ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΗΝ ΈΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ ΤΟ ΝΟΕΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 2013

1. Το μάθημα διδάχθηκε σε τέσσερις διδακτικές ώρες

2. Θέμα: οι ειδικές γλώσσες/Οργάνωση του Λόγου/Γλωσσομάθεια-Γλώσσα

και πολιτισμός-διαφήμιση και παιδί-διαφήμιση και γυναίκα

3. Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό σενάριο αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του

προγράμματος εκπαιδευτική άσκηση των φοιτητών του ΑΠΘ

4. Βασικός στόχος ήταν η διέγερση του ενδιαφέροντος των μαθητών για το

Μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, μια και η ενότητα προσφέρεται για

δημιουργική ανάγνωση και για ποικίλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες,

με απώτερο στόχο τη δημιουργική πρόσληψη, την αισθητική απόλαυση

και τη δημιουργία περιγραφικών κειμένων από τους μαθητές.

5. Το συγκεκριμένο σχέδιο διδασκαλίας αξιοποιεί και εφαρμόζει τις

λεγόμενες σύγχρονες ομαδοσυνεργατικές, μαθητοκεντρικές,

διερευνητικές και ανακαλυπτικές μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης,

ειδικότερα της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου, της μεθόδου εκπόνησης

σχεδίων ερευνητικής εργασίας- project, της δραματοποίησης

6. Γενικός σκοπός του παρόντος σχεδίου εργασίας είναι να κατανοήσουν οι

μαθητές τη σημασία οργάνωσης ενός κειμένου, ώστε να υπηρετεί τον

ξεχωριστό σκοπό που γράφτηκε, να κατανοήσει τη σημασία της πειθούς

και κυρίως το ρόλο του επιχειρήματος και του συλλογισμού, να

αντιληφθούν την αναγκαιότητα της γλωσσομάθειας σ’ έναν περιβάλλον

παγκοσμιοποίησης και τέλος το ρόλο της διαφήμισης ως μέσου πειθούς,

ρόλος ο οποίος μπορεί να αποβεί υπονομευτικός, όταν παίρνει τη μορφή

της αθέμιτης και παραπλανητικής διαφήμισης

7. Επιμέρους στόχοι ως προς το γνωστικό αντικείμενο και τη μαθησιακή

διαδικασία

Α. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

1. Να κατανοήσουν οι μαθητές ότι στις γλωσσικές ποικιλίες

συγκαταλέγονται κι εκείνες που συνδέονται με τις επαγγελματικές

ομάδες

2. Να κατανοήσουν τη σημασία και την αξία της πειθούς, να κατανοήσουν

ότι δεν αρκεί να έχεις θέσεις και απόψεις, αλλά να είσαι και σε θέση να

τις στηρίξεις λογικά πείθοντας τους άλλους για την ορθότητά τους

3. Να μάθουν οι μαθητές να οργανώνουν το αποδεικτικό τους υλικό

χρησιμοποιώντας τη γλώσσα και τη συλλογιστική τους πειστικά

4. Να αντιληφθούν τον τρόπο εργασίας στην εύρεση της δομής και

αποδεικτικής διαδικασίας της παραγράφου

5. Να κατανοήσουν την οργάνωση του λόγου με σκοπό την πειθώ και να

συλλάβουν τα είδη των συλλογισμών και το ρόλο τους στην αποδεικτική

διαδικασία

6. Να εξασκηθούν στην κατάρτιση διαγράμματος ενός δοκιμίου

7. Να κατανοήσουν την ύπαρξη των γλωσσικών ποικιλιών απόρροια των

διάφορων επαγγελματικών ομάδων

8. Να εξασκηθούν στην οργάνωση του λόγου με αιτιολόγηση στα πλαίσια

μιας παραγράφου, αλλά και ολόκληρου κειμένου

9. Να συλλάβουν τη σημασία των σχολικών δραστηριοτήτων στη

λειτουργία του σχολείου, στην ανάπτυξη πρωτοβουλιών, στη

δημιουργικότητα, στη συνεργασία καθηγητών-μαθητών, στην

οικοδόμηση διεθνιστικής συνείδησης και πνεύματος ανεκτικότητας

10. Να εξασκηθούν στον τρόπο οργάνωσης μιας σχολικής πολιτιστικής

δραστηριότητας

11. Να αντιληφθούν το ρόλο της διαφήμισης στο σύγχρονο καταναλωτικό

κόσμο και να συνειδητοποιήσουν τους τρόπους, τις μεθόδους και το

σκοπό των διαφημιστικών μηνυμάτων: καλλιέργεια της καταναλωτικής

συνείδησης και του ελέγχου της σκέψης

12. Διαφήμιση-τηλεόραση και βιβλίο: πώς μπορεί η διαφήμιση να

καλλιεργήσει το αναγνωστικό ενδιαφέρον του κοινού σε μια εποχή όπου

διαβάζουμε όλο και λιγότερο λόγω κυριαρχίας της εικόνας.

13. Να συνειδητοποιήσουν ότι η γυναίκα και το παιδί χρησιμοποιούνται ως

αντικείμενα της διαφημιστικής εκμετάλλευσης: η γυναίκα προβάλλεται

ως αντικείμενο ερωτικού πόθου και το παιδί ως αυθόρμητο και αθώο,

ευεπίφορο στα καταναλωτικά μηνύματα.

14. Η κατανόηση της αναπόφευκτης υλοποίησης των έμφυλων

αναπαραστάσεων μέσα στα διαφημιστικά μηνύματα

15. Να αντιληφθούν ότι ζούμε στην εποχή απομυθοποίησης των ειδώλων και

σχετικοποίησης των ιδεολογιών, κυριαρχίας της εικόνας, με απόρροια την

αποστασιοποίηση του πολίτη από την αγορά διαμόρφωσης των

αποφάσεων που ον αφορούν: άλλοι αποφασίζουν γι’ αυτόν χωρίς αυτόν.

16. Να κατανοήσουν ότι η μητρική γλώσσα δεν είναι μόνο εργαλείο

συνεννόησης, αλλά πολιτισμική, κοινωνική και ατομική αξία.

Β. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

1. Οι μαθητές να μπορούν να συντάσσουν διαφόρων μορφών κείμενα που

απαιτούν αντίστοιχα μαθησιακά περιβάλλοντα ή πολιτιστικές

δραστηριότητες

2. Να αποκτήσουν την ικανότητα κατανόησης των κειμένων και των ιδεών

που διαπνέονται, να εκφράζουν τις απόψεις τους, να τις τεκμηριώνουν

και να διατυπώνουν τις προσωπικές τους απόψεις

3. Να αποκτήσουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται τους τρόπους

ανάπτυξης παραγράφων, δοκιμίων, τους τρόπους και μέσα πειθούς, τη

συλλογιστική πορεία, τον τρόπο ανάπτυξης των παραγράφων

4. Να μπορούν να καταρτίζουν το διάγραμμα ενός κειμένου

5. Με τις ερευνητικές εργασίες και τις ομάδες να καλλιεργήσουν

ομαδοσυνεργατικό πνεύμα και δημιουργικότητα

6. Με τη δραματοποίηση να έρθουν σε βιωματική σχέση με τις έννοιες που

προσεγγίζονται και να κατανοήσουν τους κινδύνους ή τα οφέλη που

συνεπάγονται οι έννοιες ή οι καταστάσεις στις οποίες καλούνται να

εμπλακούν ή να αναπαραστήσουν. Μέσα από το ρόλο κατακτάται

συναισθητικά το εννοιολογικό περιβάλλον που διερευνάται. Στη

συγκεκριμένη περίπτωση: η διαφήμιση, το καταναλωτικό πνεύμα που

καλλιεργεί, η χειραγώγηση της σκέψης που επιδιώκει και η αλλοτρίωση

της ελευθερίας που διακυβεύεται. Επίσης, η εκμετάλλευση της γυναίκας

και του παιδιού

Γ. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

1. Να κατανοήσουν τα επίπεδα του νέου και κριτικού γραμματισμού

2. Να αποκτήσουν την ικανότητα παραγωγής λόγου και επίλυσης

ασκήσεων

3. Να ασκηθούν στην προφορική συζήτηση και παρουσίαση στα πλαίσια της

ομάδας

Δ. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ

1. Να εξοικειωθούν οι μαθητές με τη τεχνολογία της πληροφορικής, ώστε

να μπορούν να διαβάζουν και να γράφουν κείμενα μέσω Η/Υ και να

επικοινωνούν μέσω αυτών ως πομποί και δέκτες.

2. Να γνωρίσουν και να χρησιμοποιήσουν τις διάφορες εφαρμογές των

Τ.Π.Ε.

Ε. ΜΕΘΟΔΟΣ

Συνεργατική, διερευνητική, μαθητοκεντρική

8. Πορεία διδασκαλίας : προχωρούμε από τα γνωστά στα άγνωστα με

ανάλυση και σύνθεση (Σύντομη περιγραφή της πορείας της

διδασκαλίας -Φάσεις : Αφόρμηση - Καθορισμός του θέματος και σύντομη

παρουσίασή του, με επεξήγηση των εννοιών προς διαπραγμάτευση και

ανάδειξη των επιμέρους θεματικών αξόνων που σχετίζονται με το θέμα.

Επιχειρείται αναλυτική διερεύνησή τους, μέσα από ποικίλα

παραδείγματα κειμένων. Ακολουθεί επεξεργασία ειδικά

προετοιμασμένων φύλλων εργασίας με οδηγίες κι ερωτήσεις προς τους

μαθητές και τελική παρουσίαση των απαντήσεων από τις επιμέρους

ομάδες των μαθητών, οι οποίες αναδεικνύουν τα βασικά χαρακτηριστικά

της περιγραφής, μέσα από τις σχετικές ασκήσεις, κατά τη φάση της

εμπέδωσης- Ακολουθεί η ανακεφαλαίωση- η αξιολόγηση- η

αυτοαξιολόγηση και οι δυνατότητες επέκτασης του σεναρίου με

δραστηριότητες

9. Μορφή διδασκαλίας :Διάλογος,(ο οποίος συνίσταται σε διαλογική σ υ ν έ ρ

ε υ ν α των ομάδων εργασίας), συνδυασμένος με ολιγόλεπτη σιωπηρή

επεξεργασία των αντίστοιχων σχολίων του σχολικού εγχειριδίου, των

φύλλων εργασίας και του εποπτικού υλικού, το οποίο καλούνται οι

μαθητές να συμβουλευτούν με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών, υπό

την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού.

10. Αφόρμηση : η αφόρμηση πρέπει να είναι σύντομη και περιεκτική.

Μπορεί να προκαλέσει αφύπνιση του ενδιαφέροντος των μαθητών και

καίρια εισαγωγή στο θέμα, αν δοθεί με τρόπο εύληπτο κι ευρηματικό.

11. Πορεία διδασκαλίας

1η διδακτική ώρα: στην αίθουσα διδασκαλίας: ο διδάσκων παρουσιάζει με

τη βοήθεια της χρήσης των ΤΠΕ σε μορφή power point τα βασικά σημεία

της ενότητας. Χρησιμοποιεί παραδείγματα του βιβλίου του μαθητή ως

αφόρμηση των θεμάτων προς διαπραγμάτευση. Διευκρινίστηκαν θέματα

όπως: ειδικές γλώσσες και επαγγελματικές ομάδες, η οργάνωση του

λόγου και το επιχείρημα, η οργάνωση του λόγου και τα είδη των

συλλογισμών, η οργάνωση του λόγου και η αιτιολόγηση με

παραδείγματα που η ολομέλεια επεξεργάστηκε προς απάντηση. Τέλος

θίχθηκε το θέμα της γλωσσομάθεια και η χρησιμότητά της με αφόρμηση

το άρθρο της Νατάσας Ρουγγέρη: Σχολείο δύο ταχυτήτων(σχ.β. σελ. 82-

83)

2η διδακτική ώρα: αφόρμηση αποτέλεσε το κείμενο του Π. Μπουκάλα «Το

καλοκαίρι των γλωσσών» (Θεματικοί κύκλοι, σελ. 35-36) και συζητήθηκαν

οι ερωτήσεις, ενώ επιχειρήθηκε σύγκριση με το κείμενο της Νατάσας

Ρουγγέρη. Επιπλέον, διαβάστηκε το θαυμάσιο κείμενο του Κ.Λ. Τσολάκη

«Γλώσσα και πολιτισμός»(σχ. Β. σελ. 86-87), και συζητήθηκε μεταξύ

καθηγητή και μαθητών το θέμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ της

γλώσσας και του πολιτισμού και το ακανθώδες ζήτημα περί ισχυρών και

αδύναμων γλωσσών. Τέλος, προβλήθηκαν τρία βίντεο διαφήμισης με

παιδί και ακολούθησε έντονος προβληματισμός για το ποια γνωρίσματα

της παιδικής ηλικίας και προσωπικότητας εκμεταλλεύεται η διαφήμιση

https://www.youtube.com/watch?v=mnMzbYr21tA

https://www.youtube.com/watch?v=xziHbyrus7U

https://www.youtube.com/watch?v=agzH8Y3uFok

3η διδακτική ώρα: μοιράστηκαν στις ομάδες φύλλα εργασίας με αρκετές

ερωτήσεις εμπέδωσης της ύλης, με ασκήσεις σκέψης, προβληματισμού,

αυτενέργειας, διατύπωσης προσωπικής γνώμης και παραγωγής λόγου,

ενώ υπήρξε, όπου κρίθηκε αναγκαίο παραπομπη σε επιλεγμένους

ιστότοπους προς ενίσχυση της πολυτροπικότητας.

4η διδακτική ώρα: : παρουσίαση των φύλλων εργασίας από τις ομάδες

στην τάξη. Ακολούθησε ανακεφαλαίωση, αξιολόγηση και

αυτοαξιολόγηση του σχεδίου διδασκαλίας και διατυπώθηκαν απόψεις ως

προς τις δυνατότητες επέκτασής του με δραστηριότητες

12. Οργάνωση τάξης:

25 μαθητές χωρίστηκαν σε έξι ομάδες με ισάριθμα φύλλα εργασίας. Σε

κάθε ομάδα ένας ήταν ο χειριστής του Υπολογιστή, ένας ήταν ο

γραμματέας και κρατούσε σημειώσεις, ένας ήταν ο καθοδηγητής της

ομάδας στη διερεύνηση των πληροφοριών και ένας (και δεύτερος στην 6η

ομάδα) διαμόρφωνε το κείμενο. Υπήρχε συνεργασία και συνδιαμόρφωση

της εξέλιξης της διερεύνησης και της διαμόρφωσης του τελικού κειμένου

13. Υλικοτεχνική υποδομή: εργαστήριο πληροφορικής, σύνδεση στο

διαδίκτυο, μηχάνημα προβολής

14. Τα φύλλα εργασίας

ΕΙΔΙΚΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ-ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑ 1ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Σελ. 74 του σχολικού σας βιβλίου: να παρουσιάσετε τη δομή και

την αποδεικτική διαδικασία της παραγράφου: η αγάπη του πλούτου

2. Σελ. 39 των Θεματικών κύκλων: Δοκίμιο: Πώς πεθαίνουν οι

γλώσσες. Να παρουσιάσετε τη δομή και αποδεικτική διαδικασία της 2ης

παραγράφου

3. Σελ. 80-81 του σχολικού βιβλίου σας: να διαβάσετε το κείμενο του

Μ. Τριανταφυλλίδη για τη Γλωσσομάθεια και να απαντήσετε στην

ερώτηση της σελ. 80 και στη δεύτερη ερώτηση της σελ. 81

4. Να διαβάσετε το παρακάτω κείμενο του Πασκάλ Μπρυκνέρ και να

απαντήσετε στις ερωτήσεις του:

Οι πλούσιοι είναι τα πρότυπα της ευτυχίας

Σε ένα συναρπαστικό απόσπασμα του «Αναζητώντας το χαμένο χρόνο» ο

Προύστ περιγράφει την τραπεζαρία του Γκράντ Οτέλ του Μπάλμπεκ σαν

ένα τεράστιο και εξαίσιο ενυδρείο που μπροστά στα τζάμια του

συνωστίζονται, αόρατοι μέσα στο σκοτάδι, οι εργάτες, οι ψαράδες, αλλά

και οι μικροαστικές οικογένειες του Μπάλμπεκ, προσπαθώντας να δουν

την πολυτελή ζωή αυτών των ατόμων να λικνίζεται απαλά μέσα στους

κυματισμούς του χρυσού, μια ζωή που ήταν το ίδιο αλλόκοτη για τους

φτωχούς όσο και η ζωή των ψαριών και των παράξενων μαλακίων. Και

ποιος δεν έχει ζήσει παρόμοιες σκηνές σε ορισμένα θαλασσινά θέρετρα

της Ευρώπης, όπου βλέπουμε τους παραθεριστές να μαζεύονται γύρω

από τις θαλαμηγούς και να καταβροχθίζουν με τα μάτια τους

εκατομμυριούχους που, φορώντας τα σόρτς τους, παίρνουν ένα ντρινκ με

μια εξαίσια νωχέλεια. Ο πλούτος είναι καταρχάς ένα επιδεικτικό θέαμα,

ένα θέαμα που ευφραίνει τα μάτια, γεννά ορέξεις, κεντρίζει τη

μνησικακία.

