Download - Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Transcript
Page 1: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου στις νεαρές ηλικίες

Τις τελευταίες δεκαετίες, ο μέσος όρος ζωής έχει ανέβει πολύ, λόγω των φαρμάκων, των εμβολίων,

της σωστής διατροφής, της διαγνωστικής τεχνολογίας και έρευνας, της δημόσιας υγιεινής και της

μετεγχειρητικής φροντίδας. Οι περισσότερες ασθένειες μπορούν πλέον να γιατρευτούν πλήρως με

φαρμακευτική αγωγή και σωστή διατροφή. 

Υπάρχουν όμως χρόνιες παθήσεις, που δεν μπορούν να γιατρευτούν πλήρως, αλλά μπορούν να

μειωθούν τα συμπτώματά τους μέσω της σωστής διατροφής και της φαρμακευτικής αγωγής,

όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης και οι καρδιαγγειακές ασθένειες. 

Οι καρδιαγγειακές ασθένειες συμπεριλαμβάνουν τη στεφανιαία νόσο, την υπέρταση και το εγκεφαλικό

επεισόδιο. Περίπου το 50% των θανάτων από καρδιαγγειακές ασθένειες προέρχονται από τη

στεφανιαία νόσο. Η  Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (ΑΗΑ) αναφέρει ότι το 50% των ανδρών και το

68% των γυναικών που πεθαίνουν από στεφανιαία νόσο δεν έχουν νιώσει νωρίτερα καμία ενόχληση ή

προειδοποιητικό σημάδι. 

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το 14,2% των ανδρών και το 9,7% των γυναικών ηλικίας 20-39 ετών, έπασχαν

το 2005-2008 από καρδιαγγειακές παθήσεις. Την ίδια χρονική περίοδο, το 39,3% των ανδρών και το

37,2% των γυναικών σε ηλικίες 40-59, έπασχαν από καρδιαγγειακές παθήσεις. 

Οι καρδιαγγειακές παθήσεις συνήθως είναι αποτέλεσμα αθηροσκλήρωσης, δηλαδή αποθέματα

πλάκας και λιπιδίων στα τοιχώματα των αρτηριών. Όσο πιο μεγάλη είναι η στένωση, τόσο πιο λίγο αίμα

μπορεί να περάσει μέσα από τις αρτηρίες. Παλαιότερα, υπήρχε η θεωρία ότι καρδιαγγειακές παθήσεις

μπορούσαν να αποκτήσουν μόνο άτομα σε μεγαλύτερες ηλικίες. Πλέον αυτός ο μύθος έχει καταρριφθεί,

αφού έρευνες απέδειξαν ότι μπορεί να ξεκινήσει από την παιδική ηλικία και ότι η διατροφή διαδραματίζει

κύριο ρόλο στην αθηροσκλήρωση. 

Οι πιο σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη δημιουργία αθηροσκλήρωσης από νεαρή ηλικία

είναι: τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα, η υπέρταση, η παχυσαρκία, ο διαβήτης τύπου

2, το κάπνισμα και η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας.Οι περισσότεροι παράγοντες είναι

ανθρωπογενείς και έχουν να κάνουν με τη διατροφή. 

Χοληστερόλη:   Για τα παιδιά 2-19 χρονών, η χοληστερόλη πρέπει να είναι έως170mg/dL, μεταξύ 170-

199 mg/dL είναι οριακή, ενώ αν είναι 200mg/dL θεωρείται υψηλή. Περίπου το 8,5% των εφήβων

ηλικίας12-19 χρονών έχουν χοληστερόλη πάνω από 200mg/dL. Το ποσοστό των εφήβων με ψηλά

λιπίδια στο αίμα φτάνει περίπου το 20,3%. Το 14,2% των εφήβων με κανονικό βάρος έχουν υψηλά

λιπίδια στο αίμα, το 22,3% των υπέρβαρων εφήβων έχουν υψηλές τιμές λιπιδίων, και το 42,9% των

παχύσαρκων εφήβων. 

Τα επίπεδα χοληστερόλης και λιπιδίων στο αίμα μπορούν εύκολα να μειωθούν, με σωστή

διατροφή. Μια διατροφή χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά και πλούσια σε φυτικές ίνες μπορεί πολύ

γρήγορα να βελτιώσει το προφίλ της χοληστερόλης και των λιπιδίων στο αίμα.

Υπέρταση:   Πρόσφατες έρευνες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η συστολική και η διαστολική πίεση των

παιδιών και των εφήβων έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και έχει συνδεθεί με την αύξηση της

παχυσαρκίας. Περίπου το 30% των παχύσαρκων νέων πάσχει από υπέρταση. Αύξηση της στήλης

υδραργύρου στη συστολική πίεση έστω και κατά 1-2 mm, αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης

στην ενήλικη ζωή κατά 10%. 

Η αρτηριακή πίεση μπορεί να μειωθεί, με μείωση του σωματικού βάρους και μια διατροφή χαμηλή σε

αλάτι και πλούσια σε κάλιο. 

Υπέρβαρα παιδιά και παιδιά με διαβήτη τύπου ΙΙ: Για τα παιδιά, υπάρχουν συγκεκριμένες καμπύλες με

τη βοήθεια των οποίων μπορούμε να δούμε αν ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) βρίσκεται σε κανονικά

Page 2: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

επίπεδα. Αν ο ΔΜΣ βρίσκεται μεταξύ 5%-85%, το παιδί είναι κανονικό. Αν ο ΔΜΣ βρίσκεται μεταξύ του

85%-95% σημαίνει ότι το παιδί έχει τάση για να γίνει υπέρβαρο και αν ο ΔΜΣ είναι πάνω από 95% το

παιδί είναι υπέρβαρο. 

Κάθε χρόνο το ποσοστό των υπέρβαρων παιδιών αυξάνεται δραματικά. Ελληνική ερεύνα που διάρκεσε

από το 1997-2007 διαπίστωσε ότι ενώ το 1997 υπήρχαν 20,2% υπέρβαρα κορίτσια και 19,6%

υπέρβαρα αγόρια, ο αριθμός διαμορφώθηκε το 2007 στο 26,7% για τα κορίτσια και στο 26,5% για τα

αγόρια. 

Η παχυσαρκία οδηγεί και σε άλλες παθήσεις, όπως αυξημένα λιπίδια στο αίμα, υπέρταση, αντίσταση

στην ινσουλίνη, μεταβολικό σύνδρομο, διαβήτη τύπου 2. Όλες αυτές οι παθήσεις μπορούν να

δημιουργήσουν καρδιαγγειακά προβλήματα. 

Κάπνισμα: Η Ελλάδα κατέχει την πρωτιά στο κάπνισμα, αφού περισσότερο από το 40% του πληθυσμού

της καπνίζει. Προκαλεί στεναχώρια το γεγονός ότι το 32,2% των νέων ηλικίας 13-15 χρονών είναι

καπνιστές, με τους περισσότερους από αυτούς να έχουν ξεκινήσει το κάπνισμα πριν την ηλικία των 10

ετών. Το κάπνισμα είναι ένας από τους κυριότερους λόγους της στεφανιαίας νόσου. 

Σωματική άσκηση:Η ζωή των νέων χαρακτηρίζεται πλέον ως καθιστική, καθώς περνούν περισσότερες

ώρες μπροστά στην τηλεόραση παρά στο παιχνίδι και τις σωματικές δραστηριότητες. Η άσκηση μειώνει

σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων, αφού βοηθά στην κυκλοφορία του

αίματος, συμβάλλει στη μείωση και στη διατήρηση του βάρους και γενικά προστατεύει την καρδιά από

διάφορες παθήσεις. Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία προτείνει τις πιο κάτω απλές οδηγίες για μια

υγιή καρδιά: Εξισορροπήστε τις θερμίδες που προσλαμβάνετε με τη σωματική σας δραστηριότητα, ώστε να

διατηρήσετε ένα υγιές βάρος. Τα παιδιά πρέπει ωστόσο να λαμβάνουν επαρκή ποσότητα θερμίδων,

ώστε να αναπτύσσονται σωστά. Εξασφαλίστε ότι το παιδί σας δαπανά τουλάχιστον 60’ την μέρα παίζοντας (δεν εννοούμε

ηλεκτρονικά παιχνίδια) ή κάνοντας γενικότερα κάποια σωματική δραστηριότητα. Δώστε στα παιδιά σας περισσότερα φρούτα και λαχανικά και μειώστε τους χυμούς και τα

αναψυκτικά. Περιορίστε τα λιπαρά στη διατροφή των παιδιών και των εφήβων. Προτιμήστε φυτικά λιπαρά,

λάδια και μαργαρίνες χαμηλά σε κορεσμένα λιπαρά (εμπλουτισμένες σε στερόλες για τη χοληστερόλη

και κάλιο για την υπέρταση) αντί για ζωικά λίπη και βούτυρα. Δώστε στα παιδιά σας περισσότερα προϊόντα ολικής αλέσεως.

Μειώστε την υπερβολική χρήση ζάχαρης.

Προτιμήστε άπαχα ή μειωμένα σε λιπαρά γαλακτοκομικά.

Βάλτε στη διατροφή τους περισσότερο ψάρι και όσπρια, παρά κρέας και πουλερικά.

Μειώστε τη κατανάλωση άλατος και επεξεργασμένων τροφίμων.

 

"Κόψτε" το αλάτι από τη διατροφή σαςΟι επιστήμονες συμφωνούν ότι η σωστή ημερήσια πρόσληψη αλατιού είναι 5-6g/ημέρα.

Η υπερκατανάλωση αλατιού αναγνωρίζεται σαν μια βασική αιτία καρδιαγγειακών παθήσεων και

υψηλής πίεσης. Μειώνοντας το αλάτι κατά 1 g/ημέρα, επιτυγχάνουμε μείωση του κινδύνου για

εγκεφαλικά κατά 5% και για καρδιακά εμφράγματα κατά 3%.

Η μείωση του αλατιού από τη διατροφή, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και

συνεπώς στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. 

Μια επιστημονική ανάλυση, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην επιθεώρηση New England Journal of

Medicine από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ και του Κολεγίου Παθολόγων και

Χειρουργών του Πανεπιστημίου Κολούμπια, υπολόγισε ότι εάν οι Αμερικανοί μείωναν την πρόληψη

αλατιού κατά μισό κουταλάκι του τσαγιού την ημέρα ή κατά 3 γραμμάρια, αυτό θα μείωνε τον ετήσιο

αριθμό περιπτώσεων στεφανιαίας νόσου κατά 60.000 - 120.000, τον αριθμό των καρδιακών

εμφραγμάτων κατά 54.000 - 99.000, των εγκεφαλικών επεισοδίων κατά 32.000 - 66.000 και των

θανάτων από κάθε αιτία κατά 44.000 - 92.000. Ταυτόχρονα, θα γλίτωνε τη Δημόσια Υγεία από κόστος

24 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον χρόνο. 

Page 3: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Η επικεφαλής των ερευνητών δρ Κirsten Bibbins-Domingo συμπέρανε ότι ακόμα και πολύ μικρότερη

μείωση της πρόσληψης αλατιού -κατά ένα γραμμάριο την ημέρα, που θα πραγματοποιούνταν έως το

2019- «θα ήταν πιο αποτελεσματική στη μείωση της πίεσης από ό,τι τα φάρμακα για τα άτομα με

υπέρταση». 

Ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης Μάικλ Μπλούμπεργκ κάλεσε τους υπεύθυνους των αλυσίδων

εστιατορίων και των βιομηχανιών τροφίμων να ελαττώσουν την ποσότητα αλατιού στα προϊόντα τους

κατά 25% μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, με σκοπό τη μείωση της αρτηριακής υπέρτασης.

Συμβουλές

Για να μειώσετε  το αλάτι από τη διατροφή σας αποφύγετε να προσθέτετε αλάτι στο φαγητό και

ακολουθήστε τις παρακάτω συμβουλές: Διαβάστε τις ετικέτες των τροφίμων που θέλετε να καταναλώσετε. Επιλέξτε τροφές με χαμηλή

συγκέντρωση νατρίου, όπως δημητριακά, κράκερ, σάλτσες ζυμαρικών, κονσερβοποιημένα λαχανικά

και κάθε άλλη τροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε αλάτι. Προτιμήστε τροφές «ελεύθερες αλατιού»

(<5mg νατρίου ανά μερίδα), «πολύ χαμηλής περιεκτικότητας σε νάτριο» (<35mg νατρίου ανά μερίδα)

ή «χωρίς προσθήκη αλατιού». Προσέξτε επίσης και συστατικά όπως γλουταμινικό μονονάτριο,

μαγειρική σόδα, μπέικιν πάουντερ και βενζοϊκό νάτριο, τα οποία είναι συστατικά του αλατιού. Ακόμη,

επιλέξτε τροφές με λιγότερο από 5% νάτριο ανά μερίδα.  Το νάτριο είναι «συστατικό» του αλατιού και

πρέπει να τρώτε λιγότερα από 2.400 mg την ημέρα. Οι έτοιμες επεξεργασμένες τροφές περιέχουν μεγάλες ποσότητες νατρίου και αυτό γιατί το

νάτριο αποτελεί συντηρητικό μέσο διατήρησης των τροφών. Αποφύγετε τις έτοιμες σάλτσες, τα

πατατάκια, τα γαριδάκια  και τα έτοιμα γεύματα. Μαγειρεύοντας μόνοι σας τα γεύματά σας μπορείτε

να ελέγξετε πόσο αλάτι θα μπει στο πιάτο σας. Επιλέξτε φρέσκα κρέατα, πουλερικά και ψάρια, αντί

για επεξεργασμένα και καπνιστά. Αν καταναλώνετε κονσέρβες όπως τόνο, ξεπλύνετε το περιεχόμενο,

για να απομακρύνετε αλάτι. Αν καταναλώνετε τροφές πλούσιες σε αλάτι, όπως φέτα και ελιές ξαρμυρίστε τες βάζοντάς τες

σε νερό πριν τις καταναλώσετε. Προσθέστε στη διατροφή σας τροφές πλούσιες σε κάλιο, το οποίο εξισορροπεί την υψηλή

συγκέντρωση νατρίου και μπορεί να περιορίσει τις επιδράσεις του αλατιού στην αρτηριακή πίεση,

όπως φρούτα και λαχανικά. Καταναλώστε ακόμη και σκευάσματα που κυκλοφορούν στην αγορά και

είναι εμπλουτισμένα σε κάλιο. Αν τρώτε έξω ζητήστε να μην προσθέσουν αλάτι στο πιάτο σας.

Προσθέστε το αλάτι στο τέλος του μαγειρέματος και όχι στην αρχή. Με αυτόν τον τρόπο έχετε

πιο έντονη γεύση, με μικρότερη ποσότητα. Μην ακολουθείτε τις συνταγές που θέλουν να προσθέτετε αλάτι. Αντικαταστήστε το με βότανα

ή άλλα καρυκεύματα, όπως δενδρολίβανο, θυμάρι, βασιλικό, κρεμμύδι, σκόρδο, μαϊντανό, δυόσμο,

κάρυ, κόλιανδρο, πιπερόριζα, ρίγανη κ.ά. Χρησιμοποιήστε λαχανικά για να δώστε γεύση στο φαγητό σας. Οι διάφορες εταιρείες

τροφίμων, ακολουθώντας τις οδηγίες της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας, δημιούργησαν

σκευάσματα με λιγότερο αλάτι προκειμένου να συμβάλουν στην προσπάθεια μείωσης του αλατιού

από τη διατροφή μας. Έτσι, στην αγορά κυκλοφορούν πλέον κύβοι με λιγότερο αλάτι, που δίνουν

νοστιμιά στο φαγητό, χωρίς να επιβαρύνουν τον οργανισμό με πολύ αλάτι.

Ξηροί καρποί, φυτικές ίνες και καρδιαγγειακά νοσήματα

Page 4: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Αμύγδαλα, καρύδια, πεκάν, φιστίκια, κάσιους, φουντούκια και άλλοι, περισσότερο ή λιγότερο

εξωτικοί ξηροί καρποί, έχουν την τιμητική τους, ιδίως τις ημέρες των γιορτών, αφού τους

καταναλώνουμε, συνοδεύοντας το ποτό ή το κρασί μας, αλλά και ως συστατικό διάφορων γλυκών ή

αλμυρών πιάτων. 

Σε κάθε περίπτωση, οι ξηροί καρποί αποτελούν μια υγιεινή, θρεπτική και νόστιμη διατροφική

επιλογή. Γι’ αυτό και δεν πρέπει να λείπουν από το διαιτολόγιό μας, στο πρωινό, το σνακ ή το γεύμα

μας. Οι ξηροί καρποί αποτελούν μέρος της διατροφής του ανθρώπου, ήδη από την προϊστορική εποχή,

παρέχοντας στο διαιτολόγιο ένα τρόφιμο πλούσιο σε μικρο- και μακρο- θρεπτικά συστατικά, φυτικές

ίνες, βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. 

Έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη και λίπος, κυρίως ακόρεστα λιπαρά

οξέα,βιταμίνες (φυλλικό οξύ, νιασίνη, βιταμίνη Ε, Β6), μέταλλα (χαλκό, μαγνήσιο, κάλιο, ψευδάργυρο),

καθώς επίσης και πλήθος βιοενεργών συστατικών, όπως αντιοξειδωτικά και φυτοστερόλες. 

Ευρήματα τεσσάρων μεγάλων επιδημιολογικών ερευνών, δείχνουν μια συνεχή και

αξιοσημείωτη καρδιοπροστατευτική επίδραση, από την υψηλή κατανάλωση ξηρών καρπών. Παρά

την άποψη πως η υψηλή και συνεχής κατανάλωση τροφών πλούσιων σε λίπη, ευθύνεται για την

εμφάνιση και ενίσχυση επεισοδίων που σχετίζονται με το καρδιαγγειακό σύστημα, έρευνες

αποδεικνύουν πως σημαντικό ρόλο σε αυτό παίζει και η ποιότητα των λιπαρών που καταναλώνονται.

Οι ξηροί καρποί περιέχουν περίπου 60% λίπος, σχετιζόμενο με το συνολικό τους βάρος,

συγκρινόμενοι ωστόσο με τα ζωικά τρόφιμα, που αποτελούν και την κύρια πηγή κορεσμένου λίπους, οι

ξηροί καρποί περιέχουν επί το πλείστον ακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και είναι και πολύ

καλές πηγές άπεπτων φυτικών ινών, γνωστών για την προστατευτική τους ιδιότητα έναντι των

καρδιαγγειακών νοσημάτων, διαφόρων μορφών καρκίνου και άλλων νοσημάτων. 

Η Adventist Health Study (ASH), αποτέλεσε την πρώτη έρευνα που ασχολήθηκε με την επίδραση της

κατανάλωσης ξηρών καρπών στη μειωμένη εμφάνιση στεφανιαίας νόσου. Χρησιμοποιήθηκαν

ερωτηματολόγια με 65 διαφορετικούς τύπους τροφών, έναν από τον οποίο αποτελούσαν και οι ξηροί

καρποί. Περίπου 27.000 άτομα, ηλικίας 25-101 ετώνέλαβαν μέρος στην έρευνα αυτή, από όπου

προέκυψε πως η κατανάλωση ξηρών καρπών σχετιζόταν αντιστρόφως ανάλογα με την εμφάνιση

στεφανιαίας νόσου. 

Η σχέση αυτή, αποτελούσε και την ισχυρότερη μεταξύ των τροφών που εξετάστηκαν. Τα άτομα εκείνα

που κατανάλωναν ξηρούς καρπούς 1-4 φορές την εβδομάδα, είχαν μείωση 26% του κινδύνου

εμφάνισης μη θανατηφόρου καρδιακού επεισοδίου και 27% μείωση του κινδύνου θανάτου από

στεφανιαία νόσο, συγκρινόμενα με τα άτομα εκείνα που κατανάλωναν ξηρούς καρπούς, λιγότερο από

μια φορά την εβδομάδα, ενώ τα άτομα που κατανάλωναν ξηρούς καρπούς 5 και περισσότερες

φορές την εβδομάδα, εμφάνισανμείωση της τάξης του 48% και 38% αντίστοιχα. 

Σε παρόμοια αποτελέσματα, κατέληξε και η Iowa Women’s Health Study. Στην έρευνα αυτή, έλαβαν

μέρος περίπου 34.000 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ηλικίας 55-69 ετών, και χρησιμοποιήθηκαν 127

διαφορετικά είδη τροφών, μεταξύ των οποίων και ξηροί καρποί. Η κατανάλωση των ξηρών καρπών

στην έρευνα αυτή, ήταν χαμηλότερη από την κατανάλωση στην έρευνα ASH, τα

αποτελέσματα ωστόσο, έπειτα από 7 χρόνια παρακολούθησης ανάμεσα σε 19411 γυναικών,

ήταν παρόμοια με εκείνα της έρευνας ASH.

Με τη σχέση μεταξύ της κατανάλωσης ξηρών καρπών και την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου ασχολήθηκε

επίσης η έρευνα NSH (Nurse’s Health Study). Η προοπτική αυτή έρευνα, αποτελεί τη μεγαλύτερη

επιδημιολογική έρευνα, που ασχολήθηκε με την σχέση αυτή. Στη συγκεκριμένη έρευνα, έλαβαν μέρος

περίπου 86.016 νοσοκόμες, από διαφορετικές πολιτείες, ηλικίας 30-55 ετών. 

Page 5: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Τα αποτελέσματα στα οποία κατέληξαν, συμμερίζονταν εκείνα που είχαν προβληθεί από παλαιότερες

έρευνες πάνω στη καρδιοπροστατευτική επίδραση των ξηρών καρπών. Προσαρμόζοντας όλες τις

μεταβλητές που λήφθηκαν υπόψη, όπως έγινε και στις προηγούμενες έρευνες, τα αποτελέσματα της

έρευνας αυτής, έδειξαν μείωση 39% των θανατηφόρων στεφανιαίων επεισοδίων, 32% μείωση των

μη θανατηφόρων καρδιακών επεισοδίων και 35% μείωση στα γενικευμένα καρδιαγγειακά

νοσήματα, για τα άτομα που κατανάλωναν ξηρούς καρπούς 5 ή και περισσότερες φορές την

εβδομάδα, συγκρινόμενα με τα άτομα εκείνα που κατανάλωναν ξηρούς καρπούς λιγότερο από μια

φορά το μήνα. 

Τέλος, στην έρευνα PHS (Physicians’ Health Study), τα αποτελέσματα ήταν σύμφωνα με εκείνα των

προηγούμενων ερευνών, με τη διαφορά ότι οι συσχετίσεις που βρέθηκαν ανάμεσα στην κατανάλωση

ξηρών καρπών και τη στεφανιαία νόσο, δεν είχαν την ίδια δυναμική με εκείνη των προηγούμενων. Η

προοπτική αυτή έρευνα, εξέτασε περίπου22.071 γιατρούς, ηλικίας 40-84 ετών, χωρίς ιστορικό

καρδιαγγειακής νόσου, εγκεφαλικού και παρόμοιων νοσημάτων. 

Στα 17 χρόνια παρακολούθησης, η συχνότητα κατανάλωσης ξηρών καρπών σχετίστηκεαντιστρόφως

ανάλογα με το θάνατο από στεφανιαίο επεισόδιο (σε άτομα που κατανάλωναν περισσότερο από μια

φορά την εβδομάδα). Η συχνότητα κατανάλωσης ξηρών καρπών, σχετίστηκε επίσης αντιστρόφως

ανάλογα με τον κίνδυνο ξαφνικού καρδιακού θανάτου. 

Τα επιδημιολογικά στοιχεία, υποδηλώνουν πως οι ξηροί καρποί ενδεχομένως να αποτελούν ένα από

τα ισχυρότερα καρδιοπροστατευτικά τρόφιμα, που καταναλώνονται ευρέως. Είναι καλό, λοιπόν, τα

άτομα με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και μειωμένη κατανάλωση ξηρών

καρπών, με τη βοήθεια πάντα ενός ειδικού, να αυξήσουν την κατανάλωσή τους.

Εγκεφαλικά επεισόδια. Ποιες τροφές ευθύνονται και ποιες λειτουργούν προστατευτικά;

Έλλειψη γνώσης των πέντε βασικών συμπτωμάτων του εγκεφαλικού, που συνιστά 1η αιτία αναπηρίας

και 3η αιτία θανάτου στο βιομηχανικό κόσμο διαπιστώνει μεγάλη μελέτη που παρουσιάστηκε στο

πρόσφατο Διεθνές συνέδριο της Αμερικανικής Ένωσης για τα Εγκεφαλικά. 

Η άγνοια μάλιστα των συμπτωμάτων είναι μεγαλύτερη στις ομάδες του πληθυσμού που διατρέχουν και

το μεγαλύτερο κίνδυνο. Οι ηλικιωμένοι (άνω των 65 ετών), τα άτομα που έχουν επιβιώσει εγκεφαλικού

επεισοδίου και οι άνδρες, είναι οι κατηγορίες του πληθυσμού που κατά κανόνα καλούν για βοήθεια όταν

είναι πια αργά. Άγνοια των βασικών συμπτωμάτων παρουσιάζουν επίσης τα άτομα με χαμηλότερο

εισόδημα και χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Στη μεγάλη έρευνα του Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων (CDC)

της Ατλάντα, η συντριπτική πλειοψηφία (93%) των ερωτηθέντων φάνηκε να αναγνωρίζει μόνο ένα από

τα βασικά προειδοποιητικά σημάδια του εγκεφαλικού, την ξαφνική αδυναμία και το μούδιασμα στη μια

πλευρά του σώματος (πρόσωπο, χέρι, πόδι). Δεν ίσχυσε όμως το ίδιο με τα υπόλοιπα τέσσερα

συμπτώματα. Mόλις ένας στους τέσσερις ερωτηθέντες γνώριζε και τα υπόλοιπα τέσσερα βασικά

προειδοποιητικά σημάδια του εγκεφαλικού, που πρέπει να κάνουν κάποιον να αναζητήσει άμεσα

βοήθεια, και τα οποία είναι: ο έντονος πονοκέφαλος

η ξαφνική διαταραχή της όρασης στο ένα ή στα δύο μάτια

η σύγχυση, ο αποπροσανατολισμός και η δυσκολία στην ομιλία

η ξαφνική ζάλη, η απώλεια της ισορροπίας, η έλλειψη συντονισμού κινήσεων κι η δυσκολία στο

περπάτημα

«Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι άνθρωποι γνωρίζουν τα συμπτώματά του», τόνισε οΤζινγκ Φανγκ,

επικεφαλής της έρευνας, δεδομένου ότι η ταχύτατη διακομιδή στο νοσοκομείο έχει άμεση σχέση με τις

πιθανότητες επιβίωσης και την αποφυγή της αναπηρίας συνεπεία του επεισοδίου.  «Προκαλεί έκπληξη

να βλέπεις ανθρώπους που έχουν ήδη υποστεί εγκεφαλικό να γνωρίζουν λιγότερα για τα συμπτώματά

του. Χρειαζόμαστε μια πιο επιθετική εκστρατεία ενημέρωσης που θα στοχεύσει στις μεγαλύτερες

Page 6: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

ηλικίες», πρόσθεσε.  

Η δράση της ενδοφλέβιας θρομβολυτικής θεραπείας που χρησιμοποιείται σε αυτές τις περιπτώσεις,

μειώνεται εκθετικά με το χρόνο και το καλύτερο είναι να χορηγείται εντός 60 λεπτών από την έναρξη του

επεισοδίου (εντός της λεγόμενης «χρυσής ώρας»).  Ποσοστό 70% των ασθενών φτάνουν όμως στο

νοσοκομείο μετά τη μία, «χρυσή» ώρα. 

Υποδιάγνωση 

Ωστόσο, πολλοί ασθενείς, αν και φτάνουν εγκαίρως στο νοσοκομείο, δεν λαμβάνουν αμέσως την

αγωγή. Γιατί; Μελέτη του Πανεπιστημίου Γουέην διαπίστωσε τραγική υποδιάγνωση των εγκεφαλικών

επεισοδίων κυρίως σε νεαρούς ασθενείς από τους γιατρούς στα επείγοντα περιστατικά. 

Στο πλαίσιο της μελέτης υποδιάγνωση εγκεφαλικού διαπιστώθηκε: σε έναν 18χρονο που ένιωθε μούδιασμα στην αριστερή του πλευρά, αλλά θεωρήθηκε ότι είχε

πάθει δηλητηρίαση από αλκοόλ σε μια 37χρονη που παρουσίαζε δυσκολία στην ομιλία και διαγνώστηκε με παραλήρημα

σε μια 48χρονη που έφτασε στο νοσοκομείο παραπονούμενη για θολή όραση και δυσκολία στο

περπάτημα και στο συντονισμό των μυών, αλλά οι γιατροί της είπαν ότι έπασχε από διαταραχή του

έσω-ωτός.

Σχολιάζοντας τα ευρήματά τους, οι ερευνητές τόνισαν ότι οι γενικοί γιατροί είναι προφανώς λιγότερο

εξοικειωμένοι με την εμφάνιση εγκεφαλικών επεισοδίων σε νέους ασθενείς, κάτω των 50 ετών, και

πρότειναν πιο προσεκτική εξέταση των νέων ασθενών που προσκομίζονται στα εξωτερικά ιατρεία με

συμπτώματα όπως ίλιγγο ή ναυτία. Ομοίως, οι ασθενείς με συμπτώματα που θυμίζουν εγκεφαλικό,

ακόμη κι αν είναι πολύ μικροί σε ηλικία, πρέπει να κατευθύνονται άμεσα στο νοσοκομείο. 

Σύμφωνα με τους ειδικούς, κάθε λεπτό που η βλάβη στην ροή της κυκλοφορίας μένει χωρίς

επιδιόρθωση, παθαίνουν δύο εκατομμύρια εγκεφαλικά κύτταρα. Σαράντα οκτώ ή εβδομήντα δύο ώρες

μετά το επεισόδιο, οι δυνατότητες παρέμβασης των γιατρών είναι πια ελάχιστες. 

Τα ταχυφαγεία «στο απόσπασμα» 

Δεκάδες έρευνες το τελευταίο διάστημα συσχετίζουν τον αριθμό των φαστ φουντ σε μια γειτονιά με τα

προβλήματα υγείας των κατοίκων. Ερευνητές από το πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, στο ίδιο συνέδριο

διαπίστωσαν ότι στις περιοχές με πολλά εστιατόρια γρήγορου, έτοιμου φαγητού υπήρχαν στατιστικά

περισσότερες πιθανότητες να πάθουν εγκεφαλικό και πρότειναν ειδικά προγράμματα πρόληψης ως

αντίβαρο στο άνοιγμα πολλών τέτοιων επιχειρήσεων σε έναν τόπο. 

Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες βρήκαν πως όσοι κατοικούν σε περιοχές με πολλά ταχυφαγεία είχαν 13%

μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης ισχαιμικού επεισοδίου. Με διαφορετικούς όρους, υπολογίζεται ότι κάθε

φαστφουντάδικο που ανοίγει σε μια περιοχή αυξάνει το σχετικό κίνδυνο των κατοίκων  κατά 1%. 

«Πρέπει να υπάρξει στόχευση στις κοινωνίες όπου υπάρχουν πολλά τέτοια καταστήματα σαν μέρη

όπου μπορούμε να παρέμβουμε και να βελτιώσουμε την υγεία των κατοίκων», τόνισε ο επικεφαλής της

επιδημιολογικής μελέτης, καθηγητής νευρολογίας και επιδημιολογίας κ. Λιούις Μόργκενστερν. «Είναι

απλά η κατανάλωση ανθυγιεινών  γευμάτων, η έλλειψη πιο υγιεινών επιλογών ή κάτι άλλο που υπάρχει

σε αυτές τις γειτονιές και έχει να κάνει με την κακή υγεία των κατοίκων;», σημείωσε ο ίδιος δίνοντας το

στίγμα για περισσότερες τέτοιες μελέτες.  

Η θετική δράση του τσαγιού και του καφέ. 

Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Λος Άντζελες (UCLA) θέλησαν να εξετάσουν το κατά πόσο η

κατανάλωση τσαγιού μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης εγκεφαλικού στους ανθρώπους, κάτι

που έχει ήδη  διαπιστωθεί από δεκάδες έρευνες σε ζώα. 

Αναλύοντας δέκα μελέτες από διάφορες περιοχές του κόσμου, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι

καταναλώνοντας τρία ποτήρια τσάι την ημέρα κάποιος μπορεί να μειώσει τον κίνδυνό του να πάθει

εγκεφαλικό κατά 21% και πρότειναν καθημερινή κατανάλωση πράσινου ή μαύρου τσαγιού για την

πρόληψη των ισχαιμικών επεισοδίων. 

Όσο για τον καφέ, ενώ η δράση του στη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου είναι διαπιστωμένη, η

τυχόν προστατευτική του δράση εναντίον του εγκεφαλικού δεν ήταν γνωστή. Μελέτη του ίδιου

Πανεπιστημίου κατέληξε στο συμπέρασμα ότι όσο περισσότερα φλιτζάνια καφέ καταναλώνει ένας

ενήλικας, τόσο μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης εγκεφαλικού διατρέχει. 

Page 7: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Οι κυλιόμενες βάρδιες 

Ένα νέο παράγοντα κινδύνου για τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια παρουσίασαν στο συνέδριο

ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ. 

Οι εναλλασσόμενες βάρδιες που διαταράσσουν τον κιρκάδιο ρυθμό των ατόμων, και που μέχρι σήμερα

είχαν συνδεθεί με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο, λόγω της έκκρισης της ουσίας κατεχολαμίνης στον

οργανισμό, συσχετίστηκαν πλέον και με τα εγκεφαλικά. 

Η μελέτη, σε δείγμα 80.180 ατόμων, οδήγησε στη διαπίστωση ότι κάθε πενταετία δουλειάς σε βάρδιες,

αυξάνει τον κίνδυνο για ισχαιμικό επεισόδιο κατά 4%. Οι επιστήμονες που παρουσίασαν τη μελέτη,

επεσήμαναν ωστόσο ότι περισσότερη έρευνα είναι αναγκαία προκειμένου να επιβεβαιωθούν τα

δεδομένα και να μελετηθούν οι υποκείμενοι μηχανισμοί του συγκεκριμένου παράγοντα κινδύνου.  

Το τεστ 

Mε την αρτηριακή υπέρταση να αποτελεί τον υπ’ αριθμόν ένα παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση

εγκεφαλικού, ένα τεστ στο δικτυακό τόπο της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας μπορεί να σας

δείξει πόσο επικίνδυνη είναι η πίεσή σας και να σας προτείνει τρόπους για να τη ρυθμίσετε. Το σήμα

«εκκίνησης» δίνεται στη διεύθυνσηwww.americanheart.org/presenter. 

Ακολουθώντας βήμα-βήμα τις οδηγίες μπορείτε να κατανοήσετε αν απειλείστε από την αρτηριακή

υπέρταση και να διαβάσετε οδηγίες για να περιορίσετε αυτόν τον κίνδυνο.

1. Ξεκινήστε κάνοντας κλικ στο start.

2. Eισάγετε στα ειδικά πεδία φύλο, ηλικία, ύψος και βάρος.

3. Σημειώστε στα κουτάκια τη συστολική και τη διαστολική σας πίεση.

4. Το σύστημα επεξεργάζεται τα δεδομένα, εκτιμά τον κίνδυνό σας και προτείνει κατά περίπτωση

τρόπους για τον περιορισμό του (π.χ. απώλεια βάρους, μείωση κατανάλωσης αλατιού, άσκηση,

υγιεινή διατροφή, μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ). 

5. Επιλέγοντας καθεμιά από τις προτεινόμενες αλλαγές τρόπου ζωής που μπορούν να μειώσουν

τις συνέπειες της αρτηριακής υπέρτασης το σύστημα επίσης «επιστρέφει» μια εκτίμηση της μείωσης

του κινδύνου που μπορεί να επέλθει αν την υιοθετήσετε.

Σημείωση: Το σύστημα δίνει στον κάθε επισκέπτη μια γενική εικόνα για τον κίνδυνο που διατρέχει, αλλά

σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά μια επίσκεψη στο γιατρό και μια ιατρική εκτίμηση της κατάστασης.

Ο κίνδυνος που κάθε φορά περιγράφεται δεν είναι απόλυτος, αλλά σύμφωνος με την ηλικία, το φύλο και

την αρτηριακή πίεση που έχει δηλωθεί. 

Ένα τέτοιο τεστ δεν μπορεί άλλωστε να λάβει υπ’ όψιν τη συνολική κατάσταση της υγείας, το ιατρικό

ιστορικό και τα στοιχεία που έχει κληρονομήσει κάποιος από την οικογένειά του. 

Γι’ αυτό και τα αποτελέσματά του δεν μπορεί να είναι αντιπροσωπευτικά π.χ. για έναν άνθρωπο που

έχει ήδη υποστεί τις συνέπειες της υπέρτασης υπό τη μορφή μιας καρδιακής προσβολής ή ενός

εγκεφαλικού.

Υπέρταση και Διατροφή. Ποιες τροφές πρέπει να καταναλώνουμε και ποιες να περιορίσουμε;Εισαγωγή

Το καρδιαγγειακό μας σύστημα είναι ένα κλειστό κυκλοφορικό δίκτυο, όπου η καρδιά παίζει τον

ρόλο της κεντρικής αντλίας, ενώ οι αρτηρίες με τις φλέβες αποτελούν τους αγωγούς διανομής και

επιστροφής του αίματος. Κύριος σκοπός του καρδιαγγειακού συστήματος είναι η τροφοδοσία του

οργανισμού με επαρκή ποσά αίματος για τις μεταβολικές του ανάγκες τόσο στην ηρεμία όσο και στην

προσπάθεια. Για να πραγματοποιηθεί ο σκοπός αυτός απαιτείται όπως η πίεση στο αρτηριακό δίκτυο

διατηρείται σχετικά σταθερή σε κάποιο επίπεδο. Κατά την κυκλοφορία του αίματος στο καρδιαγγειακό

σύστημα, τα τοιχώματα των αγγείων δέχονται πίεση από τον όγκο του αίματος που τα διαρρέει.

Επιπλέον, ένα σύνολο μηχανισμών ρυθμίζουν την πίεση αυτή, ώστε να διατηρείται στα φυσιολογικά,

όπως αυτά έχουν προσδιοριστεί και καθοριστεί, επίπεδα.

Ποια είναι τα όρια της ΑΠ;

Η μέτρηση της πίεσης σ’ ένα αρτηριακό τμήμα ακολουθεί συνεχώς κυκλικές μεταβολές, με βάση τις

Page 8: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

φάσεις της καρδιακής λειτουργίας. Οι χαρακτηριστικές τιμές μιας τέτοιας κυκλικής μεταβολής είναι: 

Η μέγιστη ή συστολική πίεση : Αντιστοιχεί στην συστολική φάση της καρδιάς και επηρεάζεται από την

ταχύτητα και την δύναμη της καρδιακής σύσπασης, την ελαστικότητα της αορτής, τον εκτοξευμένο όγκο

αίματος και την αρτηριακή χωρητικότητα. 

Η ελάχιστη ή διαστολική πίεση : Αντιστοιχεί στην διαστολική φάση της καρδιακής λειτουργίας. 

Η μέση πίεση : Η τιμή της είναι λίγο μικρότερη από το ημιάθροισμα των μέσων τιμών της συστολικής και

της διαστολικής πίεσης. 

Η διαφορική πίεση ή πίεση του σφυγμού : Αντιστοιχεί στην διαφορά μεταξύ μέγιστης και ελάχιστης τιμής

της πίεσης.

Σε υγιείς ενήλικες ηλικίας 20-40 ετών, η συστολική αρτηριακή πίεση κυμαίνεται μεταξύ 90-140 και η

διαστολική μεταξύ 60-90 mmHg. Μεγαλώνοντας σε ηλικία είναι συνηθισμένο να παρουσιάζεται αύξηση

της αρτηριακής πίεσης (Α.Π.), η οποία όμως δεν θα πρέπει να θεωρείται φυσιολογική, γιατί αποτελεί

διαγνωστικό κριτήριο υπέρτασης. Σε ηλικίες 2-6 ετών η συστολική αρτηριακή πίεση κυμαίνεται μεταξύ

105-110 και η διαστολική μεταξύ 70-75 mmHg. Αντίστοιχα σε σε ηλικίες 7-10 ετών η συστολική

κυμαίνεται μεταξύ 110-115 και η διαστολική 75 mmHg. Γενικά, αξιόπιστο κριτήριο παθολογικής αύξησης

της Α.Π. αποτελεί η περιοδική ή μόνιμη άνοδος της, πάνω από τα επίπεδα που είχε ο ασθενής στην

προηγούμενη περίοδο της ζωής του. Όπως και να ‘χει, πιέσεις πάνω από 140/90 mmHg (συστολική /

διαστολική) χαρακτηρίζονται ως παθολογικές. 

Μεγάλη καινοτομία αποτελεί η αμερικάνικη πρόταση, που εισάγει για πρώτη φορά τον όρο

<προϋπέρταση>, για άτομα με πίεση 120-139/80-89 (φυσιολογική πίεση μικρότερη του 120/80). Έχουν

εκφραστεί ανησυχίες ότι η υιοθέτηση του όρου <προϋπέρταση> μπορεί να προκαλέσει αναστάτωση σε

σημαντικό ποσοστό πληθυσμού, που θα χαρακτηρίζονται πλέον όχι ως υγιείς αλλά ως <προ-ασθενείς>.

Σύμφωνα με τις νέες οδηγίες όμως, η προσέγγιση αυτή αναμένεται μακροπρόθεσμα να μειώσει τη

συχνότητα εκδήλωσης υπέρτασης με την εφαρμογή από το γιατρό μη φαρμακευτικών μέσων στα

πλαίσια της πρωτογενούς πρόληψης. Με άλλα λόγια, εφαρμόζεται σε προυπερτασικούς, έγκαιρα,

πρόληψη με υγιεινοδιαιτητικά μέσα, χωρίς φάρμακα. 

Ωστόσο, η μέτρηση της Α.Π. είναι δυνατόν να μην αντιπροσωπεύει την πραγματική πίεση του ασθενούς,

σε σημαντικό αριθμό περιπτώσεων. Ένας μεγάλος αριθμός ασθενών πχ., εκδηλώνει στο ιατρείο το

φαινόμενο της άσπρης μπλούζας, δηλαδή οι ασθενείς αυτοί για λόγους ψυχολογικής ή νευρολογικής

φύσεως, όταν βρίσκονται στο ιατρείο η πίεση τους αυξάνεται, με αποτέλεσμα ο γιατρός να διαγνώσει

υπέρταση, χωρίς απαραίτητα να υπάρχει. Επιπλέον, οι ασθενείς αυτοί φαινομενικά δεν ανταποκρίνονται

στην θεραπεία, διότι κάθε φορά που θα πάνε στο ιατρείο θα παρουσιάσουν το ίδιο φαινόμενο και έτσι

θα θεωρηθεί ότι πάσχουν από ανθεκτική υπέρταση. Ο καλύτερος τρόπος για την διερεύνηση των

ασθενών αυτών είναι η 24ωρη καταγραφή της αρτηριακής πίεσης του ασθενούς στο οικείο τους

περιβάλλον. Έτσι αποφεύγεται η χορήγηση θεραπείας σε ασθενείς που δεν την χρειάζονται και

παράλληλα αναγνωρίζονται οι ασθενείς που κινδυνεύουν περισσότερο και που χρειάζονται πιο

επιθετική θεραπεία. 

Ποια η κλινική εικόνα της ΑΠ;

Η αρτηριακή υπέρταση είναι μια ύπουλη χρόνια νόσος, για τον λόγο ότι είναι όπως προαναφέραμε

συνήθως ασυμπτωματική ασθένεια και δεν εκδηλώνει φανερά κλινικά συμπτώματα, με αποτέλεσμα να

γίνεται αντιληπτή μόνο μετά από τυχαία διάγνωση ή ενώ βρίσκεται πια σε προχωρημένο στάδιο και

αρχίσει να παρουσιάζει ο οργανισμός σοβαρές βλάβες σε διάφορα όργανα. Συνήθη συμπτώματα

υπερτασικών ασθενών είναι οι κεφαλαλγίες, η εύκολη κόπωση, το αίσθημα παλμών, η έλλειψη

πνευματικής συγκέντρωσης κλπ. Αυτά τα συμπτώματα από μόνα τους, σαφώς και δεν υπονοούν την

ύπαρξη υπέρτασης. Μεγάλη διαγνωστική αξία έχουν ύποπτα ευρήματα στον αμφιβληστροειδή χιτώνα ή

στην οπτική θηλή. Οι σοβαρότερες επακόλουθες βλάβες εξαιτίας της υπέρτασης, οφείλονται σε

επιπλοκές στην καρδιά, στους νεφρούς και στον εγκέφαλο. 

Η καρδιά είναι πιθανόν να εμφανίσει υπερτροφία στην αριστερή κοιλία, αρρυθμίες, μαρμαρυγή των

κόλπων και καρδιακή ανεπάρκεια. Εάν συνυπάρχει αθηροσκλήρωση μπορεί επιπλέον να εμφανιστούν

Page 9: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

συμπτώματα αορτικής ή στεφανιαίας ανεπάρκειας και έμφραγμα του μυοκαρδίου. Οι νεφροί είναι επίσης

δυνατόν να επιβαρυνθούν από την αρτηριακή υπέρταση, οι βλάβες όμως και η σοβαρότητά τους

εξαρτώνται από την μορφή της υπέρτασης (καλοήθης ή κακοήθης). Μεταξύ των σχετικά συχνών

νεφρικών συμπτωμάτων συγκαταλέγονται η λευκωματουρία, η ανεύρεση στα ούρα κυλίνδρων και

λευκών αιμοσφαιρίων, η πολυουρία, η ανικανότητα των νεφρών για συμπύκνωση των ούρων κλπ. 

Οι εγκεφαλικές επιπλοκές εμφανίζονται περίπου στο 25% των υπερτασικών ασθενών και συνήθως

πρόκειται για εγκεφαλική ή υπαραχνοειδή αιμορραγία και θρόμβωση από ισχαιμία.

Ποιοι οι παράγοντες κινδύνου για ΑΥ; 

Παγκοσμίως υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι που πάσχουν από

υπέρταση. Σε ηλικίες από 50 χρονών και πάνω, υπολογίζεται ότι 1 στα 3 άτομα έχει πίεση ίση ή

μεγαλύτερη από 160/95 mmHg. Εξαιτίας του γεγονότος ότι η υπέρταση είναι συχνά ασυμπτωματική

νόσος, η διάγνωσή της στην πληθώρα των περιπτώσεων γίνεται τυχαία και στατιστικές μελέτες δείχνουν

ότι μόνο ο 1 στους 3 ανθρώπους που πάσχουν από υπέρταση είναι γνώστης της κατάστασής του. 

Ο WHO υποδεικνύει ότι η υπέρταση είναι η πιο διαδεδομένη πάθηση παγκοσμίως και βρίσκεται σε

συνεχή άνοδο, χτυπώντας κάθε ηλικία και κάθε κοινωνική τάξη, είναι δηλαδή μια σύγχρονη μάστιγα.

Ακόμη πρέπει να τονίσουμε ότι στατιστικά, η μέση προβλεπόμενη διάρκεια ζωής για ένα άτομο με

φυσιολογική Α.Π. είναι μεγαλύτερη κατά 6 χρόνια, σε σχέση με εκείνη ενός ατόμου με πίεση 140/95 και

μεγαλύτερη κατά 10 χρόνια σε σχέση με ενός άτομο που έχει πίεση 150/100 mmHg. 

Τέλος, δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε να αναφέρουμε ότι σήμερα ιδιαίτερα ανησυχητική είναι και η

ανοδική πορεία της συχνότητας διάγνωσης υπέρτασης στα παιδιά. 

Παλαιότερα, το ποσοστό των παιδιών έως 18 ετών με υψηλή αρτηριακή πίεση αντιστοιχούσε στο 1%,

ενώ σήμερα ανέρχεται στο 4,5%. Μεταξύ των υπέρβαρων/παχύσαρκων παιδιών, το ποσοστό αυτών

που εμφανίζουν υψηλή πίεση σκαρφαλώνει δυστυχώς στο ποσοστό 11%. 

Για τον καπνιστή που έχει υπέρταση ο κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου είναι 8 φορές

μεγαλύτερος από έναν υγιή μη καπνιστή άνθρωπο. 

Οι συνηθέστερες αιτίες εκδήλωσης υπέρτασης είναι η ιδιοπαθής υπέρταση (έτσι χαρακτηρίζεται κάθε

περιστατικό υπέρτασης που η αιτιολογία του δεν εντοπίζεται, καλύπτει περίπου το 80% όλων των

περιστατικών υπερτασικών ασθενών και ο σημαντικότερος από τους παράγοντες που ενοχοποιούνται

για την διάγνωσή της είναι η κληρονομικότητα), η αρτηριοσκλήρωση, οι παθήσεις νεφρών, μηχανικά

κωλύματα ουροφόρων οδών και όγκοι επινεφριδίων, ο υπερθυρεοειδισμός, η αύξηση ενδοκρανιακής

πίεσης (λόγω αιματώματος, όγκου κλπ.), τα αορτικά αίτια (στένωση, ανεπάρκεια κλπ.), οι όγκοι της

υπόφυσης, η ιδιοπαθής πολυερυθραιμία, τα φάρμακα ή δηλητήρια (αδρεναλίνη, νοραδρεναλίνη,

εφεδρίνη, κορτικοστεροειδή κλπ.), η τοξιναιμία της κύησης και τα διαιτητικά αίτια. 

Ακόμα, αναφέρονται και ορισμένοι παράγοντες που επηρεάζουν την πρόγνωση υπέρτασης, δηλαδή

αποτελούν τους παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση της όπως αποτελούν οι άνδρες μεγαλύτεροι

από 55 ετών, οι γυναίκες μεγαλύτερες από 65 ετών, το κάπνισμα, η μειωμένη φυσική σωματική

δραστηριότητα και καθιστική ζωή, η δυσλιπιδαιμία (ολική Χοληστερόλη >250 mg/dl, LDL-Χοληστερόλη

>155 mg/dl, HDL-Χοληστερόλη: στους άντρες <40, στις γυναίκες <48 mg/dl), το οικογενειακό ιστορικό

πρώιμης καρδιαγγειακής νόσου, η κοιλιακή παχυσαρκία, η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP = ή > 1 mg/dl),

ο σακχαρώδης διαβήτης, και η βλάβη ενός ή περισσοτέρων οργάνων-στόχων (υπερτροφία αριστερής

κοιλίας, πάχυνση αρτηριακού τοιχώματος ή αθηρωματική πλάκα, αυξημένη κρεατινίνη ορού -- σε

άντρες: 1.3-1.5 , σε γυναίκες: 1.2-1.4 mg/dl --, μικροαλβουμινουρία.

Πως αντιμετωπίζεται η ΑΥ; 

Η τελική απόφαση για το ποίοι ασθενείς πρέπει να ξεκινήσουν αντιυπερτασική αγωγή ανήκει

Page 10: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

αποκλειστικά στον θεράπων ιατρό, ο οποίος λαμβάνει την απόφασή του βασισμένος σε 2 κριτήρια :

1ον) Το συνολικό επίπεδο του καρδιαγγειακού κινδύνου που υπολογίζεται από το βιοχημικό

έλεγχο(ολική χοληστερόλη, HDL, LDL, τριγλυκερίδια, σάκχαρο, κρεατινίνη, ουρικό οξύ, κάλιο, ασβέστιο),

και σε στοιχεία που παρέχονται από εξετάσεις που αφορούν στον αιματοκρίτη, την γενική ούρων, το

ηλεκτροκαρδιογράφημα και 2ον) Το επίπεδο της συστολικής και της διαστολικής αρτηριακής πίεσης. Οι

βασικοί στόχοι κάθε εφαρμοζόμενης αντιυπερτασικής αγωγής κρίνονται επίσης με βάση το

εξατομικευμένο ιστορικό του κάθε ασθενούς, ωστόσο σημεία τομής των εκάστοτε θεραπειών αποτελούν

: η επίτευξη της μέγιστης μείωσης του συνολικού καρδιαγγειακού κινδύνου, η αντιμετώπιση όλων των

τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου και νόσων που σχετίζονται με την υπέρταση και τέλος, η

μείωση των επιπέδων της συστολικής και της διαστολικής Α.Π. όπως τα θέσει αυτά ο επιστήμονας

υγείας.

Σε κάθε περίπτωση όπου επιβάλλεται παρέμβαση, αυτή συνίσταται σε αλλαγές του τρόπου ζωής και σε

φαρμακευτική αγωγή. Ως αλλαγές του τρόπου ζωής εννοούνται : η διακοπή του καπνίσματος, η μείωση

του σωματικού βάρους, η μείωση της υπερβολικής πρόσληψης αλκοόλ, η αύξηση της σωματικής και

φυσικής δραστηριότητας και οι απαραίτητες διαιτητικές τροποποιήσεις, στις οποίες θα αναφερθούμε

παρακάτω εκτενώς. Η εφαρμοζόμενη φαρμακευτική αγωγή ξεκινά βαθμιαία ή άμεσα, ανάλογα με το

πώς θα το κρίνει ο αρμόδιος επιστήμονας υγείας και πραγματοποιείται με καθορισμένες δόσεις μιας

δραστικής ουσίας ή με τον συνδυασμό περισσοτέρων δραστικών ουσιών.

Διακοπή του καπνίσματος : Tο κάπνισμα είναι μια από τις πλέον συνηθισμένες σημαντικές αιτίες

εκδήλωσης υπέρτασης. Ακόμα και ένα μόνο τσιγάρο είναι αρκετό για να προκαλέσει προσωρινή

αύξηση της αρτηριακής πίεσης, η οποία επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα περίπου μετά από 30-60

λεπτά. Όταν οι ερευνητές μέτρησαν την αρτηριακή πίεση ενώ οι εξεταζόμενοι κάπνισαν, ανακάλυψαν ότι

μέσα σε πέντε λεπτά από το άναμμα του τσιγάρου, η συστολική πίεση του εξεταζομένου αυξάνονταν

εντυπωσιακά –περισσότερο από 20 mmHg κατά μέσον όρο- για να επιστρέψει βαθμιαία στα αρχικά

επίπεδα της μέσα στα επόμενα 30 λεπτά. Αυτό σημαίνει ότι η αρτηριακή πίεση του τυπικού καπνιστή

αυξάνεται σημαντικές φορές στη διάρκεια της ημέρας. Όπως και οι άνθρωποι με ασταθή υπέρταση

(στην οποία η πίεση συχνά αυξάνονται σε απάντηση προς το στρες της καθημερινής ζωής), έτσι και οι

καπνιστές με πίεση που εμπίπτει στην κατηγορία της προ-υπερτάσεως, μπορεί στην πραγματικότητα να

έχουν υπέρταση σταδίου 1 κάθε φορά που ανάβουν τσιγάρο. Για τον καπνιστή που έχει υπέρταση ο

κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου είναι 8 φορές μεγαλύτερος από έναν υγιή μη καπνιστή

άνθρωπο. Από τις χιλιάδες χημικές ουσίες που περιέχονται στον καπνό του τσιγάρου, η νικοτίνη και το

μονοξείδιο του άνθρακα είναι αυτές που ενοχοποιούνται για την επιβάρυνση του καρδιαγγειακού

συστήματος. 

Μείωση Σωματικού Βάρους : Οι υπερτασικοί που ζυγίζουν περισσότερο από 10% πάνω από το ιδανικό

τους βάρος μπορεί να είναι σε θέση να μειώσουν την αρτηριακή τους μόνο και μόνο χάνοντας βάρος. Η

απώλεια των περιττών κιλών διευκολύνει την ομαλή λειτουργία της καρδιάς. Είναι γεγονός ότι η μεγάλη

συσσώρευση λίπους, ιδιαίτερα στον κορμό (κεντρικού τύπου παχυσαρκία), αυξάνει τις πιθανότητες

αρτηριοσκλήρυνσης και καρδιαγγειακών προβλημάτων, ένας κίνδυνος που περιορίζεται σημαντικά όταν

το βάρος επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα. Η παχυσαρκία επηρεάζει αρνητικά από πολλές πλευρές

την καρδιά μας και μια μόνο από αυτές είναι ότι προδιαθέτει για υπέρταση. 

Μείωση Πρόσληψης Οινοπνεύματος : Η υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος – τρία ή περισσότερα

ποτά ανά ημέρα- ευθύνεται για περίπου 7% των περιπτώσεων υπέρτασης. Η μέτρια κατανάλωση του

κόκκινου κυρίως κρασιού έχει θετικά αποτελέσματα για την καρδιά και την μείωση της υψηλής πίεσης,

λόγω ορισμένων αντιοξειδωτικών ουσιών που περιέχει, όπως είναι τα φλαβονοειδή. Επίσης, η

ρεσβερατρόλη που περιέχεται στο κρασί, μειώνει την συγκόλληση των αιμοπεταλίων, μειώνοντας τον

κίνδυνο δημιουργίας θρόμβων και συνεπώς καρδιακών επεισοδίων. Ωστόσο, η υψηλή κατανάλωση

αλκοόλ αυξάνει την Α.Π.. Οι ειδικοί συνιστούν η κατανάλωση οινοπνεύματος να μην υπερβαίνει τα 1-2

ποτήρια κρασί την ημέρα. 

Αύξηση της Σωματικής και Φυσικής Δραστηριότητας : Το Αμερικανικό Κολέγιο Αθλητικής Ιατρικής

Page 11: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

ανασκόπησε 4ο μελέτες για την επίδραση της άσκησης στην αρτηριακή πίεση. Με την τακτική αεροβική

άσκηση, οι συμμετέχοντες εμφάνισαν μείωση της συστολικής και διαστολικής πίεσης τους κατά μέσο

όρο 11 και 9 mmHg, αντίστοιχα. 

Αν και πολλές μελέτες εστίασαν σε μεγάλης έντασης ασκήσεις όπως το τρέξιμο, αρκετοί ερευνητές

αξιολόγησαν τον αντίκτυπο των μέτριων δραστηριοτήτων όπως το περπάτημα. Φαίνεται ότι η μέτριας

έντασης άσκηση παρείχε τα ίδια ή ακόμα και καλύτερα αποτελέσματα όσον αφορά την μείωση της

αρτηριακής πίεσης. 

Η τακτική σωματική άσκηση βελτιώνει τον μεταβολισμό, τονώνει το καρδιαγγειακό σύστημα, διευρύνει

τις αντοχές της καρδιάς μας και βοηθά στην πρόληψη της υπέρτασης. Η άσκηση που ωφελεί

περισσότερο το καρδιαγγειακό σύστημα είναι η αερόβια, όπως πχ. το περπάτημα, το τρέξιμο, το

ποδήλατο, το κολύμπι, το μπάσκετ, το ποδόσφαιρο, το τένις και ο χορός. Η τακτική συστηματική

αεροβική γυμναστική μειώνει την συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση, ακόμα και σε άτομα που

προηγουμένως ήταν εντελώς αγύμναστα. Τα οφέλη από την άσκηση είναι σημαντικά ακόμη και σε

πάσχοντες (πχ. ασθενείς με διαβήτη, στεφανιαία νόσο κλπ.), αρκεί να έχει σχεδιαστεί κατάλληλα από

τους ειδικούς. 

Απαραίτητες Διαιτητικές Τροποποιήσεις : Μεγάλο πλήθος επιστημονικών ερευνών υποδεικνύει ότι μια

μείωση στην πρόσληψη αλατιού σε συνδυασμό με ορισμένες άλλες ελεγχόμενες διαιτητικές

παρεμβάσεις, προκαλεί σημαντική μείωση τόσο στην συστολική όσο και στην διαστολική αρτηριακή

πίεση. Η επίδραση αυτή είναι ακόμα περισσότερο έντονη σε υπερτασικούς, σε διαβητικούς, σε

παχύσαρκους και σε ηλικιωμένους. Ο συνδυασμός δίαιτας περιορισμού νατρίου και δίαιτας τύπου

DASH (DASH diet = Dietary Approaches to Stop Hypertension = Διαιτητική Προσέγγιση για τον Έλεγχο

της Υπέρτασης), έχει αποδειχθεί ότι μειώνει αποτελεσματικά την αρτηριακή πίεση σε υπερτασικούς

ασθενείς. Η δίαιτα DASH αποτελεί ένα μοντέλο διατροφής όπου η πρόσληψη φρούτων και λαχανικών

είναι ιδιαίτερα αυξημένη, τα γαλακτοκομικά προϊόντα που επιτρέπονται προς κατανάλωση είναι

μηδενικής ή μειωμένης λιποπεριεκτικότητας (0 ή 1% λιπαρά), τα ολικά και τα κορεσμένα

προσλαμβανόμενα λιπαρά είναι ελεγχόμενα και δεν επιτρέπεται η χρήση αλκοόλ. Επίσης αυτό το

μοντέλο διατροφής παρέχει αυξημένες ποσότητες καλίου και ασβεστίου. 

Στις περισσότερες επιδημιολογικές μελέτες όπου έχει εφαρμοστεί η δίαιτα DASH, ο χρόνος εφαρμογής

της ήταν 3 με 4 εβδομάδες, το καταναλισκόμενο θερμιδικό περιεχόμενο περίπου στις 2000 kcal/24h και

η πρόσληψη νατρίου κυμαινόταν στα 50-150 mmol/dl. Έχει τεκμηριωθεί ότι η δίαιτα DASH έχει

διουρητική δράση και αυτό αποτελεί ίσως έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες για την ικανότητά

της να ρίχνει την αρτηριακή πίεση στους υπερτασικούς ασθενείς. 

Η εφαρμογή της δίαιτας DASH, εκτός από την αξιοποίησή της σε υπερτασικούς ασθενείς έχει

αποδειχθεί ότι έχει και άλλες ωφέλιμες επιδράσεις σε ορισμένες θανατηφόρους νόσους, όπως στα

καρδιαγγειακά νοσήματα, στο εγκεφαλικό, στην οστεοπόρωση και στον καρκίνο.

Οι διαιτητικοί παράγοντες που πιστεύεται ότι επηρεάζουν την αρτηριακή πίεση είναι πολυάριθμοι και

δρουν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Άλλοι μεταβάλλουν τη νεφρική απέκκριση άλατος και νερού

(νάτριο, κάλιο, πρωτεΐνες), άλλοι επιδρούν στην ανταλλαγή ιόντων μεταξύ των λείων μυϊκών ινών των

αρτηριδίων (χλώριο, ασβέστιο, μαγνήσιο), άλλοι επηρεάζουν το ισοζύγιο των ορμονών που ελέγχουν

την απέκκριση άλατος και νερού καθώς και την σύσπαση των λείων μυϊκών ινών (θερμίδες, λινολεϊκό

οξύ, καφεΐνη, φυτικές ίνες), άλλοι προκαλούν άμεσους τοξικούς ή άλλους μηχανισμούς (οινόπνευμα,

θερμίδες). Γενικά, η δίαιτα περιορισμού θερμίδων (υποθερμιδική) για τους υπέρβαρους υπερτασικούς

ασθενείς και η δίαιτα ελάττωσης κατανάλωσης του νατρίου, λαμβάνονται συχνά ως τα πρωταρχικά μέσα

θεραπείας, όσον αφορά την διαιτολογική παρέμβαση. Επιπρόσθετα, όταν συνυπάρχει φαρμακευτική

αγωγή με διουρητικά, για τον λόγο ότι χάνεται πολύ κάλιο με τα ούρα, είναι επιτακτική και η ανάγκη

εφαρμογής διαιτολογίου πλούσιου σε κάλιο. 

Ποιος ο ρόλος της διατροφής στην αντιμετώπιση της υπέρτασης;

Σχεδόν 50% των ανθρώπων που έχουν υπέρταση είναι ευαίσθητοι στο αλάτι, πράγμα που σημαίνει ότι

η πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων νατρίου αυξάνει πολύ την αρτηριακή τους πίεση και τους θέτει σε

κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών. 

