Διδακτική της Λογοτεχνίαςστη Δημοτική Εκπαίδευση

(γενικά στοιχεία)

Επιμέλεια Μαρία Παπαλεοντίου Φιλόλογος

2

Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) και Λογοτεχνία

Γενικός σκοπός

Να γνωρίσει ο μαθητής και να αγαπήσει ποικίλες μορφές

λογοτεχνικών έργων έτσι ώστε να ευαισθητοποιηθεί και να αποζητά μόνος του τη συντροφιά του καλού

λογοτεχνικού βιβλίου

(Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Αθήνα 2006 httpwwwpi-schoolsgr)

2

Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) και Λογοτεχνία

Γενικός σκοπός

Να γνωρίσει ο μαθητής και να αγαπήσει ποικίλες μορφές

λογοτεχνικών έργων έτσι ώστε να ευαισθητοποιηθεί και να αποζητά μόνος του τη συντροφιά του καλού

λογοτεχνικού βιβλίου

(Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Αθήνα 2006 httpwwwpi-schoolsgr)

3

Ειδικότεροι σκοποί Λογοτεχνία Α΄- Β΄

Η επαφή του παιδιού των δύοπρώτων τάξεων του δημοτικού σχολείου μεκαταξιωμένα από άποψη αισθητική κείμενακυρίως της ελληνικής έντεχνης και λαϊκήςλογοτεχνίας η εξοικείωσή του με το εξωσχολικόβιβλίο και η ενθάρρυνσή του να αναπτύξειτη δημιουργική του φαντασία

4

Ειδικότεροι σκοποί Λογοτεχνία Γ΄- ΣΤ΄

Η σταδιακή εξοικείωση του μαθητή των μεγαλύτερων τάξεων με την εθνική αλλά και την παγκόσμια λογοτεχνία καθώς και

με πιο επεξεργασμένες και διευρυμένες δυνατότητες της γλώσσας

5

ΔΕΠΠΣ και Λογοτεχνία - βασική φιλοσοφία

Μερική αποσύνδεση της διδασκαλίαςλογοτεχνικών κειμένων από το γλωσσικό μάθημα

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων με το διακείμενοκαι το περικείμενό τους καθώς και μελέτηστοιχείων μορφής και δομής

Διαθεματική προσέγγιση ndash σύνδεση Λογοτεχνίαςμε άλλα γνωστικά αντικείμενα (κυρίως με ΤέχνηΜουσική Θέατρο)

Σύνδεση Λογοτεχνίας με παιγνιώδειςδραστηριότητες φιλαναγνωσίας και μεκαλλιέργεια συναισθημάτων

6

Ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων

Το δελφίνι ndash Α΄ amp Β΄ Δημοτικού ΟΕΔΒ Αθήνα 2006

Στο σκολειό του κόσμου ndash Γ΄amp Δ΄ Δημοτικού ΟΕΔΒΑθήνα 2006

Με λογισμό και μ΄ όνειρο ndash Ε΄ amp ΣΤ΄ ΔημοτικούΟΕΔΒ Αθήνα 2001

Κυπριακό Ανθολόγιο Α΄ amp Β΄ Δημοτικού ΥΑΠΛευκωσία 1998

Κυπριακό Ανθολόγιο Μέρος Α΄ Γ΄amp Δ΄ ΔημοτικούΥΑΠ Λευκωσία 1990

Κυπριακό Ανθολόγιο Μέρος Β΄ Ε΄amp ΣΤ΄Δημοτικού ΥΑΠ Λευκωσία 1989

7

Ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων - ΟΕΔΒ

8

Ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων

Επιλογή κειμένων και θεμάτων με βάση ορισμένες έννοιες και αξίες όπως

η αγάπη

η οικογένεια

η γλώσσα

το εθνικό αυτοσυναίσθημα

η ορθόδοξη χριστιανική παράδοση

η αποδοχή της ετερότητας

η παγκοσμιότητα και διάρκεια του ελληνισμού κυρίως όμως οι σημερινές δυνατότητές του

9

Περιεχόμενο ανθολογίων

Κείμενα από όλο το χρονικό και γεωγραφικό φάςμα τθσελλθνικισ δθμιουργίασ με εςτίαςθ κυρίωσ ςτθ νεότερθκαι ςφγχρονθ

Δείγματα λογοτεχνίασ γειτονικϊν πολιτιςμϊν Ποιιματα κατά προτίμθςθ ζμμετρα ομοιοκατάλθκτα

και ρυκμικά ιδίωσ για τισ κατϊτερεσ τάξεισ Συνδυαςμόσ τθσ αιςκθτικισ του λόγου με τθν καλαίςκθτθ

εμφάνιςθ του βιβλίου (πλαιςίωςθ κειμζνου από ανάλογαζργα εικαςτικϊν τεχνϊν φωτογραφίεσ πλαγιότιτλουσκά όπου αυτό φαίνεται επιβεβλθμζνο)

Καινοτομία ςυνοδεφονται από δραςτθριότθτεσ πουαναβακμίηουν τθ Λογοτεχνία

10

Η Λογοτεχνία ως επικοινωνία

Μήνςμα κείμενο

Πομπόρ ζςγγπαθέαρΚοινά αποθέμαηα

πομπού - δέκηη Γέκηης αναγνώζηης

11

Η Λογοτεχνία ως τέχνη του λόγου

Η λογοτεχνία συνίσταται από τον έντεχνο λόγοτη λογοτεχνικότητα την ιδιόμορφη χρήση τουλόγου

Τη λογοτεχνικότητα και το λογοτεχνικό ύφος ενγένει συνιστά η ποιητική laquoγραμματικήraquo ηαπόκλιση από τις νόρμες η συγκινησιακή χρήσητης γλώσσας οι ιδιαίτερες λεκτικές καιυφολογικές επιλογές ενός συγγραφέα πουκαταξιώνουν ένα έργο ως λογοτεχνικό και τοδιακρίνουν από ένα λογοτεχνίζον

12

Λογοηεχνικά είδη

ΛΟΓΟ

ΠΟΘΗΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΘΑ ΘΕΑΣΡΟ

13

Αφετηριακζσ προχποθζςεισ για διδλία τησ Λογοτεχνίασ

Εξοικείωςθ των διδαςκόντων με λογοτεχνικά κείμενακαι άςκθςθ τθσ ευαιςκθςίασ και τθσ κρίςθσ τουσ

Ενθμζρωςθ των διδαςκόντων ςχετικά με βαςικάηθτιματα Θεωρίασ τθσ Λογοτεχνίασ με τθν Ιςτορία τθσΝΕ Λογοτεχνίασ και βαςικοφσ ςτακμοφσ

Πίςτθ ςτθ μορφωτικι αξία των λογοτεχνθμάτων

Αποφυγι τυποποίθςθσ ςτθ μζκοδο και πορείαδιδαςκαλίασ

Επιλογι προςζγγιςθσ ανάλογα με το κείμενο τουσμακθτζσ το διδακτικό χρόνο τισ εμπειρίεσ τουδιδάςκοντοσ κτλ

14

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Η Λογοτεχνία ςυνιςτά ζντεχνο λόγο και ωσ εκ τοφτουχρειάηεται να ςυνεξετάηεται το laquoτιraquo λζγεται μαηί με τοlaquoπϊσraquo λζγεται κάτι

Η διδαςκαλία τθσ Λογοτεχνίασ δεν υπθρετεί ςτενάγλωςςικοφσ ςτόχουσ οφτε προβάλλει αυςτθρά γλωςςικάπρότυπα

Η Λογοτεχνία ωσ μορφωτικό αγακό αποςκοπεί κυρίωσ ςτθδιαμόρφωςθ ςτάςεων και ςτθν καλλιζργεια αξιϊν και όχιτόςο ςτθν παροχι γνϊςεων

Ο διδάςκων είναι διαμεςολαβθτισ ςτθ ςυνάντθςθ κειμζνουndash μακθτι και όχι αυκεντία

Η ερμθνεία ενόσ κειμζνου δεν είναι οφτε μία οφτε οριςτικιΟ μακθτισ-αναγνϊςτθσ παροτρφνεται να εκφράηεται χωρίστο φόβο του λάκουσ

15

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Αναηιτθςθ ςτοιχείων με βάςθ το κείμενο το οποίοεμπεριζχει τα κλειδιά και τουσ κϊδικεσ ανάγνωςισ τουκαι όχι αυκαίρετεσ εικαςίεσ

Αποφυγι υπερβολισ και ςχολαςτικότθτασ πουκαταςτρζφουν τθν ατμόςφαιρα του ζργου Νααποφεφγεται θ ςυςςϊρευςθ γραμματολογικϊν καιιςτορικϊν πλθροφοριϊν που βαραίνουν το κείμενο

Αποφυγι διδακτιςμοφ και θκικολογίασ που επιδιϊκειοπωςδιποτε τθν εξαγωγι laquoμθνυμάτωνraquo

Να ακολουκείται μεκοδικι πορεία αναβακμϊν από τοαπλό ςτο ςφνκετο από τθν πρωτοβάκμια πρόςλθψθ τουκειμζνου ςτθν επεξεργαςία και ακολοφκωσ ςτθνεμβάκυνςθ και ερμθνεία των ςυμβόλων

16

Σύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Μεθοδολογία

Διερευνητική ndash ανακαλυπτική

Συνεργατική

Διαθεματική ndash διεπιστημονική

Γενικότερα υιοθετούνται στρατηγικές πουπαραπέμπουν σε ένα πλαίσιοενεργητικής-δημιουργικής μάθησης καιπαράλληλα συνάδουν προς τις σύγχρονεςτάσεις της διδακτικής

17

Ερμηνεία κειμένου

Σχετικά με τηνερμηνεία ενόςκειμένου δόθηκεκατά καιρούςέμφαση στονκαθένα από τουςτρεις όρους λογοτέχνης

κείμενο

αναγνώστης

Κείμενο

Αναγνώζηηρ

Λογοηέσνηρ

18

Οριςμζνεσ επιςημάνςεισ

Ζνα λογοτεχνικό ζργο βεβαίωσ δεν παράγεται εκτόστόπου και χρόνου εριμθν τθσ ιςτορίασ και τουκοινοφ του

Κάκε γενιά ωςτόςο νοθματοδοτεί με το δικό τθστρόπο τα κείμενα και τα φωτίηει με το δικό τθσlaquoφωσraquo

Η ςφγχρονθ αντίλθψθ δίνει ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτορόλο του αναγνϊςτθ Μια ακραία μάλιςτα κζςθπρεςβεφει ότι υπάρχουν τόςεσ ερμθνείεσ όςοι καιαναγνϊςτεσ Όπωσ αναφζρει και ο Γάλλοσ ποιθτισPaul Valery laquoτο νόθμα του ποιιματοσ είναι εκείνοπου του δίνει ο αναγνϊςτθσ τουraquo

19

laquoΑνά-γνωςηraquo Λογοτεχνίασ

laquoΔιάβαηε πεςμζνοσ απάνω ςτο ιερό κείμενοπολεμοφςε ςτθν αρχι με βαρφ ιδρϊτα ναανοίξει τθν κάκε λζξθ για να βρει τθν ουςία Ηκάκε λζξθ ςτθν αρχι του φάνταηε ςαν ζναπετραμφγδαλο κι ζπρεπε να το ςπάςει για ναβρει και να γευτεί το γλυκφτατο καρπό μαςιγά ςιγά με τον καιρό με τθν αγάπθ οιλζξεισ μαλάκωναν αλάφρωναν άνοιγαν μόνεστουσ κάτω από τθ ηεςτι αναπνοιraquo

(Ν Καηαντηάκθσ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

εκδ Καηαντηάκθ Ακινα 2007)

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

4

Ειδικότεροι σκοποί Λογοτεχνία Γ΄- ΣΤ΄

Η σταδιακή εξοικείωση του μαθητή των μεγαλύτερων τάξεων με την εθνική αλλά και την παγκόσμια λογοτεχνία καθώς και

με πιο επεξεργασμένες και διευρυμένες δυνατότητες της γλώσσας

5

ΔΕΠΠΣ και Λογοτεχνία - βασική φιλοσοφία

Μερική αποσύνδεση της διδασκαλίαςλογοτεχνικών κειμένων από το γλωσσικό μάθημα

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων με το διακείμενοκαι το περικείμενό τους καθώς και μελέτηστοιχείων μορφής και δομής

Διαθεματική προσέγγιση ndash σύνδεση Λογοτεχνίαςμε άλλα γνωστικά αντικείμενα (κυρίως με ΤέχνηΜουσική Θέατρο)

Σύνδεση Λογοτεχνίας με παιγνιώδειςδραστηριότητες φιλαναγνωσίας και μεκαλλιέργεια συναισθημάτων

6

Ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων

Το δελφίνι ndash Α΄ amp Β΄ Δημοτικού ΟΕΔΒ Αθήνα 2006

Στο σκολειό του κόσμου ndash Γ΄amp Δ΄ Δημοτικού ΟΕΔΒΑθήνα 2006

Με λογισμό και μ΄ όνειρο ndash Ε΄ amp ΣΤ΄ ΔημοτικούΟΕΔΒ Αθήνα 2001

Κυπριακό Ανθολόγιο Α΄ amp Β΄ Δημοτικού ΥΑΠΛευκωσία 1998

Κυπριακό Ανθολόγιο Μέρος Α΄ Γ΄amp Δ΄ ΔημοτικούΥΑΠ Λευκωσία 1990

Κυπριακό Ανθολόγιο Μέρος Β΄ Ε΄amp ΣΤ΄Δημοτικού ΥΑΠ Λευκωσία 1989

7

Ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων - ΟΕΔΒ

8

Ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων

Επιλογή κειμένων και θεμάτων με βάση ορισμένες έννοιες και αξίες όπως

η αγάπη

η οικογένεια

η γλώσσα

το εθνικό αυτοσυναίσθημα

η ορθόδοξη χριστιανική παράδοση

η αποδοχή της ετερότητας

η παγκοσμιότητα και διάρκεια του ελληνισμού κυρίως όμως οι σημερινές δυνατότητές του

9

Περιεχόμενο ανθολογίων

Κείμενα από όλο το χρονικό και γεωγραφικό φάςμα τθσελλθνικισ δθμιουργίασ με εςτίαςθ κυρίωσ ςτθ νεότερθκαι ςφγχρονθ

Δείγματα λογοτεχνίασ γειτονικϊν πολιτιςμϊν Ποιιματα κατά προτίμθςθ ζμμετρα ομοιοκατάλθκτα

και ρυκμικά ιδίωσ για τισ κατϊτερεσ τάξεισ Συνδυαςμόσ τθσ αιςκθτικισ του λόγου με τθν καλαίςκθτθ

εμφάνιςθ του βιβλίου (πλαιςίωςθ κειμζνου από ανάλογαζργα εικαςτικϊν τεχνϊν φωτογραφίεσ πλαγιότιτλουσκά όπου αυτό φαίνεται επιβεβλθμζνο)

