Οι έννοιες των φυσικών επιστημών στο νηπιαγωγείο

Κιλκίς 19-06-2012Παπαδόπουλος Πάρης

Φυσικές Επιστήμες & Λογοτεχνία

«Λάδι και ξίδι, τι στριμωξίδι! Λαδόξιδο σωστό. Ξίδι και λάδι, φιλί και χάδι. Ξιλόλαδο ωμό. Κι όταν θελήσω να’ μαι μονάχο, εγώ σαν λάδι κι

εσύ σαν ξίδι, είμαι ελεύθερο κι αποχωρώ απ’ του λαδόξιδου το συνωστισμό»

Αγγελική Θάνου (2001)

• Γλώσσα

• Γραφή

• Ανάγνωση

• Παιδική Λογοτεχνία

Δημιουργία κι έκφραση

• Δραματική τέχνη

• Μουσική

Φυσικές ΕπιστήμεςΝα διαπιστώσουν πως μερικά υλικά δεν αναμειγνύονται

μεταξύ τους

Φυσικές Επιστήμες & Λογοτεχνία

H ωραιότερηΜαγνήτη, μαγνητάκι

πες μου σε παρακαλώ

μπορώ η ωραιότερη

στον κόσμο να γεννώ;

Μη νοιάζεσαι καλή μου,

τους πόλους μου γυρνώ

και θα σε καθαρίσω

σ’ ένα μόνο λεπτό!

Φυσικές Επιστήμες & Λογοτεχνία

MAΘΗΣΗ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

• Γνωστική ανάπτυξη στο επίπεδο του ατόμου Μαθαίνω μέσω δράσης πάνω στα αντικείμενα

• Κοινωνιο-γνωστική θεώρηση Μαθαίνω μέσα από τη συμμετοχή σε πρακτικές δραστηριότητες με

τη διαμεσολάβηση πολιτισμικών εργαλείων όπως η γλώσσα, τα αλγεβρικά σύμβολα και οι οπτικές αναπαραστάσεις

Το πέρασμα από τις έννοιες στις ιδέες

Έννοιες = υλικό σκέψης

Ιδέες = υλικό δράσης

Το πέρασμα από τις έννοιες στις ιδέες• Η έννοια είναι κάτι ουδέτερο, με καθαρά γνωστική διάσταση, που

μας βοηθά απλά να σκεφτούμε

• Η ιδέα μπορεί να είναι όμορφη, μπορεί να σοκάρει, να συναρπάσει, να συγκλονίσει, να εμπνεύσει, ακόμα και να παρακινήσει τα παιδιά σε δράση

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΑΛΛΕΛΕΠΙΔΡΑΣΗ

Το πέρασμα από τις έννοιες στις ιδέες• Ηλεκτρισμός = έννοια

• Το ηλεκτρικό ρεύμα μπορεί

να γίνει επικίνδυνο= ιδέα

• Φωτοσύνθεση= έννοια

• Τα φυτά είναι οι μόνοι οργανισμοί που μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια σε τροφή= ιδέα

Έχουν ετοιμότητα τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας να

ανταποκριθούν στις έννοιες των φυσικών επιστημών και να

δράσουν ερευνητικά;

Ποιος είναι ο σκοπός μας;

Ερμηνεία των μυστηρίων της φύσης μέσα από την άσκηση μαθητών και μαθητριών στις

επιστημονικές διαδικασίες, ώστε μέσα από αυτή να ανακαλύπτουν τη γνώση για τον εαυτό τους, ενώ παράλληλα θα ασκούνται στη λύση

προβλημάτων

Ανάπτυξη επιστημονικών διαδικασιών

1. Παρατήρηση (Προσοχή στη λεπτομέρεια και ικανότητα διάκρισης στοιχείων)

2. Υποβολή ερωτημάτων που μπορούν να απαντηθούν μέσω έρευνας;

3. Υποθέσεις4. Προβλέψεις 5. Χειρισμός υλικών6. Μετρήσεις7. Επικοινωνία με τη χρήση επιστημονικού

λεξιλογίου

Χρήση επιστημονικού λεξιλογίου• Θα βοηθήσει η σωστή χρήση του όρου το παιδί να κατανοήσει;

• Πειράζει αν δε χρησιμοποιηθεί η σωστή λέξη;

Η απάντηση είναι ΝΑΙ αν θέλω να διακρίνω ένα γεγονός από ένα φαινόμενο.

