Καλλιόπη ΑδαμάκηΚαλλιόπη Αδαμάκη22οο ΓΕΛ Λιβαδειάς ΓΕΛ Λιβαδειάς

Κωνσταντίνου ΚαβάφηΚωνσταντίνου ΚαβάφηΟ Δαρείος Ο Δαρείος

Κωνσταντίνος Κωνσταντίνος ΚαβάφηςΚαβάφης

Ο Δαρείος Ο Δαρείος

Γράφτηκε το 1917 και Γράφτηκε το 1917 και δημοσιεύτηκε το 1920δημοσιεύτηκε το 1920

«Eγώ είμαι, ποιητής ιστορικός· ποτέ «Eγώ είμαι, ποιητής ιστορικός· ποτέ μου δεν θα μπορούσα να γράψω μου δεν θα μπορούσα να γράψω μυθιστόρημα ή θέατρον· αλλά μυθιστόρημα ή θέατρον· αλλά αισθάνομαι μέσα μου 125 φωνές να αισθάνομαι μέσα μου 125 φωνές να με λέγουν ότι θα μπορούσα να με λέγουν ότι θα μπορούσα να γράψω ιστορίαν»γράψω ιστορίαν» έλεγε στα έλεγε στα τελευταία χρόνια της ζωής του ο τελευταία χρόνια της ζωής του ο ΚαβάφηςΚαβάφης

• Τι είδους ιστορία θα μπορούσε να Τι είδους ιστορία θα μπορούσε να γράψει ο Καβάφης; Ποιες γράψει ο Καβάφης; Ποιες απαντήσεις μπορεί να δώσει στο απαντήσεις μπορεί να δώσει στο ερώτημα μας Ο Δαρείος του;ερώτημα μας Ο Δαρείος του;

• Αναμφισβήτητα Ο Δαρείος του Αναμφισβήτητα Ο Δαρείος του Καβάφη είναι ένα ιστορικό ποίημα Καβάφη είναι ένα ιστορικό ποίημα

Μιθριδάτης Στ’ ΕυπάτωρΜιθριδάτης Στ’ Ευπάτωρ

Τέσσερεις πόλεμοι εναντίον των Ρωμαίων Τέσσερεις πόλεμοι εναντίον των Ρωμαίων από 89 π.Χ. ως το 63 π.Χ.από 89 π.Χ. ως το 63 π.Χ.

Συντριβή από τον Πομπήιο και αυτοκτονία Συντριβή από τον Πομπήιο και αυτοκτονία του.του.

Τοποθετείται πιθανότατα στο πλαίσιο του Τοποθετείται πιθανότατα στο πλαίσιο του Γ΄ μιθριδατικού πολέμου (74-67 π.Χ.), κατά Γ΄ μιθριδατικού πολέμου (74-67 π.Χ.), κατά τη λήξη του οποίου ο Μιθριδάτης, αν και τη λήξη του οποίου ο Μιθριδάτης, αν και ηττημένος, είχε κατορθώσει να επανακτήσει ηττημένος, είχε κατορθώσει να επανακτήσει το μεγαλύτερο μέρος του κράτους του. το μεγαλύτερο μέρος του κράτους του.

Αμισός: ελληνική πόλη στα παράλια Αμισός: ελληνική πόλη στα παράλια του Πόντου, πρωτεύουσα του του Πόντου, πρωτεύουσα του βασιλείου του Μιθριδάτη, την βασιλείου του Μιθριδάτη, την κατέλαβαν του Ρωμαίοι το 71 π.Χ.κατέλαβαν του Ρωμαίοι το 71 π.Χ.

