Download - κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Transcript
Page 1: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Κύηση και καταχρήσεις:

κάπνισμα και αλκοόλ

Εμμανουήλ Μ. Καραβιτάκης

Παιδίατρος

Επιμ. Α′ Μ.Ε.Ν.Ν. Γ.Ν.Χανίων

Page 2: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

κύηση και κάπνισμα

Page 3: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

……πόσο καπνίζουμε σήμερα……;

Page 4: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Η.Π.Α >18 ετών 19.3%

ΦΥΛΟ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

άρρενες 21.5% βασική εκπαίδευση 45.2%

θήλεα 17.3% 9-11 χρόνια εκπαίδευση 33.8%

ΗΛΙΚΙΑ δευτεροβάθμια εκπαίδευση 23.8%

18-24 20.1% τριτοβάθμια εκπαίδευση 9.9%

25-44 22% μεταπτυχιακοί 6.3%

45-64 21.1%

65+ 9.5% < από το επίπεδο φτώχειας 28.9%

ΦΥΛΗ - ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ > από το επίπεδο φτώχειας 18.3%

American Indians 31.4%

Asians 9.2%

Blacks 20.6%

Hispanics 12.5%

Whites 21% Adult Cigarette Smoking in the

United States: Current Estimate

CDC 2010

Page 5: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

EU 27 28%

ΦΥΛΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ

άρρενες 32% ελ. επαγγελματίες 34%

θήλεα 24% διευθυντές 23%

ΗΛΙΚΙΑ διοικητικοί υπάλληλοι 29%

15-24 29 % χειρονακτικά εργαζόμενοι 38%

25-39 37% οικιακά 21%

40-54 34% άνεργοι 49%

55+ 17% συνταξιούχοι 17%

ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ φοιτητές 21%

15- 25%

16-19 33%

20+ 25%

φοιτητές 21%

Page 6: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ΠΡΩΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΣΤΗΝ Ε.Ε

Page 7: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Οργανισμός Οικονομικής

Συνεργασίας και Ανάπτυξης

(Ο.Ο.Σ.Α.)

καθημερινό κάπνισμα το 2009 και αλλαγή στα ποσοστά καπνίσματος, 1999-2009

% του πληθυσμού ηλικίας 15 ετών και άνω % αλλαγή κατά την περίοδο 1999-2009

Page 8: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Οργανισμός Οικονομικής

Συνεργασίας και Ανάπτυξης

(Ο.Ο.Σ.Α.)

καθημερινό κάπνισμα το 2009 και αλλαγή στα ποσοστά καπνίσματος, 1999-2009

% του πληθυσμού ηλικίας 15 ετών και άνω % αλλαγή κατά την περίοδο 1999-2009

Page 9: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Οργανισμός Οικονομικής

Συνεργασίας και Ανάπτυξης

(Ο.Ο.Σ.Α.)

% του πληθυσμού ηλικίας 15 ετών και άνω

άρρενα και θήλεα, καθημερινό κάπνισμα το 2009

Page 10: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Οργανισμός Οικονομικής

Συνεργασίας και Ανάπτυξης

(Ο.Ο.Σ.Α.)

άρρενα και θήλεα, καθημερινό κάπνισμα το 2009

% του πληθυσμού ηλικίας 15 ετών και άνω

Page 11: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

χώρα κατά κεφαλήν κατανάλωση τσιγάρων (ηλικίες >15, στοιχεία 1992-1998)

• Ελλάδα 3923

• Πολωνία 3143

• Ν.Κορέα 2898

• Ολλανδία 2857

• Ελβετία 2846

• Σιγκαπούρη 2835

• Μπαχρέιν 2819

• Κροατία 2632

• Κουβέιτ 2525

• Τσεχία 2504

Η Ελλάδα βρίσκεται στην 1η θέση στον κόσμο στην κατά

κεφαλήν κατανάλωση τσιγάρων.

(Πηγή στοιχείων The top10 of everything, UN, Human Development Report)

Page 12: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

……πόσο καπνίζουν οι γυναίκες στην

κύηση……;

Page 13: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Prevalence of smoking among women during pregnancy in the United States and Sweden

U.S data from USDHHS (2002)

Swedish data from P. Otterblad-Olausson P, National Board of Health and Welfare, Stockholm, Sweden

Danish data from U. Skovgaard Danielsen, National Board of Health and Welfare, Copenhagen, Denmark

Nicotine Tob Res. 2004 Apr;6 Suppl 2:S125-40

επιπολασμός καπνίσματος στην κύηση

στις Η.Π.Α, Σουηδία και Δανία (1982-2000)

