Download - Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Transcript

õãåßáòöñïíôßäáðñùôïâÜèìéáðñùôïâÜèìéáöñïíôßäá

Primary Health Care

Ôñéìçíéáßá ¸êäïóç ôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞòQuarterly edited by the Greek Association of General Practitioners

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, Áðñßëéïò - Éïýíéïò 2000, Volume 12, Number 2, April - June 2000

ÅÍÔÕÐÏ ÊËÅÉÓÔÏÁÑÉÈ. ÁÄÅÉÁÓ451/91 ÊÄÁ

ÅËËÇÍÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ ÃÅÍÉÊÇÓ ÉÁÔÑÉÊÇÓÐïôáìéÜíïõ 20, 115 28 ÁÈÇÍÁ

õãåßáò

ISSN 1105-7432

Ê. ÍéêïëÜêçò, ×. Ïéêïíüìïõ, Å. Ãåùñãïýóç, Ã. ÔóÜêïò, Ã. Êõñéüðïõëïò:ÐåñéöåñåéáêÞ êáôáíïìÞ ôïõ éáôñéêïý äõíáìéêïý óôçí ðñùôïâÜèìéá ðåñßèáëøç:Ôï ðáñÜäåéãìá ôïõ ÉÊÁ ............................................................................................................................................... 57

Á. ×áñáëáìðüðïõëïò, Ä. Ãéáííüðïõëïò, Ó. Âïõëéþôç, Ó. ÆáìôñÜêçò:Äåßêôåò íïóçñüôçôáò óå ôñáõìáôßåò ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí, ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõêáé ç äõíáôüôçôá ðñüëçøçò .................................................................................................................................... 62

×ñéóôßíá ÃåùñãáêÜêïõ: Ç ðïéïôéêÞ äéáóöÜëéóç óôá ÊÝíôñá Õãåßáò ............................................... 68

Á. ÍéêïëéäÜêçò, Á. ÐÜãêáëïò, È. ×åéìþíá, Ã. ÂåëåãñÜêçò, É. ÌðéæÜêçò, Å. ×åëéäüíçò:Áíáóêüðçóç óôç äéÜãíùóç êáé èåñáðåõôéêÞ ðñïóÝããéóç ôçò ïîåßáòðáñáññéíïêïëðßôéäáò ..................................................................................................................................................... 78

Ê. ÐÜó÷ïò: Ëåðôïóðåßñùóç: Ç æùïíüóïò ìå ôçí õøçëüôåñç ßóùò åðßðôùóçóôïí Üíèñùðï óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ .................................................................................................................. 88

4ç ÐáãêñÞôéá ÓõíÜíôçóç ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞòÁñ÷Üíåò-Çñáêëåßïõ, 17 Éïõíßïõ 2000 ................................................................................................................ 99

ÌåôåêðáéäåõôéêÜ ìáèÞìáôá óôï ÉððïêñÜôåéï Ð.Ã.Í. Áèçíþí ........................................................... 101

ÅñåõíçôéêÝò Åñãáóßåò

ÁíáóêïðÞóåéò

`ÓõíÝäñéá - ÓõíáíôÞóåéò

Óõíå÷éæüìåíç Åêðáßäåõóç

Ôñéìçíéáßá ¸êäïóçôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò

ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2,Áðñßëéïò - Éïýíéïò 2000

PRIMARY HEALTH CARE

Quarterly edited by the GreekAssociation

of General Practitioners

Volume 12, Number 2,April - June 2000

ÐÅÑÉÏÄÉÊÏ

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÁÖÑÏÍÔÉÄÁ

ÄéåõèõíôÞò Óýíôáîçò×ñÞóôïò ËéïíÞòÔìÞìá ÉáôñéêÞò

ÐáíåðéóôÞìéï ÊñÞôçòÔ.È. 1393, ÇñÜêëåéï

Ôçë: +30 81 39 46 21Fax: +30 81 39 46 06E-mail: [email protected]

Âïçèïß ÓýíôáîçòÅëåõèÝñéïò Èçñáßïò

Êïñíçëßá ÌáêñÞÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞÓôÝëëá ÁñãõñéÜäïõÂáããÝëçò ÄñüóïòÄçìÞôñçò ̧ ëëçíáòÐçãÞ ÐåñäéêÜêç

ÁèáíÜóéïò Óõìåùíßäçò

ÄÉÏÉÊÇÔÉÊÏÓÕÌÂÏÕËÉÏ

ÐñüåäñïòÌðïäïóÜêçò-ÐñüäñïìïòÌåñêïýñçò

Áíôéðñüåäñïò ÁÊþóôáò ÌùñáÀôçò

Áíôéðñüåäñïò ÂÁíôþíçò Êáñüôóçò

Ãåíéêüò ÃñáììáôÝáò-ÔáìßáòÁèáíÜóéïò Óõìåùíßäçò

ÌÝëçÐçãÞ ÐåñäéêÜêçÓôÜèçò ÓêëçñüòÌÜñéïò ×áôæçáñóÝíçò

Executive Boardof the Greek Association of

General Practitioner

PresidentBodosakis-ProdromosMerkouris

Vice-President AKostas Moraitis

Vice-President BAntonis Karotsis

General SecretaryTreasurerAthanasios Symeonidis

MembersMarios ChatziarsenisPigi PerdikakiStathis Skliros

ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁEñåõíçôéêÝò ÅñãáóßåòÊ. ÍéêïëÜêçò, ×. Ïéêïíüìïõ, Å. Ãåùñãïýóç, Ã. ÔóÜêïò, Ã. Êõñéüðïõëïò: ÐåñéöåñåéáêÞ êáôáíïìÞôïõ éáôñéêïý äõíáìéêïý óôçí ðñùôïâÜèìéá ðåñßèáëøç: Ôï ðáñÜäåéãìá ôïõ ÉÊÁ ............................................. 57

Á. ×áñáëáìðüðïõëïò, Ä. Ãéáííüðïõëïò, Ó. Âïõëéþôç, Ó. ÆáìôñÜêçò: Äåßêôåò íïóçñüôçôáòóå ôñáõìáôßåò ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí, ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ êáé ç äõíáôüôçôá ðñüëçøçò ...................... 62

ÁíáóêïðÞóåéò×ñéóôßíá ÃåùñãáêÜêïõ: Ç ðïéïôéêÞ äéáóöÜëéóç óôá ÊÝíôñá Õãåßáò ......................................................................... 68

Á. ÍéêïëéäÜêçò, Á. ÐÜãêáëïò, È. ×åéìþíá, Ã. ÂåëåãñÜêçò, É. ÌðéæÜêçò, Å. ×åëéäüíçò:Áíáóêüðçóç óôç äéÜãíùóç êáé èåñáðåõôéêÞ ðñïóÝããéóç ôçò ïîåßáò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò ..................... 78

ÓõíÝäñéá-ÓõíáíôÞóåéò4ç ÐáãêñÞôéá ÓõíÜíôçóç ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞòÁñ÷Üíåò-ÇñÜêëåéï, 17 Éïõíßïõ 2000 ............................................................................................................................................ 99

Óõíå÷éæüìåíç Åêðáßäåõóç óôç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞÌåôåêðáéäåõôéêÜ ìáèÞìáôá óôï "ÉððïêñÜôåéï" Ð.Ã.Í. Áèçíþí .................................................................................. 101

CONTENTSÏriginal PapersK. Nikolakis, Ch. Economou, E. Georgousi, G. Tsakos, J. Kyriopoulos:Regional distribution of medical manpïwer in primary health care: The paradigm of IKA ............................ 57

A. Charalampopoulos, D. Giannopoulos, S. Voulioti, S. Zamtrakis: Morbidity markers in traffic-relatedinjury hospitalizations, risk factors for traffic accidents and the possibility of prevention. ........................... 62

ReviewsCh. Georgakakou: Quality Assurance in Health Centres .................................................................................................. 68

A. Nikolidakis, A. Pagalos, T. Chimona, G. Velegralus, J. Âizaikis, E. Chelidonis:Review of diagnosis and therapeutic management in acute sinusitis ....................................................................... 78

K. Paschos: Leptospirosis: The zoonosis with probably the highest incidence among humanbeings nowadays ..................................................................................................................................................................................... 88

Conferences-MeetingsThe 4th Meeting of General Practice in Crete ....................................................................................................................... 99

Continuing Education in General PracticeLecture given to GPs trainees at the "Ippocration" General Hospital of Athens ............................................. 101

ÅÊÄÏÔÇÓ:ÌðïäïóÜêçò-Ðñüäñïìïò Ìåñêïýñçò

ISSN 1105-7432

Chief EditorChristos Lionis

Faculty of MedicineUniversity of Crete

P.O. Box 1393, HeraklionTel: +30 81 39 46 21Fax: +30 81 39 46 06

E-mail: [email protected] to the Editors

Åleftherios ThireosKornilia Makri

Editorial BoardStella ArgyriadouVaggelis DrossosDimitris HellinasPigi Perdikaki

Athanasios Symeonidis

Ê. ÍéêïëáêÜêçò êáé óõí. Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

ÐåñéöåñåéáêÞ êáôáíïìÞ ôïõ éáôñéêïý äõíáìéêïýóôçí ðñùôïâÜèìéá ðåñßèáëøç: Ôï ðáñÜäåéãìá ôïõ ÉÊÁ

Ê. ÍéêïëÜêçò, ×. Ïéêïíüìïõ, Å. Ãåùñãïýóç, Ã. ÔóÜêïò, Ã. Êõñéüðïõëïò

ÅÑÅÕÍÇÔÉÊH ÅÑÃÁÓÉA

ÏRIGINAL PAPERPrimary Heatlh Care, Volume 12, Number 2, 57-61, 2000ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 57-61, 2000

ÐåñßëçøçÓêïðüò ôçò åñãáóßáò áõôÞò åßíáé ç äéåñåýíçóç ôçò äéá÷ñïíéêÞò åîÝëéîçò ôùíáíéóïôÞôùí óôçí êáôáíïìÞ ôïõ éáôñéêïý ðñïóùðéêïý óå åðßðåäï íïìþí, óôçíðñùôïâÜèìéá ðåñßèáëøç ôïõ ôïìÝá õãåßáò ôïõ ÉÊÁ, óå ó÷Ýóç ìå ôïí êáëõðôü-ìåíï ðëçèõóìü áóöáëéóìÝíùí. Ôï õëéêü ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ðñïÝñ÷åôáé áðüäçìïóéåõìÝíá óôïé÷åßá ôùí åðßóçìùí óôáôéóôéêþí óåéñþí ôïõ ÉÊÁ êáé áöïñïýíóôá Ýôç 1992, 1996 êáé 1999. Ç ìåèïäïëïãßá ç ïðïßá áêïëïõèÞèçêå, åßíáé ïõðïëïãéóìüò ôùí óõíôåëåóôþí Gini êáé ç áðåéêüíéóç ôùí êáìðõëþí Lorenz ãéáôá ôñßá ðáñáðÜíù Ýôç. Ôá êýñéá óõìðåñÜóìáôá ôçò ìåëÝôçò åßíáé üôé: á) Çáíáëïãßá äéêáéïý÷ùí ðåñßèáëøçò áíÜ ãéáôñü ðáñïõóéÜæåé óçìáíôéêÝò äéáöïñï-ðïéÞóåéò ìåôáîý ôùí ðåñéöåñåéþí ôçò ÷þñáò. â) Ïé ðåñéöÝñåéåò ðïõ õðåñÝ-÷ïõí óçìáíôéêÜ óå ó÷Ýóç ìå ôïí åèíéêü ìÝóï üñï åßíáé ç ÄõôéêÞ ÅëëÜäá, çÁôôéêÞ êáé ç Èåóóáëßá åíþ ïé ðåñéöÝñåéåò ðïõ õóôåñïýí åßíáé áõôÝò ôïõÍïôßïõ Áéãáßïõ, ôçò ÊñÞôçò êáé ôçò ÄõôéêÞò Ìáêåäïíßáò. ã) ÐáñïõóéÜæåôáéÝíôïíç áíéóïêáôáíïìÞ ôïõ éáôñéêïý äõíáìéêïý áíÜ íïìü óå ó÷Ýóç ìå ôïíðëçèõóìü. ä) Ç ðáñáôçñïýìåíç áíéóïêáôáíïìÞ äéá÷ñïíéêÜ (1992- 1999) åì-öáíßæåé ìéêñÞ âåëôßùóç.

Regional distribution of medical manpïwer in primary health care: Theparadigm of IKAK. Nikolakis, Ch. Economou, E. Georgousi, G. Tsakos, J. Kyriopoulos

SUMMARYThe aim of this paper is to examine regional and prefectural inequalities in thedistribution of medical manpower in primary health services of the health sectorof IKA (Social Security Organization), in relation to the number of the insuredpopulation. Data from the official published time series of IKA, referring to 1992,1996 and 1999, were used. Gini coefficient was calculated and Lorenz curvewas portrayed for each of the three above mentioned years. The main findingsof the study are the following: a) There are differences in the ratio of insuredpopulation per doctor among the regions of the country. b) Regions exceedingthe national average are Western Greece, Attiki and Thessalia, while regionsthat fall short of the national average are South Aegaio, Crete and WesternMacedonia. c) The prefectural distribution of IKA medical manpower in relationto insured population, is highly unequal. d) The observed unequal distributionshowed only a marginal improvement during the period 1992-1999.Key words: IKA, primary health care, health inequalities, regional distribution ofmedical manpower

ÅéóáãùãÞ

Ç ðáñï÷Þ ôçò ðñùôïâÜèìéáò ðå-ñßèáëøçò óôç ÷þñá ìáò ðåñéëáìâÜíåéÝíá ðëÞèïò äéáöïñåôéêþí äéáäéêáóéþíêáé ôñüðùí äéáíïìÞò. Ðéï óõãêåêñé-ìÝíá, ëåéôïõñãïýí ðáñÜëëçëá ôÝóóå-ñéò äïìÝò áãïñÜò ïé ïðïßåò ðåñéëáì-âÜíïõí: á) ôçí ðáñï÷Þ ðåñßèáëøçò áðüôï ÅÓÕ ìÝóù ôùí êÝíôñùí õãåßáò êáéôùí ðåñéöåñåéáêþí ôïõò éáôñåßùí,êáèþò êáé ôùí åîùôåñéêþí éáôñåßùíôùí íïóïêïìåßùí, â) ôçí ðåñßèáëøçóôï ÉÊÁ, ôï ïðïßï äéáèÝôåé äéêÝò ôïõëåéôïõñãéêÝò õðïäïìÝò, ã) ôçí ðåñßèáë-øç óôá Üëëá áóöáëéóôéêÜ ôáìåßá ôáïðïßá äåí äéáèÝôïõí ßäéåò õðïäïìÝòáëëÜ óõíÜðôïõí óõìâÜóåéò ìå éäéþôåòðñïìçèåõôÝò êáé ä) ôïí éäéùôéêü ôï-ìÝá. Óôéò ðáñáðÜíù äïìÝò ìðïñåß íáðñïóôåèåß êáé ìßá ðÝìðôç, ðïõ ðåñé-ëáìâÜíåé ðåñéïñéóìÝíï üãêï õðçñåóéþíðáñå÷ïìÝíùí áðü ôçí ôïðéêÞ áõôï-äéïßêçóç ìÝóù ôùí äçìïôéêþí éáôñåßùí,

ÅèíéêÞ Ó÷ïëÞ Äçìüóéáò Õãåßáò, ÔïìÝáò Ïéêïíïìéêþí ôçò Õãåßáò

ËÝîåéò êëåéäéÜ: ÉÊÁ, ðñùôïâÜèìéá ðåñßèáëøç, õãåéï-íïìéêÝò áíéóüôçôåò, ðåñéöåñåéáêÞ êáôáíïìÞ éáôñé-êïý äõíáìéêïý.ÕðïâëÞèçêå: 3 Öåâñïõáñßïõ 2000¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïóßåõóç: 7 Éïõíßïõ 2000Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: ×áñÜëáìðïò Ïéêïíü-ìïõ, ÅèíéêÞ Ó÷ïëÞ Äçìüóéáò Õãåßáò, ÔïìÝáò Ïéêï-íïìéêþí ôçò Õãåßáò, Ë. ÁëåîÜíäñáò 196, Ô.Ê. 11521,Ôçë.: (01) 6435328, 6426380, Fax: 6449571.

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Ê. ÍéêïëáêÜêçò êáé óõí.

ëþí Lorenz.Ï óõíôåëåóôÞò Gini èåùñåßôáé áðü ôá ðéï

áîéüðéóôá ìÝôñá áíéóïêáôáíïìÞò. ÌåôñÜ ôçíÝêôáóç êáé ôçí åîÝëéîç ôùí áíéóïôÞôùí ðïõáöïñïýí óôçí êáôáíïìÞ ìéáò ìåôáâëçôÞò êáé çôéìÞ ðïõ ðáßñíåé êõìáßíåôáé áðü 0 Ýùò 1. ¼óï çôéìÞ ôïõ äåßêôç áðïìáêñýíåôáé áðü ôï ìçäÝíêáé ðëçóéÜæåé ôç ìïíÜäá, ôüóï ðåñéóóüôåñï áõ-îÜíåôáé ç áíéóïêáôáíïìÞ ôçò åîåôáæüìåíçò ìå-ôáâëçôÞò8. ÓõãêåêñéìÝíá, ç ìÝôñçóç ôçò áðüêëé-óçò ìéáò ðáñáôÞñçóçò áðü ôéò õðüëïéðåò ðáñá-ôçñÞóåéò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôçí ðñïò ìåëÝôç ìå-ôáâëçôÞ äßäåôáé áðü ôïí ôýðï:

G=2Óxiøi

xn2üðïõ:xi= ç áðüêëéóç ôçò ðáñáôÞñçóçò áðü ôç äéÜìå-óï ôùí ðáñáôçñÞóåùíøi= ç èÝóç ôçò áðüêëéóçò áðü ôç äéÜìåóïx= ï ìÝóïò üñïò ôùí ôéìþí ôçò ìåôáâëçôÞòn= ï áñéèìüò ôùí ðáñáôçñÞóåùí

Ç êáìðýëç Lorenz áðåéêïíßæåé ãñáöéêÜ ôçíáíéóïêáôáíïìÞ üðùò áõôÞ ðñïóäéïñßóôçêå áðüôïí óõíôåëåóôÞ Gini. Ïóï ðåñéóóüôåñï ç êáìðý-ëç ôçò åîåôáæüìåíçò ìåôáâëçôÞò áðÝ÷åé áðü ôçíäéáãþíéï éóïêáôáíïìÞò, ôüóï ìåãáëýôåñç áíéóü-ôçôá ðáñïõóéÜæåé ç óõãêåêñéìÝíç êáìðýëç. Äç-ëáäÞ, ðñïóäéïñßæïõìå ôï åìâáäüí ôï ïðïßï ðåñé-êëåßåôáé ìåôáîý ôçò äéáãùíßïõ éóïêáôáíïìÞò êáéôçò êáìðýëçò Loreriz êáé ôï ïðïßï ðáßñíåé ôéìÝòáðü 0 Ýùò 0,58.

Ãéá ëüãïõò óõãêñéôéêÞò äéá÷ñïíéêÞò áíÜëõ-óçò êñßèçêå óêüðéìï íá åîåôÜóïõìå ôçí åîÝëéîçôùí áíéóïôÞôùí ìåôáîý ôïõ éáôñéêïý ðñïóùðé-êïý áíÜ äéêáéïý÷ï ðåñßèáëøçò ãéá êÜèå íïìü.

ÁðïôåëÝóìáôá

Ôï óýíïëï ôùí ãéáôñþí ðïõ åñãÜæåôáé óôéòõðçñåóßåò åîùíïóïêïìåéáêÞò ðåñßèáëøçò ôïõ ÉÊÁáíÝñ÷åôáé (1999) óå 8.349. Ôï ìåãáëýôåñï ðïóï-óôü áõôþí, üðùò öáßíåôáé áðü ôá óôïé÷åßá ôïõðßíáêá É, åßíáé ðáèïëüãïé (15,1%) êáé áêïëïõ-èïýí ïé ïäïíôßáôñïé (12,56%), ïé ðáéäßáôñïé(7,91%) êáé ïé êáñäéïëüãïé (7,55%).

Áðü ôïõò 8.349 ãéáôñïýò, ïé 4.275, äçëáäÞôï 51,2% ôïõ óõíüëïõ, õðçñåôåß óôçí ÁôôéêÞ,êáé ôï 17,1% (1.428 ãéáôñïß) óôçí ÊåíôñéêÞÌáêåäïíßá (Ðßíáêáò ÉÉ). Áíôßèåôá ïé ÐåñéöÝ-

ç óçìáóßá ôçò ïðïßá åßíáé ìéêñÞ óå âáèìü ðïõäåí åðçñåÜæåé ôçí üëç ëåéôïõñãßá ôïõ óõóôÞìá-ôïò1.

Ôï ÉÊÁ áðïôåëåß ôïí ìåãáëýôåñï áóöáëéóôé-êü öïñÝá ôçò ÷þñáò áöïý áóöáëßæåé êáé ðáñÝ÷åééáôñéêÞ ðåñßèáëøç óå ðåñéóóüôåñï áðü ôï ìéóüôïõ åëëçíéêïý ðëçèõóìïý. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, ôï1999 ïé äéêáéïý÷ïé ðåñßèáëøçò óôï ÉÊÁ áíÝñ÷ï-íôáí óôá 5.480.454 Üôïìá. ÐáñÝ÷åé õðçñåóßåòìÝóá áðü Ýíá äéêü ôïõ äßêôõï ìïíÜäùí õãåßáò,åíþ üðïõ ç õëéêïôå÷íéêÞ õðïäïìÞ êáé ôï áíèñþ-ðéíï äõíáìéêü ôïõ Éäñýìáôïò äåí åðáñêïýí, óõ-íÜðôåé óõìâÜóåéò ìå Üëëïõò äçìüóéïõò êáé éäéþ-ôåò ðñïìçèåõôÝò õðçñåóéþí õãåßáò2,3.

Óôá ðëáßóéá áõôÜ, ç óôåëÝ÷ùóç ôùí ðïëõéá-ôñåßùí ôïõ Éäñýìáôïò ìå éáôñéêü ðñïóùðéêü êáéç êáôáíïìÞ ôïõ ðñïóùðéêïý áõôïý êáôÜ õãåéï-íïìéêÞ ðåñéöÝñåéá, áðïôåëåß ïõóéáóôéêü ðáñÜãï-íôá äéåñåýíçóçò ôùí ðåñéöåñåéáêþí áíéóïôÞôùíóôçí ðñüóâáóç ôùí õðçñåóéþí ðñùôïâÜèìéáòöñïíôßäáò áðü ôïí ðëçèõóìü4. Ôï ðñüâëçìá ôùíðåñéöåñåéáêþí áíéóïôÞôùí óôçí ðáñï÷Þ õðçñå-óéþí õãåßáò Ý÷åé áðïôåëÝóåé áíôéêåßìåíï åðéóôç-ìïíéêÞò Ýñåõíáò áëëÜ åðßóçò Ý÷åé ðñïêáëÝóåé ôïåíäéáöÝñïí óôïõò ëÞðôåò áðïöÜóåùí ó÷åôéêÜ ìåôçí êáôáíïìÞ ôùí ðüñùí5-7. Óêïðüò áõôïý ôïõÜñèñïõ åßíáé ç äéåñåýíçóç ôùí áíéóïôÞôùí óôçíêáôáíïìÞ ôïõ éáôñéêïý ðñïóùðéêïý óå åðßðåäïíïìþí, óôçí ðñùôïâÜèìéá ðåñßèáëøç ôïõ ôïìÝáõãåßáò ôïõ ÉÊÁ, óå ó÷Ýóç ìå ôïí êáëõðôüìåíïðëçèõóìü áóöáëéóìÝíùí.

Õëéêü êáé ìÝèïäïò

Ôï õëéêü ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ãéá ôçí åêðü-íçóç ôçò ðáñïýóáò åñãáóßáò ðñïÝñ÷åôáé áðüäçìïóéåõìÝíá óôïé÷åßá ôùí åðßóçìùí óôáôéóôé-êþí óåéñþí ôïõ ÉÊÁ êáé áöïñïýí ôá Ýôç 1992,1996 êáé 1999. Ç åðéëïãÞ ôùí óõãêåêñéìÝíùíåôþí Ýãéíå ðñþôïí ãéá ìåèïäïëïãéêïýò ëüãïõò(ðëçñüôçôá äåäïìÝíùí) êáé äåýôåñïí ãéá ëüãïõòðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôïí óêïðü ôçò Ýñåõíáò, ïïðïßïò åßíáé ç ìåëÝôç ôçò åîÝëéîçò ôùí áíéóïôÞ-ôùí êáôÜ ôç äåêáåôßá ôïõ 1990.

Ç ìåèïäïëïãßá ç ïðïßá áêïëïõèÞèçêå ãéáôçí åîáêñßâùóç ôçò ýðáñîçò Þ ìç áíéóïêáôáíï-ìÞò óôï éáôñéêü ðñïóùðéêü ôïõ Éäñýìáôïò êáôÜôá ôñßá ðáñáðÜíù Ýôç, åßíáé ï õðïëïãéóìüò ôùíóõíôåëåóôþí Gini êáé ç áðåéêüíéóç ôùí êáìðõ-

Ê. ÍéêïëáêÜêçò êáé óõí. Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

ñçóç -38,6% êáé -32,1% áíôßóôïé÷á (Ðßíáêáò ÉÉ).Ãéá ôçí ðëçñÝóôåñç ìÝôñçóç ôùí áíéóïôÞ-

ôùí ðïõ êáôáãñÜöçóáí ðáñáðÜíù, óå åðßðåäïüìùò íïìþí, õðïëïãßóôçêå ï óõíôåëåóôÞò Giniêáé ó÷åäéÜóôçêáí ïé áíôßóôïé÷åò êáìðýëåò Lorenz.Ôá áðïôåëÝóìáôá ðïõ ðñïêýðôïõí äßíïíôáé óôïíðßíáêá ÉÉÉ.

Áðü ôç ìåëÝôç ôïõ óõíôåëåóôÞ Gini Ý÷ïõìåüôé êáôÜ ôï Ýôïò 1992 ç áíéóïêáôáíïìÞ ôïõéáôñéêïý äõíáìéêïý ôïõ ÉÊÁ óå ó÷Ýóç ìå ôïõòäéêáéïý÷ïõò ðåñßèáëøçò Þôáí éäéáßôåñá õøçëÞ(G:0,7147). ¼óïí áöïñÜ ôçí åîÝëéîç ìåôáîý ôùíåôþí 1992-1996 Ý÷ïõìå ìéá ìéêñÞ âåëôßùóç ôçòáíéóïêáôáíïìÞò, êáôÜ 2,6% ç ïðïßá üìùò ðáñá-ìÝíåé éäéáßôåñá õøçëÞ (G:0,6961). ÊáôÜ ôï ôå-ëåõôáßï Ýôïò ôçò ìåëÝôçò ç âåëôßùóç óõíå÷ßæåôáéêáôÜ 1,6% áëëÜ ôï åðßðåäï ôçò áíéóïêáôáíïìÞòðáñáìÝíåé éäéáßôåñá õøçëü (G:0,6847). Ðáñüìïéáåéêüíá ðáñïõóéÜæåôáé êáé áðü ôç ìåëÝôç ôçòêáìðýëçò Lorenz (äéÜãñáììá 1).

ÓõìðåñÜóìáôá

Åßíáé êïéíÞ äéáðßóôùóç ôùí ôåëåõôáßùí ÷ñü-íùí üôé ï ìåãáëýôåñïò áóöáëéóôéêüò öïñÝáò ôçò

Ðßíáêáò ÉÉ. ÊáôáíïìÞ Éáôñéêïý Ðñïóùðéêïý êáé Äéêáéïý÷ùí Ðåñßèáëøçò ÉÊÁ áíÜ ÐåñéöÝñåéá (1999)

ÐåñéöÝñåéá Ãéáôñïß Äéêáéïý÷ïé Äéêáéïý÷ïé Åðß ôïéò % ÁðüêëéóçÉÊÁ Ðåñßèáëøçò áíÜ Ãéáôñü ôïõ Åèíéêïý ÌÝóïõ Ïñïý

ÁíáôïëéêÞ Ìáêåäïíßá & ÈñÜêç 418 271.953 651 +0,8ÊåíôñéêÞ Ìáêåäïíßá 1.428 1.056.988 740 -12,8ÄõôéêÞ Ìáêåäïíßá 131 113.544 867 -32,1‘Çðåéñïò 156 106.333 682 -3,9Èåóóáëßá 384 226.966 591 +0,9Éüíéá ÍçóéÜ 113 80.695 714 -8,1ÄõôéêÞ ÅëëÜäá 432 252.718 585 +10,8ÓôåñåÜ ÅëëÜäá 272 229.605 844 -28,7ÁôôéêÞ 4.275 2.513.411 588 +10,4Ðåëïðüííçóïò 232 155.857 672 -2,4Âüñåéï Áéãáßï 98 75.517 771 -17,5Íüôéï Áéãáßï 147 157.873 1.074 -63,7ÊñÞôç 263 238.996 909 -38,6Óýíïëï ÅëëÜäáò 8.349 5.480.454 656

Ðßíáêáò É. ÊáôáíïìÞ Éáôñéêïý Ðñïóùðéêïý ÉÊÁ áíÜÅéäéêüôçôá (1999)

Åéäéêüôçôá Áñéèìüò Ðñïóùðéêïý Ðïóïóôü %

Ðáèïëüãïò 1.261 15,1%Ïäïíôßáôñïò 1.049 12,6%Ðáéäßáôñïò 660 7,9%Êáñäéïëüãïò 630 7,6%×ùñßò Åéäéêüôçôá 598 7,2%Ãõíáéêïëüãïò 481 5,8%×åéñïýñãïò 428 5,1%Ïñèïðåäéêüò 403 4,8%Ìéêñïâéïëüãïò 349 4,2%Ïöèáëìßáôñïò/Ù.Ñ.Ë. 342 4,1%ËïéðÝò Åéäéêüôçôåò 2.148 25,6%Óýíïëï 8.349 100,0%

ñåéåò ôïõ Âïñåßïõ Áéãáßïõ (1,2% ôùí ãéáôñþíôïõ ÉÊÁ) êáé ôùí Éüíéùí Íçóéþí (1,4% ôùíãéáôñþí ôïõ ÉÊÁ) åìöáíßæïõí ôç ÷áìçëüôåñçóôåëÝ÷ùóç.

ÅîåôÜæïíôáò ôçí áíáëïãßá äéêáéïý÷ùí ðåñß-èáëøçò áíÜ ãéáôñü, äéáðéóôþíïõìå óçìáíôéêÝòäéáöïñïðïéÞóåéò ìåôáîý ôùí Ðåñéöåñåéþí ôçò÷þñáò. Ãéá ôï óýíïëï ôçò ÷þñáò, óå êÜèå ãéáôñüôïõ ÉÊÁ áíôéóôïé÷ïýí 656 äéêáéïý÷ïé ðåñßèáë-øçò. Áíáëïãßåò óçìáíôéêÜ êáëýôåñåò ôïõ åèíéêïýìÝóïõ üñïõ åìöáíßæïõí ç ÄõôéêÞ ÅëëÜäá, ç ïðïßáõðåñÝ÷åé ôïõ ìÝóïõ üñïõ êáôÜ 10,8%, ç ÁôôéêÞêáôÜ 10,4%, ç Èåóóáëßá êáôÜ 9,9% êáé ç Áíá-ôïëéêÞ Ìáêåäïíßá êáé ÈñÜêç êáôÜ 0,8%. Ïéõðüëïéðåò ÐåñéöÝñåéåò õóôåñïýí ôïõ åèíéêïý ìÝ-óïõ üñïõ. Ôç ìåãáëýôåñç õóôÝñçóç ðáñïõóéÜæåéç ÐåñéöÝñåéá ôïõ Íïôßïõ Áéãáßïõ (-63,7%), áêï-ëïõèåß ç ÊñÞôç êáé ç ÄõôéêÞ Ìáêåäïíßá ìå õóôÝ-

Ðßíáêáò ÉÉÉ. Äéá÷ñïíéêÞ åîÝëéîç áíéóïêáôáíïìÞò éáôñé-êïý ðñïóùðéêïý ÉÊÁ áíÜ íïìü ìå âÜóç ôïí Óõíôåëå-óôÞ Gini êáé ôçí Êáìðýëç Lorenz

1992 1996 1999

Äåßêôçò Gini 0,7147 0,6961 0,6847Êáìðýëç Lorenz 0,3573 0,3480 0,3423

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Ê. ÍéêïëáêÜêçò êáé óõí.

ÄéÜãñáììá 1. Äéá÷ñïíéêÞ ÅîÝëéîç ôçò ÊáôáíïìÞò áíÜ Íïìü ôùí Ãéáôñþí ôïõ ÉÊÁ ìå ÂÜóç ôïõò Äéêáéïý÷ïõò Ðåñßèáëøçò (1992-99).

÷þñáò, ôï ÉÊÁ, ðáñÝ÷åé éáôñïöáñìáêåõôéêÞ ðå-ñßèáëøç áíéóïìåñþò, ãåãïíüò ðïõ åðéâåâáéþíå-ôáé êáé áðü ôçí ðáñïýóá ìåëÝôç, âáóéêÜ óõìðå-ñÜóìáôá ôçò ïðïßáò åßíáé üôé:á) Ç áíáëïãßá äéêáéïý÷ùí ðåñßèáëøçò áíÜ ãéá-

ôñü ðáñïõóéÜæåé óçìáíôéêÝò äéáöïñïðïéÞóåéòìåôáîý ôùí Ðåñéöåñåéþí ôçò ÷þñáò.

â) Ïé ÐåñéöÝñåéåò ðïõ õðåñÝ÷ïõí óçìáíôéêÜ óåó÷Ýóç ìå ôïí åèíéêü ìÝóï üñï åßíáé ç ÄõôéêÞÅëëÜäá, ç ÁôôéêÞ êáé ç Èåóóáëßá åíþ ïéÐåñéöÝñåéåò ðïõ õóôåñïýí êáôÜ ðïëý åßíáéôïõ Íïôßïõ Áéãáßïõ, ôçò ÊñÞôçò êáé ôçòÄõôéêÞò Ìáêåäïíßáò.

ã) ÐáñïõóéÜæåôáé Ýíôïíç áíéóïêáôáíïìÞ ôïõéáôñéêïý äõíáìéêïý áíÜ íïìü óå ó÷Ýóç ìåôïí ðëçèõóìü.

ä) Ç ðáñáôçñïýìåíç áíéóïêáôáíïìÞ äéá÷ñïíé-êÜ (1992-1999) åìöáíßæåé ìéêñÞ âåëôßùóç,äåäïìÝíïõ üôé ï äåßêôçò Gini áðü 0,7147 ôï1992 åßíáé 0,6847 ôï 1999 êáé ôï åìâáäüíôçò êáìðýëçò Lorenz áðü 0,3573 óå 0,3423áíôéóôïß÷ùò.Åßíáé ãíùóôü üôé ïé ðáñáôçñïýìåíåò ãåù-

ãñáöéêÝò áíéóüôçôåò êáé ç Üíéóç êáôáíïìÞ ôùíðüñùí ó÷åôßæïíôáé ìå åõñýôåñïõò êïéíùíéêïïéêï-íïìéêïýò ðáñÜãïíôåò5,7. Ç ïéêïíïìéêÞ êáé êïéíù-íéêÞ áíÜðôõîç, ç áóôéêïðïßçóç ôïõ ðëçèõóìïýêáé ç áíÜðôõîç ìåãÜëùí ïéêïíïìéêþí äñáóôç-ñéïôÞôùí, óõìâÜëëïõí óôçí áíÜðôõîç ôùí åðåí-äýóåùí óôï ÷þñï ôçò õãåßáò êáé óôç ìåãÜëç óõ-ãêÝíôñùóç ôïõ éáôñéêïý ðñïóùðéêïý óôá áóôéêÜ

êÝíôñá. ÊáôÜ óõíÝðåéá, ç äçìéïõñãßá åíüò ìç÷á-íéóìïý ïñèïëïãéêÞò êáôáíïìÞò ôùí ðüñùí åßíáéåîáéñåôéêÜ äõó÷åñÞò êáé óõìðáñáóýñåôáé áðüóçìáíôéêïýò ðáñÜãïíôåò ðñïóöïñÜò õðçñåóéþíõãåßáò (ãéáôñïß, êëßíåò âéïúáôñéêÞ ôå÷íïëïãßá ê.ëð.),ðÝñá áðü ôéò õöéóôÜìåíåò áíÜãêåò üðùò áõôÝòåêöñÜæïíôáé áðü ôï ìÝãåèïò ôùí äéêáéïý÷ùí áíÜíïìü7,9.

Óõíåðþò, ç áíéóüôçôá ðïõ ðáñáôçñåßôáé óôçíêáôáíïìÞ ôùí ãéáôñþí áíÜ íïìü óôï ÉÊÁ, ìðï-ñåß åí ìÝñåé íá åîçãçèåß áðü ôçí áðïõóßá åíüòìç÷áíéóìïý ó÷åäéáóìïý êáé ðñïãñáììáôéóìïýáíÜðôõîçò ôïõ éáôñéêïý äõíáìéêïý, óýìöùíá ìåóõãêåêñéìÝíá êñéôÞñéá, ìå áðïôÝëåóìá ôçí ýðáñ-îç áíéóïôÞôùí óôçí ðáñï÷Þ õðçñåóéþí õãåßáòêáé ôçí ðëçììåëÞ êÜëõøç ôùí áíáãêþí ôïõ ðëç-èõóìïý. Ôï öáéíüìåíï áõôü åðéäñÜ áñíçôéêÜ êáéóôçí áðïäïôéêÞ ëåéôïõñãßá ôùí ìïíÜäùí ôïõ ÉÊÁ,äåäïìÝíïõ üôé ç Ýëëåéøç Þ ç õðåñðëçèþñá ãéá-ôñþí áíÜ ìïíÜäá óõìâÜëëåé óôç äéáìüñöùóç ìçáðïäïôéêïý ðëáéóßïõ ëåéôïõñãßáò10. ̧ íáò åðéðñü-óèåôïò ëüãïò åßíáé ßóùò êáé ç áðñïèõìßá ôïõéáôñéêïý óþìáôïò íá óôåëå÷þóåé ôéò åðáñ÷éáêÝòìïíÜäåò õãåßáò ôïõ Éäñýìáôïò.

Ç Üñóç ôùí ðáñáôçñïýìåíùí áíéóïôÞôùíðñïûðïèÝôåé ïõóéáóôéêÞ ðïëéôéêÞ åõáéóèçóßá êáéêáëÜ óôï÷åõìÝíç ìáêñï÷ñüíéá ðïëéôéêÞ õãåßáòóýìöùíá ìå ôéò áíÜãêåò ôùí áóöáëéóìÝíùí ôïõÉäñýìáôïò, áíáäåéêíýïíôáò óå ìåßæïí æÞôçìá ôçóýíäåóç ìåôáîý ó÷åäéáóìïý êáé ðïëéôéêþí åðéëï-ãþí.

Ê. ÍéêïëáêÜêçò êáé óõí. Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

ëïò, Ô. ÖéëáëÞèçò (åðéì.). Ç ðñùôïâÜèìéá öñï-íôßäá õãåßáò óôçí ÅëëÜäá. ÈåìÝëéï. ÁèÞíá 1996.

5. ÊÅÐÅ, Ðåñéöåñåéáêïðïßçóç Õðçñåóéþí Õãåßáò,ÁèÞíá 1979.

6. ÊÅÐÅ. Ðñüãñáììá ÊïéíùíéêÞò êáé Ïéêïíïìé-êÞò ÁíÜðôõîçò, ÁèÞíá 1985.

7. Ä. ÍéÜêáò. Õãåßá êáé ÐåñéöåñåéáêÞ ÁíÜðôõîç,ç ÐåñéöåñåéáêÞ ÐïëéôéêÞ Õãåßáò óôçí ÅëëÜäá.

8. Ê.Ç. Êåâüñê. ÓôáôéóôéêÞ ÉÉ, ÁèÞíá 1973.9. Ã. Êõñéüðïõëïò, Ä. ÍéÜêáò. ÈÝìáôá ïéêïíïìé-

êþí êáé ðïëéôéêÞò ôçò õãåßáò. ÊÝíôñï Êïéíùíé-êþí Åðéóôçìþí ôçò Õãåßáò. ÁèÞíá 1994.

10. É. Ìçôñüðïõëïò, Á. Áèáíáóüðïõëïò, Á. Óéóóïý-ñáò. Áîéïëüãçóç ôçò áðïäïôéêüôçôáò ôùí õãåéï-íïìéêþí õðïêáôáóôçìÜôùí ôïõ ÉÊÁ, ÊïéíùíßáÏéêïíïìßá êáé Õãåßá, 5, 1:5-21.

Âéâëéïãñáößá

1. Å. ÌùñáÀôçò, Å. Ãåùñãïýóç, ×. Æçëßäçò, Ì.Èåïäþñïõ, Í. Ðïëýæïò. ÌåëÝôç ãéá ôçí ïñãÜ-íùóç êáé ëåéôïõñãßá ïëïêëçñùìÝíïõ óõóôÞìá-ôïò ðñùôïâÜèìéáò éáôñéêÞò öñïíôßäáò. Õðïõñ-ãåßï Õãåßáò êáé Ðñüíïéáò. ÁèÞíá 1995.

2. Å. Áíôùíïðïýëïõ. Ç öñïíôßäá õãåßáò óôï ÉÊÁ.ÁèÞíá 1997.

3. Ã. Óïëùìüò. Ç êïéíùíéêÞ áóöÜëéóç óå ìåôÜâá-óç. ÁðïëïãéóôéêÜ äåäïìÝíá ôçò ðåíôáåôßáò 1994-1998. Åêäüóåéò ÍÝá Óýíïñá. ÁèÞíá 1999.

4. Ã. Êõñéüðïõëïò. Ç ðñùôïâÜèìéá öñïíôßäá êáé çãåíéêÞ éáôñéêÞ óôçí ÅëëÜäá: Ôï ðïëéôéêü ðñü-âëçìá êáé ïé äéáóôÜóåéò ôïõ. Óôï Ã. Êõñéüðïõ-

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. ×áñáëáìðüðïõëïò êáé óõí.