Ο τίτλος: Ο ΔαρείοςΟ τίτλος: Ο Δαρείος

Ο Δαρείος Υστάσπου, ο βασιλιάς της Ο Δαρείος Υστάσπου, ο βασιλιάς της Περσίας που διαδέχτηκε τον Κύρο Περσίας που διαδέχτηκε τον Κύρο στο θρόνο των Αχαιμενιδών (521-στο θρόνο των Αχαιμενιδών (521-486 π.Χ.), σχεδίασε την πρώτη 486 π.Χ.), σχεδίασε την πρώτη εκστρατεία των Περσών εναντίον εκστρατεία των Περσών εναντίον της Ελλάδας, της οποίας ηγήθηκε ο της Ελλάδας, της οποίας ηγήθηκε ο Μαρδόνιος που τελικά νικήθηκε στο Μαρδόνιος που τελικά νικήθηκε στο Μαραθώνα (490 π.Χ.)..Μαραθώνα (490 π.Χ.)..

Αναφέρεται σε ιστορικούς λαούς: Αναφέρεται σε ιστορικούς λαούς: Πέρσες, Ρωμαίους, Καππαδόκες και Πέρσες, Ρωμαίους, Καππαδόκες και Σε ελληνική πόλη στα παράλια του Σε ελληνική πόλη στα παράλια του Εύξεινου Πόντου, την Αμισό Εύξεινου Πόντου, την Αμισό (Σαμψούντα). (Σαμψούντα).

Ο ήρωάς του, ο Φερνάζης, γράφει Ο ήρωάς του, ο Φερνάζης, γράφει ένα ιστορικό ποίημαένα ιστορικό ποίημα

Καβάφης – ΠαλαμάςΚαβάφης – Παλαμάς

• 1907: Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου1907: Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου• 1910: Η Φλογέρα του Βασιλιά1910: Η Φλογέρα του Βασιλιά

Πόσο όμως ιστορία μπορεί να είναι το Πόσο όμως ιστορία μπορεί να είναι το συγκεκριμένο ποίημα όταν ο ίδιος λέει συγκεκριμένο ποίημα όταν ο ίδιος λέει και ξαναλέει μέσα στο έργο του πως και ξαναλέει μέσα στο έργο του πως το ποιητικό του πρώτο υλικό είναι το ποιητικό του πρώτο υλικό είναι παρμένο από το δράμα της ζωής του παρμένο από το δράμα της ζωής του και το δράμα του κόσμου γύρω του και και το δράμα του κόσμου γύρω του και πέρα, όπως αντανακλάται μέσα στο πέρα, όπως αντανακλάται μέσα στο αίσθημα και τη σκέψη του…» (Γ. αίσθημα και τη σκέψη του…» (Γ. Σεφέρης, Δοκιμές Α΄, σ.393-395)Σεφέρης, Δοκιμές Α΄, σ.393-395)

Ο Καβάφης και η Ο Καβάφης και η ΙστορίαΙστορία

Από το 1911 και μετά «ο Καβάφης Από το 1911 και μετά «ο Καβάφης εκφράζει τις κύριες θέσεις της εκφράζει τις κύριες θέσεις της βιοθεωρίας του όχι με φιλοσοφικούς βιοθεωρίας του όχι με φιλοσοφικούς αφορισμούς και κάπως αφηρημένα αφορισμούς και κάπως αφηρημένα σύμβολα με άμεσο διδαχτικό στόχο, σύμβολα με άμεσο διδαχτικό στόχο, αλλά πιο πολύ με επεισόδια της αλλά πιο πολύ με επεισόδια της ιστορίας διασκευασμένα σε μικρές ιστορίας διασκευασμένα σε μικρές δραματικές σκηνές, τέτοιες που δραματικές σκηνές, τέτοιες που προκαλούν εμμεσοποιημένες προκαλούν εμμεσοποιημένες εντυπώσεις» Σόνια Ιλίνσκαγια, Κ.Π. εντυπώσεις» Σόνια Ιλίνσκαγια, Κ.Π. Καβάφης, 146.Καβάφης, 146.

