Download - ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

Transcript
Page 1: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

1

ΠΠΣΠΘ ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ

Η ανα γκη ενό ς νε όυ ανθρωπιστικόυ κινη ματός σε μια επόχη κατα φωρης παραβι ασης των ανθρω πινων δικαιωμα των

Πρόκειται για ένα Διδακτικό Σενάριο που υλοποιήθηκε στο ΠΠΣΠΘ στο πλαίσιο του

μαθήματος "Έκφραση - Έκθεση" της Γ' Λυκείου με τη συμβολή των ΤΠΕ. Το συγκεκριμένο σχέδιο διδασκαλίας αξιοποιεί και εφαρμόζει τις λεγόμενες σύγχρονες

ομαδοσυνεργατικές, μαθητοκεντρικές, διερευνητικές και ανακαλυπτικές μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης, ειδικότερα της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου, της μεθόδου εκπόνησης σχεδίων ερευνητικής εργασίας- project

Στόχος του σεναρίου ήταν να βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν τη σημασία του

ανθρωπισμού ως στάσης ζωής και ως κοσμοθεωρίας, την ανάγκη ενός νέου ανθρωπιστικού κινήματος, να γνωρίσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και ποιοι οργανισμοί τα προασπίζουν. Οι μαθητές με δραστηριότητες ομαδοσυνεργατικές

προσπάθησαν να προσεγγίσουν τη γνώση ενεργητικά, έμαθαν να ερευνούν υλικό σχετικό με το θέμα «Ανθρωπισμός και Ανθρώπινα δικαιώματα», να εξομαλύνουν

γλωσσικά έννοιες που τους ενδιαφέρουν, να συμπτύσσουν και να αναπτύσσουν λόγο, ενώ παράλληλα δραστηριοποιήθηκαν στη δυνατότητα παρουσίασης του παραγόμενου υλικού με τη βοήθεια των ΤΠΕ.

Μετά το πέρας του Διδακτικού Σεναρίου οι μαθητές ανάρτησαν το υλικό που

παρήγαγαν στο block που έχει δημιουργηθεί για το σκοπό αυτό, εξασκήθηκαν στην εύρεση υλικού σχετικού με τη συγκεκριμένη θεματική ενότητα μέσω του διαδικτύου,

δημιούργησαν παρουσιάσεις, ανέπτυξαν και σύμπτυξαν κείμενα. Η συγκεκριμένη διδακτική πρόταση προσέφερε τη δυνατότητα στους μαθητές να οικοδομήσουν μόνοι τους τη γνώση, συνέβαλε στην ενεργητική μάθησή τους, στη δημιουργία κριτικής

σκέψης, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων χειρισμού των ΤΠΕ για την αναζήτηση, ανταλλαγή και παρουσίαση των γνώσεων που αποκόμισαν.

Απώτερος στόχος είναι η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης των μαθητών, ώστε να

αποφεύγεται η στείρα γνώση και η μηχανιστική απομνημόνευση, να ωθείται ο μαθητής στην ουσιαστική προσέγγιση της γνώσης. Ο δάσκαλος αναλαμβάνει ρόλο

Page 2: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

2

συντονιστή-καθοδηγητή στην ανεύρεση και διαχείριση του γνωστικού υλικού, πρέπει να αποφεύγει να παρουσιάζεται ως αυθεντία, να μεταγγίζει τις διαχρονικές αξίες και

να διαπλάθει ηθικές συνειδήσεις. Οφείλει να ωθεί το μαθητή να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, να τον μαθαίνει πώς να μαθαίνει, ώστε ο μαθητής να καταστεί μια

ανεξάρτητη και αυθύπαρκτη προσωπικότητα,. Αυτό είναι πολύ σημαντικό σε εποχές όπου δεν είναι καθόλου σίγουρο αν οι μαθητές μας θα κάνουν το επάγγελμα που σπουδάζουν. Αυτό προσπαθήσαμε να πετύχουμε με το σχεδιασμό και την υλοποίηση του συγκεκριμένου σχεδίου μαθήματος.

Οφείλουμε να τονίσουμε ότι η αρνητική οπτική χρήσης των Νέων Τεχνολογιών στα γλωσσικά προγράμματα θεωρείται πλέον αναχρονιστική, γιατί δεν ευνοεί τον πολύπλευρογραμματισμό, ενώ περιορίζει τους γνωστικούς ορίζοντες του σχολείου, Το

νέο σχολείο πρέπει, καλύτερα επιβάλλεται να συμβαδίζει με τη σημερινή επικοινωνιακή πραγματικότητα. Μάλιστα κάποιες από τις νέες μορφές ψηφιακού

γραμματισμού θεωρούνται πλέον επιβεβλημένες λόγω της ευρύτητας της αποδοχής της επικοινωνιακής τεχνολογίας. Συγκεκριμένα, η καλλιέργεια της δεξιότητας αναζήτησης και κριτικής αξιοποίησης των πληροφοριών, η δυνατότητα σωστής

χρησιμοποίησης μηχανών αναζήτησης και πρόσβασης σε συγκεκριμένες πληροφορίες και η ικανότητα των παιδιών να επεξεργάζονται ένα υπερκείμενο είναι

δεξιότητες που δε μπορούν να λείπουν από τα γλωσσικά μαθήματα (Κουτσογιάννης κ.α., 2010).

Ο Κώστας Μπαλάσκας αφουγκραζόμενος τις ανάγκες της εκπαίδευσης και γνωρίζοντας τις εξελίξεις στα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα έγραψε με θέρμη

και υποστήριξε το «σχολείο της δημιουργικότητας». Πρόκειται για το σχολείο που θέλει να αναπτύξει τη δημιουργικότητα των μαθητών με αναπόφευκτη την ανάγκη

αλλαγής των προγραμμάτων, βιβλίων, μεθόδων διδασκαλίας. Μόνο τότε αυτό το σχολείο θα καταστεί ικανό να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των καιρών. Ο Μπαλάσκας ζητούσε αποπομπή της μηχανιστικής μάθησης, της τυποποιημένης

διδασκαλίας, της παθητικής επανάληψης. Μιλούσε για στροφή σε ενεργητικές μεθόδους, όπως τη διερευνητική, κατά την οποία η οργάνωση της ύλης και η σύνδεση των γνωστικών τμημάτων επαφίεται στον ίδιο τον μαθητή, ώστε η μάθηση να

παίρνει μια δημιουργικά εξατομικευμένη μορφή σχετιζόμενη άμεσα με την εργασία, μια μάθηση πραγματική. Αλλά, μια τέτοιου είδους αλλαγή απαιτεί αλλαγή και

επανατοποθέτηση του παραδοσιακού ρόλου του δασκάλου, ο οποίος πλέον θα πρέπει να είναι ευέλικτος, να οργανώνει, να εμψυχώνει, να δίνει τις πληροφορίες που χρειάζεται στο μαθητή, να τον κατευθύνει σωστά στην αναζήτησή του.

Ο δάσκαλος πλέον πρέπει να καλλιεργεί την κριτική σκέψη των μαθητών του, να

αποφεύγει τη στείρα γνώση και τη μηχανιστική απομνημόνευση, να ωθεί στην ουσιαστική προσέγγιση της γνώσης. Αναλαμβάνει ρόλο συντονιστή-καθοδηγητή στην

ανεύρεση και διαχείριση του γνωστικού υλικού, πρέπει να αποφεύγει να παρουσιάζεται ως αυθεντία, να μεταγγίζει τις διαχρονικές αξίες και να διαπλάθει ηθικές συνειδήσεις. Οφείλει να ωθεί το μαθητή να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, να

εφαρμόζει όσο καλύτερα γίνεται τη νέα μέθοδο project, να τον μαθαίνει πώς να μαθαίνει, ώστε ο μαθητής να καταστεί μια ανεξάρτητη και αυθύπαρκτη

Page 3: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

3

προσωπικότητα,. Αυτό είναι πολύ σημαντικό σε εποχές όπου δεν είναι καθόλου σίγουρο αν οι μαθητές μας θα κάνουν το επάγγελμα που σπουδάζουν.

Το συγκεκριμένο σχέδιο μαθήματος υλοποιήθηκε σε έξι διδακτικές ώρες

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: ανθρωπισμός, ανθρώπινα δικαιώματα, ομαδοσυνεργατική μέθοδος, κλασικός-νέος-ψηφιακός-κριτικός γραμματισμός

ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: Νεοελληνική Γλώσσα

ΤΑΞΗ: Γ' Λυκείου

ΕΝΟΤΗΤΑ: Ανθρωπισμός-Ανθρώπινα δικαιώματα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ:

Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία

Διερευνητική - Ανακαλυπτική μέθοδος

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού συντονιστικός – συμβουλευτικός.

ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 6 διδακτικές ώρες στο εργαστήριο Πληροφορικής

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

• Εξοικείωση των μαθητών στη συνεργατική μάθηση με κατευθυνόμενο διάλογο, όπου είναι απαραίτητο από την εκπαιδευτικό

• Τα φύλλα εργασίας σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή

• Πρόσβαση των μαθητών στο διαδίκτυο

• Εξοικείωση των μαθητών με τις ΤΠΕ

ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟ ΑΠΣ ΚΑΙ ΔΕΠΠΣ: Υφίσταται συσχέτιση με το ΑΠΣ και

ΔΕΠΠΣ, αφού η συγκεκριμένη ενότητα ανήκει στη διδακτέα ύλη της Γ΄ Λυκείου. Η διδακτική της συγκεκριμένης θεματικής ενότητας με τη συμβολή των ΤΠΕ μπορεί να

συμβάλει θετικά, εφόσον εμπλουτίζεται το υλικό που παρέχεται απ’ το σχολικό βιβλίο, ώστε να ανταποκριθεί στους στόχους που έχουν τεθεί από τον διδάσκοντα. Επιπλέον, η συμβολή της εικόνας και του ήχου μπορεί να προσδώσει ιδιαίτερη

δυναμική στη διδακτική του μαθήματος, ώστε να εμπεδωθεί καλύτερα το πριεχόμενο του μαθήματος από τους μαθητές.

Page 4: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

4

ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ: Στόχος του σεναρίου είναι:

- να κατανοήσουν οι μαθητές την έννοια του ανθρωπισμού και την ανάγκη ενός νέου ανθρωπιστικού κινήματος σήμερα, να συλλάβουν ποια είναι τα ανθρώπινα

δικαιώματα και ποιοι οργανισμοί τα προασπίζουν. Να εξασκηθούν στη γλωσσική εξομάλυνση, σύμπτυξη και ανάπτυξη λόγου. Να προωθηθεί ο κλασικός και ο νέος και κριτικός γραμματισμός.

-Ο ρόλος του διδάσκοντος είναι καθοδηγητικός, ενισχυτικός, προωθητικός και εμψυχωτικός, ώστε να αφήσει χώρο για την ανάπτυξη πρωτοβουλίας και αυτενέργειας των μαθητών.

Γενικός σκοπός του παρόντος σχεδίου εργασίας είναι να κατανοήσουν οι μαθητές

τη σημασία οργάνωσης ενός κειμένου, ώστε να υπηρετεί τον ξεχωριστό σκοπό που συντάχθηκε, να κατανοήσουν, επίσης, τη σημασία της πειθούς και κυρίως το ρόλο του επιχειρήματος και του συλλογισμού

ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Να κατανοήσουν οι μαθητές την έννοια και τις μορφές του ανθρωπισμού και να αντιληφθούν την ανάγκη ενός νέου ανθρωπιστικού αιτήματος σε μια εποχή κρίσης αξιών και θεσμών, όπως η δική μας(κλασικός γραμματισμός)

Να γνωρίσουν και να κατανοήσουν οι μαθητές την έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη σημασία τους σήμερα. (κλασικός γραμματισμός)

Να ενημερωθούν για τους οργανισμούς που προασπίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα (κλασικός γραμματισμός)

Να γνωρίσουν τους ιστορικούς σταθμούς κατοχύρωσης των ανθρώπινων

δικαιωμάτων, να αντιληφθούν το μέγεθος παραβίασής τους στο σύγχρονο κόσμο και να κατανοήσουν το σύγχρονο αίτημα της τρίτης γενιάς δικαιωμάτων για το περιβάλλον με τη βοήθεια του διαδικτύου και της πύλης για την ελληνική γλώσσα(κλασικός και νέος γραμματισμός)

Να γίνει γλωσσική εξομάλυνση της έννοιας δικαίωμα με τη χρήση ηλεκτρονικών λεξικών (νέος γραμματισμός)

Να ασκηθούν οι μαθητές στην αναζήτηση και εύρεση συνωνύμων και

αντωνύμων λέξεων οι οποίες να συνάδουν νοηματικά με το γλωσσικό περιβάλλον που τις πλαισιώνει (κλασικός γραμματισμός)

Να ασκηθούν οι μαθητές στη σύμπτυξη και στην ανάπτυξη λόγου (ανάπτυξη δημιουργικότητας)

Page 5: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

5

ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Οι μαθητές να μπορούν να συντάσσουν διαφόρων μορφών κείμενα που

απαιτούν αντίστοιχα μαθησιακά περιβάλλοντα ή πολιτιστικές

δραστηριότητες(κλασικός γραμματισμός)

Να αποκτήσουν την ικανότητα κατανόησης των κειμένων και των ιδεών που

διαπνέονται, να εκφράζουν τις απόψεις τους, να τις τεκμηριώνουν και να

διατυπώνουν τις προσωπικές τους απόψεις (κλασικός γραμματισμός)

Να αποκτήσουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται τους τρόπους ανάπτυξης

παραγράφων, δοκιμίων, τους τρόπους και μέσα πειθούς, τη συλλογιστική

πορεία, τον τρόπο ανάπτυξης των παραγράφων(κλασικός γραμματισμός)

Να ενεργοποιηθεί το ενδιαφέρον των μαθητών με την αρωγή των Νέων

Τεχνολογιών (νέος γραμματισμός)

Να καλλιεργηθεί η αυτενέργεια των μαθητών μέσω της ανίχνευσης

πληροφοριών από το διαδίκτυο και της κριτικής προσέγγισης αυτών (κριτικός

γραμματισμός).

Να ασκηθούν οι μαθητές στην ομαδοσυνεργατική μάθηση.

Να ασκηθούν οι μαθητές στο να προσεγγίζουν κριτικά τη γνώση που τους

παρέχεται μέσω των ΤΠΕ και να μην αρκούνται στις άκριτη αποδοχή των

πληροφοριών που δέχονται (κριτικός γραμματισμός)

ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Να κατανοήσουν τα επίπεδα του νέου και κριτικού γραμματισμού

Να αποκτήσουν την ικανότητα παραγωγής λόγου και επίλυσης ασκήσεων

Να ασκηθούν στην προφορική συζήτηση και παρουσίαση στα πλαίσια της

ομάδας

ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ

Να εξοικειωθούν οι μαθητές στην αναζήτηση και συγκέντρωση πληροφοριών με τη χρήση των ΤΠΕ (ψηφιακός γραμματισμός)

Να εξοικειωθούν με το περιβάλλον του δικτυακού τόπου της πύλης της Ελληνικής γλώσσας καθώς και την αναζήτηση πληροφοριών μέσα από

ιστοτόπους συναφούς περιεχομένου με το θέμα του σεναρίου (ψηφιακός γραμματισμός)

Να αξιοποιήσουν το πρόγραμμα δημιουργίας παρουσιάσεων, της χρήσης

κειμενογράφου δημιουργίας και χειρισμού ενός ιστολόγιου, και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου(ψηφιακός γραμματισμός)

Page 6: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

6

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Α΄ ΜΕΡΟΣ

1η, 2η ΚΑΙ 3η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ (ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ)

1. Οι μαθητές χωρίζονται σε πέντε ομάδες των πέντε ατόμων και η κάθε ομάδα, χρησιμοποιεί έναν Η/Υ.

2. Η κάθε ομάδα, ανοίγει έναν φάκελο που τον ονομάζει αντίστοιχα

«ανθρωπισμός και ανθρώπινα δικαιώματα» όπου αποθηκεύει το υλικό που δημιουργεί στη συνέχεια.

3. Όλοι οι μαθητές παρακολουθούν το βίντεο «τι είναι ανθρώπινα δικαιώματα»

και «η ιστορία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» από τον ιστοχώρο του Youtube με τη χρήση βιντεοπροβολέα και ανεβάζουν το πρώτο βίντεο στο ιστολόγιο που ήδη έχουν δημιουργήσει με τίτλο “ανθρωπισμός και ανθρώπινα δικαιώματα”

Η Πρώτη Ομάδα θα ασχοληθεί με την έννοια του Ανθρωπισμού και την

ανάγκη ενός νέου ανθρωπιστικού αιτήματος και θα έρθει αντιμέτωπη με τις

αντιφάσεις του. Επίσης, θα μελετήσει τη Διεθνή Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού και θα αντιμετωπίσει την πολύμορφη παραβίασή τους. Θα παρουσιάσουν τα ευρήματά τους με Power Point και θα εκθέσουν τις απόψεις

τους για την παραβίαση των δικαιωμάτων του παιδιού και για ένα νέο ανθρωπιστικό αίτημα με τη μορφή ηλεκτρονικού άρθρου.

Η Δεύτερη Ομάδα θα ασχοληθεί με την έννοια των ανθρώπινων δικαιωμάτων,

τους ιστορικούς σταθμούς κατοχύρωσής τους και θα αντιμετωπίσει την παραδοχή ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι αυτονόητα, αφού λάβει υπόψη της τη διαφορετική αντιμετώπισή τους από τους Ανατολικούς και

Δυτικούς. Θα παρουσιάσουν με Power Point τους βασικούς σταθμούς των ανθρώπινων δικαιωμάτων και θα εκθέσουν τις απόψεις τους για τις

παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων και για τον αγώνα κατοχύρωσης της Τρίτης γενιάς δικαιωμάτων για το φυσικό περιβάλλον με τη μορφή ηλεκτρονικού άρθρου.

Η Τρίτη Ομάδα θα προσεγγίσει τις μορφές των ανθρώπινων δικαιωμάτων και

θα γνωρίσει τους οργανισμούς που τα προασπίζουν. Θα αντιληφθεί τον πρωταρχικό ρόλο του ΟΗΕ και θα διερευνήσει τους λόγους πλημμελούς

επιτέλεσης των καθηκόντων του. Η ομάδα θα παρουσιάσει με Power Point τον ορισμό και μια σύντομη ιστορία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, καθώς επίσης

και θα παρουσιάσουν τους λόγους για τους οποίους σήμερα τα ανθρώπινα δικαιώματα καλούνται να παίξουν οικουμενικό ενοποιητικό ρόλο. Επίσης, θα παρουσιάσουν τις διάφορες ΜΚΟ και θα επισημάνουν το ρόλο τους στην

προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Τέλος θα συντάξουν ένα άρθρο για το ρόλο του ΟΗΕ και τα εμπόδια που υψώνονται στην αποτελεσματική επιτέλεση του ρόλου του.

Page 7: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

7

Η Τέταρτη Ομάδα θα ασχοληθεί με την Οικουμενική Διακήρυξη των

Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, με τα προβλήματα των ΜΚΟ και με την ουσιαστική επιτέλεση του ρόλου του ΟΗΕ για τη διασφάλιση της ειρήνης και της προάσπισης των αναφαίρετων ανθρώπινων δικαιωμάτων. Θα παρουσιάσει τα

κύρια σημεία της Διακήρυξης με Power Point καθώς και τις αιτίες παραβίασής τους. Σ’ ένα άρθρο θα προτείνει τρόπους υγιούς λειτουργίας των ΜΚΟ και σ’ ένα δεύτερο θα προτείνει τρόπους ουσιαστικής επιτέλεσης του ρόλου του ΟΗΕ.

Η Πέμπτη Ομάδα θα έρθει σε επαφή με τον υπέροχο λόγο του Σεφέρη, τη

μεστή φιλοσοφική σκέψη του Ε. Μορέν και ου Τ. Τοντόροφ για την ανάγκη

ενός ουμανιστικού κινήματος αντίπαλου στη σύγχρονη βαρβαρότητα, θα αντιμετωπίσει, επίσης, το μωσαϊκό παραδειγμάτων της παιδικής εκμετάλλευσης και θα τοποθετηθεί στο ρόλο της κοινωνίας και ιδιαίτερα του

σχολείου στον αγώνα προάσπισης των δικαιωμάτων του παιδιού. Θα παρουσιάσει σ’ ένα άρθρο τις απόψεις της για την αναγκαιότητα ενός σύγχρονου ανθρωπιστικού κινήματος και σ’ ένα δεύτερο θα τοποθετηθεί στο

ρόλο που πρέπει να διαδραματίσει κοινωνία και σχολείο στην προάσπιση των δικαιωμάτων του παιδιού και στην αντιμετώπιση του προβλήματος της

παιδικής εκμετάλλευσης. Ιδιαίτερα, ο ρόλος του σχολείου θα παρουσιαστεί με Power Point.