Καινοτομία ςυνοδεφονται από δραςτθριότθτεσ πουαναβακμίηουν τθ Λογοτεχνία

10

Η Λογοτεχνία ως επικοινωνία

Μήνςμα κείμενο

Πομπόρ ζςγγπαθέαρΚοινά αποθέμαηα

πομπού - δέκηη Γέκηης αναγνώζηης

11

Η Λογοτεχνία ως τέχνη του λόγου

Η λογοτεχνία συνίσταται από τον έντεχνο λόγοτη λογοτεχνικότητα την ιδιόμορφη χρήση τουλόγου

Τη λογοτεχνικότητα και το λογοτεχνικό ύφος ενγένει συνιστά η ποιητική laquoγραμματικήraquo ηαπόκλιση από τις νόρμες η συγκινησιακή χρήσητης γλώσσας οι ιδιαίτερες λεκτικές καιυφολογικές επιλογές ενός συγγραφέα πουκαταξιώνουν ένα έργο ως λογοτεχνικό και τοδιακρίνουν από ένα λογοτεχνίζον

12

Λογοηεχνικά είδη

ΛΟΓΟ

ΠΟΘΗΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΘΑ ΘΕΑΣΡΟ

13

Αφετηριακζσ προχποθζςεισ για διδλία τησ Λογοτεχνίασ

Εξοικείωςθ των διδαςκόντων με λογοτεχνικά κείμενακαι άςκθςθ τθσ ευαιςκθςίασ και τθσ κρίςθσ τουσ

Ενθμζρωςθ των διδαςκόντων ςχετικά με βαςικάηθτιματα Θεωρίασ τθσ Λογοτεχνίασ με τθν Ιςτορία τθσΝΕ Λογοτεχνίασ και βαςικοφσ ςτακμοφσ

Πίςτθ ςτθ μορφωτικι αξία των λογοτεχνθμάτων

Αποφυγι τυποποίθςθσ ςτθ μζκοδο και πορείαδιδαςκαλίασ

Επιλογι προςζγγιςθσ ανάλογα με το κείμενο τουσμακθτζσ το διδακτικό χρόνο τισ εμπειρίεσ τουδιδάςκοντοσ κτλ

14

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Η Λογοτεχνία ςυνιςτά ζντεχνο λόγο και ωσ εκ τοφτουχρειάηεται να ςυνεξετάηεται το laquoτιraquo λζγεται μαηί με τοlaquoπϊσraquo λζγεται κάτι

Η διδαςκαλία τθσ Λογοτεχνίασ δεν υπθρετεί ςτενάγλωςςικοφσ ςτόχουσ οφτε προβάλλει αυςτθρά γλωςςικάπρότυπα

Η Λογοτεχνία ωσ μορφωτικό αγακό αποςκοπεί κυρίωσ ςτθδιαμόρφωςθ ςτάςεων και ςτθν καλλιζργεια αξιϊν και όχιτόςο ςτθν παροχι γνϊςεων

Ο διδάςκων είναι διαμεςολαβθτισ ςτθ ςυνάντθςθ κειμζνουndash μακθτι και όχι αυκεντία

Η ερμθνεία ενόσ κειμζνου δεν είναι οφτε μία οφτε οριςτικιΟ μακθτισ-αναγνϊςτθσ παροτρφνεται να εκφράηεται χωρίστο φόβο του λάκουσ

15

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Αναηιτθςθ ςτοιχείων με βάςθ το κείμενο το οποίοεμπεριζχει τα κλειδιά και τουσ κϊδικεσ ανάγνωςισ τουκαι όχι αυκαίρετεσ εικαςίεσ

Αποφυγι υπερβολισ και ςχολαςτικότθτασ πουκαταςτρζφουν τθν ατμόςφαιρα του ζργου Νααποφεφγεται θ ςυςςϊρευςθ γραμματολογικϊν καιιςτορικϊν πλθροφοριϊν που βαραίνουν το κείμενο

Αποφυγι διδακτιςμοφ και θκικολογίασ που επιδιϊκειοπωςδιποτε τθν εξαγωγι laquoμθνυμάτωνraquo

Να ακολουκείται μεκοδικι πορεία αναβακμϊν από τοαπλό ςτο ςφνκετο από τθν πρωτοβάκμια πρόςλθψθ τουκειμζνου ςτθν επεξεργαςία και ακολοφκωσ ςτθνεμβάκυνςθ και ερμθνεία των ςυμβόλων

16

Σύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Μεθοδολογία

Διερευνητική ndash ανακαλυπτική

Συνεργατική

Διαθεματική ndash διεπιστημονική

Γενικότερα υιοθετούνται στρατηγικές πουπαραπέμπουν σε ένα πλαίσιοενεργητικής-δημιουργικής μάθησης καιπαράλληλα συνάδουν προς τις σύγχρονεςτάσεις της διδακτικής

17

Ερμηνεία κειμένου

Σχετικά με τηνερμηνεία ενόςκειμένου δόθηκεκατά καιρούςέμφαση στονκαθένα από τουςτρεις όρους λογοτέχνης

κείμενο

αναγνώστης

Κείμενο

Αναγνώζηηρ

Λογοηέσνηρ

18

Οριςμζνεσ επιςημάνςεισ

Ζνα λογοτεχνικό ζργο βεβαίωσ δεν παράγεται εκτόστόπου και χρόνου εριμθν τθσ ιςτορίασ και τουκοινοφ του

Κάκε γενιά ωςτόςο νοθματοδοτεί με το δικό τθστρόπο τα κείμενα και τα φωτίηει με το δικό τθσlaquoφωσraquo

Η ςφγχρονθ αντίλθψθ δίνει ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτορόλο του αναγνϊςτθ Μια ακραία μάλιςτα κζςθπρεςβεφει ότι υπάρχουν τόςεσ ερμθνείεσ όςοι καιαναγνϊςτεσ Όπωσ αναφζρει και ο Γάλλοσ ποιθτισPaul Valery laquoτο νόθμα του ποιιματοσ είναι εκείνοπου του δίνει ο αναγνϊςτθσ τουraquo

19

laquoΑνά-γνωςηraquo Λογοτεχνίασ

laquoΔιάβαηε πεςμζνοσ απάνω ςτο ιερό κείμενοπολεμοφςε ςτθν αρχι με βαρφ ιδρϊτα ναανοίξει τθν κάκε λζξθ για να βρει τθν ουςία Ηκάκε λζξθ ςτθν αρχι του φάνταηε ςαν ζναπετραμφγδαλο κι ζπρεπε να το ςπάςει για ναβρει και να γευτεί το γλυκφτατο καρπό μαςιγά ςιγά με τον καιρό με τθν αγάπθ οιλζξεισ μαλάκωναν αλάφρωναν άνοιγαν μόνεστουσ κάτω από τθ ηεςτι αναπνοιraquo

(Ν Καηαντηάκθσ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

εκδ Καηαντηάκθ Ακινα 2007)

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

5

ΔΕΠΠΣ και Λογοτεχνία - βασική φιλοσοφία

Μερική αποσύνδεση της διδασκαλίαςλογοτεχνικών κειμένων από το γλωσσικό μάθημα

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων με το διακείμενοκαι το περικείμενό τους καθώς και μελέτηστοιχείων μορφής και δομής

Διαθεματική προσέγγιση ndash σύνδεση Λογοτεχνίαςμε άλλα γνωστικά αντικείμενα (κυρίως με ΤέχνηΜουσική Θέατρο)

Σύνδεση Λογοτεχνίας με παιγνιώδειςδραστηριότητες φιλαναγνωσίας και μεκαλλιέργεια συναισθημάτων

6

Ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων

Το δελφίνι ndash Α΄ amp Β΄ Δημοτικού ΟΕΔΒ Αθήνα 2006

Στο σκολειό του κόσμου ndash Γ΄amp Δ΄ Δημοτικού ΟΕΔΒΑθήνα 2006

Με λογισμό και μ΄ όνειρο ndash Ε΄ amp ΣΤ΄ ΔημοτικούΟΕΔΒ Αθήνα 2001

Κυπριακό Ανθολόγιο Α΄ amp Β΄ Δημοτικού ΥΑΠΛευκωσία 1998

Κυπριακό Ανθολόγιο Μέρος Α΄ Γ΄amp Δ΄ ΔημοτικούΥΑΠ Λευκωσία 1990

Κυπριακό Ανθολόγιο Μέρος Β΄ Ε΄amp ΣΤ΄Δημοτικού ΥΑΠ Λευκωσία 1989

7

Ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων - ΟΕΔΒ

8

Ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων

Επιλογή κειμένων και θεμάτων με βάση ορισμένες έννοιες και αξίες όπως

η αγάπη

η οικογένεια

η γλώσσα

το εθνικό αυτοσυναίσθημα

η ορθόδοξη χριστιανική παράδοση

η αποδοχή της ετερότητας

η παγκοσμιότητα και διάρκεια του ελληνισμού κυρίως όμως οι σημερινές δυνατότητές του

9

Περιεχόμενο ανθολογίων

Κείμενα από όλο το χρονικό και γεωγραφικό φάςμα τθσελλθνικισ δθμιουργίασ με εςτίαςθ κυρίωσ ςτθ νεότερθκαι ςφγχρονθ

Δείγματα λογοτεχνίασ γειτονικϊν πολιτιςμϊν Ποιιματα κατά προτίμθςθ ζμμετρα ομοιοκατάλθκτα

και ρυκμικά ιδίωσ για τισ κατϊτερεσ τάξεισ Συνδυαςμόσ τθσ αιςκθτικισ του λόγου με τθν καλαίςκθτθ

εμφάνιςθ του βιβλίου (πλαιςίωςθ κειμζνου από ανάλογαζργα εικαςτικϊν τεχνϊν φωτογραφίεσ πλαγιότιτλουσκά όπου αυτό φαίνεται επιβεβλθμζνο)

Καινοτομία ςυνοδεφονται από δραςτθριότθτεσ πουαναβακμίηουν τθ Λογοτεχνία

10

Η Λογοτεχνία ως επικοινωνία

Μήνςμα κείμενο

Πομπόρ ζςγγπαθέαρΚοινά αποθέμαηα

πομπού - δέκηη Γέκηης αναγνώζηης

11

Η Λογοτεχνία ως τέχνη του λόγου

Η λογοτεχνία συνίσταται από τον έντεχνο λόγοτη λογοτεχνικότητα την ιδιόμορφη χρήση τουλόγου

Τη λογοτεχνικότητα και το λογοτεχνικό ύφος ενγένει συνιστά η ποιητική laquoγραμματικήraquo ηαπόκλιση από τις νόρμες η συγκινησιακή χρήσητης γλώσσας οι ιδιαίτερες λεκτικές καιυφολογικές επιλογές ενός συγγραφέα πουκαταξιώνουν ένα έργο ως λογοτεχνικό και τοδιακρίνουν από ένα λογοτεχνίζον

12

Λογοηεχνικά είδη

ΛΟΓΟ

ΠΟΘΗΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΘΑ ΘΕΑΣΡΟ

13

Αφετηριακζσ προχποθζςεισ για διδλία τησ Λογοτεχνίασ

Εξοικείωςθ των διδαςκόντων με λογοτεχνικά κείμενακαι άςκθςθ τθσ ευαιςκθςίασ και τθσ κρίςθσ τουσ

Ενθμζρωςθ των διδαςκόντων ςχετικά με βαςικάηθτιματα Θεωρίασ τθσ Λογοτεχνίασ με τθν Ιςτορία τθσΝΕ Λογοτεχνίασ και βαςικοφσ ςτακμοφσ

Πίςτθ ςτθ μορφωτικι αξία των λογοτεχνθμάτων

Αποφυγι τυποποίθςθσ ςτθ μζκοδο και πορείαδιδαςκαλίασ

Επιλογι προςζγγιςθσ ανάλογα με το κείμενο τουσμακθτζσ το διδακτικό χρόνο τισ εμπειρίεσ τουδιδάςκοντοσ κτλ

14

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Η Λογοτεχνία ςυνιςτά ζντεχνο λόγο και ωσ εκ τοφτουχρειάηεται να ςυνεξετάηεται το laquoτιraquo λζγεται μαηί με τοlaquoπϊσraquo λζγεται κάτι

Η διδαςκαλία τθσ Λογοτεχνίασ δεν υπθρετεί ςτενάγλωςςικοφσ ςτόχουσ οφτε προβάλλει αυςτθρά γλωςςικάπρότυπα

Η Λογοτεχνία ωσ μορφωτικό αγακό αποςκοπεί κυρίωσ ςτθδιαμόρφωςθ ςτάςεων και ςτθν καλλιζργεια αξιϊν και όχιτόςο ςτθν παροχι γνϊςεων

Ο διδάςκων είναι διαμεςολαβθτισ ςτθ ςυνάντθςθ κειμζνουndash μακθτι και όχι αυκεντία

Η ερμθνεία ενόσ κειμζνου δεν είναι οφτε μία οφτε οριςτικιΟ μακθτισ-αναγνϊςτθσ παροτρφνεται να εκφράηεται χωρίστο φόβο του λάκουσ

15

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Αναηιτθςθ ςτοιχείων με βάςθ το κείμενο το οποίοεμπεριζχει τα κλειδιά και τουσ κϊδικεσ ανάγνωςισ τουκαι όχι αυκαίρετεσ εικαςίεσ

Αποφυγι υπερβολισ και ςχολαςτικότθτασ πουκαταςτρζφουν τθν ατμόςφαιρα του ζργου Νααποφεφγεται θ ςυςςϊρευςθ γραμματολογικϊν καιιςτορικϊν πλθροφοριϊν που βαραίνουν το κείμενο

Αποφυγι διδακτιςμοφ και θκικολογίασ που επιδιϊκειοπωςδιποτε τθν εξαγωγι laquoμθνυμάτωνraquo

Να ακολουκείται μεκοδικι πορεία αναβακμϊν από τοαπλό ςτο ςφνκετο από τθν πρωτοβάκμια πρόςλθψθ τουκειμζνου ςτθν επεξεργαςία και ακολοφκωσ ςτθνεμβάκυνςθ και ερμθνεία των ςυμβόλων

16

Σύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Μεθοδολογία

Διερευνητική ndash ανακαλυπτική

Συνεργατική

Διαθεματική ndash διεπιστημονική

Γενικότερα υιοθετούνται στρατηγικές πουπαραπέμπουν σε ένα πλαίσιοενεργητικής-δημιουργικής μάθησης καιπαράλληλα συνάδουν προς τις σύγχρονεςτάσεις της διδακτικής

17

Ερμηνεία κειμένου

Σχετικά με τηνερμηνεία ενόςκειμένου δόθηκεκατά καιρούςέμφαση στονκαθένα από τουςτρεις όρους λογοτέχνης

κείμενο

αναγνώστης

Κείμενο

Αναγνώζηηρ

Λογοηέσνηρ

18

Οριςμζνεσ επιςημάνςεισ

Ζνα λογοτεχνικό ζργο βεβαίωσ δεν παράγεται εκτόστόπου και χρόνου εριμθν τθσ ιςτορίασ και τουκοινοφ του