Ο ποιητής αντλεί υλικό από την Ο ποιητής αντλεί υλικό από την ιστορίαιστορία

• επιλέγει άγνωστα και παραμελημένα επιλέγει άγνωστα και παραμελημένα ιστορικά στιγμιότυπα, ιστορικά στιγμιότυπα,

• δευτερεύοντα πρόσωπα και δευτερεύοντα πρόσωπα και • τα επεξεργάζεται με ένα αυστηρά τα επεξεργάζεται με ένα αυστηρά

προσωπικό τρόπο.προσωπικό τρόπο.• Χρησιμοποιεί επεισόδια και Χρησιμοποιεί επεισόδια και

πρόσωπα για να υποβάλει πρόσωπα για να υποβάλει προβλήματα της εποχής του. προβλήματα της εποχής του.

Όπως λέει ο Δάλλας (Καβάφης και Όπως λέει ο Δάλλας (Καβάφης και Ιστορία): το παρελθόν και η ιστορία Ιστορία): το παρελθόν και η ιστορία χρησιμοποιούνται ως «έτοιμη χρησιμοποιούνται ως «έτοιμη ποιητική ύλη» για να υποβληθούν τα ποιητική ύλη» για να υποβληθούν τα προσωπικά του βιώματα ή για να προσωπικά του βιώματα ή για να ανιχνευθούν τα συναισθήματα του ανιχνευθούν τα συναισθήματα του παρόντος.παρόντος.

Η πολιτική επικαιρότητα δε βρίσκει Η πολιτική επικαιρότητα δε βρίσκει άμεση ανταπόκριση στο έργο του. άμεση ανταπόκριση στο έργο του.

«Τα ζωηρότερα γεγονότα δε μοι «Τα ζωηρότερα γεγονότα δε μοι εμπνέουν αμέσως. Χρειάζεται πρώτα εμπνέουν αμέσως. Χρειάζεται πρώτα να περάσει καιρός. Κατόπιν τα να περάσει καιρός. Κατόπιν τα ενθυμούμαι και εμπνέομαι». ενθυμούμαι και εμπνέομαι». Λεχωνίτης 21, Σ. Ι., 147Λεχωνίτης 21, Σ. Ι., 147

Ο ΔαρείοςΟ Δαρείος

Εντάσσεται στην ενότητα Ποιήματα Εντάσσεται στην ενότητα Ποιήματα για την ποίηση: αποτελεί ένα ποίημα για την ποίηση: αποτελεί ένα ποίημα μέσα σε ποίημα.μέσα σε ποίημα.

Παράλληλη γραφή δύο ποιημάτων.Παράλληλη γραφή δύο ποιημάτων.

Ένας ποιητής γράφει και εμπνέεται Ένας ποιητής γράφει και εμπνέεται από ένα ποιητή που γράφει ένα από ένα ποιητή που γράφει ένα ποίημα. ποίημα.

Το ψυχολογικό πορτραίτο του Φερνάζη Το ψυχολογικό πορτραίτο του Φερνάζη απολελεί ένα αποκαλυπτικό εύρημα απολελεί ένα αποκαλυπτικό εύρημα για για την τεχνική της γέννεσης του την τεχνική της γέννεσης του ποιήματος.ποιήματος.

Κεντρικό πρόσωπο ο Φερνάζης, Κεντρικό πρόσωπο ο Φερνάζης, δημιούργημα του Καβάφη, γύρω από δημιούργημα του Καβάφη, γύρω από το οποίο αναπτύσσεται η δράση, το οποίο αναπτύσσεται η δράση, είναι ένας επικός ποιητής.είναι ένας επικός ποιητής.

Ζει στην αυλή του Μιθριδάτη και Ζει στην αυλή του Μιθριδάτη και κατά παραγγελία γράφει ένα ποίημα κατά παραγγελία γράφει ένα ποίημα για τον πρόγονο του Μιθριδάτη, το για τον πρόγονο του Μιθριδάτη, το Δαρείο. Δαρείο.

Ο Σαββίδης θεωρεί το όνομα Ο Σαββίδης θεωρεί το όνομα Φερνάζης περσικό.Φερνάζης περσικό.

