PROJECT: ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Ομάδα Α’ : Ιστορία του κτίζειν

Υπεύθυνος καθηγητής: Λάμπρος Αδάμ

Μέλη ομάδας: Αλέξανδρος Μπουλίκας

Νίκος Λέτσος

Γιώργος Κυρίτσης

1

Περιεχόμενα

• Τι είναι βιοκλιματική αρχιτεκτονική…….……….. 3 • Εισαγωγικές εικόνες………………………….……………5 • Βιοκλιματική αρχιτεκτονική στην αρχαία

Ελλαδα-Ρωμη………..……………………………………….9 • Βιοκλιματική αρχιτεκτονική των ιγκλού……….12

2

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός κτιρίων ή βιοκλιματική αρχιτεκτονική αφορά τον σχεδιασμό κτιρίων και χώρων (εσωτερικών και εξωτερικών – υπαίθριων) με βάση το τοπικό κλίμα, συνήθως αναφερόμενο ως μικροκλίμα, με σκοπό την εξασφάλιση συνθηκών θερμικής και οπτικής άνεσης, αξιοποιώντας την ηλιακή ενέργεια και άλλες ανανεώσιμες πηγές, αλλά και τα φυσικά φαινόμενα του κλίματος. Η βιοκλιματική είναι κλάδος της αρχιτεκτονικής που λαμβάνει υπ' όψη τις επιταγές της οικολογίας και της βιωσιμότητας.

Με τον όρο "βιοκλιματικός σχεδιασμός" εννοείται ο σχεδιασμός ο οποίος αποσκοπεί

3

στην προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων.

4

Εισαγωγικές Εικόνες

Το πρώτο γνωστό δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης για ολόκληρη πόλη το συναντάμε στην Κνωσό. Οι ανασκαφές του 'Αρθουρ Έβανς στις αρχές του αιώνα έφεραν στο φως ένα εντυπωσιακό σύστημα ύδρευσης. Το νερό μεταφερόταν μέσα σε πήλινες σωλήνες από αρκετά μακριά απ' τις περιοχές Κουναβων και Αρχανών στο υδραγωγείο της πόλης και από εκεί διανεμόταν στα σπίτια. Τα σπίτια ήταν ξύλινα, πέτρινα και μαρμάρινα και μερικά απ' αυτά με τρεις, λιγότερα με τέσσερις αλλά και λίγα, όπως το παλάτι, με πέντε ορόφους.

5

Κάποια δημόσια κτήρια, μάλλον αποθήκες τροφίμων, είχαν επενδυμένους τοίχους με κεραμικά πλακάκια παρόμοια με τα σημερινά.

Και φυσικά όπως μπορείτε να δείτε μέχρι και σήμερα στα περισσότερα παραδοσιακά Ελληνικά σπίτια, το χρώμα παραμένει λευκό! Αυτό συναντάται κυρίως στα ηλιόλουστα νησιά και χρησιμοποιείται για να ελαχιστοποιήσει την ζέστη απ' τον ήλιο.

Επίσης ο ασβέστης που χρησιμοποιείται ειδικά στα νησιά του Αιγαίου για λεύκανση των

6

τοίχων διαθέτει και μια σειρά άλλων ευεργετικών ιδιοτήτων όπως η απολύμανση και η απορρόφηση της υγρασίας, αποτροπή εντόμων κλπ.

Αυτή η απλή και οικονομική ιδέα μπορεί να βοηθήσει κάθε κτίσμα να λιγοστέψει την θερμότητα που του προσθέτει ο ήλιος αλλά σχεδόν κανένας δεν δείχνει να ενδιαφέρεται. Προτιμάμε να ξοδεύουμε τα χρήματά μας στην χρήση κλιματιστικών μηχανημάτων επιβαρύνοντας την ατμόσφαιρα τόσο με την θερμότητα που παράγουν όσο και με τους χλωροφθοράνθρακες (CFC) που χρησιμοποιούν. Μεταθέτουμε το πρόβλημα λίγα μέτρα μακρια μας και νομίζουμε ότι δεν είναι πια δικό μας...

Σαν παράδειγμα, ένα λευκό αυτοκίνητο ίδιου τύπου με ένα μαύρο, σταθμευμένα στο ίδιο

7

ηλιόλουστο σημείο μπορούν να έχουν διαφορά εσωτερικής θερμοκρασίας πάνω από 10 βαθμούς. Μπορείτε να παρατηρήσετε όταν μετά από βροχή βγει ήλιος πόσο πιο γρήγορα στεγνώνουν τα σκούρα αυτοκίνητα!

Μια παρατήρηση όσον αφορά το «λευκό» χρώμα. Η ανακλαστικότητα δεν οφείλεται μόνο στο ίδιο το λευκό χρώμα αλλά και σε επιμέρους χαρακτηριστικά εγγενή σε κάθε υλικό όπως: Εκτός από το ορατό φάσμα πόσο υπέρυθρο αντανακλά το υλικό; Το υπέρυθρο φως μεταφέρει αρκετά μεγάλα ποσά ενέργειας!. Αόρατο στο γυμνό μάτι αποκαλύπτει την ύπαρξή του στην υπέρυθρη φωτογράφηση και όπως ξέρει όποιος έχει ασχοληθεί με αυτήν, τα πράγματα γύρω μας, τόσο τα φυσικά αντικείμενα όσο και οι τεχνητές κατασκευές, έχουν διαφορετική όψη στο υπέρυθρο φάσμα.

8

Βιοκλιματική αρχιτεκτονική στην αρχαία Ελλάδα-Ρώμη.

Η βιοκλιματική αρχιτεκτονική δεν ήταν κάτι νέο στην αρχαία Ελλάδα. Τα σπίτια στην αρχαία Ελλάδα είχαν να αντιμετωπίσουν λίγο πολύ τα προβλήματα που έχουν και τα δικά μας σήμερα με βασικότερα την ζέστη και το κρύο. Ας δούμε όμως τι έκαναν σοφά οι πρόγονοί μας.

Πρωτοπόρος ήταν ο Σωκράτης και ο Ιπποκράτης. Συμφώνα με τα απομνημονεύματα του Ξενοφώντα, έβαλαν τις βάσεις της σύγχρονης βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Κύριος στόχος τους ,ήταν τα σπίτια να εξασφαλίζουν μια αρμονική σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον. Πρώτο υλικό για την κατασκευή τοίχων ήταν η πέτρα και οι πλίνθοι με ξυλοδεσιές να υψώσουν τους

9

τοίχους. Οι στέγες είχαν κεραμίδια αν και πολλές φορές αναφέρεται η ύπαρξη ταράτσας. Ο βόρειος τοίχος γινόταν παχύτερος και με τα ελάχιστα δυνατά ανοίγματα .Η είσοδος βρισκόταν στην ανατολική και σπανιότερα στην νότια πλευρά .Στη βόρεια κύριος πλευρά φύτευαν κάποια αειθαλή δέντρα όπως ελιές ώστε το φύλλωμα τους να εμποδίζουν το χειμωνιάτικο κρύο, βόρειο άνεμο να πέσει απευθείας πάνω στο σπίτι . Απ’ την άλλη, στη νότια πλευρά του σπιτιού υπήρχαν φυλλοβόλα δέντρα που το χειμώνα χωρίς φύλλα εμπόδιζαν τον ήλιο απ το να ζεσταίνει το σπίτι αλλά το καλοκαίρι πρόσφεραν όλοι τους την σκιά.Oι αρχαίοι έλληνες δεν σταμάτησαν μόνο στη χρήση φυτών για κλιματισμό. Χρησιμοποιούσαν πάνω απ τις νότιες πόρτες και παράθυρα μια προέκταση της σκέπης με προσεκτικά σχεδιασμένο μέγεθος. Το μέγεθος

10

αυτής της προέκτασης ήταν υπολογισμένο με τέτοιο τρόπο ώστε το καλοκαίρι ο ήλιος να εμποδίζεται και τον χειμώνα που έχει χαμηλότερη τροχιά δεν εμποδίζονταν να μπει μέσα στο σπίτι. Τέλος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το λευκό χρώμα στο εξωτερικό των τειχών και έτσι επιτυγχάνονταν η αποφυγή της απορρόφησης της ζέστης του ηλίου το καλοκαίρι. Ένας άλλος τρόπος που βοηθούσε στον αερισμό και φωτισμό της οικείας είναι η οργάνωση της αυλής συνήθως με πέτρες. Γενικά ο προσανατολισμός του σπιτιού ήταν με πρόσωπο προς τον νότο γεγονός που έδινε την δυνατότητα στην αυλή ,τα βόρεια δωμάτια και τον πάνω όροφο να εκμεταλλεύονται το μέγιστο του φυσικού φωτός τον χειμώνα και να αποφεύγουν τον πολύ ήλιο το καλοκαίρι, όταν αυτός βρίσκεται πολύ ψηλά.

11

Βιοκλιματική αρχιτεκτονική των ιγκλού.

Το ιγκλού είναι η προσωρινή κατοικία των Εσκιμώων το χειμώνα. Αποτελεί μοναδικό τρόπο για να κτίσει ο άνθρωπος τη φώλια του κάτω από τις χειρότερες δυνατές συνθήκες. Παρ’ όλο που οι περισσότεροι Εσκιμώοι μένουν πλέον σε σπίτια από πέτρες ή ξύλα, συνηθίζουν ακόμη να κατασκευάζουν ιγκλού, ειδικά όταν ταξιδεύουν. Ορθογώνια κομμάτια παγωμένου χιονιού τοποθετούνται κυκλικά, ώστε η κατασκευή να συγκλίνει και να σχηματίζεται τελικά ένας θόλος. Οι σχισμές και τα όποια σημεία επαφής γεμίζονται με χιόνι. Τότε οι Εσκιμώοι ανάβουν μια λάμπα που καίνε λίπος φάλαινας, ώστε να αναδίδει πολλή θερμότητα. Άλλωστε πρέπει να ληφθεί υπόψιν ότι για να ζεσταθεί ο περιορισμένος

12

εσωτερικός χώρος και για να δημιουργηθεί ένα άνετο κλίμα, είναι αρκετή ακόμα και η ελάχιστη ποσότητα ζέστης: αρκεί, δηλαδή, η παρουσία 2 ατόμων που μπορούν να κλείσουν την πόρτα με ένα κομμάτι πάγου και να κάνουν το ιγκλού αεροστεγές. Το χιόνι αρχίζει να λιώνει, όμως επειδή η οροφή του θολού είναι καμπύλη δεν στάζει. Αντιθέτως τα κομμάτια του χιονιού εμποτίζονται με υγρασία. Τότε οι Εσκιμώοι ανοίγουν την πόρτα και ο ψυχρός αέρας μεταμορφώνει το ιγκλού σε ένα συμπαγές και ανθεκτικό καταφύγιο, που λιώνει μόνο με το τέλος του χειμώνα. Άλλωστε να επισημάνουμε, ότι οι πολικοί άνεμοι με θερμοκρασία -50 βαθμούς κελσίου και έτσι το εξωτερικό τοίχωμα του πάγου παραμένει παγωμένο. Πρέπει να σημειώσουμε επίσης ότι το χιόνι, όσο και αν φαίνεται παράδοξο είναι κακός αγωγός της θερμότητας και του κρύου.

13

Για αυτόν το λόγο τα ιγκλού θερμαίνονται εύκολα και τους προφυλάσσουν από το κρύο και όταν με τον καιρό το χιόνι μετατρέπεται σε πάγο εγκαταλείπουν τα ιγκλού τους.

14

Υπεύθυνος καθηγητής Αδάμ Λάμπρος Μέλη ομάδας Βλάχου Στεφανία Μελισσού Αμαλία Παπαλελούδης Δημήτρης Τσιλίκας Κωνσταντής Λαμία, Μάιος 2013

Περιεχόμενα σελίδα 1. Εισαγωγή …………………………………………………………………………………………..…………3

2. Πρόλογος …………………………………………………………………………………………..………...3 3. Πλαίσιο - Στόχοι ……….......................................................................................4 4. Μεθοδολογία ………………………………………………………………………………….……………4 Διερεύνηση Τεχνητός φωτισμός 5. Ο τεχνητός φωτισμός στην αρχαιότητα…………………………………………………..5 6. Τεχνητό φως ιστιοφόρου ……………………………………………………………………….5 7. Ο πιο πετυχημένος φωτισμός …………………………………………………………………6 8. Ο τεχνητός φωτισμός σήμερα ……………………………………………………………….6 9. Μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας…………………………………………………………….8 10. Το τεχνητό φως βλάπτει σοβαρά την υγεία…………………………………………..10 11. Έρευνα συνδέει τον καρκίνο με την έκθεση στο τεχνητό φως……………….11 12. Φωτορύπανση – Η Γη ρυπαίνεται από το τεχνητό φως ………………………..12 13. Ο φωτισμός Led απειλεί τα έργα του Van Gogh ……………………………………14

Φυσικός φωτισμός 14. Ο τεχνητός φωτισμός σήμερα……………………………………………………………….14 15. Φυσικός φωτισμός: τι είναι και πως εφαρμόζεται;………………………………15 16. Πως δημιουργείται μια σωστή εφαρμογή φυσικού φωτισμού;…………….15 17. Συμβουλές για καλό φωτισμό………………………………………………………….……19 18. Βιβλιογραφία………………………………………………………………..………………………21

2

1. Εισαγωγή Στους χώρους στους οποίους περνάνε την ώρα τους οι άνθρωποι, ιδιαίτερα σε γραφεία και χώρους εργασίας, το αποτέλεσμα της μελέτης φωτισμού συνίσταται στο να τους δημιουργεί, και στη συγκεκριμένη περίπτωση στους εργαζομένους, ένα ευχάριστο περιβάλλον, ώστε να αισθάνονται και να εργάζονται καλύτερα, δηλαδή αυξάνει την αποδοτικότητά τους, ενώ οι εξωτερικοί χώροι φωτίζονται για να ενισχύσουν την εταιρική ταυτότητα.

Οι κυβερνήσεις, οι δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς καθώς και οι οργανισμοί, αρχίζουν επίσης να αναγνωρίζουν την αξία του καλού φωτισμού, διότι έχει αποδειχθεί ότι η μελέτη και ο σχεδιασμός φωτισμού του αστικού τοπίου αυξάνει τον τουρισμό, βελτιώνει την ασφάλεια και παρέχει ένα πιο ευχάριστο και πιο λειτουργικό περιβάλλον για την κυκλοφορία των οχημάτων και τους κατοίκους. Σχετικά μικρές επενδύσεις μπορούν να αποφέρουν μεγάλα οφέλη στη βελτίωση της ασφάλειας κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Στον ιδιωτικό τομέα, οι ιδιοκτήτες σπιτιών συνειδητοποιούν ότι ο φωτισμός είναι τόσο σημαντικός παράγοντας στο σχεδιασμό, όσο και η αρχιτεκτονική και η επίπλωση. Αεροδρόμια, σταθμοί τρένων, στάσεις λεωφορείων και αποβάθρες χρειάζονται κατάλληλο φωτισμό, ώστε να λειτουργούν σωστά καθ’ όλο το 24ωρο. Παλαιά κτίρια καθώς και καινούργια επωφελούνται από τη μελέτη και το σχεδιασμό φωτισμού, αφού με απλές τροποποιήσεις στις πατροπαράδοτες λύσεις εγκατάστασης, μπορούν να μειώσουν το κόστος ενέργειας και να βελτιώσουν αισθητά τις συνθήκες χρήσης.

2. Πρόλογος Η μελέτη αρχιτεκτονικού φωτισμού αφορά στην τοποθέτηση και τον έλεγχο του φωτός, φυσικού ή τεχνητού, μέσα σε έναν αρχιτεκτονικό χώρο. Το φως και η αρχιτεκτονική δεν είναι δυο ξεχωριστές έννοιες, διότι αρχιτεκτονικά στοιχεία όπως οι επιφάνειες, ο όγκος, τα χρώματα και η υφή χάνουν τη σημασία τους χωρίς φως. Οι αρχιτέκτονες σχεδιάζουν έχοντας καταρχάς στο νου τους το φυσικό φως. Ο σωστός φωτισμός βελτιώνει τη λειτουργία ενός χώρου, εντείνοντας την ευκρίνεια στο περιβάλλον του κάθε χρήστη. Η αισθητική του χώρου βελτιώνεται ενισχύοντας την αρχιτεκτονική.

3

3. Πλαίσιο – Στόχοι Στόχος αυτής της εργασίας είναι όλοι μας:

1. Να ενημερωθούμε για τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική και τους «κλάδους» της, όπως την κομποστοποίηση, τη γεωθερμία, τα φωτοβολταϊκά συστήματα κλπ.

2. Να μελετήσουμε και να εκτιμήσουμε σωστά τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των παραπάνω.

3. Να αποκτήσουμε τις κατάλληλες γνώσεις έτσι ώστε να είμαστε σε θέση στο μέλλον να κτίσουμε ένα «πράσινο σπίτι», φιλικό για το περιβάλλον.

4. Να μεταβιβάσουμε κάθε γνώση που πήραμε σε φίλους/γνωστούς μας και στο οικογενειακό μας περιβάλλον.

4. Μεθοδολογία Η μεθοδολογία που ακολουθήσαμε σε αυτή την έρευνα ήταν κυρίως η συλλογή πληροφοριών από το internet. Η έρευνα βασίστηκε στην ομαδοσυνεργατική μέθοδο. Σε πρώτη φάση μας επισκεύτηκε ο κ. Σταμέλος Στέφανος και μας μίλησε σχετικά με τη γεωθερμία. Ακολούθησε επίσκεψη στο σπίτι του στο οποίο έχει εφαρμόσει συστήματα γεωθερμίας. Η ομιλία του αλλά ακόμη περισσότερο η επίσκεψη στο σπίτι, βοήθησε την ομάδα να σχηματίσει μια σχετικά ολοκληρωμένη άποψη πάνω στη γεωθερμία και στην κομποστοποίηση. Έπειτα η κα. Κατσίκα Αγγελική μας μίλησε για τα φωτοβολταϊκά συστήματα. Η ομιλία της, πολύ χρήσιμη για την συγκέντρωση πληροφοριών. Ο κ. Θεοφανίδης Αχιλλέας και η κα. Νοτοπούλου Εύα μας έκαναν μια παρουσίαση σχετικά με τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική γενικότερα. Όλες αυτές οι συναντήσεις μας με έμπειρους και ειδικούς σε αυτά τα θέματα φάνηκαν πάρα πολύ χρήσιμες, συγκεντρώσαμε έγκυρες πληροφορίες και δεν χρειάστηκε να καταφύγουμε στο internet μόνο.

4

Διερεύνηση

ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ

5. O τεχνητός φωτισμός στην αρχαιότητα Πυρσοί, λύχνοι, κεριά, λυχνάρια,

καντήλια, πολυκάνδηλα,

λαμπτήρες, είναι μέσα που

χρησιμοποιήθηκαν από τον

άνθρωπο για να ικανοποιήσει την

ανάγκη του φωτισμού.

«Τα μέσα τεχνητού φωτισμού που

χρησιμοποιήθηκαν στην αρχαία

Ελλάδα, αλλά και στην υπόλοιπη

υφήλιο μέχρι τουλάχιστον τον 19ο αιώνα, οπότε ανακαλύφθηκε ο ηλεκτρισμός,

ήταν, ουσιαστικά, μέσα διατήρησης της φωτιάς: Οι εστίες, σταθερές και φορητές,

όπου το καύσιμο υλικό ήταν το ξύλο ή το κάρβουνο, οι πυρσοί ή δάδες, το τεμάχιο

δηλαδή ξύλου -ή τα πολλά τεμάχια δεμένα μεταξύ τους-, που άναβαν στη μια άκρη

με ή χωρίς τη βοήθεια εύφλεκτου υλικού, οι λύχνοι, δηλαδή τα δοχεία με καύσιμο

υλικό σε υγρή ή υγροποιούμενη κατά την καύση μορφή και φιτίλι, καθώς και τα

κεριά, το

υγροποιούμενο κατά την καύση υλικό, το οποίο περιβάλλει φιτίλι» 6. Τεχνητό φως ιστιοφόρου

Όσο για το κόστος των καυσίμων, «ένα τάλαντο καύσιμα ξύλα (περίπου 37 κιλά) κόστιζε στα τέλη του 4ου π. Χ. αιώνα και κατά τη διάρκεια του 3ου π. Χ αιώνα, από 1 δραχμή και 1 οβολό, έως 1 δραχμή και 2 οβολούς.

Για να αντιληφθούμε την αξία των τιμών αυτών πρέπει να σημειώσουμε ότι ο μισθός ενός ανειδίκευτου εργάτη στα τέλη του 5ου και στις αρχές του 4ου αι. π. Χ ήταν 3 οβολοί (6 οβολοί= 1 δραχμή) και του ειδικευμένου 1 δραχμή. Μια εύπορη

5

σχετικά οικογένεια, τριμελής με δύο δούλους, ξόδευε, το 400 π. Χ, περίπου 1.000 δραχμές το χρόνο, δηλαδή σχεδόν τρεις δραχμές την ημέρα». 7. Ο πιο πετυχημένος φωτισμός Ποιος ήταν ο πιο πετυχημένος φωτισμός στην αρχαιότητα από άποψη κατανομής της φωτεινής έντασης στον χώρο; Σύμφωνα με τα συμπεράσματα των ερευνών, το καλύτερο αποτέλεσμα -από άποψη φωτεινότητας - είχε η δάδα και αμέσως μετά ο μινωικός λύχνος και το κερί της μέλισσας. «Οι λύχνοι αναρρόφησης και τα κεριά μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για δραστηριότητες όπως το διάβασμα, ενώ οι λύχνοι επίπλευσης ήταν κατάλληλοι για απαλό φωτισμό, όπως στα συμπόσια. Τη λύση για πιο έντονο φωτισμό έδινε η δάδα ή η χρήση περισσότερων της μίας φλόγας» διευκρίνισε ο ερευνητής, τονίζοντας ότι ο τεχνητός φωτισμός στην αρχαιότητα δεν ήταν προνόμιο των πλουσίων, ενώ επέτρεπε τις περισσότερες εργασίες, παρότι εμείς σήμερα έχουμε συνηθίσει σε πολύ μεγαλύτερα επίπεδα φωτισμού. «Η διαδικασία της αντεκτύπωσης αφορούσε την πιστή αναπαραγωγή και των δύο πλευρών των λυχναριών ή μόνο της πάνω επιφάνειας ή συγκεκριμένων στοιχείων διακόσμησης της πάνω επιφάνειας ή μόνο της επιγραφής στο κάτω μέρος» .

8. O τεχνητός φωτισμός σήμερα

Οι κυριότερες πηγές φωτισμού είναι:

→ Λαμπτήρες πυράκτωσης.

Η αρχή λειτουργίας τους βασίζεται στο φαινόμενο της θέρμανσης μεταλλικού νήματος μέχρι λευκοπύρωσης με τη βοήθεια ηλεκτρικού ρεύματος. Έχουν διάρκεια ζωής περίπου 1000 ώρες. Από την καταναλισκόμενη ηλεκτρική ενέργεια ένα ποσοστό 10 – 20% μετατρέπεται σε ωφέλιμη φωτεινή ενέργεια και το υπόλοιπο σε θερμική ενέργεια. Οι λαμπτήρες πυρακτώσεως έχουν χαμηλό κόστος αγοράς και συντήρησης, η φωτεινή ροή τους ρυθμίζεται εύκολα, προσφέρουν άριστη αποδόση χρωμάτων, επιδέχονται άμεση έναυση και επανέναυση εν θερμώ και λειτουργούν χωρίς πρόβλημα σε οποιαδήποτε θέση (οριζόντια, κατακόρυφη, διαγώνια.

6

→ Λαμπτήρες μικτού φωτισμού

Η λειτουργία τους είναι ίδια με αυτή των λαμπτήρων ατμών υδραργύρου υψηλής πίεσης με τη διαφορά ότι δεν χρειάζονται στραγγαλιστικό πηνίο για τη σύνδεση στο ηλεκτρικό δίκτυο.

→ Λαμπτήρες ατμών υδραργύρου υψηλής πίεσης

Η αρχή λειτουργίας τους βασίζεται στην εκκένωση ηλεκτρικού τόξου μέσα σε ατμούς υδραργύρου. Η διάρκεια ζωής τους είναι περίπου 8000 ώρες.

→ Λαμπτήρες φθορισμού

Είναι λαμπτήρες ηλεκτρικής εκκένωσης σε ατμούς υδραργύρου χαμηλής πίεσης. Έχουν μέση διάρκεια ζωής 10000 ώρες πέρα από τις οποίες μειώνεται η φωτεινότητά τους κάτω του 85 % και πρέπει να αντικαθίστανται. Η διάρκεια ζωής τους μειώνεται σημαντικά όταν ανάβουν και σβήνουν συχνά. Οι λαμπτήρες φθορισμού παρουσιάζουν μεγαλύτερη φωτεινή απόδοση (περίπου τριπλάσια) σε σχέση με τους λαμπτήρες πυρακτώσεως.

→ Λαμπτήρες ατμών νατρίου χαμηλής πίεσης

Η αρχή λειτουργίας τους βασίζεται στην εκκένωση ηλεκτρικού τόξου μέσα σε ατμούς νατρίου σε σωληνωτή ή απιοειδή μορφή. Έχουν υψηλότατη απόδοση και εκπέμπουν μονοχρωματικό κίτρινο φως κατάλληλο για τον φωτισμό των δρόμων το οποίο και περιέχει μεγάλη ευχέρεια όρασης. 6.Λαμπτήρες οικονομίας.

Οι σύγχρονοι οικονομικοί λαμπτήρες, για το ίδιο επίπεδο φωτεινότητας με τους κοινούς λαμπτήρες πυρακτώσεως, έχουν 10 φορές μεγαλύτερο χρόνο ζωής (10.000 ώρες), και το ένα πέμπτο της ηλεκτρικής κατανάλωσης. Το κόστος αγοράς τους είναι μεν μεγαλύτερο αλλά το συνολικό οικονομικό όφελος κατά τη χρήση τους είναι σημαντικό ως αποτέλεσμα της χαμηλής κατανάλωσης ρεύματος και της μεγαλύτερης διάρκειας ζωής τους (1 λαμπτήρας χαμηλής κατανάλωσης αντιστοιχεί με 10 κοινούς λαμπτήρες).

7

9. Μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας

Ορισμένα απλά μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας από τη λειτουργία των λαμπτήρων, είναι τα εξής:

Σύγκριση της κατανάλωσης ρεύματος τη στιγμή αγοράς ενός λαμπτήρα από την ένδειξη της ετικέτας γιατί υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των διάφορων τύπων λαμπτήρων. Σε χώρους όπου τα φώτα λειτουργούν αρκετή ώρα (κουζίνα, καθιστικό ή εξωτερικός νυχτερινός φωτισμός), η κατανάλωση ενέργειας μπορεί να μειωθεί κατά 5 φορές περίπου εάν αντικατασταθούν οι κοινοί λαμπτήρες πυρακτώσεως με λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης. Μπορεί να κοστίζουν ακριβότερα, αλλά είναι πολύ πιο οικονομικοί και έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.

Παρακάτω δίνεται η αντιστοιχία ισχύος λαμπτήρα χαμηλής κατανάλωσης και κοινού λαμπτήρα για το ίδιο επίπεδο φωτισμού.

Λαμπτήρας χαμηλής κατανάλωσης

Κοινός λαμπτήρας

πυρακτώσεως 5 W

7 W

11 W

15 W

20 W

23 W

25 W

40 W

60 W

75 W

100 W

120 W Μπορεί με την πάροδο του χρόνου να παρατηρηθεί μείωση στην ένταση του εκπεμπόμενου από μια τεχνητή πηγή φωτός. Οι συνηθισμένες αιτίες είναι: • η φθορά των πηγών φωτισμού (λαμπτήρων)

• οι βρώμικες εγκαταστάσεις και πηγές φωτισμού

• βρώμικες επιφάνειες δωματίου που μειώνει τις ανακλάσεις

8

Για να καλυφθούν οι ανάγκες τεχνητού φωτισμού αξιοποιούνται τρεις διαφορετικές μέθοδοι φωτισμού: • γενικός φωτισμός ο οποίος παράγει ομοιόμορφο φωτισμό, διάχυτο σε όλο το

χώρο εργασίας. • τοπικός φωτισμός που χρησιμοποιείται για την εξασφάλιση ειδικής

φωτεινότητας σε ένα σημείο • συμπληρωματικός φωτισμός που χρησιμοποιείται για την εξασφάλιση ειδικής

φωτεινότητας, χρώματος, ή για εξυπηρέτηση ειδικού σκοπού (π .χ φωτισμός ασφαλείας)

Το τεχνητό φως το βράδυ προκαλεί στρες

ΚΕΡΚΥΡΑ 2012 «Στο εσωτερικό του φρουρίου, το σούρουπο, το τεχνητό φως με τα χρώματα του τοίχου και τις σκιές, μου δημιούργησαν μια αίσθηση, παραμυθιού, θεάτρου, μαγείας.»

9

Το ενεργειακό κόστος του φωτισμού στο μέσο ελληνικό σπίτι είναι της τάξης του 17% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας, δηλαδή περίπου 134 € ανά έτος.

Για την καλύτερη κατανόηση της σημασίας του ενεργειακού κόστους στον φωτισμό αρκεί να αναφέρουμε ότι στον κύκλο ζωής μίας κατοικίας, το κόστος αντικατάστασης των λαμπτήρων είναι περίπου 3%, ενώ το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας είναι περίπου 86%.

Υπάρχουν πολλών ειδών λαμπτήρες για διάφορες εφαρμογές, όπως οι λαμπτήρες αλογόνου, οι λαμπτήρες ατμών νατρίου και ατμών υδρογόνου, όμως οι συνηθέστεροι στις οικιακές εφαρμογές είναι οι κοινοί λαμπτήρες πυρακτώσεως, οι λαμπτήρες φθορισμού και οι ηλεκτρονικοί λαμπτήρες οικονομίας. Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες εξοικονόμησης ενέργειας στις εγκαταστάσεις φωτισμού είναι η επιλογή του κατάλληλου λαμπτήρα για κάθε εφαρμογή φωτισμού, καθώς και των παρελκομένων διατάξεων.

Η Κοινοτική Οδηγία 98/11/EG υιοθετήθηκε από την ελληνική νομοθεσία τον Σεπτέμβριο του 1999, και αποτελεί το νομικό πλαίσιο ταξινόμησης των οικιακών λαμπτήρων για οικιακή χρήση. Σύμφωνα με μία τυποποιημένη μέθοδο υπολογισμού, οι λαμπτήρες κατατάσσονται σε διαφορετικές κατηγορίες ενεργειακής κατανάλωσης, ξεκινώντας από την κατηγορία Α για τους πιο οικονομικούς έως την κατηγορία G για τους πιο ενεργοβόρους. Η ταξινόμηση αυτή (A-B-C-D-E-F-G) στοχεύει στην ενημέρωση του καταναλωτικού κοινού, καθιστώντας την επιλογή/αγορά λαμπτήρων ενεργειακής αποδοτικότητας άμεσα ορατή στον υποψήφιο αγοραστή.