Äåßêôåò íïóçñüôçôáò óå ôñáõìáôßåò ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí,ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ êáé ç äõíáôüôçôá ðñüëçøçò

Á. ×áñáëáìðüðïõëïò1, Ä. Ãéáííüðïõëïò2, Ó. Âïõëéþôç3, Ó. ÆáìôñÜêçò4

ÅÑÅÕÍÇÔÉÊÇ ÅÑÃÁÓÉÁ

ORIGINAL PAPERPrimary Heatlh Care, Volume 12, Number 2, 62-67, 2000ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 62-67, 2000

ÐåñßëçøçÓêïðüò ôçò ìåëÝôçò åßíáé íá ðáñïõóéÜóåé äåßêôåò íïóçñüôçôáò óå ôñáõìáôßåòôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí, íá åíôïðßóåé ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìåôá ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá êáé íá ìåëåôçèåß ç äõíáôüôçôá ðáñåìâïëÞò þóôå íáåðéôåõ÷èåß ïõóéáóôéêÞ ðñüëçøç.ÌåëåôÞèçêáí 124 ôñáõìáôßåò (94 Üíäñåò, 30 ãõíáßêåò, ìÝóç çëéêßá 32 Ýôç,öÜóìá çëéêéþí 13-78 Ýôç) ðïõ åéóÞ÷èçóáí ãéá íïóçëåßá óå ÷åéñïõñãéêÜ ôìÞ-ìáôá ôïõ Íïóïêïìåßïõ ÌõôéëÞíçò óå äéÜóôçìá åíüò Ýôïõò.Ïé ðéï óõ÷íÝò êáêþóåéò åíôïðßæïíôáé óôçí ðåñéï÷Þ ôçò êåöáëÞò, 44 ôñáõìá-ôßåò (44/124, 35,4%) ÷ñåéÜóôçêáí ÷åéñïõñãéêÞ åðÝìâáóç ãéá áðïêáôÜóôáóçôùí êáêþóåùí, 14 ôñáõìáôßåò (14/124,11,3%) ðáñïõóßáóáí ìüíéìç áíáðçñßá ÞóïâáñÜ ðñïâëÞìáôá ëåéôïõñãéêÞò áðïêáôÜóôáóçò. Ôá ðåñéóóüôåñá áôõ÷Þìáôáóõìâáßíïõí ôéò íõ÷ôåñéíÝò êáé ðñþôåò ðñùéíÝò þñåò ôùí áñãéþí. Óå 40 áðüôïõò 92 ïäçãïýò (40/92, 43,5%) äéáðéóôþèçêå ëÞøç áëêïüë. ÊáíÝíáò ïäçãüòäåí öïñïýóå æþíç áóöáëåßáò êáé ìüíï 4 ïäçãïß êáé óõíïäïß äßêõêëùí ï÷çìÜ-ôùí áðü ôïõò 56 öïñïýóáí êñÜíïò (4/56, 7%). 82 ôñáõìáôßåò (82/124, 66,1%),èåþñçóáí ôçí õðåñâïëéêÞ ôá÷ýôçôá óáí ôï êõñéüôåñï áßôéï ôïõ áôõ÷Þìáôïò.ÓõìðåñáóìáôéêÜ ôá ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá ðñïêáëïýí óçìáíôéêÞ íïóçñüôçôá óôïõòôñáõìáôßåò êáé áöïñïýí Üôïìá íÝùí çëéêéþí. Ç êáôáíÜëùóç áëêïüë ìå ôçíÝëëåéøç áóöáëþí óõíèçêþí ïäÞãçóçò åßíáé ïé óðïõäáéüôåñïé ðáñÜãïíôåòêéíäýíïõ óôá ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá. Ãéá ôçí ðñüëçøç, ïé ðñïóðÜèåéåò ôçò Ôñï-÷áßáò èá ðñÝðåé íá åíôåßíïíôáé þóôå íá åîáóöáëßæïíôáé óå üëïõò ôïõò ïäç-ãïýò áóöáëåßò óõíèÞêåò ïäÞãçóçò.

ÅéóáãùãÞ

Ôï ôñáýìá áðïôåëåß ôï óçìáíôé-êüôåñï áßôéo èáíÜôïõ óå íÝá êáé ìÝ-óçò çëéêßáò Üôïìá, óôï ãåíéêü ðëçèõ-óìü åßíáé ç ôñßôç áéôßá èáíÜôïõ ìåôÜôá êáñäéïáããåéáêÜ íïóÞìáôá êáé ôéòêáêïÞèåéåò, åðåéäÞ üìùò óôï ôñáýìáåìðëÝêïíôáé êõñßùò ìéêñÝò çëéêßåò,õðïëïãßæåôáé üôé ôá Ýôç æùÞò ðïõ÷Üíïíôáé ëüãù èáíÜôùí, åßíáé ðåñéó-óüôåñá áðü üóá ÷Üíïíôáé ëüãù ôùíèáíáôçöüñùí êáñäéáããåéáêþí ðáèÞ-óåùí êáé ôùí íåïðëáóéþí.

Ôá ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá ðñïêáëïýíóïâáñÜ ôñáýìáôá êáé èáíÜôïõò. Äéå-èíþò ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, ðáñáôçñåß-ôáé óçìáíôéêÞ ìåßùóç ôüóï óôïí áñéèìüüóï êáé óôç óïâáñüôçôá ôùí ôñáõìá-ôéêþí êáêþóåùí áðü ôñï÷áéÜ áôõ÷Þ-ìáôá êáé áõôü ïöåßëåôáé óôç ëÞøçðñïëçðôéêþí ìÝôñùí ðïõ åîáóöáëßæïõíáóöáëåßò óõíèÞêåò ïäÞãçóçò. ÊÜôéôÝôïéï äåí öáßíåôáé íá éó÷ýåé ãéá ôçíÅëëÜäá, üðïõ ï áñéèìüò ôùí ôñï÷áßùí

Â' ×åéñïõñãéêÞ ÊëéíéêÞ Ã.Í.Í. ÌõôéëÞíçò “ÂïóôÜíåéï”, 1Åðéì. Â’ Å.Ó.Õ. ÃåíéêÞò ×åéñïõñãé-êÞò, 2Åéäéêåõüìåíïò ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò, 3Åéäéêåõüìåíç ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò Éá-ôñéêÞò, 4Ä/íôÞò Â' ×åéñïõñãéêÞò ÊëéíéêÞò Ã.Í.Í. ÌõôéëÞíçò

ËÝîåéò êëåéäéÜ: á) Ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá, â) äåßêôåòíïóçñüôçôáò, ã) ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ, ðñüëçøçÕðïâëÞèçêå: 4 ÌáÀïõ 1999ÅðáíõðïâëÞèçêå: 14 Ìáñôßïõ 2000¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïóßåõóç: 13 Áðñéëßïõ 2000Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: Á. ×áñáëáìðüðïõëïò,Ìçôñïðïëßôïõ Ðáñèåíßïõ 9, ÌõôéëÞíç Ô.Ê. 81100,Ôçë/Fax: 0251-46815, E-mail: [email protected]

Á. ×áñáëáìðüðïõëïò êáé óõí. Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

ìå èáíáôçöüñåò êáêþóåéò ðïõ ðñï-óêïìßóôçêáí íåêñïß ãéá äéåíÝñãåéáíåêñïôïìÞò êáèþò êáé Üôïìá ìå Þðéåòêáêþóåéò ðïõ äåí íïóçëåýôçêáí áëëÜÝãéíå äéáãíùóôéêÞ êáé èåñáðåõôéêÞðáñÝìâáóç óôá åîùôåñéêÜ Éáôñåßá.¸ãéíå êëéíéêïåñãáóôçñéáêÞ ìåëÝôç ãéáôç ëÞøç Þ ü÷é áëêïüë óå üëïõò ôïõòïäçãïýò ôùí ï÷çìÜôùí. Ìå ôç âïÞ-èåéá åíüò åðéäçìéïëïãéêïý äåëôßïõ ìå-ëÝôçò áîéïëüãçóçò êáé ðáñáêïëïýèç-óçò ôùí ôñáõìáôéþí Ýãéíå êáôáãñáöÞôçò åíôüðéóçò êáé ôïõ åßäïõò ôùí ôñáõ-ìáôéêþí êáêþóåùí, êáôáãñÜöçêáí ïéÝêôáêôåò ÷åéñïõñãéêÝò åðåìâÜóåéò ðïõÝãéíáí ãéá áíôéìåôþðéóç ôùí êáêþ-óåùí, åßôå ôéò ðñþôåò þñåò ìåôÜ ôçíåéóáãùãÞ, åßôå ôéò ðñþôåò çìÝñåò ìåôÜôçí åéóáãùãÞ ãéó ôçí áíôéìåôþðéóçïñèïðåäéêþí êõñßùò êáêþóåùí. Ìå-ëåôÞèçêå ï ÷ñüíïò íïóçëåßáò êáé ïéÜìåóåò êáé åðåßãïõóåò áåñïäéáêïìéäÝòðïõ Ýãéíáí óå åîåéäéêåõìÝíá ÷åéñïõñ-ãéêÜ ôìÞìáôá ôùí Áèçíþí, ãéá áíôé-

Morbidity markers in traffic-related injury hospitalizations, risk factorsfor traffic accidents and the possibility of prevention.A. Charalampopoulos, D. Giannopoulos, S. Voulioti, S. Zamtrakis

SUMMARYThe any goal of this study is to present morbidity markers in injured patientsdue to traffic accidents, to determine risk factors related to trafric accidentsand the possibility of intervention, so that an essential prevention way beachieved.124 patients from traffic accidents were studied (94 males, 30 females, meanage 32 years, age range 13-78 years), they were admitted to surgical units overa period of one year.The most frequent were head injuries, 44 wounded (44/124, 35.4%) weretreated by surgical operation. 14 patients (14/124, 11.3%) remained with adisability or with severe problems of functional recovery.The majority of accidents occur during the night and the early morning hours ofholidays. 40 of the 92 (40/92, 43.5%) car drivers where over the alcohol limit.No driver used seatbelts. Only 4 from 56 motorcycle riders used helmets (4/56,7%). 82 of 124 wounded patients (82/124, 66.1%), believed that exceeding thespeed limits was the main cause of accident.Conclusion: Wounded patients in traffic accidents present high morbidity mark-ers of which the majority are young. Consumption of alcohol and the unsafeconditions of driving are the most important risk factors, prevention should bepossible and the efforts of traffic police should be strained, to ensure all driverssafe conditions of driving (speed limits, use of seatbelts and helmets, alcohol-tests mostly during the night of holiday days).Key words: traffic accidents, risk factors, prevention

ìåôþðéóç êõñßùò óïâáñþí íåõñï÷åéñïõñãéêþí êáéáããåéï÷åéñïõñãéêþí ðåñéóôáôéêþí. Ìå êëéíéêÜêñéôÞñéá êáôáãñÜöçêáí ôá ðåñéóôáôéêÜ ðïõ ðñï-êÜëåóáí ìüíéìç áíáðçñßá Þ óïâáñÜ ðñïâëÞìáôáëåéôïõñãéêÞò áðïêáôÜóôááçò. ÌåëåôÞèçêáí åðß-óçò ïé ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìåôï áôý÷çìá, ôï åßäïò ôïõ ï÷Þìáôïò (äßêõêëï ÞôåôñÜôñï÷ï ü÷çìá), åîåôÜóèçêå ç ÷ñÞóç ìÝôñùíáóöáëåßáò (æþíåò, êñÜíïò) êáé Ýãéíå êáôáãñáöÞôçò ÷ñïíéêÞò ðåñéüäïõ ôïõ áôõ÷Þìáôïò (íý÷ôá ÞçìÝñá - áñãßá Þ êáèçìåñéíÞ çìÝñá ôçò åâäïìÜ-äïò). ÌåôÜ áðü ôçí áíÜññùóç ôùí ôñáõìáôéþíêáé ðñéí ëÜâïõí åîéôÞñéï æçôÞèçêå ëåðôïìåñþò çãíþìç ôïõò ãéá ôï áôý÷çìá êáé íá åíôïðßóïõíôï ðéèáíü áßôéï ôïõ áôõ÷Þìáôïò. Ãéá ôï óêïðüáõôü ÷ñçóéìïðïéÞèçêå êáôÜëëçëï åñùôçìáôïëü-ãéï, ôï ïðïßï óõìðëçñþèçêå ìåôÜ áðü óõíÝíôåõ-îç ìå ôïõò áóèåíåßò.

ÁðïôåëÝóìáôá

Áðü ôïõò 124 ôñáõìáôßåò, 68 åðÝâáéíáí óåôåôñÜôñï÷ï ü÷çìá (68/124, 54,8%) êáé 56 óåäßêõêëï ü÷çìá (56/124, 45,2%).

Ç åíôüðéóç ôùí êáêþóåùí Þôáí: êáêþóåéò

áôõ÷çìÜôùí ðáñïõóéÜæåé ìßá óçìáíôéêÞ óôáóé-ìüôçôá óå õøçëÜ åðßðåäá Þ êáé áýîçóç óå ïñé-óìÝíá äéáìåñßóìáôá ôçò ÷þñáò. Óêïðüò ôçò ìå-ëÝôçò åßíáé: á) íá ðñïóäéïñßóåé ôïõò äåßêôåò íï-óçñüôçôáò óôïõò ôñáõìáôßåò ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜ-ôùí ðïõ åêöñÜæïõí êáé ôï ìÝãåèïò ôïõ ðñïâëÞ-ìáôïò êáé â) íá åíôïðßóåé ôïõò ðáñÜãïíôåò êéí-äýíïõ ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôá ôñï÷áßá áôõ÷Þìá-ôá, ã) íá åîá÷èïýí ÷ñÞóéìá óõìðåñÜóìáôá ãéáôïí ôñüðï ðáñåìâïëÞò, þóôå íá åðéôåõ÷èåß ïõ-óéáóôéêÞ ðñüëçøç.

Áóèåíåßò êáé ìÝèïäïé

ÌåëÝôç ìå ðñïïðôéêü ÷áñáêôÞñá ðïõ Üñ÷é-óå ôïí Áýãïõóôï ôïõ 1997 êáé äéÞñêåóå Ýíá Ýôïò.¸ãéíå êáôáãñáöÞ üëùí ôùí ôñáõìáôéþí ôñï÷áßùíáôõ÷çìÜôùí ðïõ åéóÞ÷èçóáí ãéá íïóçëåßá óå×åéñïõñãéêÜ ôìÞìáôá ôïõ Ã.Í.Í. ÌõôéëÞíçò.×ñçóéìïðïéÞèçêáí ôá âéâëßá ôùí åîùôåñéêþíéáôñåßùí êáé ôá ôìÞìáôá üðïõ íïóçëåõüíôïõóáíïé áóèåíåßò.

ÅéóÞ÷èçóáí 124 ôñáõìáôßåò (94 Üíäñåò, 30ãõíáßêåò, ìÝóç çëéêßá 32 Ýôç, åýñïò çëéêéþí áðü13-78 Ýôç). Áðïêëåßóôçêáí áðü ôç ìåëÝôç Üôïìá

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. ×áñáëáìðüðïõëïò êáé óõí.

ôçò êåöáëÞò óå 100 Üôïìá (100/124, 80,6%),áõ÷Ýíá óå 14 (14/124, 11,2%), Üíù êáé êÜôùÜêñùí óå 58 (58/124, 46,7%), èþñáêá óå 38(38/124, 30,6%), êïéëßáò óå 10 (10/124, 8%),óðïíäõëéêÞò óôÞëçò óå 14 (14/124, 11,3%), (Ðß-íáêáò É). Ç âáñýôçôá ôùí ôñáõìáôéêþí êáêþ-óåùí Þôáí ç áêüëïõèç: ðïëëáðëÝò åêäïñÝò, åê÷õ-ìþóåéò êáé èëáóôéêÜ ôñáýìáôá óå 74 Üôïìá (74/124, 57,6%), ìåãÜëá áéìáôþìáôá Þ óçìáíôéêÞáéìïññáãßá ðïõ áíôéìåôùðßóôçêå åßôå óôá åîùôå-ñéêÜ éáôñåßá ìå äéáèåñìßá êáé áðïëéíþóåéò áã-ãåßùí, åßôå ìå ÷åéñïõñãéêÞ èåñáðåßá óå 26 Üôïìá(26/124, 21%), êáôÜãìáôá ïóôþí óå 48 Üôïìá(48/124, 38,7%).

Ôá áðïôåëÝóìáôá áðü ôç èåñáðåõôéêÞ áíôé-ìåôþðéóç ôùí ôñáõìáôéþí Þôáí:

- 80 Üôïìá (80/124, 64,5%), åß÷áí åëáöñÝòêáêþóåéò êáé íïóçëåýôçêáí ìå ìÝóï üñï íï-óçëåßáò 3.3 çìÝñåò

- ¸ãéíáí 18 åðåßãïõóåò áåñïäéáêïìéäÝò (18/124, 14,5%), 12 Üôïìá ÷ñåéÜóôçêáí áíôéìå-ôþðéóç óå íåõñï÷åéñïõñãéêÞ êëéíéêÞ, 2 Üôï-ìá ìå ïîåßá éó÷áéìßá ôùí êÜôù Üêñùí äéá-êïìßóôçêáí ãéá áããåéïëïãéêü Ýëåã÷ï êáéáðïêáôÜóôáóç, 3 Üôïìá ìå óõíèëéðôéêÝò êáéðïëëáðëÝò êáêþóåéò êÜôù Üêñùí, ÷ñåéÜóôç-êáí áíôéìåôþðéóç óå åîåéäéêåõìÝíï êÝíôñïôñáýìáôïò, Ýíá Üôïìï ìå âáñý ôñáýìá ïöèáë-ìïý äéáêïìßóôçêå óå ÷åéñïõñãéêü êÝíôñïïöèáëìïý. ÓõíïëéêÜ áðü ôá 18 Üôïìá ðïõäéáêïìßóôçêáí, 15 Üôïìá ÷åéñïõñãÞèçêáí,åíþ 3 Üôïìá ìå åíäïêñáíéáêÜ áéìáôþìáôááíôéìåôùðßóôçêáí óõíôçñçôéêÜ.

- ÓõíïëéêÜ 44 Üôïìá ÷ñåéÜóôçêáí ÷åéñïõñãé-êÞ áðïêáôÜóôáóç ôùí ôñáõìáôéêþí êáêþ-óåùí (44/124, 35,4%). Áðü áõôïýò ïé 15÷åéñïõñãÞèçêáí üðùò áíáöÝñèçêå óå åîåéäé-êåõìÝíá ÷åéñïõñãéêÜ ôìÞìáôá ôùí Áèçíþí.Ïé õðüëïéðïé 29 ôñáõìáôßåò ÷åéñïõñãÞèçêáíóôï Ã.Í.Í. ÌõôéëÞíçò ìå ìÝóï üñï íïóç-

ëåßáò 12 çìÝñåò. 19 Üôïìá ÷åéñïõñãÞèçêáíãéá ïñèïðåäéêÞ áðïêáôÜóôáóç êáé 10 óôçÃåíéêÞ ×åéñïõñãéêÞ ÊëéíéêÞ (7 Üôïìá ìå ñÞîçÞðáôïò Þ óðëÞíáò 2 ìå ñÞîç íåöñïý êáé ÝíáÜôïìï ìå ñÞîç ìåóåíôåñßùí áããåßùí êáé íÝ-êñùóç ëåðôïý åíôÝñïõ). ÊáíÝíáò èÜíáôïò äåíóçìåéþèçêå áðü ôç óôéãìÞ ôçò ðñïóÝëåõóçòôùí ôñáõìáôéþí óôá åîùôåñéêÜ éáôñåßá êáéìåôÝðåéôá.

- ÔåëéêÜ 14 ôñáõìáôßåò (14/124, 11,3%) ðá-ñïõóßáóáí áíáðçñßá, ðñïâëÞìáôá êéíçôéêü-ôçôáò Þ ëåéôïõñãéêÞò áðïêáôÜóôáóçò. Áðüáõôïýò 5 Üôïìá åß÷áí óïâáñÞ êÜêùóç óðïí-äõëéêÞò óôÞëçò, 3 Üôïìá åß÷áí ðñïâëÞìáôáêéíçôéêüôçôáò êÜôù Üêñùí, 2 Üôïìá õðÝ-óôçóáí áêñùôçñéáóìü óôá êÜôù Üêñá, óåÝíá Üôïìï Ýãéíå åîåíôÝñùóç ïöèáëìïý, ÝíáÜôïìï ðáñïõóßáóå ôñáõìáôéêü åêôñüðéï êÜôùâëåöÜñïõ, ìåôÜ áðü äýï ðëáóôéêÝò åðåìâÜ-óåéò áðïêáôÜóôáóçò ôï áðïôÝëåóìá Þôáí÷åßñéóôï, 2 ôñáõìáôßåò ìå êñáíéïåãêåöáëéêÞêÜêùóç åôÝèçóáí óå áíôéåðéëçðôéêÞ áãùãÞ.Ó÷åôéêÜ ìå ôïõò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ êáé ôç

óõìâïëÞ ôïõò óôï áôý÷çìá (Ðßíáêáò ÉÉ) äéáðé-óôþèçêáí ôá áêüëïõèá:

- Áðü ôïõò 124 ôñáõìáôßåò ðïõ íïóçëåýôç-êáí, ïé Üìåóá õðåýèõíïé ãéá ôï áôý÷çìá Þôáíïé 92 ïäçãïß êáé óôïõò 40 (16 ïäçãïß ôåôñÜ-ôñï÷ùí ï÷çìÜôùí êáé 24 äßêõêëùí ï÷çìÜ-ôùí) äéáðéóôþèçêå ëÞøç áëêïüë (40/92,43,5%).

- ÊáíÝíáò ïäçãüò ôåôñÜôñï÷ïõ ï÷Þìáôïò äåíöïñïýóå æþíç áóöáëåßáò êáé ìüíï 4 ïäçãïßäßêõêëùí ï÷çìÜôùí áðü ôïõò óõíïëéêÜ 56åðéâáßíïíôåò óå äßêõêëá ï÷Þìáôá öïñïýóáíêñÜíïò (4/56, 7%).

- Áðü ôïõò 124 ôñáõìáôßåò ïé 46 (46/124,

Ðßíáêáò É. Åíôüðéóç êáêþóåùí óå áóèåíåßò ôñï÷áßùíáôõ÷çìÜôùí (Í=124)

ÊÜêùóç Áñéèìüò %

ÊåöáëÞ 100 (80,6%)Áõ÷Ýíáò 14 (11,2%)Áíù êáé êÜôù Üêñá 58 (46,7%)Èþñáêáò 38 (30,6%)Êïéëßá 10 (8,0%)ÓðïíäõëéêÞ óôÞëç 14 (11,3%)

Ðßíáêáò ÉÉ. ÐáñÜãïíôåò êéíäýíïõ óå ôñáé)ìáôßåò ôñï-÷áßùí áôõ÷çìÜôùí óôç íÞóï ËÝóâï

ÐáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ¢ôïìá (%)

ËÞøç áëêïüë1 40/92 (43,5%)

×ñÞóç æþíçò áóöáëåßáò 0/68 (0)

×ñÞóç êñÜíïõò ãéá ïäçãïýò êáéåðéâÜôåò äßêõêëùí ï÷çìÜôùí 4/56 (7%)

ÕðåñâïëéêÞ ôá÷ýôçôá2 82/124 (66%)1ÁöïñÜ ìüíï óôïõò ïäçãïýò2Óýìöùíá ìå ôçí åêôßìçóç ôùí ôñáõìáôéþí (ïäçãþíêáé åðéâáéíüíôùí óôï ü÷çìá)

Á. ×áñáëáìðüðïõëïò êáé óõí. Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

ôïõ êñÜôïõò åìðëÝêïíôáé áñêåôÜ óõ÷íÜ êáé ìÜ-ëéóôá ãéá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. Ôï ìÝãåèïòôïõ ðñïâëÞìáôïò óôçí õãåßá ôùí ôñáõìáôéþíöáßíåôáé áðü ôá áêüëïõèá óôïé÷åßá: 1) Ôá ôñï-÷áßá áôõ÷Þìáôá óõìâáßíïõí êõñßùò óå Üôïìá íÝùíçëéêéþí (ìÝóïò üñïò çëéêßáò 32 Ýôç óôçí ðáñïý-óá ìåëÝôç) ðïõ áðïôåëïýí Ýíá éäéáßôåñá åíåñãüôìÞìá ôïõ ðëçèõóìïý, 2) Ãéá ôç óùóôÞ áíôéìå-ôþðçóç ôùí ôñáõìáôéþí, áñêåôÝò öïñÝò ÷ñåéÜæå-ôáé ðëÞñçò åíåñãïðïßçóç ìåãÜëïõ öÜóìáôïò êáéìåãÜëïõ áñéèìïý éáôñïíïóçëåõôéêïý ðñïóùðéêïýêáé ìÜëéóôá ãéá Ýíá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá.Ôï ðñüâëçìá áñ÷ßæåé ìå ôçí åßóïäï ôùí ðïëõ-ôñáõìáôéþí óôá åîùôåñéêÜ éáôñåßá, áðáéôåßôáéóùóôÞ, ðëÞñçò êáé ðïëý ãñÞãïñç äéáãíùóôéêÞðñïóðÝëáóç ôùí êáêþóåùí, ðïëý óõ÷íÜ áðáé-ôïýíôáé äõíáìéêÝò åðåìâáôéêÝò ìÝèïäïé äéÜãíù-óçò áëëÜ êáé èåñáðåßáò (ôïðïèÝôçóç õðïêëåé-äßïõ êáèåôÞñá, ôïðïèÝôçóç Bullau, äéáãíùóôéêÝòðåñéôïíáúêÝò ðëýóåéò ê.Ü.) Þ áêüìá êáé Ýêôáêôç÷åéñïõñãéêÞ åðÝìâáóç ãéá ôç äéÜóùóç ôïõ ôñáõ-ìáôßá. Åßíáé ãíùóôü üôé ïé ðñþôåò þñåò íïóç-ëåßáò êáé áíôéìåôþðéóçò ôïõ ðïëõôñáõìáôßá åß-íáé ïé ðéï êñßóéìåò ãéá ôç æùÞ ôïõ. Ôï ãåãïíüòüôé êáôÜ ôçí ðåñßïäï ôçò ìåëÝôçò (Ýíá Ýôïò) êáíåßòôñáõìáôßáò äåí ðÝèáíå áðü ôçí åßóïäü ôïõ óôáåîùôåñéêÜ Éáôñåßá êáé ìåôÝðåéôá, áíôéêáôïðôñß-æåé ôç ÷ñÞóç üëùí ôùí õðáñ÷üíôùí éáôñïíïóç-ëåõôéêþí ìÝóùí ãéá ôç äéÜóùóç ôïõ ôñáõìáôßá.¢ëëùóôå âáñéÝò ïñãáíéêÝò âëÜâåò áóýìâáôåò ìåôçí åðéâßùóç, åßíáé ìïéñáßåò êáé ïé ôñáõìáôßåòêáôáëÞãïõí óå ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ìåôÜ ôïáôý÷çìá ðñéí äéáêïìéóôïýí óôï íïóïêïìåßï. 3)Áêüìç êáé óôçí ðåñßðôùóç ôùí ðëÝïí åëáöñþíêáêþóåùí, üðïõ Ýãéíå óõíôçñçôéêÞ áíôéìåôþðé-óç êáé áîéïëüãçóç ôùí êáêþóåùí, ï ìÝóïò üñïòíïóçëåßáò Þôáí 3,3 çìÝñåò, åíþ ãéá ôï ðïóïóôüðïõ ÷åéñïõñãÞèçêå êáé ï ìÝóïò üñïò íïóçëåßáòÞôáí óáöþò áíþôåñïò (12 çìÝñåò), 4) ÁñêåôÜóõ÷íÜ ïé ôñáõìáôßåò ÷ñåéÜóôçêáí (áíôéìåôþðéóçóå åîåéäéêåõìÝíá êáé ðïëõóýíèåôá ÷åéñïõñãéêÜôìÞìáôá, ï ÷ñüíïò íïóçëåßáò óå ôÝôïéá ôìÞìáôáåßíáé ðïëý ìåãáëýôåñïò êáé óôï óõíïëéêü êüóôïòèá éôñÝðåé íá ðñïóôåèåß êáé áõôü ôùí áåñïäéõô-êïì éþí (14,5% ôùí ôñáõìáôéþí óôçí ðáñïýóáìåëÝôç ÷ñåéÜóôçêå äéáêïìéäÞ óå åîåéäéêåõìÝíá ÷åé-ñïõñãéêÜ ôìÞìáôá ôùí Áèçíþí), 5) Áêüìç êáéóôéò ðéï Þðéåò êáêþóåéò (èëÜóåéò ìáëáêþí ìï-ñéþí, èëÜóåéò èþñáêïò, êáêþóåéò êåöáëÞò ìå ÞðéáíåõñïëïãéêÜ óõìðôþìáôá ê.Ü.) ìåôÜ ôçí Ýîïäü

37%), èåþñçóáv üôé ç õðåñâïëéêÞ ôá÷ýôçôáÞôáí ôï âáóéêü áßôéï ôïõ áôõ÷Þìáôïò, 36ôñáõìáôßåò (36/124, 29%) èåþñçóáí üôé çáõîçìÝíç ôá÷ýôçôá óå óõíäõáóìü ìå ôçíïëéóèçñüôçôá ôïõ ïäïóôñþìáôïò Þ ôéò åðé-êßíäõíåò êëßóåéò Þôáí ôï áßôéï ôïõ áôõ÷Þìá-ôïò. 24 ôñáõìáôßåò (24/124, 19,3%) äåí åîÝ-öñáóáí ãíþìç ãéá ôï áßôéï ôïõ áôõ÷Þìáôïò,åíþ äåí åëÞöèç ç ãíþìç áðü 18 ôñáõìáôßåòðïõ ëüãù âáñýôçôáò ôïõ ðåñéóôáôéêïý ìåôá-öÝñèçêáí åðåéãüíôùò óå åîåéäéêåõìÝíá ÷åé-ñïõñãéêÜ ôìÞìáôá ôùí Áèçíþí. Êáíåßò üìùòáðü ôïõò ôñáõìáôßåò êáé êõñßùò áðü ôïõòïäçãïýò ðïõ Þôáí óå êáôÜóôáóç ìÝèçò, äåíðáñáäÝ÷ôçêå üôé ôï áëêïüë Þôáí ôï âáóéêüáßôéï ôïõ áôõ÷Þìáôïò, åíäå÷ïìÝíùò öïâïý-ìåíïé íïìéêÝò êõñþóåéò.

- Ó÷åôéêÜ ìå ôï ÷ñüíï ôïõ áôõ÷Þìáôïò (Ðßíá-êáò ÉÉÉ): á) 78 ôñáõìáôßåò (78/124, 63%)äéáêïìßóôçêáí óôá åîùôåñéêÜ éáôñåßá óå ðå-ñßïäï çìåñïëïãéáêÞò áñãßáò êáé áðü áõôïýòïé 50 (50/78, 64%) ôéò íõ÷ôåñéíÝò êáé ðñþ-ôåò ðñùéíÝò þñåò, åíþ ïé 28 (28/78, 36%)êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò çìÝñáò, â) 46 ôñáõìá-ôßåò (46/124, 37%) äéáêïìßóôçêáí óôá åîù-ôåñéêÜ éáôñåßá óå êáèçìåñéíÞ çìÝñá ôçò åâäï-ìÜäáò êáé áðü áõôïýò ïé 14 êáôÜ ôç äéÜñ-êåéá ôçò íý÷ôáò (14/46, 30,5%), åíþ ïé 32êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò çìÝñáò (32/46, 69,5%).

ÓõæÞôçóç

¼óïí áöïñÜ ôï ìÝãåèïò ôïõ ðñïâëÞìáôïò,ôá ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá áðïôåëïýí Ýíá óýíèåôïêïéíùíéêïïéêïíïíéêü ðñüâëçìá. Åêôüò áðü ôéòìïíÜäåò õãåéÜò ðïõ åìðëÝêïíôáé óôá ôñï÷áßááôõ÷Þìáôá óôá áóöáëéóôéêÜ ôáìåßá, ôá ôìÞìáôááóöáëåßáò, ïé íïìéêÝò êáé ïéêïíïìéêÝò õðçñåóßåò

Ðßíáêáò ÉÉÉ. ×ñüíïò äéáêïìéäÞò ôùí ôñáõìáôéþí áðüôñï÷áéó áôõ÷Þìáôá (Í=124)

ÇìÝñá Áñéèìüò (%)

ÇìåñïëïãéáêÞ áñãßá (í=78)Íý÷ôá 50 (64%)ÇìÝñá 28 (36%)

ÊáèçìåñéíÞ (í-46)Íý÷ôá 14 (30,5%)ÇìÝñá 32 (69,5%)

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. ×áñáëáìðüðïõëïò êáé óõí.

íüôçôá áôõ÷Þìáôïò èåùñåßôáé óðÜíéá áðüôïõò ïäçãïýò ôùí ï÷çìÜôùí. Ç ÷ñçóéìüôçôáôçò æþíçò áóöáëåßáò åßíáé áäéáìöéóâÞôçôç,åíþ èá ðñÝðåé íá ôïíéóôåß üôé ôñáõìáôßåò ìå“óçìåßï æþíçò" óôçí êïéëéáêÞ ÷þñá Ý÷ïõíáõîçìÝíç ðéèáíüôçôá ãéá åíäïêïéëéïéêÝò êá-êþóåéò

ã) ×áìçëü ðïóïóôü (7,5%) ÷ñÞóçò êñÜíïõò óåáíáâÜôåò äßêõêëùí ï÷çìÜôùí. Ôï êñÜíïò ðïõðñïóèÝôåé âÜñïò óôçí ðåñéï÷Þ ôçò êåöáëÞò,åíï÷ïðïéÞèçêå ðáëáéüôåñá ãéá åéäéêÝò êá-êþóåéò óôçí ðåñéï÷Þ êåöáëÞò êáé ôñá÷Þëïõ,ðñüóöáôåò üìùò ìåëÝôåò áðïäåéêíýïõí ôç ÷ñç-óéìüôçôÜ ôïõ êáé ôçí ðñïóôáóßá ðïõ ðáñÝ-÷åé ãéá üëïõò ôïõò ôýðïõò ôùí êáêþóåùíóôçí ðåñéï÷Þ ôçò êåöáëÞò, ç ðñüëçøç ôùíáôõ÷çìÜôùí óôïõò ïäçãïýò äßôñï÷ùí ï÷çìÜ-ôùí öáßíåôáé üôé åßíáé ðéï äýóêïëç êáé ôááôõ÷Þìáôá óõíäÝïíôáé Üìåóá ìå ôç óõìðåñé-öïñÜ áóöáëåßáò ôùí ïäçãþí ðïõ äéáöÝñåéáðü ÷þñá óå ÷þñá4.

ÓõìðåñÜóìáôá

á) ÌåãÜëïò áñéèìüò ôñáõìáôéþí ðáñïõóéÜ-æåé óçìáíôéêÞ íïóçñüôçôá êáôÜ ôç íïóçëåßá åîáé-ôßáò ôïõ áôõ÷Þìáôïò, åíþ óçìáíôéêüò áñéèìüòôñáõìáôéþí ÷ñåéÜæåôáé ÷åéñïõñãéêÞ åðÝìâáóç ãéááðïêáôÜóôáóç ôùí ôñáõìáôéêþí êáêþóåùí. ÏìÝóïò üñïò íïóçëåßáò åßíáé áñêåôÜ õøçëüò, åíþìüíéìåò áíáðçñßåò êáé ðñïâëÞìáôá áðïêáôÜóôá-óçò äåí åßíáé óðÜíéá åíþ óçìáíôéêüò áñéèìüòôñáõìáôéþí ÷ñåéÜæåôáé áíôéìåôþðéóç óå åîåéäé-êåõìÝíåò ÷åéñïõñãéêÝò ìïíÜäåò, â) Ó÷åôéêÜ ìå ôïõòðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ êáôÜ ôçí ïäÞãçóç äéáðé-óôþèçêáí, õøçëÜ ðïóïóôÜ ÷ñÞóçò áëêïüë óå ïäç-ãïýò äßêõêëùí êáé ôåôñÜôñï÷ùí ï÷çìÜôùí êá-èþò êáé ìç ÷ñçóéìïðïßçóç æùíþí áóöáëåßáò êáéêñÜíïõò óôïõò ðåñéóóüôåñïõò ôñáõìáôßåò. Ç áõ-îçìÝíç ôá÷ýôçôá åßíáé óçìáíôéêüò ðáñÜãïíôáòáôõ÷Þìáôïò êáé ôá ðåñéóóüôåñá áôõ÷Þìáôá óõì-âáßíïõí ôéò íõ÷ôåñéíÝò êáé ðñþôåò ðñùéíÝò þñåòôùí áñãéþí, ã) Ìå âÜóç ôá áðïôåëÝóìáôá ôçòìåëÝôçò ôá âáóéêÜ ðñïëçðôéêÜ ìÝôñá ãéá ôïíðåñéïñéóìü ôùí ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí èá ðñÝðåéíá åßíáé: 1) Ýëåã÷ïé ôçò ôñï÷áéÜò ãéá áëêïôÝóôôéò íõ÷ôåñéíÝò êáé ðñþôåò ðñùéíÝò þñåò ôùí áñ-ãéþí üðïõ óçìåéþíóíôáé ôá ðåñéóóüôåñá áôõ÷Þ-ìáôá, êáèþò êáé ìáêñü÷ñïíç åöáñìïãÞ ðñïãñáì-

ôïõò ïé ôñáõìáôßåò óõíçèßæåôáé íá ëáìâÜíïõíðïëõÞìåñåò áíáññùôéêÝò Üäåéåò ãéá áðïêáôÜóôá-óç, åíþ óå áñêåôÝò ðåñéðôþóåéò áðáéôïýíôáé êëé-íéêï-åñãáóôçñéáêïß åðáíÝëåã÷ïé, 6) Ìüíéìåò áíá-ðçñßåò êáé ðñïâëÞìáôá áðïêáôÜóôáóçò äåí åßíáéóðÜíéá (11,3% ôùí ôñáõìáôéþí óôçí ðáñïýóáìåëÝôç), 7) Ôï ìÝãåèïò ôïõ ðñïâëÞìáôïò åßíáéáêüìá ìåãáëýôåñï áí óõíõðïëïãßóåé êáíåßò äýïáêüìç ðáñÜãïíôåò: á) ôá èáíáôçöüñá ôñï÷áßá.ÐñÜãìáôé êáôÜ ôçí ðåñßïäï ôçò ìåëÝôçò óçìåéþ-èçêáí 9 ðåñéóôáôéêÜ èáíÜôùí. ¼ëïé Ýöåñáí ïñ-ãáíéêÝò êáêþóåéò áóýìâáôåò ìå ôçí åðéâßùóç,üðùò Ýäåéîå ç íåêñïôïìÞ êáé â) ôá ðåñéóôáôéêÜðïõ ÷ñåéÜæïíôáé áíôéìåôþðéóç êáé èåñáðåßá ìüíïóôá åîùôåñéêÜ éáôñåßá, áêüìá üìùò êáé óå åëá-öñÝò êáêþóåéò (äéáóôñÝììáôá, ìéêñÜ ñùãìþäçêáôÜãìáôá) áðáéôïýíôáé ðïëõÞìåñåò áíáññùôé-êÝò Üäåéåò ãéá áðïêáôÜóôáóç.

¼óïí áöïñÜ ôá áßôéá ôùí ôñï÷áßùí áôõ÷ç-ìÜôùí õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò öïñÝò ðáñÜãïíôåò ìçåìöáíåßò ðïõ äýóêïëá åíï÷ïðïéïýíôáé, üðùò ãéáðáñÜäåéãìá ç õðíçëßá, ï ðáñÜãïíôáò áõôüò ó÷å-ôßòåôáé êõñßùò ìå ôéò óõíèÞêåò åñãáóßáò1, åíþ óåÜëëåò ìåëÝôåò ãßíåôáé ðñïóðÜèåéá þóôå ðåñéâáë-ëïíôéêïß ðáñÜãïíôåò óå óõíäõáóìü ìå ôç óõìðå-ñéöïñÜ ôùí ðåæþí íá óõó÷åôéóèïýí ìå ôá áôõ÷Þ-ìáôá2. Óå óïâáñÜ êáé èáíáôçöüñá áôõ÷Þìáôáöáßíåôáé üôé ç ÷ñÞóç áëêïüë êáé ç ìç áóöáëÞòïäÞãçóç åßíáé ïé óðïõäáéüôåñïé ðáñÜãïíôåò êéí-äýíïõ3. Óôçí ðáñïýóá ìåëÝôç üìùò áîéïëïãÞèçêåç óõìâïëÞ ôùí ðëÝïí êïéíþí ðáñáãüíôùí ðïõêáèïñßæïõí ü÷é ìüíïí ôïí áñéèìü áëëÜ êáé ôçâáñýôçôá ôùí êáêþóåùí:á) ×ñÞóç áëêïüë óôï 43,5% ôùí ïäçãþí óå

óõíäõáóìü ìå ôï ãåãïíüò üôé ôá ðåñéóóüôå-ñá áôõ÷Þìáôá óõìâáßíïõí ôéò íõ÷ôåñéíÝò êáéðñþôåò ðñùéíÝò þñåò ôùí áñãéþí, öáíåñþ-íåé üôé ôá áôõ÷Þìáôá åßíáé ôï áðïôÝëåóìáôçò äéáóêÝäáóçò. ÕðÜñ÷ïõí ìåëÝôåò óôéòïðïßåò öáßíåôáé üôé ç ÷ñÞóç áëêïüë åßíáééäéáßôåñá åðéêßíäõíç óå ïäçãïýò äßôñï÷ùí êáéõðÜñ÷åé áõîçìÝíç ðéèáíüôçôá ãéá èáíáôç-öüñá ôñï÷áßá, åíþ ç óõìâïëÞ ôçò ÷ñÞóçòáëêïüë óå áíáâÜôåò äßôñï÷ùí åßíáé óçìáíôé-êüôáôïò ðáñÜãïíôáò áôõ÷Þìáôïò.

â) Ç Ýëëåéøç ÷ñÞóçò æþíçò áóöáëåßáò óõíçèß-æåôáé óôïí Åëëçíéêü ÷þñï, áëëÜ åßíáé éäéáß-ôåñá åìöáíÞò óôï åðáñ÷éáêü ïäéêü äßêôõïìéáò íçóéþôéêçò ðåñéï÷Þò üðïõ ïé áðïóôÜ-óåéò ðïõ äéáíýïíôáé åßíáé ìéêñÝò êáé ç ðéèá-

Á. ×áñáëáìðüðïõëïò êáé óõí. Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

ìÜôùí ãéá ôçí êáôáðïëÝìçóç ôçò ÷ñÞóçò áëêïüëóå ïäçãïýò ï÷çìÜôùí. 2) êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùíêáèçìåñéíþí çìåñþí ôçò åâäïìÜäáò, üðïõ ôá ðå-ñéóóüôåñá ôñï÷áßá óçìåéþíïíôáé êáôÜ ôç äéÜñ-êåéá ôçò çìÝñáò, èá ðñÝðåé íá ãßíïíôáé Ýëåã÷ïéôçò ôñï÷áßáò ãéá áóöáëåßò óõíèÞêåò ïäÞãçóçò(æþíç áóöáëåßáò, êñÜíïò êáé üñéá ôá÷ýôçôáò).Ôá ùò Üíù áðïôåëÝóìáôá åßíáé óýìöùíá ìå ôçäéåèíÞ âéâëéïãñáößá, üðïõ ç êáôáðïëÝìçóç ôçò÷ñÞóçò áëêïüë óå ïäçãïýò êáé ç åîáóöÜëéóçáóöáëþí óõíèçêþí ïäÞãçóçò óôïõò ïäçãïýò åß-íáé ôá âáóéêÜ ðñïëçðôéêÜ ìÝôñá ãéá ôïí ðåñéï-ñéóìü ôùí ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí5.