Κάκε γενιά ωςτόςο νοθματοδοτεί με το δικό τθστρόπο τα κείμενα και τα φωτίηει με το δικό τθσlaquoφωσraquo

Η ςφγχρονθ αντίλθψθ δίνει ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτορόλο του αναγνϊςτθ Μια ακραία μάλιςτα κζςθπρεςβεφει ότι υπάρχουν τόςεσ ερμθνείεσ όςοι καιαναγνϊςτεσ Όπωσ αναφζρει και ο Γάλλοσ ποιθτισPaul Valery laquoτο νόθμα του ποιιματοσ είναι εκείνοπου του δίνει ο αναγνϊςτθσ τουraquo

19

laquoΑνά-γνωςηraquo Λογοτεχνίασ

laquoΔιάβαηε πεςμζνοσ απάνω ςτο ιερό κείμενοπολεμοφςε ςτθν αρχι με βαρφ ιδρϊτα ναανοίξει τθν κάκε λζξθ για να βρει τθν ουςία Ηκάκε λζξθ ςτθν αρχι του φάνταηε ςαν ζναπετραμφγδαλο κι ζπρεπε να το ςπάςει για ναβρει και να γευτεί το γλυκφτατο καρπό μαςιγά ςιγά με τον καιρό με τθν αγάπθ οιλζξεισ μαλάκωναν αλάφρωναν άνοιγαν μόνεστουσ κάτω από τθ ηεςτι αναπνοιraquo

(Ν Καηαντηάκθσ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

εκδ Καηαντηάκθ Ακινα 2007)

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

6

Ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων

Το δελφίνι ndash Α΄ amp Β΄ Δημοτικού ΟΕΔΒ Αθήνα 2006

Στο σκολειό του κόσμου ndash Γ΄amp Δ΄ Δημοτικού ΟΕΔΒΑθήνα 2006

Με λογισμό και μ΄ όνειρο ndash Ε΄ amp ΣΤ΄ ΔημοτικούΟΕΔΒ Αθήνα 2001

Κυπριακό Ανθολόγιο Α΄ amp Β΄ Δημοτικού ΥΑΠΛευκωσία 1998

Κυπριακό Ανθολόγιο Μέρος Α΄ Γ΄amp Δ΄ ΔημοτικούΥΑΠ Λευκωσία 1990

Κυπριακό Ανθολόγιο Μέρος Β΄ Ε΄amp ΣΤ΄Δημοτικού ΥΑΠ Λευκωσία 1989

7

Ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων - ΟΕΔΒ

8

Ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων

Επιλογή κειμένων και θεμάτων με βάση ορισμένες έννοιες και αξίες όπως

η αγάπη

η οικογένεια

η γλώσσα

το εθνικό αυτοσυναίσθημα

η ορθόδοξη χριστιανική παράδοση

η αποδοχή της ετερότητας

η παγκοσμιότητα και διάρκεια του ελληνισμού κυρίως όμως οι σημερινές δυνατότητές του

9

Περιεχόμενο ανθολογίων

Κείμενα από όλο το χρονικό και γεωγραφικό φάςμα τθσελλθνικισ δθμιουργίασ με εςτίαςθ κυρίωσ ςτθ νεότερθκαι ςφγχρονθ

Δείγματα λογοτεχνίασ γειτονικϊν πολιτιςμϊν Ποιιματα κατά προτίμθςθ ζμμετρα ομοιοκατάλθκτα

και ρυκμικά ιδίωσ για τισ κατϊτερεσ τάξεισ Συνδυαςμόσ τθσ αιςκθτικισ του λόγου με τθν καλαίςκθτθ

εμφάνιςθ του βιβλίου (πλαιςίωςθ κειμζνου από ανάλογαζργα εικαςτικϊν τεχνϊν φωτογραφίεσ πλαγιότιτλουσκά όπου αυτό φαίνεται επιβεβλθμζνο)

Καινοτομία ςυνοδεφονται από δραςτθριότθτεσ πουαναβακμίηουν τθ Λογοτεχνία

10

Η Λογοτεχνία ως επικοινωνία

Μήνςμα κείμενο

Πομπόρ ζςγγπαθέαρΚοινά αποθέμαηα

πομπού - δέκηη Γέκηης αναγνώζηης

11

Η Λογοτεχνία ως τέχνη του λόγου

Η λογοτεχνία συνίσταται από τον έντεχνο λόγοτη λογοτεχνικότητα την ιδιόμορφη χρήση τουλόγου

Τη λογοτεχνικότητα και το λογοτεχνικό ύφος ενγένει συνιστά η ποιητική laquoγραμματικήraquo ηαπόκλιση από τις νόρμες η συγκινησιακή χρήσητης γλώσσας οι ιδιαίτερες λεκτικές καιυφολογικές επιλογές ενός συγγραφέα πουκαταξιώνουν ένα έργο ως λογοτεχνικό και τοδιακρίνουν από ένα λογοτεχνίζον

12

Λογοηεχνικά είδη

ΛΟΓΟ

ΠΟΘΗΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΘΑ ΘΕΑΣΡΟ

13

Αφετηριακζσ προχποθζςεισ για διδλία τησ Λογοτεχνίασ

Εξοικείωςθ των διδαςκόντων με λογοτεχνικά κείμενακαι άςκθςθ τθσ ευαιςκθςίασ και τθσ κρίςθσ τουσ

Ενθμζρωςθ των διδαςκόντων ςχετικά με βαςικάηθτιματα Θεωρίασ τθσ Λογοτεχνίασ με τθν Ιςτορία τθσΝΕ Λογοτεχνίασ και βαςικοφσ ςτακμοφσ

Πίςτθ ςτθ μορφωτικι αξία των λογοτεχνθμάτων

Αποφυγι τυποποίθςθσ ςτθ μζκοδο και πορείαδιδαςκαλίασ

Επιλογι προςζγγιςθσ ανάλογα με το κείμενο τουσμακθτζσ το διδακτικό χρόνο τισ εμπειρίεσ τουδιδάςκοντοσ κτλ

14

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Η Λογοτεχνία ςυνιςτά ζντεχνο λόγο και ωσ εκ τοφτουχρειάηεται να ςυνεξετάηεται το laquoτιraquo λζγεται μαηί με τοlaquoπϊσraquo λζγεται κάτι

Η διδαςκαλία τθσ Λογοτεχνίασ δεν υπθρετεί ςτενάγλωςςικοφσ ςτόχουσ οφτε προβάλλει αυςτθρά γλωςςικάπρότυπα

Η Λογοτεχνία ωσ μορφωτικό αγακό αποςκοπεί κυρίωσ ςτθδιαμόρφωςθ ςτάςεων και ςτθν καλλιζργεια αξιϊν και όχιτόςο ςτθν παροχι γνϊςεων

Ο διδάςκων είναι διαμεςολαβθτισ ςτθ ςυνάντθςθ κειμζνουndash μακθτι και όχι αυκεντία

Η ερμθνεία ενόσ κειμζνου δεν είναι οφτε μία οφτε οριςτικιΟ μακθτισ-αναγνϊςτθσ παροτρφνεται να εκφράηεται χωρίστο φόβο του λάκουσ

15

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Αναηιτθςθ ςτοιχείων με βάςθ το κείμενο το οποίοεμπεριζχει τα κλειδιά και τουσ κϊδικεσ ανάγνωςισ τουκαι όχι αυκαίρετεσ εικαςίεσ

Αποφυγι υπερβολισ και ςχολαςτικότθτασ πουκαταςτρζφουν τθν ατμόςφαιρα του ζργου Νααποφεφγεται θ ςυςςϊρευςθ γραμματολογικϊν καιιςτορικϊν πλθροφοριϊν που βαραίνουν το κείμενο

Αποφυγι διδακτιςμοφ και θκικολογίασ που επιδιϊκειοπωςδιποτε τθν εξαγωγι laquoμθνυμάτωνraquo

Να ακολουκείται μεκοδικι πορεία αναβακμϊν από τοαπλό ςτο ςφνκετο από τθν πρωτοβάκμια πρόςλθψθ τουκειμζνου ςτθν επεξεργαςία και ακολοφκωσ ςτθνεμβάκυνςθ και ερμθνεία των ςυμβόλων

16

Σύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Μεθοδολογία

Διερευνητική ndash ανακαλυπτική

Συνεργατική

Διαθεματική ndash διεπιστημονική

Γενικότερα υιοθετούνται στρατηγικές πουπαραπέμπουν σε ένα πλαίσιοενεργητικής-δημιουργικής μάθησης καιπαράλληλα συνάδουν προς τις σύγχρονεςτάσεις της διδακτικής

17

Ερμηνεία κειμένου

Σχετικά με τηνερμηνεία ενόςκειμένου δόθηκεκατά καιρούςέμφαση στονκαθένα από τουςτρεις όρους λογοτέχνης

κείμενο

αναγνώστης

Κείμενο

Αναγνώζηηρ

Λογοηέσνηρ

18

Οριςμζνεσ επιςημάνςεισ

Ζνα λογοτεχνικό ζργο βεβαίωσ δεν παράγεται εκτόστόπου και χρόνου εριμθν τθσ ιςτορίασ και τουκοινοφ του

Κάκε γενιά ωςτόςο νοθματοδοτεί με το δικό τθστρόπο τα κείμενα και τα φωτίηει με το δικό τθσlaquoφωσraquo

Η ςφγχρονθ αντίλθψθ δίνει ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτορόλο του αναγνϊςτθ Μια ακραία μάλιςτα κζςθπρεςβεφει ότι υπάρχουν τόςεσ ερμθνείεσ όςοι καιαναγνϊςτεσ Όπωσ αναφζρει και ο Γάλλοσ ποιθτισPaul Valery laquoτο νόθμα του ποιιματοσ είναι εκείνοπου του δίνει ο αναγνϊςτθσ τουraquo

19

laquoΑνά-γνωςηraquo Λογοτεχνίασ

laquoΔιάβαηε πεςμζνοσ απάνω ςτο ιερό κείμενοπολεμοφςε ςτθν αρχι με βαρφ ιδρϊτα ναανοίξει τθν κάκε λζξθ για να βρει τθν ουςία Ηκάκε λζξθ ςτθν αρχι του φάνταηε ςαν ζναπετραμφγδαλο κι ζπρεπε να το ςπάςει για ναβρει και να γευτεί το γλυκφτατο καρπό μαςιγά ςιγά με τον καιρό με τθν αγάπθ οιλζξεισ μαλάκωναν αλάφρωναν άνοιγαν μόνεστουσ κάτω από τθ ηεςτι αναπνοιraquo

(Ν Καηαντηάκθσ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

εκδ Καηαντηάκθ Ακινα 2007)

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

7

Ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων - ΟΕΔΒ

8

Ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων

Επιλογή κειμένων και θεμάτων με βάση ορισμένες έννοιες και αξίες όπως

η αγάπη

η οικογένεια

η γλώσσα

το εθνικό αυτοσυναίσθημα

η ορθόδοξη χριστιανική παράδοση

η αποδοχή της ετερότητας

η παγκοσμιότητα και διάρκεια του ελληνισμού κυρίως όμως οι σημερινές δυνατότητές του

9

Περιεχόμενο ανθολογίων

Κείμενα από όλο το χρονικό και γεωγραφικό φάςμα τθσελλθνικισ δθμιουργίασ με εςτίαςθ κυρίωσ ςτθ νεότερθκαι ςφγχρονθ

Δείγματα λογοτεχνίασ γειτονικϊν πολιτιςμϊν Ποιιματα κατά προτίμθςθ ζμμετρα ομοιοκατάλθκτα

και ρυκμικά ιδίωσ για τισ κατϊτερεσ τάξεισ Συνδυαςμόσ τθσ αιςκθτικισ του λόγου με τθν καλαίςκθτθ

εμφάνιςθ του βιβλίου (πλαιςίωςθ κειμζνου από ανάλογαζργα εικαςτικϊν τεχνϊν φωτογραφίεσ πλαγιότιτλουσκά όπου αυτό φαίνεται επιβεβλθμζνο)

Καινοτομία ςυνοδεφονται από δραςτθριότθτεσ πουαναβακμίηουν τθ Λογοτεχνία

10

Η Λογοτεχνία ως επικοινωνία

Μήνςμα κείμενο

Πομπόρ ζςγγπαθέαρΚοινά αποθέμαηα

πομπού - δέκηη Γέκηης αναγνώζηης

11

Η Λογοτεχνία ως τέχνη του λόγου

Η λογοτεχνία συνίσταται από τον έντεχνο λόγοτη λογοτεχνικότητα την ιδιόμορφη χρήση τουλόγου

Τη λογοτεχνικότητα και το λογοτεχνικό ύφος ενγένει συνιστά η ποιητική laquoγραμματικήraquo ηαπόκλιση από τις νόρμες η συγκινησιακή χρήσητης γλώσσας οι ιδιαίτερες λεκτικές καιυφολογικές επιλογές ενός συγγραφέα πουκαταξιώνουν ένα έργο ως λογοτεχνικό και τοδιακρίνουν από ένα λογοτεχνίζον

12

Λογοηεχνικά είδη

ΛΟΓΟ

ΠΟΘΗΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΘΑ ΘΕΑΣΡΟ

13

Αφετηριακζσ προχποθζςεισ για διδλία τησ Λογοτεχνίασ

Εξοικείωςθ των διδαςκόντων με λογοτεχνικά κείμενακαι άςκθςθ τθσ ευαιςκθςίασ και τθσ κρίςθσ τουσ

Ενθμζρωςθ των διδαςκόντων ςχετικά με βαςικάηθτιματα Θεωρίασ τθσ Λογοτεχνίασ με τθν Ιςτορία τθσΝΕ Λογοτεχνίασ και βαςικοφσ ςτακμοφσ

Πίςτθ ςτθ μορφωτικι αξία των λογοτεχνθμάτων

Αποφυγι τυποποίθςθσ ςτθ μζκοδο και πορείαδιδαςκαλίασ

Επιλογι προςζγγιςθσ ανάλογα με το κείμενο τουσμακθτζσ το διδακτικό χρόνο τισ εμπειρίεσ τουδιδάςκοντοσ κτλ

14

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Η Λογοτεχνία ςυνιςτά ζντεχνο λόγο και ωσ εκ τοφτουχρειάηεται να ςυνεξετάηεται το laquoτιraquo λζγεται μαηί με τοlaquoπϊσraquo λζγεται κάτι

Η διδαςκαλία τθσ Λογοτεχνίασ δεν υπθρετεί ςτενάγλωςςικοφσ ςτόχουσ οφτε προβάλλει αυςτθρά γλωςςικάπρότυπα

Η Λογοτεχνία ωσ μορφωτικό αγακό αποςκοπεί κυρίωσ ςτθδιαμόρφωςθ ςτάςεων και ςτθν καλλιζργεια αξιϊν και όχιτόςο ςτθν παροχι γνϊςεων

Ο διδάςκων είναι διαμεςολαβθτισ ςτθ ςυνάντθςθ κειμζνουndash μακθτι και όχι αυκεντία