10. Το τεχνητό φως βλάπτει σοβαρά την υγεία

Μπορεί τα φώτα να κάνουν τη νύχτα μέρα στις πόλεις και αυτό να χαρίζει στους ανθρώπους ένα αυξημένο αίσθημα ασφάλειας, όμως έχει το αφανές τίμημά του. Ο έντονος και διαρκής τεχνητός φωτισμός στους δρόμους και τις γειτονιές όλη τη νύχτα μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη νοητική και ψυχική υγεία των ανθρώπων, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα, η οποία επιβεβαιώνει ότι όταν οι άνθρωποι δεν μπορούν να «δραπετεύσουν» στο σκοτάδι, μπορεί να έχουν σημαντικά προβλήματα υγείας, μέχρι και να εμφανίσουν κατάθλιψη.

10

Η έρευνα έγινε από ψυχολόγους υπό τη Λάουρα Φόνκεν του Πολιτειακού πανεπιστημίου του Οχάιο και τον καθηγητή νευροεπιστήμης Ράντι Νέλσον και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Behavioural Brain Research”, σύμφωνα με το βρετανικό Τύπο. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η επιδείνωση του προβλήματος της κατάθλιψης στις σύγχρονες κοινωνίες συνδέεται και με την αύξηση του ηλεκτροφωτισμού στις πόλεις. Συχνά οι άνθρωποι που ζουν στις πόλεις, παραπονιούνται ότι η έντονη φωταύγεια επιδρά στην ικανότητά τους να κοιμούνται και γενικότερα στην ψυχική τους διάθεση.

Η νέα μελέτη, που βασίστηκε σε πειράματα σε ποντίκια (οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα ίδια αποτελέσματα ισχύουν και για τους ανθρώπους), επιβεβαίωσε ότι όσα ζούσαν σε ένα φωταγωγημένο δωμάτιο όλο το 24ωρο, εμφάνισαν περισσότερα καταθλιπτικά συμπτώματα σε σχέση με όσα ζούσαν σε ένα φυσιολογικό κύκλο διαδοχής φωτός-σκοταδιού. Όσα πειραματόζωα είχαν την επιλογή να ξεφύγουν από το συνεχές φως και να καταφύγουν σε ένα σκοτεινό μέρος, είχαν μειωμένα συμπτώματα κατάθλιψης.

Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι τα πορίσματα της έρευνας δείχνουν πως πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή στις αρνητικές επιδράσεις που έχει το τεχνητό νυχτερινό φως στην ψυχική υγεία των κατοίκων των πόλεων, ειδικά όσων κατοικούν σε υπερφωτισμένους δρόμους, καθώς η κατάσταση αυτή τους εκθέτει σε έναν αφύσικο κύκλο φωτός, που μπορεί να έχει πραγματικές συνέπειες για τους ίδιους. Σύμφωνα με την Φόνκεν, το πρόβλημα είναι υπαρκτό επίσης για όσους εργάζονται νυχτερινές βάρδιες και για όσους, ιδίως τα παιδιά, παρακολουθούν τηλεόραση μέχρι αργά τη νύχτα. Ακόμα επεσήμανε ότι τα έντονα φώτα σε πολλά νοσοκομεία το βράδυ, ιδίως στις μονάδες εντατικής θεραπείας, ίσως επιδεινώνουν την υγεία ορισμένων ασθενών.

11. Έρευνα συνδέει τον καρκίνο με την έκθεση στο τεχνητό φως Νέα πανεπιστημιακή έρευνα αποκαλύπτει ότι το τεχνητό φως δεν είναι αθώο και ότι έχει επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, η οποία διεκπεραιώθηκε από Αμερικανούς και Ισραηλινούς ερευνητές και επιδημιολόγους του πανεπιστημίου της Χάιφα, η έκθεση τη νύχτα στο τεχνητό φως μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο του καρκίνου του προστάτη, ενός από τους σημαντικότερους παράγοντες ανδρικής θνησιμότητας. Τα αποτελέσματα της έρευνας συμφωνούν με προηγούμενη έρευνα η οποία αποκάλυψε πως η έκθεση στο τεχνητό φως αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού στις γυναίκες αλλά και προκαλεί έντονα προβλήματα στην όραση κυρίως σε μικρά παιδιά. Αναφέρεται, ειδικότερα, ότι οι χώρες με υψηλά επίπεδα τεχνητού φωτισμού τη νύχτα παρουσιάζουν κα υψηλά επίπεδα καρκίνου, 80% αυξημένο ρίσκο, ενώ σε χώρες με χαμηλότερη παραγωγή τεχνητού φωτισμού οι περιπτώσεις καρκινοπαθών ασθενών ελαττώνονται δραματικά, περίπου κατά 30%.

11

Οι ερευνητές υποθέτουν ότι ο κίνδυνος εμφάνισης του καρκίνου είναι μεγαλύτερος επειδή η έκθεση στο τεχνητό φως προσβάλλει και αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, ταράζει τον οργανισμό και δε σέβεται τη βασική ανάγκη του σώματος να ξεκουράζεται στο απόλυτο σκοτάδι. Πιο συγκεκριμένα μειώνει την παραγωγή της μελατονίνης, ορμόνης στον εγκέφαλο που απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια του βραδινού ύπνου επηρεάζοντας σοβαρά το βιολογικό ρολόι σε σημείο που το σώμα συγχέει τη μέρα με τη νύχτα.. Προσθέτοντας επίσης ότι το τεχνητό φως θεωρείται «πηγή μίανσης» από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και ότι το κράτος πρέπει να ενθαρρύνει την εξοικονόμηση στον τεχνητό φωτισμό και την μείωση των επιπέδων μόλυνσης.

12. Φωτορύπανση - Η Γη ρυπαίνεται από το τεχνητό φως

«Αν δεν μπορούμε να βλέπουμε αστέρια τη νύχτα, θα καθόμαστε και θα κοιτάμε τα φανάρια στους δρόμους.» Ray Davies, του ροκ συγκροτήματος «The Kinks», από το τραγούδι «Underneath the neon sign»

Όταν οι πρόγονοί μας έστρεφαν το βλέμμα τους στον ουρανό κάποια ξάστερη νύχτα, μπορούσαν να διακρίνουν κάπου 14.000 αστέρια. Σήμερα οι κάτοικοι των πόλεων είναι τυχεροί αν καταφέρουν να δουν 100. Σε ορισμένα μέρη του κόσμου, οι «φωτοθάλασσες» του σύγχρονου πολιτισμού έχουν «σκεπάσει» όλα τα ουράνια σώματα. Την εικόνα του Γαλαξία που, σα φωτεινή ζώνη, απλώνεται από τη μια άκρη του ουρανού στην άλλη, πολλοί τη γνωρίζουν σήμερα μόνο από μακρινές εκδρομές στην ύπαιθρο. Η αιτία είναι η φωτορύπανση, φαινόμενο που εδώ και καιρό απασχολεί τους αστρονόμους, αλλά που αποτελεί επίσης ένα όλο και μεγαλύτερο πρόβλημα για πολλούς ανθρώπους και για τα ζώα. Ο όρος φωτορρύπανση καλύπτει μια σειρά ακούσιων επιπτώσεων από τον τεχνητό φωτισμό των εξωτερικών χώρων. Αν βρεθεί κανείς στην ύπαιθρο κάποιο σκοτεινό βράδυ και κοιτάξει από μακριά μια μεγάλη πόλη, θα διαπιστώσει ότι πάνω από την πόλη υψώνεται ένας «θόλος» από συγκεχυμένο φως, που κάνει το σκούρο του ουρανού να ξεθωριάζει. Αυτή η λάμψη είναι γνωστή ως φωτονέφος και δημιουργείται όταν το φως που εκπέμπεται προς την ατμόσφαιρα διαθλάται σε μόρια σκόνης και σταγονίδια νερού. Η φωτορύπανση δυσκολεύει τις αστρονομικές παρατηρήσεις σε μεγάλες περιοχές της Γης. Μια άλλη μορφή φωτορύπανσης είναι το ιδιαίτερα αστραφτερό φως, που μας θαμπώνει τα μάτια, καθώς η αντίθεση ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι γίνεται πολύ έντονη.

12

Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, όταν ισχυρές πηγές φωτός - μεταξύ άλλων, προβολείς σε οικοδομές ή γήπεδα - μας κάνουν να χάνουμε τον προσανατολισμό μας, καθώς τα μάτια μας δεν μπορούν να προσαρμοστούν από το σκοτάδι στο έντονο φως. Φωτορρύπανση θεωρείται και το «φωτοχάος», που δημιουργείται όταν πολλές πηγές φωτός ανταγωνίζονται να τραβήξουν την προσοχή μας και δημιουργούν σύγχυση. Στις μεγάλες πόλεις είναι συνηθισμένα τα συμπλέγματα από διαφημίσεις neon που αναβοσβήνουν, τα φωτεινά διακοσμητικά που κρέμονται πάνω από τα κεφάλια μας, και όλα αυτά σε συνδυασμό με τον έντονο φωτισμό των δρόμων.

Οι αντιδράσεις των αστρονόμων για την αυξανόμενη φωτορρύπανση έχουν ξεκινήσει εδώ και πάνω από 50 χρόνια. Καθώς τα άστρα, οι κομήτες και άλλα ουράνια φαινόμενα έχαναν τη λάμψη τους εξ αιτίας της φωτορύπανσης, τα αστεροσκοπεία άρχισαν να εγκαταλείπουν τις πόλεις. Τη δεκαετία τού 1950, το βρετανικό αστεροσκοπείο Royal Observatory τού Greenwich μεταφέρθηκε από το Λονδίνο στο επαρχιακό Sussex, ενώ στα τέλη της δεκαετίας τού 1970 ένα τηλεσκόπιό του μεταφέρθηκε στα Κανάρια Νησιά της Ισπανίας. Πολλά άλλα αστεροσκοπεία στον κόσμο υποχρεώθηκαν σε παρόμοιες μετακινήσεις. Η φωτορρύπανση δε δημιουργεί προβλήματα μόνο στους αστρονόμους. Ψυχολόγοι που έχουν μελετήσει το φαινόμενο, υποστηρίζουν ότι η ποιότητα της ζωής χειροτερεύει όταν δεν μπορούμε να νιώσουμε το φυσικό φως της νύχτας και να απολαύσουμε τον όμορφο έναστρο ουρανό. Θα έλεγε κανείς ίσως ότι αυτό είναι ένα πρόβλημα για τις ποιητικές ψυχές, η έλλειψη όμως αυτή έχει και πρακτικές επιπτώσεις στην υγεία μας. Μεγάλη έρευνα σε 100.000 Αμερικανίδες νοσοκόμες (Nurses’ Health Study) έδειξε ότι ο κίνδυνος καρκίνου του στήθους αυξάνεται σε γυναίκες που το βράδυ δουλεύουν σε χώρους με τεχνητό φωτισμό. Ο αυξανόμενος κίνδυνος καρκίνου ίσως οφείλεται στη μείωση της παραγωγής μελατονίνης. Η μελατονίνη είναι μια ορμόνη που, σύμφωνα με πειράματα που έχουν γίνει σε ζώα, διαθέτει ιδιότητες που καταπολεμούν τον καρκίνο. Η παραγωγή μελατονίνης είναι μεγαλύτερη στο σκοτάδι, ενώ μειώνεται όταν τα μάτια μας δέχονται φως. Η σχέση μεταξύ φωτΟρύπανσης και ασθενειών αποτελεί ένα νέο ερευνητικό πεδίο, στο οποίο δεν έχει δοθεί μέχρι σήμερα ιδιαίτερη προσοχή. Γι’ αυτό δεν υπάρχουν ακόμη τελικά πορίσματα για τις επιπτώσεις που έχει στην υγεία μας ο έντονος τεχνητός φωτισμός. Αντίθετα, είναι βέβαιο ότι ορισμένα ζώα αναγκάζονται να ζουν με - και πεθαίνουν από - τη φωτορρύπανση, που μετατρέπει τη νύχτα σε μέρα. Ακόμη κι αν οι επιστήμονες δε γνωρίζουν επακριβώς πώς τα διάφορα ζώα χαράζουν πορεία στο σκοτάδι, δεν αμφιβάλλουν καθόλου ότι το ισχυρό φως σε εξωτερικούς χώρους έχει ως αποτέλεσμα τα ζώα να χάνουν συχνά τον προσανατολισμό τους.

13

13. Ο φωτισμός Led απειλεί τα έργα του Van Gogh

Τα λαμπερά χρώματα που έχουν οι πίνακες του Van Gogh αλλάζουν χρώμα καθώς όπως εκτιμούν οι επιστήμονες επηρεάζονται από το φωτισμό τύπου led. Το είδος αυτό του φωτισμού φαίνεται να επηρεάζει την ποιότητα των χρωμάτων.

Ο ολλανδός ζωγράφος είχε επιλέξει το συγκεκριμένο χρώμα ως σύμβολο της χαράς και η εξαφάνισή του τώρα ουσιαστικά αλλάζει το ύφος των έργων. Θύμα των λαμπτήρων led είναι πολλά έργα της περιόδου 1887-1890 οπότε και το συγκεκριμένο χρώμα ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές στα έργα των Πολ Σεζάν και Βίνσεντ Βαν Γκογκ, όπως απέδειξε έρευνα που έγινε σε 14 πίνακες με την χρήση εξαιρετικά ισχυρών ακτίνων Χ. O φωτισμός με led έχει αναδειχθεί σε ιδιαιτέρως δημοφιλή τα τελευταία χρόνια στα μουσεία και τους εκθεσιακούς χώρους καθώς θεωρείται πως προστατεύει τα έργα τέχνης από τους κινδύνους που ενέχουν άλλες μορφές τεχνητού φωτισμού, αλλά και το φυσικό φως. Τώρα όμως οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ώστε να μην πληγούν και άλλα έργα τέχνης.

ΦΥΣΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ

14. O τεχνητού φωτισμός σήμερα Η κατασκευή ανοιγμάτων που να επιτρέπουν τη διέλευση του αέρα και του φωτός είναι πρωταρχικό μέλημα της αρχιτεκτονικής σύνθεσης. Όπως ο αέρας έτσι και το φως είναι ζωτικής σημασίας για τις συνθήκες υγιεινής διαβίωσης σε οποιοδήποτε κτιστό περιβάλλον. Το φως ενεργοποιεί τη λειτουργία της όρασης και βοηθά να αντιληφθεί κανείς τα αντικείμενα και το χώρο γύρω του καθώς επίσης και να κατανοήσει την έννοια του χρόνου. Αυτό γιατί το φυσικό φως μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου. Επαρκής φυσικός φωτισμός σημαίνει αίσθηση άνεσης για τους ενοίκους ενός χώρου, εύκολη προσαρμογή της κίνησής τους σ’ αυτόν και ανάλογη επίδραση στην ψυχολογική τους διάθεση – ακόμα και στην αποδοτικότητα στον τομέα της εργασίας. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι προτιμούν περιβάλλοντα με συνθήκες όπου επικρατεί το φυσικό φως και μπορεί να αναρρώσουν ταχύτερα από χειρουργικές επεμβάσεις και ασθένειες σε χώρους που είναι φυσικά φωτισμένοι και ακόμη έχουν θέα στον εξωτερικό χώρο. Ακόμη, το φυσικό φως πλεονεκτεί έναντι του τεχνητού καθώς καλύπτει ευρύτερο τμήμα του φάσματος, είναι διάχυτο, μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου και

14

τις εξωτερικές συνθήκες και ακόμη συμβάλλει στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Επαρκής φυσικός φωτισμός σημαίνει λιγότερες απαιτήσεις για υποστήριξη από σύστημα τεχνητού φωτισμού ή και ψύξης λόγω υπερθέρμανσης προκαλούμενης από τη λειτουργία ενός τέτοιου συστήματος. 15. Φυσικός φωτισμός: τι είναι και πως εφαρμόζεται; Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως σύστημα φυσικού φωτισμού, το σύνολο: 1) Υαλοπίνακας ή άλλο φωτοδιαπερατό στοιχείο 2) Πλαίσιο 3) Διάταξη σκιασμού (είτε δομικό στοιχείο είτε άλλο) Οι βασικότερες κατηγορίες συστημάτων φυσικού φωτισμού, είναι οι ακόλουθες: 1) ανοίγματα στην κατακόρυφη τοιχοποιία (π.χ. παράθυρα-τζαμαρίες). 2) Ανοίγματα οροφής (π.χ. φεγγίτες). 3) Αίθρια 4) Φωταγωγοί. 5) Ειδικοί υαλοπίνακες 6) Πρισματικά φωτοδιαπερατά υλικά 7) Ράφια φωτισμού-ανακλαστήρες, περσίδες 8) Σκίαστρα 9) Διαφανή μονωτικά υλικά. 16. Πως δημιουργείται μια σωστή εφαρμογή φυσικού φωτισμού; Για να θεωρηθεί επιτυχημένη μια εφαρμογή φυσικού φωτισμού, θα πρέπει να επιτευχθεί μέσω των κατάλληλων συστημάτων και τεχνικών, η λεγόμενη οπτική άνεση. Θα πρέπει δηλαδή να εξασφαλιστεί στους εσωτερικούς λειτουργικούς χώρους του κτιρίου, η επαρκής στάθμη φωτισμού αλλά και η ομαλή κατανομή της, ώστε να μην υπάρχουν έντονες διαφοροποιήσεις που προκαλούν το φαινόμενο της «θάμβωσης». Η επάρκεια αλλά και η κατανομή του φυσικού φωτισμού ποικίλουν από χώρο σε χώρο και εξαρτώνται: • από τα γεωμετρικά στοιχεία του χώρου και των ανοιγμάτων (π.χ. πόσο μεγάλα ή μικρά είναι τα παράθυρα-ποιες γωνίες υπάρχουν στο δωμάτιο κ.α.) • τα φωτομετρικά χαρακτηριστικά των αδιαφανών επιφανειών (π.χ. τι χρώμα έχουν οι τοίχοι και αν το χρώμα αυτό απορροφά ή αντανακλά το φυσικό φως κ.α.) • τα φωτομετρικά χαρακτηριστικά των υαλοπινάκων (π.χ. ποια είναι τα ποσοστά φωτοδιαπερατότητας ή ανακλαστικότητας των τζαμιών ενός κτιρίου κ.α.) Φωταγωγοί: Οι φωταγωγοί εισάγουν το φυσικό φως σε χώρους όπου είναι δύσκολη η διείσδυση φυσικού φωτός με άλλο τρόπο. Υπάρχουν διάφορα είδη φωταγωγών με ποικιλία διαστάσεων. Εν γένει οι φωταγωγοί θα πρέπει να έχουν επιφάνειες ανακλαστικές. Τα δε ανοίγματα που βλέπουν σε αυτούς συνιστάται να έχουν στην ποδιά τους

15

ανακλαστήρα, ώστε να διοχετεύεται το φως στους εσωτερικούς χώρους. Η απόδοσή των φωταγωγών μπορεί να βελτιωθεί με την προσθήκη ανακλαστήρα στην κορυφή τους (είσοδο του φωτός), ο οποίος να εκτρέπει τις ηλιακές ακτίνες προς τα κάτω. Για ακόμα μεγαλύτερη απόδοση μπορεί να συνοδεύονται από ηλιοστάτη (συσκευή η οποία φέρει καθρέπτη και η οποία ακολουθεί την πορεία του ήλιου κατά τη διάρκεια τις ημέρας). Για το φωτισμό ενός ή και περισσότερων ορόφων μπορεί να χρησιμοποιηθούν σωλήνες-φωταγωγοί (φωτο-σωλήνες). Η μέγιστη απόδοσή τους εξασφαλίζεται σε περιορισμένο μήκος φωτο-σωλήνα, ανάλογα με τον τύπο και τον κατασκευαστή. Σε πολλές περιπτώσεις οι φωταγωγοί μπορεί να συνεισφέρουν και στον φυσικό αερισμό ενός χώρου. Ανοίγματα οροφής: Τα ανοίγματα οροφής αποτελούν ειδική κατηγορία συστημάτων φυσικού φωτισμού, καθώς παρουσιάζουν ορισμένα πλεονεκτήματα σε σχέση με τα ανοίγματα στην τοιχοποιία: Παρέχουν μεγάλη ποσότητα διάχυτου φως από τον ουράνιο θόλο. Λόγω της θέσης τους, συντελούν στην ομοιόμορφη κατανομή του φυσικού φωτός μέσα στους χώρους. Τα ανοίγματα οροφής μπορούν να φέρουν είτε διαφανείς, είτε ημιδιαφανείς (διαχυτικούς) υαλοπίνακες. Στα ανοίγματα οροφής συνιστάται εν γένει να υπάρχει σύστημα ηλιοπροστασίας / εκτροπής του άμεσου φωτός, όπως ανακλαστήρες, περσίδες, ή κινητά πετάσματα. Τα συστήματα αυτά, ανάλογα με τον τύπο του ανοίγματος μπορεί να είναι εξωτερικά ή εσωτερικά. Η τελική επιλογή ενός τέτοιου συστήματος γίνεται με κριτήρια που αφορούν τη συνολική ενεργειακή απόδοση του κτιρίου και την οικονομικότητά τους (βλ. ηλιοπροστασία / σκιασμός ανοιγμάτων). Τα οριζόντια ανοίγματα οροφής έχουν το μειονέκτημα ότι δέχονται μεγαλύτερη ηλιακή πρόπτωση το καλοκαίρι από ότι το χειμώνα και για το λόγο αυτό συχνά συνιστώνται κατακόρυφα ή κεκλιμένα ανοίγματα στην οροφή, σε συνδυασμό με διατάξεις σκιασμού Ειδικοί υαλοπίνακες: Η χρήση βελτιωμένων ειδικών υαλοπινάκων μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην εξοικονόμηση ενέργειας για τη θέρμανση, ψύξη και φωτισμό των κτιρίων και στη βελτίωση των συνθηκών θερμικής και οπτικής άνεσης που διαμορφώνονται στους εσωτερικούς χώρους. Οι ιδιότητες αυτές μπορεί να είναι σταθερές, μεταβαλλόμενες (ανάλογα με τις εξωτερικές συνθήκες) ή ρυθμιζόμενες. Κατηγορίες ειδικών υαλοπινάκων, οι οποίοι διαφοροποιούνται από τους κοινούς ως προς τα θερμικά και τα φωτομετρικά τους χαρακτηριστικά, είναι:

1. Ανακλαστικοί υαλοπίνακες : Ανακλούν σημαντικό μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας και συνιστώνται για τη μείωση των ηλιακών κερδών, αλλά μπορεί να προκαλέσουν θάμβωση στον περιβάλλοντα χώρο και στα γύρω κτίρια.

2. Έγχρωμοι υαλοπίνακες : Με τη βοήθεια χημικής επεξεργασίας παρουσιάζουν χαμηλή θερμοπερατότητα, αλλά και μειωμένη

16

φωτοδιαπερατότητα και συνιστώνται για τη μείωση των ηλιακών κερδών ενός χώρου.

3. Απορροφητικοί υαλοπίνακες : Απορροφούν σημαντικό μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας (περιορίζουν τη θερμοπερατότητα χωρίς να μειώνουν σημαντικά τη φωτοδιαπερατότητα) και συνιστώνται για τη μείωση των ηλιακών κερδών ενός χώρου. Έχουν το πλεονέκτημα, σε σχέση με τους ανακλαστικούς, ότι δεν δημιουργούν θάμβωση στον περιβάλλοντα χώρο του κτιρίου.

4. Επιλεκτικοί υαλοπίνακες χαμηλού συντελεστή εκπομπής (Low-e) : Εμποδίζουν μεγάλο μέρος της θερμικής ακτινοβολίας είτε να εισέρχεται προς το κτίριο, είτε να εκπέμπεται προς το εξωτερικό περιβάλλον (ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο τοποθετούνται). Συνιστώνται για τη μείωση των θερμικών απωλειών (το χειμώνα) ή κερδών (το καλοκαίρι) των κτιρίων, ανάλογα με τις θερμικές απαιτήσεις του κτιρίου και το κλίμα της περιοχής στην οποία βρίσκεται.

5. Θερμομονωτικοί υαλοπίνακες : Εκτός από τους συνήθεις διπλούς (ή τριπλούς) υαλοπίνακες, αυξημένη θερμομονωτική ικανότητα έχουν υαλοπίνακες που στο διάκενό τους περιέχουν άλλο αέριο (π.χ. αργό) αντί για αέρα. Συνιστώνται σε κτίρια με μεγάλα ανοίγματα, όπου απαιτείται υψηλή θερμομόνωση του κελύφους.

6. Ηλεκτροχρωμικοί : Είναι υαλοπίνακες, των οποίων οι ιδιότητες (οπτικά χαρακτηριστικά, διαπερατότητα) μεταβάλλονται με τη διοχέτευση ηλεκτρικού ρεύματος.

7. Φωτοχρωμικοί : Είναι υαλοπίνακες των οποίων οι οπτικές ιδιότητες μεταβάλλονται ανάλογα με το ποσό της προσπίπτουσας σε αυτούς ηλιακής ακτινοβολίας. Η φωτοδιαπερατότητά τους μειώνεται με την αύξηση της έντασης της φωτεινής ακτινοβολίας.

8. Θερμοχρωμικοί : Είναι υαλοπίνακες των οποίων οι οπτικές ιδιότητες μεταβάλλονται ανάλογα με την εξωτερική θερμοκρασία. Με την αύξηση της θερμοκρασίας μεταβάλλονται από διαφανείς σε γαλακτόχρωμοι.

9. Υαλοπίνακες υγρών κρυστάλλων : Με την εφαρμογή τάσης μετατρέπονται από γαλακτόχρωμοι σε διαφανείς.

Για την επιλογή του κατάλληλου υαλοπίνακα θα πρέπει να εξετάζεται η χρήση του κτιρίου, η συνεισφορά του υαλοπίνακα στην εξοικονόμηση ενέργειας σε ετήσια βάση και η συνεπαγόμενη οικονομικότητα του συστήματος (κόστος-όφελος, χρόνος απόσβεσης). Ιδιαίτερη προσοχή κατά την επιλογή απαιτείται ώστε τα θερμικά και οπτικά χαρακτηριστικά του υαλοπίνακα, τα οποία θα επιλεγούν με κριτήριο τη συμπεριφορά του στη θέρμανση και στο δροσισμό του κτιρίου, να εξασφαλίζουν, μαζί με το συνολικό σχεδιασμό των ανοιγμάτων και τις απαιτήσεις σε φυσικό φωτισμό των χώρων. Διαφανή μονωτικά υλικά : Είναι φωτοδιαπερατά υλικά υψηλής θερμομονωτικής ικανότητας, τα οποία αντικαθιστούν τμήματα της εξωτερικής τοιχοποιίας. Η διαφανής μόνωση εν γένει είναι διαχυτική και έχει πολύ καλές οπτικές ιδιότητες, συνδυάζοντας θερμομονωτικές ικανότητες μιας τοιχοποιίας (2-3 φορές υψηλότερη θερμομονωτική ικανότητα από τους διπλούς υαλοπίνακες).

17

Η διαφανής μόνωση μπορεί να τοποθετηθεί σε τοίχους ή και οροφές. Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες διαφανών μονωτικών υλικών, τα οποία τοποθετούνται μεταξύ δύο φύλλων υαλοπινάκων ή πλαστικών φύλλων. Η φωτοδιαπερατότητα των διαφανών υλικών κυμαίνεται μεταξύ του 45% και του 80% (με μια μείωση της τάξης του 8% για κάθε φύλλο υαλοπίνακα). Ράφια φωτισμού: Τα ράφια φωτισμού είναι επίπεδα ή καμπύλα σταθερά στοιχεία, με ανακλαστική επιφάνεια, που στερεώνονται στα πλαίσια των ανοιγμάτων και κατευθύνουν την προσπίπτουσα ακτινοβολία προς τις εσωτερικές επιφάνειες του κτιρίου. Εξασφαλίζουν ομοιόμορφη κατανομή του φωτισμού, αυξάνοντας τη στάθμη του φωτισμού σε απομακρυσμένες από τα παράθυρα ζώνες, μειώνοντας παράλληλα τη στάθμη φωτισμού στη ζώνη των παραθύρων. Για την αποτελεσματική λειτουργία τους απαιτείται υψηλή ανακλαστικότητα της οροφής του χώρου. Η χρήση τους είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική σε εργασιακούς χώρους, όπου απαιτείται ομοιόμορφη κατανομή του φωτισμού. Ανακλαστικές περσίδες : Είναι κινητά ανακλαστικά στοιχεία, μικρού μεγέθους, που τοποθετούνται στην εσωτερική ή την εξωτερική επιφάνεια του κουφώματος ή και μεταξύ διπλών κουφωμάτων. Ως σύστημα φυσικού φωτισμού λειτουργούν όπως και τα ράφια φωτισμού, εκτρέποντας της ηλιακές ακτίνες προς την επιθυμητή κατεύθυνση στο χώρο (κατά προτίμηση στην οροφή). Οι κινητές περσίδες είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές καθώς επιτρέπουν εύκολα τη ρύθμιση της εισερχόμενης ηλιακής ακτινοβολίας.

Πρισματικά φωτοδιαπερατά υλικά : Είναι στοιχεία που διαθλούν την προσπίπτουσα ακτινοβολία και, αναλόγως της κατασκευαστικής τους δομής, μπορούν να αποκλείσουν πλήρως την είσοδο ή να αλλάξουν την κατεύθυνση της εισερχόμενης ακτινοβολίας. Εν γένει είναι ημιδιαφανή και άρα δεν συνιστώνται εκεί που είναι επιθυμητή η θέα προς τα έξω. Τα πρισματικά στοιχεία τοποθετούνται στο κέλυφος του κτιρίου είτε σαν αυτόνομα στοιχεία είτε μεταξύ δύο φύλλων υαλοπινάκων.

18

17. Συμβουλές για καλό φωτισμό Ο σχεδιαστής φωτισμού δεν εκπροσωπεί κάποιον συγκεκριμένο κατασκευαστή φωτιστικών αλλά χρησιμοποιεί και προδιαγράφει το κατάλληλο εξοπλισμό με μοναδικό κριτήριο την καταλληλότητα του για το συγκεκριμένο έργο, από άποψη λειτουργική, αισθητική, εξοικονόμησης ενέργειας και απόδοσης. Μία καλή μελέτη φωτισμού θα στοιχίσει το ίδιο με μία κακή, αλλά η καλή μελέτη θα περιλαμβάνει προφανή πλεονεκτήματα που συνοψίζονται στον κατάλληλο, σωστό, ευχάριστο και αισθητικά καλαίσθητο φωτισμό ενός εκάστου χώρου και όλου του έργου, στα σωστά προϊόντα και στον αριθμό των προϊόντων που χρειάζονται και ενδείκνυνται για τον κάθε χώρο και για το κάθε είδος εργασίας, στο λογικό έλεγχό τους, καθώς και μακροχρόνια πλεονεκτήματα, όπως η συντήρηση και η εξοικονόμηση ενέργειας. Ένας σωστά οργανωμένος εσωτερικός φωτισμός βελτιώνει τη λειτουργία και την αισθητική του σπιτιού. Κάθε χώρος μπορεί να φωτιστεί από διαφορετικές παροχές, όπως από την οροφή, με κρεμαστά φωτιστικά και με φωτιστικά τοίχου. Φωτισμός από ψευδοροφή. H αναρτημένη ψευδοροφή λειτουργεί ως έμμεσο φωτιστικό, το οποίο δίνει στο χώρο μας διάχυτο φως. Γίνεται συνήθως με σποτ ή κρυφό φωτισμό, όπως αυτός του φθορίου και μπορεί να ντιμαριστεί έτσι ώστε να μπορούμε να αυξομειώνουμε την ένταση της φωτεινής δέσμης, δίνοντας μια διαφορετική αίσθηση στον χώρο. Κορνίζες φωτισμού. Χωρίζονται σε κορνίζες φωτισμού προς τα κάτω και προς τα πάνω. Οι κορνίζες φωτισμού προς τα κάτω τοποθετούνται κατά κύριο λόγο πάνω από οριζόντια επίπεδα εργασίας, παρέχοντας άμεσο φωτισμό, όπως για παράδειγμα στον πάγκο της κουζίνας ή πάνω από τον καθρέφτη του νιπτήρα. Οι κορνίζες φωτισμού προς τα πάνω τώρα, κατευθύνουν το φως προς την οροφή με λυχνία φθορισμού, φωτίζοντας τον χώρο ομοιόμορφα.

