Οι μορφές του υποκειμένου
1. ουσιαστικό Οι εξερευνητές ανακάλυψαν τις νέες χώρες
2. Επίθετο
ουσιαστικοποιημένο
Οι κακοί πάντα τιμωρούνται
3. αντωνυμία Εκείνος είναι ο υπεύθυνος
4. Έναρθρη μετοχή Οι εργαζόμενοι διαμαρτύρονται
5. Άκλιτη λέξη + άρθρο Το «εδώ» είναι επίρρημα
6. Αριθμητικό Δύο λείπουν
7. Πρόταση ή φράση
+άρθρο
Το ότι έχω δίκιο θα αποδειχθεί
8. Αναφορική πρόταση Όποιος βιάζεται σκοντάφτει
9. Δευτερεύουσα πρόταση
χωρίς άρθρο
σε απρόσωπο ρήμα ή
έκφραση
Είναι βέβαιο ότι θα δικαιωθούμε
Πρέπει να αγωνισθείτε
Απαγορεύεται να καπνίζετε σε δημόσιους
χώρους
Απρόσωπα ρήμα Σε γ΄ενικό πρόσωπο έχουν ως υποκείμενο πρόταση που αρχίζει με το να ή με το ότι
Επιτρέπεται Λέγεται Φαίνεται Πρέπει Απαγορεύεται Υποτίθεται Διαδίδεται Πρόκειται συμφέρει Μέλει Μέλλεται Νοιάζει Ενδιαφέρει
Συμβαίνει Λαχαίνει Ταιριάζει Ενδέχεται Ανακοινώνεται Χρειάζεται Αποφασίζεται Μπορεί Ενδέχεται Γίνεται κλπ
Απρόσωπες εκφράσεις • Είναι ή υπάρχει + ουσιαστικό είναι ώρα , είναι ανάγκη, είναι καιρός … • Είναι + επίθετο ή μετοχή στο ουδέτερο: είναι κακό, είναι επόμενο… • Είναι + τροπικό επίρρημα : είναι καλύτερα …
Απαγορεύεται να σταθμεύουμε σε διάβαση πεζών Διαδίδεται ότι θα γίνει πόλεμος Είναι γνωστό ότι ενδιαφέρεσαι γι’ αυτήν Υπάρχει ελπίδα να επικρατήσει η ειρήνη
ΟΡΙΣΤΙΚΗ άρνηση δεν
* πραγματικό : ο μαθητής διαβάζει δυνατό (θα) : αν είχα διαβάσει καλά, θα έγραφα πιθανό (θα) : ο Άκης δεν ήρθε σήμερα σχολείο θα είναι άρρωστος ευχή (ας, να, μακάρι να, είθε να, άμποτε) : μακάρι να μην τον γνώριζα παράκληση : δεν έρχεσαι μαζί μου για ψώνια;
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ (να, ας, όταν, ίσως) άρνηση μην
Ενδεχόμενο : ίσως να διαβάσω το απόγευμα Επιθυμητό : ας γίνω καλά και θα δεις Προτροπή : ας διαβάσουμε τώρα Παραχώρηση : εντάξει, ας διαβάσουμε λίγο Ευχή : να είσαστε καλά Δυνατό : τότε να δεις τι αξίζω Απορία : πότε να περάσω από το μαγαζί; Πιθανό : ίσως να πάω σινεμά το απόγευμα Προσταγή – απαγόρευση : να προσέχεις τα λόγια σου
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ δεν έχει άρνηση (την αντικαθιστά η υποτακτική : μη γράφεις)
Προσταγή : έλα αμέσως εδώ Απαγόρευση : μη φωνάζετε δυνατά Προτροπή : μελετάτε πιο πολύ Παράκληση : πάρε με τηλέφωνο σε παρακαλώ Ευχή : γίνε γρήγορα καλά Έντονη ενέργεια : τρίβε τρίβε, το κατάστρεψε το χαλί
Ενεργητική σύνταξη Παθητική σύνταξη
προβάλλεται το υποκείμενο προβάλλεται η ενέργεια, η δράση
Η αστυνομία συνέλαβε τον κλέφτη Ο κλέφτης συνελήφθη από την αστυνομία
* Κατακρίθηκε από τους αντιπάλους του (= ποιητικό αίτιο) Αλλά : Η είδηση μεταδόθηκε από την τηλεόραση (= προσδιορισμός τρόπου) Πολλοί άνθρωποι εκδιώχθηκαν βίαια από τον τόπο τους (= προσδ τόπου)