Η ερμθνεία ενόσ κειμζνου δεν είναι οφτε μία οφτε οριςτικιΟ μακθτισ-αναγνϊςτθσ παροτρφνεται να εκφράηεται χωρίστο φόβο του λάκουσ

15

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Αναηιτθςθ ςτοιχείων με βάςθ το κείμενο το οποίοεμπεριζχει τα κλειδιά και τουσ κϊδικεσ ανάγνωςισ τουκαι όχι αυκαίρετεσ εικαςίεσ

Αποφυγι υπερβολισ και ςχολαςτικότθτασ πουκαταςτρζφουν τθν ατμόςφαιρα του ζργου Νααποφεφγεται θ ςυςςϊρευςθ γραμματολογικϊν καιιςτορικϊν πλθροφοριϊν που βαραίνουν το κείμενο

Αποφυγι διδακτιςμοφ και θκικολογίασ που επιδιϊκειοπωςδιποτε τθν εξαγωγι laquoμθνυμάτωνraquo

Να ακολουκείται μεκοδικι πορεία αναβακμϊν από τοαπλό ςτο ςφνκετο από τθν πρωτοβάκμια πρόςλθψθ τουκειμζνου ςτθν επεξεργαςία και ακολοφκωσ ςτθνεμβάκυνςθ και ερμθνεία των ςυμβόλων

16

Σύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Μεθοδολογία

Διερευνητική ndash ανακαλυπτική

Συνεργατική

Διαθεματική ndash διεπιστημονική

Γενικότερα υιοθετούνται στρατηγικές πουπαραπέμπουν σε ένα πλαίσιοενεργητικής-δημιουργικής μάθησης καιπαράλληλα συνάδουν προς τις σύγχρονεςτάσεις της διδακτικής

17

Ερμηνεία κειμένου

Σχετικά με τηνερμηνεία ενόςκειμένου δόθηκεκατά καιρούςέμφαση στονκαθένα από τουςτρεις όρους λογοτέχνης

κείμενο

αναγνώστης

Κείμενο

Αναγνώζηηρ

Λογοηέσνηρ

18

Οριςμζνεσ επιςημάνςεισ

Ζνα λογοτεχνικό ζργο βεβαίωσ δεν παράγεται εκτόστόπου και χρόνου εριμθν τθσ ιςτορίασ και τουκοινοφ του

Κάκε γενιά ωςτόςο νοθματοδοτεί με το δικό τθστρόπο τα κείμενα και τα φωτίηει με το δικό τθσlaquoφωσraquo

Η ςφγχρονθ αντίλθψθ δίνει ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτορόλο του αναγνϊςτθ Μια ακραία μάλιςτα κζςθπρεςβεφει ότι υπάρχουν τόςεσ ερμθνείεσ όςοι καιαναγνϊςτεσ Όπωσ αναφζρει και ο Γάλλοσ ποιθτισPaul Valery laquoτο νόθμα του ποιιματοσ είναι εκείνοπου του δίνει ο αναγνϊςτθσ τουraquo

19

laquoΑνά-γνωςηraquo Λογοτεχνίασ

laquoΔιάβαηε πεςμζνοσ απάνω ςτο ιερό κείμενοπολεμοφςε ςτθν αρχι με βαρφ ιδρϊτα ναανοίξει τθν κάκε λζξθ για να βρει τθν ουςία Ηκάκε λζξθ ςτθν αρχι του φάνταηε ςαν ζναπετραμφγδαλο κι ζπρεπε να το ςπάςει για ναβρει και να γευτεί το γλυκφτατο καρπό μαςιγά ςιγά με τον καιρό με τθν αγάπθ οιλζξεισ μαλάκωναν αλάφρωναν άνοιγαν μόνεστουσ κάτω από τθ ηεςτι αναπνοιraquo

(Ν Καηαντηάκθσ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

εκδ Καηαντηάκθ Ακινα 2007)

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

8

Ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων

Επιλογή κειμένων και θεμάτων με βάση ορισμένες έννοιες και αξίες όπως

η αγάπη

η οικογένεια

η γλώσσα

το εθνικό αυτοσυναίσθημα

η ορθόδοξη χριστιανική παράδοση

η αποδοχή της ετερότητας

η παγκοσμιότητα και διάρκεια του ελληνισμού κυρίως όμως οι σημερινές δυνατότητές του

9

Περιεχόμενο ανθολογίων

Κείμενα από όλο το χρονικό και γεωγραφικό φάςμα τθσελλθνικισ δθμιουργίασ με εςτίαςθ κυρίωσ ςτθ νεότερθκαι ςφγχρονθ

Δείγματα λογοτεχνίασ γειτονικϊν πολιτιςμϊν Ποιιματα κατά προτίμθςθ ζμμετρα ομοιοκατάλθκτα

και ρυκμικά ιδίωσ για τισ κατϊτερεσ τάξεισ Συνδυαςμόσ τθσ αιςκθτικισ του λόγου με τθν καλαίςκθτθ

εμφάνιςθ του βιβλίου (πλαιςίωςθ κειμζνου από ανάλογαζργα εικαςτικϊν τεχνϊν φωτογραφίεσ πλαγιότιτλουσκά όπου αυτό φαίνεται επιβεβλθμζνο)

Καινοτομία ςυνοδεφονται από δραςτθριότθτεσ πουαναβακμίηουν τθ Λογοτεχνία

10

Η Λογοτεχνία ως επικοινωνία

Μήνςμα κείμενο

Πομπόρ ζςγγπαθέαρΚοινά αποθέμαηα

πομπού - δέκηη Γέκηης αναγνώζηης

11

Η Λογοτεχνία ως τέχνη του λόγου

Η λογοτεχνία συνίσταται από τον έντεχνο λόγοτη λογοτεχνικότητα την ιδιόμορφη χρήση τουλόγου

Τη λογοτεχνικότητα και το λογοτεχνικό ύφος ενγένει συνιστά η ποιητική laquoγραμματικήraquo ηαπόκλιση από τις νόρμες η συγκινησιακή χρήσητης γλώσσας οι ιδιαίτερες λεκτικές καιυφολογικές επιλογές ενός συγγραφέα πουκαταξιώνουν ένα έργο ως λογοτεχνικό και τοδιακρίνουν από ένα λογοτεχνίζον

12

Λογοηεχνικά είδη

ΛΟΓΟ

ΠΟΘΗΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΘΑ ΘΕΑΣΡΟ

13

Αφετηριακζσ προχποθζςεισ για διδλία τησ Λογοτεχνίασ

Εξοικείωςθ των διδαςκόντων με λογοτεχνικά κείμενακαι άςκθςθ τθσ ευαιςκθςίασ και τθσ κρίςθσ τουσ

Ενθμζρωςθ των διδαςκόντων ςχετικά με βαςικάηθτιματα Θεωρίασ τθσ Λογοτεχνίασ με τθν Ιςτορία τθσΝΕ Λογοτεχνίασ και βαςικοφσ ςτακμοφσ

Πίςτθ ςτθ μορφωτικι αξία των λογοτεχνθμάτων

Αποφυγι τυποποίθςθσ ςτθ μζκοδο και πορείαδιδαςκαλίασ

Επιλογι προςζγγιςθσ ανάλογα με το κείμενο τουσμακθτζσ το διδακτικό χρόνο τισ εμπειρίεσ τουδιδάςκοντοσ κτλ

14

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Η Λογοτεχνία ςυνιςτά ζντεχνο λόγο και ωσ εκ τοφτουχρειάηεται να ςυνεξετάηεται το laquoτιraquo λζγεται μαηί με τοlaquoπϊσraquo λζγεται κάτι

Η διδαςκαλία τθσ Λογοτεχνίασ δεν υπθρετεί ςτενάγλωςςικοφσ ςτόχουσ οφτε προβάλλει αυςτθρά γλωςςικάπρότυπα

Η Λογοτεχνία ωσ μορφωτικό αγακό αποςκοπεί κυρίωσ ςτθδιαμόρφωςθ ςτάςεων και ςτθν καλλιζργεια αξιϊν και όχιτόςο ςτθν παροχι γνϊςεων

Ο διδάςκων είναι διαμεςολαβθτισ ςτθ ςυνάντθςθ κειμζνουndash μακθτι και όχι αυκεντία

Η ερμθνεία ενόσ κειμζνου δεν είναι οφτε μία οφτε οριςτικιΟ μακθτισ-αναγνϊςτθσ παροτρφνεται να εκφράηεται χωρίστο φόβο του λάκουσ

15

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Αναηιτθςθ ςτοιχείων με βάςθ το κείμενο το οποίοεμπεριζχει τα κλειδιά και τουσ κϊδικεσ ανάγνωςισ τουκαι όχι αυκαίρετεσ εικαςίεσ

Αποφυγι υπερβολισ και ςχολαςτικότθτασ πουκαταςτρζφουν τθν ατμόςφαιρα του ζργου Νααποφεφγεται θ ςυςςϊρευςθ γραμματολογικϊν καιιςτορικϊν πλθροφοριϊν που βαραίνουν το κείμενο

Αποφυγι διδακτιςμοφ και θκικολογίασ που επιδιϊκειοπωςδιποτε τθν εξαγωγι laquoμθνυμάτωνraquo

Να ακολουκείται μεκοδικι πορεία αναβακμϊν από τοαπλό ςτο ςφνκετο από τθν πρωτοβάκμια πρόςλθψθ τουκειμζνου ςτθν επεξεργαςία και ακολοφκωσ ςτθνεμβάκυνςθ και ερμθνεία των ςυμβόλων

16

Σύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Μεθοδολογία

Διερευνητική ndash ανακαλυπτική

Συνεργατική

Διαθεματική ndash διεπιστημονική

Γενικότερα υιοθετούνται στρατηγικές πουπαραπέμπουν σε ένα πλαίσιοενεργητικής-δημιουργικής μάθησης καιπαράλληλα συνάδουν προς τις σύγχρονεςτάσεις της διδακτικής

17

Ερμηνεία κειμένου

Σχετικά με τηνερμηνεία ενόςκειμένου δόθηκεκατά καιρούςέμφαση στονκαθένα από τουςτρεις όρους λογοτέχνης

κείμενο

αναγνώστης

Κείμενο

Αναγνώζηηρ

Λογοηέσνηρ

18

Οριςμζνεσ επιςημάνςεισ

Ζνα λογοτεχνικό ζργο βεβαίωσ δεν παράγεται εκτόστόπου και χρόνου εριμθν τθσ ιςτορίασ και τουκοινοφ του

Κάκε γενιά ωςτόςο νοθματοδοτεί με το δικό τθστρόπο τα κείμενα και τα φωτίηει με το δικό τθσlaquoφωσraquo

Η ςφγχρονθ αντίλθψθ δίνει ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτορόλο του αναγνϊςτθ Μια ακραία μάλιςτα κζςθπρεςβεφει ότι υπάρχουν τόςεσ ερμθνείεσ όςοι καιαναγνϊςτεσ Όπωσ αναφζρει και ο Γάλλοσ ποιθτισPaul Valery laquoτο νόθμα του ποιιματοσ είναι εκείνοπου του δίνει ο αναγνϊςτθσ τουraquo

19

laquoΑνά-γνωςηraquo Λογοτεχνίασ

laquoΔιάβαηε πεςμζνοσ απάνω ςτο ιερό κείμενοπολεμοφςε ςτθν αρχι με βαρφ ιδρϊτα ναανοίξει τθν κάκε λζξθ για να βρει τθν ουςία Ηκάκε λζξθ ςτθν αρχι του φάνταηε ςαν ζναπετραμφγδαλο κι ζπρεπε να το ςπάςει για ναβρει και να γευτεί το γλυκφτατο καρπό μαςιγά ςιγά με τον καιρό με τθν αγάπθ οιλζξεισ μαλάκωναν αλάφρωναν άνοιγαν μόνεστουσ κάτω από τθ ηεςτι αναπνοιraquo

(Ν Καηαντηάκθσ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

εκδ Καηαντηάκθ Ακινα 2007)

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

9

Περιεχόμενο ανθολογίων

Κείμενα από όλο το χρονικό και γεωγραφικό φάςμα τθσελλθνικισ δθμιουργίασ με εςτίαςθ κυρίωσ ςτθ νεότερθκαι ςφγχρονθ

Δείγματα λογοτεχνίασ γειτονικϊν πολιτιςμϊν Ποιιματα κατά προτίμθςθ ζμμετρα ομοιοκατάλθκτα

και ρυκμικά ιδίωσ για τισ κατϊτερεσ τάξεισ Συνδυαςμόσ τθσ αιςκθτικισ του λόγου με τθν καλαίςκθτθ

εμφάνιςθ του βιβλίου (πλαιςίωςθ κειμζνου από ανάλογαζργα εικαςτικϊν τεχνϊν φωτογραφίεσ πλαγιότιτλουσκά όπου αυτό φαίνεται επιβεβλθμζνο)

Καινοτομία ςυνοδεφονται από δραςτθριότθτεσ πουαναβακμίηουν τθ Λογοτεχνία

10

Η Λογοτεχνία ως επικοινωνία

Μήνςμα κείμενο

Πομπόρ ζςγγπαθέαρΚοινά αποθέμαηα

πομπού - δέκηη Γέκηης αναγνώζηης

11

Η Λογοτεχνία ως τέχνη του λόγου

Η λογοτεχνία συνίσταται από τον έντεχνο λόγοτη λογοτεχνικότητα την ιδιόμορφη χρήση τουλόγου

Τη λογοτεχνικότητα και το λογοτεχνικό ύφος ενγένει συνιστά η ποιητική laquoγραμματικήraquo ηαπόκλιση από τις νόρμες η συγκινησιακή χρήσητης γλώσσας οι ιδιαίτερες λεκτικές καιυφολογικές επιλογές ενός συγγραφέα πουκαταξιώνουν ένα έργο ως λογοτεχνικό και τοδιακρίνουν από ένα λογοτεχνίζον

12

Λογοηεχνικά είδη

ΛΟΓΟ

ΠΟΘΗΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΘΑ ΘΕΑΣΡΟ

13

Αφετηριακζσ προχποθζςεισ για διδλία τησ Λογοτεχνίασ

Εξοικείωςθ των διδαςκόντων με λογοτεχνικά κείμενακαι άςκθςθ τθσ ευαιςκθςίασ και τθσ κρίςθσ τουσ

Ενθμζρωςθ των διδαςκόντων ςχετικά με βαςικάηθτιματα Θεωρίασ τθσ Λογοτεχνίασ με τθν Ιςτορία τθσΝΕ Λογοτεχνίασ και βαςικοφσ ςτακμοφσ

Πίςτθ ςτθ μορφωτικι αξία των λογοτεχνθμάτων

Αποφυγι τυποποίθςθσ ςτθ μζκοδο και πορείαδιδαςκαλίασ

Επιλογι προςζγγιςθσ ανάλογα με το κείμενο τουσμακθτζσ το διδακτικό χρόνο τισ εμπειρίεσ τουδιδάςκοντοσ κτλ