Οπτικές ίνες. Χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο στις οροφές και δημιουργούν έναν έναστρο ουρανό, ο οποίος ταιριάζει πολύ σε υπνοδωμάτια ή wc. Πρόκειται για πολύ μικρές ίνες σαν την μύτη της καρφίτσας, οι οποίες τρυπούν την ψευδοροφή και δημιουργούν μια όμορφη… ουράνια ατμόσφαιρα στο δωμάτιο. Το σημαντικότερό τους πλεονέκτημα είναι ότι

μπορούν να «διαμελίσουν» μια φωτεινή πηγή σε μεγάλο αριθμό φωτεινών σημείων.

19

Φωτισμός τοίχου. Περιλαμβάνει λυχνίες φθορισμού, οι οποίες αναδεικνύουν ιδιαίτερα τον τοίχο του δωματίου και συνήθως προσαρμόζονται στην οροφή σε μικρή απόσταση από τον τοίχο. Μπορεί επίσης να περιλαμβάνει απλίκες, οι οποίες δημιουργούν διακοσμητικές φωτοσκιάσεις στους τοίχους. Όσον αφορά τα δωμάτια του σπιτιού μας, μπορούμε να τα φωτίσουμε ως εξής: * Στο σαλόνι ιδανικά για κρυφό φωτισμό, με τον οποίο δημιουργείται ρομαντική ατμόσφαιρα, ή για ενίσχυση της φωτιστικής διάθεσης του χώρου, για να «σπάει» o επίπεδος φωτισμός του κεντρικού λαμπτήρα, είναι τα φωτιστικά δαπέδου και οι απλίκες. Επίσης, χρησιμοποιώντας ψευδοροφή με σποτ μπορούμε να αναδείξουμε κάποιον πίνακα, μια κουρτίνα ή ένα ωραίο έπιπλο στον χώρο. Στην τραπεζαρία κρίνεται απαραίτητο να τοποθετήσουμε ένα κρεμαστό φως ώστε να έχουμε τον απαραίτητο φωτισμό κατά τη διάρκεια του γεύματος. * Στους διαδρόμους μπορούμε να τοποθετήσουμε πλαφονιέρα, ώστε να διαχέεται ομοιόμορφα το φως σε όλον τον διάδρομο, ενώ στο κλιμακοστάσιο μπορούμε να τοποθετήσουμε απλίκες στον τοίχο. * Στην κουζίνα, η κορνίζα φωτισμού προς τα κάτω είναι ιδανική επιλογή για τον πάγκο, ενώ για τον υπόλοιπο χώρο συνίσταται η τοποθέτηση ψευδοροφής με σποτ ή κρεμαστού φωτιστικού στον χώρο που βρίσκεται το τραπέζι. * Στα υπνοδωμάτια, ο έναστρος ουρανός που δημιουργούν οι οπτικές ίνες είναι μια καλή επιλογή, όπως επίσης και χρήση απλικών και πλαφονιέρας ή σποτ τα οποία ντιμαρίζουμε για να έχουμε έναν πιο όμορφο και ατμοσφαιρικό φωτισμό. * Στο μπάνιο τέλος, οι κορνίζες φωτισμού προς τα κάτω είναι ιδανικές για τον νιπτήρα ώστε να μας διευκολύνουν στις… συναναστροφές μας με τον καθρέφτη, ενώ μπορούμε επίσης να χρησιμοποιήσουμε φωτισμό ψευδοροφής πάνω από την ντουζιέρα βάζοντας ειδικά στεγανά σποτ.

20

18. Βιβλιογραφία

http://www.flickr.com/photos/76211752@N06/7954508474/

http://www.salonicanews.com/2012/11/blog-post_450.html

http://www.dpgr.gr/forum/index.php?topic=7672.30

http://gr.dreamstime.com/%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA-%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B1-%CF%84%CE%B5%CF%87%CE%BD%CE%B7%CF%84%CF%8C-%CF%86%CF%89%CF%82-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%86%CF%8C%CF%81%CE%BF%CF%85-image5635161 http://www.nooz.gr/page.ashx?pid=9&cid=185&aid=1200819 http://www.cres.gr/energy-saving/enimerosi_texnitos_fotismos.htm http://www.zougla.gr/kosmos/article/o-fotismos-led-apili-ta-erga-tou-van-gogh http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B5%CE%BB%CE%AD%CF%84%CE%B7_%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B9%CF%84%CE%B5%CE%BA%CF%84%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D_%CF%86%CF%89%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%8D http://www.in2life.gr/home/design/articles/260881/article.aspx http://tdd.aua.gr/node/190 http://www.emprosnet.gr/emprosnet-archive/933e1ddf-626d-4577-8a9f-33896bf6ae5b http://www.cres.gr/energy_saving/Ktiria/fysikos_fotismos_prismatika.htm# http://www.cres.gr/energy_saving/Ktiria/fysikos_fotismos_fotagogoi.htm http://www.flashlight.gr/index.php?maincat=12&subcat=24&newsid=458 http://www.bioxorio.com/content/%CF%86%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CF%86%CF%89%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82-%CE%BA%CF%84%CE%B9%CF%81%CE%AF%CF%89%CE%BD

21

Project: Βιοκλιματική αρχιτεκτονική

Εξοικονόμηση ενέργειας

Τάξη : Β΄

Ονοματεπώνυμα : Μελετίου Έφη, Σαμαρά Ελένη, Ζιώβα Τασία-Αργυρώ

Εξοικονόμηση Ενέργειας: είναι αναμφίβολα ο ταχύτερος,ο οικονομικότερος και ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα καθώς και για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα εξαιτίας της χρήσης τους.Το σκεπτικό της εξοικονόμησης ενέργειας βασίζεται στην προσπάθεια για εξεύρεση τρόπων που θα μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας και θα βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση του εξοπλισμού που καταναλώνει ενέργεια,χωρίς να επηρεάζονται οι συνθήκες άνεσης των χρηστών.Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται μείωση της ζήτησης ενέργειας και συνεπώς μείωση της κατανάλωσης καυσίμου.

Γιατί πρέπει να εξοικονομώ ενέργεια ;

Επειδή έτσι….

*Μειώνω την κατανάλωση των ορυκτών καυσίμων που είναι μη ανανεώσιμα και τείνουν να εξαντληθούν.

*Βοηθώ στην προσπάθεια της χώρας μου να μειώσει τις εισαγωγές καυσίμων και να εξαρτάται λιγότερο από αυτά.

*Μειώνω τη ρύπανση του περιβάλλοντος.

*Προστατεύω τη δική μου υγεία και την υγεία των ανθρώπων που αγαπώ.

*Πληρώνω λιγότερα χρήματα για την ενέργεια που χρησιμοποιώ και δεν κάνω άσκοπες σπατάλες.

*Δίνω το καλό παράδειγμα και σε άλλους να κάνουν το ίδιο.

Για να εξοικονομηθεί όμως ενέργεια θα πρέπει καταρχάς να γίνει κατανοητή η σημασία της εξοικονόμησης ενέργειας και να καλλιεργηθεί περιβαλλοντική συνείδηση στους χρήστες

της. Για να γίνει αυτό κατορθωτό επιβάλλεται η ορθή και συστηματική πληροφόρηση των πολιτών κάθε ηλικίας, με σκοπό την ευαισθητοποίηση σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας

και την αλλαγή του τρόπου συμπεριφοράς τους.

Λαμπτήρες-Φωτιστικά σώματα

Ένας σημαντικός παράγοντας για την ενεργειακή αποδοτικότητα της εγκατάστασης τεχνητού φωτισμού είναι η υψηλή φωτεινή απόδοση και η ποιότητα του συστήματος λαμπτήρες-φωτιστικά σώματα. Η επιλογή λαμπτήρων πρέπει να βασίζεται εκτός του κόστους και στο συνδυασμό άλλων κριτηρίων όπως ο υψηλός λόγος φωτεινής ροής .

Παθητικά συστήματα θέρμανσης

Διατάξεις άμεσου κέρδους - ανοίγματα με τζάμι. Για τις διατάξεις άμεσου κέρδους χρειάζεται η ύπαρξη μεγάλης νότιας επιφάνειας με τζάμι. Η οροφή, το δάπεδο και οι τοίχοι συλλέγουν και αποθηκεύουν την ηλιακή θερμότητα. Χρειάζεται να είναι μονωμένοι κατάλληλα για να μην έχουν θερμικές απώλειες.

Τοίχος Trombe. Ο τοίχος Trombe είναι ένας τοίχος προσανατολισμένος προς τον ήλιο που διαχωρίζεται από το εξωτερικό μέρος με τζάμι και κενό χώρο. Ο τοίχος απορροφά την ηλιακή ενέργεια την ημέρα και την απελευθερώνει σιγά σιγά προς το εσωτερικό μέρος του σπιτιού τη νύχτα. Υπάρχουν ανοίγματα στην κορυφή και στη βάση της μάζας του τοίχου τα οποία επιτρέπουν την κυκλοφορία του αέρα. Έτσι, ο ψυχρός αέρας του δωματίου καθώς εισέρχεται από την κάτω μεριά του τοίχου θερμαίνεται, ανεβαίνει προς τα πάνω και επιστρέφει ζεστός στο χώρο διαβίωσης.

Ηλιακός χώρος – θερμοκήπιο Ο ηλιακός χώρος είναι ένας κλειστός χώρος με γυαλί στη νότια πλευρά του κτιρίου έτσι ώστε να λειτουργεί ως "θερμοκήπιο". Ανάμεσα στον ηλιακό χώρο και στην κατοικία υπάρχει ένας τοίχος θερμικής συσσώρευσης έτσι ώστε να κρατιέται σταθερή η θερμοκρασια στον ηλιακό χώρο και στο υπόλοιπο κτίριο.

Ενεργητικά συστήματα θέρμανσης

Ηλιακοί συλλέκτες. Ο ηλιακός συλλέκτης είναι μια συσκευή που συσσωρεύει την ηλιακή ακτινοβολία και την μετατρέπει σε θερμότητα.

Ηλιακά Συστήματα

Ενεργητικά ηλιακά συστήματα

Η "καρδιά" ενός ενεργητικού ηλιακού συστήματος είναι ο ηλιακός συλλέκτης. Ο συλλέκτης αυτός περιλαμβάνει μια μαύρη, συνήθως επίπεδη μεταλλική επιφάνεια, η οποία απορροφά την ακτινοβολία και θερμαίνεται. Πάνω από την απορροφητική επιφάνεια βρίσκεται ένα διαφανές κάλυμμα (συνήθως από γυαλί ή πλαστικό) που παγιδεύει τη θερμότητα (φαινόμενο θερμοκηπίου). Σε επαφή με την απορροφητική επιφάνεια

τοποθετούνται λεπτοί σωλήνες μέσα στους οποίους διοχετεύεται κάποιο υγρό, που απάγει την θερμότητα και τη μεταφέρει, με τη βοήθεια μικρών αντλιών (κυκλοφορητές), σε μια μεμονωμένη δεξαμενή αποθήκευσης. Το πιο απλό και διαδεδομένο σήμερα ενεργητικό ηλιακό σύστημα θέρμανσης νερού είναι ο ηλιακός θερμοσίφωνας.

Παθητικά ηλιακά συστήματα

Τέτοια συστήματα είναι τα δομικά στοιχεία ενός κτιρίου που βοηθούν την καλύτερη, άμεση ή έμμεση, εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας για τη θέρμανση ή το δροσισμό του κτιρίου. Προϋπόθεση για την εφαρμογή παθητικών ηλιακών συστημάτων σε ένα κτίριο είναι η θερμομόνωσή του έτσι ώστε να περιοριστούν οι θερμικές απώλειες. Η αρχή λειτουργίας των παθητικών συστημάτων θέρμανσης βασίζεται στο "φαινόμενο του θερμοκηπίου" ενώ τα παθητικά συστήματα δροσισμού βασίζονται στην προστασία του κτιρίου από τον ήλιο, δηλαδή στην παρεμπόδιση της εισόδου των ανεπιθύμητων, κατά τη θερινή περίοδο, ακτινών του ήλιου στο κτίριο. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση μόνιμων ή κινητών σκιάστρων καθώς και με τη διευκόλυνση της φυσικής κυκλοφορίας του αέρα στο εσωτερικό των κτιρίων. Ένα κτίριο που περιλαμβάνει παθητικά συστήματα θέρμανσης, δροσισμού ή ακόμη και φυσικού φωτισμού, κατασκευασμένο εξαρχής ή τροποποιημένο, ονομάζεται "βιοκλιματικό κτήριο" και είναι δυνατό να καλύψει μεγάλο μέρος των ενεργειακών του αναγκών από την άμεση ή έμμεση αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας.

Φωτοβολταϊκά ηλιακά συστήματα

Η λειτουργία την φωτοβολταϊκών ηλιακών συστημάτων στηρίζεται στο φωτοβολταϊκό φαινόμενο, δηλαδή την άμεση μετατροπή της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας σε ηλεκτρικό ρεύμα. Μερικά υλικά, όπως το πυρίτιο με πρόσμιξη άλλων στοιχείων, γίνονται ημιαγωγοί (άγουν το ηλεκτρικό ρεύμα προς μια μόνο διεύθυνση), έχουν δηλαδή τη δυνατότητα να δημιουργούν διαφορά δυναμικού όταν φωτίζονται και κατά συνέπεια να παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα. Συνδέοντας μεταξύ τους πολλά μικρά κομμάτια τέτοιων υλικών (φωτοβολταϊκές κυψέλες ή στοιχεία), τοποθετώντας τα σε μία επίπεδη επιφάνεια (φωτοβολταϊκό σύστημα) και στρέφοντάς τα προς τον ήλιο, γίνετε δυνατή η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος το οποίο μπορεί να καλύψει ανάγκες όπως: λειτουργία επιστημονικών συσκευών (δορυφόρων), κίνηση ελαφρών αυτοκινήτων (ηλιακά αυτοκίνητα), λειτουργία φάρων, ή την κάλυψη έστω και μέρους των ενεργειακών αναγκών μικρών κατοικιών όπως φωτισμός, τηλεπικοινωνίες, ψύξη κτλ. Η μέγιστη απόδοση των φωτοβολταϊκών στοιχείων (Φ/Β), ανάλογα με το υλικό κατασκευής τους κυμαίνεται από 7% (ηλιακά στοιχεία άμορφου πυριτίου) έως 12-15% (ηλιακά στοιχεία μονοκρυσταλλικού πυριτίου). Το σημαντικό είναι ότι η ενέργεια που παράγεται με αυτό τον τρόπο, μπορεί να αποθηκευτεί σε ηλεκτρικούς συσσωρευτές (μπαταρίες) με αποτέλεσμα να υπάρχει ανεξάντλητη, ανανεώσιμη, φθηνή και κυρίως "καθαρή" ενέργεια.

Πηγές ενέργειας

Ο συχνά χρησιμοποιούμενος όρος "Πηγές Ενέργειας" δεν ευσταθεί από επιστημονικής σκοπιάς διότι σύμφωνα με το νόμο διατήρησης της ενέργειας, η ενέργεια ούτε δημιουργείται αλλά ούτε και καταστρέφεται. Απλά αλλάζει μορφές. Γενικά όμως ο όρος Πηγές Ενέργειας περιγράφει τη δυνατότητα παραγωγής ενέργειας χρήσης. Οι πηγές ενέργειας ταξινομούνται γενικά σε τρεις κατηγορίες:

-Μη ανανεώσιμες

-Ανανεώσιμες

Η σημερινή παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας ανέρχεται σε 10 δις τόνους ισοδύναμου πετρελαίου με κυρίαρχες πηγές τα ορυκτά καύσιμα τα οποία καλύπτουν περισσότερο από το 80% της παγκόσμιας ενεργειακής κατανάλωσης.

Μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας χαρακτηρίζονται οι πηγές οι οποίες δεν αναπληρώνονται ή αναπληρώνονται εξαιρετικά αργά για τα ανθρώπινα μέτρα από φυσικές διαδικασίες. Στις μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας περιλαμβάνονται κυρίως ο άνθρακας, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, γνωστά και ως ορυκτά καύσιμα. Βέβαια, η φύση δεν σταματά να δημιουργεί ούτε άνθρακα ούτε πετρέλαιο. Αν αναλογισθούμε όμως ότι η ανθρωπότητα καταναλώνει ημερησίως τόση ποσότητα ορυκτών καυσίμων όση μπορεί η φύση να δημιουργήσει σε χίλια περίπου χρόνια, αντιλαμβανόμαστε πλέον την έννοια της ανανεωσιμότητας.

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Ως Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) έχουν οριστεί οι ενεργειακές πηγές, οι οποίες υπάρχουν εν αφθονία στο φυσικό περιβάλλον. Είναι η πρώτη μορφή ενέργειας που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος πριν στραφεί έντονα στη χρήση των ορυκτών καυσίμων. Οι ΑΠΕ πρακτικά είναι ανεξάντλητες, η χρήση τους δεν ρυπαίνει το περιβάλλον ενώ η αξιοποίησή τους περιορίζεται μόνον από την ανάπτυξη αξιόπιστων και οικονομικά αποδεκτών τεχνολογιών που θα έχουν σαν σκοπό την δέσμευση του δυναμικού τους. Το ενδιαφέρον

για την ανάπτυξη των τεχνολογιών αυτών εμφανίσθηκε αρχικά μετά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση του 1974 και παγιώθηκε μετά τη συνειδητοποίηση των παγκόσμιων σοβαρών περιβαλλοντικών προβλημάτων την τελευταία δεκαετία. Για πολλές χώρες, οι ΑΠΕ αποτελούν μια εγχώρια πηγή ενέργειας με ευνοϊκές προοπτικές συνεισφοράς στο ενεργειακό τους ισοζύγιο, συμβάλλοντας στη μείωση της εξάρτησης από το ακριβό εισαγόμενο πετρέλαιο και στην ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού τους εφοδιασμού. Παράλληλα, συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, καθώς έχει πλέον διαπιστωθεί ότι ο ενεργειακός τομέας είναι ο κλάδος που ευθύνεται κατά κύριο λόγο για τη ρύπανση του περιβάλλοντος. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο μόνος δυνατός τρόπος που διαφαίνεται για να μπορέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση να ανταποκριθεί στο φιλόδοξο στόχο που έθεσε το 1992 στη συνδιάσκεψη του Ρίο για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, να περιορίσει δηλαδή, μέχρι το έτος 2000 τους ρύπους του διοξειδίου του άνθρακα στα επίπεδα του 1993, είναι να επιταχύνει την ανάπτυξη των ΑΠΕ.

Οι μορφές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι:

*ο ήλιος - ηλιακή ενέργεια, με υποτομείς τα ενεργητικά ηλιακά συστήματα, τα παθητικά ηλιακά συστήματα και τη φωτοβολταϊκή μετατροπή,

*ο άνεμος - αιολική ενέργεια,

*οι υδατοπτώσεις - υδραυλική ενέργεια, με περιορισμό στα μικρά υδροηλεκτρικά, ισχύος κάτω των 10 ΜW,

*η γεωθερμία - γεωθερμική ενέργεια: υψηλής και χαμηλής ενθαλπίας,

*η βιομάζα: θερμική ή χημική ενέργεια με την παραγωγή βιοκαυσίμων, τη χρήση υπολειμμάτων δασικών εκμεταλλεύσεων και την αξιοποίηση βιομηχανικών αγροτικών (φυτικών και ζωικών) και αστικών αποβλήτων,

*οι θάλασσες: ενέργεια κυμάτων, παλιρροϊκή ενέργεια και ενέργεια των ωκεανών από τη διαφορά θερμοκρασίας των νερών στην επιφάνεια και σε μεγάλο βάθος.

Τα κύρια πλεονεκτήματα των ΑΠΕ:

-Είναι πρακτικά ανεξάντλητες πηγές ενέργειας και συμβάλλουν στη μείωση της εξάρτησης από τους συμβατικούς ενεργειακούς πόρους οι οποίοι με το πέρασμα του χρόνου εξαντλούνται.

-Είναι εγχώριες πηγές ενέργειας και συνεισφέρουν στην ενίσχυση της ενεργειακής ανεξαρτησίας και της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού σε εθνικό επίπεδο.

-Επίσης είναι γεωγραφικά διεσπαρμένες και οδηγούν στην αποκέντρωση του ενεργειακού συστήματος. Έτσι, δίνετε η δυνατότητα να καλύπτονται οι ενεργειακές ανάγκες σε τοπικό

και περιφερειακό επίπεδο, ανακουφίζοντας τα συστήματα υποδομής ενώ παράλληλα μειώνονται οι απώλειες μεταφοράς ενέργειας.

-Δίνουν τη δυνατότητα επιλογής της κατάλληλης μορφής ενέργειας που είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες του χρήστη (π.χ. ηλιακή ενέργεια για θερμότητα χαμηλών θερμοκρασιών έως αιολική ενέργεια για ηλεκτροπαραγωγή), επιτυγχάνοντας πιο ορθολογική χρησιμοποίηση των ενεργειακών πόρων.

- Έχουν συνήθως χαμηλό λειτουργικό κόστος, το οποίο επιπλέον δεν επηρεάζεται από τις διακυμάνσεις της διεθνούς οικονομίας και ειδικότερα των τιμών των συμβατικών καυσίμων.

-Οι επενδύσεις των ΑΠΕ είναι εντάσεως εργασίας, δημιουργώντας πολλές θέσεις εργασίας ιδιαίτερα σε τοπικό επίπεδο.

-Μπορούν να αποτελέσουν σε πολλές περιπτώσεις πυρήνα για την αναζωογόνηση υποβαθμισμένων, οικονομικά και κοινωνικά, περιοχών και πόλο για την τοπική ανάπτυξη, με την προώθηση επενδύσεων που στηρίζονται στη συμβολή των ΑΠΕ (π,χ. καλλιέργειες θερμοκηπίου με γεωθερμική ενέργεια).

-Είναι φιλικές προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο και η αξιοποίησή τους είναι γενικά αποδεκτή από το κοινό.

Εκτός από τα παραπάνω πλεονεκτήματα οι ΑΠΕ παρουσιάζουν και ορισμένα χαρακτηριστικά που δυσχεραίνουν την αξιοποίηση και ταχεία ανάπτυξή τους:

-Το διεσπαρμένο δυναμικό τους είναι δύσκολο να συγκεντρωθεί σε μεγάλα μεγέθη ισχύος ώστε να μεταφερθεί και να αποθηκευθεί.

-Έχουν χαμηλή πυκνότητα ισχύος και ενέργειας και συνεπώς για μεγάλη παραγωγή απαιτούνται συχνά εκτεταμένες εγκαταστάσεις.

-Παρουσιάζουν συχνά διακυμάνσεις στη διαθεσιμότητά τους που μπορεί να είναι μεγάλης διάρκειας απαιτώντας την εφεδρεία άλλων ενεργειακών πηγών ή γενικά δαπανηρές μεθόδους αποθήκευσης.

-Η χαμηλή διαθεσιμότητά τους συνήθως οδηγεί σε χαμηλό συντελεστή χρησιμοποίησης των εγκαταστάσεων εκμετάλλευσής τους.

-Το κόστος επένδυσης ανά μονάδα εγκατεστημένης ισχύος σε σύγκριση με τις σημερινές τιμές των συμβατικών καυσίμων παραμένει ακόμη υψηλό. Βιομάζα

Με τον όρο βιομάζα χαρακτηρίζουμε οποιοδήποτε υλικό παράγεται από ζωντανούς οργανισμούς (όπως είναι το ξύλο και άλλα προϊόντα του δάσους, υπολείμματα καλλιεργειών, κτηνοτροφικά απόβλητα, απόβλητα βιομηχανιών τροφίμων κ.λπ.) και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο για παραγωγή ενέργειας. Η ενέργεια που είναι δεσμευμένη στις φυτικές ουσίες προέρχεται από τον ήλιο. Με τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης τα φυτά μετασχηματίζουν την ηλιακή ενέργεια σε βιομάζα. Οι ζωικοί οργανισμοί προσλαμβάνουν αυτή την ενέργεια με την τροφή τους και αποθηκεύουν ένα μέρος της. Αυτή την ενέργεια αποδίδει τελικά η βιομάζα μετά την επεξεργασία και τη χρήση της, ενώ αποτελεί ανανεώσιμη πηγή ενέργειας γιατί στην πραγματικότητα είναι αποθηκευμένη ηλιακή ενέργεια που δεσμεύτηκε από τα φυτά κατά τη φωτοσύνθεση. Η βιομάζα είναι η πιο παλιά και διαδεδομένη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. Όλα τα παραπάνω υλικά, που άμεσα ή έμμεσα προέρχονται από το φυτικό κόσμο αλλά και τα υγρά απόβλητα και το μεγαλύτερο μέρος από τα αστικά απορρίμματα (υπολείμματα τροφών, χαρτί κ.ά.) των πόλεων και των βιομηχανιών μπορούν να μετατραπούν σε ενέργεια.

Χαρακτηριστικά:

Η ενέργεια της βιομάζας (βιοενέργεια ή πράσινη ενέργεια) είναι δευτερογενής ηλιακή ενέργεια. Η ηλιακή ενέργεια μετασχηματίζεται από τα φυτά μέσω της φωτοσύνθεσης. Οι βασικές πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται είναι το νερό και ο άνθρακας τα οποία βρίσκονται άφθονα στη φύση. Όπως έχει αναφερθεί η βιομάζα είναι ανανεώσιμη καθώς απαιτείται μία σύντομη περίοδος για να αναπληρωθεί ότι χρησιμοποιείται ως πηγή ενέργειας. Για τις διάφορες τελικές χρήσεις της βιομάζας υιοθετούνται διαφορετικοί όροι, όπως "βιοισχύς" ο οποίος περιγράφει τα συστήματα που χρησιμοποιούν πρώτες ύλες βιομάζας αντί των ορυκτών καυσίμων (φυσικό αέριο, άνθρακα) για ηλεκτροπαραγωγή, ή όπως "βιοκαύσιμα" ο οποίος αναφέρεται κυρίως στα υγρά καύσιμα μεταφορών που υποκαθιστούν πετρελαϊκά προϊόντα όπως βενζίνη ή ντίζελ. Βασικό πλεονέκτημα της βιομάζας είναι ότι είναι ανανεώσιμη πηγή ενέργειας και ότι παρέχει ενέργεια αποθηκευμένη με χημική μορφή. Η αξιοποίηση της μπορεί να γίνει με μετατροπή της σε μεγάλη ποικιλία προϊόντων με διάφορες μεθόδους και τη χρήση σχετικά απλής τεχνολογίας. Σαν πλεονέκτημά της καταγράφεται και το ότι κατά την παραγωγή και την μετατροπή της δεν δημιουργούνται οικολογικά και περιβαλλοντολογικά προβλήματα. Από την άλλη, σαν μορφή ενέργειας η βιομάζα χαρακτηρίζεται από πολυμορφία, χαμηλό ενεργειακό περιεχόμενο, σε σύγκριση με τα ορυκτά καύσιμα, λόγω χαμηλής πυκνότητας και/ή υψηλής περιεκτικότητας σε νερό, εποχικότητα, μεγάλη διασπορά, κλπ. Τα χαρακτηριστικά αυτά συνεπάγονται πρόσθετες, σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα, δυσκολίες στη συλλογή, μεταφορά και αποθήκευσή της. Σαν συνέπεια το κόστος μετατροπής της σε πιο εύχρηστες μορφές ενέργειας παραμένει υψηλό. Πλεονεκτήματα:

-Η καύση της βιομάζας έχει μηδενικό ισοζύγιο διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και δεν συνεισφέρει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου αφού οι ποσότητες του διοξειδίου του

άνθρακα (CO2) που απελευθερώνονται κατά την καύση της βιομάζας δεσμεύονται πάλι από τα φυτά για τη δημιουργία της βιομάζας.

-Η μηδαμινή ύπαρξη του θείου στη βιομάζα συμβάλλει σημαντικά στον περιορισμό των εκπομπών του διοξειδίου του θείου (SO2) που είναι υπεύθυνο για την όξινη βροχή.

-Εφόσον η βιομάζα είναι εγχώρια πηγή ενέργειας, η αξιοποίησή της σε ενέργεια συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της εξάρτησης από εισαγόμενα καύσιμα και βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου, στην εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού και στην εξοικονόμηση του συναλλάγματος.

-Η ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας σε μια περιοχή, αυξάνει την απασχόληση στις αγροτικές περιοχές με τη χρήση εναλλακτικών καλλιεργειών (διάφορα είδη ελαιοκράμβης, σόργο, καλάμι, ) τη δημιουργία εναλλακτικών αγορών για τις παραδοσιακές καλλιέργειες (ηλίανθος κ.ά.), και τη συγκράτηση του πληθυσμού στις εστίες τους, συμβάλλοντας έτσι στη κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Μελέτες έχουν δείξει ότι η παραγωγή υγρών βιοκαυσίμων έχει θετικά αποτελέσματα στον τομέα της απασχόλησης τόσο στον αγροτικό όσο και στο βιομηχανικό χώρο.

Μειονεκτήματα

-Ο αυξημένος όγκος και η μεγάλη περιεκτικότητα σε υγρασία, σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα, δυσχεραίνουν την ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας.

-Η μεγάλη διασπορά και η εποχιακή παραγωγή της βιομάζας δυσκολεύουν την συνεχή τροφοδοσία με πρώτη ύλη των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης της βιομάζας.

-Βάση των παραπάνω παρουσιάζονται δυσκολίες κατά τη συλλογή, μεταφορά, και αποθήκευση της βιομάζας που αυξάνουν το κόστος της ενεργειακής αξιοποίησης.

- Οι σύγχρονες και βελτιωμένες τεχνολογίες μετατροπής της βιομάζας απαιτούν υψηλό κόστος εξοπλισμού, συγκρινόμενες με αυτό των συμβατικών καυσίμων. Εν ολίγοις η εξοικονόμηση ενέργειας πλέον έχει ριζώσει στην ζωή του σύγχρονου ανθρώπου. Στις μέρες μας όλοι λαμβάνουν μέτρα καθημερινά με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος. Σημαντική είναι η προσπάθεια όλων μας για μια καλύτερη και ευκολότερη διαβίωση.