Είναι δεδομένο ότι ο γιός του Είναι δεδομένο ότι ο γιός του Μιθριδάτη (τον πρόδωσε στον Μιθριδάτη (τον πρόδωσε στον Πομπήιο) ονομαζόταν Φαρνάκης.Πομπήιο) ονομαζόταν Φαρνάκης.

Αλλά υπάρχει και η άποψη Αλλά υπάρχει και η άποψη (Βελουδής) ότι το όνομα συγγενεύει (Βελουδής) ότι το όνομα συγγενεύει ηχητικά με το όνομα του ίδιου του ηχητικά με το όνομα του ίδιου του Καβάφη.Καβάφη.

• Τίτλος μονολεκτικός με το οριστικό Τίτλος μονολεκτικός με το οριστικό άρθρο άρθρο

• Ο ΔαρείοςΟ Δαρείος

Ποιος Δαρείος όμως;Ποιος Δαρείος όμως;

Ο Πέρσης βασιλιάς ή είναι ο τίτλος του Ο Πέρσης βασιλιάς ή είναι ο τίτλος του ποιήματος του Φερνάζη;ποιήματος του Φερνάζη;

υπεροψία της η ποιητική ιδέα πουυπεροψία της η ποιητική ιδέα που

εξουσίας προσαρμόζεταιεξουσίας προσαρμόζεται στην ιστορίαστην ιστορία

Τελικά: Τελικά:

Ο Δαρείος του Καβάφη είναι χωρίς Ο Δαρείος του Καβάφη είναι χωρίς εισαγωγικά, ενώ του Φερνάζη με εισαγωγικά, ενώ του Φερνάζη με εισαγωγικά.εισαγωγικά.

• Το ποίημα είναι ένας δραματικός Το ποίημα είναι ένας δραματικός μονόλογος μονόλογος

• Τριτοπρόσωπη αφήγηση Τριτοπρόσωπη αφήγηση • Αφηγητής παντογνώστηςΑφηγητής παντογνώστης• Στην αφήγηση σε ευθύ λόγο Στην αφήγηση σε ευθύ λόγο

παρεμβάλλονται οι σκέψεις του παρεμβάλλονται οι σκέψεις του ήρωα με εσωτερικό μονόλογο ήρωα με εσωτερικό μονόλογο (α΄ενικό και πληθυντικό).(α΄ενικό και πληθυντικό).

• Σκέψεις και αγωνία ΦερνάζηΣκέψεις και αγωνία Φερνάζη

• Εξωτερική και εσωτερική δράση, Εξωτερική και εσωτερική δράση, αναδεικνύεται η ψυχολογία και η αναδεικνύεται η ψυχολογία και η συμπεριφορά του κεντρικού συμπεριφορά του κεντρικού προσώπου. (στ.1-4, 11-14, 16 μέχρι προσώπου. (στ.1-4, 11-14, 16 μέχρι το ενεός, 21 πριν από τη λέξη το ενεός, 21 πριν από τη λέξη ατυχία, 34-35)ατυχία, 34-35)

• Έτσι ο Φερνάζης αναδεικνύεται σε Έτσι ο Φερνάζης αναδεικνύεται σε μία πολυσύνθετη προσωπικότητα.μία πολυσύνθετη προσωπικότητα.

Η σκηνογραφία του Η σκηνογραφία του ποιήματοςποιήματος

Τέσσερα επίπεδα:Τέσσερα επίπεδα:• Ακροατής και θεατής ο σύγχρονος Ακροατής και θεατής ο σύγχρονος

αναγνώστης, εμείς όλοι που μετέχουμε στο αναγνώστης, εμείς όλοι που μετέχουμε στο ποίημα.ποίημα.

• Σε ένα δεύτερο επίπεδο ο Καβάφης, το 1917.Σε ένα δεύτερο επίπεδο ο Καβάφης, το 1917.• Σε τρίτο επίπεδο ο Φερνάζης με τα πρόσωπα Σε τρίτο επίπεδο ο Φερνάζης με τα πρόσωπα

και γεγονότα της εποχής του.και γεγονότα της εποχής του.• Και στο τέταρτο επίπεδο, στο βάθος της Και στο τέταρτο επίπεδο, στο βάθος της

σκηνής ο Δαρείος ο πρόγονος του Μιθριδάτη.σκηνής ο Δαρείος ο πρόγονος του Μιθριδάτη.

Η θεατρικότητα του Η θεατρικότητα του ποιήματοςποιήματος

• Οι ρητορικές ερωτήσειςΟι ρητορικές ερωτήσεις• Ο εσωτερικός μονόλογοςΟ εσωτερικός μονόλογος• Η θεατρική δράση και πλοκήΗ θεατρική δράση και πλοκή• Η εναλλαγή τριτοπρόσωπης με Η εναλλαγή τριτοπρόσωπης με

πρωτοπρόσωπη αφήγησηπρωτοπρόσωπη αφήγηση

Το ποίημα δομείται με την τεχνική Το ποίημα δομείται με την τεχνική της κλιμάκωσης της έντασης και της κλιμάκωσης της έντασης και των δραματικών αντιθέσεων μεταξύ των δραματικών αντιθέσεων μεταξύ των ενοτήτων του.των ενοτήτων του.

• Ηρεμία + αρχικό δίλλημα → Ηρεμία + αρχικό δίλλημα → ανατροπή (αγγελία πολέμου) → νέα ανατροπή (αγγελία πολέμου) → νέα δυσκολία → αντίδραση → λύσηδυσκολία → αντίδραση → λύση

Ας μπούμε τώρα στο εργαστήριο του Ας μπούμε τώρα στο εργαστήριο του ποιητή και ας φανταστούμε το ποιητή και ας φανταστούμε το Φερνάζη στο γραφείο του, με το Φερνάζη στο γραφείο του, με το πόνημά του, το επικό του έργο για πόνημά του, το επικό του έργο για το Δαρείο τον πρόγονο του το Δαρείο τον πρόγονο του Μιθριδάτη. Μιθριδάτη.

Υπεροψία και μέθη ή μήπως Υπεροψία και μέθη ή μήπως κατανόηση της ματαιότητας των κατανόηση της ματαιότητας των μεγαλείων; μεγαλείων;

• Ανατροπή: άρχισε ο πόλεμος με τους Ανατροπή: άρχισε ο πόλεμος με τους Ρωμαίους. Ρωμαίους.

• Συνέπεια: μέσα σε πόλεμο – Συνέπεια: μέσα σε πόλεμο – φαντάσου, ελληνικά ποιήματα. φαντάσου, ελληνικά ποιήματα.

Που να βρει τώρα ο Μιθριδάτης Που να βρει τώρα ο Μιθριδάτης καιρό και διάθεση να ασχοληθεί με καιρό και διάθεση να ασχοληθεί με το ποίημα του Φερνάζη.το ποίημα του Φερνάζη.

Ματαίωση σχεδίων.Ματαίωση σχεδίων.

Κυνήγι προσωπικής δόξας.Κυνήγι προσωπικής δόξας.

Αντίδραση Φερνάζη → πολιτική Αντίδραση Φερνάζη → πολιτική ρητορεία.ρητορεία.

Αλλαγή ιστορικών συνθηκών.Αλλαγή ιστορικών συνθηκών.

Ο Φερνάζης δεν χάνει την ποιητική Ο Φερνάζης δεν χάνει την ποιητική του ιδέα και καταλήγει με του ιδέα και καταλήγει με ειλικρίνεια στην απάντηση που ειλικρίνεια στην απάντηση που ζητούσε: ζητούσε:

Υπεροψίαν και μέθην θα είχεν ο Υπεροψίαν και μέθην θα είχεν ο Δαρείος.Δαρείος.