Âéâëéïãñáößá

1. Home J. Reyner L. Vehicle accidents related tosleep: a review. Occup-Environ-Med 56:289-294,1999.

2. Khan F.M., Jawaid M., Chotani H., Luby S.Pedestrian environment and behaviour in Kara-chi, Pakistan. Accid-anal-Prev 31:335-339, 1999.

3. Crilly M. Contributory factors to traffic acci-dent deaths indentified at coroner’s inquest. J-Public-Health-Med. 20:139-143, 1998.

4. Osberg J.S., Stiles S.C., Asare O.K. Bicycle safe-ty behavior in Paris and Boston. Accid-Anal-Prev. 30:679-687, 1998.

5. De Jong W., Hingson R. Strategies to reducedriving under the influence of alcohol. Ann-Rev-Public Health 19:359-378, 1987.

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

×ñ. ÃåùñãáêÜêïõ

Ç ðïéïôéêÞ äéáóöÜëéóç óôá ÊÝíôñá Õãåßáò

×ñéóôßíá ÃåùñãáêÜêïõ

ÁÍÁÓÊÏÐÇÓÇ

REVIEWPrimary Heatlh Care, Volume 12, Number 2, 68-77, 2000ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 68-77, 2000

ÐåñßëçøçÓôïí õãåéïíïìéêü ÷þñï ç ðïéüôçôá áíáãíùñßæåôáé ùò ïõóéþäçò ðáñÜìåôñïòóôç äéáäéêáóßá ðáñï÷Þò öñïíôßäáò õãåßáò. Ï Thompson üñéóå ôçí ðïéüôçôáùò ôï ìÝãéóôï åðéäéùêüìåíï áðïôÝëåóìá ãéá ôïí áóèåíÞ, ðïõ åìðëÝêåé ôçíáíôéìåôþðéóç ôùí áíáãêþí ôïõ áóèåíÞ áðü ôïõò åðáããåëìáôßåò õãåßáò, ôïêüóôïò êáé ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá. Ç ðïéüôçôá ìðïñåß íá âåëôéùèåß ìÝóùôçò ìåèïäïëïãßáò ôçò ðïéïôéêÞò äéáóöÜëéóçò (Ð.Ä.). Ç Ð.Ä. åßíáé Ýíá óýóôçìáäéá÷åßñéóçò, ó÷åäéáóìÝíï Ýôóé þóôå íá äéáâåâáéþíåé üôé Ýíá áðïäåêôü åðßðåäïðïéüôçôáò ôùí õðçñåóéþí ðåôõ÷áßíåôáé ìå ôéò ëéãüôåñåò äõíáôÝò äáðÜíåò.Áðü ôïõò âáóéêüôåñïõò öïñåßò ðáñï÷Þò öñïíôßäáò õãåßáò åßíáé ôï êÝíôñïõãåßáò (Ê.Õ.). Ôï Ê.Õ. ó÷åäéÜóôçêå ãéá íá êáëýðôåé üëï ôï öÜóìá ôçò ðñùôï-âÜèìéáò öñïíôßäáò õãåßáò (Ð.Ö.Õ). Óôá Ê.Õ. ôá êñéôÞñéá ðïéüôçôáò öñïíôßäáòåßíáé åóùôåñéêÜ êáé åîùôåñéêÜ. Ôá åîùôåñéêÜ áíáöÝñïíôáé óå åèíéêü êáé ôïðéêüåðßðåäï, åíþ ôá åóùôåñéêÜ óôçí åðáããåëìáôéêÞ ðéóôïðïßçóç êáé äéáðßóôåõóç.Ç åíåñãüò óõììåôï÷Þ ôçò êïéíüôçôáò óôï ó÷åäéáóìü êáé óôçí áîéïëüãçóç ôùíðñïãñáììÜôùí õãåßáò óõìâÜëëåé áðïöáóéóôéêÜ óôçí åðßôåõîç ôùí áðïôåëå-óìÜôùí ðïõ ðñïóäïêïýíôáé áðü ôçí Ð.Ö.Õ. ãéá ôçí õãåßá. Ç åîáóöÜëéóç åíüòüóïí ôï äõíáôü õøçëüôåñïõ åðéðÝäïõ õãåßáò, ðñïûðïèÝôåé ôçí åõáéóèçôï-ðïßçóç áëëÜ êáé ôçí åíåñãïðïßçóç óå äñáóôçñéüôçôåò ðïõ áðïâëÝðïõí óôçóõììåôï÷Þ ôùí êïéíùíéêþí êáé ïéêïíïìéêþí ôïìÝùí, ðÝñá ôïõ ôïìÝá õãåßáò,óôéò äéáäéêáóßåò ôïõ ðñïãñáììáôéóìïý, ôçò ïñãÜíùóçò êáé ôçò ëåéôïõñãßáòôùí ìïíÜäùí Ð.Ö.Õ. Ïé Ýííïéåò êëåéäéÜ ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôçí ðïéüôçôá óôáÊ.Õ. åßíáé ç Ð.Ä., ç åðéôñïðÞ áõôïåëÝã÷ïõ, ç óõíå÷Þò ðïéïôéêÞ âåëôßùóç êáé çïëéêÞ ðïéïôéêÞ äéá÷åßñéóç.

ÅéóáãùãÞ

Ç ðïéüôçôá áðïôåëåß èÝìá áõîá-íüìåíçò óðïõäáéüôçôáò ãéá ôïí ôïìÝáôçò õãåßáò. Óõã÷ñüíùò ç ðáñï÷Þ ìéáòöñïíôßäáò ðïéüôçôáò áðïôåëåß Ýíáåõñýôåñï ðñüâëçìá1,2.

Ç Ýííïéá ôçò ðïéïôéêÞò öñïíôß-äáò Ý÷åé åîåëé÷èåß ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéááðü ôçí ðïéïôéêÞ åêôßìçóç, óôçí ðïéï-ôéêÞ äéáóöÜëéóç êáé áêüìá ðéï ðïëýóôçí ðïéïôéêÞ äéá÷åßñéóç. Ç ðïéüôçôáìðïñåß íá âåëôéùèåß ðåñéóóüôåñï åöáñ-ìüæïíôáò ôçí ðïéïôéêÞ äéáóöÜëéóç(Quality Assurance) (Ð.Ä.)3. Ç äéá-óöÜëéóç ôçò ðïéüôçôáò, áðïôåëåß ðëÝïíðÜãéá êáé èåóìïèåôçìÝíç ðñáêôéêÞ óåüëïí ôïí ôïìÝá ôçò ðáñáãùãÞò õðç-ñåóéþí êáé ðñïúüíôùí. Óôï ÷þñï ôçòõãåßáò, ç äéáóöÜëéóç ôçò ðïéüôçôáòáðïóêïðåß óôçí ðáñï÷Þ åðéóôçìïíéêÜôåêìçñéùìÝíçò ðåñßèáëøçò êáé öñï-íôßäáò ìå äéáäéêáóßåò ðïõ íá óÝâï-íôáé ôçí áíèñþðéíç ïíôüôçôá êáé ðïõíá êáôï÷õñþíïõí ôçí ïñèïëïãéêÞ êá-ôáíïìÞ ôùí ðüñùí4.

ÅðéóêÝðôñéá Õãåßáò

ËÝîåéò êëåéäéÜ: ðïéïôéêÞ äéáóöÜëéóç, ðñùôïâÜèìéáöñïíôßäá õãåßáò, êÝíôñï õãåßáòÕðïâëÞèçêå: 1 Äåêåìâñßïõ 1999¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïóßåõóç: 7 Éïõíßïõ 1999Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: ×ñéóôßíá ÃåùñãáêÜêïõ,Áñêáäßáò 13, Áãßá ÂáñâÜñá. ÁéãÜëåù, 12351 Ôçë:(0561) 5046.

×ñ. ÃåùñãáêÜêïõ Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

íïóçëåßá êáé óôçí áýîçóç ôùí äáðá-íþí ãéá ôçí õãåßá2.

Ôï ó÷åôéêÜ ðñüóöáôï åíäéáöÝñïíãéá ôç ìåëÝôç ôçò ðïéüôçôáò óôç öñï-íôßäá õãåßáò ìðïñåß íá áíé÷íåõèåß ðßóùóôïí Maxwell ôï 1984, ï ïðïßïò ðñü-ôåéíå Ýîé äéáóôÜóåéò ôçò ðïéüôçôáò ðïõÝðñåðå íá åêôéìçèïýí. Ôï ìïíôÝëï ôïõMaxwell (Ðßíáêáò I) Ýãéíå áðü ôüôåÝíá êñéôÞñéï ìÝôñçóçò ãéá ôçí ðïéü-ôçôá êáé Ý÷åé õéïèåôçèåß óå ðïëëÝò÷ñÞóåéò óôç öñïíôßäá õãåßáò8.

Ôï ðÝñáóìá áðü ôç âéïìç÷áíéêÞðïéüôçôá óôçí ðïéüôçôáõãåéïíïìéêÞò öñïíôßäáò

Ïé õðçñåóßåò öñïíôßäáò õãåßáòÜñ÷éóáí íá äáíåßæïíôáé éäÝåò áðü ôçíêáôáóêåõáóôéêÞ âéïìç÷áíßá ó÷åôéêÜðñüóöáôá. Ç âéïìç÷áíßá óôçí Åõñþ-

Health Visitor

Quality Assurance in Health CentresCh. Georgakakou

SummaryIn the health care area, quality is recognised to be an essential component ofhealth. Thompsïn defined quality as the most expected result for the patient,which involves the health professionals motivation to the patient's needs, thecost and the efficiency. Quality can be best improved by applying quality assur-ance. Quality assurance is a management system, designed to give the maxi-mum confidence that a given acceptable leveI of service quality is being achievedwith a minimum of total expenditure.One of the most important organisations of health care delivery is the healthcentre. A health centre is designed to cover all health needs of a defined area.In health centres standards of care need to be considered both internally andexternally. External standards reflect issues at a local and national level. Inter-nal standards refer to professional certification and accreditation. The commu-nity's active participation in the design and assessment of health care pro-grammes will assist in the accomplishment of the expected results of primaryhealth care. The provision of the highest level quality in health, presupposesmotivation and participation of the sociaI and economic dimensions in planningorganisation and function of the primary health care settings. The key conceptswhich are related to quality are quality assurance, peer review, continuousquality improvement and total quality management.Key words: Quality assurance, Primary Health Care, Health Care

Ðßíáêáò É. Ôï ìïíôÝëï ôïõ Maxwell ãéá ôçí ðïéüôçôá

1. Ðñüóâáóç óôéò õðçñåóßåò.2. Ó÷åôéêüôçôá óôçí áíÜãêç.3. Áðïôåëåóìáôéêüôçôá.4. Éóüôçôá.5. ÊïéíùíéêÞ áðïäï÷Þ.6. Áðïäïôéêüôçôá êáé ïéêïíïìßá.

ðç êáé óôéò ÇÐÁ êáôÜëáâå óôç äåêáåôßá ôïõ'70 üôé åß÷å îå÷Üóåé ôéò áíÜãêåò ôïõ êáôáíáëù-ôÞ. Ïé êáôáíáëùôÝò üìùò Þôáí ïëïÝíá êáé ðå-ñéóóüôåñï ðëçñïöïñçìÝíïé êáé äåí åëêýïíôáí ðéáìüíï áðü ôçí åìöÜíéóç Þ ôá ôå÷íéêÜ ÷áñáêôçñé-óôéêÜ ôùí ðñïúüíôùí. Ç Ýìöáóç Üñ÷éóå íá åóôéÜæåéóôçí ðïéüôçôá ôïõ ðñïúüíôïò9.

Ðïëëïß åíïñáôéêïß ó÷åäéáóôÝò, ìåôáîý ôùíïðïßùí êáé ïé Deming êáé Juran, åðÝìåéíáí óôçíåöáñìïãÞ ôçò áñ÷Þò ôçò âåëôßùóçò ôçò ðïéüôç-ôáò ôùí õðçñåóéþí óôéò äéáäéêáóßåò ðïõ áöï-ñïýí ôçí ðáñï÷Þ õãåéïíïìéêÞò öñïíôßäáò1. Ðá-ñÜëëçëá ï ðáñÜãïíôáò Üíèñùðïò áíáãíùñßæåôáéüëï êáé ðåñéóóüôåñï, åíþ ç óõììåôï÷Þ ôïõ óôçäéáäéêáóßá ôçò åêôßìçóçò ôçò ðïéüôçôáò èåùñÞ-èçêå áíáãêáßá10.

¸ôóé óôá ðñüóöáôá ÷ñüíéá, ç ðïéüôçôá ôçòöñïíôßäáò õãåßáò Ýãéíå Ýíá óçìáíôéêü èÝìá. Ïéáóèåíåßò áðáéôïýóáí íá åßíáé ðëçñïöïñçìÝíïé êáé

ÉóôïñéêÞ áíáäñïìÞ

Óôç Âáâõëþíá, ðåñßðïõ ôï 2.000 ð.×., ïáõôïêñÜôïñáò ×áìïõñáìðß Ýãñáøå ôïí ðñþôïíüìï ðïõ áíáöåñüôáí óôç ó÷Ýóç ôçò ðïéüôçôáòôçò öñïíôßäáò ìå ôçí êáêÞ åîÜóêçóç, óôï ðþòïñßæåôáé êáé ìåôñéÝôáé ç ðïéüôçôá, ðïéïò åßíáéôåëéêÜ õðåýèõíïò ãéá ôçí ðïéüôçôá ôçò öñïíôß-äáò êáé ðïéá åßíáé ôá Üôïìá ðïõ Ý÷ïõí ðñüóâá-óç óôçí õøçëÞò ðïéüôçôáò öñïíôßäá5.

Ï ìç÷áíéóìüò åëÝã÷ïõ ôçò ðïéüôçôáò, ôõðï-ðïßçóçò êáé ðéóôïðïßçóçò ôùí ðáñáãüìåíùíðñïúüíôùí óôïí ôüðï ðáñáãùãÞò êáé ôçí áãïñÜåìöáíßæåôáé êáé óôçí êëáóóéêÞ ÅëëÜäá6. Óôçíåüôåñç åðï÷Þ ç Ýííïéá ôçò õãåéïíïìéêÞò ðïéüôç-ôáò åéóÜãåôáé áðü ôç FIorence Nightingale.

ÌåóïëÜâçóå Ýíá äéÜóôçìá ôåóóÜñùí ðåñß-ðïõ äåêáåôéþí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí ïðïßùí çéáôñéêÞ åðéóôÞìç êáé ç Ýñåõíá ìå ôéò óçìáíôéêÝòôïõò åðéôõ÷ßåò óå öÜñìáêá, åìâüëéá êáé ìç÷áíÞ-ìáôá âåëôßùóáí èåáìáôéêÜ üëïõò ôïõò äåßêôåòõãåßáò êáé Ýôóé ìÝóá ó' áõôÞí ôçí åõöïñßá ïïðïéïóäÞðïôå Ýëåã÷ïò ôçò ðïéüôçôáò èåùñÞèçêåðåñéôôüò7. Óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ, äßíåôáé Ýìöáóçóôç äéåñãáóßá ôçò éáôñéêÞò êáé íïóçëåõôéêÞòöñïíôßäáò êáé äéåíåñãïýíôáé óçìáíôéêÝò ìåëÝôåòðïõ áðïêáëýðôïõí ïõóôáóôéêÝò åëëåßøåéò óôç

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

×ñ. ÃåùñãáêÜêïõ

ôï óýóôçìá öñïíôßäáò õãåßáò ðëÝïí êñéôéêÜñåôáéäçìüóéá êáé áìöéóâçôåßôáé. ÅðéðëÝïí êáèþò ôïêüóôïò ôçò öñïíôßäáò õãåßáò áõîÜíåôáé ñáãäáßá,åßíáé áíáãêáßï Ýíá êáëÜ áíáðôõãìÝíï óýóôçìáðëçñïöïñéþí ãéá ôç ìÝôñçóç ôçò ðïéüôçôáò. Ãé'áõôü, ðñÝðåé íá ëçöèïýí êáôÜëëçëá ìÝôñá ôáïðïßá ôåëéêÜ èá Ý÷ïõí áðïôåëÝóìáôá êáé óôçìåßùóç ôïõ êüóôïõò ôçò öñïíôßäáò õãåßáò9.

Ç ðïéïôéêÞ äéáóöÜëéóç óôï ÷þñï ôçò Õãåßáò

Ïñéóìïß, ó÷üëéá êáé ãåíéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ

Ï ïñéóìüò ôçò ðïéüôçôáò åßíáé ðïëõäéÜóôá-ôïò áëëÜ êáé õðïêåéìåíéêüò. Ãéá ôéò õðçñåóßåòõãåßáò ï Thompson11 üñéóå ôçí ðïéüôçôá ùò ôïìÝãéóôï åðéäéùêüìåíï áðïôÝëåóìá ãéá ôïí áóèå-íÞ, ðïõ åìðëÝêåé ôçí åõáéóèçôïðïßçóç ôïõ ãéá-ôñïý óôéò áíÜãêåò ôïõ áóèåíÞ, ôï êüóôïò êáé ôçíáðïôåëåóìáôéêüôçôá.

Áðü ôïõò ðñùôïðüñïõò óå èÝìáôá ðïéüôç-ôáò êáé ðáôÝñáò ôïõ “Quality Assurance” (äéá-óöÜëéóç ðïéüôçôáò) óôï ÷þñï ôçò õãåßáò, ï Áìå-ñéêáíüò Á. Donabedian äéáìüñöùóå ìåôáîý ôùíÜëëùí ôïí êëáóóéêü ïñéóìü ôçò ðïéüôçôáò ùò“ìåãéóôïðïßçóç ôçò éêáíïðïßçóçò ôïõ áóèåíÞëáìâÜíïíôáò õðüøç ôá êÝñäç êáé ôéò æçìßåò ðïõõðÜñ÷ïõí óå ìéá äéáäéêáóßá ðåñßèáëéøçò12.

ÐáñÜ ôéò åííïéïëïãéêÝò äéáöïñÝò ðïõ ðáñá-ôçñïýíôáé óôïí ïñéóìü ôçò ðïéüôçôáò, êïéíü óç-ìåßï áíáöïñÜò üëùí ôùí ïñéóìþí åßíáé ç åðßôåõ-îç ôïõ “ôÝëåéïõ” Þ ôïõ “Üñéóôïõ”. Ç ðïéüôçôáåßíáé áíþôåñï óôïé÷åßï áðü ôçí áðïôåëåóìáôéêü-ôçôá êáé ôïí ðåñéïñéóìü êüóôïõò. ÁíáöÝñåôáéóôçí êáôáëëçëüôçôá ôùí õðçñåóéþí ìå óõíå÷ÞáíáæÞôçóç âåëôßùóçò êáé óõã÷ñüíùò ðåñéïñéóìïýòóðáôÜëçò. ÅðïìÝíùò. ç ðïéüôçôá áöïñÜ óôçíüóï ôï äõíáôüí õøçëüôåñç ðïéïôéêÜ ðñïóöåñü-ìåíç õðçñåóßá óôïõò áññþóôïõò13.

Ôï åðüìåíï âÞìá óå ó÷Ýóç ìå ôçí ðïéüôçôáôçò öñïíôßäáò Þôáí ç åîáóöÜëéóç ôçò. Ï Áìåñé-êÜíéêïò Óýíäåóìïò Íïóçëåõôþí (ÁÍÁ) üñéóå ôçíåîáóöÜëéóç ôçò ðïéüôçôáò ôçò öñïíôßäáò ùò Ýíáóýíïëï äñáóôçñéïôÞôùí ðïõ âåâáéþíïõí ôïí áóèå-íÞ üôé ëáìâÜíåé ôçí êáëýôåñç äõíáôÞ öñïíôßäá12.Ç ðïéïôéêÞ äéáóöÜëéóç åßíáé Ýíá óýóôçìá äéá-÷åßñéóçò ó÷åäéáóìÝíï Ýôóé þóôå íá äßíåé ôç ìåãá-ëýôåñç ðåðïßèçóç üôé Ýíá áðïäåêôü åðßðåäï ðïéü-ôçôáò ôùí õðçñåóéþí ðåôõ÷áßíåôáé ìå ôéò ëéãüôå-

ñåò äõíáôÝò äáðÜíåò14. Ï êýñéïò ôñüðïò ìå ôïíïðïßï Ýíáò ïñãáíéóìüò åîáóöáëßæåé ôçí ðïéüôç-ôá, åßíáé ìÝóù åíüò óõóôÞìáôïò ðïéüôçôáò. ¸íáóýóôçìá ðïéüôçôáò êáèéåñþíåé ôçí ðïéïôéêÞ äéüñ-èùóç êáé ôçí ðïéïôéêÞ äéá÷åßñéóç êáé âåâáéþíåéüôé áõôÝò ïé åíÝñãåéåò åêôåëïýíôáé êáé âåëôéþíï-íôáé óõíå÷þò. Ôá ðéï ãíùóôÜ óõóôÞìáôá åßíáéóôçí Áããëßá ôï British Standard 5750 êáé óôéòÇÐÁ ôï Malcum Baldridge National QualityAward System. Êáé ôá äýï âáóßæïíôáé óôéò ßäéåòáñ÷Ýò êáé ôçí öéëïóïößá ìéáò ïëïêëçñùìÝíçò,óõóôçìáôéêÞò êáé ðåñéëçðôéêÞò ðïéïôéêÞò ðñï-óÝããéóçò ìÝóá ó' Ýíáí ïñãáíéóìü14.

Ãéáôß ç ðïéïôéêÞ äéáóöÜëéóç èåùñåßôáéáíáãêáßá

Ïé áðáíôÞóåéò ðïéêßëïõí áíÜëïãá ìå ôï êïé-íü ðïõ èÝôåé ôçí åñþôçóç. Öáßíåôáé üôé õðÜñ-÷ïõí ôñåéò äéáöïñåôéêÝò ïìÜäåò êéíÞôñùí ðïõáðáéôïýí ðñïóï÷Þ êáé ðïõ ìåìïíùìÝíá êáé óõë-ëïãéêÜ áðáíôïýí óôçí åñþôçóç “ÃÉÁÔÉ”’ ôáåðáããåëìáôéêÜ êßíçôñá, ôá êïéíùíéêÜ êßíçôñáêáé ôá ðñáêôéêÜ êßíçôñá15.

ÅðáããåëìáôéêÜ êßíçôñá

Ç Ð.Ä. ìðïñåß íá èåùñçèåß ùò Ýíá óçìáíôé-êü ìÝóïí ãéá ôïõò åðáããåëìáôßåò õãåßáò íá áíá-ãíùñßóïõí ôéò åëëåßøåéò ôïõò êáé ùò åê ôïýôïõ,ôéò åêðáéäåõôéêÝò ôïõò áíÜãêåò. Ïìïßùò, ç óõì-ìåôï÷Þ óôéò äñáóôçñéüôçôåò Ð.Ä. ìðïñåß íá äç-ìéïõñãÞóåé Ýíá ðåñéâÜëëïí åðáããåëìáôéêÞò ðñü-êëçóçò ìå áðïôÝëåóìá óôçí áýîçóç ôïõ áñéèìïýôùí åðáããåëìáôéþí õãåßáò. Ç åíåñãüò óõììåôï÷Þôùí åðáããåëìáôéþí õãåßáò åßíáé Ýíáò óçìáíôéêüòìç÷áíéóìüò ãéá ôçí áíÜëõóç êáé åðåîÞãçóç ôùíäéáöïñþí óôá ðñüôõðá ôçò Üóêçóçò êáé óôááðïôåëÝóìáôá ôçò öñïíôßäáò.

ÊïéíùíéêÜ êßíçôñá

Åßíáé ç áíÜãêç ç Ð.Ä. íá ÷ñçóéìïðïéåßáé ìååõèýíç áðÝíáíôé óôçí êïéíùíßá ãéá ôá êåöÜëáéá

×ñ. ÃåùñãáêÜêïõ Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

ðïõ îïäåýïíôáé ãéá ôçí áãïñÜ õðçñåóéþí õãåßáò(Õ.Õ.). Ìéá åîßóïõ óçìáíôéêÞ êïéíùíéêÞ êßíçóçãéá ôçí Ð.Ä. åßíáé íá åîáóöáëßóåé ôçí áóöÜëåéáôïõ êïéíïý êáé íá ôï ðñïóôáôÝøåé áðü öñïíôßäáðïõ åßíáé áðñåðÞò Þ âëáâåñÞ.

ÐñáêôéêÜ êßíçôñá

Ìéá óåéñÜ ðñáêôéêþí êéíÞôñùí ðïõ ó÷åôßæï-íôáé ìå ôïí ðïëëáðëáóéáóìü ôùí ðëçñïöïñéþíêáé ìå ôçí ðéèáíüôçôá ïé áóèåíåßò åßôå íá ìçíðáßñíïõí äéáèÝóéìåò õðçñåóßåò åßôå íá âëÜðôï-íôáé áðü õðåñâïëéêÝò Þ áêáôÜëëçëåò õðçñåóßåò,êÜíïõí ïõóéþäåò ôï üôé ôá ðñïãñÜììáôá Ð.Ä.ðñÝðåé íá áíáðôõ÷èïýí ãéá íá åëáôôþóïõí ôçíôáëáéðùñßá. Áõôüò ï áíôéêåéìåíéêüò óêïðüò ôùíðñïãñáììÜôùí Ð.Ä. ìðïñåß íá åðéôåõ÷èåß ìüíïìå ôçí åíåñãü áíÜìåéîç ôùí åðáããåëìáôéþí õãåßáòêáé ôç äéáñêÞ õðïóôÞñéîç ôùí óõóôçìÜôùí ðá-ñï÷Þò öñïíôßäáò õãåßáò.

Ïé áíôéêåéìåíéêïß óêïðïß ôçò ðïéïôéêÞòäéáóöÜëéóçò

ÔÝóóåñéò ðáñÜìåôñïé åßíáé áðáñáßôçôåò ãéáôçí åðßôåõîç ôùí áíôéêåéìåíôêþí óêïðþí Þ ôïõáíôéêåéìÝíïõ ôùí äñáóôçñéïôÞôùí ôçò ÐïéïôéêÞòÄéáóöÜëéóçò15.

- åðáããåëìáôéêÞ áðüäïóç (ôå÷íéêÞ ðïéüôçôá)- ÷ñçóéìïðïßçóç ðüñùí (áðïäïôéêüôçôá)- äéá÷åßñéóç êéíäýíùí (êßíäõíïò ôñáõìáôéóìïýÞ áóèÝíåéáò ðïõ óõíäÝåôáé ìå ôéò ðáñå÷üìå-íåò õðçñåóßåò)

- éêáíïðïßçóç ôùí áóèåíþí ìå ôéò ðáñå÷üìå-íåò õðçñåóßåò.Åíóùìáôþíïíôáò áõôÝò ôéò ôÝóóåñéò ðáñá-

ìÝôñïõò, ìðïñåß êÜðïéïò íá åðé÷åéñÞóåé íá ïñßóåéôïõò áíôéêåéìåíéêïýò óêïðïýò åíüò ðñïãñÜììá-ôïò Ð.Ä. ùò: á) ç âåâáéüôçôá üôé êÜèå áóèåíÞòëáìâÜíåé ôÝôïéåò äéáãíùóôéêÝò êáé èåñáðåõôéêÝòõðçñåóßåò õãåßáò þóôå íá ðáñÜãåôáé ôï êáëýôå-ñï äõíáôü áðïôÝëåóìá, â) ç åðßôåõîç áõôïý ôïõáðïôåëÝóìáôïò ìå ôçí åëÜ÷éóôç äáðÜíç ðüñùí,ìå ôï ìéêñüôåñï äõíáôü êßíäõíï ãéá ðñüóèåôïôñáõìáôéóìü Þ áíéêáíüôçôá ùò óõíÝðåéá ôçò èå-ñáðåßáò êáé ìå ôç ìÝãéóôç éêáíïðïßçóç ôïõ áóèåíÞ

ãéá ôçí ðïñåßá ôçò öñïíôßäáò, ôçí áëëçëåðßäñá-óÞ ôïõ ìå ôï óýóôçìá öñïíôßäáò õãåßáò êáé ôááðáéôïýìåíá áðïôåëÝóìáôá. Åíþ ìéá ìåìïíùìÝ-íç äñáóôçñéüôçôá Ð.Ä. äå ÷ñåéÜæåôáé áðáñáéôÞ-ôùò íá ðëçñïß êáé ôá ôÝóóåñá óõóôáôéêÜ áõôïýôïõ ïñéóìïý, åßíáé óçìáíôéêü üôé ôá óõíïëéêÜðñïãñÜììáôá Ð.Ä. ðïõ ïñãáíþíïíôáé êáé áñ÷ß-æïõí áðü éäñýìáôá Þ ÷þñåò íá äßíïõí ßóç óçìá-óßá óôçí óðïõäáéüôçôá ôïõ êáèåíüò15.

Ïé áíôéêåéìåíéêïß óêïðïß ôçò Ð.Ä. åßíáé:á) Äçìüóéá åõèýíç: ̧ íá óçìáíôéêü ìÝñïò üëùí

ôùí Õ.Õ. ÷ñçìáôïäïôåßôáé óÞìåñá áðü äçìüóéïõòðüñïõò. Åßíáé êñßóéìï ïé åíÝñãåéåò ôçò Ð.Ä. íáðáñÝ÷ïõí áíôéêåéìåíéêÝò áðïäåßîåéò üôé ïé ðüñïéîïäåýïíôáé êáé áðïôåëåóìáôéêÜ êáé áðïäïôéêÜ15.â) Âåëôßùóç ôçò äéá÷åßñéóçò: Ç åêôßìçóç ôçò

öýóçò ôùí ðñïâëçìÜôùí ðïõ åðçñåÜæïõí êÜðïéááðü ôéò ôÝóóåñéò ðáñáìÝôñïõò êáé ç ðñïóðÜèåéááíáãíþñéóçò ôùí áéôéþí þóôå íá äéåõêïëõíèåß çáðïôåëåóìáôéêÞ äéá÷åßñéóç, íá ìåéùèïýí Þ íáåëá÷éóôïðïéçèïýí ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ áíáãíùñß-æïíôáé15.ã) Äéåõêüëõíóç ôçò õéïèÝôçóçò ôùí íåïôåñéóìþí:

ÌÝóù ôçò äéáäéêáóßáò áîéïëüãçóçò ôçò áðüäï-óçò ôùí åðáããåëìáôéþí õãåßáò êáé ôçò èÝóðéóçòêáôáëëÞëùí êñéôçñßùí ôùí äéáäéêáóéþí êáé ôùíáðïôåëåóìÜôùí ôçò öñïíôßäáò õãåßáò, ïé íåïôåñé-óìïß (üðùò ôá ôå÷íïëïãéêÜ åðéôåýãìáôá) ìðï-ñïýí íá äéáäïèïýí ôá÷ýôáôá15.

Ç ìåôÜâáóç áðü ôçí ðïéïôéêÞ äéáóöÜëéóçóôç óõíå÷Þ ðïéïôéêÞ âåëôßùóç

¹ôáí ç êñéôéêÞ ãéá ôç óôáôéêÞ öýóç ôçòÐ.Ä., ðïõ åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ôç ìåôÜâáóç óôçóõíå÷Þ ðïéïôéêÞ âåëôßùóç (Ó.Ð.Â.). Áõôü áðáéôåßóõíå÷þò åðéðëÝïí âåëôéþóåéò óå ìéá äéáäéêáóßáðïõ èá ïäçãÞóåé ó’ Ýíá ôÝëåéï ðñïúüí. Ç âåëôßù-óç ðñÝðåé íá åßíáé óõíå÷Þò9.

Ç äéáóöÜëéóç ôçò ðïéüôçôáò ðñïûðïèÝôåéáíÜðôõîç ðñïôýðùí êáé êñéôçñéþí, åêôßìçóç ôùíêñéôçñßùí êáé ìÝôñçóç ôùí áðïôåëåóìÜôùí ôçòåêôßìçóçò. ¼ôáí ôá áðïôåëÝóìáôá åßíáé åðéèõ-ìçôÜ, äçëáäÞ ðëçñïýí ôá ôåèÝíôá êñéôÞñéá, ôüôåôá áðïôåëÝóìáôá åîáóöáëßæïíôáé êáé äéáôçñïý-íôáé. Áõôü óçìáßíåé äéáóöÜëéóç ðïéüôçôáò. Óôçíðåñßðôùóç ðïõ ôá áðïôåëÝóìáôá äåí åßíáé éêá-íïðïéçôéêÜ, ôüôå ãßíåôáé ðñïóðÜèåéá íá âåëôéù-

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

×ñ. ÃåùñãáêÜêïõ

ãíùóç - èåñáðåßá - áðïêáôÜóôáóç), â) ðñïëçðôé-êÝò õðçñååéåò (åìâïëéáóìïß - ðáéäéêÞ êáé ó÷ïëéêÞõãåßá - ïéêïãåíåéáêüò ðñïãñáììáôéóìüò - õãéåéíÞôçò åñãáóßáò) êáé ã) êïéíùíéêÞ öñïíôßäá (ðåñß-èáëøç óôï óðßôé ÷ñüíéùí áóèåíþí êáé êïéíùíéêÞöñïíôßäá óå ïìÜäåò ðëçèõóìïý ìå éäéáßôåñá êïé-íùíéêïïéêïíïìéêÜ êáé øõ÷ïëïãéêÜ ðñïâëÞìáôá)17.

Óôçí ÅëëÜäá ï èåóìüò ôïõ Ê.Õ. äåí õðÞñ÷åóõóôçìáôéêÜ ìÝ÷ñé ôçí Ýíáñîç ôïõ Åèíéêïý Óõ-óôÞìáôïò Õãåßáò (Å.Ó.Õ.) ôï 1983 ìå ôïí Íüìï1397. Ìå ôçí åãêáèßäñõóç ôïõ Å.Ó.Õ. ôá Ê.Õ.êáé ôá ðåñéöåñåéáêÜ ôïõò éáôñåßá áðïôåëïýí ôçíÝá ìïñöÞ ôïõ ïñãáíùôéêïý êáé ëåéôïõñãéêïýðëáéóßïõ ðáñï÷Þò Ð.Ö.Õ.18. Ôá Ê.Õ. áðáó÷ïëïýíåéäéêïýò ãéá ôçí êïéíïôéêÞ öñïíôßäá (ïéêïãåíåéá-êïýò ãéáôñïýò, åðéóêÝðôåò õãåßáò êáé êïéíïôéêÝòíïóçëåýôñéåò), ïé ïðïßïé ðáñÝ÷ïõí ðñïóéôÝò õðç-ñåóßåò ðñùôïâÜèìéáò öñïíôßäáò õãåßáò (ÐÖÕ).Ïé ðåëÜôåò ôïõò åßíáé ôá Üôïìá îå÷ùñéóôÜ, çïéêïãÝíåéá êáé ç êïéíüôçôá. ¸÷ïõí äå ìéá ó÷Ýóçóõíåñãáóßáò ìå ôçí êïéíüôçôá19.

Ï Palmer20 ðéóôåýåé üôé “ç ðïéüôçôá öñïíôß-äáò åßíáé ç ðáñáãùãÞ âåëôéùìÝíçò õãåßáò êáé çéêáíïðïßçóç åíüò ðëçèõóìïý ìÝóá óôá üñéá ôçòõðÜñ÷ïõóáò ôå÷íïëïãßáò, ðüñùí êáé ôùí êáôá-íáëùôéêþí óõíèçêþí”. ¼óïí áöïñÜ ôçí ðïéüôç-ôá öñïíôßäáò óôá Ê.Õ., ï óôü÷ïò ðñÝðåé íá åßíáéç Üíïäïò ôçò áðïôåëåóìáôéêüôçôáò ôçò ðáñï÷Þòöñïíôßäáò õãåßáò óôçí êïéíüôçôá êáé óôá ìÝëçôçò óå óõíåñãáóßá ì' áõôÞí. ¸íáò óßãïõñïò ôñü-ðïò íá ìåéùèåß ç óõíå÷Þò ðáñÜêáìøç ôùí Ê.Õ.åßíáé ç åîáóöÜëéóç üôé ïé õðçñåóßåò ðïõ ðáñÝ÷ï-íôáé åßíáé õøçëÞò ðïéüôçôáò. Ç ðïéüôçôá äåíóõíäÝåôáé ìüíï ìå ôçí õðåñóýã÷ñïíç ôå÷íïëïãßáêáé äéáäéêáóßá. ¸÷åé ðåñéóóüôåñï íá êÜíåé ìåôçí áîéïðéóôßá êáé ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôùíõðçñåóéþí êáé ôçí ðáñï÷Þ ôïõò, ìå ôñüðïõò ðïõðñïùèïýí ôçí ðñïóðåëáóéìüôçôá êáé ôï óõíå÷Ýòôçò öñïíôßäáò õãåßáò.

ÐïéïôéêÞ ÄéáóöÜëéóç

Ç Ð.Ä. åßíáé ìéá ðáñáäïóéáêÞ êõêëéêÞ ðå-ñéïäéêÞ êáé áíáäñïìéêÞ äéáäéêáóßá. Ç Ð.Ä. åðé-êåíôñþíåôáé óôç ìÝôñçóç ôùí êñéôçñßùí äïìÞò,äéáäéêáóßáò êáé áðïôåëÝóìáôïò áðü ìéá ïìÜäáÐ.Ä. Óôá Ê.Õ. ç Ð.Ä. ðáñáäïóéáêÜ ðåñéëáìâÜ-íåé:

èïýí. Ç ðñïóÝããéóç áõôÞ ïíïìÜæåôáé âåëôßùóçðïéüôçôáò. ÅðåéäÞ ç åêôßìçóç ôçò ðïéüôçôáò åß-íáé ìéá óõíå÷Þò äéåñãáóßá êáé ç âåëôßùóç ôçòêáôÜ óõíÝðåéá èá ðñÝðåé íá åßíáé óõíå÷Þò. ¸ôóéðñïÝêõøå ï üñïò Óõíå÷Þò Âåëôßùóç ôçò Ðïéüôç-ôáò12.

Ç Ó.Ð.Â. áðáéôåß ìéá óõíå÷Þ äÝóìåõóç áðüäéïéêçôéêïýò êáé êëéíéêïýò. Ç Ó.Ð.Â. äåí äéáöÝñåéáðü ôçí ôåëåéüôçôá ôùí õðçñåóéþí, ôçí éêáíï-ðïßçóç ôïõ áóèåíÞ, ôç ó÷Ýóç ôçò êïéíüôçôáò,ôçí ïéêïíïìéêÞ åðéôõ÷ßá Þ ïðïéïäÞðïôå Üëëï åðé-èõìçôü ïñãáíùôéêü ÷áñáêôçñéóôéêü ôï ïðïßïáðáéôåß ôç óõíå÷Þ ðñïóï÷Þ ôçò äéá÷åßñéóçò16. ÇÓ.Ð.Â. Ý÷åé ôá åîÞò ÷áñáêôçñéóôéêÜ:

- Äåí õðÜñ÷ïõí ìáêñïðñüèåóìá ìüíéìá êñéôÞ-ñéá êáé ôá êñéôÞñéá ðïõ ôßèåíôáé áðü ôïõòêáôáíáëùôÝò êáé ôïõò ÷ïñçãïýò óõíå÷þòâåëôéþíïíôáé.

- Ç Ó.Ð.Â. åóôéÜæåôáé óôç âåëôßùóç üëùí ôùíäéáäéêáóéþí, ïé ïðïßåò óå áíôÜëëáãìá èáâåëôéþóïõí ôçí áðüäïóç üëùí ôùí ÷ïñçãþíöñïíôßäáò õãåßáò.

- Ðñþôá ó÷åäéÜóôçêáí ïé äéáäéêáóßåò êáé ðÜñ-èçêáí ôá êáôÜëëçëá ìÝôñá ãéá ôç áðïöõãÞåëáôôùìÜôùí, êáé Ýðåéôá åßíáé áíáãêáßá çåðéôÞñçóç ãéá ôçí ðáñáêïëïýèçóç ôùí äéá-äéêáóéþí.

- Åðéêñáôåß Ýíáò ðñïóáíáôïëéóìüò óôç äéáäé-êáóßá êáé ôï áðïôÝëåóìá.

- Ïé ìÝèïäïé ðåñéëáìâÜíïõí ðáñáêïëïýèçóçäåéêôþí êáé ÷ñÞóç ôùí äåäïìÝíùí ì’ Ýíáíáðïäïôéêü ôñüðï.

- Ç äéá÷ñïíéêÞ ðáñáêïëïýèçóç ãßíåôáé üôáíõðÜñ÷ïõí åéäéêÝò Þ êïéíÝò ðáñåêêëßóåéò óêï-ðïý.

- Ï êáèÝíá åßíáé õðåýèõíïò ãéá êáëÞ ðïéüôç-ôá.

- Ôï êñéôÞñéï åßíáé ôï óçìåßï Ýíáñîçò. Ï óêï-ðüò åßíáé ôá ìçäåíéêÜ åëáôôþìáôá. ÊáìéÜðáñÝêêëéóç äåí åßíáé áíåêôÞ. Ôá êñéôÞñéááíáðôýóóïíôáé åóùôåñéêÜ, äåí ðñïùèåßôáé çåîùôåñéêÞ óýãêñéóç9.

Ç ðïéïôéêÞ äéáóöÜëéóç óôï ÊÝíôñï Õãåßáò

Óôá ðëáßóéá ôçò óýã÷ñïíçò áíôßëçøçò ðåñßðñùôïâÜèìéáò öñïíôßäáò õãåßáò ïé õðçñåóßåò ðïõåîáóöáëßæïíôáé ìÝóù ôùí Ê.Õ. óôïõò ðëçèõóìïýòåßíáé á) ðñùôïâÜèìéá éáôñéêÞ ðåñßèáëøç (äéÜ-

×ñ. ÃåùñãáêÜêïõ Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

èåéÝò ôïõò íá âåëôéùèïýí.6. Óõììåôï÷Þ ôùí åñãáæïìÝíùí óå ìéá åéäéêÞ

äéáäéêáóßá, óôï ó÷åäéáóìü êáé ôç âåëôßùóçôçò ðïéüôçôáò.