Σουηδία

Η.Π.Α

Δανία

Page 14: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Prevalence of smoking during pregnancy, by maternal

age group and year

Pregnancy Risk Assessment Monitoring System

(PRAMS), United States,

2000--2005

Prevalence of smoking before pregnancy,

during pregnancy, and after delivery, by year

Pregnancy Risk Assessment Monitoring System

(PRAMS), United States,

2000--2005

επιπολασμός καπνίσματος πριν, κατά τη διάρκεια

και μετά την κύηση ανά έτος

επιπολασμός καπνίσματος κατά τη διάρκεια της κύησης

ανά ηλικία μητέρας ανά έτος

πριν την κύηση

κατά την κύηση

μετά την κύηση

<20

20-24

24-34

>35

Page 15: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

2008 13% καπνίζουν κατά την κύηση

45% διακόπτουν κατά την κύηση

50% από αυτές που διακόπτουν στη κύηση,

ξανακαπνίζουν μέσα σε 6 μήνες από τον τοκετό

80% από αυτές που διακόπτουν στη κύηση,

ξανακαπνίζουν μέσα σε 1 χρόνο από τον τοκετό

the 2008 Pregnancy Risk Assessment and Monitoring System (PRAMS), United States

2010 10% καπνίζουν κατά την κύηση

March of Dimes. 2010. Smoking During Pregnancy, U.S.A

Page 16: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

EUROPEAN PERINATAL HEALTH REPORT 1

by the EURO-PERISTAT project in collaboration with SCPE, EUROCAT & EURONEOSTAT

Data from 2004 EURO-PERISTAT Project, with SCPE, EUROCAT, EURONEOSTAT.

European Perinatal Health Report. 2008. Available: www.europeristat.com

Ευρώπη >10% καπνίζουν κατά την κύηση

Λιθουανία 5-7% Πολωνία 13.6%

Τσεχία 5-7% Πορτογαλία 14.7%

Σουηδία 5-7% Βέλγιο 16%

Μάλτα 5-7% Δανία 16%

Ιταλία 6.5% Γερμανία 16.9%

Βουλγαρία 7% Ιρλανδία 52.5%

Ελλάδα 11.7% Γαλλία 21%

2006

Page 17: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

• μορφή παθητικού καπνίσματος για το έμβρυο

• επιπλοκές κατά την κύηση

• επιπλοκές στο έμβρυο

• δυσμενής έκβαση στον τοκετό

• προβλήματα στη:

→ νεογνική – βρεφική ηλικία

→ παιδική ηλικία

→ ενήλικη ζωή

κάπνισμα στην κύηση

Page 18: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

βλαπτικές ουσίες του καπνού

• > 4000 χημικές ουσίες

• 50 καρκινογόνες

βενζόλιο

φορμαλδεΰδη

αμμωνία

ακετόνη

πίσσα

αρσενικό

υδροκυάνιο

κάδμιο

νικοτίνη

μονοξείδιο του άνθρακα

Page 19: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

βλαπτικές ουσίες του καπνού

• > 4000 χημικές ουσίες

• 50 καρκινογόνες

βενζόλιο

φορμαλδεΰδη

αμμωνία

ακετόνη

πίσσα

αρσενικό

υδροκυάνιο

κάδμιο

νικοτίνη

μονοξείδιο του άνθρακα

Page 20: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Νικοτίνη Μονοξείδιο του άνθρακα

(CO)

• ↑ επίπεδα στο αμνιακό

υγρό (x 1.54)

• ↑ επίπεδα στο αίμα του

εμβρύου (>15%)

• ↑ επίπεδα στο αίμα του

εμβρύου (x 1.12±0.30)

• μειώνει τη μεταφορά

οξυγόνου στους ιστούς

• ελαττώνει την ανταλλαγή

αερίων στον πλακούντα

• μείωση του διαθέσιμου

οξυγόνου προς το έμβρυο

• μειώνει την παροχή

αίματος στο έμβρυο

• υποξία στο έμβρυο

• υποξία στο έμβρυο

• νευροτερατογόνος ουσία

Page 21: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Νικοτίνη Μονοξείδιο του άνθρακα

• ↑ επίπεδα στο αμνιακό

υγρό

• ↑ επίπεδα στο αίμα του

εμβρύου (>15%)

• ↑ επίπεδα στο αίμα του

εμβρύου

• μειώνει τη μεταφορά

οξυγόνου στους ιστούς

• ελαττώνει την ανταλλαγή

αερίων στον πλακούντα

• υποξία στο έμβρυο

• μειώνει την παροχή

οξυγόνου στο έμβρυο

• υποξία στο έμβρυο

Page 22: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

αυτόματες αποβολές

→ εμβρυοτοξική επίδραση CO

διαταραχή ανάπτυξης του πλακούντα

→ μειωμένη διάχυση οξυγόνου

έκτοπη κύηση

αποκόλληση πλακούντα

προδρομικός πλακούντας

πρόωρη ρήξη εμβρυϊκών υμένων

επιπλοκές κατά την κύηση

δοσοεξαρτώμενος

κίνδυνος

Page 23: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

θνησιγενή έμβρυα

ενδομήτρια καθυστέρηση ανάπτυξης

→ αυξημένος κίνδυνος κατά 2 ½ φορές

→ δοσοεξαρτώμενος κίνδυνος

συγγενείς ανωμαλίες

→ καρδιοπάθειες

→ ανωμαλίες νευρικού συστήματος

→ γαστρόσχιση / υπερωιοχειλεοσχιστίες

→ δυσπλασίες άκρων

→ κρυψορχία

επιπλοκές στο έμβρυο

Page 24: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

πρόωρα νεογνά

→ αυξημένος κίνδυνος κατά 15-30%

→ δοσοερτώμενος κίνδυνος

μικρά για την ηλικία κύησης νεογνά

→ χαμηλότερος βάρος κατά 150-300 γρ.