Ή ο Μιθριδάτης;Ή ο Μιθριδάτης;

Ή οι Ρωμαίοι;Ή οι Ρωμαίοι;

΄Η κάθε αλαζονική εξουσία; ΄Η κάθε αλαζονική εξουσία;

Κεντρική έννοια του ποιήματος Κεντρική έννοια του ποιήματος γίνεται η σχέση της ποίησης με την γίνεται η σχέση της ποίησης με την ιστορική πραγματικότητα και ο ιστορική πραγματικότητα και ο ρόλος του ποιητή.ρόλος του ποιητή.

Είναι ο Φερνάζης προσωπείο Είναι ο Φερνάζης προσωπείο του Καβάφητου Καβάφη;;

Κοινά σημείαΚοινά σημεία: :

Και οι δύο ποιητές, Και οι δύο ποιητές,

ελληνικότητα, ελληνικότητα,

αδυναμίες, αδυναμίες,

παρακμιακός ο κόσμός τους, παρακμιακός ο κόσμός τους,

κοινός τίτλος ποιημάτων,κοινός τίτλος ποιημάτων,

γράφουν σε δύσκολες ιστορικά γράφουν σε δύσκολες ιστορικά στιγμές.στιγμές.

Ο Γ. Βελουδής υποστηρίζει ότι ο Ο Γ. Βελουδής υποστηρίζει ότι ο Καβάφης ταυτίζεται ψυχολογικά με Καβάφης ταυτίζεται ψυχολογικά με το ποιητικό του είδωλο, τον το ποιητικό του είδωλο, τον Φερνάζη. Φερνάζη.

Φωνητική συγγένεια του ονόματος Φωνητική συγγένεια του ονόματος του Καβάφη με το όνομα του του Καβάφη με το όνομα του Φαρνάκη του γιου του Φερνάζη: Φαρνάκη του γιου του Φερνάζη:

φΑρν΄ΑκΗς - κΑβΆφΗςφΑρν΄ΑκΗς - κΑβΆφΗς

Διαφορές Διαφορές

Φερνάζης Φερνάζης Καβάφης Καβάφης

Επική ποίησηΕπική ποίηση

Ρητορεία Ρητορεία

Ποιητικό ήθος: Ποιητικό ήθος: καιροσκοπισμός καιροσκοπισμός

Ρεαλιστική Ρεαλιστική

Λιτότητα Λιτότητα

Ανιδιοτελής Ανιδιοτελής υπηρέτης της τέχνης υπηρέτης της τέχνης τουτου

Η καβαφική ειρωνείαΗ καβαφική ειρωνεία

Ο παντογνώστης αφηγητής Ο παντογνώστης αφηγητής αποτελεί μία ειρωνική φωνή αποτελεί μία ειρωνική φωνή που σχολιάζει, επικρίνει το που σχολιάζει, επικρίνει το Φερνάζει και αποκαλύπτει την Φερνάζει και αποκαλύπτει την κενότητά του, αποκαλύπτει το κενότητά του, αποκαλύπτει το ήθος τουήθος του..

• Αρχίζει ήδη από τον πρώτο στίχο: Αρχίζει ήδη από τον πρώτο στίχο:

Το «σπουδαίον») μέρος του Το «σπουδαίον») μέρος του ποιήματος του Φερνάζη είναι … ο ποιήματος του Φερνάζη είναι … ο τρόπος με τον οποίο «παρέλαβε» ο τρόπος με τον οποίο «παρέλαβε» ο Δαρείος τη βασιλεία των Περσών Δαρείος τη βασιλεία των Περσών (στ.1-4). (στ.1-4).

(Σκοτεινές και ύποπτες οι συνθήκες)(Σκοτεινές και ύποπτες οι συνθήκες)

• Το δίλημμα του Φερνάζη:Το δίλημμα του Φερνάζη:

«εδώ / χρειάζεται φιλοσοφία«εδώ / χρειάζεται φιλοσοφία·· πρέπει πρέπει ν' αναλύσει / τα αισθήματα που θα ν' αναλύσει / τα αισθήματα που θα είχεν ο Δαρείος». είχεν ο Δαρείος».