Page 8: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

8

1o Φύλλο εργασίας Ομάδα Α΄

1. Επισκεφτείτε τους ιστοχώρους http://www.vlioras.gr/Philologia/Composition/Humanismus.htm

http://ta4mx.blogspot.gr/2010/04/blog-post_26.html

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B1%CE%B

D%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82

http://www.livepedia.gr/index.php/%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82 που αναφέρονται στην έννοια του ανθρωπισμού και τις μορφές του.

Οργανώστε μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα: «η ανάγκη ενός νέου ανθρωπιστικού κινήματος σήμερα». Στη συνέχεια σ’ ένα άρθρο 200-300 λέξεων που θα αναρτηθεί στο ηλεκτρονικό περιοδικό του σχολείου

σας να ορίσετε την έννοια του ανθρωπισμού και να δικαιολογήσετε την άποψη ότι ο ανθρωπισμός αποτελεί επιτακτικό αίτημα στη σύγχρονη

εποχή. 2. Επισκεφτείτε τον ιστοχώρο

http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=112208

και μελετήστε το άρθρο του Β. Σιωμόπουλου για τις αντιφάσεις του σύγχρονου ανθρωπισμού. Να τις καταγράψετε και να κρίνετε τις

ετερογενείς ιδεολογίες που τον καθιστούν κενό περιεχομένου. Να παρουσιάσετε τα πορίσματά σας με τη μορφή Power Point

3. Επισκεφτείτε τους ιστοχώρους

http://www.iatrikathemata.gr/paidiergasia.htm http://www.0-18.gr/gia-megaloys/dsdp

http://efimeridapallatideio.wordpress.com/2014/01/20/%CE%B7-

%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B1%CF%80%CE%AC%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CE%B9%CF%89%CE%BC%C

E%AC%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4/

http://blogs.sch.gr/stratilio/archives/1068

http://www.humanrights.com/el/what-are-human-rights/violations-of-human-rights/article-3.html

Page 9: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

9

http://www.unicef.gr/26-εκ-περισσότερα-παιδιά-ζουν-στη-φτώχεια-στις-πλούσιες-χώρες/a2-562-8

και οργανώστε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης σχετικά με τη Διεθνή Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού και την κατάφωρη παραβίασή

τους στη σύγχρονη εποχή. Να διερευνήσετε τις αιτίες παραβίασής τους και τους τρόπους αντιμετώπισης αυτού του φαινομένου. Να παρουσιάσετε τις απόψεις σας σε Power point, όπου συνοπτικά θα

αναφέρετε το περιεχόμενο της Σύμβασης, τις μορφές παραβίασής τους και θα απαντάτε στη συνέχεια στα ερωτήματα που τέθηκαν.

4. α. Ποια αίτια εντοπίζει ο συγγραφέας των αντιφάσεων και ποια θα

συμπληρώνατε εσείς; Να παρουσιάσετε τις απόψεις σας σ’ ένα άρθρο των 120-150 λέξεων για το ηλεκτρονικό περιοδικό του σχολείου σας

β. «Είναι κοινή διαπίστωση, που μπορεί να ανιχνευθεί 100 χρόνια πίσω στον Τ. Η. Huxley, ότι τα ηθικά αισθήματα του ανθρώπου έχουν εξελιχθεί σε πολύ μικρότερο βαθμό σε σχέση με τις νοητικές λειτουργίες

του»: να σχολιάσετε την άποψη σε μια παράγραφο των 80-100 λέξεων 5. α. «Είναι φανερό ότι ο όρος ανθρωπισμός… (Foucault) δυνάμεων»( από

το άρθρο του Β. Σιωμόπουλου: να βρείτε τη συλλογιστική πορεία της

παραγράφου και να δικαιολογήσετε την επιλογή σας β. Ποικιλίες, υψηλόφρονες, αντιφάσεις, ώθησε, κατανοήσει: να

γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου

Page 10: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

10

2ο Φύλλο εργασίας Ομάδα Β΄

1. Επισκεφτείτε τους ιστοχώρους

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-

C130/652/4163,19410/extras/activities/indexa_11_anthr_dik/indexa_11_anthr_dik.html,

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C130/652/4163,19410/extras/activities/indexa_11_anthr_dik_istor/

indexa_11_anthr_dik_istor.html και αναφερθείτε στους βασικούς σταθμούς των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Να τους παρουσιάσετε με Power Point

2. Επισκεφτείτε τον ιστοχώρο http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C130/652/4163,19410/

του ψηφιακού σχολείου και μελετήστε τα δύο κείμενα του Π. Κονδύλη και Π. Σούρλα από το σχολικό σας βιβλίο (σελ. 34-37) και επιχειρήστε

να επισημάνετε σε μια παράγραφο(80-100 λέξεις) τη διαλεκτική των κειμένων αυτών σχετικά με το ερώτημα αν υπάρχουν ή όχι ανθρώπινα δικαιώματα σήμερα.

3. Επισκεφτείτε τον ιστοχώρο http://www.humanrights.com/el/what-are-human-rights/violations-of-human-rights/slavery-and-torture.html

που αφορά στις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων ανά την υφήλιο και επιχειρήστε να δικαιώσετε τα επιχειρήματα του ενός ή του άλλου συγγραφέα με βάση το περιεχόμενο του ιστοχώρου σε ένα άρθρο

των 120-150 λέξεων, το οποίο θα αναρτηθεί στο ηλεκτρονικό περιοδικό του σχολείου

4. Λαμβάνοντας υπόψη το άρθρο του Δ. Γουσέτη που βρίσκεται στον

ιστοχώρο http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-

C130/652/4163,19411/ του ψηφιακού σχολείου ένα από τα σημαντικότερα διεκδικούμενα δικαιώματα της τρίτης γενιάς δικαιωμάτων είναι το δικαίωμα για το

περιβάλλον. Συζητήστε τις παρακάτω απόψεις: Η πρώτη άποψη στηρίζεται σε μια ανθρωποκεντρική θεώρηση του περιβάλλοντος, ενώ η

δεύτερη αναγνωρίζει, πέρα από το δικαίωμα του ανθρώπου στο περιβάλλον, αντίστοιχα δικαιώματα και στις άλλες μορφές ζωής ή στα "φυσικά αντικείμενα" του πλανήτη μας.

- Σύμφωνα με τη Διακήρυξη του Ρίο (1992), όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα σε μια υγιή και παραγωγική ζωή σε αρμονία με τη φύση. Να συμβουλευτείτε και τα links του ψηφιακού βιβλίου στο τέλος της

ιστοσελίδας.

Page 11: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

11

Να γράψετε ένα κείμενο των 150-200 λέξεων που θα συνοψίζει το περιεχόμενο της σχετικής σας συζήτησης

5. Επισκεφτείτε τον ιστοχώρο http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-

C130/652/4163,19411/ και ανοίξτε το δεύτερο link που βρίσκεται στο τέλος της ιστοσελίδας που παραπέμπει στο απόσπασμα του Π. Ψαρρέα για το κίνημα της βαθιάς

οικολογίας. Πώς θα απαντούσατε στην πρόταση του Naess για πέρασμα

από τον ανθρωποκεντρισμό στον οικοκεντρισμό; Να διατυπώσετε τις απόψεις σας τεκμηριωμένα σ΄ένα άρθρο των 150-200 λέξεων

Page 12: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

12

3ο Φύλλο εργασίας Ομάδα Γ΄

1. Επισκεφτείτε τον ιστοχώρο της Πύλης της ελληνικής Γλώσσας http://www.greek-language.gr/greekLang/index.htmlκαι

ακολουθήστε τη διαδρομή: Νέα Ελληνική-Εργαλεία-Ηλεκτρονικά λεξικά-λεξικό της κοινής νεοελληνικής και αναζητήστε τον ορισμό της λέξης δικαίωμα. Γράψτε προτάσεις όπου να φαίνονται οι

διαφορετικές σημασίες της λέξης. Στη συνέχεια προσπαθήστε να δώσετε έναν ορισμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα, να προσδιορίσετε τις μορφές τους και να συντάξετε μια σύντομη

ιστορία τους με τη μορφή Power Point. Συμβουλευτείτε και τους ιστοχώρους

http://www.humanrights.com/el/what-are-human-rights.htmlhttp://europa.eu/pol/rights/index_el.htm

http://www.google.gr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=web

&cd=10&ved=0CFcQFjAJ&url=http%3A%2F%2Fallaboutweb.gr%2Fmariakappou%2Fanaliseis_ennoiwn%2Fdocs%2Ftriti_lykeiou%2F%25CE%2591%25CE%259D%25CE%2598%25CE%25A1%25CE%25A9%25

CE%25A0%25CE%2599%25CE%259D%25CE%2591-%25CE%2594%25CE%2599%25CE%259A%25CE%2591%25CE%259

9%25CE%25A9%25CE%259C%25CE%2591%25CE%25A4%25CE%2591-%25CE%259F%25CE%2599%25CE%259A%25CE%259F%25CE%25A

5%25CE%259C%25CE%2595%25CE%259D%25CE%2599%25CE%259A%25CE%2597-

%25CE%2594%25CE%2599%25CE%2591%25CE%259A%25CE%2597%25CE%25A1%25CE%25A5%25CE%259E%25CE%2597.pdf&ei=FllSVPD9A8TCOZz1gIAP&usg=AFQjCNGSrtZj1xZ3w0tTGp-

GhPTIyHPKFQ&sig2=giJXXPOIiTHSuFr-P8nEUA 2. Να μελετήσετε το κείμενο του Κ. Δεληκωνσταντή για τα Ανθρώπινα

δικαιώματα που σας δίνεται. Να οργανώσετε μια συζήτηση στρογγυλής

τράπεζας σχετικά με την τοποθέτηση του συγγραφέα ότι σήμερα σ’ έναν κόσμο γεμάτο αντιφάσεις τα ανθρώπινα δικαιώματα καλούνται να

παίξουν οικουμενικό ενοποιητικό ρόλο. Να παρουσιάσετε με τη μορφή PowerPoint τις απόψεις σας. Να συμβουλευτείτε τους ιστοχώρους

http://www.humanrights.com/el/what-are-human-

rights/violations-of-human-rights/slavery-and-torture.htmlhttp://www.amnesty.org.gr/statistics-violations-of-

human-rights,

http://www.amnesty.org.gr/foreword-why-are-important-human-rights

και να επιμείνετε στην απαράδεκτη βία κατά των γυναικών ιδίως στον κόσμο της Ανατολής

Page 13: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

13

3. Αφού επισκεφτείτε τους ιστοχώρους των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων που προασπίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα δημιουργήστε μία

συνοπτική παρουσίαση στο PowerPoint όπου να ενημερώνετε για το ποιοι είναι αυτοί οι οργανισμοί και τι έργο επιτελούν : ΟΗΕ-Διεθνής

αμνηστία-Γιατροί χωρίς σύνορα-Greenpeace –Διάφοροι μη κυβερνητικοί οργανισμοί. Να επισημάνετε το ρόλο των Μη κυβερνητικών οργανώσεων για την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Να συμβουλευτείτε τις

ιστοσελίδες http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C130/652/4163,19411/

http://www.unric.org/el/index.php?option=com_content&view=article&id=16&Itemid=10

http://www.amnesty.org.gr/about

http://www.msf.gr/

http://www.greenpeace.org/greece/el/about/

http://mko.nostos.org.gr/%ce%91%cf%81%cf%87%ce%b9%ce%ba%ce%ae.aspx

http://www.geo.hua.gr/~metanastes/index.php?option=com_content

&view=article&id=6&Itemid=17&lang=en

http://edo-

mko.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=215 4. Οργανώσετε μια συζήτηση "στρογγυλής τραπέζης" με θέμα : «Ο ΟΗΕ ως

ο παγκόσμιος θεσμικός προστάτης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Σήμερα ανταποκρίνεται ουσιαστικά στο ρόλο αυτό; Ποια εμπόδια υψώνονται στον αγώνα του για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;». Συμβουλευτείτε τις ιστοσελίδες

http://www.kathimerini.gr/223017/article/epikairothta/politikh/o-rolos-ohe-stis-an8rwpistikes-kriseis

http://www.oikologos.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=284&Itemid=186,

http://palio.antibaro.gr/international/diakogiannhs_ohe.php

http://www.rizospastis.gr/story.do?id=626076&publDate=20/1/2001,

http://www.unric.org/el/index.php?option=com_content&view=article&id=16&Itemid=10

Page 14: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

14

να παρουσιάσετε τα συμπεράσματά σας γράφοντας ένα άρθρο των 150-200 λέξεων.

5. Α. Στο κείμενο του Κ. Δεληκωνσταντή για τα Ανθρώπινα δικαιώματα να διατυπώσετε τη Θέση του δοκιμιογράφου, να διερευνήσετε τη δομή της

2ης παραγράφου και να γράψετε τον πλαγιότιτλό της. Να βρείτε, επίσης, τη συλλογιστική μέθοδο ανάπτυξής της και να διατυπώσετε το βασικό της επιχείρημα. Να βρείτε, τέλος, τους τρόπους και τα μέσα πειθούς της

1ης παραγράφου. Β. Μεταβείτε στον ιστοχώρο http://www.pi-schools.gr/lessons/hellenic/

και δείτε ψηφιακά το βιβλίο Γλωσσικές ασκήσεις για το Ενιαίο Λύκειο. Μελετήστε τη θεωρία για την έννοια Συνώνυμα και Αντώνυμα

και στη συνέχεια να κάνετε τα εξής: Γ. Να αντικαταστήσετε τη λέξη που είναι σε παρένθεση με κατάλληλη συνώνυμή της:

-Ο λόγος για τα δικαιώματα του ανθρώπου(αρθρώνεται)…………………..σήμερα σε ένα κόσμο (γεμάτο)………………….από(αντιφάσεις)……………………

-Η κατάσταση των δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι(απογοητευτική)………………….

-Αγώνας εναντίον (της διαστρέβλωσης)………………………..του νοήματος των δικαιωμάτων του ανθρώπου. -(Εμφανίζονται)………………ως ανθρωπιστικές αξίες,που μπορούν να

δώσουν βάση και (προοπτική)…………………..στην πολιτική πράξη. -Τα δικαιώματα του ανθρώπου καλούνται να

(παίξουν)…………………..και σήμερα (οικουμενικό)…………………..ειρηνοποιό ρόλο, κάτι που ίσως (δικαιολογεί)……………………την επικαιρότητα αλλά και την έντονη

αμφισβήτησή τους.(2) β. Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: ακρογωνιαίος,καταρράκωση,εξαθλίωση,

δεσμεύσεις, αμβλύνω

Page 15: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

15

4ο Φύλλο εργασίας Ομάδα Δ΄

1. Επισκεφτείτε τους ιστοχώρους http://www.youthforhumanrights.org/el/what-are-human-

rights.html,

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C130/652/4163,19411/ που αφορούν στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Διαβάστε την Οικουμενική Διακήρυξη των δικαιωμάτων και παρακολουθήστε το video για την ιστορία των ανθρώπινων δικαιωμάτων στο youtube:

https://www.youtube.com/watch?v=Stjg0-ZcNEY και

https://www.youtube.com/watch?v=y8K1GocZgBw Στη συνέχεια να παρουσιάσετε συνοπτικά την ιστορία τους, τη σημασία τους και να επισημάνετε τα κύρια σημεία της οικουμενικής διακήρυξης

διακήρυξης. Η παρουσίαση να γίνει με Power point

2. επισκεφτείτε τον ιστοχώρο

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C130/652/4163,19411/

του ψηφιακού σας σχολείου και μελετήστε το κείμενο του Δ. Γουσέτη που αναφέρεται στις τρεις γενιές ανθρώπινων δικαιωμάτων. Οργανώστε στη συνέχεια μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα «τα ανθρώπινα

δικαιώματα και αιτίες παραβίασής τους». Να λάβετε υπόψη σας τον ιστοχώρο

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C130/652/4163,19411/ που αφορά στην οικουμενική διακήρυξη των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων

και να παρουσιάσετε με PowerPoint το περιεχόμενο αυτής της συζήτησης

3. Παραμείνετε στον ιστοχώρο

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C130/652/4163,19411/

και παρουσιάστε με τη μορφή PowerPoint δύο πτυχές της Διακήρυξης που αισθάνεστε ότι σήμερα παραβιάζονται κατάφωρα. Συμβουλευτείτε και τον ιστοχώρο

http://www.humanrights.com/el/what-are-human-rights.html που αφορά στον ορισμό και στην ιστορία των ανθρώπινων δικαιωμάτων

4. Να μεταβείτε στον ιστοχώρο http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=570005 και να διαβάσετε το άρθρο της κ. Κέζα Λώρη που αφορά στις απάτες

περί τις ΜΚΟ. Να παρουσιάσετε συνοπτικά τις απόψεις της και να τοποθετηθείτε στην πρόταση όχι της απαξίωσής τους, αλλά της θέσπισης κανόνων υγιούς λειτουργίας σ’ ένα άρθρο των 120-150 λέξεων

Page 16: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

16

5. Να μελετήσετε το παρατιθέμενο κείμενο του Μ. Δρετάκη για το ρόλο του ΟΗΕ, να το παρουσιάσετε συνοπτικά, να εντοπίσετε τους

δύο βασικούς άξονες πάνω στους οποίους δομείται το κείμενο σε σχέση με τον αναποτελεσματικό ρόλο του ΟΗΕ και να οργανώσετε

μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης σχετικά με το ρόλο του ΟΗΕ και τους λόγους αδυναμίας του για αποτελεσματική λειτουργία σήμερα. Να παρουσιάσετε τις απόψεις σας σ’ ένα άρθρο 150-200

λέξεων για το ηλεκτρονικό περιοδικό του σχολείου σας επιμένοντας στους τρόπους ουσιαστικής επιτέλεσης του ρόλου του.

Στο κείμενο του Μ. Δρετάκη για το ρόλο του ΟΗΕ να απαντήσετε και στα

εξής: Α). πληγές, αιμορραγεί: να σχηματίσετε με κάθε μια λέξη μια πρόταση

όπου θα χρησιμοποιείται η δηλωτική και μια η υποδηλωτική σημασία Β). να εντοπίσετε τη συλλογιστική πορεία της δεύτερης παραγράφου και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας

Γ). να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: δράση, απόλυτη, οξύτερη, ελάχιστα,ισχυρών

Page 17: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

17

5ο Φύλλο Εργασίας

Ομάδα Ε΄ 1. Επισκεφτείτε τον ιστοχώρο

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C130/652/4165,19433/ του ψηφιακού σχολείου και διαβάστε την ομιλία του Σεφέρη στη

Στοκχόλμη μετά την απονομή του βραβείου Νόμπελ (Δεκέμβριος 1963). Συζητήστε την κατακλείδα του κειμένου: "Σ' αυτό τον κόσμο, που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους.

Πρέπει ν' αναζητήσουμε τον άνθρωπο όπου και να βρίσκεται. Όταν, στο δρόμο της Θήβας, ο Οιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα, κι αυτή του

έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας συλλογιστούμε την απόκριση του Οιδίποδα".Να

γράψετε ένα σχετικό άρθρο των 120-150, το οποίο και θα αναρτηθεί στο ηλεκτρονικό περιοδικό του σχολείου σας.

2. Παραμένοντας στην Ομιλία του Σεφέρη τι σημαίνει για τον Σεφέρη

και τι για -σας η λέξη "άνθρωπος" που και μόνο με την αναφορά της "χάλασε" το τέρας; Από πού παίρνει αυτή τη δύναμη ο άνθρωπος και

πότε την παίρνει; Πόσο σύγχρονο φαντάζει το αίτημα ενός νέου ανθρωπισμού; Να γράψετε ένα άρθρο για την ηλεκτρονική εφημερίδα του σχολείου σας με έκταση 150-200 λέξεων. Να συμβουλευτείτε και

τους ιστοχώρους http://www.vlioras.gr/Philologia/Composition/Humanismus.htm,

http://www.kathimerini.gr/752943/opinion/epikairothta/politikh/o-strevlos--an8rwpismos.

