1

ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΚΑΜΑΡΙΝΟΥ ΣΕ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΤΟΥ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ

ΑΘΗΝΑΣ

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ, ΤΟ ΕΡΓΟ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΕΣ ΤΟΥΣ.

Αγαπητοί μελλοντικοί συνάδελφοι και συναδέλφισσες ή όπως θα το θελε το πνεύμα της

ηρωικής μας επετείου-«Έχε γεια χαρά σπουδάζουσα γενιά, που… «βγαίνεις» στον αγώνα

για τη ΛΕΥΤΕΡΙΑ…!»

Γιατί το βαθύτερο περιεχόμενο της σημερινής μας εκδήλωσης είναι ο αγώνας για την

ελευθερία, που, μάλιστα, στη συγκεκριμένη ιστορική συγκυρία την οποία τιμούμε, την

Εθνική Αντίσταση του λαού μας κατά των ξένων κατακτητών-ιμπεριαλιστών στη

διάρκεια της δεκαετίας του’40 (1940-1949) πήρε την ουσιαστική της μορφή ,ως έκφραση

της συνειδητοποίησης από τη μεγαλύτερη μερίδα του Λαού μας της αναγκαιότητας ΤΗΣ

ΑΛΛΑΓΗΣ ΤΗΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑΣ προς όφελος όχι απλώς των

περισσοτέρων και των καταπιεσμένων, αλλά ολόκληρης της ανθρωπότητας, μέσα από :

Τη συνειδητοποίηση της ανάγκης για κοινωνική απελευθέρωση, με όραμα έναν

κόσμο χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο με δικαιοσύνη και πραγματική

ισότητα,

την απαλλαγή από τις καλλιεργούμενες αυταπάτες για λύσεις των προβλημάτων

από τα πάνω, χωρίς την αλλαγή του χαρακτήρα της εξουσίας, η οποία δεν μπορεί παρά να

περάσει στο Λαό

την άρνηση της υποταγής ακόμη και όταν ο συσχετισμός είναι αρνητικός !

Από τον μεγαλειώδη αυτόν αγώνα ήταν δύσκολο να λείψουν οι εκπαιδευτικοί, αφενός

γιατί ο αγώνας αυτός είχε τον χαρακτήρα του παλλαϊκού ξεσηκωμού και οι εκπαιδευτικοί ,

«παιδιά του λαού οι ίδιοι, ζυμωμένοι με τον ιδρώτα και το αίμα του, σάρκα από τη σάρκα

του, ζούσαν κι ένιωθαν πιο καλά απ΄ τον καθένα το δράμα του»1και, αφετέρου, γιατί το

προσκλητήριο αυτή τη φορά καλούσε σε έναν γνώριμο για τους εκπαιδευτικούς του

μεσοπολέμου ξεσηκωμό-αυτόν για την Ανόρθωση της Παιδείας, «Για την απαλλαγή της

νιότης, όλων των Ελληνόπουλων, απ΄ τη θανατερή επίδραση της φασιστικής ιδεολογίας,

για αναβάπτισή τους μέσα στα ζωογόνα νάματα της αλήθειας και της δημοκρατίας, για

αληθινή μόρφωση και προκοπή», όπως σημείωνε στο βιβλίο του «Η Παιδεία στην

1 Χ. Σακελλαρίου, «Η παιδεία στην Αντίσταση», Σύγχρονη Εποχή,2003, αντιστασιακός εκπαιδευτικός, στέλεχος της ΕΠΟΝ

και ένας από τους συγγραφείς του αναγνωστικού της ΠΕΕΑ «Ελεύθερη Ελλάδα»

www.gsefe

rised

u.blog

spot.

gr

2

Αντίσταση» ο αντιστασιακός εκπαιδευτικός και στέλεχος της ΕΠΟΝ, Χ. Σακελλαρίου, από το

οποίο θα δανειστούμε πολλά ενδιαφέροντα ντοκουμέντα της σημερινής μας εκδήλωσης.

Η μπότα του κατακτητή στα χρόνια της τριπλής Κατοχής λες και έρχεται να αποτελειώσει

το ήδη σαθρό οικοδόμημα της δημόσιας εκπαίδευσης, η οποία για τα λαϊκά στρώματα

ήταν κυριολεκτικά απαγορευτική εξαιτίας των ταξικών φραγμών, που εντάθηκαν ιδιαίτερα

στα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας. Αξίζει να αναφερθεί ότι η μαθητική διαρροή μόνο

στα Δημοτικά το έτος 1937-38 ήταν κοντά στο 25 %,δηλαδή από τα 321.087 παιδιά που

εγγράφηκαν στην Α΄ Δημοτικού έφτασαν στην 6η μόλις 82.0002! Στη διαρροή αυτή θα

πρέπει να συνυπολογιστεί και ένα 15-20% των παιδιών που δεν γράφονταν καθόλου στο

σχολείο, σύμφωνα με την παρατήρηση της Η Ρόζας Ιμβριώτη3.

