Download - Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Transcript
Page 1: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας

Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Γιώργος Κολόμβος

Καθ/τής Πληροφορικής

Λύκειο Δεμενίκων

Page 2: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Τεχνολογίες Πληροφορίας και ΕπικοινωνίαςΚίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Α) Επιβλαβές λογισμικό (Malware)

Β) Μόλυνση με επιβλαβές λογισμικό

Γ) Τρόποι προστασίας από επιβλαβές λογισμικό

Δ) Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση του Διαδικτύου

Ε) Εθισμός σε Παιχνίδια και Κοινωνικά Δίκτυα

ΣΤ) Φίλτρα περιεχομένου και Γονικός έλεγχος

Ζ) Παιχνίδια στον υπολογιστή και στο Διαδίκτυο

Η) Τι μπορούμε να κάνουμε ως γονείς;

Θ) Κινητά τηλέφωνα

Ι) Ασύρματες συσκευές και Υγεία

Page 3: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Α) Επιβλαβές λογισμικό (Malware)

Ιός (Virus) Ιός ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail virus) Σκουλήκι (Worm) Δούρειος ίππος (Trojan horse) Rootkit Κερκόπορτα (back door) Κερδοσκοπικά επιβλαβή λογισμικά

κατασκοπευτικά (spyware), διαφημιστικά (adware), καταγραφείς πληκτρολογίου (keystroke loggers), τηλεφωνητές (dialers), botnets (συστήματα ελέγχου μολυσμένων υπολογιστών

μέσω Διαδικτύου)

Page 4: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Β) Μόλυνση με επιβλαβές λογισμικό

Μολυσμένες usb flash μνήμες, κινητά τηλέφωνα, δισκέτες, CD, DVD, κλπ

Έλεγχος με αντιιοικό και αντικατασκοπευτικό λογισμικό

Εγκατάσταση «πρόσθετων» ή «add-ons»: Προσοχή στα προειδοποιητικά μηνύματα: επιτρέπουμε

την εγκατάσταση όσων πρόσθετων γνωρίζουμε ότι είναι ασφαλή και απαραίτητα (π.χ. Adobe flash player add-on)

Δωρεάν λογισμικό, εικόνα, μουσική, βίντεο, κλπ ή Δούρειος ίππος ?

Κενά ασφαλείας σε εφαρμογές όπως internet explorer, mozilla firefox, outlook express, κ.α.

Page 5: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Γ) Τρόποι προστασίας από επιβλαβές λογισμικό διαφάνεια 1η

Ενεργοποίηση των αυτόματων ενημερώσεων (updates) του Λειτουργικού Συστήματος.

Τακτική αναβάθμιση των εφαρμογών που επικοινωνούν με το Διαδίκτυο , π.χ. οι εφαρμογές επισκόπησης ιστοσελίδων και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (Firefox, Google Chrome, Thunderbird, κλπ)

Ενεργοποίηση τουλάχιστον των εξ’ ορισμού φίλτρων ελέγχου και επιλογών ασφαλείας στις εφαρμογές επισκόπησης ιστοσελίδων και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Μόνιμη χρήση Λογισμικού προστασίας (Αντιιοικού / AntiVirus) και ρύθμιση για αυτόματη ενημέρωσή του μέσω Διαδικτύου.

Page 6: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Γ) Τρόποι προστασίας από επιβλαβές λογισμικό διαφάνεια 2η

Αποφυγή της περιήγησης σε ύποπτους ιστότοπους

Ενεργοποίηση φίλτρων Anti-Spam της υπηρεσίας

ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και των επιλογών ασφαλείας

της εφαρμογής διαχείρισης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου

Αποφυγή ακόμη και της ανάγνωσης ύποπτων μηνυμάτων

(καλύτερο είναι να τα διαγράφουμε αμέσως)

Δημιουργία χρηστών με περιορισμένα δικαιώματα

Ενεργοποίηση Τείχους προστασίας (Firewall)

Page 7: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Δ) Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση του Διαδικτύου διαφάνεια 1η

Αξιοπιστία πληροφοριών στο Διαδίκτυο: είναι απαραίτητη η

διασταύρωση των πληροφοριών

Δίκτυα ανταλλαγής αρχείων και Πνευματικά δικαιώματα

Δημοσιοποίηση ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων: διευθύνσεις οικίας-εργασίας-σχολείου, αριθμοί τηλεφώνου,

προσωπικές φωτογραφίες, ονόματα των εικονιζόμενων σε

φωτογραφίες, κλπ.