→ δοσοεξαρτώμενος κίνδυνος

περιγεννητική θνησιμότητα

→ αυξημένος κίνδυνος κατά 150%

→ ανεξάρτητα από τον αριθμό των τσιγάρων

δυσμενής έκβαση στον τοκετό

Page 25: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

διαταραχές που σχετίζονται με:

→ προωρότητα

→ χαμηλό βάρος για την ηλικία κύησης

→ ενδομήτρια καθυστέρηση ανάπτυξη

αυξημένη συχνότητα σε:

→ κολικούς πρώτου τριμήνου

→ υπερτροφική πυλωρική στένωση

→ νοσοκομειακή νοσηλεία

→ σύνδρομο αιφνιδίου θανάτου

προβλήματα στη νεογνική – βρεφική ηλικία

Page 26: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

λόγος σχετικών πιθανοτήτων για το

Σύνδρομο Αιφνιδίου Θανάτου

ανάλογα με τον αριθμό των τσιγάρων την ημέρα στην κύηση

Page 27: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

βρογχικό άσθμα

σακχαρώδης διαβήτης

παχυσαρκία

αύξηση αρτηριακής πίεσης

νευροαναπτυξιακές διαταραχές

διαταραχές του φάσματος του αυτισμού

υπογονιμότητα στα αγόρια

καρκίνος

προβλήματα στην παιδική ηλικία

Page 28: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Συμπεράσματα

• πρωτιά κατανάλωσης τσιγάρου στη χώρα μας

• υψηλά ποσοστά καπνίσματος στην κύηση

• πολλαπλές επιβλαβείς επιπτώσεις

στην κύηση

στο έμβρυο

στο νεογνό

στο παιδί

• δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο έκθεσης

• οι καπνίστριες ανήκουν στις κυήσεις υψηλού κινδύνου

• αναστρέψιμες βλάβες με τη διακοπή καπνίσματος

Page 29: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

κύηση και αλκοόλ

Page 30: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

……πόσο αλκοόλ πίνουμε σήμερα……;

Page 31: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

World Health Organization, 2011

κατανάλωση αλκοόλ

στους ενήλικες

σε λίτρα καθαρού αλκοόλ

Page 32: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

World Health Organization, 2011

αλκοολούχο ποτό με τη

μεγαλύτερη κατανάλωση

Page 33: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Οργανισμός

Οικονομικής

Συνεργασίας και

Ανάπτυξης

(Ο.Ο.Σ.Α.)

κατανάλωση αλκοόλ το 2009 σε ηλικίες 15 ετών και άνω και αλλαγή στα ποσοστά, 1980-2009

κατά κεφαλήν λίτρα (15 ετών και άνω) % αλλαγή κατά την περίοδο 1980-2009

Page 34: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Οργανισμός

Οικονομικής

Συνεργασίας και

Ανάπτυξης

(Ο.Ο.Σ.Α.)

κατανάλωση αλκοόλ το 2009 σε ηλικίες 15 ετών και άνω και αλλαγή στα ποσοστά, 1980-2009

κατά κεφαλήν λίτρα (15 ετών και άνω) % αλλαγή κατά την περίοδο 1980-2009

Page 35: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Οργανισμός

Οικονομικής

Συνεργασίας και

Ανάπτυξης

(Ο.Ο.Σ.Α.)

τάσεις στην κατανάλωση αλκοόλ σε επιλεγμένες χώρες του Ο.Ο.Σ.Α, 1980-2009

Γαλλία

Ουγγαρία

Η.Π.Α

Ο.Ο.Σ.Α.

Page 36: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

……πόσο αλκοόλ πίνουν οι γυναίκες στην

αναπαραγωγική ηλικία

και την κύηση……;

Page 37: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

επιπολασμός κατανάλωσης αλκοόλ

στις Η.Π.Α. σε γυναίκες 18-44 ετών

Page 38: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

κατανάλωση αλκοόλ σε γυναίκες αναπαραγωγικής

ηλικίας, 18-44 ετών, στις Η.Π.Α. το διάστημα

2006-2010

Page 39: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

• οποιαδήποτε κατανάλωση αλκοόλ ( τουλάχιστον 1 ποτό τις τελευταίες 30 ημέρες)

αναπαραγωγική ηλικία 51.5%

στην κύηση 7.6%

υψηλότερα ποσοστά στην κύηση

ηλικία 35-44 ετών

λευκή φυλή

απόφοιτες κολλεγίου

εργαζόμενες

• περιστασιακή υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ (≥ 4 ποτά σε μία ευκαιρία τουλάχιστον 1 φορά τις τελευταίες 30 ημέρες)

αναπαραγωγική ηλικία (~ 6 ποτά σχεδόν 3 φορές το μήνα)