Τα πρώτα Δημόσια κτήρια που επιτάσσουν οι Γερμανοί είναι τα σχολεία και ο αριθμός

αυτός είναι κατά προσέγγιση 8.342. Πολλά απ΄ αυτά σχεδόν καταστράφηκαν, ενώ θα

πρέπει να σημειωθεί ότι το διδακτικό έτος 1940-41 κράτησε 3μήνες και το επόμενο μόλις

20 ημέρες. Έτσι, η λειτουργία των σχολείων και η αποκατάσταση των ζημιών είναι από τα

πρώτιστα καθήκοντα που θέτουν οι οργανωμένες πολιτικές δυνάμεις, αυτές που δεν

εγκατέλειψαν τη χώρα και μπήκαν στο προσκήνιο δυναμικά και μαζικά οργανώνοντας την

Αντίσταση όχι απλώς στον ξένο κατακτητή, αλλά και τον ντόπιο ταξικό δυνάστη. Το

Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας πρωτοστατεί στην ίδρυση του ΕΑΜ! Η ΟΚΝΕ, το ΕΑΜ Νέων

και στη συνέχεια η ΕΠΟΝ, παίρνουν την υπόθεση στα χέρια τους-να ξαναλειτουργήσει σε

κάθε γειτονιά , σε κάθε χωριό το ΣΧΟΛΕΙΟ. Πρώτη αναμέτρηση-η ΠΕΙΝΑ4! Ο εκπαιδευτικός

κόσμος συμμετέχει ενεργά στη διεκδίκηση και το μοίρασμα του συσσιτίου, την παροχή

γάλατος και άλλων τροφίμων στα σχολεία, καθοδηγεί, διαφωτίζει και παραδειγματίζει

τους μαθητές να αγωνιστούν.

Στις αρχές του Δεκέμβρη του 42,στην διάρκεια της διδασκαλίας συλλαμβάνονται από τη

Γκεστάπο του Πειραιά, κατόπιν έγγραφης ανώνυμης καταγγελίας(!!) οι δάσκαλοι Μ.

Πετρόπουλος, Θεμ. Παρασκευόπουλος και Δ. Σταυρόπουλος. Μαζί τους και ο γιος

εκπαιδευτικού Κ. Γαλιώτης. Ήταν οι πρώτη ομαδική σύλληψη δημοσίων υπαλλήλων,

γεγονός που κινητοποίησε ολόκληρο τον δημοσιοϋπαλληλικό κόσμο και μέσω σκληρών

διεκδικήσεων και ενός πετυχημένου απεργιακού αγώνα πέτυχε μερική αναστολή της

θανατικής ποινής. Οι πρώτοι δύο εκτελέστηκαν τελικά τον Ιούνιο του ΄43.

Το κατηγορητήριο των προαναφερόμενων εκπαιδευτικών , οι οποίοι «παρεκκίνησαν τον

πληθυσμό εις εξέγερσιν κατά των Γερμανικών Αρχών, παρενέβαλον εμπόδια εις την

γερμανικήν μηχανήν και παρέσχον βοήθειαν εις τους εχθρούς των γερμανικών

2 Σημειώνουμε για τη χρονιά αυτή ότι η διαρροή από την Δ΄ τάξη προς την Ε΄ ήταν πάνω από 50%. Από τα

281 χιλ. παιδιά μόλις τα 140 πήγαν στην Ε΄, αριθμός που μειώθηκε ακόμη περισσότερο στη συνέχεια. Συλλ. Έργο «Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση’, Προοδευτική παιδεία,1966 3 Περιοδικό «Νέα Γενιά», Απρίλης 1945

4 Ο τραγικός απολογισμός των χρόνων της Κατοχής, πέθαναν 60.000 παιδιά από την πείνα,130.000 έμειναν

ορφανά, 450 κλείστηκαν σε ψυχιατρείο, 600000 δεν φοίτησαν καθόλου στο σχολείο. Γκόντζος-Αναστασάκος; «Οι εκπαιδευτικοί στην Αντίσταση», Δίπτυχο

www.gsefe

rised

u.blog

spot.

gr

3

στρατευμάτων κατοχής» επαναλήφθηκε ξανά και ξανά για χιλιάδες ακόμη εκπαιδευτικούς

της πατρίδας μας .Μια ατελής καταγραφή των εκτελεσμένων από τους Γερμανούς

εκπαιδευτικούς αφορά τον αριθμό 1065,ο οποίος όμως είναι ενδεικτικός μιας ποσοτικής

αποτύπωσης της ‘υπερεκπροσώπησης’ του εκπαιδευτικού κόσμου και στους αγώνες που

διαδέχθηκαν την Απελευθέρωση και την ωμή επέμβαση των Άγγλων ιμπεριαλιστών στα

Δεκεμβριανά, σ ‘όλη τη διάρκεια της ‘λευκής τρομοκρατίας’ 45-46,του μονόπλευρου

εμφυλίου μέχρι τα τέλη του ΄47 και του Εμφυλίου στη συνέχεια.6 Αξίζει να αναφέρουμε

πως η πρώτη γυναίκα που εκτελείται βάσει του Γ΄ ψηφίσματος 18/6/46, «περί εκτάκτων

μέτρων αφορώντων την δημόσιαν τάξιν και ασφάλειαν», τον Ιούλη του ΄46 είναι η

δασκάλα Ειρήνη Γκίνη (πιο σωστά Γκίνοβα) από την Ημαθία!

