Στρατηγική Διοίκηση των Επιχειρήσεων και Αλλαγών

Εργασία με Θέμα:

«Παρουσίαση του Ο.Τ.Ε με έμφαση στις αλλαγές την τελευταία δεκαετία»

Επιβλέπων Εργασίας:Καθ. Δημήτριος Παπούλιας

Ομάδα Εργασίας:

Σταυρόπουλος Άγγελος Μ.Ο.Π 002Κάργας Αντώνης Μ.Ο.Π 003Λελίδης Ανέστης Μ.Ο.Π 014

Γιαννικόπουλος Κων/νος Μ.Ο.Π 026Κίκιρας. Παναγιώτης Μ.Ο.Π 040

Αθήνα, 10 Ιανουαρίου 2005

Περιεχόμενα

1 Εισαγωγή_______________________________________________________________4

2 Η Εξέλιξη των Ελληνικών Τηλεπικοινωνιών___________________________________7

3 Οικονομικά Στοιχεία_____________________________________________________15

3.1 Κοινωνικό Πρόσωπο του ΟΤΕ_________________________________________18

3.2 Προμήθειες ΟΤΕ την περίοδο 1992-1999________________________________193.2.1 Σταθερή τηλεφωνία 1998-1999-2000__________________________________20

4 Στάδια Μετοχοποίησης - Ιδιωτικοποίηση του Ο.Τ.Ε.___________________________20

5 Μετάδοση Δεδομένων και Μισθωμένες Γραμμές______________________________22

6 Εξελίξεις στον κλάδο του Τηλεπικοινωνιακού Υλικού___________________________23

7 Τιμολογιακή Πολιτική____________________________________________________26

8 Διεθνείς Επενδύσεις Ο.Τ.Ε.________________________________________________27

8.1 Γεωργία____________________________________________________________27

8.2 Αρμενία____________________________________________________________27

8.3 Βουλγαρία__________________________________________________________28

8.4 Ουκρανία___________________________________________________________28

8.5 Ρουμανία___________________________________________________________28

8.6 Αλβανία____________________________________________________________29

9 Ο Ο.Τ.Ε στην απελευθερωμένη αγορά Τηλεπικοινωνιών________________________29

9.1 Οικονομικά στοιχεία του ΟΟΣΑ για τον Ο.Τ.Ε μετά την απελευθέρωση______29

9.2 Επιδράσεις της απελευθέρωσης στον τομέα της απασχόλησης_______________30

9.3 OTE Α.Ε - Αποτελέσματα Ομίλου Ο.Τ.Ε στη διετία 2003-2004______________32

9.4 Βασικά οικονομικά μεγέθη για τον Ο.Τ.Ε Α.Ε.____________________________339.4.1 Τηλεφωνία Εσωτερικού____________________________________________349.4.2 Διεθνής Τηλεφωνία________________________________________________349.4.3 Λοιπά Τηλεπικοινωνιακά Έσοδα_____________________________________349.4.4 Κόστος Υπηρεσιών________________________________________________349.4.5 Αποτελέσματα____________________________________________________359.4.6 Θυγατρικές Εταιρίες & Επενδύσεις Εξωτερικού (σε US GAAP)____________35

COSMOTE_________________________________________________________35ΟΤΕnet____________________________________________________________36AMC (Αλβανία)_____________________________________________________36GLOBUL (Βουλγαρία)_______________________________________________36COSMOFON (ΠΓΔΜ)________________________________________________37ROM TELECOM (Ρουμανία)__________________________________________37ARMENTEL (Αρμενία)_______________________________________________37TELECOM SERBIA (Σερβία)__________________________________________37

10 Επίλογος______________________________________________________________38

11 Βιβλιογραφία__________________________________________________________39

2

12 Αναφορές - Άρθρα______________________________________________________40

13 Αναφορές - Δικτυακοί Τόποι______________________________________________41

Πίνακες

Πίνακας 1 Ποσοστό αύξησης κύριων τηλεφωνικών γραμμών στην Ελλάδα (%)___________9Πίνακας 2: Έσοδα ανά εργαζόμενο (1,000 €)____________________________________14Πίνακας 3: Ρυθμός αύξησης των εσόδων ανά εργαζόμενο(%)________________________14Πίνακας 4: Κύκλος εργασιών και κερδών ΟΤΕ την περίοδο 1995-2000 (σε δις δρχ.)______15Πίνακας 5: Ποσοστό μεταβολής Κερδών προ φόρων του ΟΤΕ_______________________16Πίνακας 6: Ποσοστό μεταβολής Κερδών προ φόρων του ΟΤΕ_______________________16Πίνακας 7: Ποσοστό μεταβολής των κερδών προς διάθεση__________________________16Πίνακας 8: Μεταβολή του συνολικού ποσού μερίσματος____________________________17Πίνακας 9: ΑΕΠ της Ελλάδας την περίοδο 1995-2000 (τρις δρχ.) σε τρέχουσες τιμές______17Πίνακας 10: Ποσοστό μεταβολής ΑΕΠ σε σχέση με το προηγούμενο έτος_______________17Πίνακας 11: Κύκλος εργασιών/ΑΕΠ (%)________________________________________18Πίνακας 12: Αριθμός προμηθειών σε τηλεπικοινωνιακό υλικό (σε δις δρχ)______________19Πίνακας 13: Μεταβολή προμηθειών σε τηλεπικοινωνιακό υλικό______________________19Πίνακας 14: Έσοδα από σταθερή τηλεφωνία (σε δις δρχ.)__________________________20

Διαγράμματα

Διάγραμμα 1 ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΣΤΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ_____________________________7Διάγραμμα 2 ΑΝΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΗ ΖΗΤΗΣΗ______________________________________7Διάγραμμα 3 ΚΑΛΥΨΗ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ______________________________10Διάγραμμα 4 ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΡΤΟΤΗΛΕΦΩΝΩΝ__________________________________13Διάγραμμα 5 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ___25Διάγραμμα 6 ΧΡΕΩΣΗ ΣΥΝΔΕΣΗΣ__________________________________________26

Γραφήματα

Γράφημα 1 ΜΕΙΩΣΗ ΕΚΚΡΕΜΩΝ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΛΟΓΟ ΨΗΦΙΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ__________8Γράφημα 2 ΠΟΣΟΣΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΟ ΛΑΘΩΝ________________8Γράφημα 3 ΠΟΣΟΣΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ_________9Γράφημα 4 ΕΣΟΔΑ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΕΣΟΔΑ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ__________10Γράφημα 5 ΕΣΟΔΑ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ____________________________________________11Γράφημα 6 ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ__________________________________________12Γράφημα 7 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΣΥΝΔΙΑΛΕΞΕΩΝ_____________________________12Γράφημα 8 ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ISDN____________________________________________13Γράφημα 9 ΜΟΝΙΜΟ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ_______________________14Γράφημα 10 ΚΕΡΔΗ ΑΠΟ ΜΙΣΘΩΜΕΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ & ΑΠΟ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ____________________________________________________________22Γράφημα 11 ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΧΡΗΣΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ_________________23Γράφημα 12 ΠΩΛΗΣΕΙΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ_________24Γράφημα 13 ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ & ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ___________24Γράφημα 14 ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ & ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ_____25Γράφημα 15 ΤΙΜΟΛΟΓΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ_____________________________________27

3

1 Εισαγωγή

Η μελέτη της αγοράς τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα προ της απελευθέρωσης συμπίπτει με την μελέτη της λειτουργίας του μοναδικού παρόχου τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, του γνωστού μας Ο.Τ.Ε. Θα επικεντρωθούμε λοιπόν στην παρουσίαση του οργανισμού αυτού, ειδικά κατά την δεκαετία του 1990, αφού μόνο έτσι θα αποκτήσουμε σαφή εικόνα της ελληνικής αγοράς τηλεπικοινωνιών πριν την 01/01/2001.

Η ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα, άρχισε το 1859 με την εγκαινίαση του πρώτου τηλέγραφου μεταξύ Αθηνών και Πειραιώς. Το έτος αυτό ιδρύονται τα πρώτα τηλεγραφεία Αθηνών, Πειραιά, Σύρου, Αιγίου και Πατρών. Η υπηρεσία της τηλεφωνίας προσφέρθηκε αργότερα το 1885.

Μέχρι το 1941 πραγματοποιήθηκαν αρκετά βήματα προς την κατεύθυνση του οργανωτικού τομέα και αυτού της εγκατάστασης τηλεπικοινωνιακού υλικού και σύνδεσης με άλλες γειτονικές χώρες. Το δίκτυο που υπήρχε υπέστη σοβαρές ζημίες κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η γέννηση του Ο.Τ.Ε. χρονολογείται το 1949 και προήλθε από την συγχώνευση της Κρατικής Τηλεγραφικής Εταιρείας, της A.E.T.E, της Τηλεφωνικής Εταιρείας Ρόδου και της Διεθνούς Τηλεγραφικής Εταιρείας Cable and Wireless. Με το Νομοθετικό Διάταγμα 1049/49 ο Ο.Τ.Ε. αποκτούσε το προνόμιο της μονοπωλιακής παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών στην Ελλάδα και όλες οι μετοχές του ανήκαν στο κράτος, μέχρι το 1996 όπου έγιναν τα πρώτα βήματα ιδιωτικοποίησης του. Απολάμβανε έτσι διοικητικής και οικονομικής αυτονομίας, ενώ υπόκειντο σε Κρατική Εποπτεία και υφίσταντο Κυβερνητικές παρεμβάσεις, που ασκούνταν από τα Υπουργεία Μεταφορών & Επικοινωνιών και Εθνικής Οικονομίας.

Τη δεκαετία 1960-1970 άρχισε η αυτοματοποίηση του δικτύου, ενώ ο ΟΤΕ δημιούργησε ένα μεγάλο δίκτυο αναμεταδοτών σε όλη τη χώρα για να διευκολύνει την είσοδο της τηλεόρασης. Το 1969 εγκαταστάθηκε το πρώτο διεθνές ραβδεπαφικό τηλεφωνικό κέντρο προς διευκόλυνση της διεθνούς τηλεφωνικής κίνησης.

Τη δεκαετία 1970-1980 λειτούργησε το Κέντρο Δορυφορικών Επικοινωνιών των Θερμοπυλών και το δίκτυο VHF. O O.T.E. εκτέλεσε μια σειρά από μεγάλα κατασκευαστικά έργα για τη δημιουργία διεθνών δικτύων, σε συνεργασία με τις τηλεφωνικές υπηρεσίες άλλων μεσογειακών χωρών (υποβρύχια καλώδια και ραδιοηλεκτρικές συνδέσεις).

Το χρονικό διάστημα από το 1980 και μετά χαρακτηρίζεται από την παροχή καινούργιων υπηρεσιών του Ο.Τ.Ε., καθώς και από σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον του. Πρόκειται για την απαρχή μιας νέας περιόδου που χαρακτηρίστηκε από την έναρξη και την εξάπλωση της ψηφιακοποίησης των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα. Η Ελλάδα συνδέθηκε με το Ευρωπαϊκό τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο EUTELSAT και τον IMNARSAT. Άρχισε η λειτουργία του “HELLASPAC” (Δημόσιο Δίκτυο Μετάδοσης και Μεταγωγής Πακέτων Δεδομένων), του “HELLASCOM” (Ψηφιακό Δίκτυο Δεδομένων Υψηλών Ταχυτήτων) και του HELLASTEL (Δημόσιο Δίκτυο Τηλε-εικονογραφίας), καθώς και η παροχή των υπηρεσιών Τηλεειδοποίησης, Τηλεδιάσκεψης, Κινητής Τηλεφωνίας και TELEFAX.

4

Το ζήτημα της απελευθέρωσης της αγοράς τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα τέθηκε πρώτη φορά το 1987, όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε την Πράσινη Βίβλο για τις τηλεπικοινωνίες. Σκοπός των συντακτών του κειμένου αυτού ήταν να αναδείξουν τις απαραίτητες συνθήκες, ώστε η αγορά τηλεπικοινωνιών να προσφέρει στους Ευρωπαίους χρήστες μεγαλύτερη ποικιλία τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, υψηλότερης ποιότητας και χαμηλότερου κόστους, επιτρέποντας στην Ευρώπη να αποκτήσει στρατηγικό πλεονέκτημα από την ισχυρή τηλεπικοινωνιακή βιομηχανία της, εντός και εκτός των συνόρων της. Η Ελλάδα ως χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης έπρεπε να ανταποκριθεί στις εξελίξεις αυτές ώστε να μπορεί να ακολουθήσει τις παγκόσμιες αλλαγές στην αγορά τηλεπικοινωνιών.

Κατά την δεκαετία του ’90 οι κύριοι στόχοι της τηλεπικοινωνιακής πολιτικής στην Ελλάδα ήταν: Α) Η απελευθέρωση της αγοράς τηλεπικοινωνιών.Β) Η εγκατάλειψη του μονοπωλίου και η εισαγωγή ανταγωνισμού στην αγορά.Γ) Η ιδιωτικοποίηση του Ο.Τ.Ε.Δ) Η δημιουργία του κατάλληλου νομικού πλαισίου που να εναρμονίζεται με τους νόμους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι πιο σημαντικοί από αυτούς ήταν:

Η οδηγία 90/388/ΕΟΚ σχετικά με τον ανταγωνισμό στις αγορές τηλεπικοινωνιών. Η οδηγία 90/387/ΕΟΚ για την δημιουργία της εσωτερικής αγοράς στον τομέα των

τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών μέσω της εφαρμογής της παροχής ανοιχτού δικτύου (ONP), η οποία συνοδεύτηκε από την οδηγία 91/263/ΕΟΚ για τον Τηλεπικοινωνιακό Τερματικό Εξοπλισμό και την αμοιβαία αναγνώριση της ποιότητας του από τις χώρες μέλη. Αργότερα, προστέθηκε η οδηγία 93/97/ΕΟΚ για τον εξοπλισμό των επίγειων δορυφορικών σταθμών, ενώ οι οδηγίες 88/301/ΕΟΚ και 90/388/ΕΟΚ τροποποιήθηκαν με την οδηγία 94/46/ΕΟΚ που αναφερόταν στις δορυφορικές επικοινωνίες.

Τα πρώτα βήματα προς την απελευθέρωση έγιναν το 1990, όταν με τον νόμο 1892/90 επιτράπηκε σε ιδιωτικές εταιρίες να παρέχουν υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας. Αργότερα, με τον νόμο 2075/92 απελευθερωνόταν η αγορά τηλεπικοινωνιών (εκτός της φωνητικής τηλεφωνίας), ενώ με τον νόμο 2257/94 ο O.T.E. και οι θυγατρικές του έπαυαν να είναι κρατικές εταιρίες.

Το 1992 ψηφίστηκε ο νόμος για την ¨Οργάνωση και Λειτουργία του Τηλεπικοινωνιακού Τομέα¨. Ο νόμος 2075/92 προέβλεπε τους βασικούς κανόνες για τη λειτουργία της αγοράς τηλεπικοινωνιών, καθόριζε τις υποχρεώσεις της πολιτείας και των τηλεπικοινωνιακών παρόχων και έθετε τους στόχους στη συγκεκριμένη αγορά. Οι στόχοι αυτοί ήταν:Α) Η προσφορά προηγμένων τεχνολογικά τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών σε μεγάλη ποικιλία και χαμηλό κόστος.Β) Η παροχή συνεχών και γρήγορων υπηρεσιών τηλεφωνίας στους χρήστες.

Οι υποχρεώσεις της πολιτείας ήταν:Α) Η προστασία των δικαιωμάτων των χρηστών.Β) Η εφαρμογή των κανόνων της αγοράς και η ανάπτυξη του ανταγωνισμού.Γ) Η ορθολογική και όχι εξαντλητική χρήση του φάσματος ραδιοσυχνοτήτων.Δ) Η συνεχής αναβάθμιση των τηλεπικοινωνιακών υποδομών και η παροχή νέων υπηρεσιών

5

Παράλληλα, οι υποχρεώσεις των παρόχων ήταν:Α) Να παρέχουν τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες βάσει της άδειας που τους έχει δοθεί και τους εντός του προκαθορισμένου από αυτήν γεωγραφικού ορίου.Β) Να ικανοποιούν τις απαιτήσεις των χρηστών για τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες εντός ενός λογικού χρονικού διαστήματος.Γ) Να παρέχουν υπηρεσίες με βάσει την αρχή της ίσης και δίκαιας αντιμετώπισης.Δ) Να δρουν εντός των ορίων και των κανόνων δίκαιου, ώστε να προασπίζεται ο ανταγωνισμός.