15%

στην κύηση (~ 6 ποτά σχεδόν 3 φορές το μήνα)

1.4%

Page 40: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

• η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η περιοχή με τη μεγαλύτερη

κατανάλωση αλκοόλ παγκοσμίως

• μεγαλύτερη κατανάλωση στη κεντρική και βόρεια Ευρώπη

• 1% των γυναικών είναι εξαρτημένες από το αλκοόλ

• 25-50% συνεχίζουν να πίνουν στην κύηση

• μικρότερη κατανάλωση στα χαμηλότερα

κοινωνικοοικονομικά στρώματα

Page 41: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

* Μισιχρόνη Α, 2009

κατανάλωση αλκοόλ στην κύηση στην Ελλάδα

1998

κατανάλωση αλκοόλ στην κύηση 19.1 %

χαμηλή κατανάλωση 11.8 %

μέτρια κατανάλωση 6.8 %

μεγάλη κατανάλωση 0.5 %

2009 *

κατανάλωση αλκοόλ στην κύηση 20 %

χαμηλή κατανάλωση 6 %

μέτρια κατανάλωση 3 %

μεγάλη κατανάλωση 1 %

δεν θυμάμαι 3 %

δεν απάντησαν την ποσότητα 7 %

Page 42: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ • κατανάλωση αλκοόλ πριν την κύηση αυξάνει το

ενδεχόμενο κατανάλωσης αλκοόλ στην κύηση

• πολλές γυναίκες που καταναλώνουν αλκοόλ συνεχίζουν

τουλάχιστον τις πρώτες εβδομάδες της κύησης

• μόνο ένα 40% των γυναικών συνειδητοποιούν την

έναρξη της κύησης πριν τις 4 εβδομάδες

• οι πρώτες εβδομάδες της κύησης αποτελούν σημαντικό

στάδιο της οργανογένεσης

Page 43: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

• επιπλοκές κατά την κύηση

• επιπλοκές στο έμβρυο

• δυσμενής έκβαση στον τοκετό

• προβλήματα στη:

→ νεογνική – βρεφική ηλικία

→ παιδική ηλικία

→ ενήλικη ζωή

αλκοόλ στην κύηση

Page 44: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

• επιπλοκές κατά την κύηση

• επιπλοκές στο έμβρυο

• δυσμενής έκβαση στον τοκετό

• προβλήματα στη:

→ νεογνική – βρεφική ηλικία

→ παιδική ηλικία

→ ενήλικη ζωή

αλκοόλ στην κύηση

αυτόματες αποβολές

θνησιγενή έμβρυα

συγγενείς ανωμαλίες

καθυστέρηση ανάπτυξης

πρόωρος τοκετός

σύνδρομο στέρησης

Page 45: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

• Αριστοτέλης “Ηθικά Μεγάλα”:

“Μωρές μεθυσμένες γυναίκες θα γεννήσουν παιδία όμοια με τις ίδιες”

• αναφορά στη Βίβλο:

από τη σύλληψη αποτροπή κατανάλωσης

οίνου και “ακάθαρτων” τροφών

• Sir Francis Bacon (17ος αιώνας):

αποφυγή αλκοόλ κατά την κύηση

• 1700: επιδημικό κύμα του Gin στην Αγγλία,

σχετίσθηκε με συγγενείς ανωμαλίες

• 1834 (Βρετανική κυβέρνηση):

νεογνά αλκοολικών μητέρων

δύσμορφα και καχεκτικά

• 1970 (Jones and Smith):

σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• 2000: φάσμα εμβρυικών διαταραχών αλκοόλης

Page 46: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Πιθανοί Μηχανισμοί Τερατογόνου Δράσης του Αλκοόλ (αιθυλικής αλκοόλης και μεταβολιτών της)

βλαπτική επίδραση από τη νευρογένεση στη μυελίνωση

• διαταραχή

του κυτταρικού κύκλου

της γονιδιακής έκφρασης

της κυτταρικής αλληλεπίδρασης

αυξητικών παραγόντων

επιγενετικών μηχανισμών

οξειδωτικό stress

κυτταρικός θάνατος

διαταραχή κυτταρικής ενέργειας

ισχαιμία, υποξία

πλακουντιακή δυσλειτουργία

Page 47: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

• σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• ατελές σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• συγγενείς ανωμαλίες σχετιζόμενες με το αλκοόλ

• νευροαναπτυξιακές διαταραχές σχετιζόμενες με

το αλκοόλ

φάσμα εμβρυικών διαταραχών αλκοόλης

Page 48: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

φάσμα εμβρυικών διαταραχών αλκοόλης

• σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• ατελές σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• συγγενείς ανωμαλίες σχετιζόμενες με το αλκοόλ