Κοντά στα άμεσα καθήκοντα για τη δυνατότητα λειτουργίας των σχολείων ο μαχόμενος

εκπαιδευτικός κόσμος της Αντίστασης έδωσε μια ακόμη σημαντική μάχη που αφορούσε το

ίδιο το περιεχόμενο της Εκπαίδευσης, την εκ βάθρων αλλαγή του, με στόχο τη

διαπαιδαγώγηση της νέας γενιάς πάνω στις αξίες του νέου κόσμου και της νέας κοινωνίας

για την οποία αγωνιζόταν. Ιστορική από κάθε άποψη για τα εκπαιδευτικά δεδομένα της

νεότερης ιστορίας της χώρας μας είναι και θα είναι η Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση της

Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (Π.Ε.Ε.Α) του 1944.,όχι μόνο γιατί η νέα

λαϊκή εξουσία υλοποίησε μια μεταρρύθμιση με διαφορετικό ιδεολογικό προσανατολισμό,

σχεδιάζοντας με επιτελικότητα τους σκοπούς και τους στόχους μιας διαφορετικής

εκπαίδευσης που είχε ανάγκη ο τόπος, αλλά γιατί η έκταση και το βάθος της τυγχάνουν της

αναγνώρισης σήμερα και των ιδεολογικά αντίθετων πολιτικών χώρων – γιατί πώς να

εκλάβει κανείς τη δυνατότητα απόκτησης των υπέροχων αναγνωστικών της κυβέρνησης

του βουνού μέσω της προσφοράς μιας αστικής εφημερίδας;;;!!-αναφέρομαι στο

αναγνωστικό «Τα αετόπουλα» για τη Γ και Δ΄ Δημοτικού και το «Ελεύθερη Ελλάδα» για την

Ε΄ και Στ τάξεις! Βιβλία που γράφτηκαν μέσα σε 17 ημέρες, στο καμίνι του αγώνα, από τους

μεγάλους παιδαγωγούς μας τη Ρόζα Ιμβριώτη και το Μιχάλη Παπαμαύρο, αντίστοιχα,

χωρίς την παραμικρή επιστημονική υποχώρηση στην τήρηση των παιδαγωγικών αρχών της

«Νέας Σοσιαλιστικής Παιδαγωγικής», κοντά και μέσα από την πραγματικότητα που βίωναν

τα παιδιά. «Τίποτα δεν είναι στο βιβλιαράκι αυτό φτιαχτό, φανταστικό, γράφει στον

πρόλογό της η Ιμβριώτη, … «ωρίμασαν πρόωρα τα παιδιά, γέμισε τρόμο κ ερωτήματα η

συνείδησή τους… προσπαθούν να κατανοήσουν και να σηκώσουν το μπόι τους ως το ύψος

των γεγονότων που ζουν, κι όλα αυτά χωρίς την πείρα και τη λογική (γιατί είναι μικρά), που

δίνουν το σωστό νόημα και περιεχόμενο τους. Ζούνε τώρα μέσα στον αγώνα μιαν ανάταση.

Γράφουν τα ίδια την Ιστορία της Πατρίδας. Περνούν κρυφά από τις γραμμές των Γερμανών

και φέρνουν οδηγίες στους αντάρτες. Κάμνουν τα ίδια ηρωικές πράξεις. Βασανίζονται και

δε βγαίνει λέξη από το στόμα τους. Πεθαίνουν τραγουδώντας. Ούτε λοιπόν παραμύθια,

ούτε μικρές ηθικοπλαστικές ιστορίες, ούτε ποιηματάκια για μικρά-πρέπει να νοιώσουν,

5 Κ. Περαίος, «Οι εκπαιδευτικοί στην Εθνική Αντίσταση», στο περιοδ. Επιθεώρηση τέχνης, τχ.87-88/1962

6 Α. Καμαρινός, «Ο Εμφύλιος στην Πελοπόννησο¨, Σύγχρονη Εποχή, 2000. Ο όρος «Μονόπλευρος Εμφύλιος»

χρησιμοποιήθηκε ακόμη και από τους Άγγλους βουλευτές που επισκέφτηκαν τότε τη χώρα. (Εφημ. «Το Βήμα», 18/5/1946)

www.gsefe

rised

u.blog

spot.

gr

4

όσο μπορούν, να συλλάβουν έστω με την άγουρη σκέψη τους την ατμόσφαιρα, την

ιστορική στιγμή που ζούνε…».λόγια τραγικά επίκαιρα αν αναλογιστεί κανείς το

περιεχόμενο και το επίπεδο των σύγχρονων σχολικών βιβλίων…

Η φλόγα της νέας παιδαγωγικής αντίληψης είχε ανάψει πολύ νωρίτερα, από τις αρχές της

δεκαετίας του ΄10 με τη διεκδίκηση για την καθιέρωσης της δημοτικής και ό, τι σήμαινε η

