες,

• γνωστικοί χάρτες με σύμβολα, σκίτσα, εικόνες, φωτογραφίες,

• γραμμή χρόνου με σύμβολα, σκίτσα,

εικόνες, φωτογραφίες,

Page 29: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Τρόποι οπτικοποίηση της πληροφορίας

• «υποτιτλισμός» ιστοριών σε νοηματική γλώσσα,

• βίντεο χωρίς λόγια που παρουσιάζει την εξέλιξη δραστηριοτήτων, βημάτων εργασίας, ιστορίες, παραμύθια,

• χρήση νέων τεχνολογιών, προγραμμάτων ζωγραφικής, δημιουργίας χαρτών ιδεών, κατάλληλων λογισμικών κλειστού τύπου κ.λπ.

Page 30: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Τρόποι οπτικοποίησης της πληροφορίας

Στις μικρές ηλικίες με τη χρήση της γραφής ως οπτικό εργαλείο αναπαράστασης της σκέψης όλα τα παραπάνω μπορούν να εμπλουτιστούν και να συνδυαστούν με

• καρτέλες λεξιλογίου,

• καρτέλες φράσεων,

• μικρά κείμενα αναρτημένα σε charts.

Page 31: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Τρόποι οπτικοποίησης της πληροφορίας

Στις μεγαλύτερες ηλικίες επιβάλλεται η συστηματική και συνεχής χρήση γραπτής γλώσσας στον πίνακα.

Η γραπτή γλώσσα οπτικοποιεί την ομιλούμενη ελληνική γλώσσα και η συμβολή της ως τρόπος οπτικοποιήσης της γλωσσικής πληροφορίας είναι τεράστια.

Page 32: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Οπτικοποιημένο υλικό - Χαρακτηριστικά

Πρέπει να είναι κατάλληλο για την ηλικία των μαθητών και να έχει κάποια ποιοτικά χαρακτηριστικά όπως:

•Ως προς τη μορφή του να είναι ελκυστικό

•Ως προς το περιεχόμενο του

– να είναι απλό

– να περιέχει ολοκληρωμένες φράσεις και προτάσεις ανάλογα με το γλωσσικό προφίλ των μαθητών

Page 33: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Οπτικοποιημένο υλικό - Χαρακτηριστικά

• Απαιτείται η ενεργητική συμμετοχή των μαθητών στη διαδικασία οπτικοποίησης της πληροφορίας.

• Οι μαθητές θα πρέπει να παροτρύνονται να δημιουργούν τις δικές τους οπτικές αναπαραστάσεις, να ανακαλύπτουν οι ίδιοι εναλλακτικούς τρόπους οπτικοποίησης της πληροφορίας

Page 34: ΚΩΦΩΣΗ-Διαφοροποίηση  διδασκαλίας

Ευχαριστούμε για την προσοχή σας!

Χατζοπούλου Μαριάννα

Καραπαναγιώτου Μαρία