• νευροαναπτυξιακές διαταραχές σχετιζόμενες με

το αλκοόλ

0.5-2 ‰

Page 49: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΜΡΥΙΚΗΣ ΑΛΚΟΟΛΗΣ

• χαρακτηριστικός φαινότυπος

• διαταραχές ανάπτυξης

• δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος

• διαταραχές συμπεριφοράς και γνωσιακών λειτουργιών

• συγγενείς ανωμαλίες

Page 50: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

χαρακτηριστικός φαινότυπος

Page 51: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

• χαμηλό βάρος γέννησης για την ηλικία κύησης

• ανεπαρκής πρόσληψη βάρους

• χαμηλό βάρος σε σχέση με το ύψος

διαταραχές ανάπτυξης

Page 52: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος

• μικροκεφαλία

• δομικές ανωμαλίες εγκεφάλου

– αγενεσία / δυσγενεσία μεσολοβίου

– υποπλασία βασικών γαγγλίων / παρεγκεφαλίδος

– βλάβη ιπποκάμπου / κερκοφόρου πυρήνα

• διαταραχές της λεπτής κινητικότητας

• διαταραχή βάδισης / συντονισμού ματιών – χεριών

• νευροαισθητήρια απώλεια ακοής

Page 53: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

περιοχές του εγκεφάλου που εντοπίζεται η βλαπτική επίδραση

του αλκοόλ

Page 54: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

διαταραχές συμπεριφοράς και γνωσιακών

λειτουργιών

• μαθησιακές δυσκολίες

• φτωχή σχολική επίδοση

• παρορμητική συμπεριφορά

• διαταραχές κοινωνικής αντίληψης

• φτωχή γλωσσική ικανότητα

• φτωχό αφηρημένο συλλογισμό

• φτωχές μαθηματικές δεξιότητες

• διαταραχές μνήμης και κρίσης

Page 55: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

συγγενείς ανωμαλίες

• συγγενείς καρδιοπάθειες

• σκελετικές ανωμαλίες

• ανωμαλίες άκρων

• οφθαλμολογικές ανωμαλίες

• απώλεια ακοής

• υπερωιοχειλεοσχιστίες

Page 56: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

• σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• ατελές σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• συγγενείς ανωμαλίες σχετιζόμενες με το αλκοόλ

• νευροαναπτυξιακές διαταραχές σχετιζόμενες με

το αλκοόλ

φάσμα εμβρυικών διαταραχών αλκοόλης

Page 57: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

φάσμα εμβρυικών διαταραχών αλκοόλης

• σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• ατελές σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• συγγενείς ανωμαλίες σχετιζόμενες με το αλκοόλ

• νευροαναπτυξιακές διαταραχές σχετιζόμενες με

το αλκοόλ

≥ 1 % υπολογιζόμενο ετήσιο κόστος στις Η.Π.Α.

4.000.000.000 $ !!!

Page 58: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

φάσμα εμβρυικών διαταραχών αλκοόλης

• σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• ατελές σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• συγγενείς ανωμαλίες σχετιζόμενες με το αλκοόλ

• νευροαναπτυξιακές διαταραχές σχετιζόμενες με

το αλκοόλ

υπολογιζόμενο ετήσιο κόστος στην Ε.Ε. 27

20.000.000.000 € !!!

≥ 1 %

Page 59: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

βαρύτητα κλινικών εκδηλώσεων

• ποσότητα αλκοόλ

• χρονική στιγμή κατανάλωσης

• γενετικό υπόστρωμα

Page 60: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

• χαμηλή κατανάλωση :

1-2 μονάδες αλκοόλ 1-2 φορές την εβδομάδα

• μέτρια κατανάλωση :

1-2 μονάδες αλκοόλ 1 φορά την ημέρα

• μεγάλη κατανάλωση :

> 4-5 μονάδες αλκοόλ την ημέρα > 5 φορές το μήνα

ποσότητα αλκοόλ

Page 61: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

1 standard drink = 1 μονάδα αλκοόλ =

14 γραμμάρια καθαρού αλκοόλ (Η.Π.Α.)

Page 62: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

χρονική στιγμή έκθεσης

1ο τρίμηνο • κίνδυνος αυτόματων αποβολών

• διαταραχή μετανάστευσης και οργάνωσης

των εγκεφαλικών κυττάρων

• διαταραχή της οργανογένεσης

• κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες

2ο τρίμηνο • καθυστέρηση της εμβρυικής ανάπτυξης

2ο-3ο τρίμηνο • ελάττωση του αριθμού και της ωρίμανσης των

εγκεφαλικών κυττάρων

Page 63: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

γενετικό υπόστρωμα

• μητρικός γονότυπος και βαρύτητα του συνδρόμου

• οξείδωση αλκοόλης (αιθυλικής αλκοόλης) σε ακεταλδεΰδη

→ αφυδρογονάση της αλκοόλης (ADH)

(αλλήλια 1,2,3)

→ κυτόχρωμα P450 261 (CYP2E1)

Page 64: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

αλκοόλ

• η συχνότερη τερατογόνος

ουσία για τον άνθρωπο

• δεν υπάρχει ασφαλές όριο

κατανάλωσης

• η βλαπτική επίδραση είναι

απολύτως προβλέψιμη

το αλκοόλ μπορεί

να βλάψει σοβαρά

το αγγένητο

μωρό σας

Page 65: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ποια από τα παρακάτω άτομα έχουν εγκεφαλική

βλάβη από προγεννητική έκθεση στο αλκοόλ ??