ÏëéêÞ ÐïéïôéêÞ Äéá÷åßñéóç - Ï.Ð.Ä. (TotalQuality Management)

¼ðùò ç Ó.Ð.Â., Ýôóé êáé ç Ï.Ð.Ä. åßíáé ìÝ-ñïò ôçò êáèçìåñéíÞò ëåéôïõñãßáò ôùí ìåëþí åíüòÊ.Õ. Ç Ï.Ð.Ä. åßíáé ðñïóèåíåñãüò äéáäéêáóßá. ÏéSahney êáé Warden23 ðåñéÝãñáøáí 12 ÝííïéåòêëåéäéÜ ôçò äéáäéêáóßáò ôçò ðïéïôéêÞò äéá÷åßñé-óçò óôï óýóôçìá õãåßáò ôïõ Henry Ford (HF-HS) üðùò:1. Çãåóßá õøçëÞò äéá÷åßñéóçò.2. Äçìéïõñãßá óõëëïãéêïý ðëáéóßïõ åñãáóßáò ãéá

ôçí ðïéüôçôá.3. Ìåôáìüñöùóç ôçò óõëëïãéêÞò êïõëôïß;ñáò.4. Åóôßáóç óôïí êáôáíáëùôÞ.5. Åóôßáóç óôç äéáäéêáóßá.6. ÓõíåñãáôéêÞ ðñïóÝããéóç ôçò äéáäéêáóßáò âåë-

ôßùóçò.7. Åêðáßäåõóç ôùí õðáëëÞëùí.8. ÅîÜóêçóç êáé äéäáóêáëßá.9. Benchmarking ìéá äéáäéêáóßá ó÷åäéáóìÝíç

íá åêôéìÜ ôï óõíáãùíéóìü óå óýãêñéóç ìåôçí áðüäïóç ôïõ êáèåíüò ïñãáíéóìïý.

10. ÌÝôñçóç ðïéüôçôáò êáé óôáôéóôéêÝò áíáöï-ñÝò óå êÜèå åðßðåäï.

11. Áíáãíþñéóç êáé åðéâñÜâåõóç.12. ÏëïêëçñùìÝíç äéá÷åßñéóç.

ÁõôÝò ïé Ýííïéåò ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéç-èïýí ùò âÜóç ôïõ ó÷åäéáóìïý åíüò ðëáéóßïõ åñ-ãáóßáò ãéá Ï.Ð.Ä. óôá Ê.Õ. ÂëÝðå ôïí ðßíáêá ÉÉãéá ìéá âÞìá ðñïò âÞìá óýãêñéóç ôïõ HF-HSêáé ôïõ ðñïôåéíüìåíïõ ðëáéóßïõ ãéá ôá Ê.Õ.

Ç äïìÞ êáé ç ëåéôïõñãßá ôïõ Ê.Õ. åßíáé ôÝ-ôïéá ðïõ ôï ðëáßóéï ôçò Ï.Ð.Ä. ðñïóöÝñåôáé ãéáåýêïëç åöáñìïãÞ. Åîáéôßáò ôçò äÝóìåõóçò óôçíáðïóôïëÞ ôçò õðçñåóßáò, ôç óõíåñãáôéêÞ ó÷Ýóç,ôçí êïéíïôéêÞ åóôßáóç, ôá êñéôÞñéá ãéá ôçí Üóêçóçôùí åðáããåëìáôéþí õãåßáò êáé ôçí áðïôåëåóìá-ôéêÞ åðéêïéíùíßá, ôï Ê.Õ. ìðïñåß Þäç íá áóêåßìåñéêÝò áðü ôéò áñ÷Ýò ôçò Ï.Ð.Ä.

1. ÊÜëõøç ôùí áðáéôÞóåùí ôùí ôáêôéêþí õðç-ñåóéþí óå åôÞóéá âÜóç.

2. Åðéèåþñçóç ÷ñçóéìïðïßçóçò õðçñåóéþí óåôñéìçíéáßá âÜóç.

3. Ôïí áõôïÝëåã÷ï ðñïóùðéêïý óå óõíå÷Þ âÜóç.4. ÅðéôÞñçóç ðñïóùðéêïý óå óõíå÷Þ âÜóç.5. ÌÜèçóç ìÝóù ôçò óõíå÷ïýò åóùôåñéêÞò êáé

åîùôåñéêÞò óõíå÷éæüìåíçò åêðáßäåõóçò/åðáã-ãåëìáôéêÞò áíÜðôõîçò.

ÅðéôñïðÞ ÁõôïåëÝã÷ïõ - Peer Review

Ç åðéôñïðÞ áõôïåëÝã÷ïõ (Å.Á.) åßíáé ìéáÜðïøç ôçò Ð.Ä. êáé åßíáé ç “äéáäéêáóßá ìå ôçíïðïßá ïé åðáããåëìáôßåò õãåßáò åíåñãÜ áó÷ïëïý-íôáé óôçí ðñáêôéêÞ Üóêçóç ìå ôçí åêôßìçóç ôçòðïéüôçôáò ôçò öñïíôßäáò óå ìéá äïóìÝíç ðåñß-ðôùóç óýìöùíá ìå ôá êáèéåñùìÝíá ðñüôõðáÜóêçóç"21. Ç åðéôñïðÞ áõôÞ èåùñåß ùò ìÝóï åí-èÜññõíóçò ãéá áíÜëçøç åðáããåëìáôéêÞò åõèýíçò,óõìâÜëëáé óôç óõíå÷éæüìåíç åêðáßäåõóç êáé áíÜ-ðôõîç ôïõ ðñïóùðéêïý, êáèþò åðßóçò êáé óôçóõíå÷Þ âåëôßùóç ôùí êñéôçñßùí13.

Óõíå÷Þò ÐïéïôéêÞ Âåëôßùóç - Ó.Ð.Â.

Ç Ó.Ð.Â. áíáãíùñßæåé ôç óçìáóßá êáé êñéôç-ñßùí, äïìÞò êáé áðïôåëÝóìáôïò áëëÜ åóôéÜæåé óôçäéáäéêáóßá. ¸ôóé, ç Ó.Ð.Â. ãßíåôáé ïõóéáóôéêÜìÝñïò ôçò ïñãáíùôéêÞò ðïëéôéêÞò ãéá ôéò õðçñå-óßåò. Ç Ó.Ð.Â. âáóßæåôáé êõñßùò óôçí áíÜìåéîçôïõ äéïéêçôéêïý êáé êëéíéêïý ðñïóùðéêïý óôçëåéôïõñãßá. Ç ðñïóÝããéóç ôïõ Jennison22 ãéá ôçíðïéïôéêÞ âåëôßùóç ðåñéëáìâÜíåé ôéò ðáñáêÜôù 6áñ÷Ýò:1. ¸ìöáóç óôï óýóôçìá áíÜëõóçò êáé óôç äéá-

äéêáóßá âåëôßùóçò.2. Åðßãíùóç ôïõ ðïéïé åßíáé ïé ðåëÜôåò, ôùí

áíáãêþí êáé ôùí ðñïóäïêéþí ôïõò.3. Åðßãíùóç ôïõ ðïý èá êáôåõèõíèåß ï ðåñéïñé-

óìÝíïò ÷ñüíïò êáé ïé ðüñïé ôçò Ð.Ä.4. Åðßãíùóç ôùí áôüìùí ôçò áðüäïóÞò ôïõò

êáé óåâáóìüò ôùí ðñïèÝóåþí ôïõò.5. ÅðéâñÜâåõóç ôùí áôüìùí ãéá ôéò ðñïóðÜ-

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

×ñ. ÃåùñãáêÜêïõ

Ðßíáêáò ÉÉ. Ôï ðëáßóéï Ï.Ð.Ä. ôïõ H. Ford êáé ôï ÊÝíôñï Õãåßáò: Ìéá âÞìá ðñïò âÞìá ðñïóÝããéóç

Heniy Ford Health System Community Health Center

1. Çãåóßá õøçëÞò äéá÷åßñéóçò. 1. Çãåóßá äéá÷åßñéóçò - îåêÜèáñç áðïóôïëÞ.2. Äçìéïõñãßá óõëëïãéêïý ðëáéóßïõ åñãáóßáò 2. Äçìéïõñãßá äïìÞò ãéá ôç ìÝôñçóç ôçò ðïéüôçôáò

ãéá ôçí ðïéüôçôá3. Ìåôáìüñöùóç ôçò óõëëïãéêÞò êïõëôïýñáò. 3. Áîéïëüãçóç ôçò êïéíüôçôáò êáé åêðáßäåõóç

óå ó÷Ýóç ìå ôï ñüëï óôçí ðïéüôçôá ôçò öñïíôßäáò.4. Åóôßáóç óôïí êáôáíáëùôÞ. 4. Åóôßáóç óôïí ðåëÜôç: Üôïìï/ïéêïãÝíåéá/êïéíüôçôá.5. Åóôßáóç óôç äéáäéêáóßá. 5. Åóôßáóç óôç ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò äïìÞò ôçò

äéáäéêáóßáò êáé ôïõ áðïôåëÝóìáôïò.6. ÓõíåñãáôéêÞ ðñïóÝããéóç ôçò 6. ÓõíåñãáôéêÞ ðñïóÝããéóç ôçò äéáäéêáóßáò

äéáäéêáóßáò âåëôßùóçò. âåëôßùóçò.7. Åêðáßäåõóç ôùí õðáëëÞëùí. 7. Óõíå÷Þò åêðáßäåõóç ôïõ ðñïóùðéêïý.8. ÅîÜóêçóç êáé äéäáóêáëßá. 8. ÔÞñçóç ôùí êñéôçñßùí Üóêçóçò áðü ôïõò

åðáããåëìáôßåò õãåßáò.9. Benchmarking 9. Óõíåñãáóßá êáé åðéêïéíùíßá ìå Üëëá Ê.Õ.

10. ÌÝôñçóç ðïéüôçôáò êáé óôáôéóôéêÝò 10. ÌÝôñçóç ðïéüôçôáò êáé áîéïëüãçóç óå êÜèåáíáöïñÝò óå êÜèå åðßðåäï. åðßðåäï.

11. Áíáãíþñéóç êáé åðéâñÜâåõóç. 11. Áíáãíþñéóç êáé åðéâñÜâåõóç.12. ÏëïêëçñùìÝíç äéá÷åßñéóç. 12. ÏëïêëçñùìÝíç äéá÷åßñéóç.

ÐçãÞ: Sahney êáé Warden23

Çìéüñïöï

ÊñéôÞñéá

Ôá êñéôÞñéá öñïíôßäáò ðñÝðåé íá åîåôáóôïýíêáé åóùôåñéêÜ êáé åîùôåñéêÜ óôá Ê.Õ. Ôá åóùôå-ñéêÜ áöïñïýí ôï Ê.Õ., ôï äéïéêçôéêü êáé êëéíéêüôïõ ðñïóùðéêü. Ôá åîùôåñéêÜ áöïñïýí èÝìáôáóå ôïðéêü êáé åèíéêü åðßðåäï. Ôá êñéôÞñéá åéäéêÜáíáöÝñïíôáé óôçí Üäåéá áóêÞóåùò åðáããÝëìá-ôïò, óôçí ðéóôïðïßçóç, óôçí åðáããåëìáôéêÞ äéá-ðßóôåõóç Þ óôï óõíäõáóìü áõôþí ôùí èåìÜôùí19.

ÅóùôåñéêÜ

Ôá Ê.Õ. ëåéôïõñãïýí ìå äéåðáããåëìáôéêÝòïìÜäåò êáé ôá êñéôÞñéá ôçò êÜèå åðáããåëìáôéêÞòïìÜäáò ðñÝðåé íá áíáãíùñéóôïýí üôáí ëÜâåéêáíåßò õðüøç ôç ìÝôñçóç ôçò ðïéüôçôáò ôçòöñïíôßäáò. Ï Boland24 ðåñéÝãñáøå 6 äåßêôåò ðïéü-ôçôáò ðïõ ðñÝðåé íá ëçöèïýí õðüøç óá ìÝñïòôçò áðüäïóçò ôùí êñéôçñßùí ãéá ôïõò ÷ïñçãïýòõãåßáò.1. Äéáäéêáóßá ôçò öñïíôßäáò ìÝóù ôç åðéèåþ-

ñçóçò ôùí éáôñéêþí áñ÷åßùí.2. Óõììüñöùóç ôùí ÷ïñçãþí ìå ôá êáôÜëëçëá

êñéôÞñéá.3. Åðßäñáóç ôùí éáôñéêþí óõíáíôÞóåùí óôçí

åõåîßá ôùí áóèåíþí.

4. Áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôçò äéÜãíùóçò êáé Üë-ëùí èåñáðåõôéêþí ìÝóùí.

5. ¸íôáóç ôùí õðçñåóéþí ðïõ ðñïóáñìüæïíôáéóôïí ôýðï ôïõ áóèåíÞ Þ ôçò öñïíôßäáò.

6. Éêáíïðïßçóç ôïõ áóèåíÞ, âáóéóìÝíç óôááðïôåëÝóìáôá åñåõíþí.Áõôïß ïé äåßêôåò ðïéüôçôáò ó÷åäéÜóôçêáí ãéá

Ýíá óýóôçìá áíôéìåôþðéóçò ïîÝùí ðåñéóôáôéêþíÄ.Ö.Õ., áëëÜ åßíáé áñêåôÜ åýêáìðôïé þóôå íáóõììïñöþíïíôáé ìå ôç äïìÞ ôïõ Ê.Õ.

ÅîùôåñéêÜ

Ï Palmer20 äÞëùóå üôé ç åîùôåñéêÞ Ð.Ä.“÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü Ýíáí ôáêôéêü, Ýíáí äéáðé-óôåõôÞ Þ Ýíáí áãïñáóôÞ ôçò öñïíôßäáò õãåßáòãéá íá äéåãåßñåé êáëýôåñåò åóùôåñéêÝò ðñïóðÜ-èåéåò”. Ç ÁìåñéêáíéêÞ Õðçñåóßá Äçìüóéáò Õãåßáòáîéïëïãåß ôá Ê.Õ. óå åôÞóéá âÜóç. Ðáñüìïéá ìåôï Joint Commission on Accreditation of Health-care Organizations (JCAHO), ôï Primary CareEffectiveness Review (PCER) õðïäåéêíýåé ôáêñéôÞñéá öñïíôßäáò Þ ôïõò äåßêôåò ðïõ áíáìÝíå-ôáé íá âñåèïýí ó' Ýíá Ê.Õ. Ôá Ê.Õ. ìðïñïýí íáäéáëÝîïõí íá ëÜâïõí ôç äéáðßóôåõóç ôïõ JCAHOìáæß ìå áõôÞ ôïõ PCER.

×ñ. ÃåùñãáêÜêïõ Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

ÌÝôñçóç ôçò ðïéüôçôáò óôï ÊÝíôñï Yãåßáò

Ç ðïéüôçôá ôçò öñïíôßäáò ìåôñÜôáé ìå ôçíáîéïëüãçóç ôçò äïìÞò, ôçò äéáäéêáóßáò êáé ôïõáðïôåëÝóìáôïò. Ïé Flynn êáé Ray25 äÞëùóáí üôé“êáìéÜ áðü áõôÝò ôéò äéáóôÜóåéò äåí õðÜñ÷åéìüíç ôçò. Ç äïìÞ, ç äéáäéêáóßá êáé ôï áðïôÝëå-óìá áëëçëåðéäñïýí ìåôáîý ôïõò êáé ìå ôï ðåñé-âÜëëïí, ôïõ ïðïßïõ åßíáé ìÝñïò”. Ç ìÝôñçóç ôùíêñéôçñéþí åíóùìáôþíåé óôïé÷åßá áðü ôá ìÝëç ôïõðñïóùðéêïý ôùí Ê.Õ. (åðáããåëìáôßåò êáé ìç),áð' ôïõò ðåëÜôåò/áóèåíåßò, áðü Üëëá ìÝëç ôçòêïéíüôçôáò êáé ôïõò ðëçñþóáíôåò ôç öñïíôßäáõãåßáò.

ÄïìÞ

Ç äïìÞ áíáöÝñåôáé óõãêåêñéìÝíá óôçí ïñ-ãÜíùóç ôùí Õ.Õ. Ç äïìÞ áöïñÜ ôïõò ðüñïõòêáé ôï ó÷åäéáóìü ôïõ óõóôÞìáôïò ôïõ ïñãáíé-óìïý öñïíôßäáò õãåßáò. Óôá Ê.Õ. ðñÝðåé íá ãßíåéìéá ïñãáíùôéêÞ áíÜëõóç ãéá íá äçëþóåé îáíÜ á)ôçí áðïóôïëÞ ôïõ ïñãáíéóìïý êáé ôïõò áíôéêåé-ìåíéêïýò óôü÷ïõò, â) ôï õðÜñ÷ïí ïñãáíùôéêüðëáßóéï, ã) ôçí ðåñéãñáöÞ ôçò äïõëåéÜò ôïõ ðñï-óùðéêïý, ä) ôç ìïñöÞ äéá÷åßñéóçò ôïõ ïñãáíé-óìïý, å) ôéò åðéôñïðÝò ôïõ ïñãáíéóìïý êáé ôéòéêáíüôçôåò ëÞøçò áðïöÜóåùí êáé óô) ôéò ðñïç-ãïýìåíåò êáé ôùñéíÝò ïìÜäåò åñãáóßáò ôçò êïéíü-ôçôáò.

Äéáäéêáóßá

Ï Palmer20 åßðå üôé ç äéáäéêáóßá äåäïìÝíùíåßíáé “ïé áðïöÜóåéò êáé ïé äñÜóåéò ôïõ ÷ïñçãïýðïõ ëáìâÜíåé ãéá ëïãáñéáóìü ôïõ áóèåíïýò üðùòêáé ç åíáëëáãÞ ðëçñïöïñéþí ìåôáîý áóèåíïýòêáé ÷ïñçãïý”. Ç äéáäéêáóßá åßíáé ç áëëçëåðßäñá-óç ìåôáîý ðñïóùðéêïý êáé ðåëÜôç (Üôïìá, ïéêï-ãÝíåéá êáé êïéíüôçôá) óôï Ê.Õ.

Ïé äéáäéêáóßåò ðñáãìáôïðïéïýíôáé êáé óôïäéïéêçôéêü êáé êëéíéêü ðåäßï óôï Ê.Õ. ÅðéðëÝïíäéáäéêáóßåò ðïõ åðéäñïýí óôá áðïôåëÝóìáôá ôçòöñïíôßäáò õãåßáò óõìâáßíïõí êáèçìåñéíÜ åóùôå-ñéêÜ êáé åîùôåñéêÜ óôï Ê.Õ. Ïé äéáäéêáóßåò åßíáé

ï ðõñÞíáò ôùí ëåéôïõñãéþí ôïõ Ê.Õ.

ÁðïôåëÝóìáôá

Ôá áðïôåëÝóìáôá åßíáé ðñïúüíôá ôùí äéáäé-êáóéþí ó' Ýíáí ïñãáíéóìü õãåßáò, êáé ðñïóáíá-ôïëéóìÝíá óôçí Ýñåõíá. Ï ÁÍÁ21 üñéóå ôá êñéôÞ-ñéá áðïôåëÝóìáôïò ùò ìéá ìåôñÞóéìç áëëáãÞ ôçòêáôÜóôáóçò ôçò õãåßáò, ôçò êïéíüôçôáò, ôçò ïé-êïãÝíåéáò Þ ôùí áôüìùí. Ôï ôåëéêü ðñïúüí ìéáòåðáããåëìáôéêÞò äéáäéêáóßáò. Ìéá áëëáãÞ óôïðåñéâÜëëïí Þ óôç óôÜóç ôïõ ðåëÜôç áðÝíáíôéóôç öñïíôßäá õãåßáò. Óå ìéá ìåãÜëç êëßìáêá ïéóôñáôçãéêÜ ó÷åäéáóìÝíïé áíôéêåéìåíéêïß óêïðïßåßíáé ôá ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá ôùí äéáäé-êáóéþí óôá Ê.Õ. üðùò ôá êñéôÞñéá äïìÞò êáéäéáäéêáóßáò ìåôáìïñöþíïíôáé óôï ðåñéâÜëëïí ôùíôùñéíþí õðçñåóéþí öñïíôßäáò õãåßáò, Ýôóé ç Ýñåõ-íá èá åóôéáóôåß óôá ìåôñÞóéìá áðïôåëÝóìáôáãéá ôá Ê.Õ.

Ï ñüëïò ôçò ïìÜäáò ðñùôïâÜèìéáò öñïíôßäáòõãåßáò óôçí ðïéïôéêÞ äéáóöÜëéóç

Ç ðïéïôéêÞ äéáóöÜëéóç áðïóêïðåß óôçí ðá-ñï÷Þ ðïéïôéêþí õðçñåóéþí õãåßáò, ëáìâÜíïíôáòõðüøç ôçí éêáíïðïßçóç ôïõ ÷ñÞóôç Õ.Õ. êáé ôçíïñèïëïãéêÞ êáôáíïìÞ ôùí ðüñùí.

Ç áðïóôïëÞ ôçò ïìÜäáò Ð.Ö.Õ., ç ïðïßááðïôåëåßôáé áðü ãåíéêïýò êáé Üëëùí åéäéêïôÞôùíãéáôñïýò, åðéóêÝðôåò õãåßáò, íïóçëåõôÝò, ê.ëð.,Ý÷åé íá êÜíåé ìå ôï ó÷åäéáóìü, ôçí áíÜðôõîç,ôçí åöáñìïãÞ êáé ôçí áîéïëüãçóç ðáñï÷Þò üëùíôùí õðçñåóéùí ðñùôïâÜèìéáò öñïíôßäáò õãåßáòêáé ðåñßèáëøçò. Óôçí Ð.Ä. ï ñüëïò ôçò ïìÜäáòÐ.Ö.Õ., åßíáé íá õéïèåôÞóåé êáé íá áêïëïõèÞóåéÝíá ðëáßóéï åñãáóßáò ðïõ èá åîáóöáëßæåé ðïéü-ôçôá óå êÜèå Ýíá áðü ôá ðáñáðÜíù âÞìáôá ôçòáðïóôïëÞò ôïõ.

Ç äéáóöÜëéóç ôçò ðïéüôçôáò ðñÝðåé ðÜíôáíá áðïôåëåß ìÝñïò ôçò öñïíôßäáò õãåßáò. Ç ïìÜ-äá Ð.Ö.Õ. ðñÝðåé íá áðïäå÷ôåß ôçí åõèýíç ôïõíá åßíáé öýëáêáò ôçò-ðïéüôçôáÞ ôùí õðçñåóéþíõãåßáò êáé åßíáé õðåýèõíç ãéá ôç äçìéïõñãßá åíüòóõëëïãéêïý ðëáéóßïõ åñãáóßáò ãéá ôçí ðïéüôçôá.

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

×ñ. ÃåùñãáêÜêïõ

ÐïéïôéêÞ äéáóöÜëéóç êáé åëëçíéêÞðñáãìáôéêüôçôá

Âñéóêüìáóôå óå ìéá åðï÷Þ üðïõ ïé ðñïóäï-êßåò ôçò åëëçíéêÞò êïéíùíßáò óôïí ôïìÝá ôçòöñïíôßäáò õãåßáò óõíå÷þò áõîÜíïõí, ü÷é ìüíïãéá ôçí ðëçñüôçôá ôçò ðïóüôçôáò ôùí ðáñå÷ï-ìÝíùí õðçñåóéþí üóï êáé ãéá ôçí ðïéüôçôÜ ôïõò.Áðïôåëåß åõèýíç ôùí Õðçñåóéþí Õãåßáò íá ðñï-âïýí óå óôñáôçãéêü ó÷åäéáóìü åðáíáðñïóäéïñé-óìïý ôùí ðçãþí êáé âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò ôçòðáñå÷üìåíçò öñïíôßäáò.

Ðáñüëá áõôÜ åßíáé ãíùóôü üôé, ðñïò ôï ðáñüíóôç ÷þñá ìáò, ïýôå ïé ðïëßôåò Ý÷ïõí áóêÞóåé ôïäéêáßùìÜ ôïõò, ïýôå ç ðïëéôåßá Ý÷åé áíôáðïêñé-èåß óôçí ðñüóöáôç õðï÷ñÝùóÞ ôçò íá äéáóöáëß-óåé ôçí ðïéüôçôá ôùí Õ.Õ. ðïõ ðáñÝ÷ïíôáé óôïõòðïëßôåò ôçò ÷þñáò. ¸ôóé, ç ìüíç ðëåõñÜ ðïõêéíåßôáé ôåëåõôáßùò ðñïò ôçí êáôåýèõíóç áõôÞåßíáé ï ÷þñïò ôïõ íïóïêïìåßïõ.

Óôï ÷þñï ôçò Ð.Ö.Õ., üðïõ óôç ÷þñá ìáòâñßóêåôáé óå ìéá óôÜóéìç êáôÜóôáóç, êáé ôùíÊ.Õ. åéäéêüôåñá äåí Ý÷åé ðáñáôçñçèåß ìÝ÷ñé óÞìå-ñá, êáìßá ðñïóðÜèåéá õéïèÝôçóçò åßôå ôçò ðïéï-ôéêÞò äéá÷åßñéóçò åßôå ôçò ðïéïôéêÞò äéáóöÜëéóçò.Éäéáßôåñá óÞìåñá áíáãíùñßæåôáé áðü üëïõò çóðïõäáéüôçôá ôçò Ð.Ö.Õ. áðü ôç ìßá, êáé áðüôçí Üëëç ç ÷áìçëÞ ðïéüôçôá êáé ôï õøçëü êü-óôïò ôùí õðçñåóéþí. Ç Ð.Ä. ëïéðüí ìðïñåß íáóõíåéóöÝñåé ðñïò ôçí êáôåýèõíóç ôçò åðßëõóçòôÝôïéùí ðñïâëçìÜôùí. Ïé äõóêïëßåò ìðïñïýí íáîåðåñáóôïýí êáé ç Ð.Ä. íá ãßíåé ìç÷áíéóìüò âåë-ôßùóçò ôçò õãåßáò ôïõ ðïëßôç êáé ôçò áîéïðé-óôßáò ôùí ðáñå÷ïìÝíùí õðçñåóéþí. Ç ìç õéïèÝ-ôçóç ôçò Ð.Ä. áðü ôçí ÅëëÜäá ïöåßëåôáé êõñßùòóôçí Ýëëåéøç áíèñùðßíùí êáé õëéêþí ðüñùí êá-èþò êáé óå ïñãáíùôéêÝò áäõíáìßåò.

Åðßëïãïò

ÓïâáñÝò áíçóõ÷ßåò ãéá âåëôßùóç êáé äéáóöÜ-ëéóç ôçò ðïéüôçôáò ôçò ðáñå÷üìåíçò öñïíôßäáòåêäçëþíïíôáé ó÷åäüí áð' üëåò ôéò ÷þñåò. ÓôçíÅëëÜäá, ÷þñá ÅõñùðáúêÞ, ðáñÜ ôçí áíáìöéóâÞ-ôçôç âåëôßùóç ðïõ ðáñïõóéÜæåé óå åõáßóèçôïõòäåßêôåò õãåßáò üðùò âñåöéêÞ êáé ìçôñéêÞ èíçóé-

ìüôçôá, áëëÜ êáé ôç ãåíéêüôåñç âåëôßùóç ôïõêïéíùíéêï-ïéêïíïìéêïý åðéðÝäïõ ôçò æùÞò, äåöáßíåôáé ðñïò ôï ðáñüí íá ãßíïíôáé óïâáñÝòðñïóðÜèåéåò ðñïò ôçí êáôåýèõíóç ôçò åêôßìçóçòêáé äéáóöÜëéóçò ôçò ðïéüôçôáò. ÐñïâëÞìáôáó÷åôéêÜ ìå ôçí õðïëåéôïõñãßá Þ êáé ôçí áíåðÜñ-êåéá ïñãáíùôéêþí êáé ëåéôïõñãéêþí äïìþí ôïõóõóôÞìáôïò êáé ôùí õðïóõóôçìÜôùí õãåßáò ðñï-êáëïýí áíõðÝñâëçôá åìðüäéá óôçí åöáñìïãÞìç÷áíéóìþí åëÝã÷ïõ ðïéüôçôáò12.

Ç áîéïðïßçóç ôçò åìðåéñßáò ôùí Üëëùí åõ-ñùðáúêþí ÷ùñþí èá ìáò öáíåß éäéáßôåñá ÷ñÞóé-ìç óôï êßíçìá ôçò âåëôßùóçò ôçò ðïéüôçôáò, çïðïßá ðïéüôçôá, ãéá íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôá ëüãéáôïõ ÁñéóôïôÝëç, äåí åßíáé áðëÜ ìéá ðñÜîç, áëëÜìéá êáèçìåñéíÞ óõíÞèåéá26.

Ç Ï.Ð.Ä. “åßíáé Ýíáò üñïò ðïõ êáëýðôåé ôñåéòôýðïõò äñáóôçñéïôÞôùí: ôï ó÷åäéáóìü ôçò ðïéü-ôçôáò, ôç ìÝôñçóç ôç ðïéüôçôáò êáé ôç âåëôßùóçôçò ðïéüôçôáò”20. Óôçí ðÜëç ôçò åêðëÞñùóçò ôïõóôü÷ïõ ãéá ìéá áðïôåëåóìáôéêÞ öñïíôßäá õãåßáòóôçí êïéíüôçôá, ôï Ê.Õ. èá ùöåëçèåß áð' ôïáðïäïôéêü ðëáßóéï ôçò Ï.Ð.Ä..

Ç öñïíôßäá õãåßáò åóôéÜæåôáé üëï êáé ðåñéó-óüôåñï óôçí ðñùôïâÜèìéá öñïíôßäá êáé óôçíáëëçëåðßäñáóç ôïõ ðñïóéôïý êüóôïõò êáé ôùíèåìÜôùí ðïéüôçôáò óå ìéá ðñïóðÜèåéá íá ìåéù-èåß ç äéÜóðáóç êáé íá áõîçèåß ç áðïôåëåóìáôé-êüôçôá. Ïé Starfield êáé óõí.27 äÞëùóáí üôé “çåýñåóç ìéáò ãåíéêÜ õøçëÞò ðïéüôçôáò ó’ Ýíá ìÝ-óïõ - êüóôïõò Ê.Õ. åßíáé åíäéáöÝñïõóá êáé ÷ñåéÜ-æåôáé ìåëÝôç”. ºóùò ç Ýñåõíá ãéá ôá êñéôÞñéáäïìÞò äéáäéêáóßáò êáé áðïôåëÝóìáôïò ôçò Ï.-Ð.Ä. óôï Ê.Õ. ìðïñåß íá åßíáé Ýíá ðïëýôéìï åñ-ãáëåßï ó' Üëëïõò ïñãáíéóìïýò õãåßáò ôùí ïðïßùíóôü÷ïò åßíáé ç Üíïäïò ôçò áðïôåëåóìáôéêüôçôáòôçò öñïíôßäáò õãåßáò.

Åõ÷áñéóôßåò:

Ç óõããñáöÝáò åðéèõìåß íá åõ÷áñéóôÞóåé ôéòÄñ. ×ñ. Äáñâßñç, ãéá ôçí åðïéêïäïìçôéêÞ åðï-ðôåßá ôçò, êáé Ð. ÓïõñôæÞ, ãéá ôç âïÞèåéá êáéóõíåñãáóßá, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò åêðüíçóçò ôçòðôõ÷éáêÞò ôçò åñãáóßáò, óôçí ïðïßá âáóßóôçêåôï ðáñüí Üñèñï.

×ñ. ÃåùñãáêÜêïõ Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

Béâëéïãñáößá

1. R.Á. Nelson. Ç ìÝôñçóç ôçò áðüäïóçò êáé çâåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò. Åðéèåþñçóç Õãåßáò,7,5:23, 44, 1996.

2. Á. Ìïõìôæüãëïõ. Ç äéáóöÜëéóç ôçò ðïéüôçôáòóôá íïóïêïìåßá. Åðéèåþñçóç Õãåßáò, 8:34, 1997.

3. J. Reerink, R. Sauerdorn. Quality in primaryhealth care in developing countries: recent ex-perience and Future directions. Int. J. Qual.Health Care 8:131-139, 1996.

4. L. Baric: Áîéïëüãçóç êáé äéáóöÜëéóç ðïéüôçôáòóôçí ðñïáãùãÞ êáé áãùãÞ õãåßáò. ÍÝá ÃåíéÜ,19:12, 1998.

5. R. France, S. Johansen. Health care Reforms inEurope: Organization of quality in health care.WHO Regional Office for Europe, Copenha-gen. 1992, óåë. 86-88.

6. Ã. ÂáñïõöÜêçò: Áñ÷áßá ÅëëÜäá êáé ðïéüôçôá.Åêäüóåéò Áßïëïò, ÁèÞíá, 1996.

7. Ì. Èåïäþñïõ: Ï ðïéïôéêüò Ýëåã÷ïò óôéò õðçñåóßåòõãåßáò. ÉáôñéêÞ åðéèåþñçóç ÉÊÁ, 3:41-47, 1992.

8. C. Basset. Quality Assurance and the palliativecare team. Nurs. Stand. 10:45, 1996.

9. A. Krczal. Quality definition by different inter-est groups. Hospitals Management Inter 1996,óåë. 83-85.

10. J. Friedricks, A. Henessy, H. Bigoer, A. McPher-son. It all comes down to degrees. Nurs. Clin.North Am 30:129-42, 1995.

11. R.E. Thompson. Next steps in implementingquality appraisal/action plans in hospitals.Thompson, Mohr and Associates Inc. 1980.

12. ×. ÐëáôÞ, Ì. ÐñéÜìç. ÅîáóöÜëéóç ðïéüôçôáòóôç öñïíôßäá õãåßáò: ôÜóåéò êáé ðñïïðôéêÝò.ÍoóçëåõôéêÞ, 2:100-106, 1997.

13. Â. ËáíÜñá. Äéïßêçóç íïóçëåõôéêþí õðçñåóéþí.ÁèÞíá 1996, óåë. 366.

14. J. Ovretveit. Health Service Quality. BlackwellsScientific Publications, Oxford, UK, 1992, óåë.1-115.

15. WHO. The principles of QA. Regional officefor Europe, Copenhagen, 1983, óåë. 3-7.

16. R.D. Nerenz. CQI in the health care: some com-ments on "can it really work?". Int. J. Qual.Health Care 9:4, 1997.

17. Ì. Èåïäþñïõ, Ì. ÓáññÞò, Ó. Óïýëçò. ÓõóôÞìáôá

Õãåßáò êáé åëëçíéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá. ÅëëçíéêüÔìÞìá ÅõñùðáúêÞò ¸íùóçò ÍÝùí ManagersÕãåßáò, ÁèÞíá, 1996, óåë. 105-111, 269-270.

18. Å. ÌùñáÀôçò. ÐñùôïâÜèìéá öñïíôßäá õãåßáò:óýã÷ñïíç åííïéïëïãéêÞ èåþñçóç. ÉáôñéêÞ 48:295-301, 1985.

19. E. Martin. Community Health Centers andQuality of Care: A Goal to provide EffectiveHealth Care to the community. J. CommunityHealth Nurs 13:83-92, 1996.

20. R.H. Palmer: Considerations in defining qualityof health care. In R.H. Palmer, A. Danabedian,G.J. Povar (eds.), Striving for quality in healthcare: an inquiry into policy and practice. HealthAdministration Press. Ann Arbor, MI, 1991,óåë. 3-58.

21. American Nurses Association. Standards ofCommunity health nursing practice. Author,Washington D.C., 1986.

22. K. Jennison. Organization dynamic of qualitycontrol. In Bland P (ed.). Making managed health-care work: a practical guide to strategies andsolutions. McGraw-Hill., (New York) 1991, óåë.421-430.

23. Y.K. Sahney, G.L. Warden. The quest for qual-ity and productivity in health services. Fron-tiers ofhealth services manaoement. 7:2-40, 1991.

24. P. Boland. Market overview and delivery sys-tem dynamics. In P. Boland (ed.), Maling man-aged healthcare work: a practical guide to strat-egies and solution. MCGraw-Hill, New York,1991, óåë. 3-24.

25. B.C. Flynn, D.R. Ray. Current perspectives inquality assurance and community health nurs-ing. J. Community Health Nurs. 4:187-197, 1987.

26. Â.×. Ïéêïíïìïðïýëïõ, Í. Ðïëýæïò, Ê. ÌåñÜêïõ,Ó. Óïýëçò. Äéïßêçóç ïëéêÞò ðïéüôçôáò óôï ÷þñïôïõ íïóïêïìåßïõ. Åðéèåþñçóç Õãåßáò 6,1:56, 58,1995.

26. Â.×. Ïéêïíïìïðïýëïõ, Í. Ðïëýæïò, Ê. ÌåñÜêïõ,Ó. Óïýëçò. Äéïßêçóç ïëéêÞò ðïúüôçôáò óôï ÷þñïôïõ íïóïêïìåßïõ. Åðéèåþñçóç Õãåßáò 6,1:56, 58,1995.

27. Â. Starfield, Í.R. Powe, J.R Weiner êáé óõí.Cost vs. quality in different types of primarycare settings. JAMA 272:1903-1908, 1994.

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. ÍéêïëéäÜêçò êáé óõí.

Áíáóêüðçóç óôç äéÜãíùóç êáé èåñáðåõôéêÞ ðñïóÝããéóçôçò ïîåßáò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò

Á. ÍéêïëéäÜêçò1, Á. ÐÜãêáëïò1, È. ×åéìþíá1, Ã. ÂåëåãñÜêçò2, É. ÌðéæÜêçò2, Å. ×åëéäüíçò3

ÁÍÁÓÊÏÐÇÓÇ

REVIEWPrimary Heatlh Care, Volume 12, Number 2, 78-87, 2000ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 78-89, 2000

ÐåñßëçøçÇ ëïßìùîç ôùí ðáñáññéíßùí êüëðùí åßíáé áðü ôéò óõ÷íüôåñåò êáôáóôÜóåéòðïõ áðáó÷ïëïýí ôïõò ãéáôñïýò ôçò ðñùôïâÜèìéáò öñïíôßäáò õãåßáò. Ïé ðïë-ëáðëïß ðåñéâáëëïíôéêïß êáé éäéïóõóôáôéêïß ðáñÜãïíôåò ðïõ óõíåéóöÝñïõí óôçíðáèïãÝíåéá ôçò íüóïõ êáèþò êáé ç Ýëëåéøç óáöþí êñéôçñßùí ãéá ôç äéÜãíùóçêáé èåñáðåßá, áðïôåëïýí ðñüêëçóç ãéá ôçí áðïôåëåóìáôéêÞ áíôéìåôþðéóç ôïõðñïâëÞìáôïò. Ç ðáñïýóá åñãáóßá åßíáé ìéá áíáóêüðçóç ôçò ðáèïãÝíåéáò, ôçòäéáãíùóôéêÞò ðñïóÝããéóçò êáé èåñáðåõôéêÞò áíôéìåôþðéóçò ôçò ïîåßáò ðá-ñáññéíïêïëðßôéäáò.

Review of diagnosis and therapeutic management in acute sinusitisA. Nikolidakis, A. Pagalos, T. Chimona, G. Velegralus, J. Âizaikis, E. Chelidonis

SummarySinusitis is one of the most common conditions treated by primary care phys-icians. The multiple environmentaI and host factors that contribute to the path-ogenesis of the disease and the lack of clear guidelines for diagnosis andtreatment, are a challenge to effective management of the problem. This studyis a review of acute sinusitis pathogenesis, diagnostic approach and therapeuticmanagement.Êey words: Acute sinusitis, diagnosis, treatment

ÅéóáãùãÞ

Ç ïîåßá ðáñáññéíïêïëðßôéäá áðï-ôåëåß ìßá áðü ôéò ðéï óõ÷íÝò êáôáóôÜ-óåéò ðoõ áíôéìåôùðßæïíôáé óôá åîùôå-ñéêÜ éáôñåßá óôçí ÁìåñéêÞ. Ç ïîåßáðáñáññéíïêïëðßôéäá åõèýíåôáé ãéá ôï4,6% ôùí åðéóêÝøåùí ôùí íÝùí åíç-ëßêùí óôïõò ãéáôñïýò.

Ôï 0,5% ðåñßðïõ ôùí êïéíþí êñõï-ëïãçìÜôùí åðéðëÝêåôáé ìå ôá óçìåßáêáé ôá óõìðôþìáôá ôçò ðáñáññéíï-êïëðßôéäáò, ìå ðéï óõ÷íÞ åíôüðéóç óôïéãìüñåéï Üíôñï. ÊáôÜ ìÝóï üñï ïé åíÞ-ëéêåò ðáñïõóéÜæïõí 2 ìå 3 ëïéìþîåéòáðü ôï áíþôåñï áíáðíåõóôéêü êÜèå÷ñüíï, åíþ ôá ðáéäéÜ ðåñß ôéò 81.

Ôï Üñèñï áõôü åðéêåíôñþíåôáéóôçí ïîåßá ðáñáññéíïêïëðßôéäá ðïõåêäçëþíåôáé óå êáôÜ ôá Üëëá õãéÞÜôïìá êáé óôï÷åýåé óôçí åíçìÝñùóçôïõ éáôñïý ãåíéêÞò éáôñéêÞò, áëëÜ êáéóå áõôüí ðïõ åñãÜæåôáé óôçí ðñùôï-âÜèìéá öñïíôßäá õãåßáò. Äåí áöïñÜóôéò ðåñéðôþóåéò áíïóïêáôáóôáëìÝíùíáôüìùí, êáèþò êáé óå áóèåíåßò ìå

ËÝîåéò êëåéäéÜ: Ïîåßá ðáñáññéíïêïëðßôéò, äéÜãíù-óç, èåñáðåßáÕðïâëÞèçêå: 20 Öåâñïõáñßïõ 2000¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïóßåõóç: 7 Éïõíßïõ 2000Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: ÍéêïëéäÜêçò ÁíôþíéïòÅñùößëçò 4, 71305 ÇñÜêëåéï, ÊñÞôçò, Ôçë:(081)287983, e-mail: [email protected]

1Éáôñoß, ÙÑË ÊëéíéêÞò Ðáíåðéóôçìéáêïý Íïóïêïìåßïõ Çñáêëåßïõ ÊñÞôçò, 2Åðßêïõñïò Êáèç-ãçôÞò ÙÑË, 3ÊáèçãçôÞò ÙÑË.

Á. ÍéêïëéäÜêçò êáé óõí. Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

äéáöïñåôéêÝò ëÞøåéò ôùí ðáñáññéíßùí êüëðùí,ìðïñåß íá áðïôåëÝóåé ìßá åíáëëáêôéêÞ ìÝèïäïãéá ôç äéÜãíùóç ôùí áóèåíþí, ìå óçìåßá êáéóõìðôþìáôá ýðïðôá ãéá ðáñáññéíïêïëðßôéäá.Èåùñåßôáé üôé åßíáé êáôÜ 75% áêñéâÞò óå ó÷Ýóçìå ôçí áíáññüöçóç ôùí êüëðùí êáé ôçí êáë-ëéÝñãåéá ôïõ õëéêïý, ãéá ôç äéÜãíùóç ôçò ïîåßáòéãìïñßôéäáò4. ÄåäïìÝíïõ üôé ç Üìåóç ðáñáêÝíôç-óç ôùí êüëðùí äåí ãßíåôáé óå âÜóç ñïõôßíáòóôçí ðñùôïâÜèìéá öñïíôßäá, üôáí ôßèåôáé ç äéÜ-ãíùóç ôçò ïîåßáò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò ôï áßôéïèá ðñÝðåé íá èåùñåßôáé âáêôçñéáêü.

