1

Απφ ηε Μα ζην Μάκα

Η πεξηδίλεζε ελφο κχζνπ ζηελ αριή ηνπ ρξφλνπ

Του Παναγιώτη Καμπάνη

Γρ Αρχαιολόγου ndash Ιστορικού Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού

Καηά ηε ζχγρξνλε αληίιεςε κχζνο είλαη laquoκηα επξέσο απνδεθηή πίζηε ε νπνία δίλεη

λφεκα ζε γεγνλφηα κε θνηλσληθή ζεκαζία είηε είλαη επαιεζεχζηκε είηε φρηraquo

Ο κχζνο είλαη πξντφλ ηεο αλζξψπηλεο θαληαζίαο πνπ γελληέηαη απφ κηα ζπγθεθξηκέλε

θαηάζηαζε κε ζθνπφ λα επελεξγήζεη θαηά έλαλ νξηζκέλν ηξφπν Γη απηφ θαη ε ζσζηή

εξψηεζε δελ είλαη αλ laquoν κχζνο είλαη αιεζηλφοraquo αιιά laquoγηα πνηφλ ζθνπφ δεκηνπξγήζεθεraquo

Οη κχζνη βνεζνχλ ζηελ θαηαλφεζε ηνπ αηφκνπ θαη ηεο ζέζεο ηνπ ζηνλ θφζκν

Γίλνληαη εχθνια αληηιεπηνί θαη έηζη δηεπθνιχλνπλ ηελ απνδνρή θαη ηελ επαθή κε ηα

γεγνλφηα ηεο δσήο ελψ κε ηε ζσζηή δηαρείξηζή ηνπο κπνξνχλ λα επηηεπρζνχλ θάπνηνη

ζθνπνί Γίλνπλ ξφινπο ζηε δσή παξέρνληαο κηα αίζζεζε ηνπ εαπηνχ κηα αθεξαηφηεηα

θαη ζεκαληηθφηεηα ηελ νπνία δε κπνξεί λα πξνζθέξεη ε ςπρξή επηζηεκνληθή θαη

ηερλνινγηθή ζθέςε

Άζρεηα αλ ν κχζνο εκθαλίδεηαη κε ηε κνξθή ηεο ηεξήο εμηζηφξεζεο πάληα ν

θεληξηθφο ππξήλαο ηνπ ζπλίζηαηαη απφ ηξεηο βαζηθέο αιήζεηεο Καηαξρήλ είλαη κηα

πξνζπάζεηα εξκελείαο ηνπ καθξφθνζκνπ ησλ δπλάκεσλ πνπ ειέγρνπλ ηνλ θφζκν θαη

ηεο ζρέζεο πνπ έρνπλ ηα αλζξψπηλα πιάζκαηα κε απηέο Έπεηηα είλαη έλαο ζπκβνιηθφο

ηξφπνο δηδαζθαιίαο ησλ αλζξψπσλ γηα ην πψο κπνξνχλ λα ηα βγάδνπλ πέξα κε ηηο

δπλάκεηο ηεο εμέιημεο κέζα απφ θαζνξηζκέλα αλνδηθά κνλνπάηηα πνπ θαιείηαη λα

βαδίζεη ε ζπλείδεζε Σέινο αθφκε θαη αλ δελ αλαγλσξίδεηαη απφ ηνπο επηζηήκνλεο

ηζηνξηθνχο ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο είλαη πηζαλψο θαηαγξαθή πξψηκσλ ηζηνξηθψλ

γεγνλφησλ κε ζπγθεθξηκέλεο ρσξνρξνληθέο αλαθνξέο

ε φιν ηνλ θφζκν ζε φιεο ηηο επνρέο θαη θάησ απφ νπνηεζδήπνηε πεξηζηάζεηο νη

κχζνη ησλ αλζξψπσλ ππήξμαλ σο δσληαλή έκπλεπζε γηα φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ

λνπ ησλ ζπγθηλήζεσλ θαη ηνπ ζψκαηνο Ο κχζνο είλαη έλα κπζηηθφ άλνηγκα κέζα απφ

ην νπνίν ν άλζξσπνο κπνξεί λα ξίμεη κηα θεπγαιέα θνζκνινγηθή καηηά ζηηο

αλεμάληιεηεο ελέξγεηεο ηνπ ζχκπαληνο θαη ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν απηέο νη ελέξγεηεο

κεηαβάιινληαη θαη κεηνπζηψλνληαη ζε πνιηηηζκφ

ηαλ νη κχζνη είλαη επηηπρεκέλνη ζην ξφιν ηνπο λα πείζνπλ κεκνλσκέλα άηνκα ή

πιεζπζκνχο δε γίλνληαη αληηιεπηνί σο κχζνη αιιά πηζηεπηνί σο αιήζεηεο Αλ έλα

πξφζσπν ζπκπεξηθέξεηαη ζαλ ν κχζνο λα είλαη αιεζήο ηφηε απφ κία άπνςε ν κχζνο

γίλεηαη αιεζήο

Οη κεηξηαξρηθέο θνηλσλίεο ηνπ αξραίνπ θφζκνπ απφ πνιχ λσξίο έζεζαλ ηνλ εαπηφ

ηνπο ππφ ηελ πξνζηαζία κηαο γπλαηθείαο ζεφηεηαο ηεο Μεγάιεο Μεηέξαο ησλ ζεψλ θαη

ησλ αλζξψπσλ ζχκβνιν ηεο αλζξψπηλεο γνληκφηεηαο θαη ηεο γνληκφηεηαο ηεο θχζεο

Η ζεά δίρσο πξφζσπν πνπ πξνΐζηαηαη ζηηο πξψηεο ηεθλνγνλίεο ηνπ θφζκνπ έκειιε

σζηφζν ζην κέηξν πνπ θαη νη ίδηνη νη άλζξσπνη ζρεκάηηδαλ ζηγά-ζηγά κηα πην μεθάζαξε

ηδέα γηα ηε γε θαη ηηο ηδηφηεηεο ηνπ εδάθνπο λα εμειηρζεί θαη λα εμαλζξσπηζηεί κε ηε

ζεηξά ηεο ηνλ αληίπνδα ηνπ νπξαλνχ ν νπνίνο απφ ηε ζηηγκή πνπ απνηξαβήρηεθε ζηα

χςε ηνπ ζηεξεψκαηνο μεκάθξπλε ζπλάκα απφ ηνπο αλζξψπνπο ε Γε ηνπο πιεζίαδε

νινέλα θαη πεξηζζφηεξν κε απνηέιεζκα λα κεηαιιαρζεί ζε αλζξσπνκνξθηθή νληφηεηα

Οη βαζηθέο ζπκβνιηθέο εηθφλεο κηαο ζξεζθείαο αληηπξνζσπεχνπλ ηελ εζηθή θαη

δηαλνεηηθή ζηάζε ηεο Γελλήζεθαλ ζε κηα επνρή θαηά ηελ νπνία ε αλζξσπφηεηα δελ είρε

κάζεη αθφκα λα ρξεζηκνπνηεί ην πλεχκα σο θαηεπζπλφκελε ελέξγεηα Πξηλ κάζνπλ νη

άλζξσπνη λα παξάγνπλ ζθέςεηο ε ζθέςε ήξζε λα ηνπο ζπλαληήζεη

2

Η Μεγάιε Μεηέξα ε αιιηψο Μα απνηειεί έλα κεηξηαξρηθφ αξρεηππηθφ κνληέιν

πνπ επαλαιακβάλεηαη ζε δηάθνξεο κπζνινγίεο αλά ηνλ θφζκν πλήζσο ηε ζπλαληάκε ζε

ηξεηο βαζηθέο κνξθέο σο Παξζέλν σο Μεηέξα θαη σο Ηιηθησκέλε θαη αλάινγα κε ηε

κνξθή πνπ έρεη ζπκβνιίδεη ηελ αγλφηεηα ηε γνληκφηεηα θαη ηε ζνθία

Σν αξραηφηεξν κέρξη ζήκεξα ζσδφκελν εηδψιην πνπ απεηθνλίδεη ηε ζεά Μα

πξνέξρεηαη απφ ηε λενιηζηθή εγθαηάζηαζε ηνπ Σζαηάι Υνπγηνχθ ζην νξνπέδην ηεο

Αλαηνιίαο θαη ρξνλνινγείηαη γχξσ ζην 6000 πΥ χκθσλα κε ηα πξφηππα ηεο επνρήο ε

Μα εηθνλίδεηαη θαζηζκέλε ζην ζξφλν ηεο ηνλ νπνίν θπιάλε δχν ιηνληάξηα ηεξφ δψν ηεο

ζεάο Η θπξηαξρία ηεο ζεάο πάλσ ζην βαζηιηά ησλ δψσλ ην ιηνληάξη είλαη κηα επηβιεηηθή

παξάζηαζε ηεο δχλακήο ηεο Σν πιαδαξφ ηεο ζψκα κε ηα έληνλα ζηήζε θνηιηά θαη

κεξνχο παξαπέκπεη θπζηθά ζηε γνληκφηεηα

Η ζεά Μα

Η ιαηξεία ηεο ζεάο Μα σο ζεφηεηα ηεο δεκηνπξγίαο θαη ηνπ πνιέκνπ θαη θπξία ησλ

άγξησλ ζεξίσλ ήηαλ ηδηαίηεξα δηαδεδνκέλε ζηελ πεξηνρή ηεο Καππαδνθίαο θαη ηνπ

Πφληνπ χκθσλα κε ην γεσγξάθν ηξάβσλα (64 πΥ - 20 κΥ) ην θέληξν ηεο ιαηξείαο

ηεο βξηζθφηαλ ζηα Κφκαλα ηεο Καππαδνθίαο ην νπνίν κε βάζε ηηο γξαπηέο καξηπξίεο

απνηεινχζε ζηαπξνδξφκη πνιηηηζκψλ θαη ζξεζθεηψλ Ο ηξάβσλ αλαθέξεηαη ζην ηεξφ

ηεο ζεάο ηελ νπνία φκσο ηαπηίδεη κε ηελ πνιεκνραξή ζεά Δλπψ hellipηὰ Κόκαλα θαὶ ηὸ ηῆς

Ἐλσοῦς ἱερὸλ ἣλ ἐθεῖλοη Μᾶ ὀλοκάδοσζη ην ηεξφ απηφ ην 362 κΥ ν απηνθξάηνξαο

Ινπιηαλφο δήηεζε ηε βνήζεηα ηεο ζεάο ζηελ πξνζπάζεηά ηνπ λα μαλαδσληαλέςεη ηε

ρακέλε ζξεζθεία χκθσλα κε ηνλ ηζηνξηθφ Πξνθφπην ην ηεξφ απηφ κεηαηξάπεθε

αξγφηεξα ζε εθθιεζία αθηεξσκέλε ζηνλ άγην Μάκα

Δθηφο απφ ηα Κφκαλα κηα άιιε κεγάιε πφιε πνπ ε κνίξα ηε ζπλέδεζε κε ηελ Ιζηνξία

ηεο Καππαδνθίαο θαη ηεο ζεάο Μα θαη αξγφηεξα κε ηε ιαηξεία ηνπ αγίνπ Μάκαληνο

ήηαλ ε Καηζάξεηα ή Μάδαθα ή Δπζέβεηα

Η ζεά φπσο εκθαλίδεηαη ζηα δηάθνξα έξγα ηέρλεο θαη θπξίσο ζηα λνκίζκαηα ηεο

πφιεο θαζηζκέλε πάλσ ζην αγαπεκέλν ηεο ιηνληάξη δηέδσζε ηελ παγθφζκηα θπξηαξρία

ηεο ζε Αλαηνιή θαη Γχζε θαη ιαηξεχηεθε κε δηαθνξεηηθά νλφκαηα θαη ραξαθηεξηζηηθά

ζε θάζε πεξηνρή

χκθσλα πάληα κε ηα ζηνηρεία πνπ δηαζέηνπκε ε ιαηξεία ηεο Μα ήξζε ζηελ Διιάδα

κέζσ ησλ ειιεληθψλ απνηθηψλ ηεο Μηθξάο Αζίαο πξηλ ηνπο Πεξζηθνχο πνιέκνπο Με

ηελ έιεπζή ηεο ηαπηίζηεθε ακέζσο κε ηα αξρεηππηθά πξφηππα ηεο Μεγάιεο Μεηέξαο

ηεο ειιεληθήο κπζνινγίαο πνπ ιαηξεπφηαλ ζηα πξφζσπα ηεο κηλσηθήο Ορείας Μήηερ

3

ηεο Ρέαο ηεο Γήκεηξαο ηεο Αζελάο ηεο Αθξνδίηεο θαη ηεο Άξηεκεο σο Ποηλίας ηωλ

Θερώλ

Η ζεά Αθξνδίηε

hellipἐθαιεῖηο δὲ θαὶ ἡ Ῥέα Μᾶhellip ηνλ νξθηθφ χκλν πνπ αθηεξψζεθε ζηε Ρέα

δηαβάδνπκε laquoεβαζηή Ρέα ζπγαηέξα ηνπ Πξσηφγνλνπ κε ηηο πνιιέο κνξθέο π πνπ ην

ηεξφ άξκα ζνπ νδεγεί ην ιηνληάξηhellipσ Ρέα βαζίιηζζα ησλ πάλησλhellipείζαη ε πξσηνγελήο

ε κεηέξα ησλ ζεψλ θαη ησλ θζαξηψλ αλζξψπσλhellipδηφηη απφ ζέλα πξνέξρνληαη θαη ε γε

θαη ν ππεξάλσ απηήο πιαηχο νπξαλφοhellipraquo

Η ζεά Ρέα

Μεηά ην πέξαζκα ηνπ Μεγάινπ Αιεμάλδξνπ απφ ηελ Αλαηνιή θαη ηε Βφξεηα

Αθξηθή δεκηνπξγήζεθε ην θαηλφκελν πνπ νη ζχγρξνλνη κειεηεηέο νλνκάδνπλ

laquoζξεζθεπηηθφο ζπγθξεηηζκφοraquo Πξφθεηηαη γηα ηε ζπγρψλεπζε ζηνηρείσλ θαη ηδηνηήησλ

δηαθφξσλ ζενηήησλ πνπ έρνπλ ζε δχν ή πεξηζζφηεξα ιαηξεπηηθά ζπζηήκαηα παξφκνηα

ραξαθηεξηζηηθά θέξνπλ ηα ίδηα ζχκβνια ιαηξεχνληαη κε παξεκθεξή ηξφπν ή ηνπο

απνδίδνληαη αλάινγεο ηηκέο θαη ζπζίεο Μία πξνζεπρή πνπ απεχζπλε ζηελ Ίζηδα έλαο

Αηγχπηηνο ηεξέαο νλφκαηη Ιζίδσξνο θαηά ηνλ 1ν πΥ αη αλαδεηθλχεη αθξηβψο ην

θαηλφκελν απηφ laquoΟη χξηνη ζε νλνκάδνπλ Aζηάξηε Άξηεκε Aλαΐηα νη θπιέο ησλ

4

Λπθίσλ βαζίιηζζα Λεηψ νη Θξάθεο Μεηέξα ησλ ζεψλ νη Έιιελεο κεγαιφζξνλε Ήξα

Αθξνδίηε θαιή Δζηία Ρέα θαη Γήκεηξα φκσο νη Αηγχπηηνη ζε απνθαινχλ Θηνχε γηαηί

κφλε εζχ είζαη φιεο νη άιιεο ζεέο πνπ νλνκάδνπλ νη ιανίraquo

Έηζη φιεο νη κεγάιεο γπλαηθείεο ζεφηεηεο ηεο θάζε πεξηνρήο ηαπηίζηεθαλ κε ηε

Μεγάιε Μεηέξα θαη απέθηεζαλ καδί κε ην φλνκά ηνπο θαη ηνλ ηίηιν ηεο Μα Σν φλνκα

Μα δελ απνηεινχζε πιένλ θχξην φλνκα αιιά ηίηιν πνπ κεηαθξάδεηαη σο Μεηέξα

ηηο πεξηνρέο ηεο Φξπγίαο Λπδίαο θαη Βηζπλίαο αξρηθά θαη θαηφπηλ ζηελ Διιάδα ε

Μεγάιε Μεηέξα ηαπηίζηεθε ζην πξφζσπν ηεο Κπβέιεο Γλσζηή θαη σο Ρέα-Κπβέιε

Κσβέια κάηερ ζεώλ Κσβήβε Κσβειεγελής θαὶ Κσβειίς Matar Kubileya ή Kubeleya θαη

Kuvava ήηαλ ε ζεά ηεο άγξηαο θχζεο ησλ δεκηνπξγηθψλ δπλάκεσλ ηεο γεο θαη ηεο

γνληκφηεηαο Δηθνλνγξαθηθά ηε ζπλαληνχκε ζηνπο ηξεηο γλσζηνχο ηχπνπο ηεο Μα είηε

έλζξνλε παξέα κε ην αγαπεκέλν ηεο δψν ην ιηνληάξη είηε ζε άξκα πνπ ην ζέξλνπλ

ιηνληάξηα είηε θαβάια πάλσ ζην ιηνληάξη

Η ζεά Κπβέιε ζε άξκα πνπ ζέξλνπλ δπν ιηνληάξηα

Ο γλσζηφηεξνο κχζνο ζρεηηθά κε ηελ Κπβέιε είλαη ε ζρέζε ηεο κε ηνλ Άηηε έλα

λεαξφ βνζθφ απφ ηε Φξπγία ηνλ νπνίν αγάπεζε παξάθνξα Ο Άηηεο κε κπνξψληαο λα

αληέμεη ηε δήιηα ηεο αγαπεκέλεο ηνπ αλαγθάζηεθε λα απηνελνπρηζηεί θαη λα πεζάλεη Η

