γλώσσες
Σελίδες
Νομικός
1
ΟΔΗΓΟΣ Διαφοροποιημένης Διδασκαλίας
για μαθητές με
Πολυαναπηρία
Ράνια Χιουρέα
Σχολική Σύμβουλος ΕΑΕ
Διδάκτωρ Παν/μίου Γενεύης με
εξειδίκευση στην Εκπ/ση Τυφλών
Ειδική δασκάλα τυφλών
Κιν. 6944-270 539
Πολυαναπηρία
Ταυτόχρονη συνύπαρξη στο ίδιο πρόσωπο αναπηριών ο
συνδυασμός των οποίων δημιουργεί στον μαθητή σοβαρές εκπαιδευτικές ανάγκες, τέτοιες που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσω ενός ειδικού εκπαιδευτικού προγράμματος αποκλειστικά για ένα από τα προβλήματα (ΙDEA, 2004:§ 300.8 (c) ( 7)
2
Πολυαναπηρία με κύρια αναπηρία την κινητική
Συνυπάρχουν κινητικές δυσλειτουργίες (συνήθως λόγω βλάβης του κεντρικού νευρικού συστήματος) με δυσλειτουργίες αισθητηριακές, γνωστικές (π.χ. νοητική αναπηρία, προβλήματα λόγου κι επικοινωνίας, αισθητηριακά προβλήματα κ.λ.π.)
Ο συνδυασμός τους επιφέρει σοβαρές δυσκολίες στην αλληλεπίδραση, την επικοινωνία και τη μάθηση του ατόμου
3
Προβλήματα όρασης και πρόσθετες αναπηρίες
Ετερογενής ομάδα με διαφορετικές, αλλά και σύνθετες ανάγκες.
Διαταραχές της όρασης, μπορεί να συνυπάρχουν με μία ή περισσότερες
πρόσθετες αναπηρίες: σωματική αναπηρία, δυσκολίες στην ομιλία, νοητική
υστέρηση, ΔΑΔ, προβλήματα συμπεριφοράς και σημαντικές μαθησιακές
δυσκολίες. 48% του συνολικού πληθυσμού των παιδιών με προβλήματα
όρασης (Κeil, 2002). Από αυτά:
-18 % παιδιά με προβλήματα όρασης και πρόσθετες αναπηρίες (visual impairments and additional disabilities):
παρουσιάζουν ήπιες έως μέτριες μαθησιακές δυσκολίες βρίσκονται στο πλαίσιο της συνήθους αναπτυξιακής κλίμακας -30 % παιδιά με πολλαπλές αναπηρίες και διαταραχές της όρασης (multi
disabilities and visual impairments “MDVI” ) . πολλαπλές δυσκολίες, σοβαρή ή σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες λειτουργούν σε πρώιμα, ή πολύ πρώιμα, στάδια της ανάπτυξης (Morris
& Smith, 2008; Keil 2002).
4
Τυφλοκώφωση
Η τυφλοκώφωση αναφέρεται ως μια συνακόλουθη αναπηρία της όρασης και της
ακοής, ο συνδυασμός των οποίων δημιουργεί σοβαρές επικοινωνιακές, και άλλες
αναπτυξιακές και εκπαιδευτικές ανάγκες, οι οποίες δεν μπορούν να ικανοποιηθούν
από ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα σχεδιασμένα αποκλειστικά για μαθητές με
προβλήματα όρασης ή ακοής. (IDEA, [§300.8(c)(2)]).
Ετερογενής πληθυσμός με σημαντικές δυσκολίες ως προς την:
• επικοινωνία
• αυθόρμητη μάθηση
• γνωστική ανάπτυξη , πρόσβαση σε αισθητηριακές πληροφορίες
• μίμηση
• παρώθηση, προσμονή
• κοινωνικό-συναισθηματική αλληλεπίδραση
• κινητικότητα (restricted mobility = restricted learning)
5
6
Κατηγορίες τυφλοκωφού πληθυσμού
4 βασικές κατηγορίες :
1. άτομα εκ γενετής τυφλοκωφά
2. άτομα εκ γενετής κωφά που έχασαν την όρασή τους αργότερα
3. άτομα εκ γενετής
τυφλά που έχασαν
την ακοή τους μετά
την ενηλικίωση
4. άτομα που έχασαν
όραση και ακοή
μετά την ενηλικίωση
Διαφοροποίηση στην πολυαναπηρία
Χωρίς νοητική αναπηρία
Διατήρηση της στοχοθεσίας του Α.Π.Σ.