SOS Δημιουργία σύγχυσης

π.χ. η ζάχαρη διαλύεται, δεν εξαφανίζεται δε λιώνει

Προσωπικές, πρώιμες αντιλήψεις των παιδιών

• Διαμορφώνονται μέσα στο:

Πρώιμες βιολογικές γνώσεις• Ένταξη των φυτών στους ζωντανούς οργανισμούς με την πάροδο του

χρόνου

• Απουσία αέρα σε κλειστά δωμάτια, δοχεία ή ανιμιστική θεώρηση του ανέμου

• «Εξαφάνιση» του νερού κατά το βρασμό

• Σύννεφα ως τεχνητά στερεά σώματα

• Η βροχή θεωρείται ως ανθρώπινη ή θεϊκή κατασκευή

• Αντιλαμβάνονται το ηλεκτρικό ρεύμα ως στατικό

• Πώς ξέρει το θερμόμετρο ότι είμαι άρρωστη;

Γενικεύσεις• Τα βαριά αντικείμενα βυθίζονται ενώ τα ελαφριά επιπλέουν

• Όλα τα ξύλα επιπλέουν

• Ο μαγνήτης έλκει όλα τα μέταλλα

• Ο ηλεκτρισμός είναι επικίνδυνος

• Αδυναμία διάκρισης φωτός από τις φωτεινές πηγές

Επιδόσεις Ελλήνων μαθητών και μαθητριών στις φυσικές επιστήμες

• Τα παιδιά ξεκινούν με έντονο ενδιαφέρον στην προσχολική ηλικία, το οποίο και χάνεται σε

πολύ μεγάλο βαθμό στη διάρκεια του δημοτικού και κυρίως στη φοίτησή τους στη

δευτεροβάθμια εκπαίδευση

ANAΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ

• Οι Φυσικές Επιστήμες προσεγγίζονται ευρύτερα με θεματικούς τομείς ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ-ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ-ΙΣΤΟΡΙΑΣ-ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ & εννοιών

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ και ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ.

Δε μετασχηματίζεται μέσα από την ολιστική γνώση ο αδιαφοροποίητος τρόπος με τον οποίο βλέπουν και ερμηνεύουν τα παιδιά τον κόσμο, σ’ ένα σύνολο συγκροτημένων ιδεών, θέασης κι ερμηνείας των φαινομένων.

PISA* & TIMMS***Program International Student’s Assessment **Trends in International Mathematics and Science Study

ΙΔΕΕΣ & ΕΝΝΟΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ

1.Υγεία

2.Φυσικές πηγές

3.Περιβάλλον

4.Τεχνολογία

ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ

• Η ποικιλία των ζωντανών οργανισμών• Η διαδικασία της ζωής και ο κύκλος ζωής των φυτών και των ζώων• Η αλληλεπίδραση των ζωντανών οργανισμών με το περιβάλλον τους• Τα είδη και η χρήση διαφόρων υλικών• Ο αέρας η ατμόσφαιρα και ο καιρός• Το νερό και η αλληλεπίδρασή του με άλλα υλικά• Το φως, ο ήχος και η μουσική• Τα αποτελέσματα της ψύξης, θέρμανσης• Η κίνηση και οι δυνάμεις• Ο ουρανός, το ηλιακό σύστημα• Ο μαγνητισμός και ο ηλεκτρισμός

20002000 2525ηη θέση ανάμεσα σε 31 χώρες θέση ανάμεσα σε 31 χώρες

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ PISA Program International Student Assessment

2009 30η θέση ανάμεσα σε 65 χώρες

2003 30η θέση ανάμεσα σε 40 χώρες

2006 38η θέση ανάμεσα σε 57 χώρες

Γιατί;

Υπάρχει σημαντική έλλειψη συνάφειας του αναλυτικού προγράμματος (2001) των

φυσικών επιστημών στην υποχρεωτική εκπαίδευση με τα ενδιαφέροντα των μαθητών

και μαθητριών (έρευνα, 2005).