Η δίαιτα περιορισμού του νατρίου είναι μια καθ’ όλα κανονική δίαιτα, όπου όμως ο διαιτολόγος έχει

Page 12: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

φροντίσει να περιορίσει το ποσό του νατρίου προς κατανάλωση. Η χρησιμότητα της δίαιτας αυτής

έγκειται στο να αποφευχθούν περιστατικά υπέρτασης, καθώς και δημιουργίας οιδήματος. Εκτιμάται ότι ο

μέσος ενήλικας καταναλώνει περίπου 10 gr αλάτι, αντί των 4 gr που συνίστανται από διεθνείς

οργανισμούς για τους υγιείς ενήλικες. 

Έχει υπολογιστεί ότι το 85% του αλατιού που καταναλώνουμε περιέχεται σε έτοιμα τρόφιμα,, ενώ το

επιτραπέζιο αλάτι αποτελεί μόνο το 15% του συνόλου του αλατιού που καταναλώνουμε. Το νάτριο

εντοπίζεται ως συστατικό πληθώρας τροφίμων, στο νερό και σε διάφορα φάρμακα και για τον λόγο

αυτό, είναι εξαιρετικά δύσκολο να σχεδιαστεί ένα διαιτολόγιο πλήρους αποκλεισμού του νατρίου. Οι

τροφές που περιέχουν σημαντικές ποσότητες νατρίου είναι το κρέας, το ψάρι, τα πουλερικά και τα

γαλακτοκομικά. Μικρότερες ποσότητες νατρίου περιέχουν επίσης τα λαχανικά, τα λίπη και τα

δημητριακά. Το νερό ακόμα, όπως προαναφέραμε περιέχει νάτριο σε διάφορες ποσότητες, ανάλογα με

την ύδρευση. Το απεσταγμένο μόνο νερό δεν έχει νάτριο, καθώς όλα τα ανόργανα άλατα του έχουν

αφαιρεθεί. 

Οι περισσότερες ετικέτες τροφίμων αναφέρουν αν οι τροφές περιέχουν ή όχι νάτριο, καθώς και την

περιεκτικότητά τους σε αυτό. Το νάτριο όμως μπορεί να περιέχεται και σε άλλες χημικές μορφές πέραν

του γνωστού αλατιού, με αποτέλεσμα ο καταναλωτής να μπερδεύεται. Το Χλωριούχο Νάτριο, δηλαδή το

κοινό αλάτι χρησιμοποιείται επιτραπέζιο, στο μαγείρεμα, κατά την επεξεργασία τροφίμων, στις

κονσέρβες κλπ.. Το Γλουταμινικό Μονονάτριο, ένα καρύκευμα που χρησιμοποιείται στο σπίτι, σε

εστιατόρια και σε πολλά συσκευασμένα τρόφιμα (κονσέρβες, κατεψυγμένα κλπ.).Το Baking-Powder

χρησιμοποιείται για επιτάχυνση του φουσκώματος στο ψωμί και στο κέικ. Το Διττανθρακικό Νάτριο ,η

κοινή σόδα μαγειρικής, χρησιμοποιείται κατά την παρασκευή ψωμιού, αρτοσκευασμάτων και γλυκών. Η

Άλμη χρησιμοποιείται στην επεξεργασία τροφίμων για την εμπόδιση ανάπτυξης βακτηρίων και

περιέχεται σε κονσέρβες, σε κατεψυγμένα, σε τουρσιά κλπ. Το Φωσφορικό Δινάτριο Άλας περιέχεται σε

ορισμένα δημητριακά, καθώς και σε βιομηχανικά τυριά.. Το Αλγινικό Νάτριο προστίθεται στα

σοκολατούχα γάλατα και στα παγωτά για να μαλακώσει την υφή τους. Το Βενζοϊκό Νάτριο

χρησιμοποιείται σαν συντηρητικό σε διάφορα παρασκευάσματα (μαγιονέζα, dressings, αναψυκτικά). Το

Υδροξείδιο του Νατρίου ή καυστικό νάτριο χρησιμοποιείται στην επεξεργασία τροφίμων για να

μαλακώσει την φλούδα της ελιάς, του καλαμποκιού κλπ.. Το Προπιονικό Νάτριο χρησιμοποιείται για την

παστερίωση τυριών και ορισμένων αρτοσκευασμάτων και κέικ, ώστε να εμποδιστεί η ανάπτυξη

μούχλας. Το Θειώδες Νάτριο χρησιμοποιείται για την λεύκανση ορισμένων φρούτων που χρειάζονται

τεχνητό χρώμα (κεράσια μαρασκίνο, φρουί-γλασέ κλπ.) και ως συντηρητικό κάποιων ξηρών φρούτων

(πχ. δαμάσκηνα).

Το προσλαμβανόμενο ποσοστό νατρίου που επιτρέπεται στον ασθενή εξαρτάται από την κατάστασή

του και καθορίζεται από τον επιστήμονα υγείας. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις δίνεται αυστηρή άναλος

δίαιτα με περιεκτικότητα σε νάτριο 0.25-0.50 gr/24h. Ένας ήπιος μέσος περιορισμός είναι η

επιτρεπόμενη ποσότητα 1gr/24h νατρίου. 

Τροφές που δεν προτείνονται και είναι πλούσιες σε νάτριο είναι οι συσκευασμένοι χυμοί τομάτας &

λαχανικών, ο ανανάς, τα κονσερβοποιημένα φρούτα, τα λαχανικά σε κονσέρβες, τα τουρσιά, τα

κατεψυγμένα λαχανικά με αλάτι, οι αγκινάρες, τα καρότα, το σέλινο, το κάρδαμο, το σπανάκι, τα

παντζάρια, τα ραδίκια, το λάχανο, τα καπνιστά ή κονσέρβας κρέατα και ψάρια, τα τυριά, το αλατισμένο

βούτυρο ή μαργαρίνη, τα αλμυρά κρακεράκια, τα γαριδάκια, τα chips, οι αλατισμένοι ξηροί καρποί, οι

σούπες σε σκόνη ή κονσέρβα, το χοιρομέρι, τα αλατισμένα κρέατα, το ζαμπόν, τα βιομηχανικά

παρασκευασμένα γεύματα, η σόδα μαγειρικής, το baking-powder, η σόγια sauce, τα πλήρη

γαλακτοκομικά προϊόντα. 

Τροφές που προτείνονται είναι oi xυμοί φρούτων χωρίς πρόσθετα, τα φρέσκα φρούτα, τα ξηρά φασόλια,

το αποβουτυρωμένο γάλα, τα δημητριακά σε νιφάδες, το χονδροαλεσμένο σιτάρι, τα δημητριακά

ψημένα χωρίς αλάτι, τα δημητριακά ψημένα χωρίς αλάτι, τα ζυμαρικά, το ρύζι, τα φρέσκα ψάρια και

κρέατα, το ελαιόλαδο, το ξύδι, τα καρυκεύματα χωρίς αλάτι & χυμό λεμόνι, οι ανάλατοι ξηροί καρποί, το

μέλι, η μαρμελάδα, ο ζελές και οι καραμέλες.

 

Εμπλουτισμός σε Κάλιο

Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν μια σχέση αντιστρόφως ανάλογη ανάμεσα στα επίπεδα της

Page 13: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

αρτηριακής πίεσης και στην διαιτητική πρόσληψη του καλίου. Σχεδόν όλες οι έρευνες που έχουν

πραγματοποιηθεί με αυτό το αντικείμενο, υποδεικνύουν ότι με την συμπληρωματική χορήγηση καλίου

επιτυγχάνεται σημαντική μείωση τόσο στην συστολική όσο και στην διαστολική αρτηριακή πίεση. Μια

μελέτη 12ετούς διάρκειας απέδειξε ότι τα άτομα που κατανάλωναν χαμηλή ποσότητα καλίου ήταν 2,6

φορές πιθανότερο να πεθάνουν από εγκεφαλικό επεισόδιο. Η επίδραση αυτή, όπως αντίστοιχα

συμβαίνει και με το νάτριο που αναφέραμε προηγουμένως, είναι περισσότερο τεκμηριωμένη όσον

αφορά τους υπερτασικούς ασθενείς. Το κάλιο πιθανόν να επηρεάζει την ρύθμιση της αρτηριακής

πίεσης, μέσω της ιδιότητας του να απομακρύνει το νάτριο από τον οργανισμό με την διούρηση ή λόγω

της πιθανής του επίδρασης στα αγγειακά κύτταρα των λείων μυϊκών ινών.

Μια κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιούν συχνά οι υπερτασικοί ασθενείς είναι τα διουρητικά. Τα

φάρμακα αυτά χρησιμεύουν για την απομάκρυνση του νατρίου από τα νεφρά, ταυτόχρονα όμως

απομακρύνουν και το κάλιο. Το αποτέλεσμα είναι, ο υπερτασικός ασθενής που ακολουθεί

μακροπρόθεσμα αγωγή με διουρητικά φάρμακα να κινδυνεύει να εμφανίσει υποκαλιαιμία. Η

υποκαλιαιμία είναι το νόσημα που οφείλεται σε ελαττωμένη περιεκτικότητα καλίου στο αίμα και ένα από

τα επικίνδυνα συμπτώματα της είναι ότι μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στον καρδιακό ρυθμό. Για τον

λόγο αυτό, οι υπερτασικοί ασθενείς που λαμβάνουν διουρητικά, οφείλουν να ενημερώνονται για το πώς

μπορούν να εμπλουτίζουν το διαιτολόγιο τους με κάλιο ή όπου ο θεράπων ιατρός κρίνει απαραίτητο, να

τους συνταγογραφείται αγωγή με συμπληρωματική χορήγηση καλίου.

Τροφές πλούσιες σε κάλιο είναι το μαγειρεμένο κρέας ή ψάρι, το γάλα, το γιαούρτι, τα ροδάκινα, τα

βερίκοκα, τα αχλάδια, οι μπανάνες, οι χουρμάδες, τα πορτοκάλια, το αβοκάντο, το πεπονάκι

κανταλούπα, τα σύκα, τα σταφύλια, το γκρέιπ-φρουτ, τα ακτινίδια, ο ανανάς, τα δαμάσκηνα, οι

φράουλες, το μανταρίνι, το καρπούζι, τα παντζάρια, τα καρότα, τα σπαράγγια, το μπρόκολο, το λάχανο,

τα φρέσκα φασολάκια, η κολοκύθα, τα κολοκυθάκια, οι ντομάτες, το σπανάκι, το σέλινο, οι πατάτες, οι

γλυκοπατάτες, τα φασόλια, οι σταφίδες, τα φιστίκια και τα καρύδια. 

Ασβέστιο – Μαγνήσιο 

Υπάρχουν ορισμένες επιστημονικές μελέτες στις οποίες εφαρμόστηκαν σε πειραματόζωα δίαιτες με

χαμηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο και μαγνήσιο και προκάλεσαν υπέρταση. Άλλες έρευνες έχουν

συσχετίσει τα σκληρά πόσιμα νερά (υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο και μαγνήσιο), με την πρόληψη

της στεφανιαίας νόσου και της υπέρτασης. Ακόμα, υπάρχει μικρός αριθμός επιδημιολογικών ερευνών

όπου φαίνεται πως η συμπληρωματική χορήγηση ασβεστίου και μαγνησίου μειώνει την αρτηριακή πίεση

σε ορισμένους ασθενείς. Όπως και να ‘χει, η λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου και μαγνησίου δεν έχει

τεκμηριωθεί επιστημονικά ότι ασκεί κάποια σημαντική επίδραση, όσον αφορά την μείωση της

αρτηριακής πίεσης, σε άτομα με επαρκή διαιτητική πρόσληψη αυτών των στοιχείων. 

Μόλυβδος 

Σε μια μεγάλη επιδημιολογική μελέτη εξετάστηκε η σχέση που μπορεί να έχουν τα επίπεδα μολύβδου

στο αίμα με την αρτηριακή πίεση. Εξετάστηκαν 2165 γυναίκες ηλικίας 40-59 ετών, που βρίσκονταν κατά

ή μετά την εμμηνόπαυση. Τα αποτελέσματα των ερευνών έδειξαν ότι κατά και μετά την εμμηνόπαυση, η

μείωση της οστικής μάζας συνοδεύεται από αύξηση των επιπέδων μολύβδου στο αίμα. Οι γυναίκες που

παρουσίαζαν τα υψηλότερα επίπεδα μολύβδου είχαν και 40% περισσότερες πιθανότητες να

παρουσιάσουν υπέρταση. Η έρευνα επίσης έδειξε ότι οι γυναίκες με επίπεδα μολύβδου του αίματος

μεταξύ 4.0 - 31.1 mgr/dl είχαν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν υψηλή συστολική ή/ και διαστολική

πίεση. Η σχέση αυτή ήταν ισχυρότερη στις μετα-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες. 

Καφεΐνη 

Από αρκετές επιδημιολογικές μελέτες διαφαίνεται ότι, ασθενείς οι οποίοι πάσχουν από διάφορα χρόνια

νοσήματα που συσχετίζονται με το άγχος (όπως πχ. υπέρταση, στεφανιαία νόσος, σακχαρώδης

διαβήτης κλπ.), είναι πιθανόν ότι παρουσιάζουν επιδείνωση στην πορεία της νόσου τους όταν κάνουν

υπέρμετρη κατανάλωση καφεΐνης. 

Η καφεΐνη εμπεριέχεται εκτός βεβαίως από τον καφέ και σε άλλα ροφήματα ή τροφές, όπως στα

αναψυκτικά τύπου cola, στο κακάο, στην σοκολάτα κλπ. Ο χρόνος ημιζωής της καφεΐνης στο αίμα είναι

4 ώρες, που σημαίνει ότι κάθε 4 ώρες η περιεκτικότητα της καφεΐνης στο αίμα μειώνεται στο μισό. Αυτό

πρακτικά σημαίνει ότι, ενώ πιούμε πχ. έναν καφέ η επίδραση της καφεΐνης στον οργανισμό μας

Page 14: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

συνεχίζεται για αρκετές ώρες, δηλαδή 4 ώρες μετά την λήψη της η ποσότητά της έχει μειωθεί στο 50%

της αρχικής ποσότητας, 8 ώρες μετά την λήψη της η ποσότητά της έχει μειωθεί στο 25%, 12 ώρες μετά

την λήψη της η ποσότητά της έχει μειωθεί στο 12.5% κοκ. Οι έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί με

αυτό το αντικείμενο μελέτης δείχνουν ότι οι ασθενείς παρουσιάζουν περισσότερο στρες μετά την

κατανάλωση καφεΐνης, με αποτέλεσμα και την αύξηση της αρτηριακής τους πίεσης και του καρδιακού

τους ρυθμού. Ακόμη, η έκκριση της αδρεναλίνης, η οποία είναι η κατ’ εξοχήν ορμόνη που σχετίζεται με

το στρες, αυξάνεται κατά 32% σε άτομα που κάνουν συστηματική κατανάλωση 500 mgr καφεΐνης

ημερησίως, ποσότητα που αντιστοιχεί περίπου σε 4 φλιτζάνια καφέ. 

Λάδια Τηγανίσματος 

Είναι γνωστή η άμεση συνάρτηση των ελαίων και γενικότερα των λιπαρών ουσιών που

χρησιμοποιούμε, με το καρδιαγγειακό μας σύστημα και ευρύτερα με την κατάσταση της υγείας μας. Οι

διαιτολόγοι και οι γιατροί επανειλημμένα υπογραμμίζουν την μοναδικότητα του παρθένου ελαιόλαδου

όσον αφορά τα οφέλη που αποφέρει η αποκλειστική του χρήση στην κουζίνα μας, ωμό ή στο μαγείρεμα.

Η ωφέλιμη επίδραση του έγκειται στη εξαιρετική αναλογία των κορεσμένων και των ακόρεστων λιπαρών

οξέων στην σύστασή του (η σύσταση αυτή είναι περίπου –ανάλογα με την ποιότητα- 15% κορεσμένα,

75% πολυακόρεστα και 10% μονοακόρεστα λιπαρά οξέα). 

Ωστόσο, είναι συχνό φαινόμενο η χρήση διαφόρων άλλων ελαίων, κυρίως για το τηγάνισμα τροφίμων.

Κατά το μαγείρεμα του ελαίου, η θέρμανση αλλοιώνει αρκετά από τα χαρακτηριστικά του και οδηγεί στην

απελευθέρωση ορισμένων ουσιών, τις οποίες εμείς τελικά καταναλώνουμε. Ειδικά τα λάδια τα οποία

τηγανίζονται ξανά και ξανά πολλές φορές, αποκτούν πολλή μεγάλη περιεκτικότητα σε πολυμερή και

πολικές ενώσεις. Οι ενώσεις αυτές συσσωρεύονται με τον καιρό στον οργανισμό μας και είναι πιθανόν

ότι κάποια στιγμή θα λειτουργήσουν αθροιστικά, εκδηλώνοντας κάποια αρνητική επίδραση στην υγεία

μας. Επιστημονικές μελέτες υποδεικνύουν ότι άτομα με υψηλή περιεκτικότητα τέτοιων πολυμερών και

πολικών ενώσεων στο αίμα τους, έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν υπέρταση. Επίσης

θα πρέπει να τονιστεί ότι σε άτομα που χρησιμοποιούν ελαιόλαδο και για το τηγάνισμα, οι ουσίες αυτές

ανευρίσκονται στο αίμα τους σε πολύ μικρότερες συγκεντρώσεις, δεδομένου ότι το ίδιο λάδι δεν

επαναχρησιμοποιείται περισσότερες από 2-3 φορές. Θεραπευτική Στρατηγική κατά της Υπέρτασης με

Φάρμακα

Όταν η αρτηριακή υπέρταση δεν υποχωρεί παρά την εφαρμοζόμενη δίαιτα και τις απαραίτητες αλλαγές

στον τρόπο ζωής του ατόμου, τότε μπορεί να κριθεί απαραίτητο να προχωρήσει η θεραπεία με την

έναρξη αντιυπερτασικής αγωγής με λήψη φαρμάκων, υπό τις οδηγίες σαφώς του θεράπων ιατρού. Η

έναρξη της θεραπείας, εκτός από περιστατικά εξαιρετικής σοβαρότητας, γίνεται σταδιακά, όπως επίσης

βαθμιαία επιτυγχάνεται και η αρτηριακή πίεση-στόχος. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτή η αρτηριακή

πίεση-στόχος, απαιτείται συνήθως μια συνδυαστική θεραπεία. Η έναρξη της θεραπείας είναι δυνατόν να

γίνει με μια χαμηλή δόση μιας δραστικής ουσίας ή με τον συνδυασμό χαμηλών δόσεων δυο δραστικών

ουσιών. 

Η παραδοσιακή άποψη ότι η αντιυπερτασική θεραπεία πρέπει να αρχίζει με ένα φάρμακο τέθηκε υπό

αμφισβήτηση στις κατευθυντήριες συστάσεις για την αντιμετώπιση της υπέρτασης 2003. Σύμφωνα με

την Αμερικανική Εθνική Επιτροπή για την Υπέρταση, έναρξη θεραπείας με δυο φάρμακα προτείνεται σε

άτομα με υπέρταση μεγαλύτερη από 160/100 mmHg, καθώς και σε άτομα με τιμές πίεσης μεγαλύτερες

κατά 20/10 mmHg πάνω από το στόχο. Η Ευρωπαϊκή Εταιρία Υπέρτασης-Ευρωπαϊκή Εταιρία

Καρδιολογίας επίσης προτείνει την έναρξη θεραπείας με δυο φάρμακα σε επιλεγμένες περιπτώσεις,

ανάλογα με το επίπεδο της αρτηριακής πίεσης και του συνολικού κινδύνου. Υπάρχει απόλυτη συμφωνία

μεταξύ των νέων οδηγιών σχετικά με την κατά προτίμηση χορήγηση διουρητικών σε ηλικιωμένους, β-

αποκλειστών και αναστολέων ΜΕΑ μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου και στην καρδιακή ανεπάρκεια

(αναστολέων ΜΕΑ και δυσλειτουργία αριστερής κοιλίας), καθώς και αναστολέων ΜΕΑ και ανταγωνιστών

αγγειοτασίνης στη χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Η Ευρωπαϊκή Εταιρία Υπέρτασης-Ευρωπαϊκή Εταιρία

Καρδιολογίας και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας-Διεθνής Εταιρία Υπέρτασης συνιστούν ως πρώτη

επιλογή στη διαβητική νεφροπάθεια τους αναστολείς ΜΕΑ στο τύπο-1 και τους ανταγωνιστές της

αγγειοτασίνης στον τύπο-2. Λιγότερο δεσμευτική είναι η θέση της Αμερικανικής Εθνικής Επιτροπής για

την Υπέρταση, που προτείνει τη χορήγηση αναστολέων ΜΕΑ ή ανταγωνιστών αγγειοτασίνης σε νεφρική

βλάβη, ανεξάρτητα από τον τύπο του διαβήτη. Όμως, σε καμία από τις οδηγίες δεν αναφέρεται ειδική

Page 15: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

προτίμηση κάποιας κατηγορίας φαρμάκων για τα διαβητικά άτομα με φυσιολογική νεφρική λειτουργία.

Σε υπερτροφία της αριστερής κοιλίας, η Ευρωπαϊκή Εταιρία Υπέρτασης-Ευρωπαϊκή Εταιρία

Καρδιολογίας και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας-Διεθνής Εταιρία Υπέρτασης, υποστηρίζουν την

προτίμηση των ανταγωνιστών αγγειοτασίνης. Τέλος, σε ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου, η Αμερικανική

Εθνική Επιτροπή για την Υπέρταση και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας-Διεθνής Εταιρία Υπέρτασης,

προτείνουν τα διουρητικά και τους αναστολείς ΜΕΑ ως θεραπεία πρώτης γραμμής. 

Τέλος, ορισμένες αξιόπιστες επιστημονικές έρευνες που έχουν εκπονηθεί με αντικείμενο τα

αντιυπερτασικά φάρμακα, υποδεικνύουν και ορισμένες άλλες επιδράσεις τους, οι οποίες είναι δυνατόν

να συνεκτιμηθούν σε μεμονωμένες περιπτώσεις. Τέτοιες επιδράσεις είναι πχ. η υποψία ότι

συγκεκριμένες δραστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε κάποια αντιυπερτασικά φάρμακα, έχουν την

δυνατότητα να μειώνουν τη δημιουργία χημικών ενώσεων στον οργανισμό οι οποίες προκαλούν

γήρανση αλλά επιπλέον και βλάβες στους νεφρούς.

Τι είναι η αθηρωμάτωση και πως σχηματίζεται; Η διατροφή νικά την αθηρωμάτωση; Τι πρέπει να προσέξουμε;Τι είναι η αθηρωμάτωση και πως σχηματίζεται;

Αθηρωμάτωση είναι η δημιουργία πλάκας στα τοιχώματα του αρτηριακού δικτύου με αποτέλεσμα

την σταδιακή νέκρωση του εσωτερικού τους χιτώνα (ενδοθήλιο). Το πρώτο στάδιο αυτής της νοσηρής

κατάστασης είναι η οξείδωση της LDL (κακής) χοληστερίνης, της ουσίας που μεταφέρει το λίπος στα

αγγεία για τις ανάγκες τους. Η υπερβολική πρόσληψη χοληστερίνης και κορεσμένων λιπιδίων από την

διατροφή μας αυξάνει την εναπόθεση του λίπους στα αγγεία.  

Τι προκαλεί η αθηρωμάτωση;

Η αρτηριοσκλήρυνση ξεκινάει από την παιδική και εφηβική ηλικία, και αυτός είναι και ο λόγος που όλο

και περισσότεροι νέοι (κυρίως άνδρες) αντιμετωπίζουν καρδιαγγειακά προβλήματα. Τέτοια προβλήματα

μπορεί να είναι:  Στεφανιαία νόσος με επεισόδια στηθάγχης, έμφραγμα μυοκαρδίου, κοιλιακές αρρυθμίες, 

αιφνίδιο θάνατο. Εγκεφαλικά αγγειακά επεισόδια.

Περιφερική αποφρακτική αρτηριοπάθεια με διαλείπουσα χωλότητα.

Ανεύρυσμα αορτής.

 

Πως συνδέεται η διατροφή με την αθηρωμάτωση;

Έχει υπολογιστεί ότι για κάθε μερίδα φρούτων ή λαχανικών που καταναλώνει κάθε μέρα κάποιο άτομο,

υπάρχει μια μείωση της τάξης του 4% του κινδύνου για καρδιακή προσβολή.

Η κύρια δράση των φρούτων και λαχανικών στην αντιμετώπιση της αθηρωμάτωσης οφείλεται στον

αντιοξειδωτικό τους ρόλο. Δηλαδή βοηθούν στην μη οξείδωση της LDL(κακής χοληστερίνη), που

αποτελεί από τα πρώτα στάδια δημιουργίας της αθηρωματικής πλάκας. Ενδεικτικά αναφέρουμε το

λυκοπένιο (ντομάτα, καρπούζι, ρόδι), αλισίνη (σκόρδο), βιταμίνη C (ντομάτα, πιπεριά), β-καροτένιο

(καρότο), κερκιτίνη (μήλο), ανθοκυανίνες (κεράσια, σταφύλια, φράουλες, μούρα), βιταμίνη Ε (ελαιόλαδο)

και Ω-3 λιπαρά οξέα (λιπαρά ψάρια).

Έρευνα από Ισπανούς γιατρούς παρουσίασε ότι μια διατροφή πολύ πλούσια σε φυτικές ίνες έχει 86%

λιγότερες πιθανότητες για καρδιακή προσβολή. Τα φρούτα, τα λαχανικά και τα όσπρια είναι πλούσια σε

φυτικές ίνες.

Τι δείχνουν οι τελευταίες έρευνες για το ρόλο της διατροφής στην πρόληψη της αθηρωμάτωσης;

Eπιδημιολογικές έρευνες συνέδεσαν την πρόσληψη των φλαβονοειδών με μείωση του κινδύνου από

καρδιαγγειακά νοσήματα μέσω της μείωσης της οξείδωσης των LDL λιποπρωτεϊνών. Χαρακτηριστικά

είναι τα αποτελέσματα μιας δανέζικης έρευνας (Zutphen Elderly Study) η οποία εξέτασε την λήψη

φλαβονοειδών 805 αντρών ηλικίας 65-84 για 5 χρόνια με σημαντικότερες πηγές φλαβονοειδών το τσάϊ

Page 16: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

(61%), το κρεμμύδι (13%) και τα μήλα (10%). Το ποσοστό θανάτων ηλικιωμένων από στεφανιαίο νόσο

διαπιστώθηκε πως είχε μειωθεί κατά πολύ.

Σε μια ανάλογη έρευνα  (The Rotterdam Study) οι ερευνητές μελέτησαν 3.454 Ολλανδούς, άντρες και

γυναίκες, ηλικίας 55 χρονών και άνω χωρίς παλιότερο ιστορικό καρδιαγγειακών νοσημάτων. Οι

συμμετέχοντες ρωτήθηκαν σύμφωνα με τις διαιτητικές τους συνήθειες, συμπεριλαμβανόμενης και της

κατανάλωσης καφεΐνης και τσαγιού, ενώ ταυτόχρονα ελέγχονταν για το ποσοστό  αθηροσκλήρωσης.  Οι

ερευνητές διαπίστωσαν πως εκείνοι που κατανάλωναν 1 κούπα μαύρου τσαγιού καθημερινά μείωσαν

τον κίνδυνο  αθηροσκλήρωσης κατά 44% ενώ εκείνοι που  κατανάλωναν 4 κούπες τσαγιού μείωσαν τον

κίνδυνο κατά 69%. Στην ίδια έρευνα βρέθηκε πως οι γυναίκες ωφελήθηκαν πολύ περισσότερο από τους

άντρες πίνοντας τσάι. Τα κυριότερα φλαβονοειδή του τσαγιού είναι η κερκιτίνη, η καμφερόλη και  η

μυρικιτίνη που δίνουν τη χαρακτηριστική στυφή γεύση στο τσάι των οποίων όμως οι αντιοξειδωτικές

τους ιδιότητες εξαρτώνται από τον τρόπο παρασκευής και επεξεργασίας του.   

Μέσω των παραπάνω ερευνών ξεκίνησε και η προσπάθεια για να εξηγηθεί ένα αρκετά παράδοξο

στοιχείο στην υγεία των Γάλλων (French Paradox). Η γαλλική κουζίνα περιέχει στα φαγητά της αρκετά

υψηλές περιεκτικότητες σε κορεσμένα λιπαρά οξέα γεγονός όμως που συνδυάζεται με τα χαμηλότερα

ποσοστά καρδιαγγειακών νοσημάτων (μειωμένα και ως 50% σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές

χώρες). Η εξήγηση που δόθηκε από τους επιστήμονες ήταν η κατανάλωση αυξημένων ποσοτήτων 

κόκκινου κρασιού  από το γαλλικό πληθυσμό. Πολλές είναι εκείνες οι έρευνες που υποστηρίζουν πως

δεν είναι η αλκοόλη του κρασιού που συντελεί στη μείωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων αλλά τα

φλαβονοειδή του κρασιού (κατεχίνες, κερσετίνες).

H περιεκτικότητα σε φλαβονοειδή είναι πολύ υψηλότερη στο κόκκινο κρασί παρά στο λευκό διότι για την

παρασκευή του κόκκινου κρασιού χρησιμοποιείται η φλούδα των σταφυλιών ενώ στα λευκά η φλούδα

αφαιρείται. Σε μια σειρά ερευνών αποδείχτηκε πως το κόκκινο κρασί περιέχει 10 φορές περισσότερα

φλαβονοειδή από τα λευκά και σταματά την οξείδωση των LDL λιποπρωτεϊνών κατά 46% σε σύγκριση

με το 3% των φλαβονοειδών που περιέχονται στα λευκά με ανάλογες συνέπειες στην προστασία από

την αθηροσκλήρωση.

Σημαντική είναι και η επίδραση των προϊόντων της σοκολάτας και του κακάο στην πρόληψη των

καρδιαγγειακών νοσημάτων μέσω της μείωσης των LDL λιποπρωτεϊνών από τα φλαβονοειδή που

περιέχονται σε αυτά και ονομάζονται προκυανιδίνες. Επίσης, τα θειοαλλυλικά συστατικά του σκόρδου

έχουν μια αντιαθηρωματική δράση.

Η βιταμίνη E, μόνη της ή σε συνδυασμό με άλλα αντιοξειδωτικά έχει φανεί πως μειώνει τον κίνδυνο για

αθηρωμάτωση . Τα φυτικά έλαια που χρησιμοποιούνται στο μαγείρεμα, στις σαλάτες και

στις μαργαρίνες παρέχουν σημαντική ποσότητα βιταμίνης E. Επίσης, περιέχεται στα όσπρια και στους

σπόρους των δημητριακών, όπως το σιτάρι, το κριθάρι, το ρύζι και την βρώμη.

Επιδημιολογικές έρευνες αναφέρουν ότι γυναίκες που καταναλώνουν μέχρι 10 τέτοιες μερίδες

λαχανικών και φρούτων κάθε μέρα, έχουν 40% λιγότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν έμφραγμα του

μυοκαρδίου. Σε άλλες μελέτες βρέθηκε ότι μια ανάλογη κατανάλωση, μείωνε αποτελεσματικά την

αρτηριακή πίεση.

Έρευνα που διεξήχθη στο πανεπιστήμιο του Harvard έδειξε ότι άντρες με ψηλά επίπεδα

καροτενοειδών ουσιών (α-καροτένιο, η β-καροτίνη, λυκοπένιο) στο αίμα τους, έχουν 40% λιγότερες

πιθανότητες να υποστούν ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο σε σύγκριση με αυτούς που έχουν χαμηλά

επίπεδα καροτενοειδών. Τα επίπεδα καροτενοειδών στο αίμα σχετίζονται άμεσα με την κατανάλωση

φρούτων και λαχανικών.

Τα καροτενοειδή είναι κόκκινες, κίτρινες και πορτοκαλί χρωστικές ευρύτατα διαδεδομένες στη φύση.