Προσβασιμότητα στο εκπαιδευτικό υλικό και στο μαθησιακό περιβάλλον
Διαφοροποίηση με προσαρμογές στη διδακτική διαδικασία
Διαφοροποίηση ως προς την αξιολόγηση
Με νοητική αναπηρία
Διαφοροποίηση στη στοχοθεσία μικρής έως μεγάλης έκτασης
Διαφοροποίηση μεγαλύτερης έκτασης τόσο στο εκπαιδευτικό περιβάλλον, όσο και στη διδακτική διαδικασία αλλά και στην αξιολόγηση
7
Βασικές αρχές κατά τη διδασκαλία
Eύλογες προσαρμογές στο μαθησιακό περιβάλλον
Πολυαισθητηριακή προσέγγιση
Βιωματική διδασκαλία και πραξιακή μάθηση
Ανάλυση έργου (κατάτμηση δεξιότητας σε μικρά βήματα) και φθίνουσα καθοδήγηση
Έμφαση στις δεξιότητες που προάγουν την αυτονομία και την κοινωνική συμμετοχή
Αξιοποίηση συστημάτων εναλλακτικής επικοινωνίας και της υποστηρικτικής τεχνολογίας
Δυναμική αξιολόγηση
8
Διαφοροποίηση
στον τρόπο πρόσβασης
στο περιεχόμενο
και στη μαθησιακή διαδικασία
9
Οποιαδήποτε συσκευή ή προϊόν υποστηρίζει την
λειτουργικότητα και τη συμμετοχή ενός ατόμου στην
κοινωνική ζωή.
Χαμηλής τεχνολογίας: μηχανή braille, πινακίδα braille,
προσαρμοσμένες επιφάνειες εργασίας, grips, πίνακες
επικοινωνίας, ειδικά βοηθήματα για την ένδυση κ.λ.π.
Υψηλής τεχνολογίας: διακόπτες, χειριστήρια, (joysticks),
εναλλακτικά πληκτρολόγια, οθόνες αφής, λογισμικά
μεγέθυνσης κι ανάγνωσης, εκτυπωτές braille, CCTV,
braille displays κ.λ.π.
10
Χρήση υποστηρικτικών τεχνολογιών
Διαφοροποίηση στο περιεχόμενο Απλοποίηση του κειμένου με την μέθοδο ‘’easy to read” ή
“κείμενο για όλους” (www.chiourea.gr Ειδική Αγωγή-ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ
ΥΛΙΚΟ-Εισαγωγή στη μέθοδο «Κείμενο για Όλους»)
Χρήση επεξεργάσιμων ηλεκτρονικών βιβλίων (e-book, audio book)
Προσαρμογή του περιεχομένου για μεταγραφή σε γραφή Braille (απαλοιφή εικόνων, ανάγλυφες εικόνες κ.λ.π.) .
Διαφοροποίηση στο τελικό προϊόν Μετατροπή των εργασιών που ανατίθενται και των ερωτήσεων
σε μορφή ‘’κείμενο για όλους”.
Οι ερωτήσεις παρουσιάζονται σε μορφή πολλαπλών επιλογών
Χρήση συστημάτων εναλλακτικής επικοινωνίας και συσκευών υποστηρικτικής τεχνολογίας κατά την αξιολόγηση.
Αντικατάσταση εκπαιδευτικών έργων που απαιτούν κινητικότητα/όραση κ.λ.π. 11
Διαφοροποίηση στην πολυαναπηρία με κύρια την κινητική αναπηρία
12
Στην κινητική αναπηρία που οφείλεται σε προσβολή του κεντρικού νευρικού συστήματος παρουσιάζονται συνήθως ως δευτερογενή αποτελέσματα:
επιληψία (25%)
προβλήματα ακοής (20%)
προβλήματα όρασης (20%)
προβλήματα λόγου/άρθρωσης (50%)
Νοητική υστέρηση(το 75% παρουσιάζει ΔΝ< 70).
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εγκεφαλική παράλυση. Συνυπάρχει με άλλες διαταραχές αισθητηριακές ή γνωστικές (π.χ.