Πύργοι, θαλαμηγοί, ωραία αμάξια, μεγάλα διαμερίσματα: οι

βαθύπλουτοι είναι καταδικασμένοι να ανταγωνίζονται άλλα άτομα της

τάξης τους, προσπαθώντας να τα θαμπώσουν ή τουλάχιστον να τα

φτάσουν, είναι δηλαδή καταδικασμένοι να κατατρώγονται από τη ζήλια

για όποιον πετυχαίνει περισσότερο και να καταφρονούν εκείνους που το

βιοτικό τους επίπεδο είναι κατώτερο από το δικό τους. Η δυστυχία με

αυτούς τους ανταγωνισμούς είναι πως βρίσκεται πάντα κάποιος πιο

πλούσιος από εμάς, κάποιος μεγιστάνας που η λάμψη του μας επισκιάζει,

κάποιος που προηγείται από εμάς και που η οικονομική του επιφάνεια

μας σκοτώνει. Η απογοήτευσή μας μεγαλώνει μαζί με τον τραπεζικό μας

λογαριασμό, δεν μπορούμε να χαρούμε τα κέρδη μας, όταν βλέπουμε τα

κέρδη των άλλων να αυξάνουν πιο γρήγορα από τα δικά μας. Να σε τι

οφείλεται η φρικτή στέγνα των ανθρώπων του χρήματος, όταν δεν το

θέτουν στην υπηρεσία μιας υπόθεσης, μιας ιδέας ή στην υπηρεσία της

τέχνης. Μας δημιουργούν την αίσθηση πως απέτυχαν σε κάθε σκοπό της

ζωής.

Ένας άλλος κίνδυνος του χρήματος είναι πως προσφέρεται σαν

ένας τρόπος ζωής καθεαυτο, ένα υποκατάστατο κάθε ευτυχίας. Όταν

ανυψώνεται στο επίπεδο του ειδώλου, του απόλυτου σκοπού, γίνεται τόσο

επιθυμητό, ώστε κάνει όλα τα υπόλοιπα μη επιθυμητά. Η δύναμη και η

τραγωδία του είναι η κατάλυση των εμποδίων: τα κονιορτοποιεί , κάνει

όλους τους στόχους άμεσα προσιτούς, αλλά αυτή η παντοδυναμία

καταλήγει σε αδιαφορία. …Μας είναι γνωστός ο γκροτέσκος τύπος του

ζάπλουτου που δεν έχει πια χρόνο, για να ξοδέψει τα χρήματά που

συσσωρεύει, του μεγιστάνα που κατέχει τόσα πλούτη, ώστε έχει

μπουχτίσει τα πάντα και μες στους κόλπους της υπεραφθονίας πάσχει

από έλλειψη ευχαρίστησης.

Τελικά στη ζωή είναι ελάχιστες οι στιγμές όπου το χρήμα ανακτά

τη ρευστότητα του καθαρού μέσου. Συνοδεύει τη χαρά της ζωής, όταν το

ξεχνάμε, όταν η λελογισμένη κατοχή του δεν μας απαγορεύει την

ελεύθερη περιπλάνηση του πνεύματος. Το να μην εξαρτάσαι από το

χρήμα, σημαίνει πως ξέρεις ότι δε θα ζούσες αλλιώτικα αν είχες πολύ

περισσότερα. Αν δε θέλουμε, καθώς έλεγαν οι αρχαίοι, να μας κατέχουν

αυτά που έχουμε, είναι προτιμότερο να περιορίσουμε τις δαπάνες μας.

Κυρίως όμως πρέπει να αποκαταστήσουμε τις ιεραρχίες μας και απέναντι

στους κουδουνιστούς παράδες να αντιτάξουμε άλλα πλούτη, πολιτισμικά,

αισθητικά, πνευματικά.

Πασκάλ Μπρυκνέρ, Η αέναη ευφορία, 217-220

Α1. Να συνοψίσετε το κείμενο σε μια παράγραφο των 80-100 λέξεων

Α2. Γιατί πιστεύετε ο συγγραφέας ισχυρίζεται ότι «Ο πλούτος είναι

καταρχάς ένα επιδεικτικό θέαμα, ένα θέαμα που ευφραίνει τα μάτια,

γεννά ορέξεις, κεντρίζει τη μνησικακία»

Α3. Τι είδους καταδίκη είναι αυτή που οδηγεί τους πλούσιους σε ένα είδος

αέναου ανταγωνισμού; Που οδηγεί αυτή;

Α4. Θεωρείτε λυτρωτική την προτροπή του συγγραφέα να αφιερωθεί ο

πλούσιος στην υπηρεσία μιας ιδέας, της τέχνης; Να αιτιολογήσετε την

απάντησή σας

Α5. Να αναπτύξετε το περιεχόμενο της άποψης του συγγραφέα: «Αν δε

θέλουμε, καθώς έλεγαν οι αρχαίοι…αισθητικά, πνευματικά»

Β1. Να χαρακτηρίσετε το ύφος και τη γλώσσα του κειμένου

Β2.Να προσδιορίσετε το είδος του συλλογισμού της πρώτης και τρίτης

παραγράφου και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας

Β3. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες μεταφορικές φράσεις με

αντίστοιχες κυριολεκτικές

Β4. Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για τη δεύτερη και τέταρτη παράγραφο

Β5. Να αντικατασταθούν οι τονισμένες λέξεις από άλλες συνώνυμες

Β6. Να παρουσιάσετε τη δομή και την αποδεικτική διαδικασία της τρίτης

παραγράφου

Παραγωγή Λόγου

Στο ηλεκτρονικό περιοδικό του σχολείου σας καλείστε να γράψετε ένα

άρθρο στο οποίο να επισημάνετε τις αρνητικές επιδράσεις της κυριαρχίας

του χρήματος στη ζωή μας και του ονείρου της επίτευξης του πλούτου και

να προτείνετε τρόπους αντίστασης στην αναγωγή του χρήματος σε

κυρίαρχο παράγοντα της ζωής μας(350-500 λέξεις)

5. Να διαβάσετε το άρθρο της σελ. 82-83 του σχολικού σας βιβλίου

και να απαντήσετε στα ερωτήματά του

6. Να απαντήσετε στα ερωτήματα της διαφήμισης που βρίσκεται στη

σελίδα 84 του σχολικού σας βιβλίου

ΕΙΔΙΚΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ-ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑ 2ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Με βάση το κείμενο των θεματικών κύκλων των σελίδων 35-36 να

σημειώσετε τη χρησιμότητα της γλωσσομάθειας λαμβάνοντας υπόψη τα

ερωτήματα του σχολικού σας βιβλίου

2. Να διαβάσετε το κείμενο των σελ. 86-87 του σχολικού σας βιβλίου και να

απαντήσετε στις ερωτήσεις του.

3. Προσπαθήστε να αποτυπώσετε με μια ζωγραφιά την άποψη: για να

αποφύγουμε τη γλωσσική μας παραμόρφωση, είναι ανάγκη να αποφύγουμε την

πολιτιστική μας παραμόρφωση

4. Να διαβάσετε το κείμενο της Αλεξάνδρας Κορωναίου: η επίδραση της

τηλεόρασης και να απαντήσετε στα ερωτήματα

5. Συμπληρώσετε τα ελλείποντα τμήματα των

επιχειρημάτων/συλλογισμών και να χαρακτηρίσετε το είδος των συλλογισμών:

Α.

• Ο Θαλής, ο Ηράκλειτος και ο Πυθαγόρας είναι Ίωνες φιλόσοφοι

• Οι Ίωνες φιλόσοφοι είναι Προσωκρατικοί

• ΑΡΑ:

Β.

• Η πίεση χρόνου οδηγεί σε άγχος και επιθετική συμπεριφορά

• Οι κάτοικοι των μεγάλων πόλεων ζούν υπό πίεση χρόνου

• ΑΡΑ:

Γ.

• Οι περισσότεροι επιμελείς μαθητές εισάγονται στην τριτοβάθμια

εκπαίδευση

•

• ΑΡΑ: η Μαρία είναι πιθανό να εισαχθεί στην τριτοβάθμια εκπαίδευση

Δ.

•

• Ο νέος διευθυντής είναι ηλικιωμένος

• Όλοι οι ηλικιωμένοι έχουν απαρχαιωμένες ιδέες

Ε.

• Ο καθηγητής επέκρινε τη συμπεριφορά ενός μαθητή

• Ο Χρήστος συμπεριφέρεται άσχημα

• Οπότε ενδεχομένως

6. Η σημασία της γλωσσομάθειας

1. Γλωσσομάθεια είναι το να ξέρει κάποιος καλά, πλάι στη μητρική του γλώσσα,

μία ή περισσότερες ξένες γλώσσες. Λέγοντας πως κάποιος ξέρει καλά μια ξένη

γλώσσα, εννοούμε ότι την μιλάει καλά, σαν να ήταν η μητρική του περίπου, με

την προφορά των ξενόγλωσσων όρων, με τη γραμματική της, με τους

ιδιωματισμούς της και με την ορθογραφία της.

2. Οι λόγοι που καθιστούν απαραίτητη τη γλωσσομάθεια στην εποχή μας, είναι

πολλοί. Καταρχάς. μια, τουλάχιστον, ξένη γλώσσα […] δίνει τη δυνατότητα στο

γλωσσομαθή να επικοινωνεί με τους πολίτες άλλων κρατών [...]. Και αν λάβουμε

υπόψη μας πόσο στενή και συχνή είναι σήμερα η διεθνής επικοινωνία, με τα

ταξίδια και τα σύγχρονα μέσα πληροφόρησης, αντιλαμβανόμαστε πόσο

πολύτιμη είναι η γλωσσομάθεια, αν θέλουμε να επισκεφτούμε μια ξένη χώρα ή

να ενημερωθούμε για τα διεθνή γεγονότα.

3. Έπειτα, είναι χρήσιμη για να διεκπεραιώνονται διάφορες συναλλαγές, όπως

συμφωνίες, αγορές, εισαγωγές και εξαγωγές, με φυσικά και νομικά πρόσωπα

του εξωτερικού. Άλλωστε, είναι κοινός τόπος ότι οι επαγγελματικές

δραστηριότητες σήμερα έχουν επεκταθεί σ’ όλη την Οικουμένη. Παραγωγοί,

έμποροι και υπηρεσίες έχουν εξαπλώσει το δίκτυο των επιχειρηματικών τους

δραστηριοτήτων διεθνώς. Συμμετέχουν σε διεθνείς εκθέσεις, διαφημίζουν τα

προϊόντα τους σ’ όλο τον κόσμο, ενημερώνονται για την παγκόσμια οικονομική

κατάσταση, για τις εξελίξεις και τις συνθήκες που επικρατούν στη διεθνή αγορά.

Για να τα παρακολουθεί όλα αυτά αυτός που ενδιαφέρεται, πρέπει απαραίτητα

να είναι γλωσσομαθής. […]

4. Η γλωσσομάθεια μπορεί να αποδειχτεί χρήσιμη και για επαγγελματική

αποκατάσταση, επειδή είναι πολύ σημαντικό εφόδιο για την πρόσληψη και τη

σταδιοδρομία σε κάποια υπηρεσία, πολύ δε περισσότερο, αν συνοδεύεται και με

άλλα προσόντα. Εξάλλου, υπάρχουν και επαγγέλματα που για την άσκησή τους

αρκεί μόνο η άπταιστη γνώση ξένων γλωσσών, όπως είναι π.χ. τα επαγγέλματα

του μεταφραστή, του διερμηνέα, του ξεναγού.

5. Η γλωσσομάθεια δεν έχει μόνο πρακτική χρησιμότητα, αλλά και θεωρητική

αξία. Είναι απαραίτητη για όποιον θέλει να σπουδάσει και να διακριθεί σε

κάποιον επιστημονικό κλάδο. Ο γλωσσομαθής έχει τη δυνατότητα να μορφωθεί

και να επιμορφωθεί σε ξένα πανεπιστήμια, να μελετά την ξενόγλωσση

βιβλιογραφία, να συμμετέχει σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια και να

ανακοινώνει, όχι μόνο στη μητρική του, αλλά και σε ξένες γλώσσες, τα

πορίσματα της επιστημονικής του έρευνας.

6. Αν ξέρουμε ξένες γλώσσες, η επικοινωνία μας με τους άλλους λαούς γίνεται

πιο ουσιαστική. Γνωρίζουμε καλύτερα τον πολιτισμό τους. Μελετούμε τη

λογοτεχνία τους, μυούμαστε στον τρόπο σκέψης και έκφρασής τους, κατανοούμε

την ψυχολογία και τη νοοτροπία τους, γνωρίζουμε την ιστορία, τις παραδόσεις

τους και τα σύγχρονα επιτεύγματά τους στην επιστήμη, στην Τέχνη, στην

οικονομία. Η γνώση αυτή και η σύγκριση με τους ξένους λαούς μάς κάνει να

συνειδητοποιήσουμε την ιδιοτυπία του έθνους μας.

7. Τέλος, η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας ασκεί πνευματικά τον άνθρωπο. Με

τη μελέτη ξένων βιβλίων, με τη γνώση του λεκτικού της πλούτου, της ακρίβειας

στην έκφραση, της γραμματικής, της σύνταξης και των ιδιωματισμών που έχει,

ασκείται η προσοχή, η μνήμη και η κρίση. Και όσο καλύτερα μαθαίνει κάποιος

μια ξένη γλώσσα, τόσο καλύτερα μαθαίνει και την ιδιαιτερότητα της δικής του

γλώσσας. Γι’ αυτό ο Goethe είπε: «Όποιος δεν ξέρει ξένες γλώσσες, δεν ξέρει

τίποτε από τη δική του».

(Σπύρος Κούτρας, «Πειστικός λόγος», Εκδόσεις Σαββάλα, 2003)

Α1. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 90-110 λέξεις.

Α2. Λαμβάνοντας υπόψη τη 2η παράγραφο να τεκμηριώσετε τη σημασία της

γλωσσομάθειας στη διεθνή επικοινωνία

Α3. Πώς θα αιτιολογούσατε την άποψη του συγγραφέα ότι μυούμαστε στον

τρόπο σκέψης και έκφρασής του ξένου λαού και κατανοούμε τη νοοτροπία του;

Α4. Τι σημαίνει κατά τη γνώμη σας η άποψη του συγγραφέα ότι η γνώση και η

σύγκριση με τους ξένους λαούς μάς κάνει να συνειδητοποιήσουμε την ιδιοτυπία

του έθνους μας;

Α5. Να σχολιάσετε – σε μία παράγραφο 70-90 λέξεων – τη φράση του Goethe:

«Όποιος δεν ξέρει ξένες γλώσσες, δεν ξέρει τίποτε από τη δική του».