14

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Η Λογοτεχνία ςυνιςτά ζντεχνο λόγο και ωσ εκ τοφτουχρειάηεται να ςυνεξετάηεται το laquoτιraquo λζγεται μαηί με τοlaquoπϊσraquo λζγεται κάτι

Η διδαςκαλία τθσ Λογοτεχνίασ δεν υπθρετεί ςτενάγλωςςικοφσ ςτόχουσ οφτε προβάλλει αυςτθρά γλωςςικάπρότυπα

Η Λογοτεχνία ωσ μορφωτικό αγακό αποςκοπεί κυρίωσ ςτθδιαμόρφωςθ ςτάςεων και ςτθν καλλιζργεια αξιϊν και όχιτόςο ςτθν παροχι γνϊςεων

Ο διδάςκων είναι διαμεςολαβθτισ ςτθ ςυνάντθςθ κειμζνουndash μακθτι και όχι αυκεντία

Η ερμθνεία ενόσ κειμζνου δεν είναι οφτε μία οφτε οριςτικιΟ μακθτισ-αναγνϊςτθσ παροτρφνεται να εκφράηεται χωρίστο φόβο του λάκουσ

15

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Αναηιτθςθ ςτοιχείων με βάςθ το κείμενο το οποίοεμπεριζχει τα κλειδιά και τουσ κϊδικεσ ανάγνωςισ τουκαι όχι αυκαίρετεσ εικαςίεσ

Αποφυγι υπερβολισ και ςχολαςτικότθτασ πουκαταςτρζφουν τθν ατμόςφαιρα του ζργου Νααποφεφγεται θ ςυςςϊρευςθ γραμματολογικϊν καιιςτορικϊν πλθροφοριϊν που βαραίνουν το κείμενο

Αποφυγι διδακτιςμοφ και θκικολογίασ που επιδιϊκειοπωςδιποτε τθν εξαγωγι laquoμθνυμάτωνraquo

Να ακολουκείται μεκοδικι πορεία αναβακμϊν από τοαπλό ςτο ςφνκετο από τθν πρωτοβάκμια πρόςλθψθ τουκειμζνου ςτθν επεξεργαςία και ακολοφκωσ ςτθνεμβάκυνςθ και ερμθνεία των ςυμβόλων

16

Σύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Μεθοδολογία

Διερευνητική ndash ανακαλυπτική

Συνεργατική

Διαθεματική ndash διεπιστημονική

Γενικότερα υιοθετούνται στρατηγικές πουπαραπέμπουν σε ένα πλαίσιοενεργητικής-δημιουργικής μάθησης καιπαράλληλα συνάδουν προς τις σύγχρονεςτάσεις της διδακτικής

17

Ερμηνεία κειμένου

Σχετικά με τηνερμηνεία ενόςκειμένου δόθηκεκατά καιρούςέμφαση στονκαθένα από τουςτρεις όρους λογοτέχνης

κείμενο

αναγνώστης

Κείμενο

Αναγνώζηηρ

Λογοηέσνηρ

18

Οριςμζνεσ επιςημάνςεισ

Ζνα λογοτεχνικό ζργο βεβαίωσ δεν παράγεται εκτόστόπου και χρόνου εριμθν τθσ ιςτορίασ και τουκοινοφ του

Κάκε γενιά ωςτόςο νοθματοδοτεί με το δικό τθστρόπο τα κείμενα και τα φωτίηει με το δικό τθσlaquoφωσraquo

Η ςφγχρονθ αντίλθψθ δίνει ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτορόλο του αναγνϊςτθ Μια ακραία μάλιςτα κζςθπρεςβεφει ότι υπάρχουν τόςεσ ερμθνείεσ όςοι καιαναγνϊςτεσ Όπωσ αναφζρει και ο Γάλλοσ ποιθτισPaul Valery laquoτο νόθμα του ποιιματοσ είναι εκείνοπου του δίνει ο αναγνϊςτθσ τουraquo

19

laquoΑνά-γνωςηraquo Λογοτεχνίασ

laquoΔιάβαηε πεςμζνοσ απάνω ςτο ιερό κείμενοπολεμοφςε ςτθν αρχι με βαρφ ιδρϊτα ναανοίξει τθν κάκε λζξθ για να βρει τθν ουςία Ηκάκε λζξθ ςτθν αρχι του φάνταηε ςαν ζναπετραμφγδαλο κι ζπρεπε να το ςπάςει για ναβρει και να γευτεί το γλυκφτατο καρπό μαςιγά ςιγά με τον καιρό με τθν αγάπθ οιλζξεισ μαλάκωναν αλάφρωναν άνοιγαν μόνεστουσ κάτω από τθ ηεςτι αναπνοιraquo

(Ν Καηαντηάκθσ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

εκδ Καηαντηάκθ Ακινα 2007)

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

10

Η Λογοτεχνία ως επικοινωνία

Μήνςμα κείμενο

Πομπόρ ζςγγπαθέαρΚοινά αποθέμαηα

πομπού - δέκηη Γέκηης αναγνώζηης

11

Η Λογοτεχνία ως τέχνη του λόγου

Η λογοτεχνία συνίσταται από τον έντεχνο λόγοτη λογοτεχνικότητα την ιδιόμορφη χρήση τουλόγου

Τη λογοτεχνικότητα και το λογοτεχνικό ύφος ενγένει συνιστά η ποιητική laquoγραμματικήraquo ηαπόκλιση από τις νόρμες η συγκινησιακή χρήσητης γλώσσας οι ιδιαίτερες λεκτικές καιυφολογικές επιλογές ενός συγγραφέα πουκαταξιώνουν ένα έργο ως λογοτεχνικό και τοδιακρίνουν από ένα λογοτεχνίζον

12

Λογοηεχνικά είδη

ΛΟΓΟ

ΠΟΘΗΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΘΑ ΘΕΑΣΡΟ

13

Αφετηριακζσ προχποθζςεισ για διδλία τησ Λογοτεχνίασ

Εξοικείωςθ των διδαςκόντων με λογοτεχνικά κείμενακαι άςκθςθ τθσ ευαιςκθςίασ και τθσ κρίςθσ τουσ

Ενθμζρωςθ των διδαςκόντων ςχετικά με βαςικάηθτιματα Θεωρίασ τθσ Λογοτεχνίασ με τθν Ιςτορία τθσΝΕ Λογοτεχνίασ και βαςικοφσ ςτακμοφσ

Πίςτθ ςτθ μορφωτικι αξία των λογοτεχνθμάτων

Αποφυγι τυποποίθςθσ ςτθ μζκοδο και πορείαδιδαςκαλίασ

Επιλογι προςζγγιςθσ ανάλογα με το κείμενο τουσμακθτζσ το διδακτικό χρόνο τισ εμπειρίεσ τουδιδάςκοντοσ κτλ

14

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Η Λογοτεχνία ςυνιςτά ζντεχνο λόγο και ωσ εκ τοφτουχρειάηεται να ςυνεξετάηεται το laquoτιraquo λζγεται μαηί με τοlaquoπϊσraquo λζγεται κάτι

Η διδαςκαλία τθσ Λογοτεχνίασ δεν υπθρετεί ςτενάγλωςςικοφσ ςτόχουσ οφτε προβάλλει αυςτθρά γλωςςικάπρότυπα

Η Λογοτεχνία ωσ μορφωτικό αγακό αποςκοπεί κυρίωσ ςτθδιαμόρφωςθ ςτάςεων και ςτθν καλλιζργεια αξιϊν και όχιτόςο ςτθν παροχι γνϊςεων

Ο διδάςκων είναι διαμεςολαβθτισ ςτθ ςυνάντθςθ κειμζνουndash μακθτι και όχι αυκεντία

Η ερμθνεία ενόσ κειμζνου δεν είναι οφτε μία οφτε οριςτικιΟ μακθτισ-αναγνϊςτθσ παροτρφνεται να εκφράηεται χωρίστο φόβο του λάκουσ

15

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Αναηιτθςθ ςτοιχείων με βάςθ το κείμενο το οποίοεμπεριζχει τα κλειδιά και τουσ κϊδικεσ ανάγνωςισ τουκαι όχι αυκαίρετεσ εικαςίεσ

Αποφυγι υπερβολισ και ςχολαςτικότθτασ πουκαταςτρζφουν τθν ατμόςφαιρα του ζργου Νααποφεφγεται θ ςυςςϊρευςθ γραμματολογικϊν καιιςτορικϊν πλθροφοριϊν που βαραίνουν το κείμενο

Αποφυγι διδακτιςμοφ και θκικολογίασ που επιδιϊκειοπωςδιποτε τθν εξαγωγι laquoμθνυμάτωνraquo

Να ακολουκείται μεκοδικι πορεία αναβακμϊν από τοαπλό ςτο ςφνκετο από τθν πρωτοβάκμια πρόςλθψθ τουκειμζνου ςτθν επεξεργαςία και ακολοφκωσ ςτθνεμβάκυνςθ και ερμθνεία των ςυμβόλων

16

Σύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Μεθοδολογία

Διερευνητική ndash ανακαλυπτική

Συνεργατική

Διαθεματική ndash διεπιστημονική

Γενικότερα υιοθετούνται στρατηγικές πουπαραπέμπουν σε ένα πλαίσιοενεργητικής-δημιουργικής μάθησης καιπαράλληλα συνάδουν προς τις σύγχρονεςτάσεις της διδακτικής

17

Ερμηνεία κειμένου

Σχετικά με τηνερμηνεία ενόςκειμένου δόθηκεκατά καιρούςέμφαση στονκαθένα από τουςτρεις όρους λογοτέχνης

κείμενο

αναγνώστης

Κείμενο

Αναγνώζηηρ

Λογοηέσνηρ

18

Οριςμζνεσ επιςημάνςεισ

Ζνα λογοτεχνικό ζργο βεβαίωσ δεν παράγεται εκτόστόπου και χρόνου εριμθν τθσ ιςτορίασ και τουκοινοφ του

Κάκε γενιά ωςτόςο νοθματοδοτεί με το δικό τθστρόπο τα κείμενα και τα φωτίηει με το δικό τθσlaquoφωσraquo

Η ςφγχρονθ αντίλθψθ δίνει ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτορόλο του αναγνϊςτθ Μια ακραία μάλιςτα κζςθπρεςβεφει ότι υπάρχουν τόςεσ ερμθνείεσ όςοι καιαναγνϊςτεσ Όπωσ αναφζρει και ο Γάλλοσ ποιθτισPaul Valery laquoτο νόθμα του ποιιματοσ είναι εκείνοπου του δίνει ο αναγνϊςτθσ τουraquo

19

laquoΑνά-γνωςηraquo Λογοτεχνίασ

laquoΔιάβαηε πεςμζνοσ απάνω ςτο ιερό κείμενοπολεμοφςε ςτθν αρχι με βαρφ ιδρϊτα ναανοίξει τθν κάκε λζξθ για να βρει τθν ουςία Ηκάκε λζξθ ςτθν αρχι του φάνταηε ςαν ζναπετραμφγδαλο κι ζπρεπε να το ςπάςει για ναβρει και να γευτεί το γλυκφτατο καρπό μαςιγά ςιγά με τον καιρό με τθν αγάπθ οιλζξεισ μαλάκωναν αλάφρωναν άνοιγαν μόνεστουσ κάτω από τθ ηεςτι αναπνοιraquo

(Ν Καηαντηάκθσ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

εκδ Καηαντηάκθ Ακινα 2007)

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

11

Η Λογοτεχνία ως τέχνη του λόγου

Η λογοτεχνία συνίσταται από τον έντεχνο λόγοτη λογοτεχνικότητα την ιδιόμορφη χρήση τουλόγου

Τη λογοτεχνικότητα και το λογοτεχνικό ύφος ενγένει συνιστά η ποιητική laquoγραμματικήraquo ηαπόκλιση από τις νόρμες η συγκινησιακή χρήσητης γλώσσας οι ιδιαίτερες λεκτικές καιυφολογικές επιλογές ενός συγγραφέα πουκαταξιώνουν ένα έργο ως λογοτεχνικό και τοδιακρίνουν από ένα λογοτεχνίζον

12

Λογοηεχνικά είδη

ΛΟΓΟ

ΠΟΘΗΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΘΑ ΘΕΑΣΡΟ

13

Αφετηριακζσ προχποθζςεισ για διδλία τησ Λογοτεχνίασ

Εξοικείωςθ των διδαςκόντων με λογοτεχνικά κείμενακαι άςκθςθ τθσ ευαιςκθςίασ και τθσ κρίςθσ τουσ

Ενθμζρωςθ των διδαςκόντων ςχετικά με βαςικάηθτιματα Θεωρίασ τθσ Λογοτεχνίασ με τθν Ιςτορία τθσΝΕ Λογοτεχνίασ και βαςικοφσ ςτακμοφσ

Πίςτθ ςτθ μορφωτικι αξία των λογοτεχνθμάτων

Αποφυγι τυποποίθςθσ ςτθ μζκοδο και πορείαδιδαςκαλίασ

Επιλογι προςζγγιςθσ ανάλογα με το κείμενο τουσμακθτζσ το διδακτικό χρόνο τισ εμπειρίεσ τουδιδάςκοντοσ κτλ

14

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Η Λογοτεχνία ςυνιςτά ζντεχνο λόγο και ωσ εκ τοφτουχρειάηεται να ςυνεξετάηεται το laquoτιraquo λζγεται μαηί με τοlaquoπϊσraquo λζγεται κάτι

Η διδαςκαλία τθσ Λογοτεχνίασ δεν υπθρετεί ςτενάγλωςςικοφσ ςτόχουσ οφτε προβάλλει αυςτθρά γλωςςικάπρότυπα

Η Λογοτεχνία ωσ μορφωτικό αγακό αποςκοπεί κυρίωσ ςτθδιαμόρφωςθ ςτάςεων και ςτθν καλλιζργεια αξιϊν και όχιτόςο ςτθν παροχι γνϊςεων

Ο διδάςκων είναι διαμεςολαβθτισ ςτθ ςυνάντθςθ κειμζνουndash μακθτι και όχι αυκεντία

Η ερμθνεία ενόσ κειμζνου δεν είναι οφτε μία οφτε οριςτικιΟ μακθτισ-αναγνϊςτθσ παροτρφνεται να εκφράηεται χωρίστο φόβο του λάκουσ

15

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Αναηιτθςθ ςτοιχείων με βάςθ το κείμενο το οποίοεμπεριζχει τα κλειδιά και τουσ κϊδικεσ ανάγνωςισ τουκαι όχι αυκαίρετεσ εικαςίεσ

Αποφυγι υπερβολισ και ςχολαςτικότθτασ πουκαταςτρζφουν τθν ατμόςφαιρα του ζργου Νααποφεφγεται θ ςυςςϊρευςθ γραμματολογικϊν καιιςτορικϊν πλθροφοριϊν που βαραίνουν το κείμενο