Page 66: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ποια από τα παρακάτω άτομα έχουν εγκεφαλική

βλάβη από προγεννητική έκθεση στο αλκοόλ ??

ΟΛΟΙ και η βλάβη ήταν ΠΡΟΒΛΕΨΙΜΗ !!!

Page 67: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

O’ Brien P. Is it all right for women to drink small amounts of

alcohol in pregnancy ? Yes. BMJ 2007; 335:857

Nathanson V, Jayesinghe N, Roykroft G. Is it all right for

women to drink small amounts of alcohol in pregnancy ? NO. BMJ 2007; 335:856

Page 68: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Όχι περισσότερο από 1 ή 2 δόσεις αλκοόλ

Όχι περισσότερο από 1 ή 2 φορές την εβδομάδα

Royal College of Obstetricians and

Gynaecologists, November 2006

Food Standards Agency (FSA)

Page 69: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ
Page 70: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

καμία ποσότητα αλκοόλ δεν είναι ασφαλής στην κύηση

Page 71: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

καμία ποσότητα αλκοόλ δεν είναι ασφαλής στην κύηση

η έγκυος δεν πρέπει να καταναλώνει αλκοόλ στην κύηση

Page 72: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ακόμη και μικρές ποσότητες αλκοόλ νωρίς στην κύηση

αυξάνουν ουσιαστικά τον κίνδυνο αυτόματης αποβολής

Page 73: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ

ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΛΚΟΟΛ

ΣΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ

ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΧΑΝΙΩΝ

Μονάδα Ενδιάμεσης Νοσηλείας Νεογνών

και

Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική

Γενικό Νοσοκομείο Χανίων

“Ο Άγιος Γεώργιος”

Page 74: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Μονάδα Ενδιάμεσης Νοσηλείας Νεογνών

Γ.Ν.Χανίων

Νοσηλευτικό

προσωπικό

Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική

Γ.Ν.Χανίων

Ιατρικό

προσωπικό

Επεξεργασία Αποτελεσμάτων : Σοφιανός Γεώργιος

Καθηγητής Πληροφορικής

Page 75: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Ταυτότητα Έρευνας

• διάστημα συλλογής στοιχείων Ιούνιος 11 - Σεπτέμβριος 12

• σύνολο γεννήσεων 1089

• μέθοδος συλλογής στοιχείων ερωτηματολόγιο

• σύνολο ερωτηθέντων

(τυχαίο δείγμα)

~ 600

• σύνολο που απάντησαν

(μέγεθος δείγματος)

511

• ποσοστό συμμετοχής ~ 85 %

• ποσοστό αποχής ~ 15 %

Page 76: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ερωτηματολόγιο

δημογραφική αποτύπωση

• περιοχή διαμονής • εθνικότητα • ηλικία

• μορφωτικό επίπεδο • ετήσιο εισόδημα

ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΑΛΚΟΟΛ

• κάπνισμα πριν την εγκυμοσύνη • κατανάλωση αλκοόλ στην εγκυμοσύνη

• κάπνισμα στην εγκυμοσύνη • σε ποια περίοδο της εγκυμοσύνης

• σε ποια περίοδο • ποσότητα αλκοόλ

• πόσα τσιγάρα • αλκοολούχο ποτό

• κάπνισμα και θηλασμός

• άλλος καπνιστής στο σπίτι

Page 77: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

πιθανές αιτίες μη συμμετοχής στο ερωτηματολόγιο

• καταγραφή προσωπικών

δεδομένων

← ανώνυμη μελέτη

• κατανόηση της ελληνικής

γλώσσας

← βοήθεια από νοσηλευτικό -

ιατρικό προσωπικό

• δυσχέρεια χρόνου ← δυνατότητα ταχυδρομικής

αποστολής ερωτηματολογίου

• άρνηση συμμετοχής

Page 78: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Δημογραφική αποτύπωση

Page 79: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

περιοχή διαμονής

0%

20%

40%

60%

80%

8% 3% 6% 9%

2%

70,5%

1,5%

Page 80: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

απογραφή 2011

Δήμος Αποκορώνου 8 % 10,73 %

Δήμος Σελίνου 3 % 4,98 %

Δήμος Κισσάμου 6 % 8,82 %

Δήμος Πλατανιά 9 % 13,96 %

Δήμος Σφακίων 2 % 2,05 %

Δήμος Χανίων 70,5 % 59,33 %

ΔΞ/ΔΑ 1,5 %

περιοχή διαμονής

Page 81: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

εθνικότητα

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Ελληνική Άλλη

68%

32%

• Ελληνική = 347 / 511

• Άλλη = 164 / 511

Page 82: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ηλικία

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

18 - 20 20 - 25 25 - 30 30 - 35 35 - 40 > 40

3%

20%

32% 32%

10%

3%

Page 83: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Τριτοβάθμια εκπαίδευση