νοητική ανεπάρκεια, προβλήματα λόγου κι επικοινωνίας, αισθητηριακά προβλήματα κ.λ.π.). είναι αποτέλεσμα βλαβών/διαταραχών στην ανάπτυξη του εγκεφάλου.
13
Κινητικές αναπηρίες και πολυαναπηρία
Θέση και στάση του μαθητή.
Επιφάνεια εργασίας: Λειτουργική και κατάλληλα προσαρμοσμένη, προσαρμογή του πίνακα σε κατάλληλο ύψος, τα υλικά, τα βιβλία και τα εργαλεία γραφής να είναι σταθεροποιημένα.
Χειρισμός εντύπων: τοποθέτηση υλικών ανάμεσα στις σελίδες, για ευχερή διαχωρισμό τους (κομμάτια σφουγγαριού, velcro, μεγάλοι
συνδετήρες κ.λ.π.)
Υποστηρικτική τεχνολογία
14
Διαφοροποίηση στο εκπαιδευτικό περιβάλλον
Πίνακας βασικού λεξιλογίου. Περιέχει απλές εικόνες-σύμβολα συνοδευόμενες από λέξεις, οργανωμένα σε συνδεδεμένους θεματικούς πίνακες (σχολείο, σπίτι, φαγητά κ.λπ.). Υπάρχει ευρετήριο στην αρχή.
Πίνακας με φράσεις και προτάσεις.
Πίνακες με γράμματα και αριθμούς. Οι μαθητές μέσω της δείξης, εισάγονται σε δεξιότητες γραμματισμού και μαθηματικών (πίνακας ορθογραφίας).
Οπτικοί πίνακες για δείξη με εστίαση
βλέμματος (eye gaze).
15
Διαφοροποίηση στη διαδικασία Eναλλακτική επικοινωνία με πίνακες
Πίνακας επικοινωνίας με εικόνες
16
17
Οπτικός πίνακας Eστίαση βλέμματος (eye gaze) ως μέσο απάντησης
Τοποθετούνται οι επιλογές σε πλαίσιο οπτικής ένδειξης (σε κατάλληλη απόσταση μεταξύ τους) και ο μαθητής απαντάει στην ερώτηση ή στην οδηγία με εστίαση βλέμματος στην κατάλληλη ένδειξη. Π.χ. Δείξε μου το γράμμα …, τη συλλαβή …. , τη λέξη……
Οπτικός πίνακας Eστίαση βλέμματος (eye gaze) ως μέσο απάντησης
18
Παράδειγμα Πίνακα Ορθογραφίας
ΝΑΙ Ο Χ Ι
ς ε ρ τ υ θ ι ο
α σ δ φ γ η ξ κ π
ζ χ ψ ω β ν μ λ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 0
ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΤΕ ΠΑΡΑΚΑΛΩ;
ΤΕΛΟΣ ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΛΑΘΟΣ
19
Τα γράμματα και οι αριθμοί πρέπει να τοποθετoύνται σε απόσταση τέτοια, που ο μαθητής να μπορεί να δείξει το κάθε ένα ξεχωριστά, όταν επιχειρεί να γράψει λέξη ή να δείξει το αποτέλεσμα μιας αριθμητικής πράξης.
Μαθητές με κινητική αναπηρία και προβλήματα λόγου
Ο μαθητής θα πρέπει να καλύψει σταδιακά τις βασικές επικοινωνιακές του ανάγκες, αποκτώντας ένα ρεπερτόριο εξυπηρέτησης των βασικών επικοινωνιακών λειτουργιών
•
Επικοινωνιακή λειτουργία Έννοια / λέξη, σύμβολο
Κατάφαση / άρνηση Όχι, ναι, μ’ αρέσει, δεν μ’ αρέσει
Κοινωνική συμπεριφορά Γεια σου, παρακαλώ, ευχαριστώ
Διατύπωση αιτήματος για αντικείμενο
Θέλω + αντικείμενο
Διατύπωση αιτήματος για μια δραστηριότητα
Πάμε, θέλω και άλλο θέλω + δραστηριότητα
Αίτηση για πληροφορία Πού είναι; τι είναι; τι κάνουμε; πού πάω; Προστασία και αυτόνομη μετακίνηση
Είσοδος, έξοδος, προσοχή!, κίνδυνος, τουαλέτα, stop
Προσέλκυση προσοχής Εγώ!,κοίτα!