Ανεξέλεγκτη πρόσβαση σε πορνογραφικές ιστοσελίδες από εφήβους: υπερερωτισμός, μίμηση σεξουαλικών συμπεριφορών, κλπ

Αγορές μέσω Διαδικτύου: Από γνωστούς και αξιόπιστους ιστοτόπους Προπληρωμένες πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες ή πληρωμή

με αντικαταβολή (όχι με συνηθισμένες πιστωτικές κάρτες)

Page 8: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Δ) Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση του Διαδικτύου διαφάνεια 2η

Phishing (Password fishing): «ψάρεμα» κωδικών πρόσβασης, με στόχο την «υποκλοπή ταυτότητας», μέσω

πλαστού μηνύματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) τηλεφωνικής κλήσης (Vishing = Voice Phishing) μηνύματος SMS (SMiShing = SMS Phishing)

Τρόποι αντιμετώπισης Phishing (Vishing, Smishing): Oι τράπεζες ποτέ δεν ζητούν απόρρητα προσωπικά στοιχεία

μέσω e-mail, τηλεφώνου ή SMS. Να μην βιαστούμε να απαντήσουμε. Η ιστοσελίδα να είναι αυθεντική και ασφαλής: η διεύθυνσή της

να ξεκινάει με https:// και όχι με http://

Page 9: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Δ) Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση του Διαδικτύου διαφάνεια 3η

Ανεπιθύμητα μηνύματα (SPAM e-mail): διαφημιστικά μηνύματα οικονομική εξαπάτηση (βλέπε Phishing) διασπορά κάποιου ιού «φάρσες» (hoax e-mails) ή «αλυσιδωτά» μηνύματα (chain

messages)

Αντιμετώπιση των SPAM e-mail: Ενεργοποίηση του φίλτρου Anti-Spam στον πάροχο της υπηρεσίας

ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Αποφυγή δημοσιοποίησης της διεύθυνσης e-mail μας «Κόψιμο της αλυσίδας» στα μηνύματα «φάρσες»: πριν στείλουμε ένα

ύποπτο μήνυμα «σε όλους», πρέπει να επαληθεύσουμε ότι δεν είναι πλαστό !

Page 10: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Δ) Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση του Διαδικτύου διαφάνεια 4η

Παρενόχληση – εκφοβισμός (Cyber Bullying): στοχεύουν στον έλεγχο-εκβιασμό ψυχικά αδύναμων θυμάτων Μην απαντάτε σε προκλητικά μηνύματα ή προσπάθειες

παρενόχλησης Αποθηκεύστε τα μηνύματα παρενόχλησης Καταγγείλτε την παρενόχληση στο www.safeline.gr

Παιδεραστία (Child grooming) Ένας παιδεραστής συνήθως έχει μεγάλη εμπειρία και εφευρετικότητα

στο πώς να πλησιάσει και να παγιδεύσει ένα παιδί… Ένα παιδί συνήθως δεν έχει την εμπειρία να αντιληφθεί ένα παιδεραστή…

Αποφύγετε εντελώς τις συναντήσεις εκτός Διαδικτύου!!! Καταγγείλτε τα ύποπτα περιστατικά στο www.safeline.gr ή την

αστυνομία.

Page 11: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Ε) Εθισμός σε Παιχνίδια και Κοινωνικά Δίκτυα

διαφάνεια 1η Εθισμός σε off-line ηλεκτρονικά παιχνίδια:

Πολύ συχνά οι παίκτες, για κάποια χρονική περίοδο (μικρή ή μεγάλη) αφιερώνουν πολύ χρόνο σε κάποιο παιχνίδι, παραμελώντας άλλες δραστηριότητες (σπουδές, εργασία, κλπ)

Όμως είναι πολύ σπάνιο και συνήθως πρόσκαιρο φαινόμενο, ο εθισμός σε παιχνίδια χωρίς επικοινωνία με άλλους παίκτες

Εθισμός σε «Εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης» και «Διαδικτυακά παιχνίδια ρόλων*»: το άτομο σταδιακά χάνει κάθε ενδιαφέρον για δραστηριότητες στον πραγματικό κόσμο και περιορίζεται αποκλειστικά στον εικονικό κόσμο των Διαδικτυακών σχέσεων (FaceBook, World Of Warcraft, LineAge, κλπ) όπου περνάει καθημερινά από 6 ως 22 ώρες.