ΟΜΑΔΑ 4η

Θέμα Εργασίας:

Δροσισμός-Κήποι-Κομποστοποίηση

Μέλη ομάδας

1) Μουστάκας Θεοδόσιος-Χρήστος 2) Ηλιόπουλος Ιωάννης 3) Ξεζόνωτος Αλέξανδρος 4) Στεφανή Βάσια

Υπεύθυνος Καθηγητής

κ. Λάμπρος Αδάμ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1)Εξώφυλλο

2)Πρόλογος

3)Κομποστοποίηση

4)Θέρμανση-Ψύξη

5)Σπίτια κόμπ

6)Αρχιτεκτονική τον νομάδων

7)Έξι αρχιτεκτονικά θαύματα από πάγο

8)Επίσκεψη στο σπίτι του κ.Σταμέλου

9)Επίλογος

10)Συνεργασία μεταξύ μας

11)Βιβλιογραφία

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στις μέρες μας, είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι

το περιβάλλον μέρα με τη μέρα καταστρέφεται και

παραμορφώνεται όλο και περισσότερο. Επιπλέον, η

αρχιτεκτονική υποβαθμίζεται και συνεπώς, οδηγούμαστε

στο συμπέρασμα ότι επιβάλλεται ο άνθρωπος να λάβει

ορισμένα δραστικά μέτρα, ούτως ώστε να αποτρέψουμε την

πλήρη καταστροφή. Ένα από αυτά, είναι να χτίζονται τα

σπίτια με βάση τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική. Δηλαδή, τα

σπίτια να χτίζονται με συγκεκριμένο τρόπο για να έχουν

φυσικό δροσισμό το καλοκαίρι, φυσική θέρμανση το

χειμώνα και κήπο, όπου συγκεκριμένα υλικά θα

κομποστοποιούνται.

ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ

Η κομποστοποίηση είναι μια φυσική διαδικασία η οποία μετατρέπει τα

οργανικά υλικά σε μια πλούσια σκούρα ουσία. Αυτή η ουσία

λέγεται κομπόστ ή χούμους ή εδαφοβελτιωτικό.

Η κομποστοποίηση είναι ένας πολύ άμεσος και σημαντικός

τρόπος ανακύκλωσης. Έχει υπολογιστεί ότι το 35% των οικιακών

απορριμμάτων μπορούν να κομποστοποιηθούν.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

Τα βακτήρια, οι μύκητες και άλλα μικρόβια είναι οι 'εργάτες' της

κομποστοποίησης. Αυτοί υποβοηθούνται κι από πολλούς άλλους

μεγαλύτερους οργανισμούς. Κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης,

αυτά τα μικρόβια παράγουν διοξείδιο του άνθρακα (CO2), θερμότητα

και νερό καθώς αποικοδομούν τα οργανικά υλικά του σωρού.

Το τελικό αποτέλεσμα είναι το κομπόστ (πλούσιο, σκούρο, θριφτό

και άοσμο), τέλειο λίπασμα για τον κήπο. Για την αποτελεσματική

κομποστοποίηση χρειάζεται:

1. Σωστό μίγμα υλικών (σε σωστές αναλογίες)

2. Σωστό αερισμό

3. Σωστή υγρασία

4. Σωστό μέγεθος υλικών

ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΙΜΑ

ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ

Ενώ οτιδήποτε ήταν κάποτε ζωντανό μπορεί να κομποστοποιηθεί,

κάποια υλικά είναι καλύτερα να τα χειριστούν επαγγελματίες και να

μείνουν μακριά από τον οικιακό κομποστοποιητή μας. Όταν λοιπόν

επιλέγετε τα υλικά της κομποστοποίησής σας, αποφύγετε:

Απορρίμματα που προσελκύουν ενοχλητικά ζωύφια

Άρρωστα ή μολυσμένα από έντομα φυτά

Τα λιπαρά φαγητά, όπως το κρέας και τα τυροκομικά, πρέπει να

αποφεύγονται επειδή προσελκύουν τρωκτικά, σκυλιά, γάτες, μύγες

κ.α.. Τα απορρίμματα των σκύλων και των γατών δεν πρέπει να

χρησιμοποιούνται γιατί μπορούν να μεταδώσουν ασθένειες. Μπορείτε

επίσης να αποφύγετε την προσθήκη άρρωστων φυτών ή φυτών που

έχουν προσβληθεί έντονα από έντομα, εκτός αν είστε σίγουροι για

την υψηλή θερμοκρασία του κομποστοποιητή σας, οπότε αν μείνουν

για μεγάλο χρονικό διάστημα θα διασπαστούν τελείως και δεν θα

υπάρξει κάποιο πρόβλημα. Αυτό ισχύει και για τα αναπαραγωγικά

μέρη των φυτών όπως οι ρίζες και οι σπόροι, τα οποία καλό είναι να

αποφεύγονται εκτός αν η θερμοκρασία του κομποστοποιητή είναι

υψηλή οπότε θα διασπαστούν.

Απευθυνθείτε στον παρακάτω πίνακα για να δείτε τί μπορείτε να

ρίχνετε μέσα στον κάδο σας και τί όχι.

Πράσινα (πολύ

άζωτο)

Καφετιά

(πολύς

άνθρακας)

Υπό προϋποθέσεις Όχι

γκαζόν χαρτί κουζίνας Ξύλα κόκαλα

κλαδέματα,

ξερά φύλλα

φλούδες

κορμών

Λεμονόκουπες –

πορτοκαλόφλουδες

απορρίμματα

σκύλων/γατών

φρούτα και

λαχανικά άχυρα λάδια

οικιακά φυτά πριονίδια λίπη

φύλλα ξεραμένη χλόη λιπαρές ουσίες

απορρίμματα

κουζίνας π.χ.

τσόφλια αβγών,

υπολείμματα

καφέ, φίλτρα

γαλλικού καφέ

χαρτοπετσέτες

υπολείμματα

από

κρέατα/ψάρια

υπολείμματα

από αφέψημα

στέλεχος

καλαμποκιού γαλακτοκομικά

φλούδες,

κοτσάνια από

φρούτα και

λαχανικά

στάχτες σπόρους

ζιζανίων

κοπριά ( π.χ.

από αγελάδες,

άλογα, κότες ή

κουνέλια)

ψωμί –

ζυμαρικά

άρρωστα φυτά

μεταλλικά

αντικείμενα

πλαστικά

γυάλινα υλικά

υπολείμματα

μαγειρεμένων

τροφών

ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ-ΥΛΙΚΑ

ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

Τα μόνα υλικά που απαιτούνται για την παραγωγή οικιακού κομπόστ

συνοψίζονται στα παρακάτω:

Ειδικός κάδος κομποστοποίησης (με λίγους ή και καθόλου

γαιοσκώληκες)

Λίγο χώμα κήπου

Εργαλεία κήπου (σκαλιστήρι, ποτιστήρι, ένα μακρύ ξύλο για

ανακάτεμα)

Μικρό καδάκι κουζίνας για τη συλλογή των υλικών στην

κουζίνα

ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ-ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΑ

ΥΛΙΚΑ

<βιοκλιματική κατοικία , με οικολογική θερμομόνωση , εσωτερικό, και μη-

άμεσα ορατό !, αίθριο, στην Αίγινα, σε μελέτη του Κ.ΣΤ.ΤΣΙΠΗΡΑ >

Η φύση και οι τεχνικές της προστασίας της κατοικίας του αν- θρώπου από το κρύο και τη ζέστη βλέπουμε πως έχουν αλλά- ξει με το περασμα των χρόνων. Παλιότερα, στα παραδοσιακά κτίσματα, η έννοια του αμιγώς μονωτικού υλικού ήταν σχεδόν ανύπαρκτη και οι κάτοικοι-κτίστες εκμεταλλεύονταν στο έπα- κρο τις ιδιότητες των υπόλοιπων δομικών υλικών για να επι- τύχουν μία ικανοποιητική σταθερή θερμοκρασία στο εσωτερικό των σπιτιών τους. Η λογική αυτή είχε ως αποτέλεσμα την κα- τασκευή πέτρινων τοίχων μεγάλου πάχους και με μεγάλη θερ- μική αδράνεια ή το συνδυασμό χώματος και άχυρου σε δώμα- τα και πλήρωση τοίχων. Σήμερα, η μόνωση αποτελεί ξεχωρι- στό και ιδιαίτερα ανεπτυγμένο κλάδο στο χώρο της κατασκευ- ής, με πληθώρα διαθέσιμων υλικών στην αγορά. Με ποια κρι- τήρια, όμως, επιλέγουμε κάποιο μονωτικό υλικό; Τα μονωτικά υλικά μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ανάλο- γα με τη σύνθεσή τους, σε οργανικά και μη, ανάλογα με τη δο- μική τους μορφή, σε πανέλα, ρολά, δομικά στοιχεία κ.α. ή ανά- λογα με τη λειτουργία τους στη μεταφορά της θερμότητας, με αγωγή, συναγωγή ή θερμική ακτινοβολία. Για τις ανάγκες του

συγκεκριμένου άρθρου, επιλέγεται η πρώτη κατηγοριοποίη- ση ανάλογα με τη σύνθεση και την πρώτη ύλη παραγωγής του υλικού. Τα ανόργανα και τα οργανικά μονωτικά χωρίζονται σε δύο υποκατηγορίες: στα συνθετικά και τα φυσικά υλικά. Αλλά και πέρα από αυτές τις δύο κύριες ομάδες μονωτικών, εμφα- νίζεται και μία τρίτη γενιά νέας τεχνολογίας μόνωσης, με . Επι- πλέον, κατηγοριοποίηση θα μπορούσε να γίνει ανάλογα με την κατασκευαστική χρήση, δηλαδή μονωτικά δαπέδων, τοίχων, εξωτερική ή εσωτερική μόνωση, μόνωση στέγης κλπ. Όσον αφορά τις ιδιότητες των υλικών που εξετάζονται συναντάμε κυρίως τις παρακάτω: 1. Θερμική αγωγιμότητα. με τον αντίστοιχο συντελεστή ‘λ’ για κάθε υλικό, που μετριέται σε W/mK η ικανότητα, δηλαδή, ενός υλικού να μεταφέρει θερμότητα. Αν και σύμφωνα με τον ορι- σμό κατά DIN 4108, υλικά με θερμική αγωγιμότητα λ μικρότε- ρη από 0,10 W/mK χαρακτηρίζονται μονωτικά, στην πραγματι- κότητα, η τιμή του λ κυμαίνεται συνήθως από 0,03-0,07 W/mK.

2. Πυκνότητα και ειδικό βάρος. Συνήθως η χαμηλή πυκνό- τητα σημαίνει υψηλό πορώδες, συνεπώς μείωση της θερμικής αγωγιμότητας, με άλλα λόγια καλύτερα θερμομονωτικά απο- τελέσματα. Τις ίδιες πληροφορίες παίρνουμε και από το ειδικό βάρος ενός υλικού. 3. Θερμική Αντίσταση και Θερμοδιαπερατότητα. Η θερμο- διαπερατότητα δεν χαρακτηρίζει ένα συγκεκριμένο υλικό, αλλά το συνδυασμό υλικών σε ένα δομικό στοιχείο. Όσο μεγαλύτερη η θερμική αντίσταση ‘R’ ενός στοιχείου τόσο αποτελεσματικό- τερη θα είναι η θερμική μόνωση. Η θερμοδιαπερατότητα ενός δομικού στοιχείου ‘U’ προσδιορίζει την ποσότητα της θερμότη- τας που ανταλλάσεται ανά δευτερόλεπτο μεταξύ μιας επιφάνει- ας ενός τετραγωνικού μέτρου. 4. Μηχανική αντοχή. Ανάλογα με τη χρήση του μονωτικού υλι- κού, πολλές φορές είναι απαραίτητες οι γνώσεις για ιδιότητες όπως η αντοχή σε συμπίεση, σε κάμψη ή σε εφελκισμό. Για πα- ράδειγμα, η αντοχή σε συμπίεση είναι καθοριστική όταν πρόκει- ται για θερμομόνωση δαπέδου. Η μηχανική αντοχή καθορίζει αν ένα υλικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αυτοφερόμενο, να ενι- σχυθεί με πλέγμα ή να αποτελέσει στοιχείο πλήρωσης. 5. Σταθερότητα στις διαστάσεις. Όλα τα υλικά υπόκεινται στο φαινόμενο συστολής-διαστολής, λόγω θερμοκρασιακών μετα- βολών με την εναλλαγή των εποχών. Η διαφοροποίηση στις δι- αστάσεις ενός υλικού, κατά το φαινόμενο αυτό, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από τον κατασκευαστή ή και να αποφεύγε-

ται κατά την επιλογή των υλικών. Τις περισσότερες φορές, στη φάση παραγωγής, τα υλικά υφίστανται επεξεργασία και τεχνη- τή γήρανση ώστε να σταθεροποιούνται κατά το μέγιστο δυνατό οι διαστάσεις τους. 6. Ειδική θερμοχωρητικότητα. Περιγράφει την ικανότητα ενός υλικού να απορροφά θερμότητα ανάλογα με τη μάζα του. Συγκεκριμένα, η τιμή της ειδικής θερμοχωρητικότητας ‘c’ δίνει την ποσότητα της απαιτούμενης θερμότητας ώστε να αυξηθεί η θερμοκρασία μάζας ‘m’ ενός υλικού κατά 1 Κ. Η τιμή ‘c’ απο- τελεί σημαντική ιδιότητα κυρίως σε ελαφριές κατασκευές κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όταν επιθυμούμε αυξημένες τι- μές ειδικής θερμοχωρητικότητας για καλύτερη θερμική άνεση στο εσωτερικό ενός κτιρίου. 7. Αντίδραση στη φωτιά. Η αντίσταση ενός υλικού στη φω- τιά ελέγχεται με διάφορους κανονισμούς και πιστοποιήσεις, όπως για παράδειγμα κατά DIN 4102 και DIN EN 13501. Ιδιαίτε- ρη προσοχή, όμως, πρέπει να δίνεται και στις ουσίες που εκλύ- ονται κατά την καύση ενός μονωτικού. Δεν είναι λίγα τα διαθέ- σιμα υλικά, τα οποία όταν καούν απελευθερώνουν στην ατμό- σφαιρα τοξικά και καρκινογόνα αέρια. 8. Διαπνοή και αντίσταση διάχυσης υδρατμών. Στην προ- σπάθειά μας, σήμερα, να δημιουργήσουμε ‘αεροστεγώς’ κλει- σμένα κτίρια, μήπως έτσι μειώσουμε στο ελάχιστο την κατανά- λωση ενέργειας, δεν λαμβάνουμε υπόψη ότι τα κτίρια κατοι- κούνται από ανθρώπους που έχουν την ανάγκη να αναπνέουν. Έτσι και τα κτίρια θα πρέπει να αντιμετωπίζονται σα ζωντανοί οργανισμοί που έχουν ανάγκη διανποής για τη σωστή λειτουρ- γία τους. Λόγω αυτής της αντιφατικότητας, ο προσδιορισμός της ικανότητας διαπνοής ενός μονωτικού υλικού, σε συνδυασμό με την αξιολόγηση των υπόλοιπων ιδιοτήτων του φαίνεται δύ- σκολος. Επίσης, η μεμονωμένη εξασφάλιση διαπνοής στη μό- νωση δεν λειτουργεί θετικά για το σύνολο της κατασκευής, για- τί αν τα επιχρίσματα, οι βαφές ή τα στοιχεία πλήρωσης δεν δι- απνέουν και αυτά, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι αντίθετο του επιθυμητού.

Ι. Ανόργανα μονωτικά υλικά Ι.1. Συνθετικά:

Πετροβάμβακας, Υαλοβάμβακας: Πρόκειται για ινώδη μονω- τικά υλικά με ποικίλες εφαρμογές στην οικοδομική. Οι λεπτές ίνες διαμέτρου 6-20μm αν και αυτές καθαυτές είναι αγωγοί της

θερμότητας, ο συνδυασμός τους στο τελικό υλικό περιέχει με- γάλο ποσοστό κενού αέρα, που ακόμα και συμπιεσμένο απο- τελεί πολύ καλό θερμομονωτικό με συντελεστή θερμικής αγω- γιμότητας λ μεταξύ 0,03-0,04 W/mK. Η ιδιαίτερα υψηλή αντοχή τους στη φωτιά, αφού μπορούν να αντέξουν σε θερμοκρασία μέχρι 1.000 C σε συνδυασμό με το ότι προέρχονται από πρώτες ύλες που βρίσκονται σε αφθονία στη φύση τοποθετούν τον πε- τροβάμβακα και τον υαλοβάμβακα στις πρώτες θέσεις εμπορι- κού ενδιαφέροντος. Ωστόσο πρέπει να προστατεύονται από την υγρασία και δεν ενδεικνυνται για εξωτερικές επιφάνειες. Ωστόσο, ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας κατά του Καρκίνου (IARC) κατατάσσει ορισμένα είδη ορυκτοβάμβακα στο ‘Group 2B’, ως ‘πιθανόν καρκινογόνα για τον άνθρωπο’ υλικά και ορισμένα στο ‘Group 3’ ως ‘μη καρκινογόνα’, ανάλογα με τη φύση και τη διάμετρο των ινών της σύστασής τους. Επίσης, τόσο ο ερεθισμός του λαιμού και των ματιών, όσο και η φαγούρα σε άτομα που έχουν έρθει σε επαφή με πετροβάμβακα ή υαλοβάμβακα είναι γεγονότα αδιαμφισβήτητα. Η τελική επιλογή, παρόλ’ αυτά, τίθεται στην κρίση του κάθε ενδιαφερόμενου. Αφρώδες γυαλί: Έχει ως βασικό συστατικό την καθαρή άμμο και παρασκευάζεται με επεξεργασία διογκωτικού μέσου σε δύο τύπους με τη μορφή ανοικτών ή κλειστών πόρων. Είναι ανθεκτικό στη σήψη και στα παράσιτα. Πρέπει να προστατεύεται από τη βροχή, γιατί μπορεί να διαβρωθεί από το στάσιμο νερό. Έχει σχετικά υψηλή ενέργεια παραγωγής και μεγαλύτερη θερμική αγωγιμότητα σε σύγκριση με τα υπόλοιπα μονωτικά υλικά (λ=0,070-0,14 W/mK). Αεροπήκτωμα (aerogel): Έχει τη μικρότερη θερμική αγωγιμότητα απ’ όλα τα γνωστά μονωτικά υλικά, με συντελεστή λ μεταξύ 0,017-0,021 W/mK. Διαθέτει υψηλό πορώδες και εμφανίζει οπτική διαφάνεια με διαπερατότητα έως και 97%. Η ιδιότητά του αυτή βρίσκει εφαρμογή σε αρχιτεκτονικά έργα όπου απαιτείται μόνωση σε συνδυασμό με γυάλινη επιφάνεια. Παρασκευάστηκε για πρώτη φορά το 1931 και έκτοτε βελτιώνεται συνεχώς με διάφορες προσμίξεις. Έχει και ηχομονωτικές ιδιότητες, παραμένει σταθερό σε θερμοκρασίες έως 1.200 C και έχει μεγάλο χρόνο ζωής. Ειδικά εξελιγμένο είδος (carbon aerogel) μπορεί να απορροφήσει και ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολια. Παρά τις άριστες ιδιότητές του, το aerogel δεν χρησιμοποιείται ακόμα ευρέως λόγω της υψηλής τιμής του.

Ι.2. Φυσικά:

Διογκωμένος Περλίτης: Ο περλίτης, στη φυσική του μορφή είναι ηφαιστιογενές πυριτικό πέτρωμα με σχετικά υψηλή περιεκτικότητα σε νερό. Είναι μη ανανεώσιμη πηγή, αλλά βρίσκεται σε αφθονία στη φύση. Είναι φιλικό προς τον άνθρωπο και κατά τη διάρκεια παραγωγής του και κατά τη χρήση του. Μόνο κατά την κοπή και την επεξεργασία των μονωτικών πανέλων, προτείνεται η χρήση μάσκας λόγω της σκόνης που απελευθερώνεται. Δίνει συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας λ μεταξύ 0,047-0,070 W/mK.

ΙΙ. Οργανικά μονωτικά υλικά

ΙΙ.1. Συνθετικά:

Εξηλασμένη πολυστερίνη (XPS): Το πιο διαδεδομένο μέχρι πρόσφατα μονωτικό υλικό στην ελληνική κατασκευή, αν και ήδη έχει αρχίσει να αντικαθίσταται σε μεγάλο βαθμό. Οι κλειστοί πόροι, η χαμηλή θερμική αγωγιμότητα και η αντίσταση στην απορρόφηση νερού, καθιστά την εξηλασμένη πολυστερίνη κατάλληλη για μεγάλο αριθμό οικοδομικών εφαρμογών. Ωστόσο, προέρχεται από μη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας (υδρογονάνθρακες), η παραγωγή της είναι ενεργοβόρα και δεν ανακυκλώνεται. Πρόκειται για υλικό τοξικό, τόσο κατά τη φάση παραγωγής του, όσο και κατά τη χρήση ή κατά την καύση του. Για την παραγωγή της εξηλασμένης πολυστερίνης διαφεύγουν τοξικά πτητικά αέρια στο περιβάλλον, όπως χλωροφθοράνθρακες και πεντάνιο, ενώ τα περισσότερα χημικά που χρησιμοποιούνταν μέχρι σήμερα για την παραγωγή της έχουν απαγορευτεί και αντικατασταθεί. Διογκωμένη πολυστερίνη (EPS): Η διογκωμένη πολυστερίνη εμφανίζει αρκετά πιο βελτιωμένες ιδιότητες σε σχέση με την εξηλασμένη. Έχει θερμική αγωγιμότητα λ=0,032-0,040 W/ mK, η οποία παραμένει σταθερή με το πέρασμα του χρόνου και μεγαλύτερη σταθερότητα στις διαστάσεις. Η παραγωγή και η χρήση της είναι πιο φιλική προς το περιβάλλον και μπορεί να ανακυκλωθεί. Εχει μικρότερο συντελεστή αντίστασης στη διάχυση των υδρατμών ‘μ’=20-70 (όταν η εξηλασμένη έχει ‘μ’=50-300) και άρα αναπνέει καλύτερα, παρότι συγκριτικά με άλλα φυσικά υλικά, η διαπνοή της διογκωμένης πολυστερίνης βρίσκεται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα. Ορισμένα ακόμα χαρακτηριστικά που την κάνουν προσιτή στο ευρύ κοινό είναι

η χαμηλή τιμή της και η ευκολία στην επεξεργασία και τη διαμόρφωσή της. Πολυουρεθάνη: Η πολυουρεθάνη μπορεί να παρουσιάζει συγκριτικά πολύ χαμηλό συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας, λ=0,024-0,030 W/mK, είναι όμως υλικό τοξικό και καλό είναι να αποφεύγεται. Ιδιαίτερα κατά την καύση της, παράγονται μονοξείδιο του άνθρακα και υδροκυάνιο που είναι πολύ τοξικές ουσίες. Ίνες πολυεστέρα: Η σύγχρονη τεχνολογία κατασκευάζει θερμο- και ήχο-μονωτικά υλικά από ίνες πολυεστέρα που προέρχονται από ανακύκλωση μπουκαλιών PET και θερμοσυγκολλητά στρώματα πολυεστερικών ινών μεγάλης διαμέτρου και μεγάλου μήκους. Πρόκειται για μία επιλογή φιλική προς τον άνθρωπο, 100% ανακυκλώσιμη, με συντελεστή ‘λ’ μεταξύ 0,035-0,045 W/mK. Έχει αντοχή στη φωτιά και δεν παράγει τοξικά αέρια σε περίπτωση πυρκαγιάς.

ΙΙ.2. Φυσικά:

Ξυλόμαλλο: Παρασκευάζεται, κυρίως, από ίνες ξύλου αλλά και από φύκια, καλάμια ή άλλα λεπτά οργανικά υλικά αναμεμειγμένα με τσιμέντο υψηλής αντοχής. Παρουσιάζει υψηλή αντοχή σε κάμψη, θλίψη, γήρανση, είναι ανθεκτικό στη φωτιά και όταν καίγεται δεν απελευθερώνει τοξικές ουσίες. Πρέπει να προστατεύεται από την υγρασία. Συναντάται σε συμπαγείς πλάκες από ξυλόμαλλο ή σε σύνθετες πλάκες, οι οποίες αποτελούνται από δυο εξωτερικές στρώσεις ξυλόμαλλο και μία ενδιάμεση από διογκωμένη πολυστερίνη ή πολυουρεθάνη (που καλό είναι να αποφεύγεται). Αν και η θερμική του αγωγιμότητα δεν είναι πολύ ανταγωνιστική (λ=0,090 W/mK), η σχετικά χαμηλή τιμή του και το γεγονός ότι αποτελεί επιλογή φιλική προς το περιβάλλον και προς τον άνθρωπο το καθιστούν μία από τις πιο προσιτές οικολογικές

λύσεις. Μονωτικό από ίνες ξύλου: Κατασκευάζεται από ίνες φυσικού ξύλου από τις φλούδες των κορμών των δέντρων και των πριονιδίων. Θα πρέπει (όπως και στα υπόλοιπα φυσικά υλικά) να επιλέγονται οι εταιρίες που δε χρησιμοποιούν χημικές συγκολλητικές ουσίες. Σε ορισμένα είδη, για τη συγκόλληση των ινών αντί για κόλα χρησιμοποιούνται οι ίδιες φυσικές ουσίες που υπάρχουν στο ξύλο (λιγνίνη και κυτταρίνη), οι οποίες ενεργοποιούνται με την εφαρμογή υγρασίας σε υψηλή θερμοκρασία. Κατά την παρασκευή, οι ίνες τοποθετούνται ακανόνιστα ώστε να δημιουργούνται κενά αέρος, τα οποία αυξάνουν τις θερμομονωτικές ιδιότητες του υλικού. Η θερμική αγωγιμότητα κυμαίνεται από 0,039-0,090 W/mK. Φελλός: Ο φυσικός φελλός χρησιμοποιείται ως μονωτικό υλικό, διαμορφωμένος σε πλάκες ή σε φύλλα. Είναι ελαφρύς, έχει μεγάλη συμπιεστότητα και ελαστικότητα και είναι αδιαπέραστος από το νερό ή άλλα υγρά. Συναντάμε επίσης και πλάκες από διογκωμένα πεπιεσμένα τρίμματα φελλού που συγκολλούνται με άργιλο (λ=0,06-0,07W/mK), με ρητίνη (λ=0,045-0,05W/mK) ή με ασφαλτικά υλικά (λ= 0,045 W/mK). Είναι ένα υλικό φιλικό προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον, αφού έχει χαμηλή ενέργεια παραγωγής, έιναι 100% ανακυκλώσιμο και απόλυτα υγιεινό. Ο συντελεστής διάχυσης υδρατμών είναι μ=2-10, ανάλογα με τον τύπο του υλικού, γεγονός που διασφαλιζει τη διαπνοή του κτιρίου. Θα πρέπει μόνο να εξασφαλίζουμε κατά την τοποθέτησή του, ότι δεν χρησιμοποιούνται κόλλες που περιέχουν φορμαλδεϋδη. Μοναδικό μειονέκτημα η υψηλή τιμή του. Ένα ακόμα δομικό προϊόν, λιγότερο γνωστό, είναι το τρίμμα φελλού που έχει θέρμο- και ήχο- μονωτικές ιδιότητες και μπορεί να αντικαταστήσει τον αφρό πολυουρεθάνης για την τοποθέτηση πλαισίων (κασών) πορτών και παραθύρων, σε συνδυασμό με φυτικές ίνες λινού. Μαλλί προβάτου: Η ιδιαιτερότητά του συνίσταται στο ότι απωθεί το νερό στην υγρή του μορφή και παράλληλα έχει την ικανότητα να απορροφήσει υδρατμούς έως και το 33% του βάρους του χωρίς αυτοί να υγροποιηθούν. Με αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται η φυσική ρύθμιση της υγρασίας στο εσωτερικό των κατοικιών και μειώνεται ο κίνδυνος υγροποίησης των υδρατμών που φέρνει μακροπρόθεσμα σοβαρές φθορές στα δομικά στοιχεία των κτιρίων. Η ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας παραγωγής και ανακύκλωσης ενισχύουν τα πλεονεκτήματα του υλικού. Ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας είναι συνήθως λ=0,040-0,045 W/mK και η διαπνοή του υλικού άριστη, με μ=1-5.

Μονωτικά φύλλα από ίνες καλαμποκιού ή από ίνες κέ- ναφ-κάνναβης. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα των οργανικών φυσικών υλικών αυτού του τύπου, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η μεγάλη διαπνοή του κτιρίου. Είναι διαπερατά από τους υδρατμούς και επιτρέπουν στα δομικά στοιχεία να αποβάλλουν την υγρασία τους. Αυτό φαίνεται και από το συντελεστή υδρατμοπερατότητας που κυμαίνεται από 1 έως 3, τη στιγμή που, όπως προαναφέρθηκε, η εξηλασμένη πολυστερίνη έχει συντελεστή μ=50-300. Επίσης, έχουν πρακτικά απεριόριστη διάρκεια ζωής και μάλιστα ορισμένες ιδιότητές τους παρουσιάζουν βελτίωση με το πέρασμα του χρόνου. Τέλος, το μονωτικό από κέναφ προέρχεται από ένα είδος καλαμιού στο οποίο εφαρμόζεται περιβαλλοντικά βιώσιμη καλλιέργεια και αξιοποιείται το 100% της πρώτης ύλης. Πεπιεσμένο άχυρο: Σε μορφή ελαφρών πλακών και συνήθως σε χαμηλό κόστος μπορούμε να βρούμε δομικά στοιχεία από συμπιεσμένο άχυρο, ορισμένες φορές επικαλυμμένο με ανακυκλωμένο χαρτί. Έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί ως θερμοηχομονωτικό πάνελ, αλλά και ως εσωτερικό διαχωριστικό, αντικαθιστώντας τη γυψοσανίδα ή τα τούβλα. Είναι εύκολο στην εφαρμογή και η θερμική αγωγιμότητά του εξαρτάται από το είδος, την πυκνότητα και την υγρασία του και μπορεί να κυμαίνεται από 0,038-0,072 W/mK.