Παροχή πληροφοριών Ρήματα +διάφορα σύμβολα – ουσιαστικά, επίθετα
Έκφραση συναισθημάτων, αναγκών
Π.Δ. 306/1991
Είμαι /νιώθω + μετοχές (χαρούμενος, λυπημένος, φοβισμένος) ή ρήματα που εκφράζουν αίσθημα, ανάγκη (φοβάμαι, πεινάω, διψάω κ.λπ.)
20
Παροχή δυνατότητας στο μαθητή να απαντά σε ερωτήσεις:
Χρησιμοποιώντας ένα σύστημα επικοινωνίας (για κατάφαση (ναι) / άρνηση (όχι) (π.χ. με σύμβολα, εικόνες)
Με ακουστική σάρωση. Στον μαθητή παρέχονται ακουστικές επιλογές (π.χ. διάφορες εκδοχές ανάγνωσης μιας διδαχθείσας λέξης). Κατά την ακρόαση τους, με κίνηση ή ήχο, ο μαθητής δείχνει την επιλογή που θεωρεί σωστή.
Με οπτική σάρωση. Παρέχονται στο μαθητή διαφορετικές επιλογές (π.χ. για το σωστό γράφημα ενός φωνήματος) σε έντυπη μορφή και ο μαθητής επιλέγει τη σωστή με δείξη.
Χρησιμοποιώντας σύστημα εναλλακτικής/επαυξητικής επικοινωνίας. Με χρήση άμεσης επιλογής ή σάρωσης.
Με εστίαση βλέμματος (eye gaze) ως μέσο απάντησης
21
Κατά τη διδασκαλία δεξιοτήτων γραμματισμού σε μαθητές με κινητική αναπηρία και προβλήματα λόγου
Διαφοροποίηση ως προς τη διαδικασία για μαθητές με
τυφλοκώφωση
Απτικές ενδείξεις (tactile cues, touch cues)
Απτικά σύμβολα
Ενδείξεις αντικειμένων (object cues , objects of reference)
Πικτογράμματα και εικόνες
Χειρονομίες, κινήσεις, εκφράσεις
Προφορικός λόγος, φωνήματα
Νοηματική γλώσσα, Απτική νοηματική γλώσσα,
Δαχτυλικό αλφάβητο , απτικό δαχτυλικό αλφάβητο
Γραφή braille, έντυπο και μεγενθυμένο κείμενο
Ηλεκτρονικά συστήματα
23
Ενδεικτικές στρατηγικές διαφοροποίησης ως προς τον τρόπο πρόσβασης στο περιεχόμενο
Πρώτη προτεραιότητα η επικοινωνία
Ενθάρρυνση χρήσης υπολειπόμενης όρασης ή/και ακοής
Η νέα γνώση βασίζεται στην προηγούμενη εμπειρία
Η «ρουτίνα» ενισχύει την κατανόηση (ημερολόγιο, προσμονή, ασφάλεια, οικειότητα)
Ακολουθείται ο ρυθμός του μαθητή.
Η επανάληψη ενισχύει την κατανόηση
Ευκαιρίες για ενεργό συμμετοχή, αλληλεπίδραση, και γενίκευση των δεξιοτήτων
Μοντελοποίηση ή καθοδήγηση (co-active, co-operative, re-active learning, hand over hand, hand under hand).
24
Ενδεικτικές στρατηγικές διαφοροποίησης ως προς τη διαδικασία
Ο τυφλοκωφός μαθητής χρειάζεται ένα μαθησιακό περιβάλλον επικοινωνιακό, δομημένο, ασφαλές, προβλέψιμο και προσβάσιμο με :
καθορισμένους χώρους εργασίας με ηχητικές, οπτικές, απτικές και οσφρητικές ενδείξεις
διαβάθμιση στα επίπεδα του φωτός
αποτελεσματική χρήση των χρωμάτων και των αντιθέσεων
προσβάσιμες περιοχές αποθήκευσης υλικών
Χρησιμοποίηση υποστηρικτικής τεχνολογίας για την επαύξηση της επικοινωνίας και την περιβαλλοντική επίγνωση
25
Ενδεικτικές στρατηγικές διαφοροποίησης ως προς τη διαμόρφωση του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος
26
Top Related