* Massively Multiplayer Online Role-Playing Game (MMORPG)

Page 12: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Ε) Εθισμός σε Παιχνίδια και Κοινωνικά Δίκτυα

διαφάνεια 2η

Εθισμός σε on-line παιχνίδια τζόγου: Ο παίκτης έχει πολύ εύκολη πρόσβαση (ακόμη κι από το σπίτι του)

Ανήλικοι παίκτες παίζουν με την πιστωτική κάρτα των γονιών τους

Οι καταστάσεις αυτές αντιμετωπίζονται ως ψυχική εξάρτηση και συνήθως είναι απαραίτητη η βοήθεια από ειδικούς:o Κέντρο Πρόληψης Εξαρτησιογόνων Ουσιών Ν. Αχαΐας: Παντανάσσης 95

& Αγ. Γεωργίου, 2610-623.290o Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.), της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής του

Πανεπιστημίου Αθηνών, γραμμή βοηθείας ΥποΣΤΗΡΙΖΩ: 800-11-800-15

Page 13: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

ΣΤ) Φίλτρα περιεχομένου και Γονικός έλεγχος

διαφάνεια 1η Φίλτρα περιεχομένου ιστοσελίδων και μηνυμάτων:

Ξεχωριστή υπηρεσία από τον Παροχέα Υπηρεσιών Διαδικτύου (ISP), π.χ. από το ΠΣΔ (Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο)

Ανεξάρτητες εφαρμογές λογισμικού (π.χ. K9 Web Protection – βλ. επόμενη διαφάνεια)

Ενσωματωμένο ή πρόσθετο λογισμικό (add-on) στις εφαρμογές περιήγησης στο Διαδίκτυο ή διαχείρισης μηνυμάτων (e-mail και instant messaging)

Μέθοδοι φιλτραρίσματος: «Λευκές λίστες» (white lists)

«Μαύρες» λίστες (black lists)

Απαγορευμένες λέξεις κλειδιά

Page 14: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

ΣΤ) Φίλτρα περιεχομένου και Γονικός έλεγχος

διαφάνεια 2η

Απλή (απλοϊκή) μέθοδος γονικού ελέγχου: δημιουργία χρήστη με περιορισμένα δικαιώματα για τον ανήλικο κλείδωμα όλων των λογαριασμών χρήστη με κωδικό πρόσβασης λειτουργία του υπολογιστή μόνο υπό την παρουσία του γονιού

Εξειδικευμένες εφαρμογές γονικού ελέγχου μέσω των οποίων ο γονέας μπορεί να καθορίσει: το πότε και το πόσο μπορεί να χρησιμοποιήσει τον Υπολογιστή και το

Διαδίκτυο ο ανήλικος το ποιες ιστοσελίδες μπορεί να επισκέπτεται ο ανήλικος το ποιες εφαρμογές μπορεί να χρησιμοποιεί ο ανήλικος

Παραδείγματα εφαρμογών γονικού ελέγχου είναι: Η ενσωματωμένη λειτουργία γονικού ελέγχου των Windows (Vista, 7) Δωρεάν λογισμικό όπως π.χ. K9 Web Protection, Internet Filter,

LimitUserTime, κ.α.

Page 15: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Ζ) Παιχνίδια στον υπολογιστή και στο Διαδίκτυο διαφάνεια 1η

Χαρακτηρισμός παιχνιδιών PEGI ( Pan European Game Information, www.pegi.info ): Κατάταξη των παιχνιδιών σε ηλικιακές ομάδες (3+, 7+, 12+, 16+,

18+)

Χαρακτηρισμός ανάλογα με το περιεχόμενό τους

Διαδικτυακό (on-line) παιχνίδι

Page 16: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Η) Τι μπορούμε να κάνουμε ως γονείς;

Εξερευνήστε μόνοι ή παρέα με το παιδί σας το Διαδίκτυο. Μόνο έτσι θα μπορείτε να καταλάβετε τι σας λέει το παιδί σας όταν σας ζητά βοήθεια για κάτι που συνέβη στο Ίντερνετ!