Ó’ áõôü ôï Üñèñï ï üñïò "ïîåßá âáêôçñéáêÞðáñáññéíïêïëðßôéäá", ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìüíï ãéáôçí ðåñéãñáöÞ ôùí ðåñéðôþóåùí óôéò ïðïßåò çâáêôçñéáêÞ ëïßìùîç Ý÷åé áðïäåé÷èåß ìå ðáñáêÝ-íôçóç ôùí Üíôñùí. Ç ðáñáññéíïêïëðßôéäá ðïõäéáãéãíþóêåôáé êëéíéêÜ Þ ìå ôç âïÞèåéá ôùíáêôéíïãñáöéþí, ðåñéãñÜöåôáé ìå ôïí üñï "ïîåßáðáñáññéíïêïëðßôéäá".

Ïé ðáñáññßíéåò êïéëüôçôåò: âáóéêÝò ãíþóåéòáíáôïìßáò êáé éóôïëïãßáò

Ïé ðáñáññßíéåò êïéëüôçôåò áðïôåëïýíôáé áðü

õðïêåßìåíåò ðáèïëïãéêÝò êáôáóôÜóåéò Þ ìå ÷ñü-íéá ðáñáññéíïêïëðßôéäá.

Ôáîéíüìçóç ôçò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò - Ïñéóìïß

Ç ðáñáññéíïêïëðßôéäá äéáêñßíåôáé óå ïîåßáêáé ÷ñüíéá, êõñßùò âÜóåé ôùí ðáèïëïãéêþí åõñç-ìÜôùí êáé ôçò äéÜñêåéáò ôçò ëïßìùîçò. Ç ïîåßáðáñáññéíïêïëðßôéäá ïñßæåôáé ùò ôçí ïðïéáäÞðï-ôå ëïéìþäç äéåñãáóßá ðïõ ëáìâÜíåé ÷þñá óôéòðáñáññßíéåò êïéëüôçôåò êáé ç ïðïßá Ý÷åé äéÜñ-êåéá áðü ìßá Ýùò ôñåéò åâäïìÜäåò. Ïé ìåôáâïëÝòôïõ åðéèçëßïõ ôùí ðáñáññéíßùí êïéëïôÞôùí åßíáéóõíÞèùò áíáóôñÝøéìåò óôçí ïîåßá öÜóç. Óôïíðßíáêá É ðåñéãñÜöïíôáé ôá ìåßæïíá êáé ôá åëÜó-óïíá êñéôÞñéá ôá ïðïßá åìðëÝêïíôáé óôçí ôáîé-íüìçóç ôçò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò, üðùò áõôÜïñßóèçêáí áðü ôçí ÁìåñéêáíéêÞ Áêáäçìßá Ùôï-ñéíïëáñõããïëïãßáò - ×åéñïõñãéêÞò ÊåöáëÞò êáéÔñá÷Þëïõ, ôï 19972.

Ï ÷ñõóüò êáíüíáò ãéá ôç äéÜãíùóç ôçò ïîåßáòâáêôçñéáêÞò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò, åßíáé ç êáë-ëéÝñãåéá ôùí ìïëõóìÝíùí åêêñßóåùí ðïõ ëáìâÜ-íïíôáé ìå Üìåóç ðáñáêÝíôçóç ôùí ðáñáññéíßùíêüëðùí3. Ìéá óåéñÜ áêôéíïãñáöéþí ìå ôÝóóåñéò

Ðßíáêáò É. Ôáîéíüìçóç ðáñáññéíïêïëðßôéäùí

Ìåßæïíá êñéôÞñéá ÅëÜóóïíá êñéôÞñéá

Ðñïóùðáëãßá/áßóèçìá ðéÝóçò ÊåöáëáëãßáÁßóèçìá ðëÞñùóçò ÐõñåôüòÑéíéêÞ óõìöüñçóç ÊáêïóìßáÑéíéêÞ Ýêêñéóç/ðõþäçò Þ ÷ñùìáôéóìÝíç Ýêêñéóç ÊüðùóçÕðïóìßá/áíïóìßá Ïäïíôáëãßá/âÞ÷áòÐýï óôç ñéíéêÞ êïéëüôçôá Ùôáëãßá/áßóèçìá ðßåóçò Þ ðëçñüôçôáò

Ôáîéíüìçóç ÄéÜñêåéá ÂáóéêÜ óçìåßá ÅíáëëáêôéêÜ óçìåßáêáé óõìðôþìáôá êáé óõìðôþìáôá

Ïîåßá <4 åâä. >2 ìåßæïíá êñéôÞñéá, 1 ìåßæïí Þ >áðü 21 ìåßæïí & 2 åëÜóóïíá åëÜóóïíáÞ ðõþäçò ñéíéêÞ Ýêêñéóç

Õðïîåßá 4-12 åâä. üðùò óôç ÷ñüíéá üðùò óôç ÷ñüíéá

Ïîåßá >4 åðåéóüäéá/Ýôïò üðùò óôçí ïîåßáõðïôñïðéÜæïõóá äéÜñêåéá >7-10 çìÝñåò

×ñüíéá >12 åâä. >2 ìåßæïíá êñéôÞñéá >1ìåßæïí Þ >2åëÜóóïíá êñéôÞñéá

1 ìåßæïí & 2 åëÜóóïíá êñéôÞñéáÞ ðõþäçò ñéíéêÞ ÝêêñéóçêáôÜ ôçí åîÝôáóç

×ñïíßá ìå Ïîåßá åðéäåßíùóç ôçòåîÜñóåéò ÷ñïíßáòïîåßáò ðáñáññéíïêïëðßôéäá

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. ÍéêïëéäÜêçò êáé óõí.

4 æåýãç áåñïâñéèþí êïéëïôÞôùí: ôïõò ìåôùðéáßïõòêüëðïõò, ôá éãìüñåéá Üíôñá, ôïõò çèìïåéäåßò êüë-ðïõò êáé ôïõò óöçíïåéäåßò êüëðïõò. ÊÜèå êïéëü-ôçôá êáëýðôåôáé áðü êñïóóùôü øåõäïðïëýóôéâïêõëéíäñéêü åðéèÞëéï êáé Ý÷åé ìéêñü óôüìéï ôï ïðïßïåðéêïéíùíåß ìå ôç ñéíéêÞ êïéëüôçôá. Ï ïðßóèéüòçèìïåéäÞò êüëðïò áíïßãåé ðñïò ôïí Üíù ñéíéêüðüñï êáé ïé óöçíïåéäåßò êüëðïé áíïßãïõí ðñïò ôïóöçíï-çèìïåéäÝò êüëðùìá. Ôá óôüìéá ôùí ìåôù-ðéáßùí êüëðùí, ôùí éãìüñåéùí Üíôñùí êáé ôùíðñüóèéùí çèìïåéäþí êõøåëþí áíïßãïõí ðñïò ôïóýìðëåãìá ôùí óôïìßùí êáé ôùí ðüñùí ôïõ ìÝ-óïõ ñéíéêïý ðüñïõ. ÏðïéïäÞðïôå åìðüäéï ó' áõ-ôÞí ôçí ðåñéï÷Þ, èá ïäçãÞóåé óå ðáñáêþëõóçôçò ðáñï÷Ýôåõóçò ôùí êüëðùí êáé äõíçôéêÜ ìðïñåßíá ïäçãÞóåé óå ðáñáññéíïêïëðßôéäá.

¸íá ðñïóôáôåõôéêü óôñþìá áðü âëÝííáêáëýðôåé ôïõò áíáðíåõóôéêïýò êñïóóïýò ôùíêüëðùí. Ç âëÝííç áõôÞ êéíåßôáé óõíå÷þò êáôÜìÞêïò ðñïêáèïñéóìÝíùí ïäþí ðñïò ôá óôüìéáôùí êüëðùí. Ôï âëåííþäåò áõôü óôñþìá áðïôå-ëåßôáé áðü äýï õðïóôéâÜäåò, ïé ïðïßåò äñïõí áíå-îÜñôçôá ç ìßá áðü ôçí Üëëç. Ç ðñþôç, ç åí ôùâÜèåé õðïóôéâÜäá, ðåñéâÜëëåé ôïõò êñïóóïýò êáéöáßíåôáé üôé ÷ñçóéìåýåé ùò ìÝóï ëßðáíóçò ôùíêñïóóþí êáèþò áõôïß êéíïýíôáé ìÝóá ó' áõôÞôçí õðïóôéâÜäá. Ïé êñïóóïß åîÝ÷ïõí ëßãï áðüáõôÞ ôçí õðïóôéâÜäá êáé åêôåßíïíôáé ìÝ÷ñé ôçäåýôåñç, ôçí åðéðïëÞò õðïóôéâÜäá, óôçí ïðïßáóõëëáìâÜíïíôáé ôá åéóðíåüìåíá óùìáôßäéá. ÇåðéðïëÞò õðïóôéâÜäá åðéðëÝåé ðÜíù óôçí åí ôùâÜèåé óôéâÜäá êáé ìåôáêéíåßôáé äéáìÝóïõ ôùíêñïóóþí. Óôá éãìüñåéá, ç âëÝííç êéíåßôáé áðü ôïÝäáöïò ðåñéöåñéêÜ ðñïò ôá ôïé÷þìáôá êáé Üíù-èåí ðñïò ôï óôüìéï. Óôïõò ìåôùðéáßïõò êüëðïõò,ç âëÝííç êéíåßôáé êáôÜ ìÞêïò ôïõ äéáöñÜãìáôïò,äéáìÝóïõ ôçò ïñïöÞò êáé äéáìÝóïõ ôïõ åäÜöïõòðñïò ôï ìåôùðéáßï êüëðùìá êáé ðñïò ôï ìÝóïñéíéêü ðüñï5.

Ç ðáèïãÝíåóç ôçò ïîåßáò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò

Ç áðüöñáîç óôéò ïäïýò ðáñï÷Ýôåõóçò ôùíêüëðùí êáé ç êáôáêñÜôçóç ôùí åêêñßóåùí åßíáéïé êõñéüôåñïé ðñïäéáèåóéêïß ðáñÜãïíôåò ïé ïðïßïéåìðëÝêïíôáé óôçí ðáèïãÝíåóç ôçò ëïßìùîçò ôùíðáñáññéíßùí êüëðùí. Áðïõóßá áðüöñáîçò, ï åíï-öèáëìéóìüò ôùí óõíÞèùí ðáèïãüíùí ôçò ïîåßáòðáñáññéíïêïëðßôéäáò óå êÜðïéá áðü ôéò ðáñáñ-

ñßíéåò êïéëüôçôåò, äåí åðáñêåß ãéá íá ðñïêëçèåßðáñáññéíïêïëðßôéäá.

ÐáñÜãïíôåò ðïõ óõìâÜëëïõí óôçí áðüöñá-îç èåùñïýíôáé ôï ïßäçìá ôïõ âëåííïãüíïõ ðïõåëáôôþíåé ôç âáôüôçôá ôùí ðáñï÷åôåõôéêþí ïäþí,ïé áíùìáëßåò ôùí êñïóóþí, ïé äéÜöïñåò áíáôïìé-êÝò áíùìáëßåò-ðáñáëëáãÝò êáé ç õðåñðáñáãùãÞôùí åêêñßóåùí.

Ç ðñïçãçèåßóá éïãåíÞò ëïßìùîç Þ ïé âëÜâåòôïõ åðéèçëßïõ åîáóèåíïýí ôçí Üìõíá ôïõ âëåííï-ãüíïõ êáé äéåõêïëýíïõí ôç äéåßóäõóç ôùí âáêôç-ñßùí ìÝóá óôï âëåííïãüíï ôùí êüëðùí. ÐáñÜ ôïãåãïíüò üôé êáé ïé áëëåñãéêÝò ñéíßôéäåò êáôÝ÷ïõíóçìáíôéêü ñüëï óôçí åìöÜíéóç ïéäÞìáôïò ôïõñéíéêïý âëåííïãüíïõ, ëßãá åßíáé áõôÜ ðïõ ãíùñß-æïõìå ãéá ôï ñüëï ôïõò óôçí ïîåßá ðáñáññéíï-êïëðßôéäá6,7.

ÄéÜãíùóç ôçò ïîåßáò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò

Éóôïñéêü êáé öõóéêÞ åîÝôáóç

ÐïëëÜ áðü ôá óõìðôþìáôá ôçò ïîåßáò ðá-ñáññéíïêïëðßôéäáò äåí åßíáé åéäéêÜ êáé ìðïñåß íáåßíáé äýóêïëï íá äéáöïñïäéáãíùóôïýí áðü ôáóõìðôþìáôá ôçò ëïßìùîçò ôïõ áíþôåñïõ áíá-ðíåõóôéêïý Þ ôçò áëëåñãéêÞò ñéíßôéäáò. Ç ñéíéêÞóõìöüñçóç, ç ðõþäçò ñéíéêÞ Ýêêñéóç, ï ðüíïòóôï ðñüóùðï (éäéáßôåñá áí åßíáé åôåñüðëåõñç), çïäïíôáëãßá êõñßùò óôçí Üíù ãíÜèï êáé ç öôù÷Þáíôáðüêñéóç óôá áðïóõìöïñçôéêÜ áõîÜíïõí ôçíðéèáíüôçôá ôçò äéÜãíùóçò ôçò ðáñáññéíïêïëðß-ôéäáò8.

Ïé ñþèùíåò ìðïñïýí íá åîåôáóôïýí ìå ôç÷ñÞóç åíüò êïéíïý ùôïóêïðßïõ ðÜíù óôï ïðïßïåöáñìüæåôáé ìßá ìéêñÞ äéüðôñá ìå åõñý êþíï.

Ç ðõþäçò Ýêêñéóç áðü ôï ìÝóï ñéíéêü ðüñïÝ÷åé ìåãÜëç äéáãíùóôéêÞ áîßá. Ùóôüóï, ìðïñåßíá åßíáé äýóêïëï íá áðïêáëõöèåß ïðôéêÜ åêôüòêáé áí ÷ñçóéìïðïéÞóåé êáíåßò êÜðïôï ôïðéêüáããåéïóõóðáóôéêü ðáñÜãïíôá Ýôóé þóôå íá óõñ-ñéêíùèåß ï ñéíéêüò âëåííïãüíïò. Ç Üìåóç åðéóêü-ðçóç ôïõ ïðßóèéïõ ôïé÷þìáôïò ôïõ óôïìáôïöÜ-ñõããá Þ ç ÷ñÞóç åíüò öáñõããéêïý êáèñÝðôç (ïðß-óèéá ñéíïóêüðçóç) ìðïñåß íá áðïêáëýøåé ïðé-óèïññéíéêÞ ðõþäç Ýêêñéóç.

Ç åõáéóèçóßá ôïõ ðñïóþðïõ ìðïñåß íá åêôé-ìçèåß êáëýôåñá ìå ôçí åöáñìïãÞ Üìåóçò ðßåóçòìå ôï äÜêôõëï ðÜíù áðü ôïõò ìåôùðéáßïõò êüë-

Á. ÍéêïëéäÜêçò êáé óõí. Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

ðïõò êáé ðÜíù áðü ôá éãìüñåéá. ÅðåéäÞ ôï 5 ìå10% ôùí ðåñéðôþóåùí ôçò âáêôçñéáêÞò éãìïñßôé-äáò ëáìâÜíåé ÷þñá äåõôåñïðáèþò óå ðåñéðôþ-óåéò ìüëõíóçò ôùí ïäïíôéêþí ñéæþí, ôá äüíôéáðïõ áíôéóôïé÷ïýí óôá éãìüñåéá åîåôÜæïíôáé ìåÝíá ìåôáëëéêü ãëùóóïðßåóôñï ãéá íá áðïêáëõ-öèåß ôõ÷üí åõáéóèçóßá. ÊáôÜ ôçí êëéíéêÞ åîÝôá-óç äåí åßíáé åöéêôÞ ç éêáíïðïéçôéêÞ áîéïëüãçóçôùí çèìïåéäþí êáé ôùí óöçíïåéäþí êüëðùí.

Ïé Axelson êáé Rurize9 áîéïëüãçóáí 69óôïé÷åßá ðïõ ðéóôåýåôáé üôé óõó÷åôßæïíôáé ìå ôçíðáñáññéíïêïëðßôéäá óå 164 äéáäï÷éêïýò áóèåíåßòìå ïîåßá ðáñáññéíïêïëðßôéäá. ÂñÝèçêå üôé ìüíïôá 6 óõìðôþìáôá Þ óçìåßá åßíáé óôáôéóôéêÜ ðéïóõ÷íÜ (p<0,01) óôïõò áóèåíåßò ìå ðáèïëïãéêÝòáêôéíïãñáößåò. Ôá óõìðôþìáôá áõôÜ åßíáé ôáåîÞò: á) ðñïçãçèåßóá ëïßìùîç ôçò áíþôåñçò áíá-ðíåõóôéêÞò ïäïý, â) ñéíéêÞ Ýêêñéóç (ðõþäçò Þìç), ã) åðþäõíç ìÜóçóç, ä) êáêïõ÷ßá, å) âÞ÷áòêáé óô) õðïóìßá.

Ïé Williams êáé Simel10 ÷ñçóéìïðïßçóáí ôçíáêôéíïãñáößá ôùí ðáñáññéíßùí êüëðùí ôïõ ðñï-óþðïõ ãéá íá óõãêñßíïõí ôá óõìðôþìáôá 247äéáäï÷éêþí áññÝíùí áóèåíþí ïé ïðïßïé åß÷áí ñé-íéêÞ êáôáññïÞ, ðüíï óôï ðñüóùðï ðïõ äåí åß÷åó÷Ýóç ìå ôñáõìáôéóìü êáé äåí åß÷å ó÷Ýóç ìå ôïãåãïíüò üôé êáé ïé ßäéïé ïé áóèåíåßò õðïøéÜæï-íôáí ôï åíäå÷üìåíï íá Ý÷ïõí ðáñáññéíïêïëðßôé-äá. Ïé áêôéíïëüãïé ãíùìÜôåõóáí ôéò áêôéíïãñá-ößåò ÷ùñßò íá ãíùñßæïõí ðïéá åßíáé ç êëéíéêÞêáôÜóôáóç ôùí áóèåíþí. ÂñÝèçêå üôé ç ÷ñùìá-ôéóìÝíç ñéíéêÞ Ýêêñéóç, ï âÞ÷áò êáé ôá öôáñíß-óìáôá åß÷áí ôç ìåãáëýôåñç åõáéóèçóßá (72%, 70%êáé 70% áíôßóôïé÷á), áëëÜ äåí Þôáí åéäéêÜ (52%,44% êáé 34%). Ç ïäïíôáëãßá áíôßóôïé÷á ðñïò ôáéãìüñåéá âñÝèçêå íá Ý÷åé ìåãÜëç åéäéêüôçôá (93%),áëëÜ ìüíï ôï 11% ôùí áóèåíþí ôçí ðáñáðïíÝ-èçêáí ãé’ áõôü ôï óýìðôùìá. Ôá óõìðôþìáôáðïõ ãåíéêÜ èåùñïýíôáé üôé êáèéóôïýí ôç äéÜãíù-óç ôçò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò ëéãüôåñï ðéèáíÞ, üðùòç öáñõããïäõíßá (åõáéóèçóßá 52%, åéäéêüôçôá56%), ï êíçóìüò óôïõò ïöèáëìïýò (åõáéóèçóßá52%, åéäéêüôçôá 43%) êáé Üëëá óùìáôéêÜ óõ-ìðôþìáôá (åõáéóèçóßá 56%, åéäéêüôçôá 47%), äåíâñÝèçêå íá âïçèïýí éäéáßôåñá óôç äéáöïñïäéÜ-ãíùóç. Ôï áäýíáìï óçìåßï áõôÞò ôçò ìåëÝôçòÞôáí ï áðïêëåéóìüò ôùí ãõíáéêþí.

Ïé Berg êáé Carenfelt11 åîÝôáóáí 155 áóèå-íåßò ðïõ åéóÞ÷èçóáí óå Ýíá ôìÞìá åðåéãüíôùíðåñéóôáôéêþí ìå óõìðôþìáôá áðü ôçí ðåñéï÷Þ

ôùí ðáñáññéíßùí êïéëïôÞôùí. Ïé áóèåíåßò åðéëÝ-÷èçêáí ãéá ôç ìåëÝôç áíåîÜñôçôá áðü ôçí Ýíôá-óç ôùí óõìðôùìÜôùí ôïõò. Ùóôüóï, êñéôÞñéïáðïêëåéóìïý ôïõò Þôáí ç äéÜñêåéá ôùí óõìðôù-ìÜôùí ôïõò (ðÜíù áðü 3 ìÞíåò). Ç ñéíéêÞ Ýêêñé-óç áðü ìüíç ôçò äåí Þôáí áñêåôÞ ãéá ôçí åßóïäïôùí áóèåíþí óôç ìåëÝôç, åêôüò êáé áí ç öõóéêÞåîÝôáóç áðïêÜëõðôå ôçí Ýîïäï ðýïõ áðü ôï ìÝóïñéíéêü ðüñï. Ç êëéíéêÞ äéÜãíùóç ôçò ïîåßáò âá-êôçñéáêÞò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò åðéâåâáéþèçêå ìåðáñáêÝíôçóç ôùí êüëðùí êáé ëÞøç õëéêïý ãéáêáëëéÝñãåéá. ÂñÝèçêå üôé ç ðõþäçò ñéíéêÞ Ýêêñé-óç êáé ç ôïðéêÞ äõóöïñßá óôï ðñüóùðï êõñßùòåôåñüðëåõñá, Þôáí ïé äýï ðéï áîéüðéóôåò åíäåß-îåéò ãéá ôç äéÜãíùóç ôçò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò,ìå óõíïëéêÞ åõáéóèçóßá 85%.

Ï Hansen êáé ïé óõíåñãÜôåò ôïõ12 ìåëÝôç-óáí ôá óõìðôþìáôá, ôá óçìåßá, ôçí ôá÷ýôçôáêáèßæçóçò ôùí åñõèñïêõôôÜñùí êáé ôç óõãêÝ-íôñùóç ôçò C-áíôéäñþóáò ðñùôåÀíçò óå 174 åíÞ-ëéêåò ìå õðïøßá âáêôçñéáêÞò éãìïñßôéäáò ç ïðïßáåß÷å ôåèåß áðü ãéáôñü ôçò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôß-äáò Õãåßáò. Ãéá ôçí åðéâåâáßùóç ôçò äéÜãíùóçò÷ñçóéìïðïéÞèçêå ç ðáñáêÝíôçóç ôùí êüëðùí êáéç êáëëéÝñãåéá ôïõ õëéêïý. ÂñÝèçêå üôé ìüíï çôá÷ýôçôá êáèßæçóçò ôùí åñõèñïêõôôÜñùí êáé çóõãêÝíôñùóç ôçò C-áíôéäñþóáò ðñùôåÀíçò óõ-ó÷åôßæïíôáé áíåîÜñôçôá ìå ôç äéÜãíùóç ôçò ïîåßáòâáêôçñéáêÞò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò. Ç åõáéóèçóßáôïõ óõíäõáóìóý êáé ôùí äýï ìåôáâëçôþí Þôáí82%, åíþ ç åéäéêüôçôÜ ôïõ Þôáí 57%. ÊáíÝíááðü ôá ãåíéêÜ áðïäåêôÜ óçìåßá êáé óõìðôþìá-ôá äåí âñÝèçêå íá óõó÷åôßæåôáé áíåîÜñôçôá ìåôç âáêôçñéáêÞ ðáñáññéíïêïëðßôéäá. Ùóôüóï, çìåëÝôç áõôÞ åéêïíïãñáöåß ôç ó÷åôéêÞ áêñßâåéáôçò äéÜãíùóçò ôçò ïîåßáò ðáñáññéíïêïëðßôéäáòáðü ôï ãéáôñü ôçò ÐñùôïâÜèìéáò ÖñïíôßäáòÕãåßáò.

Ç äéáöáíïóêüðçóç

Ç äéáöáíïóêüðçóç ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéç-èåß ãéá ôçí áîéïëüãçóç ôùí éãìüñåéùí Üíôñùíêáé ôùí ìåôùðéáßùí êüëðùí, áëëÜ ïé áðüøåéòãéá ôçí áîßá ôçò åßíáé áíôéöáôéêÝò13. Óå óýãêñé-óç ìå ôïõò åíÞëéêåò, ç äéáöáíïóêüðçóç ìðïñåßíá áðïäåé÷èåß áêüìá ëéãüôåñï ÷ñÞóéìç óôá ðáé-äéÜ êáé åßíáé åíôåëþò áíáîéüðéóôç óôá ðáéäéÜ

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. ÍéêïëéäÜêçò êáé óõí.

ôç äéáãíùóôéêÞ áêñßâåéá ôçò ïîåßáò ðáñáññéíï-êïëðßôéäáò. Ôá õäñáåñéêÜ åðßðåäá êáé ç ðëÞñçòêáôÜëçøç ôùí êüëðùí åßíáé ÷ñÞóéìá ÷áñáêôç-ñéóôéêÜ êáé ç èåôéêÞ ôïõò äéáãíùóôéêÞ áîßá êõ-ìáßíåôáé áðü 80 Ýùò 100% óôéò ðåñéóóüôåñåòìåëÝôåò8.

Ç âáóéêÞ áêôéíïëïãéêÞ áîéïëüãçóç ôùí ðá-ñáññéíßùí êüëðùí ðåñéëáìâÜíåé ôéò åîÞò 4 ëÞ-øåéò: ôç ëÞøç Waters (ðùãùíïññéíéêÞ), ãéá ôçíáîéïëüãçóç ôùí éãìïñåßùí Üíôñùí êáé ôùí ìåôù-ðéáßùí êüëðùí, ôç ëÞøç Caldwell (ñéíïìåôùðé-êÞ), ãéá ôçí áîéïëüãçóç ôùí çèìïåéäþí êáé ôùíìåôùðéáßùí êüëðùí, ôçí ðëÜãéá ëÞøç, ãéá ôçíáîéïëüãçóç ôùí óöçíïåéäþí êüëðùí êáé ãéá ôçíåðéâåâáßùóç ôçò íüóïõ êáé óôïõò äýï óöçíïåé-äåßò êáé óôïõò äýï çèìïåéäåßò êáé óôïõò äýï ìå-ôùðéáßïõò êüëðïõò êáé ôÝëïò, ôçí õðïðùãùíï-êïñõöáßá ëÞøç, ãéá ôçí áîéïëüãçóç ôùí óöç-íïåéäþí êáé ôùí çèìïåéäþí êüëðùí. ÁõôÞ ç ôå-ëåõôáßá ëÞøç åßíáé åðßóçò ÷ñÞóéìç ãéá ôçí åîÝ-ôáóç ôùí ðëáãßùí ôïé÷ùìÜôùí ôùí éãìïñåßùíÜíôñùí.

Ï Hayward êáé ïé óõíåñãÜôåò ôïõ óýãêñé-íáí ôç ëÞøç Waters ìå ôï óõíäõáóìü ôñéþí ëÞ-øåùí (Waters, Caldwell êáé ðëÜãéá) êáé êáôÝëç-îáí óôï óõìðÝñáóìá üôé ç ëÞøç êáôÜ Watersåðáñêåß ãéá ôç äéÜãíùóç14. Óå ìéá Üëëç ìåëÝôçäéáðéóôþèçêå üôé ç éãìïñßôéäá åßíáé ðéï óõ÷íÞáðü ôéò Üëëåò êïëðßôéäåò. Ïé ðåñéóóüôåñåò ìåëÝ-ôåò Ý÷ïõí äåßîåé üôé ôï 90% ðåñßðïõ ôùí ðåñé-ðôþóåùí ðáñáññéíïêïëðßôéäáò åßíáé éãìïñßôéäá.Ãé’ áõôü ïé ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò ðñÝðåé íáäéåñåõíþíôáé ìüíï ìå ôç ëÞøç Waters14.

Ðüôå èá ðñÝðåé ïé ãéáôñïß ôçò ÐñùôïâÜè-ìéáò Öñïíôßäáò íá æçôïýí ìßá áêôéíïãñáößá;ÁñêåôÝò ìåëÝôåò Ý÷ïõí äåßîåé üôé ïé ãéáôñïß ìðï-ñïýí âÜóåé ôùí êëéíéêþí åõñçìÜôùí êáé ìüíï íáäéáêñßíïõí ìå áêñßâåéá ðïßïé áóèåíåßò Ý÷ïõí ìå-ãÜëç ðéèáíüôçôá êáé ðïéïé Ý÷ïõí ìéêñÞ ðéèáíü-ôçôá íá ðÜó÷ïõí áðü ðáñáññéíïêïëðßôéäá. ¼ôáíõðÜñ÷ïõí 4 Þ ðåñéóóüôåñá óçìåßá êáé óõìðôþ-ìáôá (Ðßíáêáò ÉÉ) ç ðéèáíüôçôá íá õðÜñ÷åé ðá-

çëéêßáò êÜôù ôùí 9 åôþí, åîáéôßáò ôùí äéáöïñå-ôéêþí ðïóïóôþí ôçò áíÜðôõîçò ôùí ðáñáññé-íßùí êüëðùí. Ç åõáéóèçóßá ôçò äéáöáíïóêüðç-óçò óôá ðáéäéÜ êõìáßíåôáé áðü 48 Ýùò 76%13.

Ç åîÝôáóç áõôÞ ðñÝðåé íá ãßíåôáé óå ðëÞñåòóêïôÜäé. Ôï äéáöáíïóêüðéï ôïðïèåôåßôáé áðåõ-èåßáò ðÜíù óôï õðïêüã÷éï ÷åßëïò ôïõ áóèåíïýò.Ìå ôï óôüìá ôïõ áóèåíïýò áíïéêôü, ï åîåôáóôÞòáîéïëïãåß ôçí ðïóüôçôá ôïõ öùôüò ðïõ ðåñíÜäéáìÝóïõ ôùí éãìïñåßùí Üíôñùí.

ÓõíÞèùò ôá åõñÞìáôá åßíáé "áäéáöáíåßò êïé-ëüôçôåò" (ìçäåíéêÞ ìåôÜäïóç ôïõ öùôüò), "èá-ìðÝò êïéëüôçôåò" (ìéêñÞ ìåôÜäïóç ôïõ öùôüò) Þ"öõóéïëïãéêÝò êïéëüôçôåò". Ãéá ôç äéáöáíïóêüðç-óç ôùí ìåôùðéáßùí êüëðùí, ç öùôåéíÞ ðçãÞðñÝðåé íá ôïðïèåôçèåß êÜôù áðü ôï ìÝóï üñéïôïõ õðåñêüã÷éïõ ôüîïõ. Ç åñìçíåßá ôùí áðïôåëå-óìÜôùí åßíáé äýóêïëç åðåéäÞ óõíÞèùò ïé ìåôù-ðéáßïé êüëðïé åßíáé áóýììåôñïé.

Ç ðñáêôéêÞ áîßá ôùí êëéíéêþí åõñçìÜôùíêáé ôùí óõìðôùìÜôùí óôç äéÜãíùóç ôçò ïîåßáòðáñáññéíïêïëðßôéäáò

Ãéá ôçí êáëýôåñç êëéíéêÞ ðñüâëåøç ôçò ïîåßáòðáñáññéíïêïëðßôéäáò ðñïóöÝñåôáé ï óõíäõáóìüòôñéþí óõìðôùìÜôùí êáé äýï óçìåßùí: ç ïäïíôáë-ãßá áíôßóôïé÷á ðñïò ôá éãìüñåéá, ç öôù÷Þ áíôá-ðüêñéóç óôá áðïóõìöïñçôéêÜ, ôï éóôïñéêü ÷ñù-ìáôéóìÝíçò ñéíéêÞò Ýêêñéóçò ç ðõþäçò ñéíéêÞÝêêñéóç êáé ðáèïëïãéêÜ åõñÞìáôá êáôÜ ôç äéá-öáíïóêüðçóç. Ç ïîåßá ðáñáññéíïêïëðßôéäá äåíìðïñåß íá áðïêëåéóôåß üôáí õðÜñ÷ïõí ëéãüôåñááðü äýï áðü ôá ðáñáðÜíù óçìåßá êáé óõìðôþ-ìáôá, åíþ ç èåôéêÞ äéÜãíùóç ìðïñåß íá åßíáéáóáöÞò óå áóèåíåßò ìå 2 Þ 3 áðü ôá ðáñáðÜíùóçìåßá êáé óõìðôþìáôá. Ó’ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç,ç áêôéíïãñáößá ôùí ðáñáññéíßùí êïéëïôÞôùíìðïñåß íá âïçèÞóåé. ¼ôáí õðÜñ÷ïõí 4 Þ ðåñéó-óüôåñá áðü ôá ðáñáðÜíù óçìåßá êáé óõìðôþìá-ôá, ç ðéèáíüôçôá ôçò ïîåßáò ðáñáññéíïêïëðßôé-äáò åßíáé ðïëý õøçëÞ10.

ÄéáãíùóôéêÞ áðåéêüíéóç

Ç áêôéíïãñáößá

Ç áêôéíïëïãéêÞ ìåëÝôç ìðïñåß íá âåëôéþóåé

Ðßíáêáò ÉÉ. Óõìðôþìáôá êáé óçìåßá ïîåßáò ðáñáññéíï-êïëðßôéäáò

• Ïäïíôáëãßá Üíù ãíÜèïõ• Öôù÷Þ áíôáðüêñéóç óôá áðïóõìöïñçôéêÜ• ×ñùìáôéóìÝíç ñéíéêÞ Ýêêñéóç• Ðõþäçò ñéíéêÞ Ýêêñéóç• ÐáèïëïãéêÜ åõñÞìáôá äéáöáíïóêüðçóçò

Á. ÍéêïëéäÜêçò êáé óõí. Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

Ý÷ïõí äåßîåé üôé äåí õðÜñ÷åé óõó÷Ýôéóç áíÜìåóáóôéò ñéíéêÝò êáëëéÝñãåéåò êáé óôéò êáëëéÝñãåéåòôùí ðáñáññéíßùí êüëðùí êáôÜ ôçí ïîåßá âáêôç-ñéáêÞ ðáñáññéíïêïëðßôéäá4. Ôá ðåñéóóüôåñá óôïé-÷åßá ðïõ õðÜñ÷ïõí áöïñïýí óôá éãìüñåéá åîáé-ôßáò ôïõ ãåãïíüôïò üôé áõôÜ åßíáé ðñïóðåëÜóéìá.

Ï Gwantley êáé ïé óõíåñãÜôåò ôïõ16 óå ìßáìåëÝôç áðü ôï 1975 Ýùò ôï 1989 âñÞêáí üôé ïÓôñåðôüêïêêïò ôçò Ðíåõìïíßáò êáé ï Áéìüöéëïòôçò Ãñßðçò Þôáí ôá ðéï óõ÷íÜ ðáèïãüíá ðïõåíôïðßóôçêáí ìåôÜ áðü Üìåóç ðáñáêÝíôçóç êáéìåôÜ áðü Üìåóç ÷åéñïõñãéêÞ áðïêÜëõøç ôùíêüëðùí óôï 41% êáé óôï 35% ôùí ðåñéðôþóåùíáíôßóôïé÷á. Ç ó÷åôéêÞ åðßðôùóç áõôþí ôùíðáèïãüíùí äåí Üëëáîå óçìáíôéêÜ êáôÜ ôçí ðå-ñßïäï ôùí 15 åôþí ðïõ äéÞñêçóå ç ìåëÝôç. Ùóôü-óï, ï áñéèìüò ôùí óôåëå÷þí ôïõ Áéìüöéëïõ ôçòÃñßðçò ðïõ ðáñÜãåé â-ëáêôáìÜóç áõîÞèçêå äñá-ìáôéêÜ. Óôç ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï áðü ôï 1975 Ýùòôï 1985, êáíÝíá áðü ôá óôåëÝ÷ç ôïõ Áéìüöéëïõôçò Ãñßðçò äåí ðáñÞãáãå â-ëáêôáìÜóç, åíþ ôï52% ôùí óôåëå÷þí ðïõ áðïìïíþèçêáí áðü ôï1985 Ýùò ôï 1989 Þôáí óôåëÝ÷ç ðïõ åß÷áí áðï-êôÞóåé ôçí éêáíüôçôá íá ðáñÜãïõí â-ëáêôáìÜ-óç. Ôá áíáåñüâéá âáêôÞñéá áðïìïíþèçêáí óôï7% ôùí äåéãìÜôùí êáé ôï ßäéï ðïóïóôü ðáñáôç-ñÞèçêå êáé ãéá ôïõò õðüëïéðïõò óôñåðôüêïêêïõò.Ç Moraxella catarrhalis áðïìïíþèçêå áðü ôï4% ôùí äåéãìÜôùí åíþ ï óôáöõëüêïêêïò áðü ôï3% ôùí äåéãìÜôùí. Ï Áéìüöéëïò ôçò Ãñßðçò êáéï Óôñåðôüêïêêïò ôçò Ðíåõìïíßáò áðïìïíþíï-íôáé óõ÷íÜ óôéò êáëëéÝñãåéåò êáé óôï 72% ôùíðåñéðôþóåùí åßíáé ôá ìïíáäéêÜ ðáèïãüíá, áëëÜåõêáéñéáêÜ âñßóêïíôáé ìáæß ìå Üëëïõò ìéêñïïñ-ãáíéóìïýò. Ôá óôåëÝ÷ç ôïõ Áéìüöéëïõ ôçò Ãñßðçòðïõ áðïìïíþèçêáí óôéò êáëëéÝñãåéåò ìåôÜ áðüðáñáêÝíôçóç ôùí êüëðùí åßíáé ó÷åäüí üëá ÷ù-ñßò êÜøá, ìå áðïôÝëåóìá íá ìçí åßíáé åöéêôÞ çôáõôïðïßçóÞ ôïõò.

Ôá âáêôçñéïëïãéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ïîåßáòéãìïñßôéäáò óôá ðáéäéÜ åßíáé ðáñüìïéá ìå áõôÜôùí åíçëßêùí3. ¼ðùò êáé óôïõò åíÞëéêåò, ï Óôñå-ðôüêïêêïò ôçò Ðíåõìïíßáò êáé ï Áéìüöéëïò ôçòÃñßðçò åßíáé ôá ðéï óõ÷íÜ ðáèïãüíá, ôá ïðïßááíôéðñïóùðåýïõí ôï 70% üëùí ôùí âáêôçñéá-êþí åéäþí ðïõ áðïìïíþíïíôáé óôéò êáëëéÝñãåéåò.Ùóôüóï, ï åðéðïëáóìüò ôçò ðáñáññéíïêïëðßôéäáòåîáéôßáò ôçò Moraxella catarrhalis åßíáé óçìáíôé-êÜ ìåãáëýôåñïò áíÜìåóá óôá ðáéäéÜ óå óýãêñéóçìå ôïõò åíÞëéêåò. Ðåñßðïõ ôï 25% ôùí äåéãìÜôùí

ñáññéíïêïëðßôéäá åßíáé üíôùò ðïëý ìåãÜëç êáé ó'áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç äåí äéêáéïëïãåßôáé ç áêôéíï-ãñáößá10.

¼ôáí õðÜñ÷ïõí ëéãüôåñá áðü äýï óõìðôþ-ìáôá Þ óçìåßá, ç ðéèáíüôçôá íá õðÜñ÷åé ðáñáñ-ñéíïêïëðßôéäá åßíáé ìéêñÞ êáé ó' áõôÞ ôçí ðåñß-ðôùóç åðßóçò äåí äéêáéïëïãåßôáé ç áêôéíïãñá-ößá. Ùóôüóï, ìå äýï Þ ôñßá óõìðôþìáôá Þ óç-ìåßá ç ðéèáíüôçôá ôçò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò åß-íáé åíäéÜìåóç êáé ó' áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ïé áêôé-íïãñáößåò åßíáé áðáñáßôçôåò ãéá ôçí ïñéóôéêÞäéÜãíùóç14.

Ïé áóèåíåßò ìå ãíùóôÞ åðßìïíç ìåôùðéáßáêåöáëáëãßá, ðñÝðåé íá õðïâëçèïýí óå ìßá óåéñÜáêôéíïãñáöéþí ãéá íá áðïêëåéóôåß ç ìåôùðéáßáêïëðßôéäá. Ôï ïðßóèéï ôïß÷ùìá ôùí ìåôùðéáßùíêüëðùí äçìéïõñãåß Ýíá ó÷åôéêÜ ëåðôü öñáãìüãéá ôï êåíôñéêü íåõñéêü óýóôçìá. Ãé' áõôü ç äéÜ-ãíùóç êáé ç êáôÜëëçëç èåñáðåßá Ý÷åé áðïöáóé-óôéêÞ óçìáóßá ó’ áõôïýò ôïõò áóèåíåßò. Ïé áóèå-íåßò ìå áðïäåäåéãìÝíç ìåôùðéáßá êïëðßôéäá ðñÝ-ðåé íá ðáñáêïëïõèïýíôáé óôåíÜ10.

Ç õðïëïãéóôéêÞ ôïìïãñáößá

Ç õðïëïãéóôéêÞ ôïìïãñáößá (CÔ: Compute-rized Tomography) äßíåé ìåãáëýôåñç áíÜëõóç ôïõðåñéå÷ïìÝíïõ ôùí êüëðùí óå óýãêñéóç ìå ôçíáðëÞ áêôéíïãñáößá15. ÂÜóåé ôùí ôõðéêþí êëéíé-êþí êáé åíäïóêïðéêþí êñéôçñßùí, ç õðïëïãéóôé-êÞ ôïìïãñáößá öáßíåôáé íá åßíáé ðéï åõáßóèçôçáðü ôçí áðëÞ áêôéíïãñáößá ãéá ôçí áíß÷íåõóçôùí áíùìáëéþí ôùí êüëðùí, éäéáßôåñá ôùí áíù-ìáëéþí óôïõò óöçíïåéäåßò êáé óôïõò çèìïåéäåßòêüëðïõò15. ÃåíéêÜ üìùò ç õðïëïãéóôéêÞ ôïìïãñá-ößá äåí ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå âÜóç ñïõ-ôßíáò óôçí ðñùôïâÜèìéá öñïíôßäá õãåßáò áëëÜìïíÜ÷á óå ðåñéðôþóåéò ðïõ äåí èá ïäçãçèïýìåóå äéáãíùóôéêÜ óõìðåñÜóìáôá.

Ôá áßôéá ôçò ïîåßáò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò

Ôá ðéï áêñéâÞ óôïé÷åßá ó÷åôéêÜ ìå ôá áßôéáôçò ïîåßáò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò ðñïÝñ÷ïíôáé áðüìåëÝôåò óôéò ïðïßåò ôá äåßãìáôá ôùí êáëëéåñ-ãåéþí ëáìâÜíïíôáé ìå Üìåóç ðáñáêÝíôçóç êáéáíáññüöçóç ôùí êïéëïôÞôùí. ÁñêåôÝò ìåëÝôåò

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. ÍéêïëéäÜêçò êáé óõí.

ðïõ ëÞöèçêáí Üðü ôïõò êüëðïõò áðü óõìðôùìá-ôéêÜ ðáéäéÜ Ýâãáëáí Moraxell catarrhalis17.