επίλυση του γλωσσικού για πλάτεμα και την αναμόρφωση των εκπαιδευτικών θεσμών

για το Λαό. Ένα μεγάλο μέρος των εκπαιδευτικών συστρατεύτηκε και έδωσε πνοή στο

κίνημα για την Αναβάθμιση της Παιδείας. Από τα Αθεϊστικά του Βόλου,(1910), τις διώξεις

του 1920,στα Μαρασλειακά, τις διώξεις και τιμωρίες για τη συνδικαλιστική δράση κατά τη

δικτατορία του Πάγκαλου (1927-1928), στη συνέχεια, τις διώξεις με βάση το ιδιώνυμο και

άλλους αντιϋπαλληλικούς νόμους, τις ομαδικές απολύσεις δεκάδων εκπαιδευτικών το

1935 και τις εξορίες και φυλακίσεις, με αποκορύφωμα τις διώξεις της δικτατορίας Μεταξά,

δεκαετίες ολόκληρες το προοδευτικότερο και μαχητικότερο κομμάτι των εκπαιδευτικών

σήκωσε το βάρος ενός κινήματος για την Παιδεία του οποίου η ωσμωτική δύναμη και

διάχυση φτάνει ως τις μέρες μας!

Δεν είναι τυχαίο που στη γλώσσα μας η όρος Δάσκαλος φορτίζεται με ιδιαίτερη

ευαισθησία και κύρος, ακριβώς γιατί προσδιορίζεται ιστορικά και κοινωνικά, άλλωστε

πολλοί διανοούμενοί μας εκπαιδευτικοί προτιμούσαν τον όρο αυτόν ως τίτλο. Επιτρέψτε

μου να αναφερθώ στον Γ. Χουρμουζιάδη, που μας άφησε πριν από λίγες μέρες, για τον

οποίο ο Δάσκαλος ήταν το «αναντικατάστατο υποκείμενο της εκπαιδευτικής διαδικασίας»!

Τα λόγια αυτά έρχονται από πολύ μακριά, από την εναρκτήρια ομιλία του μεγάλου

Δασκάλου Γληνού στην Παιδαγωγική Ακαδημία, το 1924, όταν ανέλυε την παιδαγωγική

διάσταση του όρου τονίζοντας ότι :«Ο παιδαγωγός είναι ο εραστής της ανθρώπινης

τελειότητας, που με αγάπη και πίστη βλέπει στις νέες ψυχές τη δυνατότητα μιας

καλύτερης ανθρωπότητας και θέτει ολόκληρο τον εαυτό του υπηρέτη της δημιουργίας

της, βρίσκοντας σ΄ αυτή του την ενέργεια τη βαθύτατη ικανοποίηση του είναι του…».

Διττός ο ρόλος και επομένως το καθήκον για τον αγωνιστή εκπαιδευτικό- υπηρέτη μιας

καλύτερης ανθρωπότητας, αλλά και δημιουργού της- δηλαδή να είναι όχι απλά ένας καλός

και καταρτισμένος επιστήμονας, μα και πολιτικά συνειδητοποιημένος εργαζόμενος -

δράστης και ενεργούμενο της κοινωνικής αλλαγής.!!!!Το πολιτικό στίγμα του

εκπαιδευτικού κινήματος εκφράζεται στη διακήρυξη του «Εκπαιδευτικού Ομίλου» (1927-

1928) και οι επιστημονικές θέσεις του καλούν τον εκπαιδευτικό σε έναν διαρκή αγώνα για

να μάθουν τα παιδιά να σκέπτονται, να κατανοούν τον κόσμο στην ολότητά του, να

συνειδητοποιούνται , να τοποθετούνται για να τον αλλάξουν, ταυτόχρονα όμως και στην

πάλη με την καθυστέρηση και την αμορφωσιά των μικρών κοινωνιών έξω από την τάξη

και το σχολείο και την προσπάθεια πολιτικής αφύπνισης και συνειδητοποίησης του λαού

τους. Με τη διάσπαση του Ε.Ο «η μεγάλη πλειοψηφία των μελών του, μαζί με τους

¨εξελικτικούς σοσιαλιστές¨ και τους κομμουνιστές, ακολουθώντας το Γληνό, θα κάμει τη

μεγάλη υπέρβαση, σαν Σωματείο ¨Εκπαιδευτικής Πολιτικής¨, θα συνταχθεί με την

www.gsefe

rised

u.blog

spot.

gr

5

ιδεολογία του κοινωνικού μετασχηματισμού και με τη διακήρυξη (μανιφέστο) του 1927, θα

συμπέσει με τις προγραμματικές αρχές του Κ.Κ.Ε.»7 ,τις οποίες τις βρίσκουμε το 1944 στο

«Σχέδιο για μια λαϊκή παιδεία», που συντάξανε οι εκπαιδευτικοί του ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ

και υιοθετήθηκε από την Π.Ε.Ε.Α.. Μέλη της Αριστερής Παράταξης των Δασκάλων, ήταν

μέλη και ανώτερα στελέχη του ΚΚΕ, όπως ο Δημήτρης Γληνός, , ο Νίκος Πλουμπίδης, ο

Γιάννης Ζεύγος- μέλη του Π.Γ του ΚΚΕ και στελέχη του η Ρόζα Ιμβριώτη, ο Παναγής

Δημητράτος, η Ελ. Μπαμπαδάκη (μέλος του Δ.Σ.της ΔΟΕ),ο Κ. Παπανικολάου, η Κατ.