Κπβέιε ζξήλεζε γηα ην θαθφ πνπ ηνπ πξνμέλεζε θαη ηνλ κεηακφξθσζε ζε έιαην Ο

Άηηεο ζπκβφιηδε ηε βιάζηεζε θαη ηελ θαηαζηξνθή ηεο θπηηθήο δσήο Οη γηνξηέο πνπ

ηεινχληαλ πξνο ηηκήλ ηνπ ζχκηδαλ ην ζιηβεξφ ηέινο θαη ηελ αλάζηαζή ηνπ Αθνχ

έθνβαλ έλα έιαην ζχκβνιν ηνπ λεθξνχ ζενχ θαη ην ζηφιηδαλ κε θνξδέιεο θαη άλζε ην

ελαπφζεηαλ ζην εζσηεξηθφ ηνπ λανχ ηεο Μεγάιεο Μεηέξαο Κπβέιεο θαη χζηεξα

πήγαηλαλ ζην βνπλφ γηα λα ζξελήζνπλ ην ρακφ ηνπ Σνλ θαινχζαλ λα εκθαληζηεί κέζα

απφ ηξαγνχδηα θαη μέθξελνπο ρνξνχο ηαλ ν ζεφο μππλνχζε απφ ηνλ αηψλην χπλν ηνπ

ηνλ ππνδέρνληαλ κε επηθσλήκαηα ραξάο Ήηαλ ε επνρή ηεο Άλνημεο Ο Άηηεο κε ην

ζάλαηφ ηνπ ελψζεθε σο εξαζηήο κε ηε Μεηέξα Γε θαη μαλαγελλήζεθε σο γηνο ηεο

ηα 204 πΥ ζχκθσλα κε ηε ζπκβνπιή ηνπ Μαληείνπ ησλ Γειθψλ νη Ρσκαίνη πήγαλ

θαη πήξαλ ην άγαικα ηεο Μεγάιεο Μεηέξαο Κπβέιεο απφ ηελ Πεζζηλνχληα ηεο

Αλαηνιίαο πεξηνρή γηα ηελ νπνία νη Ρσκαίνη αηζζαλφηαλ κηα ζπλαηζζεκαηηθή

πξνζθφιιεζε αθνχ απφ εθεί απέπιεπζε ν Αηλείαο κεηά ηνλ Σξσηθφ πφιεκν γηα λα

ηδξχζεη ηελ Πφιε ηεο Ρψκεο Σν άγαικα ηεο Κπβέιεο είρε ηε κνξθή κηαο καχξεο πέηξαο

5

ζε κέγεζνο γξνζηάο πηζαλψο κεηεσξίηεο αλάινγνο κε απηφλ πνπ ιαηξεχεηαη απφ ηνπο

Άξαβεο ζηε Μέθθα Η πέηξα ηνπνζεηήζεθε ζηε ζέζε ηνπ πξνζψπνπ ζε έλα αζεκέλην

άγαικα ην νπνίν θαηφπηλ ελαπφζεζαλ ζε λαφ αθηεξσκέλν ζην Λφθν ηνπ Παιαηίλνπ

ηε Ρψκε ε Κπβέιε ηαπηίζηεθε κε ηηο ζεέο Bellona θαη Dea Caelestis (Οπξάληα ζεά) Οη

πβξηδηθέο ζετθέο κνξθέο πνπ πξνέθπςαλ επέζηξεςαλ απφ ηηο ξσκατθέο ιεγεψλεο πίζσ

ζηελ παηξίδα ηεο Μεγάιεο Θεάο Κπβέιεο ε ξσκατθά λνκίζκαηα ηεο Καππαδνθίαο θαη

νη δχν ζεέο εηθνλίδνληαη ζπρλά πάλσ ζε έλα ιηνληάξη

Η ζεά Dea Caelestis

Ἄγδηζηης ἡ αὐηὴ ηῇ κεηρὶ ηῶλ ζεῶλ χκθσλα κε ηνλ Παπζαλία πξφθεηηαη γηα έλα

εξκαθξφδηην πιάζκα γέλλεκα ηνπ Γία φηαλ άζειά ηνπ γνληκνπνίεζε ην βξάρν Άγδν

πνπ βξηζθφηαλ ζηελ ηεξή πφιε ηεο Κπβέιεο ηελ Πεζζηλνχληα Η ηζηνξία ηεο θαη θπξίσο

ε ζρέζε ηεο κε ηνλ Άηηε ζπγρέεηαη κε απηήλ ηεο Κπβέιεο ζε ζεκείν πνπ πνιινί

εξεπλεηέο λα ζεσξνχλ φηη ην Άγδηζηηο είλαη έλα αθφκε φλνκα ηεο Κπβέιεο

Σν αλάινγν ηεο ηξηαδηθήο Μεηέξαο Θεάο ησλ νπκεξίσλ ήηαλ ε Ιλάλλα ε

laquoΒαζίιηζζα ηνπ Οπξαλνχraquo ηελ νπνία απνθαινχζαλ θαη laquoΑγία Παξζέλαraquo Η ηζηνξία ηεο

γξάθηεθε κε αλζξσπνθεληξηθή πξννπηηθή θαη φξνπο πνπ πξνζηδηάδνπλ ζηε δσή ησλ

ζλεηψλ Θεά ηεο γνληκφηεηαο θαη ηνπ αηζζεζηαζκνχ είρε θαη ηε δχλακε λα θαηαζηξέθεη

ηα ρσξάθηα θαη λα ζηεξεί ηε γνληκφηεηα απφ φια ηα γήηλα πιάζκαηα Λαηξεπφηαλ σο

ζεά ηνπ πνιέκνπ θαη ηνπ θπλεγηνχ ηδηαίηεξα αλάκεζα ζηνπο πνιεκνραξείο Αζζχξηνπο νη

νπνίνη ηελ απνθαινχζαλ laquoιηνληάξη πνπ ιάκπεη ζηνλ νπξαλφraquo Η Ιλάλλα πξσηαγσληζηεί

ζε αξθεηνχο κχζνπο κε ζεκαληηθφηεξν ηε ζνπκεξηαθή laquoΚάζνδν ζηνλ Κάησ Κφζκνraquo Η

ηζηνξία απηή ζπκίδεη ηνλ αληίζηνηρν κχζν ηεο Γήκεηξαο θαη ηεο θφξεο ηεο Πεξζεθφλεο

πνπ ζπκβνιίδεη ην ζάλαην θαη ηελ αλαγέλλεζε ηεο θχζεο

4

Λπθίσλ βαζίιηζζα Λεηψ νη Θξάθεο Μεηέξα ησλ ζεψλ νη Έιιελεο κεγαιφζξνλε Ήξα

Αθξνδίηε θαιή Δζηία Ρέα θαη Γήκεηξα φκσο νη Αηγχπηηνη ζε απνθαινχλ Θηνχε γηαηί

κφλε εζχ είζαη φιεο νη άιιεο ζεέο πνπ νλνκάδνπλ νη ιανίraquo

Έηζη φιεο νη κεγάιεο γπλαηθείεο ζεφηεηεο ηεο θάζε πεξηνρήο ηαπηίζηεθαλ κε ηε

Μεγάιε Μεηέξα θαη απέθηεζαλ καδί κε ην φλνκά ηνπο θαη ηνλ ηίηιν ηεο Μα Σν φλνκα

Μα δελ απνηεινχζε πιένλ θχξην φλνκα αιιά ηίηιν πνπ κεηαθξάδεηαη σο Μεηέξα

ηηο πεξηνρέο ηεο Φξπγίαο Λπδίαο θαη Βηζπλίαο αξρηθά θαη θαηφπηλ ζηελ Διιάδα ε

Μεγάιε Μεηέξα ηαπηίζηεθε ζην πξφζσπν ηεο Κπβέιεο Γλσζηή θαη σο Ρέα-Κπβέιε

Κσβέια κάηερ ζεώλ Κσβήβε Κσβειεγελής θαὶ Κσβειίς Matar Kubileya ή Kubeleya θαη

Kuvava ήηαλ ε ζεά ηεο άγξηαο θχζεο ησλ δεκηνπξγηθψλ δπλάκεσλ ηεο γεο θαη ηεο

γνληκφηεηαο Δηθνλνγξαθηθά ηε ζπλαληνχκε ζηνπο ηξεηο γλσζηνχο ηχπνπο ηεο Μα είηε

έλζξνλε παξέα κε ην αγαπεκέλν ηεο δψν ην ιηνληάξη είηε ζε άξκα πνπ ην ζέξλνπλ

ιηνληάξηα είηε θαβάια πάλσ ζην ιηνληάξη

Η ζεά Κπβέιε ζε άξκα πνπ ζέξλνπλ δπν ιηνληάξηα

Ο γλσζηφηεξνο κχζνο ζρεηηθά κε ηελ Κπβέιε είλαη ε ζρέζε ηεο κε ηνλ Άηηε έλα

λεαξφ βνζθφ απφ ηε Φξπγία ηνλ νπνίν αγάπεζε παξάθνξα Ο Άηηεο κε κπνξψληαο λα

αληέμεη ηε δήιηα ηεο αγαπεκέλεο ηνπ αλαγθάζηεθε λα απηνελνπρηζηεί θαη λα πεζάλεη Η

Κπβέιε ζξήλεζε γηα ην θαθφ πνπ ηνπ πξνμέλεζε θαη ηνλ κεηακφξθσζε ζε έιαην Ο

Άηηεο ζπκβφιηδε ηε βιάζηεζε θαη ηελ θαηαζηξνθή ηεο θπηηθήο δσήο Οη γηνξηέο πνπ

ηεινχληαλ πξνο ηηκήλ ηνπ ζχκηδαλ ην ζιηβεξφ ηέινο θαη ηελ αλάζηαζή ηνπ Αθνχ

έθνβαλ έλα έιαην ζχκβνιν ηνπ λεθξνχ ζενχ θαη ην ζηφιηδαλ κε θνξδέιεο θαη άλζε ην

ελαπφζεηαλ ζην εζσηεξηθφ ηνπ λανχ ηεο Μεγάιεο Μεηέξαο Κπβέιεο θαη χζηεξα

πήγαηλαλ ζην βνπλφ γηα λα ζξελήζνπλ ην ρακφ ηνπ Σνλ θαινχζαλ λα εκθαληζηεί κέζα

απφ ηξαγνχδηα θαη μέθξελνπο ρνξνχο ηαλ ν ζεφο μππλνχζε απφ ηνλ αηψλην χπλν ηνπ

ηνλ ππνδέρνληαλ κε επηθσλήκαηα ραξάο Ήηαλ ε επνρή ηεο Άλνημεο Ο Άηηεο κε ην

ζάλαηφ ηνπ ελψζεθε σο εξαζηήο κε ηε Μεηέξα Γε θαη μαλαγελλήζεθε σο γηνο ηεο

ηα 204 πΥ ζχκθσλα κε ηε ζπκβνπιή ηνπ Μαληείνπ ησλ Γειθψλ νη Ρσκαίνη πήγαλ

θαη πήξαλ ην άγαικα ηεο Μεγάιεο Μεηέξαο Κπβέιεο απφ ηελ Πεζζηλνχληα ηεο

Αλαηνιίαο πεξηνρή γηα ηελ νπνία νη Ρσκαίνη αηζζαλφηαλ κηα ζπλαηζζεκαηηθή

πξνζθφιιεζε αθνχ απφ εθεί απέπιεπζε ν Αηλείαο κεηά ηνλ Σξσηθφ πφιεκν γηα λα

ηδξχζεη ηελ Πφιε ηεο Ρψκεο Σν άγαικα ηεο Κπβέιεο είρε ηε κνξθή κηαο καχξεο πέηξαο

5

ζε κέγεζνο γξνζηάο πηζαλψο κεηεσξίηεο αλάινγνο κε απηφλ πνπ ιαηξεχεηαη απφ ηνπο

Άξαβεο ζηε Μέθθα Η πέηξα ηνπνζεηήζεθε ζηε ζέζε ηνπ πξνζψπνπ ζε έλα αζεκέλην

άγαικα ην νπνίν θαηφπηλ ελαπφζεζαλ ζε λαφ αθηεξσκέλν ζην Λφθν ηνπ Παιαηίλνπ

ηε Ρψκε ε Κπβέιε ηαπηίζηεθε κε ηηο ζεέο Bellona θαη Dea Caelestis (Οπξάληα ζεά) Οη

πβξηδηθέο ζετθέο κνξθέο πνπ πξνέθπςαλ επέζηξεςαλ απφ ηηο ξσκατθέο ιεγεψλεο πίζσ

ζηελ παηξίδα ηεο Μεγάιεο Θεάο Κπβέιεο ε ξσκατθά λνκίζκαηα ηεο Καππαδνθίαο θαη

νη δχν ζεέο εηθνλίδνληαη ζπρλά πάλσ ζε έλα ιηνληάξη

Η ζεά Dea Caelestis

Ἄγδηζηης ἡ αὐηὴ ηῇ κεηρὶ ηῶλ ζεῶλ χκθσλα κε ηνλ Παπζαλία πξφθεηηαη γηα έλα

εξκαθξφδηην πιάζκα γέλλεκα ηνπ Γία φηαλ άζειά ηνπ γνληκνπνίεζε ην βξάρν Άγδν

πνπ βξηζθφηαλ ζηελ ηεξή πφιε ηεο Κπβέιεο ηελ Πεζζηλνχληα Η ηζηνξία ηεο θαη θπξίσο

ε ζρέζε ηεο κε ηνλ Άηηε ζπγρέεηαη κε απηήλ ηεο Κπβέιεο ζε ζεκείν πνπ πνιινί

εξεπλεηέο λα ζεσξνχλ φηη ην Άγδηζηηο είλαη έλα αθφκε φλνκα ηεο Κπβέιεο

Σν αλάινγν ηεο ηξηαδηθήο Μεηέξαο Θεάο ησλ νπκεξίσλ ήηαλ ε Ιλάλλα ε

laquoΒαζίιηζζα ηνπ Οπξαλνχraquo ηελ νπνία απνθαινχζαλ θαη laquoΑγία Παξζέλαraquo Η ηζηνξία ηεο

γξάθηεθε κε αλζξσπνθεληξηθή πξννπηηθή θαη φξνπο πνπ πξνζηδηάδνπλ ζηε δσή ησλ

ζλεηψλ Θεά ηεο γνληκφηεηαο θαη ηνπ αηζζεζηαζκνχ είρε θαη ηε δχλακε λα θαηαζηξέθεη

ηα ρσξάθηα θαη λα ζηεξεί ηε γνληκφηεηα απφ φια ηα γήηλα πιάζκαηα Λαηξεπφηαλ σο

ζεά ηνπ πνιέκνπ θαη ηνπ θπλεγηνχ ηδηαίηεξα αλάκεζα ζηνπο πνιεκνραξείο Αζζχξηνπο νη

νπνίνη ηελ απνθαινχζαλ laquoιηνληάξη πνπ ιάκπεη ζηνλ νπξαλφraquo Η Ιλάλλα πξσηαγσληζηεί

ζε αξθεηνχο κχζνπο κε ζεκαληηθφηεξν ηε ζνπκεξηαθή laquoΚάζνδν ζηνλ Κάησ Κφζκνraquo Η

ηζηνξία απηή ζπκίδεη ηνλ αληίζηνηρν κχζν ηεο Γήκεηξαο θαη ηεο θφξεο ηεο Πεξζεθφλεο

πνπ ζπκβνιίδεη ην ζάλαην θαη ηελ αλαγέλλεζε ηεο θχζεο

5

ζε κέγεζνο γξνζηάο πηζαλψο κεηεσξίηεο αλάινγνο κε απηφλ πνπ ιαηξεχεηαη απφ ηνπο

Άξαβεο ζηε Μέθθα Η πέηξα ηνπνζεηήζεθε ζηε ζέζε ηνπ πξνζψπνπ ζε έλα αζεκέλην

άγαικα ην νπνίν θαηφπηλ ελαπφζεζαλ ζε λαφ αθηεξσκέλν ζην Λφθν ηνπ Παιαηίλνπ

ηε Ρψκε ε Κπβέιε ηαπηίζηεθε κε ηηο ζεέο Bellona θαη Dea Caelestis (Οπξάληα ζεά) Οη