Ç áíôéìåôþðéóç ôçò ïîåßáò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò

Ìüíï 3 ôõ÷áéïðïéçìÝíåò åëåã÷üìåíåò ìåëÝ-ôåò ðáñÝ÷ïõí äåäïìÝíá ãéá ôç ÷ñçóéìüôçôá ôùíáíôéìéêñïâéáêþí ðáñáãüíôùí. Ï Axelsson êáéïé óõíåñãÜôåò ôïõ18 óýãêñéíáí ôç ÷ñÞóç åíüò ñé-íéêïý áðïóõìöïñçôéêïý ðáñÜãïíôá ìå Ýíá áðï-óõìöïñçôéêü óå óõíäõáóìü ìå ôçí ðáñï÷Ýôåõóçôùí êüëðùí êáé åíüò áðïóõìöïñçôéêïý óå óõí-äõáóìü ìå áíôéâéïôéêÜ ðïõ ÷ïñçãÞèçêáí ãéá 8-10çìÝñåò óå 156 áóèåíåßò ìå ïîåßá éãìïñßôéäá. Ïéáóèåíåßò ðïõ Ýëáâáí ôï óõíäõáóìü ôïõ áðïóõì-öïñçôéêïý ìå ôï áíôéâéïôéêü, Ýäåéîáí óçìáíôéêÞêëéíéêÞ âåëôßùóç óå ó÷Ýóç ìå áõôïýò ðïõ ðÞñáíìüíï ôï áðïóõìöïñçôéêü (p < 0,05). Êáìßá óç-ìáíôéêÞ äéáöïñÜ äåí ðáñáôçñÞèçêå áíÜìåóáóôïõò áóèåíåßò ðïõ Ýëáâáí áíôéâßùóç êáé óôïõòáóèåíåßò ðïõ õðïâëÞèçêáí óå ðáñï÷Ýôåõóç ôùíêüëðùí. Ôá áêôéíïëïãéêÜ óôïé÷åßá ôçò âåëôßùóçòùóôüóï, Þôáí êáëýôåñá óôçí ïìÜäá ðïõ Ýëáâåôçí áíôéâßùóç óå ó÷Ýóç ìå ôéò Üëëåò äýï ïìÜäåò(p < 0,05).

Óå ìéá Üëëç ìåëÝôç, ï Wald êáé ïé óõíåñãÜ-ôåò ôïõ19 óýãêñéíáí ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá ìßáòèåñáðåßáò 10 çìåñþí ìå áìïîéêéëßíç, ìå áìïîéêé-ëßíç êáé êëáâïõëáíéêü íÜôñéï êáé ìå åéêïíéêüöÜñìáêï óå 93 ðáéäéÜ. Ç êëéíéêÞ âåëôßùóç ðá-ñáôçñÞèçêå óôï 79% ôùí ðáéäéþí êáé óôéò äýïïìÜäåò èåñáðåßáò, áëëÜ ìüíï óôï 60% ôçò ïìÜ-äáò ôïõ åéêïíéêïý öáñìÜêïõ. Ôï óõíïëéêü ðïóï-óôü èåñáðåßáò óôéò 10 çìÝñåò Þôáí 67% áíÜìåóáóôá ðáéäéÜ ôùí ïìÜäùí èåñáðåßáò óå áíôéäéá-óôïëÞ ìå 43% ìüíï óôçí ïìÜäá ôïõ åéêïíéêïýöáñìÜêïõ.

Ç èåñáðåßá ìå áìïîéêéëßíç Þ óõíäõáóìïýÔÌÑ-SMX óå áóèåíåßò ðïõ åßíáé áëëåñãéêïß óôçíðåíéêéëßíç èåùñåßôáé üôé åßíáé èåñáðåßá ðñþôçòãñáììÞò ãéá ôçí ïîåßá âáêôçñéáêÞ ðáñáññéíï-êïëðßôéäá. Ãéá ôç èåñáðåßá äåýôåñçò ãñáììÞòìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ïðïéïóäÞðïôå ðáñÜãï-íôáò åêôüò áðü ôçí áìïîéêéëßíç Þ ôïí óõíäõáóìüÔÌÑ-SMX áñêåß íá Ý÷åé áðïäåäåéãìÝíç Ýíäåéîçãéá ôçí ïîåßá âáêôçñéáêÞ ðáñáññéíïêïëðßôéäá.Óå ìéá ìåëÝôç ÷ñçóéìïðïéÞèçêå Ýíá ôõðéêü ó÷Þ-ìá áìïîéêéëßíçò, äçëáäÞ 500mg áìïîéêéëßíç 3öïñÝò ôçí çìÝñá ãéá 10 çìÝñåò êáé áíáêïéíþèç-

êáí ðïóïóôÜ èåñáðåßáò âÜóåé ôçò êëéíéêÞò Ýêâá-óçò Ýùò êáé 74% áíôßóôïé÷á20. Áðü ôïõò áóèåíåßòðïõ äåí åß÷áí ðëÞñç õðï÷þñçóç ôùí óõìðôùìÜ-ôùí, ç êëéíéêÞ âåëôßùóç ðáñáôçñÞèçêå óôï 26%.Ôï ìÝóï ðïóïóôü èåñáðåßáò áðü âáêôçñéïëïãéêÞÜðïøç êáé óôéò ôñåéò áõôÝò ìåëÝôåò, âÜóåé ôùíáðïôåëåóìÜôùí ôùí êáëëéåñãåéþí ôïõ õëéêïý ðïõáíáññïöÞèçêå áðü ôïõò êüëðïõò ðñéí êáé ìåôÜôç èåñáðåßá óå üëïõò ó÷åäüí ôïõò áóèåíåßò, Þôáíìåãáëýôåñï ôïõ 90%.

Ôá êëéíéêÜ ðïóïóôÜ èåñáðåßáò ãéá ôï óõí-äõáóìü áìïîéêéëßíç-êëáâïõëáíéêü äåí äéÝöåñáíóçìáíôéêÜ áðü ôá áíôßóôïé÷á ðïóïóôÜ ãéá ôïõòÜëëïõò áíôéìéêñïâéáêïýò ðáñÜãïíôåò. Ï Neilsen20

óýãêñéíå ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôïõ óõíäõá-óìïý áõôïý ìå ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôçò ëï-ñáêáñìðÝöçò óôçí ïîåßá ðáñáññéíïêïëðüôéäá. Ïéáóèåíåßò êáôáíåìÞèçêáí ôõ÷áßá óôçí ïìÜäá ôçòáìïîéêéëßíçò-êëáâïõëáíéêïý êáé óôçí ïìÜäá ôçòëïñáêáñìðÝöçò. Óôçí ðñþôç ïìÜäá ïé áóèåíåßòåëÜìâáíáí 500/125 mg áìïîéêéëßíçò-êëáâïõëá-íéêïý 3 öïñÝò ôçí çìÝñá ãéá 10 çìÝñåò åíþ óôçäåýôåñç ïìÜäá ïé áóèåíåßò åëÜìâáíáí 400mgëïñáêáñìðÝöçò äýï öïñÝò ôçí çìÝñá ãéá 7 ìå10 çìÝñåò. Ç êëéíéêÞ Ýêâáóç, üðùò êáèïñßóôçêåìÝóá óå 72 þñåò ìåôÜ ôç óõìðëÞñùóç ôçò èåñá-ðåßáò, èåùñÞèçêå åðéôõ÷Þò üôáí õðÞñ÷å êëéíéêÞâåëôßùóç Þ êëéíéêÞ èåñáðåßá. Óôï 96% ôùí áóèå-íþí ôçò ïìÜäáò ôçò áìïîéêéëßíçò-êëáâïõëáíéêïýõðÞñîå èåôéêÞ êëéíéêÞ áíôáðüêñéóç åíþ ãéá ôçíïìÜäá ôçò ëïñáêáñìðÝöçò ôï áíôßóôïé÷ï ðïóï-óôü Þôáí 92%.

Ç êåöáêëüñç, ç áîåôéëéêÞ êåöïõñïîßìç êáéç êåöéîßìç Ý÷ïõí áîéïëïãçèåß ôüóï óôïõò åíÞëé-êåò üóï êáé óôá ðáéäéÜ. Ï Camacho êáé ïé óõ-íåñãÜôåò ôïõ21 óýãêñéíáí ôçí áðïôåëåóìáôéêüôç-ôá ôçò áîåôéëéêÞò êåöïõñïîßìçò (250mg äýï öïñÝòçìåñçóßùò) ìå ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôïõ óõí-äõáóìïý áìïîéêéëßíç-êëáâïõëáíéêü (500/125 mgôñåéò öïñÝò çìåñçóßùò). Ôá ðïóïóôÜ èåñáðåßáòáðü âáêôçñéïëïãéêÞ Üðïøç Þôáí 84% êáé 87%áíôßóôïé÷á. Äåí ðáñáôçñÞèçêå êáìßá óçìáíôéêÞäéáöïñÜ óôá ðáñáôçñïýìåíá ðïóïóôÜ êëéíéêÞòèåñáðåßáò. Óå ìßá ðáñüìïéá ìåëÝôç, áîéïëïãÞèç-êå ç êëéíéêÞ Ýêâáóç ôùí áóèåíþí ðïõ Ýëáâáíêåöéîßìç Þ áìïîéêéëßíç22. Êáé ðÜëé, äåí ðáñáôç-ñÞèçêå óçìáíôéêÞ äéáöïñÜ áíÜìåóá óôéò äýïïìÜäåò. Ùóôüóï, óå óýãêñéóç ìå ôçí êåöáêëüñç,ç êåöïõñïîßìç áðïäåß÷ôçêå óçìáíôéêÜ êáëýôåñçãéá ôçí åîÜëåéøç ôùí âáêôçñßùí (ðïóïóôÜ âá-

Á. ÍéêïëéäÜêçò êáé óõí. Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

êôçñéïëïãéêÞò èåñáðåßáò 95% óå áíôéäéáóôïëÞìå 71% p < 0,0523. ÁñêåôÝò äïêéìÝò Ý÷ïõí åîåôÜ-óåé ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôçò êëáñéèñïìõêß-íçò êáé ôçò áæéèñïìõêßíçò. Êáé ôá äýï áõôÜöÜñìáêá Ý÷ïõí áðïäåé÷ôåß üôé åßíáé ôï ßäéï áðï-ôåëåóìáôéêÜ üóï ç áìïîéêéëßíç êáé ï óõíäõáóìüòôçò ìå ôï êëáâïõëáíéêü ïîý24. ÐáñÜ ôï ãåãïíüòüôé ç åíäåäåéãìÝíç äüóç ôçò êëáñéèñïìõêßíçò ãéáôç èåñáðåßá ôçò ïîåßáò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò åß-íáé 500 mg äýï öïñÝò çìåñçóßùò, õðÜñ÷ïõí áñ-êåôÝò ìåëÝôåò ðïõ Ý÷ïõí äïêéìÜóåé ôá 250 mgäýï öïñÝò çìåñçóßùò êáé Ý÷ïõí âñåé ðïóïóôÜêëéíéêÞò êáé âáêôçñéïëïãéêÞò èåñáðåßáò ðïõ îå-ðåñíïýí ôï 90%.

¼óïí áöïñÜ ôç äéÜñêåéá ôçò áíôéìéêñïâéá-êÞò èåñáðåßáò äéÜöïñåò ìåëÝôåò Ý÷ïõí áêïëïõèÞ-óåé ó÷Þìáôá äéÜñêåéáò 10 Ýùò 14 çìåñþí. Ùóôü-óï, ëßãåò ìåëÝôåò Ý÷ïõí ó÷åäéáóôåß ìå óêïðü íáêáèïñßóïõí ôç âÝëôéóôç äéÜñêåéá ôçò èåñáðåßáòôçò ïîåßáò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò ìå áíôéâéïôéêÜ.Ï Wald êáé ïé óõíåñãÜôåò ôïõ19 ðáñáèÝôïõí óôïé-÷åßá ðïõ äåß÷íïõí üôé óôá ðáéäéÜ ìéá èåñáðåßáìéêñüôåñçò äéÜñêåéáò ìðïñåß íá åßíáé áðïôåëå-óìáôéêÞ. Ôá ðáéäéÜ ðïõ Ýëáâáí èåñáðåßá 10 çìå-ñþí ìå áìïîéêéëßíç Þ ìå áìïîéêéëßíç-êëáâïõëáíé-êü Ýäåéîáí êëéíéêÞ èåñáðåßá Þ óçìáíôéêÞ êëéíéêÞâåëôßùóç êáôÜ ôçí ôñßôç çìÝñá (p < 0,01). ÐáñÜôï ãåãïíüò üôé Ýíá ìåãáëýôåñï ðïóïóôü ðáéäéþíèåñáðåýôçêáí êáôÜ ôç äÝêáôç çìÝñá ôï óõíïëé-êü ðïóïóôü ôçò êëiíéêÞò åðéôõ÷ßáò (èåñáðåßá Þâåëôßùóç) äåí âñÝèçêå íá åßíáé ìåãáëýôåñï ìåôÜôéò 7 çìÝñåò èåñáðåßáò.

Ï Williams êáé ïé óõíåñãÜôåò ôïõ25 óýãêñé-íáí ôçí Ýêâáóç ôùí áóèåíþí ðïõ Ýëáâáí èåñá-ðåßá ìå ÔÌÑ-SMX óå óõíäõáóìü ìå Ýíá áðï-óõìöïñçôéêü (ïîõìåôáæïëßíç) ìå äéÜñêåéá 3 Þ 10çìÝñåò. Ïé õðü ìåëÝôç áóèåíåßò Ýëáâáí åßôå Ýíá÷Üðé ÔÌÑ-SMX äýï öïñÝò çìåñçóßùò ãéá 10çìÝñåò Þ Ýíá ÷Üðé äýï öïñÝò çìåñçóßùò ãéá ôñåéòçìÝñåò êáé óôç óõíÝ÷åéá ãéá ôéò õðüëïéðåò 7 çìÝ-ñåò Ýëáâáí åéêïíéêü öÜñìáêï. Ïé åñåõíçôÝò êá-ôÝëçîáí óôï óõìðÝñáóìá üôé ç èåñáðåßá äéÜñ-êåéáò 3 çìåñþí ìå ÔÌÑ-SMX Þôáí ôï ßäéï áðï-ôåëåóìáôéêÞ ìå ôç èåñáðåßá äéÜñêåéáò 10 çìå-ñþí. Ùóôüóï, áõôÜ ôá áðïôåëÝóìáôá äåí ìðï-ñïýí íá ãåíéêåõèïýí ãéá ôïõò Üëëïõò áíôéìéêñï-âéáêïýò ðáñÜãïíôåò.

Ç ÷ñÞóç ôùí áðïóõìöïñçôéêþí spray ðïõðåñéÝ÷ïõí õäñï÷ëùñéêÞ öáéíõëåöñßíç 0,5 % êáéõäñï÷ëùñéêÞ ïîõìåôáæïëôíç 0,05 % óõìðåñéëáì-

âÜíåôáé áñêåôÜ óõ÷íÜ óôçí áíôéìåôþðéóç ôçòïîåßáò ðáñáññéíïêïëðßôéäáò.26 Ôï spray öáéíõëå-öñßíçò ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé 3 Þ 4 öïñÝòçìåñçóßùò ãéá 3 çìÝñåò, áëëÜ ü÷é ðåñéóóüôåñïáðü ìßá åâäïìÜäá êáé ç ïîõìåôáæïëßíç ðñÝðåéíá ÷ñçóéìïðïéåßôáé 2 Þ 3 öïñÝò çìåñçóßùò, áëëÜü÷é ðåñéóóüôåñï áðü 3 ìå 4 çìÝñåò. Ïé áóèåíåßòðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôïõò ðáñÜãïíôåò áõôïýò ðéïóõ÷íÜ áðü ôï åíäåäåéãìÝíï Þ ãéá ìåãáëýôåñá÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá âñßóêïíôáé óå êßíäõíï íáåìöáíßóïõí áããåéïäéáóôïëÞ ìåôÜ ôç äéáêïðÞ ôùíðáñáãüíôùí áõôþí (öáéíüìåíï rebound).

Ôá áðü ôïõ óôüìáôïò áðïóõìöïñçôéêÜ (øåõ-äïåöåäñßíç êáé öáéíõëðñïðáíïëáìßíç) åßíáé á-áäñåíåñãéêïß áãùíéóôÝò ïé ïðïßïé åëáôôþíïõí ôçñïÞ ôïõ áßìáôïò óôéò ñéíéêÝò êïéëüôçôåò. Èåùñç-ôéêÜ, ôá óêåõÜóìáôá ðïõ ÷ïñçãïýíôáé áðü ôïóôüìá ìðïñïýí íá äéáðåñÜóïõí ôï óýìðëåãìáôùí óôïìßùí êáé ôùí ðüñùí åíþ ïé ôïðéêïß ðá-ñÜãïíôåò äåí ôï äéáðåñíïýí ôüóï êáëÜ.

Ôá áíôééóôáìéíéêÜ åîáéôßáò ôçò áíôé÷ïëéíåñ-ãéêÞò ôïõò äñÜóçò ìðïñåß íá ðñïêáëÝóïõí îçñü-ôçôá ôùí âëåííïãüíùí êáé íá åðéäñÜóïõí äõóìå-íþò óôç äéáäéêáóßá êÜèáñóçò ôùí åêêñßóåùí27.

Ï óõíäõáóìüò ôïõ áíôéâéïôéêïý ìå ôïðéêüóêåýáóìá ãëõêïêïñôéêïåéäïýò öáßíåôáé íá åßíáé÷ñÞóéìïò28. ÄåäïìÝíïõ ôïõ üôé ôá ãëõêïêïñôéêïåéäÞ÷ñåéÜæïíôáé áñêåôü ÷ñüíï ãéá íá äñÜóïõí, åßíáéðéèáíü üôé Ýíá åðåéóüäéï ïîåßáò ðáñáññéíïêïëðß-ôéäáò ìðïñåß íá õðï÷ùñÞóåé ðñéí áñ÷ßóïõí íáåìöáíßæïíôáé ïé ùöÝëéìåò äñÜóåéò ôïõò.

Ç ðëýóç êáé ðáñï÷Ýôåõóç ôùí ñéíéêþí êïé-ëïôÞôùí ìðïñåß íá ïäçãÞóåé óå äñáìáôéêÞ áíá-êïýöéóç ôïõ áóèåíïýò áðü ôïí ðüíï, íá âïçèÞ-óåé óôç ñåõóôïðïßçóç êáé óõíåðþò óôçí åõêïëü-ôåñç áðïìÜêñõíóç ôùí åêêñßóåùí êáé íá áðï-ôñÝøåé ôç ìç áíáóôñÝøéìç âëÜâç ôïõ âëåííïãü-íïõ29.

Ç ÷åéñïõñãéêÞ áíôéìåôþðéóç ôçò ðáñáññéíï-êïëðßôéäáò óôçí ïîåßáò öÜóç ìðïñåß íá êñéèåßáðáñáßôçôç ìüíï üôáí õðÜñ÷ïõí åðéðëïêÝò ðïõåßíáé áðåéëçôéêÝò ãéá ôç æùÞ Þ üôáí ï ðüíïòåßíáé ðïëý Ýíôïíïò Þ üôáí ï áóèåíÞò äåí áíôáðï-êñßíåôáé óôç öáñìáêåõôéêÞ èåñáðåßá.

Ç åéóáãùãÞ ôçò ëåéôïõñãéêÞò åíäïóêïðéêÞò÷åéñïõñãéêÞò ôùí êïéëoôÞôùí (FESS: FunctionalEndoscopic Sinus Surgery) áðïôåëåß åðáíÜóôá-óç óôç ÷åéñïõñãéêÞ ðñïóÝããéóç ôùí íüóùí ôùíðáñáññéíßùí êïéëïôÞôùí. Ç FESS åßíáé ðåñéóóü-ôåño ëåéôïõñãéêÞ ðáñÜ åðåìâáôéêÞ Þ áöáéñåôéêÞ

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. ÍéêïëéäÜêçò êáé óõí.

äéáäéêáóßá. ìå ôç ìÝèïäï áõôÞ áöáéñåßôáé ï ðñï-óâåâëçìÝíïò éóôüò êáé ðáñáìÝíåé óôç èÝóç ôïõõãéÞò éóôüò. Ç FESS ìðïñåß íá äéïñèþóåé ÷åé-ñïõñãéêÜ ôá áíáôïìéêÜ åìðüäéá êáé íá åíéó÷ýóåéôç öõóéïëïãéêÞ âëåííïêñïóóùôÞ êÜèáñóç. ÏéìåëÝôåò ôùí äéáöüñùí óåéñþí Ý÷åé äåßîåé üôé ôï80 ìå 90% ôùí áóèåíþí ðïõ õðïâÜëëïíôáé óôçFESS áíáöÝñïõí ìÝôñéá Ýùò ðëÞñç õðï÷þñçóçôùí óõìðôùìÜôùí.

Ïé åíäåßîåéò ãéá ôçí ðáñáðïìðÞ ôùí áóèåíþí óôïíåéäéêü ãéáôñü

Ïé ðåñéóóüôåñïé áóèåíåßò ìå ïîåßá ðáñáññé-íïêïëðßôéäá ìðïñïýí íá äéáãíùóôïýí êáé íááíôéìåôùðéóôïýí áðü ôïõò ãéáôñïýò ôçò Ðñùôï-âÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò. Ïé åíäåßîåéò ãéá ôçíðáñáðïìðÞ ôùí áóèåíþí óôïí åéäéêü ãéáôñü åß-íáé ç åìöÜíéóç ôùí åðéðëïêþí, ç áðïôõ÷ßá ôçòèåñáðåßáò äåýôåñçò ãñáììÞò êáé ïé õðïôñïðÝòôçò íüóïõ (ðÜíù áðü 3 åðåéóüäéá ôï ÷ñüíï).

Âéâëéïãñáößá

1. Evans KL. Diagnosis and Management of si-nusitis. BJM 309:1415-20, 1994.

2. Lanza D.C., Kennendy D.W. et aI. Adult rhinos-inusitis defined. Report of the RhinosinusitisTask Force Committee Meeting. Otolaryngolo-gy - Head and Neck Surgery 117, S4-S5, 1997.

3. Gleckman R.A. Acute bacterial sinusitis. Hos-pital practice 21:92-102, 1986.

4. Hamory B.H., Sande M.A., Sydnor Ajr, SealeD.L., Gwaltney J.M. Gr. Etiology and antimi-crobial therapy of acute maxillary sinusitis. G.Infect. Dis. 139:197-202, 1979.

5. Johansson P., Kumlien J., Carlsoo B., DrettnerB., Nord C.E. ExperimentaI acute sinusitis inrabbits. A bacteriological and histological study.Acta Otolaryngol (Stockh) 105:357-66, 1988.

6. Spector S.L. The role of allergy in sinusitis inadults. J. Allergy Clin. Immunol. 90:518-20, 1992.

7. Nino-Murcia M., Rao V.M., Mickaelian D.O.,Som P. Acute sinusitis mimicking antrohoanalpolyp. AJNR Am. Neuroradiol. 7:513-6, 1986.

8. Willett L.R., Carson J.L., William J.W. Currentdiagnosis and management of sinusitis. J. Gen.Intern. Med. 9:38-45, 1994.

9. Axelsson A., Runze U. Symptoms and signs ofacute maxillary sinusitis. ORL J. OtolaryngoI.

Relat. Spec. 38:298-308, 1976.10. Williams J.W. Jr, Simel D.L., Roberts L., Samsa

G.P. ClinicaI evaluation for sinusitis: makingthe diagnosis by history and physical examina-tion. Ann. Intern. Med. 117:705, 1992.

11. Berg O., Carenfelt C. Analysis of symptomsand clinical signs in the maxillary sinus em-pyema. Acta OtolaryngoI (Stockh) 105:343-9,1988.

12. Hansen J.G., Schmidt H., Rosborg J., Lund E.Predicting acute maxillary sinusitis in a gene-raI practice population. BJM 311:233-6, 1995.

13. Otten F.W.A., Grote J.J. The diagnosic value oftransillumination for maxillary sinusitis in chil-dren. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 18:9-11,1989.

14. Hayward M.W.J., Lyons K., Ennis W.P. Radiol-ogy of the paranasal sinuses: 1 or 3 view? Clin.RadioI. 41:163-4, 1990.

15. McAlister W.H., Lusk R., Muntz H.R. Compar-ison of plain radiographs and coronal CT scansin infants and children with recurrent sinusitis.AJR Am. J. Roentgenol. 152:1259-64, 1989.

16. Gwaltney J.M. Jr., Scgeld W.M., Sande M.A.I.,Sydnor A. The microbial etiology and antimi-crobial therapy of Adults with acute communi-ty-acquired sinusitis: a fifteen-year experienceat the University of Virginia and review ofother selected studies [review]. J. Allergy Clin.ImmunoI. 90: 457-61, 1992.

17. Berg O., Carenfelt C., Kronvall G. Bacteriologyof maxillary sinusitis in relation to character ofinflamation and prior treatrnent. Scand. J. In-fect. Dis. 20:511-6, 1988.

18. Axelson A., ChidekeI N., Grebelius N., andJensen C. Treatment of acute maxillary sinusi-tis: a comparison of four different methods.Acta Otolaryngol (Stockh), 70:71-6, 1970.

19. Wald E.R., Milmoe G.J., Bowen A., Ledesma-Medina J., Salamon N., Bluestone C.D. Acutemaxillary sinusitits in children. N. Engl. J. Med.304:749-54, 1981.

20. Nielsen R.W. Acute bacterial maxillary sinusi-tis: results of European comparative therapytrials and US. Am. J. Med. 92(suppl 6A): 70S-73S, 1992.

21. Camacho A.E., Cobo R., Otte J., Spector S.L.,Lemer C.J., Gartison N.A., et al. Clinical com-parison of cefuroxime axetil and amoxicillin/clavulanate in the treatment of patients withacute bacterial maxillary sinusitis. Am. J. Med.93:271-6, 1992.

22. Edelstein D.R., Avner S.E., Chow J.M., Duerk-sen R.L., Johnson J., Ronis M., et al. Once-a-

Á. ÍéêïëéäÜêçò êáé óõí. Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

day therapy for sinusitis: a comparison study ofcefixime and amoxicilline [review]. Laryngo-scope 103:33-41, 1993.

23. Sydnor A. Jr., Gwaltney J.M., Cocchetto D.M.,Scheld W.M. Comparative evaluation of cefuro-xime axetil and cefaclor for treatrnent of acutebacterial maxillary sinusitis. Arch. Otolaryngol.Head Neck Surg. 115:1430-3, 1989.

24. Dubois J., Saint-Pierre C., Tremblay C. Efficacyof clarithromycin vs amoxicillin/clavulanate inthe treatment of acute maxillary sinusitis. EarNose Throat J. 72:1-4, 1993.

25. Williams J.W. Jr., Holleman D.R. Jr., Samsa G.P.,Simel D.L. Randomized controlled trial of 3 vs10 days of trimethoprim/sulfamethoxazole foracute maxillary sinusistis. JAMA 273:1015-21,1995.

26. Roth R.P., Cantekin V.I., Bluestone C.D. Nasaldecongestant activity of pseudoephedrine. Ann.Otol. Rhinol. Laryngol. 86:235-41, 1987.

27. Stafford C.T. The clinician’s view of sinusitis[review]. Otolaryngol Head Neck Surg 103: 870-4, 1990.

28. Meltzer E.O., Busse W.W., Druce H.M., et al.Assessment of nunisolide nasal spray vs place-bo as an adjunct to antibiotic ffeahnant of si-nusitis. J. AIlergy Clin. ImmunoI. 89:301-2, 1992.

29. Berg O., Lejdebom L. Experience of a perma-nent ventilation and drainage system in themanagement of purulent maxillary sinusitis. Ann.OtoI. RhinoI. Laryngol. 99:192-6, 1990.

30. Rice D.H. Endoscopic sinus surgery: results at2-year follow-up. Otolaryngol. Head Neck Surg.104:244-6, 1991.

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Ê. ÐÜó÷ïò

Ëåðôïóðåßñùóç: Ç æùïíüóïò ìå ôçí õøçëüôåñç ßóùò åðßðôùóçóôïí Üíèñùðï óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ

Ê. ÐÜó÷ïò

ÁÍÁÓÊÏÐÇÓÇ

REVIEWPrimary Heatlh Care, Volume 12, Number 2, 88-98, 2000ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 88-98, 2000

ÐåñßëçøçÇ ëåðôïóðåßñùóç åßíáé ßóùò ç óõ÷íüôåñç æùïíüóïò ðïõ ðñïóâÜëëåé ôïí Üí-èñùðï óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ. Ç åðßðôùóÞ ôçò ìÜëéóôá áõîÜíåôáé êáèþò üëïêáé ìåãáëýôåñïò áñéèìüò áôüìùí áó÷ïëïýíôáé ìå èáëÜóóéá áèëÞìáôá Þ åñãÜ-æïíôáé óå õãñÜ êáé öõóéêÜ ðåñéâÜëëïíôá êáé åêôßèåíôáé óôç ëåðôüóðåéñá, åíþóõã÷ñüíùò ïé ðëçèõóìïß ôùí ðïíôéêþí, êýñéùí îåíéóôþí ôïõ âáêôçñéäßïõ ìå-ãáëþíïõí ñáãäáßá. Ìå âÜóç áõôÜ ôá äåäïìÝíá êáé ëáìâÜíïíôáò õðüøç üôéç ëåðôïóðåßñùóç óôçí éêôåñéêÞ ôçò ìïñöÞ (íüóïò ôïõ Weil) åßíáé èáíáôçöü-ñïò óå ðïóïóôü ðåñßðïõ 40%, åßíáé áíÜãêç ïé éáôñïß íá åßíáé åíçìåñùìÝíïé êáéåõáéóèçôïðïéçìÝíïé áðÝíáíôé óôç íüóï.Óêïðüò ôïõ Üñèñïõ åßíáé ç ðáñïõóßáóç ôçò ëåðôïóðåßñùóçò ó' üëåò ôéò ðôõ-÷Ýò ôçò, óýìöùíá ìå ôá ðéï ðñüóöáôá äçìïóéåõìÝíá óôïé÷åßá óå Üñèñá êáéóõããñÜììáôá ôçò ðáãêüóìéáò âéâëéïãñáößáò.ÓÕÌÐÅÑÁÓÌÁÔÁ: Ç áóèÝíåôá áíôéìåôùðßæåôáé óÞìåñá éêáíïðïéçôéêÜ ìå áíôé-âéïôéêÞ êáé õðïóôçñéêôéêÞ áãùãÞ, åêôüò åíüò ìéêñïý ðïóïóôïý, üðïõ ï áóèå-íÞò êáôáëÞãåé. Ùóôüóï ç Ýñåõíá ãýñù áðü ôç ëåðôïóðåßñùóç óõíå÷ßæåôáé,áöïý õðÜñ÷ïõí áêüìá óçìåßá ðïõ äåí Ý÷ïõí ðëÞñùò êáôáíïçèåß, üðùò çðåñßðôùóç ôçò åììÝíïõóáò ëåðôïóðåßñùóçò ðïõ ðñïóâÜëëåé ðåñßðïõ ôï 10%üóùí Ý÷ïõí áññùóôÞóåé óôï ðáñåëèüí.Ï ñüëïò ôïõ éáôñïý ðñùôïâÜèìéáò öñïíôßäáò åßíáé âáóéêüò óôï íá áíáãíùñß-óåé ðñþéìá ôçí áóèÝíåéá êáé íá ðáñáðÝìøåé ôïí Üññùóôï óå ìåãÜëï íïóçëåõ-ôéêü êÝíôñï, áöïý ç ðéèáíüôçôá íá åîåëé÷èåß áõôÞ óå âáñéÜ ðïëõóõóôçìáôéêÞíüóï åßíáé áäýíáôï íá ðñïâëåöèåß óôá áñ÷éêÜ ôçò óôÜäéá.

ÅéóáãùãÞ

Ïé ðåñéóóüôåñïé Üíèñùðïé óôïíêüóìï, éäéáßôåñá üìùò áãñïôéêïß ðëç-èõóìïß ðïõ êáôïéêïýí êïíôÜ óå ðïôÜ-ìéá, ëßìíåò Þ Ýëç, åßíáé åíÞìåñïé ãéáìéá áóèÝíåéá ðïõ ðñïóâÜëëåé üóïõòæïõí Þ åñãÜæïíôáé óå õãñÜ êáé èåñìÜðåñéâÜëëïíôá êáé ôçí ïðïßá áðïêá-ëïýí áéìïññáãéêü ßêôåñï, ëïéìþäç ßêôå-ñï, íüóï ôùí ÷ïéñïâïóêþí, ðõñåôü ôùíâÜëôùí, ðõñåôü ôùí óðçëáßùí Þ ðõ-ñåôü ôùí áðï÷åôåõôéêþí áãùãþí1. ÇéáôñéêÞ åðéóôÞìç ôçí ðåñéÝãñáøå ãéáðñþôç öïñÜ ôï 1886 ùò íüóï ôïõWeil êáé áðü ôï 1915, ïðüôå áðïìï-íþèçêå ôï áßôéü ôçò, ùò ëåðôïóðåßñù-óç2.

Ðñüêåéôáé ãéá æùïíüóï ðïõ ðñï-êáëïýí óðåéñï÷áßôåò ôïõ ãÝíïõò Lepto-spira êáé åßäïõò interrogans, ìå ðå-ñéóóüôåñïõò áðü 200 ïñüôõðïõò. ÏÜíèñùðïò ðïõ èá ðñïóâëçèåß áíÜëï-ãá ìå ôïí ôýðï ôïõ âáêôçñéäßïõ, åßíáéðéèáíü íá ðáñáìåßíåé áóõìðôùìáôé-êüò, íá ðáñïõóéÜóåé ìéá Þðéá, áõôï-

1Áãñïôéêüò éáôñüò, Ãåíéêü Íïìáñ÷éáêü Íïóïêïìåßï-ÊÝíôñï Õãåßáò ÃïõìÝíéóóáòÊéëêßò

ËÝîåéò êëåéäéÜ: Ëåðôïóðåßñùóç, íüóïò Weil, æùï-íüóïòÕðïâëÞèçêå: 10 Íïåìâñßïõ 1999ÅðáíõðïâëÞèçêå: 14 Ìáñôßïõ 2000¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïóßåõóç: 17 Ìáñôßïõ 2000Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: Ê. ÐÜó÷ïò Äçìï÷Üñïõò28, ×áñéëÜïõ 54250, Èåóóáëïíßêç, Ôçë.: (031) 300657.

Ê. ÐÜó÷ïò Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

Äéáêñßíïíôáé óå äõï åßäç: L. biflexa(ç äßêáìðôïò) êáé L. interrogans (çåñùôçìáôéêÞ). Ôï ðñþôï åßíáé óáðñï-öõôéêü âáêôçñßäéï êáé æåé óå åðéöá-íåéáêÜ ýäáôá, óå íåñü âñýóçò êáéáëìõñü íåñü. Ôï äåýôåñï åßíáé ðáèï-ãüíï ãéá ôïí Üíèñùðï Ý÷åé áíé÷íåõèåßðáãêïóìßùò óå ðåñéóóüôåñá áðü 160åßäç èçëáóôéêþí êáé ðåñéëáìâÜíåéðëÝïí ôùí 200 ïñïôýðùí2,4.

Ïé ëåðôüóðåéñåò åßíáé áåñüâéåò êáéêáëëéåñãïýíôáé åýêïëá óå çìßññåõóôïèñåðôéêü õëéêü ìå 10% ïñü êïíßêëïõÞ 1% ëåýêùìá ïñïý âïïåéäþí, ðñï-óèÝôïíôáò ëéðáñÜ ïîÝá ìáêñÜò áëý-óïõ, óå pÇ 6.8 ùò 7.8 êáé èåñìïêñá-óßá 28-30ºC. Ï ÷ñüíïò åðþáóçò åßíáéëßãåò ìÝñåò ùò 4 åâäïìÜäåò4. Ç ìéêñï-óêüðçóç ãßíåôáé óå óêïôåéíü ðåäßï Þìå áíôßèåóç öÜóåùò. ÌïñöoëïãéêÜåßíáé ìïíáäéêÝò áíÜìåóá óôéò óðåéñï-÷áßôåò ãéáôß Ý÷ïõí ôåëéêÜ Üãêéóôñá2.¸íá åëéêïåéäÝò êõëéíäñéêü êýôôáñï êáéäýï ðåñéðëáóìáôéêÜ ìáóôßãéá âïçèïýí

Rival Doctor

Leptospirosis: The zoonosis with probably the highest incidence amonghuman beings nowadaysK. Paschos

SummaryLeptospirosis is probably the most common zoonosis, which affects humanbeings nowadays. Its incidence is gradually increasing, as more and morepeople enjoy themselves with aquatic sports or work in humid natural environ-ments and expose themselves to leptospira. On the other hand, the mousepopulation, which form the main natural reservoir of the bacterium, grows rap-idly and help the disease to spread all over the World. Given all that data, it isimportant for every physician to be familiar with the illness and to suspectleptospirosis whenever the patient’ s history is suitable.This article intends to present leptospirosis thoroughly, in accordance with therecent Medical publications.CONCLUSIONS: Today the disease can be managed successfully with antibi-otics and supportive therapy, with the exception of a small percentage wherethe illness is fatal. Nevertheless, research is still active as there are manyunexplored areas, like persistent human leptospirosis, which follows the acutephase of the infection for about 10% of the patients.Physicians of primary health care have to recognize the illness in its earlystages and send the patient to a well organized medical center immediately, asit is impossible to predict if leptospirosis will progress, sometimes rapidly, to afatal disease.Key words: leptospirosis, Weil disease, zoonosis

ôá âáêôçñßäéá íá åéó÷ùñÞóïõí óôïõò éóôïýò.

Åðéäçìéïëïãßá

Ç ëåðôïóðåßñùóç åßíáé áðü ôéò ðëÝïí äéáäå-äïìÝíåò æùïíüóïõò óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ, åìöáíß-æïíôáò áõîáíüìåíç óõ÷íüôçôá ôá ôåëåõôáéï 50÷ñüíéá3. ÁðáíôÜôáé óå óðïñáäéêÜ êñïýóìáôá Þìéêñïåðéäçìßåò ó' üëï ôïí êüóìï, êõñßùò üìùò óåôñïðéêÝò êáé õðïôñïðéêÝò ðåñéï÷Ýò, êáôÜ ôç äéÜñ-êåéá ïëüêëçñïõ ôïõ Ýôïõò, éäéáßôåñá äå ôéò èåñ-ìÝò êáé õãñÝò åðï÷Ýò5.

Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, áñêåôÜ êñïýóìáôá ôçòáóèÝíåéáò Ý÷ïõí äéáãíùóèåß óôçí Éôáëßá óå áóôé-êÝò êáé áãñïôéêÝò ðåñéï÷Ýò, åíþ êáé óôéò ÇÐÁáíáöÝñèçêáí ìåìïíùìÝíåò ðåñéðôþóåéò óå õðï-âáèìéóìÝíåò áóôéêÝò ðåñéï÷Ýò6.

Ôï öèéíüðùñï ôïõ 1995, óå ðåñßïäï Ýíôï-íùí âñï÷ïðôþóåùí, óçìåéþèçêå åðéäçìßá ëåðôï-óðåßñùóçò óôç ÍéêáñÜãïõá. ¢íù ôùí 2.000 áôü-ìùí áññþóôçóáí êáé ôïõëÜ÷éóôïí 40 êáôÝëçîáíìå ïîåßá ðíåõìïíéêÞ áéìïññáãßá7. Ôï 1997 êáôá-ãñÜöçêáí ôÝóóåñéò åðéäçìßåò óôçí Éíäßá ìå 90íåêñïýò åíþ óôç ÷þñá ïé õãåéïíïìéêÝò áñ÷Ýò ôÝ-

ðåñéïñéæüìåíç, áíéêôåñéêÞ ìïñöÞ ôçò íüóïõ Þ ôÝëïòíá ðñïóâëçèåß áðü ìéá ïîåßá óõ÷íÜ èáíáôçöüñïìïñöÞ, ôç íüóï ôïõ Weil3.

Ç ëåðôïóðåßñùóç ðáñïõóéÜæåé ðáãêüóìéáêáôáíïìÞ, ðñïôéìÜ ùóôüóï ôá õãñÜ êáé èåñìÜêëßìáôá. Ìåôáäßäåôáé óôïí Üíèñùðï áðü ïéêéá-êÜ Þ Üãñéá æþá. êõñßùò üìùò áðü áñïõñáßïõòêáé ðïíôéêïýò3. Óôïí ôñüðï êáé ôïí êßíäõíï ìå-ôÜäïóçò åìðëÝêïíôáé åðßóçò ïé óõíèÞêåò êáé ôïåßäïò åñãáóßáò, åêäçëþóåéò áíáøõ÷Þò óôç öýóç,ï ôñüðïò äéáâßùóçò êáé ïé êáéñéêÝò óõíèÞêåò.

ÓÞìåñá åîáéôßáò ôçò áõîáíüìåíçò óõ÷íüôç-ôáò åìöÜíéóçò ôçò íüóïõ ëüãù õðåñðëçèõóìïýôùí ðïíôéêþí, áëëÜ êáé ôçò åîÜðëùóçò áèëçôé-êþí êáé åîåñåõíçôéêþí äñáóôçñéïôÞôùí óå ðåñé-âÜëëïíôá üðïõ åíäçìåß ç ëåðôüóðåéñá, êÜèå éá-ôñüò ïöåßëåé íá åßíáé åõáéóèçôïðïéçìÝíïò êáé åíç-ìåñùìÝíïò ãéá ôçí áóèÝíåéá3.

ÌéêñïâéïëïãéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ

Ïé óðåéñï÷áßôåò ôïõ ãÝíïõò Leptospira åßíáéëåðôïß, êéíçôïß ìéêñïïñãáíéóìïß, óðåéñïåéäïýòó÷Þìáôïò ìå Ýíá ìïíü áîïíéêü éíßäéï (Ó÷Þìá 1).

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Ê. ÐÜó÷ïò

Ðßíáêáò É. ÐáñÜãïíôåò êéíäýíïõ Ýêèåóçò óå ëåðôü-óðåéñåò3

ÅðáããåëìáôéêÝò åíáó÷ïëÞóåéòÃåùñãßá êáé êôçíïôñïößáÓöáãÞ æþùíÊõíÞãéÅñãáóßá óå êôçíéáôñåßïÅñãáóßá óå áðï÷åôåõôéêóýò áãùãïýòÅñãáóßá óå ïñõæþíåòÓôñáôéùôéêÝò áóêÞóåéò

Øõ÷áãùãéêÝò-áèëçôéêÝò åêäçëþóåéòÊïëýìðé óå ãëõêü íåñü×ñÞóç êáíü êáé êáãéÜêÐïäçëáóßá óôç öýóç

Ïéêéáêü ðåñéâÜëëïíÓêýëïéÏéêüóéôá êïðÜäéáÓõóôÞìáôá óõëëïãÞò âñü÷éíïõ íåñïýÔñùêôéêÜ

Ó÷Þìá 1. Ôï âáêôçñßäéï ëåðôüóðåéñá.

èçêáí óå óõíáãåñìü ãéá íá áðïöåõ÷èåß ìåãáëý-ôåñç åîÜðëùóç ôçò áóèÝíåéáò8.