Μην απαγορεύετε στα παιδιά την πρόσβαση στο Διαδίκτυο.

Βάλτε τον υπολογιστή στο σαλόνι και κάντε το Διαδίκτυο οικογενειακή υπόθεση.

Εξηγείστε τους το λόγο που δεν επιτρέπετε συγκεκριμένα παιχνίδια ή ιστοσελίδες.

Βρείτε ιστοχώρους κατάλληλους για τα παιδιά σας με επιμορφωτικό και ψυχαγωγικό περιεχόμενο και πλοηγηθείτε σε αυτούς τους χώρους μαζί.

Μάθετε στα παιδιά σας να σας εμπιστεύονται και να σας μιλάνε για τις διαδικτυακές τους δραστηριότητες και τους διαδικτυακούς τους φίλους.

Μάθετε στα παιδιά σας να προστατεύουν την ιδιωτική τους ζωή στο Διαδίκτυο, όπως κάνουν και στον πραγματικό κόσμο.

www.saferinternet.gr

Page 17: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Θ) Κινητά τηλέφωνα διαφάνεια 1η

Κινητό τηλέφωνο = μικρός υπολογιστής: o Κακόβουλο λογισμικόo Εφαρμογές και παιχνίδια κοινωνικής δικτύωσης o Τζόγος

Συστήματα ελέγχου ηλικίας και φίλτρα για την πρόσβαση στο Διαδίκτυο μέσω της εταιρείας κινητής τηλεφωνίας.

Σύνδεση bluetooth: οι εφαρμογές που μας στέλνουν είναι πιθανό να περιέχουν ιούς ενδέχεται να μπορέσουν να δουν τα μηνύματά μας, τις

φωτογραφίες μας, αριθμούς τηλεφώνου απ’ τις επαφές μας, κλπ να βάζουμε κωδικό πρόσβασης και να απαιτείται άδεια για

επανασύνδεση την ενεργοποιούμε μόνο για όσο θέλουμε να τη

χρησιμοποιήσουμε

Page 18: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Θ) Κινητά τηλέφωνα διαφάνεια 2η

Φωτογραφίες και βίντεο: κανείς δεν έχει το δικαίωμα να φωτογραφίζει άλλα άτομα χωρίς

την άδεια τους από τη στιγμή που δημοσιεύουμε μια φωτογραφία ή ένα βίντεο

στο Διαδίκτυο δεν έχουμε κανένα έλεγχο για το που μπορεί να βρεθεί.

Εκπομπή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας από τις κεραίες των κινητών τηλεφώνων

το κρανίο των παιδιών είναι λεπτότερο και ο εγκέφαλός τους έχει περισσότερο νερό με αποτέλεσμα να επηρεάζεται περισσότερο από τα μικροκύματα που εκπέμπει το κινητό

συνιστάται να κάνουμε όσο το δυνατόν πιο σύντομες κλήσεις Να χρησιμοποιούμε συσκευές “hands free”

Page 19: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Ι) Ασύρματες συσκευές και Υγεία

Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία από: ασύρματο και κινητό τηλέφωνο

ασύρματη συσκευή δικτύωσης υπολογιστών (modem-router)

ασύρματο πληκτρολόγιο και ποντίκι

κεραίες Σταθμών Βάσης Κινητής τηλεφωνίας

Page 20: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κίνδυνοι και Ασφαλής χρήση

Σχετικές διευθύνσεις για πληροφόρηση από το Διαδίκτυο

http://internet-safety.sch.gr (Ενημερωτικός Κόμβος Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου για  την Ασφάλεια στο Διαδίκτυο)

http://www.saferinternet.gr (Ελληνικός Κόμβος Ασφαλούς Διαδικτύου)

http://www.safeline.gr (Ανοιχτή γραμμή καταγγελιών για παράνομο ή επιβλαβές περιεχόμενο)

http://www.pegi.info/gr/ (Πανευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για τα παιχνίδια υπολογιστών:PEGI)

http://www.dpa.gr (Αρχή Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα)