«ΠΑΛΙΑ ΚΟΚΚΙΝΙΑ»

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΜΟΥΝΤΑΝΙΑΛΗ Γ’2 Τ.Ι.

ΟΝΟΜΑΣΙΕΣΥπάρχουν τρεις εκδοχές σχετικά με την ονομασία και την προέλευση του ονόματος Κοκκινιά. Η πρώτη εκδοχή είναι ότι η πόλη πήρε την ονομασία της από το μηχανικό που την έχτισε, τον Δημήτρη Κόκκινο. Η δεύτερη εκδοχή είναι ότι η Κοκκινιά πήρε τ’ όνομά της λόγω της ύπαρξης κοκκινοχώματος. Η επικρατέστερη άποψη είναι πως η Παλαιά Κοκκινιά πήρε τ’ όνομά της απ’ την προγενέστερη ονομασία της περιοχής “Κοκκινάδα”. Η Κοκκινάδα ήταν κατάφυτη από παπαρούνες, γεγονός που το μαρτυρούν όσοι ευτύχησαν να τη δουν κατακόκκινη.

ΜΟΥΣΙΚΗ-ΤΡΑΓΟΥΔΙ Πρωταρχική θέση στην προσφυγική Κοκκινιά κατείχε η μουσική, αφού η έφεση των Σμυρνιών στο τραγούδι είναι γνωστή. Τον κοσμοπολιτισμό, στη σκέψη και στο τραγούδι, τον έφεραν εδώ οι πρόσφυγες, τον έσπειραν στην Κοκκινιά, όπου και ρίζωσε μ’ ένα σωρό μουσικά σωματεία που ιδρύθηκαν στην πόλη. Το πρώτο σωματείο ήταν ο μουσικοαθλητικός σύλλογος “Αχιλλέας”, που ιδρύθηκε από μέλη του ομώνυμου σωματείου της Κωνσταντινούπολης, που ήρθαν στην Κοκκινιά μεταφέροντας μαζί τους και κάποια απ’ τα μουσικά όργανα της Πόλης. Προεξάρχοντας των σωματείων ήταν ο “Αρίωνας”, η φιλαρμονική του οποίου αριθμούσε είκοσι οχτώ μέλη, τα οποία τις Κυριακές ψυχαγωγούσαν τους περιπατητές της πλατείας του Αγίου Νικολάου παίζοντας σε μια ξύλινη εξέδρα. Ξακουστή ήταν κι η Μαντολινάτα της Κοκκινιάς, όπου πάνω από τριάντα νέοι και νέες έδιναν με τις κιθάρες και τα μαντολίνα τους συναυλίες ,εντός κι εκτός πόλης, ακόμη και στο θέατρο “Ολύμπια” στην Αθήνα.

ΘΕΑΤΡΟ Το θέατρο έγινε στην Κοκκινιά αναπόσπαστο μέρος της προσφυγικής κοινωνίας. Η πρώτη θεατρική δράση εμφανίζεται το 1924, μόλις ένα χρόνο μετά την εγκατάσταση των προσφύγων. Σε μια ξύλινη παράγκα παρουσιάζονται από Τουρκόφωνους κι Αρμένιους θεατρίνους: ανατολίτικοι χοροί, παντομίμα κι άλλα συναφή θεάματα. Στην παράγκα αυτή, ο Μέρτικας, που στη Σμύρνη είχε συνεργαστεί μ’ όλα τα μεγάλα ονόματα της εποχής, συγκρότησε θίασο κι έφτιαξε το δικό του θέατρο, το “Κεντρικόν”, ένα κυκλικό ξύλινο παράπηγμα το οποίο διέθετε θεωρείο.

To 1939 ο Μέρτικας άνοιξε το ιστορικό θέατρο “Σμύρνη” στην Κοκκινιά, σε ανάμνηση του ομώνυμου θεάτρου στην πατρίδα του. Εκεί, παρουσιάστηκαν πολλά έργα της εποχής, τα οποία διαφημίζονταν την ημέρα της παράστασης από το γραφικό ντελάλη με την κουδούνα στο χέρι. Το θέατρο “Σμύρνη” της Κοκκινιάς, όντας γνωστό στο Αθηναϊκό θεατρόφιλο κοινό, φιλοξένησε διάφορες θεατρικές προσωπικότητες της εποχής (Κυβέλη, Γ. Γληνό, αδερφές Καλουτά, Ν. Πλατή).

Πλήθος ερασιτεχνικές παραστάσεις απ’ τους νέους της Κοκκινιάς μαρτυρούν το πάθος και το μεράκι τους για το θέατρο. Η Ένωση Ποντίων Κοκκινιάς κι η Χ.Α.Ν. έδωσαν ιδιαίτερα δείγματα αξιόλογων θεατρικών παραστάσεων. Από τη γενιά αυτή ξεπήδησαν και ταλαντούχοι ηθοποιοί που διακρίθηκαν στον επαγγελματικό χώρο.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣΟ κινηματογράφος ήταν ένας άλλος σημαντικός πόλος έλξης του κοκκινιώτικου κοινού, τόσο που η πόλη γέμισε “σινεμά”, έτσι ώστε να μπορεί κανείς να επιλέξει ανάμεσα: στην περιπέτεια, την αγωνία ή τον ερωτισμό, που προβάλλονταν στη μεγάλη οθόνη. Η οδός Κονδύλη απαριθμούσε έξι κινηματογράφους: τον Απόλλωνα, τον Έσπερο, το Κεντρικό, τον Ορφέα, το Αλκαζάρ, το Κρυστάλ (αργότερα Παλλάς), ενώ στην οδό Π. Τσαλδάρη συναντούσες τον κινηματογράφο Εκλαίρ και τον Ήλιο (μετέπειτα Απόλλων). Επί της οδού Π. Ράλλη λειτουργούσε η παραδοσιακή θερινή Γρανάδα πνιγμένη στους κισσούς, τα γιασεμιά και τ’ αγιόκλημα. Ο κινηματογράφος ήταν για την Κοκκινιά ένας φανταστικός κόσμος εκτόνωσης και ψυχαγωγίας, που προσέφερε μιαν αίσθηση ελευθερίας από τα καθημερινά επιβεβλημένα δεσμά.

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ Ο αθλητισμός, ιδιαιτέρως το ποδόσφαιρο, παίρνει μαζικές διαστάσεις στην Κοκκινιά. Από νωρίς εμφανίζονται πολλοί ποδοσφαιρικοί σύλλογοι. Σημαντικότεροι είναι: η ΑΜΥΝΑ, που ιδρύθηκε το 1924 στην Παλιά Κοκκινιά και στελεχώθηκε από το έμψυχο δυναμικό της Παλιάς και της Νέας Κοκκινιάς, ενώ ακολούθησαν πλήθος άλλοι: η ΙΩΝΙΑ κι η ΒΙΘΥΝΙΑ, οι οποίες το 1927 συγχωνεύτηκαν στην επωνυμία ΧΑΛΚΗΔΩΝ, ο ΕΦΗΒΟΣ, ο ΑΡΗΣ (ο μετέπειτα ΙΩΝΙΚΟΣ μετά τη συγχώνευσή του το 1965 με τον ΑΕΝ), ο ΠΑΜΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΣ που εμφανίστηκε το 1928, ο ΗΡΑΚΛΗΣ το 1929 κ.ά.. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αλάνες ήταν τα πρώτα προσφυγικά γήπεδα, τα οποία μορφοποιήθηκαν κατόπι σε κατάλληλους αγωνιστικούς ποδοσφαιρικούς χώρους.

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΝΑΟΙΟ Άγιος Νικόλαος είναι ο πρώτος ναός που ιδρύθηκε στον προσφυγικό συνοικισμό της Νέας Κοκκινιάς. Οι πρόσφυγες συγχρόνως με την τακτοποίησή τους στα παραπήγματα φρόντισαν να λειτουργήσουν σε αντίσκηνο και το ναό τους. Έτσι, έστησαν στην ανατολική πλευρά της πλατείας του Αγ. Νικολάου το αντίσκηνο που τους πρόσφερε ο στρατηγός Νικόλαος Πλαστήρας. Πριν ακόμη από την επίσημη ίδρυση του συνοικισμού, μέχρι τα τέλη του 1922, χάρη στην προσωπική εργασία και τις συνδρομές από το υστέρημα των προσφύγων, κατασκευάσθηκε το ξύλινο παράπηγμα, το οποίο τοποθετήθηκε στη θέση του σημερινού ναού. Αυτήν την παράγκα αντικατέστησε το 1923 ο πρώτος ναός, που θεμελιώθηκε από τον Αρχιερατικό Επίτροπο Ν. Κοκκινιάς, τον Σεβάστειας Γερβάσιο.

Στη βορειοδυτική πλευρά του Αγίου Νικολάου ιδρύθηκε ο Ιερός Ναός της Οσίας Ξένης, ο οποίος λειτούργησε σ’ ένα κοινό πλυσταριό από το 1922. Σε ξύλινο παράπηγμα λειτούργησε το 1923 κι ο ιερός ναός του Αγίου Γεωργίου, στα βορειοδυτικά της πόλης. Πλήθος άλλων εκκλησιών ακολούθησαν, όπως ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, οι Άγιοι Απόστολοι, η Αγία Τριάδα, η Ευαγγελίστρια, κ.λ.π.

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΝΙΚΑΙΑ Η Νίκαια σήμερα είναι μια σύγχρονη πόλη, η οποία διατηρώντας κάποια από τα παραδοσιακά στοιχεία της και κρατώντας άσβεστες τις ιστορικές μνήμες του παρελθόντος, διεκδικεί δυναμικά το παρόν της δημιουργώντας, έτσι, την παρακαταθήκη του μέλλοντος.

Το πολυπληθές ανθρώπινο δυναμικό της, σύμφωνα με την απογραφή του 1991 άγγιξε τους 87.700 κατοίκους, ενώ το 2001 απογράφηκαν 93.086 δημότες. Στην πραγματικότητα ο πληθυσμός ανέρχεται περί τους 120.000 κατοίκους, αφού στην πόλη ήρθαν και κατοίκησαν άτομα από την επαρχία, ενώ το έμψυχο υλικό της εμπλουτίζεται διαρκώς, λόγω της έντονης (εσωτερικής κι εξωτερικής) μετανάστευσης που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια.

Πολλά έργα πραγματοποιήθηκαν με τις προσπάθειες των δημοτικών αρχών και την επικουρία των δημοτών, άλλα σχεδιάζονται κι άλλα εκκρεμούν μέχρι να δημιουργηθεί το κατάλληλο πλαίσιο περάτωσής τους. Το σύγχρονο πρόσωπο της πόλης διαμορφώνεται, όσο το δυνατόν πιο λειτουργικό και πρόσφορο για την αξιοπρεπή, δημιουργική και αναπτυξιακή διαβίωση των κατοίκων μέσα στα νέα κοινωνικοπολιτικά δεδομένα.

Ο Δημοτικός Κήπος, ο λόφος της Δεξαμενής, ο ευρύτερος διαμορφούμενος χώρος του Σελεπίτσαρι μες στον οποίο εντάσσεται το Κατράκειο θέατρο, οι πλατείες, οι παιδικές χαρές προσφέρουν χώρους περιπάτου κι αναψυχής. Ο δημότης της Νίκαιας έχει τη δυνατότητα να επιλέξει διάφορα σημεία στην πόλη, όπου δύναται να εκτονώσει δημιουργικά τις όποιες πολιτιστικές, αθλητικές, κοινωνικές ανάγκες κι ανησυχίες του.

ΜΝΗΜΕΙΑΣτο Δήμο Νίκαιας συναντάμε τα εξής μνημεία και τιμητικές πλάκες:

1. Το Ηρώο της Πόλης (Οσία Ξένη)

2. Το Μνημείο των Πεσόντων στο Μπλόκο της Κοκκινιάς, το οποίο βρίσκεται στο

Γ΄ Νεκροταφείο.

3. Πλάκες τιμής και μνήμης αφιερωμένες στους πεσόντες του Μπλόκου βρίσκονται

στα εξής σημεία: Πλατεία Ελευθερίου Βενιζέλου, Πλατεία 4ου συγκροτήματος,

Πλατεία Αθηνάς Μαύρου, Πλατεία Ηρώων, Αρμένικα , Κ. Γέμελου και Μαινεμένης.

4. Τιμητική πλάκα επί των οδών Κασταμονής και Ιωνίας.

5. Την προτομή Διαμάντως Κουμπάκη στην ομώνυμη πλατεία.

6. Το άγαλμα του Ελευθερίου Βενιζέλου στην ομώνυμη πλατεία.

7. Μνημείο αφιερωμένο στη Μάχη της Κοκκινιάς στην Πλατεία Δαβάκη.

8. Το άγαλμα του Αφανούς Προσκόπου, το οποίο φιλοτεχνήθηκε από το γλύπτη

Γιάννη Τρέζο, επί των οδών Π. Ράλλη και Χριστοπούλου.

9. Το άγαλμα του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου στην Πλατεία Δαβάκη.

10. Την Προτομή των Αμερικανίδων Κυριών στην οδό 7ης Μάρτη 1944.

11. Το άγαλμα της Μικρασιάτισσας Μάνας, στην Πλατεία Δημοκρατίας.

12. Το άγαλμα του Αρμενίου Δασκάλου Σιμόν Ζαβαριάν, επί της οδού Ν. Μπελογιάννη.

13. Το Άγαλμα του Μάνου Κατράκη, στο Κατράκειο Θέατρο.