Από τα φρούτα και λαχανικά υψηλές συγκεντρώσεις εμφανίζουν τα καρότα, τα κολοκύθια (ιδιαίτερα τα

χειμωνιάτικα, η γλυκοπατάτα, η ντομάτα, το μαρούλι, το λάχανο, το μπρόκολο, το μαρούλι, η ντομάτα,

τα ροδάκινα, τα εσπεριδοειδή ενώ τα πορτοκαλί καροτενοειδή απαντώνται στα βερίκοκα, την πάπρικα

και το κόκκινο πιπέρι).

Page 17: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Καροτενοειδή όπως το β-καροτένιο και το λυκοπένιο είναι ιδιαίτερα δραστικά στην πρόληψη

καρδιοπαθειών μέσω της μείωσης της οξείδωσης των LDL λιποπρωτεϊνών και μετατροπής τους σε

μορφή που προκαλεί αθηρογένεση. Δεν είναι τυχαίο που οι καπνιστές, μια  ομάδα υψηλού κινδύνου σε

καρδιοπάθειες, έχουν χαμηλότερες συγκεντρώσεις καροτενοειδών στο πλάσμα τους σε σχέση με τους

μη καπνιστές.

Ποιος ο ρόλος των βιολογικών προϊόντων στην καταπολέμηση της αθηρωμάτωσης;

Αναφορά που δόθηκε  το 2001 στην Αγγλία από τον Heaton και τους συνεργάτες του, δήλωνε πως τα

βιολογικά τρόφιμα πέρα της βιταμίνης C, περιέχει αυξημένη συγκέντρωση και σε κάποια απαραίτητα

ανόργανα στοιχεία όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρο και χρώμιο. Μάλιστα, σύμφωνα με αυτήν την

αναφορά, το λυκοπένιο στη ντομάτα, οι πολυφαινόλες στις πατάτες, τα φλαβονοειδή στα μήλα και η

ρεσβερατρόλη στο κόκκινο κρασί ήταν σημαντικά αυξημένα. Επίσης, φαίνεται πως και η πρωτεΐνη των

βιολογικών φρούτων και λαχανικών είναι υψηλότερης βιολογικής αξίας.

Τι να τρώμε για να προλάβουμε τη δημιουργία αθηρωμάτωσης;

Για να μπορέσουμε να κερδίσουμε όλες αυτές τις ευεργετικές ιδιότητες της διατροφής, θα πρέπει να

ακολουθηθούν ορισμένες απλές συμβουλές.  Κατά την διάρκεια των ενδιάμεσων των γευμάτων θα

πρέπει τα snack να συμπεριλαμβάνουν φρούτα ή φυσικούς χυμούς φρούτων. Τα κύρια γεύματα καλό

θα ήταν να συνοδεύονται από μια σαλάτα λαχανικών εποχής.  Σε περίπτωση εξόδου, το τσάι θα

μπορούσε να είναι μια καλή επιλογή όπως και ένα ποτήρι κόκκινο κρασί, για τις πιο βραδινές ώρες.

Ταυτόχρονα με όλα αυτά τα τρόφιμα που πρέπει να συμπεριλάβουμε στην διατροφή μας δεν πρέπει να

ξεχνάμε την μείωση πρόσληψης τροφίμων που είναι πλούσια σε κορεσμένα και trans λιπίδια ενώ από

τους τρόπους μαγειρέματος θα πρέπει να αποφεύγεται το τηγάνισμα.

Εν κατακλείδι, πέρα από την σημαντική σύσταση για κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, προσοχή

πρέπει να δοθεί στο σύνολο της διατροφής μας, καθότι μια ισορροπημένη είναι η ολοκληρωμένη

απάντηση στην πρόληψη πολλών παθήσεων. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την άσκηση που επιδρά θετικά

στην μείωση της αθηρωμάτωσης και του καπνίσματος με ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα.

Άνοδος θερμοκρασίας & παθήσεις  

Το θερμόμετρο παίρνει την ανηφόρα και μαζί με αυτό και η συχνότητα συγκεκριμένων παθήσεων που

έχουν την τάση να εμφανίζονται κατ’ εξοχήν το καλοκαίρι ή να μας ταλαιπωρούν συχνότερα κατά τους

θερινούς μήνες. Το ελληνικό καλοκαίρι μας επισκέφθηκε νωρίς, απομακρύνοντας αφ' ενός το "σύννεφο"

της γρίπης των χοίρων –αν και το πρώτο κρούσμα στη χώρα αποτελεί ήδη πραγματικότητα-  εφ' ετέρου

φέρνοντας στις …αποσκευές του ουρολοιμώξεις, μυκητιάσεις και τροφιμογενείς δηλητηριάσεις.

«Η γνώση που προκύπτει από τη συσχέτιση του καιρού και των μετεωρολογικών μεταβλητών με τα

διάφορα νοσήματα διευκολύνει στη λήψη προληπτικών μέτρων για τη δημόσια υγεία, ιδιαίτερα στην

περίπτωση πρόβλεψης επιδημιών», επισημαίνει ο παθολόγος κ. Γιώργος Θεοχάρης Πρόεδρος και

ιδρυτής των SOS ΙΑΤΡΩΝ. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Ουρολοιμώξεις

Πρόσφατη μελέτη που πραγματοποίησαν οι SOS Ιατροί, που δραστηριοποιούνται σε κατ΄οίκον

επισκέψεις ασθενών, απέδειξε μια θετική συσχέτιση της αύξησης της θερμοκρασίας και της μείωσης της

σχετικής υγρασίας με την αυξημένη συχνότητα εμφάνισης λοιμώξεων στο κατώτερο ουροποιητικό

σύστημα.

Για την πρόληψη του προβλήματος, οι γυναίκες και τα άτομα που έχουν υποστεί και στο παρελθόν

ουρολοίμωξη, καλό είναι να πίνουν άφθονο νερό. Το νερό βοηθά στο να αποβάλλονται τα βακτήρια από

το ουροποιητικό σύστημα. Σημαντική αντιμικροβιακή δράση στο σημείο που είναι αναγκαίο, δηλαδή

στην ουροδόχο κύστη, έχει σύμφωνα με πολλές έρευνες, και ο χυμός μούρων (cranberry). Πρόσφατη

μελέτη του Πολυτεχνικού Ινστιτούτου του Worcester έδειξε ότι ο χυμός των μούρων έχει την ιδιότητα να

στοχεύει τα ένοχα βακτήρια -εκείνα που προκαλούν τη λοίμωξη- αλλά δεν έχει καμία επίδραση στους μη

παθογόνους οργανισμούς. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ενώ καταπολεμά τα επικίνδυνα βακτήρια, δεν

επηρεάζει εκείνα που είναι μέρος της φυσιολογικής χλωρίδας της κύστης", σημείωσε ο επικεφαλής της

έρευνας, δρ Καμεσάνο.

Page 18: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Όρεγκον ανακάλυψαν ότι το καλοκαίρι ευνοεί σημαντικά τις

λοιμώξεις που προκαλούνται από τα gram-αρνητικά βακτήρια. Και μάλιστα κατάφεραν να

ποσοτικοποιήσουν αυτή την συσχέτιση. 

Παρατήρησαν ότι για κάθε αύξηση της θερμοκρασίας κατά 10οC, η εμφάνιση των βακτηρίων αύξανε

κατά 17%. Η συχνότητα εμφάνισης των λοιμώξεων από τα συγκεκριμένα βακτήρια (που προσβάλλουν

συνήθως το ουροποιητικό σύστημα, το γαστρεντερικό και το αναπνευστικό) είναι τους καλοκαιρινούς

μήνες έως και 46% μεγαλύτερη, διαπίστωσαν οι επιστήμονες, χωρίς ωστόσο να είναι σε θέση να πουν

πού οφείλεται αυτή η εποχική διαφοροποίηση.

«Όλοι γνωρίζουν ότι κάποιες ιογενείς λοιμώξεις όπως η γρίπη ή το κοινό κρυολόγημα παρουσιάζουν

εποχικότητα, τώρα όμως διαπιστώνουμε ότι και κάποιες από αυτές τις βακτηριακές λοιμώξεις

παρουσιάζουν peak κατά τους θερινούς μήνες», τόνισε η Τζέσινα Μακ Γκρέγκορ, επίκουρη καθηγήτρια

στο Φαρμακευτικό Κολλέγιο του Πανεπιστημίου του Όρεγκον.

Μυκητιάσεις

Οι μυκητιάσεις παρουσιάζουν έξαρση το καλοκαίρι κυρίως λόγω των υψηλών θερμοκρασιών αλλά και

των δικών μας κακών συνηθειών. Η ανάπτυξη των μυκητιάσεων του δέρματος και των νυχιών ευνοείται

από την υπερβολική ζέστη και την εφίδρωση, ενώ συχνά ενοχοποιείται η επαφή με βρεγμένη άμμο

καθώς και η μόλυνση από πετσέτες, ξαπλώστρες και είδη ρουχισμού.

Τροφικές δηλητηριάσεις

Tο καλοκαίρι, η ζέστη ευνοεί την αλλοίωση των τροφών και την ανάπτυξη μικροοργανισμών με

αποτέλεσμα την εμφάνιση συχνών τροφικών δηλητηριάσεων. Τα μικρόβια που απειλούν την ποιότητα

του φαγητού και κατ’ επέκταση την υγεία σας είναι δεκάδες και μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα,

που συχνά δεν περιορίζονται σε πόνους ή σε μια απλή διάρροια με ναυτία και έμετο.

Ένα ακατάλληλο τρόφιμο μπορεί να προκαλέσει εμπύρετες γαστρεντερίτιδες που χρήζουν νοσηλείας,

αλλά και ακόμη πιο σοβαρές καταστάσεις. Ορισμένα μικρόβια, όπως η λιστέρια, το καμπυλοβακτηρίδιο

και κάποιοι τύποι κολοβακτηριδίων, όπως και ορισμένοι ιοί, μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα

όπως μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα, ουραιμικό σύνδρομο, ακόμη και ηπατίτιδα!

Για να αποφύγετε δυσάρεστες περιπέτειες, ειδικά στις διακοπές, αποφύγετε το κοτόπουλο, το χοιρινό ή

το μοσχαρίσιο κρέας που δεν έχουν ψηθεί καλά, τα ωμά θαλασσινά, και κάθε είδους τρόφιμο για το

οποίο υποψιάζεστε ότι δεν έχει συντηρηθεί σωστά.

Θερμοπληξία στο αυτοκίνητο

Η θερμοκρασία στο εσωτερικό ενός παρκαρισμένου στον ήλιο αυτοκινήτου μπορεί να ανέβει επικίνδυνα,

ακόμη κι όταν τα παράθυρα είναι ανοικτά.

Μην παραμένετε σε σταθμευμένο αυτοκίνητο για πολλή ώρα. Στο εσωτερικό ενός παρκαρισμένου στον

ήλιο αυτοκινήτου η θερμοκρασία μπορεί να φτάσει και 40 βαθμούς πάνω από τη θερμοκρασία του

εξωτερικού περιβάλλοντος. Αν δηλαδή το θερμόμετρο δείχνει 30, μέσα στο αμάξι η θερμοκρασία μπορεί

να φτάσει τους 70 βαθμούς.

Πολύ περισσότερο, μην αφήνετε τα παιδιά μόνα τους σε ένα αυτοκίνητο παρκαρισμένο κάτω από τον

καυτό ήλιο. Η θερμοκρασία του σώματος ενός μικρού παιδιού σε ένα τέτοιο περιβάλλον, μπορεί να

αυξηθεί πέντε φορές πιο γρήγορα σε σχέση με εκείνη ενός ενήλικα και να πάθει θερμοπληξία μέσα σε

μόλις 15 λεπτά!

Αλκοόλ

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η κατανάλωση του αλκοόλ και κυρίως της μπύρας αυξάνει το καλοκαίρι, παρόλο

που η εποχή απαιτεί ακριβώς το αντίθετο.

Το αλκοόλ προκαλεί άμεσα αυξημένη διούρηση και άρα αφυδατώνει τον οργανισμό, που έτσι κι αλλιώς

κατά τους θερινούς μήνες αντιμετωπίζει αυξημένο κίνδυνο αφυδάτωσης.

Page 19: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

H άλλη πλευρά: Αρνητική συσχέτιση της ζέστης με τη γρίπη

Η ζέστη των τροπικών κλιμάτων σε συνδυασμό με την υγρασία είναι μάλλον εχθροί των ιών και όπως

όλα δείχνουν και της νέας γρίπης.

Το κρύο και η ξηρή ατμόσφαιρα, αντίθετα, βοηθούν ιούς σαν κι αυτόν να επιβιώνουν περισσότερο έξω

από το ανθρώπινο σώμα, για αυτό και ο ΠΟΥ έχει στρέψει την προσοχή του στις χώρες οι οποίες

αυτούς τους μήνες «υποδέχονται» το χειμώνα. 

Και οι συνέπειες του κρύου…

Η μελέτη με τίτλο «Επίδραση των μετεωρολογικών παραγόντων στην εμφάνιση λοιμώξεων του

αναπνευστικού», που πραγματοποίησαν επίσης οι SOS γιατροί, έδειξε ότι όταν η θερμοκρασία πέφτει

κάτω από τους 10οC (κάτω δηλαδή από τη μέση θερμοκρασία), και η σχετική υγρασία ανεβαίνει, τότε 4

ημέρες αργότερα αυξάνει στην περιοχή της Αθήνας η εμφάνιση λοιμώξεων του ανώτερου και κατώτερου

αναπνευστικού συστήματος. 

Σίδηρος και φλεγμονώδης νόσος του εντέρου

Οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, η Ελκώδης Κολίτιδα και η νόσος του Crohn, είναι νοσήματα που

προκαλούν χρόνια φλεγμονή του εντέρου. Η νόσος του Crohn προσβάλλει ολόκληρο τον πεπτικό

σωλήνα και εκτείνεται σε όλες τις στιβάδες του εντερικού τοιχώματος. Αντίθετα, η ελκώδης κολίτιδα

εντοπίζεται μόνο στο παχύ έντερο και προσβάλλει μόνο τον βλεννογόνο, δηλαδή την εσωτερική

επικάλυψη του παχέος εντέρου. Τα περισσότερα συμπτώματα είναι κοινά και για τις δύο νόσους,

ωστόσο υπάρχουν βασικές διαφορές που οφείλονται στη διαφορετική έκταση και τοπογραφία της

προσβολής του πεπτικού.

Οι ασθενείς με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου εμφανίζουν γενικά συμπτώματα,

όπωςκόπωση και ανορεξία και συμπτώματα από το έντερο, που περιλαμβάνουν βλεννοαιματηρές

κενώσεις, συχνά με τεινεσμό και κολικοειδή κοιλιακό πόνο, ναυτία ή και εμετό. Επιπλέον, εμφανίζονται

συμπτώματα από άλλα όργανα του σώματος, τα οποία οφείλονται συχνά στις επιπλοκές της νόσου. Η

συνηθέστερη έξω-εντερική επιπλοκή είναι ηαναιμία, η οποία προκαλεί χρόνια κόπωση και μειώνει την

ικανότητα εκτέλεσης των συνηθισμένων καθημερινών δραστηριοτήτων των ασθενών. Η κόπωση που

προκαλείται λόγω της αναιμίας έχει σημαντικές σωματικές, συναισθηματικές, ψυχολογικές και

κοινωνικές επιπτώσεις, επηρεάζει σχεδόν όλες τις εκδηλώσεις της καθημερινής ζωής καιμειώνει την

ποιότητα ζωής των ασθενών.

Στους ασθενείς με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου παρατηρούνται δύο μορφές αναιμίας, οι οποίες

συνήθως συνυπάρχουν: η σιδηροπενική αναιμία και η αναιμία της χρόνιας νόσου. Η σιδηροπενική

αναιμία είναι αποτέλεσμα της χρόνιας απώλειας αίματος και της φλεγμονώδους δραστηριότητας που

συντελείται στο έντερο, και επιδεινώνεται από τηνανεπάρκεια κοβαλαμίνης και φυλικού οξέος και

από τη μειωμένη διατροφική πρόσληψη σιδήρου. Η φλεγμονή και η έλκωση, που αποτελούν τα

κυρίαρχα χαρακτηριστικά της νόσου, οδηγούν σε σημαντική εντερική αιμορραγία. Επιπλέον, ο χρόνιος

κοιλιακός πόνος και η ναυτία οδηγούν συχνά σε φτωχή διατροφική πρόσληψη, ενώ παράλληλα η

φλεγμονή του εντερικού βλεννογόνου έχει σαν αποτέλεσμα την ανεπαρκή απορρόφηση θρεπτικών

συστατικών. Στους ασθενείς με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, η απορρόφηση του σιδήρου είναι συχνά

σχεδόν φυσιολογική, παρ’ όλα αυτά οι απώλειες σιδήρου τείνουν να είναι συνήθως υψηλότερες από την

ικανότητα του ατόμου να απορροφά σίδηρο. Η αναιμία της χρόνιας νόσου είναι αποτέλεσμα ενός

συνδυασμού παραγόντων οι οποίοι οφείλονται στη φλεγμονώδη διεργασία. Τα αυξημένα επίπεδα

προφλεγμονωδών κυτοκινών μεταβάλλουν τον μεταβολισμό του σιδήρου, επηρεάζουν αρνητικά την

επιβίωση των ερυθρών κυττάρων και αναστέλλουν την ερυθροποίηση (παραγωγή ερυθροκυττάρων),

οδηγώντας στην αναιμία χρόνιας νόσου, η οποία είναι πολύ συνηθισμένη στις περιπτώσεις

νοσηλευόμενων ασθενών.

Η αντιμετώπιση της αναιμίας χρόνιας νόσου βασίζεται στην προσπάθεια ελέγχου της φλεγμονώδους

νόσου. Η σιδηροπενική αναιμία αντιμετωπίζεται παραδοσιακά με τη χορήγηση συμπληρωμάτων

σιδήρου. Ωστόσο, σε πολλές μελέτες έχει φανεί πως η χορήγηση συμπληρωμάτων σιδήρου από το

στόμα, σε ασθενείς με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, αυξάνει το οξειδωτικό στρες, τη δραστηριότητα

Page 20: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

της νόσου και την εντερική φλεγμονή, προκαλεί έντονα γαστρεντερικά συμπτώματα, και μπορεί ακόμα

και να αυξήσει τη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου.

Όταν ο σίδηρος προσλαμβάνεται από το στόμα, αυξάνεται το οξειδωτικό στρες στον αυλό του εντέρου

και προκαλείται αυξημένη παραγωγή προφλεγμονωδών κυτοκινών. Το μεγαλύτερο ποσοστό του

προσλαμβανόμενου σιδήρου δεν απορροφάται και περνάει στο ειλεό και στο παχύ έντερο που είναι τα

σημεία φλεγμονής στη νόσο του Crohn και στη ελκώδη κολίτιδα. Μελέτες σε ζωικά μοντέλα

φλεγμονώδους νόσου του εντέρου και σε ασθενείς με νόσο του Crohn έχουν δείξει ότι όταν ο σίδηρος

ακουμπήσει στη πληγωμένη εντερική επιφάνεια, αυξάνεται η τοπική παραγωγή αντιδραστικών ειδών

οξυγόνου, τα οποία επιδεινώνουν την φλεγμονή. Σε άλλες μάλιστα μελέτες έχει προταθεί, ότι ο σίδηρος

που προσλαμβάνεται μέσω της διατροφής αποτελεί έναν από τους εξωγενείς παράγοντες που είναι

υπεύθυνοι για την έναρξη της κολίτιδας.

Επιπλέον, τα από του στόματος συμπληρώματα σιδήρου φαίνεται ότι μπορούν ναεπιδεινώσουν τα

συμπτώματα της φλεγμονώδους νόσου. Τα συμπληρώματα περιέχουν συνήθως σίδηρο σε μορφή

σιδηρούχων αλάτων, τα οποία οξειδώνονται στον αυλό του εντέρου ή στο βλεννογόνο και

απελευθερώνουν ενεργές ρίζες υδροξυλίου που επιτίθενται στο εντερικό τοίχωμα και προκαλούν

γαστρεντερικά συμπτώματα και δυσφορία. Έτσι, οι γαστρεντερικές παρενέργειες των συμπληρωμάτων

σιδήρου (π.χ. ναυτία, φούσκωμα, διάρροια και ανώτερο γαστρεντερικό άλγος) είναι εντονότερες στους

ασθενείς με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου σε σύγκριση με ασθενείς χωρίς φλεγμονώδη νόσο.

Παρόλο που μερικοί ασθενείς δείχνουν βελτίωση, οι περιορισμοί της χορήγησης συμπληρωματικού

σιδήρου από το στόμα έχουν εγείρει την ανάγκη εύρεσης άλλης οδού για τη χορήγηση του σιδήρου.

Έτσι, στους ασθενείς με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου η προτιμώμενη μέθοδος είναι η ενδοφλέβια

χορήγηση σιδήρου. Η ενδοφλέβια χορήγηση προϊόντων σιδήρου δεν αυξάνει το οξειδωτικό στρες στο

εντερικό περιβάλλον, καθώς τα συστατικά τους δεν έχουν οξειδωτική δυνατότητα και ο τρόπος

χορήγησης του σιδήρου δεν ευνοεί τη συσσώρευσή του στο έντερο. Η χορήγηση του σιδήρου

ενδοφλεβίως έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική, αφού έχει ποσοστό ανταπόκρισης 70-80% και

οδηγεί σε γρηγορότερη και παρατεταμένη βελτίωση, είναι καλύτερα ανεκτή και βελτιώνει σε

μεγαλύτερο βαθμό την ποιότητα ζωής των ασθενών, συγκριτικά με τη χορήγηση σιδήρου από το στόμα.

Στις σπάνιες περιπτώσεις χαμηλής ανταπόκρισης στη χορήγηση ενδοφλέβιου σιδήρου, η συνδυαστική

θεραπεία με τη χρήση ερυθροποιητίνης, η οποία είναι αποτελεσματική και στη θεραπεία της αναιμίας

χρόνιας νόσου, βελτιστοποιεί τα αποτελέσματα και οδηγεί, σύμφωνα με κλινικές δοκιμές, σε ιδιαίτερα

μεγαλύτερη και γρηγορότερη βελτίωση.

Φλεγμονώδης Νόσος του Εντέρου & Περιβάλλον

Με τον όρο Ιδιοπαθής Φλεγμονώδης Νόσος του Εντέρου (ΙΦΝΕ) εννοούμε τη Νόσο του Crohn και

τηνΕλκώδη Κολίτιδα. Πρόκειται για δύο χρόνια νοσήματα, που εμφανίζουν περιόδους έξαρσης και

ύφεσης και προσβάλλουν τις νεαρές ηλικίες και των δύο φύλων. Στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ νοσούν

από ελκώδη κολίτιδα 10-12 νέα περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους το χρόνο, ενώ από τη νόσο του

Crohn 6-8 νέα ανά 100.000 περιστατικά το χρόνο. Η αιτιολογία τους παραμένει άγνωστη.

Ηκληρονομικότητα ίσως παίζει κάποιο ρόλο στην ανάπτυξη των ΙΦΝΕ. Το 10-30% των ασθενών με

ΙΦΝΕ έχουν συγγενείς με Νόσο του Crohn ή ελκώδη κολίτιδα. Ωστόσο, πρόσφατες θεωρίες εστιάζουν το

ενδιαφέρον τους σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως η διαβίωση σε αναπτυγμένες χώρες, η

μόλυνση του περιβάλλοντος, το κάπνισμα, η φυσική δραστηριότητα, η διατροφή και η παχυσαρκία. Στο

παρόν άρθρο θα ασχοληθούμε με τις επιδράσεις των τεσσάρων τελευταίων παραγόντων στην

ανάπτυξη των ΙΦΝΕ.

Κάπνισμα

Για τη νόσο του Crohn, το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο έξαρσης κατά περισσότερο από50% και

σχετίζεται με χαμηλή ποιότητα ζωής. Καπνιστές με νόσο του Crohn έχουν συχνότερες εντερικές

επιπλοκές, περισσότερες χειρουργικές επεμβάσεις στο ιστορικό τους σε σχέση με τους μη καπνιστές.

Ωστόσο θεραπεία με ανοσοκατασταλτικά φαίνεται να εξουδετερώνει την επίδραση του καπνίσματος

στην ανάγκη για χειρουργείο. Αν και γενικά οι καπνιστές αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη

νόσου του Crohn, ηδιακοπή του καπνίσματος μειώνει αυτόν τον κίνδυνο. Μελέτες δείχνουν ότι τόσο

Page 21: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

οιπρώην καπνιστές, όσο και αυτοί που δεν υπήρξαν ποτέ καπνιστές, εμφανίζουνπαρόμοια

πορεία στην εξέλιξη της νόσου. Συνεπώς, η διακοπή του καπνίσματος είναιβασικός στόχος της

θεραπείας για τη νόσο του Crohn.

Στην ελκώδη κολίτιδα, αντίθετα, το κάπνισμα βελτιώνει την πορεία της νόσου. Οι εξάρσεις, οι

εισαγωγές στο νοσοκομείο, η ανάγκη για στεροειδή και κυρίως ο αριθμός των χειρουργικών

επεμβάσεων είναι χαμηλότερα για τους καπνιστές σε σύγκριση με τους μη καπνιστές. Η διακοπή του

καπνίσματος αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης ελκώδους κολίτιδας. Για τον λόγο αυτό, οι ασθενείς με

ελκώδη κολίτιδα που σκέφτονται να διακόψουν το κάπνισμα, θα πρέπει να ενημερώνονται για την

πιθανή αύξηση των εξάρσεων της νόσου τους.

Φυσική Δραστηριότητα

Ο ρόλος της άσκησης στην ανάπτυξη των ΙΦΝΕ δεν έχει μελετηθεί επαρκώς. Παλαιότερες έρευνες

έδειξαν ότι η άσκηση σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο για νόσο του Crohn. Μελέτες έχουν δείξει ότι η

χαμηλής έντασης άσκηση δεν είναι επιβλαβής για τα ΙΦΝΕ, αλλά αντίθετα συνεισφέρει σε καλύτερη

ποιότητα ζωής των ασθενών καιπρολαμβάνει την οστεοπόρωση, που συνιστά συχνή επιπλοκή

των ΙΦΝΕ.

Διατροφή

Στο σημείο αυτό, θα εξετάσουμε τι ρόλο παίζει η διατροφή στην αιτιολογία των ΙΦΝΕ και τι ως θεραπεία.

Γενικά, υπάρχει η αντίληψη ότι οι σύγχρονες τροφές ίσως παίζουν κάποιο ρόλο στην ανάπτυξη των

ΙΦΝΕ. Τα λίπη, η υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης και η χαμηλή πρόσληψη βιταμίνης D, ίσως είναι οι

πιο καθοριστικοί παράγοντες. Συγκεκριμένα, ηκατανάλωση κρέατος, γλυκών και ζάχαρης ευνοεί την

ανάπτυξή τους. Η μεγάλη μελέτη EPIC έδειξε ότι η υψηλή πρόσληψη λινελαϊκού οξέος (βασικές

πηγές: σπορέλαια, ηλιέλαιο, αραβοσιτέλαιο, σησαμέλαιο) αυξάνει τον κίνδυνο για ελκώδη κολίτιδα. Δεν

υπάρχει ξεκάθαρη συσχέτιση των ΙΦΝΕ και των επεξεργασμένων σακχάρων και το ίδιο ισχύει για

παράγοντες, όπως η παρουσία σκόνης και χώματος σε τρόφιμα, τα πρόσθετα τροφίμων και διάφοροι

άλλοι χημικοί παράγοντες της βιομηχανίας τροφίμων. Από την άλλη, προστατευτικό ρόλο στην

ανάπτυξη της νόσου του Crohn φαίνεται ότι παίζουν οι φυτικές ίνες, τα φρούτα και τα λαχανικά, τα ψάρια

και τα ω-3 λιπαρά οξέα.

Παχυσαρκία

Παλαιότερα, η παχυσαρκία δεν ήταν συνηθισμένη στα ΙΦΝΕ. Πρόσφατη μελέτη από τη Σκοτία βρήκε ότι

το 18% των ασθενών με νόσο του Crohn ήταν παχύσαρκοι, ποσοστό μικρότερο από αυτό του

γενικού πληθυσμού. Αυτό σημαίνει, ότι η παχυσαρκία δεν αποτελεί παράγοντα κινδύνου για τη

νόσο του Crohn, όπως ισχύει για τα άλλα φλεγμονώδη νοσήματα. Υπέρβαροι ή παχύσαρκοι ασθενείς

με ελκώδη κολίτιδα εμφάνιζαν ωστόσο υψηλότερο ποσοστό εντερικών επεμβάσεων, σε σχέση με

τους φυσιολογικού βάρους ασθενείς. Αυτό σημαίνει ότι οι παχύσαρκοι ασθενείς με ΙΦΝΕ

παρουσιάζουνπερισσότερες εξάρσεις της νόσου και επιπλοκές. Για τον λόγο αυτό, η θεραπεία σε

αυτούς τους ασθενείς θα πρέπει να είναι πιο επιθετική.

Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου και διατροφή

Page 22: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) αποτελεί μία πολύ συχνή διαταραχή που μπορεί να

επηρεάσει τον καθένα με διαφορετικούς τρόπους. Περίπου 20% του πληθυσμού στις αναπτυγμένες

χώρες πάσχουν από συμπτώματα ΣΕΕ κάποια στιγμή της ζωής τους. Το ΣΕΕ πάντα απαιτεί

περισσότερη έρευνα αρχικά ώστε να αποκλειστούν πιο σοβαρές καταστάσεις, όπως καρκίνος, ελκώδης

κολίτιδα, κοιλιοκάκη. Εμφανίζεται σε όλες τις ηλικίες. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που

επηρεάζουν το ΣΕΕ και η διατροφή είναι μόνο ένας από αυτούς. Άλλοι παράγοντες περιλαμβάνουν το

στρες, ορμονικές διαταραχές, η γυμναστική, φάρμακα και διατροφικές αλλεργίες.

Συνήθως εμφανίζεται με συμπτώματα εντερικών διαταραχών (διάρροια, δυσκοιλιότητα ή και τα δύο

εναλλάξ), καθώς και αίσθηση φουσκώματος και κοιλιακό πόνο κολικού τύπου.

Εάν εμφανίζονται συμπτώματα υψηλού πυρετού, απώλεια βάρους, παρουσία αίματος στα κόπρανα ή

πόνος στην κοιλιά που αποτρέπει το βραδινό ύπνο, μία επίσκεψη στον γιατρό είναι επιβεβλημένη για

περαιτέρω διερεύνηση.

Η δίαιτα και ο τρόπος ζωής αποτελούν παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν

τα συμπτώματα του ΣΕΕ, οπότε είναι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη, τόσο στα πρώιμα,

όσο και στα μεταγενέστερα στάδια αντιμετώπισης του προβλήματος.

Έρευνες γύρω από το ρόλο της διατροφής στο ΣΕΕ έχουν δείξει όλα αυτά τα χρόνια την πιθανή

συνεισφορά διάφορων τροφών στα συμπτώματα του ΣΕΕ, παρ’ όλα αυτά οι τροφές δεν είναι

συγκεκριμένες και διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Επομένως ο ρόλος της διατροφής παραμένει μη

κατανοητός. Τροφές που συχνά εμπλέκονται, περιλαμβάνουν τροφές που περιέχουν λακτόζη, φυτικές

ίνες και προϊόντα από σιτάρι. Η θεραπεία του ΣΕΕ περιλαμβάνει φάρμακα για την αντιμετώπιση των

συμπτωμάτων, διατροφική τροποποίηση με τη βοήθεια διαιτολόγου και ψυχολογική υποστήριξη όπου

απαιτείται.

Ο ρόλος των οινοπνευματωδών ποτών, του καφέ και του τσαγιού δεν είναι σαφής αλλά είναι πιθανόν

να συνδέονται με τα συμπτώματα του ΣΕΕ.