πβξηδηθέο ζετθέο κνξθέο πνπ πξνέθπςαλ επέζηξεςαλ απφ ηηο ξσκατθέο ιεγεψλεο πίζσ

ζηελ παηξίδα ηεο Μεγάιεο Θεάο Κπβέιεο ε ξσκατθά λνκίζκαηα ηεο Καππαδνθίαο θαη

νη δχν ζεέο εηθνλίδνληαη ζπρλά πάλσ ζε έλα ιηνληάξη

Η ζεά Dea Caelestis

Ἄγδηζηης ἡ αὐηὴ ηῇ κεηρὶ ηῶλ ζεῶλ χκθσλα κε ηνλ Παπζαλία πξφθεηηαη γηα έλα

εξκαθξφδηην πιάζκα γέλλεκα ηνπ Γία φηαλ άζειά ηνπ γνληκνπνίεζε ην βξάρν Άγδν

πνπ βξηζθφηαλ ζηελ ηεξή πφιε ηεο Κπβέιεο ηελ Πεζζηλνχληα Η ηζηνξία ηεο θαη θπξίσο

ε ζρέζε ηεο κε ηνλ Άηηε ζπγρέεηαη κε απηήλ ηεο Κπβέιεο ζε ζεκείν πνπ πνιινί

εξεπλεηέο λα ζεσξνχλ φηη ην Άγδηζηηο είλαη έλα αθφκε φλνκα ηεο Κπβέιεο

Σν αλάινγν ηεο ηξηαδηθήο Μεηέξαο Θεάο ησλ νπκεξίσλ ήηαλ ε Ιλάλλα ε

laquoΒαζίιηζζα ηνπ Οπξαλνχraquo ηελ νπνία απνθαινχζαλ θαη laquoΑγία Παξζέλαraquo Η ηζηνξία ηεο

γξάθηεθε κε αλζξσπνθεληξηθή πξννπηηθή θαη φξνπο πνπ πξνζηδηάδνπλ ζηε δσή ησλ

ζλεηψλ Θεά ηεο γνληκφηεηαο θαη ηνπ αηζζεζηαζκνχ είρε θαη ηε δχλακε λα θαηαζηξέθεη

ηα ρσξάθηα θαη λα ζηεξεί ηε γνληκφηεηα απφ φια ηα γήηλα πιάζκαηα Λαηξεπφηαλ σο

ζεά ηνπ πνιέκνπ θαη ηνπ θπλεγηνχ ηδηαίηεξα αλάκεζα ζηνπο πνιεκνραξείο Αζζχξηνπο νη

νπνίνη ηελ απνθαινχζαλ laquoιηνληάξη πνπ ιάκπεη ζηνλ νπξαλφraquo Η Ιλάλλα πξσηαγσληζηεί

ζε αξθεηνχο κχζνπο κε ζεκαληηθφηεξν ηε ζνπκεξηαθή laquoΚάζνδν ζηνλ Κάησ Κφζκνraquo Η

ηζηνξία απηή ζπκίδεη ηνλ αληίζηνηρν κχζν ηεο Γήκεηξαο θαη ηεο θφξεο ηεο Πεξζεθφλεο

πνπ ζπκβνιίδεη ην ζάλαην θαη ηελ αλαγέλλεζε ηεο θχζεο

6

Ιλλάλα- Αζηάξηε- Ιζηάξ παηψληαο πάλσ ζε δπν ιηνληάξηα

Οη Βαβπιψληνη ηελ νλφκαδαλ Ιζηάξ νη Φνίληθεο Αζηάξηε ελψ νη χξηνη Αηάξγαηηο

ε έλαλ χκλν αθηεξσκέλν ζηελ Ιζηάξ πνπ πεξηγξάθεηαη σο laquoαζηέξη ηνπ ζξήλνπraquo ε ζεά

ζπγθξίλεηαη κε βξπρψκελν ιηνληάξη laquoΙξληλίηνπκ (επίζεην ηεο Ιζηάξ) βξπρψκελν

ιηνληάξη αο εξεκήζεη ε θαξδηά ζνπraquo ηελ ηεξή εηθνλνγξαθία ηεο Ιζηάξ ηα ιηνληάξηα

είλαη επδηάθξηηα νχησο ή άιισο θαη ζπλδένληαη πηζαλψο κε ηα ιπηά καιιηά ηεο

ζξελσδίαο Ο ζπζρεηηζκφο απηφο δελ είλαη απζαίξεηνο θαζψο επηβεβαηψλεηαη απφ ηα

επηγξαθηθά θείκελα ζηα νπνία ε ιπηή θφκε παξνκνηάδεηαη ζπρλά κε ηε ραίηε ηνπ

ιηνληαξηνχ

Η Αζηάξηε πνπ ιαηξεχηεθε ζηελ Σχξν θαη ζηε ηδψλα απ φπνπ ηελ πήξαλ νη

Κχπξηνη θαη ηε ζπλέδεζαλ κε ηελ Αθξνδίηε ήηαλ ζεά ηεο γνληκφηεηαο ηνπ έξσηα θαη

ηεο γπλαηθείαο ράξηηνο Γηα ηελ Αζηάξηε νη πιεξνθνξίεο πξνέξρνληαη απφ ηε Βίβιν ε

θάζε ζεκηηηθφ ιαφ είρε θαη δηαθνξεηηθφ φλνκα Αζηαξψζ Αζάξ Ιλίλα Βααιίο θά

Η πξηαθή ζεά Αηάξγαηηο ήηαλ πξνζηάηηδα ηεο γνληκφηεηαο θαη ε ιαηξεία ηεο

πεξηείρε ιαηξεπηηθνχο ηχπνπο ζρεηηθνχο κε ηε δηαδηθαζία ηεο αλαπαξαγσγήο Κχξην

ιαηξεπηηθφ ηεο θέληξν ήηαλ ε Ιεξάπνιε ηεο πξίαο Ο γλσζηφο ζαηπξηθφο ζπγγξαθέαο

Λνπθηαλφο φηαλ επηζθέθζεθε ην Ιεξφ ηεο έγξαςε έλα θείκελν κε ηίηιν Περί ηες Σσρίες

Θεού φπνπ εμηζηνξεί ιεπηνκέξεηεο απφ ηε δσή ηεο αιιά θαη απφ ηηο ηειεηέο πξνο ηηκήλ

ηεο Μέζα απφ ηελ αθήγεζε ηνπ Λνπθηαλνχ κπνξνχκε λα παξαθνινπζήζνπκε

παξάιιεια θαη ηελ εμέιημε φισλ εθείλσλ ησλ ζενηήησλ πνπ ιαηξεχηεθαλ σο Μεγάιεο

Μεηέξεο

7

Η ζεά Αηάξγαηηο

πλερίδνληαο ην ηαμίδη ηεο πάλσ ζην ιηνληάξη ε ζεά Μα έθηαζε κέρξη ηελ Πεξζία θαη

ηελ Ιλδία φπνπ θαηάθεξε λα θεξδίζεη ηελ εκπηζηνζχλε ηελ πιήξε απνδνρή θαη θπζηθά

ηε ζετθή ιαηξεία απφ ηνπο γεγελείο πιεζπζκνχο ηελ Πεξζία ηαπηίζηεθε κε ηελ

Αλαρίηα ηε Μεηέξα ησλ ζεψλ γλσζηή θαη σο ε laquoΚπξία ησλ Ληνληαξηψλraquo πξνζηάηηδα

ηεο Βαβπιψλαο θαη πξνζσπηθά ηνπ βαζηιηά Αξηαμέξμε

Η ζεά Αλαρίηα

ηελ Ιλδία ηε ζπλαληνχκε κέρξη θαη ζήκεξα κε ηα νλφκαηα Maa Durga Maa Lakshmi

θαη Maa ή Mata Sherasvali Σφζν ν εηθνλνγξαθηθφο ηεο ηχπνο φπσο απηφο θαζηεξψζεθε

κέζα ζηνπο αηψλεο φζν θαη νη ηδηφηεηέο ηεο ζεάο έκεηλαλ ακεηάβιεηα ζηνηρεία

8

Η ζεά Lakshmi Η ζεά Durga Maa

Η ηζηνξηθή πεξίνδνο πνπ ζήκεξα νλνκάδνπκε χζηεξε αξραηφηεηα (3νο

-7νο

αη) ήηαλ

κηα επνρή κεγάισλ αιιαγψλ Έλαο ρψξνο ζχγθξνπζεο αιιά θαη ζχγθξαζεο λννηξνπηψλ

θαη ηξφπσλ δσήο Άλζξσπνη κε πνιχηξνπεο θαηαβνιέο θαη νξάκαηα βξέζεθαλ

ζηνηβαγκέλνη πάλσ ζε έλαλ επίπεδν θφζκν πνπ κε ην πνιηηηθφ ζρήκα ηεο ξσκατθήο

απηνθξαηνξίαο θαη ηε ζεκαζία ηεο νηθνπκεληθφηεηαο θαηέιπε ή laquoεξκήλεπεraquo ηε

δηαθνξεηηθφηεηά ηνπο ζχκθσλα κε ξεπζηνχο θαλφλεο θαη πεξηζηαζηαθά θξηηήξηα

Δθηεζεηκέλνο ζηα αληηθαηηθά πλεχκαηα πνπ ηψξα ζάξσλαλ ην θαηάιπκά ηνπ ν θαζέλαο

πξφβαιιε ηε δηθή ηνπ αληίζηαζε φπσο θαη φζν κπνξνχζε ψζπνπ απφ ηελ πνιπθσλία

ηεο δηακαξηπξίαο γελλήζεθε ε ζπκθσλία γηα ηε λέα ηάμε ηεο γεο θαη ηνπ νπξαλνχ

Η Υξηζηηαληθή Δθθιεζία απφ ηελ αξρή πξνζπάζεζε ζην βαζκφ πνπ κπνξνχζε λα

θαηαπνιεκήζεη φηη ζρεηηδφηαλ κε ηνλ ηξφπν δσήο ησλ εζληθψλ Δλ ηνχηνηο φκσο κεξηθά

απφ ηα έζηκα ηηο ηειεηνπξγίεο θαη ηα ζξεζθεπηηθά πξφηππα δηαηεξήζεθαλ δηφηη

ρηιηάδεο ρξφληα έδεζαλ ζηε ζξεζθεπηηθή ζπλείδεζε ησλ αλζξψπσλ εθείλσλ νη νπνίνη

θαινχληαλ λα δερζνχλ ηε λέα ζξεζθεία

ηα ηέιε ηνπ 3νπ

κεηαρξηζηηαληθνχ αηψλα φηαλ ην θιαζζηθφ παξειζφλ ndash θαη ηδηαίηεξα

νη ζενί ndash δελ απνηεινχζε αθφκε laquoπαξειζφλraquo θαη ε laquoπαξαγσγήraquo ρξηζηηαλψλ αγίσλ κέζσ

ησλ καξηπξίσλ βξηζθφηαλ ζην απνθνξχθσκά ηεο ζηελ πεξηνρή ηεο Καππαδνθίαο έθαλε

ηελ εκθάληζή ηνπ έλαο λένο άγηνο κε ην φλνκα Μάκαο

9

Δηθφλα ηνπ αγίνπ Μάκαληνο

Απφ ηνπο δηάθνξνπο βίνπο πνπ έρνπλ γξαθεί ν πιένλ απνδεθηφο απφ ηελ

επηζηεκνληθή θνηλφηεηα ζεσξείηαη απηφο ηνπ πκεψλ Λνγνζέηε ή Μεηαθξαζηή πνπ

έδεζε ην 10 αη Ο Μάκαο κε θαηαγσγή απφ ηελ Γάγγξα ηεο Παθιαγνλίαο γελλήζεθε

ζηηο θπιαθέο ηεο Καηζάξεηαο ηεο Καππαδνθίαο φπνπ είραλ κεηαθεξζεί θαη θπιαθηζηεί νη

ρξηζηηαλνί γνλείο ηνπ ζηα ρξφληα ηνπ απηνθξάηνξα Απξειηαλνχ (270-275) Ο Μάκαο

πηνζεηήζεθε απφ ηελ Ακκία κηα πινχζηα ρήξα ηεο πφιεο ηελ ηξπθεξή ειηθία ησλ 12

εηψλ φηαλ νξθάλεςε γηα δεχηεξε θνξά απνθάζηζε λα αλέβεη ζηα βνπλά γηα λα

αζθεηέςεη Μέζα ζε ηξία ρξφληα κηαο θαη απφ φζν γλσξίδνπκε ν επίγεηνο βίνο ηνπ

ηειείσζε ζηα 15 ηνπ ρξφληα έδξαζε θήξπμε δίδαμε καξηχξεζε θαη αγηνπνηήζεθε

laquoΟ άγηνοraquo γξάθεη ν πκεψλ laquoπέξαζε απφ ηε κέζε ηνπ ηαδίνπ θξαηψληαο ηα

ζπιάρλα ηνπ ζηα ρέξηαhellipθαβάια ζην ιηνληάξη πήγε θαη πιάγηαζε κέζα ζε έλα ζπήιαην

Δθεί παξέδσζε ηελ ςπρή ηνπ ζην Θεφraquo

10

Η ζπειηά φπνπ βξήθε θαηαθχγην φπσο αλαθέξεηαη ζην βίν θαη ν ηάθνο ηνπ αγίνπ

Μάκαληνο ζηε Μακαζζφ ηεο Καππαδνθίαο κε ηα ελαπνκείλαληα ιείςαλα

Ο ηάθνο δελ είλαη επηζθέςηκνο εδψ θαη πνιιά ρξφληα Οη θσηνγξαθίεο δεκνζηεχνληαη

γηα πξψηε θνξά Σξαβήρηεθαλ κε παξφηξπλζή κνπ απφ δπν Σνχξθνπο δεκνζηνγξάθνπο

θαηφπηλ ζπλλελφεζεο κε ην Γήκαξρν ηεο Μακαζζνχ

Ο ηάθνο ηνπ αγίνπ Μάκαληνο ζηελ Καππαδνθία θαη πίλαθαο ηνπ Francesco Lippi κε

ηνλ άγην Μάκαληα ζην θειί ηνπ Η νκνηψηεηα είλαη παξαπάλσ απφ εκθαλήο

11

Γελ κπνξνχκε λα ιακβάλνπκε σο πξαγκαηηθά γεγνλφηα ηεο δσήο ησλ δηαθφξσλ

καξηχξσλ ηα φζα δηεγνχληαη νη δηάθνξνη βίνη ηνπο Παξrsquo φια απηά είλαη ελδηαθέξνλ λα

δνχκε πφζε πξνζπάζεηα θάλνπλ νη βηνγξάθνη γηα λα πείζνπλ γηα ηελ απζεληηθφηεηα ησλ

ιεγνκέλσλ ηνπο θαη πσο θηάλνπλ λα θηλνχληαη κέζα ζε έλα ηζηνξηθφ πιαίζην πνπ θαη

ζηηο ιεπηνκέξεηεο αθφκα λα θαίλεηαη αιεζνθαλέο Σν πιαίζην απηφ φκσο δελ βνεζά

θαζφινπ λα βξνχκε ηελ ηζηνξηθή ππφζηαζε ηνπ πξνζψπνπ ηνπ θάζε κάξηπξα ην νπνίν

έρεη ζπγθξνηεζεί απφ δηάθνξεο παξαδφζεηο θαη δελ ππάξρεη ηξφπνο λα θαζνξηζηεί ζε

πνην πξαγκαηηθφ πξφζσπν αλήθνπλ νη παξαδφζεηο απηέο

Σν πξψην δήηεκα πνπ απαζρνιεί ηνλ εξεπλεηή ηεο ιαηξείαο ηνπ αγίνπ Μάκα είλαη

πνηα ηδηαίηεξε αηηία ζπληέιεζε ζην λα δηαδνζεί κε ηφζν γξήγνξν ξπζκφ θαη ηφζν λσξίο ε

ιαηξεία ηνπ ζηελ Καππαδνθία θαη ζε φιν ην ρξηζηηαληθφ θφζκν

Δπινγία ηνπ αγίνπ Μάκαληνο Μεηάιιην-δίζθνο απφ ηελ Σηθιίδα

κε ηνλ άγην Μάκαληα

Αλ αλαγλψζνπκε ην βίν ηνπ κε ηζηνξηθή δηάζεζε θαη φρη ζενινγηθή ν βηνγξάθνο ηνπ

καο ιέεη θαζαξά φηη ν Μάκαο ππήξμε ν εθιεθηφο ηεο ζεάο Μα θαη θπζηθά θιεξνλφκνο

ηεο κεγάιεο πεξηνπζίαο ηεο ελλνψληαο ηε ιαηξεία ηεο χκθσλα κε ηνλ Ηζχρην ε ιέμε

ἀκκία κεηαθξάδεηαη σο κήηερ θαη απαληά ζπλήζσο σο πξνζσλχκην ηεο Ρέαο-Μα θαη ηεο

Ρέαο-Κπβέιεο Σν φλνκα Μάκαο ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί ην αξζεληθφ αληίζηνηρν ηεο

Μα Δπίζεο ζε πνιιέο ιαηηλνγελείο γιψζζεο ε ιέμε mamas κεηαθξάδεηαη σο ζειαζηηθφ

πρλά ε κίκεζε είλαη ν πην δηαθξηηηθφο θαη απνηειεζκαηηθφο ηξφπνο γηα λα ληθήζεηο

έλαλ αληίπαιν θαη ε ρξηζηηαληθή Δθθιεζία ην θαηάιαβε λσξίο Σν ζξεζθεπηηθφ

θαηλφκελν εθδειψλεηαη κε κηα πνιχπινθε δπλακηθή Δλαιιάζζεη ηνπο ξφινπο ηνπ

laquoελεξγεηηθάraquo ή laquoπαζεηηθάraquo γηrsquo απηφ πηέδεη θαη πηέδεηαη κνξθνπνηεί θαη κνξθνπνηείηαη