Β1. Με ποιον/ποιους τρόπο/ους αναπτύσσεται η 1η και η 3η παράγραφος;

Β2. Να γράψετε ένα συνώνυμο όρο για κάθε μία από τις υπογραμμισμένες

λέξεις του κειμένου.

Β3. Για κάθε μία από τις ακόλουθες λέξεις να γράψετε από ένα αντώνυμο:

εξαπλώσει, συμμετέχουν, ουσιαστική, χρήσιμη

Β4. Να παρουσιάσετε τη δομή και την αποδεικτική διαδικασία της τρίτης και

τέταρτης παραγράφου

Β5. Να βρείτε και να δικαιολογήσετε το είδος του συλλογισμού της 7ης

παραγράφου

Παραγωγή Λόγου

Η εκμάθηση ξένων γλωσσών στις μέρες μας θεωρείται βασικό εφόδιο για την

κοινωνική ζωή και επαγγελματική σταδιοδρομία κάθε ατόμου. Ωστόσο, κάτω

από ορισμένες συνθήκες μπορεί να έχει ορισμένες παρενέργειες. Ποιες μπορεί

να είναι οι παρενέργειες αυτές; (Να αναπτύξετε τις θέσεις σας σε ένα άρθρο 300-

350 λέξεων)

ΕΙΔΙΚΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ-ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑ 3ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Βιβλίο εναντίον τηλεόρασης ...

"Χιλιάδες κουτιά αναμμένα κρατούν εκατομμύρια ανθρώπους σβηστούς..."

-Σχολιάστε τις εικόνες και τη φράση που τις συνοδεύει

- Να δώσετε το δικό σας χαρακτηρισμό για κάθε εικόνα

-Πιστεύετε ότι βιβλίο και τηλεόραση μπορούν να συμπορευτούν ή είναι μοιραίο

στην εποχή της εικόνας το βιβλίο να ηττηθεί;

2. Αν και όλοι, άλλος λίγο άλλος πολύ, παραδέχονται πως το βιβλίο είναι

χρήσιμο και ωφέλιμο από πολλές απόψεις, εντούτοις φαίνεται να υπάρχει μια

αποστροφή του νεοέλληνα γι’ αυτό. Κάποιοι μάλιστα ισχυρίζονται πως οι

συνέπειες του φαινομένου αυτού είναι ανεξίτηλα αποτυπωμένες στην εν γένει

«πρόοδο» της Ελλάδας και των Ελλήνων.Μπορείτε να εξηγήσετε γιατί συμβαίνει

αυτό και τι αρνητικό για τον Έλληνα και τον τόπο του συνεπάγεται αυτό;

3. «Είναι αργός ο θάνατος γι' αυτόν που δεν διαβάζει...» Pablo Neruda. Να

αναπτύξετε την άποψη σε μια παράγραφο των 80-100 λέξεων με σύγκριση-

αντίθεση

4. . Όταν έχω... διάβασμα, βαριέμαι!

Σπύρος Kαραλής, εφ. Καθημερινή, 6/2/2005

Πρόσφατη έρευνα αποκαλύπτει ότι το 44% των Ελλήνων δεν έχει ανοίξει ποτέ

βιβλίο

O ένας στους δύο Eλληνες έχει κακή σχέση με το βιβλίο και δεν διαβάζει ποτέ.

Δεν διαβάζει επίσης εφημερίδες. Oύτε περιοδικά. Oύτε καν κόμικς. Aντιθέτως,

βλέπει τηλεόραση και μάλιστα πολύ και συχνά (κατά μέσον όρο πάνω από 200

λεπτά ημερησίως). Tα στοιχεία προκύπτουν από τη δεύτερη πανελλαδική

«Eρευνα Aναγνωστικής Συμπεριφοράς και Πολιτιστικών Πρακτικών» που

διεξήχθη από τη VPRC για λογαριασμό του Eθνικού Kέντρου Bιβλίου και

καταδεικνύουν την πραγματικότητα της σημερινής ελληνικής κοινωνίας. Mιας

κοινωνίας που φαίνεται να έχει παραδοθεί στην παθητική κατανάλωση

πληροφοριών, που αδυνατεί να διαβάσει και, είτε δικαιολογείται λέγοντας «δεν

έχω χρόνο» είτε παραδέχεται με αφοπλιστική ειλικρίνεια, αλλά και με τον

κυνισμό της εποχής, ότι «βαριέται».

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το 43,8% του πληθυσμού δηλώνει

ότι δεν διαβάζει καθόλου, με το ποσοστό να αυξάνεται ή να μειώνεται ανάλογα

με την κοινωνική θέση, το μορφωτικό επίπεδο, την ηλικία, το φύλο, τη διαμονή

σε αστικές ή αγροτικές περιοχές. Tι συμβαίνει όμως και δεν μπορούμε να

συγκεντρώθουμε στις σελίδες ενός βιβλίου; O κοινωνιολόγος Nίκος Φακιολάς

αποδίδει τις αιτίες κυρίως στο έλλειμμα παιδείας και νοοτροπίας αναγνώστη:

«Aς μην ξεχνάμε ότι ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, ηλικωμένοι οι

περισσότεροι, είναι αναλφάβητοι. Eπιπλέον, σημαντική είναι η ευθύνη του

εκπαιδευτικού μας συστήματος λόγω του μηχανιστικού του χαρακτήρα, που δεν

καλλιεργεί την κριτική σκέψη και ευνοεί τον λειτουργικό αναλφαβητισμό.

Έχουμε πτυχιούχους πανεπιστημίων που δεν μπορούν να διαβάσουν ούτε

εφημερίδα. Aυτή η κουλτούρα που παράγεται από την εκπαίδευση επεκτείνεται

και στην καθημερινή ζωή.

»Yπάρχει όμως κι ένα ακόμη σημείο, που σχετίζεται με την εξωστρέφεια του

Eλληνα. Kινούμαστε σε ανοιχτούς χώρους. Eίμαστε άνθρωποι της παρέας, της

συλλογικότητας. Oπότε δεν ευνοείται η ανάγνωση των βιβλίων. Aλλο ένα

ανασταλτικό στοιχείο είναι το υψηλό κόστος των βιβλίων, συγκριτικά πάντα με

τους μισθούς και τα εισοδήματα. Πώς ένας συνταξιούχος να αγοράσει με την

πενιχρή σύνταξή του κάποιο βιβλίο; Παράλληλα, διανύουμε μια εποχή

γενικευμένων πιέσεων. H ανάγνωση ενός βιβλίου χρειάζεται την κατάλληλη

διάθεση».

Ποιοι διαβάζουν πιο πολύ

Yψηλότερο ποσοστό ανάγνωσης παρατηρείται στα ανώτερα κοινωνικά

στρώματα, στους μορφωμένους, στις γυναίκες, στις ηλικιακές ομάδες έως 44

ετών και στις αστικές περιοχές. Kατά γεωγραφικές περιφέρειες, διαβάζουν

περισσότερο στα νησιά του Iονίου (τόπος με ισχυρή παράδοση στον πολιτισμό),

στο Nότιο Aιγαίο και την Aττική. Aντιθέτως, στο Bόρειο Aιγαίο, στη Δυτική

Eλλάδα και στην Kρήτη παρατηρείται συγκέντρωση υψηλών ποσοστών εκείνων

που δεν διαβάζουν καθόλου.

Aναφορικά με την οικογενειακή κατάσταση, τα βάρη του σπιτιού φαίνεται πως

δεν αφήνουν χρόνο και διάθεση για διάβασμα. Γι’ αυτό και οι εργένηδες

διαβάζουν περισσότερο από εκείνους που συζούν ή είναι παντρεμένοι με ή χωρίς

παιδιά. Eχει ενδιαφέρον επίσης να αναφερθεί ότι οι χρήστες των νέων

τεχνολογιών και του Iντερνετ αποδεικνύονται φίλοι του βιβλίου σε αντίθεση με

όσους δεν χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο ή γενικότερα δεν είναι εξοικειωμένοι με

τις νέες τεχνολογίες. Σχετικά με το «γιατί δεν διαβάζουν», οι ερωτηθέντες

έφεραν σαν πρώτο λόγο την έλλειψη χρόνου, ανεξάρτητα με την κοινωνική τάξη

στην οποία ανήκουν, το φύλο, το μορφωτικό επίπεδο ή την περιοχή κατοικίας,

ενώ ένα σημαντικό ποσοστό δήλωσε είτε ότι «δεν του αρέσει το διάβασμα» είτε

ότι «βαριέται».

Eνδεικτικό επίσης στοιχείο είναι ότι τον τελευταίο χρόνο περίπου το 62% των

ερωτηθέντων δεν αγόρασαν κανένα βιβλίο και μόλις το 10% αγόρασαν

περισσότερα από δέκα βιβλία. Tα χρήματα που ξοδεύουν κατά μέσον όρο

μηνιαίως για την αγορά βιβλίων (και CD) δεν ξεπερνούν τα 14 ευρώ, ενώ μόνον 3

στους 10 δανείζονται από βιβλιοθήκες.

Ερωτήσεις

1. Να επισημάνετε τα ποσοστά αυτών που δε διαβάζουν με βάση τις

πληροφορίες του κειμένου και να σταχυολογήσετε τους λόγους για τους οποίους

συμβαίνει αυτό με βάση τις απόψεις του συγγραφέα

2. Σε ποιες περιοχές εμφανίζονται μικρότερα ποσοστά μελέτης του βιβλίου

και γιατί; Συμφωνείτε με τις απόψεις που διαυπώνει ο αρθρογράφος;

3. Ποιο στοιχείο της ζωής μας είναι καθοριστικό στην απομάκρυνση από το

βιβλίο για όλες τις κοινωνικές τάξεις; Τι αποδεικνύει αυτό για τη ζωή μας;

4. Ποιοι διαβάζουν περισσότερο. Να εξηγήσετε γιατί συμβαίνει αυτό.

5. Να βρείτε ένα συνώνυμο για κάθε μια από τις υπογραμμισμένες λέξεις

του κειμένου, που να αποδίδει το νόημα με βάση τα συμφραζόμενα. Να γράψετε

δυο παράγωγα επίθετα ή ουσιαστικά για κάθε μια από τις λέξεις με τα έντονα

γράμματα και να σχηματίσετε αντίστοιχες προτάσεις με συνυποδηλωτική

σημασία.

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΥΚΕΙΟ Εφ. Τα Νέα, 11/2/1998

6. Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι περισσότεροι μαθητές που δεν διάβασαν

κανένα βιβλίο ανήκουν στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (27% μαθητές Λυκείου,

24% μαθητές Γυμνάσιου), ενώ οι λιγότεροι ανήκουν στην Πρωτοβάθμια

Εκπαίδευση σε ποσοστό 16%. Όπως αναφέρει ο κ. Κάτσικας, εάν η πρώτη επαφή

με την εξωσχολική ανάγνωση πραγματοποιείται στις ηλικίες από 6 έως 8 ετών

και καλλιεργείται στις επόμενες ηλικίες, τότε «πραγματικά μπορούμε να

μιλήσουμε για μια δραματική μεταβολή της αναγνωστικής δραστηριότητας στα

χρόνια, όπου διαρκεί η φοίτηση στο Λύκειο».

Την άποψη αυτή έρχεται να ενισχύσει και η εισήγηση της Μαρίας Σκιαδαρέση,

εκπαιδευτικού συγγραφέως. Όπως σημειώνει, ο σημερινός μαθητής του Λυκείου

δεν διαθέτει χρόνο. Ενώ στο Γυμνάσιο είναι συνηθέστερο το φαινόμενο παιδιών

που επισκέπτονται τη σχολική βιβλιοθήκη όπου, φυσικά, υπάρχει και

δανείζονται βιβλία, τα ίδια παιδιά πατώντας το πόδι τους στο Λύκειο

εγκαταλείπουν την συνήθεια αυτή.

Οι διαπιστώσεις της κ. Σκιαδαρέση καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα μικρά

παιδιά ηλικίας έως δώδεκα ετών είναι επηρεασμένα από τα έργα κινουμένων

σχεδίων που παρακολουθούν στην τηλεόραση και για το λόγο αυτό στρέφονται

σε βιβλία που παραπέμπουν στις τηλεοπτικές τους προτιμήσεις και αγαπούν

ιδιαίτερα το εικονογραφημένο βιβλίο.

Στις αμέσως επόμενες ηλικίες και μέχρι την πρώτη τάξη του Λυκείου οι

προτιμήσεις αλλάζουν και γίνεται μια στροφή σε βιβλία περιπέτειας και

μυστήριου, βιβλία επιστημονικής φαντασίας, αστυνομικά και φανταστικά

μυθιστορήματα. Στις τάξεις του Λυκείου η επιλογή των βιβλίων είναι

περισσότερο προϊόν ανάγκης. «Ξαφνικά, από ‘κεί που προτιμούσαν όλα τα

ανέφελα και ελαφρά έντυπα, αρχίζουν να δείχνουν προτίμηση σε δοκίμια,

φιλοσοφικές μελέτες, δημοσιεύματα γύρω από οικονομικά και οικολογικά

θέματα, βιβλία ψυχολογίας και κοινωνιολογίας», προσθέτει η κ. Σκιαδαρέση και

συνεχίζει. «Την απάντηση για το φαινόμενα αυτό δίνουν τα ίδια τα παιδιά. «Μας

βοηθούν στην Έκθεση», λένε γι’ αυτές τις επιλογές τους». Και καταλήγει

τονίζοντας ότι τα παιδιά βλέπουν τη σχέση τους με τα βιβλία αυτή ως αναγκαίο

κακό. Είναι μια σχέση καταναγκαστική. Απόδειξη, το γεγονός ότι τα βιβλία αυτά

δεν τα αγοράζουν.