• Το δίλημμα: «υπεροψίαν και μέθην» Το δίλημμα: «υπεροψίαν και μέθην» στο Δαρείο ή μάλλον «σαν στο Δαρείο ή μάλλον «σαν κατανόησι της ματαιότητος των κατανόησι της ματαιότητος των μεγαλείων» (στ.9-10). μεγαλείων» (στ.9-10).

Βαθέως σκέπτεται το πράγμα ο Βαθέως σκέπτεται το πράγμα ο ποιητήςποιητής

Φαίνεται τελικά πως για ένα Φαίνεται τελικά πως για ένα ποιητή δεν έχει τόση σημασία η ποιητή δεν έχει τόση σημασία η ιστορική αλήθεια, όσο η ποιητική ιστορική αλήθεια, όσο η ποιητική τέχνητέχνη

• Η «βαρυσήμαντη είδησις» → «ενεός» Η «βαρυσήμαντη είδησις» → «ενεός» ο ποιητής.ο ποιητής.

• Οι τίτλοι του βασιλιά.Οι τίτλοι του βασιλιά.• «Τι συμφορά» «Τι συμφορά» • «Μέσα σε πόλεμο – φαντάσου, «Μέσα σε πόλεμο – φαντάσου,

ελληνικά ποιήματα»ελληνικά ποιήματα»• Πώς να ασχοληθεί κάποιος με την Πώς να ασχοληθεί κάποιος με την

τέχνη όταν η χώρα του κινδυνεύει;τέχνη όταν η χώρα του κινδυνεύει;

• Η λέξη «Ατυχία!» και όλος ο Η λέξη «Ατυχία!» και όλος ο «σκηνικός» μονόλογος δείχνουν το «σκηνικός» μονόλογος δείχνουν το «δράμα» του Φερνάζη, που «δράμα» του Φερνάζη, που ενδιαφέρεται περισσότερο για την ενδιαφέρεται περισσότερο για την εύνοια του Μιθριδάτη και τη βελτίωση εύνοια του Μιθριδάτη και τη βελτίωση της θέσης του, παρά για τον πόλεμο ή της θέσης του, παρά για τον πόλεμο ή για το περιεχόμενο της ποίησής του : για το περιεχόμενο της ποίησής του : «Τι αναβολή, τι αναβολή στα σχέδιά «Τι αναβολή, τι αναβολή στα σχέδιά του». Σ. Ιλίνσκαγια, 249-250.του». Σ. Ιλίνσκαγια, 249-250.

Στ. 36-37, «υπεροψίαν και μέθην»: Τον ίδιο Στ. 36-37, «υπεροψίαν και μέθην»: Τον ίδιο στόχο υπηρετεί και η τριπλή επανάληψη τουστόχο υπηρετεί και η τριπλή επανάληψη του

διλήμματος του Φερνάζη διλήμματος του Φερνάζη

«υπεροψίαν και μέθην» + λόγιο ύφος → την «υπεροψίαν και μέθην» + λόγιο ύφος → την καβαφική ειρωνεία στη μεταβαλλόμενη καβαφική ειρωνεία στη μεταβαλλόμενη στάση του ποιητή ανάλογα με τις ιστορικές στάση του ποιητή ανάλογα με τις ιστορικές συνθήκες. συνθήκες.

Η επανάληψη αισθητοποιεί το «πάει κι Η επανάληψη αισθητοποιεί το «πάει κι έρχεται» της ποιητικής ιδέας.έρχεται» της ποιητικής ιδέας.

• («Δεν είναι πολιτεία εκτάκτως οχυρή. / («Δεν είναι πολιτεία εκτάκτως οχυρή. / Είναι φρικτότατοι εχθροί οι Ρωμαίοι»). Είναι φρικτότατοι εχθροί οι Ρωμαίοι»).