Αποφυγι διδακτιςμοφ και θκικολογίασ που επιδιϊκειοπωςδιποτε τθν εξαγωγι laquoμθνυμάτωνraquo

Να ακολουκείται μεκοδικι πορεία αναβακμϊν από τοαπλό ςτο ςφνκετο από τθν πρωτοβάκμια πρόςλθψθ τουκειμζνου ςτθν επεξεργαςία και ακολοφκωσ ςτθνεμβάκυνςθ και ερμθνεία των ςυμβόλων

16

Σύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Μεθοδολογία

Διερευνητική ndash ανακαλυπτική

Συνεργατική

Διαθεματική ndash διεπιστημονική

Γενικότερα υιοθετούνται στρατηγικές πουπαραπέμπουν σε ένα πλαίσιοενεργητικής-δημιουργικής μάθησης καιπαράλληλα συνάδουν προς τις σύγχρονεςτάσεις της διδακτικής

17

Ερμηνεία κειμένου

Σχετικά με τηνερμηνεία ενόςκειμένου δόθηκεκατά καιρούςέμφαση στονκαθένα από τουςτρεις όρους λογοτέχνης

κείμενο

αναγνώστης

Κείμενο

Αναγνώζηηρ

Λογοηέσνηρ

18

Οριςμζνεσ επιςημάνςεισ

Ζνα λογοτεχνικό ζργο βεβαίωσ δεν παράγεται εκτόστόπου και χρόνου εριμθν τθσ ιςτορίασ και τουκοινοφ του

Κάκε γενιά ωςτόςο νοθματοδοτεί με το δικό τθστρόπο τα κείμενα και τα φωτίηει με το δικό τθσlaquoφωσraquo

Η ςφγχρονθ αντίλθψθ δίνει ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτορόλο του αναγνϊςτθ Μια ακραία μάλιςτα κζςθπρεςβεφει ότι υπάρχουν τόςεσ ερμθνείεσ όςοι καιαναγνϊςτεσ Όπωσ αναφζρει και ο Γάλλοσ ποιθτισPaul Valery laquoτο νόθμα του ποιιματοσ είναι εκείνοπου του δίνει ο αναγνϊςτθσ τουraquo

19

laquoΑνά-γνωςηraquo Λογοτεχνίασ

laquoΔιάβαηε πεςμζνοσ απάνω ςτο ιερό κείμενοπολεμοφςε ςτθν αρχι με βαρφ ιδρϊτα ναανοίξει τθν κάκε λζξθ για να βρει τθν ουςία Ηκάκε λζξθ ςτθν αρχι του φάνταηε ςαν ζναπετραμφγδαλο κι ζπρεπε να το ςπάςει για ναβρει και να γευτεί το γλυκφτατο καρπό μαςιγά ςιγά με τον καιρό με τθν αγάπθ οιλζξεισ μαλάκωναν αλάφρωναν άνοιγαν μόνεστουσ κάτω από τθ ηεςτι αναπνοιraquo

(Ν Καηαντηάκθσ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

εκδ Καηαντηάκθ Ακινα 2007)

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

12

Λογοηεχνικά είδη

ΛΟΓΟ

ΠΟΘΗΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΘΑ ΘΕΑΣΡΟ

13

Αφετηριακζσ προχποθζςεισ για διδλία τησ Λογοτεχνίασ

Εξοικείωςθ των διδαςκόντων με λογοτεχνικά κείμενακαι άςκθςθ τθσ ευαιςκθςίασ και τθσ κρίςθσ τουσ

Ενθμζρωςθ των διδαςκόντων ςχετικά με βαςικάηθτιματα Θεωρίασ τθσ Λογοτεχνίασ με τθν Ιςτορία τθσΝΕ Λογοτεχνίασ και βαςικοφσ ςτακμοφσ

Πίςτθ ςτθ μορφωτικι αξία των λογοτεχνθμάτων

Αποφυγι τυποποίθςθσ ςτθ μζκοδο και πορείαδιδαςκαλίασ

Επιλογι προςζγγιςθσ ανάλογα με το κείμενο τουσμακθτζσ το διδακτικό χρόνο τισ εμπειρίεσ τουδιδάςκοντοσ κτλ

14

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Η Λογοτεχνία ςυνιςτά ζντεχνο λόγο και ωσ εκ τοφτουχρειάηεται να ςυνεξετάηεται το laquoτιraquo λζγεται μαηί με τοlaquoπϊσraquo λζγεται κάτι

Η διδαςκαλία τθσ Λογοτεχνίασ δεν υπθρετεί ςτενάγλωςςικοφσ ςτόχουσ οφτε προβάλλει αυςτθρά γλωςςικάπρότυπα

Η Λογοτεχνία ωσ μορφωτικό αγακό αποςκοπεί κυρίωσ ςτθδιαμόρφωςθ ςτάςεων και ςτθν καλλιζργεια αξιϊν και όχιτόςο ςτθν παροχι γνϊςεων

Ο διδάςκων είναι διαμεςολαβθτισ ςτθ ςυνάντθςθ κειμζνουndash μακθτι και όχι αυκεντία

Η ερμθνεία ενόσ κειμζνου δεν είναι οφτε μία οφτε οριςτικιΟ μακθτισ-αναγνϊςτθσ παροτρφνεται να εκφράηεται χωρίστο φόβο του λάκουσ

15

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Αναηιτθςθ ςτοιχείων με βάςθ το κείμενο το οποίοεμπεριζχει τα κλειδιά και τουσ κϊδικεσ ανάγνωςισ τουκαι όχι αυκαίρετεσ εικαςίεσ

Αποφυγι υπερβολισ και ςχολαςτικότθτασ πουκαταςτρζφουν τθν ατμόςφαιρα του ζργου Νααποφεφγεται θ ςυςςϊρευςθ γραμματολογικϊν καιιςτορικϊν πλθροφοριϊν που βαραίνουν το κείμενο

Αποφυγι διδακτιςμοφ και θκικολογίασ που επιδιϊκειοπωςδιποτε τθν εξαγωγι laquoμθνυμάτωνraquo

Να ακολουκείται μεκοδικι πορεία αναβακμϊν από τοαπλό ςτο ςφνκετο από τθν πρωτοβάκμια πρόςλθψθ τουκειμζνου ςτθν επεξεργαςία και ακολοφκωσ ςτθνεμβάκυνςθ και ερμθνεία των ςυμβόλων

16

Σύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Μεθοδολογία

Διερευνητική ndash ανακαλυπτική

Συνεργατική

Διαθεματική ndash διεπιστημονική

Γενικότερα υιοθετούνται στρατηγικές πουπαραπέμπουν σε ένα πλαίσιοενεργητικής-δημιουργικής μάθησης καιπαράλληλα συνάδουν προς τις σύγχρονεςτάσεις της διδακτικής

17

Ερμηνεία κειμένου

Σχετικά με τηνερμηνεία ενόςκειμένου δόθηκεκατά καιρούςέμφαση στονκαθένα από τουςτρεις όρους λογοτέχνης

κείμενο

αναγνώστης

Κείμενο

Αναγνώζηηρ

Λογοηέσνηρ

18

Οριςμζνεσ επιςημάνςεισ

Ζνα λογοτεχνικό ζργο βεβαίωσ δεν παράγεται εκτόστόπου και χρόνου εριμθν τθσ ιςτορίασ και τουκοινοφ του

Κάκε γενιά ωςτόςο νοθματοδοτεί με το δικό τθστρόπο τα κείμενα και τα φωτίηει με το δικό τθσlaquoφωσraquo

Η ςφγχρονθ αντίλθψθ δίνει ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτορόλο του αναγνϊςτθ Μια ακραία μάλιςτα κζςθπρεςβεφει ότι υπάρχουν τόςεσ ερμθνείεσ όςοι καιαναγνϊςτεσ Όπωσ αναφζρει και ο Γάλλοσ ποιθτισPaul Valery laquoτο νόθμα του ποιιματοσ είναι εκείνοπου του δίνει ο αναγνϊςτθσ τουraquo

19

laquoΑνά-γνωςηraquo Λογοτεχνίασ

laquoΔιάβαηε πεςμζνοσ απάνω ςτο ιερό κείμενοπολεμοφςε ςτθν αρχι με βαρφ ιδρϊτα ναανοίξει τθν κάκε λζξθ για να βρει τθν ουςία Ηκάκε λζξθ ςτθν αρχι του φάνταηε ςαν ζναπετραμφγδαλο κι ζπρεπε να το ςπάςει για ναβρει και να γευτεί το γλυκφτατο καρπό μαςιγά ςιγά με τον καιρό με τθν αγάπθ οιλζξεισ μαλάκωναν αλάφρωναν άνοιγαν μόνεστουσ κάτω από τθ ηεςτι αναπνοιraquo

(Ν Καηαντηάκθσ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

εκδ Καηαντηάκθ Ακινα 2007)

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

13

Αφετηριακζσ προχποθζςεισ για διδλία τησ Λογοτεχνίασ

Εξοικείωςθ των διδαςκόντων με λογοτεχνικά κείμενακαι άςκθςθ τθσ ευαιςκθςίασ και τθσ κρίςθσ τουσ

Ενθμζρωςθ των διδαςκόντων ςχετικά με βαςικάηθτιματα Θεωρίασ τθσ Λογοτεχνίασ με τθν Ιςτορία τθσΝΕ Λογοτεχνίασ και βαςικοφσ ςτακμοφσ

Πίςτθ ςτθ μορφωτικι αξία των λογοτεχνθμάτων

Αποφυγι τυποποίθςθσ ςτθ μζκοδο και πορείαδιδαςκαλίασ

Επιλογι προςζγγιςθσ ανάλογα με το κείμενο τουσμακθτζσ το διδακτικό χρόνο τισ εμπειρίεσ τουδιδάςκοντοσ κτλ

14

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Η Λογοτεχνία ςυνιςτά ζντεχνο λόγο και ωσ εκ τοφτουχρειάηεται να ςυνεξετάηεται το laquoτιraquo λζγεται μαηί με τοlaquoπϊσraquo λζγεται κάτι

Η διδαςκαλία τθσ Λογοτεχνίασ δεν υπθρετεί ςτενάγλωςςικοφσ ςτόχουσ οφτε προβάλλει αυςτθρά γλωςςικάπρότυπα

Η Λογοτεχνία ωσ μορφωτικό αγακό αποςκοπεί κυρίωσ ςτθδιαμόρφωςθ ςτάςεων και ςτθν καλλιζργεια αξιϊν και όχιτόςο ςτθν παροχι γνϊςεων

Ο διδάςκων είναι διαμεςολαβθτισ ςτθ ςυνάντθςθ κειμζνουndash μακθτι και όχι αυκεντία

Η ερμθνεία ενόσ κειμζνου δεν είναι οφτε μία οφτε οριςτικιΟ μακθτισ-αναγνϊςτθσ παροτρφνεται να εκφράηεται χωρίστο φόβο του λάκουσ

15

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Αναηιτθςθ ςτοιχείων με βάςθ το κείμενο το οποίοεμπεριζχει τα κλειδιά και τουσ κϊδικεσ ανάγνωςισ τουκαι όχι αυκαίρετεσ εικαςίεσ

Αποφυγι υπερβολισ και ςχολαςτικότθτασ πουκαταςτρζφουν τθν ατμόςφαιρα του ζργου Νααποφεφγεται θ ςυςςϊρευςθ γραμματολογικϊν καιιςτορικϊν πλθροφοριϊν που βαραίνουν το κείμενο

Αποφυγι διδακτιςμοφ και θκικολογίασ που επιδιϊκειοπωςδιποτε τθν εξαγωγι laquoμθνυμάτωνraquo

Να ακολουκείται μεκοδικι πορεία αναβακμϊν από τοαπλό ςτο ςφνκετο από τθν πρωτοβάκμια πρόςλθψθ τουκειμζνου ςτθν επεξεργαςία και ακολοφκωσ ςτθνεμβάκυνςθ και ερμθνεία των ςυμβόλων

16

Σύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Μεθοδολογία

Διερευνητική ndash ανακαλυπτική

Συνεργατική

Διαθεματική ndash διεπιστημονική

Γενικότερα υιοθετούνται στρατηγικές πουπαραπέμπουν σε ένα πλαίσιοενεργητικής-δημιουργικής μάθησης καιπαράλληλα συνάδουν προς τις σύγχρονεςτάσεις της διδακτικής

17

Ερμηνεία κειμένου

Σχετικά με τηνερμηνεία ενόςκειμένου δόθηκεκατά καιρούςέμφαση στονκαθένα από τουςτρεις όρους λογοτέχνης

κείμενο

αναγνώστης

Κείμενο

Αναγνώζηηρ

Λογοηέσνηρ

18

Οριςμζνεσ επιςημάνςεισ

Ζνα λογοτεχνικό ζργο βεβαίωσ δεν παράγεται εκτόστόπου και χρόνου εριμθν τθσ ιςτορίασ και τουκοινοφ του

Κάκε γενιά ωςτόςο νοθματοδοτεί με το δικό τθστρόπο τα κείμενα και τα φωτίηει με το δικό τθσlaquoφωσraquo

Η ςφγχρονθ αντίλθψθ δίνει ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτορόλο του αναγνϊςτθ Μια ακραία μάλιςτα κζςθπρεςβεφει ότι υπάρχουν τόςεσ ερμθνείεσ όςοι καιαναγνϊςτεσ Όπωσ αναφζρει και ο Γάλλοσ ποιθτισPaul Valery laquoτο νόθμα του ποιιματοσ είναι εκείνοπου του δίνει ο αναγνϊςτθσ τουraquo

19

laquoΑνά-γνωςηraquo Λογοτεχνίασ

laquoΔιάβαηε πεςμζνοσ απάνω ςτο ιερό κείμενοπολεμοφςε ςτθν αρχι με βαρφ ιδρϊτα ναανοίξει τθν κάκε λζξθ για να βρει τθν ουςία Ηκάκε λζξθ ςτθν αρχι του φάνταηε ςαν ζναπετραμφγδαλο κι ζπρεπε να το ςπάςει για ναβρει και να γευτεί το γλυκφτατο καρπό μαςιγά ςιγά με τον καιρό με τθν αγάπθ οιλζξεισ μαλάκωναν αλάφρωναν άνοιγαν μόνεστουσ κάτω από τθ ηεςτι αναπνοιraquo

(Ν Καηαντηάκθσ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

εκδ Καηαντηάκθ Ακινα 2007)

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

14

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Η Λογοτεχνία ςυνιςτά ζντεχνο λόγο και ωσ εκ τοφτουχρειάηεται να ςυνεξετάηεται το laquoτιraquo λζγεται μαηί με τοlaquoπϊσraquo λζγεται κάτι

Η διδαςκαλία τθσ Λογοτεχνίασ δεν υπθρετεί ςτενάγλωςςικοφσ ςτόχουσ οφτε προβάλλει αυςτθρά γλωςςικάπρότυπα

Η Λογοτεχνία ωσ μορφωτικό αγακό αποςκοπεί κυρίωσ ςτθδιαμόρφωςθ ςτάςεων και ςτθν καλλιζργεια αξιϊν και όχιτόςο ςτθν παροχι γνϊςεων