3. Διαβάστε την πρόταση του Ε. Μορέν σε κείμενο που παρατίθεται για

την ενότητα του ανθρώπου και απόσπασμα της ομιλίας του Τ.Τοντόροφ για την ανάγκη ενός ουμανιστικού κινήματος απέναντι στην ανθρώπινη βαρβαρότητα. Να τοποθετηθείτε στο μεγάλο ερώτημα

αν ο νέος ουμανισμός θα είναι επιστροφή ή νέα αφετηρία σ’ ένα κείμενο των 150-200 λέξεων. Συμβουλευτείτε την ιστοσελίδα

http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=525885,http://www.kathimerini.gr/238009/article/politismos/arxeio-politismoy/oyeis

4. Να διαβάσετε το άρθρο του Ν. Βαγενά που παρατίθεται για την

ανάγκη ελέγχου της παιδικής εκμετάλλευσης και να απαντήσετε στα εξής:

α. Να επισημάνετε το ρόλο της κοινωνίας απέναντι σ’ αυτό το τόσο σημαντικό θέμα που συνεχίζει να υφίσταται τον 21ο αι. παράλληλα τα παιδιά πέφτουν θύματα πολέμου, απροστάτευτα στην ανθρώπινη

θηριωδία. Να διατυπώσετε τις απόψεις σας για το θέμα σε ένα κείμενο των 150-200 λέξεων. Συμβουλευτείτε τις ιστοσελίδες http://www.protothema.gr/world/article/396894/palaistini-ta-

paidia-ta-athoa-thumata-tou-polemou-/

Page 18: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

18

http://www.iatrikathemata.gr/paidiergasia.htm,

http://www.vlioras.gr/Philologia/Composition/PaidikiErgasia.htm β. Στο κείμενο του E. Moren:

Με ποια συλλογιστική πορεία ο συγγραφέας αναπτύσσει τις σκέψεις του. Να τεκμηριώσετε την άποψή σας.

Να διατυπώσετε το θέμα, τη θέση του συγγραφέα και να χαρακτηρίσετε το ύφος του λόγου με παραδείγματα από το

κείμενο.

Να ετυμολογήσετε τις παρακάτω λέξεις και να βρείτε ένα

συνώνυμο για καθεμιά: ανεξιχνίαστος, ανεπάρκειες, ανευλάβεια, διασπορά, αφομοιώνουν

Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω

λέξεις: παραδοχή, καταστροφικά, απόλυτη, απόκοσμο, χωρίζουν, διενέξεων, απόλυτος, ευνοώντας

5. Α. Ποιος είναι ο ρόλος του σχολείου στην προάσπιση των

δικαιωμάτων του παιδιού; Με ποιους τρόπους μπορεί να συμβάλλει

στην προάσπιση αυτή; Να συμβουλευτείτε την ιστοσελίδα http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=537915

Να παρουσιάσετε τις απόψεις σας σε PowerPoint Β. Επισκεφτείτε τον ιστοχώρο http://www.greek language.gr/greekLang/index.html

και ακολουθήστε τη διαδρομή Νέα Ελληνική –Εργαλεία- Σώματα κειμένων και αναζητήστε από την εφημερίδα Τα Νέα τη συνέντευξη του Ε. Φωτιάδη Ο

ρατσισμός γεννιέται όταν πεθαίνει η αλληλεγγύη και σχολιάσετε την απάντηση του Προκόπη Γιογιάκα στην ερώτηση του δημοσιογράφου αν έχει σύνορα η αλληλεγγύη: Έχει σύνορα ο ανθρωπισμός; (80-100 λέξεις).

(http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/nea/content.html?t=2,1231&h=34058&l=34852#pinpoint)

Page 19: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

19

Β΄ΜΕΡΟΣ

4η ΔΙΑΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ(ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ) Οι μαθητές χωρίζονται πάλι σε πέντε ομάδες των πέντε ατόμων και

καταλαμβάνουν έναν Υπολογιστή κάθε ομάδα Όλες οι ομάδες θα επισκεφτούν την Πύλη της ελληνικής γλώσσας (http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html) και θα

αναζητήσουν ένα κείμενο που θα τους υποδειχτεί με σκοπό να αποδοθεί συνοπτικά από κάθε ομάδα (περίληψη) και να

διερευνηθούν οι τρόποι και τα μέσα πειθούς ενδεικτικά σε μια παράγραφο που θα τους υποδειχθεί. Συγκεκριμένα:

Page 20: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

20

6ο Φύλλο εργασίας Ομάδα Α΄

Επισκεφτείτε την Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας:

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html Κάντε κλικ στο κεντρικό μενού, στο θεματικό κατάλογο Νέα Ελληνική-Εργαλεία-Σώματα κειμένων. Αναζητήστε από την εφημερίδα Μακεδονία

το κείμενο παιδιά-στρατιώτες και ευχολόγια, αφού στην Αναζήτηση γράψετε τη λέξη «δικαιώματα». Να γράψετε τον Πλαγιότιτλο και να διακρίνετε τις σημαντικές λεπτομέρειες κάθε παραγράφου.

Υπογραμμίστε τις λέξεις-κλειδιά που βρίσκονται στη θεματική περίοδο και στις λεπτομέρειες και στο τέλος να συντάξετε την περίληψη σε ένα

κείμενο των 80-100 λέξεων. Τέλος να επισημάνετε τους τρόπους και μέσα πειθούς της πρώτης παραγράφου. (http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/makedonia/con

tent.html?t=1,117&h=29250&l=2048#pinpoint )

Page 21: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

21

7ο Φύλλο εργασίας Ομάδα Β΄

Επισκεφτείτε την Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας: http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

Κάντε κλικ στο κεντρικό μενού, στο θεματικό κατάλογο Νέα Ελληνική-Εργαλεία-Σώματα κειμένων. Αναζητήστε από την εφημερίδα Μακεδονία το άρθρο Η ημέρα της υποκρισίας, αφού στην Αναζήτηση γράψετε τη

λέξη «δικαιώματα». Να γράψετε τον Πλαγιότιτλο και να διακρίνετε τις σημαντικές λεπτομέρειες κάθε παραγράφου. Υπογραμμίστε τις λέξεις-κλειδιά που βρίσκονται στη θεματική περίοδο και στις λεπτομέρειες και

στο τέλος να συντάξετε την περίληψη σε ένα κείμενο των 80-100 λέξεων. Τέλος να επισημάνετε τους τρόπους και μέσα πειθούς της δεύτερης

παραγράφου.(http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/makedonia/content.html?t=1,74&h=29250&l=1207#pinpoint )

Page 22: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

22

8ο Φύλλο εργασίας Ομάδα Γ΄

Επισκεφτείτε την Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας: http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

Κάντε κλικ στο κεντρικό μενού, στο θεματικό κατάλογο Νέα Ελληνική-Εργαλεία-Σώματα κειμένων. Αναζητήστε από την εφημερίδα Μακεδονία το κείμενο Ο σιωπηλός τρόμος του Μοχτάρ

Τεγέμπ, αφού στην Αναζήτηση γράψετε τη λέξη «δικαιώματα». Να γράψετε τον Πλαγιότιτλο και να διακρίνετε τις σημαντικές λεπτομέρειες κάθε παραγράφου. Υπογραμμίστε τις λέξεις-κλειδιά που

βρίσκονται στη θεματική περίοδο και στις λεπτομέρειες και στο τέλος να συντάξετε την περίληψη σε ένα κείμενο των 80-100 λέξεων. Τέλος

να επισημάνετε τους τρόπους και μέσα πειθούς της δεύτερης παραγράφου. (http://www.greek-

language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/makedonia/content.html?t=1,70&h=29260&l=1142#pinpoint)

Page 23: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

23

9ο Φύλλο εργασίας Ομάδα Δ΄

Επισκεφτείτε την Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας: http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

Κάντε κλικ στο κεντρικό μενού, στο θεματικό κατάλογο Νέα Ελληνική-Εργαλεία-Σώματα κειμένων. Αναζητήστε από την εφημερίδα Τα Νέα την κριτική κινηματογράφου παιδιά στην

κόλαση, αφού στην Αναζήτηση γράψετε τη λέξη «ανθρωπισμός». Να γράψετε τον Πλαγιότιτλο και να διακρίνετε τις σημαντικές λεπτομέρειες κάθε παραγράφου. Υπογραμμίστε τις λέξεις-κλειδιά που

βρίσκονται στη θεματική περίοδο και στις λεπτομέρειες και στο τέλος να συντάξετε την περίληψη σε ένα κείμενο των 80-100 λέξεων. Τέλος

να επισημάνετε τους τρόπους και μέσα πειθούς της πρώτης παραγράφου. (http://www.greek-

language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/nea/content.html?t=2,431&h=34056&l=13210#pinpoint)

Page 24: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

24

10ο Φύλλο εργασίας

Ομάδα Ε΄

Επισκεφτείτε την Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας:

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html Κάντε κλικ στο κεντρικό μενού, στο θεματικό κατάλογο Νέα Ελληνική-Εργαλεία-Σώματα κειμένων. Αναζητήστε από την

εφημερίδα Τα Νέα τη συνέντευξη του Γ. Φωτιάδη Ο ρατσισμός γεννιέται όταν πεθαίνει η αλληλεγγύη, αφού στην Αναζήτηση γράψετε τη λέξη «ανθρωπισμός». Να γράψετε τον Πλαγιότιτλο και να

διακρίνετε τις σημαντικές λεπτομέρειες κάθε παραγράφου. Υπογραμμίστε τις λέξεις-κλειδιά που βρίσκονται στη θεματική

περίοδο και στις λεπτομέρειες και στο τέλος να συντάξετε την περίληψη σε ένα κείμενο των 80-100 λέξεων. Τέλος, να επισημάνετε τους τρόπους και μέσα πειθούς της τελευταίας παραγράφου: «Ποια

είναι τα διάφορα «πρόσωπα» του πόνου; Είναι όλοι αυτοί οι «αποκλεισμένοι», όλα τα παιδιά των φαναριών που «πουλούν την παιδικότητά τους» προκειμένου να συγκινήσουν. Για να μη μιλήσουμε για τις γνωστές πλέον σε όλους λιπόσαρκες φιγούρες που αντικρύζουμε καθημερινά στις αποστολές μας». (http://www.greek-

language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/nea/content.html?t=2,1231&h=34058&l=34852#pinpoint)

Page 25: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

25

Γ' ΜΕΡΟΣ 5η Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ (ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ-ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ)

Σε μία διδακτική ώρα οι μαθητές παρουσιάζουν το υλικό που δημιούργησαν στην ολομέλεια. Το υλικό θα το ανεβάσουν στο ιστολόγιο που δημιούργησαν

6η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ (ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ-ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ) Οι μαθητές χωρίζονται πάλι σε πέντε ομάδες και απαντούν σε δύο κοινά φύλλα εργασίας που αποτελούν την αξιολόγησή τους, την αξιολόγηση του διδάσκοντος και

του τρόπου διδασκαλίας μέσω ΤΠΕ

Page 26: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

26

Φυ λλό εργασι ας αξιόλό γηση μαθητω ν (κόινό για ό λες τις

όμα δες) Από το μηδέν ως το πέντε, να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις (0=καθόλου, 1=μέτρια, 2=σχεδόν καλά, 3=καλά, 4=πολύ καλά, 5=άριστα)

Πόσο καλά κατανοήσατε την έννοια «ανθρωπισμός» και «ανθρώπινα δικαιώματα»; Μπορείτε να τις ορίσετε πολύ συνοπτικά;

…………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Αναφέρετε πέντε ανθρώπινα δικαιώματα και τέσσερις οργανισμούς που τα προασπίζουν

Ανθρώπινα δικαιώματα Οργανισμοί προάσπισης

Page 27: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

27

Βλέποντας τις παρακάτω εικόνες τι σκέψεις σας δημιουργούνται; Θεωρείτε

εύκολη την υπόθεση προάσπισης των ανθρώπινων δικαιωμάτων ή μια ουτοπική προοπτική; Η απάντησή σας να αποδοθεί στο πλαίσιο μιας παραγράφου 100-120 λέξεων.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Page 28: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

28

............................................................................................................................

............................................................................................................................

"Έχω κλέψει, έχω σκοτώσει… Δεν είμαι παιδί με τίποτα", λέει ο μικρός της "Cidade de Deus" (Πόλης του Θεού) στην ταινία του Βραζιλιάνου Φερνάντο Μεϊρέγιες: πώς θα ερμηνεύατε αυτή την αποστομωτική φράση του μικρού της

ταινίας; Αντιληφθήκατε τη σημασία του κινήματος για ένα νέο ανθρωπιστικό κίνημα; Ποιο περιεχόμενο θα του δίνατε; Η απάντησή σας να αποδοθεί στο πλαίσιο μιας παραγράφου 100-120 λέξεων.

………………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

……………………………………………….

Page 29: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

29

Φυ λλό εργασι ας Αξιόλό γηση τόυ διδα σκόντός και τόυ τρό πόυ διδασκαλι ας με ΤΠΕ (κόινό για

ό λες τις όμα δες) • Πόσο καλά κατανοήσατε το θέμα «Ανθρωπισμός, Ανθρώπινα δικαιώματα και οργανισμοί προάσπισής τους» με τη χρήση των Τ.Π.Ε»; (0=καθόλου, 1=μέτρια, 2=σχεδόν καλά, 3=καλά, 4=πολύ καλά,5=άριστα)

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

• Τι σας άρεσε περισσότερο; Σε ποιες περιπτώσεις αισθανθήκατε ότι βαρεθήκατε αρκετά;

…………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

• Τι θα προτείνατε εσείς για την καλύτερη αξιοποίηση των Τ.Π.Ε.;

…………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Page 30: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

30

Τα κει μενα…

1)

Εδώ και μισό περίπου αιώνα ο αμερικανός συγγραφέας

WilliamFaulkner αποδεχόμενος το βραβείο Νομπέλ της λογοτεχνίας διακήρυξε την πίστη του στο μέλλον του ανθρώπου. «Ο άνθρωπος θα επικρατήσει» είπε

στην ομιλία του στη Σουηδική Ακαδημία. Παραδόξως, περίπου δύο δεκαετίες αργότερα, ο γάλλος φιλόσοφος MichelFoucault χαιρέτιζε τον θάνατο του ανθρώπου: «Ο άνθρωπος,αυτή η επινόηση της ευρωπαϊκής κουλτούρας από τον 16ο αιώνα και μετά», έγραψε στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου του TheOrderofThings, τείνει να εξαφανιστεί «σαν σχέδιο στην άμμο στην άκρη της θάλασσας». Και οι δύο τους αναφέρονται φυσικά στον άνθρωπο όχι ως βιολογικό είδος, αλλά στον άνθρωπο ως φορέα αξιών ο Faulkner αναφέρεται

σε ό,τι ονομάζουμε «ανθρωπισμό» με τη γενική έννοια του όρου, ως κατάφαση της αξίας και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, ενώ ο Foucault γράφει ειδικά

για το πνευματικό κίνημα του ανθρωπισμού, που, έχοντας τις ρίζες του στην ελληνολατινική παιδεία, αναδύθηκε στην Ιταλία της Αναγέννησης, ανανεώθηκε με τον Διαφωτισμό και κορυφώθηκε στον 20ό αιώνα ως επιδίωξη, συχνά

ασαφής και αόριστη, κάθε λογής ιδεολογιών με συχνά ασύμβατες κατευθύνσεις.

Σήμερα, 30 περίπου χρόνια μετά την απαισιόδοξη διαπίστωση του

Foucault, με τη Σερβία σε ερείπια στο όνομα του ανθρωπισμού, τα

προγνωστικά για το μέλλον του «ανθρώπου» είναι ακόμη αβέβαια και

αντιφατικά. Υπάρχουν πολλές ποικιλίες ανθρωπισμού. Η ποικιλία του

ανθρωπισμού που επικαλέστηκαν οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ είναι ο λεγόμενος

«ηθικός» ή «φιλελεύθερος» ανθρωπισμός. Σύνθημά του: «ελεύθερη σκέψη»,

«ελεύθερη κοινωνία». Ο ηθικός ανθρωπισμός τάσσεται εναντίον κάθε μορφής

ολοκληρωτισμού, βίας και τρομοκρατίας, εναντίον του ρατσισμού, εναντίον

κάθε καταπίεσης των πολιτικών δικαιωμάτων του ανθρώπου. Χωρίς αμφιβολία,

ευγενείς και υψηλόφρονες επιδιώξεις. Ωστόσο ο βομβαρδισμός της Σερβίας

ήταν κάθε άλλο παρά ευγενής και υψηλόφρων. Χρήση βίας για την επικράτηση

των ιδεών του ανθρωπισμού υπονομεύει τις ίδιες τις αξίες του ανθρωπισμού

που, υποτίθεται, επιδιώκει να περισώσει.

Αντιφάσεις αυτού του είδους θα βρει κανείς σε κάθε μορφή

ανθρωπισμού. Στον λεγόμενο «μαρξιστικό ανθρωπισμό» χαρακτηριστικά, ο

ίδιος ο Μαρξ ονόμασε αρχικά την πολιτική φιλοσοφία του «νέο ανθρωπισμό»

υπέρτατο αγαθό θεωρείται η δυνατότητα του ατόμου να αναπτύξει ελεύθερα τα

φυσικά του ταλέντα σε μια αταξική και ελεύθερη κοινωνία. Για την επίτευξη

του σκοπού αυτού ο Μαρξ πρότεινε, ως γνωστόν, ένοπλη επανάσταση των

μαζών και δικτατορία του προλεταριάτου προτάσεις ασύμβατες με την

ελευθερία και την αυτονομία του ατόμου. Εξομοίωση του ανθρωπισμού αυτού

Page 31: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

31

με τον εφαρμοσμένο φιλελεύθερο ανθρωπισμό του Κλίντον δεν θα ήταν ούτε

άστοχη ούτε άδικη, αφού και στις δύο περιπτώσεις η ένοπλη βία θεωρείται

θεμιτό μέσο για την επικράτηση των ιδεών του ανθρωπισμού, άσχετα αν η

έννοια του ανθρωπισμού νοείται διαφορετικά στις δύο περιπτώσεις.

Ανθρωπιστικές ιδέες, αντιφατικές στην εφαρμογή τους, υποστήριξε και ο

Σαρτρ «υπαρξισμός σημαίνει ανθρωπισμός» δήλωσε κάποτε. Ο ανθρωπισμός του

Σαρτρ ξεκινά από τη φιλοσοφική θέση ότι όλες οι ανθρώπινες αξίες πηγάζουν

από την αυτονομία του υποκειμένου, το ελεύθερο άτομο. Η θέση αυτή τον

ώθησε να πάρει αντιπολεμική στάση στον πόλεμο της Αλγερίας, αλλά δεν τον

εμπόδισε να δικαιολογήσει την εισβολή στην Ουγγαρία από τη Σοβιετική

Ενωση. Χωρίς αμφιβολία, στην περίπτωση αυτή ο ανθρωπισμός του Σαρτρ

διαβρώθηκε από τον ιδεολογικό προσανατολισμό του.

Οι αντιφάσεις του ανθρωπισμού δεν είναι μόνο εσωτερικές.

Επεκτείνονται και στο περιεχόμενο που παίρνει ο ανθρωπισμός στις διάφορες

ποικιλίες του από τον κοσμικό (επιστημονικό, νατουραλιστικό) ως τον

χριστιανικό και «συμπεριφοριστικό» ανθρωπισμό. Χαρακτηριστικά, ο

τελευταίος επιδιώκει, όπως ισχυρίζεται, το «καλό» του ανθρώπου και γενικά της

κοινωνίας με μια συστηματική εφαρμογή τιμωριών και ανταμοιβών που

παραβιάζουν κατάφωρα την αυτονομία και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου.