Η καφεΐνη είναι παρούσα σε μία ευρεία ποικιλία τροφών και ποτών που περιλαμβάνουν τον καφέ, το

τσάι, το κακάο, τη σοκολάτα, τα ανθρακούχα και άλλα είδη ενεργειακών ποτών.

Η καφεΐνη συχνά αναφέρεται ως γαστρικό ερεθιστικό. Όσον αφορά το ρόλο της καφεΐνης στο πεπτικό

σύστημα, υπάρχουν αναφορές σε έρευνες παλινδρόμησης, καούρας αλλά και πεπτικής διέγερσης. Οι

μελέτες αυτές προσφέρουν περισσότερο ενδείξεις παρά αποδείξεις. Παρ’ όλα αυτά η κατανάλωση

καφεΐνης με μέτρο δεν είναι επιβλαβής. Τα προτεινόμενα επίπεδα για ενηλίκους είναι 300mg την ημέρα.

Page 23: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Τα επίπεδα της καφεΐνης σε τροφές και ποτά ποικίλουν, αλλά ενδεικτικά κάθε ένα από τα κάτωθι

ποτά περιέχουν 300mg ή και λιγότερο καφεΐνης:

3 φλιτζάνια στιγμιαίου καφέ (100mg το καθένα)

4 φλιτζάνια καφέ φίλτρου (75mg το καθένα)

6 φλιτζάνια τσάι (50mg το καθένα)

8 κουτάκια κόκα-κόλα (έως 40mg το καθένα)

4 δοχεία ανθρακούχα «ενεργειακά» ποτά (έως 80mg το καθένα)

8 (50g) πλάκες σοκολάτας απλής (έως 50mg η κάθε μία).

Η ποσότητα της καφεΐνης στη σοκολάτα γάλακτος είναι περίπου η μισή από αυτή που υπάρχει στην

απλή σοκολάτα. Είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί ότι η καφεΐνη δεν βρίσκεται μόνο στο καφέ, στο

τσάι, στη σοκολάτα ή στα αναψυκτικά αλλά και σε κάποια φάρμακα. Οι ποσότητες μπορεί να διαφέρουν

από 7mg μέχρι και 200mg ανά χάπι. Αυτές οι ποσότητες θα συμβάλλουν στην τελική καθημερινή

κατανάλωση καφεΐνης και επομένως παίζουν ρόλο στα συμπτώματα του ΣΕΕ. Μιλώντας με το γιατρό/

παθολόγο ή με το φαρμακοποιό μπορεί να διαπιστωθεί αν τα συμπτώματα είναι χειρότερα από τότε που

ξεκινήσατε τα φάρμακα. Η καφεΐνη συναντάται σε συνταγογραφούμενα καθώς και σε μη

συνταγογραφούμενα φάρμακα όπως παυσίπονα, καθώς και σε φάρμακα για κρυολογήματα, άσθμα,

χάπια διαίτης και κατακράτησης υγρών.

Το ΣΕΕ εμφανίζεται συχνά και σε άτομα που πάσχουν από εξάρτηση στο αλκοόλ. Έρευνες έχουν δείξει

ότι η κατανάλωση αλκοόλ πάνω από το επιτρεπτό όριο προκαλεί δυσπεψία και κοιλιακό άλγος.

Οι ακόλουθες οδηγίες ισχύουν όπως και στο γενικό πληθυσμό: Το αλκοόλ πρέπει να καταναλώνεται με

μέτρο, δηλαδή 3 με 4 μονάδες για τους άνδρες την ημέρα, 2 με 3 μονάδες για τις γυναίκες (καθόλου

αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης) – και μία ημέρα της εβδομάδας πλήρη αποχή.

Μία μονάδα αλκοόλ είναι:

Ένα ποτήρι λευκό ή κόκκινο κρασί (100-125ml)

Page 24: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Μία μεζούρα αλκοολούχων ποτών (περιεκτικότητα σε αλκοόλ > 40%) (25ml)

Ένα ποτήρι μπύρα (330ml)

Εάν έχετε διαγνωσθεί με ΣΕΕ, απαιτείται να συμβουλευτείτε διαιτολόγο. Πιθανόν να παρατηρήσετε ότι

συγκεκριμένα φαγητά προκαλούν επιθέσεις πόνου. Γι’ αυτό θα βοηθούσε να κρατάτε ένα ημερολόγιο

κατανάλωσης τροφών και ποτών καθώς και εντερικών εκκενώσεων ή άλλων συμπτωμάτων του ΣΕΕ

(πόνου, φουσκώματος, κ.λπ.).

Οι οδηγίες του συλλόγου γαστρεντερολόγων της Αγγλίας οι οποίες γράφτηκαν το 2008 είναι οι

ακόλουθες:

Ημερήσια κατανάλωση τουλάχιστον 8 ποτηριών νερού ή άλλων υγρών που δεν περιέχουν

καφεΐνη.

Περιορισμός της κατανάλωσης τσαγιού και καφέ σε 3 φλιτζάνια την ημέρα.

Μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ και ανθρακούχων ποτών.

Σχετικά Άρθρα

Εγκέφαλος & Έντερο: «Ένα Αταίριαστο Ζευγάρι» στο Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου

Αν έχετε νιώσει ποτέ φτερουγίσματα στο στομάχι ή κρίση άγχους που σας έστειλε τρέχοντας στην

τουαλέτα, τότε ήδη γνωρίζετε ότι το γαστρεντερικό σύστημα έχει τον δικό του εγκέφαλο. Τα

εκατομμύρια των ανθρώπων που πάσχουν από σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ίσως το γνωρίζουν

καλύτερα από όλους.

Τι είναι το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου;

Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ - αγγλικά: irritable bowel syndrome - IBS) ή σπαστική

κολίτιδα είναι μια λειτουργική διαταραχή του εντέρου που χαρακτηρίζεταιαπό χρόνιο κοιλιακό

άλγος, κοιλιακή δυσφορία, κοιλιακή διάταση (φούσκωμα) και αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου

απουσία κάποιας οργανικής νόσου. Σε κάποιες περιπτώσεις τα συμπτώματα υφίενται μετά την κένωση.

Μπορεί να εμφανισθεί υπό τη μορφή διάρροιας ή δυσκοιλιότητας ή με εναλλαγή αυτών.

Προσβάλλεται το 11% έως 15% του πληθυσμού , ενώ μόνο οι μισοί ζητούν ιατρική βοήθεια.

Πού οφείλεται η ευαισθησία του εντέρου στα συναισθήματα;

Το έντερο και εγκέφαλος είναι στενά συνδεδεμένοι. Το έντερο έχει ονομαστεί και δεύτερος

εγκέφαλος περιέχοντας το 95% του νευροδιαβιβαστή σεροτονίνη και άμεσες νευρικές συνδέσεις με τον

εγκέφαλο. Έτσι δεν αποτελεί έκπληξη ότι αυτή η συχνή διαταραχή της εντερικής λειτουργίας περικλείει

μία ισχυρή σύνδεση μεταξύ εντέρου και εγκεφάλου.

Αυτό δεν σημαίνει ότι το Σ.Ε.Ε. είναι μία ψυχοσωματική κατάσταση που οφείλεται αποκλειστικά στα

συναισθήματα, αλλά περισσότερο ότι η συναισθηματική επιβάρυνση μπορεί να επιδεινώσει τα

συμπτώματα σε ένα ευερέθιστο έντερο. Επίσης σύγχρονες έρευνες έχουν δείξει ότι το να μαθαίνει

Page 25: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

κανείς πώς να μειώνει το στρες και τη συναισθηματική επιβάρυνση, επιφέρει μείωση των συμπτωμάτων

του ΣΕΕ ίσως και πιο δραστική από τη φαρμακευτική αγωγή. Kαι όμως αρκετό από το πληροφοριακό

υλικό για την κατάσταση αυτή, υποτιμά τη σχέση εγκέφαλου -σώματος και το ζωτικό ρόλο που η

συναισθηματική επανεκπαίδευση διαδραματίζει στο να ελεγχθεί το σύνδρομο.

Ίσως η στάση αυτή της υποτίμησης της συναισθηματικής κατάστασης του ασθενή νααποτελεί μία

υπεραναπλήρωση ως προς το παρελθόν, όπου οι ασθενείς με ΣΕΕ«κατασκεύαζαν» τα

συμπτώματα με το μυαλό τους αφού δεν έπασχαν από κάτι οργανικό όπως ένας όγκος, ένα έλκος,

μία λοίμωξη.

Ποια είναι τα πιθανά αίτια του συνδρόμου;

Το αίτιο που προκαλεί το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ερευνάται από τους γιατρούςγια

περισσότερο από δύο αιώνες. Παρά το γεγονός αυτό δεν υπάρχει ακόμα κάποια πειστική εξήγηση.

Ορισμένοι δηλώνουν ότι προκαλείται από δίαιτα, άλλοι ότι οφείλεται σε διαταραχή στην

κινητικότητα κι άλλοι ότι αποτελεί ψυχολογική διαταραχή ή ψυχοφυσιολογικό φαινόμενο.

Αρχικά το ΣΕΕ θεωρείτο μια ψυχοσωματική ασθένεια και η ανάμειξη βιολογικών και παθογενών

παραγόντων δεν είχε εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση μέχρι τη δεκαετία του '90, μια διαδικασία κοινή στην

ιστορία των μολυσματικών ασθενειών. Ο κίνδυνος εμφάνισης ΣΕΕ αυξάνεται κατά 6 φορές έπειτα

από έντονες γαστρεντερικές μολύνσεις. Μεταμολυσματικά, περαιτέρω κίνδυνοι είναι το νεαρό της

ηλικίας, παρατεταμένος πυρετός, άγχος και κατάθλιψη.

Πρόσφατες μελέτες εμπλέκουν τη σεροτονίνη ως πιθανό αιτιολογικό παράγοντα, επειδή έχει

διαπιστωθεί ότι οι ασθενείς παρουσιάζουν μειωμένους υποδοχείς για την ουσία αυτή. Επιπλέον,

μελέτες έχουν δείξει ότι η χορήγηση χαμηλής δόσης εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης

σεροτονίνης (αντικαταθλιπτικά νεώτερης γενιάς) μπορεί να ανακουφίσει σε ορισμένες περιπτώσεις τα

συμπτώματα.

Σε πολλούς ασθενείς, τα συμπτώματα πυροδοτούνται από μεγάλα γεύματα ορισμένων

τροφών όπως δημητριακά, γάλα, σοκολάτα, γαλακτοκομικά, αλκοόλ, καφές, τσάι , κόκα

κόλα. Κρατώντας ένα ημερολόγιο διατροφής και καταγράφοντας την επιδείνωση των συμπτωμάτων

οι ασθενείς μπορούν να αναγνωρίσουν την ευαισθησία τους και να αποφύγουν τις αντίστοιχες

τροφές.

Υπάρχει ολιστική αντιμετώπιση για το ΣΕΕ;

Ένας μικρός αλλά αυξανόμενος αριθμός ειδικών αναζητούν την επανασύνδεση μυαλού και σώματος

θεραπεύοντας τους ασθενείς με ένα συνδυασμό φαρμάκων, διαιτητικών συμβουλών και

συναισθηματικής επανεκπαίδευσης. Τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν ότι αυτή η «ψυχοσωματική»

προσέγγιση επανασύνδεσης μυαλού-σώματος είναι πιο αποτελεσματική από κάθε μία ξεχωριστά.

Στο Mount Sinai νοσοκομείο της Νέας Υόρκης γίνεται ομαδική δουλειά γαστρεντερολόγων,

ψυχοθεραπευτών και υπνοθεραπευτών. Ο Dr. Charles Gerson, γαστρεντερολόγος πιστεύει ότι: «δεν

υπάρχει μαγικό χάπι που να λύνει ολόκληρο το πρόβλημα. Οι ασθενείςχρειάζονται ολιστική

θεραπεία. Όσοι αποδέχονται τόσο τις συναισθηματικές όσο και τις σωματικές διαστάσεις της

κατάστασής τους, πηγαίνουν καλύτερα». Και συνεχίζει: «Λέω στους ασθενείς ότι αν δεν

αντιμετωπίσουν και τους συναισθηματικούς παράγοντες που σχετίζονται με το πρόβλημα, πιθανόν να

συνεχίσουν να έχουν συμπτώματα».

Ποιες ψυχολογικές θεραπείες προτείνονται;

Οι προσωπικές σχέσεις μπορούν να έχουν μεγάλη επίδραση στο σύνδρομο. Τα συμπτώματα

επιδεινώνονται όταν υπάρχει σύγκρουση στην οικογένεια και βελτιώνονται όταν οι σχέσεις είναι

υποστηρικτικές. Έχει διαπιστωθεί ότι όταν ένας άνθρωπος βρίσκεται σε κακό γάμο, το διαζύγιο μπορεί

να επιφέρει ως και την ίαση. Ο ρόλος της διαπροσωπικής και ψυχοδυναμικής θεραπείας μπορεί

να αποτελέσει θεραπεία εκλογής για την επίλυση των προβλημάτων στις σχέσεις.

Στην ύπνωση οι ασθενείς οραματίζονται το έντερό τους σαν να λειτουργεί κανονικά. Στη

γνωσιακή-συμπεριφορική προσέγγιση, οι ασθενείς μαθαίνουν να αλλάζουν πεποιθήσεις που

προκαλούν τα συμπτώματα όπως ότι το έντερό τους θα δυσλειτουργεί πάντα ή ότι μία συγκεκριμένη

κατάσταση θα προκαλεί συμπτώματα πάντα.

Σε μία βρετανική μελέτη με 204 ασθενείς εκ των οποίων τα 2/3 βοηθήθηκαν με ύπνωσηαπό την αρχή,

σε ποσοστό 80% διατήρησαν τη βελτίωση για έξι τουλάχιστον χρόνια μετά.

Page 26: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Επιπλέον, η εκμάθηση τεχνικών χαλάρωσης και μείωσης του stress μπορεί να είναι εξίσου

βοηθητική όπως το να γνωρίζει κανείς ποιες τροφές να αποφεύγει.

Επίλογος

Η αιτιολογική θεραπεία για το ΣΕΕ δεν έχει ακόμα ανακαλυφθεί, η ανακούφιση όμως από τα

συμπτώματα είναι εφικτή για την πλειοψηφία των ασθενών μέσα από μία ολιστική προσέγγιση.

Καρκίνος του παχέος εντέρου: Η σχέση με το φύλο

Μελέτες σε ζώα έχουν δείξει ότι τα οιστρογόνα τροποποοιούν τη φλεγμονώδη απάντηση με αποτέλεσμα

μικρότερο κίνδυνο καρκίνου σχετιζόμενο με χρόνια φλεγμονή σε θήλεα σε σύγκριση με άρρενα, ενώ

δεδομένα στους ανθρώπους δεν υπάρχουν. 

Οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου (νόσος Crohn και ελκώδης κολίτιδα) είναι χρόνιες φλεγμονώδεις

οντότητες με εξάρσεις και υφέσεις, οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος

εντέρου. Σε μια σουηδική πληθυσμιακή μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Gastroenterology

(2010;138:1697-1703), ερευνήθηκαν οι διαφορές στην επίπτωση του καρκίνου του παχέος εντέρου

ανάλογα με το φύλο σε ασθενείς με φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου (ΙΦΝΕ). 

Συμπεριλήφθηκαν 7607 ασθενείς οι οποίοι διαγνώστηκαν με ΙΦΝΕ μεταξύ 1954-1989 και καταγράφηκαν

τα περιστατικά καρκίνου του παχέος εντέρου από το 1960-2004. Στην ανάλυση 171.000 ανθρώπων-

ετών, εμφανίστηκαν 196 νέες περιπτώσεις καρκίνου του παχέος εντέρου (123 άνδρες, 73 γυναίκες). 

Άνδρες με ΙΦΝΕ είχαν 60 μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου σε σύγκριση με αντίστοιχες γυναίκες

(σχετικός κίνδυνος 1.6, 95%CI 1.2-2.2, συνολική επίπτωση 40 έτη μετά τη διάγνωση ΙΦΝΕ 8.3% έναντι

3.5%). Σε σύγκριση με το γενικό πληθσυμό, ο σχετικός κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου ήταν 2.6 στους

άνδρες (95%CI 2.2-3-1) και 1.9 στις γυναίκες (95%CI 1.5-2.4). 

Η επίδραση αυτή του φύλου στον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου περοριζόταν σε χρονικό διάστημα

μεγαλύτερο των δέκα χρόνων από τη διάγνωση της ΙΦΝΕ και σε ηλικίες διάγνωσης μικρότερες των 45

ετών. Συμπερασματικά, ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου σε ασθενείς με ΙΦΝΕ είναι

μικρότερος στις γυναίκες από τους άνδρες.

Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού: Πότε ελέγχεται και πότε εκριζώνεται;

Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Helicobacter pylori, Hp) καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά το

1983 στην Αυστραλία. Ανήκει σε μια ομάδα μικροβίων που λέγονταικαμπυλοβακτηρίδια, αλλά είναι

μοναδικό διότι παρουσιάζει ιδιαίτερες ικανότητες, όπως ταχεία κίνηση στη βλέννη του στομάχου και

ισχυρή παραγωγή ουρεάσης, ώστε να μπορεί να αναπαράγεται σε ένα όξινο περιβάλλον όπως είναι ο

βλεννογόνος του στομάχου. Η αιτιολογική συσχέτιση του μικροβίου με αρκετές παθολογικές

Page 27: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

καταστάσεις  ανώτερου πεπτικού συστήματος είναι πλέον καλά τεκμηριωμένη. 

Επιδημιολογία: Η λοίμωξη με Hp είναι από τις πιο συχνές βακτηριδιακές λοιμώξεις με παγκόσμια

κατανομή, αν και η πλειοψηφία των ασθενών είναι ασυμπτωματικοί. Υψηλός επιπολασμός παρατηρείται

σε παιδιά από την Αφρική και ενήλικες από την Αίγυπτο, το Ιράν και τη Τουρκία, ενώ χαμηλό

επιπολασμό έχει η Ιαπωνία και η Αυστραλία. Στην Ελλάδα, τα ποσοστά λοίμωξης για τα παιδιά εώς 15

ετών είναι περίπου 10% και για τους ενήλικες >60% με τάση μείωσης τα τελευταία έτη. Ο επιπολασμός

του μικροβίου μειώνεται με ταχείς ρυθμούς παγκοσμίως, ιδίως στις ανεπτυγμένες χώρες αν και οι

μετανάστες διατηρούν ακόμα υψηλό επιπολασμό.

Παράγοντες κινδύνου: Ο σημαντικότερος παράγοντας είναι η κοινωνική και οικονομική κατάσταση της

οικογένειας κατά την παιδική ηλικία (αριθμός ατόμων της οικογένειας, αριθμός ατόμων που μοιράζονται

το ίδιο κρεβάτι και παροχή ζεστού νερού). Άλλοι παράγοντες που φαίνεται να παίζουν ρόλο είναι η

ηλικία, το ιστορικό έλκους των γονέων, η χώρα καταγωγής, οι μονοζυγώτες δίδυμοι και η επαγγελματική

έκθεση (επαγγέλματα υγείας). 

Τρόπος μετάδοσης: Φαίνεται ότι η ενδο-οικογενειακή μετάδοση από άτομο σε άτομο μέσω της

στοματο-στοματικής, κοπρανο-στοματικής ή της γαστρο-στοματικής οδού είναι ο κύριος τρόπος

μετάδοσης. 

Mέθοδοι ανίχνευσης: Τα τελευταία χρόνια το ελικοβακτηρίδιο ενοχοποιείται ολοένα και σε

περισσότερες γαστρο- δωδεκαδακτυλικές παθήσεις και ως εκ τούτου η ανίχνευσή του είναι απαραίτητη

για τη θεραπεία και τη βελτίωση των ασθενών με τις παθήσεις αυτές. Οι διαγνωστικές μέθοδοι

ταξινομούνται ως επεμβατικές (απαιτείται ενδοσκόπηση και λήψη βιοψιών)  και ως μη επεμβατικές

(Πίνακας 1).

Επιλογή της κατάλληλης μεθόδου: Η ευαισθησία των μεθόδων ανίχνευσης πλησιάζει το 95%, ενώ η

χρήση δύο μεθόδων φαίνεται να αυξάνει τη διαγνωστική ακρίβεια. Σε έλκη βολβού δωδεκαδακτύλου η

ορολογική διάγνωση υπερέχει. Σε αιμορραγία πεπτικού έλκους η δοκιμασία αναπνοής έχει την

υψηλότερη διαγνωστική ακρίβεια.

Ενδοσκόπηση προτείνεται σε ασθενείς >45 ετών με ανησυχητικά συμπτώματα (απώλεια βάρους,

ανορεξία, αναιμία, οικογενειακό ιστορικό γαστρικού καρκίνου, αιμορραγία ή δυσφαγία). Στα παιδιά οι

κύριες μέθοδοι ανίχνευσης και οι πιο συχνά χρησιμοποιούμενες είναι η δοκιμασία αναπνοής

με σημασμένο άνθρακα (13C) και η ανίχνευση αντιγόνου στα κόπρανα, ενώ σε ηλικιωμένους

προτείνεται η ενδοσκόπηση και η λήψη βιοψίας λόγω της αυξημένης συχνότητας ανεύρεσης σοβαρής

παθολογίας (νεοεξεργασία στομάχου).

Πότε ελέγχεται; Η θεραπεία της Hp λοίμωξης παίζει σημαντικό και σε ορισμένες καταστάσεις κρίσιμο

ρόλο για την εξέλιξη αρκετών νοσημάτων του ανώτερου πεπτικού συστήματος. Είναι επίσης γνωστή η

παγκόσμια κατανομή του, αν και η πλειοψηφία των ασθενών δεν παρουσιάζουν κλινικό ισοδύναμο.

Επομένως, είναι σημαντική η στοχευμένη ανίχνευση σε ομάδες πληθυσμού που θα ευνοηθούν από την

εκρίζωση του. Με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ομάδας Μελέτης για το Hp

(Maastricht III) οι κάτωθι ομάδες ενηλίκων ασθενών πρέπει να ελεγχθούν: 

Κατηγορία Α

•    Ασθενείς με πεπτικό έλκος αλλά και ενεργό αιμορραγία από έλκος στομάχου ή βολβού

δωδεκαδάκτυλου 

•    Ασθενείς με χαμηλής κακοήθειας γαστρικό λέμφωμα (MALT)

•    Ασθενείς με ιδιοπαθή θρομβοπενική πορφύρα

•    Ασθενείς με ανεξήγητη σιδηροπενική αναιμία

•    Ασθενείς οι οποίοι θα λάβουν προγραμματισμένα θεραπεία με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη

φάρμακα (ΜΣΑΦ)

•    Ασθενείς με σοβαρού βαθμού ατροφική γαστρίτιδα

•    Ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό γαστρικού καρκίνου

Page 28: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

•    Ασθενείς με αφαίρεση γαστρικού καρκίνου

•    Ασθενείς που δεν έχουν ένδειξη αλλά επιθυμούν να κάνουν εκρίζωση του Hp

Κατηγορία Β

•    Ασθενείς που υπεβλήθησαν σε εγχείρηση για πεπτικό έλκος

•    Ασθενείς που λαμβάνουν ΜΣΑΦ

•    Προγραμματισμένη ή εφαρμοζόμενη μακρά αγωγή με αναστολείς αντλίας πρωτονίων (ΑΑΠ) για

γαστρο-οισοφαγική παλινδρομική νόσο (ΓΟΠΝ)

•    Ασθενείς με λειτουργική δυσπεψία

Κατηγορία Γ

•    Ασυμπτωματικά άτομα

•    Νόσος εκτός του πεπτικού

•    Πρόληψη γαστρικού καρκίνου σε απουσία παραγόντων κινδύνου

Παιδιατρικός πληθυσμός

Χρειάζεται να ελεγχθούν για Hp λοίμωξη παιδιά με:

•    Ενδοσκοπικά διαγνωσμένο έλκος

•    MALT λέμφωμα

•    Χρόνια λήψη ΑΑΠ

•    Υποτροπιάζοντα κοιλιακά άλγη χωρίς έλκος

•    Εξωεντερικές εκδηλώσεις 

•    Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου στομάχου ή έλκους

•    ΓΟΠΝ

•    Μετά από θεραπεία εκρίζωσης

Πότε εκριζώνεται; Ως προς τους ενήλικες ασθενείς, ισχυρή ένδειξη για εκρίζωση του Hp έχουν όσοι

ανήκουν στην κατηγορία Α, ενώ οι ασθενείς των κατηγοριών Β και Γ έχουν μέτρια και ασθενή ένδειξη

αντίστοιχα.

Ειδικότερα, για τους ασθενείς με πεπτικό έλκος, ενεργό ή μή, υπό θεραπεία ή επιπλεγμένο

(αιμορραγία), η εκρίζωση οδηγεί σε πιο γρήγορη επούλωση και μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο

υποτροπής. Παρομοίως, σε ασθενείς με εντοπισμένο γαστρικό λέμφωμα, η εκρίζωση του Hp θεωρείται

ιδιαίτερα σημαντική και συχνά οδηγεί σε οριστική θεραπεία του λεμφώματος.

Tέλος, πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι οι ασθενείς με αδιευκρίνιστη σιδηροπενική αναιμία, οι οποίοι

έχουν ήδη υποβληθεί σε πλήρη ενδοσκοπικό έλεγχο του πεπτικού σωλήνα (γαστροσκόπηση-

εντεροσκόπηση-κολονοσκόπηση), έχουν ένδειξη για έλεγχο λοίμωξης με Hp και βελτιώνονται μετά από

εκρίζωση του Hp.

Για ασθενείς με εκδηλώσεις εκτός του πεπτικού συστήματος φαίνεται ότι:

•    Η πρωτοπαθής κεφαλαλγία (ημικρανία χωρίς αύρα) οφείλεται συχνά σε Hp λοίμωξη και βελτιώνεται

μετά από εκρίζωση του Hp

•    Ασθενείς με MALT λεμφώματα θυρεοειδούς ανταποκρίθηκαν καλά στην εκρίζωση και παρουσίασαν

ύφεση

•    Η εκρίζωση του Hp σε ασθενείς με πορφύρα Henoch-Schonlein βελτίωσε ικανοποιητικά την κλινική

εικόνα

•    Η εκρίζωση του Hp φαίνεται ότι βοηθάει τους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη και διαβητική

νευροπάθεια με συνοδό δυσπεψία

•    Η ροδόχρους ακμή είναι κοινή νόσος σχετίζεται αιτιολογικά και βελτιώνεται με την εκρίζωση του Hp

Παιδιά με ατροφική γαστρίτιδα, λέμφωμα, γαστρίτιδα χωρίς πεπτικό έλκος, υποτροπιάζοντα κοιλιακά

άλγη, λήψη ΜΣΑΦ, ΓΟΠΝ, ιδιοπαθή θρομβοπενική πορφύρα, σιδηροπενία, κνίδωση, προ έναρξη

θεραπεία με ΑΑΠ και οικογενειακό ιστορικό γαστρικού καρκίνου ή έλκους θα πρέπει να λάβουν

θεραπεία εκρίζωσης.

Εκρίζωση: Αρκετά θεραπευτικά σχήματα έχουν χρησιμοποιηθεί για την εκρίζωση του Hp, τα οποία

συνήθως περιλαμβάνουν δύο αντιβιοτικά και έναν ΑΑΠ και διαρκούν από 7 έως 14 ημέρες.

Page 29: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Τα ποσοστά επιτυχούς εκρίζωσης είναι υψηλά (>80%) και τα κυριότερα αίτια αποτυχίας είναι η αντοχή

στα αντιβιοτικά (Ελλάδα- αντοχή >10% στη κλαριθρομυκίνη, 50% στη μετρονιδαζόλη), πολυμορφισμοί

του κυτοχρώματος P450, κακή συμμόρφωση, μικρή διάρκεια θεραπείας (14 ημέρες >10 ημέρες >7

ημέρες), κάπνισμα και όχι πεπτικό έλκος ως ένδειξη εκρίζωσης.

Τα προβιοτικά έχουν δοκιμασθεί στα σχήματα εκρίζωσης σε μία προσπάθεια μείωσης του μικροβιακού

φορτίου και των ανεπιθύμητων ενεργειών και αύξησης της συμμόρφωσης των ασθενών. 

Συνοψίζοντας...

Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού σχετίζεται με αρκετές νόσους του πεπτικού συστήματος αλλά και ίσως

εκτός αυτού και πρέπει να εκριζώνεται.

Τα κατάλληλα σχήματα εκρίζωσης έχουν καλή αποτελεσματικότητα η οποία περιορίζεται από την

αντοχή στα αντιβιοτικά και την πτωχή συμμόρφωση.

Η πιθανή ανάπτυξη εμβολίου στο μέλλον υπόσχεται να βοηθήσει ακόμα και ασθενείς που έχουν ήδη

μολυνθεί, αλλά αυτό μένει να βεβαιωθεί από τα αποτελέσματα κλινικών δοκιμών που βρίσκονται σε

εξέλιξη.

 

Καμπυλοειδές ή ελικοειδές G αρνητικό μικροαερόφιλο μικρόβιο (1) με 4-6 ελυτροφόρες βλεφαρίδες (2)

και διογκωμένο τελικό άκρο  

Ελικοβακτηρίδιο πυλωρού και «εισβολή» στο γαστρικό βλεννογόνο

ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΕΣ  

•    Ιστολογική εξέταση 

•    Ταχεία δοκιμασία ουρεάσης (CLO) 

•    Καλλιέργεια Hp 

•    Αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR) 

•    Φθορίζων in situ υβριδισμός (FISH) 

ΜΗ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΕΣ

•    Δοκιμασία αναπνοής με ουρία με σεσημασμένο άνθρακα (13C) 

•    Δοκιμασία ανίχνευσης αντιγόνου Hp στα κόπρανα 

•    Ορολογική μέθοδος ανίχνευσης αντισωμάτων Hp (Elisa) 

•    Ανίχνευση αντισωμάτων Ηp σε ούρα ή σίελο

Δυσκοιλιότητα: Πώς επηρεάζει την ποιότητα της ζωής μας;Τι είναι δυσκοιλιότητα;

 Όταν υπάρχει δυσκολία στην κένωση του εντέρου (αφόδευση), τότε μιλάμε για δυσκοιλιότητα. Τα

κόπρανα μπορεί να είναι τόσο σκληρά ώστε να απαιτείται έντονη προσπάθεια και σφίξιμο για να

επιτευχθεί η κένωση. Μπορεί επίσης να υπάρχει το αίσθημα της ατελούς κένωσης – η επιθυμία να πάει

Page 30: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

κάποιος ξανά στην τουαλέτα - μετά το τέλος της κένωσης.

Η δυσκοιλιότητα είναι σύμπτωμα και όχι συγκεκριμένη αρρώστια. Μπορεί να είναι χρόνια, αλλά μπορεί

να εμφανιστεί και αιφνίδια (πχ με την αλλαγή περιβάλλοντος στις διακοπές).

Πόσο συχνά πρέπει να πηγαίνουμε στην τουαλέτα;

Η κοινή πεποίθηση ότι πρέπει να πηγαίνουμε καθημερινά στην τουαλέτα για να λειτουργεί καλά το

έντερό μας δεν έχει επιστημονική τεκμηρίωση. Κάποιος μπορεί να ενεργείται τρεις φορές την ημέρα,

άλλος τρεις φορές την εβδομάδα. Και οι δύο βρίσκονται στο «φυσιολογικό όριο». 

Μιλάμε για δυσκοιλιότητα όταν ενεργούμαστε πολύ σπανιότερα από ότι συνήθως. Επιπλέον,

ανεξάρτητα από τη συχνότητα των κενώσεων, δυσκοίλιος είναι και αυτός που «σφίγγεται» πολύ για να

ενεργηθεί, αλλά και αυτός που αισθάνεται ότι το έντερό του δεν άδειασε μετά την κένωση.