Τρόποι θερμομόνωσης Ένα θέμα που απασχολεί κατασκευαστές και ιδιοκτήτες σπιτιών σχετικά με τη μόνωση είναι η τοποθέτησή της σε σχέση με τα δομικά στοιχεία. Η εσωτερική τοποθέτηση, η εξωτερική θερμομόνωση και η εφαρμογή της μέσα στον τοίχο είναι οι τρεις κυριότερες κατηγορίες που συναντάμε, ενώ υπάρχει και η λιγότερο συνηθισμένη λύση θερμομόνωσης με χρήση ειδικών τούβλων. Στην περίπτωση που η μόνωση τοποθετείται στην εσωτερική πλευρά του τοίχου, η κατασκευή συνήθως είναι φθηνότερη, πιο απλή και δεν απαιτεί ιδιαίτερη προστασία του μονωτικού υλικού από εξωτερικούς παράγοντες. Βρίσκονται, όμως, εκτεθειμένα και απροστάτευτα τα δομικά στοιχεία, με κίνδυνο να ρηγματωθούν, δημιουργούνται θερμογέφυρες και προβλήματα στην τακτοποίηση των ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων. Η εσωτερική θερμομόνωση διευκολύνει περιπτώσεις εξοχικών κατοικιών, γιατί ο εσωτερικός χώρος θερμαίνεται γρηγορότερα. Όταν εφαρμόζεται εξωτερική θερμομόνωση, το σημαντικότερο

πλεονέκτημα είναι η κάλυψη των θερμογεφυρών, που εξασφαλίζει μεγάλη προστασία του εσωτερικού χώρου και δε γίνεται σπατάλη ενέργειας για τη θέρμανσή του, αφού διατηρείται η εσωτερική θερμοκρασία λόγω της θερμοχωρητικότητας των τοίχων. Η κατασκευή σίγουρα είναι πιο πολύπλοκη και δεν επιτρέπει πολλές αρχιτεκτονικές προεξοχές ή μορφολογικές ιδιαιτερότητες στην όψη. Η πιο διαδεδομένη μέθοδος μόνωσης στη χώρα μας, μέχρι σήμερα, είναι η τοποθέτηση του μονωτικού υλικού στον πυρήνα μεταξύ δύο δρομικών τοίχων. Ο τρόπος αυτός παρουσιάζει ορισμένα μειονεκτήματα στη στατικότητα του συστήματος των τοίχων και δεν αποφεύγονται οι θερμογέφυρες. Τέλος, η επιλογή θερμομονωτικών τούβλων, συνήθως, δίνει συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας λ=0,080-0,14 W/mK και συνεπώς, απαιτεί ενίσχυση με επιπρόσθετη μόνωση ενσωματωμένη στο τούβλο ή μη. Επιτρέπει τη διαπνοή του κτιρίου, αφού ο συντελεστής διάχυσης υδρατμών κυμαίνεται από 5-10 μονάδες, αλλά θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην κατασκευή και στα επιχρίσματα, ώστε να μην υγραίνεται η μάζα των τούβλων. Βλέπουμε πως υπάρχει ένα μεγάλο εύρος επιλογών στο χώρο των μονωτικών υλικών, με πληθώρα τεχνικών εφαρμογών, τιμών και ιδιοτήτων. Υπάρχουν, φυσικά και άλλα υλικά, που λόγω της περιορισμένης έκτασης ενός άρθρου, δεν αναφέρονται, χωρίς αυτό να τα καθιστά λιγότερο σημαντικά σε σχέση με τα πιο διαδεδομένα. Αντίθετα, πολλές φορές η εφευρετικότητα του ανθρώπου αλλά και η πλουσιότατη πηγή πρώτων υλών, η φύση, μας παρέχουν δυνατότητες που ούτε θα μπορούσαμε να φανταστούμε. Ήδη δοκιμάζονται στην αγορά θερμομονωτικά από ίνες κοκοφοίνικα, από υπολείμματα βαμβακιού, από διογκωμένο άργιλο, από ανακύκλωση ρούχων και τζην, από λιναρόμαλλο, από ανακυκλωμένο χαρτί κ.α. Οι λύσεις αυτές θα έπρεπε να αξιολογούνται και να αναπτύσσονται ανάλογα με τις δυνατότητες και τις διαθέσιμες πρώτες ύλες της χώρας μας και να μην δημιουργούνται μονοπώλια χημικών και τοξικών προϊόντων ή μονοπώλια εισαγωγών που αποδυναμώνουν την ελληνική βιώσιμη ανάπτυξη.

ΣΠΙΤΙΑ ΚΟΜΠ

Σε μία από τις πιο αρχαίες τεχνικές χτισίματος με γήινα υλικά, το κομπ, χρησιμοποιούνται τα χέρια και τα πόδια για να σχηματιστούν μάζες πηλού αναμεμιγμένου με άμμο και άχυρο οι οποίες τοποθετούνται η μία πάνω στην άλλη διαμορφώνοντας έτσι μονολιθικές κατασκευές με μεγάλη σταθερότητα. Η λέξη κομπ προέρχεται από μια παλιά αγγλική λέξη cob που σημαίνει σβώλος. Η διαφορά του κομπ από το κτίσιμο με πλίνθους συνίσταται στην ευκολία της κατασκευής και την ελευθερία του σχεδιασμού. Εφόσον δεν απαιτούνται ίσιες φόρμες ή καλούπια το ίδιο το υλικό οδηγεί σε οργανικά σχήματα: καμπύλοι τοίχοι, θόλοι και αψίδες. Χτίζοντας με το κομπ είναι εμπειρία παρόμοια με γλυπτική με πηλό. Τα γήινα σπίτια είναι δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά τον χειμώνα. Η αντοχή τους σε μια μεγάλη γκάμα καιρικών συνθηκών τα κάνει άνετα και βιώσιμα στα πιο κρύα κλίματα αλλά και συνθήκες ερήμου. Οι τοίχοι με πάχος που κυμαίνεται από 40 έως και 60 εκατοστά έχουν τεράστια θερμική μάζα και επαρκή μόνωση ειδική για χρήση παθητικών ηλιακών συστημάτων θέρμανσης. Απαιτείται ελάχιστη πρόσθετη θέρμανση τον χειμώνα και καθόλου ψύξη ακόμη και τις πιο ζεστές μέρες. Το κομπ χρησιμοποιήθηκε επί χιλιετίες ακόμη και στις σκληρές κλιματολογικές συνθήκες των βρετανικών ακτών στο ύψος των Αλεούτιων νήσων. Χιλιάδες άνετα και γραφικά σπίτια από κομπ στην Αγγλία κατοικούνται συνέχεια εδώ και αιώνες έχοντας μάλιστα και πολύ μεγάλη τρέχουσα εμπορική αξία. Η αναγέννηση του κομπ ξεκίνησε στην Αμερική όπου απολαμβάνει μια συνεχώς αυξανόμενη δημοσιότητα όχι μόνο λόγω των παραπάνω αναφερομένων πλεονεκτημάτων αλλά και από την δυνατότητα που προσφέρει στον ιδιοκτήτη – κατασκευαστή να αποφύγει τα τεράστια οικονομικά φορτία και τις δεσμεύσεις που συνεπάγεται η αγορά κατοικίας. Αυτή η αρχαία τεχνική δεν συνεισφέρει στην καταστροφή των δασών, την κατασπατάληση των ορυκτών πόρων, την μόλυνση και ούτε εξαρτάται από βιομηχανικά υλικά και βαριά μηχανήματα. Η γη είναι μη τοξική και τελείως ανακυκλώσιμη. Σ’ αυτή την εποχή της περιβαλλοντολογικής υποβάθμισης και της έλλειψης φυσικών πόρων με τις χιλιάδες κρυμμένες τοξίνες στα σπίτια μας δεν είναι λογικό να επιστρέψουμε στο πιο αθώο φθηνό και υγιεινό οικοδομικό υλικό;

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΝΟΜΑΔΩΝ

Δεν έχουν σταθερό τόπο διαμονής και δεν ξέρουν ποτέ πού θα

βρίσκονται την επαύριο.[…]

Το χειμώνα κατεβαίνουν στις πιο ζεστές περιοχές, νοτίως. Το

καλοκαίρι ανηφορίζουν προς τις πιο δροσερές, στο βορρά. Κατά τη

διάρκεια του χειμώνα μετακινούνται σε λιβάδια χωρίς νερό, αφού

αντί γι’ αυτό έχουν το χιόνι. Τα σπίτια τους είναι χτισμένα πάνω σε

μια κυκλική βάση φτιαγμένη από βέργες πλεγμένες μεταξύ τους. […]

Μέτρησα μέχρι είκοσι δύο βόδια που μετακινούσαν ένα σπίτι-κάρο,

έντεκα στη σειρά κατά μήκος της μιας πλευράς του σπιτιού και

έντεκα μπροστά από αυτά. Ο άξονας του κάρου ήταν μεγάλος σαν το

κατάρτι ενός πλοίου, ενώ στην πόρτα του σπιτιού στεκόταν ο

άνθρωπος που κέντριζε τα βόδια. […]

Όταν σταματούν τα σπίτια-κάρα για να εγκατασταθούν σε μια

περιοχή για λίγο χρόνο, προσανατολίζουν πάντα την πόρτα προς το

νότο…

Έξι αρχιτεκτονικά θαύματα από

πάγο!

Ice-Hotel

Ο χειμώνας βρίσκεται σε καλό δρόμο αλλά όσο εμείς σκεφτόμαστε

πως θα ζεσταθούμε ή θα προφυλαχθούμε από το κρύο κάποιοι άλλοι

εύχονται για περισσότερο χιόνι και χαμηλές θερμοκρασίες. Είναι οι

αρχιτέκτονες πάγου που σε πολλές παγωμένες γωνιές της γης

δημιουργούν ολόκληρα κτίρια, ξενοδοχεία, όλα σωστά παλάτια! Από

τις παγωμένες σουίτες στη Σουηδία μέχρι το κάστρο από πάγο στη

Φινλανδία εμείς ας ανεβάσουμε λίγο το θερμοστάτη του σπιτιού και

ας ρίξουμε μια ματιά στις πιο cool κατασκευές στον κόσμο.

Στην πρώτη φωτογραφία η σουίτα στο διάσημο Icehotel πάνω από

τον Αρκτικό Κύκλο στη Σουηδία.

Quebec-Ice-Hotel

Κάθε αρχές Ιανουαρίου, το πανέμορφο Hotel de Glace στο Κεμπέκ

ανοίγει για το κοινό, και οι επισκέπτες καλούνται να κοιμούνται σε

καλλιτεχνικά σχεδιασμένα δωμάτια από πάγο.

Κατασκευασμένο σχεδόν εξ ολοκλήρου από χιόνι και πάγο , το

design ξενοδοχείο αλλάζει σχήμα κάθε χειμώνα. Το ξενοδοχείο

διαθέτει ακόμη και ένα παρεκκλήσι, όπου τα … πιτσουνάκια – που

δεν πετούν νότια για το χειμώνα – μπορούν να παντρευτούν!

Quebec-Ice-Hotel-Το παρεκκλήσι

Τα κομμάτια πάγου έχουν μεταφερθεί από τον παγωμένο ποταμό

Songhua και διαμορφώθηκαν από τους ταλαντούχους γλύπτες σε

απίστευτες τεράστιες δημιουργίες, τα οποία υπάρχουν σε όλη την

πόλη της βορειοανατολικής Κίνας για το Ηarbin-ice-festival.

harbin-ice-festival

Μετά από λεπτομερή σχέδια από τον αρχιτέκτονα Pyotr Yeropkin που

άφησε αιώνες πριν, το παλάτι της Ρωσίας από πάγο ξαναχτίστηκε στα

20 μέτρα ύψος και 50 μέτρα πλάτος, με έναν κήπο γεμάτο με

δέντρα πάγο και ένα άγαλμα πάγου ενός ελέφαντα. Το εσωτερικό

του παλατιού είναι επιπλωμένο με έπιπλα από πάγο,

συμπεριλαμβανομένου ενός κρεβατιού με στρώματα και μαξιλάρια

από πάγο. Το Ρωσικό παλάτι ανακατασκευάζεται κάθε χρόνο!

russian-ice_palace

Χρησιμοποιώντας ένα γεωθερμικό σύστημα θέρμανσης, ειδικούς

ψεκαστήρες και ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή που ο

ίδιος δημιούργησε,ο Hanson στην Μινεσότα, φτιάχνει κρυστάλλινα

αριστουργήματα, τα οποία γίνονται όλο και περισσότερο περίτεχνα

κάθε χρόνο.

Minnesota-Winter-Wonderland

Το κάστρο από χιόνι στη Φινλανδία αρχίζει να χτίζεται τον Δεκέμβριο

και τελειώνει πέντε εβδομάδες μετά. Επειδή το χιόνι είναι πολύ

μαλακό, οι κατασκευαστές χρησιμοποιούν πάγο από τη θάλασσα.

Το SnowCastle lumi-linna θα είναι ανοικτό από τις 28 Ιαν 2012.

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ

κ.ΣΤΑΜΕΛΟΥ

Κατά τη διάρκεια της χρονιάς, χάρης στον κ.Αδάμ είχαμε την

ευχαρίστηση να επισκεφτούμε το σπίτι του κ. Σταμέλου, που είναι

χτισμένο με βάση τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική, με φυσική ζέστη το

χειμώνα και φυσική ψύξη το καλοκαίρι( δεν υπήρχαν καλοριφέρ ή

οποιοδήποτε άλλο μέσο), καθώς και φυσικό ζεστό νερό ,χωρίς την

ύπαρξη ηλιακού θερμοσίφωνα. Μάθαμε πολλά πράγματα χρήσιμα για

τι ζωή μας και τον ευχαριστούμε θερμά για την φιλοξενία του.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Εν κατακλείδι, μάθαμε πάρα πολλά πράγματα χρήσιμα για τη ζωή

μας και για τη φύση την οποία πρέπει πάση θυσία να

προστατέψουμε, ακολουθώντας τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική και

χτίζοντας τα σπίτια μας με βάση αυτή. Είναι χρήσιμο για τη ζωή μας,

για τη φύση, αλλά και για την τσέπη μας, αφού είναι πολύ πιο

φθηνός αυτός ο τρόπος κατασκευής σπιτιών απ’ ότι ο συνηθισμένος!

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΣ

Μεταξύ μας, συνεργαστήκαμε κυριολεκτικά σαν μια ομάδα, ενωμένοι

σαν μια γροθιά, ώστε να ανταπεξέλθουμε σε κάθε δυσκολία που

παρουσιαζόταν και να παρουσιάσουμε την εργασία μας με τον

καλύτερο δυνατό τρόπο!!!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Pfundstein M., Gellert R., Spitzner M., Rudolphi A. (2008). Detail Practice, Insulating Materials. Edition Detail 2. Κώστας & Θέμης Στεφ. Τσίπηρας (2005). Οικολογική Αρχιτεκτονική. Αθήνα: εκδόσεις Κέδρος 3. F. Javier Neila Gonzalez (2004). Arquitectura Bioclimatica en un entorno sostenible. Madrid: Ediciones munilla-leria 4. Sue Roaf, Manuel Fuentes, Stefanie Thomas. ECOΔΟΜΕΙΝ βιοκλιματικός σχεδιασμός κτιρίων & εφαρμογές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αθήνα: Εκδόσεις Ψύχαλος Διαδίκτυο: 1. auro.gr 2. wikipedia.org 3. iselco.blogspot.com 4. monographs.iarc.fr 5. buildnet.gr 6. ecogroup.gr 7. greenspec.co.uk

6ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ ΤΑΞΗ B΄

PROJECT

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Ομάδα 5

Θεματική ενότητα :

«Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη »

Μ α θ η τ έ ς : 1 . Δ ή μ ο ς Γ ιώ ρ γ ο ς 2 . Τ σ ι ρ ώ ν η Μα ρ ία 3 . Χ α ν τ ζ η Α ρ ε τ ή -Ε υ φ ρ ο σ ύ ν η 4. Χριστόπουλος Βασίλης

ΛΑΜΙΑ 2013

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

Περιεχόμενα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο: ΕΙΣΑΓΩΓΗ 3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο :ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΓΕΩΒΙΟΛΟΓΙΑ 4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο:ΓΕΩΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ 6

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο : ΡΑΔΟΝΙΟ 8

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο : ΔΙΚΤΥΟ HARTMANN 11

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο :ΓΗΙΝΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ 16

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 19

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 2

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο: ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός κτηρίων ή βιοκλιματική αρχιτεκτονική αφορά τον σχεδιασμό κτηρίων και χώρων (εσωτερικών και εξωτερικών – υπαίθριων) με βάση το τοπικό κλίμα, συνήθως αναφερόμενο ως μικροκλίμα, με σκοπό την εξασφάλιση συνθηκών θερμικής και οπτικής άνεσης, αξιοποιώντας την ηλιακή ενέργεια και άλλες ανανεώσιμες πηγές, αλλά και τα φυσικά φαινόμενα του κλίματος. Η βιοκλιματική είναι κλάδος της αρχιτεκτονικής που λαμβάνει υπ' όψη τις επιταγές της οικολογίας και της βιωσιμότητας. Με τον όρο "βιοκλιματικός σχεδιασμός" εννοείται ο σχεδιασμός ο οποίος αποσκοπεί στην προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων.

Η βιοκλιματική αρχιτεκτονική αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες της οικολογικής δόμησης, η οποία ασχολείται με τον έλεγχο των περιβαλλοντικών παραμέτρων στο επίπεδο των κτηριακών μονάδων μελετώντας τις ακόλουθες κατευθύνσεις:

• Τη μελέτη του δομημένου περιβάλλοντος και των προβλημάτων που αυτό δημιουργεί (αύξηση θερμοκρασίας, συγκέντρωση αέριων ρύπων, δυσκολία στην κυκλοφορία αέρα)

• Τον σχεδιασμό των κτηρίων

• Την επιλογή των δομικών υλικών, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις θερμικές και οπτικές τους ιδιότητες, όσο και την τοξικολογική τους δράση.

Το ζητούμενο στον βιοκλιματικό σχεδιασμό είναι η ανέγερση κτηρίων, π.χ. βιομηχανικών μονάδων, κτηρίων γραφείων, κτιρίων κατοικίας, σχεδιασμένων έτσι ώστε αφενός να καλύπτονται πλήρως οι ενεργειακές τους ανάγκες και αφετέρου στο ετήσιο ισοζύγιο να είναι μηδενική η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με εκπομπές βλαβερών για το περιβάλλον αερίων. Επίσης, η ανέγερση κτηρίων των οποίων οι ενεργειακές ανάγκες στον τομέα της θέρμανσης και της ψύξης να καλύπτονται πλήρως μέσω συστημάτων εκμετάλλευσης των γεωθερμικών ενεργειακών πόρων, όπου η αναγκαία για τις αντλίες θερμότητας ηλεκτρική ενέργεια να παράγεται μέσω φωτοβολταϊκών στοιχείων. Τέλος, η ανέγερση κτηρίων στο πλαίσιο του συνήθους κόστους των κατασκευών, αλλά με σεβασμό στους περιορισμένους πόρους του φυσικού περιβάλλοντος. Συνοπτικά, οι στόχοι του βιοκλιματικού σχεδιασμού είναι:

• Η εξασφάλιση ηλιασμού το χειμώνα • Η προστασία από τους δυνατούς ανέμους του χειμώνα • Η ελαχιστοποίηση των απωλειών θερμότητας το χειμώνα • Η προστασία από τον ήλιο του καλοκαιριού • Η εκμετάλλευση των δροσερών ανέμων το καλοκαίρι • Η απομάκρυνση της πλεονάζουσας θερμότητας το καλοκαίρι • Η μείωση ή και η εξαφάνιση των αρνητικών επιδράσεων του περιβάλλοντος (π.χ.

ακτινοβολίες, καρκινογόνοι παράγοντες κ.λπ.) στον χρήστη της κατοικίας.

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 3

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο : ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΓΕΩΒΙΟΛΟΓΙΑ

Η επιστήμη της γεωβιολογίας αν και δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή στη χώρα μας, βρίσκεται στις παρυφές της επιστημονικής γνώσης και μας είναι απαραίτητη όπως και κάθε κλάδος επιστήμης. Όπως μας λέει η ίδια η λέξη, πρόκειται για τη βιολογία της γης, ή αλλιώς μια επιστήμη που συνδυάζει τη γη με κάθε μορφή ζωής και συνεπώς με τον άνθρωπο. Από κάποιους αναφέρεται και ως «ιατρική της κατοικίας», μιας και μελετά τη σχέση του ανθρώπου με το χώρο κατοικίας του και τον τρόπο με τον οποίο ο χώρος αυτός μπορεί να επηρεάζει ακόμα και την υγεία του. Για μια όσο γίνεται πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση της επιστήμης της γεωβιολογίας, θα δούμε παρακάτω τι είναι, τι μελετά και με ποιο τρόπο και γιατί μας είναι απαραίτητη η γνώση της στην καθημερινή μας ζωή. Για να παρουσιάσουμε το αντικείμενο μελέτης της γεωβιολογίας, αρκεί να εστιάσουμε την προσοχή μας στα δύο της συνθετικά: τη γη και τη ζωή («γη» + «βίος»).

Η γη είναι ένας ζωντανός οργανισμός, ο οποίος ανήκει σε ένα μεγαλύτερο κοσμικό σύστημα. Όπως ήδη γνωρίζουμε, ο πλανήτης μας συμπεριφέρεται σαν ένας τεράστιος μαγνήτης, δημιουργώντας γύρω του ένα μαγνητικό πεδίο. Το ενδιαφέρον είναι ότι οι πόλοι αυτού του μαγνήτη δεν ταυτίζονται με τους γεωγραφικούς πόλους της γης, αλλά βρίσκονται 11,5° περίπου μακρύτερα από αυτούς. Σήμερα πιστεύουμε ότι το αίτιο δημιουργίας αυτού του μαγνητικού πεδίου είναι η διαφορετική περιστροφή των εξωτερικών στερεών στρωμάτων της γης σε σχέση με τα πιο εσωτερικά που είναι θερμότερα και ρευστά. Η πολικότητα του μαγνητικού πεδίου της γης επηρεάζεται από τον ήλιο. Το ηλιακό μας σύστημα, επίσης, διοχετεύει στη γη ενέργειες διαφόρων συχνοτήτων π.χ. φως, ηλεκτρομαγνητισμό, μικροκύματα, ραδιενέργεια κλπ. Ζούμε, λοιπόν, πάνω σ’ ένα ζωντανό πλανήτη, που ταξιδεύει -μαζί του κι εμείς- μέσα σ’ έναν ωκεανό ακτινοβολιών.

Ο άνθρωπος, με τη σειρά του, διατρέχεται από ένα ηλεκτρομαγνητικό πεδίο του οποίου οι αρνητικές δυνάμεις που οφείλονται στη γη εξισορροπούν τις θετικές που προέρχονται από το σύμπαν. Η ηλεκτρομαγνητική δύναμη είναι ο ρυθμιστικός παράγοντας των χημικών αντιδράσεων και γενικά το αίτιο της συγκρότησης της ύλης, αφού ευθύνεται για το σχηματισμό τόσο των ατόμων, των μορίων αλλά και όλων των στερεών σωμάτων. Ουσιαστικά, η ηλεκτρομαγνητική δύναμη ασκείται μεταξύ ηλεκτρικά φορτισμένων σωματιδίων και έχει άπειρη εμβέλεια. Οι βιοχημικές αντιδράσεις που πραγματοποιούνται

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 4

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

στον οργανισμό μας δημιουργούν ηλεκτρικά πεδία της τάξης των 70mV. Επιπλέον, με τη χρήση σύγχρονων οργάνων, γνωρίζουμε ότι το ανθρώπινο βιο-ηλεκτρικό πεδίο μεταξύ κεφαλιού και ποδιών είναι μέγεθος της τάξεως από 170 έως και 220 Volt και πρακτικά μειώνεται στο ελάχιστο όταν ο άνθρωπος ξαπλώσει στο έδαφος, οπότε και αποφορτίζεται.

Ο άνθρωπος, είναι ένας οργανισμός εξαιρετικά ευαίσθητος στο φως, στα μαγνητικά πεδία, στο στατικό ηλεκτρισμό και στις κοσμικές ακτινοβολίες, άρα αντιδρά σε κάθε είδους ακτινοβολία που δέχεται, ανεξάρτητα από το αν γίνεται αντιληπτή ή όχι. Ας μην ξεχνάμε πως είμαστε μέρος του όλου και θα ήταν παράλογο αν λέγαμε ότι δεν επηρεαζόμαστε από αυτό, όσο μεγάλο κι όσο μακριά κι αν φαίνεται το κάθε τι.

Υπάρχει, όμως, μια συγκεκριμένη αναλογία μεταξύ των (μαγνητικών) δυνάμεων που αναπτύσσονται στη γη και των δυνάμεων που διατηρούν τη ζωή. Το μαγνητικό πεδίο της γης, όμως, σε ορισμένα σημεία μεταβάλλεται, οπότε επηρεάζει τις ζωτικές λειτουργίες των οργανισμών, διαταράσσοντας τις ισορροπίες. Η γεωβιολογία, λοιπόν, μελετά τις ακτινοβολίες ή ενέργειες ή συχνότητες, φυσικές και τεχνητές, που επηρεάζουν και διαταράσσουν τον ανθρώπινο οργανισμό και τις λειτουργίες του. Πολλές από αυτές είναι ήδη πολυσυζητημένες, όπως για παράδειγμα, η βλαβερή ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία των κινητών τηλεφώνων.

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 5

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο: ΓΕΩΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ

Στον πλανήτη μας υπάρχει μια συνεχής ανταλλαγή ακτινοβολιών, η οποία σχετίζεται με την ίδια τη ζωή στη Γη. Οι ακτινοβολίες αυτές όμως πολώνονται θετικά ή αρνητικά, ανάλογα με την ποιότητα ενέργειας των υλικών που συναντούν κατά την άνοδό τους προς την επιφάνεια της Γης , οπότε και επηρεάζουν ανάλογα την ηλεκτρομαγνητική ισορροπία όλων των οργανισμών. Σε τοποθεσίες με θετικές γεωακτινοβολίες, οι αρχαίοι Έλληνες, όπως και άλλοι αρχαίοι λαοί, έκτιζαν ναούς και θεραπευτήρια, γι' αυτό ακόμα και σήμερα τα μέρη αυτά έχουν ιδιαίτερα θετική "δόνηση".

Όμως είναι γεγονός ότι τοποθεσίες με αρνητικές ακτινοβολίες, που ονομάζονται γεωπαθητικές ή γεωπαθογόνες, επηρεάζουν αρνητικά την υγεία μας. Η σύγχρονη επιστήμη αναγνωρίζει πλέον την ύπαρξη αυτών των ακτινοβολιών, καθώς εντοπίζονται με κατάλληλα όργανα, αλλά και μέσω ραβδοσκοπίας, κάτι που άλλωστε εφαρμοζόταν από αρχαιοτάτων χρόνων. Πάρα πολλά πειράματα έχουν μάλιστα αποδείξει ότι η ραβδοσκοπία είναι μια αξιόπιστη μέθοδος.

Είναι αξιοσημείωτο ότι μεγάλη μερίδα του επιστημονικού κόσμου υποστηρίζει πως ο καρκίνος αλλά και μια σειρά από άλλες σοβαρές ασθένειες σχετίζονται στον έναν ή τον άλλον βαθμό, αλλά πάντως άμεσα, με τη δράση αυτών των αρνητικών ακτινοβολιών.

Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την γεωακτινοβολία είναι, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, οι μαγνητικές καταιγίδες, οι σκέψεις, οι συμπεριφορές, τα συναισθήματα. Βασικά, κάθε γεωπαθητική ζώνη είναι μια ανωμαλία της ακτινοβολίας του περιβάλλοντός μας.

Τα είδη των γεωμαγνητικών πεδίων

Τα γεωμαγνητικά πεδία διακρίνονται σε σταθερά και έκτακτα. Σταθερά είναι τα γήινα ενεργειακά πλέγματα ηλεκτρομαγνητικής υφής που αγκαλιάζουν όλο τον πλανήτη και μας επηρεάζουν συνήθως αρνητικά, κυρίως εκεί όπου διασταυρώνονται «κόμβοι». Γνωστότερα από αυτά είναι το πλέγμα Hartmann και το δίκτυο Curry, όπως ονομάστηκαν από τους επιστήμονες που τα κατέγραψαν. Όπως φαίνεται στο σχετικό σχήμα, σχηματίζουν πλέγματα περίπου 2x2,5 μέτρα και 3,5x3,5 μέτρα αντίστοιχα, με συγκεκριμένο προσανατολισμό σε όλη τη Γη, οπότε επιδρούν και μέσα στα σπίτια μας καθώς και στους υπόλοιπους χώρους όπου διαβιούμε.

Από την άλλη ως έκτακτα γεωμαγνητικά πεδία χαρακτηρίζονται εκείνα που κατά την άνοδό τους προς την επιφάνεια συναντούν «μολυσμένα» υπόγεια υδάτινα ρεύματα, τεκτονικά ρήγματα και κοιλότητες, υπόγεια επιβλαβή πετρώματα, ραδόνιο, πετρέλαιο κλπ, τα οποία φυσικά δεν απαντώνται παντού, αλλά όπου υπάρχουν, επηρεάζουν αρνητικά το μαγνητικό πεδίο της γης παραμορφώνοντάς το, ώστε κι αυτό με τη σειρά του επηρεάζει αρνητικά τον υπερκείμενο χώρο, σε όλο του το μήκος και πλάτος.

Επικίνδυνες συνέπειες

Η παρουσία λοιπόν τέτοιων γεωμαγνητικών ακτινοβολιών, εκεί όπου περνάμε πολύ χρόνο, δηλαδή στο κρεβάτι, στο γραφείο και στο καθιστικό μας, μπορεί να διαταράξει σοβαρά την υγεία και την ευζωία μας.

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 6

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

Επιπλέον, τις τελευταίες δεκαετίες έχουν ραγδαία ανάπτυξη οι ηλεκτρομαγνητικές (Η/Μ) εστίες μόλυνσης, που είναι το "δώρο" της σύγχρονης τεχνολογίας στη κοινωνία. Τέτοιες εστίες είναι, κεραίες κινητής τηλεφωνίας, πυλώνες και καλώδια ρεύματος υψηλής τάσης, μετασχηματιστές και υποσταθμοί ΔΕΗ, ραντάρ, συρμοί, τραμ, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τηλεοράσεις, φούρνοι μικροκυμάτων και γενικά όλες οι οικιακές ηλεκτρικές συσκευές.

Όλα τα παραπάνω δημιουργούν έντονα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, τα οποία διαταράσσουν το φυσικό ενεργειακό μας πεδίο. Γι αυτό το λόγο η μακροχρόνια έκθεση σε τέτοιες ακτινοβολίες, μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την υγεία μας.

Ο κίνδυνος από την αρνητική επήρεια όλων αυτών των πεδίων που αναφέραμε, αυξάνει όσο περισσότερο χρόνο εκτιθέμεθα σε αυτά, έστω και αν η ακτινοβολία είναι μικρής έντασης, διότι είναι προσθετική και καταλαβαίνει κανείς τι μπορεί να συμβεί από τη στιγμή που μια τέτοια αρνητική επήρεια βομβαρδίζει συνεχώς το χώρο που διαμένουμε όπως π. χ. το σπίτι η το χώρο δουλειάς μας και μάλιστα σε ώρες που οι άμυνες του οργανισμού μας πέφτουν όπως λόγου χάριν την ώρα του ύπνου, της ανάπαυσης, της συναισθηματικής έντασης ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο είμαστε εξασθενημένοι.

Πολλά συμπτώματα που συνήθως τα χαρακτηρίζουμε ως ανεξήγητα ή τα αποδίδουμε σε άγχος και ψυχικά αίτια όπως το στρες είναι πιθανόν να οφείλονται στη συνεχή έκθεσή μας σε μια τέτοια νοσηρή κατάσταση. Τέτοια συμπτώματα μπορεί να είναι η αϋπνία, τα εφιαλτικά όνειρα η συνεχής κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας, ο αδικαιολόγητος εκνευρισμός, αλλά και ασθένειες όπως η κατάθλιψη, οι διάφορες αρθρίτιδες, τα καρδιακά νοσήματα και πολλά άλλα.

Είναι επομένως εξαιρετικά σημαντικό να φροντίσουμε ώστε να προφυλαχθούμε από αυτές της βλαβερές επήρειες και αυτό μπορεί να σημαίνει από μια απλή μεταφορά του κρεβατιού ή του καθιστικού μας σε μια πιο ευνοϊκή θέση έως και κάποιες φορές την αλλαγή του χώρου διαβίωσής μας. Φυσικά, για να μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε την κατάσταση, χρειάζεται η βοήθεια κάποιου ειδικού. Στη λογική αυτή είναι προτιμότερο να καταφεύγουμε στη συμβουλή του πριν ακόμη προχωρήσουμε στην αγορά ή ακόμη και την ενοικίαση κάποιου χώρου τον οποίον σκοπεύουμε να χρησιμοποιήσουμε σε μόνιμη βάση.