Ετερογενείς ιδεολογίες

Είναι φανερό ότι ο όρος «ανθρωπισμός» έχει οικειοποιηθεί από τις πιο

ετερογενείς φιλοσοφίες και ιδεολογίες και για τον λόγο τούτο δίνει συχνά την

εντύπωση μιας ηχηρής και άδειας διατύπωσης. Εύκολα λοιπόν μπορεί να

κατανοήσει κανείς την αυστηρή κριτική που έχουν ασκήσει στην έννοια του

ανθρωπισμού οι μεταμοντέρνοι φιλόσοφοι της εποχής μας. Ο άνθρωπος,

υποστηρίζουν οι επικριτές του ανθρωπισμού, δεν έχει την αυτονομία σκέψης

και δράσης που του αποδίδουν οι ανθρωπιστές, το άτομο είναι συνάρτηση

απρόσωπων γλωσσικών (Derrida), ψυχολογικών (Lacan) και

κοινωνικοπολιτικοοικονομικών (Foucault) δυνάμεων.

Ωστόσο, θα παρατηρούσε κανείς, ενώ αναμφισβήτητα ο μέσος

Αμερικανός ή ο μέσος Σέρβος δεν έχει καμιά ευθύνη για την εμπόλεμη

κατάσταση στη Σερβία, οι κοινωνικοπολιτικοοικονομικές δυνάμεις που

βρίσκονται πίσω από την κατάσταση αυτή δεν είναι τόσο απρόσωπες όσο τις

θέλουν οι επικριτές του ανθρωπισμού, δεν αιωρούνται στο κενό, αλλά

εκπορεύονται από ορισμένες ατομικές συνειδήσεις που έχουν να κάνουν τις

δικές τους ατομικές επιλογές. Συμπερασματικά, η κριτική του ανθρωπισμού

από τους αντιανθρωπιστές δεν οδηγεί πουθενά παρά πίσω στο άτομο.

Παραμένει λοιπόν το ερώτημα: Ποια είναι η αιτία των αντιφάσεων του

ανθρωπισμού; Η απάντηση στο ερώτημα ατό θα μπορούσε ίσως να είναι απλή.

Τα ηθικά αισθήματα του ανθρώπου, θα μπορούσε κανείς να προτείνει, δεν

έχουν ακόμη αναπτυχθεί και εξελιχθεί τόσο ώστε να μπορούν να αναχαιτίσουν

Page 32: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

32

την επιθετικότητα που κρύβεται μέσα του. Απεναντίας, ο άνθρωπος έχει

αναπτύξει μια απροσμέτρητη ικανότητα να δικαιώνει την επιθετικότητά του, να

εξιδανικεύει τις αδικίες του, να ωραιοποιεί τη σκληρότητά του.

Είναι κοινή διαπίστωση, που μπορεί να ανιχνευθεί 100 χρόνια πίσω στον Τ. Η.

Huxley, ότι τα ηθικά αισθήματα του ανθρώπου έχουν εξελιχθεί σε πολύ

μικρότερο βαθμό σε σχέση με τις νοητικές λειτουργίες του. Η εξελικτική αυτή

καθυστέρηση είναι απολύτως κατανοητή. Επιβιώνει και εξελίσσεται μόνο ό,τι

προάγει την επιβίωση του ατόμου (και του είδους). Και αν, όπως υποστηρίζουν

οι κοινωνιοβιολόγοι, τα ηθικά αισθήματα του ανθρώπου υπόκεινται σε

εξελικτικές αλλαγές ανάλογες με εκείνες των ανατομικών χαρακτηριστικών και

φυσιολογικών λειτουργιών, θα ήταν λογικό να υποθέσει κανείς ότι τα ηθικά

αισθήματα, όπως η αλληλεγγύη, η δικαιοσύνη, η καλοσύνη, θα εξελιχθούν και

θα γίνουν σταθεροί τρόποι ζωής στην ανθρώπινη κοινωνία μόνο όταν αρχίσουν

να συντελούν στην επιβίωση του ανθρώπου.

Η τελική επικράτηση

Εκτείνοντας την ιδέα αυτή λίγο πιο μακριά θα μπορούσαμε, με κάποια

τόλμη, να ελπίζουμε ότι μπροστά στο φάσμα της συντέλειας του πλανήτη που

έχει δημιουργήσει η επιθετικότητα του ανθρώπου και η άμεση έκφρασή της, η

σύγχρονη πολεμική τεχνολογία, τα ηθικά αισθήματα του ανθρώπου θα

μπορούσαν ίσως να εξελιχθούν, στο κοντινό ή μακρινό μέλλον, σε λειτουργίες

επιβίωσης του είδους. Το γεγονός ότι η αξία της ανθρώπινης ζωής έστω,

μονόπλευρα, η αξία της ζωής μόνο αμερικανών στρατιωτών ζύγισε, για

οποιουσδήποτε λόγους, στις αποφάσεις εκείνων που ξεκίνησαν και συνέχισαν

την αεροεπίθεση κατά της Σερβίας, έτσι ώστε τελικά να αποφευχθεί μεγάλης

κλίμακας αιματοχυσία, ενισχύει την ελπίδα ότι ο άνθρωπος τελικά θα

επικρατήσει.

Ξεκινώντας από τη θέση αυτή δεν θα ήταν δύσκολο να οραματισθεί

κανείς το μακρινό ή κοντινό εκείνο στάδιο στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους

όπου ο άνθρωπος όχι απλώς θα έβρισκε την ιδέα του πολέμου αδικαίωτη (ή

και δικαιωμένη πολιτικά, θρησκευτικά, «ανθρωπιστικά» ή κατά οποιονδήποτε

άλλον τρόπο), αλλά θα την «αισθανόταν» ως ανεπίτρεπτη, «λανθασμένη», με την

ίδια βεβαιότητα και καθολικότητα που «γνωρίζει» ότι 2+2=5 είναι μια

λανθασμένη αριθμητική πράξη.

Μια ηθική αυτού του είδους θα σήμαινε ένα ακόμη βήμα στη βαθμιαία

μεταμόρφωση του ανθρώπου από homoanimalis σε homohumanus.

Ο κ. Βασίλης Σιωμόπουλος είναι καθηγητής Ψυχιατρικής στο

Πανεπιστήμιο του Illinois - Σικάγο.

Page 33: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

33

2). Κ.Δεληκωσταντής,Τα δικαιώματα του ανθρώπου,εκδ. Κυριακίδη,

Θεσσαλονίκη.

Τα δικαιώματα του ανθρώπου, τα οποία αποτελούν μια από τις σημαντικότερες κατακτήσεις της ανθρωπότητας, βρίσκονται σήμερα στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Θεωρούνται ευρύτατα ως θεμελιώδεις αρχές του πολιτικού ανθρωπισμού, ως ακρογωνιαίος λίθος της ελεύθερης, δίκαιης και ειρηνικής συνύπαρξης ατόμων και λαών, ως όρος και όριο της δημοκρατίας. Εμφανίζονται ως ανθρωπιστικές αξίες, που μπορούν να δώσουν βάση και προοπτική στην πολιτική πράξη, τόσο στα πλαίσια των επιμέρους κρατών όσο και σε οικουμενικό επίπεδο. Έχουν εγχαραχθεί στη συνείδηση της σύγχρονης ανθρωπότητας ως σύμβολα του αγώνα για ελευθερία, δικαιοσύνη και ειρήνη, παρόλες τις διαφοροποιήσεις στη συγκεκριμένη ερμηνεία και πραγμάτωση τους. Αποτελούν ένα ερώτημα το οποίο αγγίζει τα θεμέλια των πολιτισμών και του «πολιτισμού της ανθρωπότητας», ένα ερώτημα απέναντι στο οποίο κανείς δεν μπορεί να μείνει αδιάφορος. Πράγματι δύσκολα μπορούμε να φαντασθούμε μια παγκόσμια κοινωνία του μέλλοντος, τα ανθρωπιστικά κριτήρια της οποίας δεν θα περιλάμβαναν τα δικαιώματα του ανθρώπου.Ταδικαιώματα αυτά, παρά τις συνεχείς αμφισβητήσεις και παραβιάσεις τους, αποτελούν «κτήμα ες αίεί», «κατακτήσεις οριστικές» για την ανθρωπότητα.

Ο λόγος για τα δικαιώματα του ανθρώπου αρθρώνεται σήμερα μέσα σε έναν κόσμο γεμάτο αντιφάσεις, όπου η ευημερία των σχετικά ολίγων συνυπάρχει με την αφόρητη εξαθλίωση αναρίθμητων ανθρώπων, όπου ο αγώνας για «ατομικά» δικαιώματα εξακολουθεί να συμπορεύεται με την καταρράκωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας στο όνομα συλλογικών συμφερόντων και πολιτικοοικονομικών σκοπιμοτήτων, όπου μαζί με τα ειρηνιστικά κινήματα δρουν και οι αμετανόητοι θιασώτες του «sivispacemparabellum». Στην τελευταία δεκαετία του «αιώνα των δικαιωμάτων του ανθρώπου» ζούμε μια νέα παγκόσμια κρίση που σηματοδοτείται μεταξύ άλλων από τα προβλήματα που προκλήθηκαν με τη διάλυση του Ανατολικού μπλοκ, από τη συνειδητοποίηση της πολυπολιτισμικότητας με παράλληλη αναβίωση του εθνικισμού και της «ιδεολογίας της ιδιαιτερότητας» και από τον κίνδυνο της «σύγκρουσης των πολιτισμών».Τα δικαιώματα του ανθρώπου καλούνται να παίξουν και σήμερα οικουμενικό ειρηνοποιητικό ρόλο, κάτι που ίσως δικαιολογεί την επικαιρότητα αλλά και την έντονη αμφισβήτηση τους.

Στον σύγχρονο, γεμάτο εντάσεις κόσμο, ο αγώνας για τα δικαιώματα του ανθρώπου έχει δύο μέτωπα:

Είναι αγώνας κατά της παραβίασης τους και για την κατοχύρωση και τον έμπρακτο σεβασμό τους. Παρά τις προόδους που έχουν συντελεσθεί στον χώρο αυτό, παρά τις διακηρύξεις, τις διεθνείς συμβάσεις, παρά την προσπάθεια που καταβάλλει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών και τα διάφορα κινήματα και οι οργανώσεις για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, παρά τις δεσμεύσεις των κρατών με την υπογραφή διεθνών συμβάσεων και με τη συνταγματική κατοχύρωση θεμελιωδών δικαιωμάτων, η κατάσταση των δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι σε πολλά μέρη της γης απογοητευτική. "Παρόλο που σήμερα κανένα κράτος δεν μπορεί να απορρίψει ανοικτά την ιδέα των δικαιωμάτων του ανθρώπου, είναι βέβαιο ότι η φραστική αναγνώριση τους, δύσκολα μπορεί να συγκαλύψει τις κεφαλαιώδεις παραβιάσεις τους. «Η φραστική αναγνώριση των δικαιωμάτωντου ανθρώπου από όλα τα κράτη εύκολα αμβλύνει τη ματιά για τις θεμελιώδεις παραβιάσεις τους. Τα δικαιώματα του ανθρώπου δεν είναι· αυτονόητα. Συνεχώς απειλείται η μετάπτωση στη βαρβαρότητα και στην περιφρόνηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου». Πάντως το χάσμα μεταξύ των διακηρύξεων των δικαιωμάτων του ανθρώπου

Page 34: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

34

και της συγκεκριμένης πρακτικής πολλών κρατών είναι εμφανέστατο και η αντίφαση μεταξύ θεωρίας και πράξης απογοητευτική.(···)

Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα για την πορεία των δικαιωμάτων του ανθρώπου αποτελεί σήμερα η αμφισβήτηση τους από μη δυτικούς πολιτισμούς. Τα δικαιώματα του ανθρώπου βρίσκονται αντιμέτωπα με την υποψία ότι αποτελούν δυτικό ιδεολόγημα, έκφραση της δυτικής ατομικιστικής εκδοχής και εμπειρίας της ελευθερίας. Διατυπώνεται η άποψη ότι η Δύση προσπαθεί να επιβάλλει στον μη δυτικό κόσμο τις αξίες της με τη μορφή των δικαιωμάτων του ανθρώπου, ότι θέλει να εξαγάγει τα ιδανικά της όπως τα βιομηχανικά της προϊόντα. Με την πρόταση της Δύσης, να θεωρούνται τα δικαιώματα του ανθρώπου «μέτρο του πολιτικού ανθρωπισμού», εκφράζεται ο δυτικός πολιτικός και πολιτισμικός ιμπεριαλισμός.

Πίσω από τέτοιες τοποθετήσεις κρύβεται, μεταξύ άλλων, μια παρανόηση της ιδέας των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Γιατί α) η υιοθέτηση της εκ μέρους άλλωνπολιτισμών δεν οδηγεί νομοτελειακά αυτούς του πολιτισμούς σε αλλοτρίωση και απώλεια ταυτότητας, και β) επειδή τα δικαιώματα του ανθρώπου δεν είναι αυτονόητο μέρος του δυτικού πολιτισμού, αλλά σηματοδοτούν τις βαθιές κρίσεις του και θα έπρεπε λογικά να αποτελούν «σύμμαχο» και όχι «απειλή» για τους δυτικούς λαούς. Πάντως αν αναλογισθεί κανείς ότι τα δικαιώματα του ανθρώπου ήταν και είναι και στη Δύση αντικείμενο έντονων αντιπαραθέσεων, τότε δεν πρέπει να απορεί για το γεγονός ότι αυτά και στους άλλους πολιτισμούς προκαλούν αντιδράσεις. Ίσως αυτό να είναι μια αναγκαία φάση στην πορεία αντικειμενικότερης προσέγγισης τους. Το γεγονός ωστόσο ότι και εκείνοι που απορρίπτουν τα δικαιώματα του ανθρώπου ως δυτική ιδελογία, τα επικαλούνται για να στηρίξουν διάφορα αιτήματα τους, αποδεικνύει ότι αυτά αποτελούν «κληρονομιά ολόκληρης της ανθρωπότητας».

Page 35: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

35

3). Ο ΟΗΕ και οι πληγές της ανθρωπότητας

Μ. Δρετάκης (Από τον ημερήσιο τύπο)

Ενώ πλησιάζουμε την ανατολή της νέας χιλιετίας και ενώ η ανθρωπότητα μπόρεσε-χάρη στην ίδρυση και την επί πενήντα χρόνια δράση του Οργανισμού

Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ)-να ζήσει μισό αιώνα χωρίς ένα παγκόσμιο πόλεμο, τα μεγάλα προβλήματά της παραμένουν άλυτα και, επιπλέον, εμφανίστηκαν νέα. Κατ΄αρχάς είναι οι πόλεμοι που τα τελευταία πενήντα χρόνια έχουν είτε

περιφερειακό ή τοπικό χαρακτήρα, είτε είναι εμφύλιες συγκρούσεις. Οι χώρες και οι περιοχές στις οποίες ξεσπούν οι συγκρούσεις αυτές είναι οι περισσότερο

φτωχές. Το αποτέλεσμά τους είναι ο ακόμη μεγαλύτερος αποδεκατισμός του πληθυσμού τους και το ακόμη μεγαλύτερο βύθισμά τους στη φτώχεια και τη δυστυχία.

Στις ανεπτυγμένες χώρες γίνεται πολύς λόγος για το ποσοστό του πληθυσμού που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Πρόκειται για μια φτώχεια σχετική με το βιοτικό επίπεδο στις χώρες αυτές. Η απόλυτη, όμως, φτώχεια-

που συνοδεύεται από πείνα-είναι μια πληγή που αιμορραγεί στις λεγόμενες τριτοκοσμικές χώρες και προκαλεί θανάτους δεκάδων εκατομμυρίων

ανθρώπων. Η ανισότητα και κοινωνική αδικία, που συνοδεύει τη φτώχεια, υπάρχει παντού. Στις φτωχές, όμως, χώρες-και ιδιαίτερα εκείνες που ζουν κάτω από

δικτατορικά καθεστώτα-οι διαστάσεις που έχει πάρει η πληγή αυτή είναι πραγματικά προκλητικές. Η οξύτερη μορφή της είναι η σκληρή και

απάνθρωπη εκμετάλλευση των παιδιών και των γυναικών. Τα δεινά που προκαλούν οι πληγές που προαναφέρθηκαν, επιτείνονται από την καταστροφή του περιβάλλοντος. Πρόκειται για μια πληγή που ήταν

ανοιχτή εδώ και πολύ καιρό, αλλά μόλις τα τελευταία χρόνια-χάρη και στην έντονη δράση οικολογικών οργανώσεων-έχει γίνει πλατύτερα γνωστή εξαιτίας των τραγικών συνεπειών της.

Βέβαια, οι χώρες που αντιμετωπίζουν τα περισσότερα προβλήματα είναι οι χώρες της Αφρικής. Υπάρχουν, όμως, και αρκετές χώρες της Ασίας, της

Κεντρικής και Νότιας Αμερικής στις οποίες πολλές από τις πληγές αυτές είναι ανοιχτές. Υπάρχουν ακόμη χώρες στη Βόρεια Αμερική και στην Ευρώπη στις οποίες υπάρχει μία ή και περισσότερες από τις πληγές αυτές- αν και σε

μικρότερη έκταση και ένταση. Ανάμεσα στις χώρες αυτές είναι και η Ελλάδα. Ο ΟΗΕ με τα ελάχιστα μέσα που διαθέτει, καταβάλλει υπεράνθρωπες

προσπάθειες για να αντιμετωπίσει τις πληγές αυτές. Παρ’ όλες όμως τις προσπάθειες αυτές, ο παγκόσμιος αυτός οργανισμός αδυνατεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά και να εξαλείψει τις πληγές αυτές. Οι λόγοι είναι πολλοί.

Πρώτα απ’ όλα είναι τα συμφέροντα των διάφορων χωρών και ιδιαίτερα των μεγάλων και οικονομικά ισχυρών. Οι χώρες αυτές-ορισμένες από τις οποίες είναι και πυρηνικές δυνάμεις-στόχο τους έχουν να κυριαρχήσουν και

να εκμεταλλευτούν χώρες, περιοχές ή και τον κόσμο ολόκληρο. Οι πλούσιες χώρες όχι μόνο δεν παρέχουν στις φτωχές την ελάχιστη βοήθεια που έχει

Page 36: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

36

καθορίσει ο ΟΗΕ, αλλά και τις εκμεταλλεύονται, από τη μια μεριά, προωθώντας με κάθε μέσο τα προϊόντα τους στις αγορές τους, και από την

άλλη, αγοράζοντας σε πολύ χαμηλές τιμές τα τρόφιμα και τις πρώτες ύλες που αυτές παράγουν.

Πέρα, όμως, από την εκμετάλλευση των φτωχών χωρών από τις πλούσιες, υπάρχουν και προβλήματα στην κάθε μία από τις φτωχές χώρες. Αναφέρθηκαν πιο πάνω τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι χώρες που

κυβερνιούνται από δικτατορικά καθεστώτα, πολλά από τα οποία είναι διεφθαρμένα. Και εκεί, όμως, όπου υπάρχουν δημοκρατικά καθεστώτα, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, στις οποίες η διαφθορά και τα σκάνδαλα των

πολιτικών και η κακή διαχείριση των εθνικών πόρων (αλλά και των πόρων που έρχονται από το εξωτερικό) συμβάλλουν στη διαιώνιση των πληγών τους.

Από όσα αναφέρθηκαν στο άρθρο αυτό, είναι σαφές ότι οι πληγές του σύγχρονου κόσμου δεν πρόκειται να κλείσουν αν δεν επικρατήσει η ειρήνη και σταματήσουν οι εξοπλισμοί σε όλο τον κόσμο και εάν δεν συνεργαστούν όλα τα

κράτη για την προώθηση των στόχων της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης, της αλληλεγγύης, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της πραγματικής ευημερίας όλων των κατοίκων του πλανήτη μας.