ππνβηβάδεη θαη ππνβηβάδεηαη επεξεάδεη θαη επεξεάδεηαη πάληνηε φκσο σο αλαπφζπαζην

γεγνλφο ηεο θνηλσληθήο δσήο Απηφ ζεκαίλεη φηη ε χπαξμε θαη ε ιεηηνπξγία ηνπ δε

κπνξεί λα εθηηκεζεί απζεληηθά έμσ απφ ην δεδνκέλν θνηλσληθφ ζχζηεκα

Η επηινγή ελφο άλδξα λα θιεξνλνκήζεη ηελ ηεξάζηηα δχλακε κηαο πξνυπάξρνπζαο

ζεφηεηαο κε κεγάιε απνδνρή θαζψο θαη νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά πνπ εθθξάδαλε

παξαδφζεηο κε ηηο νπνίεο είραλ ηξαθεί γελεέο πξνγφλσλ θαη πνπ αληαπνθξηλφηαλ ζηηο

αλάγθεο ησλ πηζηψλ θάζε ηφπνπ ζεσξείηαη γηα ηνλ θφζκν ησλ πξψησλ ρξηζηηαλψλ

δεδνκέλν Πίζσ απφ ηε ζξεζθεπηηθή ζπκπεξηθνξά ππάξρνπλ θαλφλεο δφγκαηα

παξάδνζε εζηθά πξφηππα δηδαζθαιίεο πεπνηζήζεηο θαη θπξίσο πίζηεηο πνπ παξφηη

αζέαηεο εθθξάδνπλ θαη παξάγνπλ δηαρξνληθά έλα δπλακηθφ απνηέιεζκα ηαλ θάπνηα

12

ρξνληθή ζηηγκή ε Μαξία ε Παξζέλνο ε Μεηέξα ηνπ Θενχ ε Παλαγία ε Παληάλαζζα ε

Νηθνπνηφο θαη Τπέξκαρνο ηξαηεγφο αλαιάβεη ην ξφιν πνπ ηεο αληηζηνηρεί ζηε

ρξηζηηαληθή ιαηξεία ηφηε ε Μεγάιε Μεηέξα ζα laquoμαλαγελλεζείraquo

Αλ θαη ε ιαηξεία ηνπ αγίνπ Μάκα φπσο ήδε έρνπκε αλαθέξεη εμαπιψζεθε ακέζσο

ζε φιν ην ρξηζηηαληθφ θφζκν θαη πκλήζεθε απφ ηνπο ζπληνπίηεο ηνπ ηεξάξρεο Βαζίιεην

Καηζαξείαο θαη Γξεγφξην Ναδηαλδελφ εληνχηνηο νη θαιιηηέρλεο ηεο επνρήο δείρλνπλ λα

ηνλ αγλννχλ Η παξαγσγή εηθφλσλ κε ζθελέο απφ ην βίν ηνπ μεθηλά κεηά ηνλ 10ν ndash 11

ν

αη Οη πην γλσζηέο ηνλ δείρλνπλ είηε σο laquoάιιε Μαraquo θαβάια ζην ιηνληάξη κε ην καγηθφ

ξαβδί λα πξνζηαηεχεη ηνπο αλζξψπνπο απφ ηνπο νξαηνχο θαη αφξαηνπο ερζξνχο είηε σο

laquoάιινο Άηηηοraquo κε ηελ πνηκεληθή ξάβδν λα πξνζηαηεχεη ηνπο πνηκέλεο θαη ηα πνίκληά

ηνπο

Παξαδφμσο ιίγεο δεθαεηίεο λσξίηεξα ζηηο αξρέο ηνπ 3νπ

αη έλαο Ρσκαίνο

θπζηνδίθεο ν Κιαχδηνο Αηιηαλφο ζην έξγν ηνπ De natura animalium ζπκήζεθε ηνλ

κχζν ηνπ Αηζψπνπ Ο Αλδροθιής θαη ηο ιηοληάρη γξακκέλν ηνλ 8ν αη πΥ

Ο Αλδξνθιήο θαη ην ιηνληάξη ηνπ

Ο Αηιηαλφο γηα λα γίλεη πην θαηαλνεηφο ν κχζνο ζηνπο αλζξψπνπο ηεο επνρήο ηνπ

βάθηηζε ηνλ Αλδξνθιή ρξηζηηαλφ δνχιν θάπνηνπ Ρσκαίνπ ηαλ θάπνηε ν έθεβνο

Αλδξνθιήο δξαπέηεπζε ηνλ ζπλέιαβαλ θαη ηνλ έξημαλ ζηνλ Ιππφδξνκν γηα λα παιέςεη

κ έλα ιηνληάξη ηαλ ην πεηλαζκέλν ιηνληάξη αθέζεθε ειεχζεξν ζηελ θνλίζηξα νη

ζεαηέο έκεηλαλ θαηάπιεθηνη κπξνζηά ζην απίζαλν ζέακα πνπ μεηπιίρηεθε ζηα κάηηα

ηνπο Σν ιηνληάξη αληί λα θαηαζπαξάμεη ηνλ Αλδξνθιή άξρηζε λα ηνπ γιείθεη ηα ρέξηα

θαη ηα πφδηα Ήηαλ ην ιηνληάξη πνπ φπσο δηεγήζεθε ν Αλδξνθιήο ην είρε ζεξαπεχζεη

πξηλ απφ ρξφληα βγάδνληάο ηνπ έλα κεγάιν αγθάζη απφ ην πφδη ηνπ φηαλ ην είρε βξεη ζ

έλα ζπήιαην φπνπ είρε θαηαθχγεη Με ηελ αμίσζε ησλ ζεαηψλ ν Αλδξνθιήο ζψζεθε

απφ ην ζάλαην θαη ειεπζεξψζεθε Η ηζηνξία ηειείσζε εδψ Γε κάζακε πνηέ ην κέιινλ

ηνπ Αλδξνθιή Σν κφλν πνπ γλσξίδνπκε κε βεβαηφηεηα είλαη ην γεγνλφο φηη ν

13

ζπγθεθξηκέλνο κχζνο μερψξηζε ζηνπο αηψλεο πνπ αθνινχζεζαλ αγαπήζεθε απφ ηνπο

αλζξψπνπο θαη πνιινί θαιιηηέρλεο θπξίσο ηεο Γχζεο εκπλεχζηεθαλ ζηε ζπγγξαθή

ζεαηξηθψλ έξγσλ αιιά θαη ζηελ απεηθφληζε δηαθφξσλ ιεπηνκεξεηψλ ηεο δσήο ηνπ

Μία γθξαβνχξα ηνπ 1530 θηινηερλεκέλε απφ ηνλ Baldassare Peruzzi δείρλεη ην

λεαξφ Αλδξνθιή ληπκέλν σο βνζθφ παξέα κε ην ιηνληάξη ηνπ θξαηψληαο κηα πνηκεληθή

ξάβδν ελψ ζην βάζνο ηνπ έξγνπ απεηθνλίδεηαη κηα βνπθνιηθή ζθελή φπνπ ν Αλδξνθιήο

πεξηζηνηρίδεηαη απφ δηάθνξα άγξηα δψα (εηθ 2)

ε κηα ηαπηζεξί ηνπ 1541 θηινηερλεκέλε απφ ηνλ Jean Cousin ηνλ πξεζβχηεξν

ζχκθσλα κε ηελ επηγξαθή πνπ ππάξρεη ζην θάησ κέξνο ν Άγηνο Μάκαο παξαδίδεηαη

ζηνλ εληεηαικέλν θπβεξλήηε ηνπ Καίζαξα ζηελ Καππαδνθία Αιέμαλδξν

κε ελδχκαηα ηεο αζηηθήο ηάμεο θπζηθά παξέα κε ην ιηνληάξη ηνπ ην βάζνο ηνπ έξγνπ

απεηθνλίδεηαη κηα βνπθνιηθή ζθελή φπνπ ν Μάκαο σο βνζθφο πιένλ θξαηψληαο

πνηκεληθή ξάβδν πεξηζηνηρίδεηαη απφ δηάθνξα άγξηα δψα (εηθ 3)

Γθξαβνχξα κε ηνλ Αλδξνθιή θαη ην

ιηνληάξη

Σαπηζεξί κε ηνλ άγην Μάκα θαη ην

ιηνληάξη

Θα είρε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ αλ γλσξίδακε φηη ζε θάπνην απφ ηα πνιιά κνλνπάηηα

ηεο Ιζηνξίαο νη δχν λένη ζπλαληήζεθαλ ίγνπξα ζα είραλ λα πνπλ πνιιά κηαο θαη

δηαπηζηψλνληαη πνιιά θνηλά ζηε δσή θαη ησλ δπν

ζνλ αθνξά ην Μάκα εθείλν πνπ γλσξίδνπκε είλαη φηη αθνχ θαηφξζσζε λα

επηβάιιεη ηελ παξνπζία ηνπ ζηελ Καππαδνθία θαη λα θεξδίζεη ηελ εκπηζηνζχλε ησλ

αλζξψπσλ νιφθιεξεο ηεο Αλαηνιίαο ζπλέρηζε κέζα ζηνπο αηψλεο θαβάια πάλσ ζην

ιηνληάξη ηνπ θαη θξαηψληαο ηε καγηθή ξάβδν ην αξρεηππηθφ ηαμίδη ηεο κεηέξαο ηνπ Μα

ζε φιεο ηηο laquoγελέηεηξεοraquo πφιεηο ηεο θπξίσο ζε απηέο ηεο Μεζνγείνπ

Σν πξψην βήκα ζηελ απφθηεζε ηεο γλψζεο είλαη λα ηα ακθηζβεηήζεηο φια θαη ην

ηειεπηαίν είλαη λα ζπκβηβαζηείο κε φια

8

Η ζεά Lakshmi Η ζεά Durga Maa

Η ηζηνξηθή πεξίνδνο πνπ ζήκεξα νλνκάδνπκε χζηεξε αξραηφηεηα (3νο

-7νο

αη) ήηαλ

κηα επνρή κεγάισλ αιιαγψλ Έλαο ρψξνο ζχγθξνπζεο αιιά θαη ζχγθξαζεο λννηξνπηψλ

θαη ηξφπσλ δσήο Άλζξσπνη κε πνιχηξνπεο θαηαβνιέο θαη νξάκαηα βξέζεθαλ

ζηνηβαγκέλνη πάλσ ζε έλαλ επίπεδν θφζκν πνπ κε ην πνιηηηθφ ζρήκα ηεο ξσκατθήο

απηνθξαηνξίαο θαη ηε ζεκαζία ηεο νηθνπκεληθφηεηαο θαηέιπε ή laquoεξκήλεπεraquo ηε

δηαθνξεηηθφηεηά ηνπο ζχκθσλα κε ξεπζηνχο θαλφλεο θαη πεξηζηαζηαθά θξηηήξηα

Δθηεζεηκέλνο ζηα αληηθαηηθά πλεχκαηα πνπ ηψξα ζάξσλαλ ην θαηάιπκά ηνπ ν θαζέλαο

πξφβαιιε ηε δηθή ηνπ αληίζηαζε φπσο θαη φζν κπνξνχζε ψζπνπ απφ ηελ πνιπθσλία

ηεο δηακαξηπξίαο γελλήζεθε ε ζπκθσλία γηα ηε λέα ηάμε ηεο γεο θαη ηνπ νπξαλνχ

Η Υξηζηηαληθή Δθθιεζία απφ ηελ αξρή πξνζπάζεζε ζην βαζκφ πνπ κπνξνχζε λα

θαηαπνιεκήζεη φηη ζρεηηδφηαλ κε ηνλ ηξφπν δσήο ησλ εζληθψλ Δλ ηνχηνηο φκσο κεξηθά

απφ ηα έζηκα ηηο ηειεηνπξγίεο θαη ηα ζξεζθεπηηθά πξφηππα δηαηεξήζεθαλ δηφηη

ρηιηάδεο ρξφληα έδεζαλ ζηε ζξεζθεπηηθή ζπλείδεζε ησλ αλζξψπσλ εθείλσλ νη νπνίνη

θαινχληαλ λα δερζνχλ ηε λέα ζξεζθεία

ηα ηέιε ηνπ 3νπ

κεηαρξηζηηαληθνχ αηψλα φηαλ ην θιαζζηθφ παξειζφλ ndash θαη ηδηαίηεξα

νη ζενί ndash δελ απνηεινχζε αθφκε laquoπαξειζφλraquo θαη ε laquoπαξαγσγήraquo ρξηζηηαλψλ αγίσλ κέζσ

ησλ καξηπξίσλ βξηζθφηαλ ζην απνθνξχθσκά ηεο ζηελ πεξηνρή ηεο Καππαδνθίαο έθαλε

ηελ εκθάληζή ηνπ έλαο λένο άγηνο κε ην φλνκα Μάκαο

9

Δηθφλα ηνπ αγίνπ Μάκαληνο

Απφ ηνπο δηάθνξνπο βίνπο πνπ έρνπλ γξαθεί ν πιένλ απνδεθηφο απφ ηελ

επηζηεκνληθή θνηλφηεηα ζεσξείηαη απηφο ηνπ πκεψλ Λνγνζέηε ή Μεηαθξαζηή πνπ

έδεζε ην 10 αη Ο Μάκαο κε θαηαγσγή απφ ηελ Γάγγξα ηεο Παθιαγνλίαο γελλήζεθε

ζηηο θπιαθέο ηεο Καηζάξεηαο ηεο Καππαδνθίαο φπνπ είραλ κεηαθεξζεί θαη θπιαθηζηεί νη

ρξηζηηαλνί γνλείο ηνπ ζηα ρξφληα ηνπ απηνθξάηνξα Απξειηαλνχ (270-275) Ο Μάκαο

πηνζεηήζεθε απφ ηελ Ακκία κηα πινχζηα ρήξα ηεο πφιεο ηελ ηξπθεξή ειηθία ησλ 12

εηψλ φηαλ νξθάλεςε γηα δεχηεξε θνξά απνθάζηζε λα αλέβεη ζηα βνπλά γηα λα

αζθεηέςεη Μέζα ζε ηξία ρξφληα κηαο θαη απφ φζν γλσξίδνπκε ν επίγεηνο βίνο ηνπ

ηειείσζε ζηα 15 ηνπ ρξφληα έδξαζε θήξπμε δίδαμε καξηχξεζε θαη αγηνπνηήζεθε

laquoΟ άγηνοraquo γξάθεη ν πκεψλ laquoπέξαζε απφ ηε κέζε ηνπ ηαδίνπ θξαηψληαο ηα

ζπιάρλα ηνπ ζηα ρέξηαhellipθαβάια ζην ιηνληάξη πήγε θαη πιάγηαζε κέζα ζε έλα ζπήιαην

Δθεί παξέδσζε ηελ ςπρή ηνπ ζην Θεφraquo

10

Η ζπειηά φπνπ βξήθε θαηαθχγην φπσο αλαθέξεηαη ζην βίν θαη ν ηάθνο ηνπ αγίνπ

Μάκαληνο ζηε Μακαζζφ ηεο Καππαδνθίαο κε ηα ελαπνκείλαληα ιείςαλα

Ο ηάθνο δελ είλαη επηζθέςηκνο εδψ θαη πνιιά ρξφληα Οη θσηνγξαθίεο δεκνζηεχνληαη

γηα πξψηε θνξά Σξαβήρηεθαλ κε παξφηξπλζή κνπ απφ δπν Σνχξθνπο δεκνζηνγξάθνπο

θαηφπηλ ζπλλελφεζεο κε ην Γήκαξρν ηεο Μακαζζνχ

Ο ηάθνο ηνπ αγίνπ Μάκαληνο ζηελ Καππαδνθία θαη πίλαθαο ηνπ Francesco Lippi κε

ηνλ άγην Μάκαληα ζην θειί ηνπ Η νκνηψηεηα είλαη παξαπάλσ απφ εκθαλήο

11

Γελ κπνξνχκε λα ιακβάλνπκε σο πξαγκαηηθά γεγνλφηα ηεο δσήο ησλ δηαθφξσλ

καξηχξσλ ηα φζα δηεγνχληαη νη δηάθνξνη βίνη ηνπο Παξrsquo φια απηά είλαη ελδηαθέξνλ λα

δνχκε πφζε πξνζπάζεηα θάλνπλ νη βηνγξάθνη γηα λα πείζνπλ γηα ηελ απζεληηθφηεηα ησλ