ΤΙ ΦΤΑΙΕΙ

Ως αιτίες του μειωμένου ενδιαφέροντος των μαθητών για εξωσχολικά βιβλία οι

ερευνητές αναφέρουν τη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος, το οποίο δουλεύει

με ένα και μοναδικό βιβλίο, την ανυπαρξία βιβλιοθηκών μέσα αλλά και έξω από

τον χώρο του σχολείου, αλλά και το γεγονός ότι το σημερινό σχολείο, έτσι όπως

είναι δομημένο, δεν ενισχύει την ανάπτυξη του εξωσχολικού διαβάσματος, αφού

παρουσιάζει την ανάγνωση ως καταναγκασμό με μόνη χρησιμότητα τους

καλούς βαθμούς, γεγονός που εντείνεται όσο περνάμε σε μεγαλύτερες βαθμίδες

εκπαίδευσης. (…)

Ερώτηση: Γιατί όταν τα παιδιά πηγαίνουν στο Λύκειο παύουν να διαβάζουν με

το ρυθμό και το ενδιαφέρον που επιδεικνύουν στο Γυμνάσιο με βάση το κείμενο;

Ποιους λόγους επιστρατεύει η εκπαιδευτικός; Εσείς έχετε να προσθέσετε άλλους;

- Να βρείτε τους τρόπους ανάπτυξης των παραγράφων που μπορείτε να

βρείτε στον ακόλουθο ιστότοπο: http://e-

keimena.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=80:-20-

&catid=94:exercises&Itemid=41

- Να διατυπώσετε τις απόψεις σας στη διαπίστωση ότι η γλωσσομάθεια

είναι το εθνικό μας χόμπι. Να λάβετε υπόψη σας τον παρακάτω ιστότοπο:

http://www.tovima.gr/society/article/?aid=365303

- Να βρείτε με ποια συλλογιστική πορεία αναπτύσσονται οι παράγραφοι

που μπορείτε να βρείτε στον ακόλουθο ιστότοπο: http://e-

keimena.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=159:-12-

&catid=94:exercises&Itemid=41

-Να πλοηγηθείτε στον κόμβο

http://www.komvos.edu.gr/glwssa/odigos/Thema_a9/a_9_k_12.htm και αφού

μελετήσετε το κείμενο του Τριαναταφυλλίδη Μ. να απαντήστε στις εξής

ερωτήσεις:

Α1.1 Με ποιον τρόπο, σύμφωνα με το συγγραφέα, σχηματίζονται οι ειδικές

γλώσσες και ποια είναι η σημασία τους

Α1.2. Ποιες μορφές ειδικών γλωσσών επισημαίνει ο συγγραφέας και με ποια

οπτική τις αντιμετωπίζει;

Α2.1. με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος;

Α2.2. με ποια συλλογιστική πορεία αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος;

18. Λαμβάνοντας υπόψη το ίδιο κείμενο να απαντήσετε στα εξής:

Β.1.1. να γράψετε μια συνώνυμη λέξη για καθεμιά από τις παρακάτω:

παραλλαγές, κατανομή, καθρεφτίζουν, απαρτισμένες, πολύχρονη

Β.1.2. με το β΄ συνθετικό από καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις να σχηματίσετε

ένα ομόρριζο επίθετο και στη συνέχεια να διατυπώσετε μια πρόταση, στην οποία

το επίθετο να έχει κυριολεκτική ή συνυποδηλωτική σημασία και να το δηλώνετε:

διαλέκτους, ζαχαροπλάστη, καινούριες, αναθραμμένα, προϋποθέτουν

Β2.1.να δώσετε έναν συνυποδηλωτικό τίτλο στο κείμενο

Β2.2. πώς δικαιολογείτε στο κείμενο τη χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου;

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙ 4ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Το δεκαπενταμελές συμβούλιο του σχολείου σας προτείνει μια

φιλανθρωπική επίσκεψη των μαθητών σε ένα χωριό S.O.S την περίοδο των

Χριστουγέννων. Για την πραγματοποίηση της πρότασης αυτής χρειάζεται να

γραφούν τα ακόλουθα κείμενα:

α) σχετική αίτηση με την οποία ζητάτε μέσω του διευθυντή του σχολείου άδεια

από τον προϊστάμενο της εκπαίδευσης

β) Πρακτικό της συνεδρίασης του δεκαπενταμελούς, όπου ελήφθη η σχετική

απόφαση

γ) ανακοίνωση με την οποία καλείτε τους συμμαθητές σας να συμμετάσχουν

στη συγκέντρωση χρημάτων και ειδών πρώτης ανάγκης

δ) επιστολές προς το σύλλογο γονέων και κηδεμόνων των μαθητών του σχολείου

και τους επιχειρηματίες της περιοχής για συνδρομή τους στην προσπάθεια

ε) πρακτικό δεκαπενταμελούς με τον τελικό απολογισμό της φιλανθρωπικής

δραστηριότητας

στ) ένας αναλαμβάνει να ανακοινώσει την πρωτοβουλία στις εφημερίδες. Να

γραφεί η ανακοίνωση

ζ) πώς ανακοινώνετε προφορικά στους γονείς σας την απόφασή σας να

συμμετάσχετε ενεργά σ’ αυτή την πρωτοβουλία;

η) να γράψετε ένα γράμμα σε φίλο/η σας τις εμπειρίες και τα συναισθήματά σας

από την οργάνωση, την πραγματοποίηση της επίσκεψης στο χωριό S.O.S

2. ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

1. Σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο του Υπουργείου για τις πολιτιστικές

δραστηριότητες και τις αδελφοποιήσεις σχολείων, το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο

Θεσσαλονίκης κατά το σχολικό έτος 2001-2002 αδελφοποιήθηκε με το Γυμνάσιο

Αγίου Δομετίου Λευκωσίας Κύπρου, με μια σειρά από πολιτιστικές και άλλες

δραστηριότητες που περιελάμβαναν: ανταλλαγές επισκέψεων, ανταλλαγές

βιβλίων, αλληλογραφία, θεατρικές και μουσικές εκδηλώσεις, παραδοσιακούς

χορούς, ζωγραφική, επισκέψεις σε μουσεία, ιστορικούς και αρχαιολογικούς

χώρους, συνεντεύξεις στα ΜΜΕ, οργάνωση συνεδρίων.

2. Σκοπός της δράσης: Η ενεργοποίηση διδασκόντων και διδασκομένων σε

ενδοσχολικό και εξωσχολικό επίπεδο, η διεύρυνση του ρόλου του σχολείου και το

άνοιγμα του σχολείου στην ευρύτερη κοινωνία.

3. Επί μέρους στόχοι:

• Η αισθητική καλλιέργεια των μαθητών, η δημιουργική έκφραση, η

επικοινωνία, η καλλιέργεια της αλληλογνωριμίας και των στενών

διαπροσωπικών σχέσεων, η κοινωνικοποίηση των μαθητών, η περαιτέρω

ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για κοινωνικοπολιτικά θέματα όλων των

συμμετεχόντων (γονέων, μαθητών, καθηγητών) καθώς και του ευρύτερου

κοινωνικού συνόλου, η συνειδητοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και

παράδοσης, η ανταλλαγή ιδεών, η προώθηση της ιστορίας και του πολιτισμού

γενικότερα μέσα σε ένα ευρύτερο διαπολιτισμικό πλαίσιο, σε ένα σχολείο που θα

είναι ανοιχτό προς την κοινωνία και θα αλληλεπιδρά με το κοινωνικό

περιβάλλον.

• Να αποτελέσει το σχολείο χώρο αξιοποίησης των δυνατοτήτων του

ανθρώπινου δυναμικού του κινητοποιώντας τους μαθητές για δημιουργική

δράση, αυτενέργεια, πρωτοβουλία ,συλλογική δραστηριότητα, συμμετοχή στην

ομάδα ,ανάληψη ευθυνών.

• Να ενισχυθεί το ανθρώπινο πρόσωπο του σχολείου με δραστηριότητες

ανθρωπιστικού περιεχομένου και με έννοιες της φιλαλληλίας, της αλληλεγγύης,

της αλληλοκατανόησης, της αλληλεπίδρασης.

• Να προωθήσει την αποτελεσματική και γόνιμη συνεργασία διδασκόντων

-γονέων-μαθητών μέσα στη σχολική κοινότητα και να τη διευρύνει και με

άλλους εκπαιδευτικούς, κοινοτικούς και κοινωνικούς φορείς.

• Να αποκομίσουν οι μαθητές γνώση μέσα από μια άμεση βιωματική

εμπειρία, προσωπική επαφή και συγκίνηση.

• Να ανοίξει ένας δίαυλος επικοινωνίας ανάμεσα σε σχολεία ακριτικών

περιοχών του ελλαδικού χώρου με σταθερή διάρκεια και συνέχεια μέσα στο

χρόνο.

ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΔΡΑΣΗΣ

4. Μετά από τη θετική ανταπόκριση του συλλόγου των καθηγητών και το

ενδιαφέρον των μαθητών για την υλοποίηση της ιδέας της αδελφοποίησης,

κρίθηκε σκόπιμο η δραστηριότητα να ολοκληρωθεί σε δύο φάσεις. Η πρώτη θα

περιλάμβανε την επίσκεψη μιας αντιπροσωπείας του 1ου Πειραματικού

Γυμνασίου στην Κύπρο(Νοέμβριο του 2001),και η δεύτερη την επίσκεψη

αντιπροσωπείας του Γυμνασίου Αγίου Δομετίου Κύπρου στη Θεσσαλονίκη

(Μάρτιο του 2002).

5. Η μορφοποίηση του προγράμματος συνολικά θα διαμορφώνονταν μέσα

από μια ανιχνευτική πορεία ενδιαφέροντος όλων των συμμετεχόντων.

• Ακολούθησε περαιτέρω συζήτηση με τους μαθητές για προτάσεις, ιδέες

και εθελοντική συμμετοχή στη δραστηριότητα, ενημέρωση και συζήτηση με τους

γονείς των μαθητών και κάλεσμα των ίδιων καθώς και άλλων εθελοντών που

θα ήθελαν να εμπλακούν και να συνεισφέρουν με οποιοδήποτε τρόπο (ιδιώτες,

τράπεζες, υπουργείο Μακεδονίας – Θράκης, Δήμος Θεσσαλονίκης).

• Την προετοιμασία και τη συνολική ευθύνη της δραστηριότητας, ανέλαβαν

τρεις καθηγητές του σχολείου διαφορετικών ειδικοτήτων και τριάντα εθελοντές

μαθητές.

• Ξεκίνησε μια σειρά επαφών δια αλληλογραφίας με το σχολείο του Αγίου

Δομετίου, για τον περαιτέρω σχεδιασμό των δράσεων.

• Συγκροτήθηκε στο σχολείο θεατρική ομάδα, ομάδα μουσικής και

παραδοσιακών χορών.

• Οι εμπλεκόμενοι καθηγητές και μαθητές ανέλαβαν την πρωτοβουλία

ανεύρεσης έντυπου υλικού σχετικού με την ιστορία, τον πολιτισμό και τις

παραδόσεις της Μακεδονίας, που θα προσφέρονταν κατά την επίσκεψη στην

Κύπρο.

6. Στη διάρκεια της εβδομαδιαίας παραμονής μας στην Κύπρο,

συντελέστηκαν τα εξής:

Οι μαθητές φιλοξενήθηκαν από Κυπριακές οικογένειες και παρακολουθούσαν

καθημερινά τα μαθήματα του σχολείου.

Σε ανοιχτή εκδήλωση που οργανώθηκε από το εκεί σχολείο, το σύλλογο γονέων

και το δήμο Αγίου Δομετίου, παρουσιάστηκαν θεατρικά δρώμενα και από τα δυο

σχολεία, τραγούδια και παραδοσιακοί χοροί της Μακεδονίας και της Κύπρου και

έγιναν προσφωνήσεις, χαιρετισμοί και ομιλίες από τους συμμετέχοντες.

7. Για να τονιστεί η σημαντικότητα του γεγονότος, δόθηκαν συνεντεύξεις

στα τοπικά Μέσα Ενημέρωσης από μαθητές και καθηγητές.

8. Πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία,

μνημεία και περιοχές της Κύπρου και υπήρξε συμμετοχή σε ενδοσχολικές και

εξωσχολικές δραστηριότητες. Όλοι οι συμμετέχοντες μαθαίναμε πράγματα που

κανένα σχολικό εγχειρίδιο δε θα μπορούσε να μας διδάξει.

9. Η όλη δραστηριότητα διεξαγόταν μέσα σε κλίμα ενθουσιασμού,

συγκινησιακής φόρτισης, ένθερμων εκδηλώσεων φιλοξενίας και άμεσης

διαπροσωπικής επαφής.

10. Η δεύτερη φάση της αδελφοποίησης, πραγματοποιήθηκε στη

Θεσσαλονίκη το Μάρτιο του 2002, με την επίσκεψη τριάντα περίπου Κυπρίων

μαθητών και τεσσάρων συνοδών καθηγητών του Γυμνασίου Αγίου Δομετίου.

Μετά από συζήτηση όλων των εμπλεκομένων, θεωρήθηκε σκόπιμο ο

χαρακτήρας της δράσης να είναι ανάλογος με αυτόν της Κύπρου, για να έχουν

και οι Κύπριοι μαθητές μια ανάλογη με τους μαθητές της Θεσσαλονίκης

εμπλοκή και μια άμεση βιωματική εμπειρία.

11. Έτσι ο χαρακτήρας της δράσης, ήταν ανάλογος μ’ αυτόν της Κύπρου.

Διαμονή των μαθητών σε οικογένειες, παρακολούθηση των μαθημάτων του

σχολείου, επίσκεψη σε αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία, μνημεία, ιστορικούς και

άλλους σημαντικούς χώρους της πόλης της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας.

12. Η δραστηριότητα ολοκληρώθηκε με δύο ανοιχτές εκδηλώσεις στην

Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών και τη Λέσχη Αξιωματικών Θεσσαλονίκης,

όπου παρευρέθησαν μαθητές, καθηγητές, γονείς, άλλα σχολεία, προϊστάμενοι

γραφείων Μέσης Εκπαίδευσης, εκπρόσωποι του Υπουργείου και άλλοι.

13. Οι μαθητές του 1ου Πειραματικού Γυμνασίου, ιδιαίτερα

ευαισθητοποιημένοι μετά την επίσκεψή τους στην Κύπρο από όσα βίωσαν εκεί,

κατέθεσαν την προσωπική τους εμπειρία με μοναδική ευαισθησία και

παραστατικότητα. Επίσης, η ευαισθητοποίηση όλων σχετικά με τον Κυπριακό

αγώνα, δημιούργησε την επιθυμία σχεδιασμού της παρουσίασης θεατρικού

έργου με θέμα την αντίσταση και τον αγώνα του Κυπριακού λαού.

14. Γενικά η εκδήλωση περιλάμβανε θεατρικά δρώμενα, τραγούδια της

Μακεδονίας και της Κύπρου, παραδοσιακούς χορούς, ομιλίες, χαιρετισμούς,

ανταλλαγές αναμνηστικών πλακετών, δίνοντας έμφαση στο γεγονός της

αδελφοποίησης και στη σημασία του.

15. Ακολούθησαν συνεντεύξεις μαθητών και καθηγητών στα Μέσα Μαζικής

Ενημέρωσης για το σκοπό της δράσης και για την εμπειρία τους κατά τη

διάρκειά της, με την προσδοκία να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη και να

αποτελέσει η δράση αυτή παράδειγμα για ενεργοποίηση και άλλων σε

παρόμοιες δραστηριότητες.

16. Οι αμοιβαίες υποσχέσεις που δόθηκαν για συνέχιση της επικοινωνίας των

δύο σχολείων, υλοποιήθηκαν το Δεκέμβριο του 2002, όταν το 1ο Πειραματικό

Γυμνάσιο, κατά τη διάρκεια της εβδομαδιαίας επίσκεψής του στην Κύπρο,

συμμετείχε ενεργά σε συνέδριο που διοργάνωσε ο Δήμος Αγίου Δομετίου με τη

συνεργασία του συλλόγου των καθηγητών του Γυμνασίου Αγίου Δομετίου, το

σύλλογο γονέων και το Υπουργείο Παιδείας Κύπρου. Το θέμα του συνεδρίου «Το

αποτελεσματικό σχολείο», ήταν ενταγμένο στην ευρύτερη θεματική ενότητα της

δράσης «Ελλάδα – Κύπρος - Πολιτισμός». Όσα είχαν προηγηθεί, δημιούργησαν

την ανάγκη να τονιστεί στο συνέδριο, ότι αποτελεσματικό είναι το σχολείο

εκείνο που σέβεται την προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια των μαθητών του,

που αξιοποιεί το δυναμικό τους, που δοκιμάζει νέες ιδέες, που αφουγκράζεται

τον παλμό της καθημερινότητας, που διευκολύνει τη σχέση σχολείου-

οικογένειας-κοινωνίας, που ευαισθητοποιεί, που κινητοποιεί, που δρα. Η

δραστηριότητα αυτή διανθίστηκε με εκδηλώσεις πολιτιστικού περιεχομένου

ποικίλης μορφής.

17. Η γόνιμη αυτή συνεργασία και δημιουργικότητα μέσα από ένα

προαιρετικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, οδήγησε σε έναν περαιτέρω σχεδιασμό

οργάνωσης συνεδρίου από το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο, κατά το σχολικό έτος

2003-2004 στη Θεσσαλονίκη, με θέμα «Τα Προαιρετικά Εκπαιδευτικά

Προγράμματα στο σύγχρονο σχολείο», με τη συμμετοχή του σχολείου του Αγίου

Δομετίου της Κύπρου, κατά την επικείμενη επίσκεψή του στη Θεσσαλονίκη.