Τι προκαλεί τη δυσκοιλιότητα;

Καθώς οι τροφές που τρώμε περνούν μέσα από το πεπτικό μας σύστημα, ο οργανισμός απορροφά τα

θρεπτικά συστατικά και το νερό. Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι ο σχηματισμός των κοπράνων,

τα οποία προωθούνται στο έντερο μεσω συσπάσεων του τοιχώματός του που ονομάζονται

περισταλτικές κινήσεις. Στη δυσκοιλιότητα ο περισταλτισμός είναι μειωμένος και όσο τα κόπρανα

παραμένουν στο έντερο τόσο αφυδατώνονται, γίνονται σκληρά και το πρόβλημα επιδεινώνεται. 

Τις περισσότερες φορές δεν γνωρίζουμε την ακριβή αιτιολογία της δυσκοιλιότητας και μιλάμε για

ιδιοπαθή δυσκοιλιότητα που είναι χρόνια κατάσταση και έχει κληρονομική βάση. Παράγοντες που

επιδεινώνουν την ιδιοπαθή δυσκοιλιότητα είναι το πτωχό σε ίνες διαιτολόγιο, η λήψη μειωμένων

ποσοτήτων υγρών, η απουσία φυσικής δραστηριότητας – άσκησης, το άγχος, αλλά και η οικειοθελής

αναστολή (για λόγους υγιεινής, κοινωνικούς, ψυχολογικούς) της κένωσης. 

Πέραν της ιδιοπαθούς δυσκοιλιότητας, πολύ σπανιότερα αίτια δυσκοιλιότητας είναι νοσήματα όπως

σακχαρώδης διαβήτης, υποθυρεοειδισμός, κατάθλιψη, καρκίνος του παχέος εντέρου αλλά και διάφορα

φάρμακα, όπως αντιόξινα, συμπληρώματα σιδήρου και ασβεστίου και μερικά καρδιολογικά φάρμακα.

Πόσο συχνό πρόβλημα είναι η δυσκοιλιότητα;

Δεν είναι ακριβώς γνωστό. Απασχολεί συχνά ή παροδικά το 20-30% του πληθυσμού, παγκοσμίως. Οι

γυναίκες, σε σχέση με τους άντρες αντιμετωπίζουν συχνότερα δυσκοιλιότητα και σε άτομα ηλικίας

μεγαλύτερης των 65 ετών το ποσοστό των πασχόντων ξεπερνά το 30%.

Το Ελληνικό Ίδρυμα Γαστρεντερολογίας και Διατροφής διεξήγαγε μια επιδημιολογική έρευνα με τη

μέθοδο της προσωπικής συνέντευξης σε αστικό πληθυσμό για να μελετήσει το μέγεθος του

προβλήματος. Ο καθορισμός του δείγματος έγινε με χρήση καθιερωμένης μεθοδολογίας για τυχαία

δειγματοληψία. 

Η δειγματοληψία βασίστηκε στα στοιχεία της απογραφής και στη χαρτογράφηση των νοικοκυριών της

Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας. Επιλέχθηκαν συγκεκριμένα δειγματοληπτικά τετράγωνα σε κάθε

στρώμα, εξασφαλίζοντας έτσι τη μέγιστη διασπορά του δείγματος. 

Οι συνεντεύξεις του τυχαίου αντιπροσωπευτικού δείγματος διεξήχθησαν μεταξύ ατόμων με το ακόλουθο

προφίλ: Άνδρες και γυναίκες ηλικίας 15 – 64 ετών, όλων των κοινωνικοοικονομικών τάξεων, κάτοικοι

Αθηνών, Θεσσαλονίκης και 11 μεγάλων αστικών κέντρων (Πάτρα, Καβάλα, Λάρισα, Ηράκλειο, Ιωάννινα,

Άργος, Αλεξανδρούπολη, Καρδίτσα, Κατερίνη, Χαλκίδα, Ρέθυμνο).

Συνολικά διεξήχθησαν 1008 προσωπικές συνεντεύξεις σε αντιπροσωπευτικό δείγμα του γενικού

Page 31: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

πληθυσμού, που αντιπροσωπεύει περίπου 5.741.361 κατοίκους Μητροπολιτικών και Αστικών

περιοχών. Από τις παραπάνω συνεντεύξεις προέκυψαν 133 πάσχοντες από δυσκοιλιότητα που έχουν

αντιμετωπίσει το πρόβλημα τους τελευταίους 6 μήνες. 

Οι πάσχοντες από δυσκοιλιότητα αντιπροσωπεύουν περίπου 757.860 κατοίκους της Ελλάδας με το

παραπάνω προφίλ. Επιπλέον, διεξήχθησαν 104 προσωπικές συνεντεύξεις σε πάσχοντες από

δυσκοιλιότητα που έχουν αντιμετωπίσει το πρόβλημα τους τελευταίους 6 μήνες. 

Συνεπώς, η έρευνα συγκέντρωσε 237 πάσχοντες από δυσκοιλιότητα με τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

1. Γυναίκες: 70%

2. Η ηλικιακή κατανομή των ασθενών με δυσκοιλιότητα φαίνεται στο διάγραμμα 1.

3. Το 50% των ασθενών ζει στην Αθήνα και οι υπόλοιποι στα άλλα αστικά κέντρα.

4. Οι μισοί πάσχοντες έχουν μόρφωση μέσης εκπαίδευσης, ενώ περίπου το ένα τέταρτο έχει

μόρφωση ανώτατης εκπαίδευσης.

5. Η συχνότητα της δυσκοιλιότητας είναι κατά μέσον όρο 1,2 φορές την εβδομάδα και διαρκεί 4

ημέρες περίπου.

6. Τα συχνότερα συμπτώματα που ανέφεραν οι ασθενείς κατά την συνέντευξη ήταν: η καταβολή

μεγάλης προσπάθειας κατά την αφόδευση (70%), το φούσκωμα (69%), ο πόνος κατά την αφόδευση

(65%), τα σκληρά κόπρανα (59%) και ο πόνος στην κοιλιά (52%)

Διάγραμμα 1. Ηλικιακή κατανομή των ασθενών με δυσκοιλιότητα 

Τι προκαλεί η δυσκοιλιότητα;

Αυτό το καλόηθες πρόβλημα επιδεινώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής. Εκτός από το φούσκωμα, τον

πόνο και το αίσθημα πληρότητας στην κοιλία, μπορεί να προκαλέσει νευρικότητα, ευερεθιστότητα,

ακόμα και συμπτώματα κατάθλιψης. Περιορίζει τις κοινωνικές δραστηριότητες του ασθενούς και στις

ΗΠΑ ευθύνεται για 2,5 εκατομμύρια επισκέψεις σε γιατρούς και για δαπάνη περισσοτέρων από $800

εκατομμυρίων το χρόνο για καθαρτικά.

Οι ασθενείς που συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη του Ιδρύματος, πέραν της δυσκοιλιότητάς τους

παρουσίαζαν τους τελευταίους 6 μήνες και διάφορα άλλα συμπτώματα, όπως πονοκέφαλο, φούσκωμα,

καούρες, ημικρανίες, πόνο περιόδου, πόνους γενικά κλπ. Ένα σημαντικό ποσοστό των ερωτηθέντων

θεωρεί τη δυσκοιλιότητα σημαντικότερο πρόβλημα από άλλα κοινά προβλήματα υγείας, όπως την

ημικρανία (45%), το κοινό κρυολόγημα (51%), τη διάρροια (29%), την ακμή (38%) και τις καούρες

(38%). 

Ως συμπτώματα που σχετίζονται με τη δυσκοιλιότητα και επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των

ερωτηθέντων αναφέρθηκαν μεταξύ των άλλων το αίσθημα βάρους (73%), το ότι αισθάνονται άβολα

(40%), η νευρικότητα (39%), η στεναχώρια (38%), ο πονοκέφαλος (32%), το αίσθημα κούρασης (31%)

και η ευερεθιστότητα (28%). Επιπλέον, οι ερωτηθέντες θεώρησαν εξαιρετικά δυσάρεστο το ότι

αισθάνονται χοντροί, άβολα, φουσκωμένοι, γεμάτοι «τοξίνες», ευέξαπτοι και άσχημοι/μη ελκυστικοί. 

Πότε πρέπει να συμβουλευτώ άμεσα το γιατρό;

Όταν η δυσκοιλιότητα ξεκινήσει αιφνίδια ή χειροτερεύσει χωρίς να υπάρχει προφανής αιτία (πχ αλλαγή

στη διατροφή, στρεσογόνο συμβάν, ταξίδι κλπ). Όταν παρατηρείται αίμα στα κόπρανα ή στο χαρτί της

τουαλέτας και όταν προκαλεί έντονο πόνο στην κοιλία. Όταν δεν υπάρχουν κενώσεις για μεγάλο

διάστημα (συνήθως μεγαλύτερο της εβδομάδας), παρότι βελτιώθηκε η διατροφή και η πρόσληψη

υγρών.

Στο δείγμα της έρευνας του Ιδρύματος, μόνο το 47% των ερωτηθέντων συμβουλεύτηκε γιατρό

(παθολόγο στην πλειοψηφία) για το πρόβλημά του. Στις λόγους για τους οποίους οι πάσχοντες δεν

Page 32: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

ζητούν ιατρική συμβουλή περιλαμβάνονται η άγνοια, η αμφισβήτηση ότι η δυσκοιλιότητα είναι νόσημα

αλλά και ο φόβος και η ντροπή. 

Το 77% όμως των ερωτηθέντων ζήτησε συμβουλή για το πρόβλημα είτε από άτομα του οικογενειακού

του περιβάλλοντος, είτε από φίλους, είτε από το φαρμακοποιό του, είτε από κάποιο διατροφολόγο. Είναι

εντυπωσιακό ότι μόνο στο 1% αυτών των περιπτώσεων συστήθηκε να ζητηθεί ιατρική συμβουλή!

Πως αντιμετωπίζεται η δυσκοιλιότητα;

Στις περιπτώσεις όπου υπάρχει συγκεκριμένη αιτία, θα πρέπει να αντιμετωπίζεται η αιτία της

δυσκοιλιότητας για να απαλλαγεί ο ασθενής από τα συμπτώματα. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η

χρόνια δυσκοιλιότητα αντιμετωπίζεται με φυσικούς τρόπους (αλλαγή διατροφής και τρόπου ζωής) και με

βοηθήματα (φυτικής προέλευσης ή φαρμακευτικά σκευάσματα).

Με το σημερινό τρόπο ζωής, σημαντικές αλλαγές στον τρόπο ζωής που περιλαμβάνουν τη διάθεση

ικανοποιητικού χρόνου για την «τουαλέτα» όποτε και όταν το ζητά ο οργανισμός, άσκηση και κανονικά

γεύματα ακούγονται ανέφικτες. 

Παραδοσιακά συνιστάται αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών (φρούτα όσπρια λαχανικά ή

συμπληρώματα διατροφής) και υγρών. Όμως, αρκετές φορές οι φυτικές ίνες δεν είναι εύγευστες, η

αποτελεσματικότητά τους δεν είναι προβλέψιμη και καθυστερεί ενώ σε πολλούς προκαλούν αίσθημα

φουσκώματος.    

Όταν τα πιο πάνω αποτύχουν, οι ασθενείς καταφεύγουν σε ήπια υπακτικά που δρουν κατακρατώντας

νερό στα κόπρανα ή σε καθαρτικά που αυξάνουν την κινητικότητα του εντέρου. Δυστυχώς τα

περισσότερα ήπια υπακτικά δεν είναι εύγευστα και προκαλούν φούσκωμα , ενώ τα καθαρτικά μερικές

φορές προκαλούν έντονο κοιλιακό πόνο.

Όταν οι ασθενείς του δείγματος της έρευνας του Ιδρύματος απευθύνθηκαν σε γιατρό, αυτός τους

συνέστησε να αυξήσουν την πρόσληψη φυτικών ινών και να λάβουν κάποιο υπακτικό (76%), να

αλλάξουν τις διατροφικές συνήθειες (67%), να λάβουν κάποιο παραδοσιακά χρησιμοποιούμενο προϊόν

(38%), να αυξήσουν τη φυσική τους δραστηριότητα (23%) ή να μην κάνουν τίποτα (2%). 

Αναφορικά με τη λήψη υπακτικού στην πλειοψηφία των ερωτηθέντων συστήθηκε η περιστασιακή λήψη

και μόνο στο 13% η προληπτική λήψη. Ανάλογες με τις παραπάνω ήταν και οι μη ιατρικές συμβουλές.

Το 46% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι  υπόλοιποι ότι δεν τα χρησιμοποιούν. Στους συχνότερους λόγους

που εμποδίζουν την χρήση υπακτικών περιλαμβάνονται ο φόβος εθισμού (61%), ο φόβος για βλάβη στο

έντερο (55%) και οι πιθανές παρενέργειες (30%). 

5 απλοί τρόποι για την καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας

Η δυσκοιλιότητα επηρεάζει την ποιότητα ζωής και τουλάχιστον 1 στους 5 ενήλικεςστην Ελλάδα την

έχει αντιμετωπίσει, έστω και μία φορά στο παρελθόν. Η δυσκοιλιότητα ταλαιπωρεί πιο συχνά τις

γυναίκες, τους ηλικιωμένους και τα άτομα, που δεν έχουν φυσιολογικό σωματικό βάρος, και είναι είτε

ελλιποβαρείς είτε υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. 

Ως δυσκοίλιος χαρακτηρίζεται κάποιος που έχει λιγότερες από 3 κενώσεις την εβδομάδα. Συνήθως

Page 33: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

στη δυσκοιλιότητα τα άτομα αισθάνονται φούσκωμα και τα κόπρανα είναι σκληρά, ξηρά, μικρά σε

μέγεθος και δύσκολο να αποβληθούν, ενώ συχνά η κένωση συνοδεύεται από πόνο. Η

δυσκοιλιότητα αποτελεί σύμπτωμα και όχι ασθένεια. Αν κατανοηθεί η αιτία της, μπορεί να

προληφθεί. 

Για να καταλάβουμε τη δυσκοιλιότητα, πρέπει να δούμε πώς λειτουργεί το παχύ έντερο. Καθώς η

τροφή διέρχεται μέσα από το παχύ έντερο, απορροφώνται τα υγρά της από το βλεννογόνο και

σχηματίζονται τα κόπρανα. Τότε η σύσπαση των μυών ωθεί το περιεχόμενο προς το ορθό. Μόλις τα

κόπρανα φτάσουν στο ορθό είναι πια σκληρά, γιατί το περισσότερο μέρος του νερού τους έχει

απορροφηθεί. Η δυσκοιλιότητα προκαλείται είτε όταν ο βλεννογόνος του παχέος εντέρου απορροφά

πολύ νερό, είτε όταν η κινητικότητα των μυών είναι αργή, με αποτέλεσμα, τα κόπρανα να

καθυστερούν να βγουν και να γίνονται ακόμα πιο σκληρά και ξηρά. 

Τα αίτια της αύξησης της συχνότητας της δυσκοιλιότητας, τα τελευταία χρόνια, αν και δεν είναι ακόμα

απόλυτα ξεκάθαρα, φαίνεται να εξαρτώνται από το σύγχρονο τρόπο ζωής όσον αφορά στη διατροφή,

κυρίως με τη μειωμένη κατανάλωση φυτικών ινών και την αύξηση του σωματικού βάρους,

την καθιστική ζωή, το άγχος και στα πιεστικά επαγγελματικά ωράρια, που δεν επιτρέπουν στον

εργαζόμενο να πάει «τουαλέτα» την ώρα που θέλει. 

Η δυσκοιλιότητα πρέπει να διαγνωστεί από τον ειδικό γιατρό και να αντιμετωπιστεί φαρμακευτικά.

Παρόλα αυτά, επειδή πολλές φορές η κατάχρηση κάποιων φαρμάκων (υπακτικών) μπορεί να

αποτελέσει αιτία της δυσκοιλιότητας, γι‘ αυτό και εμείς θα αναφερθούμε στη συνέχεια σε φυσικούς και

απλούς τρόπους αντιμετώπισης, αλλά κυρίως στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας. 

Το πρώτο βήμα που πρέπει να ακολουθήσετε, για να αντιμετωπίσετε τη δυσκοιλιότητα, είναι

να προσθέστε ή να αυξήστε την κατανάλωση των διαιτητικών (ή φυτικών) ινών. Ένας ενήλικας

πρέπει να προσλαμβάνει ημερησίως 25 – 30 γρ. φυτικών ινών. Οι ίνες αυξάνουν την κινητικότητα του

εντέρου και κάνουν τα κόπρανα, πιο υδαρή και μαλακά. Προτιμήστε ινώδη λαχανικά, όπως είναι

το μαρούλι από τα ωμά και τα χόρτα από τα βραστά. Ορισμένα λαχανικά, ευεργετικά για τον

οργανισμό, αλλά όχι για τη δυσκοιλιότητα είναι το λάχανο, το κουνουπίδι, τα κολοκυθάκια,

το καρότο, γι’ αυτό και θα πρέπει να περιορίζονται την περίοδο που πρέπει να αντιμετωπιστεί η

δυσκοιλιότητα. Από φρούτα, προτιμήστε αυτά που έχουν σποράκια (όπως το ακτινίδιο, η φράουλα, τα

σύκα) ή φρούτα που μπορείτε να φάτε με τη φλούδα, όπως το ροδάκινο. Επίσης, αποξηραμένα φρούτα,

όπως δαμάσκηνα, σύκα και σταφίδες.Ακόμη, μπορείτε να προτιμήσετε χυμούς ή ροφήματα φρούτων και

λαχανικών πλούσια σε φυτικές ίνες. Προκειμένου να αυξήστε τις ίνες στη διατροφή σας, προτιμήστε

τα μη επεξεργασμένα τρόφιμα ολικής αλέσεως, καθώς και τα δημητριακά πρωινού ολικής

αλέσεως. Περιορίστε την κατανάλωση τροφίμων με απλούς υδατάνθρακες, όπως τα ζυμαρικά, το

απλό σταρένιο ψωμί και τις φρυγανιές, τα μπισκότα, τα κέικ και γενικώς ό,τι περιέχει επεξεργασμένο

λευκό σιτάρι, καλαμπόκι, καθώς και το ρύζι και την πατάτα. Από φαγητά προτιμήστε τα λαδερά, όπως

το σπανάκι, τα φασολάκια, τις μπάμιες και τα όσπρια. Ορισμένα άτομα αναφέρουν ότι τους «βοηθάει»

στην κένωση η πρόσληψη καφέ ή και το μέλι. Αυτό δε σημαίνει όμως ότι αν κάποιος είναι δυσκοίλιος

πίνοντας ήδη καφέ ή τρώγοντας μέλι ότι θα πρέπει να αυξήσει την κατανάλωσή τους. Κάποιοι άλλοι

θεωρούν πως οι ξηροί καρποί, παρόλο που είναι καρποί και περιέχουν λίπος, εντείνουν το πρόβλημα

της δυσκοιλιότητας. Αυτό που πρέπει να έχουμε κατά νου είναι ένα τρόφιμο που βοηθάει κάποιον στις

κενώσεις του, πιθανόν να μη βοηθάει κάποιον άλλον. 

Δεύτερο βήμα: Πιείτε άφθονα υγρά και κυρίως νερό. Τουλάχιστον 8 – 10 ποτήρια την ημέρα,

προκειμένου να εξασφαλίστε την επαρκή ενυδάτωση του οργανισμού και συνεπώς και των κοπράνων

σας. Αυξήστε την πρόσληψη χυμών, καθώς και υδαρών φαγητών, όπως σούπες, όχι όμως των

αναψυκτικών. 

Προσέξτε στην κατανάλωση καφέ και τσαγιού, γιατί παρόλο που θεωρούνται υπακτικά, μπορεί να

εντείνουν το πρόβλημα της δυσκοιλιότητας και κυρίως το τσάι. 

Σε κάποιους επίσης το γάλα μπορεί να εντείνει τη δυσκοιλιότητα, ενώ άλλους να τους βοηθήσει. 

Τρίτο βήμα: Μειώστε την πρόσληψη επεξεργασμένων τροφίμων και fast – food, που είναι

πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά και απλά σάκχαρα, γιατί φαίνεται ότι δυσχεραίνουν τη δυσκοιλιότητα.

Παρ’ όλα αυτά μην αποκλείετε το λίπος από τη διατροφή και προπαντός την περίοδο που

αντιμετωπίζετε τη δυσκοιλιότητα, μην κάνετε αυστηρή υποθερμιδική δίαιτα, η οποία θα οδηγήσει σε

μειωμένη πρόσληψη λίπους, ινών και ίσως και υγρών, άρα θα χειροτερέψει την κατάσταση. Από τα

έλαια, προτιμήστε το ελαιόλαδο, γιατί όπως όλα τα λίπη, διεγείρει την έκκριση χολοκυστοκινίνης και της

Page 34: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

χολής, η οποία ως πλούσια σε αλάτι κάνει τα κόπρανα πιο υδαρή και επομένως ανακουφίζει από τη

δυσφορία. 

Τέταρτο βήμα: Αυξήστε την πρόσληψη προβιοτικών και πρεβιοτικών. Ως προβιοτικά ορίζονται

ζωντανοί μικροοργανισμοί, που όταν χορηγηθούν σε επαρκή ποσότητα προσφέρουν πολλά οφέλη στον

ανθρώπινο οργανισμό. Μεταξύ άλλων, φαίνεται ότι βοηθάνε και στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας,

μέσω της ρύθμισης του pH στο κόλον, βελτιώνοντας την κινητικότητα του παχέος εντέρου και

μειώνοντας το χρόνο διέλευσης της τροφής. Προτιμήστε τρόφιμα όπως το κεφίρ και διάφορα

γαλακτοκομικά εμπλουτισμένα σε προβιοτικά, κυρίως γιαούρτια. 

Πέμπτο βήμα: Αυξήστε τη φυσική σας δραστηριότητα. Θα βοηθήσει στην ενεργοποίηση και στην

αύξηση της κινητικότητας του εντέρου. Προσπαθήστε να πηγαίνετε για αφόδευση κάθε φορά που

δημιουργείται το αίσθημά της, προκειμένου να μην καταπιέζεται και αδρανεί η όλη λειτουργία και

κινητικότητα του εντέρου. 

Αιμορραγία από το κατώτερο πεπτικό σύστημα

Ένας ασθενής αιμορραγεί από το κατώτερο πεπτικό σύστημα όταν η εστία της αιμορραγίας εντοπίζεται

στο λεπτό έντερο, στο παχύ έντερο ή στον πρωκτό. Η αιμορραγία αυτή εκδηλώνεται με αποβολή

ερυθρού αίματος (αιματοχεσία) ή ερυθρομέλαινα κένωση και συνήθως δεν συνοδεύεται από εκδηλώσεις

περιφερικής κυκλοφορικής ανεπάρκειας. 

Η αιμορραγία από το κατώτερο πεπτικό εμφανίζεται συνήθως σε ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας και είναι

πολύ σπανιότερη αιτία εισαγωγής στο νοσοκομείο σε σχέση με την αιμορραγία από το ανώτερο

πεπτικό. Είναι συχνότερη στους άνδρες και η επίπτωσή της αυξάνει προϊούσης της ηλικίας. Η θνητότητα

κυμαίνεται από 2-4%, σύμφωνα με τα υπάρχοντα επιδημιολογικά δεδομένα. 

Πώς εκδηλώνεται η αιμορραγία από το κατώτερο πεπτικό;

Η αιμορραγία από το παχύ έντερο σπάνια οδηγεί σε μεγάλη απώλεια αίματος. Όταν η εστία της

εντοπίζεται στον πρωκτό, εκδηλώνεται με απώλεια μικρής ποσότητας ζωηρού ερυθρού αίματος,

συνήθως κατά τις κενώσεις, που επαλείφει τα κόπρανα. Πολλοί ασθενείς παρουσιάζουν μόνο μερικές

σταγόνες φρέσκου αίματος που μετατρέπει το νερό της τουαλέτας σε ρόδινο ή αναφέρουν παρουσία

ερυθρών κηλίδων στο χαρτί της τουαλέτας. Όταν η εστία της αιμορραγίας είναι στο παχύ έντερο, και

ειδικότερα στο αριστερό κόλον, εκδηλώνεται συνήθως με κένωση ερυθρού χρώματος (νωπό αίμα) ενώ η

αιμορραγία από το δεξιό κόλον ή το λεπτό έντερο μπορεί να εμφανισθεί ως βυσσινόχρωμη κένωση. Στο

80% των περιπτώσεων οι ασθενείς με αιμορραγία από το κατώτερο πεπτικό δεν παρουσιάζουν

αιμοδυναμικές διαταραχές. Όταν όμως η αιμορραγία είναι μεγάλη μπορεί να συνυπάρχουν συστηματικές

εκδηλώσεις, όπως ταχυσφυγμία, ορθοστατική υπόταση, λιποθυμικό επεισόδιο ή και εικόνα shock. 

Ποια είναι τα αίτια της αιμορραγίας;

Τα συχνότερα αίτια αιμορραγίας κατωτέρου πεπτικού είναι τα εκκολπώματα και οι αγγειοδυσπλασίες.

Άλλα αίτια αποτελούν οι ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις εντεροπάθειες, οι κολίτιδες λοιμώδους, ισχαιμικής ή

μετακτινικής αιτιολογίας, οι πολύποδες, ο καρκίνος του παχέος εντέρου αλλά και καταστάσεις που

αφορούν την περιοχή του πρωκτού όπως οι αιμορροΐδες, η ραγάδα και το μονήρες έλκος. Στο 10%

περίπου των περιπτώσεων η αιμορραγία προέρχεται από το λεπτό έντερο, ενώ στις περιπτώσεις

βαριάς αιμορραγίας με σημεία σοβαρής περιφερικής κυκλοφορικής ανεπάρκειας το αίτιο μπορεί να

βρίσκεται στο ανώτερο πεπτικό (10%). 

Η εκκολπωμάτωση του παχέος εντέρου είναι συχνή νόσος και η επίπτωσή της αυξάνει σε άτομα ηλικίας

άνω των 50 ετών (30-50%). Τα αίτια δημιουργίας εκκολπωμάτων δεν είναι απολύτως γνωστά

(διατροφικοί λόγοι, ευένδοτα σημεία του τοιχώματος του εντέρου). Υπολογίζεται ότι το 3% των

ανθρώπων με εκκολπώματα θα αιμορραγήσουν στη διάρκεια της ζωής τους. Η αιμορραγία από

εκκολπώματα είναι οξεία, ανώδυνη, μετρίου ή σοβαρού βαθμού και συνήθως αυτοπεριοριζόμενη (75-

80%). Παρά ταύτα, αναφέρεται ότι το 25% των ασθενών αυτών θα υποτροπιάσουν μέσα στην επόμενη

τετραετία. Αν και τα εκκολπώματα είναι συχνότερα στο αριστερό κόλον, στο 60% των περιπτώσεων η

Page 35: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

αιμορραγία οφείλεται σε εκκολπώματα του δεξιού κόλου.

Οι αγγειοδυσπλασίες αποτελούν ανώμαλες συλλογές διευρυσμένων αιμοφόρων αγγείων και

συναντώνται κυρίως στο τυφλό και το ανιόν κόλον. Η αιτιολογία τους παραμένει άγνωστη, ενώ η

συχνότητά τους αυξάνει με την πρόοδο της ηλικίας. Είναι στρογγυλές, αστεροειδείς ή δίκην πτερού.

Αφορούν το 1-2% του γενικού πληθυσμού και ανευρίσκονται στο 3-6% των κολονοσκοπήσεων.

Συνήθως είναι περισσότερες από μια και μπορεί να συνυπάρχουν με αγγειοδυσπλασίες του λεπτού

εντέρου, του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου. Η αιμορραγία είναι ανώδυνη, σπάνια σοβαρή αλλά

μπορεί να υποτροπιάζει.

Τα νεοπλάσματα και οι πολύποδες του παχέος εντέρου συνήθως προκαλούν ήπια και διαλείπουσα

απώλεια αίματος από το ορθό, με προεξάρχοντα συμπτώματα την επιδεινούμενη δυσκοιλιότητα, τη

σιδηροπενική αναιμία και την απώλεια βάρους. Η αφαίρεση (εκτομή) πολυπόδων κατά τη διάρκεια της

κολονοσκόπησης μπορεί επίσης να προκαλέσει αιμορραγία είτε άμεσα είτε εντός 2-3 εβδομάδων από

την εκτομή τους (σπάνια). 

Οι ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις εντεροπάθειες (ελκώδης κολίτις, νόσος Crohn) εκδηλώνονται συχνά με

αιμορραγία από το ορθό η οποία όμως σπάνια είναι σοβαρή. Παρά ταύτα, το 6-10% των επειγουσών

κολεκτομών σε ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα αφορούν ασθενείς με βαριά αιμορραγία από το κατώτερο

πεπτικό. Διάφοροι λοιμώδεις παράγοντες που προσβάλλουν το βλεννογόνο του εντέρου μπορούν να

προκαλέσουν απώλεια αίματος από το ορθό. Επίσης, ασθενείς μέσης ή μεγάλης ηλικίας με ιστορικό

ισχαιμικής καρδιοπάθειας, περιφερική αγγειοπάθεια, σακχαρώδη διαβήτη ή χειρουργηθέν ανεύρυσμα

κοιλιακής αορτής μπορούν να εμφανίσουν ισχαιμία του εντέρου η οποία εκδηλώνεται με αιμορραγία,

συνήθως ήπια που συνοδεύεται χαρακτηριστικά από κωλικοειδές κοιλιακό άλγος. Ασθενείς που έχουν

ακτινοβοληθεί στην κοιλιά λόγω νεοπλασμάτων πυέλου μπορεί να αναπτύξουν μετακτινική κολίτιδα που

εκδηλώνεται ενίοτε με αιματηρές διάρροιες. Οι βλάβες συνήθως εντοπίζονται στο ορθό και το σιγμοειδές

με παρουσία ισχαιμικών ελκών ή διάχυτη αιμορραγία του βλεννογόνου. 

Η πρωκτική αιμορραγία μπορεί να οφείλεται σε ποικίλες αιτίες, με συχνότερες τις ραγάδες και τις

αιμορροΐδες. Οι ραγάδες αποτελούν περιοχές τραυματισμού του πρωκτικού δακτυλίου με λύση της

συνέχειας αυτού. Οι αιτίες της πρόκλησης των ραγάδων είναι η δυσκοιλιότητα και οι ογκώδεις κενώσεις.

Η παρουσία αιμορροΐδων (διερυσμένο φλεβικό δίκτυο του πρωκτικού σωλήνα) προκαλεί συνήθως ήπια

αιμορραγία χωρίς πτώση του αιματοκρίτη ή σημεία υποογκαιμίας.

Τι πρέπει να κάνει ο γιατρός;

Η απώλεια αίματος με τις κενώσεις ανησυχεί σοβαρά τον ασθενή και συνήθως τον οδηγεί στο

νοσοκομείο. Πριν προχωρήσει σε διαγνωστικούς χειρισμούς ο γιατρός οφείλει να εκτιμήσει τη γενική

κατάσταση του ασθενούς και τις ανάγκες του σε μεταγγίσεις αίματος με διενέργεια επειγουσών

εργαστηριακών εξετάσεων. Προσδιορίζεται η ομάδα αίματος, ο αιματοκρίτης, τα αιμοπετάλια και ο

χρόνος προθρομβίνης για να αποκλεισθούν διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος, ιδίως σε ασθενείς

που λαμβάνουν αντιπηκτικά. 

Η λεπτομερής λήψη του ιστορικού έχει μεγάλη σημασία. Έτσι διευκρινίζεται αν πρόκειται για το πρώτο

επεισόδιο ή υποτροπή, αν ο ασθενής έχει καταναλώσει τροφές που χρωματίζουν κόκκινα τα κόπρανα

(π.χ. παντζάρια) ή αν έχει λάβει φάρμακα που προδιαθέτουν σε αιμορραγία (μη στεροειδή

αντιφλεγμονώδη, ασπιρίνη, αντιπηκτικά). Επίσης, πρέπει να διερευνηθεί τυχόν ιστορικό ισχαιμικής

καρδιοπάθειας, αρρυθμιών, χειρουργηθέντος ανευρύσματος κοιλιακής αορτής, ακτινοβοληθέντος

νεοπλάσματος πυέλου ή κίρρωσης ήπατος. 