Μαμέλη, ο Β. Παπάς,ο Κ. Βούλγαρης, ο Σωκ. Τσέκος, ο Σεραφ. Στρατίκης, ,ο Κ. Τσίρκας, ο

Βαγ. Πόλκος, ο Μιχ. Παπαμαύρος, ο Κ. Σωτηρίου, η Ε. Αλεξίου και τόσοι άλλοι, οι οποίοι

απέτρεψαν την καθοδηγούμενη διάσπαση της ΔΟΕ, το 1928, και έδωσαν πολιτικό και

διεκδικητικό προσανατολισμό σ΄ ολόκληρο το κίνημα των δημοσίων υπαλλήλων.

Ο επιτελικός σχεδιασμός και η επεξεργασία του «Σχεδίου», είναι έργο του Δ. Γληνού και

της ομάδας εκπαιδευτικών,που προαναφέραμε. Η θεωρητική θεμελίωση στηρίχθηκε στην

αρχή: Ένας λαός - μια παιδεία Για τη δομή και τη λειτουργία του Ενιαίου, Δημόσιου,

Δωρεάν Υποχρεωτικού σχολείου προβλεπόταν α) προσχολική αγωγή μέχρι τα 6 χρόνια, β)

Ενιαία αυτοτελής υποχρεωτική στοιχειώδης εκπαίδευση από 7 μέχρι 14 ετών γ)

τετράχρονος κύκλος ενιαίου πολυτεχνικού σχολικού συστήματος με ταυτόχρονη κλασσική

και επαγγελματική μόρφωση (αγροτική, βιομηχανική, βιοτεχνική κτλ, δ) Ανώτερη και

Ανώτατη εκπαίδευση. Αξίζει να επισημάνουμε εδώ ότι από τους επιμέρους στόχους

ξεχώριζε η θέση για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση των Δασκάλων και την επιμόρφωση

των εκπαιδευτικών. Το εκπληκτικό είναι ότι σε απίστευτα δύσκολες συνθήκες αυτό έγινε

πράξη. Από τον Οργανισμό της Γραμματείας της Παιδείας της ΠΕΕΑ, ιδρύθηκαν και

λειτούργησαν τα Παιδαγωγικά Φροντιστήρια της Τύρνας, του Τροβάτου στην Ευρυτανία,

του Ερημοκάστρου στη Βοιωτία, των Γρεβενών, της Κόνιτσας κ.α. Με ιδιαίτερη συγκίνηση

θα πρέπει να αναφερθούμε και στη δημιουργία του Λαϊκού Διδασκαλείου, στα Τρόπαια

της Αρκαδίας, στην καρδιά του εμφυλίου, το 1948, που εκπαίδευσε για δυο περιόδους μια

σειρά δασκάλων, οι οποίοι θα αναλάμβαναν τη λειτουργία των εγκαταλειμμένων σχολείων

της ελεύθερης περιοχής της Πελοποννήσου.

Στα Φροντιστήρια αυτά οι έλληνες αντιστασιακοί εκπαιδευτικοί καλούνταν να

αντιπαλέψουν τις αστικές παιδαγωγικές θεωρίες διδασκόμενοι με εκλαϊκευτικό τρόπο νέες

αρχές εφαρμογής της παιδαγωγικής επιστήμης και ψυχολογίας, που στηρίζονταν στην

επεξεργασία των ελλήνων (και όχι μόνο) μαρξιστών πάνω στο διαλεκτικό υλισμό. Η

«θεωρία της αντανάκλασης» από την πλευρά της διαλεκτικής ψυχολογίας (ενότητα

υλικού και πνευματικού κόσμου) ήρθε ως απάντηση στα αδιέξοδα της αστικής

ψυχολογίας, που εμμένοντας στον ιδεαλισμό της άρνησης της αντικειμενικής

πραγματικότητας και την προσκόλληση στην ατομική-ενδογενή ικανότητα, στην ουσία

καταδικάζει τον αναπτυσσόμενο άνθρωπο στα όρια ενός προκαθορισμένου «γνωστικού

πεπρωμένου» δικαιολογώντας έτσι την ταξική ανισότητα ως φυσική τάξη πραγμάτων. Στον

7 Γ. Μωραΐτης, ό.π.

www.gsefe

rised

u.blog

spot.

gr

6

αντίποδα - η κοινωνική δραστηριότητα ως συνειδητή και σκόπιμη ενέργεια του ατόμου

να «ανασχηματίζεται» εσωτερικά , προσλαμβάνοντας την εξωτερική πραγματικότητα και

να μεταβαίνει σε μια νέα ποιοτική κατάσταση, άνοιξε νέα πεδία για τη λύση ψυχολογικών

και επιστημολογικών προβλημάτων (σκέψη-εγκέφαλος, αίσθηση-σκέψη κτλ)