13%

57%

30%

μορφωτικό επίπεδο

Page 84: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ετήσιο εισόδημα

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

< 10000

10000 - 15000

15000 - 20000

20000 - 25000

25000 - 30000

> 30000

ΔΞ/ΔΑ

47%

26%

10%

5% 3% 3% 7%

Page 85: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Κάπνισμα

Page 86: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

κάπνισμα πριν την εγκυμοσύνη

34%

66%

ΝΑΙ

ΟΧΙ

• καπνίστριες = 174 / 511

• μη καπνίστριες = 337 / 511

Page 87: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

κάπνισμα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνη

19%

81%

ΝΑΙ

ΟΧΙ

• καπνίστριες = 97 / 511

• μη καπνίστριες = 414 / 511

Page 88: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ποσοστό καπνιστριών πριν και κατά τη

διάρκεια της εγκυμοσύνης

% Νο

• καπνίζουν πριν την εγκυμοσύνη 34 % 174

• διακόπτουν το κάπνισμα στην εγκυμοσύνη 15 % 77

• καπνίστριες στην εγκυμοσύνη 19 % 97

• καπνίζουν στο 1º τρίμηνο 3,5 % 18

• καπνίζουν 1º και 2º τρίμηνο 2,5 % 13

• καπνίζουν σε όλη τη διάρκεια 12,5 % 64

• ΔΞ/ΔΑ 0,5 %

Page 89: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

αριθμός τσιγάρων την ημέρα κατά τη

διάρκεια της εγκυμοσύνης % Νο

• 1 τσιγάρο / ημέρα 0,2 %

• 3 τσιγάρα / ημέρα 0,2 %

• 5 τσιγάρα / ημέρα 10 % 51

• 5-10 τσιγάρα / ημέρα 4,6 % 24

• 10-15 τσιγάρα / ημέρα 0,8 %

• 15-20 τσιγάρα / ημέρα 1,2 %

• >20 τσιγάρα / ημέρα 1 %

• ΔΞ/ΔΑ 1 %

• σύνολο 19 % 97

Page 90: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ποσοστά καπνιστριών στην εγκυμοσύνη ανά

εθνικότητα

0%

5%

10%

15%

20%

25%

Ελληνική Άλλη

21%

14%

• Ελληνική = 74 / 347

• Άλλη = 23 / 164

Page 91: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ποσοστά καπνιστριών στην εγκυμοσύνη ανά

ηλικιακή ομάδα

0%

10%

20%

30%

18 - 20 20 - 25 25 - 30 30 - 35 35 - 40 > 40

24%

17% 17%

20%

22% 21%

Page 92: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ποσοστά καπνιστριών στην εγκυμοσύνη ανά

μορφωτικό επίπεδο

0%

10%

20%

30%

Πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Τριτοβάθμια εκπαίδευση

ΔΞ/ΔΑ

27%

20%

13%

20%

Page 93: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ποσοστά καπνιστριών στην εγκυμοσύνη ανά

ετήσιο εισόδημα

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

< 10000 10000 - 15000

15000 - 20000

20000 - 25000

25000 - 30000

> 30000 ΔΞ/ΔΑ

24%

11% 8%

17%

35%

14%

21%

Page 94: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ποσοστά καπνιστριών στην εγκυμοσύνη ανά

Καλλικρατικό Δήμο

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

17%

23,5%

10%

13%

20% 20%

14%

Page 95: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

παθητικό κάπνισμα στην εγκυμοσύνη

• καπνίστριες στην εγκυμοσύνη 19 % (No=97)

• καπνίζει και κάποιος άλλος στο σπίτι 14 % (No=72)

• στα ¾ των οικογενειών που καπνίζει η μητέρα στην

εγκυμοσύνη καπνίζει τουλάχιστον άλλος ένας στο σπίτι !!!

Page 96: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

κάπνισμα στην εγκυμοσύνη

και

μητρικός θηλασμός

• καπνίστριες στην εγκυμοσύνη 19 %

(No=97)

• διέκοψα ή θα διακόψω το μητρικό θηλασμό

για να καπνίζω

1,8 %

• διέκοψα το κάπνισμα για το μητρικό θηλασμό 12,5 %

(No=64)

• ΔΞ/ΔΑ 4,7 %

Page 97: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Αλκοόλ

Page 98: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

κατανάλωση αλκοόλ στην εγκυμοσύνη

80%

20%

ΟΧΙ

ΝΑΙ

• αλκοόλ = 102 / 511

• όχι αλκοόλ = 409 / 511

Page 99: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

χρονική περίοδος κατανάλωσης αλκοόλ στην

εγκυμοσύνη

% Νο

• σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης 13,5 % 69

• στο πρώτο και δεύτερο τρίμηνο 2 %

• στο πρώτο τρίμηνο 1,5 %

• ΔΞ/ΔΑ 3 %

• σύνολο 20 % 102

Page 100: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ποσότητα αλκοόλ που καταναλώθηκε στην