18. Έτσι το γεγονός μιας βαθιάς επικοινωνίας, μιας ουσιαστικής και

αποτελεσματικής συνεργασίας δύο σχολείων, που ξεκίνησε το Νοέμβριο του

2001, ενέχει την προοπτική να συνεχίζεται και να διευρύνεται με ποικίλους

τρόπους, ανάλογα κάθε φορά με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των

συμμετεχόντων.

Ασκήσεις

Α1. Να παρουσιάσετε συνοπτικά το περιεχόμενο της δράσης

Α2. Ποιος είναι ο βασικός σκοπός της προαιρετικής πολιτιστικής δράσης;

Α3. Ποιοι είναι οι επιμέρους στόχοι της δράσης; Ποιους κρίνετε τους πλέον

σημαντικούς και γιατί;

Α4. Με θεματικές προτάσεις καθορίστε το πλαίσιο δράσης

Α5. «Όσα είχαν προηγηθεί, δημιούργησαν την ανάγκη να τονιστεί στο συνέδριο,

ότι αποτελεσματικό είναι το σχολείο εκείνο που σέβεται την προσωπικότητα και

την αξιοπρέπεια των μαθητών του, που αξιοποιεί το δυναμικό τους, που

δοκιμάζει νέες ιδέες, που αφουγκράζεται τον παλμό της καθημερινότητας, που

διευκολύνει τη σχέση σχολείου-οικογένειας-κοινωνίας, που ευαισθητοποιεί, που

κινητοποιεί, που δρα. Η δραστηριότητα αυτή διανθίστηκε με εκδηλώσεις

πολιτιστικού περιεχομένου ποικίλης μορφής»: να σχολιάσετε την άποψη σε μια

παράγραφο των 80-100 λέξεων.

Β1. Να χαρακτηρίσετε το ύφος του κειμένου με συγκεκριμένα παραδείγματα

Β2. &7,8,9: να μετασχηματιστούν σε μια ενιαία παράγραφο, η συλλογιστική

πορεία της οποίας θα είναι επαγωγική.

Β3. Να παρουσιάσετε τη δομή και τον τρόπο ανάπτυξης της 13ης και 18ης

παραγράφου. Να γραφεί και ο σχετικός τους πλαγιότιτλος

Β4. Να αντικατασταθούν οι τονισμένες λέξεις από άλλες συνώνυμες

Β5. Με το β΄ συνθετικό καθεμιάς από τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου

να γράψετε δυο παράγωγες λέξεις

Παραγωγή λόγου

Αναλαμβάνετε να αποτιμήσετε την προσφορά της δράσης στην καλλιέργεια των

δεξιοτήτων των μαθητών και στον εμπλουτισμό των εμπειριών τους. Η

αποτίμησή σας θα έχει τη μορφή άρθρου που θα δημοσιευτεί στο ηλεκτρονικό

περιοδικό του σχολείου σας(300-400 λέξεις)

3. Να κωδικοποιήσετε τα επιχειρήματα του κατηγορητηρίου των Θηβαίων

κατά των Πλαταιέων και να τεκμηριώσετε ότι καταλήγουν σε συμπέρασμα

δίχως χάσματα: Θουκυδίδης, Γ΄ & 6. Να ανατρέξετε στον ιστότοπο:

http://www.mikrosapoplous.gr/thucy/vivlia/contents.htm

4. Σας δίνονται οι ακόλουθοι ιστότοποι, που αφορούν σε διαφημίσεις:

https://www.youtube.com/watch?v=3ZXgRuLyjqI

https://www.youtube.com/watch?v=5w8BtIiPw5c

Να απαντήσετε στα παρακάτω ερωτήματα:

-απευθύνονται οι διαφημίσεις αναγκαστικά σε διαφορετικό κοινό;

-αν ναι, τι είναι αυτό που τις διαφοροποιεί και τι επιδιώκεται σε κάθε περίπτωση;

-με ποιες τεχνικές πειθούς επιχειρούν να πείσουν σε κάθε περίπτωση το κοινό

τους και με ποιο σκοπό;

-θεωρείτε τη μια διαφήμιση πιο εύστοχη από την άλλη;

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙ 5ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Παιδιά και διαφήμιση

Υπάρχει μια ιδιαίτερη κατηγορία διαφήμισης που απευθύνεται στα παιδιά, ιδίως

τα μικρής ηλικίας, τα οποία με δυσκολία μπορούν να ξεχωρίσουν τη διαφήμιση

από το πρόγραμμα. Ο Αμερικανός ερευνητής Χολ Χιμελστάιν επισημαίνει ότι τα

ευρήματα της έρευνας αναφορικά με τη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών και τη

διαφήμιση δείχνουν ότι στην ηλικία των πέντε ή έξι ετών εμφανίζουν δυσκολίες

στο να διακρίνουν το φανταστικό από το πραγματικό και τείνουν να πιστεύουν

τα ψεύδη. Τα παιδιά δε διακρίνουν τα προγράμματα από τις διαφημίσεις και

προτιμούν τις διαφημίσεις από τα προγράμματα. Ανάμεσα στην ηλικία των επτά

με δέκα ετών, τα παιδιά είναι περισσότερο επιρρεπή στην «τηλεοπτική

χειραγώγηση».

Στην ηλικία των επτά ετών το παιδί συνήθως μπορεί να διακρίνει την

πραγματικότητα από τη φαντασία, και στα εννέα μπορεί να υποπτευθεί την

παραπλάνηση των διαφημιστικών μηνυμάτων. Στην ηλικία των δέκα το παιδί

αρχίζει να αποκτά μια πιο κυνική θέση ότι οι «διαφημίσεις λένε πάντα ψέματα».

Στην ηλικία των ένδεκα με δώδεκα ετών, το παιδί αρχίζει να αποδέχεται και να

υπομένει τα ψεύδη των ενηλίκων στις διαφημίσεις.

Ένας άλλος ερευνητής, ο Μπράιαν Γιανγκ, επισημαίνει ότι, λόγω της έλλειψης

εμπειρίας, τα παιδιά έχουν λιγότερη αντίσταση στις διαφημίσεις, και μπορεί

αυτές να είναι επιζήμιες στην ικανότητα τους να διακρίνουν τη διαφήμιση από

τα άλλα τηλεοπτικά προγράμματα. Αλλά το πλαίσιο αναφοράς όσον αφορά την

κρίση τους για την «πραγματικότητα» και τη «φαντασία» μπορεί να αλλάξει.

Μια άλλη προβληματική περιοχή είναι η τάση της διαφήμισης να βλέπει μόνο

τις θετικές πλευρές, να αγνοεί την ασχήμια, τον πόνο και άλλες αρνητικές

διαστάσεις της ζωής. Στο σημείο αυτό διαφέρει από τα άλλα περιεχόμενα των

Μ.Μ.Ε. Το περιεχόμενο της

διαφήμισης έχει υποστεί έντονη κριτική, δημιουργώντας στερεότυπα και

ανεβάζοντας τις προσδοκίες των παιδιών. Η εικόνα, όμως, του παιδιού έχει

αλλάξει τόσο στην κοινωνία, όσο και στη διαφήμιση. Στα παλαιότερα χρόνια, τα

παιδιά θεωρούνταν «γλυκά» και «διαφορετικά» — μη ικανά να δίνουν ενήλικες

απαντήσεις. Στις μέρες μας, υπάρχει μια τάση να απεικονίζονται ως έξυπνα,

δραστήρια και επιδέξια.

Η σύγχρονη διαφήμιση απευθύνεται στα παιδιά και για άλλους λόγους, καθώς

μέσω αυτών οι διαφημιστές αποσκοπούν να καθιερώσουν καταναλωτικές τάσεις

για όλη την οικογένεια. Αυτό φαίνεται και από το απλό και άμεσα

παρατηρήσιμο γεγονός ότι προϊόντα που λογικά απευθύνονται στους ενήλικες

(αυτοκίνητα, υπολογιστές, έπιπλα), εμφανίζονται σε ώρες που κατά το πλείστον

τα προγράμματα παρακολουθούνται από τα παιδιά. Για παράδειγμα, σε μια

έρευνα που πραγματοποιήσαμε είδαμε ότι στα πρωινά των Σαββατοκύριακων

του Φεβρουαρίου του 1996, ανάμεσα στις διαφημίσεις για ζαχαρωτά, σοκολάτες,

δημητριακά και γαριδάκια, παρεμβάλλονται διαφημίσεις για έπιπλα, πλυντήρια,

δίσκους, εφημερίδες και περιοδικά, ουίσκι, σαμπουάν, ζωοτροφές, βαφές

μαλλιών, τηλεφωνικές υπηρεσίες, παυσίπονα και σερβιέτες. Σε νεότερη έρευνα,

που αφορούσε τις διαφημίσεις που προβάλλονται πρωινά των Σαββατοκύριακων

(9.00-12.00) το Νοέμβριο του 1996, καταγράψαμε ένα σημαντικό ποσοστό

μηνυμάτων (18,5%) που δεν αφορούσαν τα παιδιά.

Γεγονός πάντως είναι ότι, αν και διεθνώς επιβάλλονται περιορισμοί, αυτοί

σπανίως στην πράξη τηρούνται, αφού τα παιδιά αντιπροσωπεύουν μια ιδιαίτερα

προσοδοφόρα αγορά για προϊόντα και υπηρεσίες, χωρίς να υπολογίζεται η

δυνατότητα επιρροής στις αγοραστικές συνήθειες των γονέων τους. Και επειδή

τα παιδιά αντιπροσωπεύουν τους μελλοντικούς ενήλικες καταναλωτές, οι

διαφημιστές αναζητούν να τα εξοικειώσουν με τα προϊόντα τους. Δεν είναι,

λοιπόν, παράδοξο ότι διεθνώς η διαφημιστική έρευνα αντιμετωπίζει τα παιδιά,

όπως εύστοχα έχει διατυπώσει ο Αμερικανός ερευνητής Τζέιμς Μακνίλ, ως

«εκπαιδευόμενους καταναλωτές».

(Στ. Παπαθανασόπουλος, εφημ. Η Καθημερινή)

Α1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 90-110 λέξεις.

Α2. «Μια άλλη προβληματική περιοχή είναι η τάση της διαφήμισης να βλέπει

μόνο τις θετικές πλευρές, να αγνοεί την ασχήμια, τον πόνο και άλλες αρνητικές

διαστάσεις της ζωής». Να αναφέρετε σε 60-80 λέξεις άλλες μεθόδους που

χρησιμοποιεί η διαφήμιση, ώστε να πείσει το καταναλωτικό κοινό.

Α3. Για ποιο λόγο τα παιδιά δεν μπορούν τόσο εύκολα να αντισταθούν στις

διαφημίσεις;

Α4. Σε τι αποσκοπεί η σύγχρονη διαφήμιση και γιατί;

Α5. Δεν είναι, λοιπόν, παράδοξο ότι διεθνώς η διαφημιστική έρευνα

αντιμετωπίζει τα παιδιά, όπως εύστοχα έχει διατυπώσει ο Αμερικανός ερευνητής

Τζέιμς Μακνίλ, ως «εκπαιδευόμενους καταναλωτές»: να εξηγήσετε τους λόγους

που η διαφημιστική έρευνα αντιμετωπίζει ως εκπαιδευόμενους καταναλωτές τα

παιδιά.

Β1. Να δώσετε πλαγιότιτλους για κάθε παράγραφο του κειμένου.

Β2. Ποιους τρόπους πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στη 2η παράγραφο; Να

βρείτε τα σχετικά χωρία.

Β3. Να σχολιάσετε τη δομή και τη συλλογιστική πορεία της 4ης και 6ης

παραγράφου.

Β4. Να δικαιολογήσετε τη συχνή επίκληση στην αυθεντία του αρθρογράφου

Β5. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις τονισμένες λέξεις και να

δώσετε το νόημα των υπογραμμισμένων φράσεων.

B5. «Η σύγχρονη διαφήμιση…οικογένεια» (3η παράγραφος): Να εντοπιστεί η

λειτουργία της γλώσσας και να εξηγηθεί η χρήση της.

Γ. Παραγωγή κειμένου

Σε προφορική εισήγησή σας προς τους συμμαθητές σας, η οποία δε θα

υπερβαίνει τις 600 λέξεις, να παρουσιάσετε τα αποτελέσματα έρευνάς σας για τη

σχέση της διαφήμισης με τη γυναίκα και το παιδί δίνοντας έμφαση:

Α) Στην περιγραφή του τύπου της γυναίκας που διαμορφώνει η σύγχρονη

διαφήμιση.

Β) Στους λόγους για του οποίους οι διαφημιστές στοχεύουν, όλο και περισσότερο,

στο παιδικό κοινό, ακόμη και για προϊόντα που αφορούν στους ενήλικες.

2. Σύντομες σημειώσεις για τη διαφήμιση ως κομμάτι της γλώσσας του

θεάματος

Πριν περάσουμε στην ανάπτυξη του ζητήματος των έμφυλων

αναπαραστάσεων μέσα από τα διαφημιστικά μηνύματα, ας δούμε κάποια

σημεία που αναδεικνύουν τη διαφήμιση όχι μόνο ως κύριο μέσο προώθησης του

εμπορευματικού κόσμου και των ιδεωδών του, αλλά και ως αναμοχλευτήρα των

ίδιων των κοινωνικών σχέσεων, μέσα από την παραγωγή κοινωνικών

ταυτοτήτων.

Στην καπιταλιστική οικονομία η ανάπτυξη και εξέλιξη των δυνατοτήτων της

παραγωγής και των δικτύων μεταφοράς των εμπορευμάτων νιώθουν πάντα στα

πόδια τους τη σιδερένια μπάλα της καταναλωτικής επέκτασης. Η καταναλωτική

στασιμότητα είναι καταδικαστική για τη βιωσιμότητα του καπιταλισμού, αλλά κι

ολόκληρου του αστικοδημοκρατικού εποικοδομήματος, λόγω των άρρηκτων

μεταξύ τους συνδέσεων στη διαμόρφωση του κυριαρχικού συνασπισμού. Η

αδιαφορία για τις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες προς όφελος της

κερδοφορίας, αλλά και ο διαρκής ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων,

κατέστησαν το μοντέλο των «συνετών» καταναλωτών/τριών ασύμφορο, αλλά

και επικίνδυνο για τη συστημική ισορροπία. Η διαρκής κατανάλωση είναι πάντα

επιβεβλημένη και γι’ αυτό χρειάζεται να ανανεώνεται η καταναλωτική

συνείδηση των υποψήφιων αγοραστών/τριών. Το ζητούμενο είναι να

παράγονται μαζί με τα νέα προϊόντα και οι ανάγκες για την κατανάλωσή τους.