επαναστατικοποιώντας την παιδαγωγική, ιδιαίτερα σε ζητήματα που αφορούσαν την

ανάπτυξη και τη διαμόρφωση προσωπικότητας του νέου ανθρώπου. Διαβάζουμε από

τον Χ. Σακελλαρίου: «Οι καθηγητές μας είχαν καταφέρει να εμφυσήξουν μέσα μας την

αγάπη για το δύσκολο και πολύμορφο έργο του δασκάλου. Έκαναν να γεννηθούν μέσα μας

η ανησυχία και η έφεση για έρευνα και γνώση και η πεποίθηση ότι στον κόσμο αυτό δεν

ενεργούμε σα μεμονωμένα άτομα, αλλά σαν παιδιά ενός λαού που του πρέπει μέλλον

καλύτερο… Ζωή και βίωση δημιουργική ήταν η κάθε εκδήλωσή μας εκεί πάνω…

Η εισήγηση του γραμματέα της Παιδείας, Πέτρου Κόκκαλη, στο Εθν. Συμβούλιο της ΠΕΕΑ,

το Μάη του ΄44, για την αλλαγή του περιεχομένου της μέχρι τότε εκπαίδευσης έδωσε το

στίγμα της επιμορφωτικής και εκπολιτιστικής εκστρατείας του εκπαιδευτικού κόσμου πέρα

από τα όρια των σχολικών δομών, με πρωτοβουλίες για θεατρικές παραστάσεις και

διοργάνωση ομιλιών και εκδηλώσεων στα χωριά, με άνοιγμα σχολείων για

αναλφάβητους, την έμπρακτη αναγνώριση της γλώσσας του Λαού με την ελεύθερη χρήση

και αποκατάστασή της, με καταγραφή και σεβασμό στον πλούτο της .Ο αντιλαϊκός-ταξικός

χαρακτήρας μιας εκπαίδευσης αντιεπιστημονικής, αντικοινωνικής, της στείρας παπαγαλίας

και αποσπασματικών γνώσεων, με κύρια αποστολή την κατασταλτική λειτουργία ενάντια

στις πραγματικές ανάγκες ανάπτυξης και καλλιέργειας του πλούσιου σωματικού και

ψυχικού δυναμισμού της παιδικής και εφηβικής ηλικίας έπρεπε να παραχωρήσει τη θέση

του στο σχολείο των πραγματικών μορφωτικών λαϊκών αναγκών. Το σχολείο που θα δίνει

αισιοδοξία στο νέο άνθρωπο πώς «η φύση και η ζωή των ανθρώπων αλλάζουν αδιάκοπα

μορφές, πως η τραγική εκείνη πραγματικότητα δεν είναι αιώνια και αμετάβλητη και τα

προνόμια των λίγων δεν είναι ιερά και απαραβίαστα, πως ο άνθρωπος πρέπει να αγωνιστεί

για τη αλλαγή της κατάστασης και πως μέσα στον αγώνα για την αλλαγή η νέα γενιά πρέπει

να είναι πρωτοπόρα»

Στα χρόνια του Εμφυλίου πολέμου, και στις τρεις φάσεις, οι μαχόμενοι εκπαιδευτικοί

έδωσαν και πάλι το αγωνιστικό τους παρόν. Δεν έλειψαν από την πάλη και τα πεδία των

μαχών. Η δασκάλα Αθηνά Μπενέκου, μαχήτρια του Δημοκρατικού Στρατού

Πελοποννήσου, λίγο πριν την εκτέλεσή της το Δεκέμβρη του ΄47 φώναξε δυνατά στους

δήμιούς της: «Εδώ, στον τόπο που τον ποτίζετε με το αίμα μου, αύριο θα΄ ρχονται τα

παιδιά σας να τον ραίνουν με λουλούδια. Ζήτω το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας!»

Για την αντιστασιακή τους δράση συλλαμβάνονται χιλιάδες και κλείνονται στις φυλακές

και εξορίες. Πιστοί στο καθήκον αναλαμβάνουν μορφωτικές πρωτοβουλίες για τους/τις

συγκρατούμενες πρωτοστατώντας , με κίνδυνο πολλές φορές σκληρές τιμωρίες, αλλά και

τη ζωή τους, στην οργάνωση μαθημάτων αλφαβητισμού και μαθημάτων γενικής παιδείας.

www.gsefe

rised

u.blog

spot.

gr

7

Στόχος να βγουν ακόμη καλύτεροι από κει..χρήσιμοι στο λαό και την κοινωνία! 8, όπως μας

έλεγε ο Δ.Γεωργάτος-αντιστασιακός μαθηματικός, στέλεχος του ΚΚΕ, που έφυγε κι αυτός

από κοντά μας πολύ πρόσφατα. Λόγω «φρονημάτων» δεν μπόρεσε να υπηρετήσει το

λειτούργημά του στο επίσημο ελληνικό εκπ/κό σύστημα. Από τον εγκλεισμό δεν

εξαιρέθηκαν ούτε τα παιδιά των διωκόμενων. Γι αυτά υπήρξε ιδιαίτερη μέριμνα από τις

Ομάδες Συμβίωσης Κρατουμένων, οι οποίες συλλογικά διαχειρίζονταν τα ψίχουλα των

δελτίων της «κρατικής μέριμνας». Στο Τρίκερι, το 1947, λειτούργησε νηπιαγωγείο, όπου

στα μικρά παιδιά εξασφαλιζόταν καθημερινά πρωινό και γεύμα (εκεί είχε εξοριστεί η Ρ.