Παραδείγματα

αναπαραγωγή του ανθρώπου

•Αμηχανία από το περιβάλλον•Η συμβολή της TV στη διαμόρφωση των πρώτων απόψεων παραγνωρίζεται

αναπαραγωγή του ανθρώπου1ο Βήμα, Ανίχνευση των ιδεών των παιδιών

• Εγωκεντρισμός και μύθοι αρτιφισιαλισμού (artificial) πελαργός, άγγελος, Αη- Βασίλης.

• Διάφορα μέλη του σώματος που ενώνονται

• Υποψίες για το ρόλο των γονέων

• Πολλά σε μεταβατικό στάδιο (ο μπαμπάς κάτι έκανε)

• Κάποια αντικαθιστούν τους πρώτους μύθους με νέους (τεχνολογία, γιατρός, νοσοκομείο)

αναπαραγωγή του ανθρώπου

2ο Βήμα,

1ος στόχος Διάκριση αρσενικού θηλυκού με βάση τα γεννητικά όργανα

2ος στόχος Η αναγνώριση της συμμετοχής και των δύο γονέων

SOS Από τις αναλογίες που προκύπτουν από τις αναφορές στην αναπαραγωγή φυτών και ζώων

Διδακτική πρακτική, εποικοδομισμός, με τη χρήση συζήτησης και εικόνων

Προσεγγίζοντας τις σκιέςΔημιουργία παραμυθιού με πρωταγωνίστρια μια

μαριονέτα.Ανάδειξη εμπειριών και προηγούμενων γνώσεων

Συσκότιση. Πού είναι η σκιά της μαριονέτας;

Τεχνητές και φυσικές πηγές φωτός

Παραγωγή σκιάς σε οριζόντιο & κατακόρυφο επίπεδο

Μέγεθος της σκιάς με τη μετατόπιση της φωτεινής πηγής

Άλλα θέματα• Το παιχνίδι με το νερό

Άλλα θέματα• Τα μαθηματικά της βροχής

Άλλα θέματα• Κάτοπτρα

Άλλα θέματα• Επίδραση που ασκεί το φως στην ανάπτυξη των

φυτών

Άλλα θέματα• Διάδοση του ήχου

Μη τυπικές μορφές μάθησης

• Τα μικρά ιδίως παιδιά φαίνεται να οικοδομούν μεγάλο μέρος των γνώσεών τους για τον κόσμο, αντλώντας πληροφορίες από πηγές εκτός σχολείου.

Μουσεία, οικογενειακό περιβάλλον (μαγειρική, φροντίδα φυτών),

τηλεόραση

Μουσειοπαιδαγωγική• Όχι παθητικότητα, όχι μετάδοση γνώσεων

Hands on

Από μέσα μετάδοσης αλλάζουν σε ενεργά μαθησιακά περιβάλλοντα

Βιωματική, συνεργατική μάθηση και επίλυση προβλημάτων

Το δάσοςΜπορούμε• Να πούμε• Να ζωγραφίσουμε• Να φωτογραφίσουμε• Να μάθουμε ποιήματα και τραγούδια• Να παίξουμε μουσική με ξύλινα όργανα• Να παρατηρήσουμε (Κιάλια, μεγεθυντικός φακός)• Να καταγράψουμε

ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

H γωνιά των Φυσικών Επιστημών

Θέατρο και φυσικές επιστήμες

Θέατρο και φυσικές επιστήμες

ΚΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ!!