ιεγνκέλσλ ηνπο θαη πσο θηάλνπλ λα θηλνχληαη κέζα ζε έλα ηζηνξηθφ πιαίζην πνπ θαη

ζηηο ιεπηνκέξεηεο αθφκα λα θαίλεηαη αιεζνθαλέο Σν πιαίζην απηφ φκσο δελ βνεζά

θαζφινπ λα βξνχκε ηελ ηζηνξηθή ππφζηαζε ηνπ πξνζψπνπ ηνπ θάζε κάξηπξα ην νπνίν

έρεη ζπγθξνηεζεί απφ δηάθνξεο παξαδφζεηο θαη δελ ππάξρεη ηξφπνο λα θαζνξηζηεί ζε

πνην πξαγκαηηθφ πξφζσπν αλήθνπλ νη παξαδφζεηο απηέο

Σν πξψην δήηεκα πνπ απαζρνιεί ηνλ εξεπλεηή ηεο ιαηξείαο ηνπ αγίνπ Μάκα είλαη

πνηα ηδηαίηεξε αηηία ζπληέιεζε ζην λα δηαδνζεί κε ηφζν γξήγνξν ξπζκφ θαη ηφζν λσξίο ε

ιαηξεία ηνπ ζηελ Καππαδνθία θαη ζε φιν ην ρξηζηηαληθφ θφζκν

Δπινγία ηνπ αγίνπ Μάκαληνο Μεηάιιην-δίζθνο απφ ηελ Σηθιίδα

κε ηνλ άγην Μάκαληα

Αλ αλαγλψζνπκε ην βίν ηνπ κε ηζηνξηθή δηάζεζε θαη φρη ζενινγηθή ν βηνγξάθνο ηνπ

καο ιέεη θαζαξά φηη ν Μάκαο ππήξμε ν εθιεθηφο ηεο ζεάο Μα θαη θπζηθά θιεξνλφκνο

ηεο κεγάιεο πεξηνπζίαο ηεο ελλνψληαο ηε ιαηξεία ηεο χκθσλα κε ηνλ Ηζχρην ε ιέμε

ἀκκία κεηαθξάδεηαη σο κήηερ θαη απαληά ζπλήζσο σο πξνζσλχκην ηεο Ρέαο-Μα θαη ηεο

Ρέαο-Κπβέιεο Σν φλνκα Μάκαο ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί ην αξζεληθφ αληίζηνηρν ηεο

Μα Δπίζεο ζε πνιιέο ιαηηλνγελείο γιψζζεο ε ιέμε mamas κεηαθξάδεηαη σο ζειαζηηθφ

πρλά ε κίκεζε είλαη ν πην δηαθξηηηθφο θαη απνηειεζκαηηθφο ηξφπνο γηα λα ληθήζεηο

έλαλ αληίπαιν θαη ε ρξηζηηαληθή Δθθιεζία ην θαηάιαβε λσξίο Σν ζξεζθεπηηθφ

θαηλφκελν εθδειψλεηαη κε κηα πνιχπινθε δπλακηθή Δλαιιάζζεη ηνπο ξφινπο ηνπ

laquoελεξγεηηθάraquo ή laquoπαζεηηθάraquo γηrsquo απηφ πηέδεη θαη πηέδεηαη κνξθνπνηεί θαη κνξθνπνηείηαη

ππνβηβάδεη θαη ππνβηβάδεηαη επεξεάδεη θαη επεξεάδεηαη πάληνηε φκσο σο αλαπφζπαζην

γεγνλφο ηεο θνηλσληθήο δσήο Απηφ ζεκαίλεη φηη ε χπαξμε θαη ε ιεηηνπξγία ηνπ δε

κπνξεί λα εθηηκεζεί απζεληηθά έμσ απφ ην δεδνκέλν θνηλσληθφ ζχζηεκα

Η επηινγή ελφο άλδξα λα θιεξνλνκήζεη ηελ ηεξάζηηα δχλακε κηαο πξνυπάξρνπζαο

ζεφηεηαο κε κεγάιε απνδνρή θαζψο θαη νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά πνπ εθθξάδαλε

παξαδφζεηο κε ηηο νπνίεο είραλ ηξαθεί γελεέο πξνγφλσλ θαη πνπ αληαπνθξηλφηαλ ζηηο

αλάγθεο ησλ πηζηψλ θάζε ηφπνπ ζεσξείηαη γηα ηνλ θφζκν ησλ πξψησλ ρξηζηηαλψλ

δεδνκέλν Πίζσ απφ ηε ζξεζθεπηηθή ζπκπεξηθνξά ππάξρνπλ θαλφλεο δφγκαηα

παξάδνζε εζηθά πξφηππα δηδαζθαιίεο πεπνηζήζεηο θαη θπξίσο πίζηεηο πνπ παξφηη

αζέαηεο εθθξάδνπλ θαη παξάγνπλ δηαρξνληθά έλα δπλακηθφ απνηέιεζκα ηαλ θάπνηα

12

ρξνληθή ζηηγκή ε Μαξία ε Παξζέλνο ε Μεηέξα ηνπ Θενχ ε Παλαγία ε Παληάλαζζα ε

Νηθνπνηφο θαη Τπέξκαρνο ηξαηεγφο αλαιάβεη ην ξφιν πνπ ηεο αληηζηνηρεί ζηε

ρξηζηηαληθή ιαηξεία ηφηε ε Μεγάιε Μεηέξα ζα laquoμαλαγελλεζείraquo

Αλ θαη ε ιαηξεία ηνπ αγίνπ Μάκα φπσο ήδε έρνπκε αλαθέξεη εμαπιψζεθε ακέζσο

ζε φιν ην ρξηζηηαληθφ θφζκν θαη πκλήζεθε απφ ηνπο ζπληνπίηεο ηνπ ηεξάξρεο Βαζίιεην

Καηζαξείαο θαη Γξεγφξην Ναδηαλδελφ εληνχηνηο νη θαιιηηέρλεο ηεο επνρήο δείρλνπλ λα

ηνλ αγλννχλ Η παξαγσγή εηθφλσλ κε ζθελέο απφ ην βίν ηνπ μεθηλά κεηά ηνλ 10ν ndash 11

ν

αη Οη πην γλσζηέο ηνλ δείρλνπλ είηε σο laquoάιιε Μαraquo θαβάια ζην ιηνληάξη κε ην καγηθφ

ξαβδί λα πξνζηαηεχεη ηνπο αλζξψπνπο απφ ηνπο νξαηνχο θαη αφξαηνπο ερζξνχο είηε σο

laquoάιινο Άηηηοraquo κε ηελ πνηκεληθή ξάβδν λα πξνζηαηεχεη ηνπο πνηκέλεο θαη ηα πνίκληά

ηνπο

Παξαδφμσο ιίγεο δεθαεηίεο λσξίηεξα ζηηο αξρέο ηνπ 3νπ

αη έλαο Ρσκαίνο

θπζηνδίθεο ν Κιαχδηνο Αηιηαλφο ζην έξγν ηνπ De natura animalium ζπκήζεθε ηνλ

κχζν ηνπ Αηζψπνπ Ο Αλδροθιής θαη ηο ιηοληάρη γξακκέλν ηνλ 8ν αη πΥ

Ο Αλδξνθιήο θαη ην ιηνληάξη ηνπ

Ο Αηιηαλφο γηα λα γίλεη πην θαηαλνεηφο ν κχζνο ζηνπο αλζξψπνπο ηεο επνρήο ηνπ

βάθηηζε ηνλ Αλδξνθιή ρξηζηηαλφ δνχιν θάπνηνπ Ρσκαίνπ ηαλ θάπνηε ν έθεβνο

Αλδξνθιήο δξαπέηεπζε ηνλ ζπλέιαβαλ θαη ηνλ έξημαλ ζηνλ Ιππφδξνκν γηα λα παιέςεη

κ έλα ιηνληάξη ηαλ ην πεηλαζκέλν ιηνληάξη αθέζεθε ειεχζεξν ζηελ θνλίζηξα νη

ζεαηέο έκεηλαλ θαηάπιεθηνη κπξνζηά ζην απίζαλν ζέακα πνπ μεηπιίρηεθε ζηα κάηηα

ηνπο Σν ιηνληάξη αληί λα θαηαζπαξάμεη ηνλ Αλδξνθιή άξρηζε λα ηνπ γιείθεη ηα ρέξηα

θαη ηα πφδηα Ήηαλ ην ιηνληάξη πνπ φπσο δηεγήζεθε ν Αλδξνθιήο ην είρε ζεξαπεχζεη

πξηλ απφ ρξφληα βγάδνληάο ηνπ έλα κεγάιν αγθάζη απφ ην πφδη ηνπ φηαλ ην είρε βξεη ζ

έλα ζπήιαην φπνπ είρε θαηαθχγεη Με ηελ αμίσζε ησλ ζεαηψλ ν Αλδξνθιήο ζψζεθε

απφ ην ζάλαην θαη ειεπζεξψζεθε Η ηζηνξία ηειείσζε εδψ Γε κάζακε πνηέ ην κέιινλ

ηνπ Αλδξνθιή Σν κφλν πνπ γλσξίδνπκε κε βεβαηφηεηα είλαη ην γεγνλφο φηη ν

13

ζπγθεθξηκέλνο κχζνο μερψξηζε ζηνπο αηψλεο πνπ αθνινχζεζαλ αγαπήζεθε απφ ηνπο

αλζξψπνπο θαη πνιινί θαιιηηέρλεο θπξίσο ηεο Γχζεο εκπλεχζηεθαλ ζηε ζπγγξαθή

ζεαηξηθψλ έξγσλ αιιά θαη ζηελ απεηθφληζε δηαθφξσλ ιεπηνκεξεηψλ ηεο δσήο ηνπ

Μία γθξαβνχξα ηνπ 1530 θηινηερλεκέλε απφ ηνλ Baldassare Peruzzi δείρλεη ην

λεαξφ Αλδξνθιή ληπκέλν σο βνζθφ παξέα κε ην ιηνληάξη ηνπ θξαηψληαο κηα πνηκεληθή

ξάβδν ελψ ζην βάζνο ηνπ έξγνπ απεηθνλίδεηαη κηα βνπθνιηθή ζθελή φπνπ ν Αλδξνθιήο

πεξηζηνηρίδεηαη απφ δηάθνξα άγξηα δψα (εηθ 2)

ε κηα ηαπηζεξί ηνπ 1541 θηινηερλεκέλε απφ ηνλ Jean Cousin ηνλ πξεζβχηεξν

ζχκθσλα κε ηελ επηγξαθή πνπ ππάξρεη ζην θάησ κέξνο ν Άγηνο Μάκαο παξαδίδεηαη

ζηνλ εληεηαικέλν θπβεξλήηε ηνπ Καίζαξα ζηελ Καππαδνθία Αιέμαλδξν

κε ελδχκαηα ηεο αζηηθήο ηάμεο θπζηθά παξέα κε ην ιηνληάξη ηνπ ην βάζνο ηνπ έξγνπ

απεηθνλίδεηαη κηα βνπθνιηθή ζθελή φπνπ ν Μάκαο σο βνζθφο πιένλ θξαηψληαο

πνηκεληθή ξάβδν πεξηζηνηρίδεηαη απφ δηάθνξα άγξηα δψα (εηθ 3)

Γθξαβνχξα κε ηνλ Αλδξνθιή θαη ην

ιηνληάξη

Σαπηζεξί κε ηνλ άγην Μάκα θαη ην

ιηνληάξη

Θα είρε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ αλ γλσξίδακε φηη ζε θάπνην απφ ηα πνιιά κνλνπάηηα

ηεο Ιζηνξίαο νη δχν λένη ζπλαληήζεθαλ ίγνπξα ζα είραλ λα πνπλ πνιιά κηαο θαη

δηαπηζηψλνληαη πνιιά θνηλά ζηε δσή θαη ησλ δπν

ζνλ αθνξά ην Μάκα εθείλν πνπ γλσξίδνπκε είλαη φηη αθνχ θαηφξζσζε λα

επηβάιιεη ηελ παξνπζία ηνπ ζηελ Καππαδνθία θαη λα θεξδίζεη ηελ εκπηζηνζχλε ησλ

αλζξψπσλ νιφθιεξεο ηεο Αλαηνιίαο ζπλέρηζε κέζα ζηνπο αηψλεο θαβάια πάλσ ζην

ιηνληάξη ηνπ θαη θξαηψληαο ηε καγηθή ξάβδν ην αξρεηππηθφ ηαμίδη ηεο κεηέξαο ηνπ Μα

ζε φιεο ηηο laquoγελέηεηξεοraquo πφιεηο ηεο θπξίσο ζε απηέο ηεο Μεζνγείνπ

Σν πξψην βήκα ζηελ απφθηεζε ηεο γλψζεο είλαη λα ηα ακθηζβεηήζεηο φια θαη ην

ηειεπηαίν είλαη λα ζπκβηβαζηείο κε φια

9

Δηθφλα ηνπ αγίνπ Μάκαληνο

Απφ ηνπο δηάθνξνπο βίνπο πνπ έρνπλ γξαθεί ν πιένλ απνδεθηφο απφ ηελ

επηζηεκνληθή θνηλφηεηα ζεσξείηαη απηφο ηνπ πκεψλ Λνγνζέηε ή Μεηαθξαζηή πνπ

έδεζε ην 10 αη Ο Μάκαο κε θαηαγσγή απφ ηελ Γάγγξα ηεο Παθιαγνλίαο γελλήζεθε

ζηηο θπιαθέο ηεο Καηζάξεηαο ηεο Καππαδνθίαο φπνπ είραλ κεηαθεξζεί θαη θπιαθηζηεί νη

ρξηζηηαλνί γνλείο ηνπ ζηα ρξφληα ηνπ απηνθξάηνξα Απξειηαλνχ (270-275) Ο Μάκαο

πηνζεηήζεθε απφ ηελ Ακκία κηα πινχζηα ρήξα ηεο πφιεο ηελ ηξπθεξή ειηθία ησλ 12

εηψλ φηαλ νξθάλεςε γηα δεχηεξε θνξά απνθάζηζε λα αλέβεη ζηα βνπλά γηα λα

αζθεηέςεη Μέζα ζε ηξία ρξφληα κηαο θαη απφ φζν γλσξίδνπκε ν επίγεηνο βίνο ηνπ

ηειείσζε ζηα 15 ηνπ ρξφληα έδξαζε θήξπμε δίδαμε καξηχξεζε θαη αγηνπνηήζεθε

laquoΟ άγηνοraquo γξάθεη ν πκεψλ laquoπέξαζε απφ ηε κέζε ηνπ ηαδίνπ θξαηψληαο ηα

ζπιάρλα ηνπ ζηα ρέξηαhellipθαβάια ζην ιηνληάξη πήγε θαη πιάγηαζε κέζα ζε έλα ζπήιαην

Δθεί παξέδσζε ηελ ςπρή ηνπ ζην Θεφraquo

10

Η ζπειηά φπνπ βξήθε θαηαθχγην φπσο αλαθέξεηαη ζην βίν θαη ν ηάθνο ηνπ αγίνπ

Μάκαληνο ζηε Μακαζζφ ηεο Καππαδνθίαο κε ηα ελαπνκείλαληα ιείςαλα

Ο ηάθνο δελ είλαη επηζθέςηκνο εδψ θαη πνιιά ρξφληα Οη θσηνγξαθίεο δεκνζηεχνληαη

γηα πξψηε θνξά Σξαβήρηεθαλ κε παξφηξπλζή κνπ απφ δπν Σνχξθνπο δεκνζηνγξάθνπο

θαηφπηλ ζπλλελφεζεο κε ην Γήκαξρν ηεο Μακαζζνχ

Ο ηάθνο ηνπ αγίνπ Μάκαληνο ζηελ Καππαδνθία θαη πίλαθαο ηνπ Francesco Lippi κε

ηνλ άγην Μάκαληα ζην θειί ηνπ Η νκνηψηεηα είλαη παξαπάλσ απφ εκθαλήο

11

Γελ κπνξνχκε λα ιακβάλνπκε σο πξαγκαηηθά γεγνλφηα ηεο δσήο ησλ δηαθφξσλ

καξηχξσλ ηα φζα δηεγνχληαη νη δηάθνξνη βίνη ηνπο Παξrsquo φια απηά είλαη ελδηαθέξνλ λα

δνχκε πφζε πξνζπάζεηα θάλνπλ νη βηνγξάθνη γηα λα πείζνπλ γηα ηελ απζεληηθφηεηα ησλ

ιεγνκέλσλ ηνπο θαη πσο θηάλνπλ λα θηλνχληαη κέζα ζε έλα ηζηνξηθφ πιαίζην πνπ θαη

ζηηο ιεπηνκέξεηεο αθφκα λα θαίλεηαη αιεζνθαλέο Σν πιαίζην απηφ φκσο δελ βνεζά

θαζφινπ λα βξνχκε ηελ ηζηνξηθή ππφζηαζε ηνπ πξνζψπνπ ηνπ θάζε κάξηπξα ην νπνίν

έρεη ζπγθξνηεζεί απφ δηάθνξεο παξαδφζεηο θαη δελ ππάξρεη ηξφπνο λα θαζνξηζηεί ζε

πνην πξαγκαηηθφ πξφζσπν αλήθνπλ νη παξαδφζεηο απηέο

Σν πξψην δήηεκα πνπ απαζρνιεί ηνλ εξεπλεηή ηεο ιαηξείαο ηνπ αγίνπ Μάκα είλαη

πνηα ηδηαίηεξε αηηία ζπληέιεζε ζην λα δηαδνζεί κε ηφζν γξήγνξν ξπζκφ θαη ηφζν λσξίο ε