Τέλος, ο νόμος 2075/92 καθόριζε το ρόλο του Υπουργού Μεταφορών και Τηλεπικοινωνιών που δεν είναι άλλος από την ανάπτυξη των ελληνικών τηλεπικοινωνιών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, σε ένα ανταγωνιστικό και συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Συγκεκριμένα αναλαμβάνει:Α) Την επίτευξη των στόχων της ελληνικής τηλεπικοινωνιακής πολιτικής.Β) Την αναπροσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας για τις τηλεπικοινωνίεςΓ) Την εκπροσώπηση της Ελλάδας σε διεθνείς τηλεπικοινωνιακούς οργανισμούςΔ) Τον διαχωρισμό των ζωνών του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος μεταξύ των διαφόρων τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών.

Το 1994, ο νόμος 2246/94 εισήγαγε την περαιτέρω απελευθέρωση της αγοράς τηλεπικοινωνιών και την εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με τους νόμους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα κυριότερα σημεία ήταν:

Η παροχή τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών από ιδιωτικές εταιρίες επιτρέπεται, μέσω κάποιων διαδικασιών και κανόνων δια των οποίων δίδονται οι άδειες. Ο O.T.E. δεν εξαιρείται της διάταξης.

Η ίδρυση της Εθνικής Επιτροπής Ταχυδρομείων και Τηλεπικοινωνιών (ΕΕΤΤ), που είναι ο ρυθμιστής για την αγορά τηλεπικοινωνιών.

Οι πολιτικές τιμολόγησης των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών αφήνονταν στην ευχέρεια των εταιριών αλλά η ΕΕΤΤ διατηρούσε το δικαίωμα να παρέμβει για να προστατέψει τον ανταγωνισμό και τους χρήστες.

Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι παρά τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αναφέρονταν σε πλήρη απελευθέρωση των αγορών τηλεπικοινωνιών μέχρι την 1/1/1998, στην Ελλάδα (και σε άλλες χώρες-μέλη) δόθηκε χρονική παράταση (για την ψηφιακοποίηση του δικτύου) μέχρι την 1/1/2001. Συμπερασματικά, η απελευθέρωση της αγοράς τηλεπικοινωνιών δεν ήταν αποτέλεσμα κυβερνητικών ενεργειών, αλλά των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των πιέσεων των ελληνικών παραγωγικών δυνάμεων, που ασφυκτιούσαν υπό το μονοπώλιο του Ο.Τ.Ε.

6

2 Η Εξέλιξη των Ελληνικών Τηλεπικοινωνιών

Παρακάτω θα προχωρήσουνε στην εξέταση ποικίλων τηλεπικοινωνιακών και μη μεγεθών ώστε να εξάγουμε συμπεράσματα για την τηλεπικοινωνιακή αγορά. Δύο από αυτά τα μεγέθη που θεωρούνται και αντιπροσωπευτικά για τη χώρα μας είναι: α) ο αριθμός των κύριων τηλεφωνικών γραμμών σε λειτουργία και β) οι εκκρεμείς αιτήσεις για κύρια τηλεφωνική γραμμή.Τα δύο αυτά μεγέθη θα μας δώσουν εικόνα για την προσφορά στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών και για την ανικανοποίητη ζήτηση και θεωρούνται ενδεικτικά τόσο για τις παρεχόμενες και υφιστάμενες δυνατότητες του τηλεπικοινωνιακού φορέα που στην προκειμένη περίπτωση είναι ο Ο.Τ.Ε., όσο και της συμπεριφοράς του καταναλωτή–χρήστη τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, λόγω καταναλωτικών προτύπων σε σχέση με το χρόνο.

4497 4744 4976 5163 5329 5431 5536 5611 5659 5608

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Κύριες τηλεφωνικές συνδέσεις(σε χιλιάδες)

Διάγραμμα 1 ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΣΤΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ

Τα ανωτέρω μεγέθη μας δείχνουν την αυξητική τάση προσφοράς τηλεφωνικών συνδέσεων. Ο φθίνων ρυθμός τους μας προτρέπει να εξετάσουμε αν αυτό είναι αποτέλεσμα αδυναμίας του οργανισμού να παρέχει επιπλέον τηλεφωνικές γραμμές ή αν απλά στα μεγέθη αυτά ικανοποιείται πλήρως η ζήτηση. Εξετάζοντας την ανικανοποίητη ζήτηση εκφρασμένη σε εκκρεμείς αιτήσεις παρατηρούμε ότι αυτές μειώνονται δραστικά, σε βαθμό να εξαλείφονται σχεδόν πλήρως, με την πάροδο των ετών. Αυτό σημαίνει ότι μόλις στα τέλη της δεκαετίας ο Ο.Τ.Ε. εκπλήρωσε έναν από τους βασικούς του στόχους, να παρέχει δηλαδή τηλέφωνο σε κάθε ενδιαφερόμενο.

659

407

218

13579 48 31 22 14 8

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Εκκρεμείς αιτήσεις (σε χιλιάδες)

Διάγραμμα 2 ΑΝΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΗ ΖΗΤΗΣΗ

7

Τι όμως ήταν αυτό που περιόριζε τον Ο.Τ.Ε. στις αρχές της δεκαετίας και τον εμπόδιζε από το να καλύψει πλήρως την ζήτηση; Ο λόγος δεν είναι άλλος από την καθυστέρηση του προγράμματος της ψηφιακοποίησης που ίσως να είναι και ο λόγος ύπαρξης χαμηλής ποιότητας των τηλεπικοινωνιών και καθυστέρησης της ανάπτυξης νέων προηγμένων τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Το παρακάτω γράφημα είναι ενδεικτικό.

11,5 21,8 31,4 37,1

659

407

22 14 842,8 47,1

95,693,490,674,5

31

4879135

218

0

100

200

300

400

500

600

700

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Ποσοστό ψηφιακ/σης Εκκρεμείς αιτήσεις (σε χιλιάδες)

Γράφημα 1 ΜΕΙΩΣΗ ΕΚΚΡΕΜΩΝ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΛΟΓΟ ΨΗΦΙΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ

Παρατηρούμε την αντιστρόφως αναλογική σχέση μεταξύ των δύο αυτών μεγεθών. Η αδυναμία λοιπόν του κύριου τηλεφωνικού παρόχου να καλύψει τις χιλιάδες εκκρεμείς αιτήσεις στην αρχή της δεκαετίας ήταν αποτέλεσμα του πολύ μικρού ποσοστού ψηφιακοποίησης των ελληνικών τηλεπικοινωνιακών δικτύων. Με την αύξηση του ποσοστού ψηφιακοποίησης το πρόβλημα των εκκρεμών αιτήσεων ελαχιστοποιείται ενώ παράλληλα παρατηρείται και μια αισθητή βελτίωση της παρεχόμενης ποιότητας τηλεφωνικών υπηρεσιών, όπως αυτή εκφράζεται από το ποσοστό των λαθών στις τηλεφωνικές συνδέσεις. Μπορούμε να πούμε λοιπόν ότι η καθυστέρηση της ψηφιακοποίησης του δικτύου περιόριζε την λειτουργικότητα και υποβάθμιζε την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, αφού από την αρχή της ψηφιακοποίησης τα αποτελέσματα και η αποδοτικότητα της επένδυσης αυτής είναι ορατά.

11,521,8

31,437,1

42,847,1

95,693,490,6

74,5

1017273135,7

53,7 51,3 50,9 43,4

0

20

40

60

80

100

120

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Ποσοστό ψηφιακ/σης Ποσοστό Λαθών

Γράφημα 2 ΠΟΣΟΣΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΟ ΛΑΘΩΝ

8

Κατανοούμε λοιπόν πλήρως την σημαντικότητα της ψηφιακοποίησης ως επένδυση από πλευράς του Ο.Τ.Ε. για την επέκταση και βελτίωση του τηλεφωνικού του δικτύου. Για να ελένξουμε τη σημαντικότητα της επένδυσης αυτής θα μελετήσουμε από την μία πλευρά την εξέλιξη της επένδυσης της ψηφιακοποίησης στα πλαίσια του συνόλου των επενδύσεων του Ο.Τ.Ε. και τα αποτελέσματα της από την κάλυψη της σταθερής τηλεφωνίας ως ποσοστό του πληθυσμού.

234,777

463,42443,316

207,306226,101

177,994156,187153,752

182,807135,421

95,693,490,674,547,142,837,131,421,811,5

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Επενδύσεις Ποσοστό ψηφιακ/σης

Γράφημα 3 ΠΟΣΟΣΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Παρατηρούμε ότι στις αρχές τις δεκαετίας οι επενδύσεις είναι κατά κύριο λόγο αποτέλεσμα της προσπάθειας του Ο.Τ.Ε. να ψηφιακοποιήσει το δίκτυο του. Οι ραγδαία αύξηση των επενδύσεων στο τέλος της δεκαετίας πρέπει να εξηγηθεί ως αποτέλεσμα των διεθνών επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν μιας και το μεγαλύτερο κομμάτι του δικτύου ήταν πλέον ψηφιακό.

Το ποσοστό αύξησης των κυρίων τηλεφωνικών γραμμών, ως αποτέλεσμα των επενδύσεων όλα αυτά τα χρόνια όπως φαίνεται και από το παραπάνω πίνακα έχει ως εξής:

Πίνακας 1 Ποσοστό αύξησης κύριων τηλεφωνικών γραμμών στην Ελλάδα (%)

1996 1997 1998 1999

Ρυθμός μεταβολής 3% 1% 1% 1%

Η αύξηση αυτή των συνδέσεων σημαίνει και αύξηση του αριθμού των σταθερών εσόδων από τα πάγια, καθώς και των εσόδων από τα τηλεπικοινωνιακά τέλη. Παράλληλα, η μεταβολή της τιμολογιακής πολιτικής του ΟΤΕ, ακολουθώντας τη χρονοχρέωση και μπαίνοντας έτσι δυναμικά στο χώρο του ανταγωνισμού, οδήγησε στην όλο και μεγαλύτερη αύξηση των τηλεπικοινωνιακών μονάδων αυξάνοντας ταυτόχρονα και τα έσοδα του ομίλου.

Στο σχήμα που ακολουθεί παρατηρούμε την εξέλιξη της κάλυψης της σταθερής τηλεφωνίας στο ποσοστό του πληθυσμού. Τα παρακάτω ποσοστά κρίνονται ικανοποιητικά σε σύγκριση με τα αντίστοιχα ποσοστά κάλυψης τόσο των χωρών της Ε.Ε., όσο και της Ευρώπης γενικότερα.

9

53,5752,2250,8747,7145,7

49,4 51,61 52,81 52,92

43,57

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Κάλυψη σταθερής τηλεφωνίας

Διάγραμμα 3 ΚΑΛΥΨΗ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ

Από όλα τα παραπάνω μπορούμε να συμπεράνουμε ότι στις αρχές τις δεκαετίας σε μια προσπάθεια να καλύψει το χαμένο έδαφος στην ψηφιακοποίηση, ο Ο.Τ.Ε. προχώρησε σε μια σειρά επενδύσεων. Τα επόμενα έτη ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των επενδύσεων μειώθηκε αλλά ήδη οι επενδύσεις είχαν αρχίσει να αποδίδουν, καθώς η ανικανοποίητη ζήτηση μειωνόταν συνεχώς και η ποιότητα παρεχόμενων υπηρεσιών αυξανόταν. Στο τέλος της δεκαετίας οι μεγάλες διεθνείς επενδύσεις στις οποίες προέβη ο Ο.Τ.Ε. θα αποτελέσουν αντικείμενο μετέπειτα μελέτης μας.

Πως μπορούμε να κρίνουμε τις επενδύσεις αυτές; Εκτός της βελτίωσης της ποιότητας και την κάλυψη της ανικανοποίητης ζήτησης απέδωσαν οι επενδύσεις ψηφιακοποίησης στον Ο.Τ.Ε.; Θα εξετάσουμε τα συνολικά έσοδα του Ο.Τ.Ε. και τα έσοδα του από την σταθερή τηλεφωνία.

18499311703409

1528604

1271986

1036479

824968

677518597124

432201380090

867890808599849830804617

711559574632532795

436202350164273242

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Συνολικά Σταθερής

Γράφημα 4 ΕΣΟΔΑ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΕΣΟΔΑ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ

10

Τα συνολικά έσοδα του οργανισμού αλλά και τα έσοδα από την σταθερή τηλεφωνία αυξάνονται συνεχώς. Προφανώς η κάλυψη της ανικανοποίητης ζήτησης οδήγησε σε αύξηση των εσόδων. Τι αποτέλεσμα είχε η βελτίωση της ποιότητας όμως στα συνολικά έσοδα; Πριν προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα θα εξετάσουμε την μεγάλη απόκλιση των συνολικών εσόδων από τα έσοδα σταθερής τηλεφωνίας, ειδικά μετά το 1998.

Όπως παρατηρούμε στα πρώτα έτη τα συνολικά έσοδα, που δίνονται σε εκατομμύρια δραχμές (10x6) του Ο.Τ.Ε. είναι προϊόν σχεδόν αποκλειστικά της σταθερής τηλεφωνίας. Με την είσοδο της κινητής τηλεφωνίας το σκηνικό αλλάζει καθώς δυναμικά πλέον η κινητή τηλεφωνία αποσπά συνεχώς μεγαλύτερα μερίδια στην αγορά και πλησιάζει σε κέρδη την σταθερή τηλεφωνία. Τα λοιπά έσοδα ενώ αρχικά παρουσιάζουν κάμψη, επανακάμπτουν προφανώς λόγο της αυξανόμενης χρήσης του διαδικτύου. Οι διακυμάνσεις των επιμέρους κατηγοριών εσόδων, καθώς και των συνολικών εσόδων, δίνονται στο διάγραμμα που ακολουθεί.

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

1400000

1600000

1800000

2000000

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Συνολικά Σταθερής Κινητής Λοιπά

Γράφημα 5 ΕΣΟΔΑ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ

Η αύξηση των εσόδων συνδυασμένη με την αύξηση των επενδύσεων μας οδηγεί να συμπεράνουμε για την αποτελεσματικότητα των επενδύσεων ότι είναι αυξημένη και προσφέρει επιπλέον κέρδη στον οργανισμό από την βελτίωση της ποιότητας του δικτύου. Αυτό μπορεί να ελεγχθεί από δύο βασικά μεγέθη:

1) Τις τηλεφωνικές κλήσεις και

2) Την διάρκεια παροχής συνδιαλέξεων

11

37162

83786

74166

349473260830797310742830926519

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Τηλεφωνικές κλήσεις (σε εκατομμύρια)

Γράφημα 6 ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ

Από το γράφημα παρατηρούμε αύξηση του αριθμού των κλήσεων διαχρονικά, με εντυπωσιακή αύξηση το 1999 (βλέπε κινητή τηλεφωνία). Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την αύξηση της διάρκειας των κλήσεων, όπως παρατηρούμε στο παρακάτω διάγραμμα μας επιτρέπει να συμπεράνουμε ότι οι επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν, απέδωσαν με αποτέλεσμα να αυξηθούν και τα έσοδα του οργανισμού. Πολύ απλοϊκά μπορούμε να πούμε ότι οι Έλληνες μιλούν πλέον περισσότερο, προφανώς λόγο της βελτίωσης της ποιότητας παρεχόμενων υπηρεσιών, την ευκολία εύρεσης αλλά και χρήσης κάποιου τηλεφώνου σταθερού ή κινητού.

171616831523

13951232

1076969875

765

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Διάρκεια Παροχής Συνδιαλέξεων (σε εκατομμύρια λεπτά)

Γράφημα 7 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΣΥΝΔΙΑΛΕΞΕΩΝ

Πέραν της σταθερής τηλεφωνίας που εξετάσαμε και της κινητής που θα εξετάσουμε παρακάτω, είναι ενδεικτικό να δούμε την διακύμανση του αριθμού καρτοτηλεφώνων που είχα εγκαταστήσει ο Ο.Τ.Ε. στο σύνολο της επικράτειας προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες του κοινού αλλά και να συμμορφωθεί με την υπάρχουσα νομοθεσία. Θα ήταν ενδιαφέρον να εξετάσουμε και την χρήση, όπως και τον χρόνο ομιλίας από τα

12

καρτοτηλέφωνα πριν και μετά την επέκταση της κινητής τηλεφωνίας αλλά δυστυχώς δεν υπήρχαν μετρήσιμα στοιχεία για τα καρτοτηλέφωνα.