Η εξέταση της περιπρωκτικής περιοχής μπορεί να αναδείξει αιμορροϊδοπάθεια, ραγάδα δακτυλίου ή

παρουσία περιπρωκτικών συριγγίων. Η δακτυλική εξέταση αποτελεί επίσης απαραίτητη εξέταση για τον

έλεγχο του ορθού. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 40% των νεοπλασμάτων του ορθού μπορούν να

ψηλαφηθούν κατά τη δακτυλική εξέταση. Επίσης, η άμεση διενέργεια ορθοσκόπησης στο χώρο των

επειγόντων μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στη διάγνωση. Μπορεί να βρεθούν εσωτερικές αιμορροΐδες,

πολύποδες, όγκοι  ή εικόνα φλεγμονής του βλεννογόνου.

Ποιες εξετάσεις χρησιμοποιούμε για τη διάγνωση;

Page 36: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Η κολονοσκόπηση αποτελεί σήμερα τη σημαντικότερη εξέταση για τη διάγνωση της νόσου που είναι

υπεύθυνη για την αιμορραγία. Μερικές φορές μπορεί να γίνει κατά τη διάρκεια της οξείας αιμορραγίας,

εφόσον ο ασθενής είναι αιμοδυναμικά σταθερός, αλλά συνηθέστερα γίνεται αφού αυτή έχει σταματήσει.

Για να γίνει κολονοσκόπηση είναι απαραίτητος ο καλός καθαρισμός του παχέος εντέρου από κόπρανα,

ώστε να είναι ορατές επίπεδες βλάβες, όπως για παράδειγμα οι αγγειοδυσπλασίες. 

Σε περιπτώσεις σοβαρής αιμορραγίας, το σπινθηρογράφημα με ενδοφλέβια έγχυση κολλοειδούς

τεχνητίου (99mΤc) μπορεί να αναδείξει αδρά την περιοχή που αιμορραγεί, με την εξαγγείωση του

ραδιοφαρμάκου και τη συγκέντρωσή του στο σημείο της αιμορραγίας. Επίσης, το δυναμικό

σπινθηρογράφημα με ραδιενεργό τεχνήτιο χρησιμοποιείται για την εντόπιση έκτοπου γαστρικού

βλεννογόνου σε μεκέλεια απόφυση, που μπορεί να εξελκωθεί και να αιμορραγήσει. Σε βαριά

αιμορραγία, που ο ρυθμός εξαγγείωσης του αίματος ξεπερνά τα 1-2ml το λεπτό, η διενέργεια

αγγειογραφίας παρέχει διαγνωστικά ευρήματα αναδεικνύοντας δυσπλαστικά αγγεία ή εξαγγείωση

αίματος προς τον εντερικό αυλό. 

Σε ορισμένους ασθενείς η αιμορραγία έχει διαλείποντα χαρακτήρα και, παρά τον ενδελεχή έλεγχο με

γαστροσκόπηση, κολονοσκόπηση και/ή αγγειογραφία, δεν είναι δυνατόν να εντοπισθεί η αιμορραγούσα

βλάβη. Στους ασθενείς αυτούς είναι απαραίτητη η διερεύνηση του λεπτού εντέρου. Αυτό μπορεί να γίνει

με ειδικό εντεροσκόπιο (double balloon enteroscopy) το οποίο φθάνει τουλάχιστον μέχρι τη μεσότητα

του ειλεού, ενώ στο 20% των περιπτώσεων ελέγχει όλο το λεπτό έντερο. Τα τελευταία χρόνια

αναπτύχθηκε η ενδοσκόπηση με βιντεοκάψουλα η οποία καταπίνεται από τον ασθενή και προωθείται

στο λεπτό έντερο με τις περισταλτικές κινήσεις. Η κάψουλα εκπέμπει ηλεκτρονικές εικόνες που

μεταβιβάζονται σε δέκτη και αναλύονται από ηλεκτρονικό υπολογιστή. Μελέτες έδειξαν ότι η κάψουλα

μπορεί να θέσει τη διάγνωση στο 90% των περιπτώσεων ενεργού αιμορραγίας από το λεπτό έντερο και

πλεονεκτεί όλων των άλλων μεθόδων. 

Κοιλιακά άλγη. Πότε να ανησυχούμε;

Το χρόνιο κοιλιακό άλγος είναι ένα συχνό σύμπτωμα στην παιδική και εφηβική ηλικία. Πίσω από το

σύμπτωμα αυτό μπορεί να υπάρχουν οργανικές διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος

φλεγμονώδους, ανατομικής, μεταβολικής αιτιολογίας, καθώς και λειτουργικές διαταραχές όταν δεν

βρίσκεται οργανικό υπόστρωμα. Η συχνότητα των χρόνιων κοιλιακών αλγών κυμαίνεται από 1-19%

στην παιδική-εφηβική ηλικία και αφορά κυρίως παιδιά  5-7 ετών αλλά και λίγο μεγαλύτερα από 8-12

ετών. Υπολογίζεται ότι αφορούν το 2-4% των επισκέψεων στον παιδίατρο, ενώ παρουσία οργανικής

νόσου ανευρίσκεται στο 5% στο γενικό πληθυσμό. Γιατί τα παιδιά υποφέρουν από χρόνια κοιλιακά

άλγη; Πιστεύεται ότι υπάρχει αυξημένη σπλαχνική υπερευαισθησία που αποδίδεται σε διαταραχή

αλληλεπίδρασης νευρώνων εγκεφάλου-εντέρου. 

Ο Apley το 1958 όρισε ως χρόνια κοιλιακά άλγη, την κατάσταση που περιλαμβάνει τουλάχιστον 3

επεισόδια κοιλιακού άλγους σε διάστημα 3 μηνών, μη σαφώς εντοπιζόμενο το οποίο επιδρά στις

καθημερινές δραστηριότητες του παιδιού. Νεότεροι ερευνητές που ασχολήθηκαν με το θέμα όρισαν τα

κριτήρια της Ρώμης για τα κοιλιακά άλγη  το 2006. Σύμφωνα με αυτά τα κοιλιακά άλγη διαχωρίζονται σε

άλγη οργανικής αιτιολογίας και σε λειτουργικά και έχουν διάρκεια περισσότερο από  2 μήνες με ένα 

τουλάχιστο επεισόδιο ανά εβδομάδα. Συμπτώματα και σημεία ενδεικτικά οργανικής νόσου αποτελούν τα

εξής: Απώλεια βάρους ή επιβράδυνση της αύξησης

Εξωεντερικές εκδηλώσεις (πυρετός, αρθρίτιδα)

Παρατεινόμενη διάρροιαΕντονοι έμετοι, δυσφαγία

Αίμα στα κόπρανα

Εντόπιση του πόνου δεξιά άνω ή κάτω κοιλιακού τεταρτημόριου

Πόνος που ξυπνά το παιδί το βράδυ

Θετικό οικογενειακό ιστορικό έλκους / Φλεγμονώδους νοσήματος εντέρου

Page 37: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Παθολογική φυσική εξέταση

Τα λειτουργικά κοιλιακά άλγη σύμφωνα με τα κριτήρια της Ρώμης διαχωρίζονται σε 4 κλινικές οντότητες.

1. Κοιλιακά  άλγη που συνδυάζονται με δυσπεψία

2. Κοιλιακά  άλγη που συνδυάζονται με μεταβολή συνηθειών του εντέρου

3. Παροξυσμικά κοιλιακά άλγη

4. Σύνδρομο λειτουργικών κοιλιακών αλγών

Τα χρόνια κοιλιακά  άλγη που συνδυάζονται με δυσπεψία, μπορεί να συνοδεύονται δηλαδή με εμέτους,

ναυτία, αίσθημα καύσου, αναγωγές, ερυγές. Πρέπει να αποκλείονται οργανικά νοσήματα όπως

γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος, πεπτικό έλκος, γαστρίτιδα από Helicobacter pylori ,

ηωσινοφιλική γαστρίτιδα, χολολιθίαση, παγκρεατίτιδα. Διαφορετικά μπορεί όμως να αποδοθούν και σε

μία οντότητα που ονομάζεται λειτουργική δυσπεψία και χαρακτηρίζεται από την απουσία συμπτωμάτων

«ενδεικτικών» για οργανική νόσο και φυσιολογικό εργαστηριακό έλεγχο. 

Κοιλιακά άλγη που συνδυάζονται με μεταβολή των συνηθειών του εντέρου. Νοσήματα οργανικής

αιτιολογίας που πρέπει να αποκλείονται είναι η μερική απόφραξη του λεπτού εντέρου, κοιλιοκάκη,

ηωσινοφιλική γαστρενεροπάθεια, ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι εντέρου, δυσανεξία στη λακτόζη. Ο

πόνος ή η διάρροια  που αφυπνίζει το παιδί τη νύκτα, η απώλεια βάρους, η επιβράδυνση της αύξησης,

οι εξωεντερικές εκδηλώσεις, το αίμα στα κόπρανα, το θετικό οικογενειακό ιστορικό για φλεγμονώδη

νοσήματα του εντέρου, η αναιμία αποτελούν ευρήματα ενδεικτικά για ύπαρξη οργανικού νοσήματος

Το σύνδρομο ευερεθίστου εντέρου υπάρχει και στην παιδική ηλικία είναι λειτουργικής αιτιολογίας και

χαρακτηρίζεται από κοιλιακά άλγη  άνω των δύο μηνών και συνοδεύεται  τουλάχιστον με 2 ή

περισσότερα από τα ακόλουθα Βελτίωση με αφόδευση

Εναρξη πόνου με αλλαγή συχνότητας κενώσεων (λιγότερες από 2/εβδομάδα  ή περισσότερες

από 4 την ημέρα) Εναρξη πόνου με αλλαγή σύστασης κενώσεων

Σύνδρομο λειτουργικών κοιλιακών αλγών χαρακτηρίζεται από συνεχές ή κατά διαστήματα

κοιλιακό άλγος  που διαρκεί περισσότερο από 2 μήνες χωρίς να συνοδεύεται από δυσπεψία ή

μεταβολή των συνηθειών του εντέρου αλλά υπάρχουν  συμπτώματα όπως κεφαλαλγία ή πόνος στα

άκρα ή διαταραχές ύπνου Τα παροξυσμικά κοιλιακά άλγη  διακρίνονται από συνεχές ή κατά διαστήματα κοιλιακό άλγος

άνω των 2 μηνών χωρίς συνοδά συμπτώματα.

Το σύνδρομο λειτουργικών κοιλιακών αλγών και τα παροξυσμικά κοιλιακά  άλγη   πρέπει να

διαχωρίζονται από καταστάσεις όπως δυσκοιλιότητα,  παρασιτική λοίμωξη εντέρου, δυσανεξία

υδατανθράκων, ατελής περιστροφή εντέρου, ηωσινοφιλική γαστρεντεροπάθεια, νόσος Crohn.

Έλεγχος θα γίνει αν τα συμπτώματα επιδεινώνονται με τον καιρό ή υπάρχει από την αρχή ένδειξη για

οργανική νόσο. 

Η διερεύνηση των χρόνιων κοιλιακών αλγών στηρίζεται στο συνδυασμό του ιστορικού και της φυσικής

εξέτασης καθώς και του εργαστηριακού, ακτινολογικού ελέγχου και της ενδοσκόπησης. 

Η φυσική εξέταση περιλαμβάνει την καταγραφή του βάρους, ύψους, ρυθμού ανάπτυξης, στάδιου

ενήβωσης, και της εξέτασης κατά συστήματα. Από την εξέταση της κοιλιάς αναζητούμε την εντόπιση

πόνου, την ύπαρξη αναπηδώσας ευαισθησίας ή μάζας, το μέγεθος ήπατος, σπληνός, καθώς

απαραίτητη είναι η εξέταση της περιπρωκτικής περιοχής. 

Από τις εργαστηριακές δοκιμασίες  η γενική αίματος, ο τύπος των λευκών, ΤΚΕ CRP, γενική ούρων,

καλλιέργεια, γενική κοπράνων, καλλιέργεια και παρασιτολογική, βιοχημικοί δείκτες, αμυλάση,

αντισώματα για κοιλιοκάκη και η δοκιμασία λακτόζης μπορεί να βοηθήσουν 

Από τις ακτινολογικές εξετάσεις το υπερηχογράφημα κοιλιάς δίνει πληροφορίες για νοσήματα ήπατος -

χοληφόρων- παγκρέατος και ουροποιογεννητικού συστήματος. Η διάβαση οισοφάγου-στομάχου-12λου

με παρατεταμμένες λήψεις βοηθά στον εντοπισμό ανατομικών ανωμαλιών και προβλημάτων

κινητικότητας, ενώ ο βαριούχος υποκλυσμός μπορεί να έχει ένδειξη σε κάποιες περιπτώσεις έντονης

δυσκοιλιότητας 

Τέλος ο ενδοσκοπικός έλεγχος σήμερα βοηθά σημαντικά στη διερεύνηση των χρονίων κοιλιακών αλγών

Page 38: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

στα παιδιά. 

Ενδείξεις ενδοσκόπησης ανωτέρου πεπτικού στα παιδιά αυτά είναι : Επίμονος πόνος άνω κοιλίας μη ανταποκρινόμενος σε συμπτωματική αγωγή

Πόνος άνω κοιλίας με συνοδά συμπτώματα (επίμονη ναυτία, έμετοι, απώλει  βάρους, αίμα στα

κόπρανα, νυκτερινό ξύπνημα)

Ενδείξεις διαγνωστικής κολονοσκόπησης αποτελούν ο ανεξήγητος επίμονος πόνος κάτω κοιλίας, καθώς

και η υποψία Φλεγμονώδους Νόσου Εντέρου

Όταν αποκλειστεί οργανικό νόσημα και τα συμπτώματα αποδοθούν σε λειτουργική αιτιολογία  χρειάζεται

ενημέρωση και εκπαίδευση οικογένειας, και άμεση αντιμετώπιση των ψυχολογικών παραγόντων.

Στόχος της θεραπείας είναι η επιστροφή στις κανονικές  δραστηριότητες και όχι η απόλυτη εξαφάνιση

του πόνου, ενώ φαρμακευτικές θεραπείες που μπορεί να εφαρμόζονται στους ενήλικες είναι αμφιβόλου

αξίας για τα  παιδιά.. 

Οσον αφορά την πρόγνωση, η χρονιότητα και εμμονή των συμπτωμάτων σχετίζεται με την

συμπεριφορά των γονέων στο πρόβλημα, ενώ υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για ευερέθιστο έντερο ή

διαταραχές ψυχισμού στην ενήλικο ζωή.

Συμπερασματικά, το ιστορικό και η φυσική εξέταση κατευθύνουν σημαντικά τη διαγνωστική προσέγγιση

στο παιδί με τα χρόνια κοιλιακά άλγη. Εργαστηριακές εξετάσεις διενεργούνται όταν υπάρχουν «σημεία

κινδύνου». Όταν δεν υπάρχουν, δεν είναι απαραίτητες παρά μόνο για εφησυχασμό των γονέων. Τα

χαρακτηριστικά της οικογένειας παρά τα χαρακτηριστικά του παιδιού επηρεάζουν την χρονιότητα του

προβλήματος.

Φυτικές ίνες και εντερική λειτουργία

Ένα από τα πιο  συχνά προβλήματα που έχουν εμφανιστεί την τελευταία δεκαετία, αφορά την μη

φυσιολογική εντερική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού. Τα πρώτα ήπια συμπτώματα της μη

φυσιολογικής  εντερική λειτουργίας, είναι η δυσκοιλιότητα ή δυσφορία, η οποία παρουσιάζεται  σε όλες

τις ηλικίες. 

Σε μια έρευνα που διεξήγαγε το Μάρτιο του 2007 το Ελληνικό Ίδρυμα Γαστρεντερολογίας και Διατροφής

(ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ)παρατηρήθηκαν τα εξής: Ένας στους έξι  είχε  παρουσιάσει δυσκοιλιότητα το τελευταίο έτος

Ένας  στους πέντε είχε δηλώσει ότι είχε αντιμετωπίσει πρόβλημα  δυσκοιλιότητας το τελευταίο

έτος Επτά από τα  δέκα άτομα ήταν γυναίκες 35-65 χρονών

Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που βοηθούν στην καλή εντερική λειτουργία είναι η

ισορροπημένη διατροφή βασιζόμενη στις αρχές της μεσογειακής διατροφής. Συγκεκριμένα, τα συστατικά

τα οποία παίζουν τον πρώτο ρόλο στην  καλή  εντερική  λειτουργία είναι οι φυτικές ίνες. 

Οι φυτικές ίνες  ανήκουν στη κατηγορία τον υδατανθράκων, οι οποίες δεν μπορούν να διασπαστούν

από τον ανθρώπινο οργανισμό, περνούν  χωρίς να απορροφηθούν από το λεπτό έντερο και εν συνεχεία

στο παχύ έντερό υπόκεινται σε ζυμώσεις από  τα βακτήρια του εντέρου  με αποτέλεσμα να παράγονται 

αέρια, λιπαρά οξέα βραχείας αλύσους και διάφορα παραπροϊόντα. 

Οι φυτικές ίνες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες που, τις υδατοδιαλυτές και τις μη υδατοδιαλυτές. Οι 

υδατοδιαλυτές φυτικές ίνες υπόκεινται σε ζύμωση από τα βακτήρια, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η μάζα

τους. Έτσι, αυξάνεται κι ο όγκος των κοπράνων.

Μια ακόμη σημαντική λειτουργία των διαλυτών ινών, είναι ότι αποτελούν τροφή για τα απαραίτητα για

την υγεία μας εντερικά βακτήρια, βοηθούν επομένως στη διατήρηση μιας υγιούς εντερικής χλωρίδας. 

Πλούσιες πηγές διαλυτών φυτικών ινών είναι η βρώμη, ο αρακάς, τα όσπρια, το κριθάρι, τα φασόλια και

τα φρούτα όπως τα μήλα, τα αχλάδια, τα πορτοκάλια, τα ροδάκινα, τα σταφύλια και τα ξερά δαμάσκηνα. 

Σε αντίθεση με τις  μη διαλυτές φυτικές ίνες,  οι οποίες δεν διαλύονται στο νερό, αυξάνουν τον όγκο των

κοπράνων, κατά συνέπεια, μειώνουν τον χρόνο διέλευσης των τροφών  από τον πεπτικό σωλήνα.

Τέτοιου είδους φυτικές ίνες υπάρχουν στο φλοιό των φρούτων, στα ωμά λαχανικά, στο αναποφλοίωτο

Page 39: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

ρύζι και στα ανεπεξέργαστα δημητριακά. 

Από την άλλη πλευρά, υπάρχει και ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού περίπου το 4%, που είναι

ιδιαίτερα ευαίσθητο στις φυτικές ίνες και εμφανίζει ανεπιθύμητες αντιδράσεις στην πρόσληψη 

ποσότητας μικρότερης των 10 γραμμαρίων.

Ημερήσια συνιστώμενη πρόσληψη  φυτικών ινών για σωστή εντερική λειτουργία 

  Τι θα πρέπει να περιλαμβάνει η ημερήσια διατροφή  για την φυσιολογική εντερική

λειτουργία.

1. Λιγότερο από 30% των συνολικών θερμίδων να είναι λίπος. Από αυτό, το 10% να

είναι κορεσμένο και το υπόλοιπο 20 %περίπου  ακόρεστα λιπαρά οξέα.

2. Η ημερήσια κατανάλωση φυτικών ινών να είναι 20 με 30 γραμμάρια ημερησίως.

3. Δύο μερίδες γαλακτοκομικών  προϊόντων, για παροχή ασβεστίου.

4. Αυξημένη πρόσληψη υγρών (περίπου 8 ποτήρια).

5. Τέσσερις μερίδες φρούτων (με την φλούδα ει δυνατόν).

6. Τρεις με τέσσερις μερίδες λαχανικών.

7. Η ημερήσια πρόσληψη πρωτεϊνών (γαλακτοκομικά προϊόντα, κρέας και  όσπρια) να

αποτελεί το 20% των συνολικών θερμίδων.

8. Σε περίπτωση μη ικανοποιητικής πρόσληψης φρούτων και λαχανικών, κυκλοφορούν στο

εμπόριο ροφήματα φρούτων και λαχανικών με μεγάλη περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, βοηθώντας

τους καταναλωτές να καλύπτουν τις απαιτούμενες ημερήσιες ανάγκες τους σε φυτικές ίνες.

Πρεβιοτικά συστατικά και οφέλη

Τα πρεβιοτικά είναι σχετικά καινούργιος όρος και ορίσθηκε από τον Roberfroid στο 2007 Journal of

Nutrition ως: «το πρεβιοτικό είναι μερικώς ζυμωμένο συστατικό το οποίο επιτρέπει ορισμένες αλλαγές

στη σύνθεση και δραστηριότητα της γαστρεντερικής μικροχλωρίδας που προσδίδει όφελος στην

ευημερία και υγεία του οργανισμού».

Γενικώς, τα πρεβιοτικά είναι ολιγοσακχαρίτες, δηλαδή υδατάνθρακες που έχουν 3-10 μόρια γλυκόζης

ενωμένα και βρίσκονται κυρίως σε φυτά.  Είναι βρώσιμα συστατικά που δεν αφομοιώνονται από τον

οργανισμό δια της πέψης και χρησιμοποιούνται ως «τροφή» για να διεγείρουν την ανάπτυξη και

δραστηριότητα των «καλών» βακτηρίων (bifidobacteria και lactic acid bacteria) στο έντερο.  Μέχρι

στιγμής, μόνο δύο φρουκτοολιγοσακχαρίτες συμπίπτουν πλήρως στον ορισμό των πρεβιοτικών: η

ολιγοφρουκτόζη και η ινουλίνη.

Η ολιγοφρουκτόζη και η ινουλίνη εκτός από την ιδιότητά τους να μην απορροφώνται από το λεπτό

έντερο και να πηγαίνουν στο παχύ έντερο ανέπαφες, έχουν και την ιδιότητα να μην ανεβάζουν τα

επίπεδα γλυκόζης στο αίμα  ούτε και να διεγείρουν την παραγωγή ινσουλίνης.

Επίσης, χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία τροφίμων για να βελτιώνουν τη γεύση και εμφάνιση των

τροφών με μειωμένη ζάχαρη και μειωμένα λιπαρά αφού προσθέτουν μια γλυκιά γεύση και πλούσια υφή

στα τρόφιμα χωρίς να προσθέτουν περιττές θερμίδες. Συνιστάται προσοχή όταν αγοράζετε τρόφιμα που

έχουν πρόσθετους ολιγοσακχαρίτες, διότι στη βιομηχανία χρησιμοποιούνται και άλλοι τύποι

ολιγοσακχαριτών εκτός από την ολιγοφρουκτόζη και την ινουλίνη που μπορεί να μην έχουν όλες τις

ευεργετικές ιδιότητες των πρεβιοτικών. Η κατανάλωση πρεβιοτικών ινών, όπως η ινουλίνη και η

ολιγοφρουκτόζη, αυξάνει την εντερική απορρόφηση του ασβεστίου και του μαγνήσιου από τον

οργανισμό.

Υπάρχει κίνδυνος για παρενέργειες;

Από τη στιγμή που οι ολιγοσακχαρίτες του εμπορίου αυξάνουν την ζύμωση των υδατανθράκων,

αυξάνουν επίσης τον σχηματισμό αερίων.  Αυτό σημαίνει ότι οι κύριες παρενέργειες είναι πρήξιμο,

φούσκωμα και η πρόκληση αερίων στο έντερο.  Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι παρουσιαστούν

Page 40: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

ακόμη και με 5 γραμμάρια σε ευαίσθητα άτομα και να απουσιάζουν εντελώς με 40 γραμμάρια σε

ανεκτικά άτομα.  Έτσι οι παρενέργειες ουσιαστικά εξαρτώνται από το είδος του ολιγοσακχαρίτη και την

ανεκτικότητα του κάθε ατόμου.

Ευεργετική δοσολογία:

Μία φυσιολογική δίαιτα παρέχει από 5 έως 10 γραμμάρια μη αφομοιώσιμων υδατανθράκων την ημέρα.

Σ' αυτούς περιλαμβάνονται ολιγοσακχαρίτες φυτικής προέλευσης (κυρίως φρουκτο-ολιγοσακχαρίτες). Οι

αποτελεσματικές δοσολογίες ολιγοσακχαριτών κυμαίνονται μεταξύ 5 και 10 γραμμαρίων την ημέρα για

υγιείς ενήλικες.  Σε γενικές γραμμές λοιπόν, δόσεις λιγότερες από 5 γραμμάρια ημερησίως  δεν

θεωρούνται αποτελεσματικές. Ένα άλλο πρεβιοτικό που ανακαλύφθηκε πρόσφατα, είναι ο γαλακτο-

ολιγοσακχαρίτης που βρίσκεται στο μητρικό γάλα.  Έτσι, η μητέρα με το θηλασμό δίνει στο παιδί της

τους απαραίτητους υδατάνθρακες που χρειάζεται για τη βελτίωση της μικροχλωρίδας του εντέρου. Μέσα

από έρευνες, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η πρόσληψη πρεβιοτικών 4-8γρ

ημερησίως είναι και συνιστώμενη και ασφαλής. Γενικά όμως η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι η

καθημερινή κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν αυτά τα συστατικά είναι ευεργετική για την υγεία. Ο

πιο κάτω πίνακας θα σας βοηθήσει να αυξήσετε την κατανάλωση των πρεβιοτικών. 

Προϊόντα  που μπορούν να βοηθήσουν στην ικανοποιητική κατανάλωση πρεβιοτικών είναι ροφήματα

φρούτων και λαχανικών. Κάθε μπουκαλάκι 100ml ροφήματος περιέχει 3γρ ινουλίνης, συνολικά 4,5 γρ.

φυτικών ινών παρέχοντας μόνο 55-75 θερμίδες. Αν και χρειάζονται ακόμη πολλές έρευνες για να

τεκμηριωθούν οι ευεργετικές ιδιότητες των πρεβιοτικών, μερικές από αυτές είναι:

Βοηθούν στην απορρόφηση του ασβεστίου και άλλων μετάλλων

Ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα

Βοηθούν στη διάτρηση του εντερικού pH

Μειώνουν σημαντικά τη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του κόλον (τμήμα του παχέως

εντέρου) Βοηθούν στις φλεγμονώδεις διαταραχές του εντέρου όπως τη νόσο του Chron’s και ελκώδη

κολίτιδα Ανακουφίζουν από τη δυσκοιλιότητα, με το να αυξάνουν τη συχνότητα και τον όγκο των

κοπράνων Ανακουφίζουν από τη περιστασιακή διάρροια

Μπορεί να μειώσουν τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα

Βελτιώνουν τη μικροχλωρίδα του εντέρου, ιδιαίτερα στα βρέφη και μικρά παιδιά που

υποφέρουν από κολικούς του εντέρου Βοηθούν γενικώς στην καλή λειτουργία των εντέρων

Ελκώδης κολίτιδαΗ ελκώδης κολίτιδα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος η οποία προσβάλλει το βλεννογόνο του

παχέος εντέρου. Η φλεγμονή σχεδόν πάντα αφορά το ορθό και το περιφερικό τμήμα του εντέρου αλλά

μπορεί να προσβάλλει και ολόκληρο το παχύ έντερο. 

Η εκδήλωση της ελκώδους κολίτιδος φαίνεται να επηρεάζεται από δύο παράγοντες: τη γενετική

προδιάθεση (τείνει να προσβάλλει μέλη της ίδιας οικογένειας) και την επίδραση περιβαλλοντικών

παραγόντων (π.χ. μικρόβια, κλιματολογικές συνθήκες, διατροφή, κάπνισμα). Η ελκώδης κολίτιδα είναι

περισσότερο συχνή σε πληθυσμούς που ζουν στα βόρεια κλίματα και σε αναπτυγμένες χώρες, όπως η

Β. Αμερική, η Μ. Βρετανία και η Σκανδιναβία, συγκριτικά με αυτούς που ζουν σε νότια κλίματα ή σε

Page 41: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

αναπτυσσόμενες χώρες. Προσβάλλει το ίδιο συχνά τα δύο φύλα και αφορά κατ’ εξοχήν νέα άτομα αφού

η συνήθης ηλικία εμφάνισης της νόσου είναι μεταξύ 15 και 30 ετών. 

Ανάλογα με την έκταση του προσβεβλημένου παχέος εντέρου η ελκώδης κολίτιδα χαρακτηρίζεται ως: Ελκώδης ορθίτιδα: Η νόσος περιορίζεται στο ορθό

Αριστερή κολίτιδα: Η νόσος περιορίζεται στο τμήμα του παχέος εντέρου που βρίσκεται

περιφερικά της σπληνικής καμπής. Εκτεταμένη κολίτιδα: Η νόσος εκτείνεται πέραν της σπληνικής καμπής και μπορεί να φθάνει

μέχρι το τυφλό (πανκολίτις).

Κλινικές εκδηλώσεις 

Η ελκώδης κολίτιδα εκδηλώνεται με συμπτώματα και σημεία που η σοβαρότητά τους ποικίλλει. Για

θεραπευτικούς και προγνωστικούς λόγους η νόσος διακρίνεται σε ήπια, μέσης βαρύτητας και σοβαρή. Ο

όρος έξαρση χρησιμοποιείται για να περιγράψει περιόδους κατά τις οποίες η νόσος γίνεται ενεργός, ενώ

ο όρος ύφεση χρησιμοποιείται για να περιγράψει περιόδους ηρεμίας (χωρίς συμπτώματα ή σημεία

φλεγμονής.) 

Ήπια νόσος: Οι αθενείς με ήπια νόσο παρουσιάζουν  διαλείπουσα αποβολή αίματος από το ορθό που

συνοδεύεται από αποβολή βλέννης και ήπια  διάρροια με λιγότερες από 4, μικρές σε όγκο, κενώσεις.

Ελαφρό κωλικοειδές κοιλιακό άλγος, τεινεσμός και περιόδοι με δυσκοιλιότητα αποτελούν επίσης συχνά

συμπτώματα.

Μέσης βαρύτητας νόσος: Η μέσης βαρύτητας νόσος χαρακτηρίζεται από την παρουσία 4-10 διαρροϊκών

κενώσεων ημερησίως, που στην πλειονότητά τους περιέχουν αίμα. Μπορεί να συνυπάρχει κωλικοειδές

κοιλιακό άλγος που συνήθως υφίεται με την αφόδευση, καθώς και συστηματικά συμπτώματα, όπως

χαμηλή πυρετική κίνηση, κόπωση, ανορεξία και απώλεια βάρους.

Σοβαρή νόσος: Οι ασθενείς με σοβαρή νόσο έχουν συνήθως εκτεταμένη προσβολή του παχέος εντέρου

που συχνά αφορά όλο το παχύ έντερο. Οι ασθενείς αυτοί έχουν περισσότερες από 10 διαρροϊκές

κενώσεις την ημέρα, συνοδευόμενες από σοβαρό κοιλιακό άλγος, πυρετό, αφυδάτωση και σημαντική

αιμορραγία που συχνά απαιτεί μετάγγιση.

Εξωεντερικές εκδηλώσεις Οι ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα μπορεί να αναπτύξουν φλεγμονή και σε άλλα

όργανα πέραν του παχέος εντέρου. Διακρίνονται δύο κατηγορίες εξωεντερικών εκδηλώσεων: αυτές των

οποίων η κλινική ενεργότητα ακολουθεί την έξαρση της εντερικής νόσου και αυτές των οποίων η κλινική

ενεργότητα είναι ανεξάρτητη της ενεργότητας της εντερικής νόσου. Στην πρώτη κατηγορία

περιλαμβάνεται η φλεγμονή των μεγάλων αρθρώσεων (αρθρίτιδα), των οφθαλμών (επισκληρίτιδα και

ραγοειδίτιδα) και του δέρματος (γαγγραινώδες πυόδερμα και οζώδες ερύθημα). Στη δεύτερη κατηγορία

περιλαμβάνονται η αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα και η πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγειίτιδα

(φλεγμονή των χοληφόρων που προσβάλλει το 5% περίπου των ασθενών με ελκώδη κολίτιδα), 

Διάγνωση

Η λήψη λεπτομερούς ιστορικού και η φυσική εξέταση επιτρέπουν την ορθή αξιολόγηση των

συμπτωμάτων και θέτουν ισχυρά την υπόνοια της νόσου. Η διάγνωση τίθεται με

ορθοσιγμοειδοσκόπηση και ιστολογική εξέταση των βιοψιών του εντερικού βλεννογόνου. Η διενέργεια

κολονοσκόπησης επιτρέπει τον καθορισμό της έκτασης της προσβολής του παχέος εντέρου.