Ο διδάςκων είναι διαμεςολαβθτισ ςτθ ςυνάντθςθ κειμζνουndash μακθτι και όχι αυκεντία

Η ερμθνεία ενόσ κειμζνου δεν είναι οφτε μία οφτε οριςτικιΟ μακθτισ-αναγνϊςτθσ παροτρφνεται να εκφράηεται χωρίστο φόβο του λάκουσ

15

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Αναηιτθςθ ςτοιχείων με βάςθ το κείμενο το οποίοεμπεριζχει τα κλειδιά και τουσ κϊδικεσ ανάγνωςισ τουκαι όχι αυκαίρετεσ εικαςίεσ

Αποφυγι υπερβολισ και ςχολαςτικότθτασ πουκαταςτρζφουν τθν ατμόςφαιρα του ζργου Νααποφεφγεται θ ςυςςϊρευςθ γραμματολογικϊν καιιςτορικϊν πλθροφοριϊν που βαραίνουν το κείμενο

Αποφυγι διδακτιςμοφ και θκικολογίασ που επιδιϊκειοπωςδιποτε τθν εξαγωγι laquoμθνυμάτωνraquo

Να ακολουκείται μεκοδικι πορεία αναβακμϊν από τοαπλό ςτο ςφνκετο από τθν πρωτοβάκμια πρόςλθψθ τουκειμζνου ςτθν επεξεργαςία και ακολοφκωσ ςτθνεμβάκυνςθ και ερμθνεία των ςυμβόλων

16

Σύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Μεθοδολογία

Διερευνητική ndash ανακαλυπτική

Συνεργατική

Διαθεματική ndash διεπιστημονική

Γενικότερα υιοθετούνται στρατηγικές πουπαραπέμπουν σε ένα πλαίσιοενεργητικής-δημιουργικής μάθησης καιπαράλληλα συνάδουν προς τις σύγχρονεςτάσεις της διδακτικής

17

Ερμηνεία κειμένου

Σχετικά με τηνερμηνεία ενόςκειμένου δόθηκεκατά καιρούςέμφαση στονκαθένα από τουςτρεις όρους λογοτέχνης

κείμενο

αναγνώστης

Κείμενο

Αναγνώζηηρ

Λογοηέσνηρ

18

Οριςμζνεσ επιςημάνςεισ

Ζνα λογοτεχνικό ζργο βεβαίωσ δεν παράγεται εκτόστόπου και χρόνου εριμθν τθσ ιςτορίασ και τουκοινοφ του

Κάκε γενιά ωςτόςο νοθματοδοτεί με το δικό τθστρόπο τα κείμενα και τα φωτίηει με το δικό τθσlaquoφωσraquo

Η ςφγχρονθ αντίλθψθ δίνει ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτορόλο του αναγνϊςτθ Μια ακραία μάλιςτα κζςθπρεςβεφει ότι υπάρχουν τόςεσ ερμθνείεσ όςοι καιαναγνϊςτεσ Όπωσ αναφζρει και ο Γάλλοσ ποιθτισPaul Valery laquoτο νόθμα του ποιιματοσ είναι εκείνοπου του δίνει ο αναγνϊςτθσ τουraquo

19

laquoΑνά-γνωςηraquo Λογοτεχνίασ

laquoΔιάβαηε πεςμζνοσ απάνω ςτο ιερό κείμενοπολεμοφςε ςτθν αρχι με βαρφ ιδρϊτα ναανοίξει τθν κάκε λζξθ για να βρει τθν ουςία Ηκάκε λζξθ ςτθν αρχι του φάνταηε ςαν ζναπετραμφγδαλο κι ζπρεπε να το ςπάςει για ναβρει και να γευτεί το γλυκφτατο καρπό μαςιγά ςιγά με τον καιρό με τθν αγάπθ οιλζξεισ μαλάκωναν αλάφρωναν άνοιγαν μόνεστουσ κάτω από τθ ηεςτι αναπνοιraquo

(Ν Καηαντηάκθσ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

εκδ Καηαντηάκθ Ακινα 2007)

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

15

Αρχζσ διδαςκαλίασ τησ Λογοτεχνίασ

Αναηιτθςθ ςτοιχείων με βάςθ το κείμενο το οποίοεμπεριζχει τα κλειδιά και τουσ κϊδικεσ ανάγνωςισ τουκαι όχι αυκαίρετεσ εικαςίεσ

Αποφυγι υπερβολισ και ςχολαςτικότθτασ πουκαταςτρζφουν τθν ατμόςφαιρα του ζργου Νααποφεφγεται θ ςυςςϊρευςθ γραμματολογικϊν καιιςτορικϊν πλθροφοριϊν που βαραίνουν το κείμενο

Αποφυγι διδακτιςμοφ και θκικολογίασ που επιδιϊκειοπωςδιποτε τθν εξαγωγι laquoμθνυμάτωνraquo

Να ακολουκείται μεκοδικι πορεία αναβακμϊν από τοαπλό ςτο ςφνκετο από τθν πρωτοβάκμια πρόςλθψθ τουκειμζνου ςτθν επεξεργαςία και ακολοφκωσ ςτθνεμβάκυνςθ και ερμθνεία των ςυμβόλων

16

Σύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Μεθοδολογία

Διερευνητική ndash ανακαλυπτική

Συνεργατική

Διαθεματική ndash διεπιστημονική

Γενικότερα υιοθετούνται στρατηγικές πουπαραπέμπουν σε ένα πλαίσιοενεργητικής-δημιουργικής μάθησης καιπαράλληλα συνάδουν προς τις σύγχρονεςτάσεις της διδακτικής

17

Ερμηνεία κειμένου

Σχετικά με τηνερμηνεία ενόςκειμένου δόθηκεκατά καιρούςέμφαση στονκαθένα από τουςτρεις όρους λογοτέχνης

κείμενο

αναγνώστης

Κείμενο

Αναγνώζηηρ

Λογοηέσνηρ

18

Οριςμζνεσ επιςημάνςεισ

Ζνα λογοτεχνικό ζργο βεβαίωσ δεν παράγεται εκτόστόπου και χρόνου εριμθν τθσ ιςτορίασ και τουκοινοφ του

Κάκε γενιά ωςτόςο νοθματοδοτεί με το δικό τθστρόπο τα κείμενα και τα φωτίηει με το δικό τθσlaquoφωσraquo

Η ςφγχρονθ αντίλθψθ δίνει ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτορόλο του αναγνϊςτθ Μια ακραία μάλιςτα κζςθπρεςβεφει ότι υπάρχουν τόςεσ ερμθνείεσ όςοι καιαναγνϊςτεσ Όπωσ αναφζρει και ο Γάλλοσ ποιθτισPaul Valery laquoτο νόθμα του ποιιματοσ είναι εκείνοπου του δίνει ο αναγνϊςτθσ τουraquo

19

laquoΑνά-γνωςηraquo Λογοτεχνίασ

laquoΔιάβαηε πεςμζνοσ απάνω ςτο ιερό κείμενοπολεμοφςε ςτθν αρχι με βαρφ ιδρϊτα ναανοίξει τθν κάκε λζξθ για να βρει τθν ουςία Ηκάκε λζξθ ςτθν αρχι του φάνταηε ςαν ζναπετραμφγδαλο κι ζπρεπε να το ςπάςει για ναβρει και να γευτεί το γλυκφτατο καρπό μαςιγά ςιγά με τον καιρό με τθν αγάπθ οιλζξεισ μαλάκωναν αλάφρωναν άνοιγαν μόνεστουσ κάτω από τθ ηεςτι αναπνοιraquo

(Ν Καηαντηάκθσ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

εκδ Καηαντηάκθ Ακινα 2007)

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

16

Σύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Μεθοδολογία

Διερευνητική ndash ανακαλυπτική

Συνεργατική

Διαθεματική ndash διεπιστημονική

Γενικότερα υιοθετούνται στρατηγικές πουπαραπέμπουν σε ένα πλαίσιοενεργητικής-δημιουργικής μάθησης καιπαράλληλα συνάδουν προς τις σύγχρονεςτάσεις της διδακτικής

17

Ερμηνεία κειμένου

Σχετικά με τηνερμηνεία ενόςκειμένου δόθηκεκατά καιρούςέμφαση στονκαθένα από τουςτρεις όρους λογοτέχνης

κείμενο

αναγνώστης

Κείμενο

Αναγνώζηηρ

Λογοηέσνηρ

18

Οριςμζνεσ επιςημάνςεισ

Ζνα λογοτεχνικό ζργο βεβαίωσ δεν παράγεται εκτόστόπου και χρόνου εριμθν τθσ ιςτορίασ και τουκοινοφ του

Κάκε γενιά ωςτόςο νοθματοδοτεί με το δικό τθστρόπο τα κείμενα και τα φωτίηει με το δικό τθσlaquoφωσraquo

Η ςφγχρονθ αντίλθψθ δίνει ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτορόλο του αναγνϊςτθ Μια ακραία μάλιςτα κζςθπρεςβεφει ότι υπάρχουν τόςεσ ερμθνείεσ όςοι καιαναγνϊςτεσ Όπωσ αναφζρει και ο Γάλλοσ ποιθτισPaul Valery laquoτο νόθμα του ποιιματοσ είναι εκείνοπου του δίνει ο αναγνϊςτθσ τουraquo

19

laquoΑνά-γνωςηraquo Λογοτεχνίασ

laquoΔιάβαηε πεςμζνοσ απάνω ςτο ιερό κείμενοπολεμοφςε ςτθν αρχι με βαρφ ιδρϊτα ναανοίξει τθν κάκε λζξθ για να βρει τθν ουςία Ηκάκε λζξθ ςτθν αρχι του φάνταηε ςαν ζναπετραμφγδαλο κι ζπρεπε να το ςπάςει για ναβρει και να γευτεί το γλυκφτατο καρπό μαςιγά ςιγά με τον καιρό με τθν αγάπθ οιλζξεισ μαλάκωναν αλάφρωναν άνοιγαν μόνεστουσ κάτω από τθ ηεςτι αναπνοιraquo

(Ν Καηαντηάκθσ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

εκδ Καηαντηάκθ Ακινα 2007)

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

17

Ερμηνεία κειμένου

Σχετικά με τηνερμηνεία ενόςκειμένου δόθηκεκατά καιρούςέμφαση στονκαθένα από τουςτρεις όρους λογοτέχνης

κείμενο

αναγνώστης

Κείμενο

Αναγνώζηηρ

Λογοηέσνηρ

18

Οριςμζνεσ επιςημάνςεισ

Ζνα λογοτεχνικό ζργο βεβαίωσ δεν παράγεται εκτόστόπου και χρόνου εριμθν τθσ ιςτορίασ και τουκοινοφ του

Κάκε γενιά ωςτόςο νοθματοδοτεί με το δικό τθστρόπο τα κείμενα και τα φωτίηει με το δικό τθσlaquoφωσraquo

Η ςφγχρονθ αντίλθψθ δίνει ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτορόλο του αναγνϊςτθ Μια ακραία μάλιςτα κζςθπρεςβεφει ότι υπάρχουν τόςεσ ερμθνείεσ όςοι καιαναγνϊςτεσ Όπωσ αναφζρει και ο Γάλλοσ ποιθτισPaul Valery laquoτο νόθμα του ποιιματοσ είναι εκείνοπου του δίνει ο αναγνϊςτθσ τουraquo

19

laquoΑνά-γνωςηraquo Λογοτεχνίασ

laquoΔιάβαηε πεςμζνοσ απάνω ςτο ιερό κείμενοπολεμοφςε ςτθν αρχι με βαρφ ιδρϊτα ναανοίξει τθν κάκε λζξθ για να βρει τθν ουςία Ηκάκε λζξθ ςτθν αρχι του φάνταηε ςαν ζναπετραμφγδαλο κι ζπρεπε να το ςπάςει για ναβρει και να γευτεί το γλυκφτατο καρπό μαςιγά ςιγά με τον καιρό με τθν αγάπθ οιλζξεισ μαλάκωναν αλάφρωναν άνοιγαν μόνεστουσ κάτω από τθ ηεςτι αναπνοιraquo

(Ν Καηαντηάκθσ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

εκδ Καηαντηάκθ Ακινα 2007)

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

18

Οριςμζνεσ επιςημάνςεισ

Ζνα λογοτεχνικό ζργο βεβαίωσ δεν παράγεται εκτόστόπου και χρόνου εριμθν τθσ ιςτορίασ και τουκοινοφ του

Κάκε γενιά ωςτόςο νοθματοδοτεί με το δικό τθστρόπο τα κείμενα και τα φωτίηει με το δικό τθσlaquoφωσraquo

Η ςφγχρονθ αντίλθψθ δίνει ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτορόλο του αναγνϊςτθ Μια ακραία μάλιςτα κζςθπρεςβεφει ότι υπάρχουν τόςεσ ερμθνείεσ όςοι καιαναγνϊςτεσ Όπωσ αναφζρει και ο Γάλλοσ ποιθτισPaul Valery laquoτο νόθμα του ποιιματοσ είναι εκείνοπου του δίνει ο αναγνϊςτθσ τουraquo

19

laquoΑνά-γνωςηraquo Λογοτεχνίασ

laquoΔιάβαηε πεςμζνοσ απάνω ςτο ιερό κείμενοπολεμοφςε ςτθν αρχι με βαρφ ιδρϊτα ναανοίξει τθν κάκε λζξθ για να βρει τθν ουςία Ηκάκε λζξθ ςτθν αρχι του φάνταηε ςαν ζναπετραμφγδαλο κι ζπρεπε να το ςπάςει για ναβρει και να γευτεί το γλυκφτατο καρπό μαςιγά ςιγά με τον καιρό με τθν αγάπθ οιλζξεισ μαλάκωναν αλάφρωναν άνοιγαν μόνεστουσ κάτω από τθ ηεςτι αναπνοιraquo

(Ν Καηαντηάκθσ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

εκδ Καηαντηάκθ Ακινα 2007)

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

19

laquoΑνά-γνωςηraquo Λογοτεχνίασ

laquoΔιάβαηε πεςμζνοσ απάνω ςτο ιερό κείμενοπολεμοφςε ςτθν αρχι με βαρφ ιδρϊτα ναανοίξει τθν κάκε λζξθ για να βρει τθν ουςία Ηκάκε λζξθ ςτθν αρχι του φάνταηε ςαν ζναπετραμφγδαλο κι ζπρεπε να το ςπάςει για ναβρει και να γευτεί το γλυκφτατο καρπό μαςιγά ςιγά με τον καιρό με τθν αγάπθ οιλζξεισ μαλάκωναν αλάφρωναν άνοιγαν μόνεστουσ κάτω από τθ ηεςτι αναπνοιraquo

(Ν Καηαντηάκθσ Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

εκδ Καηαντηάκθ Ακινα 2007)