5561

3641 42

51

62 65 6469

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Αριθμός Καρτοτηλεφώνων (σε χιλιάδες)

Διάγραμμα 4 ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΡΤΟΤΗΛΕΦΩΝΩΝ

Παράλληλα πρέπει να εξετάσουμε την ζήτηση για υπηρεσίες πέραν του απλού δικτύου του Ο.Τ.Ε. Η μόνη τέτοια εναλλακτική τεχνολογία είναι οι γραμμές ISDN. Από την εισαγωγή της το 1996, το κοινό έσπευσε να την υιοθετήσει επιτρέποντας μας να συμπεράνουμε την ανάγκη της ελληνικής αγοράς τηλεπικοινωνιών για νέες προηγμένες υπηρεσίες, υψηλής ποιότητας.

204418

100918

29020

37061926981

0

50000

100000

150000

200000

250000

1996 1997 1998 1999 2000 2001

ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ISDN

Γράφημα 8 ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ISDN

Τελειώνοντας την παρούσα ανάλυση θεωρούμε σκόπιμο να μελετήσουμε την εξέλιξη ενός ακόμα μεγέθους που μπορεί να αποδειχτεί καθοριστικό για την κερδοφορία αλλά και την αποτελεσματικότητα ενός οργανισμού. Μελετώντας τον Ο.Τ.Ε. και γνωρίζοντας την διασύνδεση του με το κράτος και τις πολιτικές αρχές μπορούμε να κατανοήσουμε τους λόγους που ενδεχομένως χρησιμοποιήθηκε ο οργανισμός για τον διορισμό προσωπικού. Στην δεκαετία του 1990 παρατηρούμε μια συνεχής μείωση του μόνιμου προσωπικού παρά την απελευθέρωση της αγοράς κινητής τηλεφωνίας και την είσοδο νέων επιχειρήσεων σε

13

αυτόν τον κλάδο. Στα πλαίσια της ιδιωτικοποίησης του και της επερχόμενης απελευθέρωσης της αγοράς ο Ο.Τ.Ε. έκανε προσπάθειες να γίνει ανταγωνιστικός και σίγουρα ένας τρόπος ήταν η περικοπή προσωπικού.

1854519604215882192522741

2380824581261402634926716

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

ΜΟΝΙΜΟ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ

Γράφημα 9 ΜΟΝΙΜΟ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ

Παράλληλα με την μείωση του αριθμού των εργαζομένων στο σύνολό τους στη διάρκεια όλων αυτών των ετών, παρατηρείται και μια συνολική αύξηση στα έσοδα των εργαζομένων στα έτη αυτά. Η αύξηση αυτή παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα:

Πίνακας 2: Έσοδα ανά εργαζόμενο (1,000 €)1

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000Έσοδα ανά εργαζόμενο

54 71 84 105 127 141 166

Το ποσοστό αύξησης τα έτη αυτά φαίνεται στον Πίνακα 12 από τον οποίο προκύπτει ότι η μέση αύξηση όλα αυτά τα έτη ήταν της τάξης του 19,5%.

Πίνακας 3: Ρυθμός αύξησης των εσόδων ανά εργαζόμενο(%)

1995 1996 1997 1998 1999 2000

Ρυθμός αύξησης +31% +13% +25% +20% +11% +17%

Ο ΟΤΕ όλη αυτή την περίοδο βρέθηκε σε μια διαδικασία αναδιάρθρωσης του προσωπικού του. Αυτή βασίστηκε πάνω σε δύο άξονες: τόσο στη μείωση του αριθμού των εργαζομένων, όσο και στη πρόσληψη έμπειρων στελεχών με υψηλή εξειδίκευση. Ταυτόχρονα έδωσε μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση του ήδη υπάρχοντος προσωπικού με τη φιλοσοφία να ενισχύσει την «πελατοκεντρική» νοοτροπία και με σκοπό την περισσότερο ουσιαστική και ποιοτική εξυπηρέτηση του καταναλωτή. Για να επιτύχει το σκοπό αυτό πραγματοποίησε δεκάδες επιμορφωτικά σεμινάρια. Ειδικά το 2000 έγιναν 750 σεμινάρια σε 10,000 περίπου εργαζομένους κυρίως σε θέματα εμπορικά και νέων

1 Πηγή: Ανάλυση Morgan Stanley, Οκτώβριος 2001

14

τεχνολογιών. Το 1999 η εταιρεία έδωσε έμφαση στη πρόσληψη ατόμων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, προσλαμβάνοντας 267 άτομα. Όλα αυτά σε συνδυασμό με τα κίνητρα αποχώρησης υπαλλήλων μεγάλης ηλικίας οδήγησαν στην αλλαγή της σύνθεσης του προσωπικού. Η αλλαγή αυτή αφορούσε και το σύστημα μισθοδοσίας, το οποίο αναδιοργανώθηκε ώστε να μπορούν να γίνονται προσλήψεις εξειδικευμένου προσωπικού σύμφωνα με τις απαιτήσεις της σύγχρονης αγοράς, αλλά και να το διατηρεί με τη παροχή κατάλληλων κινήτρων. Ιδιαίτερα στο τμήμα πωλήσεων εφαρμόζεται ένα πρόγραμμα παροχής κινήτρων με τη μορφή ποσοστών επί των πραγματοποιηθέντων πωλήσεων, σε σχέση με κάποιους στόχους που έχουν τεθεί.

Όλα αυτά έχουν ως στόχο την σύνθεση ενός προσωπικού σύγχρονου, ευέλικτου και παραγωγικού που να έχει τη δυνατότητα να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες και απαιτήσεις, ενισχύοντας έτσι τη θέση και τη κερδοφορία της εταιρίας τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο εξωτερικό.

3 Οικονομικά Στοιχεία

Στη προσπάθειά μας να εξετάσουμε διαχρονικά την επίπτωση του κλάδου των τηλεπικοινωνιών στην οικονομία, θα εξετάσουμε τους ισολογισμούς της τελευταίας εξαετίας και πάνω σε αυτούς θα κάνουμε κάποιες παρατηρήσεις. Πιο αναλυτικά θα επικεντρωθούμε:

στον κύκλο εργασιών του κάθε έτους (τηλεπικοινωνιακά τέλη), στα καθαρά κέρδη προ φόρων, στα κέρδη τα οποία διατίθενται προς διάθεση καθώς και στα μερίσματα που δίδονται στους μετόχους.

Θα πρέπει εδώ να τονίσουμε ξανά ότι αρχικά εξετάζουμε τον ΟΤΕ στα διάφορα έτη σαν όμιλο και ύστερα από το 1998 και μέχρι το 2000 μόνο τη σταθερή τηλεφωνία. Δεν θα θέσουμε σαν έτος βάσης κάποιο συγκεκριμένο έτος διότι κάτι τέτοιο θα απαιτούσε περαιτέρω ανάλυση, κάτι το οποίο ξεπερνά τον σκοπό της παρουσίασης, που είναι απλά η καταγραφή κάποιων οικονομικών στοιχείων. Πιο αναλυτικά:

Πίνακας 4: Κύκλος εργασιών και κερδών ΟΤΕ την περίοδο 1995-2000 (σε δις δρχ.)2

Κύκλος Εργασιών Καθαρά Κέρδη χρήσεως προ φόρων

Κέρδη προς διάθεση

Μέρισμα

1995 593.032.866.951 203.668.563.265 122.132.544.952 54.859.852.320

1996 679.483.882.477 250.126.460.167 147.940.856.476 75.959.795.520

1997 810.598.672.851 300.149.136.812 178.323.952.898 99.802.731.380

1998 931.602.249.732 278.744.189.386 161.913.087.665 100.810.839.800

1999 1.022.367.070.176 268.654.969.056. 150.734.894.340 110.234.341.580

2000 1.094.870.275.085 276.758.719.633 267.332.537.697 117.902.231.760

2 Annual report 1995-2000

15

Από τον παραπάνω πίνακα, παρατηρούμε ότι όλα αυτά τα χρόνια ο κύκλος εργασιών παρουσίασε αυξητική πορεία σε σχέση με τα προηγούμενα έτη καθώς και σε σχέση με το έτος 1995 αν το παρουσιάζαμε σαν έτος βάσης. Για όλα αυτά τα χρόνια, το ποσοστό αύξησης μεταξύ των ετών ήταν αντίστοιχα από 15% το 1996, σε 19% το 1997, σε 15% το 1998, σε 10% το 1999 και σε 7% το 2000 (βλ. πίνακα 2).

Πίνακας 5: Ποσοστό μεταβολής Κερδών προ φόρων του ΟΤΕ (Εξετάζουμε το ρυθμό μεταβολής από έτος σε έτος )

1996 1997 1998 1999 2000Αύξηση κύκλου εργασιών

15% 19% 15% 10% 7%

Από τον παραπάνω πίνακα, παρατηρούμε ότι τα καθαρά κέρδη προ φόρων μέχρι και το 1997 παρουσίαζαν άνοδο ενώ το 1998 και το 1999 μειώθηκαν και κατέληξαν το 2000 να έχουν αυξηθεί σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Πίνακας 6: Ποσοστό μεταβολής Κερδών προ φόρων του ΟΤΕ

1996 1997 1998 1999 2000% μεταβολή των κερδών προ φόρων

+22% +19% -8% -4% +3%

Ανάλογη πορεία ακολούθησαν και τα κέρδη προς διάθεση. Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε ότι η μεγαλύτερη αύξηση πραγματοποιήθηκε το 1996 και η μεγαλύτερη μείωση το 1999. Πιο αναλυτικά:

Πίνακας 7: Ποσοστό μεταβολής των κερδών προς διάθεση

1996 1997 1998 1999 2000% μεταβολή των κερδών προς διάθεση

21% 20% -10% -7% +77%

Ο πίνακας 4 δείχνει ότι η μεγαλύτερη αύξηση σε σχέση με το προηγούμενο έτος έγινε το 2000 και η μέγιστη μείωση το 1998.

16

Τα μερίσματα τα οποία δόθηκαν είχαν μια συνεχώς αυξητική πορεία σε δραχμές. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται η πορεία σε ποσοστά σε σχέση με το προηγούμενο έτος του συνολικού ποσού του μερίσματος.

Πίνακας 8: Μεταβολή του συνολικού ποσού μερίσματος

1996 1997 1998 1999 2000Ποσοστιαία αύξηση του συνόλου του μερίσματος

38% 31% 1% 9% 6%

Αν προσπαθήσουμε να δούμε διαχρονικά το μέγεθος του Α.Ε.Π της Ελλάδος και προσπαθήσουμε να το συγκρίνουμε με τον κύκλο εργασιών, που σχετίζεται με τις τηλεπικοινωνίες, θα βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με τι ποσοστό αυτές αντιπροσωπεύουν στο συνολικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν. Με άλλα λόγια, τι ποσοστό αποτελούν οι τηλεπικοινωνίες στο σύνολο των αγαθών και υπηρεσιών που παράγει μια οικονομία σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Πιο αναλυτικά:

Πίνακας 9: ΑΕΠ της Ελλάδας την περίοδο 1995-2000 (τρις δρχ.) σε τρέχουσες τιμές3

1995 1996 1997 1998 1999 2000Α.Ε.Π 27.235.125,2 29.935.228,2 33.132.826,2 36.042.149,8 38.464.200 41.444.741

Από τα παραπάνω στοιχεία συμπεραίνουμε ότι το 1996 το ΑΕΠ αυξάνεται κατά 9% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Το 1997 η αύξηση είναι κατά 10%, ενώ το 1998 κατά 8.7%. Τέλος το 1999 κατά 6.7% και το 2000 7.7%. Δηλαδή:

Πίνακας 10: Ποσοστό μεταβολής ΑΕΠ σε σχέση με το προηγούμενο έτος

1996 1997 1998 1999 2000Ποσοστιαία αύξηση ΑΕΠ +9% +10% +8.7% +6.7% +7.7%

3 Πηγή: Ε.Ε.Τ.Τ

17

Αν διαιρέσουμε τώρα τον κύκλο εργασιών κάθε έτους προς το αντίστοιχο ετήσιο μέγεθος του Α.Ε.Π σε τρέχουσες τιμές, έχουμε για κάθε έτος τα αποτελέσματα που παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα.

Πίνακας 11: Κύκλος εργασιών/ΑΕΠ (%)

1995 1996 1997 1998 1999 2000Κύκλος εργασιών /ΑΕΠ 2,1% 2,2% 2,4% 2,5% 2,6% 2,5%

Από τον παραπάνω πίνακα παρατηρείται μια σταθερή αύξηση την τελευταία εξαετία του κύκλου εργασιών ως ποσοστό του ΑΕΠ. Αυτό οφείλεται κυρίως στην μεγάλη ανάπτυξη που έχει πραγματοποιηθεί στον κλάδο. Οι αυξημένες ανάγκες για όλο και περισσότερες υπηρεσίες πιο γρήγορες, πιο αποτελεσματικές, καθώς και η συνεχώς αναπτυσσόμενη τεχνολογία που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του καθημερινού βίου βελτιώνοντας την ζωή των ανθρώπων, οδήγησε σε όλο και μεγαλύτερες επενδύσεις σε τέτοια προϊόντα και υπηρεσίες.

Στη νέα οικονομία οι επενδύσεις και η αναφορά στις τηλεπικοινωνίες είναι ένα αναπόφευκτο γεγονός. Ο κυριότερος όγκος των επενδύσεων είναι σε επενδύσεις αναβάθμισης και επέκτασης του τηλεπικοινωνιακού δικτύου, προκείμενου να προσφερθούν στους χρήστες μια ποικιλία τεχνολογικά προηγμένων υπηρεσιών. Ο ΟΤΕ έχει ήδη προβεί σε επενδύσεις για την ψηφιοποίηση του δικτύου και για την εγκατάσταση ενός ευρυζωνικού δικτύου και συνδέσεων υψηλής ταχύτητας και χωρητικότητας σε κατοικίες και επιχειρήσεις προκειμένου να είναι δυνατή η παροχή ενοποιημένων υπηρεσιών στους πελάτες.

3.1 Κοινωνικό Πρόσωπο του ΟΤΕ

Ο ΟΤΕ όλα αυτά τα χρόνια ακολούθησε μια χορηγική δραστηριότητα θέλοντας έτσι να δείξει και το κοινωνικό του πρόσωπο. Αποκορύφωμα της επικοινωνιακής αυτής πολιτικής ήταν και η ανάδειξή του ως Μέγα Χορηγό των Ολυμπιακών Αγώνων. Αυτό από οικονομική άποψη σημαίνει ότι θα καταβάλλει το ποσό των 20 δις σε μετρητά και είδος και θα κατασκευάσει με δικές του δαπάνες όλη την αναγκαία για τους Αγώνες εξωτερική υποδομή, η οποία θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και μετά από αυτούς. Όλα αυτά

18

αναγκάζουν τον ΟΤΕ να προβεί στην δημιουργία μίας υποδομής προηγμένης τεχνολογίας, αυξάνοντας έτσι τις επενδύσεις, το μέγεθος των προμηθειών, και κατά συνέπεια και την συνεισφορά του στην οικονομία4.