ιαηξεία ηνπ ζηελ Καππαδνθία θαη ζε φιν ην ρξηζηηαληθφ θφζκν

Δπινγία ηνπ αγίνπ Μάκαληνο Μεηάιιην-δίζθνο απφ ηελ Σηθιίδα

κε ηνλ άγην Μάκαληα

Αλ αλαγλψζνπκε ην βίν ηνπ κε ηζηνξηθή δηάζεζε θαη φρη ζενινγηθή ν βηνγξάθνο ηνπ

καο ιέεη θαζαξά φηη ν Μάκαο ππήξμε ν εθιεθηφο ηεο ζεάο Μα θαη θπζηθά θιεξνλφκνο

ηεο κεγάιεο πεξηνπζίαο ηεο ελλνψληαο ηε ιαηξεία ηεο χκθσλα κε ηνλ Ηζχρην ε ιέμε

ἀκκία κεηαθξάδεηαη σο κήηερ θαη απαληά ζπλήζσο σο πξνζσλχκην ηεο Ρέαο-Μα θαη ηεο

Ρέαο-Κπβέιεο Σν φλνκα Μάκαο ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί ην αξζεληθφ αληίζηνηρν ηεο

Μα Δπίζεο ζε πνιιέο ιαηηλνγελείο γιψζζεο ε ιέμε mamas κεηαθξάδεηαη σο ζειαζηηθφ

πρλά ε κίκεζε είλαη ν πην δηαθξηηηθφο θαη απνηειεζκαηηθφο ηξφπνο γηα λα ληθήζεηο

έλαλ αληίπαιν θαη ε ρξηζηηαληθή Δθθιεζία ην θαηάιαβε λσξίο Σν ζξεζθεπηηθφ

θαηλφκελν εθδειψλεηαη κε κηα πνιχπινθε δπλακηθή Δλαιιάζζεη ηνπο ξφινπο ηνπ

laquoελεξγεηηθάraquo ή laquoπαζεηηθάraquo γηrsquo απηφ πηέδεη θαη πηέδεηαη κνξθνπνηεί θαη κνξθνπνηείηαη

ππνβηβάδεη θαη ππνβηβάδεηαη επεξεάδεη θαη επεξεάδεηαη πάληνηε φκσο σο αλαπφζπαζην

γεγνλφο ηεο θνηλσληθήο δσήο Απηφ ζεκαίλεη φηη ε χπαξμε θαη ε ιεηηνπξγία ηνπ δε

κπνξεί λα εθηηκεζεί απζεληηθά έμσ απφ ην δεδνκέλν θνηλσληθφ ζχζηεκα

Η επηινγή ελφο άλδξα λα θιεξνλνκήζεη ηελ ηεξάζηηα δχλακε κηαο πξνυπάξρνπζαο

ζεφηεηαο κε κεγάιε απνδνρή θαζψο θαη νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά πνπ εθθξάδαλε

παξαδφζεηο κε ηηο νπνίεο είραλ ηξαθεί γελεέο πξνγφλσλ θαη πνπ αληαπνθξηλφηαλ ζηηο

αλάγθεο ησλ πηζηψλ θάζε ηφπνπ ζεσξείηαη γηα ηνλ θφζκν ησλ πξψησλ ρξηζηηαλψλ

δεδνκέλν Πίζσ απφ ηε ζξεζθεπηηθή ζπκπεξηθνξά ππάξρνπλ θαλφλεο δφγκαηα

παξάδνζε εζηθά πξφηππα δηδαζθαιίεο πεπνηζήζεηο θαη θπξίσο πίζηεηο πνπ παξφηη

αζέαηεο εθθξάδνπλ θαη παξάγνπλ δηαρξνληθά έλα δπλακηθφ απνηέιεζκα ηαλ θάπνηα

12

ρξνληθή ζηηγκή ε Μαξία ε Παξζέλνο ε Μεηέξα ηνπ Θενχ ε Παλαγία ε Παληάλαζζα ε

Νηθνπνηφο θαη Τπέξκαρνο ηξαηεγφο αλαιάβεη ην ξφιν πνπ ηεο αληηζηνηρεί ζηε

ρξηζηηαληθή ιαηξεία ηφηε ε Μεγάιε Μεηέξα ζα laquoμαλαγελλεζείraquo

Αλ θαη ε ιαηξεία ηνπ αγίνπ Μάκα φπσο ήδε έρνπκε αλαθέξεη εμαπιψζεθε ακέζσο

ζε φιν ην ρξηζηηαληθφ θφζκν θαη πκλήζεθε απφ ηνπο ζπληνπίηεο ηνπ ηεξάξρεο Βαζίιεην

Καηζαξείαο θαη Γξεγφξην Ναδηαλδελφ εληνχηνηο νη θαιιηηέρλεο ηεο επνρήο δείρλνπλ λα

ηνλ αγλννχλ Η παξαγσγή εηθφλσλ κε ζθελέο απφ ην βίν ηνπ μεθηλά κεηά ηνλ 10ν ndash 11

ν

αη Οη πην γλσζηέο ηνλ δείρλνπλ είηε σο laquoάιιε Μαraquo θαβάια ζην ιηνληάξη κε ην καγηθφ

ξαβδί λα πξνζηαηεχεη ηνπο αλζξψπνπο απφ ηνπο νξαηνχο θαη αφξαηνπο ερζξνχο είηε σο

laquoάιινο Άηηηοraquo κε ηελ πνηκεληθή ξάβδν λα πξνζηαηεχεη ηνπο πνηκέλεο θαη ηα πνίκληά

ηνπο

Παξαδφμσο ιίγεο δεθαεηίεο λσξίηεξα ζηηο αξρέο ηνπ 3νπ

αη έλαο Ρσκαίνο

θπζηνδίθεο ν Κιαχδηνο Αηιηαλφο ζην έξγν ηνπ De natura animalium ζπκήζεθε ηνλ

κχζν ηνπ Αηζψπνπ Ο Αλδροθιής θαη ηο ιηοληάρη γξακκέλν ηνλ 8ν αη πΥ

Ο Αλδξνθιήο θαη ην ιηνληάξη ηνπ

Ο Αηιηαλφο γηα λα γίλεη πην θαηαλνεηφο ν κχζνο ζηνπο αλζξψπνπο ηεο επνρήο ηνπ

βάθηηζε ηνλ Αλδξνθιή ρξηζηηαλφ δνχιν θάπνηνπ Ρσκαίνπ ηαλ θάπνηε ν έθεβνο

Αλδξνθιήο δξαπέηεπζε ηνλ ζπλέιαβαλ θαη ηνλ έξημαλ ζηνλ Ιππφδξνκν γηα λα παιέςεη

κ έλα ιηνληάξη ηαλ ην πεηλαζκέλν ιηνληάξη αθέζεθε ειεχζεξν ζηελ θνλίζηξα νη

ζεαηέο έκεηλαλ θαηάπιεθηνη κπξνζηά ζην απίζαλν ζέακα πνπ μεηπιίρηεθε ζηα κάηηα

ηνπο Σν ιηνληάξη αληί λα θαηαζπαξάμεη ηνλ Αλδξνθιή άξρηζε λα ηνπ γιείθεη ηα ρέξηα

θαη ηα πφδηα Ήηαλ ην ιηνληάξη πνπ φπσο δηεγήζεθε ν Αλδξνθιήο ην είρε ζεξαπεχζεη

πξηλ απφ ρξφληα βγάδνληάο ηνπ έλα κεγάιν αγθάζη απφ ην πφδη ηνπ φηαλ ην είρε βξεη ζ

έλα ζπήιαην φπνπ είρε θαηαθχγεη Με ηελ αμίσζε ησλ ζεαηψλ ν Αλδξνθιήο ζψζεθε

απφ ην ζάλαην θαη ειεπζεξψζεθε Η ηζηνξία ηειείσζε εδψ Γε κάζακε πνηέ ην κέιινλ

ηνπ Αλδξνθιή Σν κφλν πνπ γλσξίδνπκε κε βεβαηφηεηα είλαη ην γεγνλφο φηη ν

13

ζπγθεθξηκέλνο κχζνο μερψξηζε ζηνπο αηψλεο πνπ αθνινχζεζαλ αγαπήζεθε απφ ηνπο

αλζξψπνπο θαη πνιινί θαιιηηέρλεο θπξίσο ηεο Γχζεο εκπλεχζηεθαλ ζηε ζπγγξαθή

ζεαηξηθψλ έξγσλ αιιά θαη ζηελ απεηθφληζε δηαθφξσλ ιεπηνκεξεηψλ ηεο δσήο ηνπ

Μία γθξαβνχξα ηνπ 1530 θηινηερλεκέλε απφ ηνλ Baldassare Peruzzi δείρλεη ην

λεαξφ Αλδξνθιή ληπκέλν σο βνζθφ παξέα κε ην ιηνληάξη ηνπ θξαηψληαο κηα πνηκεληθή

ξάβδν ελψ ζην βάζνο ηνπ έξγνπ απεηθνλίδεηαη κηα βνπθνιηθή ζθελή φπνπ ν Αλδξνθιήο

πεξηζηνηρίδεηαη απφ δηάθνξα άγξηα δψα (εηθ 2)

ε κηα ηαπηζεξί ηνπ 1541 θηινηερλεκέλε απφ ηνλ Jean Cousin ηνλ πξεζβχηεξν

ζχκθσλα κε ηελ επηγξαθή πνπ ππάξρεη ζην θάησ κέξνο ν Άγηνο Μάκαο παξαδίδεηαη

ζηνλ εληεηαικέλν θπβεξλήηε ηνπ Καίζαξα ζηελ Καππαδνθία Αιέμαλδξν

κε ελδχκαηα ηεο αζηηθήο ηάμεο θπζηθά παξέα κε ην ιηνληάξη ηνπ ην βάζνο ηνπ έξγνπ

απεηθνλίδεηαη κηα βνπθνιηθή ζθελή φπνπ ν Μάκαο σο βνζθφο πιένλ θξαηψληαο

πνηκεληθή ξάβδν πεξηζηνηρίδεηαη απφ δηάθνξα άγξηα δψα (εηθ 3)

Γθξαβνχξα κε ηνλ Αλδξνθιή θαη ην

ιηνληάξη

Σαπηζεξί κε ηνλ άγην Μάκα θαη ην

ιηνληάξη

Θα είρε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ αλ γλσξίδακε φηη ζε θάπνην απφ ηα πνιιά κνλνπάηηα

ηεο Ιζηνξίαο νη δχν λένη ζπλαληήζεθαλ ίγνπξα ζα είραλ λα πνπλ πνιιά κηαο θαη

δηαπηζηψλνληαη πνιιά θνηλά ζηε δσή θαη ησλ δπν

ζνλ αθνξά ην Μάκα εθείλν πνπ γλσξίδνπκε είλαη φηη αθνχ θαηφξζσζε λα

επηβάιιεη ηελ παξνπζία ηνπ ζηελ Καππαδνθία θαη λα θεξδίζεη ηελ εκπηζηνζχλε ησλ

αλζξψπσλ νιφθιεξεο ηεο Αλαηνιίαο ζπλέρηζε κέζα ζηνπο αηψλεο θαβάια πάλσ ζην

ιηνληάξη ηνπ θαη θξαηψληαο ηε καγηθή ξάβδν ην αξρεηππηθφ ηαμίδη ηεο κεηέξαο ηνπ Μα

ζε φιεο ηηο laquoγελέηεηξεοraquo πφιεηο ηεο θπξίσο ζε απηέο ηεο Μεζνγείνπ

Σν πξψην βήκα ζηελ απφθηεζε ηεο γλψζεο είλαη λα ηα ακθηζβεηήζεηο φια θαη ην

ηειεπηαίν είλαη λα ζπκβηβαζηείο κε φια

10

Η ζπειηά φπνπ βξήθε θαηαθχγην φπσο αλαθέξεηαη ζην βίν θαη ν ηάθνο ηνπ αγίνπ

Μάκαληνο ζηε Μακαζζφ ηεο Καππαδνθίαο κε ηα ελαπνκείλαληα ιείςαλα

Ο ηάθνο δελ είλαη επηζθέςηκνο εδψ θαη πνιιά ρξφληα Οη θσηνγξαθίεο δεκνζηεχνληαη

γηα πξψηε θνξά Σξαβήρηεθαλ κε παξφηξπλζή κνπ απφ δπν Σνχξθνπο δεκνζηνγξάθνπο

θαηφπηλ ζπλλελφεζεο κε ην Γήκαξρν ηεο Μακαζζνχ

Ο ηάθνο ηνπ αγίνπ Μάκαληνο ζηελ Καππαδνθία θαη πίλαθαο ηνπ Francesco Lippi κε

ηνλ άγην Μάκαληα ζην θειί ηνπ Η νκνηψηεηα είλαη παξαπάλσ απφ εκθαλήο

11

Γελ κπνξνχκε λα ιακβάλνπκε σο πξαγκαηηθά γεγνλφηα ηεο δσήο ησλ δηαθφξσλ

καξηχξσλ ηα φζα δηεγνχληαη νη δηάθνξνη βίνη ηνπο Παξrsquo φια απηά είλαη ελδηαθέξνλ λα

δνχκε πφζε πξνζπάζεηα θάλνπλ νη βηνγξάθνη γηα λα πείζνπλ γηα ηελ απζεληηθφηεηα ησλ

ιεγνκέλσλ ηνπο θαη πσο θηάλνπλ λα θηλνχληαη κέζα ζε έλα ηζηνξηθφ πιαίζην πνπ θαη

ζηηο ιεπηνκέξεηεο αθφκα λα θαίλεηαη αιεζνθαλέο Σν πιαίζην απηφ φκσο δελ βνεζά

θαζφινπ λα βξνχκε ηελ ηζηνξηθή ππφζηαζε ηνπ πξνζψπνπ ηνπ θάζε κάξηπξα ην νπνίν

έρεη ζπγθξνηεζεί απφ δηάθνξεο παξαδφζεηο θαη δελ ππάξρεη ηξφπνο λα θαζνξηζηεί ζε

πνην πξαγκαηηθφ πξφζσπν αλήθνπλ νη παξαδφζεηο απηέο

Σν πξψην δήηεκα πνπ απαζρνιεί ηνλ εξεπλεηή ηεο ιαηξείαο ηνπ αγίνπ Μάκα είλαη

πνηα ηδηαίηεξε αηηία ζπληέιεζε ζην λα δηαδνζεί κε ηφζν γξήγνξν ξπζκφ θαη ηφζν λσξίο ε

ιαηξεία ηνπ ζηελ Καππαδνθία θαη ζε φιν ην ρξηζηηαληθφ θφζκν

Δπινγία ηνπ αγίνπ Μάκαληνο Μεηάιιην-δίζθνο απφ ηελ Σηθιίδα

κε ηνλ άγην Μάκαληα

Αλ αλαγλψζνπκε ην βίν ηνπ κε ηζηνξηθή δηάζεζε θαη φρη ζενινγηθή ν βηνγξάθνο ηνπ

καο ιέεη θαζαξά φηη ν Μάκαο ππήξμε ν εθιεθηφο ηεο ζεάο Μα θαη θπζηθά θιεξνλφκνο

ηεο κεγάιεο πεξηνπζίαο ηεο ελλνψληαο ηε ιαηξεία ηεο χκθσλα κε ηνλ Ηζχρην ε ιέμε

ἀκκία κεηαθξάδεηαη σο κήηερ θαη απαληά ζπλήζσο σο πξνζσλχκην ηεο Ρέαο-Μα θαη ηεο

Ρέαο-Κπβέιεο Σν φλνκα Μάκαο ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί ην αξζεληθφ αληίζηνηρν ηεο

Μα Δπίζεο ζε πνιιέο ιαηηλνγελείο γιψζζεο ε ιέμε mamas κεηαθξάδεηαη σο ζειαζηηθφ

πρλά ε κίκεζε είλαη ν πην δηαθξηηηθφο θαη απνηειεζκαηηθφο ηξφπνο γηα λα ληθήζεηο

έλαλ αληίπαιν θαη ε ρξηζηηαληθή Δθθιεζία ην θαηάιαβε λσξίο Σν ζξεζθεπηηθφ

θαηλφκελν εθδειψλεηαη κε κηα πνιχπινθε δπλακηθή Δλαιιάζζεη ηνπο ξφινπο ηνπ

laquoελεξγεηηθάraquo ή laquoπαζεηηθάraquo γηrsquo απηφ πηέδεη θαη πηέδεηαη κνξθνπνηεί θαη κνξθνπνηείηαη

ππνβηβάδεη θαη ππνβηβάδεηαη επεξεάδεη θαη επεξεάδεηαη πάληνηε φκσο σο αλαπφζπαζην

γεγνλφο ηεο θνηλσληθήο δσήο Απηφ ζεκαίλεη φηη ε χπαξμε θαη ε ιεηηνπξγία ηνπ δε

κπνξεί λα εθηηκεζεί απζεληηθά έμσ απφ ην δεδνκέλν θνηλσληθφ ζχζηεκα

Η επηινγή ελφο άλδξα λα θιεξνλνκήζεη ηελ ηεξάζηηα δχλακε κηαο πξνυπάξρνπζαο

ζεφηεηαο κε κεγάιε απνδνρή θαζψο θαη νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά πνπ εθθξάδαλε