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

20

Συνδυασμός ερμηνευτικών προσεγγίσεων

Ιστορικο-κοινωνιολογική

Κειμενοκεντρική ndashΠολλαπλή ανάγνωση κατά παραμέτρους διερεύνησης

Διακειμενική -συνανάγνωση

Λογοηεσνικό έπγο

Εξωκειμενικά

ζηοισεία

Κειμενικά

ζηοισεία

Διακειμενικά

ζηοισεία

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

21

Τι είναι η διακειμενικότητα

Η laquoσυνομιλίαraquo ενός κειμένου με άλλαέργα του ιδίου ή άλλων συγγραφέωνομόθεμα (με κοινούς θεματικούςάξονες) ή ομότροπα (με κοινούςεκφραστικούς τρόπους)

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε ναυιοθετήσουμε τη συνανάγνωση τηνπαράλληλη δηλαδή ανάγνωση τέτοιωνκειμένων

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

22

Βαςικοί άξονεσ διερεφνηςησ και επεξεργαςίασ

λογοτεχνικοφ κειμζνου

Τι λζει Πώσ το λζει

Περιεχόμενο

Θεματικι ndashνοθματικι κειμζνου

Βαςικι ιδζα και επιμζρουσ ιδζεσ

Μορφι

Εκφραςτικι ςυγγραφζα

Λεκτικζσ και υφολογικζσ επιλογζσ ςυγγραφζα (πχ ιδιωματιςμοί μεταφορζσ μονόλογοσ εικονοπλαςία)

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

23

Τρόποι επίτευξησ τησ επικοινωνίασ του μαθητή με το κείμενο

Η ςωςτι ανάγνωςθ του κειμζνου Ακρόαςθθχογραφθμζνων μελοποιθμζνων ζργων

Οι απαντιςεισ του διδάςκοντοσ ςε ερωτιςεισ για γλωςςικικαι πραγματολογικι εξομάλυνςθ του κειμζνου

Οι κλιμακοφμενεσ ερωτιςεισ-υποδείξεισ του διδάςκοντοσπροσ τουσ μακθτζσ να παρατθροφν τθ μορφι τθ δομι καιτθν τεχνικι του κειμζνου

Η διακριτικι αλλά ςτακερι παρζμβαςθ του διδάςκοντοσγια τον καλφτερο laquoφωτιςμόraquo του κειμζνου

Η αναςφνκεςθ του αναλυκζντοσ κειμζνου και ο τελικόσζλεγχοσ επίτευξθσ των ςτόχων

Η γραπτι εργαςία-αντίδραςθ του μακθτι ςτο ερζκιςμα τουκειμζνου

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

24

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Αφόρμηςη ndash Παρουςίαςη Περιεκτικι γραμματολογικι ενθμζρωςθ και

τοποκζτθςθ του κειμζνου ςτθν εποχι του Εργοβιογραφικά ςτοιχεία για το ςυγγραφζα Σχολιαςμόσ εικόνασ βιβλίου ι άλλων ςχετικϊν

εικόνων Πρόβλεψθ υπόκεςθσ του ζργου από τον τίτλο εικόνα Ανάγνωςθ ειςαγωγικοφ ςθμειϊματοσ ςτο κείμενο Σε

περίπτωςθ αποςπάςματοσ ζνταξθ ςτο όλον Ανάγνωςθ κειμζνου από το διδάςκοντα με ορκό και

φυςικό φφοσ

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

25

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επεξεργαςία ndash Εμβάθυνςη Αδρομερισ απόδοςθ περιεχομζνου από μακθτζσ ndash όχι

λεπτομερισ αναδιιγθςθ Γλωςςικι - πραγματολογικι εξομάλυνςθ κειμζνου

Επεξιγθςθ μόνον όςων ςτοιχείων εμποδίηουν πραγματικάτθν κατανόθςθ

Κειμενοκεντρικι ανάλυςθ με ςχόλια ερωτιςεισκατανόθςθσ ndash ερμθνείασ ndash πρόςλθψθσ του κειμζνου Οιερωτιςεισ αφοροφν τισ ιδζεσ τθ δομι τα τεχνικάχαρακτθριςτικά κτλ

Αναςφνκεςθ των δεδομζνων τθσ ανάλυςθσ Συνολικικεϊρθςθ του ζργου

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

26

Ενδεικτική πορεία διδαςκαλίασ

Επζκταςη ndash Έκφραςη ndash Αξιολόγηςη

Σφγκριςθ κειμζνου με άλλα ομόκεμα ικαι ομότροπακείμενα του ίδιου ι άλλων ςυγγραφζων Διακεματικι ικαι διεπιςτθμονικι προςζγγιςθ κεματικϊν κζντρων καιαξόνων του κειμζνου όπου είναι δυνατόν

Ζλεγχοσ επίτευξθσ διδακτικϊν ςτόχων

Εργαςία-ζκφραςθ μακθτι ωσ απάντθςθ ςτο ερζκιςματου κειμζνου Προτείνονται ερμθνευτικζσ ερωτιςεισανάπτυξθσ και δθμιουργικζσ διακεματικζσ εργαςίεσδιεφρυνςθσ και επζκταςθσ του γνωςτικοφ υλικοφ

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

27

(Γλώζζα E΄ ηεηράδιο εργαζιών α΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 67)

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

28

Δραστηριότητες για καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

(προτεινόμενες από το ΔΕΠΠΣ)

Διαγωνισμοί ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων παραμυθιών κά και θέσπιση αναγνωστικών βραβείων Πχ

Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης

Διαγωνισμός Βιβλιοπαμφαγονίας

Λέσχες Ανάγνωσης

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

29

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Σύνδεση λογοτεχνικών κειμένων μεδραστηριότητες θεατρικής έκφρασης (πχαυτοσχεδιασμοί παντομίμα διασκευήλογοτεχνικών κειμένων σε θεατρικό σενάριο)

Ανάγνωση βιβλίων με αφορμή γεγονότα τηςεπικαιρότητας ή πολιτιστικές δραστηριότητες τηςτάξης πχ δημιουργία ανθολογιών ανεύρεσηβιβλίων με ένα συγκεκριμένο θέμα πληροφορίεςγια συγγραφείς σύγκριση των διασκευώνγνωστών παραμυθιών

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

30

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Βιβλιοαινίγματα -

Βιβλιοκουίζ

Παρουσιάσεις βιβλίων με

παιγνιώδεις τρόπους

Συνεχής σιωπηρή

ανάγνωση

Δραστηριότητες σχετικά με το

εικονογραφημένο βιβλίο

Αφήγηση και δημιουργικό

γράψιμο

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

31

Καλλιέργεια φιλαναγνωσίας

Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων σε ψηφιακούς δίσκους

δεδομένης μνήμης (CD-ROM)

Σύνδεση της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική τη μουσική και

άλλες μορφές τέχνης (μελοποιημένη ποίηση)

Προσκλήσεις συγγραφέων

Διοργάνωση εκθέσεων βιβλίου από δασκάλους γονείς

μαθητές

Διαγωνισμοί εικονογράφησης και βιβλιοδεσίας

Ανάγνωση βιβλίων επίκαιρων ειδήσεων που στοχεύουν

στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

32

δείγμα

βιβλιοπαρουσίασης

(Γλώζζα E΄ βιβλίο μαθηηή β΄ ηεύχος ΟΔΓΒ Αθήνα 2006 ζ 47)

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

33

Λογοτεχνία και διαθεματικότητα

Λογοτεχνία - Ιστορία

Λογοτεχνία - Μουσική

Λογοτεχνία - Θεατρική Αγωγή

Λογοτεχνία - Εικαστική Αγωγή

Λογοτεχνία - Διαπολιτισμική Αγωγή

34

Ψηφιακοί Φάκελοι Λογοτεχνίας (wwwekebigr)

Ο ξένος εικόνες του άλλου στη λογοτεχνία

35

Ψηφιακοί Φάκελοι Λογοτεχνίας (wwwekebigr)

Γ Σεφέρης Το πρώτο πράγμα που έκανε ο Θεός

είναι το μακρινό ταξίδι

Το μεγάλο λάθος της ζωής μου ήταν που ήμουν φτιαγμένος για τη θάλασσα κι έγινα στεριανός Είναι γνώρισμα του θαλασσινού να μην είναι πουθενά ευχαριστημένος

36

Ψηφιακοί Φάκελοι Λογοτεχνίας (wwwekebigr)

ΦΑΚΕΛΟΣ Στρατηγός Μακρυγιάννης

laquoΕγώ την αλήθεια θα την ειπώ γυμνήraquo

Λόγος ανάμεσα στην Ιστορία και τη Λογοτεχνία

37

Ενδεικτική δικτυογραφία

για το παιδικό βιβλίο

wwwgreekibbygr (Κέντρο Ελληνικού Παιδικού

Βιβλίου)

wwwnlggr (Εθνική Βιβλιοθήκη)

wwwbiblionetgr (αναζήτηση βιβλίων)

wwwekebigr (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου)

wwwuoagrptdeepet (βιβλιογραφική βάση)

38

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Aγγελοπούλου Β Βασιλαράκης ΙΝ (επιμ) Φιλαναγνωσία και

Παιδική Λογοτεχνία Αθήνα 1994 εκδ Δελφίνι

Αναγνωστόπουλος ΒΔ Σάσεις και εξελίξεις της Παιδικής

Λογοτεχνίας στη δεκαετία 1980-1990 Αθήνα 1996 Οι Εκδόσεις

των Φίλων

Αποστολίδου Β Καπλάνη Β Χοντολίδου Ελ (επιμ) Διαβάζοντας

Λογοτεχνία στο σχολείοhellip Μια νέα πρόταση διδασκαλίας Αθήνα

2000 εκδ Τυπωθήτω

Γιάκος Δ Ιστορία της ελληνικής Παιδικής Λογοτεχνίας Αθήνα

1993 εκδ Δημ Ν Παπαδήμα

39

Ενδεικτική βιβλιογραφίαhellip

ΕΚΕΒΙ Ανάγνωση και σχολείο Διημερίδα για τουςεκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αθήνα 1997ΕΚΕΒΙ

ΕΚΕΒΙndashΥΠΕΠΘ κυταλοδρομία ανάγνωσης Αθήνα 2004

Επιθεώρηση Παιδικής Λογοτεχνίας laquoΘεωρητικές και διδακτικέςπροσεγγίσεις στην Παιδική Λογοτεχνίαraquo (αφιέρωμα) τ 9 Αθήνα1994 εκδ Βιβλιογονία

Ζερβού Αλ Λογοκρισία και αντιστάσεις στα κείμενα τωνπαιδικών μας χρόνων Ο Ροβινσώνας η Αλίκη και το Παραμύθιχωρίς όνομα Ανάγνωση από μια ενήλικη Αθήνα 1996 εκδΟδυσσέας

40

Ενδεικτική βιβλιογραφίαhellip

Καλογήρου Τζ Σέρψεις και ημέρες ανάγνωσης Μελετήματα για τηδιδασκαλία της λογοτεχνίας στο Δημοτικό σχολείο Αθήνα 1999 ΕκδΣχολής ΙΜ Παναγιωτόπουλου

Καρποζήλου Μ Σο παιδί στη χώρα των βιβλίων Αθήνα 1994 εκδΚαστανιώτη

Κατσίκη-Γκίβαλου Ά Σο θαυμαστό ταξίδι Μελέτες για την ΠαιδικήΛογοτεχνία Αθήνα 1995 εκδ Πατάκη

Κατσίκη-Γκίβαλου Ά Λογοτεχνική ανάγνωση και διδακτικέςεφαρμογές Δημοτικό ndash Γυμνάσιο ndash Λύκειο Αθήνα 2001 εκδΕλληνικά Γράμματα

Ποσλιανέκ Κριστιάν Να δώσουμε στα παιδιά την όρεξη γιαδιάβασμα Απόδοση Στέση Αθ Αθήνα 1992 εκδ Καστανιώτη

39

Ενδεικτική βιβλιογραφίαhellip

ΕΚΕΒΙ Ανάγνωση και σχολείο Διημερίδα για τουςεκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αθήνα 1997ΕΚΕΒΙ

ΕΚΕΒΙndashΥΠΕΠΘ κυταλοδρομία ανάγνωσης Αθήνα 2004

Επιθεώρηση Παιδικής Λογοτεχνίας laquoΘεωρητικές και διδακτικέςπροσεγγίσεις στην Παιδική Λογοτεχνίαraquo (αφιέρωμα) τ 9 Αθήνα1994 εκδ Βιβλιογονία

Ζερβού Αλ Λογοκρισία και αντιστάσεις στα κείμενα τωνπαιδικών μας χρόνων Ο Ροβινσώνας η Αλίκη και το Παραμύθιχωρίς όνομα Ανάγνωση από μια ενήλικη Αθήνα 1996 εκδΟδυσσέας

40

Ενδεικτική βιβλιογραφίαhellip

Καλογήρου Τζ Σέρψεις και ημέρες ανάγνωσης Μελετήματα για τηδιδασκαλία της λογοτεχνίας στο Δημοτικό σχολείο Αθήνα 1999 ΕκδΣχολής ΙΜ Παναγιωτόπουλου

Καρποζήλου Μ Σο παιδί στη χώρα των βιβλίων Αθήνα 1994 εκδΚαστανιώτη

Κατσίκη-Γκίβαλου Ά Σο θαυμαστό ταξίδι Μελέτες για την ΠαιδικήΛογοτεχνία Αθήνα 1995 εκδ Πατάκη

Κατσίκη-Γκίβαλου Ά Λογοτεχνική ανάγνωση και διδακτικέςεφαρμογές Δημοτικό ndash Γυμνάσιο ndash Λύκειο Αθήνα 2001 εκδΕλληνικά Γράμματα

Ποσλιανέκ Κριστιάν Να δώσουμε στα παιδιά την όρεξη γιαδιάβασμα Απόδοση Στέση Αθ Αθήνα 1992 εκδ Καστανιώτη

40

Ενδεικτική βιβλιογραφίαhellip

Καλογήρου Τζ Σέρψεις και ημέρες ανάγνωσης Μελετήματα για τηδιδασκαλία της λογοτεχνίας στο Δημοτικό σχολείο Αθήνα 1999 ΕκδΣχολής ΙΜ Παναγιωτόπουλου

Καρποζήλου Μ Σο παιδί στη χώρα των βιβλίων Αθήνα 1994 εκδΚαστανιώτη

Κατσίκη-Γκίβαλου Ά Σο θαυμαστό ταξίδι Μελέτες για την ΠαιδικήΛογοτεχνία Αθήνα 1995 εκδ Πατάκη

Κατσίκη-Γκίβαλου Ά Λογοτεχνική ανάγνωση και διδακτικέςεφαρμογές Δημοτικό ndash Γυμνάσιο ndash Λύκειο Αθήνα 2001 εκδΕλληνικά Γράμματα

Ποσλιανέκ Κριστιάν Να δώσουμε στα παιδιά την όρεξη γιαδιάβασμα Απόδοση Στέση Αθ Αθήνα 1992 εκδ Καστανιώτη