3.2 Προμήθειες ΟΤΕ την περίοδο 1992-1999

Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται συνοπτικά το μέγεθος των προμηθειών σε τηλεπικοινωνιακό υλικό μεταξύ των ετών 1992 και 1996. Οι προμήθειες αυτές επικεντρώνονται κυρίως στα εξής υλικά: τηλεκάρτες, καλώδια, συνδρομητικά Φ/Σ σχετικά με εγκαταστάσεις νέων ψηφιακών παροχών καθώς και για ψηφιακά Ρ/Η δίκτυα, διαφημίσεις, τυπογραφικό χαρτί κ.α.. Πιο αναλυτικά:

Πίνακας 12: Αριθμός προμηθειών σε τηλεπικοινωνιακό υλικό (σε δις δρχ)

1992 1993 1994 1995 1996Προμήθειες 92932 99812 67277 50237 66397

Η μεταβολή σε ποσοστά, που παρατηρήθηκε τα χρόνια αυτά στις προμήθειες σε τηλεπικοινωνιακό υλικό σε σύγκριση πάντα με το προηγούμενο έτος, παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα. Στην ανάλυση αυτή δεν έχει επιλεγεί ως έτος βάσης κάποιο συγκεκριμένο έτος αλλά η μεταβολή εξετάζεται πάντα σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Πίνακας 13: Μεταβολή προμηθειών σε τηλεπικοινωνιακό υλικό5

1993 1994 1995 1996Μεταβολή προμηθειών σε τηλεπικοινωνιακό υλικό

+7% -40% -26% +32%

4 Πηγή: ΟΤΕ Annual report 20005 Πηγή: Annual report OTE 1996

19

3.2.1 Σταθερή τηλεφωνία 1998-1999-2000

Κατά το 2000 το 70,9% του κύκλου εργασιών του ΟΤΕ προήλθαν από τη παροχή των υπηρεσιών της σταθερής τηλεφωνίας. Τα έσοδα της τηλεφωνίας αυξήθηκαν κατά 2,4% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Ο συνολικός αριθμός των τιμολογιακών μονάδων που πραγματοποιήθηκαν από τους συνδρομητές στη διάρκεια του έτους 2000 έφθασε τις 83.768 εκατομμύρια (69.752 εκατ. αστικές και υπεραστικές και 14.034 εκατ. διεθνείς). Ο αριθμός των καρτοτηλεφώνων στα τέλη του 2000 ανέρχονταν σε 57.926. Συνεπώς, από τα παραπάνω στοιχεία μπορούμε με ευκολία να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι για το 2000 ο κύκλος των εργασιών από την σταθερή τηλεφωνία ανέρχεται στο ποσό των 776.263.025.000 δρχ. πράγμα που σημαίνει ότι αποτελεί το 1,18% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ).

Για το έτος 1999, τα έσοδα από την σταθερή τηλεφωνία ήταν της τάξεως των 758.069.360.000 δρχ, ποσό που αντιπροσωπεύει το 74,2% του συνολικού κύκλου εργασιών. Εύκολα από τα παραπάνω βγάζουμε το συμπέρασμα ότι τα έσοδα από την σταθερή τηλεφωνία αποτελούν το 2,2% του ΑΕΠ. Ο συνολικός αριθμός των τιμολογιακών μονάδων που πραγματοποιήθηκαν από τους συνδρομητές έφθασε στις 92.867 εκατ. (74.166 αστικές-υπεραστικές και 18.701 διεθνείς).

Το 1998 το 78,4% του κύκλου εργασιών του ΟΤΕ προήλθε από την σταθερή τηλεφωνία. Το ποσό αυτό ανέρχεται στα 730.376.163.200 δρχ πράγμα που σημαίνει ότι αποτελεί το 2,03% του ΑΕΠ. Τα έσοδα κατά το ίδιο έτος αυξήθηκαν κατά 11,1% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Από την πώληση 40 εκατομμυρίων τηλεκαρτών η εταιρεία εισέπραξε 59,6 δις, ενώ ο συνολικός αριθμός των τιμολογιακών μονάδων ανήλθε στο ποσό των 46.260 εκατ.

Πίνακας 14: Έσοδα από σταθερή τηλεφωνία (σε δις δρχ.)6

Έσοδα από σταθερή τηλεφωνία % ΑΕΠ

1998 730.376.163.200 2,03%

1999 758.069.360.000 2.2%

2001 776.263.025.000 1.18%

4 Στάδια Μετοχοποίησης - Ιδιωτικοποίηση του Ο.Τ.Ε.

Το θέμα της ιδιωτικοποίησης του Ο.Τ.Ε., αντίστοιχο της απελευθέρωσης της τηλεπικοινωνιακής αγοράς και των ραγδαίων εξελίξεων στον τομέα της τηλεπικοινωνιακής τεχνολογίας, απασχόλησε την ελληνική πολιτεία και συνδέθηκε άμεσα, με την εισαγωγή της ψηφιακής τεχνολογίας.

Για την ιδιωτικοποίηση του Ο.Τ.Ε. υποστηρίχθηκαν βασικά δύο θέσεις: Η μία συνίστατο στην πώληση μέρους της περιουσίας του Ο.Τ.Ε. (35%), με ταυτόχρονη παραχώρηση σε στρατηγικό επενδυτή του “management” του Οργανισμού, ενώ η δεύτερη επέμενε ότι ο Ο.Τ.Ε. έπρεπε να παραμείνει κρατικός φορέας (100%).

6 Πηγή: Annual report 2000

20

Τέλος επικράτησε μια τρίτη λύση, η οποία επεδίωξε και πέτυχε την μετοχοποίηση του Ο.Τ.Ε. μέσω του ελληνικού αλλά και ξένων χρηματιστηρίων. Έτσι, τον Μάρτιο του 1996 εισήχθη ο Ο.Τ.Ε. στο χρηματιστήριο. Διατέθηκαν συνολικά 31,6 εκατομμύρια μετοχές, ή ποσοστό 7,5% του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας, εκ των οποίων τα 24 εκατομμύρια προέκυψαν από την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου που προηγήθηκε και τα υπόλοιπα 7,6 εκατομμύρια από τις ήδη υπάρχουσες μετοχές. Η τιμή διάθεσης ορίστηκε στις 4.000 δρχ. και μονάδα διαπραγμάτευσης αποτελούσαν οι 10 μετοχές. Κάθε μέτοχος εξασφάλισε δωρεάν μια νέα μετοχή για κάθε δέκα παλαιές μετοχές και μέχρι συνόλου 100 δωρεάν μετοχών, εφόσον τις είχε στην κατοχή του για χρονική περίοδο τουλάχιστον 18 μηνών.

Τον Νοέμβριο του 1998 πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η δεύτερη φάση διάθεσης μετοχών του Ο.Τ.Ε. Οι υφιστάμενες μετοχές κυριότητας του ελληνικού Δημοσίου, που διατέθηκαν τόσο στο εσωτερικό με δημόσια εγγραφή και ιδιωτική τοποθέτηση, όσο και στο εξωτερικό (Η.Π.Α., Καναδάς, Ευρώπη), ανήλθαν σε 50,4 εκατομμύρια. Η συνδυασμένη αυτή προσφορά περιελάμβανε την πώληση του 10% του συνόλου των μετοχών και είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του ποσοστού που κατέχει το δημόσιο σε 65%. Η τιμή διάθεσης ανήλθε στις 6.100 δρχ. ανά μετοχή και καθορίστηκε με τη διαδικασία της υποβολής ανταγωνιστικών προσφορών (book building). Τα έσοδα της έκδοσης ξεπέρασαν τα 300 δισεκατομμύρια δραχμές.

Όπως και στην πρώτη δημόσια προσφορά (Απρίλιος 1996), κάθε μέτοχος που διακρατήσει τις μετοχές που απέκτησε μέσω της δημόσιας εγγραφής για διάστημα μεγαλύτερο των 6 μηνών, δικαιούται 1 νέα δωρεάν μετοχή για κάθε 10 παλαιές μετοχές και μέχρι συνόλου 100 δωρεάν μετοχών.

Επίσης, την 1η Νοεμβρίου 1998 υποβλήθηκε στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ (SEC) το Ενημερωτικό Δελτίο του Ο.Τ.Ε. και στις 2 Νοεμβρίου ξεκίνησε η διαπραγμάτευση των μετοχών του στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης (NYSE) με τη μορφή Αμερικανικών Αποθετηρίων Τίτλων (ADS). Πρέπει να σημειωθεί ότι ήταν η πρώτη φορά που ελληνική εταιρεία εισέρχεται στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης.

Τον Ιούλιο του 1999, πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η τρίτη φάση διάθεσης μετοχών του Ο.Τ.Ε. Οι μετοχές που διατέθηκαν υφιστάμενης κυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου, με δημόσια εγγραφή και ιδιωτική τοποθέτηση, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό (Η.Π.Α, Καναδάς, Ευρώπη) ήταν 67,8 εκατ. μετοχές.

Επιπλέον διατέθηκαν στο προσωπικό του Ο.Τ.Ε. μέσω ιδιωτικής τοποθέτησης 2 εκατ. μετοχές. Η προσφορά περιλάμβανε την πώληση του 13,7% του συνόλου των μετοχών του οργανισμού και είχε ως συνέπεια την μείωση του ποσοστού που κατείχε το Ελληνικό Δημόσιο από 65%, σε 51% περίπου. Πλέον η τιμή διάθεσης των μετοχών είχε διαμορφωθεί στις 6.500 δραχμές [καθορίστηκε με τη διαδικασία της υποβολής ανταγωνιστικών προσφορών (book building)], ενώ η τιμή διάθεσης στο προσωπικό του ΟΤΕ ήταν 5.800 δραχμές. Δηλαδή με έκπτωση 10% περίπου έναντι της τιμής διάθεσης των μετοχών της ενδιάμεσης προσφοράς. Πλέον, ο συνολικός αριθμός των μετοχών ανήλθε στις 504.054.199.

Ο οργανισμός μετά από απόφαση των Γενικών Συνελεύσεων των μετόχων επί δύο συνεχή έτη το 1999 και 2000 προχώρησε στην εξαγορά ιδίων μετοχών μέσω του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης για να στηρίξει την τιμή της μετοχής. Έτσι μέσα στη χρήση του 1999

21

αγόρασε 2.989.010 και το 2000, 9.654.440 ίδιες μετοχές. Συνολικά ο οργανισμός μέχρι την 31/12/2000 κατείχε 12.634.450 ίδιες μετοχές ή ποσοστό 2,5% επί του συνόλου του Μετοχικού Κεφαλαίου. Για τη χρήση 2000, τα κέρδη ανά μετοχή ανήλθαν στις 554.75δρχ. και 425.57δρχ. πριν και μετά από φόρους αντίστοιχα. Ενώ για το 1999 τα κέρδη ανά μετοχή (ΕPS) ανήλθαν στις 533.65 δρχ.

5 Μετάδοση Δεδομένων και Μισθωμένες Γραμμές

Ένα τελείως ξεχωριστό κομμάτι στην εικόνα του κλάδου των τηλεπικοινωνιών κάθε χώρας δίνουν τα στοιχεία μετάδοσης δεδομένων και μισθωμένων γραμμών. Μελετώντας τα έσοδα του κλάδου, τα στοιχεία αυτά τα είχαμε κατατάξει στα λοιπά έσοδα και είχαμε παρατηρήσει ότι από μια πτωτική τάση στα μέσα της δεκαετίας του ’90, είχαν αρχίσει τα έσοδα από τις λοιπές υπηρεσίες να αυξάνονται αργά αλλά σταθερά.

Στο προηγούμενο κεφάλαιο μελετώντας τη σχέση του Ο.Τ.Ε. με τις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας αναφέραμε στοιχεία κέρδους από μισθωμένες γραμμές. Το παρακάτω διάγραμμα μας δίνει τα κέρδη που αποκομήθηκαν συνολικά στον τηλεπικοινωνιακό τομέα από τις συγκεκριμένες υπηρεσίες.

52424

37593

28241

20428

1315492656299

2556

1996 1997 1998 1999

ΜΙΣΘΩΜΕΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Γράφημα 10 ΚΕΡΔΗ ΑΠΟ ΜΙΣΘΩΜΕΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ & ΑΠΟ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (σε εκατομμύρια δραχμές)

Όσον αφορά τη μετάδοση δεδομένων, αυτή πρέπει να εξεταστεί σε σχέση με τον αριθμό των χρηστών του διαδικτύου. Η αύξηση του αριθμού των χρηστών ήταν ραγδαία με αποτέλεσμα τα κέρδη των εταιριών από τον συγκεκριμένο τομέα να είναι αυξημένα και με προοπτικές περαιτέρω εξέλιξης.

22

1400000

1000000

750000

3500002000001500008000040000200005000

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Γράφημα 11 ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΧΡΗΣΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ

6 Εξελίξεις στον κλάδο του Τηλεπικοινωνιακού Υλικού

Βασική επιδίωξη των τηλεπικοινωνιών σήμερα είναι η παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών στο ευρύ κοινό. Οι τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες είναι στην ουσία διάδοση πληροφοριών, οι οποίες είναι δυνατόν να παρέχονται με τη μορφή ήχου, εικόνας, γραπτών κειμένων, φωνής, γραφικών, δεδομένων, κλπ. μέσω ειδικών τηλεπικοινωνιακών δικτύων.

Η εισαγωγή της ψηφιακής τεχνολογίας, καθώς και η ραγδαία ανάπτυξη των Η/Υ, άλλαξαν τις δυνατότητες της τότε τηλεπικοινωνιακής υποδομής, αλλά και τις απαιτήσεις των χρηστών. Την τελευταία δεκαετία, κυρίως χάρις στην εξέλιξη της τεχνολογίας των συστημάτων πληροφορικής, αναπτύχθηκαν ειδικά δίκτυα για την εξυπηρέτηση των νέων αναγκών, όπως τα δίκτυα δεδομένων τηλεματικής και τηλεπληροφορικής, αλλά και νέες τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες, ενώ παράλληλα, η ραγδαία ανάπτυξη των κυψελοειδών δικτύων κινητής τηλεφωνίας δεν άφησε ανεπηρέαστο τον τομέα των κινητών τηλεπικοινωνιών, ο οποίος τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς.

Η σύγκλιση των τεχνολογιών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών είχε σαν αποτέλεσμα την αλλαγή, του οικονομικού ρόλου της βιομηχανίας τηλεπικοινωνιακού υλικού, της δομής της βιομηχανίας τηλεπικοινωνιακού υλικού, ενώ διεύρυνε την προοπτική ανάπτυξης της παγκόσμιας αγοράς τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού και έθεσε τις βάσεις για την διεθνοποίηση της βιομηχανίας και τη χάραξη νέας στρατηγικής από τις εταιρείες και τη δημιουργία προϋποθέσεων για αλλαγή του κανονιστικού πλαισίου λειτουργίας των τηλεπικοινωνιακών Οργανισμών, αλλά και των κανόνων ανταγωνισμού στην αγορά τηλεπικοινωνιακού υλικού. Την ελληνική αγορά τηλεπικοινωνιών συνθέτουν οι επιχειρήσεις οι οποίες παράγουν τηλεπικοινωνιακό υλικό, οι οποίες διακρίνονται στις επιχειρήσεις παραγωγής τηλεπικοινωνιακού υλικού υποδομής και τηλεπικοινωνιακών καλωδίων, ενώ το Ελληνικό τηλεπικοινωνιακό δίκτυο είναι δυνατόν να διακριθεί σε δύο βασικές ενότητες: α)Το τηλεπικοινωνιακό δίκτυο του Ο.Τ.Ε. (Αστικό και Υπεραστικό), δηλαδή τηλεπικοινωνιακό δίκτυο Υποδομής και β) το τηλεπικοινωνιακό δίκτυο για κάλυψη αναγκών Iδιωτικής χρήσης.

Οι δύο παραπάνω κατηγορίες είναι συμπληρωματικές μεταξύ τους. Το δίκτυο Υποδομής του Ο.Τ.Ε. είναι απαραίτητο για να στηριχθούν και να πραγματοποιηθούν οι ιδιωτικής χρήσεως τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες.

23

Θα προχωρήσουμε τώρα στην εξέταση κάποιων βασικών μεγεθών στην αγορά τηλεπικοινωνιακού υλικού. Αρχικά θα εξετάσουμε τις πωλήσεις στον κλάδο καθώς και τις πραγματοποιηθείσες επενδύσεις σε αυτόν. Παρατηρούμε μια εκτόξευση των πωλήσεων το 1993 ως αποτέλεσμα της έντονης δραστηριότητας για ολοκλήρωση της ψηφιακοποίησης του δικτύου και μια σχετικά μεγάλη αύξηση των επενδύσεων στον τομέα αυτό ως αποτέλεσμα των προσδοκιών για συνέχιση των επενδυτικών προγραμμάτων από πλευράς Ο.Τ.Ε. Διαγραμματικά έχουμε:

5.523,395.289,564.895,848.175,77 4.276,13 4.044,30

3.112,42 3.491,26 2.984,23

59.98767.349

91.065

1990 1991 1992 1993 1994 1995

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ

Γράφημα 12 ΠΩΛΗΣΕΙΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

Για να καλυφθούν οι εγχώριες ανάγκες σε τηλεπικοινωνιακό υλικό τη χρονιά αυτή πραγματοποιήθηκε αύξηση των εισαγωγών αλλά και μια πιο περιορισμένη αύξηση των εξαγωγών, κυρίως σε βαλκανικές χώρες.

