ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Επιμέλεια: Σοφία Ν. Δήμητρα Π.

Τμήμα: Α3

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Έρχονται τα Χριστούγεννα, η πιο όμορφη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στην καρδιά του χειμώνα.. Κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει τα δικά της έθιμα από τα παλιά χρόνια έως σήμερα. Γύρω μας ζωντανεύουν λειτουργίες, ψαλμοί, τραγούδια, γιορτινά οικογενειακά τραπέζια, το χριστουγεννιάτικο δέντρο, το χριστόψωμο, το στολισμένο καραβάκι, κεράσματα, γλυκά, δώρα, παιχνίδια, φίλοι και συγγενείς όλοι αγαπημένοι και χαρούμενοι! Τα παιδιά χτυπούν τα τριγωνάκια τους, βγαίνουν στους δρόμους νωρίς το πρωί της παραμονής κάθε γιορτής και λένε τα κάλαντα: «Καλήν ημέραν έρχοντες κι αν είναι ορισμός σας Χριστού τη θεία Γέννηση να πω στ’ αρχοντικό σας.....». Τα μελομακάρονα, οι κουραμπιέδες, οι δίπλες και οι ευχές παραμένουν πάντα οι ίδιες. Η γιορτή της Γέννησης του Χριστού . Τη γιορτάζουμε κάθε χρόνο στις 25 Δεκεμβρίου. Σημαίνει την αναγέννηση του κόσμου, κάτω από το φως της Τριαδικής Θεότητας. Η Γέννησης του Χριστού έφερε στου ανθρώπους το μήνυμα της αγάπης και της ελπίδας. Κάθε χρόνο οι άνθρωποι νιώθουμε πιο έντονα αυτά τα συναισθήματα στη ζωή μας και συνηθίζουμε να εκφράζουμε με διάφορους τρόπους τη χαρά μας για τον ερχομό του Σωτήρα στον κόσμο μας.

ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ Εορτή της περιτομής του Χριστού ταυτόχρονα με την εορτή του Μεγάλου Βασιλείου. Η εκκλησία γιορτάζει τον Μέγα Βασίλειο την  1 Ιανουαρίου για να μας προσφέρει με την αρχή του χρόνου ένα ζωντανό και έμψυχο παράδειγμα, έναν οδηγό. Οι άνθρωποι προσδοκούν ένα νέο ξεκίνημα με αποφασιστικότητα και χαρούμενη διάθεση.

ΦΩΤΑ Γιορτή της βάφτισης του Χριστού είναι στις 6 Ιανουαρίου. Σημαίνει την αναβάπτιση

του κόσμου, μέσα στα μυστήρια της Εκκλησίας. Είναι ένα γεγονός με τεράστια σημασία για τους Χριστιανούς. Μέσα από τις ευχές και τους ύμνους της γιορτής των Θεοφανείων μαθαίνουμε ότι ο Χριστός βαπτίστηκε για να αγιάσει τα ύδατα αλλά και για να ανοίξει το δρόμο για τη δική μας αναγέννηση. Τα πρώτα χριστιανικά χρόνια οι πιστοί βαπτίζονταν αφού προηγουμένως είχαν διδαχθεί τα βασικά σημεία του χριστιανισμού. Δηλαδή περνούσαν από ένα στάδιο κατήχησης. Την παραμονή των Θεοφανείων αλλά και το βράδυ της Ανάστασης πήγαιναν ομαδικά με τις λαμπάδες τους αναμμένες στις χριστιανικές συνάξεις, για να βαπτιστούν. Από το γεγονός αυτό των λαμπάδων, που γέμιζαν με φως τη νύχτα, η γιορτή των Θεοφανείων επικράτησε να ονομάζεται αλλιώς και «τα Φώτα».

ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΑΝΑ ΤΗΝ

ΕΛΛΑΔΑ• Όσα έζησαν και παρέδωσαν οι Ευαγγελιστές μάς τα περιγράφουν με ζωντάνια οι χριστιανοί εικονογράφοι, υμνωδοί και μελωδοί.• Ανθρωποι μάς υπενθυμίζουν την ουσία της γιορτής, ώστε να βιώνουμε στις μέρες μας αληθινά Χριστούγεννα. • Γενικά τα έθιμα στις "εορτές των Χριστουγέννων" προέρχονται από ένα συνδυασμό θρησκευτικών (χριστιανικών και πρότερων), και λαϊκών παραδόσεων που εορτάζονται κυρίως από τους χριστιανούς της Ευρώπης και Αμερικής αλλά και από άλλους λαούς μη χριστιανικούς (Κινέζοι, Ιάπωνες κλπ). Στην Ελλάδα συνδυάζονται διεθνή έθιμα όπως ο Άϊ Βασίλης και η υποδοχή του νέου έτους με ελληνικά έθιμα όπως το πρωτοχρονιάτικο ρόδι και ιστορίες με καλικάντζαρους.

ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΔΩΡΩΝ Σημαντικότατο έθιμο στις γιορτές των Χριστουγέννων είναι η ανταλλαγή δώρων. Ιδιαίτερα για τα παιδιά, η εποχή των Χριστουγέννων είναι αυτή κατά την οποία λαμβάνουν σημαντικό αριθμό δώρα από τον Άϊ Βασίλη, ο οποίος κατά τη διεθνή παράδοση φέρνει τα δώρα κατεβαίνοντας από την καμινάδα του σπιτιού και τα τοποθετεί μέσα στις κάλτσες που είναι κρεμασμένες μπροστά από το τζάκι (κάλτσες των δώρων).

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

• Σημαντικά έθιμα στις εορτές των Χριστουγέννων θεωρούνται τα Κάλαντα Χριστουγέννων, τα κάλαντα Πρωτοχρονιάς και τα κάλαντα Φώτων που ψάλλουν συνήθως μικρά παιδιά. Επίσης πολύ δημοφιλή είναι και τα Χριστουγεννιάτικα τραγούδια (διεθνή και εθνικά). • Χριστουγεννιάτικη διακόσμηση .Κύρια έθιμα στη διακόσμηση είναι ο στολισμός του δένδρου των Χριστουγέννων (διεθνές), η απεικόνιση Φάτνη της Γεννήσεως, Αστέρι της Βηθλεέμ, το χριστουγεννιάτικο καράβι (ελληνική συνήθεια που έχει σχέση με την ενασχόληση των Ελλήνων με τη θάλασσα, αλλά και εκκλησιαστική αναφορά - η Εκκλησία συχνά συμβολίζεται με πλοίο), ο στολισμός τα φώτα των Χριστουγέννων (διεθνές) και το χριστουγεννιάτικο ημερολόγιο. Στην Ελλάδα το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο στολίστηκε στα βασιλικά ανάκτορα όταν ήταν βασιλιάς ο Όθωνας.

ΦΑΓΗΤΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Την περίοδο των Χριστουγέννων στην Ελλάδα προετοιμάζονταιιδιαίτερα φαγητά και γλυκά, όπως η γαλοπούλα, το χριστόψωμο, η βασιλόπιτα, τα μελομακάρονα, οι κουραμπιέδεςπου συμπληρώνουν το πατροπαράδοτο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι.Ως ημέρα της γέννησης του Χριστού και του ξεκινήματος της νέας ανθρωπότητας, τα Χριστούγεννα είναι γιορτή ευλογίας, χαράς, ανθρωπιάς, ευθύνης και αγώνων για τη ζωή.

ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Στόλιζαν το σπίτι με κλαδιά κέδρων και αγριοκερασιάς. Δεν λούζονταν, γιατί το θεωρούσαν γρουσουζιά, κι έβαζαν ένα αγοράκι να κάνει ποδαρικό. Στο διήγημα του "Τα χριστουγεννιάτικα τσαρούχια" ο Γ. Αθάνας έχει δώσει τη χρησιμότητα του εθίμου του σφαξίματος του χοίρου στην οικιακή οικονομία της Ρούμελης και όχι μόνο:“ Στα μέρη μας, γράφει, σφάζουνε τα θρεφτά γουρούνια την παραμονή των Χριστουγέννων. [...] το πετσί τους γδέρνεται, αλατίζεται και απλώνεται στον ήλιο. Απ' αυτήν βγαίνουν τα γουρνοτσάρουχα της φαμελιάς. Το πάχος γίνεται γλίνα, οι χοντράδες γίνονται τσιγαρήθρες, κι έπειτα μένουν τα κόκκαλα για μαγειρευτά, τα εντόσθια για πηχτές και για ματιές, το κρέας για λουκάνικα και για παστουρμά. Μ' ένα καλό γουρούνι περνάει τον υπόλοιπο χειμώνα η φτωχοφαμελιά".Στη Θεσσαλία, στη Ρούμελη, στο Μωριά αλλά και στη Νησιωτική Ελλάδα, κυρίως του Αιγαίου, χαρακτηριστικά της γιορτής των Χριστουγέννων ήταν το διαρκές άναμμα της φωτιάς (κρατάει όλο το Δωδεκαήμερο) που έχει αποτρεπτικό χαρακτήρα κατά των καλικάντζαρων και των κακών πνευμάτων και το σφάξιμο και μαγείρεμα του γουρουνιού. Όσοι δεν είχαν γουρούνι σφάζανε γίδα ή πρόβατο.

ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΦΑΤΝΗΣ

Η γνωστή αναπαράσταση με τους μάγους να επισκέπτονται τον νεογέννητο Ιησού στη φάτνη μάλλον είναι πάντως ιστορικά ανακριβής, καθώς η Καινή Διαθήκη λέει ότι η επίσκεψή τους έγινε "εις την οικίαν όπου βρισκόταν το "παιδίον" με τη Μαρία . Αν το "παιδίον" σημαίνει παιδάκι ή αγοράκι τότε η λεπτομέρεια αυτή εξηγεί γιατί ο Ηρώδης διέταξε να θανατωθούν τα νήπια "από διετούς και κατωτέρω", και όχι απλώς τα βρέφη . Κατ' άλλους, απλώς ο Ηρώδης έβαλε χρονικά όρια ασφαλείας για να επιτύχει με βεβαιότητα το σκοπό του.Για τους Ευρωπαίους και τους Βορειοαμερικάνους, το γεγονός της γέννησης του Χριστού συνδέθηκε με χιόνια και έλατα, που βεβαια δεν υπάρχουν στην Παλαιστίνη.ΕΘΙΜΑ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ Η Βηθλεέμ όσο και τα Ιεροσόλυμα είναι οι πόλεις όπου γιορτάζονται τρεις φορές τα Χριστούγεννα. Οι Καθολικοί και οι Διαμαρτυρόμενοι γιορτάζουν τα Χριστούγεννα την 25η Δεκεμβρίου σύμφωνα με το νέο Γρηγοριανό ημερολόγιο, ενώ οι Ελληνορθόδοξοι στις 7 Ιανουαρίου του νέου έτους, ημερομηνία που αντιστοιχεί στις 25 Δεκεμβρίου κατά το Ιουλιανό ημερολόγιο. Η Αρμενική Ορθόδοξη Εκκλησία γιορτάζει τα Χριστούγεννα μαζί με τα Θεοφάνια στις 19 Ιανουαρίου, ημερομηνία που αντιστοιχεί στις 6 Ιανουαρίου κατά το Ιουλιανό ημερολόγιο. Σήμερα στη γενέτειρα του Χριστού κατοικούν περίπου 35.000 Μουσουλμάνοι και 15.000 Χριστιανοί.

ΝΗΣΤΕΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ Πριν τα Χριστούγεννα στην ορθόδοξη εκκλησία προηγείται νηστεία 40 ημερών, η Σαρακοστή των Χριστουγέννων ή Μικρή Σαρακοστή. Η ημέρα της εορτής του Αποστόλου Φιλίππου, στις 14 Νοεμβρίου, τελευταία μέρα πριν τη Σαρακοστή, στο λαϊκό καλαντάρι χαρακτηρίζεται ως Μικρή Αποκριά. Αυτή η ημερομηνία σε πολλές χώρες της Ευρώπης και Αμερικής θεωρείται ως έναρξη των εορτών των Χριστουγέννων.

ΚΑΛΑΝΤΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ Ευχετήρια και εγκωμιαστικά άσματα, που ψάλλουν τα παιδιά κατά τις παραμονές μεγάλων εορτών, όπως τα Χριστούγεννα η Πρωτοχρονιά και τα Θεοφάνεια Κάλαντα άδονται ακόμα στις εορτές του Λαζάρου και των Βαΐων, τα λεγόμενα Βαΐτικα. Αντίθετα, τα κάλαντα της Μεγάλης Παρασκευής έχουν κατανυκτικό χαρακτήρα.Ετυμολογικά, η λέξη «κάλαντα» προέρχεται από τη λατινική calendae (καλένδες στα ελληνικά), που σημαίνει τις πρώτες ημέρες κάθε μήνα. Ειδικά, οι Καλένδες του Ιανουαρίου ήταν μέρες γιορτής για τους Ρωμαίους. Τα Κάλαντα έλκουν την καταγωγή τους από παρόμοια αρχαία τραγούδια του αγερμού και της ειρεσιώνης και είχαν κοσμικό χαρακτήρα. Η Εκκλησία κατά τους Βυζαντινούς χρόνους απαγόρευε ή απέτρεπε αυτό το έθιμο ως ειδωλολατρικό και το είχε καταδικάσει με απόφαση της ΣΤ' Οικουμενικής Συνόδου το 680 μ.Χ. Οι συμμετέχοντες στο έθιμο των Καλάντων αποκαλούνταν «Μηναγύρτες». Με την πάροδο του χρόνου τα Κάλαντα απέκτησαν θρησκευτικό περιεχόμενο, ανάλογο με την κάθε γιορτή.Την παραμονή των Χριστουγέννων οι καλαντιστές γυρνούν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν:

Καλήν εσπέραν άρχοντες, αν είναι ο ορισμός σαςΧριστού την θείαν Γέννησιν να πω στ’ αρχοντικό σας…

Στη συνέχεια διηγούνται τα περιστατικά της Γεννήσεως, τελειώνοντας με ευχές και επαίνους για το νοικοκύρη, την κυρά και τους άξιους βλαστούς του σπιτιού. Φυσικά, οι καλαντιστές δεν ξεχνούν να ζητήσουν και την αμοιβή τους, είτε σε είδος, είτε σε «ρευστό» στις μέρες μας, με συχνά αυτοσχέδιους στίχους όπως: «Δώστε κι εμάς τον κόπο μας να είναι ο ορισμός σας». Αν το φιλοδώρημα είναι πενιχρό ή δεν δοθεί καθόλου, οι καλαντιστές σκαρώνουν κάποιες φορές σκωπτικά ή αποδοκιμαστικά δίστιχα για τον νοικοκύρη.Πασίγνωστα είναι και τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς: Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά κι αρχή καλός μας χρόνος… και λιγότερο γνωστά τα κάλαντα των Θεοφανείων (Των Φώτων): Σήμερα τα φώτα κι ο Φωτισμός

κι χαρά μεγάλη κι αγιασμός…

Η ΠΙΟ ΟΜΟΡΦΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Πριν πολλά χρόνια , ζούσε σε μια πόλη της Ναζαρέτ μια νέα και καλή γυναίκα που την έλεγαν Μαρία . Μια μέρα, φως πλημμύρισε όλο τον τόπο κι ο Αρχάγγελος Γαβριήλ παρουσιάστηκε μπροστά της . «Μη φοβάσαι Μαρία », της είπε . «Σου φέρνω ευχάριστα νέα . Ο θεός σε διάλεξε να γίνεις η μητέρα του Γιου του. Θα αποκτήσεις ένα μωρό που θα το ονομάσεις Ιησού ». Στην ίδια πόλη ζούσε ένας ξυλουργός που τον έλεγαν Ιωσήφ . Ο Ιωσήφ προστάτευε κι αγαπούσε τη Μαρία.