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 7

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο : ΡΑΔΟΝΙΟ

α) Τι είναι το ραδόνιο;

Όλοι οι άνθρωποι στην καθημερινή τους ζωή εκτίθενται στην περιβαλλοντική ακτινοβολία. Η περιβαλλοντική ακτινοβολία είναι η δόση της ακτινοβολίας την οποία ο καθένας μας λαμβάνει στην κανονική ημερήσια ζωή. Οι πηγές της φυσικής ακτινοβολίας περιλαμβάνουν χερσαίες πηγές (ακτινοβολία που προέρχεται από τη διάσπαση φυσικών υπαρχόντων ραδιοϊσοτόπων στα πετρώματα και στο έδαφος), την κοσμική ακτινοβολία, ιατρικές πηγές (ακτίνες Χ) προϊόντα πυρηνικών δοκιμών ή δυστυχημάτων σε σταθμούς παραγωγής ατομικής ενέργειας και σε άλλες ατμοσφαιρικές πηγές. Η αντιπροσωπευτική μέση ετήσια δόση περιβαλ-λοντικής ακτινοβολίας που λαμβάνει κάθε άτομο κατ' έτος είναι 106 mrem και δεν περιλαμβάνεται σε αυτή το ραδόνιο).

Σήμερα, είναι ευρέως αποδεκτό το γεγονός ότι η έκθεση του ανθρώπου σε υψηλά επίπεδα περιβαλλοντικής ακτινοβολίας έχει αρνητικές επιδράσεις στην υγεία του, χωρίς να μπορεί να προσδιοριστεί επακριβώς ένα όριο ασφάλειας. Στην περιβαλλοντική ακτινοβολία συμπεριλαμβάνεται και αυτή του στοιχείου ραδονίου. Το ραδόνιο 222 είναι ένα ραδιενεργό ευγενές αέριο που απελευθερώνει κατά τη διαδικασία της φυσικής διάσπασης των στοιχείων φθόριο και ουράνιο, τα οποία είναι συνήθη και φυσικώς υπάρχοντα στοιχεία σε ποικίλες ποσότητες στα πετρώματα και στο έδαφος.

Άοσμο, αθέατο και χωρίς γεύση, καθώς είναι το ραδόνιο, δεν μπορεί να ανιχνευθεί από τις ανθρώπινες αισθήσεις.

Το ραδόνιο 222 διασπάται σε ραδιενεργά στοιχεία, δύο από τα οποία πολώνιο 218 και πολώνιο 214, εκπέμπουν σωματίδια άλφα, τα οποία είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά στο να βλάπτουν τους ιστούς των πνευμόνων. Αυτά τα εκπεμπόμενα σωματίδια άλφα, παράγωγα της διάσπασης του ραδονίου, ενέχονται για την πρόκληση του καρκίνου των πνευμόνων στους ανθρώπους.

β) Το ραδόνιο στο χώρο του κτηρίου.

Στον εξωτερικό αέρα, όπου αυτό αραιώνεται σε χαμηλές συγκεντρώσεις, το ραδόνιο αποτελεί σημαντικά μικρότερο κίνδυνο απ' ότι στον εσωτερικό αέρα. Στο περιβάλλον του αέρα των εσωτερικών χώρων, οπωσδήποτε, τα ραδόνιο συσσωρεύεται σε σημαντικά επίπεδα. Το μέγεθος της συγκέντρωσής του σε αυτούς τους χώρους πρωταρχικά από την κατασκευή των κτισμάτων και από την ποσότητα του ραδονίου στο

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 8

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

υποκείμενο έδαφος. Το ραδόνιο παράγεται στο έδαφος που προήλθε από τη αποσάθρωση - διάβρωση ουρανιούχων πετρωμάτων. Σαν εδαφικό αέριο, το ραδόνιο διαχέεται φυσικά δια μέσου ρωγμών και ανοιγμάτων στα διαπερατά εδάφη. Μόλις αυτό εισέλθει στην ατμόσφαιρα αραιώνεται και διασκορπίζεται. Η συγκέντρωσή του στον ατμοσφαιρικό αέρα είναι για το λόγο αυτό αρκετά χαμηλή.

Η σύνθεση του εδάφους κάτω και γύρω από ένα σπίτι επηρεάζει τα επίπεδα του ραδονίου και την ευκολία με την οποία μεταναστεύει προς το εσωτερικό του σπιτιού. Κανονικές διαφορές της πίεσης του αέρα μεταξύ του σπιτιού και του εδάφους μπορούν να δημιουργήσουν μια ανεπαίσθητη ρωγμή στο σπίτι, το οποίο με τη σειρά του μπορεί να έλξει αέριο ραδονίου από το έδαφος μέσα στο κτήριο. Η είσοδος του ραδονίου μέσα στο σπίτι από το έδαφος μπορεί να γίνει μέσω ρωγμών στα δάπεδα και στα στοιχεία από σκυρόδεμα, μέσω των σωλήνων αποχέτευσης των δαπέδων (floor drains) μέσω αντλιών φρεατίων αποστράγγισης, μέσω των κατασκευαστικών αρμών και μικροσκοπικών ρωγμών ή πόρων στους τοίχους. Τα επίπεδα του ραδονίου είναι γενικά υψηλότερα στις βάσεις των σπιτιών και στα δωμάτια των ισογείων, τα οποία είναι σε επαφή με το έδαφος.

Επειδή το ραδόνιο είναι πολύ βαρύ (είναι το πιο πυκνό γνωστό αέριο) τείνει να συγκεντρώνεται στις βάσεις των κτηρίων. Από τη στιγμή της εισόδου του στο κτήριο το ραδόνιο διασπάται ραδιενεργώς. Μερικά από τα θυγατρικά του προϊόντα είναι επίσης ραδιενεργά και εκλύουν ακτινοβολία καθώς αυτά διασπώνται. Μερικά από αυτά προσκολλώνται επίσης σε σωματίδια σκόνης και έτσι συγκεντρώνονται στα χαμηλότερα επίπεδα των κτηρίων.

Το πραγματικό πρόβλημα δημιουργείται όταν ο αέρας μολυσμένος με ραδόνιο ή κάποιο από τα θυγατρικά του προϊόντα εισπνέεται. Η ραδιενεργός διάσπαση του ραδονίου εκλύει άλφα σωματίδια, τα οποία είναι ιδιαιτέρως επιβλαβή για τους βιολογικούς ιστούς. Άμεσες δόσεις ακτινοβολίας άλφα στο εσωτερικό των πνευμόνων θεωρείται ότι προκαλούν περισσότερους θανάτους από καρκίνο των πνευμόνων από ότι οποιαδήποτε άλλη αιτία, με εξαίρεση το κάπνισμα. Παράγοντες όπως ο σχεδιασμός, η κατασκευή και ο εξαερισμός του σπιτιού επηρεάζουν τις διόδους και τις πηγές οι οποίες μπορούν να "έλξουν" το ραδόνιο στο εσωτερικό των σπιτιών.

Οι στρατηγικές ελέγχου του ραδονίου εμπεριέχουν τη μεταβολή των εξής τριών παραγόντων:

• Του μεγέθους και της διεύθυνσης των διαφορών στην πίεση ανάμεσα στους εσωτερικούς χώρους.

• Το ρυθμό λειτουργίας του συστήματος εξαερισμού. • Την ποσότητα του εξωτερικού αέρα που εισέρχεται στο σπίτι.

Κατ' αρχήν βέβαια είναι απαραίτητα:

• Ο έλεγχος του σπιτιού για την ύπαρξη ραδονίου. Αυτό είναι εύκολο και αρκετά φτηνό.

• Η επισκευή του σπιτιού, εάν το επίπεδο ραδονίου σε αυτό είναι πάνω από 4 picocuries ανά λίτρο (> 4pCi/L)

• Η μείωση των επιπέδων ραδονίου που είναι μικρότερα των < 4pCi/L επειδή και αυτά εμπεριέχουν κάποιο κίνδυνο.

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 9

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

Το ραδόνιο θεωρείται υπεύθυνο για χιλιάδες θανάτους από καρκίνο ετησίως στις ΗΠΑ. Έτσι, η ΕΡΑ συμβουλεύει να ελεγχθούν όλα τα σπίτια κάτω από τον τρίτο όροφο για ραδόνιο. Κατά την αγορά ή πώληση ενός σπιτιού είναι απολύτως αναγκαίο να προηγείται το τεστ ραδονίου από έναν εκπαιδευμένο, εξειδικευμένο και εξουσιοδοτημένο από την πολιτεία εργολήπτη ο οποίος και θα το πραγματοποιήσει.

Μέθοδοι για την μείωση του ραδονίου στα σπίτια.

Ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα για να μειωθεί ή να περιοριστεί ο κίνδυνος από το ραδόνιο στα σπίτια επικεντρώνεται στις εξής κύριες στρατηγικές:

1. Τα σημεία εισόδου του ραδονίου στα σπίτια πρέπει να εντοπιστούν και να σφραγιστούν.

2. Ο αερισμός του σπιτιού μπορεί να βελτιωθεί με τη διατήρηση περισσότερων ανοιχτών παραθύρων ή τη λειτουργία ανεμιστήρων.

3. Κατασκευαστικές μέθοδοι που επιτρέπουν την εγκατάσταση ενός συστήματος αερισμού. Πιθανώς η πιο απλή μέθοδος μείωσης του ραδονίου είναι η αύξηση του αερισμού του σπιτιού, (μερικές φορές αυτό επαρκεί για να λύσουμε το πρόβλημα).

4. Επιλογή μη ραδιενεργών κατασκευαστικών υλικών.

5. Η μόνωση των ρωγμών στα κτήρια μπορεί επίσης να μειώσει την είσοδο ραδονίου ιδιαίτερα όταν γίνει σε ειδικά σημεία όπου το ραδόνιο εισέρχεται στο σπίτι.

Μια ποικιλία από κατασκευαστικές λύσεις είναι διαθέσιμες στους ιδιοκτήτες σπιτιών και περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, συστήματα αερισμού στα θεμέλια του σπιτιού.

Τα καινούργια σπίτια μπορούν να χτιστούν με χαρακτηριστικά που εμποδίζουν την είσοδο ραδονίου και επιτρέπουν την αντιμετώπιση των προβλημάτων του ραδονίου, τα οποία θα μπορούσαν να εμφανισθούν στο μέλλον.

Αυτά κοστίζουν ελάχιστα εάν τοποθετηθούν κατά τη διάρκεια της κατασκευής του σπιτιού παρά σε ένα ήδη υπάρχον σπίτι. Αυτές οι επεμβάσεις διατηρούν τις τιμές του ραδονίου σε επίπεδα χαμηλότερα των 2pCi/L .Το κόστος των επισκευών για την μείωση του ραδονίου εξαρτάται από τον τρόπο κατασκευής του σπιτιού και από άλλους παράγοντες.

Κατασκευαστικοί τρόποι αποφυγής του ραδονίου στο χώρο της κατασκευής

Ουσιαστικά υπάρχουν δύο τρόποι αποφυγής του ραδονίου στο χώρο της οικοδομής.

• Η αεριζόμενη θεμελίωση και • Η χρήση ειδικών στεγανοποιητικών μεμβρανών.

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 10

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο : ΔΙΚΤΥΟ HARTMANN

Ζούμε μέσα σε ένα τεράστιο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο, που είναι το αποτέλεσμα των συνεχών ανταλλαγών ενέργειας μεταξύ του πλανήτη μας και του κοσμικού Σύμπαντος.

Και κάθε ανθρώπινο ον, όπως άλλωστε και κάθε μορφή ζωής (όπως αποδεικνύει και η τεχνική Kirlian), είναι και μια ηλεκτρομαγνητική μηχανή (με νόηση φυσικά!), ένας δέκτης, ένας συμπυκνωτής, ένας μετατροπέας και ένας ευαίσθητος πομπός της αρμονίας του σύμπαντος.

Το οι οποίοι είναι εξαιρετικά επικίνδυνοι για την υγεία του ανθρώπου. Ωστόσο, και πριν από τον Hartmann, πολλοί λαοί, και μάλιστα σε διάφορες ιστορικές περιόδους της 1935 ο καθηγητής του πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης E. Hartmann, ανακάλυψε ότι η επιφάνεια της Γης σαρώνεται από ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες, οι οποίες, εάν δεν υπάρχουν τοπικές ανωμαλίες, σχηματίζουν ένα τετράπλευρο δικτύωμα που έχει πλευρά, στον άξονα Βορρά - Νότου 2μ. και στον άξονα Ανατολής _ Δύσης 2,3 έως 2,5 μ. και πάχος και στις δύο περιπτώσεις περίπου 21 εκ. Στα σημεία που διασταυρώνονται οι γραμμές - που ονομάστηκαν προς τιμήν του ανθρώπου που τις μελέτησε όσο κανείς άλλος ΓΡΑΜΜΕΣ HARTMANN - δημιουργούνται κόμβοι, ανθρωπότητας, γνώριζαν αρκετά πράγματα γι’ αυτό το δίκτυο. Διαταραχές των διαστάσεων του τετραπλεύρου του δικτύου σημειώνονται μόνο όταν π.χ. κάτω από το έδαφος περνάει ένα υπόγειο ποτάμι.

Εύκολα αναγνωρίζει κανείς τη χάραξη αυτών των γραμμών στο έδαφος, χρησιμοποιώντας την τεχνική της παραδοσιακής ραβδοσκόπησης. Ο Hartmann ανέπτυξε αυτή την τεχνική, όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε και στα παρακάτω σκίτσα, χρησιμοποιώντας τις παράλληλες ράβδους ή τη λεγόμενη lobe antenne. Την ίδια έρευνα μπορούμε να πραγματοποιήσουμε χρησιμοποιώντας ένα εκκρεμές... Την τέχνη της ραβδοσκοπίας γνώριζαν και οι πρώτοι κάτοικοι του Άτλαντα στο Μαρόκο, πριν από 3.000 χρόνια, γεγονός που μαρτυρούν οι βραχογραφίες στην περιοχή Τασιλιν - Άζτζερ.

Τη γνώση αυτή κατείχε και ο Μωϋσής (όπως φαίνεται και στο βιβλίο της Εξόδου), καθώς και ο Κινέζος αυτοκράτορας Τu, που στο 2200 μ.Χ. εικονίζεται κρατώντας μια ράβδο. (Οι Κινέζοι θεωρούσαν ότι μέσα από τους γεωπαθογόνους κόμβους επικοινωνούν οι Δράκοντες με τον ανθρώπινο κόσμο.) Την τέχνη αυτή, σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες, γνώριζαν επίσης οι Αιγύπτιοι, οι Εβραίοι, οι Πέρσες, οι Δρυίδες, οι Αρχαίοι Έλληνες, οι Ρωμαίοι, οι Ινδουιστές και οι Ινδιάνοι της Αμερικής, όχι όμως και η σύγχρονη κοινωνία μας!

Πολλοί λαοί όχι απλώς σέβονταν τη Φύση, αλλά και βάσιζαν την αρχιτεκτονική των σπιτιών τους και των δημόσιων κτιρίων τους στη γνώση κάποιων νόμων της και φυσικά στη γνώση, έστω και πρωτόγονη και ανερμήνευτη των ακτινοβολιών της Γης. Πόσοι γνωρίζουν άραγε ότι στην περίπτωση των διαμερισμάτων που βρίσκονται πάνω από τον 6ο ή 7ο όροφο της πολυκατοικίας, όπου εξαιτίας του συνδυασμού των κοσμικών ακτινοβολιών αλλά και του μεταλλικού οπλισμού του σκυροδέματος παρατηρείται μια σοβαρή μείωση των αποστάσεων και παραμόρφωση των γραμμών Ηartmann, με αποτέλεσμα να μειώνονται και οι αποστάσεις των ουδέτερων ζωνών, των σημείων δηλαδή όπου μπορεί κανείς να τοποθετήσει το κρεβάτι ή το γραφείο του. Οι δόσεις που δέχεται κανείς στο 15ο ή στον 40ο όροφο των λεγόμενων ουρανοξυστών είναι τόσο μεγάλες που προξενούν μακροπρόθεσμη μείωση της αντίστασης του νευρικού συστήματος και διαταραχές της ψυχική ισορροπίας. Δεκαετείς έρευνες που έγιναν στην πρώην Δυτική Γερμανία σε κατοίκους πολυκατοικιών απέδειξαν ότι όσοι έμεναν πάνω

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 11

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

από το επίπεδο του 15ου ορόφου, αρρώσταιναν κατά 57% περισσότερο από τους ενοίκους των χαμηλότερων του 15ου ορόφου διαμερισμάτων.

Υπάρχει, εξάλλου, μεγαλύτερη πιθανότητα να αρρωστήσουμε, εάν πάνω σε ένα γεωπαθογόνο κόμβο τοποθετήσουμε το κρεβάτι μας, παρά το γραφείο μας, κι αυτό γιατί όταν κοιμόμαστε ο οργανισμός χάνει κατά 70% τα συστήματα άμυνας που διαθέτει για να αντιμετωπίσει τις εξωτερικές απειλές.

Για να αντισταθμίσει λοιπόν τη μεγάλη δόση ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, το σώμα αντιδρά με μια υπερδραστηριοποίηση των ιστών, που μπορεί να οδηγήσει μέχρι τον καρκίνο. Ο Hartmann μάλιστα ποσοστοποίησε τις έρευνές του, καταλήγοντας να πιστεύει ότι το 60% των περιπτώσεων ασθένειας οφείλονται στον τόπο και το χώρο κατοικίας.

Άλλες παρατηρήσεις απέδειξαν ότι στους γεωπαθογόνους κόμβους υπάρχει αύξηση συγκέντρωσης του τόσο επικίνδυνου για την υγεία ραδόνιου, αλλά και ακτινοβολιών γάμα (γ). Την κίνηση του ραδόνιου, αλλά και άλλων επικίνδυνων πτητικών αερίων που προέρχονται από το υπέδαφος, διευκολύνει η ύπαρξη τεκτονικών ρηγμάτων και μικρότερων εδαφικών ρηγματώσεων, η οποία δημιουργεί επίσης, όπως τα υπόγεια ύδατα, γεωπαθογόνους κόμβους.

Κάθε ανωμαλία στη γεωλογική σύσταση του υπεδάφους μεταφράζεται σε μια τοπική διαταραχή των δυναμικών γραμμών του γήινου πεδίου, που μπορεί να καταγραφεί στην επιφάνεια της Γης. Για παράδειγμα, η ύπαρξη υπόγειων υδάτων προκαλεί μετρήσιμα φαινόμενα, όπως ανωμαλίες του γήινου μαγνητικού πεδίου, αύξηση του δυναμικού του πεδίου των υπερβραχέων κυμάτων, μείωση της υπεριώδους ακτινοβολίας, μικροδυναμική αταξία κ.λ.π..

Άλλες μετρήσεις αποδεικνύουν την ύπαρξη γήινων ρευμάτων και φυσικών ηλεκτρικών ρευμάτων που κυκλοφορούν στο έδαφος, σε μεταβαλλόμενα βάθη. Τα ρεύματα που σχετίζονται με τις επιφανειακές γεωλογικές στρώσεις του εδάφους αποδίδονται στις εξωτερικές διαφορές του γήινου μαγνητικού πεδίου, κάτω από τη δράση του ηλιακού συστήματος και του εσωτερικού πυρήνα της Γης. Και είναι ενδιαφέρον να γνωρίζουμε ότι η ένταση και το δυναμικό αυτών των ρευμάτων αυξάνονται όταν παρατηρείται ένα χαμηλό βαρομετρικό, ιδίως, πριν από μια καταιγίδα. Μια τεχνητή πηγή, όπως είναι ένας σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, μπορεί με τη σειρά της να προξενήσει τη γέννηση πλανητών και παλλόμενων ρευμάτων, των οποίων η κίνηση γίνεται μέσω της Γης (το ίδιο συμβαίνει και με τις ηλεκτρικές γραμμές των σιδηροδρόμων).

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 12

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

Ο ίδιος ο πλανήτης μας, η Γη, είναι και ο ίδιος ένας «μαγνητικός κομήτης», που

περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του, γύρω από τον Ήλιο και γύρω, σε τελευταία ανάλυση, από το Σύμπαν και κάθε κίνησή του συνοδεύεται από φαινόμενα μαγνητικής και ηλεκτρικής επαγωγής, είτε στο έδαφος και τους ωκεανούς είτε στην ατμόσφαιρα και τη στρατόσφαιρα. Ο ζωτικός μας χώρος βρίσκεται μέσα σε ένα φυσικό πεδίο ακτινοβολίας που περιλαμβάνει την κοσμική ακτινοβολία, τους «ηλιακούς και σεληνιακούς ανέμους» και την ακτινοβολία γήινης προέλευσης.

Πρόσφατες μελέτες απέδειξαν ότι δεχόμαστε χωρίς σταμάτημα από το κέντρο του γαλαξία μας κύματα ακτινοβολιών, που ανακαλύφθηκαν χάρη σε εξαιρετικά ευαίσθητα ηλεκτρονικά όργανα. Αυτά τα κύματα οφείλονται στην κίνηση των άστρων και στις δυνάμεις με τις οποίες αυτά έλκονται ανάλογα με τη μάζα τους, την ταχύτητα περιστροφής τους και την απόστασή τους. Επηρεάζουν σημαντικά το γήινο μαγνητικό πεδίο και βρίσκονται στη βάση των κοσμικών δονήσεων ή των λεγόμενων «σύνθετων ηλεκτρομαγνητικών δονήσεων». Όλη αυτή η ενέργεια λοιπόν που περιβάλλει τη γη αποτελείται από επιμέρους στοιχεία: α) την ακτινοβολία που προέρχεται από τη διάσπαση της ύλης, διαδικασία που απελευθερώνει ενέργεια (ραδιενέργεια), β) την ηλιακή ακτινοβολία που φτάνει στη Γη γ) την κοσμική ακτινοβολία δ) τη γήινη ακτινοβολία, δηλαδή την ακτινοβολία που στέλνει προς το Σύμπαν η Γη, μέρος της οποίας απορροφά ένα τμήμα της ακτινοβολίας του Ήλιου. Την ημέρα λοιπόν η Γη δέχεται περισσότερη ενέργεια από το Σύμπαν σε σχέση με αυτή που ακτινοβολεί προς αυτό ενώ τη νύχτα συμβαίνει το αντίθετο φαινόμενο ε) Τον ηλεκτρισμό της ατμόσφαιρας που μεταβάλλεται ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες.

Η προσεχτικότερη παρατήρηση της Φύσης μπορεί να μας κάνει να ανακαλύψουμε κάποιες γεωπαθογόνες ζώνες (π.χ. άρρωστα δέντρα με καρκινώματα στον κορμό ή με παραμορφωμένο κορμό, άρρωστα ζώα κ.λ.π.). Στο να κόψουμε (εάν φυσικά υπάρχουν στην περιοχή) αρσενικά κλαδιά φτέρης (polypodiaceae) και να τα βάλουμε σε ένα βάζο με νερό για 24 ώρες. Εάν μετά την πάροδο αυτού του χρονικού διαστήματος μαραθούν, αυτό σημαίνει ότι στην περιοχή απ’ όπου κόπηκαν υπάρχουν έντονα γεωβιολογικά προβλήματα.

Η γη, σύμφωνα με τη θεωρία του γιατρού Hartmann, συμπεριφέρεται όπως ο αρνητικός οπλισμός ενός τεράστιου πυκνωτή, του οποίου ο θετικός πόλος δεν είναι άλλος από το Σύμπαν, από τον Κόσμο, πράγμα που δημιουργεί πάνω από το έδαφός της, ένα ηλεκτρικό πεδίο, του οποίου το διάνυσμα είναι 100 έως 150 volts. Το ηλεκτρικό δυναμικό της ατμόσφαιρας αυξάνεται ανάλογα με το υψόμετρο και μειώνεται εάν υπάρχει υγρασία στον αέρα. Ποικίλλει, εξάλλου, ανάλογα με την εποχή, φτάνοντας στο μέγιστο σημείο του το καλοκαίρι, αλλά και ανάλογα με την ώρα: στις 8 το βράδυ σημειώνεται το μέγιστο ηλεκτρικό δυναμικό της ατμόσφαιρας, οπότε αυξάνεται η αρτηριακή πίεση του ανθρώπου.

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 13

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

Μειώνεται δε σταδιακά, φτάνοντας στο χαμηλότερο σημείο του στις 4 το πρωί, στη περίοδο του βαθέως ύπνου, οπότε και μειώνεται η αρτηριακή πίεση. Εξάλλου, κάθε θάμνος, κάθε δέντρο, κάθε ζώο και κάθε πουλί συμπεριφέρεται σαν μια κεραία που διατρέχεται από το ουράνιο θετικό πεδίο, το οποίο μειώνεται από τη γήινη αρνητική πολικότητα.

Ότι υπάρχουν λοιπόν ακτινοβολίες, γήινες και κοσμικές, είναι προφανές και επιστημονικώς αποδειγμένο, και μάλιστα, θα μπορούσαμε κατά κάποιον τρόπο να τις κατατάξουμε σε διάφορες κατηγορίες. 1η κατηγορία: τις ακτινοβολίες που οφείλονται σε κίνηση υπόγειων υδάτων, σε τεκτονικά ρήγματα, σε κοιτάσματα ραδιενεργών πετρωμάτων, σε τοπικές διαταραχές του μαγνητικού πεδίου και σε υπόγεια σπήλαια. Οι πρόγονοί μας ήξεραν, ότι είναι ανθυγιεινό, να κοιμάται κανείς κοντά σε πηγές, γιατί μπορεί να δημιουργηθούν πονοκέφαλοι, αϋπνίες και ρευματισμοί, ή ότι δεν πρέπει να κοιμάται κανείς κάτω από τις συκιές (πού να ήξερε ότι το δέντρο της συκιάς αναπτύσσεται καλύτερα σε γεωπαθογόνα σημεία!) γιατί «εκεί βγαίνουν οι καλικάντζαροι»! Ο μηχανικός Cody μετά από έρευνα χρόνων κατέληξε ότι:

• Οι επικίνδυνες ακτινοβολίες υπάρχουν, μπορούμε δε να τις εντοπίσουμε και να τις μετρήσουμε.

• Οι ακτινοβολίες της Γης «ανεβαίνουν» κάθετα στο επίπεδο του εδάφους, χωρίς πλευρική διάδοση.

• Η παραμικρή αλλαγή στην ατμόσφαιρα συνοδεύεται από μια σημαντική μεταβολή της έντασης της γήινης ακτινοβολίας που προέρχεται από το υπέδαφος.

• Η ένταση της ακτινοβολίας μεταβάλλεται κατά την ίδια λογική ανάλογα με τη θερμοκρασία: φτάνει στο μέγιστο σημείο της το καλοκαίρι, ελαχιστοποιείται στο κρύο και περίπου μηδενίζεται στον παγετό. Εξάλλου οι ακτινοβολίες είναι πιο δυνατές κατά τις ηλιόλουστες μέρες και την ανατολή του Ήλιου. Μια δε παρατεταμένη περίοδος βροχής προκαλεί αισθητή πτώση των τιμών τους.

• Σε 24ωρη βάση έχουμε ένα maximum στις 5 το πρωί κι ένα minimum στις 10 το πρωί.

2η κατηγορία: Οι ακτινοβολίες που οφείλονται σε παλιές ανθρώπινες δραστηριότητες. π.χ. σε εκσκαφή υπόγειων στοών ορυχείων, γραμμών του υπόγειου σιδηρόδρομου, αποχετευτικά δίκτυα, πηγάδια κ.λ.π. που δημιούργησαν ισχυρές πηγές ιονισμού και συγκέντρωσης των γήινων ακτινοβολιών. 3η κατηγορία: Οι ακτινοβολίες που οφείλονται στις σύγχρονες ανθρώπινες δραστηριότητες, δηλαδή οι ηλεκτρικές, ηλεκτρονικές και πυρηνικές ακτινοβολίες.

Όσον αφορά τώρα τον μαγνητισμό της γης η επιφάνεια του γήινου πλανήτη σαρώνεται από ένα κανονικό μαγνητικό πεδίο, του οποίου ο βόρειος μαγνητικός πόλος μετακινείται αργά από χρόνο σε χρόνο. Η ένταση αυτού του πεδίου εξαρτάται από τις ώρες της ημέρας και παρουσιάζει δύο μέγιστα και δύο καθημερινά όρια (το ένα από αυτά τα ελάχιστα είναι στις 4 το πρωί, ώρα

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 14

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

που σταματούν από το γεωγραφικό μήκος ή πλάτος και το συγκεκριμένο τόπο όπου γίνεται η μέτρηση (π.χ. μαγνητικές διαταραχές καταγράφονται εκεί όπου υπάρχουν τεκτονικά ρήγματα και κίνηση υπόγειων ποταμών).

Επίσης, σε ένα μικρότερο βαθμό, κάθε μεταλλικό αντικείμενο, που έχει θαφτεί εδώ και αιώνες στη γη, «θυμάται», έχει δηλαδή απομνημονεύσει στα μόριά του την κατεύθυνση αυτή και, εάν τοποθετηθεί πάνω σε ένα κομμάτι επιπλέοντος φελλού, τείνει να ξαναπάρει την αρχική του κατεύθυνση! Οι δυναμικές γραμμές ενός μαγνήτη που έχουν υλοποιηθεί με τη βοήθεια ρινισμάτων σιδήρου είναι μάλιστα ανάλογες των γραμμών που παρατηρούνται σε έναν κομμένο κορμό δέντρου!

Γιατί στη Φύση τα δέντρα αναπτύσσονται ακολουθώντας μια τέλεια ισορροπία, σε σχέση με τις τέσσερις βασικές διευθύνσεις του ορίζοντα. Συχνά μάλιστα πάνω στους κορμούς τους αναγνωρίζουμε τη διεύθυνση του Βορρά, λόγω της παρουσίας ενός πράσινου μύκητα, του είδους pleurococcous, ενός μονοκυτταρικού οργανισμού που χρησιμεύει ως πυξίδα μέσα στη Φύση!

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 15

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο : ΓΗΙΝΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

ΓΕΩΠΑΘΟΓΟΝΕΣ ΖΩΝΕΣ

Οι τοποθεσίες όπου υπάρχει βλαβερή γήινη ακτινοβολία ονομάζονται γεωπαθογόνες ζώνες ή και διαταρακτικές ζώνες. Δημιουργούνται αφ' ενός από (ενεργειακά) πλέγματα και αφ' ετέρου από υδάτινες φλέβες και κατολισθήσεις, καθώς και υπόγειους αγωγούς υδάτων σε συνδυασμό με τα πλέγματα.

Τα πλέγματα, που ονομάζονται και παγκόσμια πλέγματα, δημιουργούνται από το ενεργειακό πεδίο της γης και εκπέμπουν την ακτινοβολία τους από το εσωτερικό της γης προς την ατμόσφαιρα. Οι ακτίνες που εκπέμπονται και που είναι βλαβερές για την υγεία ανιχνεύονται με την μορφή ενεργειακών τειχών.

Οι ακτίνες των ποικίλων γεωπαθογόνων ζωνών διαφέρουν μεταξύ τους ως προς την ένταση. Ακόμη, η ένταση των ακτίνων αυτών εξαρτάται από την ώρα της ημέρας, την εποχή και τις καιρικές συνθήκες, αφού αποδυναμώνονται από την ηλιακή ακτινοβολία. Όταν ο καιρός είναι αίθριος, οι γεωπαθογόνες ακτινοβολίες έχουν στην διάρκεια της

ημέρας μόνο το ένα τρίτο της συνηθισμένης έντασής τους. Όμως ακόμα και αυτή η εξασθενημένη ακτινοβολία είναι βλαβερή για την υγεία. Εφ' όσον οι γεωπαθολόγοι δεν εργάζονται την νύχτα, δεν μετρούν την βασική ένταση της ακτινοβολίας.