27.580

39.78949.982

105.127 112.424 105.850

3.698

15.22715.8087.9075.557

13.681

1990 1991 1992 1993 1994 1995

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ

Γράφημα 13 ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ & ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

24

Για να κατανοήσει κανείς την μεγάλη σημασία των μεγεθών αυτών πρέπει να ελέγξουμε την αξία των εισαγωγών και εξαγωγών τηλεπικοινωνιακού υλικού. Μόνο έτσι θα καταλάβουμε τις τεράστιες απώλειες σε κέρδη και διαφυγών συνάλλαγμα στο εξωτερικό από την καθυστέρηση απελευθέρωσης της αγοράς και ανάπτυξης προηγμένης τηλεπικοινωνιακής βιομηχανίας.

686

822929

813

452375

320314334

153

61 60 7595 132

154

302215

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ

Γράφημα 14 ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ & ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ

(σε εκατομμύρια δολλάρια)

Τέλος για να εξετάσουμε και την διακύμανση στην απασχόληση θα ελέγξουμε τον αριθμό των απασχολουμένων στην παραγωγή τηλεπικοινωνιακού υλικού. Όπως είναι φυσικό οι μεταβολές στον αριθμό εργαζομένων οφείλεται στις προσδοκίες για μελλοντικές επενδύσεις στον τομέα του υλικού των τηλεπικοινωνιών και τις παραγγελίες από μεγάλα αναπτυξιακά προγράμματα.

2.0132.243

2.461

2.051 2.032 2.032

1990 1991 1992 1993 1994 1995

Διάγραμμα 5 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

25

7 Τιμολογιακή Πολιτική

Ένα μέγεθος που πρέπει να εξεταστεί ξεχωριστά και προσεκτικά είναι η τιμολογιακή πολιτική που επέδειξε ο Ο.Τ.Ε. στην πορεία του προς την απελευθέρωση. Ως τώρα είδαμε ότι η ιδιωτικοποίηση του οργανισμού, η ανάγκη ψηφιακοποίησης του δικτύου (ανάγκη που προέκυψε υπό την πίεση των παραγωγικών δυνάμεων του τόπου) και η επερχόμενη απελευθέρωση της αγοράς είχαν σαν αποτέλεσμα την βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών από πλευράς Ο.Τ.Ε. και την απαρχή της λειτουργίας του σε ανταγωνιστικά πλαίσια. Θα εξετάσουμε αν το ίδιο συμβαίνει και με τα τιμολόγια του.

Θα αρχίσουμε την μελέτη μας εξετάζοντας την χρέωση σύνδεσης στο δίκτυο του Ο.Τ.Ε. Παρατηρούμε ότι στην αρχή της δεκαετίας οι τιμές ήταν υπερβολικά υψηλές ως αποτέλεσμα της μειωμένης ψηφιακοποίησης του δικτύου και της ανικανοποίητης ζήτησης. Με την πρόοδο τις ψηφιακοποίησης του δικτύου οι χρεώσεις πέφτουν, οπότε και μειώνονται δραστικά το 1999 όπου αρχίζει η χρήση των κινητών τηλεφώνων να γίνεται ευρεία και να μπορεί να υποκαταστήσει την σταθερή τηλεφωνία. Διαγραμματικά έχουμε:

72000

84960 84960

9881 9881 9881

30000

40000

50000

72000

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Διάγραμμα 6 ΧΡΕΩΣΗ ΣΥΝΔΕΣΗΣ

Το μηνιαίο πάγιο σε αντίθεση ακολουθεί ανοδική πορεία κατά την διάρκεια της δεκαετίας, ως αποτέλεσμα των συνεχώς αυξανόμενων βελτιώσεων στην ποιότητα υπηρεσιών αλλά και λόγο των συνεχώς αυξανόμενων φορολογικών χρεώσεων στο κοινό από το κράτος.

Θα προσπαθήσουμε τώρα να δούμε την τιμολογιακή πολιτική του Ο.Τ.Ε. από τον Μάρτιο του 1999 έως τον Μάριο του 2001. Στο χρονικό αυτό διάστημα και στα πλαίσια της ανάπτυξης της ανταγωνιστικότητας του οργανισμού ενόψει της απελευθέρωσης της αγοράς ακολουθήθηκε πολιτική μείωσης τον τιμών για τις διεθνείς και υπεραστικές κλήσεις, με παράλληλη όμως αύξηση των τιμών στις αστικές κλήσεις. Γενικά συμπεράσματα είναι δύσκολο να βγάλουμε με μέθοδο που να εμπίπτει στο επίπεδο ανάλυσης της παρούσας μελέτης αλλά μπορούμε να πούμε ότι το γεγονός ότι ο Ο.Τ.Ε. προσπαθεί να κάνει ελκυστικότερα τα τιμολόγια του είναι δείγμα της προσπάθειας του να ετοιμαστεί για τον ερχόμενο ανταγωνισμό. Διαγραμματικά έχουμε:

26

38% 17%0%

29% 17%

143%

-67%-30%-24%-11%-12% -22%

-35%-10%-7%-5% -8%

-100%

-50%

0%

50%

100%

150%

200%

ΤΙΜΟΛΟΓΙΑ ΑΣΤΙΚΑ ΤΙΜΟΛΟΓΙΑ ΥΠΕΡΑΣΤΙΚΑ ΤΙΜΟΛΟΓΙΑ ΔΙΕΘΝΗ

Γράφημα 15 ΤΙΜΟΛΟΓΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Συνολικά ο Ο.Τ.Ε. αύξησε τα τιμολόγια στις αστικές κλήσεις κατά 143% μέσα σε αυτά τα δύο έτη ενώ οι αντίστοιχες μειώσεις στα τιμολόγια περαστικών και διεθνών κλήσεων ήταν 67% και 35%. Το γεγονός της ευρείας διάδοσης των αστικών κλήσεων μας επιτρέπει να υποθέσουμε την συνολική επιβάρυνση μιας μερίδας καταναλωτών και να θεωρήσουμε την συνολική αύξηση των εσόδων του οργανισμού αποτέλεσμα των μεταβολών αυτών στα τιμολόγια.

8 Διεθνείς Επενδύσεις Ο.Τ.Ε.

Ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της επενδυτικής δραστηριότητας του Ο.Τ.Ε., όπως είδαμε και παραπάνω αφορά επενδύσεις σε διεθνές επίπεδο. Αν και ξεφεύγει τις παρούσας ανάλυσης να κριθούν και να αξιολογηθούν ως προς την αποτελεσματικότητα τους οι επενδύσεις αυτές, κρίνεται σκόπιμο να δοθεί μια σύντομη περιγραφή τους ώστε να αποκομίσουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα για τις διεθνείς προεκτάσεις της ελληνικής τηλεπικοινωνιακής αγοράς. Ακολουθούν οι χώρες στις οποίες πραγματοποιήθηκαν επενδύσεις.

8.1 Γεωργία

Ο Ο.Τ.Ε. ανέλαβε να κατασκευάσει με δική του χρηματοδότηση το έργο GOPH που αφορά την εγκατάσταση καλωδίου οπτικών ινών και την υπέρθεση σε αυτό συστημάτων SDH στη Γεωργία. Το έργο ολοκληρώθηκε το 2000, έχει τεθεί σε εμπορική λειτουργία και θεωρείται επιτυχία από πλευράς υπευθύνων του έργου

8.2 Αρμενία

Tο Mάρτιο του 1998, ο O.T.E. απέκτησε το 90% του μετοχικού κεφαλαίου της ArmenTel, του δημόσιου οργανισμού παροχής τηλεπικοινωνιών της Aρμενίας. H ArmenTel είχε το αποκλειστικό δικαίωμα παροχής όλων των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών δημόσιας σταθερής τηλεφωνίας και κινητής τηλεφωνίας. Στις 31/12/2000, η Εταιρεία είχε σε λειτουργία 533.387 συνδέσεις και ποσοστό ψηφιακοποίησης 19,8%, ενώ οι συνδρομητές της κινητής τηλεφωνίας τον Αύγουστο του 2001 ήταν περίπου 25.000. Ο αριθμός καρτοτηλεφώνων στις 31/12/2000 έφθασε τα 540 ενώ ο αριθμός των εργαζομένων στις 31/12/2000 ανερχόταν σε 7.729.

27

Στόχος της εταιρίας ήταν η ψηφιακοποίηση να φθάσει στο 43,8% για το σύνολο της χώρας και στο Ερεβάν να ξεπεράσει το 75%, ενώ για την κινητή προβλεπόταν η προσφορά καρτοκινητών με στόχο την αύξηση των συνδρομητών κατά 60%.

8.3 Βουλγαρία

Αν και η επένδυση αυτή αφορά κυρίως τον Ο.Τ.Ε. μετά την απελευθέρωση κρίνεται σκόπιμη η αναφορά της, καθώς όλο ο σχεδιασμός της έγινε πριν την απελευθέρωση. Το Δεκέμβριο του 2000 ο Ο.Τ.Ε. αναδείχτηκε πλειοδότης για τη δεύτερη άδεια κινητής τηλεφωνίας GSM στη Βουλγαρία συμμετέχοντας στη διαδικασία της δημοπρασίας. Τον Ιανουάριο του 2001 ο Ο.Τ.Ε. πήρε την άδεια για την εγκατάσταση, συντήρηση και λειτουργία του Δικτύου καταβάλλοντας το ποσό των 135 εκατ. δολαρίων. Για τον σκοπό αυτό ίδρυσε την εταιρία Gosmo Bulgaria Mobile (εμπορική ονομασία Globul). Τον Ιούλιο του 2001 έγινε με επιτυχία η έναρξη της πιλοτικής λειτουργίας της Globul καλύπτοντας αρχικά ποσοστό 20% του συνολικού πληθυσμού και από τον Σεπτέμβριο του 2001 το Δίκτυο είναι σε εμπορική εκμετάλλευση. Ήδη η Globul, η οποία αποτελεί το δεύτερο GSM δίκτυο της χώρας, καλύπτει τη Σόφια, τη Plovdiv, την Βάρνα, το Μπουργκάς καθώς και σημαντικό αριθμό από άλλες μικρότερες πόλεις της χώρας και προχωρεί με πολύ γρήγορους ρυθμούς στην ανάπτυξη του Δικτύου. Οι συνδρομητές της Globul έχουν ήδη ξεπεράσει στα μέσα Δεκεμβρίου του 2001 τις 100.000 και αυξάνονται ταχύτατα.Το βραβείο για την καλύτερη επένδυση της χρονιάς απένειμε στον Ο.Τ.Ε. για την θυγατρική του εταιρεία Globul, η Κρατική Τηλεόραση της Βουλγαρίας.

8.4 Ουκρανία

Ο Ο.Τ.Ε. μέσω της κυπριακής υπεράκτιας εταιρίας Hatwave συμμετέχει με ποσοστό 25,7% στην κοινοπραξία Ukrainian Wave, η οποία συστήθηκε στην Ουκρανία. Σκοπός της κοινοπραξίας είναι η εγκατάσταση και εμπορική εκμετάλλευση σταθερού-ασυρματικού τηλεπικοινωνιακού δικτύου στη διοικητική περιφέρεια L'viv. Το Δεκέμβριο του 1999 η κοινοπραξία άρχισε την εμπορική της λειτουργία με καθυστέρηση έξι μηνών λόγω τοπικών γραφειοκρατικών προβλημάτων. Σαν αποτέλεσμα αυτού το έτος 2000 η κοινοπραξία αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα ρευστότητας. Η επαναχρηματοδότησή της δεν έγινε δυνατή λόγω της άρνησης των λοιπών εταίρων να συνεισφέρουν εκ νέου ανάλογα με τη συμμετοχή τους στο μετοχικό κεφάλαιο της κοινοπραξίας. Κατόπιν των ανωτέρω αρνητικών εξελίξεων, ο Ο.Τ.Ε. επανεξετάζει τη συμμετοχή του στην εν λόγω κοινοπραξία.

8.5 Ρουμανία

Τον Δεκέμβριο του 1998 ο O.T.E. απέκτησε το 35% της ROMTELECOM, του Ρουμανικού Οργανισμού παροχής τηλεφωνίας, καθώς και τον έλεγχο του management. Στις 31/12/2001 η ROMTELECOM είχε 4.000.000 περίπου συνδρομητές, ενώ ο αριθμός των καρτοτηλεφώνων έφτασε τα 46.838. Στην διάρκεια των ετών 1999-2001 εγκαταστάθηκαν συνολικά 1.548.242 ψηφιακές παροχές, από τις οποίες οι 496.932 αφορούσαν αντικατάσταση χειροκίνητων και αναλογικών γραμμών, με την συνολική ψηφιακοποίηση να φτάνει το 63,6% στα τέλη του 2001. Τον Μάιο του 2000 ξεκίνησε στην Ρουμανία η λειτουργία της εταιρίας κινητής τηλεφωνίας COSMOROM, θυγατρικής της ROMTELECOM, με το σύστημα DCS 1800. Στα τέλη Δεκεμβρίου του 2001, ο αριθμός συνδρομητών της COSMOROM ξεπέρασε τους 205.000, ενώ το ποσοστό μεριδίου της αγοράς έφτασε στο 5,6%

28

8.6 Αλβανία

Τον Αύγουστο του 2000 η Cosmote απέκτησε το 85% της Αλβανικής εταιρείας κινητής τηλεφωνίας, AMC. Τέλος Σεπτεμβρίου του 2001, η AMC ξεπέρασε τους 200.000 πελάτες. Η Cosmote αναβάθμισε το υπάρχον τηλεπικοινωνιακό δίκτυο της εταιρείας, πρόσθεσε νέους σταθμούς βάσης, καινούργιο κέντρο μεταγωγής, εγκατέστησε νέο σύστημα τιμολόγησης και εισήγαγε την καρτοκινητή τηλεφωνία. Για το έτος 2000 το περιθώριο κέρδους EBITDA της εταιρείας διαμορφώθηκε στο 68% ενώ το περιθώριο καθαρού κέρδους ανήλθε στο 40%. Σύμφωνα με τη Διοίκηση της Cosmote η διαρκής ανάπτυξη των εργασιών της AMC σε συνδυασμό με το χαμηλό ποσοστό διείσδυσης θα έχουν σαν αποτέλεσμα σημαντική περαιτέρω ανάπτυξη της εταιρείας.

9 Ο Ο.Τ.Ε στην απελευθερωμένη αγορά Τηλεπικοινωνιών

Η απελευθέρωση της αγοράς τηλεπικοινωνιών επέφερε μεγάλες αλλαγές στη συγκεκριμένη αγορά και στον τρόπο με τον οποίο δραστηριοποιούνται εφεξής οι επιχειρήσεις του κλάδου. Μια πρώτη συνέπεια της απελευθέρωσης υπήρξε η σημαντική μείωση του κόστους επικοινωνίας, καθώς τόσο ο ΟΤΕ όσο και οι εναλλακτικοί πάροχοι αλλά και οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας λειτουργούν πλέον ανταγωνιστικά στο επίπεδο των τιμών προσφέροντας τις υπηρεσίες τους σε χαμηλότερες τιμές.

Τον Ιούλιο του 2003, στην ελληνική αγορά τηλεπικοινωνιών, προσφέρονταν 253 τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες υπό καθεστώς γενικής αδείας και 36 υπό καθεστώς ειδικής αδείας. Οι δείκτες ανάπτυξης του τομέα τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα το 2003, μόλις δύο χρόνια μετά την απελευθέρωση της αγοράς (2001) ξεπέρασαν τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπολογίζεται ότι ενώ ο μέσος ευρωπαϊκός όρος διείσδυσης της κινητής τηλεφωνίας φτάνει το 75%, στην Ελλάδα το 2003 είχαμε ήδη ξεπεράσει το 80%. Ειδικότερα, τα συνολικά έσοδα από υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών σε εκ. δολάρια την περίοδο 2000-2001 αυξήθηκαν κατά 698 ενώ ως ποσοστό του ΑΕΠ αυτό μεταφράζεται σε αύξηση από 3,78 σε 4,60. Για το 2002 η ελληνική τηλεπικοινωνιακή αγορά ανήλθε σε 5.163 δις. Ευρώ σημειώνοντας αύξηση 8,3% σε σχέση με το 2001 ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος αύξησης το 2002 ανήλθε σε 5%-7%.