Page 37: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

37

4). Παιδιά ενός ανύπαρκτου θεού Νάσος Βαγενάς

(από τον ημερήσιο τύπο) Η παγκόσμια συνδιάσκεψη για τα ανθρώπινα δικαιώματα αναγνωρίζει

και δηλώνει ότι όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα απορρέουν από την αξία που είναι εγγενής στην προσωπικότητα του ανθρώπου. Από τη γέννησή του δηλαδή ο άνθρωπος προικίζεται με αυτό το προνόμιο, της αυταξίας. Υπογραμμίζει την

υποχρέωση όλων των κρατών, σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, να προάγουν και να ενθαρρύνουν τον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών για όλους, χωρίς

διακρίσεις φυλής, φύλου, γλώσσας και θρησκείας. Τονίζει, ιδιαίτερα, ότι πρέπει να ενισχυθούν οι εθνικοί και διεθνείς

οργανισμοί και τα προγράμματα για την προστασία των παιδιών. Θεωρεί επιβεβλημένη την προστασία κυρίως των κοριτσιών, των εγκαταλελειμμένων παιδιών, των παιδιών του δρόμου, των παιδιών που είναι θύματα οικονομικής

και σεξουαλικής εκμετάλλευσης, συμπεριλαμβανομένης της παιδικής πορνογραφίας, παιδικής πορνείας ή πώλησης οργάνων, των παιδιών που είναι θύματα νόσων συμπεριλαμβανομένου και του συνδρόμου ανοσοποιητικής

ανεπάρκειας, των παιδιών προσφύγων, καθώς και των παιδιών που υποφέρουν από ασιτία, ξηρασία και άλλες καταστάσεις ανάγκης. Πρωταρχικός, λοιπόν,

στόχος της δραστηριότητας του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών στον τομέα των δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι η εφαρμογή της Συνθήκης για τα Δικαιώματα των Παιδιών.

Και αυτό είναι επιβεβλημένο, αν σκεφτούμε ότι τουλάχιστον 200 εκατομμύρια παιδιά μέχρι 15 χρόνων σε όλο τον κόσμο περνούν τις ημέρες

τους δουλεύοντας σκληρά, όπως υπολογίζει η UNICEF200 εκατομμύρια σ’ έναν κόσμο σκληρό, απάνθρωπο, αν αναλογιστούμε ότι πολλά από τα προϊόντα και τα αγαθά που φτάνουν στην αγορά των βιομηχανικών χωρών έχουν κατά

μεγάλο μέρος παραχθεί από το παιδικό εργατικό δυναμικό. Από παιδιά που ζουν στο δρόμο και που, αν και θύματα των οικογενειών τους, συμβάλλουν συχνά κατά 20% ή και περισσότερο στο οικογενειακό εισόδημα σύμφωνα με

έναν αριθμό μελετών που επικαλείται η UNICEF. Αυτά τα παιδιά «του ανύπαρκτου Θεού» δουλεύουν, συχνά από τα τρία ή

τα πέντε τους χρόνια, με το ένα δέκατο-ή και λιγότερο- της αμοιβής των ενηλίκων, χωρίς ασφάλιση, χωρίς περίθαλψη, χωρίς καμία κατοχύρωση, χωρίς τα στοιχειώδη μέτρα ασφαλείας, χωρίς ωράριο, με το φόβο της απόλυσης να

κρέμεται πάνω από τα μικρά τους κεφάλια και, κυρίως, χωρίς επιλογές, χωρίς δικαιώματα, χωρίς προοπτικές.

Η εκμετάλλευση του μόχθου τους είναι επικερδής για πολλούς. Αυτό συμβαίνει διότι αποφέρει δισεκατομμύρια σε μία παγκόσμια βιομηχανία που, αν και από την μπροστινή, «επίσημη» πόρτα, αποκηρύσσει με βδελυγμία το

φαινόμενο και υπόσχεται μέσω των διεθνών οργανισμών μέτρα για τον έλεγχο και τον περιορισμό της παιδικής εργασίας, από την πίσω πόρτα στρατολογεί όλο και περισσότερους μικρούς, ανειδίκευτους, φτηνούς και «ακίνδυνους»

εργάτες, πολλαπλασιάζοντας τα κέρδη της. Εν ονόματι του κέρδους, λοιπόν, «κάνουν τα στραβά μάτια» και «αξιοποιούν» ως πλουτοφόρα πηγή τον παιδικό

Page 38: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

38

μόχθο, αποκομίζοντας αθέμιτο κέρδος. Ειδικά στον αναπτυσσόμενο κόσμο-όπως με περίσσευμα πολιτικής

ορθότητας αποκαλούμε τις ζώνες της ασιτίας και των επιδημιών-ο έλεγχος της παιδικής εκμετάλλευσης στην εργασία είναι ανέφικτος. Και αν οι κυβερνήσεις

της ευημερίας συσκέπτονται κάθε τόσο για να εξαγγείλουν μέτρα που θα έθεταν κάποιοι φραγμό σ’ αυτή την ντροπή, οι φτωχές χώρες επιμένουν ότι η τόση προσήλωση στα «ανθρώπινα δικαιώματα» από την πλευρά της Δύσης

κρύβει έναν Δούρειο Ίππο, μέσω του οποίου θα τους κλέψει το συγκριτικό πλεονέκτημα-των φτηνών εργατικών χεριών-που έχουν έναντι των ανεπτυγμένων κρατών-τα οποία πλεονεκτούν στην τεχνολογία, την τεχνογνωσία

κ.λ.π. Πάντως,, σε ολόκληρη τη Γη, κάθε μέρα πεθαίνουν πάνω από 40.000

παιδιά, από αιτίες που για εμάς αποτελούν πταίσματα-όπως, λόγου χάρη, η ανεμοβλογιά. Τριάντα εκατομμύρια παιδιά ζουν στους δρόμους και εκατό εκατομμύρια δεν έχουν δει ποτέ τους σχολείο-και ούτε προβλέπεται να δουν.

Είναι τα παιδιά ενός ανύπαρκτου θεού.

Page 39: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

39

5). Ανθρωπισμός, Εντγκάρ Μορέν, Γή-Πατρίδα, μετ. Κ. Πατέρα, εκδ,

Οδυσσέας, Αθήνα 1996, σελ. 68-71

Κάθε ανθρώπινο πλάσμα είναι ένας ολόκληρος κόσμος, κάθε άτομο αποτελείται από ένα πλήθος «εν ‘δυνάμει προσωπικοτήτων, κάθε ψυχισμός κρύβει και γονιμοποιεί φαντασίες, όνειρα και ιδέες. Καθένας από μας ζει, από την ώρα της γέννησης ως την

ώρα του θανάτου του, μια ανεξιχνίαστη τραγωδία τονισμένη από φωνές πόνου και χαράς, από γέλια ή δάκρυα, απογοητεύσεις, μεγαλείο και δυστυχία. Καθένας από μας φέρει μέσα του θησαυρούς, ανεπάρκειες, αποτυχίες, αβύσσους. Καθένας από

μας φέρει μέσα του τη δυνατότητα αγάπης και αφοσίωσης, μίσους και πικρίας, εκδίκησης και συγνώμης. Η παραδοχή όλων αυτών σημαίνει αναγνώριση της

ανθρώπινης ταυτότητας. Η αρχή της ανθρώπινης ταυτότητας είναι η unitasmultiplex, η πολλαπλή ενότητα, τόσο από πλευράς βιολογικής όσο και από πολιτιστικής και προσωπικής.

Παντού, αυτό μας τραγουδά η ποίηση, αυτό μας λέει η λογοτεχνία. Και όσο κι αν μας χωρίζουν η γλώσσα, η εποχή και ο πολιτισμός, μπορούμε να επικοινωνούμε με τον ξένο μέσα στη λογοτεχνία του, την ποίησή του, τη μουσική και τον

κινηματογράφο του. Μπορούμε να αναγνωρίσουμε αυτή την κοινή στόφα, που εκ-φράζεται διαφορετικά, αλλά που απ’ αυτήν είμαστε όλοι φτιαγμένοι στον Αλβανό

φυγάδα, στο βοσκό από τη Σαρδηνία, στον σαμουράι, στον αυτοκράτορα της Κίνας, στον σκλάβο της Ρώμης, στον «άθλιο» του Παρισιού, στον ένοχο της Πετρούπολης, στον αθώο...

Οι διαφορές που γεννήθηκαν από την ποικιλία των γλωσσών, των μύθων, των εθνοκεντρικών πολιτισμών έκρυψαν από όλους την κοινή βιο-ανθρωπολογική ταυ-

τότητα. Ο ξένος φαίνεται στους αρχαϊκούς σαν θεός ή δαίμονας. Ο εχθρός των ιστορικών χρόνων είτε σκοτώνεται είτε, με τη μορφή του σκλάβου, μετατρέπεται σε έμψυχο εργαλείο. Οι προστατευτικοί φράχτες κάθε πολιτισμού κλεισμένου στον

εαυτό του κατά τη διάρκεια της διασποράς της ανθρωπότητας, έχουν τελικά καταστροφικά αποτελέσματα στη δική μας πλανητική εποχή: Η πλειοψηφία των τμημάτων της ανθρωπότητας, που σήμερα βρίσκονται σε επικοινωνία μεταξύ τους,

αλληλεχθρεύονται και ανησυχούν λόγω ακριβώς αυτής της επικοινωνίας: Οι διαφορές, που μέχρι σήμερα αγνοούσαν, πήραν τη μορφή παραδοξότητας, πα-

ραφροσύνης ή ανευλάβειας, και είναι πηγές παρεξηγήσεων και διενέξεων. Οι κοι-νωνίες βλέπουν η μία την άλλη ως αντίπαλα είδη και αλληλοσκοτώνονται. Οι μο-νοθεϊστικές θρησκείες εξαφανίζουν τους ειδωλολατρικούς θεούς, και κάθε ανώτερος

θεός μάχεται τον αντίπαλό του στέλνοντας τους πιστούς του να σκοτωθούν και να σκοτώσουν. Το έθνος και η ιδεολογία σήκωσαν νέα φράγματα, δημιούργησαν

καινούργια μίση. Ο ισλαμιστής, ο καπιταλιστής, ο κομμουνιστής, ο φασίστας παύουν να είναι ανθρώπινα πλάσματα. Εξ ου και η πρωταρχική αναγκαιότητα να φανερώσουμε, να αποκαλύψουμε, μέσα και διά μέσου της διαφορετικότητάς του, την

ενότητα του είδους, την ανθρώπινη ταυτότητα, τις παγκόσμιες ανθρωπολογικές κατηγορίες.

Μπορούμε να ξαναβρούμε και να επιτύχουμε την ενότητα του ανθρώπου. Αυ-

τήν την ενότητα που χάθηκε μέσα στη διασπορά του homosapiens στις ηπείρους και τα νησιά, αυτήν την ενότητα που περισσότερο την αρνήθηκε παρά την αναγνώρισε η

Page 40: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

40

δική μας πλανητική εποχή. Πρέπει να την ξαναβρούμε όχι μέσα σε μια ομογενοποίηση που θα ισοπέδωνε τους πολιτισμούς, αλλά, αντιθέτως, μέσα από την

τέλεια αναγνώριση και καθιέρωση των πολιτιστικών διαφορών, πράγμα που δε θα εμποδίζει τη λειτουργία σε ευρύτερο επίπεδο της διαδικασίας ενοποίησης και νέας

διαφοροποίησης. Έτσι, η δημιουργία του έθνους αφομοίωσε, απαλύνοντάς τη χωρίς όμως και να

την εξαλείψει, τη διαφορετικότητα των επαρχιακών ομάδων και έφερε τη συμμετοχή

σε μια ευρύτερη εθνική ενότητα, πηγή κι αυτή νέων διαφορών μεταξύ των εθνικών πολιτισμών. Το ίδιο, η μετα-εθνική φάση δε θα έπρεπε με κανέναν τρόπο να εξαλείψει τις εθνικές ιδιαιτερότητες, αλλά να αφαιρέσει από το κράτος την απόλυτη

κυριαρχία του, ευνοώντας τις εθνικές και πολιτιστικές προσμείξεις, ιδιαίτερα στις μεγάλες μητροπόλεις, που θα είναι οι μήτρες μιας νέας ενότητας αλλά επίσης και

νέων διαφοροποιήσεων. Να ξαναβρούμε και να επιτύχουμε την Ενότητα του ανθρώπου σημαίνει κα-

ταρχήν να καταστήσουμε σαφές σε όλους ότι η ταυτότητά μας είναι κοινή. Αυτό που

συμβαίνει με ένταση αλλά και με διαλείψεις όταν παρακολουθούμε στην τηλεόραση τα παιδιά-θύματα της πείνας στη Σομαλία, τις γυναίκες και τα παιδιά κάτω από τις οβίδες στο Σεράγεβο, είναι προφανώς η ανάπτυξη, η σχετική με τη συμπόνια της

καρδιάς και τον ανθρωπισμό του πνεύματος, ενός αληθινού ουνιβερσαλισμού*, ενός σεβασμού των διαφορών, που θα μας επιτρέψει να υπερνικήσουμε την εγω-

εθνοκεντρική ή ιδεολογική τύφλωση που μας κάνει να βλέπουμε μόνο τον ξένο στον ξένο, που μας κάνει να βλέπουμε σ' αυτόν που αληθινά ή μόνο στη φαντασία μας μας απειλεί, ένα γουρούνι, ένα πλάσμα απόκοσμο. Αλλά μόνο η αναθεώρηση της

σκέψης και της ηθικής μας θα επέτρεπε σε όλους και στον καθένα ξεχωριστά, να αναγνωρίσει σε όλους και στον καθένα ξεχωριστά, την ανθρώπινη ταυτότητα.

* Oυνιβερσαλισμός: φιλοσοφική-θεολογική θεωρία που πρεσβεύει την αντίληψη ότι η πραγματικότητα αποτελεί ενιαίο σύνολο, μέρος της οποίας αποτελεί ο καθένας, και

προβάλλει την ανάγκη της σωτηρίας ολόκληρης της ανθρωπότητας

Page 41: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

41

6). Τσβετάν Τοντόροφ, απόσπασμα ομιλίας στο Φεστιβάλ Φιλοσοφίας στη Μόντενα (15-17 Σεπτεμβρίου 2006: από τον ημερήσιο τύπο)

Στην αναγέννηση οι ουμανιστές ήταν εκείνοι που μελετούσαν την ελληνική και ρωμαϊκή πολιτισμική κληρονομιά. Τι καθιστούσε κατάλληλο αυτό τον ιδιαίτερο

χαρακτηρισμό; Έλληνες και Ρωμαίοι, αν και ήσαν εξωτερικοί προς την κοινωνία της εποχής, αποτελούσαν μέρος της ίδιας της ταυτότητας εκείνων που τους μελετούσαν. Γίνονταν

αντιληπτοί ως οι εκπρόσωποι της υπόλοιπης ανθρωπότητας. Οι ουμανιστές είναι επομένως εκείνοι που υιοθετούν μια οικουμενική προοπτική, αν και αυτή η οικουμενική περιορίζεται στην κοινωνία τους και στην κοινωνία των Αρχαίων. Την

ίδια εποχή ο όρος αποκτά και ένα άλλο νόημα. Στον Μοντένι, για παράδειγμα, οι ουμανιστές αντιπαρατίθενται στους θεολόγους. Οι θεολόγοι πραγματεύονται

θρησκευτικά θέματα αναφερόμενοι στον Θεό, ενώ οι ουμανιστές ενδιαφέρονται μόνον για καθαρά ανθρώπινες υποθέσεις. Πράγμα που είναι και ένας τρόπος για να επιβεβαιωθεί η αυτονομία του ανθρώπινου χώρου, ο οποίος υπάγεται σε δικούς του

νόμους. Στη διάρκεια των επόμενων αιώνων η ουμανιστική διδασκαλία εμπλουτίστηκε και αποσαφηνίστηκε. Όπως υποδεικνύει ήδη ο όρος, αυτή στηρίζεται στην ανθρώπινη

ύπαρξη και της αναγνωρίζει συνεπώς έναν ιδιαίτερο ρόλο. Πρώτα απ’ όλα της αναγνωρίζει ότι είναι η πηγή των ενεργειών της ή μεγάλου μέρους από αυτές, ότι είναι

ελεύθερη να τις πραγματοποιεί ή όχι, επομένως ότι μπορεί να δρα ανάλογα με τη βούλησή της. Σ’ ένα δεύτερο επίπεδο, ότι είναι ο έσχατος σκοπός αυτών των ενεργειών, που δεν αφορούν πλέον μόνον τις υπεράνθρωπες οντότητες (όπως ο Θεός,

το καλό, η δικαιοσύνη). Τέλος ότι οριοθετεί το πεδίο μέσα στο οποίο δρουν αυτοί οι δρώντες, που είναι το πεδίο όλων των ανθρώπων και μόνο αυτών. Όπως και άλλες

αρχαιότερες κοσμοαντιλήψεις, ο ουμανισμός επιβεβαιώνει την ύπαρξη κοινών αξιών, μόνον που δεν τις βρίσκει εκεί όπου συνήθιζαν να τις αναζητούν, σ’ έναν υπερβατικό τόπο, εξωτερικό προς τους ανθρώπους, δηλαδή στο βασίλειο του Θεού ή στη δομή του

κόσμου. Τις τοποθετεί στον ίδιο τον άνθρωπο. Η ουμανιστική διδασκαλία χαρακτηρίζεται από την αναγκαία συνύπαρξη αυτών των τριών συστατικών. Η συνάρθρωσή τους, ωστόσο, δεν είναι εύκολη. Από

μόνη της η ατομική και συλλογική αυτονομία μπορεί να οδηγήσει σε μια αλαζονική στάση και σε μια ιμπεριαλιστική πολιτική. Αν η πηγή του νόμου βρίσκεται μέσα μου,

γιατί θα έπρεπε να απαγορεύω στον εαυτό μου να καταπιέζει τους άλλους; Η απάντηση είναι: επειδή η αυτονομία δε μου δίνει το δικαίωμα να βλάπτω το συνάνθρωπό μου ούτε να υποτάσσω και να εκμεταλλεύομαι άλλους πληθυσμούς. Ο

καθαρά ανθρώπινος σκοπός και η επιταγή της οικουμενικότητας περιορίζουν το πεδίο της αυτονομίας.

Είναι επομένως άδικο να θεωρούμε τον ουμανισμό υπεύθυνο- όπως τον θεωρούν μερικές φορές- για τα μεγάλα δεινά του 19ου και 2ου αιώνα: την αποικιοκρατία και τον ολοκληρωτισμό. Και η αποικιοκρατία και ο ολοκληρωτισμός

αρνούνται την αρχή της οικουμενικότητας: οι άγριοι ή οι υπανάπτυκτοι, οι αστοί ή οι κουλάκοι, οι Εβραίοι ή οι Τσιγγάνοι (ανάλογα με τις περιπτώσεις) θεωρούνται όχι εντελώς ανθρώπινοι και επομένως τέτοιοι ώστε να μπορούν να εξοντωθούν χωρίς αυτό

να θέτει προβλήματα συνείδησης σε όποιον το διαπράττει. Η ελευθερία δράσης

Page 42: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

42

ορισμένων πληθυσμών στη μια περίπτωση και όλων των ανθρώπων στους κόλπους του κράτους στην άλλη περιορίζεται δραστικά.