Ο άγγελος παρουσιάστηκε και σε κείνον και του είπε ότι η Μαρία θα έφερνε στον κόσμο το Γιο του θεού. Τότε , εκείνος, γεμάτος χαρά , έτρεξε στη Μαρία και της διηγήθηκε όσα του είπε ο άγγελος.

Μια μέρα , ήρθε μια διαταγή απ ' τον κυβερνήτη της χώρας. Όλοι οι κάτοικοι έπρεπε να επιστρέψουν στον τόπο που γεννήθηκαν για να μετρηθούν . Ο Ιωσήφ άρχισε ν ' ανησυχεί πολύ . Αυτός και η Μαρία έπρεπε να πάνε στη Βηθλεέμ , μια πόλη που ήταν πολύ μακριά και η Μαρία ήταν έτοιμη να γεννήσει το μωρό της. Την άλλη μέρα , μόλις χάραξε , ξεκίνησαν . Ο Ιωσήφ με τα πόδια, η Μαρία καβάλα σε ένα γάιδαρο . Ο δρόμος ήταν μακρύς και δύσκολος . Κατάφεραν να φθάσουν στη Βηθλεέμ αργά το απόγευμα . Η πόλη ήταν γεμάτη κόσμο . Ο Ιωσήφ προσπάθησε να βρει κάποιο μέρος για να μείνουν το βράδυ , αλλά όλα τα δωμάτια ήταν γεμάτα . Η Μαρία ήταν τόσο κουρασμένη , που με δυσκολία στεκόταν στα πόδια της.

Στο τέλος , ένας ταβερνιάρης τους λυπήθηκε και Τους είπε : « Όλα τα δωμάτια είναι γεμάτα , αλλά Μπορείτε να μείνετε στο στάβλο μου . Εκεί είναι Καθαρά και ζεστά». Ο Ιωσήφ τον ευχαρίστησε και πήγαν στο στάβλο. Ο σανός ήταν μαλακόςΚαι μύριζε όμορφα. Η Μαρία και ο Ιωσήφ ήταν κατάκοποι. Έτσι ξάπλωσαν για να ξεκουραστούν.

Εκείνη τη νύχτα , η Μαρία γέννησε το μωρό της. Ήταν αγόρι , όπως το είχε πει ο άγγελος . Το Ονόμασαν Ιησού. Η Μαρία το τύλιξε σε μια κουβέρτα και το ξάπλωσε μέσα σε μια φάτνη , που ήταν ζεστά και μαλακά . Η Μαρία και ο Ιωσήφ κοιτούσαν το μωρό με λατρεία . Το ένιωθαν κι οι δυο ότι ήταν ένα ξεχωριστό μωρό .

Στο λόφο πάνω απ ' την πόλη μερικοί βοσκοί πρόσεχαν τα πρόβατά τους . Ξαφνικά , ο ουρανός γέμισε φως και παρουσιάστηκε ένας Άγγελος . Οι βοσκοί έπεσαν στη γη τρομοκρατημένοι . « Μη φοβάστε . Σας φέρνω Καλά νέα », τους είπε ο άγγελος . « Σήμερα Γεννήθηκε ένα παιδί . Είναι ο Γιος του θεού . Το πιο λαμπρό αστέρι θα σας οδηγήσει να τον Βρείτε στη Βηθλεέμ , μέσα σε μια φάτνη ». Οι βοσκοί κοιτούσαν με θαυμασμό τον ουρανό , που είχε γεμίσει με αγγέλους που τραγουδούσαν . Ένα μεγάλο και λαμπερό αστέρι φώτιζε όλη την πλάση. « Πρέπει να πάμε να βρούμε αυτό το παιδί », είπε ο ένας. « Να του πάμε για δώρο ένα απ ' τα νεογέννητα αρνάκια μας ». Έτσι , λοιπόν, ακολούθησαν το άστρο κι έφτασαν στη Bηθλεέμ. Βρήκαν τον Ιησού μέσα στο στάβλο , μαζί με τη Μαρία και τον Ιωσήφ . Συγκινημένοι έπεσαν στα γόνατα και του πρόσφεραν το δώρο τους. Πολύ μακριά , σε μια χώρα της Ανατολής ,