Υπάρχουν δύο παράγοντες που ενισχύουν σημαντικά τις βλαβερές γήινες ακτίνες. Ο ένας είναι η χρησιμοποίηση μπετόν στην κατασκευή κτιρίων. Το μέταλλο που αποτελεί τον οπλισμό του έλκει τις

βλαβερές γήινες ακτίνες και πολλαπλασιάζει έτσι την βλαπτική τους επίδραση. Είναι αισθητή η διαφορά της κατασκευής με μπετόν από την παλαιότερη μέθοδο δόμησης, όπου χρησιμοποιούνταν φυσικά δομικά υλικά που είχαν περιορισμένη μονωτική δράση. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες αυξάνει ο αριθμός των ασθενών που επισκέπτονται τους γιατρούς παραπονούμενοι για συμπτώματα, των οποίων δεν μπορεί να διαπιστωθεί η αιτία. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι γιατροί μιλούν συνήθως για κληρονομική επιβάρυνση. Μόνον οι γιατροί και οι θεραπευτές που διαθέτουν γνώσεις γεωπαθολογίας γνωρίζουν ότι κατά κανόνα πρόκειται για γεωπαθολογικές επιβαρύνσεις.

Ο δεύτερος παράγων είναι οι σεισμοί. Η γεωπαθολόγος Gerardis-Emisch διαπίστωσε λίγες εβδομάδες μετά από τον τελευταίο μεγάλο σεισμό της 7ης Σεπτεμβρίου 1999 στην Αθήνα ότι οι βλαβερές γήινες ακτίνες είχαν γίνει δυόμισι φορές ισχυρότερες. Ακόμη και σε ακτίνα περίπου 200 χλμ από την περιοχή όπου έγινε ο σεισμός, οι μετρήσεις έδειξαν ενίσχυση των ακτίνων κατά 30-50%. Οι κάτοικοι της Αθήνας αισθάνθηκαν την ενίσχυση της γεωπαθολογικής επιβάρυνσης, κυρίως τους πρώτους μήνες μετά τον σεισμό, μεταξύ άλλων με τη μορφή αυξημένης νευρικότητας και ευερεθιστότητας.

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 16

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

Οι βλαβερές ακτίνες των γεωπαθογόνων ζωνών προξενούν μόλυνση από την ακτινοβολία μέσα στο σώμα η οποία αυξάνεται διαρκώς, αφού οι ακτίνες παραμένουν εκεί. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την επονομαζόμενη γεωπαθολογική επιβάρυνση που επιδρά στον ανθρώπινο οργανισμό φθάνοντας μέχρι τα κύτταρα και τους πυρήνες τους και προξενεί διάφορες κλινικές εικόνες και συμπτώματα. (Βλέπε «Ασθένειες και συμπτώματα από γεωπαθολογικές επιβαρύνσεις»!)

Όταν εξουδετερωθούν οι γεωπαθογόνες ακτίνες, σημειώνεται κατά κανόνα βελτίωση της υγείας μετά από το πολύ τρεις με τέσσερις εβδομάδες. Οι διαταραχές του ύπνου, το δύσκολο πρωινό ξύπνημα και η πρωινή ημικρανία εξαφανίζονται αμέσως, εφ' όσον αυτό δεν παρεμποδίζεται από άλλους παράγοντες (παθολογική σωματική ή ψυχική κατάσταση).

Γεωπαθογόνες ζώνες βρίσκει κανείς σχεδόν σε όλα τα διαμερίσματα και σπίτια. Μόνον εάν τόσο το μήκος όσο και το πλάτος ενός διαμερίσματος ή ενός σπιτιού είναι μικρότερα από 8 μέτρα μπορεί να συμβεί, σε σπάνιες περιπτώσεις, να μην υπάρχει καμία γεωπαθολογική διαταρακτική ζώνη.

Η τακτική παραμονή σε γεωπαθογόνες ζώνες βλάπτει την υγεία. Εάν η ζώνη αυτή βρίσκεται σε έναν διάδρομο ή σε κάποιον άλλο χώρο όπου κανείς δεν παραμένει για ώρα, τότε δεν προξενεί βλάβη. Η έκταση της ζημιάς για την υγεία διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο ανάλογα με την σωματική και την ψυχική κατάσταση.

Οι γεωπαθογόνες ζώνες μπορούν να αποβούν επικίνδυνες για τους οδηγούς αυτοκινήτων καθώς οδηγούν σε εξοχικούς δρόμους ή στις εθνικές οδούς, ορισμένες όμως φορές και σε λεωφόρους, όταν κάτω από αυτές υπάρχουν διαταρακτικές ζώνες με εξαιρετικής έντασης ακτινοβολία, όπως για παράδειγμα ένα διπλό ενεργειακό τείχος των πλεγμάτων Hartmann και Bänker μαζί με μία υδάτινη φλέβα. Σε μία τέτοια περίπτωση ο οργανισμός του οδηγού εξασθενεί εάν εκείνος εκτεθεί οδηγώντας για αρκετό διάστημα στις βλαπτικές γήινες ακτίνες και αυτό επιφέρει κόπωση και αδυναμία συγκέντρωσης. Εάν τυχόν μία τέτοια διαταρακτική ζώνη διασταυρώνεται από μία άλλη γεωπαθογόνο ζώνη, π.χ. από μία άλλη υδάτινη φλέβα ή, ακόμα χειρότερα, από ένα «Black stream», μπορεί ο οδηγός να πάθει ένα σύντομο «Black-out», γεγονός που συχνά έχει ως επακόλουθο ένα δυστύχημα. Τέτοια «σημεία Black- out» είναι γνωστά σε πολλές χώρες, όμως λίγοι είναι εκείνοι που γνωρίζουν την αιτία της δημιουργίας τους.

Υπάρχει αποτελεσματική προστασία από τις ακτίνες των γεωπαθογόνων ζωνών και από κάθε άλλο είδος βλαβερών ακτίνων.

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΑΠΟ ΓΕΩΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΙΣ

Η γεωπαθολογική επιβάρυνση μειώνει την βιοενέργεια και την ηλεκτρική ενέργεια του σώματος, που είναι επίσης απαραίτητη στον οργανισμό. Αυτό προξενεί προβλήματα υγείας πολλών και διαφόρων ειδών.

Η μείωση της ηλεκτρικής ενέργειας του σώματος προκαλεί διαταραχές του συστήματος των ενδοκρινών αδένων, πράγμα που με τη σειρά του επιφέρει ορμονικές μεταβολές και ασθένειες όπως π.χ. ο διαβήτης, η υπερλειτουργία ή υπολειτουργία του θυρεοειδούς αδένα και διαταραχές των γεννητικών αδένων (στειρότητα), αλλά και

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 17

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

διαταραχές της λειτουργίας του κόμβου των Keith και Flack, που συνεπάγονται καρδιακές και κυκλοφορικές διαταραχές. Η μείωση της βιοενέργειας γίνεται αισθητή ως απώλεια ενέργειας και προκαλεί διάφορα συμπτώματα και ασθένειες.

Τα συχνότερα συμπτώματα που προξενούνται από τις βλαβερές γήινες ακτίνες είναι αδυναμία, κακή διάθεση, διαταραχές του ύπνου, πονοκέφαλοι, πόνοι των νεύρων και των οστών, νευρικότητα και ευερεθιστότητα, καθώς και αδυναμία συγκέντρωσης.

Άλλα συμπτώματα ή ασθένειες που οφείλονται σε γεωπαθολογικές επιβαρύνσεις είναι μεταξύ άλλων αλλεργίες, προβλήματα της σπονδυλικής στήλης, ρευματισμοί, πόνοι στις αρθρώσεις, διαταραχές του νευρικού συστήματος και εξαιρετικά γρήγορη εξέλιξη νευρολογικών παθήσεων όπως για παράδειγμα η σκλήρυνση κατά πλάκας και η νόσος του Parkinson, νεφρική δυσλειτουργία, άσθμα, καρδιακές και κυκλοφορικές διαταραχές, νευροδερματίτιδες, κατάθλιψη, ορμονικές διαταραχές, πλεονάζον ή μειωμένο σωματικό βάρος, στειρότητα, αυτοανόσους ασθένειες, μεταβολές του DNΑ, εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος και διαταραχές στην ανάπτυξη των παιδιών.

Η γεωπαθολογική επιβάρυνση επιταχύνει την πορεία της νόσου και δυσχεραίνει κάθε μορφή θεραπείας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα ως προς τις ασθένειες του νευρικού συστήματος και τους όγκους.

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 18

6ο Λύκειο Λαμίας Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

http://www.s-ol-ar.gr/index.php/arthra/olistiki-arxitektoniki/19-geoviologia http://www.buildings.gr/greek/meleti_efarmogi/bioclimate/geoviologia.htm http://www.vita.gr/html/ent/472/ent.2472.asp http://www.esoterica.gr/articles/occult/hartmann_lns/hartmann.htm http://el.wikipedia.org/wiki/Βιοκλιματικος_σχεδιασμος_κτιριων

Θεματική Ενότητα : «Γεωβιολογία: Μία νέα επιστήμη» Σελίδα 19

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΥΛΙΚΑ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ

Ομάδα 6η

Πετόζης Βασίλης

Παπαμίχος θανάσης

Παπαχρήστου Δημήτρης

Αναγνώστου Ανδρέας

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Προλογος……………………………………………………………1

Υλικά ……………………………………………………………......5

Υλικά για κατασκευή σπιτιών στο χιόνι……………………...14

Βιβλιογραφία……………………………………………………..16

Ξεκινώντας από τα πρώτα ήδη χρόνια της δεκαετίας του 70, με την περίφημη έκθεση "Τα όρια της ανάπτυξης" που δημοσιεύθηκε από το Κλαμπ της Ρώμης, η διεθνής επιστημονική κοινότητα είχε προγραμματίσει το ασυμβίβαστο των τάσεων για ανάπτυξη της σύγχρονης κοινωνίας με τις περιορισμένες δυνατότητες των φυσικών πηγών που υπάρχουν στη Γη. Επρόκειτο τότε, για ένα πρώτο σήμα κινδύνου μιας οικολογικής συνείδησης που αντιδρούσε στη χωρίς διάκριση εκθετική αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής και των δραστηριοτήτων του χωροταξικού μετασχηματισμού που χαρακτήριζε τις δεκαετίες του 50 και του 60.Η μείωση της περιβαλλοντικής επίπτωσης από την εξάπλωση της ανθρωποκεντρικής μεταμόρφωσης του πλανήτη, έχοντας υπόψη ότι η Γη αποτελεί ένα κλειστό σύστημα, έγινε έτσι το αναγνωριστικό σύνθημα του ποικιλόχρωμου οικολογικού "γαλαξία", ο οποίος όχι τυχαία, έχει στρέψει μεγάλο μέρος της προσοχής του στις επιδράσεις που προέρχονται από τον τομέα αυτόν. Αυτός, πράγματι, μαζί με τις πιο φανερές αλλοιώσεις του φυσικού περιβάλλοντος που πάντα συνδέονται με οποιαδήποτε οικοδομική δραστηριότητα και είναι σχετικές με τις αλλαγές στον τόπο της εγκατάστασης, προκαλεί επίσης και άλλες συνέπειες, πριν και μετά την εκτέλεση του έργου, που είναι δύσκολο να εκτιμηθούν, όπως είναι η κατανάλωση πρώτων υλών και ενέργειας (αναγκαίας για τις διάφορες κατεργασίες) και η παραγωγή στερεών απορριμμάτων (που παράγονται από τις ίδιες κατεργασίες).Μια σειρά λοιπόν από ζητήματα κάθε μορφής που αφορούν την κατασκευή η οποία, από την πετρελαϊκή κρίση του 1973, ακολουθεί ένα ρεύμα από έρευνες στον χώρο της τεχνικής φυσικής, που έχουν σκοπό να ετοιμάσουν μοντέλα μικροκλιματικού ελέγχου των εσωτερικών χώρων των κτιρίων ώστε να είναι σε θέση να ελαχιστοποιήσουν τις ποσότητες ενέργειας οι οποίες είναι απαραίτητες για την επίτευξη συνθηκών άνεσης. Υπάρχει έτσι μια εμπλοκή του θέματος της κατοικίας στη συζήτηση για τη σπατάλη των ενεργειακών πηγών και μια τακτοποίηση στη συνέχεια των επιστημονικών εννοιών που αφορούν τη βιοκλιματική σφαίρα. Τώρα λοιπόν αρχίζουμε να μιλάμε για κόστος life - cycle, για το κόστος διαχείρισης και τη διάρκεια της ωφέλιμης ζωής των έργων, εισάγοντας μια χρονική διάσταση στις οικονομικές εκτιμήσεις των επεμβάσεων που μέχρι τώρα προορίζονταν σταθερά στη φάση του προγραμματισμού των εργασιών και του εργοταξίου. Σήμερα, που η τιμή της αγοράς πετρελαίου βρίσκεται υπό έλεγχο και η προμήθειά του δεν αποτελεί πλέον πρόβλημα, το σύνολο των σκέψεων και των μελετών, των σχετικών με την επιλεκτική-συντηρητική αρχιτεκτονική, κατάλληλα ενημερωμένο, διατηρεί αναλλοίωτη την ισχύ του σε σχέση με τις περιβαλλοντικές ανάγκες. Πρώτα απ' όλα το φαινόμενο του θερμοκηπίου, το οποίο προέρχεται από τις υψηλές εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα που οφείλονται ακριβώς στη διαδικασία παραγωγής ενέργειας την οποία πρέπει να αντιμετωπίσει η διεθνής κοινότητα. Αλλά, για να προσδιορίσουμε τις συνθήκες άνεσης ενός πιθανού χρήση μιας οποιασδήποτε μονάδας κατοικίας, οι παράμετροι της περιβαλλοντικής φυσικής είναι μόνον ένα μέρος των παραγόντων που πρέπει να λάβουμε υπόψη. Γίνεται όλο και περισσότερο εμφανής η επίδραση της ενόχλησης, ακόμα και όταν δεν είναι ιδιαίτερα επιβλαβής, που προκαλούν στους χρήστες των κατασκευαζόμενων χώρων ορισμένα από τα λεγόμενα προηγμένα υλικά και προϊόντα (κόλλες, ρητίνες, βερνίκια, μονωτικά υλικά ...) των οποίων γίνεται ευρεία χρήση στις σημερινές οικοδομές κάτω από την πίεση της επιτακτικής ανάγκης να σμικρυνθούν οι χρόνοι τοποθέτησης και το ανάλογο εργατικό κόστος. Η εξάπλωση του γνωστού sick building syndrome (σύνδρομο των άρρωστων κτηρίων) και η διαπίστωση της σχέσης που υπάρχει ανάμεσα στην παρουσία υλικών πιθανώς βλαβερών για την υγεία του ανθρώπου στους χώρους κατοικίας και στην εμφάνιση παθολογικών καταστάσεων στους εργαζομένους, (αναφέρουμε την περίπτωση του αμιάντου για τον οποίο διαπιστώθηκε πλήρως ότι είναι καρκινογόνος), είναι το καμπανάκι του κινδύνου για μια κατασκευαστική τεχνολογία η οποία έσκυψε περισσότερο στα ζητήματα της παραγωγής, ξεχνώντας τον τελικό σκοπό των εργασιών της, την ανθρώπινη άνεση. Για την επαναφορά αυτού του στόχου, αρχικά στη Γερμανία και στη συνέχεια σιγά - σιγά στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο, ενισχύεται και παγιώνεται μια "βιοοικολογική"

προσέγγιση στην οικοδομική, που έχει σκοπό να καταγγείλει τις στρεβλώσεις μιας μελέτης εξαιρετικά στραμμένης προς την κοινωνία της κατανάλωσης και του εύκολου κέρδους, market - oriented και να προτείνει εναλλακτικές οδούς και γι αυτές της "ανανέωσης για την ανανέωση". Από την ανάγκη να δοθεί μια συνθετική απάντηση (αναγκαστικά διεπιστημονική) στα διάφορα προβλήματα που περιληπτικά παρουσιάστηκαν, γεννήθηκε η βιο-οικοδομική, ακριβώς σαν πεδίο σύγκρισης και πειραματισμού από τεχνικούς, μελετητές και τον κόσμο της παραγωγής, οι οποίοι ενεργοποιούνται στους διάφορους τομείς, ερευνώντας για μια καλύτερη ποιότητα στην κατασκευή. Οι αρχικές αιτίες ενός μεγάλου μέρους των παθολογικών φαινομένων (αλλεργικές εκδηλώσεις, πονοκέφαλοι, δυσχέρεια συγκέντρωσης, εκνευρισμός κ.λ.π.) που προσβάλλουν τους χρήστες του σύγχρονου κτηρίου, υπάρχουν πράγματι στα ίδια τα υλικά κατασκευής, είτε λόγω της εσωτερικής τους σύνθεσης είτε λόγω των διαδικασιών παραγωγής τους είτε λόγω της τελικής επεξεργασίας (φινιρίσματα) στην οποία υποβάλλονται. Μια μελέτη συνειδητά βιοοικολογική πρέπει λοιπόν να ξεκινά εξετάζοντας κατά προτεραιότητα θέματα σχετικά με τη "φυσικότητα" της κατασκευής, τόσο στην περίπτωση ενός νέου κτηρίου όσο και σε εκείνη μιας ανακατασκευής. Στην τελευταία περίπτωση πρέπει στην πρώτη θέση να βάλουμε την εργασία αναγνώρισης της υλικής σύστασης του έργου στο οποίο πρόκειται να γίνει η επέμβαση, ώστε να προβλεφθεί η αντικατάσταση των στοιχείων εκείνων που είναι ενδεχομένως επιβλαβή για την υγεία των ενοίκων (και είναι άφθονα τα κτίσματα των δεκαετιών του 60 και του 70 με προϊόντα αβλαβή και αν είναι δυνατόν υγιεινά. Αναγράφουμε λοιπόν στη συνέχεια έναν κατάλογο από δέκα προϊόντα που οι ειδικοί θεωρούν σαν εγγυημένα "πράσινα": Ωστενιτικός χάλυβας: Ο κανονικός δομικός χάλυβας, προκαλεί μια μεταβολή του γήινου ηλεκτρομαγνητικού πεδίου, όπως μπορεί εύκολα να διαπιστωθεί μετακινώντας μια μαγνητική πυξίδα κατά μήκος μιας ράβδου του σιδηροπλισμού. Χωρίς να υπερβάλλουμε τονίζοντας τις πιθανές επιδράσεις αυτής της μεταβολής στον ανθρώπινο οργανισμό (κάτι που είναι πραγματικά δύσκολο να εκτιμηθεί), παραμένει το γεγονός ότι πολλές κατασκευές από οπλισμένο σκυρόδεμα γερνούν πρόωρα λόγω της διαδικασίας της ενανθράκωσης και της επακόλουθης οξείδωσης των εκτεθειμένων ράβδων του σιδηροπλισμού. Ο ωστενιτικός χάλυβας, λόγω της χαρακτηριστικής του σύνθεσης, είναι αμαγνητικός και ανοξείδωτος, περιορίζοντας έτσι τα προβλήματα που μόλις αναφέραμε. Μοναδικό μειονέκτημα το υψηλό του κόστους. Ωμή άργιλος: Η ωμή άργιλος κατάλληλα σχηματισμένη με τη μορφή ωμοπλίνθων ή χυτή σε καλούπια που μοιάζουν με αυτά του σκυροδέματος, αποκαλύπτεται ότι είναι ένα άριστο δομικό υλικό, όσον αφορά τη μηχανική ανοχή, τη θερμική μόνωση και τη δυνατότητα "αναπνοής" των εξωτερικών τοίχων. Εξάλλου, σε ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου υπάρχει μακρά παράδοση στη χρήση αυτού του υλικού. Ένα σπίτι από ωμοπλίνθους μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει το ίδιο σκάμμα για την θεμελίωση της ανωδομής, περιορίζοντας την επίπτωση των οικοδομικών εργασιών στο περιβάλλον. Ασβέστης: Ο ασβέστης είναι ένα προϊόν που προτείνεται από τους υποστηρικτές της βιοοικοδομικής για κάθε τύπο επιφανειακών τελειωμάτων των τοίχων, επειδή "αναπνέει", επιτρέποντας έτσι μια σταθερή ανταλλαγή αέρα μεταξύ εσωτερικού χώρου και εξωτερικού περιβάλλοντος, ενώ, εξάλλου, είναι εύκολη η συντήρηση και η ανακατασκευή του στις ζώνες που υφίσταται φθορές με τον χρόνο. Κόλλα από καουτσούκ: Οι κόλλες από συνθετικές ρητίνες μπορούν να γίνουν πηγές επιβλαβών αναθυμιάσεων για τον άνθρωπο. Αντίθετα, η κόλλα από καουτσούκ είναι φυσικό προϊόν, ατοξικό, αρκετά σταθερή, που διατηρεί τις συγκολλητικές της ιδιότητες στον χρόνο. Κέτσες από καρύδα: Συνίσταται από το εξειδικευμένο Ινστιτούτο Οικοδομικής Βιολογίας (Institut fur Baubiologie) του Ρόχενχάϊμ (Γερμανία), σαν ένα από τα "πράσινα" υλικά. Ο κετσές από καρύδα έχει πολλά πλεονεκτήματα σαν ηχομονωτικό υλικό σε επενδύσεις οροφών, όπου συμβάλλει σημαντικά στην απόσβεση των ταλαντώσεων και στην εξασθένιση της μετάδοσης των θορύβων.

Υλικά

Ξύλο

Το ξύλο ιδιαίτερα στην Αµερική αποτέλεσε κατασκευαστική λύση για πολλές δεκαετίες. Υπάρχουν πολλά εναλλακτικά συστήµατα δόµησης µε ξύλο. Τις τελευταίες δεκαετίες όµως η αυξανόµενη τιµή του ξύλου η όχι και τόσο καλή ποιότητά του στην αγορά, οδήγησαν τους κατασκευαστές σε έναν προβληµατισµό έναντι του ξύλου. Επίσης η αυξανόµενη οικολογική ευαισθησία για την καταστροφή των δασών αποτέλεσε συµπληρωµατικό κριτήριο για τη χρήση άλλων υλικών έναντι του ξύλου.Το ξύλο είναι ανανεώσιµο υλικό που απαιτεί πολύ µικρή επεξεργασία έτσι ώστε να φτάσει στην τελική του προς χρήση µορφή. Τα οικολογικά κριτήρια που πρέπει να λαµβάνονται υπόψη για την χρήση του ξύλου είναι η προέλευση, η διαδικασία παραγωγής, ο τύπος επεξεργασίας καθώς και η ενέργεια που απαιτείται για τη µεταφορά. Γενικά το ξύλο είναι ένα ζωντανό υλικό και εξακολουθεί να ζει ακόµη και όταν έχει ενσωµατωθεί σε µία κατασκευή. Η ιδιότητά του αυτή καθορίζει και τους περιορισµούς που επιβάλλονται στη χρήση του. Τα παρασκευάσµατα που χρησιµοποιούνται για τη προστασία του ξύλου περιέχουν εκτός από τους οργανικούς διαλύτες βιοκτόνα συστατικά που προκαλούν βλάβες στην ανθρώπινη υγεία και το οικοσύστηµα. Το ξύλο είναι ανισότροπο υλικό και δηµιουργεί πολλές φορές εκπλήξεις στη διάρκεια της κατασκευής. Από τις αρχές του 20ου αιώνα γινόντουσαν έρευνες για την αντικατάσταση του ξύλου. Ο Johann Alex Eriksson προσπαθώντας να αντικαταστήσει το ξύλο µε ένα ισότροπο υλικό µε τα ίδια χαρακτηριστικά (καλή θερµική συµπεριφορά, µονολιθική κατασκευή, εύκολο στην χρήση) και χωρίς τα µειονεκτήµατα, (αντοχή σε πυρκαγιά και οργανική αποσύνθεση) εφηύρε το 1924 το πρώτο ελαφροσκυρόδεµα το οποίο δεν βιοδιασπάται τόσο εύκολα όσο το ξύλο. Η οργανική αποσύνθεση του ξύλου χαρακτηρίζει το ξύλο σαν "οικολογικό" δοµικό υλικό. Ο Eriksson δεν στόχευσε στην ιδιότητα αυτή. Εξάλλου η οικολογία είναι µια έννοια που άρχισε να µορφοποιείται συγχρόνως µε την ανακάλυψη του Eriksson το πρώτο τέταρτο του εικοστού αιώνα. Ξύλινη κατασκευή µε όψη από λιθοδοµή Το µείζον πρόβληµα που προκύπτει κατά τη συλλογή του ξύλου είναι ότι η διαχείριση των δασών µε κριτήριο τη µεγιστοποίηση του όγκου του ξύλου που είναι δυνατόν να λαµβάνεται σε σταθερή βάση έχει αλλοιώσει τα δασικά οικοσυστήµατα. Ιδιαίτερα καταστροφικά είναι τα αποτελέσµατα της µεγιστοποίησης της παραγωγής στα τροπικά δάση, όπου τεράστιες εκτάσεις αποψιλώνονται κάθε χρόνο για να ικανοποιηθεί η ζήτηση τροπικής ξυλείας στις βιοµηχανικές χώρες. Τις τελευταίες δεκαετίες λόγω της πίεσης των οικολογικών οργανώσεων και του κοινού γίνεται αντιστροφή των τάσεων αυτών και εφαρµόζονται διαχειριστικές µέθοδοι συµβατές µε την κοινά αποδεκτή αρχή της αειφορείας. Για το σκοπό αυτό ένα σύνολο οικολογικών οργανώσεων, δασολόγων, καταναλωτών κ.α. δηµιούργησαν τον οργανισµό Forest Stewardship Council (FSC) που συνέταξε κριτήρια για την αειφόρο διαχείριση των δασών στην τροπική, την εύκρατη και τη ψυχρή ζώνη

Η πιστοποίηση µε το FSC δεν αφορά στην ποιότητα του ίδιου του ξύλου. Παρέχει όµως εγγύηση στον καταναλωτή ότι τα προϊόντα ξύλου που χρησιµοποιεί προέρχονται από δάση των οποίων η διαχείριση δεν έρχεται σε αντίθεση µε τα κριτήρια για την αειφόρο διαχείριση των δασών. Λίθοι

Οι δοµικοί λίθοι ταξινοµούνται σε τρεις κυρίως κατηγορίες. • Πυριγενή πετρώµατα (γρανίτες) είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά και σκληρά. • Ιζηµατογενή πετρώµατα (ασβεστόλιθοι) λιγότερο ανθεκτικά από τα πυριγενή πετρώµατα. • Μεταµορφωσιγενή πετρώµατα (µάρµαρο) είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά αλλά ολιγότερο των πυριγενών Οι λίθοι έχουν πολλές και διαφορετικές εφαρµογές στην κατασκευή και χρησιµοποιούνται σαν φέροντες οργανισµοί αλλά και ως δάπεδα ή διακοσµητικά στοιχεία.Οι λίθοι συνδέονται στενά µε την έννοια της βιοκλιµατικής αρχιτεκτονικής εφ’ όσον και λόγω της µεγάλης τους θερµικής µάζας συµπεριφέρονται σαν θερµική αποθήκη στο κτήριο. Το χαρακτηριστικό αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιµο για κτήρια που βρίσκονται σε ακραίες καιρικές συνθήκες καθώς η θερµική µάζα του κτηρίου ισορροπεί τις ακραίες εναλλαγές της θερµοκρασίας του εξωτερικού περιβάλλοντος Η οικολογική επιβάρυνση που προκύπτει κατά τη χρήση των λίθων είναι η µεγάλη ενεργειακή απαίτηση της µεταφορά τους, καθώς επίσης και η ανεπανόρθωτη καταστροφή του τοπίου στο τόπο εξόρυξης τους. Η εντατική εκµετάλλευση ενός τοπίου για εξόρυξη λίθων, αφήνει συνήθως ένα τοπίο γυµνό χωρίς καµία δυνατότητα να επανενταχθεί στην αρχική του κατάσταση. Σκυρόδεµα

Το σκυρόδεµα αποτελείται κατά το µεγαλύτερο ποσοστό από αδρανή (σκύρα και άµµο), τσιµέντο και νερό. Μία ενδεικτική αναλογία είναι (53+26), 14, 7 %. Τα περιβαλλοντικάπροβλήµατα που συνδέονται µε το σκυρόδεµα εντοπίζονται κυρίως στα προβλήµατα πουσυνεπάγεται η εξόρυξη των πρώτων υλών και η παραγωγή του τσιµέντου. Το τσιµέντο είναι η κύρια συνιστώσα για την παρασκευή σκυροδέµατος. Τα αδρανή υλικά για να παραχθεί το τσιµέντο αναµειγνύονται σε κλιβάνους που θερµαίνονται µέχρι 1500ºC. Απαιτούνται 1200 µε 1500 κιλά αδρανή για να παραχθεί ένας τόνος τσιµέντου και έξιεκατοµµύρια Btu ενέργεια (5-6 MJ/Kg ) ανάλογα µε τη µέθοδο και το καύσιµο πουχρησιµοποιείται. Επειδή γενικά οι εγκαταστάσεις παραγωγής είναι µακριά από την κατασκευή, η µεταφορά τουσκυροδέµατος απαιτεί και αυτή µεγάλη κατανάλωση ενέργειας. Τα προκατασκευασµένα στοιχεία είναι µάλλον τα πλέον οικολογικά για τους εξής λόγους • Αξιοποιείται όλο το υλικό (µείωση του χαµένου υλικού) αφού το υλικό χυτεύεται µε ακρίβεια σε καλούπια σε σχέση µε τον ξυλότυπο της οικοδοµής • ∆εν είναι απαραίτητη η κοπή ξύλου για την κατασκευή ξυλοτύπων. • Είναι ευκολότερη η παραγωγή του δοµικού στοιχείου και το υλικό περιέχει λιγότερη ενσωµατωµένη ενέργεια (περίπου 4 MJ/Κg) Άλλο πρόβληµα στο σκυρόδεµα είναι η χρήση προσθέτων όπως π.χ. αµιάντου(αµιαντοτσιµέντο) για το οποίο σήµερα υπάρχουν σηµαντικές

ενδείξεις ότι είναι καρκινογόνο. Αιτία είναι οι ίνες του αµιάντου που επικάθονται στους πνεύµονες ή και στο πεπτικό σύστηµα. Όσον αφορά στο οπλισµένο σκυρόδεµα υπάρχει επίσης και ο κίνδυνος από τον οπλισµό σε περίπτωση που έχει εκτεθεί σε ραδιενέργειαΣηµαντικό πρόβληµα επίσης στο σκυρόδεµα είναι ότι υπάρχουν τεράστιες ποσότητες σκυροδέµατος που δεν ανακυκλώνονται. Έχει υπολογιστεί ότι σχεδόν50.000.000 τόνοι από σκυρόδεµα αποβάλλονται στις χωµατερές κάθε χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ελάχιστο από το σκυρόδεµα αυτό επαναχρησιµοποιείται ή ανακυκλώνεται. Το κόστος αυτών των αποβλήτων είναι τεράστιο και για το λόγο αυτό υπάρχουν σε εξέλιξη έρευνες για την προσπάθεια επανάχρησης του σκυροδέµατος Μέχρι σήµερα έχει αποδειχθεί εργαστηριακά (χωρίς να εφαρµοστεί στη βιοµηχανία) ότι είναι δυνατός ο διαχωρισµός του οπλισµού από το σκυρόδεµα, αλλά είναι µία οικονοµικά ασύµφορη διαδικασία. Για το λόγο αυτό τα ανακυκλούµενα σκυροδέµατα χρησιµοποιούνται συνήθως σαν αδρανή για εξυγίανση οδοστρωµάτων, εδαφών κ.α. Τοιχοποιία