Ιμβριώτη). Οι μαθητές και οι μαθήτριες των Γυμνασίων διδάσκονταν από τους

εκπαιδευτικούς την ύλη του σχολείου και πολλοί απ΄ αυτούς –όσους επέζησαν-μπόρεσαν

να συνεχίσουν αργότερα τις σπουδές τους. Μαθήματα γίνονταν και στους φοιτητές… Ο

Μιχάλης Παπαμαύρος, έγκλειστος των φυλακών Αίγινας γράφει ολόκληρο Αναγνωστικό

για τους μαθητές του! Ψυχή των «Πέτρινων σχολείων», οι εκπαιδευτικοί, αγόγγυστα

έφεραν στις πλάτες τους και το καθήκον της πολιτιστικής δημιουργίας και εμψύχωσης των

«ελεύθερων πολιορκημένων!!»

Ένα εξίσου δύσκολο μα και ηρωικό έργο ήταν οι οργάνωση των μαθημάτων γλώσσας και

πολιτισμού για τα παιδιά των πολιτικών προσφύγων, μετά τον εμφύλιο. Γνωστά ονόματα

μαχόμενων αγωνιστών εκπαιδευτικών όπως ο Πέτρος Κόκκαλης, η Έλλη Αλεξίου, ο Γ.

Αθανασιάδης, η Μέλπω Αξιώτη, ο Γ. Ζωίδης, ο Κωστόπουλος κυριολεκτικά με «κομμένα

τα γεφύρια πίσω τους», (με τα λόγια του Ελύτη) χωρίς υλικό, βιβλία, χωρίς τη συνεργασία

με το μετεμφυλιακό κράτος, που δεν ήθελε να έχει σχέση με τα «παιδιά του

παραπετάσματος» κατάφεραν να εκδώσουν πάνω από 115 τίτλους σχολικών ελληνικών

εγχειριδίων και λογοτεχνικών βιβλίων. Καλλιέργησαν τον πραγματικό πατριωτισμό- την

πραγματική και όχι στείρα αγάπη για τον τόπο και το λαό μας ,που αποδείχθηκε περίτρανα

με την επιστροφή στην πατρίδα χιλιάδων νέων επιστημόνων! Τα έξοδα της επιμόρφωσης

των ελλήνων εκπαιδευτικών, το διορισμό τους και τη μισθοδοσία τους ως δασκάλων

ελληνικών στα σχολεία, την έκδοση και δωρεάν διανομή των βιβλίων τα ανέλαβαν εξ

ολοκλήρου οι Λαϊκές Δημοκρατίες, στο πλαίσιο της αρχής του σεβασμού της γλώσσας και

του πολιτισμού κάθε μειονότητας. Τα ελληνόπουλα διδάσκονταν σε παράλληλες τάξεις

των Ενιαίων σχολείων την ελληνική γλώσσα, την ιστορία και τη γεωγραφία.

Στα δύσκολα μετεμφυλιακά χρόνια οι αντιστασιακοί εκπαιδευτικοί (Γ. και Ρ. Ιμβριώτη, Ν.

Κιτσίκης, Μ. Παπαμαύρος, Κ . Σωτηρίου-διωκόμενοι και απολυμένοι από τη δημόσια

εκπαίδευση, όπως εκατοντάδες αριστερών εκπαιδευτικών!!) είναι και πάλι μπροστάρηδες

στους αγώνες για τον εκδημοκρατισμού της εκπ/σης, την εξάλειψη σοβινισμού-

μεγαλοϊδεατισμού-αντικομουνισμού των σχολικών βιβλίων και Αναλ. Προγραμμάτων, για

τη διεκδίκηση του 15% για την Παιδεία, την εναντίωση στον βιαία επιβαλλόμενο

αμερικανικό τρόπο ζωής της νεολαίας, την Ενιαία 12 χρονη Δημόσια Υποχρεωτική Δωρεάν

Εκπαίδευση».

8 Κ. Καμαρινού «Τα Πέτρινα Πανεπιστήμια», Σύγχρονη Εποχή, 2005

www.gsefe

rised

u.blog

spot.

gr

8

Από τη δεκαετία του 80, με την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, η Κίνηση

Αντιστασιακών Εκπαιδευτικών προσπαθεί με διαβήματα και συγκεκριμένες προτάσεις , με

προσεκτικά επιλεγμένο εποπτικό υλικό και γλωσσική επεξεργασία , βάζοντας όλο το

μεράκι και τη γνώση από την αποκρυσταλλωμένη πείρα μιας ζωής ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

«ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΑΜΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ 1941-1944» (τελευτ.επανέκδοση 1992)

στις Κυβερνήσεις του τόπου μας, ώστε να αξιοποιηθεί και να ΜΠΕΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ

ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ—χωρίς κανένα αποτέλεσμα!!!