• Η δραματική ένταση και η απόγνωση Η δραματική ένταση και η απόγνωση του Φερνάζη κορυφώνονται στο στ. 33, του Φερνάζη κορυφώνονται στο στ. 33, όπου ο ήρωας, παρά την προσήλωσή όπου ο ήρωας, παρά την προσήλωσή του στον ελληνικό πολιτισμό, του στον ελληνικό πολιτισμό, καταφεύγει με επίκληση στους θεούς καταφεύγει με επίκληση στους θεούς που προστατεύουν την Ασία.που προστατεύουν την Ασία.

Στο ποίημα υπάρχει πλούσια στίξη Στο ποίημα υπάρχει πλούσια στίξη που προσδίδει θεατρικότητα και την που προσδίδει θεατρικότητα και την ενισχύει μαζί με την προσωπικότητα ενισχύει μαζί με την προσωπικότητα του Φερνάζη.του Φερνάζη.

Η γλώσσα: δημοτική με στοιχεία της Η γλώσσα: δημοτική με στοιχεία της καθαρεύουσας → ηθελημένος καθαρεύουσας → ηθελημένος πεζολογικός τόνος και ρεαλισμό. πεζολογικός τόνος και ρεαλισμό.

Μέτρο: ο χαλαρός ίαμβος και ο Μέτρο: ο χαλαρός ίαμβος και ο ελεύθερος στίχος. ελεύθερος στίχος.

Ύφος: ζωηρό, επιτηδευμένο και Ύφος: ζωηρό, επιτηδευμένο και ειρωνικό.ειρωνικό.

Γνωρίσματα της καβαφικής τέχνηςΓνωρίσματα της καβαφικής τέχνης• Πεζολογία (π.χ. στ.1-8) Πεζολογία (π.χ. στ.1-8) • Λεκτική λιτότητα (π.χ. στ.12, 14, 21)Λεκτική λιτότητα (π.χ. στ.12, 14, 21)• Ρεαλισμός (π.χ. στις αντιδράσεις Ρεαλισμός (π.χ. στις αντιδράσεις

του Φερνάζη) του Φερνάζη) • Συμβολική χρήση ιστορικών Συμβολική χρήση ιστορικών

προσώπων (του Δαρείου, Μιθριδάτη) προσώπων (του Δαρείου, Μιθριδάτη) • Ακριβολογία (π.χ. στ.16, 21, 29) Ακριβολογία (π.χ. στ.16, 21, 29) • «Αντιλυρική" γλώσσα (π.χ. στ.11, «Αντιλυρική" γλώσσα (π.χ. στ.11,

29)29)

• Επαναλήψεις λέξεων ή φράσεων Επαναλήψεις λέξεων ή φράσεων (π.χ. οι στ.5-6, 9, 19, 25 (π.χ. οι στ.5-6, 9, 19, 25 επαναλαμβάνονται αντίστοιχα: 17-επαναλαμβάνονται αντίστοιχα: 17-18, 27, 20, 26).18, 27, 20, 26).

• Χρήση παρενθέσεων (στ. 4-7)Χρήση παρενθέσεων (στ. 4-7)

Δ. Μαρωνίτης: «Ότι ο Φερνάζης δεν Δ. Μαρωνίτης: «Ότι ο Φερνάζης δεν είναι απλώς κόλακας το κείχνει και είναι απλώς κόλακας το κείχνει και η δυσκολία που τον σταματά: η δυσκολία που τον σταματά: αναρωτιέται για τα αισθήματα του αναρωτιέται για τα αισθήματα του Δαρείου, την ώρα που ο Πέρσης Δαρείου, την ώρα που ο Πέρσης μονάρχης παίρνει την εηουσία στα μονάρχης παίρνει την εηουσία στα χέρια του…»χέρια του…»

«Υπεροψία και μέθη. Ο ποητής και η «Υπεροψία και μέθη. Ο ποητής και η ιστορία» Κέδρος, 1970ιστορία» Κέδρος, 1970