παξαδφζεηο κε ηηο νπνίεο είραλ ηξαθεί γελεέο πξνγφλσλ θαη πνπ αληαπνθξηλφηαλ ζηηο

αλάγθεο ησλ πηζηψλ θάζε ηφπνπ ζεσξείηαη γηα ηνλ θφζκν ησλ πξψησλ ρξηζηηαλψλ

δεδνκέλν Πίζσ απφ ηε ζξεζθεπηηθή ζπκπεξηθνξά ππάξρνπλ θαλφλεο δφγκαηα

παξάδνζε εζηθά πξφηππα δηδαζθαιίεο πεπνηζήζεηο θαη θπξίσο πίζηεηο πνπ παξφηη

αζέαηεο εθθξάδνπλ θαη παξάγνπλ δηαρξνληθά έλα δπλακηθφ απνηέιεζκα ηαλ θάπνηα

12

ρξνληθή ζηηγκή ε Μαξία ε Παξζέλνο ε Μεηέξα ηνπ Θενχ ε Παλαγία ε Παληάλαζζα ε

Νηθνπνηφο θαη Τπέξκαρνο ηξαηεγφο αλαιάβεη ην ξφιν πνπ ηεο αληηζηνηρεί ζηε

ρξηζηηαληθή ιαηξεία ηφηε ε Μεγάιε Μεηέξα ζα laquoμαλαγελλεζείraquo

Αλ θαη ε ιαηξεία ηνπ αγίνπ Μάκα φπσο ήδε έρνπκε αλαθέξεη εμαπιψζεθε ακέζσο

ζε φιν ην ρξηζηηαληθφ θφζκν θαη πκλήζεθε απφ ηνπο ζπληνπίηεο ηνπ ηεξάξρεο Βαζίιεην

Καηζαξείαο θαη Γξεγφξην Ναδηαλδελφ εληνχηνηο νη θαιιηηέρλεο ηεο επνρήο δείρλνπλ λα

ηνλ αγλννχλ Η παξαγσγή εηθφλσλ κε ζθελέο απφ ην βίν ηνπ μεθηλά κεηά ηνλ 10ν ndash 11

ν

αη Οη πην γλσζηέο ηνλ δείρλνπλ είηε σο laquoάιιε Μαraquo θαβάια ζην ιηνληάξη κε ην καγηθφ

ξαβδί λα πξνζηαηεχεη ηνπο αλζξψπνπο απφ ηνπο νξαηνχο θαη αφξαηνπο ερζξνχο είηε σο

laquoάιινο Άηηηοraquo κε ηελ πνηκεληθή ξάβδν λα πξνζηαηεχεη ηνπο πνηκέλεο θαη ηα πνίκληά

ηνπο

Παξαδφμσο ιίγεο δεθαεηίεο λσξίηεξα ζηηο αξρέο ηνπ 3νπ

αη έλαο Ρσκαίνο

θπζηνδίθεο ν Κιαχδηνο Αηιηαλφο ζην έξγν ηνπ De natura animalium ζπκήζεθε ηνλ

κχζν ηνπ Αηζψπνπ Ο Αλδροθιής θαη ηο ιηοληάρη γξακκέλν ηνλ 8ν αη πΥ

Ο Αλδξνθιήο θαη ην ιηνληάξη ηνπ

Ο Αηιηαλφο γηα λα γίλεη πην θαηαλνεηφο ν κχζνο ζηνπο αλζξψπνπο ηεο επνρήο ηνπ

βάθηηζε ηνλ Αλδξνθιή ρξηζηηαλφ δνχιν θάπνηνπ Ρσκαίνπ ηαλ θάπνηε ν έθεβνο

Αλδξνθιήο δξαπέηεπζε ηνλ ζπλέιαβαλ θαη ηνλ έξημαλ ζηνλ Ιππφδξνκν γηα λα παιέςεη

κ έλα ιηνληάξη ηαλ ην πεηλαζκέλν ιηνληάξη αθέζεθε ειεχζεξν ζηελ θνλίζηξα νη

ζεαηέο έκεηλαλ θαηάπιεθηνη κπξνζηά ζην απίζαλν ζέακα πνπ μεηπιίρηεθε ζηα κάηηα

ηνπο Σν ιηνληάξη αληί λα θαηαζπαξάμεη ηνλ Αλδξνθιή άξρηζε λα ηνπ γιείθεη ηα ρέξηα

θαη ηα πφδηα Ήηαλ ην ιηνληάξη πνπ φπσο δηεγήζεθε ν Αλδξνθιήο ην είρε ζεξαπεχζεη

πξηλ απφ ρξφληα βγάδνληάο ηνπ έλα κεγάιν αγθάζη απφ ην πφδη ηνπ φηαλ ην είρε βξεη ζ

έλα ζπήιαην φπνπ είρε θαηαθχγεη Με ηελ αμίσζε ησλ ζεαηψλ ν Αλδξνθιήο ζψζεθε

απφ ην ζάλαην θαη ειεπζεξψζεθε Η ηζηνξία ηειείσζε εδψ Γε κάζακε πνηέ ην κέιινλ

ηνπ Αλδξνθιή Σν κφλν πνπ γλσξίδνπκε κε βεβαηφηεηα είλαη ην γεγνλφο φηη ν

13

ζπγθεθξηκέλνο κχζνο μερψξηζε ζηνπο αηψλεο πνπ αθνινχζεζαλ αγαπήζεθε απφ ηνπο

αλζξψπνπο θαη πνιινί θαιιηηέρλεο θπξίσο ηεο Γχζεο εκπλεχζηεθαλ ζηε ζπγγξαθή

ζεαηξηθψλ έξγσλ αιιά θαη ζηελ απεηθφληζε δηαθφξσλ ιεπηνκεξεηψλ ηεο δσήο ηνπ

Μία γθξαβνχξα ηνπ 1530 θηινηερλεκέλε απφ ηνλ Baldassare Peruzzi δείρλεη ην

λεαξφ Αλδξνθιή ληπκέλν σο βνζθφ παξέα κε ην ιηνληάξη ηνπ θξαηψληαο κηα πνηκεληθή

ξάβδν ελψ ζην βάζνο ηνπ έξγνπ απεηθνλίδεηαη κηα βνπθνιηθή ζθελή φπνπ ν Αλδξνθιήο

πεξηζηνηρίδεηαη απφ δηάθνξα άγξηα δψα (εηθ 2)

ε κηα ηαπηζεξί ηνπ 1541 θηινηερλεκέλε απφ ηνλ Jean Cousin ηνλ πξεζβχηεξν

ζχκθσλα κε ηελ επηγξαθή πνπ ππάξρεη ζην θάησ κέξνο ν Άγηνο Μάκαο παξαδίδεηαη

ζηνλ εληεηαικέλν θπβεξλήηε ηνπ Καίζαξα ζηελ Καππαδνθία Αιέμαλδξν

κε ελδχκαηα ηεο αζηηθήο ηάμεο θπζηθά παξέα κε ην ιηνληάξη ηνπ ην βάζνο ηνπ έξγνπ

απεηθνλίδεηαη κηα βνπθνιηθή ζθελή φπνπ ν Μάκαο σο βνζθφο πιένλ θξαηψληαο

πνηκεληθή ξάβδν πεξηζηνηρίδεηαη απφ δηάθνξα άγξηα δψα (εηθ 3)

Γθξαβνχξα κε ηνλ Αλδξνθιή θαη ην

ιηνληάξη

Σαπηζεξί κε ηνλ άγην Μάκα θαη ην

ιηνληάξη

Θα είρε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ αλ γλσξίδακε φηη ζε θάπνην απφ ηα πνιιά κνλνπάηηα

ηεο Ιζηνξίαο νη δχν λένη ζπλαληήζεθαλ ίγνπξα ζα είραλ λα πνπλ πνιιά κηαο θαη

δηαπηζηψλνληαη πνιιά θνηλά ζηε δσή θαη ησλ δπν

ζνλ αθνξά ην Μάκα εθείλν πνπ γλσξίδνπκε είλαη φηη αθνχ θαηφξζσζε λα

επηβάιιεη ηελ παξνπζία ηνπ ζηελ Καππαδνθία θαη λα θεξδίζεη ηελ εκπηζηνζχλε ησλ

αλζξψπσλ νιφθιεξεο ηεο Αλαηνιίαο ζπλέρηζε κέζα ζηνπο αηψλεο θαβάια πάλσ ζην

ιηνληάξη ηνπ θαη θξαηψληαο ηε καγηθή ξάβδν ην αξρεηππηθφ ηαμίδη ηεο κεηέξαο ηνπ Μα

ζε φιεο ηηο laquoγελέηεηξεοraquo πφιεηο ηεο θπξίσο ζε απηέο ηεο Μεζνγείνπ

Σν πξψην βήκα ζηελ απφθηεζε ηεο γλψζεο είλαη λα ηα ακθηζβεηήζεηο φια θαη ην

ηειεπηαίν είλαη λα ζπκβηβαζηείο κε φια

11

Γελ κπνξνχκε λα ιακβάλνπκε σο πξαγκαηηθά γεγνλφηα ηεο δσήο ησλ δηαθφξσλ

καξηχξσλ ηα φζα δηεγνχληαη νη δηάθνξνη βίνη ηνπο Παξrsquo φια απηά είλαη ελδηαθέξνλ λα

δνχκε πφζε πξνζπάζεηα θάλνπλ νη βηνγξάθνη γηα λα πείζνπλ γηα ηελ απζεληηθφηεηα ησλ

ιεγνκέλσλ ηνπο θαη πσο θηάλνπλ λα θηλνχληαη κέζα ζε έλα ηζηνξηθφ πιαίζην πνπ θαη

ζηηο ιεπηνκέξεηεο αθφκα λα θαίλεηαη αιεζνθαλέο Σν πιαίζην απηφ φκσο δελ βνεζά

θαζφινπ λα βξνχκε ηελ ηζηνξηθή ππφζηαζε ηνπ πξνζψπνπ ηνπ θάζε κάξηπξα ην νπνίν

έρεη ζπγθξνηεζεί απφ δηάθνξεο παξαδφζεηο θαη δελ ππάξρεη ηξφπνο λα θαζνξηζηεί ζε

πνην πξαγκαηηθφ πξφζσπν αλήθνπλ νη παξαδφζεηο απηέο

Σν πξψην δήηεκα πνπ απαζρνιεί ηνλ εξεπλεηή ηεο ιαηξείαο ηνπ αγίνπ Μάκα είλαη

πνηα ηδηαίηεξε αηηία ζπληέιεζε ζην λα δηαδνζεί κε ηφζν γξήγνξν ξπζκφ θαη ηφζν λσξίο ε

ιαηξεία ηνπ ζηελ Καππαδνθία θαη ζε φιν ην ρξηζηηαληθφ θφζκν

Δπινγία ηνπ αγίνπ Μάκαληνο Μεηάιιην-δίζθνο απφ ηελ Σηθιίδα

κε ηνλ άγην Μάκαληα

Αλ αλαγλψζνπκε ην βίν ηνπ κε ηζηνξηθή δηάζεζε θαη φρη ζενινγηθή ν βηνγξάθνο ηνπ

καο ιέεη θαζαξά φηη ν Μάκαο ππήξμε ν εθιεθηφο ηεο ζεάο Μα θαη θπζηθά θιεξνλφκνο

ηεο κεγάιεο πεξηνπζίαο ηεο ελλνψληαο ηε ιαηξεία ηεο χκθσλα κε ηνλ Ηζχρην ε ιέμε

ἀκκία κεηαθξάδεηαη σο κήηερ θαη απαληά ζπλήζσο σο πξνζσλχκην ηεο Ρέαο-Μα θαη ηεο

Ρέαο-Κπβέιεο Σν φλνκα Μάκαο ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί ην αξζεληθφ αληίζηνηρν ηεο

Μα Δπίζεο ζε πνιιέο ιαηηλνγελείο γιψζζεο ε ιέμε mamas κεηαθξάδεηαη σο ζειαζηηθφ

πρλά ε κίκεζε είλαη ν πην δηαθξηηηθφο θαη απνηειεζκαηηθφο ηξφπνο γηα λα ληθήζεηο

έλαλ αληίπαιν θαη ε ρξηζηηαληθή Δθθιεζία ην θαηάιαβε λσξίο Σν ζξεζθεπηηθφ

θαηλφκελν εθδειψλεηαη κε κηα πνιχπινθε δπλακηθή Δλαιιάζζεη ηνπο ξφινπο ηνπ

laquoελεξγεηηθάraquo ή laquoπαζεηηθάraquo γηrsquo απηφ πηέδεη θαη πηέδεηαη κνξθνπνηεί θαη κνξθνπνηείηαη

ππνβηβάδεη θαη ππνβηβάδεηαη επεξεάδεη θαη επεξεάδεηαη πάληνηε φκσο σο αλαπφζπαζην

γεγνλφο ηεο θνηλσληθήο δσήο Απηφ ζεκαίλεη φηη ε χπαξμε θαη ε ιεηηνπξγία ηνπ δε

κπνξεί λα εθηηκεζεί απζεληηθά έμσ απφ ην δεδνκέλν θνηλσληθφ ζχζηεκα

Η επηινγή ελφο άλδξα λα θιεξνλνκήζεη ηελ ηεξάζηηα δχλακε κηαο πξνυπάξρνπζαο

ζεφηεηαο κε κεγάιε απνδνρή θαζψο θαη νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά πνπ εθθξάδαλε

παξαδφζεηο κε ηηο νπνίεο είραλ ηξαθεί γελεέο πξνγφλσλ θαη πνπ αληαπνθξηλφηαλ ζηηο

αλάγθεο ησλ πηζηψλ θάζε ηφπνπ ζεσξείηαη γηα ηνλ θφζκν ησλ πξψησλ ρξηζηηαλψλ

δεδνκέλν Πίζσ απφ ηε ζξεζθεπηηθή ζπκπεξηθνξά ππάξρνπλ θαλφλεο δφγκαηα

παξάδνζε εζηθά πξφηππα δηδαζθαιίεο πεπνηζήζεηο θαη θπξίσο πίζηεηο πνπ παξφηη

αζέαηεο εθθξάδνπλ θαη παξάγνπλ δηαρξνληθά έλα δπλακηθφ απνηέιεζκα ηαλ θάπνηα

12

ρξνληθή ζηηγκή ε Μαξία ε Παξζέλνο ε Μεηέξα ηνπ Θενχ ε Παλαγία ε Παληάλαζζα ε

Νηθνπνηφο θαη Τπέξκαρνο ηξαηεγφο αλαιάβεη ην ξφιν πνπ ηεο αληηζηνηρεί ζηε

ρξηζηηαληθή ιαηξεία ηφηε ε Μεγάιε Μεηέξα ζα laquoμαλαγελλεζείraquo

Αλ θαη ε ιαηξεία ηνπ αγίνπ Μάκα φπσο ήδε έρνπκε αλαθέξεη εμαπιψζεθε ακέζσο

ζε φιν ην ρξηζηηαληθφ θφζκν θαη πκλήζεθε απφ ηνπο ζπληνπίηεο ηνπ ηεξάξρεο Βαζίιεην

Καηζαξείαο θαη Γξεγφξην Ναδηαλδελφ εληνχηνηο νη θαιιηηέρλεο ηεο επνρήο δείρλνπλ λα

ηνλ αγλννχλ Η παξαγσγή εηθφλσλ κε ζθελέο απφ ην βίν ηνπ μεθηλά κεηά ηνλ 10ν ndash 11

ν

αη Οη πην γλσζηέο ηνλ δείρλνπλ είηε σο laquoάιιε Μαraquo θαβάια ζην ιηνληάξη κε ην καγηθφ

ξαβδί λα πξνζηαηεχεη ηνπο αλζξψπνπο απφ ηνπο νξαηνχο θαη αφξαηνπο ερζξνχο είηε σο

laquoάιινο Άηηηοraquo κε ηελ πνηκεληθή ξάβδν λα πξνζηαηεχεη ηνπο πνηκέλεο θαη ηα πνίκληά

ηνπο

Παξαδφμσο ιίγεο δεθαεηίεο λσξίηεξα ζηηο αξρέο ηνπ 3νπ

αη έλαο Ρσκαίνο

θπζηνδίθεο ν Κιαχδηνο Αηιηαλφο ζην έξγν ηνπ De natura animalium ζπκήζεθε ηνλ

κχζν ηνπ Αηζψπνπ Ο Αλδροθιής θαη ηο ιηοληάρη γξακκέλν ηνλ 8ν αη πΥ

Ο Αλδξνθιήο θαη ην ιηνληάξη ηνπ

Ο Αηιηαλφο γηα λα γίλεη πην θαηαλνεηφο ν κχζνο ζηνπο αλζξψπνπο ηεο επνρήο ηνπ

βάθηηζε ηνλ Αλδξνθιή ρξηζηηαλφ δνχιν θάπνηνπ Ρσκαίνπ ηαλ θάπνηε ν έθεβνο

Αλδξνθιήο δξαπέηεπζε ηνλ ζπλέιαβαλ θαη ηνλ έξημαλ ζηνλ Ιππφδξνκν γηα λα παιέςεη

κ έλα ιηνληάξη ηαλ ην πεηλαζκέλν ιηνληάξη αθέζεθε ειεχζεξν ζηελ θνλίζηξα νη

ζεαηέο έκεηλαλ θαηάπιεθηνη κπξνζηά ζην απίζαλν ζέακα πνπ μεηπιίρηεθε ζηα κάηηα

ηνπο Σν ιηνληάξη αληί λα θαηαζπαξάμεη ηνλ Αλδξνθιή άξρηζε λα ηνπ γιείθεη ηα ρέξηα

