Download - Ιστορία Της Κλασικής Μουσικής

Transcript
Page 1: Ιστορία Της Κλασικής Μουσικής

Ιστορία της Κλασικής Μουσικής

Κάποιοι από σας σίγουρα κάνετε Ιστορία της Μουσικής εδώ στο Λανίτειο Λύκειο, και κάποιοι μπορεί να είσαστε και στο Μουσικό Σχολείο της Λεμεσού. Για σας, αυτό το άρθρο θα είναι στοιχειώδη και ίσως συγκαταβατικό. Για τους υπόλοιπους, όμως, ελπίζω πως μπορώ να σας βοηθήσω να βαθύνετε τις γνώσεις σας και ευελπιστώ πως αυτό θα σας κάνει να ενδιαφερθήτε περισσότερο είτε απλά σαν μουσικόφιλοι ή να σας ωθήσω προς την εκμάθηση της μουσικής.

Η μουσική που γνωρίζουμε σήμερα – αυτή που διδάσκεται και ακούγετε παραπάνω από όλες τις άλλες – είναι διατονική, δηλαδή έχει ένα τονικό κέντρο στο οποίο η μελωδία επιστρέφει. Αυτή η τονικότητα χρησιμοποιείται από το 1700 και τον Μπαχ μέχρι σήμερα και τον Σάκη Ρουβά. Τι σημαίνει αυτός ο όρος; Ο τεχνικός ορισμός είναι ότι έχει ένα τονικό κέντρο, ένας ηχητικός πόλος έλξης στον οποίο η μελωδία επιστρέφει. Για παράδειγμα, αν μιλούσαμε για την μείζονα κλίμακα του Ντο, που αποτελείται από τις νότες Ντο, Ρε, Μι, Φα, Σολ, Λα, Σι, Ντο, θα έπρεπε (για να ακούγετε ‘ωραίο’) μετά από κάθε τμήμα μιας μελωδίας να επανέλθουμε οπωσδήποτε στην νότα Ντο και κατόπιν να ξεκινήσουμε μία νέα μελωδική φράση. Αυτή η επαναφορά σε τακτά διαστήματα στο τονικό κέντρο της κλίμακας (στην πρώτη της νότα δηλαδή) ονομάστηκε Τέλεια Πτώση, για τον λόγο ότι δίνει την αίσθηση της ολοκλήρωσης ενός μουσικού νοήματος. Αυτό είναι ένα από τα πολλά χαρακτηριστικά που αποτελούν τη βάση της σύγχρονης εμπορικής μουσικής και δημιουργήθηκαν στη εποχή του Μπαρόκ (Baroque), δηλαδή περίπου το 1600–1750. Πριν από αυτό η μουσική χρησιμοποιούσε πολλούς τρόπους, χαρακτηριστικό που παρατηρείται μέχρι και σήμερα στην Βυζαντινή μουσική. Με τη μετάβαση από την Αναγέννηση στην Μπαρόκ εποχή, η μουσική κατέληξε στη χρήση δύο μόνο τρόπων, του Ιωνικού και του Αιολικού. Στην εξέλιξη της αρμονίας οι δύο αυτοί τρόποι αποτέλεσαν αυτό που πλέον ονομάζουμε Μείζονα και Ελάσσονα Κλίμακα, κατά τις οποίες υφίσταται ως τονικό κέντρο τη πρώτη νότα κάθε κλίμακας.

Η αποκορύφωση του Μπαρόκ, και ο πιο γνωστός συνθέτης του, είναι σίγουρα ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ (Johann Sebastian Bach). Θεωρείται από πολλούς ως ο σπουδαιότερος συνθέτης οποιασδήποτε εποχής, επειδή τα εργα του έχουν διανοητικό βάθος, τεχνική μαεστρία, αλλά και καλλιτεχνική ομορφιά. Τα πιο σημαντικά – και πιο όμορφα – έργα του είναι η Λειτουργία σε Σι Ελάσσονα (BWV 232), τα Κατά Ματθαίον Πάθη (BWV 244), τα Βρανδεμβούργια Κοντσέρτα (BWV 1046–1051), το Καλοσυγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο (BWV 846–893), και η Τέχνη της Φούγκας. Κάποιοι άλλοι σημαντικοί συνθέτες αυτής της εποχής

Page 2: Ιστορία Της Κλασικής Μουσικής

είναι ο Αντόνιο Βιβάλντι (Antonio Vivaldi), ο οποίος έγραψε το έργο Οι Τέσσερις Εποχές, και ο Γκέοργκ Φρήντριχ Χαίντελ (Georg Friedrich Händel), που έγραψε το ορατόριο Μεσσίας.

Όλοι αυτοί οι συνθέτες είχαν μεγάλη επιρροή στους μεταγενέστερους· για παράδειγμα, ο Ρόμπερτ Σούμαν (Robert Schumann) είπαι ότι « Η Μουσική χρωστάει στον Μπαχ όσα η Θρησκεία στο Δημιουργό της ». Ωστόσο, η μουσική εξελίσσεται και μέχρι το 1800 είχε πλέον αναπτυχθεί στην νέα Κλασική περίοδο. Αυτή η εποχή χαρακτηρίζεται από απλότητα, αγνότητα, και αγάπη της φύσης. Ο πιο μεγάλος συνθέτης αυτής της εποχής είναι φυσικά ο Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ (Wolfgang Amadeus Mozart), ο οποίος έγραψε μεταξύ άλλων το Μαγικό Φλάουτο. Κάποιες άλλες σημαντικές μορφές αποτέλεσαν ο Γιόζεφ Χάυντν (Joseph Haydn) και ο γιος του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, ο Καρλ Φίλιππ Εμμάνουελ Μπαχ (Carl Philipp Emanuel Bach).