Ï Üíèñùðïò íïóåß ìåôÜ áðü Üìåóç Þ ÝììåóçÝêèåóç óå ïýñá æþùí ìå ëåðôïóðåéñïõñßá. Ôáæþá ðïõ åíï÷ïðïéïýíôáé åßíáé èçëáóôéêÜ ïéêéáêÜÞ Üãñéá (÷ïßñïé, óêõëéÜ, ãÜôåò, âïïåéäÞ, ßððïé,áëåðïýäåò, óêáíôæü÷ïéñïé), åñðåôÜ, áìößâéá, øÜ-ñéá, ðïõëéÜ êáé áóðüíäõëá3. Êõñßùò üìùò åíï÷ï-ðïéïýíôáé ïé áñïõñáßïé êáé ïé ðïíôéêïß, ïé ïðïßïéìïëýíïõí áðåõèåßáò ìå ôá ïýñá ôïõò ôá íåñÜ,ìåôáöÝñïíôáò Ýôóé Üìåóá ôïí ìéêñïïñãáíéóìü, ïïðïßïò áí âñåèåß óå îçñü ðåñéâÜëëïí ðåèáßíåé9.

Óôï ãëõêü íåñü ç ëåðôüóðåéñá æåé ãýñù óôïíÝíá ìÞíá, åíþ ðåèáßíåé ìÝóá óå ëßãåò þñåò áí ôïíåñü åßíáé áëìõñü. Åóôßåò ìüëõíóçò ìðïñåß íáåßíáé ðïôÜìéá ìå áñãÞ ñïÞ ëßìíåò, Ýëç, óõãêå-íôñþóåéò ãëõêïý íåñïý óå óðÞëáéá, ïñõæþíåò,áðï÷åôåõôéêïß áãùãïß. ÌåôÜäïóç áðü ôïí áÝñáèåùñçôéêÜ åßíáé äõíáôü íá ãßíåé ìüíï áí ç õãñá-óßá åßíáé ðïëý õøçëÞ, üðùò êïíôÜ óå êáôáññÜ-êôåò9. Ç ëïßìùîç åßíáé ðïëý óðÜíéï íá ìåôáäïèåß

áðü Üíèñùðï óå Üíèñùðï, ãé' áõôü ïé íïóïýíôåòäåí áðïìïíþíïíôáé, ëáìâÜíïíôáé üìùò ðñïóôá-ôåõôéêÜ ìÝôñá êáôÜ ôï ÷åéñéóìü ôùí óùìáôéêþíõãñþí ôïõò (ð.÷. áßìá êáé ïýñá)9.

Ùò ôï 1970 ç ëåðôïóðåßñùóç åß÷å áðïêëåé-óôéêÜ ó÷Ýóç ìå åðáããåëìáôéêÝò äñáóôçñéüôçôåòóå èåñìÜ êáé õãñÜ ðåñéâÜëëïíôá, ìå ïõäÝôåñï ÞåëÜ÷éóôá áëêáëéêü íåñü. Áðü ôüôå ç åðéäçìéïëï-ãßá ôçò íüóïõ ìåôáôïðßóôçêå ðñïò ïéêéáêÝò áëëÜêáé øõ÷áãùãéêÝò - áèëçôéêÝò äñáóôçñéüôçôåò(Ðßíáêáò I)3. Óôéò åðáããåëìáôéêÝò åíáó÷ïëÞóåéòåìðëÝêïíôáé ôá âïïåéäÞ, ïé ÷ïßñïé, ôñùêôéêÜ, ïé-êéáêÜ êáé Üãñéá èçëáóôéêÜ, åíþ óôéò áèëçôéêÝòêáé ïéêéáêÝò äñáóôçñéüôçôåò ôñùêôéêÜ êáé ïéêü-óéôá æþá3,10. Ïé ðéï ðñüóöáôåò ìåëÝôåò Ýäåéîáíüôé óôá êïðÜäéá óõíáíôÜôáé óõíÞèùò ï ïñüôõ-ðïò canicola, áëëÜ êáé ïé hebdomadis êáé hard-jo, óôïõò óêýëïõò ï pomona, ï ïðïßïò åìöáíßæåéýöåóç, åíþ óôá Üãñéá æþá óå Ýîáñóç åßíáé ïïñüôõðïò grippotyphosa3.

ÐáèïãÝíåóç

Áñ÷éêÜ ïé ðáèïãüíïé ìéêñïïñãáíéóìïß åéóÝñ-÷ïíôáé óôï áíèñþðéíï óþìá áðü ëýóåéò ôçò óõ-íå÷åßáò ôïõ äÝñìáôïò Þ ôùí âëåííïãüíùí ôïõóôüìáôïò êáé ôùí áíþôåñùí áíáðíåõóôéêþí ïäþí,êáèþò êáé ôïõ åðéðåöõêüôá. Ìðïñïýí íá åéóÝë-èïõí êáé äéáìÝóïõ ôïõ õãéïýò äÝñìáôïò, üôáíáõôü äéáâñÝ÷åôáé ãéá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá.

Ê. ÐÜó÷ïò Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

Óôç óõíÝ÷åéá äéá÷Ýïíôáé óå üëïõò ôïõò éóôïýò,ôï ÅÍÕ êáé ôï õäáôïåéäÝò õãñü6. Ôïîßíåò êáéÝíæõìá ðïõ ðáñÜãïíôáé áðü ôéò ëåðôüóðåéñåòóõìâÜëëïõí êáôÜ ðÜóá ðéèáíüôçôá óôçí ðáèï-ãÝíåóç, áëëÜ ôÝôïéåò ÷çìéêÝò ïõóßåò äåí Ý÷ïõíáðïìïíùèåß áêüìá. Åíôïýôïéò ïé êëéíéêïß êáé ïéðáèïëïãïáíáôïìéêïß ÷áñáêôÞñåò ôçò ëïßìùîçòïäçãïýí óôçí ýðáñîç ìéáò åíäïôïîßíçò, êÜôé ðïõáðïäåß÷èçêå ðñüóöáôá ìå ôçí áðïìüíùóç ìéáòðïëõóáê÷áñéäÜóçò3.

Ôá áéìïññáãéêÜ öáéíüìåíá áðïäßäïíôáé óôçóïâáñÞ áããåéßôéäá ðïõ ðñïêáëåß ç åíäïèçëéáêÞâëÜâç ëüãù ôñáõìáôéóìïý ôùí ôñé÷ïåéäþí.

Ï ßêôåñïò åßíáé ç ðñïöáíÝóôåñç åêäÞëùóççðáôéêÞò äõóëåéôïõñãßáò. ÐáèïëïãïáíáôïìéêÝòìåëÝôåò Ýäåéîáí ìéêñÝò çðáôïêõôôáñéêÝò íåêñþ-óåéò, åíþ éóôï÷çìéêÜ äåäïìÝíá áðïäåéêíýïõí üôéç âáóéêÞ çðáôéêÞ âëÜâç ïöåßëåôáé óå õðïêõôôá-ñéêÞ áíùìáëßá óå åíæõìéêÜ óõóôÞìáôá3.

Ç íåöñéêÞ äõóëåéôïõñãßá êáé áíåðÜñêåéá åß-íáé áðüññïéá óùëçíáñéáêÞò âëÜâçò. Óôïõò íå-öñïýò áíé÷íåýåôáé íÝêñùóç åðéèçëéáêþí êõôôÜ-ñùí êáé íåöñéêþí óùëçíáñßùí, êõñßùò ðåñéöå-ñåéáêÜ åóðåéñáìÝíá êáé êáôéüí óêÝëïò ôçò áãêý-ëçò Henle, áããåéßôéäá êáé ëåìöïêõôôáñéêÞ äéåßó-äõóç3,11.

Ç õðïïãêáéìßá êáé ç õðüôáóç ðñïêáëïý-íôáé áðü áöõäÜôùóç, áéìïññáãßá Þ äéáôáñáãìÝ-íç äéáðåñáôüôçôá ôùí ôñé÷ïåéäþí3. Óôïõò ðíåý-ìïíåò êýñéá ðáèïëïãïáíáôïìéêÜ åõñÞìáôá åßíáéïé ðåôÝ÷åéåò, ïé åê÷õìþóåéò êáé ç áíïìïéïãåíÞòáéìïññáãéêÞ ðíåõìïíßôéäá3.

Ôï êåíôñéêü íåõñéêü óýóôçìá ðñïóâÜëëåôáéìå ôç ìïñöÞ ìçíéããéêÞò öëåãìïíÞò, óõãêå÷õìÝ-

íçò ðáèïãÝíåéáò3.

ÊëéíéêÞ åéêüíá

Ï ÷ñüíïò åðþáóçò åßíáé 5-15 çìÝñåò. Ý÷ïõíüìùò áíáöåñèåß êáé ðåñéðôþóåéò Üíù ôùí 30çìåñþí Þ ëéãüôåñï ôùí 48 ùñþí5. ÊëéíéêÜ äéá-êñßíïíôáé äõï óýíäñïìá: á) ôï áíéêôåñéêü êáé â)ôï éêôåñéêü (ðßíáêáò ÉÉ).

Ç áíéêôåñéêÞ ëåðôïóðåßñùóç åßíáé áõôïðå-ñéïñéæüìåíç óõóôçìáôéêÞ íüóïò êáé êáëýðôåé ôï85-90% ôùí ðåñéðôþóåùí. Åìöáíßæåé äýï åõäéÜ-êñéôá óôÜäéá, ôï óçðôéêü êáé ôï Üíïóï5.

Ç éêôåñéêÞ ëåðôïóðåßñùóç, ãíùóôÞ êáé ùòíüóïò ôïõ Weil, åßíáé äõíçôéêÜ èáíáôçöüñïò óåðïóïóôü ðåñßðïõ 48% êáé áðïôåëåß ôï 5-10%ôùí ìïñöþí ëåðñïóðåßñùóçò. Åäþ óçðôéêü êáéÜíïóï óôÜäéï ó÷åäüí äå äéáêñßíïíôáé5. Åêôüò ôùíäýï áõôþí óõíäñüìùí óðÜíéá Ý÷ïõí áíáöåñèåßõðïêëéíéêÝò ëïéìþîåéò ðïõ áíé÷íåýèçêáí ïñïëï-ãéêÜ óå Üôïìá ðïõ åß÷áí åêôåèåß ëüãù åðáããÝë-ìáôïò óå ëåðôüóðåéñåò.

Ôá áñ÷éêÜ óõìðôþìáôá åêäçëþíïíôáé îáö-íéêÜ êáé åßíáé ìç åéäéêÜ:

• Êåöáëáëãßá.• Ñßãïò.• ÍáõôéÜ ìå Þ ÷ùñßò åìÝôïõò.• Ìõáëãßåò.• Õðåñáéìßá åðéðåöõêüôùí.• ÖùôïöïâéêÝò åêäçëþóåéò.Óôç óõíÝ÷åéá áêïëïõèïýí ôá óõìðôþìáôá

ðïõ ÷áñáêôçñßæïõí ôç íüóï5,10,12.

Ðßíáêáò ÉÉ. ÊëéíéêÝò åêäçëþóåéò ôçò ëåðôïóðåßñùóçò3

Äåßãìáôá èåôéêÜÓýíäñïìï- óôÜäéï ÊëéíéêÝò åêäçëþóåéò ãéá ôï ìéêñïïñãáíéóìü

ÁíéêôåñéêÞ ëåðôïóðåßñùóçÓçðôéêü óôÜäéï Ðõñåôüò, Êåöáëáëãßá Áßìá. ÅÍÕ

ìõáëãßá, êïéëéáêïß ðüíïé,íáõôßá, åìåôüò, åðéðåöõêßôéò

¢íïóï óôÜäéï Çðéüôåñïò ðõñåôüò, êåöáëáëãßá, ÏýñáÝìåôïò, Üóçðôç ìçíéããßôéäá

ÉêôåñéêÞ ëåðôïóðåßñùóçÓçðôéêü êáé Üíïóï óôÜäéï Ðõñåôüò, êåöáëáëãßá, ìõáëãßá Áßìá, ÅÍÕ

ßêôåñïò, íåöñéêÞ áíåðÜñêåéá, Ïýñáõðüôáóç, áéìïññáãßá,áéìïññáãéêÞ ðíåõìïíßôéäá

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Ê. ÐÜó÷ïò

ôá5,13.Ó÷åäüí ó' üëïõò ôïõò áóèåíåßò êáôáãñÜöï-

íôáé ìç åéäéêÝò çëåêôñïêáñäéïãñáöéêÝò áëëïéþ-óåéò êáé ðõêíþóåé, óôïõò ðíåýìïíåò êáôÜ ôïíáêôéíïëïãéêü Ýëåã÷ï14. ÁéìáôïëïãéêÜ Ý÷ïõìå áíáé-ìßá èñïìâïðåíßá êáé ëåõêïêõôôÜñùóç ìå ïõäåôå-ñïöéëßá3,5.

Ç ðñïóâïëÞ ôïõ áíáðíåõóôéêïý óõóôÞìáôïòáöïñÜ óôï 23-67% ôùí ðåñéðôþóåùí. Åêäçëþ-óåéò ïîåßáò áíáðíåõóôéêÞò áíåðÜñêåéáò åßíáé óðÜ-íéåò. Ùóôüóï ðñüóöáôá Ý÷ïõí áíáöåñèåß ðåñé-ðôþóåéò íüóïõ ôïõ Weil ìå óõìðôþìáôá ðïõ åíôï-ðßæïíôáé êõñßùò óôïõò ðíåýìïíåò, üðùò óå åñãá-óßá ôïõ íïóïêïìåßïõ Áã. ¼ëãá ôùí Áèçíþí ôï199911.

ÄéÜãíùóç

Ç ðéï êïéíÞ ìÝèïäïò äéÜãíùóçò åßíáé ç áý-îçóç ôïõ ôßôëïõ áíôéóùìÜôùí ôïõ ïñïý êáôÜôÝóóåñéò Þ ðåñéóóüôåñåò öïñÝò, óå Üôïìï ìå êëé-íéêÞ åéêüíá óõìâáôÞ ìå ëåðôïóðåßñùóç5,6.

ÁéôéïëïãéêÞ äéÜãíùóç ìðïñåß íá ãßíåé ìåêáëëéÝñãåéá ôùí ìéêñïïñãáíéóìþí óå åéäéêü êáë-ëéåñãçôéêü õëéêü.

Ç äéÜãíùóç ïñïëïãéêÜ åßíáé äõíáôÞ ìå ôéòìåèüäïõò ðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé óôïí ðßíáêá ÉÉÉ.

Ðñüóöáôá Üñ÷éóå íá åöáñìüæåôáé êáé ç áëõ-óéäùôÞ áíôßäñáóç ðïëõìåñÜóçò (PCR) óôç äéÜ-ãíùóç ôçò íüóïõ6.

Óå ôñïðéêÝò ÷þñåò ôïõ Éíäéêïý Ùêåáíïý, üðïõôá êñïýóìáôá ëåðôïóðåßñùóçò óõíäÝïíôáé óõ÷íÜìå åêäçëþóåéò áðü ôïõò ðíåýìïíåò, ãéá ôç äéÜ-ãíùóç ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç êáëëéÝñãåéá ôïõ ìéêñï-âßïõ, ìåôÜ áðü âñïã÷ïêõøåëéäéêç ðëýóç15.

Ôá åõñÞìáôá óôéò åîåôÜóåéò áßìáôïò êáé ïý-ñùí ôùí áóèåíþí óõíïøßæïíôáé óôïí ðßíáêá IV5,16.

ÄéáöïñéêÞ äéÜãíùóç

Åîáéôßáò ôùí ìç åéäéêþí óõìðôùìÜôùí êáéóçìåßùí ôçò íüóïõ äåí åßíáé óðÜíéï ç ëåðôïóðåß-ñùóç íá äéáãíùóèåß ëáíèáóìÝíá ùò ãñßðç, Üóç-ðôç ìçíéããßôéäá, çðáôßôéäá, ùò “Üãíùóôç éïãå-íÞò íüóïò” Þ ùò “åìðýñåôï Üãíùóôçò áéôéïëï-ãßáò”. Åðï÷éêÝò åðéäçìßåò ãñßðçò óõ÷íÜ áðïôå-

ÁíéêôåñéêÞ ëåðôïóðåßñùóç

Ôï óçðôéêü (ðñþôï) óôÜäéï äéáñêåß 3-7 çìÝ-ñåò. Ôá óõìðôþìáôá åßíáé õøçëüò ðõñåôüò, áíï-ñåîßá, Ýìåôïé êáé êïéëéáêïß ðüíïé. Ôï ðéï êïéíüóçìåßï åßíáé ç õðåñáéìßá ôùí åðéðåöõêüôùí ðïõìðïñåß íá óõíïäåýåôáé áðü ðåôå÷åéþäåò åîÜíèç-ìá, ëåìöáäåíïðÜèåéá, óðëçíïìåãáëßá, çðáôïìå-ãáëßá êáé ìõúêÞ åõáéóèçóßá. Óôï ÷ñïíéêü áõôüäéÜóôçìá ëåðôüóðåéñåò áðïìïíþíïíôáé áðü ôïáßìá êáé ôï ÅÍÕ.

Ôï Üíïóï (äåýôåñï) óôÜäéï áêïëïõèåß ìåôÜáðü ýöåóç ôùí óõìðôùìÜôùí êáé áðõñåîßá äéÜñ-êåéáò 1-3 çìåñþí, óõìðßðôåé äå ìå ôçí åìöÜíéóçÉgÌ áíôéóùìÜôùí. Äéáñêåß 4-30 çìÝñåò êáé ÷á-ñáêôçñßæåôáé áðü ðõñåôü, êåöáëáëãßá, åìÝôïõòêáé êõñßùò Üóçðôç ìçíéããßôéäá. Åðßóçò åßíáé äõ-íáôü íá ðáñáôçñçèïýí éñßôéäá, éñéäïêõêëßôéäá Þ÷ïñéïáìöéâëçóôñïåéäïðÜèåéá. Ïé ëåðôüóðåéñåò óôïóôÜäéï áõôü áíé÷íåýïíôáé ìüíï óôá ïýñá ãéá 1-2 åâäïìÜäåò5,13.

ÉêôåñéêÞ ëåðôïóðåßñùóç (íüóïò Weil)

Ôá óõìðôþìáôá áöïñoýí çðáôéêÞ, íåöñéêÞêáé áããåéáêÞ äõóëåéôïõñãßá. Óôç íüóï ôïõ Weilôá äýï óôÜäéá (óçðôéêü êáé Üíïóï) ó÷åäüí äåäéáêñßíïíôáé. Ïé áóèåíåßò ðáñïõóéÜæïõí ðõñåôü,ßêôåñï êáé áæùèáéìßá.

Ç çðáôéêÞ äõóëåéôïõñãßá åßíáé áíáóôñÝøéìç.Ç ÷ïëåñõèñßíç ïñïý óõíÞèùò åßíáé <20 mg/dl,÷ùñßò íá áðïêëåßïíôáé ôéìÝò áðü 60-80 mg/dl.ÓðÜíéá åìöáíßæåôáé õðïðñïèñïìâéíáéìßá, ðïõáíôáðïêñßíåôáé óå ÷ïñÞãçóç âéôáìßíçò Ê. ÏéôñáíóáìéíÜóåò ïñïý åßíáé áõîçìÝíåò, óðÜíéá Üíùôùí 100-200U/L.

Ïé íåöñïß åìðëÝêïíôáé êáé óôçí áíéêôåñéêÞëåðôïóðåßñùóç, ìüíï üìùò óôç íüóï ôïõ Weil ïéáóèåíåßò åìöáíßæïõí óõìðôþìáôá. Áæùèáéìßá êáéïëéãïõñßá óõíÞèùò ðáñáôçñïýíôáé ôç äåýôåñçåâäïìÜäá. Ç áíÜëõóç ïýñùí åßíáé ðáèïëïãéêÞ óå70-80% ôùí ðåñéðôþóåùí. ÔõðéêÜ åõñÞìáôá åß-íáé ç ðñùôåúíïõñßá, ç áéìáôïõñßá êáé ç ðõïõñßá.Öôù÷ü ðñïãíùóôéêü óçìåßï áðïôåëåß ç áíïõñßá.

Ç áããåéáêÞ âëÜâç ðñïêáëåß óõ÷íÜ õðüôáóç.Óå óïâáñÝò ðåñéðôþóåéò ðáñáôçñïýíôáé áéìïñ-ñáãßá áðü ôï ãáóôñåíôåñéêü óùëÞíá êáé ôïõòðíåýìïíåò, åðßóôáîç êáé áéìïññáãéêÜ åîáíèÞìá-

Ê. ÐÜó÷ïò Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

Ðßíáêáò ÉÉÉ. ÏñïëïãéêÝò áíôéäñÜóåéò ãéá ôç äéÜãíùóç ôçò ëåðôïóðåßñùóçò6

Ôå÷íéêÞ Ó÷üëéá

• ÌéêñïóêïðéêÞ óõãêïëëçôéíïáíôßäñáóç Äýóêïëç, åîáéñåôéêÜ åéäéêÞ êáé åõáßóèçôç

• ÌáêñïóêïðéêÞ óõãêïëëçôéíïáíôßäñáóç Åõêïëüôåñç áëëÜ êáé ëéãüôåñï åéäéêÞ áðü ôçí ðñþôç

• ¸ììåóç óõãêïëëçôéíïáíôßäñáóç• Óýíäåóç ôóõ óõìðëçñþìáôïò• ¸ììåóïò áíïóïöèïñéóìüò

• ÁíïóïåíæõìéêÞ áíôßäñáóç Ålisa Ðáñüìïéáò åõáéóèçóßáò êáé åéäéêüôçôáò ìå ôçí ðñþôç• ÔñïðïðïéçìÝíåò Ålisa (Dot Ålisa êáé Lepto-dipstick)

Ðßíáêáò IV. ÅõñÞìáôá åîåôÜóåùí áßìáôïò êáé ïýñùíáóèåíþí ìå ëåðôïóðåßñùóç5,16.

s ëåõêþí áéìïóöáéñßùí ìå ïõäåôåñïöéëßás ÔÊÅ (ôéìÝò ãýñù óôá 60 mm)s ïõñßáò êáé êñåáôéíßíçòs ÷ïëåñõèñßíçò ïñèïýs áìõëÜóçò ïñïý ðáñïõóßá éêôÝñïõ ùò êáé 300%s ôñáíóáìéíáóþí êáé áëêáëéêÞò öùóöáôÜóçòs CPK êáé ÌÂ êëÜóìáôïòt Ê ïñïý Þ ðáñáìïíÞ óå öõóéïëïãéêÜ åðýôåäát áéìáôïêñßôç êáé áéìïóöáéñßíçò áí ðñïêëçèåß áéìïñ-

ñáãßáÈñïìâïðåíßá ìå ôéìÝò 80-150 x 109/lÐñùôåúíïõñßá ðáñoäéêÞ óå Þðéåò ðåñéðôþóåéò, óôáèå-ñÞ óå óïâáñÝò

s áýîçóçt ìåßùóç

ëïýí Þ åìðåñéÝ÷ïõí ìç äéáãíùóìÝíåò ðåñéðôþóåéòëåðôïóðåßñùóçò5.

Ãéá íá áðïöåõ÷èåß ç ëáíèáóìÝíç äéÜãíùóçåßíáé áíÜãêç, ôïõëÜ÷éóôïí ïé éáôñïß ôùí ðåñéï-÷þí üðïõ ç íüóïò ðáñïõóéÜæåé Ýîáñóç, íá åßíáéåõáéóèçôïðïéçìÝíïé êáé êáëÜ ðëçñïöïñçìÝíïé ãéáôçí ðáèïëïãßá ôçò ëåðôïóðåßñùóçò. Êáé åðåéäÞ çëÞøç ôïõ éóôïñéêïý åßíáé èåìåëéþäïõò óçìáóßáò,ôï íá ìðïñåß êáíåßò íá èÝôåé ôéò êáôÜëëçëåò åñù-ôÞóåéò þóôå íá ðÜñåé ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ ÷ñåéÜ-æåôáé, óôçí ðåñßðôùóç ôçò ëåðôïóðåßñùóçò ÷á-ñáêôçñßæåé ðñáãìáôéêÜ ôïí éêáíü êëéíéêü éáôñü17.

Óýìöùíá ìå ôï êÝíôñï ðëçñïöïñéþí ãéá ôçíüóï ôïõ Weil, áí êÜðïéïò áóèåíÞò ðáñïõóéÜæåééóôïñéêü ðïõ ðéèáíüí íá ðáñáðÝìðåé óôç íüóï,ðñÝðåé íá èåùñçèåß üôé ðÜó÷åé ìÝ÷ñé áõôü íááðïêëåéóèåß áðü ôçí åñãáóôçñéáêÞ áíÜëõóç5.

ÄéáöïñéêÞ äéÜãíùóç èá ãßíåé áðü5,6:

Ãñßðç, ôõöïåéäÞ ðõñåôü, ðõñåôü Q, Ìðïñåë-

ëßùóç, ÂñïõêÝëëùóç, ôïîïðëÜóìùóç, åëïíïóßá,ðõåëïíåöñßôéäá, Çðáôßôéäá, ÄÜããåéï ðõñåôü, Ëïé-ìþîåéò áðü éü Hantaan, Íüóï Wegener (éäéáßôå-ñá óå ÷þñåò ãýñù áðü ôïí Éíäéêü Ùêåáíü)15.

Èåñáðåßá

Ç áíôéìåôþðéóç ôçò íüóïõ ðåñéëáìâÜíåé ÷ï-ñÞãçóç áíôéâéïôéêþí êáé ðáñÜëëçëá õðïóôçñé-êôéêÞ áãùãÞ ãéá ôéò ðïëõóõóôçìáôéêÝò âëÜâåòôçò ëåðôïóðåßñùóçò. Óå ãåíéêÝò ãñáììÝò, áí ïéåðéðëïêÝò áíôéìåôùðéóèïýí åðéôõ÷þò, ïé áóèåíåßòáíáññþíïõí óå 6-12 åâäïìÜäåò3,5,13.

Èåñáðåßá ìå áíôéâéïôéêÜ

ÐñÝðåé íá îåêéíÞóåé ôï áñãüôåñï 7-10 çìÝ-ñåò ìåôÜ ôç ëïßìùîç ãéá íá åðéôåõ÷èåß ôï êáëý-ôåñï èåñáðåõôéêü áðïôÝëåóìá. Ôá ó÷Þìáôá ðïõóõíÞèùò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åßíáé ôá åîÞò5:

• Ðåíéêéëßíç G - 2.4 ùò 3.6 åêáôïììýñéá ìï-íÜäåò/çìÝñá IV.

• ÊñõóôáëëéêÞ ðåíéêéëßíç, 6 ùò 8 åêáôïììý-ñéá ìïíÜäåò/çìÝñá äéáéñåìÝíåò óå IV êáé ÉÌ.

• ÐñïêáúíéêÞ ðåíéêéëßíç êáé êñõóôáëëéêÞ ðå-íéêéëßíç 2 ùò 2.5 åê. ìïíÜäåò/çìÝñá êáèåìéÜÉÌ. ¼ôáí ðÝóåé ï ðõñåôüò ìåéþíåôáé ç äïóï-ëïãßá óå 1 ùò 1.2 åê. ìïíÜäåò/çìÝñá êáèå-ìéÜ, óõìðëçñþíïíôáò ìéá áãùãÞ 5 ùò 7çìåñþí. Ôüôå ÷ïñçãïýíôáé 1.5 åê. ìïíÜäåò/çìÝñá ðñïêáúíéêÞò ðåíéêéëßíçò ìÝ÷ñé 2 çìÝ-ñåò ìåôÜ ôçí ðáýóç ôçò ðñùôåúíïõñßáò.

• Åñõèñïìõêßíç 250 mg/6 þñåò ãéá 5 çìÝñåò.• Äïîõêõêëßíç 250 mg p.ï. äýï öïñÝò ôçí çìÝ-ñá.

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Ê. ÐÜó÷ïò

• Ôåôñáêõêëßíç ìå ôçí åîÞò äïóïëïãßá: Áñ÷éêÞäüóç 500 mg. Áêïëïõèåß äüóç 250 mg êÜèå8 þñåò, p.o., IV Þ ÉÌ ãéá 24 þñåò. ÓôçóõíÝ÷åéá 250-500 mg/6 þñåò ãéá 6 çìÝñåò.ÓÞìåñá ç ÷ñÞóç ôåôñáêõêëßíçò óå áóèåíåßò

ìå ëåðôïóðåßñùóç ôåßíåé íá ðåñéïñéóèåß, ëüãù ôçòíåöñïôïîéêüôçôÜò ôçò. Åðßóçò ãõíáßêåò óå åãêõ-ìïóýíç êáé ðáéäéÜ äåí ðñÝðåé íá ëÜâïõí ôåôñá-êõêëßíç, ãéáôß åðçñåÜæåôáé ôï éóïæýãéï áóâåóôßïõ5.

Ç ÷ñÞóç ðåíéêéëéíþí ìðïñåß íá ðñïêáëÝóåéáíôßäñáóç Jarisch-Herxheimer (J-Ç) ìåôÜ 4 ùò5 þñåò áðü ôç ÷ïñÞãçóç, ïðüôå ðñïêáëåßôáéðõñåôüò áðü 37.8 ùò 38.4ºC, ìå Ýíôïíï ñßãïò êáéõðüôáóç. Ç áíôßäñáóç åßíáé ðñïóùñéíÞ, ü÷é áðü-ëõôá êáôáíïçôÞ êáé äåí ðñÝðåé íá áðïôåëåß áé-ôßá äéáêïðÞò ôçò èåñáðåßáò. Ùóôüóï ç êáôÜóôá-óç êÜðïéùí áóèåíþí åßíáé äõíáôü íá ÷åéñïôåñåý-óåé ëüãù ôçò áíôßäñáóçò J-Ç êáé ôåëéêÜ íá êá-ôáëÞîïõí3,5.

ÃåíéêÞ èåñáðåßá

- ¹ðéåò ìïñöÝò: Ç èåñáðåßá åßíáé óõìðôù-ìáôéêÞ. Óôá áñ÷éêÜ óôÜäéá ãßíåôáé ðñïóðÜèåéáåëÝã÷ïõ ôïõ ðõñåôïý êáé ôçò íáõôßáò ìå êáôÜ-êëéóç êáé åíõäÜôùóç. ÁíáëãçôéêÜ ÷ñçóéìïðïéïý-íôáé ãéá ôçí áíáêïýöéóç áðü ìõúêïýò ðüíïõò,åêôüò ôçò áóðéñßíçò, ç ïðïßá åßíáé äõíáôü íáðñïêáëÝóåé áéìïññáãßá. ×ñÞóç çñåìéóôéêþí ãßíå-ôáé óå ðåñéðôþóåéò Ýíôïíçò äéÝãåñóçò. Óçìáíôéêüåßíáé ç êáôÜêëéóç íá äéáñêåß 7 ùò 14 çìÝñåòãéáôß ðñþéìç êéíçôïðïßçóç åßíáé äõíáôü íá åðé-äåéíþóåé ôá óõìðôþìáôá5.

- ÓïâáñÝò ìïñöÝò: ÉêôåñéêÝò ìïñöÝò áðáé-ôïýí ðïëõóõóôçìáôéêÞ åíôáôéêÞ èåñáðåßá. Äõíá-ôü íá áðáéôçèåß ðåñéôïíáúêÞ êÜèáñóç. Áñ÷éêÜðñÝðåé íá ãßíåé åñãáóôçñôáêüò Ýëåã÷ïò ðïõ ðåñé-ëáìâÜíåé ãåíéêÞ áßìáôïò, êñåáôéíßíç, ïõñßá êáéçëåêôñïëýôåò. Óõã÷ñüíùò åðéâÜëëåôáé ùñéáßá ìÝ-ôñçóç ïýñùí, èåñìïéöáóßáò, áñôçñéáêÞò ðßåóçòêáé êáñäéáêÞò óõ÷íüôçôáò. Ï Ýëåã÷ïò ôçò çðáôé-êÞò ëåéôïõñãßáò èá ãßíåé ìå óõ÷íÞ ìÝôñçóç ôùíôñáíóáìéíáóþí ïñïý, ôïõ ÑÔ êáé ÑÔÔ. Åðßóçòèá ãßíåé çëåêôñïêáñäéïãñÜöçìá êáé áêôéíïãñá-ößá èþñáêïò5.

Áí õðÜñîïõí åíäåßîåéò áñ÷üìåíçò íåöñéêÞòáíåðÜñêåéáò ðñÝðåé íá áðáãïñåõèåß ç áðü ôïõóôüìáôïò ëÞøç õãñþí êáé íá áêïëïõèçèåß äßáéôá

åëåýèåñç ðñùôåúíçò ìå ðïëëïýò õäñïãïíÜíèñá-êåò5. Ïëéãïõñßá ëüãù áöõäÜôùóçò Þ õðüôáóçòìðïñåß íá äéïñèùèåß áìÝóùò ìå áíáðëÞñùóçõãñþí. Ç öïõñïóåìßäç äõíáôü íá âïçèÞóåé ðñïòôçí êáôåýèõíóç áõôÞ. Óå ðåñßðôùóç ïîåßáò íå-öñéêÞò áíåðÜñêåéáò (ÏÍÁ) ðñÝðåé í' áñ÷ßóåéðåñéôïíáúêÞ êÜèáñóç ðñéí ç ïõñßá öèÜóåé ôá 35mmol/É êáé íá óõíå÷éóèåß ìÝ÷ñé íá áðïêáôáóôá-èåß ç íåöñéêÞ ëåéôïõñãßá. Ç ÏÍÁ åßíáé óõíÞèùòìç ïëéãïõñéêÞ, áëëÜ õðÜñ÷ïõí êáé ïëéãïõñéêÝòðåñéðôþóåéò, üðùò äéáðéóôþèçêå êáé óå åñãáóßáìå åðôÜ áóèåíåßò ìå íüóï ôïõ Weil óôï íïóïêï-ìåßï Ã. ÐáðáíéêïëÜïõ Èåóóáëïíßêçò16.

Ðñüãíùóç ôçò íüóïõ - åììÝíïõóáëåðôïóðåßñùóç óôïí Üíèñùðï

Áí äåí åìöáíßóåé ßêôåñï ï áóèåíÞò áíáññþ-íåé ðëÞñùò, óå 2-6 åâäïìÜäåò. Ðáñïõóßá éêôÝñïõ,ç ëåðôïóðåßñùóç ìðïñåß íá ïäçãÞóåé óôï èÜíáôïóå ðïóïóôü 1-6% ëüãù íåöñéêÞò, çðáôéêÞò ÞìõïêáñäéáêÞò áíåðÜñêåéáò. Ï êëéíéêüò éáôñüòìðïñåß íá åêôéìÞóåé ôçí Ýêâáóç ôçò íüóïõ ìåâÜóç ðÝíôå ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ18:1. Äýóðíïéá2. Ïëéãïõñßá3. ÊõøåëéäéêÝò äéçèÞóåéò4. Áíùìáëßåò åðáíáðüëùóçò óôï ÇÊÃ5. Áñéèìüò ëåõêþí áéìïóöáéñßùí > 12.900/mm3

Áí ðñüêåéôáé ãéá åíäïìÞôñéá ëïßìùîç, ôüôåðñïêáëåßôáé èÜíáôïò ôïõ åìâñýïõ, áðïâïëÞ, ðñüù-ñïò ôïêåôüò Þ óõããåíÞò ëåðôïóðåßñùóç11.

Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá áíáöÝñåôáé ìéá ðåñßåñ-ãç íïóïëïãéêÞ ïíôüôçôá- ç ïðïßá ðñïóâÜëëåé ôï10% ðåñßðïõ üóùí Ý÷ïõí áóèåíÞóåé áðü ëåðôï-óðåßñùóç, äéáñêåß áñêåôÜ ÷ñüíéá êáé ïíïìÜæåôáéåììÝíïõóá ëåðôïóðåßñùóç. Ç ãíþóç ðïõ õðÜñ÷åéãýñù áðü ôçí êáôÜóôáóç áõôÞ åßíáé ëéãïóôÞ,åíþ ç Ýñåõíá ðïõ äéåîÜãåôáé åßíáé ðåñéïñéóìÝ-íç19. Ôá óõìðôþìáôá ðïõ ôç ÷áñáêôçñßæïõí åß-íáé ôá åîÞò19:

• Êåöáëáëãßåò: Åðáíáëáìâáíüìåíåò, óõ÷íÜóõíïäåõüìåíåò áðü íáõôßá.

• Ïöèáëìéêü Üëãïò óõíïäåõüìåíï ìåñéêÝò öï-ñÝò áðü ïðôéêÝò äéáôáñá÷Ýò.

• ×ñüíéá êüðùóç.• ÊáôÜèëéøç, ìåëáã÷ïëßá.• Øõ÷ïëïãéêÝò ìåôáâïëÝò: Ïé ïéêïãÝíåéåò ôùí

Ê. ÐÜó÷ïò Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

áóèåíþí ôïõò ÷áñáêôçñßæïõí ùò êõêëïèõìé-êïýò- åõÝîáðôïõò- áíôéêïéíùíéêïýò.

• Ìåôáëïéìþäçò åãêåöáëïìõåëßôéäá.Ç áéôéïëïãßá ôçò íïóïëïãéêÞò áõôÞò ïíôüôç-

ôáò åßíáé Üãíùóôç. Ðéèáíïëïãåßôáé üôé ðñïêáëåß-ôáé üôáí ïé ëåðôüóðåéñåò áðïéêßóïõí ðåñéï÷Ýòôïõ áíèñþðéíïõ óþìáôïò ðïõ äåí ðñïóôáôåýï-íôáé áðü ôï áíïóïëïãéêü óýóôçìá, üðùò ï åãêÝ-öáëïò, ôá íåýñá ðßóù áðü ôïõò ïöèáëìïýò, ôáíåöñéêÜ óùëçíÜñéá. Ç óõìðôùìáôïëïãßá åßíáéãåãïíüò üôé ôáéñéÜæåé ìå áõôÝò ôéò ðåñéï÷Ýò19.

Ç åììÝíïõóá ëåðôïóðåßñùóç äåí áðåéëåßÜìåóá ôç æùÞ ôïõ áóèåíïýò. ÕðÜñ÷åé ùóôüóï çðéèáíüôçôá íá îåóðÜóåé íÝá ëïßìùîç ìåôÜ áðüìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, ìå üëïõò ôïõò ãíù-óôïýò êéíäýíïõò. Ãé' áõôü ðñïôåßíåôáé åðáíáëáì-âáíüìåíç áíôéâéïôéêÞ áãùãÞ19.

Ðñïöýëáîç

Ãéá íá åëá÷éóôïðïéçèåß ï êßíäõíïò ìüëõíóçò,ôï éäáíéêü ìÝôñï åßíáé ç áðïöõãÞ ðáñáìïíÞò óåãëõêÜ íåñÜ2. Ïé øáñÜäåò êáé üóïé åñãÜæïíôáéäßðëá óå ü÷èåò ðñÝðåé íá öïñïýí ìðüôåò áäéÜ-âñï÷á ñïý÷á êáé ãÜíôéá. ÅéäéêÜ ïé øáñÜäåò êéí-äõíåýïõí ðåñéóóüôåñï, áöïý åßíáé åðéññåðåßò óåìéêñïôñáõìáôéóìïýò ìå áãêßóôñéá êáé ìá÷áßñéá.Åîõðáêïýåôáé üôé øÜñéá ðïõ ðéÜóôçêáí óå åðé-êßíäõíåò ðåñéï÷Ýò äåí ðñÝðåé íá êáôáíáëùèïýí20.

Ïé áèëçôÝò ôïõ ãïõúíôóÝñöéãê, ôïõ êáíü, ïéåñãÜôåò áðï÷åôåýóåùí êáé ïé óðçëáéïëüãïé ðñÝ-ðåé åðßóçò íá öïñïýí áäéÜâñï÷á êáé ãÜíôéá êáéíá êáëýðôïõí ìå áäéÜâñï÷ïõò åðéäÝóìïõò êÜèåïñáôÞ áìõ÷Þ. Íá áðïöåýãïõí äå íá âõèßóïõí ôïêåöÜëé ôïõò óôï íåñü Þ íá ðéïýí íåñü. Ñïõ÷éóìüòðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå óå åðéêßíäõíç ðåñéï÷Þ ðñÝ-ðåé íá áðïëõìáßíåôáé. Áí ãéá êÜðïéï ëüãï åðé-âÜëëåôáé ç ðáñáìïíÞ óå ìïëõóìÝíï íåñü, áðáé-ôåßôáé åâäïìáäéáßá ëÞøç äïîïêõêëßíçò20.

ÔÝëïò óôá ìÝôñá ðñïöýëáîçò óõìðåñéëáìâÜ-íïíôáé ç êáôáðïëÝìçóç ôùí ôñùêôéêþí óôïõò÷þñïõò åñãáóßáò êáé êáôïßêïõò, êáèþò êáé ïåìâïëéóóìüò ôùí ïéêéáêþí æþùí ìå åìâüëéá ðïõðåñéÝ÷ïõí ôïõò ïñüôõðïõò ôçò ðåñéï÷Þò2. Åìâï-ëéáóìüò óõíéóôÜôáé êáé ãéá ôïõò áíèñþðïõò ðïõôï åðÜããåëìá Þ ï ôñüðïò äéáâßùóÞò ôïõò åãêõ-ìïíåß õøçëü êßíäõíï ìüëõíóçò11.

Ç ëåðôïóðåßñùóç óôïí åëëáäéêü ÷þñï

Óôçí ÅëëÜäá Ý÷ïõí ðáñáôçñçèåß ìåìïíùìÝ-íá êñïýóìáôá üðùò êáé åðéäçìßáò ôçò íüóïõ. Ôï1918 áíáöÝñåôáé åðéäçìßá óôéò Ýíïðëåò äõíÜ-ìåéò, åíþ ôçí ðåíôáåôßá 1918-1922 áíáöÝñïíôáéðïëõÜñéèìåò ðåñéðôþóåéò ëåðôïóðåßñùóçò óå óôñá-ôéþôåò óôç Èåóóáëïíßêç. Ôï 1923 óçìåéþíåôáéåðéäçìßá óôç ÌõôéëÞíç êáé ôï 1931 óôçí Êåöá-ëïíéÜ êáé ôç Óýñï6. Ôï 1954 ï ïñüôõðïò L. icter-ohaemorrhagiae ðñïêáëåß åðéäçìßá óôï Áóâåóôï-÷þñé Èåóóáëïíßêçò2. Óôï äéÜóôçìá 1951-1955äçëþèçêáí 55 êñïýóìáôá ëåðôïóðåßñùóçò ìå 46èáíÜôïõò6.

Ï ÁíôùíéÜäçò óôç äéäáêôïñéêÞ ôoõ äéáôñéâÞôï 1976 áíáöÝñåé üôé ïé ïñïëïãéêÝò ïìÜäåò ðïõåðéêñáôïýí óôç ÷þñá ìáò åßíáé ç L. icterohaem-orrhagiae, ç L. canicola êáé ç L. autumnalis6.