Η ουμανιστική διδασκαλία, όταν την επικαλούνται ως καύχημα, είναι μόνο μια ωραία μάσκα με την οποία μεταμφιέζονται για να φτάσουν πιο εύκολα στους σκοπούς

τους. Ο ουμανισμός δεν είναι μια διδασκαλία που υμνεί τις αρετές των ανθρώπων και εγκωμιάζει την υπεροχή τους. Όποιος λέει ελευθερία εννοεί και ικανότητα να πραγματοποιούμε το καλό και το κακό. Οι άνθρωποι δεν είναι καλοί περισσότερο

από όσο είναι κατά βάθος κακοί. Μπορούν να γίνουν και το ένα και το άλλο και γι’ αυτό οφείλουμε να προσπαθούμε να τους επηρεάζουμε, αντί να υποτασσόμαστε στο μοιραίο. Δεν είναι τυχαίο που οι ουμανιστές συγγραφείς του εικοστού αιώνα (Βασίλι

Γκρόσμαν, Ρομέν Γκαρί, Πρίμο Λέβι) αντί να βαυκαλίζονται με την αυταπάτη ότι οι άνθρωποι είναι καλοί ή γενναιόψυχοι, ξεκίνησαν από τις εικόνες του μεγαλύτερου

κακού που ο άνθρωπος μπορεί να προκαλέσει στον άνθρωπο, δηλαδή από το Άουσβιτς ή την Κολιμά. Οι ουμανιστές υπερασπίζονται την ατομική αυτονομία των προσώπων και τη

συλλογική αυτονομία των πληθυσμών. Γνωρίζουν επομένως ότι το καλό δεν μπορεί να επιβληθεί με τη βία ούτε και η ελευθερία μπορεί να εισαχθεί σε μια χώρα αρχίζοντας με τη στρατιωτική κατοχή της. Αν δεν το γνώριζαν, η πικρή εμπειρία του πολέμου στο

Ιράκ τους το έχει διδάξει. Οι ουμανιστές υπερασπίζονται και την κοινή συμμετοχή όλων στην ίδια ανθρωπότητα. Η τραγωδία ενός πολέμου δεν έγκειται μόνον στους

θανάτους, στα βάσανα, στις καταστροφές- πράγματα που είναι ήδη τερατώδη- αλλά και στο γεγονός ότι χάνουμε το συναίσθημα της κοινότητας με εκείνους που βρίσκονται από την άλλη πλευρά. Καθένας θρηνεί τις δικές του απώλειες και ξεχνάει

να «σκέφτεται μπαίνοντας στη θέση κάθε άλλης ανθρώπινης ύπαρξης», όπως ζητούσε ο Κάντ. Όμως χωρίς αυτή την προσωρινή προβολή στην κατάσταση των άλλων, δεν

έχουμε καμία πιθανότητα να επιλύσουμε τα προβλήματα που οι στρατιωτικές επεμβάσεις συνεχίζουν να επιδεινώνουν…

Page 43: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

43

συνόδευτικό υλικό …

ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

«Η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αποτελεί το κοινό ιδανικό, στο οποίο πρέπει να κατατείνουν όλοι οι λαοί και όλα τα έθνη, επειδή η παραγνώριση και η περιφρόνηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου οδήγησαν σε πράξεις βαρβαρότητας, που εξεγείρουν την ανθρώπινη συνείδηση, και η προοπτική ενός κόσμου όπου οι άνθρωποι θα είναι ελεύθεροι να μιλούν και να πιστεύουν, λυτρωμένοι από τον τρόμο και την αθλιότητα, έχει διακηρυχθεί ως η πιο υψηλή επιδίωξη του ανθρώπου» (Γεν. Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, 10-12-1948).

Ανθρωπισμός (ορισμός)

Ανθρωπισμός είναι το ιδεώδες σύμφωνα με το οποίο ο άνθρωπος είναι υπέρτατη αξία και γι' αυτό οφείλουμε να του δείχνουμε με κάθε τρόπο το σεβασμό που του πρέπει.

Γράφει σχετικά ο Ε.Π. Παπανούτσος: «Ανθρωπος είναι το

μοναδικό μέσα στο γνωστό μας σύμπαν ον που έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να λογαριάζεται πάντοτε ως σκοπός και ποτέ ως μέσον. Αυτή —θα παραδεχτούμε— είναι η γλώσσα του γνήσιου ουμανισμού».

Ανθρωπισμός είναι η αντίληψη της αναγέννησης ότι η σωματική, πνευματική και ψυχική αγωγή του ανθρώπου πρέπει να στηρίζονται στη μελέτη της ελληνικής και λατινικής αρχαιότητας. Σκοπό του έχει να μελετήσει τον αρχαίο κλασικό κόσμο στην ορθολογική και κριτική του διάσταση και να υψώσει το ανθρώπινο πνεύμα με τις αξίες που εκείνος καλλιέργησε.

Τα ανθρωπιστικά ιδεώδη του κλασικού ανθρωπισμού

καταξιώθηκαν στο πέρασμα του χρόνου. Περικλείουν αιώνιες ηθικές αξίες, όπως ελευθερία, δικαιοσύνη, αξιοπρέπεια, δημοκρατία. Στοχεύουν στη σύμμετρη ανάπτυξη σώματος και πνεύματος, στην ηθική τελείωση του ανθρώπου ως ατόμου και πολίτη, στην αρετή, στην εγκράτεια, σωφροσύνη, μετριοπάθεια, δικαιοσύνη.

Ο κλασικός ανθρωπισμός θεμελίωσε τη ζωή του ατόμου και της κοινωνίας πάνω σε ηθικές αρχές και είδε τον άνθρωπο ως αξία πνευματική και όχι υλική.

Διαίρεση

Κλασικός ανθρωπισμός: Η ανθρωποκεντρική αντίληψη των αρχαίων Ελλήνων κατέληξε στο κλασικό ανθρωπιστικό ιδεώδες. Το περιεχόμενο

Page 44: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

44

του κλασικού ανθρωπισμού είναι ο ορθολογισμός, η αισθητική καλλιέργεια του ανθρώπου, η πολιτική συνειδητοποίηση του και το σωματικό κάλλος. Πρότυπο του κλασικού ανθρωπισμού είναι ο «καλός κάγαθός πολίτης», Χριστιανικός ανθρωπισμός: Η ίδια η ενσάρκωση και η θυσία του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου αποτελεί και την

κορυφαία έκφραση του χριστιανικού ανθρωπισμού. Κορυφαίες ανθρωπιστικές αξίες του χριστιανισμού είναι η αγάπη, η ειρήνη, η ισότητα, η ελπίδα, η ταπεινοφροσύνη και η δικαιοσύνη. Αναγεννησιακός ανθρωπισμός: Είναι η βάση του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Συνθέτει το κλασικό με το χριστιανικό ιδεώδες και έχει ως περιεχόμενο την ολοκληρωμένη και αρμονική πνευματική, ηθική και κοινωνική διαμόρφωση του ανθρώπου. Σύγχρονος ανθρωπισμός: Εμπεριέχει, ασφαλώς, πολλά από τα παραδοσιακά στοιχεία του ανθρωπισμού, τα οποία άλλωστε είναι διαχρονικά. Όμως, οι νέες συνθήκες ζωής που

δημιουργήθηκαν, τα νέα προβλήματα και οι ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου επιβάλλουν τη διεύρυνση του περιεχομένου του.

Σήμερα μπορούμε να μιλάμε για ένα νέο ανθρωπισμό. Περιεχόμενο του είναι:

η προστασία της υγείας και της ζωής του ανθρώπου, η αγάπη, η ειρήνη, η ελευθερία, η δικαιοσύνη, η αξιοκρατία, η απόκτηση γνώσεων και η ανάπτυξη της

κριτικής ικανότητας του ανθρώπου, η ισότητα, ο σεβασμός των δικαιωμάτων του άλλου, η

ανεκτικότητα, ο σεβασμός της φύσης και της ανθρώπινης

πολιτισμικής δημιουργίας, η υπευθυνότητα, η αλληλεγγύη, η προτεραιότητα στο

κοινό καλό και η ικανοποίηση των υλικών αναγκών του ανθρώπου.

Η κοινωνική δικαιοσύνη, το δικαίωμα στην ευτυχία, ο αυτοσεβασμός

Η αυτοδιάθεση των λαών,η επικράτηση της ισότητας

Αλλά: ο ανθρωπισμός είναι επιτακτικό αίτημα της εποχής, διότι: Η βία, η εγκληματικότητα και η διαφθορά, που είναι

διάχυτα στην εποχή μας, καταρρακώνουν την

αξιοπρέπεια και πλήττουν τη ζωή του ανθρώπου. Αλαζονική ασέβεια προς το θείο, τις θρησκευτικές και ηθικές

αξίες. Η επιστημονική γνώση και η τεχνολογία όχι μόνο δεν

υπηρετούν, όπως θα έπρεπε, τον άνθρωπο, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποιούνται και εναντίον του.

Οι εστίες πολέμου σε διάφορα μέρη της γης

Page 45: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

45

παραβιάζουν τα δικαιώματα στη ζωή Η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος προκαλεί

κινδύνους για τη σωματική υγεία και υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής

Η τεχνολογία και επιστήμη έχουν χάσει τον ανθρωποκεντρικό τους προσανατολισμό.

Αλλοτριωμένη σύγχρονη εργασία Συμβατικές και χρησιμοθηρικές ανθρώπινες σχέσεις,

οικονομικός προσανατολισμός, αλλοτρίωση Το Πνεύμα υλικού ευδαιμονισμού συντελεί στη

δημιουργία μονοδιάστατων προσωπικοτήτων, χωρίς ανθρωπιστικές αξίες

ΤΡΟΠΟΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ

1. Είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσει κάθε άνθρωπος την αξία του

ανθρωπισμού στην εποχή μας. Έτσι, θα αντιμετωπίζει με υπευθυνότητα

τη ζωή και τις πράξεις του, έχοντας επίγνωση της σημασίας που έχει η ατομική και κοινωνική ελευθερία.

2. Απαραίτητη είναι η προσπάθεια εφαρμογής του μέτρου. Μ' αυτό

τον τρόπο το άτομο θα οπλιστεί με ειλικρίνεια στις σχέσεις του, θα πιστέψει στον άνθρωπο και θα χαλιναγωγήσει τα βίαια ένστικτα και τα

καταναλωτικά πάθη του. 3. Χρειάζεται καθημερινή προσπάθεια και διαρκής αγώνας για την εναρμόνιση με τις αρχές του ανθρωπισμού.

4. Η συνειδητοποίηση των ανθρωπιστικών ιδανικών αποτελεί έργο της παιδείας, που χρειάζεται να αποκτήσει ανθρωποκεντρικό

προσανατολισμό. 5. Επιτακτική προβάλλει η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, καθώς και η αντικειμενική πληροφόρηση

του μέσου πολίτη. 6. Η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος αποτελεί μέριμνα όλων, κυβερνήσεων, επιστημόνων, του απλού πολίτη.

7. Επιβάλλεται η σύσφιγξη των ανθρώπινων σχέσεων μέσα από συλλογικούς θεσμούς που προωθούν τη συνεργατικότητα.

8. Η ενεργοποίηση των πνευματικών ανθρώπων, καλλιτεχνών και επιστημόνων αποτελεί αδήριτη ανάγκη. 9. Έμπρακτη και ουσιαστική προστασία των ανθρωπιστικών ιδεωδών

χρειάζεται να γίνει από τους διεθνείς ανθρωπιστικούς οργανισμούς. 10. Ευεργετική θα ήταν η δραστηριοποίηση των λαών και η άσκηση

πίεσης στις κυβερνήσεις για περιορισμό των εξοπλισμών και μελλοντικό αφοπλισμό.Επίσης, απαραίτητη θεωρείται η παροχή ουσιαστικής βοήθειας για την ανάπτυξη των αναπτυσσόμενων χωρών.

11. Σημαντικό παράγοντα αντιμετώπισης αποτελεί ο σεβασμός της ιστορικής παράδοσης και της εθνικής ταυτότητας κάθε λαού στα πλαίσια των υπερεθνικών συνασπισμών.

12. Λαοί και κυβερνήσεις χρειάζεται να είναι αλληλέγγυοι στους λαούς που καταπιέζονται από ολοκληρωτικά καθεστώτα ή στερούνται την

Page 46: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

46

εθνική τους ανεξαρτησία. Χρειάζεται να γίνει σε όλους συνείδηση η άποψη του Καντ που

εκφράζει την ουσία του ανθρωπισμού: "Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει για τον άλλο άνθρωπο μόνο σκοπός, όχι μέσο"

για τον Ανθρωπισμό…

Ερώτημα 1ο: Είναι εφικτή η εμπέδωση ενός ανθρωπιστικού πνεύματος,

εφόσον υπάρξουν οι εξής προϋποθέσεις Ανθρωπιστική-διεθνική παιδεία, υλοποίηση του διεθνιστικού-

ανθρωπιστικού οράματος

Συνεχείς προσπάθειες των ανθρώπων απεμπόλησης ρατσιστικών ιδεών, εθνικισμού, στερεοτύπων και προκαταλήψεων

Ανάληψη ευθύνης, αλληλεγγύη, προτεραιότητα κοινωνικού καλού Αυτοδιάθεση λαών, επικράτηση ισότητας Επικράτηση διεθνιστικού πνεύματος συνεργασίας

Αλλαγή κοινωνικο-οικονομικών δομών Εγκαθίδρυση δημοκρατικών πολιτευμάτων

Σεβασμός στις παραδόσεις και ιδιαιτερότητες των λαών Επικράτηση ουμανιστικού πνεύματος Ενεργοποίηση πνευματικών ανθρώπων

Αλληλεγγύη λαών και κυβερνήσεων και βοήθεια, υλική, ανθρωπιστική, πολιτιστική, στους αναξιοπαθούντες

Όχι αδιαφορία και υπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων

Αποφυγή επιδίωξης οικονομικής κυριαρχίας Αντίθεση στους μηχανισμούς συμβιβασμού και κερδοσκοπίας

Αποφυγή προπαγάνδας και αρνητικού παγκόσμιου επηρεασμού από τα ΜΜΕ

Ερώτημα 2ο: Οι αναγκαίοι παράγοντες:

Δρομολόγηση κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων που στο επίκεντρό τους θα έχουν τον άνθρωπο, την ισότητα, τη δικαιοσύνη, τη δημοκρατία, την ειρήνη, την εσωτερική και εξωτερική ελευθερία

Οικογένεια, εκκλησία, εκπαίδευση, ΜΜΕ και η ευρύτερη κοινωνία οφείλουν να δραστηριοποιηθούν με στόχο ένα ευοίωνο μέλλον με

ανθρωπιστικό πρόσωπο Συνειδητοποίηση της δύναμης των λαών και ευαισθητοποίηση,

καθημερινός αγώνας τους για αλλαγή

Αντιρατσιστικές, φιλειρηνικές οργανώσεις, μη κυβερνητικές οργανώσεις σε δράση

Κυβερνήσεις που θα προάγουν το διεθνιστικό ανθρωπιστικό όραμα με τα κατάλληλα εκπαιδευτικά προγράμματα και ανάλογες πολιτικές

Δράση διεθνών οργανώσεων προς την υλοποίηση ενός νέου ανθρωπιστικού οράματος

Ερώτημα 3ο: Ανάγκη δραστηριοποίησης της νέας γενιάς, λόγω

χαρακτηριστικών ηλικίας, όπως το ασυμβίβαστο, ενθουσιασμός, όραμα, αγωνιστικότητα, ωριμότητα αγνότητα…

Ανάπτυξη αντιστάσεων με συλλογική δράση Επικοινωνία και συνεργασία μαθητικών κοινοτήτων, σχολείων ,

φοιτητών

Page 47: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

47

Συντονισμός ενεργειών σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο για προώθηση πανανθρώπινων ιδεών

Οι νέοι επιστήμονες και οι πολιτικοί υποχρεώνονται να αγωνιστούν για την εγκαθίδρυση του ανθρωπισμού

Συμμετοχή των νέων σε μη κυβερνητικές οργανώσεις, ώστε να αποκτήσουν υπευθυνότητα και να αναλάβουν πρωτοβουλίες

Αέναος αγώνας της νεολαίας για τον εκδημοκρατισμό των

κοινωνιών και το σεβασμό στα πανανθρώπινα ανθρώπινα δικαιώματα

Ανθρώπινα δικαιώματα (ορισμός)

Η δυνατότητα του ανθρώπου να ζει, να εκφράζεται

ελεύθερα, να δημιουργεί, να αναπτύσσεται, να μορφώνεται, να δραστηριοποιείται ανεμπόδιστα, σύμφωνα με τους νόμους και τον αλληλοσεβασμό.

Τυπικά η λέξη δικαίωμα σημαίνει την αξίωση που στηρίζεται σε γραπτό ή άγραφο Δίκαιο. Το νόημα, όμως, των ανθρώπινων δικαιωμάτων δεν περιορίζεται μόνο σ' αυτά που κατά σύμβαση δέχεται και αναγνωρίζει μια κοινωνία. Προχωρεί πιο πέρα· και συνδέεται με την ανθρώπινη φύση. Είναι, για το λόγο αυτό, δικαιώματα φυσικά για κάθε άνθρωπο, ανεξάρτητα από το χρώμα, εθνικότητα, καταγωγή, θρήσκευμα ή φύλο. Συνδέεται,

επίσης, και με τον ανθρωπισμό, αν λάβουμε υπόψη μας ότι ανθρωπισμός είναι η έμπρακτη αναγνώριση, η εκτίμηση και ο σεβασμός στην αξία και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Απ' αυτή δε την άποψη, τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι μόνο πολιτικό, αλλά και ηθικό αίτημα.

Διαίρεση

Πνευματικά: ελευθερίας σκέψης, γνώμης και έκφρασης,

πληροφόρησης, δωρεάν εκπαίδευσης. Πολιτικά: ζωής, ελευθερίας, προσωπικής ασφάλειας, ισονομίας, ισοπο-λιτείας, του «εκλέγειν και, εκλέγεσθαι», ασύλου. Κοινωνικά: αξιοπρέπειας, ιδιωτικής ζωής, ελεύθερης κυκλοφορίας, γάμου και δημιουργίας οικογένειας. Εθνικά: ιθαγένειας. Οικονομικά: ιδιοκτησίας, εργασίας και δίκαιης αμοιβής, του

«συνέρχεσθαι και συνετάιρίζεσθαι», ασφάλισης, περίθαλψης και κοινωνικής προστασίας, ελεύθερου χρόνου. θρησκευτικά:ανεξιθρησκίας.

Αίτια παραβίασης των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην εποχή μας

- Οικονομικά συμφέροντα. - Πολιτικές σκοπιμότητες και αυταρχισμός. - Αλαζονεία και ασυδοσία των ισχυρών. - Ανηθικότητα και υποκρισία.

- Έλλειψη ανεκτικότητας, μισαλλοδοξία και φανατισμός. - Eλλιπής και ακατάλληλη διαπαιδαγώγιση.

Page 48: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

48

Γιατί είναι αναγκαίο ένα νέο ανθρωπιστικό κίνημα στην εποχή

μας

Τα Ανθρώπινα δικαιώματα, ακόμα και σε φιλελεύθερες και ευνομούμενες κοινωνίες, παραβιάζονται: διακρίσεις, εκμετάλλευση, ρατσισμός, μισαλλοδοξία, περιορισμοί της ελεύθερης σκέψης και έκφρασης, αναξιοκρατία, ελλιπής κοινωνική προστασία, δηλαδή ασφάλιση και περίθαλψη όλων των ανθρώπων, ανεργία, προσφυγιά.

Η ειρήνη απειλείται και ταυτόχρονα απειλείται και η ζωή και ο πολιτισμός του ανθρώπου.

Η καταστροφή του περιβάλλοντος και οι σύγχρονες συνθήκες διαβίωσης πλήττουν άμεσα την υγεία και τη ζωή του ανθρώπου.

Σύμφωνα με τα νέα «αξιολογικά» κριτήρια τα πράγματα θεωρούνται συχνά πολυτιμότερα από τον άνθρωπο.

Οι σύγχρονοι μηχανισμοί εξανδραποδισμού στερούν από τον άνθρωπο τα ουσιωδέστερα γνωρίσματα του} την κρίση και τη βούληση του (αλλοτρίωση).

Αποξένωση, μοναξιά, ιδιοτέλεια και κυνισμός αλλοιώνουν την κοινωνική του φύση. Χωρίς επικοινωνία, αγάπη, αλληλεγγύη, υπευθυνότητα είναι αδιανόητη η ανθρώπινη ζωή.

Παρ' όλη την αφθονία αγαθών, η πενία και η εξαθλίωση εξαπλώνονται σε όλο και περισσότερους ανθρώπους.

Η βία, η εγκληματικότητα και η διαφθορά, που είναι διάχυτα στην εποχή μας, καταρρακώνουν την αξιοπρέπεια και πλήττουν τη ζωή του ανθρώπου.

Αλαζονική ασέβεια προς το θείο, τις θρησκευτικές και ηθικές αξίες. Η επιστημονική γνώση και η τεχνολογία όχι μόνο δεν

υπηρετούν, όπως θα έπρεπε, τον άνθρωπο, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποιούνται και εναντίον

Aνθρώπινα Δικαιώματα

Μορφές Παραβίασης

ρατσισμός (φυλετικός και κοινωνικός).

παραβίαση πολιτικών δικαιωμάτων του εκλέγειν και

εκλέγεσθαι,της ελευθερίας διακίνησης ιδεών,της έκφρασης

πολιτικών πεποιθήσεων,της θρησκευτικής συνείδησης.

παρακολούθηση επικοινωνιών (κυρίως ηλεκτρονική).

λογοκρισία, φίμωση τύπου, έλεγχος ΜΜΕ για διοχέτευση

κυρίαρχης ιδεολογίας.

Page 49: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

49

παράνομες, χωρίς ένταλμα, συλλήψεις, κρατήσεις, φυλακίσεις

πολιτών.