9.1 Οικονομικά στοιχεία του ΟΟΣΑ για τον Ο.Τ.Ε μετά την απελευθέρωση

Οι εναλλακτικοί τηλεπικοινωνιακοί φορείς, που εμφανίστηκαν μετά την απελευθέρωση της αγοράς τηλεπικοινωνιών, διεκδικούν ολοένα και μεγαλύτερα μερίδια της αγοράς που πριν από λίγο καιρό απολάμβανε μονοπωλιακά ο ΟΤΕ και σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ η συμμετοχή των νεοεισερχόμενων παρόχων στον χρόνο των υπεραστικών κλήσεων το 2001 έφτασε το 1,75% και στον τομέα των διεθνών το 4,3%. Τα οικονομικά αποτελέσματα των εννέα πρώτων μηνών του 2003 της μητρικής εταιρείας του ΟΤΕ, που ασχολείται κυρίως με τη σταθερή τηλεφωνία, αποκαλύπτουν τις τάσεις που επικρατούν στην αγορά, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις της ίδιας εταιρείας ως το 2005 θα έχει χαθεί ένα ποσοστό των πελατών τής τάξεως του 25%, που θα καταλήξει στους εναλλακτικούς παρόχους. Σύμφωνα με τα τελευταία οικονομικά αποτέλεσμα του ομίλου ΟΤΕ ο κύκλος εργασιών της μητρικής εταιρείας, τους πρώτους εννέα μήνες του 2003, ανήλθε στα 2344,5 εκατ. ευρώ και σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο της προηγούμενης χρήσης εμφανίζεται μειωμένος κατά 5,2%.

29

Τα έσοδα της τηλεφωνίας εσωτερικού αντιπροσωπεύουν το 59,5% του κύκλου εργασιών της μητρικής εταιρείας έως και το Σεπτέμβρη 2003 από 63,5% της αντίστοιχης περιόδου της προηγούμενης χρήσης και ανήλθαν στα 1395,7 εκατ. ευρώ υποχωρώντας κατά 11,1% σε σχέση με πέρυσι. Η μεταβολή αυτή οφείλεται κυρίως στη μείωση των εσόδων από την αστική και υπεραστική τηλεφωνία κατά 12,9% και 17,9% αντίστοιχα εξαιτίας της μείωσης των τιμολογίων και της απώλειας μεριδίου αγοράς από τους εναλλακτικούς παρόχους, καθώς επίσης και στη μείωση των εσόδων από σταθερό προς κινητό κατά 19,4% και στη μείωση των εσόδων από τα βασικά τέλη κατά 1,4%. Στα έσοδα από παραδοσιακές υπηρεσίες παρατηρείται συνολική μείωση κατά 9,8%, παρά την αύξηση των εσόδων από τον τηλεφωνικό κατάλογο κατά 10,6%, καθώς τα έσοδα στις υπόλοιπες κατηγορίες μειώθηκαν ως εξής: επικοινωνία Audiotext -1,3%, πωλήσεις τηλεκαρτών -21,4% και ραδιοεπικοινωνίες -12,8%. Τα έσοδα των υπηρεσιών διεθνούς τηλεφωνίας εμφανίζουν μεγάλη μείωση της τάξεως του 21,8% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο της προηγούμενης χρήσης, καθώς στο κομμάτι αυτό της αγοράς είναι έντονος ο ανταγωνισμός από τους εναλλακτικούς παρόχους.

Αντίθετα ο ΟΤΕ δείχνει να πηγαίνει πολύ καλά σε ό,τι αφορά τις λεγόμενες νέες υπηρεσίες που παρουσιάζουν σημαντική αύξηση εσόδων κατά 21,9% έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2002, ως αποτέλεσμα της συστηματικής προώθησής τους. Τα έσοδα από ISDN (νέες συνδέσεις και μηνιαία τέλη) αυξήθηκαν κατά 34,6%, λόγω της σημαντικής αύξησης του αριθμού των συνδέσεων ενώ τα έσοδα σε εκ. δολάρια από τις μισθωμένες γραμμές αυξήθηκαν από 146,9 το 2000 σε 166,2 το 2001.

Ο ΟΤΕ στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό και να αποτρέψει την προσφυγή μέρους της πελατείας του σε εναλλακτικούς παρόχους αλλά και να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες επικοινωνίας, έχει υιοθετήσει πελατοκεντρική εμπορική στρατηγική προσφέροντας ανταγωνιστικά τιμολόγια, εκπτωτικά πακέτα, καινοτόμα προϊόντα και δωρεάν παροχή ψηφιακών υπηρεσιών. Πιο συγκεκριμένα, ο OTE από 31/12/2003 παρέχει νέα μειωμένα τιμολόγια όλη την εβδομάδα και για όλα τα είδη κλήσης στην Ελλάδα (αστική, υπεραστική, σταθερό προς κινητό), έχει θεσπίσει ζώνες μειωμένης χρέωσης για το βράδυ και το σαββατοκύριακο, υιοθέτησε την χρέωση ανά δευτερόλεπτο και κάθε Κυριακή υπεραστικά και αστικά τηλεφωνήματα έχουν ενιαία χρέωση. Παράλληλα εισήγαγε στην αγορά τα πρώτα ειδικά πακέτα για ιδιώτες και επιχειρηματίες τις ΟΤΕπιλογές και το ΟΤΕπιχειρώ καταλήγοντας σε μείωση κόστους που φτάνει μέχρι και το 66% σε σχέση με τα παλιά τιμολόγια.

9.2 Επιδράσεις της απελευθέρωσης στον τομέα της απασχόλησης

Η απελευθέρωση των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα οδήγησε στην δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, ιδίως σε υψηλής ειδίκευσης προσωπικό, καθώς είχε σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση περίπου τριακοσίων νέων επιχειρήσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ η απασχόληση στον κλάδο την περίοδο 2000-2001 αυξήθηκε οριακά από 25.631 σε 26.033 εργαζόμενους σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 1.57%. Η αύξηση αυτή προκύπτει από τη μείωση των θέσεων εργασίας του ΟΤΕ - λόγω αυτοματοποίησης της παραγωγικής διαδικασίας , από την αύξηση στις επιχειρήσεις κινητής τηλεφωνίας καθώς και από την απασχόληση στις επιχειρήσεις με γενική άδεια. Συγκριτικά με την συνολική απασχόληση της χώρας, η απασχόληση στις τηλεπικοινωνίες αντιστοιχούσε την περίοδο αυτή στο 0,66% της συνολικής απασχόλησης. Σχετικά με την πτωτική πορεία της απασχόλησης στον ΟΤΕ η οποία έρχεται σε αντίθεση με την ανοδική των τηλεπικοινωνιακών οργανισμών των

30

άλλων χωρών θα πρέπει να τονίσουμε ότι δεν αντανακλούν το ίδιο πράγμα. Η πτωτική πορεία του ΟΤΕ συσχετίζεται με το γεγονός ότι η αποχώρηση του προσωπικού, που λόγω της ψηφιακοποίησης και της απελευθέρωσης της αγοράς κατέστη υπεράριθμο, είναι μια διαδικασία η οποία δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, ενώ η ανοδική των άλλων τηλεπικοινωνιακών οργανισμών των άλλων χωρών σχετίζεται με το ότι η αύξηση του μεγέθους της αγοράς, που επέφερε η απελευθέρωση, απαιτεί νέες προσλήψεις.

Τα συνολικά στοιχεία δείχνουν ότι ποσοστό των πλήρως απασχολούμενων στις επιχειρήσεις τηλεπικοινωνιών το 2001 ήταν ελαφρώς χαμηλότερο από εκείνο των μερικώς απασχολούμενων και των εξωτερικών συνεργατών το οποίο αυξήθηκε από 0,9% σε 1,5% ενώ σχετικά με τις άλλες συναφείς έννοιες της μορφής απασχόλησης και ιδιαίτερα την τηλεργασία και εκείνες που σχετίζονται με τον βαθμό κινητικότητας των απασχολούμενων, σημειώνεται ότι από τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν όχι μόνο δεν προκύπτει ότι οι μορφές αυτές απασχόλησης εφαρμόζονται στις επιχειρήσεις τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα, αλλά ούτε και επιτρέπουν οποιαδήποτε πρακτικής σημασίας συζήτηση σχετικά με τις προοπτικές που διαγράφονται για την υιοθέτησή τους από τις επιχειρήσεις του κλάδου.

Γενικότερα, είναι σαφές ότι, αν και η προηγμένη τεχνολογία χαρακτηρίζει τον κλάδο, οι επιχειρήσεις τηλεπικοινωνιών έχουν ανάγκη από προσωπικό εξειδικευμένο σε διοικητικά, οικονομικά, χρηματοοικονομικά και νομικά θέματα, ειδικούς στην έρευνα της αγοράς, στις πωλήσεις, στο μάρκετινγκ και στη διαφήμιση, ανειδίκευτο τεχνικό και ειδικό προσωπικό και φυσικά εξειδικευμένους στον κλάδο Τεχνολογίας της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ). Οι εξελίξεις που σημειώθηκαν στον αριθμό των απασχολουμένων στις επί μέρους εκπαιδευτικές βαθμίδες την περίοδο 1992-2001 οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών ευνοεί ολοένα και περισσότερο την απασχόληση ατόμων που ανήκουν στην ανώτερη και ανώτατη εκπαιδευτική βαθμίδα και περιορίζει αντιστοίχως τις ευκαιρίες εκείνων που ανήκουν στις χαμηλότερες εκπαιδευτικές βαθμίδες. Σχετικά με τις ανάγκες που δημιουργούνται, η ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών απαιτεί νέες ικανότητες και νέες ειδικότητες, που εξασφαλίζονται με την επανεκπαίδευση των ήδη εργαζομένων αλλά κυρίως με τους νεοεισερχόμενους στις υφιστάμενες επιχειρήσεις και με τις νέες επιχειρήσεις που από την αρχή προσλαμβάνουν προσωπικό με τις απαιτούμενες γνώσεις και δεξιότητες.

Σε ότι αφορά το φύλο των εργαζομένων η συντριπτική πλειονότητα (περίπου το 76%) των απασχολουμένων στις επιχειρήσεις τηλεπικοινωνιών εξακολουθεί να είναι άνδρες, παρά το γεγονός ότι την περίοδο 1992-2000 η απασχόληση των ανδρών μειώθηκε με ρυθμό 2,7% τον χρόνο, ενώ η αντίστοιχη των γυναικών αυξήθηκε με ρυθμό 4,6% τον χρόνο. Το υψηλό ποσοστό των ανδρών αφορά κυρίως τον ΟΤΕ (82%) και λιγότερο τις επιχειρήσεις κινητής τηλεφωνίας (53%) και τις άλλες επιχειρήσεις του κλάδου (43%).

Σχετικά με τις διαφορές στους ρυθμούς μεταβολής της απασχόλησης και των εσόδων των επιχειρήσεων τηλεπικοινωνιών, σημειώνεται ότι τα έσοδα ανά απασχολούμενο-που θα μπορούσαν να ερμηνευθούν και ως παραγωγικότητα της εργασίας- αυξάνουν με την πάροδο του χρόνου. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ τα έσοδα ανά εργαζόμενο το 2001 ήταν αυξημένα κατά 28.020 USD σε σχέση με το 2000 δηλαδή παρουσίασαν μια αύξηση της τάξης του 17,1%. Η βελτίωση της παραγωγικότητας όμως, αν και αποτελεί επιθυμητό στόχο, επιδρά αρνητικά στη δημιουργία πρόσθετων θέσεων εργασίας. Βελτίωση της παραγωγικότητας σημαίνει ότι με το πέρασμα του χρόνου, η ποσότητα εργασίας που χρειάζεται για να παραχθεί μία μονάδα τηλεπικοινωνιακού προϊόντος μειώνεται ολοένα και περισσότερο.

31

Αυτό κατά κάποιο τρόπο επιβεβαιώνει το γεγονός ότι οι τηλεπικοινωνίες είναι από τους κλάδους που δημιουργούν αναλογικά, σχετικά μικρό αριθμό νέων θέσεων εργασίας. Το σημαντικότερο είναι ότι οι τηλεπικοινωνίες όχι μόνο ανήκουν στους κλάδους εν τάσεως κεφαλαίου αλλά και με τις εξελίξεις που σημειώνονται στη σχετική τεχνολογία που χαρακτηρίζει την παραγωγική τους διαδικασία, η χρήση του κεφαλαίου καθίσταται ολοένα και εντατικότερη. Με βάση τα παραπάνω το εάν η απασχόληση στις τηλεπικοινωνίες θα εξακολουθήσει να αυξάνεται και στο μέλλον είναι ένα ερώτημα στο οποίο δύσκολα θα μπορούσε να απαντήσει κανείς. Οι εξελίξεις στη συνολική απασχόληση του κλάδου από μόνες τους δεν συνηγορούν με βεβαιότητα σε κάτι τέτοιο. Σύμφωνα με την μελέτη του ΚΕΠΕ αύξηση θα υπάρξει εάν η προβλεπόμενη συνέχιση της μείωσης απασχόλησης από τον ΟΤΕ υπεραντισταθμίζεται από την αναμενόμενη αύξηση στην κινητή τηλεφωνία και τις άλλες επιχειρήσεις. Οι τάσεις όμως αυτές στο μέλλον θα επηρεαστούν από μεταβολές σε παράγοντες όπως ο ρυθμός δημιουργίας νέων επιχειρήσεων, ο ρυθμός εξαγορών, συγχωνεύσεων και συνεργασιών μεταξύ των επιχειρήσεων, το επίπεδο ανάπτυξης του κλάδου, καθώς και η συνέχιση της βελτίωσης της παραγωγικότητας των εργαζομένων στις τηλεπικοινωνίες.

Τέλος, σχετικά με το επίπεδο ανάπτυξης των τηλεπικοινωνιών στην χώρα σε σχέση με τις άλλες χώρες του ΟΟΣΑ, τα στοιχεία από τον ίδιο τον ΟΟΣΑ δείχνουν ότι δεν παρατηρούνται άξιες λόγου διαφορές μεταξύ Ελλάδας και των άλλων χωρών κυρίως όσον αφορά τη συμβολή των τηλεπικοινωνιών στη συνολική απασχόληση.

9.3 OTE Α.Ε - Αποτελέσματα Ομίλου Ο.Τ.Ε στη διετία 2003-2004

Στις 29 Νοεμβρίου 2004 Ο ΟΤΕ Α.Ε με Δελτίο Τύπου προς το Χ.Α. γνωστοποίησε τα ακόλουθα αποτελέσματα Ομίλου ΟΤΕ εννεαμήνου 2004:

Αύξηση του κύκλου εργασιών κατά 7,4% λόγω ενίσχυσης των πωλήσεων στην κινητή τηλεφωνία (COSMOTE, GLOBUL).

Βελτίωση επιδόσεων της ROMTELECOM. Συνεχιζόμενη αστάθεια στο ρυθμιστικό πλαίσιο επηρεάζει τη σταθερή τηλεφωνία

Ελλάδος.

Πιο συγκεκριμένα τα οικονομικά μεγέθη του Ομίλου ΟΤΕ κατά το εννεάμηνο 2004 διαμορφώθηκαν ως εξής:

Ο Κύκλος Εργασιών του Ομίλου ανήλθε στα Euro 3916,5 εκατ. και είναι αυξημένος κατά 7,4% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο της προηγούμενης χρήσης. Αυτό αποδίδεται κυρίως στην αύξηση των εσόδων της κινητής τηλεφωνίας και την ενοποίηση της Rom- Telecom. Συγκεκριμένα, τα έσοδα από την κινητή τηλεφωνία ανήλθαν στα Euro 1.149,0 εκατ., παρουσιάζοντας αύξηση της τάξης του 29% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο και αντιπροσωπεύουν το 29,3% του κύκλου εργασιών έναντι 24,4% της προηγούμενης περιόδου. Η μεταβολή αυτή οφείλεται κυρίως στην αύξηση της συνδρομητικής βάσης όλων των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας του Ομίλου (Cosmote, AMC, Globul & Cosmofon) καθώς και της χρήσης κινητών τηλεφώνων (COSMOTE). Το Κόστος Υπηρεσιών του Ομίλου ανήλθε στα Euro 2917,9 εκατ. και είναι αυξημένο κατά 11,9% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο της προηγούμενης χρήσης λόγω ενοποίησης

32

της ROMTELECOM. Τα Κέρδη προ Φόρων, Τόκων και Αποσβέσεων (EBITDA7) στο Εννεάμηνο 2004 ανήλθαν σε Euro 1492,3 εκατ., παρουσιάζοντας μείωση κατά 1,4%, ενώ το αντίστοιχο περιθώριο διαμορφώθηκε στο 38,1%. Οι διαφορές που παρατηρούνται στα μεγέθη των οικονομικών αποτελεσμάτων μεταξύ της ελληνικής και της αγγλικής ανακοίνωσης οφείλονται στο ότι τα αποτελέσματα της τελευταίας είναι με βάση τα αμερικάνικα λογιστικά πρότυπα (US GAAP).