θαη ηα πφδηα Ήηαλ ην ιηνληάξη πνπ φπσο δηεγήζεθε ν Αλδξνθιήο ην είρε ζεξαπεχζεη

πξηλ απφ ρξφληα βγάδνληάο ηνπ έλα κεγάιν αγθάζη απφ ην πφδη ηνπ φηαλ ην είρε βξεη ζ

έλα ζπήιαην φπνπ είρε θαηαθχγεη Με ηελ αμίσζε ησλ ζεαηψλ ν Αλδξνθιήο ζψζεθε

απφ ην ζάλαην θαη ειεπζεξψζεθε Η ηζηνξία ηειείσζε εδψ Γε κάζακε πνηέ ην κέιινλ

ηνπ Αλδξνθιή Σν κφλν πνπ γλσξίδνπκε κε βεβαηφηεηα είλαη ην γεγνλφο φηη ν

13

ζπγθεθξηκέλνο κχζνο μερψξηζε ζηνπο αηψλεο πνπ αθνινχζεζαλ αγαπήζεθε απφ ηνπο

αλζξψπνπο θαη πνιινί θαιιηηέρλεο θπξίσο ηεο Γχζεο εκπλεχζηεθαλ ζηε ζπγγξαθή

ζεαηξηθψλ έξγσλ αιιά θαη ζηελ απεηθφληζε δηαθφξσλ ιεπηνκεξεηψλ ηεο δσήο ηνπ

Μία γθξαβνχξα ηνπ 1530 θηινηερλεκέλε απφ ηνλ Baldassare Peruzzi δείρλεη ην

λεαξφ Αλδξνθιή ληπκέλν σο βνζθφ παξέα κε ην ιηνληάξη ηνπ θξαηψληαο κηα πνηκεληθή

ξάβδν ελψ ζην βάζνο ηνπ έξγνπ απεηθνλίδεηαη κηα βνπθνιηθή ζθελή φπνπ ν Αλδξνθιήο

πεξηζηνηρίδεηαη απφ δηάθνξα άγξηα δψα (εηθ 2)

ε κηα ηαπηζεξί ηνπ 1541 θηινηερλεκέλε απφ ηνλ Jean Cousin ηνλ πξεζβχηεξν

ζχκθσλα κε ηελ επηγξαθή πνπ ππάξρεη ζην θάησ κέξνο ν Άγηνο Μάκαο παξαδίδεηαη

ζηνλ εληεηαικέλν θπβεξλήηε ηνπ Καίζαξα ζηελ Καππαδνθία Αιέμαλδξν

κε ελδχκαηα ηεο αζηηθήο ηάμεο θπζηθά παξέα κε ην ιηνληάξη ηνπ ην βάζνο ηνπ έξγνπ

απεηθνλίδεηαη κηα βνπθνιηθή ζθελή φπνπ ν Μάκαο σο βνζθφο πιένλ θξαηψληαο

πνηκεληθή ξάβδν πεξηζηνηρίδεηαη απφ δηάθνξα άγξηα δψα (εηθ 3)

Γθξαβνχξα κε ηνλ Αλδξνθιή θαη ην

ιηνληάξη

Σαπηζεξί κε ηνλ άγην Μάκα θαη ην

ιηνληάξη

Θα είρε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ αλ γλσξίδακε φηη ζε θάπνην απφ ηα πνιιά κνλνπάηηα

ηεο Ιζηνξίαο νη δχν λένη ζπλαληήζεθαλ ίγνπξα ζα είραλ λα πνπλ πνιιά κηαο θαη

δηαπηζηψλνληαη πνιιά θνηλά ζηε δσή θαη ησλ δπν

ζνλ αθνξά ην Μάκα εθείλν πνπ γλσξίδνπκε είλαη φηη αθνχ θαηφξζσζε λα

επηβάιιεη ηελ παξνπζία ηνπ ζηελ Καππαδνθία θαη λα θεξδίζεη ηελ εκπηζηνζχλε ησλ

αλζξψπσλ νιφθιεξεο ηεο Αλαηνιίαο ζπλέρηζε κέζα ζηνπο αηψλεο θαβάια πάλσ ζην

ιηνληάξη ηνπ θαη θξαηψληαο ηε καγηθή ξάβδν ην αξρεηππηθφ ηαμίδη ηεο κεηέξαο ηνπ Μα

ζε φιεο ηηο laquoγελέηεηξεοraquo πφιεηο ηεο θπξίσο ζε απηέο ηεο Μεζνγείνπ

Σν πξψην βήκα ζηελ απφθηεζε ηεο γλψζεο είλαη λα ηα ακθηζβεηήζεηο φια θαη ην

ηειεπηαίν είλαη λα ζπκβηβαζηείο κε φια

12

ρξνληθή ζηηγκή ε Μαξία ε Παξζέλνο ε Μεηέξα ηνπ Θενχ ε Παλαγία ε Παληάλαζζα ε

Νηθνπνηφο θαη Τπέξκαρνο ηξαηεγφο αλαιάβεη ην ξφιν πνπ ηεο αληηζηνηρεί ζηε

ρξηζηηαληθή ιαηξεία ηφηε ε Μεγάιε Μεηέξα ζα laquoμαλαγελλεζείraquo

Αλ θαη ε ιαηξεία ηνπ αγίνπ Μάκα φπσο ήδε έρνπκε αλαθέξεη εμαπιψζεθε ακέζσο

ζε φιν ην ρξηζηηαληθφ θφζκν θαη πκλήζεθε απφ ηνπο ζπληνπίηεο ηνπ ηεξάξρεο Βαζίιεην

Καηζαξείαο θαη Γξεγφξην Ναδηαλδελφ εληνχηνηο νη θαιιηηέρλεο ηεο επνρήο δείρλνπλ λα

ηνλ αγλννχλ Η παξαγσγή εηθφλσλ κε ζθελέο απφ ην βίν ηνπ μεθηλά κεηά ηνλ 10ν ndash 11

ν

αη Οη πην γλσζηέο ηνλ δείρλνπλ είηε σο laquoάιιε Μαraquo θαβάια ζην ιηνληάξη κε ην καγηθφ

ξαβδί λα πξνζηαηεχεη ηνπο αλζξψπνπο απφ ηνπο νξαηνχο θαη αφξαηνπο ερζξνχο είηε σο

laquoάιινο Άηηηοraquo κε ηελ πνηκεληθή ξάβδν λα πξνζηαηεχεη ηνπο πνηκέλεο θαη ηα πνίκληά

ηνπο

Παξαδφμσο ιίγεο δεθαεηίεο λσξίηεξα ζηηο αξρέο ηνπ 3νπ

αη έλαο Ρσκαίνο

θπζηνδίθεο ν Κιαχδηνο Αηιηαλφο ζην έξγν ηνπ De natura animalium ζπκήζεθε ηνλ

κχζν ηνπ Αηζψπνπ Ο Αλδροθιής θαη ηο ιηοληάρη γξακκέλν ηνλ 8ν αη πΥ

Ο Αλδξνθιήο θαη ην ιηνληάξη ηνπ

Ο Αηιηαλφο γηα λα γίλεη πην θαηαλνεηφο ν κχζνο ζηνπο αλζξψπνπο ηεο επνρήο ηνπ

βάθηηζε ηνλ Αλδξνθιή ρξηζηηαλφ δνχιν θάπνηνπ Ρσκαίνπ ηαλ θάπνηε ν έθεβνο

Αλδξνθιήο δξαπέηεπζε ηνλ ζπλέιαβαλ θαη ηνλ έξημαλ ζηνλ Ιππφδξνκν γηα λα παιέςεη

κ έλα ιηνληάξη ηαλ ην πεηλαζκέλν ιηνληάξη αθέζεθε ειεχζεξν ζηελ θνλίζηξα νη

ζεαηέο έκεηλαλ θαηάπιεθηνη κπξνζηά ζην απίζαλν ζέακα πνπ μεηπιίρηεθε ζηα κάηηα

ηνπο Σν ιηνληάξη αληί λα θαηαζπαξάμεη ηνλ Αλδξνθιή άξρηζε λα ηνπ γιείθεη ηα ρέξηα

θαη ηα πφδηα Ήηαλ ην ιηνληάξη πνπ φπσο δηεγήζεθε ν Αλδξνθιήο ην είρε ζεξαπεχζεη

πξηλ απφ ρξφληα βγάδνληάο ηνπ έλα κεγάιν αγθάζη απφ ην πφδη ηνπ φηαλ ην είρε βξεη ζ

έλα ζπήιαην φπνπ είρε θαηαθχγεη Με ηελ αμίσζε ησλ ζεαηψλ ν Αλδξνθιήο ζψζεθε

απφ ην ζάλαην θαη ειεπζεξψζεθε Η ηζηνξία ηειείσζε εδψ Γε κάζακε πνηέ ην κέιινλ

ηνπ Αλδξνθιή Σν κφλν πνπ γλσξίδνπκε κε βεβαηφηεηα είλαη ην γεγνλφο φηη ν

13

ζπγθεθξηκέλνο κχζνο μερψξηζε ζηνπο αηψλεο πνπ αθνινχζεζαλ αγαπήζεθε απφ ηνπο

αλζξψπνπο θαη πνιινί θαιιηηέρλεο θπξίσο ηεο Γχζεο εκπλεχζηεθαλ ζηε ζπγγξαθή

ζεαηξηθψλ έξγσλ αιιά θαη ζηελ απεηθφληζε δηαθφξσλ ιεπηνκεξεηψλ ηεο δσήο ηνπ

Μία γθξαβνχξα ηνπ 1530 θηινηερλεκέλε απφ ηνλ Baldassare Peruzzi δείρλεη ην

λεαξφ Αλδξνθιή ληπκέλν σο βνζθφ παξέα κε ην ιηνληάξη ηνπ θξαηψληαο κηα πνηκεληθή

ξάβδν ελψ ζην βάζνο ηνπ έξγνπ απεηθνλίδεηαη κηα βνπθνιηθή ζθελή φπνπ ν Αλδξνθιήο

πεξηζηνηρίδεηαη απφ δηάθνξα άγξηα δψα (εηθ 2)

ε κηα ηαπηζεξί ηνπ 1541 θηινηερλεκέλε απφ ηνλ Jean Cousin ηνλ πξεζβχηεξν

ζχκθσλα κε ηελ επηγξαθή πνπ ππάξρεη ζην θάησ κέξνο ν Άγηνο Μάκαο παξαδίδεηαη

ζηνλ εληεηαικέλν θπβεξλήηε ηνπ Καίζαξα ζηελ Καππαδνθία Αιέμαλδξν

κε ελδχκαηα ηεο αζηηθήο ηάμεο θπζηθά παξέα κε ην ιηνληάξη ηνπ ην βάζνο ηνπ έξγνπ

απεηθνλίδεηαη κηα βνπθνιηθή ζθελή φπνπ ν Μάκαο σο βνζθφο πιένλ θξαηψληαο

πνηκεληθή ξάβδν πεξηζηνηρίδεηαη απφ δηάθνξα άγξηα δψα (εηθ 3)

Γθξαβνχξα κε ηνλ Αλδξνθιή θαη ην

ιηνληάξη

Σαπηζεξί κε ηνλ άγην Μάκα θαη ην

ιηνληάξη

Θα είρε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ αλ γλσξίδακε φηη ζε θάπνην απφ ηα πνιιά κνλνπάηηα

ηεο Ιζηνξίαο νη δχν λένη ζπλαληήζεθαλ ίγνπξα ζα είραλ λα πνπλ πνιιά κηαο θαη

δηαπηζηψλνληαη πνιιά θνηλά ζηε δσή θαη ησλ δπν

ζνλ αθνξά ην Μάκα εθείλν πνπ γλσξίδνπκε είλαη φηη αθνχ θαηφξζσζε λα

επηβάιιεη ηελ παξνπζία ηνπ ζηελ Καππαδνθία θαη λα θεξδίζεη ηελ εκπηζηνζχλε ησλ

αλζξψπσλ νιφθιεξεο ηεο Αλαηνιίαο ζπλέρηζε κέζα ζηνπο αηψλεο θαβάια πάλσ ζην

ιηνληάξη ηνπ θαη θξαηψληαο ηε καγηθή ξάβδν ην αξρεηππηθφ ηαμίδη ηεο κεηέξαο ηνπ Μα

ζε φιεο ηηο laquoγελέηεηξεοraquo πφιεηο ηεο θπξίσο ζε απηέο ηεο Μεζνγείνπ

Σν πξψην βήκα ζηελ απφθηεζε ηεο γλψζεο είλαη λα ηα ακθηζβεηήζεηο φια θαη ην

ηειεπηαίν είλαη λα ζπκβηβαζηείο κε φια

13

ζπγθεθξηκέλνο κχζνο μερψξηζε ζηνπο αηψλεο πνπ αθνινχζεζαλ αγαπήζεθε απφ ηνπο

αλζξψπνπο θαη πνιινί θαιιηηέρλεο θπξίσο ηεο Γχζεο εκπλεχζηεθαλ ζηε ζπγγξαθή

ζεαηξηθψλ έξγσλ αιιά θαη ζηελ απεηθφληζε δηαθφξσλ ιεπηνκεξεηψλ ηεο δσήο ηνπ

Μία γθξαβνχξα ηνπ 1530 θηινηερλεκέλε απφ ηνλ Baldassare Peruzzi δείρλεη ην

λεαξφ Αλδξνθιή ληπκέλν σο βνζθφ παξέα κε ην ιηνληάξη ηνπ θξαηψληαο κηα πνηκεληθή

ξάβδν ελψ ζην βάζνο ηνπ έξγνπ απεηθνλίδεηαη κηα βνπθνιηθή ζθελή φπνπ ν Αλδξνθιήο

πεξηζηνηρίδεηαη απφ δηάθνξα άγξηα δψα (εηθ 2)

ε κηα ηαπηζεξί ηνπ 1541 θηινηερλεκέλε απφ ηνλ Jean Cousin ηνλ πξεζβχηεξν

ζχκθσλα κε ηελ επηγξαθή πνπ ππάξρεη ζην θάησ κέξνο ν Άγηνο Μάκαο παξαδίδεηαη

ζηνλ εληεηαικέλν θπβεξλήηε ηνπ Καίζαξα ζηελ Καππαδνθία Αιέμαλδξν

κε ελδχκαηα ηεο αζηηθήο ηάμεο θπζηθά παξέα κε ην ιηνληάξη ηνπ ην βάζνο ηνπ έξγνπ

απεηθνλίδεηαη κηα βνπθνιηθή ζθελή φπνπ ν Μάκαο σο βνζθφο πιένλ θξαηψληαο

πνηκεληθή ξάβδν πεξηζηνηρίδεηαη απφ δηάθνξα άγξηα δψα (εηθ 3)

Γθξαβνχξα κε ηνλ Αλδξνθιή θαη ην

ιηνληάξη

Σαπηζεξί κε ηνλ άγην Μάκα θαη ην

ιηνληάξη

Θα είρε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ αλ γλσξίδακε φηη ζε θάπνην απφ ηα πνιιά κνλνπάηηα

ηεο Ιζηνξίαο νη δχν λένη ζπλαληήζεθαλ ίγνπξα ζα είραλ λα πνπλ πνιιά κηαο θαη

δηαπηζηψλνληαη πνιιά θνηλά ζηε δσή θαη ησλ δπν

ζνλ αθνξά ην Μάκα εθείλν πνπ γλσξίδνπκε είλαη φηη αθνχ θαηφξζσζε λα

επηβάιιεη ηελ παξνπζία ηνπ ζηελ Καππαδνθία θαη λα θεξδίζεη ηελ εκπηζηνζχλε ησλ

αλζξψπσλ νιφθιεξεο ηεο Αλαηνιίαο ζπλέρηζε κέζα ζηνπο αηψλεο θαβάια πάλσ ζην

ιηνληάξη ηνπ θαη θξαηψληαο ηε καγηθή ξάβδν ην αξρεηππηθφ ηαμίδη ηεο κεηέξαο ηνπ Μα

ζε φιεο ηηο laquoγελέηεηξεοraquo πφιεηο ηεο θπξίσο ζε απηέο ηεο Μεζνγείνπ

Σν πξψην βήκα ζηελ απφθηεζε ηεο γλψζεο είλαη λα ηα ακθηζβεηήζεηο φια θαη ην

ηειεπηαίν είλαη λα ζπκβηβαζηείο κε φια

14

Η ιεηςαλνζήθε ηεο Σηκίαο Κάξαο ηνπ αγίνπ Μάκαληνο Γαιιία Langres 1855

15

Σα δηακαληνζηφιηζηα ζηεθάληα ηεο αγίαο θάξαο ηνπ αγίνπ Μάκαληνο

15

Σα δηακαληνζηφιηζηα ζηεθάληα ηεο αγίαο θάξαο ηνπ αγίνπ Μάκαληνο