βία (σωματική, ψυχολογική), τρομοκρατία έως και πόλεμος.

απουσία:ισοπολιτείας//ισότιμης μόρφωσης// κοινωνικής

ασφάλισης//περίθαλψης//κατοικίας//ισονομίας//ίσων

ευκαιριών//αξιοκρατίας.

ανεργία.

πείνα, στερήσεις, εξαθλίωση κυρίως στις χώρες του Τρίτου

Κόσμου.

παραβίαση δικαιωμάτων των μειονοτικών πληθυσμών (παραβίαση

δικαιώματος ανεξιθρησκίας, στέρηση δικαιώματος μόρφωσης).

παραπληροφόρηση.

Αιτίες παραβίασης

επεκτατική πολιτική ισχυρών κρατών (πόλεμοι, πυρηνική απειλή,

παραβίαση δικαιώματος αυτοδιάθεση ς λαών).

ρατσιστικά κινήματα και ιδεολογίες που κατευθύνονται από

πολιτικούς και οικονομικούς κύκλους.

αυταρχικές δομές πολιτικών συστημάτων, όπως είναι κυρίως οι

δικτατορίες.

οι προκλητικές οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες.

χαμηλό μορφωτικό επίπεδο

άγνοια δικαιωμάτων από τον πολίτη.

το άτομο γίνεται εύκολα θύμα χειραγώγησης.

έλεγχος από οικονομικά και κοινωνικά συμφέροντα.

Προτάσεις

συνειδητοποίηση σημασίας ανθρώπινων δικαιωμάτων για τη

διασφάλιση της προσωπικής αξιοπρέπειας και της κοινωνικής

δικαιοσύνης

δράση ατόμου σε περιπτώσεις παραβίασης και όχι μόνιμη

εναπόθεση ευθυνών σε πολιτεία, πράγμα που διαιωνίζει την

καταστρατήγησή τους.

Συμμετοχή σε συλλογικές δραστηριότητες, όπως κινήματα ή

οργανώσεις, με στόχο:

Page 50: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

50

-έλεγχο αυθαιρεσιών οποιασδήποτε εξουσίας//προστασία

δικαιωμάτων για ειρήνη//προστασία περιβάλλοντος//πυρηνικό

αφοπλισμό//`κατοχύρωση πολιτικών δικαιωμάτων

Αντιμετώπιση ανισοτήτων και κάθε είδους εκμετάλλευσης

Δραστηριοποίηση διεθνών οργανισμών, όπως ΟΗΕ, Διεθνής

Αμνηστία

Ρόλος Παιδείας: καλλιέργεια ανθρωπιστικών αξιών υγιούς

ανθρωπισμού, ευρύτατη πνευματική καλλιέργεια, διαμόρφωση

ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων

Ρόλος πνευματικών ανθρώπων: να φροντίζουν να ευαισθητοποιούν

με το λόγο και το παράδειγμά τους τούς πολίτες για την

περιφρούρησή τους.

Ρόλος Πολιτείας:

-συνταγματική κατοχύρωση ανθρώπινων δικαιωμάτων//εγκαθίδρυση

δημοκρατίας και εφαρμογή δημοκρατικών θεσμών//

ανθρωποκεντρικός προσανατολισμός θεσμών// επικράτηση

πνεύματος ισοπολιτείας //φροντίδα για τις ασθενέστερες τάξεις και

άτομα με ειδικές ανάγκες.

Σχ.Β.σελ.40

1.Παραβιάσειςτων ανθρώπινων δικαιωμάτων…Δύσης:

Τα α.δ. παραβιάζονται σε πολλά σημεία του πλανήτη, παρά την κατοχύρωσή τους από την οικουμενική διακήρυξη

Καταπατούνται τόσο τα φυσικά και αναφαίρετα(1ηςγενιάς),όσο τα κοινωνικοπολιτιστικά (2ης γενιάς), όσο και τα δικαιώματα για το

ανθρώπινο περιβάλλον(3ης γενιάς) Χώρες Ανατολής, Τρίτου κόσμου= πρωτεργάτες παραβίασης Απαράδεκτες πολιτικές διώξεις

Αυθαίρετες κρατήσεις, χωρίς κατηγορία ή προσαγωγή σε δίκη Στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων

Βασανιστήρια, κακομεταχείριση στις φυλακές Αστυνόμευση και άρση του απορρήτου της προσωπικής ζωής με

αύξηση της ψυχολογικής βίας

Ανεργία, εργασιακή εκμετάλλευση, ελλιπής υγειονομική περίθαλψη και συνταξιοδοτική ασφάλιση

Μιζέρια και εξαθλίωση, πείνα στον Τρίτο κόσμο. Παράνομη

παιδική εργασία, αναλφαβητισμός, πνευματικός σκοταδισμός, βάναυση κακοποίηση των γυναικών

Κοινωνικός και φυλετικός ρατσισμός, αναξιοκρατία, απροστάτευτοι οικονομικά και πολιτικά πρόσφυγες

Καταστροφή φυσικού περιβάλλοντος, γενοκτονίες, ιμπεριαλιστικές

επεμβάσεις

Page 51: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

51

2.Οικουμενική Διακήρυξη…αναπτυσσόμενες χώρες

6. Ο πανανθρώπινος χαρακτήρας της οικουμενικής

διακήρυξης δεν επισφραγίστηκε εξαρχής με έγκριση όλων των χωρών

7. Γενική συνέλευση του ΟΗΕ συντάσσει το χάρτη των

δικαιωμάτων(1948)επηρεασμένη από τον ευρωπαϊκό στοχασμό και ενώ έχει προηγηθεί η Αμερικανική(1776),Γαλλική(1789)και Ρωσική

επανάσταση(1917) 8. Κυρίαρχα ιδεολογικά ρεύματα:κλασική αρχαιότητα,

χριστιανισμός, διαφωτισμός 9. Ο υλιστικός ευδαιμονισμός παίρνει τη θέση πανανθρώπινων

και διαχρονικών ηθικών αξιών και αρετών

10. Νομιμοποιούνται ανισότητες, απόρροια ανταγωνισμού της ελεύθερης οικονομίας

11. Ανοχή δυτικού κόσμου (οικονομικο-πολιτικά συμφέροντα) στη διαιώνιση των προβλημάτων του τρίτου κόσμου.

12. Ο πολιτιστικός επεκτατισμός δεν μπορεί να αλώσει πλήρως την ελευθερία σκέψης και έκφρασης. Σεβαστή πρέπει να είναι η ατομική ιδιαιτερότητα και πολιτιστική

ιδιαιτερότητα

3.Ο Ο.Η.Ε…δικαιωμάτων;

Ανάγκη τήρησης από τα κράτη των αρχών του Ο.Η.Ε, διαφορετικά κίνδυνος τιμωρίας

Δεσμευτικές συμβάσεις του για την προστασία των α. δικαιωμάτων Μόνιμη ασχολία του η εξάλειψη κοινωνικών προβλημάτων της

διεθνούς κοινωνίας, μέριμνα για τις αδύναμες κοινωνικά τάξεις

Δυστυχώς αξιοσημείωτη είναι η αναποτελεσματικότητά του: δεν τηρούνται αρκετές αποφάσεις του, δεν έχει κύρος στις κατά τόπους

κυβερνήσεις Ανεφάρμοστες μένουν οι κυρώσεις του ή δε θίγουν ζωτικά

συμφέροντα των παρανομούντων

Δεν μπορεί να εξαλείψει τα στερεότυπα, να διαμορφώσει συνειδήσεις, να προστατεύσει από πλάνες δογματισμού και

προκατάληψης Οικονομική του εξάρτηση. Ακολουθεί τις επιλογές των πολιτικά

δυνατών, οδηγείται σε τραγική διάσταση με το ρόλο του: φερέφωνο

και διεκπεραιωτής των ισχυρών κρατών

Page 52: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

52

Τα δικτατορικά και απολυταρχικά καθεστώτα καθεστώτα είναι απροσπέλαστα κέντρα αποφάσεων

4.Ο ρόλος των μη κυβερνητικών…Greenpeace κ.α.

Παρουσιάζουν ιδιαίτερα αυξητικό ρυθμό δημιουργίας και αποτελούν τεράστιο ανθρωπιστικό κεφάλαιο:Ερυθρός Σταυρός, ιατροί Χωρίς Σύνορα,Greenpeace,WWF,Διεθνής Οργάνωση

Εργασίας, διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή Σημαντικός ρόλος τους, προέκυψε ως ανάγκη από τους

μακραίωνους αγώνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα

Αμεσότητα έκφρασης και αντίδρασης των ίδιων των πολιτών, παγκόσμια σφυγμομέτρηση της υγιούς κοινωνικής συνείδησης

Προώθηση πηγαίας έκφρασης εθελοντισμού, έντονη πολιτικοποίηση, εθελοντική προσφορά εργασίας

Φροντίδα τους για την ενημέρωση των λαών, συμβάλλουν στη

συνειδητοποίηση χρέους για άμεση επέμβαση Παρέχουν θεωρητικό και εποπτικό υλικό, όπως επιστημονικές

έρευνες, στατιστικά στοιχεία, ντοκιμαντέρ. Έτσι προωθούν και

ενισχύουν την ενεργοποίηση και σφυρηλατούν την αγωνιστική διάθεση των πολιτών, συγκινούν την παγκόσμια κοινή γνώμη

Αποτελούν άγρυπνο φρουρό των α. δικαιωμάτων, η αφιλοκερδής προσφορά τους εμπνέει υψηλά ιδανικά

Προβολή προτύπων ηθικής ποιότητας και κοινωνικής ευαισθησία

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Τα ανθρώπινα δικαιώματα

• πηγάζουν από τη φυσική υπόσταση του ανθρώπου

• συνιστούν το ουσιωδέστερο συστατικό των αρχών του ανθρωπισμού

• οριοθετούν τις υποχρεώσεις των ισχυρών έναντι των ασθενέστερων σε ένα παγκόσμιο πλαίσιο νομιμότητας

• αποτελούν τη βάση του ανθρώπινου πολιτισμού.

Με άλλα λόγια, είναι τα καταγεγραμμένα και κοινώς αποδεκτά

φυσικά δίκαια του ανθρώπου, οι κατακτηθείσες στην πορεία του ανθρωπίνου γένους ατομικές, πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες.

Είναι προϊόν των κοινωνικών αγώνων του ανθρώπου για μια

αξιοπρεπή ζωή χωρίς φόβο και στέρηση και έχουν ως στόχο την επιβολή των αντίστοιχων υποχρεώσεων στους ισχυρούς. Υπήρξαν και είναι αποτέλεσμα των διαρκών διεκδικήσεων του ανθρώπου

Page 53: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

53

μέσα από τις μεγάλες εξεγέρσεις και τις ειρηνικές επαναστάσεις για μια ανθρώπινη ζωή.

Διάκριση Δικαιωμάτων

1η γενιά: ατομικά και πολιτικά Είναι απόρροια του

Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης, καθορίζουν την προστασία του ατόμου-πολίτη και περιορίζουν την εξουσία των

ισχυρών και του κράτους (π.χ. το δικαίωμα στη ζωή, ελευθερία, ισότητα, το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι).

2η γενιά: οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά Είναι αποτέλεσμα των μεγάλων κοινωνικών επαναστάσεων του εικοστού

αιώνα και αντίβαρο στην ανθρώπινη εκμετάλλευση που συντελέστηκε με τη βιομηχανική επανάσταση, προστατεύουν τον

άνθρωπο από τη στέρηση και καθορίζουν ένα κράτος πρόνοιας και δικαίου απέναντι σε κάθε κοινωνική ομάδα (π.χ. το δικαίωμα στην παιδεία, την εργασία, η εξασφάλιση ενός επαρκούς βιοτικού επιπέδου).

3η γενιά: τα δικαιώματα στο ανθρώπινο περιβάλλον Ρυθμίζουν τα δικαιώματα του ανθρώπου μέσα από την προσφάτως

διαμορφωθείσα πραγματικότητα της παγκοσμιοποίησης, της τεχνολογικής εξέλιξης, της βιοϊατρικής και των νέων θεσμών και αναγκών για περαιτέρω προστασία του ανθρώπου μπροστά στις νέες εξελίξεις.

Όλα αυτά τα δικαιώματα αποτελούν τον πυρήνα της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (10 Δεκεμβρίου

1948), τον καταστατικό χάρτη του Ο.Η.Ε., και προστατεύονται από τους διεθνείς οργανισμούς και τις ανάλογες νομοθεσίες.

Η σημασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

• Θεωρούνται ζωτικά για την ευημερία και την ευτυχία κάθε ανθρώπου και διασφαλίζουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

• Είναι παγκόσμια και αδιαίρετα. Όλοι οι άνθρωποι θα πρέπει να

απολαμβάνουν όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα, οποιαδήποτε στιγμή, σε οποιαδήποτε γωνιά της γης και κανένα δικαίωμα δε

θεωρείται σημαντικότερο από κάποιο άλλο. Με αυτόν τον τρόπο, διαμορφώνεται ένα διεθνές πλαίσιο προστασίας και σεβασμού του ανθρώπου με μοναδικό κριτήριο την ανθρώπινη ιδιότητά του.

• Μέσω του Ο.Η.Ε. τα ανθρώπινα δικαιώματα κατοχυρώνονται ως

παγκόσμια αξία, η προστασία τους ανατίθεται στη διεθνή κοινότητα, στην οποία λογοδοτούν όλα τα κράτη, και παύουν να

Page 54: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

54

αποτελούν εσωτερική υπόθεση κάθε κράτους και κάθε κυβέρνησης. Παράλληλα, ο Ο.Η.Ε. αναγορεύεται παγκόσμιος

θεσμικός προστάτης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η Οικουμενική Διακήρυξη καθίσταται «μήτρα» για την κυοφορία του

διεθνούς νομοθετικού πλέγματος, από όπου πηγάζουν όλα τα συντάγματα και οι νομοθεσίες.

• Θεμελιώνουν την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, την ισότητα και την ειρήνη σε παγκόσμιο επίπεδο και, γενικότερα, προάγουν τον πολιτισμό.

• Διασφαλίζουν την έννομη τάξη, προασπίζουν την κοινωνική ευρυθμία και προσφέρουν αίσθημα ασφάλειας και υγιές κίνητρο στους πολίτες του κόσμου για πρόοδο και πολιτισμό.

• Κατοχυρώνουν το σεβασμό για κάθε ανθρώπινο πλάσμα και καταπολεμούν τις διακρίσεις, την ανισότητα, την αναξιοκρατία, το φόβο και τη στέρηση.

• Λυτρώνουν τον κόσμο από τον τρόμο, την αθλιότητα και τη βαρβαρότητα και δημιουργούν ένα διεθνές καθεστώς δικαίου.

Καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

α. Φαινόμενα καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

• Η απαξίωση της ανθρώπινης ζωής (θύματα από εμφύλιες συρράξεις και πολέμους, η θανατική ποινή, οι εξωδικαστικές

εκτελέσεις, οι γενοκτονίες και οι εθνοκαθάρσεις, η παιδική θνησιμότητα, οι θάνατοι από πείνα, η έλλειψη πόσιμου νερού ή ασθένειες στον Τρίτο Κόσμο ).

• Η στέρηση βασικών δικαιωμάτων από ομάδες πληθυσμού και ο

κοινωνικός αποκλεισμός τους. Εξαιτίας της άνισης κατανομής του χρήματος, της ελλιπούς μόρφωσης και της απουσίας κρατικών

δικτύων υποστήριξης, υπάρχει μερίδα του πληθυσμού που είναι κοινωνικά αποκλεισμένη, αφού στερείται τα βασικά αγαθά - ανάπηροι, αποφυλακισμένοι, τοξικομανείς, φυλετικές ή θρησκευτικές μειονότητες, μακροχρόνια άνεργοι.

• Οι διακρίσεις εις βάρος ατόμων για τις πεποιθήσεις τους, την εθνική τους προέλευση, τη γλώσσα, τη θρησκεία τους, το χρώμα

τους ή το φύλο τους (κοινωνικός ρατσισμός, υποβαθμισμένη θέση της γυναίκας, περιθωριοποί- ηση μειονοτήτων).

• Οι πρόσφυγες, οι οικονομικοί μετανάστες και η άθλια περιπλάνησή τους σε όλο τον πλανήτη. Μετά την κατάρρευση του

Page 55: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

55

υπαρκτού σοσιαλισμού στην Ανατολική Ευρώπη, υφίστανται οικονομική εκμετάλλευση, βιώνουν την καχυποψία και την

περιθωριοποίηση από τους ντόπιους, ζουν σε άσχημες συνθήκες, υφίστανται θρησκευτική καταπίεση, έχουν ελάχιστες εκπαιδευτικές ευκαιρίες.

• Το χαμηλό βιοτικό επίπεδο, που διογκώνει τη φτώχεια και την

πείνα (κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, τις οποίες οι οικονομικά ισχυρές χώρες εκμεταλλεύονται προωθώντας με κάθε

μέσο τα προϊόντα τους στις αγορές τους και από την άλλη αγοράζοντας σε πολύ χαμηλές τιμές τα τρόφιμα και τις πρώτες ύλες που αυτές παράγουν). Οι χώρες αυτές συχνά κυβερνιούνται

από δικτατορικά καθεστώτα, πολλά από τα οποία είναι διεφθαρμένα. Και εκεί, όμως, όπου υπάρχουν δημοκρατικά

καθεστώτα, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις στις οποίες η διαφθορά και τα σκάνδαλα των πολιτικών και η κακή διαχείριση των εθνικών πόρων -αλλά και των πόρων που έρχονται από το εξωτερικό- διαιωνίζουν τις πληγές τους.

• Τα βασανιστήρια, η κακομεταχείριση, οι κρατήσεις και η φυλάκιση χωρίς δίκη ή με ανέντιμες δίκες, οι διώξεις αντιφρονούντων.

• Η καταπάτηση και αφαίρεση πολιτικών και κοινωνικών ελευθεριών με διάφορα προσχήματα. Για παράδειγμα, η διογκούμενη βία και εγκληματικότητα προκαλεί φόβο και

ανασφάλεια στους πολίτες που ανέχονται την περιστολή των δικαιωμάτων τους και αποδέχονται την αστυνόμευση, τις

υπερεξουσίες των διωκτικών μηχανισμών, τις κάμερες παρακολούθησης ή ακόμη και νόμους που περιστέλλουν τα δικαιώματα.

• Η εργασιακή εκμετάλλευση, που οδηγεί σε σύγχρονες μορφές δουλείας.

• Η σεξουαλική εκμετάλλευση και η πορνεία.

• Η απάνθρωπη εκμετάλλευση των παιδιών (παιδική εργασία, παιδική πορνεία λόγω φτώχειας και απουσίας νομοθετικού πλαισίου προστασίας, στρατολό- γηση παιδιών σε πολέμους).

• Η στέρηση του βασικού δικαιώματος του ανθρώπου να ζει σε ένα καθαρό φυσικό περιβάλλον (ως συνέπεια του οικολογικού αδιεξόδου από την κατασπατάληση των φυσικών πόρων, τις

μεταλλαγμένες τροφές, εξαιτίας ποικίλων οικονομικών συμφερόντων).

• Η παραβίαση της ιδιωτικής ζωής. Με τη βοήθεια της

τεχνολογίας, γίνονται προσβάσιμα σε τρίτους στοιχεία προσωπικά,

Page 56: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

56

όπως οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, οι συναλλαγές, οι μετακινήσεις, η κατάσταση της υγείας και αποθηκεύονται σε

βάσεις δεδομένων επιχειρήσεων, τραπεζών, αεροπορικών εταιρειών.

• Η προσβολή της προσωπικότητας τόσο των απλών ανθρώπων

(εμπορευματοποίηση του ανθρώπινου πόνου, εκμετάλλευση μιας ανάγκης, του χαμηλού πνευματικού επιπέδου, της συμπλεγματικής συμπεριφοράς, της επιθυμίας για εφήμερη

δημοσιότητα και αναγνωρισιμότητα- κυρίως μέσα από εκπομπές τύπου ριάλιτι) όσο και των δημοσίων ή «επώνυμων» προσώπων (διαπόμπευση υπολήψεων με σκοπό την τηλεθέαση).

• Η υπονόμευση της πνευματικής ελευθερίας από ελεγχόμενα

Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (κατευθυνόμενη και μονομερής ενημέρωση, που συντελεί στον αποπροσανατολισμό και χειραγώγηση της κοινής γνώμης).