Σχολιάζοντας τα οικονομικά αποτελέσματα του Εννεαμήνου 2004 ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου ΟΤΕ, κ. Παναγής Βουρλούμης, δήλωσε: "Κατά το εννεάμηνο του 2004 επιβεβαιώθηκε η μικτή εικόνα που παρουσιάζει ο Όμιλος ΟΤΕ. Στη θετική πλευρά έχουμε την άψογη τηλεπικοινωνιακή κάλυψη των Ολυμπιακών Αγώνων. Ως Μέγας Εθνικός Χορηγός, ο ΟΤΕ ανταποκρίθηκε πλήρως στις αυξημένες ανάγκες της διοργάνωσης με ολοκληρωμένες υπηρεσίες για τη μετάδοση εικόνας, ήχου και δεδομένων, κερδίζοντας διεθνή αναγνώριση αλλά χωρίς ουσιαστικά οικονομικά οφέλη. Παράλληλα, οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας αλλά και η ROMTELECOM συνεχίζουν να έχουν πολύ καλές επιδόσεις, ενώ η OTEnet ισχυροποίησε την ηγετική θέση που κατέχει στην ελληνική αγορά υπηρεσιών Διαδικτύου. Ωστόσο, τα επιτεύγματα αυτά επισκιάστηκαν και πάλι από τη συνεχιζόμενη πίεση στη σταθερή τηλεφωνία εσωτερικού. Αν και το μερίδιο αγοράς φαίνεται να σταθεροποιείται προς το παρόν, τα έσοδα εξακολουθούν να μειώνονται, ενώ το κόστος υπηρεσιών αυξάνεται. Η έλλειψη ενός σταθερού ρυθμιστικού πλαισίου έχει ως αποτέλεσμα, εκτός από τη μείωση των εσόδων, τη λειτουργία μας σε ένα ασταθές περιβάλλον, το οποίο είναι επιζήμιο και για ολόκληρη την αγορά. Οι προσπάθειές μας κυρίως επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση του λειτουργικού κόστους. Το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης που θα συζητήσουμε με την ΟΜΕ-ΟΤΕ και την κυβέρνηση το Δεκέμβριο, όπως είχαμε προγραμματίσει, έχει ως ιδανικό στόχο την αποχώρηση 6.000 εργαζομένων μέσω εθελουσίας εξόδου το 2005, γεγονός που θα επιφέρει σημαντικές οικονομίες μεσοπρόθεσμα. Συγχρόνως, θα παρουσιάσουμε ένα ευρύ σχέδιο αναδιοργάνωσης με στόχο τη βελτίωση των δραστηριοτήτων της σταθερής τηλεφωνίας Ελλάδος. Αν και δεν αναμένουμε θεαματικές αλλαγές στην απόδοση του ΟΤΕ Α.Ε. βραχυπρόθεσμα, παραμένουμε προσηλωμένοι στο στόχο μας για οικοδόμηση ενός ισχυρού και κερδοφόρου Οργανισμού. ΟΤΕ Α.Ε.

9.4 Βασικά οικονομικά μεγέθη για τον Ο.Τ.Ε Α.Ε.

ΟΤΕ Α.Ε. (Ν. 2190 / 1920) (σε Εκατ. Euro): Κύκλος Εργασιών - Εννεάμηνο 2004: 2148,1. Εννεάμηνο 2003: 2344,5. -8,4%. Κόστος Υπηρεσιών - Εννεάμηνο 2004: 2001,5. Εννεάμηνο 2003: 1924,7. 4,0%. Αποτελέσματα προ φόρων - Εννεάμηνο 2004: -10,3. Εννεάμηνο 2003: 349,0. -

103,0%. EBITDA - Εννεάμηνο 2004: 624,2. Εννεάμηνο 2003: 879,2. -29,0%. Περιθώριο EBITDA % - Εννεάμηνο 2004: 29,1. Εννεάμηνο 2003: 37,5. -8,4 μον.

Ο Κύκλος Εργασιών του ΟΤΕ Α.Ε. ανήλθε στο Εννεάμηνο 2004 στα Euro 2148,1 εκατ. εμφανίζοντας μείωση σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο της προηγούμενης χρήσης κατά 8,4% λόγω της συνεχιζόμενης έντασης του ανταγωνισμού από τις εταιρείες κινητής 7 Σύντμηση για τις αποδοχές πριν από τους τόκους, τους φόρους, την υποτίμηση και τη χρεολυσία. Εκθέτει όσα η επιχείρηση θα είχε κερδίσει κατά τη διάρκεια της περιόδου εάν δεν έπρεπε να πληρώσει τους τόκους του χρέους, δεν έπρεπε να πληρώσει τους φόρους και είχε υποτιμήσει την πλήρη αξία όλων των αγαθών από την απόκτησή τους. Ισοδυναμεί κατά προσέγγιση με το επίπεδο λειτουργικών εσόδων (Operating Income line) στις δηλώσεις εισοδήματος (Income Statements)

33

τηλεφωνίας και τους εναλλακτικούς παρόχους σταθερής τηλεφωνίας, αλλά και λόγω των αποφάσεων της ΕΕΤΤ για εφαρμογή των νέων μειωμένων τελών διασύνδεσης και μισθωμένων γραμμών. Αναλυτικά, η μεταβολή του κύκλου εργασιών προήλθε από:

9.4.1 Τηλεφωνία Εσωτερικού

Τα έσοδα της Τηλεφωνίας Εσωτερικού ανήλθαν στα Euro 1242,5 εκατ., υποχωρώντας κατά 11,0% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2003 και αντιπροσωπεύουν το 57,8% του Κύκλου Εργασιών από 59,5% της αντίστοιχης περσινής περιόδου. Η μεταβολή αυτή οφείλεται κυρίως στη μείωση των τιμολογίων και της κίνησης.

9.4.2 Διεθνής Τηλεφωνία Τα έσοδα των υπηρεσιών Διεθνούς Τηλεφωνίας εμφανίζουν μείωση στο Εννεάμηνο 2004 κατά 10,6% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2003, που οφείλεται κυρίως στη μείωση της κίνησης και στη μεταβολή των μεριδίων των διεθνών τηλεπικοινωνιακών οργανισμών.

9.4.3 Λοιπά Τηλεπικοινωνιακά Έσοδα

Στην κατηγορία αυτή υπάγονται οι Παραδοσιακές Υπηρεσίες, οι Νέες Υπηρεσίες, οι Εργασίες σε Βάρος Τρίτων και τα Έσοδα Διασύνδεσης που συνολικά παρουσίασαν μείωση κατά 3% έναντι εκείνων του Εννεαμήνου του 2003. Ειδικότερα: Παραδοσιακές Υπηρεσίες: Τα έσοδα από Παραδοσιακές Υπηρεσίες παρουσίασαν

συνολική μείωση κατά 0,9%, η οποία οφείλεται στη μείωση των εσόδων από τηλεκάρτες κατά 16,5% -λόγω της υποκατάστασης από την κινητή τηλεφωνία- και παρά την αύξηση των εσόδων από την επικοινωνία Audiotex κατά 24,1% και από τον τηλεφωνικό κατάλογο κατά 13,1%.

Νέες Υπηρεσίες: Οι Νέες Υπηρεσίες παρουσίασαν μείωση κατά 9,3% το Εννεάμηνο του 2004 έναντι του Εννεαμήνου του 2003. Αναλυτικά: · Τα έσοδα από Μισθώσεις γραμμών και Μεταφορά δεδομένων παρουσίασαν σημαντική μείωση κατά 44,5% λόγω των αποφάσεων της ΕΕΤΤ για εφαρμογή νέων μειωμένων τιμολογίων. · Τα έσοδα από ISDN (Νέες Συνδέσεις και Μηνιαία Τέλη) αυξήθηκαν κατά 26,2% λόγω της σημαντικής αύξησης του αριθμού των συνδέσεων. · Τα έσοδα από τις υπηρεσίες Internet αυξήθηκαν κατά 8,5% λόγω αύξησης της συνδρομητικής βάσης. · Τα έσοδα από Πωλήσεις Τηλεπικοινωνιακού Εξοπλισμού αυξήθηκαν κατά 32,3% λόγω αύξησης του όγκου των πωλήσεων.

9.4.4 Κόστος Υπηρεσιών Στο Εννεάμηνο του 2004 το Κόστος Υπηρεσιών ανήλθε στα Euro 2001,5 εκατ., παρουσιάζοντας αύξηση κατά 4% σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο, που οφείλεται στα εξής: · Αύξηση κατά 4,5% των Δαπανών Προσωπικού, που προήλθε κυρίως από την εφαρμογή από 1-1-2004 της συλλογικής σύμβασης εργασίας έτους 2004 και τις μεταφερόμενες δαπάνες από την εφαρμογή συμβάσεων προηγούμενων χρήσεων. · Μείωση των αποδόσεων προς τις εταιρείες Κινητής Τηλεφωνίας κατά 14,8% κυρίως λόγω της μείωσης των τιμολογίων και της κίνησης. · Μείωση των αποδόσεων προς τους διεθνείς τηλεπικοινωνιακούς οργανισμούς κατά 14,6% κυρίως λόγω της μείωσης της κίνησης και της μεταβολής των μεριδίων απόδοσης στους Διεθνείς Τηλεπικοινωνιακούς Οργανισμούς. · Αύξηση κατά 4,6% στις Αποσβέσεις αποτέλεσμα του επενδυτικού προγράμματος των

34

προηγουμένων χρήσεων. Αύξηση των Λοιπών Λειτουργικών Εξόδων κατά 37,2% που οφείλεται κυρίως στην αύξηση των δαπανών του ΟΤΕ Α.Ε. για τις θυγατρικές εταιρείες, στα έξοδα συντήρησης εγκαταστάσεων, στις δαπάνες προώθησης των πωλήσεων σταθερής τηλεφωνίας και στα δικαιώματα παρόχων Audiotex. Επίσης στα Λοιπά Λειτουργικά Έξοδα περιλαμβάνονται και οι δαπάνες υποστήριξης των Ολυμπιακών Αγώνων.

9.4.5 Αποτελέσματα

Τα Καθαρά προ Φόρων Αποτελέσματα είναι αρνητικά (ζημία) και ανήλθαν σε Euro -10,3 εκατ. Το αποτέλεσμα αυτό οφείλεται: Στη μείωση του Κύκλου Εργασιών σε συνδυασμό με την αύξηση του Κόστους. Στα Χρηματοοικονομικά Έξοδα (χρεωστικοί - πιστωτικοί τόκοι) ύψους Euro 72,4

εκατ. τα οποία είναι αυξημένα από τα αντίστοιχα της προηγούμενης χρήσης κατά Euro 22,5 εκατ.

Στα Έκτακτα Έξοδα ύψους Euro 164,6 εκατ. τα οποία είναι αυξημένα κατά Euro 95,9 εκατ. σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, κυρίως λόγω προβλέψεων για επισφαλείς απαιτήσεις Euro 75,0 εκατ. και προβλέψεων για αποξηλώσεις τηλεπικοινωνιακών εγκαταστάσεων που χρησιμοποιήθηκαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες Euro 30,0 εκατ.

Στα Έσοδα Συμμετοχών (Μερίσματα και προβλέψεις υποτίμησης συμμετοχών) ύψους Euro 78,4 εκατ. τα οποία είναι αυξημένα κατά Euro 35,2 εκατ. λόγω κυρίως του μερίσματος της COSMOTE.

9.4.6 Θυγατρικές Εταιρίες & Επενδύσεις Εξωτερικού (σε US GAAP)

COSMOTE

Η συνεχής δυναμική ενίσχυση της χρήσης κινητών τηλεφώνων στην Ελλάδα και οι θετικές επιδόσεις της θυγατρικής στην Αλβανία (AMC), αντικατοπτρίζονται στα οικονομικά αποτελέσματα της εταιρείας στο Εννεάμηνο 2004. Τα οικονομικά αποτελέσματα της COSMOTE (Ελλάδα) είναι τα παρακάτω (σε Εκατ. Euro): Κύκλος Εργασιών - Εννεάμηνο 2004: 1116,1. Εννεάμηνο 2003: 921,8. 21,1%. EBITDA - Εννεάμηνο 2004: 464,4. Εννεάμηνο 2003: 380,6. 22,0%. EBITDA περιθώριο - Εννεάμηνο 2004: 41,6%. Εννεάμηνο 2003: 41,3%. 0,3 μον. Καθαρά κέρδη - Εννεάμηνο 2004: 214,4. Εννεάμηνο 2003: 171,1. 25,3%. Σύνολο πελατών - Εννεάμηνο 2004: 4.091.173. Εννεάμηνο 2003: 4.051.548. 1,0%. Ας σημειωθεί ότι τα παραπάνω αποτελέσματα επιτεύχθηκαν παρά τα έκτακτα λειτουργικά έξοδα λόγω της διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων και της δυναμικής προώθησης των υπηρεσιών i-mode από τον Ιούνιο 2004. Ο κυριότερος δείκτης μικτού AMOU (μέση μηνιαία χρήση ανά πελάτη σε λεπτά) στο τέλος του Εννεαμήνου του 2004 ενισχύθηκε κατά 21,3% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι και ανήλθε σε 131 λεπτά. Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στην αύξηση της χρήσης των πελατών με συμβόλαιο. Επίσης ο δείκτης μικτού ARPU (μέσο μηνιαίο έσοδο ανά πελάτη) ανήλθε σε Euro 32,1, ενισχυμένος κατά 10,3% σε ετήσια βάση. Από τον Ιούνιο 2004 η εταιρεία διέθεσε κατ' αποκλειστικότητα στην ελληνική αγορά κινητής τηλεφωνίας το i-mode, την πιο δημοφιλή υπηρεσία Ιnternet κινητής τηλεφωνίας. Η ανταπόκριση των πελατών στη νέα υπηρεσία ξεπέρασε τις αρχικές προβλέψεις και ήδη ο αριθμός των ενεργοποιήσεων της υπηρεσίας έχει υπερβεί τις 90.000. Υπενθυμίζεται ότι το Νοέμβριο του 2004 υπεγράφη μνημόνιο συμφωνίας μεταξύ ΟΤΕ - COSMOTE για την εκκίνηση των διαδικασιών αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου της COSMOTE, με την εισφορά σε είδος από τον ΟΤΕ των μετοχών της Globul και της Cosmofon.

35

ΟΤΕnet

Αύξηση κατά 50% παρουσίασε ο κύκλος εργασιών της ΟΤΕnet, σε ενοποιημένη βάση, για το Εννεάμηνο 2004 και ανήλθε στα Euro 68,2 εκατ. έναντι Euro 45,6 εκατ. της αντίστοιχης περιόδου του 2003. Τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) του Εννεαμήνου 2004 ανήλθαν σε Euro 11,7 εκατ. έναντι Euro 8,2 εκατ. της αντίστοιχης περιόδου του 2003, σημειώνοντας σημαντική αύξηση κατά 42,7%. Τα παραπάνω οικονομικά αποτελέσματα είναι σε ενοποιημένη βάση (USGAAP) και αφορούν στην OTEnet και τις θυγατρικές της εταιρίες. Η κερδοφορία αυτή είναι αποτέλεσμα αφενός της αύξησης της πελατειακής βάσης και των εσόδων της εταιρίας και αφετέρου της συμμετοχής της OTEnet στην παροχή Διαδικτυακών υπηρεσιών για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η συνδρομητική βάση της ΟΤΕnet στις 30 Σεπτεμβρίου 2004 ανήλθε στους 287.700 ενεργούς οικιακούς συνδρομητές. Σε αυτό τον αριθμό συμπεριλαμβάνονται όλοι οι dial up και OnDSL ΗΟΜΕ συνδρομητές, καθώς και οι χρήστες καρτών προπληρωμένου χρόνου πρόσβασης στο Διαδίκτυο. Οι ενεργοί επιχειρησιακοί πελάτες της εταιρίας -μόνιμες γραμμές, OFFICE GATE και OnDSL OFFICE και πελάτες υπηρεσιών φιλοξενίας- ανήλθαν σε 9.300. Τα παραπάνω επιβεβαιώνουν την ηγετική θέση της ΟΤΕnet στον κλάδο του Διαδικτύου και των Διαδικτυακών εφαρμογών, η οποία ήδη κατέχει το μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς. Θετική ήταν και η πορεία της Voice@net by OTEnet. Ο κύκλος εργασιών της για το Εννεάμηνο 2004 ανήλθε σε Euro 11,5 εκ. εμφανίζοντας σημαντική αύξηση της τάξης του 128% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2003 (Euro 5 εκατ). Τέλος, το EBITDA, για το Εννεάμηνο 2004, ανήλθε σε Euro 1,3 εκατ έναντι Euro 0,3 εκατ. για την αντίστοιχη περίοδο του 2003, παρουσιάζοντας αύξηση 333%.