εγκυμοσύνη

% Νο

• ένα ποτήρι την ημέρα 1,2 % 6

• ένα ποτήρι την εβδομάδα 7,3 % 37

• ένα ποτήρι το μήνα 10 % 51

• ΔΞ/ΔΑ 1,5 %

• σύνολο 20 % 102

Page 101: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

% Νο

• κρασί 7 % 36

• μπύρα 9 % 46

• κρασί - μπύρα 3,4 % 17

• κρασί - μπύρα - τσικουδιά 0,2 %

• μπύρα - βότκα 0,2%

• ΔΞ/ΔΑ 0.2 %

• σύνολο 20 % 102

αλκοολούχο ποτό που καταναλώθηκε στην

εγκυμοσύνη

Page 102: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

0%

5%

10%

15%

20%

25%

Ελληνική Άλλη

22%

16%

ποσοστά γυναικών που κατανάλωναν αλκοόλ

στην εγκυμοσύνη ανά εθνικότητα

• Ελληνική = 76 / 347

• Άλλη = 26 / 164

Page 103: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

18 - 20 20 - 25 25 - 30 30 - 35 35 - 40 > 40

18% 15%

18%

23% 22%

28,6%

ποσοστά γυναικών που κατανάλωναν αλκοόλ

στην εγκυμοσύνη ανά ηλικιακή ομάδα

Page 104: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

0%

10%

20%

30%

Πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Τριτοβάθμια εκπαίδευση

ΔΞ/ΔΑ

19% 17%

25%

20%

ποσοστά γυναικών που κατανάλωναν αλκοόλ

στην εγκυμοσύνη ανά μορφωτικό επίπεδο

Page 105: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

< 10000 10000 - 15000

15000 - 20000

20000 - 25000

25000 - 30000

> 30000

18% 18%

25%

17%

24%

50%

ποσοστά γυναικών που κατανάλωναν αλκοόλ

στην εγκυμοσύνη ανά ετήσιο εισόδημα

Page 106: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

0%

10%

20%

30% 22%

12% 16% 20%

30%

20%

ποσοστά γυναικών που κατανάλωναν αλκοόλ

στην εγκυμοσύνη ανά Καλλικρατικό Δήμο

Page 107: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

συνδυασμός καπνίσματος και κατανάλωσης

αλκοόλ στην εγκυμοσύνη

% Νο

• καταναλώνουν αλκοόλ και καπνίζουν 5 % 26

• καταναλώνουν αλκοόλ και δεν καπνίζουν 15 % 76

• καπνίζουν και δεν καταναλώνουν αλκοόλ 14 % 71

Page 108: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Page 109: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ΚΑΠΝΙΣΜΑ Βιβλιογραφικά δεδομένα

Μελέτη

• κάπνισμα γυναίκες 34 % >15 ετών Ο.Ο.Σ.Α, 2009 (GREECE)

34 % πριν την εγκυμοσύνη

• στην εγκυμοσύνη 11,7 % (GREECE)

Euro-scip-III-survey, 2006

19 %

12,5 % σε όλη τη διάρκεια

14,6 % 5 – 10 τσιγάρα / ημέρα

Ελληνίδες > αλλοδαπές

• ηλικία μικρότερη* μικρότερη και μεγαλύτερη

• μορφωτικό επίπεδο χαμηλό* χαμηλό

• ετήσιο εισόδημα χαμηλό* χαμηλό και υψηλό

¾ καπνίζει και κάποιος άλλος

* CDC 2005 - 2010 ~ ¾ διακοπή για το θηλασμό

Page 110: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ΑΛΚΟΟΛ Βιβλιογραφικά δεδομένα

Μελέτη

• αλκοόλ στην εγκυμοσύνη 20 % Μισιχρόνη, 2009

20 %

13,5 % σε όλη τη διάρκεια

1,2 % ένα ποτήρι/ημέρα

7,3 % ένα ποτήρι/εβδομάδα

Ελληνίδες > αλλοδαπές

25-50 % Ε.Ε 27 Institute of alcohol studies

2006

9 % Η.Π.Α* *CDC 2006-2010

• αλκοολούχο ποτό ποικίλει* μπύρα - κρασί

• ηλικία μεγαλύτερη* μεγαλύτερη

• μορφωτικό επίπεδο υψηλό* υψηλό

• ετήσιο εισόδημα υψηλό* υψηλό

Page 111: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ

• καταγράφονται υψηλά ποσοστά

καπνίσματος στην αναπαραγωγική ηλικία

καπνίσματος στην εγκυμοσύνη

κατανάλωσης αλκοόλ στην εγκυμοσύνη

• παρέμβαση από όλους τους λειτουργούς υγείας

• αποφυγή αρνητικών επιπτώσεων στην εγκυμοσύνη

Page 112: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

….ιδέες….,προτάσεις….

• ενημέρωση από

τα εκπαιδευτικά ιδρύματα

τα ΜΜΕ

το διαδίκτυο

• σήμανση των προϊόντων κατανάλωσης

το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά το αγγένητο

μωρό σας

το αλκοόλ βλάπτει σοβαρά το αγγένητο

μωρό σας

το αλκοόλ βλάπτει σοβαρά το αγγένητο

μωρό σας

το αλκοόλ βλάπτει σοβαρά

το αγγένητο μωρό σας

Page 113: κυηση και καταχρησεις καπνισμα και αλκοολ

Ευχαριστώ για την προσοχή σας