Óôç Èåóóáëïíßêç óå åîÝôáóç ôïõ ïñïý áßìá-ôïò åêäïñÝùí, ïäïêáèáñéóôþí êáé åñãáôþí áðï-÷åôåýóåùí âñÝèçêáí áíôéóþìáôá Ýíáíôé ôùí ïñï-ôýðùí L. icterohaemorrhagiae, L. canicola, L.pyrogenes. Åðßóçò áíôéóþìáôá Ýíáíôé äéáöüñùíïñïëïãéêþí ïìÜäùí ôïõ âáêôçñéäßïõ âñÝèçêáíêáé óôïí ïñü áãñïôþí ôùí íïìþí Çìáèßáò êáéÊáôåñßíçò2.

Óå åñãáóßá ôçò ÐáèïëïãéêÞò ÊëéíéêÞò ôïõíïóïêïìåßïõ åéäéêþí ðáèÞóåùí ôçò Èåóóáëïíß-êçò, áíáöÝñåôáé üôé ôç äåêáåôßá 1984-1993 äéá-ãíþóèçêáí 44 ðåñéóôáôéêÜ ëåðôïóðåßñùóçò, áðüôá ïðïßá 6 êáôÝëçîáí. Áðü ôçí åñãáóßá ðñïêý-ðôåé óçìáíôéêÞ áýîçóç ôùí êñïõóìÜôùí ìåôÜ ôï1980, ãåãïíüò ðïõ áðïäüèçêå óôï êïéíùíéêïïé-êïíïìéêü åðßðåäï êáé ôéò óõíèÞêåò äéáâßùóçò óôçíÅëëÜäá ôùí Áëâáíþí êáé ôùí ìåôáíáóôþí áðüôçí ðñþçí Ó. ¸íùóç, ïé ïðïßïé êáé áðïôåëïýíÝíá ìåãÜëï ðïóïóôü ôùí áóèåíþí21.

Óôá äéáãñÜììáôá 1 êáé 2 öáßíåôáé ç åðéäç-ìéïëïãéêÞ åéêüíá ôçò íüóïõ óôçí ÅëëÜäá ôá Ýôç1998 êáé 199922. Óôï äéÜãñáììá 3 ðáñïõóéÜæï-íôáé ôá êñïýóìáôá ôçò áóèÝíåéáò óôïí åëëáäéêü÷þñï, óå åôÞóéá âÜóç, áðü ôï 1984 ùò ôï 1997(ôá óôïé÷åßá ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôéò êáôÜ ôüðïõòÍïìáñ÷ßåò).

Åîáéôßáò ôçò áõîáíüìåíçò åðßðôùóçò, ôçòâáñýôçôáò ôùí êëéíéêþí óõìðôùìÜôùí êáé ôçòáíÜãêçò Ýãêáéñçò áíß÷íåõóçò åðéäçìéþí, ç ëå-ðôïóðåßñùóç óôç ÷þñá ìáò áíÞêåé óôá õðï÷ñåù-ôéêþò äçëïýìåíá ðåñéóôáôéêÜ óôï Åèíéêü êÝíôñïåðéäçìéïëïãéêÞò ðáñáêïëïýèçóçò êáé ðáñÝìâá-

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Ê. ÐÜó÷ïò

ÄéÜãñáììá 1. ÅðéäçìéïëïãéêÞ äåäïìÝíá ëåðôïóðåßñùóçò 1998

ÄéÜãñáììá 2. Êñïýóìáôá ëåðôïóðåßñùóçò ôï 1999 (ðñïóùñéíÜ óôïé÷åßá Íïìáñ÷éþí)

ÌÜñôéïò: Íïìüò ÐÝëëáòÁðñßëéïò: Íïìüò ÊáâÜëáò êáé ÐÝëëáòÉïýíéïò: Íïìüò Æáêýíèïõ, ÐÝëëáò êáé ×áíßùíÉïýëéïò Íïìüò ÇëåßáòÁýãïõóôïò: Íïìïß Áéôùëïáêáñíáíßáò êáé ×áíßùíÓåðôÝìâñéïò: Íïìïß ÁôôéêÞò, ÊïæÜíçò, Ìåóóçíßáò êáé ×áíßùíÏêôþâñéïò: Íïìüò ÁôôéêÞò êáé Êéëêßò

Ê. ÐÜó÷ïò Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

ÄéÜãñáììá 3. Êñïýóìáôá ëåðôïóðåßñùóçò óôçí ÅëëÜäá (áíåðßóçìá óôïé÷åßá ôïõ Õðïõñãåßïõ Õãåßáò áðü Íïìáñ÷ßåò)

óçò (ÅÊÅÐÁÐ).

Âéâëéïãñáößá

1. The Weil’s Disease Information Center. Weil’sDisease. 1997. http://www.gbfx.freeserve.co.uk/wdic/

2. I. Ðáðáðáíáãéþôïõ. Ëåðôüóðåéñåò. ÉáôñéêÞ ìé-êñïâéïëïãßá êáé áíïóïâéïëïãßá. ÐáñáôçñçôÞò,Èåóóáëïíßêç, 1994, óåë. Â:278-287.

3. B. Wesley Farr. Leptospirosis. Clinical infec-tious diseases, 21:1-8, 1995,

4. G. Lennette, A. Balows, W. Hausler, J. Shadomy.Leptospira. Manual of clinical microbiology. 473-477, 1985.

5. The Weil's Disease Information Center. Lept-ospirosis: Medical professional's guide. 1997.http://www.gbfx.freeserve.co.uk/wdic/sympt-med.html

6. Óô. Áëåîßïõ-ÄáíéÞë. Ëåðôïóðåßñùóç. Ìéêñïâéï-ëïãéêÜ ÷ñïíéêÜ, 14:21-27, 1998.

7. S.R. Zaki, W.J. Shieh. Leptospirosis associatedwith outbreak of acute febrile illness and pul-

monary haemorrhage. Nicaragua,1995 (Lettersto the editor). The Lancet, 347:535-536, 1996.

8. India urged to act against leptospirosis. Nature,392:4, 1998.

9. The Weil's Disuse Information Center. Weil’sDisease: transmission methods. 1997. http://www.gbfx.freeserve.co.uk/wdic/howget.html

10. From the centers for disease controI and pre-vention. Outbreak of Leptospirosis among white-water rafters-Costa Rica, 1996. MMWR, 46:577-579, 1997.

11. É. ÌåëÜò, Á. ÆáöåéñÜôïõ, Ó. Êßôóïõ-Êõñéáêï-ðïýëïõ. Ðåñßðôùóç ëåðôïóðåßñùóçò ìå åêäÞëù-óç ïîåßáò áíáðíåõóôéêÞò áíåðÜñêåéáò êáé âñá-÷åßá áíáóêüðçóç. ÅöáñìïóìÝíç ÊëéíéêÞ Ìéêñï-âéïëïãßá, 4:83-90, 1999.

12. R. Van Grevel, P. Speelman, C. Gravekamp, W.Terpstra. Leptospirosis in travelers. Clinical in-fectious diseases, 19:132-134, 1994.

13. J. Wenger, Á. Kaufmann. Ëåðôïóðåéñþóåéò. Ste-in Ðáèïëïãßá. ÉáôñéêÝò åêäüóåéò Ð.×. Ðáó÷áëß-äçò, ÁèÞíá, 1997, óåë. 871-874.

14. C. Henk, L. Kramer, M. Schoder, A. Bankier,K. Ratheiser, G. Mostbeck. Weil Disease: Im-portance of imaging findings for early diagno-

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Ê. ÐÜó÷ïò

sis, Joumal of Computer Assisted Tomography,20:609-612, 1996.

15. F. Paganin, B.A. Gauzere, N. Lugagne. Ph. Blanc,X. Robin. Bronchoalveolar lavage in rapid diag-nosis of leptospirosis. The Lancet, 347:1562-1563, 1996.

16. Ê. Ìáõñïìáôßäçò, Ê. Ãêüãêïò, Â. ÊáñáëÞ, Å.ÊáñáãéÜííç, Ã. ÁíäñïõëÜêçò, Å. ÐÜãêáëïò, Ê.Óüìðïëïò. Ïîåßá íåöñéêÞ áíåðÜñêåéá óå áóèå-íåßñ ìå óýíäñèìï Weil. ÅëëçíéêÞ ÉáôñéêÞ.63.5:417-422, 1997.

17. R. Kreisberg. Clinical problem-solving. The NewEngland Joumal of Medicine, 329:413-416, 1993.

18. H. Dupont, D. Perdrizet, J. Perie, S. Hansen, B.Jarrige, J. Daijardin. Leptospirosis: Prognosticfactors associated with mortality. Clinical in-

fectious diseases, 25:720-724, 1997.19. The Weil's Disease Information Center. Per-

sistent human leptospirosis [updated May 1999].http://www.dfm.livjm.ac.uk/wdic/persist.html

20. The Weil's Diseáse Information Center. Weil’sDisease: minimising the risks. 1997. http://www.gbfx.freeserve.co.uk/wdic/precaut.html

21. Á. Ðáðá÷ñÞóôïõ, Ó. Óïõñãêïýíç, Ö. ÐÝãéïò, Ç.Ôóïñëßíçò. ÁóõíÞèç óðÜíéá ëïéìþäç íïóÞìáôáóôç äåêáåôßá 1984-1993. Ãáëçíüò, 38:183-194,1996.

22. Åèíéêü êÝíôñï åðéäçìéïëïãéêÞò ðáñáêïëïýèçóçòêáé ðáñÝìâáóçò (ÅÊÅÐÁÐ). Ëåðôïóðåßñùóç.Åðéäçìéïëïãéêü äåëôßï ëïéìùäþí íïóçìÜôùíÅëëÜäïò 2(4), 2(5), 2(6), 2(7), 2(8), 2(9), 2(10),2(11), 2(12), 2(13), 1999.

Ê. ÐÜó÷ïò Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

4ç ÐáãêñÞôéá ÓõíÜíôçóç ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞòÁñ÷Üíåò-ÇñÜêëåéï, 17 Éïõíßïõ 2000

ÓÕÍÅÄÑÉÁ-ÓÕÍÁÍÔÇÓÅÉÓ

CONFERENCES-MEETINGSPrimary Heatlh Care, Volume 12, Number 2, 99-100, 2000ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 99-100, 2000

Ìå åðéôõ÷ßá ïëïêëçñþèçêå ç 4ç ÐáãêñÞôéáÓõíÜíôçóç ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò ðïõ ðñáãìáôïðïéÞ-èçêå óôéò 17 Éïõíßïõ 2000 óôéò Áñ÷Üíåò Çñá-êëåßïõ êáé ðïõ ïñãáíþèçêå áðü ôï ôìÞìá ÊñÞ-ôçò ôçò ÅËÅÃÅÉÁ óå óõíåñãáóßá ìå ôçí ÊëéíéêÞÊïéíùíéêÞò êáé ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò ôïõ Ðá-íåðéóôçìßïõ ÊñÞôçò, õðü ôçí áéãßäá ôçò Íïìáñ-÷éáêÞò Áõôïäéïßêçóçò Çñáêëåßïõ êáé ôïõ ÄÞìïõÁñ÷áíþí ðïõ öéëïîÝíçóå ôç óõíÜíôçóç áõôÞ óôçíáßèïõóá ôïõ ÊÁÐÇ ôïõ ÄÞìïõ.

Ôçí çìåñßäá ðáñáêïëïýèçóáí êáôÜ êýñéïëüãï åéäéêåõìÝíïé êáé åéäéêåõüìåíïé Ãåíéêïß Éá-ôñïß, áëëÜ Þôáí éêáíïðïéçôéêÞ ç ðáñïõóßá êáéÜëëùí åðáããåëìáôéþí õãåßáò ðïõ ðñïóöÝñïõíõðçñåóßåò óå åðßðåäï ÐñùôïâÜèìéáò ÖñïíôéäáòÕãåßáò.

Ôçí Ýíáñîç ôùí åñãáóéþí ÷áéñÝôçóáí ï Áíôé-íïìÜñ÷çò Çñáêëåßïõ ê. Äüíäáò, ï ÄÞìáñ÷ïò Áñ-÷áíþí ê. Áñíáïýôçò êáé ï Ðñüåäñïò ôïõ éáôñé-êïý Óõëëüãïõ Çñáêëåßïõ ê. ÑïêáäÜêçò.

Ôï ðñüãñáììá ðåñéëÜìâáíå äýï óôñïããýëåòôñÜðåæåò. Óôçí ðñþôç óôñïããõëÞ ôñÜðåæá ðïõóõíôüíéæå ï ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò Êïéíùíé-êÞò êáé ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò ôïõ Ðáíåðéóôç-ìßïõ ÊñÞôçò ê. ÁíáóôÜóéïò ÖéëáëÞèçò, ìå èÝìá:"Ïé Äñáóôçñéüôçôåò ôùí ÊÝíôñùí Õãåßáò óôçíÊñÞôç" óõììåôåß÷áí äþäåêá áðü ôá äåêáåðôÜÊÝíôñá Õãåßáò ôçò ÊñÞôçò (Íïìüò ×áíßùí: Ê.Õ.ÂÜìïõ, ÊáíôÜíïõ êáé ÊéóóÜìïõ - Íïìüò Ñåèý-ìíçò: Ê.Õ. Áãßáò ÖùôåéíÞò, Áíùãåßùí, ÐåñÜìá-ôïò êáé Óðçëßïõ - Íïìüò Çñáêëåßïõ: Ê.Õ. ¢íùÂéÜííïõ, Áñêáëï÷ùñßïõ êáé ×Üñáêá - ÍïìüòËáóéèßïõ: Íïóïêïìåßï - Ê.Õ. ÉåñÜðåôñáò êáéÍïóïêïìåßï - Ê.Õ. Óçôåéáò). Ïé åéóçãçôÝò ôùíÊÝíôñùí Õãåßáò ìåôÜ áðü ìéá óýíôïìç áíáöïñÜ

óôá äçìïãñáöéêÜ óôïé÷åßá ôçò ðåñéï÷Þò åõèýíçòôïõò êáé ôïõ áíèñþðéíïõ äõíáìéêïý ðïõ õðçñå-ôåß óå áõôÜ, ðëçñïöüñçóáí ôïõò óõíÝäñïõò ãéáôéò õðçñåóßåò ðïõ ðáñÝ÷ïíôáé óôï ÊÝíôñï Õãåßáò,ãéá ôéò äñáóôçñéüôçôåò ðïõ áíáðôýóóïíôáé óôçíêïéíüôçôá, ãéá ôçí ÷ñÞóç ôùí õðçñåóéþí õãåßáòáðü ôïõò êáôïßêïõò ãéá ôá êýñéá ðñïâëÞìáôáõãåßáò ôïõ ðëçèõóìïý, ãéá ôéò äéÜöïñåò åêðáé-äåõôéêÝò êáé åñåõíçôéêÝò äñáóôçñéüôçôåò ðïõ Ý÷ïõíáíáðôýîåé, êáèþò êáé ãéá ôá ðñïâëÞìáôá ïñãÜ-íùóçò êáé ëåéôïõñãßáò ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò ðïõÝ÷ïõí êáôáãñÜøåé êáé ïé ðñïôÜóåéò ãéá ôïõò ôñü-ðïõò åðßëõóÞò ôïõò.

Óôï äåýôåñï óôñïããõëü ôñáðÝæé ðïõ åß÷å ùòèÝìá ôçí ìåôáðôõ÷éáêÞ Ýñåõíá óôçí ÊñÞôç êáéðïõ óõíôüíéæå ï Åðßêïõñïò ÊáèçãçôÞò Êïéíùíé-êÞò êáé ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò ôïõ Ðáíåðéóôç-ìßïõ ÊñÞôçò ê. ×ñÞóôïò ËéïíÞò, ïé åéóçãçôÝòåíçìÝñùóáí ôïõò óõíÝäñïõò ãéá ôï èÝìá, ôïõòóêïðïýò êáé ôá Ýùò óÞìåñá áðïôåëÝóìáôá ôçòÄéäáêôïñéêÞò ôïõò ÄéáôñéâÞò. Ôá èÝìáôá ôçò ôñÜ-ðåæáò áõôÞò áöïñïýóáí ôá áñ÷åßá èíçóéìüôçôáòêáé íïóçñüôçôáò óôçí êïéíüôçôá, ôçí áêñÜôåéáïýñùí êáé ôï ñüëï ôïõ åðáããåëìáôßá õãåßáò, ôéòõðçñåóßåò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò óåöïéôçôÝò, ôï Åpisode of cafe êáé ôá óõóôÞìáôáðëçñïöïñéêÞò óôçí ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ, ôéò ÕðçñåóßåòÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò óå Ýíá ÄÞìï, ôçí õðåñ-ôñïößá ôïõ ðñïóôÜôç, ôï âñïã÷éêü Üóèìá, ôçíçðáôßôéäá-C êáé ôçí åðéäçìéïëïãéêÞ Ýñåõíá óôçíøõ÷éáôñéêÞ íïóçñüôçôá.

Áêïëïýèçóå óõæÞôçóç ðïõ óõíôüíéóå ï Ðñüå-äñïò ôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞòê. ÌðïäïóÜêçò Ìåñêïýñçò áñ÷éêÜ ìå åðßêåíôñïôá èÝìáôá ôçò óõíÜíôçóçò êáé óôç óõíÝ÷åéá ãå-

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

100

Ê. ÐÜó÷ïò

íéêÜ êáé ðïõ åðéêåíôñþèçêå éäéáßôåñá áðïêëåé-óôéêÜ óôï èÝìá ôçò åêðáßäåõóçò êáé ìåôåêðáß-äåõóçò óôç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ.

Êëåßíïíôáò ôç óõíÜíôçóç ï õðåýèõíïò ôçòÏñãáíùôéêÞò ÅðéôñïðÞò êáé ôïõ ÔìÞìáôïò ÊñÞ-ôçò ôçò ÅËÅÃÅÉÁ, åõ÷áñßóôçóå üëïõò üóïõò óõ-íåôåëÝóáí óôçí åðéôõ÷ßá ôçò óõíÜíôçóçò, åíçìÝ-ñùóå ãéá ôçí ðñïóðÜèåéá ðïõ èá ãßíåé ãéá ôçíåêôýðùóç ôüìïõ ðñáêôéêþí ôçò óõíÜíôçóçò, ãéáôá ìåôåêðáéäåõôéêÜ ìáèÞìáôá ðïõ èá ïñãáíù-èïýí ôï åñ÷üìåíï áêáäçìáúêü Ýôïò áðü ôçí Êëé-

íéêÞ ÊïéíùíéêÞò êáé ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò êáéðñïáíÞããåéëå ôç äéåîáãùãÞ ôçò 5çò ÓõíÜíôçóçòÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò óôéò áñ÷Ýò Éïõíßïõ ôïõ 2001óôï Íïìü ×áíßùí óå äçìïôéêü äéáìÝñéóìá ôçòðåñéï÷Þò åõèýíçò ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò ÂÜìïõ.

Áíôþíçò ÌðáôßêáòÃåíéêüò Éáôñüò

ÅðéìåëçôÞò Á' ÅÓÕ, Ê.Õ. ÐåñÜìáôïòÕðåýèõíïò ÔìÞìáôïò ÊñÞôçò

ôçò ÅËÅÃÅÉÁ

101

Ê. ÐÜó÷ïò Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 2000

ÌåôåêðáéäåõôéêÜ ÌáèÞìáôá 2000-2001ÅéäéêåõïìÝíùí óôç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ "ÉððïêñÜôåéï" Ð.Ã.Í. Áèçíþí

ÓÕÍÅ×ÉÆÏÌÅÍÇ ÅÊÐÁÉÄÅÕÓÇ

CONTINUING EDUCATIONPrimary Heatlh Care, Volume 12, Number 2, 101-102, 2000ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 2, 101-102, 2000

ÄåõôÝñá 13.30-14.30

Áßèïõóá Óõãêåíôñþóåùí Á' ÐñïðáéäåõôéêÞò ÊëéíéêÞò

v 2 Ïêôùâñßïõ 2000Oîåßåò êáôáóôÜóåéò óôï óáê÷áñþäç äéáâÞôçÂ. ÊáñáìÜíïò, Áíáðë. Êáè. Ðáèïëïãßáò

v 9 Ïêôùâñßïõ 2000ÐñïóÝããéóç áóèåíþí ìå óáê÷áñþäç äéáâÞôçôýðïõ ÉÉ óôçí Ð.Ö.Õ.×. Ôïýíôáò, Åðéê. Êáè. Ðáèïëïãßáò

v 23 Ïêôùâñßïõ 2000ÐñïóÝããéóç êáé áíôéìåôþðéóç õðåñëéðéäáéìé-êïý áóèåíïýòÉ. Óêïýìáò, Åðéì. Á', ÊáñäéïëüãïòÄ. ÆåúìðÝêçò, Åéäéêåõüìåíïò Ãåíéêüò Éáôñüò

v 30 Ïêôùâñßïõ 2000Ëïéìþîåéò áíáðíåõóôéêïý óôçí êïéíüôçôáÓð. ÍôïõñÜêçò, Åðéê. Êáè. Ðáèïëïãßáò

v 6 Íïåìâñßïõ 2000Ðåðôéêü Ýëêïò (äéáãíùóôéêÞ ðñïóðÝëáóç êáéèåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç)Ì.Ì. ÊùíóôáíôïõëÜêçò, ËÝêôïñáò ×åéñïõñ-ãéêÞò

v 13 Íïåìâñßïõ 2000Êïéëéáêü ÜëãïòÂ. ÊáôåñãéáííÜêçò, Áíáðë. Êáè. ×åéñïõñãé-êÞòÄ. ÔóïõêáëÜò, Åéäéêåõüìåíïò Ãåíéêüò Éáôñüò

v 20 Íïåìâñßïõ 2000Öõìáôßùóç (Ðñüëçøç, äéÜãíùóç, èåñáðåßá)Ê. Ðáðáãåùñãßïõ, Åðéóô. ÓõíåñãÜôçò Ðáí/ìßïõ ÁÈçíþí, Ðíåõìïíïëüãïò

v 27 Íïåìâñßïõ 2000Åíäåßîåéò êáé åõñÞìáôá áðåéêïíéóôéêïý åëÝã-÷ïõ óå ðåñéóôáóôéêÜ Ð.Ö.Õ.Í. ÃáâáëÜò, Åðéì. Á', Áêôéíïëüãïò

v 4 Äåêåìâñßïõ 2000Äéáôáñá÷Ýò óõíáéóèÞìáôïò (ÊáôÜèëéøç)Á. ÌáÀëçò, Áíáðë. Êáè. Øõ÷éáôñéêÞòÁ. Ìáñéüëçò, Åéäéêåõüìåíïò Ãåíéêüò Éáôñüò

v 11 Äåêåìâñßïõ 2000ÁíáéìßåòÁ. ÌáñÞò, Áíáðë. Ä/íôÞò, ÐáèïëüãïòÄ. ÔóïõêáëÜò, Åéäéêåõüìåíïò Ãåíéêüò Éáôñüò

v 18 Äåêåìâñßïõ 2000ÐáñçãïñçôéêÞ èåñáðåßá-öñïíôßäá áóèåíþí ìåíåïðëáóìáôéêÞ íüóïÃ. ÓáìÝëçò, Åðéì. Á', Ïãêïëüãïò

v 15 Éáíïõáñßïõ 2001ÏñïëïãéêÞ äéÜãíùóç çðáôßôéäùíÓð. ÍôïõñÜêçò, Åðéê. Êáè. Ðáèïëïãßáò

v 22 Éáíïõáñßïõ 2001Ç ðñþôç åðáöÞ ìå ôïí åìöñáãìáôßá áóèåíÞÊ. ÓôñÜôïò, Åðéì. Á', Êáñäéïëüãïò

v 29 Éáíïõáñßïõ 2001Áíôéìåôþðéóç äçëçôçñéÜóåùíÁ. ÌïõëáêÜêçò, Áíáðë. Ä/íôçò, Ðáèïëüãïò

v 5 Öåâñïõáñßïõ 2001×ñüíéåò áðïöñáêôéêÝò ðíåõìïíïðÜèåéåòÊ. Ðáðáãåùñãßïõ, Åðéóô. ÓõíåñãÜôçò Ðáí/

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

102

Ê. ÐÜó÷ïò

ìßïõ Áèçíþí, ÐíåõìïíïëüãïòÐ. ÐáðáãåùñãÜêç, Åéäéêåõüìåíç ÃåíéêÞ Éá-ôñüò

v 12 Öåâñïõáñßïõ 2001ÁõôïÜíïóá íïóÞìáôáÌ. Äçìïðïýëïõ, Åðéì. Á', Ðáèïëüãïò

v 19 Öåâñïõáñßïõ 2001×ïëïóôáôéêÜ óýíäñïìáÉ. Êïóêßíáò, Åðéê. Êáè. Ðáèïëïãßáò

v 5 Ìáñôßïõ 2001ÈåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç áñôçñéáêÞò õðÝñ-ôáóçòÊ. Ôóéïýöçò, Åðéóô. ÓõíåñãÜôçò Ðáí/ìßïõÁèçíþí, ÊáñäéïëüãïòÁ. Ìáñéüëçò, Åéäéêåõüìåíïò Ãåíéêüò Éáôñüò

v 12 Ìáñôßïõ 2001Óõãêïðôéêü åðåéóüäéïÉ. ÊáëëéêÜæáñïò, Áíáðë. Ä/íôÞò, Êáñäéïëï-ãßáòÉ. Åëåõóéíéþôçò, Åðéóô. ÓõíåñãÜôçò Ðáí/ìßïõÁèçíþí, Ðáèïëüãïò

v 19 Ìáñôßïõ 2001ÄéáãíùóôéêÞ ðñïóðÝëáóç êáé áíôéìåôþðéóçáóèåíïýò óå êùìáôþäç êáôÜóôáóçÌ. ÓêïõíÜêçò, Áíáðë. Ä/íôÞò Ðáèïëüãïò

v 26 Ìáñôßïõ 2001Äåîéüôçôåò ôùí Ãåíéêþí Éáôñþí óôá ðëáßóéáôçò ðáñï÷Þò Ð.Ö.Õ.Å. Èçñáßïò, Åðéì. Â', Ãåíéêüò Éáôñüò, ÊÝíôñïÕãåßáò Ëáõñßïõ

v 2 Áðñéëßïõ 2001Øõ÷ïêéíçôéêÞ áíÜðôõîç êáé åîÝëéîç ôïõ ðáé-äéïýÄ. Ëéáíïý, Åðéì. Á', ÐáéäßáôñïòÐ. ÐáðáãåùñãÜêç, Åéäéêåõüìåíç ÃåíéêÞ Éá-ôñüò

v 23 Áðñéëßïõ 2001Åñìçíåßá êáé áîéïëüãçóç åñãáóôçñéáêþí áðï-ôåëåóìÜôùíÍ. Áëåîáíäñüðïõëïò, Áíáðë. Ä/íôÞò, Âéïðá-èïëüãïòÄ. ÆåúìðÝêçò, Åéäéêåõüìåíïò Ãåíéêüò Éáôñüò

v 7 ÌáÀïõ 2001ÅììçíüðáõóçÉ. ÄéáêÜêçò, Ä/íôÞò, ÃõíáéêïëüãïòÅ. ÔóåôóÝêïõ Åéäéêåõüìåíç ÃåíéêÞ Éáôñüò

v 14 ÌáÀïõ 2001Áíôéìåôþðéóç áóèåíïýò ìå êáñäéáêÞ áíåðÜñ-êåéáÊ. Ôåíôïëïýñçò, Åðéê. Êáè. Êáñäéïëïãßáò

v 21 ÌáÀïõ 2001Áíôéìåôþðéóç áóèåíþí ìå ïîÝá íåöñïëïãéêÜðñïâëÞìáôá áðü ôï Ãåíéêü ÉáôñüÍ. Êáðåñþíçò, Åðéì. Â', ÍåöñïëüãïòÅ. ÔóåôóÝêïõ Åéäéêåõüìåíç ÃåíéêÞ Éáôñüò

v 28 ÌáÀïõ 2001ÍïóÞìáôá ôïõ èõñåïåéäïýò óôçí Ð.Ö.Õ.Â. Áèáíáóßïõ, Åðéì. Á', Åíäïêñéíïëüãïò

v 11 Éïõíßïõ 2001Åìâïëéáóìïß åíçëßêùíÅ. Óðáíïý, Áíáðë. Ä/íôñéá, Ðáèïëüãïò

v 18 Éïõíßïõ 2001ÏöèáëìïëïãéêÜ åõñÞìáôá óå óõóôçìáôéêÝòíüóïõòÊ. ÐÝôñïõ, Åðéì. Á', Ïöèáëìßáôñïò

ÓõíôïíéóôÞò Áíáðë. ÓõíôïíéóôÞòÓðïõäþí Óðïõäþí

Â. ÊáôåñãéáííÜêçò Í. ÁëåîáíäüðïõëïòÁíáðë. ÊáèçãçôÞò Áíáðë. Ä/íôÞò ÅÓÕ

Õðåýèõíïò ðñïãñÜììáôïò: Ìáñéüëçò ÁíÜñãõñïò:Åéäéêåõüìåíïò ÃåíéêüòÉáôñüò. Ôçë.: 0945-713.380

103

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

ÏÄÇÃÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÓÕÃÃÑÁÖÅÉÓ

INSTRUCTIONS FOR THE AUTHORS

Ç "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò" äÝ÷åôáé ãéá äçìïóßåõóç êåßìåíá Åðéóôçìüíùí Õãåßáò, ôá ïðïßá êáôáôÜó-óïíôáé óôéò åîÞò êáôçãïñßåò: 1) ÅñåõíçôéêÝò åñãáóßåò Þ áíáóêïðÞóåéò (óýíôïìåò äçìïóéåýóåéò) Ýêôáóçò ìÝ÷ñé 7óåëßäåò ìå ðñüóöáôåò ü÷é Üíù áðü 5 âéâëéïãñáöéêÝò ðçãÝò, 2) ÅíçìåñùôéêÜ Üñèñá, 3) Óýíôïìá Üñèñá, 4)ÁíáöïñÝò ðåñéðôþóåùí, 5) ÐáñïõóéÜóåéò ÊÝíôñùí Õãåßáò. ¸íá óýíïëï êåéìÝíùí, ðïõ áöïñïýí Ýíá óõãêåêñéìÝíïãíùóôéêü ôïìÝá ôçò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò, ìðïñåß íá óõãêñïôåß ÁöéÝñùìá. Åêôüò ôùí êåéìÝíùí ðïõáíáöÝñïíôáé óôéò ðáñáðÜíù êáôçãïñßåò óôçí "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò" äçìïóéåýïíôáé êáé Üñèñá ôçòÓõíôáêôéêÞò ÅðéôñïðÞò, êáèþò êáé êåßìåíá ðïõ áðïóêïðïýí óôçí ðáñïõóßáóç, ó÷ïëéáóìü êáé êñéôéêÞ áîéïëüãç-óç óõãêåêñéìÝíùí ãåãïíüôùí, Üñèñùí êáé åêäüóåùí ó÷åôéêþí ìå ôçí ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, óôçíÅëëÜäá êáé óôï åîùôåñéêü. Ôçí åõèýíç ôçò óõããñáöÞò ôùí Üñèñùí áõôþí Þ êåéìÝíùí Ý÷ïõí ìüíï ôá ìÝëç ôçòÓõíôáêôéêÞò ÅðéôñïðÞò Þ åðéóôÞìïíåò ìåôÜ áðü åéäéêÞ ðñüóêëçóç. Åðßóçò óôçí "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò"äçìïóéåýïíôáé êáé ãñÜììáôá ðïõ áðåõèýíïíôáé óôçí ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ, ôá ïðïßá áíáöÝñïíôáé óå ðáñáôçñÞ-óåéò, êëéíéêÝò êáé åñåõíçôéêÝò åìðåéñßåò Þ ó÷ïëéÜæïõí ôç äéåèíÞ êáé åëëçíéêÞ âéâëéïãñáößá. Ôçí åõèýíç ãéá ôçäçìïóßåõóç ôùí êåéìÝíùí áõôþí Ý÷åé ï ÄéåõèõíôÞò Óýíôáîçò êáé ç ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ.

Ïé åñåõíçôéêÝò åñãáóßåò, ôá åíçìåñùôéêÜ Üñèñá, ïé óýíôïìåò äçìïóéåýóåéò êáé ïé áíáöïñÝò ðåñéóôáôéêþíãßíïíôáé äåêôÜ ãéá äçìïóßåõóç ìüíï ìåôÜ áðü èåôéêÞ êñßóç ôïõò áðü åðéóôÞìïíåò-êñéôÝò ìå ôïõò ïðïßïõòóõíåñãÜæåôáé ôï ðåñéïäéêü. ÊÜèå êåßìåíï ðïõ áðïóôÝëëåôáé óôçí "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò" äéáâéâÜæåôáéóôïõò êñéôÝò, ÷ùñßò íá ãíùóôïðïéïýíôáé ôá ïíüìáôá ôùí óõããñáöÝùí. Ôá ó÷üëéá êáé ïé ðáñáôçñÞóåéò ôùí êñéôþíóôç óõíÝ÷åéá, ìå ôçí åõèýíç ôçò Ãñáììáôåßáò Óýíôáîçò ôïõ ðåñéïäéêïý, åðéóôñÝöïíôáé óôïõò óõããñáöåßò, ðñïêåé-ìÝíïõ áõôïß íá ðñïóáñìüóïõí áíÜëïãá ôï êåßìåíü ôïõò ðñéí ôç äçìïóßåõóç. Óå ðåñßðôùóç áóõìöùíßáò ôùíêñéôþí, ôï êåßìåíï èá áîéïëïãåßôáé áðü ôçí ßäéá ôç ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ. Ôá ïíüìáôá üëùí ôùí åðéóôçìüíùíðïõ äéåôÝëåóáí êñéôÝò èá äçìïóéåýïíôáé óå åéäéêÞ óåëßäá óôï ôåëåõôáßï ôåý÷ïò êÜèå ÷ñüíïõ.

Ôá êåßìåíá, ôá ïðïßá äÝ÷åôáé ç "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò", èá ðñÝðåé íá áêïëïõèïýí ôéò ðáñáêÜôùðñïäéáãñáöÝò.

• Íá åßíáé ãñáììÝíá óôçí åðßóçìç äçìïôéêÞ ãëþóóá êáé ìå ôï ìïíïôïíéêü óýóôçìá, äáêôõëïãñáöçìÝíá óôçìßá üøç ôçò óåëßäáò, óå äéðëü äéÜóôçìá êáé ìå ëåõêü ðåñéèþñéï 3 åêáôïóôþí óå üëåò ôéò ðëåõñÝò ôïõò.

• Ç ðñþôç óåëßäá ôïõ êåéìÝíïõ ðñÝðåé íá ðåñéëáìâÜíåé: á) ôïí ôßôëï (ìå ðåæÜ ãñÜììáôá), â) ôá ïíüìáôá ôùíóõããñáöÝùí (ìå êåöáëáßá ãñÜììáôá åíþ áíáãñÜöïíôáé ôá áñ÷éêÜ ôùí ïíïìÜôùí êáé ôá ðëÞñç åðþíõìá ìåáñéèìçôéêïýò åêèÝôåò ïé ïðïßïé óå õðïóçìåßùóç ðáñïõóéÜæïõí ôçí éäéüôçôá ôïõ êÜèå óõããñáöÝá), ã) ôïåðéóôçìïíéêü êÝíôñï óôï ïðïßï Ýãéíå ç åñãáóßá, ä) 3-5 ðñüóèåôïõò üñïõò ó÷åôéêÜ ìå ôï èÝìá êáé ïé ïðïßïéåßíáé õéïèåôçìÝíïé áðü ôï Medical Subject Headings (Bethesda Md, 1966), å) ôç äéåýèõíóç êáé ôï ôçëÝöùíïåíüò áðü ôïõò óõããñáöåßò, ï ïðïßïò èá åßíáé õðåýèõíïò ãéá ôçí áëëçëïãñáößá ìå ôï ðåñéïäéêü.

• Óå îå÷ùñéóôÞ äåýôåñç óåëßäá ðñÝðåé íá ãñÜöåôáé ç åëëçíéêÞ ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ (ðñïçãåßôáé ç ÝíäåéîçÐÅÑÉËÇØÇ), ç ïðïßá äå èá ðñÝðåé íá Ý÷åé Ýêôáóç ìåãáëýôåñç ôùí 300 ëÝîåùí.

• ÌåôÜ ôï êåßìåíï óå îå÷ùñéóôÞ óåëßäá èá ðñÝðåé íá ãñÜöåôáé ç áããëéêÞ ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ, ç ïðïßá äåèá ðñÝðåé íá Ý÷åé Ýêôáóç ìåãáëýôåñç ôùí 300 ëÝîåùí. Ðñïçãïýíôáé ç ëÝîç SUMMARY, ç áããëéêÞ ìåôÜöñá-óç ôïõ ôßôëïõ, ïé ëÝîåéò PRIMARY HEALTH CARE... êáé ôá ïíüìáôá ôùí óõããñáöÝùí ÷ùñßò ôßôëï Þéäéüôçôá.

• Ïé âéâëéïãñáöéêÝò ðáñáðïìðÝò, åëëçíéêÝò êáé îÝíåò, óôï êåßìåíï èá ðñÝðåé íá åßíáé ðñüóöáôåò, áðüáíáãíùñéóìÝíá ðåñéïäéêÜ Þ óõããñÜììáôá, íá åßíáé áñéèìçìÝíåò êáé í’ áíôáðïêñßíïíôáé óôï âéâëéïãñáöéêüêáôÜëïãï, ï ïðïßïò èá ðñÝðåé íá ãñÜöåôáé óå îå÷ùñéóôÞ óåëßäá ìåôÜ ôï ãñÜøéìï ôçò áããëéêÞò ðåñßëçøçò.Óôï âéâëéïãñáöéêü êáôÜëïãï ïé ðáñáðïìðÝò èá ðñÝðåé í’ áêïëïõèïýí ôç óåéñÜ ìå ôçí ïðïßá ðáñïõóéÜóôç-êáí óôï êåßìåíï. ÊáèåìéÜ áðü áõôÝò èá ðñÝðåé íá ðåñéÝ÷åé óôç óåéñÜ ôá áñ÷éêÜ ôùí ïíïìÜôùí êáé ôáåðþíõìá ôùí óõããñáöÝùí, ôïí ôßôëï ôçò åñãáóßáò, ôï üíïìá ôïõ ðåñéïäéêïý óýìöùíá ìå ôï óýóôçìá ôçòWHOCISO/R4), ôïí ôüìï, ôçí ðñþôç êáé ôçí ôåëåõôáßá óåëßäá ôïõ Üñèñïõ, êáèþò êáé ôï Ýôïò äçìïóßåõóçò.¼ôáí ðñüêåéôáé ãéá óõããñÜììáôá Þ ìïíïãñáößåò, åêôüò áðü ôïõò óõããñáöåßò, ôï Ýôïò Ýêäïóçò êáé ôïíôßôëï, ðñÝðåé íá ãñÜöïíôáé êáé ï áñéèìüò êáé ôá óôïé÷åßá Ýêäïóçò (åêäïôéêüò ïßêïò, ðüëç).

• Ïé ðßíáêåò êáé ôá ó÷Þìáôá áêïëïõèïýí ôï âéâëéïãñáöéêü êáôÜëïãï êáé èá ðñÝðåé íá ðáñïõóéÜæïíôáé óå÷ùñéóôÝò óåëßäåò, íá öÝñïõí ëáôéíéêÞ áñßèìçóç, ç ïðïßá èá ðñÝðåé í’ áíôáðïêñßíåôáé óôéò ðáñáðïìðÝò ôïõêåéìÝíïõ, êáèþò êáé ôéò áðáñáßôçôåò åðåîçãÞóåéò.

• 'Ïëá ôá êåßìåíá èá ðñÝðåé íá õðïâÜëëïíôáé óå äýï áíôßôõðá êáèþò êáé óå çëåêôñïíéêÞ ìïñöÞ (êáôÜðñïôßìçóç ìå êåéìåíïãñÜöï word, ÉÂÌ óõìâáôü) êáé íá áðïóôÝëëïíôáé óôç äéåýèõíóç ôïõ ÄéåõèõíôÞÓýíôáîçò: - ÐáíåðéóôÞìéï ÊñÞôçò (õðüøéí Åðßêïõñïõ ÊáèçãçôÞ ×. ËéïíÞ), ÔïìÝáò ÊïéíùíéêÞò ÉáôñéêÞò,Ô.È. 1393, ÇñÜêëåéï ÊñÞôçò.Ïé óõããñáöåßò èá ðñÝðåé íá äåóìåýïíôáé óôçí åðéóôïëÞ ôïõò üôé ç åñãáóßá äåí Ý÷åé õðïâëçèåß Þ äåí Ý÷åé

äçìïóéåõèåß åí üëù Þ åí ìÝñåé óå Üëëï ðåñéïäéêü, üôé üëïé ïé óõããñáöåßò åéíáé óýìöùíïé ìå ôçí áðïóôïëÞ ôçò êáéóå ðåñßðôùóç áðïäï÷Þò ôçò ãéá äçìïóßåõóç, ôá óõããñáöéêÜ äéêáéþìáôá åê÷ùñïýíôáé óôï ðåñéïäéêü. Ç Óõíôáêôé-êÞ ÅðéôñïðÞ äéáôçñåß ôï äéêáßùìá áðïóýñóåùò ìéáò åñãáóßáò åöüóïí áõôÞ Ý÷åé óôáëåß êáé ó' Üëëï ðåñéïäéêü.

104

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Ðáñáããåëßá áíáôýðùí

Ïé áíáãíþóôåò ôçò "ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò", Ãåíéêïß Ãéáôñïß, ïé ïðïßïé åðéèõìïýí íáÝ÷ïõí óå áíÜôõðá êÜðïéï Þ êÜðïéá áðü ôá äçìïóéåõüìåíá óôï ôåý÷ïò Üñèñá, ìðïñïýí íá ðáñáãÝë-ëïõí ôïí áñéèìü ôùí áíôéôýðùí óôï "Ôå÷íüãñáììá" (ç äéåýèõíóç êáé ôá ôçëÝöùíá äçìïóéåýïíôáé óôïêÜôù ìÝñïò äåîéÜ ôïõ ðßíáêá).

Ïé ôéìÝò ãéá êÜèå áñéèìü áíôéôýðùí ðáñáôßèåíôáé óôïí êáôùôÝñù ðßíáêá.

ÁíÜôõðá Óåëßäåò/Êüóôïò Óåëßäåò/Êüóôïò Óåëßäåò/Êüóôïò

50 áíÜôõðá 4/15.000 8/25.000 16/40.000

100 áíÜôõðá 4/17.000 8/30.000 16/50.000

200 áíÜôõðá 4/20.000 8/40.000 16/60.000

500 áíÜôõðá 4/30.000 8/50.000 16/80.000

"Ôå÷íüãñáììá"ÌÜñêïõ ÁõãÝñç 12 - Áã. ÐáñáóêåõÞ

Ôçë.: 60.00.643, Fax.: 60.02.295E-mail: [email protected]

Top Related