Page 3: Ιστορία Της Κλασικής Μουσικής

Κατά τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα άρχισε μια νέα μουσική κίνηση που θα επικρατήσει μέχρι και τον 20ο, ο Ρομαντισμός. Οι πρωτοπόροι της Ρομαντικής εποχής, που μπορούν να θεωρηθούν και οι τελυταίοι της Κλασικής, είναι ο Φρανζ Σούμπερτ (Franz Schubert) και ο Λούντβικ βαν Μπέτοβεν (Ludwig van Beethoven), ο οποίος είναι διάσημος ειδικά για τις συμφωνίες του, και πάνω από όλα την Οδή στην Χαρά, η οποία είναι και ο ύμνος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άλλοι σημαντικοί συνθέτες αυτής της εποχής ήταν ο Ρίχαρντ Βάγκνερ (Richard Wagner), o Φραντς Λιστ (Franz Liszt), o Γκούσταβ Μάλερ (Gustav Mahler), o Φέλιξ Μέντελσον (Felix Mendelssohn), o Γιοχάνες Μπραμς (Johannes Brahms), o Φρεντερίκ Σοπέν (Frederic Chopin), o Ρόμπερτ Σούμαν (Robert Schumann), o Πιότρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι (Pyotr Ilyich Tchaikovsky), ο Νικολάι Ρίμσκυ-Κόρσακοφ (Nikolai Rimsky-Korsakov),

καθώς και πολλοί άλλοι. Τα ενωποιητικά χαρακταριστικά όλων αυτών των συνθετών ήταν ότι η μουσική τους ήταν βασισμένη, πάνω απ’ όλα, στην έκφραση έντονων συναισθημάτων, ιδιαίτερα αυτά της θλίψης, του έρωτα, της στοργής, της έντονης χαράς, κτπ. Για να πετύχουν αυτό τον στόχο επικεντρώνονταν στις μελωδίες και είχαν πιο ελεύθερη τονικότητα, δηλαδή αλλοιωμένες συγχωρδίες, καθώς και πιο ελεύθερο χρόνο. Οσο περνούσε ο χρόνος αυτά τα χαρακτηριστικά παρατηρούνται όλο και παραπάνω και ο Ρομαντισμός απομακρίνεται από τον Κλασικισμό. Κάποιοι σημαντικοί συνθέτες αυτής της εποχής μεταξύ του Ρομαντισμού και της σύγχρονης μουσικής ήταν o Γκούσταβ Μάλερ (Gustav Mahler), o Ρίσαρντ Στράους (Richard Strauss), και ο Ζιον Σιμπέλιους (Jean Sibelius).

Η σύγχρονη κλασική μουσική, που καλύτερα αποκαλείται Δυτικοευρωπαϊκή έντεχνη μουσική, είναι πολύ πολύμορφη. Ωστόσο, το ένα ενοποιητικό χαρακτηριστικό των συνθετών του 20ου (και 21ου) αιώνα είναι ότι πειραματίζονται. Μερικά από τα σημαντικότερα αποτελέσμετα αυτών των

Page 4: Ιστορία Της Κλασικής Μουσικής

πειραμάτων είναι ο ατονικός Σεριαλισμός του Άρνολντ Σένμπεργκ (Arnold Schoenberg)· η Ραψωδία σε Μπλε (Rhapsody in Blue) του Τζορτζ Γκέρσγουιν (George Gershwin), που είναι έντονα επηρεασμένο από το τζαζ· ο Νεοκλασικισμός των Ίγκορ Στραβίνσκυ (Igor Stravinsky), Έρικ Σατί (Erik Satie), Σέργκεϊ Προκόφιεφ (Sergei Prokofiev), και Πολ Χίντεμιθ (Paul Hindemith), μεταξύ άλλων· το διάσημο 4′33″ του Τζων Κέιτζ (John Cage), που αποτελείται από 4 λεπτά και 33 δευτερόλεπτα σιωπής· ο Μινιμαλισμός των Φίλιπ Γκλας (Philip Glass), Στειβ Ρέιχ (Steve Reich), και Λα Μοντ Γονγκ (La Monte Young), που είναι βασισμένο σε ένα επαναλαμβανόμενο πρότυπο· η Αλεατορική Μουσική, της οποίας η σύνθεση είναι βασισμένη στην τύχη· και η μουσική του Έλληνα Iάννη Ξενάκη, η οποία είναι βασισμένη στα μαθηματικά και την φυσική.

Ελπίζω πως αυτή η σύντομη αναδρομή στην ιστορία της μουσικής σας εμπλούτισε και μπορεί και να σας ωθήσει προς μια πιο βαθιά γνωριμία με την μουσική.