Και σ’ αυτό εξυπηρετεί και η διαφήμιση, εισάγοντας επιπλέον και μια

«διαδραστική» σχέση μεταξύ καταναλωτή και προϊόντος. Τι θέλουμε να πούμε

με αυτό. Το περιεχόμενο των διαφημιστικών μέσων –κυρίως των τηλεοπτικών-

συνίσταται, πέρα από την προώθηση του εκάστοτε εμπορεύματος και από ένα

πλήθος λόγων που άλλοτε το περικλείουν και άλλοτε φέρονται να

αυτονομούνται από αυτό. Έτσι, σε ένα διαφημιστικό για παράδειγμα ενός

απορρυπαντικού, πέρα από τη ρητή διακήρυξη και επιβεβαίωση της πίστης στις

επιταγές του εμπορίου, συνυπάρχουν συχνά υπόρρητοι λόγοι για τη θέση της

γυναίκας στις οικιακές δραστηριότητες, την καθαριότητα, το γάμο, τη φροντίδα

των παιδιών, τη συζυγική γαλήνη… Η πρόσληψη των νοημάτων του

διαφημιστικού δε γίνεται με τον ίδιο πάντα τρόπο, αλλά σχετίζεται με την

ετερογένεια των κοινωνικών ταυτοτήτων των θεατών/ακροατών, που δομούνται

στη βάση ταξικών, φυλετικών, εθνοτικών, έμφυλων, ηλικιακών, θρησκευτικών κι

άλλων διαχωρισμών. Με άλλα λόγια, μια διαφήμιση αποτελεί κείμενο, με την

έννοια των πολλαπλών αναγνώσεων των νοημάτων της από όσους/ες την

παρακολουθούν. Ουσιαστικά, οι λόγοι και οι αναπαραστάσεις του κειμενικού

αυτού είδους –ως κομμάτι των εμπορευματικών σχέσεων και της κυρίαρχης

ιδεολογίας- τροφοδοτούνται από τους ήδη υπάρχοντες στερεοτυπικούς λόγους,

τους οποίους και επιστρέφουν προς αναπαραγωγή –μέσα από μια διαδικασία όχι

παθητική- στους ποικίλους αναγνώστες.

Όσον αφορά στα οπτικά διαφημιστικά, που στους φρενήρεις ρυθμούς των

μητροπόλεων έχουν μεγαλύτερη διεισδυτική δύναμη, πέρα από την κατανάλωση

των διαφημιζόμενων προϊόντων, προτείνεται με τρόπο εξαιρετικά βίαιο –μέσω

της βεβαιότητας με την οποία περιγράφεται στις εικόνες- και η «κατανάλωση»

συγκεκριμένων στερεοτυπικών ρόλων, π.χ. η αγορά ενός ευμεγέθους και

γρήγορου αυτοκινήτου θεωρείται δεδομένο ότι θα προσδώσει στον άντρα που θα

το αγοράσει status και θα του εξασφαλίσει και πολλά γυναικεία βλέμματα, γιατί

όχι και μια σταθερή γυναικεία συντροφιά. Σε αυτό το πλαίσιο

εμπορευματοποιούνται επιθυμίες, επιδιώξεις ακόμα και απλές καθημερινές

επαφές, αφού διαμεσολαβούνται πάντα από ένα εμπόρευμα (ακόμα και αν αυτό

είναι ένας καφές σε μια καφετέρια). Η κατανάλωση προϊόντων «αιχμής»

αποτελεί προϋπόθεση για το καλύτερο «πλασάρισμα» στο στίβο της κοινωνικής

ζωής, εχέγγυο αναγνωρισιμότητας και χιμαιρικό όχημα στο δρόμο μιας

υποσχόμενης ευτυχίας.

Η διαφήμιση διαθέτει εντέλει μια ανεξάντλητη πρόσβαση στη διαμόρφωση

μαζικής κουλτούρας. Οι λόγοι που εμπεριέχονται σε ένα διαφημιστικό, όπως ήδη

ειπώθηκε, ενυπάρχουν στο κοινωνικό πεδίο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι

αναπαράγονται αυτούσιοι, μη εμπλουτισμένοι. Πρόκειται για δυναμική

διαδικασία, κατά την οποία οι κυρίαρχοι λόγοι επαναδραστηριοποιούνται μέσω

ενός διαφημιστικού, διατηρούνται ζωντανοί, με την επιπλέον προσθήκη

νοημάτων από τη σύγχρονη πραγματικότητα. Έτσι, μπορούμε να μιλάμε για μια

επανεπιβεβαιωτική ισχύ της διαφήμισης όσον αφορά στις επιβολές της

κυρίαρχης τάξης πραγμάτων, με τη «γλώσσα» της βεβαιότητας και της

νομοτελειακής φυσικότητάς τους. Οπότε, η διαμόρφωση της λαϊκής κουλτούρας

συντελείται και μέσω των αδιάσειστων φυσικοποιημένων θέσεών τους. Και για

να γίνουμε πιο σαφείς, σε ένα διαφημιστικό σποτάκι για ένα απορρυπαντικό

που τάζει ότι θα λύσει τα χέρια της νοικοκυράς, η γυναίκα στο ρόλο της

νοικοκυράς είναι κάτι που δεν χρειάζεται το παραμικρό σχόλιο για να πείσει,

θεωρείται εκ προοιμίου δεδομένο.

Τελικά, η διαφήμιση, ως κομμάτι της βιομηχανίας του θεάματος και του

εμπορευματικού κόσμου, έχει κατοχυρώσει μια πολύ δυναμική θέση μεταξύ

θεσμικών και εξωθεσμικών παραγόντων κοινωνικοποίησης.

Ερώτηση: Ποια σημεία αναδεικνύουν τη διαφήμιση όχι μόνο ως κύριο μέσο

προώθησης του εμπορευματικού κόσμου και των ιδεωδών του, αλλά και ως

αναμοχλευτήρα των ίδιων των κοινωνικών σχέσεων, μέσα από την παραγωγή

κοινωνικών ταυτοτήτων

3. Α. Λαμβάνοντας υπόψη τα παρακάτω δοκίμια να τεκμηριώσετε την

άποψη ότι ο πολιτισμός του λόγου ατροφεί έναντι του πολιτισμού της εικόνας.

Β. πιστεύετε σ΄ έναν πολιτισμό της εικόνας, του λόγου ή της αγαστής

συνύπαρξής τους; Να τεκμηριώσετε τις απόψεις σας

1. Ο σύγχρονος "Τηλε…άνθρωπος"

Ζούμε στην εποχή της απομυθοποίησης των ειδώλων και της σχετικοποίησης

των ιδεολογιών. Για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί άμοιρη ευθυνών δεν

είναι και η τηλεόραση. Το νόημα όλων των κατηγοριών που εκτοξεύονται

εναντίον της για την βλαπτική επίδραση στον ανθρώπινο νου, βρίσκεται στο

γεγονός ότι η εξαίρεση έχει μετατραπεί σε κανόνα και το αντίστροφο.

Ανοίγοντας τον δέκτη του ο σύγχρονος άνθρωπος διαπιστώνει ότι οι

συνάνθρωποί του έχουν γίνει κλέφτες, εγκληματίες, αλαζόνες, φιλοχρήματοι,

άσπλαχνοι με αποτέλεσμα ο ίδιος να γίνεται απαισιόδοξος, και να

αποστασιοποιείται από τα κοινωνικά δρώμενα.

Περιθωριακές πράξεις προβάλλονται ως φυσιολογικές και σταθερά

επαναλαμβανόμενες θέτοντας σε δοκιμασία παραδοσιακές αξίες και κατ'

επέκταση την κοινωνική συνοχή.

Η αρχική αποστολή της έγκυρης πληροφόρησης του ανθρώπου έχει

αντικατασταθεί από μία ακατάσχετη φλυαρία που θολώνει και

αποπροσανατολίζει τον ανθρώπινο νου. Ο τεράστιος όγκος των τηλεοπτικών

μηνυμάτων που δέχεται ο τηλεθεατής, οδηγούν στο αντίθετο από το

προσδοκώμενο αποτέλεσμα.

Εξαιτίας της ταχύτητας της πληροφόρησης δεν υπάρχει αξιολόγηση της είδησης

-άρα σωστά πληροφορημένος άνθρωπος- αλλά πλήρης παθητικότητα μπροστά

σ 'αυτήν.

Ο πολίτης συμμετέχει έμμεσα στα κοινωνικά δρώμενα χωρίς να μπορεί ν'

αντιδράσει άμεσα και να εκφράσει τη γνώμη του γιατί παρακολουθεί τα

γεγονότα εξ' αποστάσεως.

Είναι αυτονόητο ότι και η συμμετοχή στη δημόσια ζωή έχει εντελώς τυπικό

χαρακτήρα καθώς τη θέση της "άμεσης δημοκρατίας" έχει πάρει η "τηλεοπτική

δημοκρατία".

Ο πολίτης δεν συμμετέχει στη διαμόρφωση των αποφάσεων που αφορούν τον

ίδιο αλλά καλείται να επιλέξει μεταξύ προκατασκευασμένων λύσεων και όχι

πάντα προς όφελός του. Το αποτέλεσμα τελικά είναι να ζει με ψευδαισθήσεις σ'

έναν κόσμο για τη δημιουργία του οποίου έχει ελάχιστη ευθύνη όσο και γνώση.

Βλέπει κι αξιολογεί τα πράγματα, το κοινωνικό περιβάλλον εντελώς επιδερμικά.

Ακόμη και γεγονότα που δείχνουν την καταρράκωση ανθρωπίνων αξιών

θεωρούνται συνηθισμένα αφού επαναλαμβάνονται καθημερινά και έτσι χάνουν

το ειδικό βάρος τους.

Ο τηλεθεατής πλέον βρίσκεται σε μια προχωρημένη κατάσταση μιθριδατισμού.

Είναι δέσμιος της τέταρτης - μη θεσμοθετημένης - εξουσίας η οποία φαινομενικά

ανταγωνίζεται την πολιτική εξουσία αλλά στην ουσία τη στηρίζει εξαιτίας των

διαπλεκομένων συμφερόντων.

Το αρνητικό σημείο των τηλεοπτικών μέσων είναι ότι κατασκευάζει και πουλάει

τυποποιημένα προϊόντα χωρίς να ερωτάται η γνώμη του καταναλωτή -

τηλεθεατή. Και αν λάβουμε υπόψην τη δικτατορική κυριαρχία της εικόνας στη

μικρή οθόνη έναντι του λόγου, τότε η αλλοτρίωση του ανθρώπου επέρχεται με

μαθηματική ακρίβεια.

Η σκέψη και ο λόγος θέλουν καλλιέργεια και μόχθο αλλά ο σύγχρονος

άνθρωπος ζώντας στην εποχή των ανέσεων ούτε χρόνο διαθέτει ούτε όρεξη έχει.

Έτσι η εικόνα, στην οποία βρίσκονται συμπυκνωμένα πολλά μηνύματα, παρέχει

τα πάντα εύκολα σ' αυτόν δίνοντάς του μια ψευδαίσθηση δύναμης που δεν

οφείλεται όμως στις δικές του ικανότητες.

Με την έλλειψη λόγου ταυτόχρονα χάνεται και η προσωπική ελευθερία του

ανθρώπου αφού ο ίδιος δεν αναζητά ούτε προβληματίζεται παρά μόνο

διευκολύνεται. Γι' αυτό και η ευχαρίστηση που αισθάνεται είναι εφήμερη και

νιώθει μόνιμα ανικανοποίητος.

Παρ' όλα τα αρνητικό όμως της τηλεόρασης και της εικόνας, ο φιλόσοφος Καρλ

Πόππερ πίστευε ότι θα μπορούσε ν' αποτελέσει αξιοσημείωτο εκπαιδευτικό

εργαλείο (βλ. βιβλίο του: "Τηλεόραση: κίνδυνοι για τη δημοκρατία", εκδ. Λιβάνη -

Νέα Σύνορα). Υπάρχουν όμως αντικειμενικές δυσκολίες. Ιδού μερικές κατά τον

Καρλ Πόππερ: "Το επίπεδο της τηλεόρασης έπεσε επειδή τα τηλεοπτικά

κανάλια, για να διατηρήσουν το κοινό τους, ήταν υποχρεωμένα να παράγουν

ολοένα και περισσότερες εντυπωσιακές εκπομπές. Όμως, αυτό που είναι

εντυπωσιακό, σπάνια είναι και καλό".

Ο Καρλ Πόππερ λοιπόν ως θιασώτης της ανοικτής κοινωνίας επισημαίνει τον

κίνδυνο της χειραγώγησης της ελεύθερης σκέψης. Επομένως, καθίσταται

αναγκαία η αλλαγή του σημερινού μοντέλου της τηλεόρασης. Οι πιο αισιόδοξοι

προβλέπουν τη μετεξέλιξη της βασισμένοι σε ήδη υπάρχοντα δεδομένα.

Εννοούν βέβαια το περίφημο "ΙΝΤΕΡΝΕΤ", το παγκόσμιο δίκτυο πληροφόρησης

που η χρήση του επεκτείνεται με γοργούς ρυθμούς σ' ολόκληρη τη Γη. Η

φιλοσοφία του "Κυβερνοχώρου" όπως ονομάζεται στηρίζεται στο γεγονός ότι μια

παγκόσμια τράπεζα πληροφοριών θα βοηθήσει στον πλουραλισμό της

πληροφόρησης και στην εκδημοκρατικοποίηση της γνώσης.

Ο τηλεθεατής - χρήστης - του ΙΝΤΕΡΝΕΤ" θα μπορεί να επιλέγει ελεύθερα όποιο

πρόγραμμα ενημέρωσης επιθυμεί από το σύνολο της ανθρώπινης γνώσης σε

παγκόσμιο επίπεδο.

Τη θέση των μέσων μαζικής ενημέρωσης θα πάρει πλέον η εξατομικευμένη

ενημέρωση.

Υπάρχουν όμως και αντιρρήσεις, κατά πόσο δηλαδή το αγαθό της γνώσης θα

είναι προσιτό σε όλους αφού η συμμετοχή στον κυβερνοχώρο - προς το παρόν

τουλάχιστον, εξαρτάται από την οικονομική δυνατότητα και από μερικές

προσωπικές δεξιότητες.

Επίσης, πως θα εξασφαλισθεί ο δημοκρατικός έλεγχος του τεράστιου δικτύου

πληροφόρησης; Είναι αυτονόητο ότι αυτός που θα μονοπωλήσει την κυριαρχία

πάνω σ' αυτό θ' αποκτήσει τρομακτική δύναμη στα χέρια του που σε κάποια

στιγμή θα γίνει ανεξέλεγκτη.

Τότε η χαλιναγώγηση ελεύθερης σκέψης του ανθρώπου θα έρθει αναπόφευκτα

και θα επιβεβαιωθεί πανηγυρικά ο εφιαλτικός κόσμος που περιέγραψε ο Τζωρτζ

Όργουελ στον "Μεγάλο Αδελφό".

Γίνεται αντιληπτό ότι ο χώρος της ενημέρωσης και ιδιαίτερα της τηλεοπτικής

είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος και οποιεσδήποτε ευγενείς προθέσεις για την

απομαζικοποίηση του θα πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά. Γιατί άλλο πράγμα

είναι η ενημέρωση να σου στερεί ένα μέρος της διασκέδασης και άλλο πράγμα

να θέτει σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξή σου.

Κοινός αποδέκτης της υπάρχουσας τηλεοπτικής μαζικής ενημέρωσης αλλά και

της επιθυμητής εξατομικευμένης, είναι ο άνθρωπος που με το τηλεχειριστήριο ή

χωρίς αυτό εξακολουθεί να παραμένει τηλε…άνθρωπος.

2. Εἶναι γνωστή ἡ κριτική πού ἔχει ἀσκηθεῖ κατά καιρούς στήν λεγόμενη

«κοινωνία τοῦ θεάματος», στό πολυπληθές τμῆμα τῶν παλαιοτέρων (λ.χ. τῆς

ρωμαϊκῆς κοινωνίας) ἀλλά καί τῶν συγχρόνων (λ.χ. τῆς κοινωνίας τῶν Μ.Μ.Ε)

κοινωνιῶν πού ἱκανοποιεῖται ἀπό τό θέαμα. Δυστυχῶς τίς περισσότερες φορές τό

θέαμα χαρακτηρίζεται ἀπό πράξεις ὑποβιβασμοῦ, φανεροῦ ἤ συγκεκαλυμμένου,

τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας. Ἐπειδή γίνεται λόγος γιά τόν «πολιτισμό τῆς

εἰκόνας», στήν σημερινή κατάθεση θά διατυπώσω ὁρισμένες παρατηρήσεις

πάνω σ’ αὐτήν τήν νέα κυρίαρχη ἀντίληψη, τάση καί πρακτική συμπεριφορά.