Αγαπητοί συνάδελφοι και συναδέλφισσες,

Δεν είναι τυχαίο ότι οι πρωτοπόροι αγωνιστές εκπαιδευτικοί ήταν πάντοτε και διωκόμενοι

από το αστικό κράτος. Για να είσαι Δάσκαλος και …όπως λέει ο Λαός «να διδάσκεις και να

κρατάς το λόγο σου» πρέπει να έρθεις σε σύγκρουση με το ρόλο που σου επιφυλάσσει το

καπιταλιστικό σύστημα το οποίο στο πλαίσιο της αναπαραγωγής του , προσπαθεί να

διαφυλάξει το εκπαιδευτικό μονοπώλιο και να αποκλείσει τις πλατιές μάζες από την

«υψηλή μόρφωση», ελέγχοντας τη στρόφιγγα τόσο όσο θα χρειαστεί, προκειμένου να

αναπαραχθεί η εργατική δύναμη για τις επιχειρήσεις και να διαμορφωθεί εκείνη η

ανθρώπινη συνείδηση που θα αποδέχεται ως νομοτέλεια το πολιτικό σύστημα της

αστικής κοινωνίας-το απάνθρωπο σύστημα της εκμετάλλευσης ανθρώπου από

άνθρωπο.! Η σύγκρουση αυτή δεν μπορεί να επιτευχθεί αν τρέφει κανείς αυταπάτες ότι η

αναβάθμιση της παιδείας μπορεί να έλθει , μέσω σταδιακών αστικών μεταρρυθμίσεων- το

έδειξε η ιστορική πορεία του εκπαιδευτικού κινήματος το οποίο τιμάμε σήμερα.

Μας έδειξε και μας δείχνει όμως και πολλά ακόμη. Κοντά στον αγώνα μας για τις

εργασιακές μας σχέσεις, τις απολύσεις δ.υ και εκπαιδευτικών, τη μείωση μισθών και τις

ελαστικές σχέσεις εργασίας, καλούμαστε να αγωνιστούμε και ΠΑΛΙ για τα παιδιά ΜΑΣ που

υποσιτίζονται, τα σχολειά που υποχρηματοδοτούνται, τους μαθητές μας που πρόωρα και

βιαία εγκαταλείπουν το Γυμνάσιο και το Λύκειο. Και κάτι ακόμη…. Σημαντικός και τραγικά

επίκαιρος- ο αγώνας ενάντια στο αποδυναμωμένο από την επιστημονική γνώση και

γεμάτο νέα επικίνδυνα ιδεολογήματα περιεχόμενο σπουδών του νέου Σχολείου. Δεν είναι

τυχαίο ότι δεν υπάρχει κείμενο σχετικά με την εκπαίδευση της Ε.Ε. ή του ΟΟΣΑ που να μην

ασχολείται επιτακτικά με το ζήτημα του περιεχομένου αυτού. Γύρω από τον ιδεολογικό

πυρήνα της αποδοχής και αιτιολόγησης της αιωνιότητας των καπιταλιστικών

εκμεταλλευτικών σχέσεων ξεδιπλώνεται ολόκληρο οπλοστάσιο προγραμμάτων και

δράσεων επιχειρηματικότητας, εθελοντισμού, φιλανθρωπίας, με κοινό στόχο την αποδοχή

και εμπέδωση της ατομικής ευθύνης, της κοινωνικής συναίνεσης για …ταξική ειρήνη!!!

Τραγικά επίκαιρος και ο αντικομμουνισμός των βιβλίων -πολλοί από εσάς αναγκαστήκατε

να αποστηθίσετε για τις εισαγωγικές εξετάσεις, και να απαντήσετε ενάντια στη θέλησή σας

στα θέματα Ιστορίας του 2011 ή την έκθεση του 2010…

Η Κίνηση Αντιστασιακών Εκπαιδευτικών

www.gsefe

rised

u.blog

spot.

gr

9

Αγαπητοί συνάδελφοι/φισσες,

Η μεγαλύτερη τιμή για τους χιλιάδες αγωνιστές εκπαιδευτικούς της Αντίστασης θα είναι ,

συνεχίζοντας την έντιμη παράδοση, μέσα από την επιστημονική μας κατάρτιση και

μεθοδολογία, ξεσκεπάζοντας τα αστικά ιδεολογήματα και τις αξίες του καπιταλιστικού

συστήματος, που μόνο σύγχυση και ψευδοσυνείδηση δημιουργούν στη νέα γενιά , να

διεκδικήσουμε και να συμβάλλουμε ΣΤΗΝ ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΤΩΝ ΛΑΊΚΩΝ

ΑΝΑΓΚΩΝ, ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΟΥ ΘΑ ΕΧΕΙ ΜΕΛΗΜΑ ΤΗΝ ΟΛΟΠΛΕΥΡΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ

ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ!.

ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΧΡΕΟΣ ΜΑΣ ΘΑ ΝΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΤΟΥΣ ΕΠΙΤΡΕΨΟΥΜΕ ΤΟ ΞΑΝΑΓΡΑΨΙΜΟ ΤΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑΣ. ΓΙΑΤΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΚΑΙ ΓΡΑΦΤΗΚΕ ΜΕ ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΜΑΣ !

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ.

www.gsefe

rised

u.blog

spot.

gr