* Είναι ευνόητο πως οι παραβιάσεις αυτές αφορούν τόσο τον «πολιτισμένο» δυτικό κόσμο όσο και – σε μεγαλύτερο, βέβαια, βαθμό - τον αναπτυσσόμενο Τρίτο Κόσμο.

β. Αίτια παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

• Η υποκριτική πολιτική των κρατών – ιδίως των ισχυρών - που «κόπτονται» για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε κάποιες περιοχές και την ίδια στιγμή αδιαφορούν για άλλα εγκλήματα, επειδή έτσι επιτάσσουν τα πολιτικά τους συμφέροντα.

• Οι συγκρούσεις μεταξύ κρατών για πολιτικούς, οικονομικούς, φυλετικούς και θρησκευτικούς λόγους.

• Η επικράτηση ολοκληρωτικών καθεστώτων και αυταρχικών

πολιτικών, που δε διστάζουν να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο για να διατηρηθούν στην εξουσία.

• Τα συμφέροντα των μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών που επιβάλλουν συγκεκριμένες πολιτικές ή ακόμη και καθεστώτα, προκειμένου να ικανοποιήσουν τα οικονομικά σχέδιά τους.

• Η προτεραιότητα που δίνουν πολλές κυβερνήσεις σε άλλες ιδεολογίες, όπως το κυρίαρχο θρησκευτικό «πιστεύω» ενός έθνους,

το «εθνικό συμφέρον», οι τοπικές και πολιτιστικές παραδόσεις, απέναντι στα ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν είναι, μάλιστα, λίγες οι φωνές διανοουμένων που θεωρούν τα ανθρώπινα δικαιώματα

έννοια ξενόφερτη, ισοπεδωτική και κατώτερη μπροστά στα υπέρτερα «ιερά και όσια της φυλής».

Page 57: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

57

• Η πρακτική των αναπτυσσόμενων κρατών, που - στο όνομα μιας αβέβαιης οικονομικής ανάπτυξης – καταλύουν ατομικές και

πολιτικές ελευθερίες, θεωρώντας πολυτέλεια τα δικαιώματα αυτά μπροστά στο φάσμα της φτώχειας και νομιμοποιούν με αυτόν τον τρόπο τα εγκλήματά τους.

• Το σκληρό πνεύμα ανταγωνισμού, που έχει επικρατήσει και

επιφέρει κοινωνικές ανισότητες και αδικίες, οι οποίες θεωρούνται φυσιολογικές στο πλαίσιο του νέου «νόμου της ζούγκλας», αυτόν της ασύδοτης ελεύθερης οικονομίας.

• Η καταλήστευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών του Τρίτου Κόσμου και η εκμετάλλευση του ανθρώπινου δυναμικού τους για φτηνά εργατικά χέρια.

• Ο αναλφαβητισμός, η ελλιπής παιδεία και η καλλιέργεια κλίματος ξενοφοβίας, εθνικισμού, προκαταλήψεων και ρατσισμού απέναντι στο διαφορετικό.

• Ο προπαγανδιστικός ρόλος των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης που

αναπαράγουν με κάθε τρόπο τα καθιερωμένα στερεότυπα και δε διαφωτίζουν ούτε ενεργοποιούν τους πολίτες, αφυπνίζοντας συνειδήσεις ή εγκαλώντας τους υπευθύνους.

• Η έξαρση του πνεύματος διακρίσεων κατά συγκεκριμένων ομάδων ή φυλών.

• Η αδιαφορία και η παθητική στάση πολλών πολιτών, που κλείνονται στο περίβλημα του ατομικού ευδαιμονισμού και δεν αντιδρούν αλλά σωπαίνουν.

• Η δυσλειτουργία των κοινωνικών θεσμών και των φορέων κοινωνικοποίησης.

γ. Προτάσεις αντιμετώπισης

• Αναβάθμιση και σεβασμός του ρόλου των διεθνών οργανισμών και, κυρίως, του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.

• Πάταξη του «δικαίου του ισχυρού» και αυστηρή διασφάλιση της κοινωνικής και διεθνούς νομιμότητας, της διαφάνειας και της αξιοκρατίας.

• Καταδίκη των πολεμικών και τρομοκρατικών ενεργειών, από όπου και αν προέρχονται.

Page 58: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

58

• Γεφύρωση του χάσματος ανάμεσα στους φτωχούς και τους πλούσιους, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.

• Διαγραφή των χρεών του Τρίτου Κόσμου και διαμόρφωση μιας

κοινής πολιτικής πρόνοιας, δικαίου και σεβασμού στο περιβάλλον από τις πλούσιες χώρες του πλανήτη.

• Σεβασμός στη διαφορετικότητα και την πολυπολιτισμικότητα.

• Άρθρωση δημόσιου ανθρωπιστικού λόγου από τους διανοουμένους.

• Ανθρωπιστική, ηθικοπλαστική παιδεία.

• Αφύπνιση των πολιτών από τα ΜΜΕ.

• Ατομική και πολιτική συνειδητοποίηση και δραστηριοποίηση, ενεργοποίηση της «κοινωνίας των πολιτών».

• Σχηματισμός ομάδων πίεσης σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, εθελοντισμός.

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών

α. Ίδρυση - σκοπός

Στις 26 Ιουνίου 1945, 52 κράτη υπέγραψαν τον καταστατικό χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, που άρχισε να ισχύει στις 24

Οκτωβρίου του 1945. Ο Ο.Η.Ε. είναι διεθνής οργανισμός, παγκόσμιος και γενικός, διότι καλύπτει όλα σχεδόν τα κράτη του σύγχρονου κόσμου, και με πλαίσιο τις ειρηνικές σχέσεις μεταξύ των κρατών επιδιώκει:

• τη διαχείριση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας,

• την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων ανάμεσα στα έθνη,

• τη διεθνή συνεργασία, με τις εξειδικευμένες οργανώσεις του (π.χ., U.N.E.S.C.O. U.N.I.C.E.F., Επιτροπή του Ο.Η.Ε. για τα

Ναρκωτικά κ.τ.λ.), για τη λύση προβλημάτων που απασχολούν ολόκληρο το σύγχρονο κόσμο, π.χ. οικονομικά, κοινωνικά, πολιτιστικά κ.ά. θέματα.

• Την εποχή πριν τη σύσταση του Ο.Η.Ε. πρακτικά ίσχυε το δίκαιο

του ισχυρότερου όταν ανώτατη αρχή ήταν το κυρίαρχο κράτος, το οποίο μόνο του αποφάσιζε αν κάποιο άλλο κράτος παραβίαζε το

Page 59: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

59

διεθνές δίκαιο και μόνο του επέβαλε κυρώσεις, στις περισσότερες περιπτώσεις πόλεμο.

• Με τη διακήρυξη προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις

10 Δεκεμβρίου 1948 δημιουργείται μια νέα παγκόσμια πραγματικότητα, αφού για πρώτη φορά η προστασία των

ανθρώπινων δικαιωμάτων ανατίθεται σε εξωκρατική οντότητα στην οποία εκχωρούνται εθνικά δικαιώματα. Για πρώτη φορά, επίσης, καθιερώνεται θεσμικά ένας εξωκρατικός εγγυητής των

πανανθρώπινων δικαιωμάτων (βλ. και σχολικό βιβλίο ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ σελ. 39)

• Η Οικουμενική Διακήρυξη Προστασίας των Ανθρωπίνων

Δικαιωμάτων έχει 30 άρθρα που κατοχυρώνουν βασικά δικαιώματα (ζωής, ελευθερίας και προσωπικής ασφάλειας, μόρφωσης, ελευθερίας σκέψης, συνείδησης και θρησκείας,

ελευθερίας γνώμης και έκφρασης, εργασίας, αίτησης ασύλου σε περίπτωση δίωξής του, όχι ποινικής).

β. Ο ρόλος του Ο.Η.Ε.

Προσφορά

• Συντείνει στην ειρήνη και τη συναδέλφωση των λαών.

• Αναπτύσσει δραστηριότητα για την επίλυση των οικουμενικών προβλημάτων.

• Κατοχυρώνει τα δικαιώματα και ασκεί πιέσεις για την προστασία τους.

• Συναποφασίζει και επεμβαίνει δυναμικά σε περιπτώσεις παραβιάσεων.

• Προνοεί για το μέλλον του πλανήτη.

• Συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη των κοινωνιών, ενδιαφέρεται για το βιοτικό επίπεδο των υποβαθμισμένων περιοχών, την εξάλειψη της φτώχειας, της πείνας και του αναλφαβητισμού.

• Διασφαλίζει τα δικαιώματα των μειονοτήτων και λαμβάνει μέτρα προστασίας για τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες.

• Δικάζει περιπτώσεις εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας.

Page 60: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

60

Αδυναμίες

• Εξαρτάται πολιτικά και οικονομικά και δεν μπορεί να ασκήσει αδέσμευτος το έργο του.

• Έχει γενικό εποπτικό ρόλο και όχι άμεσα ενεργητικό.

• Αδυνατεί να καταπολεμήσει εσωτερικές αντιπαραθέσεις στους

κόλπους του και δεν μπορεί να άρει προλήψεις, δεισιδαιμονίες και μακροχρόνια διαμορφωμένες ηθικές και ιδεολογικές θέσεις των μελών του.

• Πολιτικολογεί και διαμορφώνει δυτικοκεντρικές πολιτικές, ασκώντας συχνά έναν πολιτιστικό και πολιτικό ηγεμονισμό.

• Δεν έχει ουσιαστική δύναμη μέσα στις κοινωνίες και δεν μπορεί να υπερβεί την πολιτική αδιαλλαξία των κυβερνήσεων.

γ. «Ο Ο.Η.Ε. εκφράζει μόνο τις δυτικές κοινωνίες, προωθεί τον πολιτιστικό επεκτατισμό της Δύσης και απειλεί την πολιτιστική ιδιαιτερότητα της Ανατολής ή διασφαλίζει την πολυπολιτισμική ποικιλία;».

Είναι βέβαιο πως οι κοινωνίες που πρωτοστάτησαν στην Οικουμενική Διακήρυξη στηρίχθηκαν σε μια δυτικοευρωπαϊκή

αντίληψη, επηρεασμένες από τα κλασικά ιδεώδη, τη χριστιανική ιδεολογία και τις αρχές του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Επομένως, θέσπισαν ελευθερίες που αντιστοιχούν σε αυτόν τον τρόπο θέασης του ανθρώπου και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Αντίθετα, άλλες κοινωνίες και κουλτούρες ίσως βιώνουν, μέσω αυτού του ηθικού τρόπου σκέψης, έναν πολιτιστικό επεκτατισμό,

αφού τα δυτικά ιδανικά αναγορεύονται σε οικουμενικά ιδεώδη, παραγκωνίζοντας συχνά τις δικές τους εγχώριες αξίες. Έτσι, θεωρούν ότι βιώνουν μια νέα μορφή αποικιοκρατίας υπό το

μανδύα μιας πανανθρώπινης ηθικής. Πιο συγκεκριμένα, πολλές ανατολικές κοινωνίες και αφρικανικά κράτη νιώθουν ότι υφίστανται ένα βιασμό της πολιτιστικής ιδιαιτερότητάς τους.

Αυτό συμβαίνει, γιατί πολλά δικαιώματα που θεωρούνται

αυτονόητα στις «πολιτισμένες» δυτικές κοινωνίες, σε άλλες χώρες του πλανήτη εκλαμβάνονται ως παρέκκλιση από κάποιον άγραφο

ηθικό νόμο που επικρατούσε ως τότε. Για παράδειγμα, η γυναίκα έχει άλλη θέση στις μουσουλμανικές κοινωνίες και για αυτό η ισότητα των δύο φύλων σε αυτές τις κοινωνίες είναι αδιανόητη και απρεπής.

Όμως, δεν πρέπει να μας διαφεύγει πως ο άνθρωπος ζει, βέβαια, και αναπτύσσεται ως είδος με ποικίλα κοινωνικά ή πολιτισμικά

Page 61: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

61

δεδομένα, αλλά έχει απαράλλαχτα και αναφαίρετα φυσικά δίκαια. Ως εκ τούτου, ο καταστατικός χάρτης του Ο.Η.Ε., που

προασπίζεται κάθε ανθρώπινο ον, καταρτίστηκε με βάση μια κοσμοαντίληψη που θεμελιώνει τα δικαιώματα ως πανανθρώπινα

ιδανικά και, παράλληλα, λαμβάνει υπόψη του τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες μέσα στην κοινή τράπεζα του ηθικού πολυπολιτισμού.

Η παραβίαση των δικαιωμάτων του παιδιού

α. Τι ορίζει η Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού

-Άρθρο 19 : Κάθε παιδί πρέπει να προστατεύεται από τη βία και την κακοποίηση.

-Άρθρο 32 : Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να προστατεύεται από οικονομική εκμετάλλευση και εργασία σε μέρη ή συνθήκες που καταστρέφει την υγεία του ή παρενοχλεί την εκπαίδευσή του.

-Άρθρο 34 : Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να προστατεύεται από σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση.

-Άρθρο 38 : Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα στην προστασία κατά τη

διάρκεια πολέμου και παιδιά κάτω των 15 ετών δεν πρέπει να λαμβάνουν μέρος σε ένοπλες συρράξεις.

β. Τι συμβαίνει στην εποχή μας- η παιδική εκμετάλλευση

• Παιδιά θύματα του λεγόμενου «trafficking»: Με τον όρο αυτό νοείται η μετακίνηση ενός παιδιού με σκοπό την εκμετάλλευση

διά της βίας και της πλάνης. Επηρεάζει κυρίως τα φτωχότερα παιδιά και οικογένειες. Η χρήση παιδιών ως εμπορικού

αντικειμένου για εργασία ή σεξ είναι μια κερδοφόρα διεθνής επιχείρηση. Σε όλο τον κόσμο υπολογίζεται ότι 1,2 εκατομμύρια παιδιά είναι θύματα διακίνησης κάθε χρόνο. Σε μερικές

περιπτώσεις τα παιδιά απάγονται ή κλέβονται, πιο συχνά όμως η ιστορία ξεκινά με ψεύτικες υποσχέσεις. Οι έμποροι υπόσχονται στα νεαρά θύματά τους, κορίτσια των 12 χρόνων, μια καλύτερη

ζωή σε άλλη χώρα. Οι γονείς, που επιθυμούν κάτι καλύτερο για τα παιδιά τους, εξαπατώνται με την ελπίδα μιας αξιοπρεπούς εργασίας και καλύτερης εκπαίδευσης.

• Παιδιά θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης: Σχεδόν 1 εκατομμύριο παιδιά (κυρίως κορίτσια, αλλά και σημαντικός αριθμός αγοριών) πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης κάθε χρόνο από

την -πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων- σεξουαλική βιομηχανία. Η εμπορική σεξουαλική εκμετάλλευση των παιδιών τροφοδοτείται

από την τοπική ζήτηση, με το σεξουαλικό τουρισμό να αποτελεί μόνο ένα μικρό μέρος του προβλήματος. Όμως, το διαδίκτυο έχει

Page 62: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

62

τη δυνατότητα να προωθεί το σεξουαλικό τουρισμό και την παιδική πορνογραφία σε όλο τον κόσμο και αυτό συνιστά αιτία ανησυχίας.

• Παιδιά σε εξαναγκαστική εργασία ή δουλεία: Σύμφωνα με τη

Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO), 246 εκατομμύρια παιδιά πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης σε διάφορες μορφές παιδικής

εργασίας. Τα 180 περίπου εκατομμύρια από αυτά εργάζονται σε επιβλαβείς ή επικίνδυνες εργασίες, όπως ορυχεία και εργοστάσια, ή εκτίθενται σε επικίνδυνες ουσίες, όπως χημικά και γεωργικά

εντομοκτόνα. Σχεδόν τα 5,7 εκατομμύρια από αυτά τα παιδιά εργάζονται σε ιδιαίτερα αποτρόπαιες συνθήκες, όπως η δουλεία και η εξαναγκαστική εργασία.

• Παιδιά-στρατιώτες: Στην Ανατολή, 300 χιλιάδες παιδιά

εμπλέκονται άμεσα σε ένοπλες συρράξεις. Ακόμη πιο τραγική είναι η κατάσταση στις χώρες της Αφρικής. Τα παιδιά

στρατεύονται από φονταμενταλιστικές οργανώσεις ή στρατολογούνται με τη βία από τοπικές αντάρτικες παραστρατιωτικές ομάδες, εκπαιδεύονται, εξοπλίζονται και

μετατρέπονται, παρά τη μικρή τους ηλικία, σε μαχητές, που αναλαμβάνουν και αποστολές θανάτου.

• Παιδιά και ενδοοικογενειακή βία: Πλήττει ιδίως τις δυτικές

κοινωνίες, όπου γονείς ξεσπούν στα παιδιά τους κακοποιώντας τα. Τα παιδικά τραύματα αποτελούν αφετηρία για την εμφάνιση αποκλίνουσας συμπεριφοράς κατά τη διάρκεια της ενηλικίωσής τους.

γ. Αιτίες της εκμετάλλευσης των παιδιών

• Το ίδιο το οικογενειακό περιβάλλον: Άνεργοι εξαθλιωμένοι γονείς, απαξιωμένοι κοινωνικά και επαγγελματικά εξωθούν τα παιδιά τους σε εργασία ή τα κακοποιούν.

• Το οργανωμένο έγκλημα: Εγκληματικές συμμορίες –τοπικές ή διεθνείς- ακολουθώντας τη λογική του κέρδους δε διστάζουν να χρησιμοποιήσουν τα παιδιά, που άλλωστε συγκινούν, για να αποκτήσουν "εύκολο χρήμα".

• Η έλλειψη κρατικής κοινωνικής πρόνοιας για το παιδί, κυρίως σε αναπτυσσόμενα κράτη.

• Οι παραδοσιακές αντιλήψεις – σε κάποιες κοινωνίες- και το

έντονο βιοποριστικό πρόβλημα που καθιστούν αποδεκτή και αναγκαία την παιδική εργασία.

• Το φτηνό εργατικό κόστος των παιδιών , που άλλωστε δε διαμαρτύρονται και δε διεκδικούν.

Page 63: ανθρωπισμός ανθρώπινα δ.-τελικό

63

δ. Τι απαιτείται για την αντιμετώπιση του προβλήματος

• Εκπαίδευση των παιδιών και των γονέων για τους κινδύνους και τα κυκλώματα της εμπορίας παιδιών.

• Εξασφάλιση μόρφωσης και εκπαιδευτικών ευκαιριών για όλα τα παιδιά, κυρίως για όσα ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες.

• Καταπολέμηση της φτώχειας μέσω εισοδηματικών προγραμμάτων για φτωχές οικογένειες, ώστε να καταστούν λιγότερο ευάλωτες.

• Πρόσβαση σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης για παιδιά που έχουν ξεφύγει από την εκμετάλλευση.

• Επανένωση των παιδιών με τις οικογένειές τους.

• Συμβουλευτική και υποστήριξη στα παιδιά - θύματα.

• Λήψη νομικών και πρακτικών μέτρων για να εξαλειφθεί η

διακίνηση παιδιών, η σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών, η εξαναγκαστική εργασία ή δουλεία παιδιών και η χρήση παιδιών ως στρατιωτών.

• Επανένταξη και αποκατάσταση των παιδιών–θυμάτων: τέτοια

παιδιά- θύματα χρειάζονται κατάλληλες υπηρεσίες, για να ξεφύγουν και να επανέλθουν σε ασφαλές περιβάλλον.

Βλ.http://www.alfavita.gr/arthron/%CE%B5%CE%BA%CE%B8

%CE%B5%CF%83%CE%B7-%CF%83%CE%BF%CE%BA-%CF%84%CE%B7%CF%82-unicef-%CE%B5%CE%BD%CE%B1-

%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%AF-%CE%BD%CE%B5%CE%BA%CF%81%CF%8C-

%CE%BA%CE%AC%CE%B8%CE%B5-%CF%80%CE%AD%CE%BD%CF%84%CE%B5-%CE%BB%CE%B5%CF%80%CF%84%CE%AC-

%CE%B5%CE%BE%CE%B1%CE%B9%CF%84%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B2%CE%AF%CE%B1%CF%82