Κατ’ ἀρχάς, ὁριζόμενη ἡ σημερινή εἰκόνα δέν ἔχει σχέση μέ τήν ζωγραφική,

θρησκευτική ἤ κοσμική, τέχνη. Παρά τό γεγονός ὅτι ἡ σημερινή εἰκόνα εἶναι ἐν

πολλοῖς ἀποτέλεσμα τεχνικῶν διαδικασιῶν, ἀποτελεῖ μία ἰδιάζουσα μορφή

«τέχνης» καί ἴσως ἔχει ὁρισμένη αἰσθητική ἀξία, ὡς δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου.

Ἐάν, ὅμως, ἡ χρήση τῆς τεχνικῆς στήν εἰκόνα φθάνει στήν παραποίηση τῆς

ἀληθινῆς πραγματικότητας, τότε ἡ εἰκόνα καθίσταται ἰσχυρό «ὅπλο» στά χέρια

τῶν ἐξουσιαζόντων ἤ τῶν ἐπιδιωκόντων νά καταλάβουν τήν ἐξουσία. Ἐπίσης

στήν περίπτωση αὐτή, ἡ εἰκόνα χρησιμοποιεῖται, ἀφοῦ ἔχει ὑποστῆ τεχνική

ἐπεξεργασία, καί ἀπό τούς ἀσχολούμενους μέ τήν «ἐνημέρωση» τῶν πολιτῶν

(μέσῳ τῆς τηλεόρασης ἤ μέσῳ τοῦ διαδικτύου), καί μάλιστα ἐν ὀνόματι τῆς

ἀλήθειας. Ἀπό τά ἀναφερθέντα παραδείγματα εἶναι προφανές ὅτι ἡ «ἠθική» τῆς

εἰκόνας, διαμορφώνοντας συνειδήσεις καί συμπεριφορές, ἐπηρεάζει καί

κατευθύνει ἀνθρώπους καί λαούς. Ἄρα ἡ σημερινή εἰκόνα ἔχει ἕνα εὐρύτατα

πολιτικό καί κοινωνικό προσανατολισμό.

Ἐξ ἄλλου, ὁ συγκροτηθείς «πολιτισμός τῆς εἰκόνας» ἔχει ἀπομακρύνει τόν

«πολιτισμό τοῦ λόγου». Ἔτσι ὁ λόγος, νοούμενος ὡς ὁμιλία, συνομιλία,

διαλεκτική ἀλλά καί ὡς λογική δύναμη, ἀτροφεῖ λόγῳ τῆς κυριαρχίας τῆς

εἰκόνας. Μάλιστα ἡ γνωστή διατύπωση «μία εἰκόνα, χίλιες λέξεις» ἑρμηνεύεται

κακῶς, ὅταν ὁ λόγος καί ἡ λογική ἀντικαθίστανται διά τῆς εἰκόνας καί κυρίως

ἀπό ἀνθρώπους πού δέν διαθέτουν μία ἱκανοποιητική γνωστική συγκρότηση

ἀλλά καί κριτική ὡριμότητα. Αὐτό διαπιστώνεται εὔκολα στούς συγχρόνους

νέους πού ἀδυνατοῦν νά σκεφθοῦν διά τῆς λογικῆς διαδικασίας καί νά

καταλήξουν σέ ἀσφαλῆ συμπεράσματα. Εἶναι εὐνόητο ὅτι ἡ σκέψη τῶν

συγχρόνων νέων εἶναι εἰκονοκεντρική καί ὄχι λογοκεντρική. Ἀλλά, γιά τήν

ἀλήθεια, ἡ εὐθύνη ἀνήκει καί σέ ἐκείνους πού προετοιμάζουν τούς νέους νά

εἰσέλθουν στήν σκληρή κοινωνική πραγματικότητα (λ.χ ἡ «παιδαγωγική τῆς

εἰκόνας» στά σχολικά ἐγχειρίδια εἶναι σέ πολλές περιπτώσεις καταστροφική).

Ἐδῶ, λοιπόν, διακρίνεται ὁ παιδαγωγικός ρόλος τῆς εἰκόνας πού ὁδηγεῖ στήν

συγκρότηση τῆς «κοινωνίας τῆς πληροφορίας» καί ὄχι τῆς «κοινωνίας τῆς

γνώσεως».

Νομίζω ὅτι ὁ πολιτικός-κοινωνικός ἀλλά καί παιδαγωγικός χαρακτήρας τῆς

σημερινῆς εἰκόνας, παρά τίς διαβεβαιώσεις περί τοῦ ἀντιθέτου, δεν ἀποτελεῖ μία

ἰδιαίτερη πολιτιστική κατάκτηση. Δέν συνιστᾶ, δηλαδή, μία ad hoc πολιτιστική

δημιουργία ἀλλά περισσότερο ἕνα τρόπο, βοηθούμενο ἀπό τίς δυνατότητες τῆς

τεχνολογίας, συγκροτήσεως μιᾶς κοινωνίας χωρίς γνώση, κρίση καί

συγκεκριμένο προσανατολισμό. Ἐάν οἱ νέοι ἄνθρωποι ἐπιθυμοῦν νά

διαμορφώσουν μία καλύτερη κοινωνία ἀπό τίς προηγηθεῖσες, αὐτό θά τό

ἐπιτύχουν βασιζόμενοι σέ ἀληθεῖς (ἤ καί σέ ψευδεῖς, κατά μία ἔννοια) ἀλλά ὄχι

σέ εἰκονικές προκείμενες.

Πηγή: Δημήτρης Μπαλτάς, Δρ Φιλοσοφίας (Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό

Ευθύνη.)

4. Να ανοίξετε την κάτωθι ιστοσελίδα, όπου και παρατίθεται το κείμενο:

http://www.terrapapers.com/?p=7333 του Γ.Γεωργαλά, Προπαγάνδα και μάζα και

να απαντήσετε στις εξής ερωτήσεις:

Ποιο είναι το πρόβλημα που απασχολεί το συγγραφέα και σε ποιο σημείο του

κειμένου το παρουσιάζει;

-ποια είναι η θέση που παίρνει στο πρόβλημα και με ποιες λέξεις-φράσεις τη

διατυπώνει;

-με ποια επιχειρήματα στηρίζει τις θέσεις του και σε ποιες παραγράφους

βρίσκονται;

- με ποια επιχειρήματα στηρίζει την άποψη ότι η προπαγάνδα είναι ο κύριος

τρόπος προβολής της διαφήμισης;

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙ 6ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Σημεία έμφυλων αναπαραστάσεων στα διαφημιστικά

Οι προσεγγίσεις που θα επιχειρήσουμε σχετικά με τις έμφυλες γυναικείες

αναπαραστάσεις στα διαφημιστικά, θα αντλήσουν κυρίως από τα τηλεοπτικά

διαφημιστικά, μιας που αυτά συνιστούν κειμενικό είδος στο οποίο

αποκαλύπτονται με ένα πραγματικά θαυμαστό τρόπο ποικίλες και πολλές

φορές φαινομενικά αντικρουόμενες εκδοχές της σύγχρονης πατριαρχικής

ιδεολογίας. Φυσικά, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, οι διαφημίσεις, όπως

και κάθε κυρίαρχη αφήγηση, εμπερικλείουν ένα ευρύ φάσμα συγκρότησης και

διαπλοκής διαφόρων σχέσεων εξουσίας- σε αυτό εξάλλου έγκειται και η

σαρωτική δυναμική τους.

Στα τηλεοπτικά διαφημιστικά υπάρχουν κάποιες ηγεμονικές παραδοχές σε

σχέση με τα φύλα. Η γυναίκα ως μητέρα, ως οικιακή συντονίστρια, η γυναίκα ως

ερωμένη, η συναισθηματική, η ευαίσθητη, η γυναίκα με περιορισμένο διανοητικό

πεδίο είναι κάποια μόνο από τα εύκολα αναγνωρίσιμα στερεότυπα που

απεικονίζονται. Από την άλλη, ο άντρας εργαζόμενος, ο κοινωνικός, με

ενδιαφέροντα εκτός σπιτιού, ο αθλητικός, ο άντρας με μυϊκή δύναμη, ο

πολυμήχανος, ο μη συναισθηματικός κι ένα σωρό άλλα. Κατ’ επέκταση της

διχοτομίας των έμφυλων χαρακτηριστικών και ρόλων, μέσα από τις διαφημίσεις

αναγνωρίζονται ως δυνατές μόνο οι ετεροφυλοφιλικές συνάψεις ερωτικών

σχέσεων, ενώ οι ομοφυλοφιλικές λείπουν, με πλήθος σημαινόμενων αυτής της

απουσίας.

Οι διαφημίσεις μιλούν εκκωφαντικά τη γλώσσα της πατριαρχίας και είναι

πλήρεις σημείων του σεξιστικού κώδικα. Στα παραπάνω, αντιτίθενται –

φαινομενικά μόνο- διαφημιστικά μηνύματα που προτρέπουν το γυναικείο

πληθυσμό στη φροντίδα του σώματός τους, στην άσκηση και την

«ισορροπημένη» διατροφή κι άλλα που προωθούν προϊόντα που διευκολύνουν

τις εργαζόμενες γυναίκες. Δεν πρόκειται όμως για κάποιου είδους προχώρημα σε

σχέση με τα παραδοσιακά πατριαρχικά αξιώματα, αφού η όποια ενασχόληση με

το γυναικείο σώμα, προτρέπει ουσιαστικά στη βελτίωση της εξαγόμενης εικόνας,

αλλά και της εικόνας που διαμορφώνουν οι γυναίκες για τον ίδιο τους τον εαυτό.

Επιπλέον, τα συγκεκριμένα σποτάκια συνυπάρχουν ταυτόχρονα με άλλα, που

επαναφέρουν τα κλασικά πρότυπα –πολλές φορές μάλιστα τα «αντιτιθέμενα»

πρότυπα συνυπάρχουν στο ίδιο σποτ, για να θυμίζουν ότι η όποια διεύρυνση των

θηλυκών δραστηριοτήτων νομιμοποιείται μόνο όταν δεν διακυβεύονται οι κατά

παράδοση γυναικείες ιδιότητες.

Στο σημείο αυτό, αξίζει να προστεθεί ότι ο κόσμος του θεάματος και του

εμπορεύματος διαθέτει το εγγενές χαρακτηριστικό να εγκολπώνει οτιδήποτε

εξυπηρετεί τους στόχους του, ακόμα κι αν αυτό δε συνάδει με τα κυρίαρχα

πρότυπα και ρόλους. Αυτό που συμβαίνει όμως δεν είναι παρά η τοποθέτηση του

«παρεκκλίνοντος» στη σφαίρα της εξαίρεσης, κάτι που τελικά και πάλι

εξυπηρετεί τη φυσικοποίηση των κατά τα κυρίαρχα «αποδεκτών». Το θέαμα

μπορεί να αφομοιώνει σαν χαβούζα, απονεκρώνοντας ή μεταλλάσσοντας από

τα νοήματά τους, ένα πλήθος εναλλακτικών προς «το υπάρχον» μορφών. Την

ίδια στιγμή που προβάλλονται καλλίγραμμα γυναικεία σώματα, προβάλλονται

–από γνωστή εταιρία ενδυμάτων- και διαφημιστικά με παχουλές, κοντές, με

χαλαρό στήθος γυναίκες. Με την ίδια λογική και οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις

μπορούν να προβληθούν, χρωματισμένες βέβαια ως εκκεντρικές, μη φυσικές

σχέσεις, φτάνει να προσελκύσουν και να διεγείρουν το μάτι του θεατή.

Σε συνάφεια με τα παραπάνω, πέρα από την προώθηση εμπορευμάτων, την

αναπαραγωγή στερεότυπων ρόλων και τη μαζική τους εδραίωση, τα

διαφημιστικά νοήματα δείχνουν στους άντρες τι πρέπει να αγοράσουν και στις

γυναίκες πώς πρέπει να εμφανίζονται και γι’ αυτό τι πρέπει να αγοράσουν. Κι

εδώ τίθεται το ζήτημα της κοινωνικής εμφάνισης και παρουσίας. Τα προϊόντα

που απευθύνονται σε άντρες είναι αυτά που θα συμπληρώσουν ή θα ενισχύσουν

τα ήδη δεδομένα αντρικά –και προνομιακά- χαρακτηριστικά τους: θα

προσδώσουν σε έναν άντρα κύρος, θα τον διακρίνουν έναντι των άλλων ανδρών,

θα συνεισφέρουν στο προφίλ δύναμής του. Όσον αφορά στις γυναίκες, η

κοινωνική τους παρουσία δεν είναι εξαρχής δεδομένη, αλλά χτίζεται συνέχεια.

Οι επιθυμίες της γυναίκας, οι χειρονομίες της, η στάση του σώματος, οι

εκφράσεις του προσώπου, τα ρούχα, τα παπούτσια, το βάρος της, το γούστο, τα

προϊόντα που θα επιλέξει να αγοράσει είναι αυτά που της εξασφαλίζουν

κοινωνική παρουσία, είναι ο τρόπος για να υποστασιοποιείται. Υπό αυτή την

έννοια, τα προϊόντα δε συνεισφέρουν απλά στο status μιας γυναίκας, όπως στην

περίπτωση των ανδρών, αλλά παίρνουν μέρος και σε κάτι που προηγείται αυτού,

στη διαμόρφωση του εαυτού. Το βλέμμα με το οποίο την κοιτάζουν είναι

διαμορφωμένο σύμφωνα με τις πατριαρχικές επιταγές, είναι βαθιά διερευνητικό,

αντρικό βλέμμα. Το «κοινωνικό» αυτό βλέμμα είναι μόνιμα και βίαια καρφωμένο

πάνω της και καθορίζει όχι μόνο τον τρόπο που την αντιλαμβάνονται γύρω της,

αλλά και τον τρόπο που η ίδια αντιλαμβάνεται τον εαυτό της. Έχοντας τη γνώση

ότι αυτό που θα της κατοχυρώσει κοινωνική επιτυχία είναι το πώς εμφανίζεται

στους άλλους, μαθαίνει από νωρίς να παρατηρεί κι η ίδια αδιάκοπα τον εαυτό

της για τυχόν «λοξοδρομήσεις». Τελικά το γυναικείο σώμα αποτελεί το τέλεια

επιτηρούμενο και αυτό-επιτηρούμενο σώμα.

Ερωτήσεις

Α. Με ποια επιχειρήματα ο αρθρογράφος υποστηρίζει ότι οι διαφημίσεις μιλούν

εκκωφαντικά τη γλώσσα της πατριαρχίας και είναι πλήρεις σημείων του

σεξιστικού κώδικα;

Β. « ο κόσμος του θεάματος και του εμπορεύματος διαθέτει το εγγενές

χαρακτηριστικό να εγκολπώνει οτιδήποτε εξυπηρετεί τους στόχους του, ακόμα

κι αν αυτό δε συνάδει με τα κυρίαρχα πρότυπα και ρόλους»: τι εννοεί με αυτή τη

θέση ο αρθρογράφος και με ποια παραδείγματα στηρίζει την άποψή του;

2. Να καταρτίσετε το διάγραμμα του παρακάτω κειμένου:

Θεόδωρος Λιανός

Η διαφήμιση και ο ρόλος της

1. Στα λεξικά, στις εγκυκλοπαίδειες και στα βιβλία, η διαφήμιση ορίζεται σαν η

γνωστοποίηση στο κοινό, με διάφορα μέσα (διαλαλητές, έντυπα, ραδιόφωνο,

τηλεόραση, κλπ.), των ιδιοτήτων που χαρακτηρίζουν ένα προϊόν με σκοπό την

αύξηση των πωλήσεών του. Εντούτοις, ο ορισμός της διαφήμισης σαν

γνωστοποίησης αποτελεί ευφημισμό που δεν ανταποκρίνεται ούτε στο ελάχιστο

στη σημερινή μορφή της διαφήμισης. Η διαφήμιση ξεκίνησε και αναπτύχθηκε

σαν φαινόμενο συνδεδεμένο στενά με την οικονομική ζωή των επιχειρήσεων.