AMC (Αλβανία)

H Albania Mobile Communications / AMC είναι θυγατρική εταιρεία της COSMOTE και ενοποιείται πλήρως με αυτήν. Κατά το Εννεάμηνο του 2004 η AMC συμμετείχε στον ενοποιημένο κύκλο εργασιών της COSMOTE κατά 7,3%. Στο τέλος Σεπτεμβρίου 2004 η πελατειακή της βάση ανήλθε στους 638.566 πελάτες, ο Κύκλος Εργασιών ανήλθε στα Euro 88,3 εκατ. έναντι 78,5 εκατ. της αντίστοιχης περσινής περιόδου (αύξηση 12,5%), ενώ τα Καθαρά Κέρδη ανήλθαν στα Euro 25,9 εκατ., αυξημένα κατά 13,2%. Τέλος το EBITDA ανήλθε στα Euro 50,5 εκατ. (αυξημένο κατά 13,1%) με το περιθώριο να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα (57,2%).

GLOBUL (Βουλγαρία)

H εταιρεία κινητής τηλεφωνίας GLOBUL, τη διαχείριση της οποίας έχει αναλάβει η COSMOTE, εμφανίζει κύκλο εργασιών ύψους Euro 124,7 εκατ. έναντι Euro 66,5 εκατ. της αντίστοιχης περιόδου του 2003 (αύξηση 87,5%). Η εταιρεία διαμορφώνει πλέον θετικό EBITDA το οποίο ανήλθε στο Εννεάμηνο σε Euro 29,0 εκατ. Τα καθαρά αποτελέσματα εμφανίζουν βελτίωση δεδομένου ότι η ζημία του εννεαμήνου περιορίζεται σε Euro 10,2 εκατ. έναντι ζημίας Euro 15,2 εκατ. της αντίστοιχης περσινής περιόδου. Ταυτόχρονα καταγράφεται δυναμική ανάπτυξη στο σύνολο της πελατειακής της βάσης, που αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 79% και ανήλθε σε 1.442.236 πελάτες την 30-9-2004.

36

COSMOFON (ΠΓΔΜ)

Η εταιρεία κινητής τηλεφωνίας COSMOFON, που βρίσκεται επίσης υπό τη διαχείριση της COSMOTE, εμφανίζει στο Εννεάμηνο 2004 κύκλο εργασιών Euro 16,8 εκατ. έναντι Euro 3,3 εκατ. της αντίστοιχης περσινής περιόδου και η συνδρομητική της βάση την 30-9-2004 ξεπέρασε τους 200.000 πελάτες έναντι 51.264 την 30-9-2003.

ROM TELECOM (Ρουμανία)

Στο εννεάμηνο του 2004 ο κύκλος εργασιών της ROMTELECOM ανήλθε στα Euro 618,3 εκατ. και εμφανίζει αύξηση σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2003 κατά 4,7%, η οποία οφείλεται κυρίως στην αύξηση των βασικών τελών, της κίνησης καθώς και των τελών διασύνδεσης. Το EBITDA ανήλθε στα Euro 210,5 εκατ. και αυξήθηκε κατά 84,0% έναντι της αντίστοιχης περσινής περιόδου. Η αύξηση αυτή προήλθε κυρίως από την αύξηση του Κύκλου Εργασιών, τη συγκράτηση του κόστους -όπου τη σημαντικότερη συμβολή είχε η μείωση της δύναμης του προσωπικού κατά 29,8%- καθώς και την αναδιοργάνωση μέσω της εφαρμογής ολοκληρωμένων συστημάτων πληροφορικής όπως το σύστημα τιμολόγησης (Oracle Billing System), το νέο Call Center κ.λ.π. Επίσης τα αποτελέσματα του Εννεαμήνου έχουν επιβαρυνθεί με πρόβλεψη για αποχωρήσεις προσωπικού ύψους Euro 54,4 εκατ. έναντι Euro 21,3 εκατ. την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Η ROMTELECOM συνεχίζει την εφαρμογή του προγράμματος αναδιάρθρωσης ώστε να πετύχει το στόχο που έχει θέσει όσον αφορά στη μείωση του λειτουργικού κόστους και τη διεύρυνση της πελατειακής βάσης και των εσόδων. Σχετικά με την COSMOROM έχει υποβληθεί πρόταση για επαναλειτουργία της εταιρείας υπό τη διαχείριση της COSMOTE στη Ρουμανική κυβέρνηση.

ARMENTEL (Αρμενία)

Ο κύκλος εργασιών της ARMENTEL ανήλθε στο ποσό των Euro 62,2 εκατ. έναντι Euro 51,7 εκατ. της αντίστοιχης περιόδου της προηγούμενης χρήσης, ενώ τα καθαρά κέρδη του Εννεαμήνου ανήλθαν σε Euro 13,9 εκατ. έναντι Euro 8,6 εκατ. της αντίστοιχης περσινής περιόδου. Σημειώνεται ότι τα λειτουργικά κέρδη παρουσίασαν σημαντική αύξηση το εννεάμηνο και ανήλθαν στα Euro 18,1 εκατ. έναντι Euro 7,9 εκατ. του 2003. Τέλος, σημειώνεται ότι επήλθε συμφωνία του ΟΤΕ με την Αρμενική κυβέρνηση, η οποία ρυθμίζει σημαντικά θέματα με αμοιβαία επωφελή τρόπο.

TELECOM SERBIA (Σερβία)

Ο ΟΤΕ συμμετέχει στο Μετοχικό Κεφάλαιο της εταιρείας κατά 20%. Η TELECOM SERBIA παρουσιάζει κύκλο εργασιών το εννεάμηνο Euro 417,3 εκατ. (αύξηση 8,8%) και κέρδη Euro 67,3 εκατ., ενώ το EBITDA ανέρχεται στα Euro 191,7 εκατ. με υψηλό περιθώριο 45,9%. Την 20-9-2004 υπεγράφη συμφωνία (MOU) μεταξύ του ΟΤΕ και της TELECOM SERBIA με την οποία επιλύονται τα εκκρεμή θέματα. Συγκεκριμένα, η συμφωνία ρυθμίζει τις εκατέρωθεν υποχρεώσεις και προβλέπει την υπογραφή με την Σερβική κυβέρνηση τροποποιημένης συμφωνίας μετόχων με την οποία θα δίνονται νέες αυξημένες αρμοδιότητες του ΟΤΕ στη διοίκηση της εταιρείας.»

37

10 Επίλογος

Σε μία αναδυόμενη παγκόσμια οικονομία, η δυνατότητα του τομέα των τηλεπικοινωνιών να παρέχει ένα διεθνές και ανταγωνιστικό δίκτυο μεταφοράς πληροφοριών έχει αναμφισβήτητα σημαντικές επιπτώσεις στο εμπόριο και την οικονομική ανάπτυξη των χωρών.

Στην παρούσα μελέτη έγινε προσπάθεια να παρουσιαστεί η σχέση ανάμεσα στις ελληνικές τηλεπικοινωνίες και την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Τα μεγέθη τα οποία χρησιμοποιήσαμε για να μετρήσουμε την επίδραση των τηλεπικοινωνιών στην οικονομία ήταν ο βαθμός διείσδυσης των τηλεφωνικών γραμμών, τα έσοδα και οι επενδύσεις των τηλεπικοινωνιακών οργανισμών στην κινητή και σταθερή τηλεφωνία, ο αριθμός των συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας και το ποσοστό των εσόδων από τις τηλεπικοινωνίες επί του ΑΕΠ της χώρας κ.α.

Δεδομένου ότι η απελευθέρωση και η ιδιωτικοποίηση συμβάλλει στην καλύτερη διαχείριση των επιχειρήσεων με σκοπό τα μεγαλύτερη κέρδη, την δεκαετία του 1990 οι κρατικοί φορείς έσπευσαν να βελτιώσουν την απόδοση τους, υπό την απειλή του ανταγωνισμού και της ιδιωτικοποίησης που είχε επιλέξει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι φορείς που αναδιοργάνωσαν τη δομή τους πρώτοι είχαν καλύτερη απόδοση σε σχέση με αυτούς που καθυστέρησαν.

Το άνοιγμα της τηλεπικοινωνιακής αγοράς στον ανταγωνισμό οδήγησε τις μεγάλες εταιρείες να προετοιμαστούν από νωρίς, υιοθετώντας νέες τακτικές που βελτίωσαν την απόδοσή τους πριν ακόμα την απελευθέρωση. Άρα μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η ιδιωτικοποίηση επέφερε θετικά οικονομικά αποτελέσματα στις κρατικές μέχρι τότε εταιρείες τηλεπικοινωνιών, πριν την απελευθέρωση της αγοράς.

Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι τη δεκαετία πριν την απελευθέρωση ξεκίνησε μία εποχή γρήγορων τεχνολογικών αλλαγών που απαιτούσε μεγάλες επενδύσεις στην υποδομή του δικτύου των τηλεπικοινωνιών. Δεδομένου ότι οι μεγάλες εταιρείες που εξετάσαμε επένδυσαν τεράστια ποσά για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τον επερχόμενο ανταγωνισμό, είναι επόμενο λοιπόν οι εταιρείες αυτές τα πρώτα χρόνια των επενδύσεων να έχουν μειωμένα έσοδα. Με την απελευθέρωση της αγοράς είναι φυσικό να έχουμε είσοδο νέων ανταγωνιστών άρα και νέων επενδύσεων που αναγκάζει τις πρώην μονοπωλιακές εταιρείες να ανταποδώσουν με επενδύσεις. Βέβαια η σύγκριση της απόδοσης των τηλεπικοινωνιακών οργανισμών πριν και μετά την απελευθέρωση δεν είναι αντικείμενο της παρούσας εργασίας.

Κλείνοντας θα αναφέρουμε ότι η περίοδος που εξετάσαμε ήταν μια περίοδο ριζικών αλλαγών και ραγδαίων ανακατατάξεων στο χώρο των τηλεπικοινωνιών. Οι διεθνείς αυτές εξελίξεις παρέσυραν στην πορεία τους τα κρατικά μονοπώλια των τηλεπικοινωνιών σε μία ανοδική πορεία σε όλους τους τομείς. Η πορεία αυτή δημιούργησε νέες ανάγκες, οι οποίες απαιτούσαν την άμεση προσαρμογή των τηλεπικοινωνιακών οργανισμών από δυσκίνητες κρατικές υπηρεσίες, σε σύγχρονες ευέλικτες και στην αιχμή της τεχνολογίας επιχειρήσεις προετοιμάζοντας με τον τρόπο αυτό το έδαφος για την νέα απελευθερωμένη εποχή στο χώρο των τηλεπικοινωνιών.

38

11 Βιβλιογραφία

“Τηλεπικοινωνίες και Δίκτυα Υπολογιστών”, Άρης Αλεξόπουλος, Γιώργος

Λαγογιάννης, Πέμπτη Έκδοση

“Ο τομέας των Τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα - Προβλήματα και Προοπτικές”,

Κυριάκος Εμμ. Κιουλάφας, Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών

(ΙΟΒΕ), Αθήνα 1994

OECD - Communications Outlook 2003

ΚΕΠΕ- Έκθεση, Απελευθέρωση της αγοράς τηλεπικοινωνιών: Επιπτώσεις στην

απασχόληση του κλάδου, Θεόφιλος Τερροβίτης, Αθήνα 2002

Οικονομικός Ταχυδρόμος

ΕΕΤΤ- Τηλεπικοινωνίες: Τρία Χρόνια Απελευθέρωσης, Αθήνα Δεκέμβρης 2003

39

12 Αναφορές - Άρθρα

1. “Ποιοτική και ποσοτική ανάλυση της αναμενόμενης ανάπτυξης των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών στην Ελλάδα”, Μελέτη ΕΕΤΤ, Α. Ατλάσης, Α. Ζάκας, Φ. Λαζαράκης, Μ. Λάμπρου, Ζ. Λιούπας, Ι. Ρουσάκη, Ε. Πρωτονοτάριος, Οκτώβριος 1999

2. “Deregulation and the welfare of the less well off”, International Journal of Social Economics, J. W. Nevile

3. “2001, έτος ορόσημο για τις τηλεπικοινωνίες”, ΕΕΤΤ Μάιος 2002, Εμμ. Γιακουμάκης

4. “Telecom Deregulation and the Economy: The impact on jobs, investment and growth”, Jan. 2003, J. A. Eisenach, T. M. Lenard

5. “The political economy of deregulation”, Feb. 2003, A. Alesina, F. Giavazzi

6. “Regulation and the development of electronic communications in Europe”, Feb. 2002, Jordi Gual

7. “Telecom Deregualtion fails to lower rates”, Article in InfoWorld, Dec 1999, Elizabeth de Bony

8. OECD Observer, The Brave New World Of Telecommunication, Dec- Jan 1990

9. Eurostat, “Telecommunication Indicators In The Eurostat Area 2001”

10. “Phone Dinosaurs face extinction as telecompetitors march on”, Mail on Sunday (London) May 9, 1993.

11. “Telecom Deregulation in Europe”, Feb 1998, Article in Ps-Consultants, UK

12. Economic Performance in European Telecommunications, 1978-1998: a comparative study.

13. “Υπολείπεται η Ελλάδα στις δαπάνες για την τεχνολογία”, Άρθρο Μάρτιος 2003, Διηνεκής

14. “Τηλεπικοινωνίες: τα μυστικά όπλα. Παγίδες και αγκάθια για παλιούς και νέους επενδυτές”, Άρθρο στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, Μάρτιος 1997, Κ.Τσαούσης

15. “Ανταγωνισμός και διεκδικησιμότητα”, Άρθρο στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, Μάρτιος 1997, Γ.Κ.Μπήτρος

16. “Το αύριο των τηλεπικοινωνιών”, Άρθρο στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, Οκτώβριος 1996, Θ. Σπίνουλας

17. “Επικοινωνίες και Μονοπώλια”, Άρθρο στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, Απρίλιος 1998, Κ.Χ. Αργυρόπουλος

18. “Ραγδαίες οι εξελίξεις στην τηλεπικοινωνιακή αγορά”, Συνέντευξη στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, Ιούλιος 2001, Εμμ. Γιακουμάκης

19. “Η απελευθερωμένη τηλεφωνία δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας”, Δ. Ευαγγελοδήμος Άρθρο στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, Νοέμβριος 2002

20. OΤE S.A - Αποτελέσματα Ομίλου ΟΤΕ εννεαμήνου 2004, Δελτίο Τύπου 29ης

Νοεμβρίου 2004

40

13 Αναφορές - Δικτυακοί Τόποι

http://www.eet t .gr

http :// www . ote . gr

http://europa.eu.int/comm/eurostat/

http://www.eudatashop.gov.uk/about.asp

http://tovima.dolnet.gr

http://www.enet.gr/

http://www.alts.org

http://www.analysys.com

http :// www . ofcom . com . uk

http :// www . bt . uk

http :// www . cosmote . gr

http :// www . telestet . gr

http :// www . vodafone . gr

http :// www . telekom 3. de

http :// www . francetelecom . com / fr

http :// www . att . com /

http :// www . etsi . fr

http :// www . itu . org

http :// www . yme . gr

http :// art - telecom . fr

http :// regtp . de

http :// www . oecd . org /

http :// www . itu . int

41