ζούσαν τρεις σοφοί άνθρωποι . Μια μέρα, είδαν ένα πολύ λαμπρό αστέρι στον ουρανό . Ήθελαν να μάθουν τι σήμαινε. Έψαξαν στα Βιβλία τους για να βρουν την απάντηση . «Ένας νέος και μεγάλος βασιλιάς γεννήθηκε», είπαν. « Αυτό δείχνει το λαμπρό αστέρι ». Πρέπει Να πάμε να τον βρούμε για να τον προσκυνήσουμε. Το άστρο θα μας οδηγήσει».

Οι τρεις σοφοί ξεκίνησαν για το μακρύ ταξίδι τους. Το άστρο έλαμπε μπροστά τους μέρα και νύχτα. Κάποτε, έφτασαν στο παλάτι του βασιλιά Ηρώδη. Όταν έμαθε ο βασιλιάς πού πήγαιναν Οι τρεις σοφοί, δεν ευχαριστήθηκε καθόλου. «Πρέπει να βρείτε το νέο βασιλιά και να μου Πείτε πού βρίσκεται », τους είπε χωρίς να δείξει το θυμό του.

Οι σοφοί ακολούθησαν το άστρο για πολλά χιλιόμετρα μέχρι που αυτό σταμάτησε ακριβώς πάνω απ' το στάβλο που βρισκόταν ο Ιησούς.«Ψάχνουμε για το νεογέννητο βασιλιά », είπαν. «Ένα λαμπρό αστέρι μας οδήγησε από πολύ μακριά ως εδώ ». Τότε , ο Ιωσήφ τους έδειξε Τη φάτνη . Αυτοί κατάλαβαν και γονάτισαν Μπροστά στον Ιησού. Του πρόσφεραν Πολύτιμα δώρα : χρυσό, λιβάνι και σμύρνα.

Την επόμενη μέρα , οι τρεις σοφοί ξεκίνησαν για το παλάτι του Ηρώδη . Στο δρόμο σταμάτησαν κάπου να ξεκουραστούν. Η κούραση τούς έκλεισε βαριά τα βλέφαρα . Στον ύπνο τους είδαν έναν άγγελο που τους προειδοποίησε : «Μην πάτε στον Ηρώδη! Θέλει να κάνει κακό στον Ιησού!». Έτσι οι σοφοί άλλαξαν δρόμο και δεν πήγαν ποτέ στον Ηρώδη.

Η Μαρία και ο Ιωσήφ ήταν πολύ χαρούμενοι και πολύ περήφανοι. Ήξεραν ότι το μωρό τους ήταν στ ' αλήθεια ο Γιος του θεού. Ήξεραν ότι ήταν ξεχωριστός. Κι ακόμη ήξεραν ότι , σαν θα μεγάλωνε, θα `χε πολλά να κάνει για τούτο τον κόσμο. Κι όλοι οι άνθρωποι Θα τον λάτρευαν σ' όλη τη γη και θα θυμόντουσαν τη Γέννησή του γιορτάζοντας Εκείνη τη μέρα , σαν μια ημέρα ΑΓΑΠΗΣ και ειρήνης .

ΕΤΣΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΕ Η ΠΙΟ ΟΜΟΡΦΗ ΙΣΤΟΡΙΑ