Σήμερα όμως έχει φθάσει στο σημείο, χωρίς να χάσει τον οικονομικό της

χαρακτήρα και παράλληλα μ’ αυτόν, να επιτελεί πρόσθετες ουσιαστικές

λειτουργίες, έμμεσα αλλά αποτελεσματικά.

2. Η διάδοση της διαφήμισης στη σημερινή της έκταση συνδέεται με την

ανάπτυξη των μονοπωλιακών και ολιγοπωλιακών εταιρειών στις

καπιταλιστικές οικονομίες της Δύσης. Με τη διαφήμιση επιδιώκεται η διατήρηση

της πελατείας ή η αύξηση της σε βάρος των ανταγωνιστών ή η απόκτηση νέας

πελατείας. Η διαφήμιση είναι ένας από τους τρόπους που η επιχείρηση επιδιώκει

τον κύριο αντικειμενικό της σκοπό που είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους και

μέσω του κέρδους η συσσώρευση του κεφαλαίου. Αν κρίνουμε από την έκταση

της διαφήμισης στις μέρες μας, πρέπει να δεχτούμε ότι η δαπάνη για διαφήμιση

αποδίδει. Έχει μάλιστα παρατηρηθεί ότι η σημασία της είναι τόσο μεγάλη, ώστε

«και ο Θεός έχει ανάγκη διαφημίσεως, δια τούτο κτυπούν οι καμπάνες». Το

κέρδος από την διαφήμιση γίνεται ιδιωτικό κέρδος της επιχείρησης, ενώ το

κόστος της διαφήμισης το φέρει το κοινωνικό σύνολο και σαν αύξηση του

κόστους παραγωγής λόγω διαφημιστικών δαπανών αλλά και σαν

χρησιμοποίηση παραγωγικών πόρων (υλικών και ανθρώπων) σε μια κοινωνικά

άχρηστη παραγωγική διαδικασία...

Πέραν όμως από την οικονομική της σημασία για την ατομική επιχείρηση, με

την διαφήμιση επιτελούνται δύο πρόσθετες λειτουργίες εξαιρετικής

σπουδαιότητας για την διατήρηση του καπιταλισμού στην τωρινή του μορφή.

3. Η πρώτη τέτοια λειτουργία είναι η συστηματική παρουσίαση και προβολή

προτύπων κατανάλωσης και τελικά προτύπων ζωής και αξιών τέτοιων που να

μεταβάλλουν τον κοινό πολίτη σε εύκολο θύμα της απληστίας του κεφαλαίου.

Βέβαια, κάθε κοινωνία και κάθε εποχή έχει το δικό της πρότυπο κατανάλωσης

και ζωής που είναι αποτέλεσμα της οικονομικής και κοινωνικής της εξέλιξης. Το

ζήτημα επομένως δεν είναι ότι ο μονοπωλιακός καπιταλισμός δημιουργεί και

προβάλλει ένα δικό του τρόπο ζωής και ένα δικό του σύστημα αξιών. Το ζήτημα

είναι ότι το προβαλλόμενο πρότυπο ζωής και οι προβαλλόμενες αξίες είναι

υποταγμένα στην επιδίωξη του μέγιστου κέρδους και στη συσσώρευση του

κεφαλαίου.

Έτσι, πέρα από την καταφανή εξαπάτηση του κοινού, σχετικά με τις

πραγματικές ιδιότητες του διαφημιζόμενου προϊόντος, έχουμε μια σειρά

αντιλήψεων για τη ζωή και για τις ανθρώπινες σχέσεις που προωθούνται με τη

διαφήμιση με σκοπό το κέρδος. Η βασική ιδέα που χαρακτηρίζει τη διαφημιστική

εκστρατεία του κεφαλαίου εναντίον του ανύποπτου καταναλωτή, είναι να

αποδίδονται στα προϊόντα όχι υλικές ιδιότητες, που έτσι κι αλλιώς δεν έχουν,

ούτε κι έχει σημασία αν έχουν ή όχι, αλλά ιδιότητες στις οποίες το άτομο μπορεί

να καταφύγει ελπίζοντας έτσι να γλιτώσει από την κενότητα και την αθλιότητα

της ζωής που του έχει επιφυλάξει ο καπιταλισμός.

Βλέπουμε λοιπόν στην ελληνική τηλεόραση: την μητρική αγάπη να εξαντλείται

στην αγορά ορισμένης πούδρας για το μωρό• τη γιαγιά να εξαρτά την αγάπη

των εγγονών της γι’ αυτήν από την χρησιμοποίηση ορισμένης μάρκας

μαγειρικού λίπους• τη συζυγική αγάπη και φροντίδα να ταυτίζεται με τη

μακαρονάδα, τον καφέ και το σιδερωμένο πουκάμισο. Βλέπουμε ακόμη την

ερωτική σχέση να είναι υπόθεση σαπουνιού, αρώματος και κονιάκ• την

επαγγελματική επιτυχία να είναι συνάρτηση κρέμας μαλλιών και αποσμητικού

και άλλα πολλά.

Στον κόσμο της διαφήμισης τα εμπορεύματα υποκαθιστούν τα ουσιαστικά

στοιχεία της προσωπικότητας, οι ανθρώπινες σχέσεις γελοιοποιούνται, τα

συναισθήματα εξευτελίζονται, ο άνθρωπος απανθρωποποιείται.

Στον σύγχρονο καπιταλισμό, ο άνθρωπος γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης,

όχι μόνο σαν εργαζόμενος, αλλά και σαν καταναλωτής.

4. Η δεύτερη λειτουργία της διαφήμισης είναι πιο έμμεση αλλά και πιο

επικίνδυνη απ’ αυτήν που αναφέραμε πιο πάνω. Κι αυτή είναι ο εθισμός των

μαζών στο να δέχονται και τελικό να υπακούουν στα μηνύματα της διαφήμισης.

Όταν οι μάζες εθίζονται στο να υπακούουν σε διαφημιστικά μηνύματα, τότε

είναι ευκολότερο να υπακούσουν και σε μηνύματα πολιτικού ή ιδεολογικού

χαρακτήρα. Μ' αυτό τον τρόπο εκείνοι που ελέγχουν τα μέσα μαζικής

«ενημέρωσης» αποκτούν μια τρομακτική δύναμη να επιβάλλουν ιδεολογίες και

ηγέτες που διαιωνίζουν το status quo σύμφωνα με τα συμφέροντα του

κεφαλαίου. Πρόκειται συνεπώς για μια διαδικασία μέσα από την οποία οι μάζες

έντεχνα απογυμνώνονται από το αναφαίρετο δικαίωμα και πρωταρχικό

καθήκον τους να αποφασίζουν για τις τύχες τους. Πρόκειται για ένα

καλοστημένο μηχανισμό προβολής ατόμων και ιδεών που μέλλουν να

εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου. Πρόκειται για την πιο

ανώδυνη αλλά και πιο απάνθρωπη χειραγώγηση των μαζών.

Βέβαια, κάθε κοινωνία προβάλλει τους ηγέτες της. Το ζήτημα συνεπώς δεν είναι

η επιλογή των συγκεκριμένων προσώπων που γίνεται με την εκ των άνω

προβολή με βάση τον παραπάνω μηχανισμό πλύσης εγκεφάλου. Το ζήτημα

είναι ότι η επιλογή δεν είναι αποτέλεσμα συλλογικών διαδικασιών βασισμένων

σε αξιοκρατικά κριτήρια.

5. Οι δυο παραπάνω λειτουργίες, δηλαδή η προβολή προτύπων κατανάλωσης και

ζωής και ο εθισμός των μαζών στο να δέχονται μηνύματα από ανώνυμους

πομπούς, εντάσσονται μέσα στη γενικότερη λειτουργία της διαφήμισης σαν

πλύσης εγκεφάλου. Σ’ αυτές θα μπορούσαμε να προσθέσουμε κι άλλες που

αναφέρονται πιο συχνά. Όπως είναι π.χ. η διόγκωση των ατομικών αναγκών σε

βάρος των κοινωνικών αναγκών. Η διαφήμιση διογκώνει τις ανάγκες μας για

απορρυπαντικά και αυτοκίνητα και έτσι εμφανίζεται μειωμένη η σημασία των

αναγκών για σχολεία, νοσοκομεία, πάρκα, κλπ. Νομίζω όμως ότι αυτή η πλευρά

της διαφήμισης, όπως και η πλευρά του μεγάλου κοινωνικού της κόστους, έχουν

δευτερεύουσα σημασία μπροστά στις δύο λειτουργίες που τονίσαμε παραπάνω.

6. Εύλογο είναι ν’ αναρωτηθεί κανείς• αφού είναι τόσα τα κακά της διαφήμισης,

γιατί δεν την περιορίζουμε ή δεν την καταργούμε;

Η απάντηση είναι εύκολη. Είπαμε στην αρχή του άρθρου αυτού ότι η διάδοση της

διαφήμισης συνδέεται με την ανάπτυξη των μονοπωλιακών και ολιγοπωλιακών

εταιρειών. Το μονοπωλιακό κεφάλαιο που χαρακτηρίζει τον καπιταλισμό της

εποχής μας χρειάζεται τη διαφήμιση για την αύξηση των κερδών του.

Πηγή: Εφημερίδα Τα Νέα 1984 και Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, ΟΕΔΒ,

Αθήνα 1996

Ασκήσεις

Α1. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου(110-130 λέξεις)

Α2. Για ποιο λόγο πιστεύετε ο ορισμός της διαφήμισης αποτελεί για τον

αρθρογράφο ευφημισμό;

Α3. Ποιες πρόσθετες λειτουργίες επιτελούνται με τη διαφήμιση και γιατί

χαρακτηρίζονται εξαιρετικής σπουδαιότητας;

Α4. &3. «Στο σύγχρονο καπιταλισμό…σαν καταναλωτής»: να τεκμηριώσετε την

άποψη σε μια παράγραφο 80-100 λέξεων

Α5. Πώς μπορείτε να δικαιολογήσετε τη φαινομενικά οξύμωρη έκφραση ότι η

διαφήμιση αποτελεί τον πιο ανώδυνο, αλλά και πιο απάνθρωπο μηχανισμό

χειραγώγησης των μαζών;

Β1. Να παρουσιάσετε τη δομή και την αποδεικτική διαδικασία της 2ης

παραγράφου

Β2. Να δώσετε τον πλαγιότιτλο της 3ης παραγράφου και να βρείτε και να

αξιολογήσετε τη συλλογιστική της πορεία

Β3. Να διερευνήσετε τη συνοχή και συνεκτικότητα της 4ης παραγράφου

Β4. Να ερμηνεύσετε κυριολεκτικά τις παρακάτω μεταφορικές-συνυποδηλωτικές

εκφράσεις. Τι θέλει ο αρθρογράφος να επιτύχει με τη χρήση τους;

Διαφημιστική εκστρατεία, οι μάζες απογυμνώνονται από το…για τις τύχες τους,

ανώδυνη-χειραγώγηση των μαζών, πλύση εγκεφάλου, καλοστημένο μηχανισμό

προβολής ατόμων και ιδεών

Β5. Να αντικαταστήσετε τις παρακάτω λέξεις με άλλες συνώνυμες:&1

γνωστοποίηση, &2 άχρηστη, &3 υποταγμένα, &4 ανώδυνη, & 5 εντάσσονται, &6

ανάπτυξη

Β6. Με βάση το δεύτερο συνθετικό των παρακάτω λέξεων να γράψετε ένα

ομόρριζο επίθετο και να σχηματίσετε μια πρόταση που να το εμπεριέχει με

δηλωτική ή συνυποδηλωτική σημασία: &1 τηλεόραση, &2 παραγωγικών, &3

προβαλλόμενο, &4 συμφέροντα, & 5 εντάσσονται, &6 διάδοση

Παραγωγή Λόγου

Σε μια ημερίδα του σχολείου σας με θέμα διαφήμιση και αρνητικά πρότυπα

καλείστε να εκφωνήσετε μια ομιλία στην οποία επιχειρείται να προτείνετε

τρόπους αντιμετώπισης των αρνητικών επιδράσεων της διαφήμισης

Εναλλακτικά

Ως δημοσιογράφοι του περιοδικού του σχολείου σας απομαγνητοφωνείτε τη

συνέντευξή σας σ’ ένα υπεύθυνο μεγάλης διαφημιστικής εταιρίας και σ’ έναν

διανοούμενο πολέμιο αυτών. Η συνέντευξή σας επικεντρώνεται στο θέμα των

βασικών επιδιώξεων της διαφήμισης και των τρόπων αντίδρασης σε ατομικό και

συλλογικό επίπεδο στις αρνητικές της επιδράσεις

3.

Γ. Μπαμπινιώτης, το Βήμα, 9-10-1994

Ασκήσεις

Α1. Να αποδώσετε την περίληψη του κειμένου(100-120 λέξεις)

Α2. Να αναλύσετε το διπλό χαρακτήρα της γλώσσας: στοιχείο ταυτότητας και

αυτοπροσδιορισμού, αλλά και συνάντησης και επικοινωνίας

Α3. Τι θεωρεί ο αρθρογράφος ηθική της γλώσσας;

Α4. Να εξηγήσετε την άποψη του Σεφέρη ότι τα λόγια μας είναι παιδιά πολλών

ανθρώπων

Α5. Για ποιους λόγους ο αρθρογράφος θεωρεί πρόβλημα τον εγκλωβισμό της

ελληνικής γλώσσας στα στενά γεωγραφικά όρια της Ελλάδας;

Β1. Να γράψετε τον πλαγιότιτλο της πρώτης και της τελευταίας παραγράφου

Β2. Να διερευνήσετε τη δομή και τη συλλογιστική πορεία της πρώτης

παραγράφου

Β3. Να διερευνήσετε τη δομή και τον τρόπο ανάπτυξης της 4ης παραγράφου:

Ευτυχώς που από τη φύση της…της ανθρωπότητας.

Β4. Να γράψετε τη σημασία των λέξεων: ολοκληρωτισμός, διεθνισμός, ιδεολογία

Β5. Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: &1 βαθιά,

&2 προσπελάσεις, &3 περιορίζεται, &4 ισχυρό, &5 χρησιμοθηρίας, &6 απώλεια

Παραγωγή λόγου

Σ΄ ένα άρθρο στην εφημερίδα του σχολείου σας να αναπτύξετε τα

χαρακτηριστικά εκείνα του σύγχρονου πολιτισμού που προκαλούν προβλήματα

στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου

4. Να μελετήσετε τη θεατρική κριτική που βρίσκεται στον κάτωθι ιστότοπο

http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.article&id=26590

και να απαντήσετε στα εξής ερωτήματα:

-να επιχειρήσετε τη δομή του κειμένου

-ποιες παράγραφοι του κειμένου αναπτύσσονται με αιτιολόγηση; Να

τεκμηριώσετε τις απόψεις σας

-στο κείμενο επισημαίνεται η επιτυχής τεχνική της σύζευξης δύο κόσμων. Ποια

είναι αυτή και γιατί θεωρείται επιτυχημένη;

-πώς επιτυγχάνεται η συνοχή της 1ης παραγράφου;

-να βρείτε μια συνώνυμη λέξη για καθεμιά από τις κάτωθι του κειμένου: αέναη,

άρτια, αρχετυπική, τροφοδοτούν, απύθμενη

- Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις

λέξεις με έντονη γραφή, με βάση τη σημασία τους στο κείμενο: προαιώνια,

ιδεολόγημα, επικαιρότητα, ευδαιμονία, κριτήριο(&1)