Η παραγωγή κεραµικών τούβλων, από τα οποία συνήθως γίνεται η τοιχοποιία είναι µία διαδικασία που απορροφά αρκετή ενέργεια αφού χρειάζεται το υλικό να θερµανθεί στους 1000-1500 ºC για αρκετές ώρες. Η παραγωγή των τούβλων απαιτεί ενέργεια της τάξης των 2MJ/Κg εκ των οποίων το κύριο µέρος καταναλώνεται στην όπτησητων υλικών. Το περιβαλλοντολογικό κόστος της κατασκευής δεν είναιανώδυνο καθότι µε την όπτηση απελευθερώνονται οργανικάυπολείµµατα και θειικές ενώσεις που περιέχονται στην άργιλο, όπως το διοξείδιο του θείου και το διοξείδιο του άνθρακα, στην ατµόσφαιρα. Η ανάµειξη της αργίλου µε άσβεστο πριν την όπτηση µειώνει τις εκποµπές αυτές. Τα κεραµικά τούβλα αντικαθίστανται συνήθως µε αερικά σκυροδέµατα τα οποία όµως χρησιµοποιούν διάφορα πρόσθετα για να επιτύχουν τις επιδιωκόµενες ιδιότητές τους. Επειδή η εφαρµογή των υλικών αυτών είναι πρόσφατη δεν έχουν πιστοποιηθεί ακόµη για την τοξικότητάτους. Χρώµατα-βαφές Τα χρώµατα και οι βαφές ταξινοµούνται µε βάση τη σύνθεσή τους και τις ουσίες πουπεριέχουν. Τα κυριότερα συστατικά τους είναι.: • συνδετικές ουσίες • διαλύτες • διογκωτικά • πρόσθετα (χρωστικές, στεγανωτικά, στιλβωτικά, αντι αφρώδη) Σηµαντικότερο πρόβληµα των χρωµάτων είναι η απελευθέρωση (κατά τη διάρκεια εργασιώνβαφής αλλά και µετά τη ξήρανση και σκλήρυνση τους) οργανικών ενώσεων (αρωµατικώνυδρογονανθράκων). Αυξηµένη συγκέντρωση αυτών των ενώσεων σε ένα κτήριο µπορεί να προκαλέσει σηµαντικά προβλήµατα υγείας στους χρήστες. Οι αρωµατικοί υδρογονάνθρακεςεκπέµπονται και κατά τη διάρκεια των εργασιών καθώς και µερικές εβδοµάδες µετά το πέραςτων εργασιών. Μπορεί να συνεχίσουν να

εκπέµπονται και µετά από τέσσερα έως επτά χρόνιακατά τον πολυµερισµό και τη γήρανση του διαλύτη στον οποίο συνήθως περιέχονται. Για το λόγο αυτό ένα από τα σηµαντικότερα κριτήρια της οικολογικής συµπεριφοράς των χρωµάτων καθώς επίσης και των βερνικιών είναι να είναι υδατοδιαλυτά. Τα υδατοδιαλυτά βερνίκια που έχουν εφαρµοσθεί µέχρι σήµερα, δεν προστατεύουν ιδιαίτερα το ξύλο και διαποτίζονται από το νερό. Για την αδιαβροχοποίηση της προσβαλλόµενης επιφάνειας, µετά την επίστρωσηυδατοδιαλυτών βερνικιών, η επιφάνεια επιστρώνεται µε διάλυµα φυσικού κεριού. Οι υδρογονάνθρακες τους οποίους προσπαθούµε να αποφύγουµε µε τα υδατοδιαλυτά βερνίκιακαι χρώµατα είναι πολύ επιβλαβείς. Συµβάλλουν στη γενική ατµοσφαιρική ρύπανση και αντιδρώντας µε οξείδια του αζώτου παράγουν νέφος. Οι χρωστικές ουσίες των χρωµάτων είναι πιθανών να περιέχουν βαρέα µέταλλα. Στην περίπτωση όπου η περιεκτικότητα των χρωµάτων σε µόλυβδο ξεπερνά το 0,15% του βάρους τους είναι υποχρεωτική η αναγραφή της σχετικής επισήµανσης στη συσκευασία. Παράλληλα τα χρώµατα δεν πρέπει να περιέχουν αρσενικό σε συγκέντρωση µεγαλύτερη 0,3% και κάδµιο άνω του 0,01%. Κύριο κριτήριο για την αξιολόγηση των βαφών είναι ο διαλύτης τους. Ο χαρακτήρας ενός χρώµατος ως υδατοδιαλυτού είναι το σηµαντικότερο κριτήριο έτσι ώστε το χρώµα να χαρακτηριστεί οικολογικό. Κυριότεροι εµπορικοί τύποι των χρωµάτων είναι: • Ακρυλικές βαφές. (υδατοδιαλυτές) Οι βαφές του τύπου αυτού περιέχουν ακρυλικές ρητίνες ως συνδετικό υλικό. Η περιεκτικότητα οργανικών διαλυτών στις ακρυλικές βαφές είναι περιορισµένη (10% της αντίστοιχης των συµβατικών χρωµάτων) ενώ ως διαλυτικό χρησιµοποιείται το νερό. Μειονεκτήµατά τους είναι ότι περιέχουν επιβλαβή συστατικά (αντιδιαβρωτικές ουσίες) και έχουν δυσµενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον κατά τηνπαρασκευή τους. • Φυσικά χρώµατα. (µή υδατοδιαλυτά) Το πλεονέκτηµα των φυσικών χρωµάτων συνίσταται στη χρήση συστατικών φυτικής ή ζωικής προέλευσης, σε αντίθεση µε τους υπόλοιπους τύπους χρωµάτων που χρησιµοποιούν το πετρέλαιο σαν βάση. • Βραστές βαφές. (υδατοδιαλυτές) Οι βαφές αυτού του τύπου είναι φυσικές και παράγονται µε µακράς διαρκείας βρασµό φυτικών προϊόντων. Είναι ελάχιστα τοξικές και χρησιµοποιούνται κυρίως στις Σκανδιναβικές χώρες. Μειονέκτηµά τους είναι ότι δεν χρησιµοποιούνται στο εξωτερικό κέλυφος. • Βαφές Alkyd. (µη υδατοδιαλυτές) Όλα τα συµβατικά χρώµατα ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Περιέχουν alkyd ως συνδετικό προϊόν και αρωµατικούς υδρογονάθρακες ως διαλυτικό. Πλαστικά υλικά Τα συνθετικά υλικά που κατασκευάζονται µε βάση το πετρέλαιο, καλύπτουν ένα τεράστιο φάσµα υλικών και είναι ευρύτερα γνωστά ως πλαστικά.

Εκτιµάται ότι το 4% περίπου της παγκόσµιας παραγωγής πετρελαίου χρησιµοποιείται για την παραγωγή συνθετικών υλικών. Οι βιοµηχανικές διεργασίες ξεκινούν για την παραγωγή απαραίτητων πρώτων υλών όπως το αιθυλαίνιο, το στυρένιο, το βενζόλιο και το προπυλένιο. Οι διαδικασίες αυτές απαιτούν σηµαντικά ποσά ενέργειας ενώ προκαλούν εκποµπές πτητικών οργανικών ενώσεων. Από τις διαδικασίες αυτές παράγονται επιβλαβή απόβλητα. Το σηµαντικότερο πρόβληµα των πλαστικών συνδέεται µε την διαδικασία βιοδιάσπασής τους. ∆εδοµένου ότι τα υλικά αυτά διασπώνται δύσκολα προκαλούν µακράς διαρκείας ρύπανση στον αέρα, το νερό και το έδαφος. Η καύση των υλικών αυτών οδηγεί στην απελευθέρωση ιδιαίτερα επιβλαβών ουσιών που ποικίλουν ανάλογα µε το είδος του υλικού και την ποιότητα καύσης. Τα πλαστικά διαχωρίζονται στα θερµοπλαστικά και τα θερµοσυνθετικά. Τα θερµοπλαστικά είναι δυνατό να ανακυκλωθούν. Συνήθη θερµοπλαστικά είναι η σελουλόζη, το PVC το πολυστυρένιο, τα πολυακρυλικά και οι ρητίνες. Τα θερµοσυνθετικά πλαστικά (όπως το fiberglass) δεν είναι δυνατό να ανακυκλωθούν και χρησιµοποιούνται µόνο µία φορά. Τα κυρίως χρησιµοποιούµενα πλαστικά είναι: • Πολυαιθυλένιο και πολυπροπυλένιο, πλαστικά υλικά που χρησιµοποιούνται για την παραγωγή σωλήνων κ.λ.π. Είναι θερµοπλαστικά και ανακυκλώσιµα. Παρασκευάζονται µε διεργασίες πολυµερισµού. Οι εκποµπές κατά την παραγωγή τους είναι σχετικά περιορισµένες και δεν προκαλούν ρύπανση κατά τη χρήση τους. • Ασφαλτικά υλικά. Τα συνθετικά ασφαλτικά (µονωτικά) υλικά προέρχονται από ειδικούς τύπους πετρελαίου. Περιέχουν ελάχιστη ποσότητα αρωµατικών υδρογονανθράκων. Προκαλούν ρύπανση που οφείλεται στην έκλυση µακροµοοριακών υδρογονανθράκων. • EPDM (καουτσούκ ελαστοµερή) Τα συνθετικά υλικά γνωστά ως EPDM είναι πολυµερή υλικά που παράγονται µε βάση το µονοµερές αιθυλένιο. Η ρύπανση που προκαλείται κατά την παραγωγή είναι ελάχιστη. Είναι ανακυκλώσιµο υλικό όµως η επεξεργασία του είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρος. • Πολυουρεθάνη. Παρασκευάζεται από πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Είναι προϊόν πολυµερισµού και προσθήκης αλκοολών και ισοκυανικών ενώσεων που είναι επιβλαβής για την ανθρώπινη υγεία. Τα προϊόντα πολυουρεθάνης χρησιµοποιούνται ως µονωτικά στεγανοποιητικά, βερνίκια και κόλλες. Η έκλυση τοξικών ισοκυανικών ενώσεων από την πολυουρεθάνη προκαλεί σηµαντική ρύπανση. Κατά την καύση της παράγεται µονοξείδιο του άνθρακα και υδροκυάνιο (ισχυρά δηλητήρια). Η διάθεση των προϊόντων της πολυουρεθάνης προκαλεί σηµαντικό περιβαλλοντολογικό πρόβληµα όπως και ρύπανση στο νερό. • EPS (διογκωµένη ή διηλασµένη πολυστερίνη). Η παραγωγή των προϊόντων αυτών προκαλεί εκποµπή βενζολίου και στυρενίου. Γενικά τα προϊόντα από πολυστερίνη δεν είναι ανακυκλώσιµα αν έχει χρησιµοποιηθεί αµµώνιο σαν καταλύτης.

• Πολυβινυλοχλωρίδιο-PVC. Το πολυβινυλοχλωρίδιο είναι ένα από τα πλέον χρησιµοποιούµενα πλαστικά υλικά. Είναι θερµοπλαστικό και παράγεται µε βάση το πετρέλαιο και το χλώριο. Υπολογίζεται ότι µόνο στη Γερµανία το 25% του διαθέσιµου χλωρίου καταναλώνεται για την παρασκευή PVC. Κατά την παραγωγή του διαφεύγουν στην ατµόσφαιρα σηµαντικές ποσότητες βιχλωριδίου, υδραργύρου και διοξινών. Λόγω της σχετικά χαµηλής περιεκτικότητάς του σε πετρέλαιο η απαιτούµενη ενέργεια για την παραγωγή PVC είναι σχετικά χαµηλή (66 MJ/kg). Λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε χλώριο η καύση του παράγει ιδιαίτερα επιβλαβή συστατικά όπως οι διοξίνες το χλωροβενζόλιο τα φουράνια κ.λ.π. Κατά τη διάρκεια της χρήσης του εκπέµπονται αλειφατικοί και αρωµατικοί υδρογονάνθρακες, αλκυλοφαινόλη, ακυκλικοί και αρωµατικοί εστέρες του ανθρακικού οξέος κ.α.. Το PVC είναι ανακυκλώσιµο υλικό. Τα τελευταία χρόνια λόγω των προβληµάτων ρύπανσης που προκαλεί κατά την παραγωγή και τη διάθεσή του, καταβάλλεται προσπάθεια για την αντικατάστασή του. Ως εναλλακτικά υλικά έχουν προταθεί το ξύλο, τα κεραµικά, το πολυαιθυλαίνιο και το πολυπροπυλένιο. • Φορµαλδεΰδη Τα συνθετικά πλαστικά προϊόντα από φορµαλδεΰδη είναι γνωστά σαν θερµοσυνθετικά πλαστικά. Η κύρια χρήση τους στο κτήριο είναι σαν συγκολλητικές ουσίες, χρώµατα, βερνίκια και επαλείψεις επιφανειών. Μολονότι οι φορµαλδεΰδες χρησιµοποιούνται σε µικρές ποσότητες έχουν αρκετά µεγάλη ενσωµατωµένη ενέργεια 87MJ/kg. Το σηµαντικότερο όµως µειονέκτηµα που παρουσιάζουν είναι ότι εκπέµπουν για πολλά χρόνια αρωµατικούς υδρογονάνθρακες µέσα στο κτήριο. Για το λόγο αυτό είναι απαγορευτική η χρήση τους µέσα στο εσωτερικό του κτηρίου. Μέταλλα Προσπάθεια γίνεται να ενσωµατωθούν τα µέταλλα στις διάφορες κατασκευές κυρίως αντικαθιστώντας το ξύλο για τους εξής λόγους: • Είναι µακροσκοπικά ισότροπα σε αντίθεση µε το ξύλο • Έχουν µεγαλύτερες µηχανικές αντοχές από το ξύλο. • ∆ιαµορφώνονται σε οποιαδήποτε διατοµή • Ανακυκλώνονται Ενδεικτικά περιγράφεται η οικολογική συµπεριφορά ορισµένων από τα συνήθη χρησιµοποιούµενα µέταλλα: • Αλουµίνιο. Το σηµαντικότερο πρόβληµα του αλουµινίου έχει σχέση µε την εξαιρετικά µεγάλη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας που απαιτεί η παραγωγή του από το βωξίτη. Η εξόρυξη και η κατεργασία του βωξίτη προκαλούν τοπική ρύπανση του αέρα και των νερών και αλλοίωση του τοπίου. Το αλουµίνιο είναι ανακυκλώσιµο υλικό αλλά η διεργασία ανακύκλωσής του είναι ενεργοβόρα. • Χάλυβας. Η παραγωγή χάλυβα δηµιουργεί σηµαντική ρύπανση. Συγκριτικά µε άλλα µέταλλα, η απαιτούµενη ενέργεια για την παραγωγή χάλυβα είναι µικρή. Για την

αποφυγή διάβρωσης του χάλυβα συνήθως επιλέγεται επιφανειακή επεξεργασία µε κράµατα νικελίου και χρωµίου (κράµατα βαρέων µετάλλων) ώστε να παραχθεί ανοξείδωτος χάλυβας. Τα κράµατα αυτά εκπέµπουν βαρέα µέταλλα κατά τη φάση παραγωγής. Κράµα του χάλυβα, ο ελαφρύς χάλυβας, έχει εφαρµοσθεί για την αντικατάσταση του οικοδοµικού ξύλου. Ο χαλύβδινος σκελετός προσφέρεται για γρήγορη κατασκευή καθώς επίσης και για λύσεις µεγάλης αντοχής. Υπάρχει πλέον ευρεία εφαρµογή στο εξωτερικό τέτοιου τύπου κατασκευαστικών λύσεων οι οποίες αντιστοιχούν µορφολογικά σε ξύλινες κατασκευές. Τα µέταλλα όµως παρουσιάζουν άλλα προβλήµατα σε σχέση µε το ξύλο. Ο χάλυβας έχει 400 φορές µεγαλύτερη θερµοαγωγιµότητα από το ξύλο. Για το λόγο αυτό στην κατασκευή προκαλούνται πολλές θερµικές γέφυρες. Αυτό γεννά σειρά προβληµάτων όπως είναι η απαίτηση σηµαντικής ενέργειας για ψύξη και θέρµανση του κτηρίου. Πολλές φορές επιλέγεται ο χάλυβας αντί της ξύλινης κατασκευής εξαιτίας της µεγάλης ικανότητάς του να ανακυκλώνεται. Ο χάλυβας όµως περιέχει µεγάλη ενσωµατωµένη ενέργεια παραγωγής και µεγάλη ενσωµατωµένη ενέργεια ανακύκλωσης ενώ παράλληλα δηµιουργεί µεγάλη µόλυνση κατά τη διάρκεια παραγωγής του. Η βιοµηχανία χάλυβα στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1980 ήταν υπεύθυνη για το 28% του συνολικά εκπεµπόµενου διοξειδίου του άνθρακα και το 95% του συνολικά εκπεµπόµενου οξείδιου του θείου υπεύθυνου για την όξινη βροχή. • Ψευδάργυρος. Η εξόρυξη ψευδαργύρου προκαλεί εκποµπές καδµίου που είναι ιδιαίτερα επιβλαβές για τον ανθρώπινο οργανισµό. Ο ψευδάργυρος δεν είναι τοξικός, αντίθετα είναι αναγκαίος µε τη µορφή ιχνοστοιχείων για τον ανθρώπινο οργανισµό. Είναι ανακυκλώσιµο υλικό όµως το κόστος ανακύκλωσής του είναι πολύ υψηλό και η ανακύκλωση είναι προς το παρόν ασύµφορη. • Μόλυβδος. Ο µόλυβδος έχει τοξική επίδραση στους βιολογικούς οργανισµούς και η παραγωγή του είναι ενεργοβόρος. Όταν απορροφάται από τον ανθρώπινο οργανισµό προκαλεί αναιµία και άλλα προβλήµατα όπως π.χ. στα οστά. Η χρήση του πρέπει να αποφεύγεται ιδιαίτερα στην περίπτωση χρωµάτων. • Χαλκός. Άλατα χαλκού που εισέρχονται µέσω του δικτύου ύδρευσης στο πεπτικό σύστηµα µπορούν να προκαλέσουν δυσφορία, ανωµαλίες ακόµη και φλεγµονές. Ο χαλκός είναι ανακυκλώσιµο υλικό και το κόστος για την ανακύκλωσή του είναι χαµηλό. Γύψος Σηµαντικό πρόβληµα παρουσιάζει λόγω της ρύπανσης και της αλλοίωσης που προκαλείται στη φύση κατά την εξόρυξή της. Η γύψος δεν είναι ανακυκλώσιµο υλικό. Υποκατάστατο του φυσικού γύψου αποτελεί ο βιοµηχανικός γύψος ο οποίος περιέχει λιγότερα βαρέα µέταλλα ή

και ραδιενεργά στοιχεία από το φυσικό. Εν τούτοις µια ποικιλία βιοµηχανικού γύψου ο λεγόµενος φωσφορικός γύψος ενδέχεται να περιέχει πολύ µεγάλες συγκεντρώσεις βαρέων µετάλλων ή και ραδιενεργών στοιχείων και δεν προτείνεται η χρησιµοποίησή του σε οικοδοµικές εργασίες. Γυαλί Το γυαλί παράγεται από χαλαζιακή άµµο που βρίσκεται άφθονη στη φύση. Βασικά συστατικάτου είναι το διοξείδιο του πυριτίου (70%) το οξείδιο του ασβεστίου (14%) και το οξείδιο του νατρίου. Τα συστατικά αυτά δεν θεωρούνται σπάνια ή ρυπογόνα. Το σηµαντικότερο περιβαλλοντολογικό πρόβληµα του γυαλιού είναι η υψηλή κατανάλωση ενέργειας που απαιτείται για την παραγωγή του καθώς επίσης και η µεγάλη ενέργεια που συνήθως απαιτείται για τη µεταφορά του. Έχει υπολογιστεί ότι για ένα τόνο γυαλί παράγεται περίπου ένας τόνος CO2 ενώ παράγεται ένας επιπλέον τόνος CO2 για τη µεταφορά του λόγω του ότι ο τόπος παραγωγής του βρίσκεται συνήθως µακριά από τον τόπο χρήσης του. Το γυαλί είναι εξαιρετικά ανακυκλώσιµο υλικό αλλά η ανακύκλωσή του οδηγεί σε δεύτερης ποιότητας υλικό. Νέα υλικά Σήµερα αναπτύσσεται πλήθος νέων υλικών µε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες ιδιότητες. Τα υλικά αυτά συµβάλουν µε διαφορετικό τρόπο στις λειτουργίες του κτηρίου. Σαν παράδειγµα αναφέρονται: Νέο είδος επιχρίσµατος τοιχοποιίας που λειτουργεί ως «κλιµατιστικό» σύστηµα. Το επίχρισµα, περιέχει πλαστικά σφαιρίδια γεµάτα µε µίγµα ρητίνης παραφίνης. Οι ρητίνες αυτές λιώνουν όταν η θερµοκρασία ξεπερνά τους 24 °C έτσι ώστε η µετάβαση από την στερεά στην υγρή κατάσταση να απορροφά θερµότητα και να ψύχει µε αυτό τον τρόπο τον εσωτερικό αέρα του κτηρίου. Η ενσωµάτωση τέτοιων µικροσφαιριδίων κατά 10-25% σε ένα κοινό επίχρισµα αρκεί για να δροσίσει µία κατοικία στις µεγάλες θερµοκρασίες του θέρους. Σύµφωνα µε πρόσφατες έρευνες, η επίστρωση µε ένα τέτοιο υλικό, εξασφαλίζει δροσιά ανάλογη µε εκείνη που θα είχε ένα κτήριο αν τα τούβλα στους τοίχους είχαν πολλαπλάσια µεγαλύτερο πάχος.Νέες βαφές αναπτύσσονται για τα εξωτερικά κελύφη των κτηρίων. Οι νέες βαφές απορροφούν τα καυσαέρια λειτουργώντας κατασταλτικά στην ανάπτυξη νέφους και ρύπανσης της ατµόσφαιρας. Η βαφές αυτές περιέχουν πολυµερές πυριτίου, σφαιρικά νανοσωµατίδια διοξειδίου του τιτανίου καθώς και ανθρακικό ασβέστιο µε διάµετρο 30 νανόµετρα. Η βάση της βαφής είναι αρκετά πορώδης για να επιτρέπει την διάχυση των οξειδίων του αζώτου (που προκαλούν αναπνευστικά προβλήµατα και συµµετέχουν στην ανάπτυξη νέφους) µέσα στην βαφή και την συνένωσή τους µε τα σωµατίδια του τιτανίου. Τα σωµατίδια αυτά απορροφούν την ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία και τη χρησιµοποιούν για να µετατρέψουν τα οξείδια του αζώτου σε νιτρικό οξύ. Το οξύ στην συνέχεια θα αποβληθεί από την βροχή είτε θα αδρανοποιηθεί από τα σωµατίδια αλκαλικού ασβεστίου παράγοντας ποσότητες «ακίνδυνου»

διοξειδίου του άνθρακα, νερού και νιτρικού οξέως, που επίσης θα αποµακρυνθούν από την βροχή. Κατ’ εκτίµηση, µετά από πέντε χρόνια, οι ποσότητες του ανθρακικού άλατος θα έχουνεξαντληθεί. Όταν οι ποσότητες του ανθρακικού άλατος έχουν εξαντληθεί το διοξείδιο τιτανίου θα συνεχίσει να διαλύει τα οξείδια του αζώτου µε αποτέλεσµα όµως επιπτώσεις στο χρώµα της βαφής από το οξύ που θα παράγεται από την όλη χηµική διαδικασία. Υπάρχουν πολλές παράµετροι για να ελεγχθεί ένα νέο υλικό και να πιστοποιηθεί η οικολογική συµπεριφορά του. Στα υλικά που αναφέρθηκαν διαπιστώθηκαν ιδιότητες που συµβάλουν στην οικολογική συµπεριφορά της κατασκευής όµως οι έρευνες δεν αναφέρονται σε άλλες ιδιότητες όπως η τοξικότητά τους, ο χρόνος ζωής τους, ή η ικανότητα βιοδιάσπασής τους κ.λ.π.

Υλικά για κατασκευή σπίτιων στο χιόνι

Στο cob.gr ασχολούμαστε με τη φυσική δόμηση και τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική, δύο πρακτικές που έχουν σαν αποτέλεσμα την εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας, η πρώτη στην φάση της κατασκευής μιας κατοικίας ενώ η δεύτερη στην διατήρηση σταθερών συνθηκών διαβίωσης σε αυτήν. Και οι δύο καταλήγουν σε τεράστιο περιβαλλοντολογικό αλλά και οικονομικό όφελος.Η φυσική δόμηση είναι ένας αρκετά νέος όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια δομική προσέγγιση προσανατολισμένη στη χρήση τοπικών, προσεκτικά επιλεγμένων ή και ανακυκλωμένων υλικών, απλών εργαλείων και τεχνικών.Σε όλους σχεδόν τους τόπους η φύση μας εξασφαλίζει τα δομικά υλικά που χρειαζόμαστε. Επειδή τα υλικά αυτά χρειάζονται ελάχιστη επεξεργασία ή μεταφορά, τα οικονομικά και περιβαλλοντολογικά κόστη είναι χαμηλά. Μερικά από αυτά τα υλικά είναι ανανεώσιμα (όπως τα δένδρα και το άχυρο) και κάποια άλλα (όπως οι πέτρα και το χώμα) υπάρχουν σε τέτοια αφθονία που είναι πρακτικά ανεξάντλητα. Ένα ακόμα από τα πλεονεκτήματα του να κτίζει κάποιος με τοπικά υλικά είναι ότι το κτίριο βρίσκεται σε πλήρη οπτική αρμονία με το περιβάλλον.Αντίθετα από τα οικολογικά δομικά υλικά, τα φυσικά εμπεριέχουν καθόλου ή ελάχιστη επεξεργασία. Η χρήση τους δεν συνεισφέρει στην καταστροφή των δασών, την κατασπατάληση των ορυκτών πόρων, την μόλυνση και ούτε εξαρτάται από βιομηχανικά υλικά και βαριά μηχανήματα. Η γη είναι μη τοξική και τελείως ανακυκλώσιμη. Σ’ αυτή την εποχή της περιβαλλοντολογικής υποβάθμισης και της έλλειψης φυσικών πόρων με τις χιλιάδες κρυμμένες τοξίνες στα σπίτια μας δεν είναι λογικό να επιστρέψουμε σε πιο αθώα φθηνά και υγιεινά οικοδομικά υλικά;Αιολικές καµινάδες Αν δεν είστε υποψιασµένοι σε θέµατα βιοκλιµατικής, τότε θα πιστέψετε ότι πρόκειται για µια ογκώδη καµινάδα. ∆ιαφορετικά, θα καταλάβετε ότι πρόκειται για µια «αιολική». Οι αιολικές καµινάδες δεν συνδέονται σε καµία περίπτωση µε το τζάκι. ∆ηµιουργούν διόδους για την κυκλοφορία του αέρα, που διευκολύνουν το φυσικό αερισµό του σπιτιού. Προσανατολίζονται προς το βορρά. Ηλιακοί τοίχοι Στην αξιοποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας για τη θέρµανση του κτίσµατος συµβάλλουν δύο διατάξεις ηλιακών τοίχων ή, διαφορετικά, τοίχων Trombe. Οι τοίχοι αυτοί επενδύονται µε ένα σκουρόχρωµο γυαλί ειδικού τύπου, το οποίο απορροφά την ηλιακή θερµότητα. «Καθήκον» τους είναι να εκπέµπουν προς το εσωτερικό του σπιτιού θερµική ενέργεια. Σύµφωνα µε µετρήσεις που πραγµατοποιήθηκαν στη χώρα µας, οι ηλιακοί τοίχοι µπορεί να αποφέρουν εξοικονόµηση στην ενέργεια που καταναλώνεται για θέρµανση έως και 35%. Θέρµανση και δροσισµός Με τον κατάλληλο σχεδιασµό και την αξιοποίηση παθητικών συστηµάτων µπορεί να εξοικονοµηθεί έως και 75% ενέργεια σε σχέση µε µια συµβατική κατοικία. Η αντιµετώπιση της θέρµανσης και του δροσισµού µπορεί να γίνει µε πολλούς τρόπους. Για παράδειγµα, η θέρµανση µπορεί να αντιµετωπιστεί µε την εγκατάσταση ενεργειακού τζακιού (µε κλειστή εστία), µε την προσάρτηση ενός θερµοκηπίου ή µε την πρόβλεψη

για ένα ηλιακό αίθριο, ενώ ο φυσικός δροσισµός µε το συνδυασµό ενός συστήµατος διαµπερούς αερισµού, µιας αιολικής καµινάδας, ανοιχτόχρωµων επιχρισµάτων και σκίασης µε πέργκολες.Παθητικά ηλιακά συστήματα θέρμανσηςΤα παθητικά ηλιακά συστήματα θέρμανσης συλλέγουν την ηλιακή ενέργεια, την αποθηκεύουν υπό μορφή θερμότητας και τη διανέμουν στο χώρο. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται μία ικανοποιητική θέρμανση στο εσωτερικό των κατοικιών, χωρίς να καταναλώνεται ηλεκτρική ενέργεια. Η λογική των παθητικών συστημάτων θέρμανσης βασίζεται στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, στην είσοδο δηλαδή της ηλιακής ακτινοβολίας στον εσωτερικό χώρου μέσω του γυαλιού και στον εγκλωβισμό της προκύπτουσας θερμότητας μέσα στο χώρο.Τοίχοι Trombe: Είναι τοίχοι που αποθηκεύουν την ηλιακή ενέργεια σε μορφή θερμότητας. Είναι φτιαγμένοι από συμπαγή τούβλα ή μπετόν και εξωτερικά σε απόσταση 12 εκ. καλύπτονται από γυαλί (υαλοπίνακες). Τόσο ο τοίχος, όσο και η γυάλινη επιφάνεια, έχουν θυρίδες που ανοιγοκλείνουν ώστε να επιτρέπει κανείς στον θερμό αέρα ή να βρίσκεται στο κενό (μεταξύ τοίχου - γυαλιού) ή να εισέρχεται στο σπίτι, ζεσταίνοντας το χώρο. Θερμοκήπια: Είναι οι υαλόφρακτοι χώροι, που βρίσκονται κυρίως στη νότια πλευρά του σπιτιού και αξιοποιούν την ηλιακή ενέργεια, μετατρέποντάς την σε θερμότητα που εισχωρεί στο σπίτι μέσω ανοιγμάτων ή διαπερνώντας τον τοίχο.Αίθρια: Eίναι εσωτερικοί χώροι του κτιρίου, οι οποίοι έχουν στην οροφή τους τζάμι. Λειτουργούν όπως τα θερμοκήπια και επιτρέπουν στο σπίτι να αναπνέει και να φωτίζεται φυσικά.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ http://www.buildings.gr/greek/eksoplismos/oikologika_ilika/ylika_filika_pros_to_perivallon.htm http://www.s-ol-ar.gr/ wikipedia-Βικιπαίδεια www.mcit.gov.cy

http://www.cob.gr/