Επιπρόσθετα, η διενέργεια αιματολογικών εξετάσεων και εξετάσεων κοπράνων συμβάλλει σημαντικά

τόσο στη διάγνωση της νόσου όσο και στον αποκλεισμό άλλων αιτίων κολίτιδας όπως η νόσος του

Crohn, οι λοιμώδεις κολίτιδες, η φαρμακευτική κολίτιδα και η ισχαιμία του εντέρου.

Θεραπεία 

Η θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας εξαρτάται από την έκταση και τη σοβαρότητα της νόσου. Ο στόχος

της θεραπείας είναι αρχικά η επίτευξη της ύφεσης, με ανακούφιση των συμπτωμάτων και επούλωση

των βλαβών του βλεννογόνου και στη συνέχεια η αποφυγή ή η επιβράδυνση της εμφάνισης

υποτροπών. 

Page 42: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Ορθίτιδα και ορθοσιγμοειδίτιδα: Η ορθίτιδα και η ορθοσιγμοειδίτιδα αντιμετωπίζονται συνήθως με τη

χορήγηση φαρμάκων (σαλικυλικά, κορτικοστεροειδή) που δίδονται με τη μορφή υποκλυσμών ή με τη

μορφή υποθέτων και αφρών. Τα υπόθετα και ο αφρός είναι αποτελεσματικά για τις αλλοιώσεις που

περιορίζονται στο ορθό και στο κατώτερο σιγμοειδές ενώ οι υποκλυσμοί μπορούν να δράσουν

θεραπευτικά στη νόσο που εκτείνεται μέχρι την σπληνική καμπή. 

Για ορισμένους ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία απαιτείται η από του στόματος

χορήγηση σαλικυλικών (5-ASA), ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η χορήγηση

κορτικοστεροειδών. Η ανωτέρω αγωγή επιφέρει συνήθως βελτίωση μετά από τρεις εβδομάδες

θεραπείας, οδηγεί σε ύφεση το 90% των ασθενών και εξασφαλίζει μακρά ύφεση σε ποσοστό 70% των

ασθενών. Έχει προταθεί η μακρόχρονη χορήγηση 5-ASA για τη συντήρηση της ύφεσης αν και συχνά

είναι δυνατή η σταδιακή ελάττωση της δόσης. 

Εκτεταμένη νόσος και πανκολίτις: Στις περιπτώσεις που η φλεγμονή εκτείνεται πέραν του σιγμοειδούς

(εκτεταμένη νόσος ή πανκολίτις) απαιτείται η από του στόματος θεραπεία με σαλικυλικά (5-ASA). Σε

ασθενείς με μέσης βαρύτητας ή σοβαρά συμπτώματα απαιτείται η χορήγηση κορτικοστεροειδών είτε

από το στόμα  είτε ενδοφλέβια. Μετά την επίτευξη της ύφεσης οι ασθενείς συνεχίζουν την αγωγή με 5-

ASA από το στόμα. 

Ανθεκτική ελκώδης κολίτιδα: Έτσι ορίζεται η νόσος η οποία δεν ανταποκρίνεται στην ενδεδειγμένη

φαρμακευτική αγωγή ή απαιτεί τη συνεχή χορήγηση κορτικοστεροειδών για τον έλεγχο των

συμπτωμάτων. Οι ασθενείς με ανθεκτική ελκώδη κολίτιδα πρέπει να αντιμετωπίζονται με φάρμακα τα

οποία καταστέλλουν αποτελεσματικά το ανοσοποιητικό σύστημα (αζαθειοπρίνη, 6-μερκαπτοπουρίνη).

Τα τελευταία χρόνια, προστέθηκαν στη θεραπευτική φαρέτρα οι βιολογικοί παράγοντες οι οποίοι

αναστέλλουν συγκεκριμένους μεσολαβητές της φλεγμονής ( παράγων νέκρωσης του όγκου – TNFa) και

επιτυγχάνουν την ύφεση σε πολλούς ασθενείς με ανθεκτική νόσο που δεν έχουν ανταποκριθεί στα

ανοσοκατασταλτικά.  

Στις περιπτώσεις που η φαρμακευτική αγωγή αποτυγχάνει να οδηγήσει τη νόσο σε ύφεση ή

παρουσιάζονται επιπλοκές, απαιτείται κολεκτομή (χειρουργική αφαίρεση του παχέος εντέρου).

Ο ρόλος της διατροφής Η μόνη διαιτητική πρακτική που πρέπει να ακολουθείται από τους ασθενείς με

ελκώδη κολίτιδα είναι η υιοθέτηση μιας καλά ισορροπημένης διατροφής, με δεδομένο ότι δεν υπάρχουν

τροφές που να ενοχοποιούνται για την πρόκληση της νόσου ή κάποιες που να βοηθούν στη διατήρηση

της ύφεσης. Παρά ταύτα, μερικοί ασθενείς υποστηρίζουν ότι κάποιες τροφές (αλκοόλ, καφές, τσάι,

φρούτα και χυμοί φρούτων, ανθρακούχα, τηγανιτά και λιπαρά) επιδεινώνουν τα συμπτώματά τους και

επομένως είναι λογικό να αποφεύγουν αυτές τις τροφές. Επιπρόσθετα, οι ασθενείς με κοιλιακό άλγος

και διάρροια, ίσως ανακουφιστούν από την αποφυγή φρέσκων φρούτων και λαχανικών, καφεΐνης,

αναψυκτικών και προϊόντων που περιέχουν σορβιτόλη (τεχνητή ζάχαρη η οποία συνήθως

χρησιμοποιείται στα γλυκά χωρίς ζάχαρη).

Επιπλοκές 

Η ελκώδης κολίτιδα μπορεί να σχετίζεται με σοβαρές και μερικές φορές απειλητικές για τη ζωή

επιπλοκές: στένωση του ορθού, αιμορραγία, τοξικό μεγάκολο. 

Στένωση: Ένα μικρό ποσοστό ασθενών με ελκώδη κολίτιδα παρουσιάζει στένωση του ορθού, λόγω

επαναλαμβανόμενων επεισοδίων έξαρσης της νόσου, η οποία μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα

απόφραξης του παχέος εντέρου. 

Αιμορραγία: Οι περισσότεροι ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα παρουσιάζουν κάποιου βαθμού αιμορραγία

από το ορθό. Σε ορισμένες περιπτώσεις όμως, η η νόσος μπορεί να επιπλακεί με μαζική αιμορραγία.

Η αντιμετώπιση είναι αρχικά συντηρητική με μεταγγίσεις αίματος ενώ αν δεν ελεγχθεί η αιμορραγία ο

ασθενής οδηγείται στο χειρουργείο για επείγουσα κολεκτομή. 

Τοξικό μεγάκολο: Το τοξικό μεγάκολο είναι μία από τις σοβαρότερες επιπλοκές των ασθενών με σοβαρή

ελκώδη κολίτιδα. Χαρακτηρίζεται από διάταση του παχέος εντέρου με λέπτυνση και ευθρυπτότητα των

τοιχωμάτων του. Συχνά, σε ποσοστό έως και 35%, μπορεί να επιπλακεί με ρήξη (διάτρηση). Στις

περιπτώσεις που  η διάταση του εντέρου δεν υποχωρήσει με φαρμακευτική αγωγή εντός 72 ωρών

προτείνεται χειρουργική αντιμετώπιση. 

Καρκίνος παχέος εντέρου και ελκώδης κολίτιδα 

Page 43: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Οι ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. Ο κίνδυνος ανάπτυξης

καρκίνου σχετίζεται τόσο με τη διάρκεια όσο και με την έκταση της νόσου. 

Στους ασθενείς με νόσο που εκτείνεται κεντρικότερα της σπληνικής καμπής, η επίπτωση του καρκίνου

του παχέος εντέρου αρχίζει να αυξάνεται, σε σχέση με το γενικό πληθυσμό, 7-8 χρόνια μετά την έναρξη

της νόσου. Είναι γενικά αποδεκτό ότι η αύξηση του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου είναι 0,5% για κάθε

έτος μετά από τα 7-8 χρόνια νόσου. 

Σε ασθενείς με αριστερή κολίτιδα ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου αρχίζει να αυξάνει περίπου 15-20

χρόνια μετά την έναρξη της νόσου. 

Αντίθετα, οι ασθενείς με ορθίτιδα ή ορθοσιγμοειδίτιδα παρουσιάζουν πολύ μικρή αύξηση του κινδύνου

ανάπτυξης καρκίνου ανεξάρτητα από τη διάρκεια της νόσου. 

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου συνήθως αναπτύσσεται από προκαρκινωματώδεις αλλαγές

(δυσπλασία)  του βλεννογόνου του παχέος εντέρου  οι οποίες μπορούν να ανιχνευτούν με

κολονοσκόπηση. Όσον αφορά το πρόγραμμα παρακολούθησης με κολονοσκόπηση για πρόληψη της

ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου, υπάρχουν αρκετές κατευθυντήριες οδηγίες. Σε γενικές

γραμμές, προτείνεται κολονοσκόπηση 8-10 χρόνια μετά την έναρξη των συμπτωμάτων σε ασθενείς με

πανκολίτιδα και μετά από 12 χρόνια σε ασθενείς με αριστερή κολίτιδα. Στη συνέχεια, η κολονοσκόπηση

θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε έτος. Στην περίπτωση ανεύρεσης προχωρημένης

προκαρκινωματώδους αλλαγής ή καρκίνου προτείνεται η χειρουργική αφαίρεση του παχέος εντέρου.

Ελκώδη κολίτιδαΣύλλογος Ατόμων με Ελκώδη κολίτιδα και Νόσο του Crohn Κρήτης

Όταν πρωτομάθατε ότι πάσχετε από ελκώδη κολίτιδα, είναι φυσικό ότι σας δημιουργήθηκαν πολλά

ερωτηματικά. Θα μπορώ να συνεχίσω την εργασία μου, τις σπουδές μου, να ταξιδεύω, να γυμνάζομαι;

Μπορεί τα φάρμακα να έχουν παρενέργειες; Μήπως πρέπει να κάνω ειδική δίαιτα; Πώς θα με

αντιμετωπίσουν οι άλλοι; Αυτό το φυλλάδιο προσφέρει μία σύντομη επισκόπηση της νόσου, της

διάγνωσης και θεραπείας της, και του αντίκτυπου που έχει στην καθημερινή ζωή του ασθενούς και της

οικογένειας του.

 

Τι είναι η ελκώδης κολίτιδα;

Η ελκώδης κολίτιδα είναι μια χρόνια πάθηση του παχέος εντέρου, γνωστή από το 19ο αιώνα. Το παχύ

έντερο ή κόλον είναι το τελευταίο τμήμα του γαστρεντερικού σωλήνα, όπου γίνεται η απορρόφηση του

νερού και άλλων ουσιών από τις τροφές και σχηματίζονται τα κόπρανα. Στην ελκώδη κολίτιδα το παχύ

έντερο παθαίνει φλεγμονή, διογκώνεται (πρήζεται) και δημιουργούνται στην επιφάνεια του έλκη (πληγές)

που μπορεί να είναι από πολύ μικρά έως πολύ μεγάλα. Το “πληγωμένο έντερο” σαν αποτέλεσμα δεν

μπορεί να απορροφήσει το νερό, τα κόπρανα γίνονται υδαρή (διάρροια), ενώ από τα έλκη βγαίνει πύο

και αίμα.

Η ελκώδης κολίτιδα παρουσιάζει μεγάλες ομοιότητες με μια άλλη πάθηση του εντέρου, που ονομάζεται

νόσος του Κρόν (Crohn) και παλιότερα πίστευαν ότι επρόκειτο για τις ίδιες παθήσεις. Σήμερα

γνωρίζουμε ότι είναι δύο ξεχωριστές καταστάσεις που ανήκουν στις Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Εντερικές

Νόσους (ΙΦΕΝ) και παρά τις πολλές τους ομοιότητες έχουν και μεγάλες διαφορές. Η σπουδαιότερη

διαφορά τους είναι ότι ενώ στην ελκώδη κολίτιδα πάσχει αποκλειστικά και μόνο το παχύ έντερο, στη

νόσο Crohn μπορεί να υπάρχουν βλάβες και στο λεπτό έντερο, το στομάχι ή τον οισοφάγο. Παρόλα

αυτά, ακόμα και σήμερα χρησιμοποιώντας τις πιο σύγχρονες μεθόδους είναι μερικές φορές δύσκολο να

καταλάβουμε για ποια από τις δύο παθήσεις πρόκειται και μόνο ο χρόνος και η συχνή παρακολούθηση

του αρρώστου μπορεί να δώσει την απάντηση. 

Ποια είναι η αιτία της ελκώδους κολίτιδας;

Η αιτία μέχρι στιγμής παραμένει άγνωστη. Παρόλο που δεν είναι μια καθαρά κληρονομική νόσος,

δηλαδή δεν κληρονομείται από την μητέρα ή τον πατέρα στο παιδί, φαίνεται ότι έχει τάση να εμφανίζεται

συχνότερα σε άτομα της ίδιας οικογένειας και ειδικά σε δίδυμα αδέλφια. Οι μελέτες δείχνουν ότι περίπου

το 20% των ασθενών μπορεί να έχουν ένα κοντινό συγγενή με νόσο Crohn ή ελκώδη κολίτιδα.

Επιστήμονες από όλο τον κόσμο συνεχίζουν να ερευνούν την περίεργη αυτή αρρώστια και υπάρχει

αισιοδοξία ότι στο προσεχές μέλλον θα γίνει γνωστή η αιτία και τα γονίδια που την προκαλούν, με

Page 44: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

αποτέλεσμα να βρεθεί και η οριστική της θεραπεία.

Το σίγουρο είναι ότι δεν προκαλείται από κάποιο από τα γνωστά μικρόβια, γι’ αυτό δεν είναι μεταδοτική

(κολλητική). Παρόλο που τα συμπτώματα της μπορεί να είναι τα ίδια με μια γαστρεντερίτιδα από ένα

μικρόβιο, έχει σημασία να καταλάβουμε ότι πρόκειται για μια εντελώς διαφορετική πάθηση που

χρειάζεται ειδική θεραπεία. 

Επίσης είναι βασικό να μην γίνεται σύγχυση του όρου ελκώδης κολίτιδα με τον όρο λοιμώδης κολίτιδα ή

σπαστική κολίτιδα, οι οποίες αν και είναι και αυτές κολίτιδες (δηλαδή προσβάλλουν το παχύ έντερο ή

κόλον) είναι εντελώς διαφορετικές παθήσεις. 

Πόσο συχνή είναι η ελκώδης κολίτιδα;

Στην Αγγλία υπάρχουν 80.000 άνθρωποι που πάσχουν από ελκώδη κολίτιδα, ενώ κάθε χρόνο

παρουσιάζονται 5.000 καινούργιες περιπτώσεις. Είναι περισσότερο συχνή στις χώρες της Βόρειας

Ευρώπης και στις αστικές περιοχές.

Στην χώρα μας παλιότερα επικρατούσε η αντίληψη ότι ήταν σχετικά σπάνια ασθένεια, γεγονός που δεν

ισχύει πλέον. Η Γαστρεντερολογική Κλινική του ΠΕΠΑΓΝΗ ήταν η πρώτη κλινική στην Ελλάδα που μετά

από σοβαρή μελέτη παρουσίασε επίσημα στοιχεία για την Κρήτη στο διεθνή χώρο. Από τα στοιχεία

αυτά προκύπτει ότι στη διάρκεια της πενταετίας 1990-1994, μόνο στο νομό Ηρακλείου διαγνώσθηκαν

117 νέα περιστατικά με ελκώδη κολίτιδα, με συχνότητα που αυξάνεται και σχεδόν διπλασιάσθηκε τα

τελευταία χρόνια. Αυτό που τελικά φαίνεται είναι ότι η ελκώδης κολίτιδα στην Κρήτη είναι τόσο συχνή

όσο είναι και στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης

Περίπου 10.000 Έλληνες πάσχουν από είτε από ελκώδη κολίτιδα ή από νόσο Crohn. Η ελκώδης

κολίτιδα είναι κυρίως ασθένεια των νέων. Στις περισσότερες περιπτώσεις η διάγνωση γίνεται πριν την

ηλικία των 30 ετών, παρότι η νόσος μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία,

συμπεριλαμβανομένων και των τελευταίων δεκαετιών της ζωής.

Ποια είναι τα συμπτώματα; 

Η ελκώδης κολίτιδα παρουσιάζεται με διάρροια, και πόνο στην κοιλιά. Τα κόπρανα περιέχουν βλέννη,

αίμα ή και πύον. Μερικές φορές ο ασθενής έχει έντονο το αίσθημα του τεινεσμού, δηλαδή πηγαίνει στην

τουαλέτα πολλές φορές προσπαθώντας να αδειάσει το έντερο του. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις

μπορεί να υπάρχει ψηλός πυρετός και τα κόπρανα να μην είναι καθόλου σχηματισμένα, αλλά σκέτο

νερό με αίμα. 

Τα συμπτώματα συνήθως ξεκινούν ξαφνικά. Σε μερικά άτομα είναι δυνατόν να παρουσιασθεί για πρώτη

φορά ή να υποτροπιάσει μετά από ένα διάστημα με έντονο άγχος ή μετά από μία μεγάλη στεναχώρια.

Επίσης μια γαστρεντερίτιδα, γρίπη ή οποιαδήποτε ίωση μπορεί να είναι η αφορμή για να εκδηλωθεί η

ασθένεια. Έχει παρατηρηθεί ότι η ελκώδης κολίτιδα παρουσιάζεται πιο συχνά σε πρώην καπνιστές,

δηλαδή σε άτομα που κάπνιζαν στο παρελθόν και σταμάτησαν να καπνίζουν.

Ποια άλλα προβλήματα μπορεί να αντιμετωπίσω;

Άτομα με ελκώδη κολίτιδα είναι δυνατόν να παρουσιάζουν πόνο στη μέση με δυσκολία στις κινήσεις,

πόνο στα χέρια, στα πόδια ή ακόμα και αρθρίτιδα, δηλαδή φλεγμονή (πρήξιμο) σε κάποια άρθρωση των

χεριών ή των ποδιών. Σε αρκετές περιπτώσεις εμφανίζονται άφθες στο στόμα και ερεθισμός στα μάτια

(τα μάτια κοκκινίζουν και υπάρχει φαγούρα). Λιγότερο συχνά, είναι δυνατόν να παρουσιασθεί ερεθισμός

στο δέρμα, με κοκκίνισμα, πόνο και έλκη, ή παθήσεις του συκωτιού και της χολής.

Τις περισσότερες φορές αυτά τα προβλήματα παρουσιάζονται όταν υπάρχει έξαρση ή υποτροπή της

ελκώδους κολίτιδας και εξαφανίζονται με την θεραπεία.

Είναι όλες οι μορφές της ελκώδους κολίτιδας ίδιες;

Όχι, δεν είναι ίδιες. Όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχήμα, υπάρχουν 4 κύριοι τύποι, ανάλογα με το

πόσο μεγάλο τμήμα του παχέος εντέρου έχει ελκώδη κολίτιδα. Όταν η ελκώδης κολίτιδα προσβάλει το

κατώτερο σημείο του εντέρου, δηλαδή τον πρωκτό ή το ορθό, λέγεται ελκώδης πρωκτίτιδα ή ορθίτιδα.

Όταν η ασθένεια προσβάλει μόνο την αριστερή πλευρά του εντέρου λέγεται περιορισμένη ή περιφερική

ή αριστερή κολίτιδα. Όταν προσβάλει όλο το παχύ έντερο λέγετε πανκολίτιδα.

Ευτυχώς οι περισσότεροι άρρωστοι παρουσιάζουν περιορισμένη μορφή ελκώδους κολίτιδας. Όσο πιο

μικρό κομμάτι του εντέρου πάσχει, τόσο πιο λίγα είναι τα συμπτώματα και πιο ελαφριά η μορφή της

Page 45: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

κολίτιδας. 

Με την πάροδο του χρόνου, είναι δυνατόν η ελκώδης κολίτιδα να προχωρήσει από ένα μικρό τμήμα σε

όλο το έντερο, ή αντιθέτως να υποχωρήσει από όλο το έντερο σε ένα πολύ μικρότερο τμήμα. Για το

λόγο αυτό, είναι σημαντικό τόσο για σάς, όσο και για τον γιατρό σας να ξέρει ακριβώς πόσο έκταση έχει

η κολίτιδα και να δώσει την κατάλληλη θεραπεία. 

Με ποιόν τρόπο γίνεται η διάγνωση της ελκώδους κολίτιδας και τι εξετάσεις χρειάζεται να κάνω;

Για να βγει το συμπέρασμα ότι έχετε ελκώδη κολίτιδα, θα πρέπει να γίνει εξέταση του παχέος εντέρου.

Αυτό μπορεί να γίνει με βαριούχο υποκλυσμό, κολονοσκόπηση και ορθοσκόπηση.

Στο βαριούχο υποκλυσμό, μετά από μια συγκεκριμένη δίαιτα και καθαρισμό του εντέρου με καθαρτικά,

γίνεται κλύσμα με μία ουσία που λέγεται βάριο και στη συνέχεια παίρνονται μια σειρά από

ακτινογραφίες. Με αυτό τον τρόπο ο γιατρός μπορεί να σας πει ποιό κομμάτι του εντέρου έχει

πρόβλημα, αλλά δεν μπορεί να πάρει βιοψίες και να βάλει με απόλυτη σιγουριά τη διάγνωση. Είναι

όμως μια καλή εξέταση που γίνεται από ακτινολόγο σχεδόν σε όλα τα Νοσοκομεία και βοηθά στις

περιπτώσεις που δεν μπορεί να γίνει κολονοσκόπηση.

Η κολονοσκόπηση είναι μια σχετικά καινούργια εξέταση που γίνεται από Γαστρεντερολόγο. Με ένα

λεπτό και μαλακό σωλήνα που μπαίνει από τον πρωκτό, ο γιατρός μπορεί να δει απευθείας όλο το

παχύ έντερο στην τηλεόραση, να εξακριβώσει από τι πάσχει και πόσο ακριβώς τμήμα έχει πρόβλημα.

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι μπορεί να πάρει μικρά κομματάκια εντέρου (βιοψίες) και να τα στείλει

για εξέταση στον Παθολογοανατόμο. Αυτός είναι ο μόνος σίγουρος τρόπος για να γίνει η διάγνωση της

ελκώδους κολίτιδας. Η εξέταση διαρκεί περίπου 20-30 λεπτά και χρειάζεται να έχετε κάνει από πριν

δίαιτα και καλό καθαρισμό του εντέρου. Επειδή η κολονοσκόπηση μπορεί να σας προκαλέσει ελαφρύ

πόνο, πριν την εξέταση γίνεται μία ενδοφλέβια ένεση που θα σας ηρεμήσει και ίσως σας φέρει λίγο

ύπνο.

Η ορθοσκόπηση είναι περίπου ίδια με την κολονοσκόπηση, μόνο που με αυτήν την εξέταση ο γιατρός

μπορεί να δει μόνο το τελευταίο τμήμα και όχι όλο το έντερο. Επειδή δε χρειάζεται δίαιτα ούτε ηρεμιστική

ένεση, είναι μια εύκολη εξέταση που γίνεται πολύ συχνά ακόμη και στα εξωτερικά ιατρεία.

Οι παραπάνω εξετάσεις, μαζί με εξετάσεις αίματος, ούρων και κοπράνων, είναι οι απαραίτητες για τη

διάγνωση και την παρακολούθηση των ασθενών με ελκώδη κολίτιδα. Ανάλογα με την πορεία της νόσου,

ίσως να χρειασθείτε μερικές συμπληρωματικές εξετάσεις, όπως είναι το υπερηχογράφημα, η αξονική

τομογραφία, η γαστροσκόπηση, τις οποίες μπορείτε να τις συζητήσετε με το γιατρό σας.

Θα έχω ελκώδη κολίτιδα σε όλη μου τη ζωή;

Η ελκώδης κολίτιδα είναι μία χρόνια πάθηση που παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις. Αυτό σημαίνει ότι

είναι μια κατάσταση που έρχεται και φεύγει, δηλαδή μπορεί ένας άρρωστος να είναι εντελώς καλά για

μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά σε κάποια στιγμή να παρουσιάσει υποτροπή και συμπτώματα της

αρρώστιας. 

Από τη στιγμή που είχατε ένα επεισόδιο ελκώδους κολίτιδας, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα έχετε άλλο ένα

στο μέλλον. Για πόσο καιρό θα είσαστε εντελώς καλά και πότε θα παρουσιάσετε ξανά υποτροπή δεν

μπορεί κανείς να το προβλέψει. Υπάρχουν άτομα που παρουσιάζουν ελάχιστα επεισόδια σε όλη τους τη

ζωή, ενώ κάποιοι άλλοι, ευτυχώς λίγοι, έχουν συνέχεια συμπτώματα.

Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι πρόκειται για μια κατάσταση με την οποία θα πρέπει να μάθετε να ζείτε

μαζί, γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία να καταλάβετε την φύση της και πώς μπορείτε να την αντιμετωπίσετε.

Τι είναι αυτό που προκαλεί υποτροπή της ελκώδους κολίτιδας και τι μπορώ να κάνω για να την

προλάβω;

Δυστυχώς δε γνωρίζουμε την αιτία που προκαλεί μια νέα υποτροπή. Όμως είναι γνωστό ότι η ελκώδης

κολίτιδα είναι πιο πιθανόν να εμφανισθεί μετά από ένα επεισόδιο γαστρεντερίτιδας ή ίωσης, μετά από

θεραπεία με αντιβιοτικά και αντιρευματικά φάρμακα ή ύστερα από μια περίοδο με έντονο άγχος.

Μπορεί η συναισθηματική φόρτιση να προκαλέσει έξαρση της νόσου;

Καθώς το σώμα και το πνεύμα είναι αλληλένδετα, η συναισθηματική φόρτιση μπορεί να επηρεάσει τα

συμπτώματα της ελκώδους κολίτιδας, όπως και άλλων χρόνιων νόσων. Παρότι κάποιες φορές οι

ασθενείς έχουν ψυχολογικά προβλήματα πριν την έξαρση, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί

ότι το άγχος μπορεί να είναι η αιτία της νόσου.

Page 46: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Το πιο πιθανό είναι ότι η συναισθηματική ανωμαλία κάποιων ασθενών είναι μία αντίδραση στα

συμπτώματα της νόσου. Γι αυτό ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα συχνά χρειάζονται ψυχολογική

υποστήριξη από την οικογένειά τους και τον θεράποντα ιατρό τους και πολλές φορές από ειδικό

ψυχολόγο.

Έχει σχέση η ελκώδης κολίτιδα με το φαγητό ή το ποτό;

Δε φαίνεται να υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο φαγητό ή ποτό που να ευθύνεται για τα επεισόδια

ελκώδους κολίτιδας, αν και κάθε άτομο ξεχωριστά είναι καλό να βρει αν υπάρχει κάποιο είδος τροφής

που του προκαλεί προβλήματα και να το αποφεύγει.

Μερικοί ασθενείς, ειδικά όταν έχουν διάρροια ή πόνο στην κοιλιά, είναι προτιμότερο να αποφεύγουν το

γάλα, τις λιπαρές τροφές, τα όσπρια και τα κηπευτικά ή φρούτα με πολλούς σπόρους. Επίσης μερικά

άτομα με ελκώδη κολίτιδα έχουν παρατηρήσει ότι το κρασί, η μπύρα και ορισμένα άλλα

οινοπνευματώδη τους προκαλούν διάρροια και φούσκωμα. Το σίγουρο είναι ότι πρέπει να αποφεύγετε

τα οινοπνευματώδη όταν παίρνετε μερικά φάρμακα για την ελκώδη κολίτιδα όπως η μετρονιδαζόλη

(Flagyl), γιατί μπορεί να φέρει σαν αποτέλεσμα πολλές και επικίνδυνες παρενέργειες 

Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι πρέπει να κάνετε αυστηρή δίαιτα, ειδικά όταν δεν έχετε συμπτώματα.

Αντιθέτως είναι βασικό να παίρνετε όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεστε και να

ακολουθείτε ένα φυσιολογικό και υγιές διαιτολόγιο. Άλλωστε είναι γνωστό ότι η ελκώδης κολίτιδα είναι

σπάνια σε χώρες, όπως για παράδειγμα στην Αφρική, που εξακολουθούν να τρέφονται με παραδοσιακά

φαγητά πλούσια σε δημητριακά, λαχανικά και φρούτα.

Μπορεί να θεραπευθεί η ελκώδης κολίτιδα;

Παρόλο που δεν υπάρχει ριζική φαρμακευτική θεραπεία, υπάρχουν πολλά φάρμακα που θα σας

ανακουφίσουν από τα συμπτώματα, θα σας βοηθήσουν να ρυθμίσετε την ελκώδη κολίτιδα και να την

διατηρήσετε “κοιμισμένη”. 

Αυτά τα φάρμακα κυκλοφορούν σε χάπια, υπόθετα και κλύσματα. Σε ποια μορφή θα πάρετε τα

φάρμακα, εξαρτάται από το τμήμα του εντέρου που έχει πρόβλημα. Έτσι αν η κολίτιδα είναι μόνο στο

τελευταίο κομμάτι του εντέρου, είναι πολύ πιθανόν να χρειασθείτε μόνο υπόθετα ή κλύσματα, ενώ αν

ολόκληρο το έντερο πάσχει θα πρέπει να πάρετε και χάπια. Ποιό είδος φαρμάκου θα πάρετε εξαρτάται

από το πόσο βαριά είναι η ελκώδης κολίτιδα και πόσο σοβαρή υποτροπή παρουσιάζει κάθε φορά. 

Τα συνηθισμένα φάρμακα είναι τα σαλικυλικά, δηλαδή τα Salofalk και Asacol, τα οποία θα πρέπει να τα

παίρνετε συνέχεια είτε έχετε συμπτώματα, είτε όχι, γιατί έχει διαπιστωθεί ότι βοηθάνε πολύ να

παραμένει η αρρώστια σε ύφεση.

Αν πρόκειται για βαρύ επεισόδιο, με συμπτώματα που δεν περνάνε με τα συνηθισμένα φάρμακα, θα

χρειασθεί να πάρετε κορτιζόνη για ένα μικρό διάστημα (συνήθως 1-2 μήνες) ή κάποια άλλα νεότερα

φάρμακα που λέγονται ανοσοκατασταλτικά (αζαθειοπρίνη). Σε μερικές περιπτώσεις που η αιμορραγία

συνεχίζεται, υπάρχει πυρετός ή άλλα σοβαρά προβλήματα, είναι αναγκαίο να κάνετε εισαγωγή στο

Νοσοκομείο και να πάρετε θεραπεία ενδοφλέβια. 

Επειδή, όπως συμβαίνει με όλα τα φάρμακα, έτσι και τα φάρμακα της ελκώδους κολίτιδας είναι δυνατόν

να προκαλέσουν ορισμένες παρενέργειες, είναι σημαντικό να συμβουλεύεστε το γιατρό σας κάθε φορά

που παρατηρείτε κάτι καινούργιο στα συμπτώματα σας. Επίσης είναι βασικό να αποφεύγετε ορισμένα

φάρμακα, όπως τα αντιρευματικά και η ασπιρίνη και να μην σταματάτε την θεραπεία χωρίς τη συμβουλή

του γιατρού σας, ακόμα κι αν αισθάνεστε εντελώς καλά. 

Είναι η ελκώδης κολίτιδα ένα είδος καρκίνου του εντέρου;

Όχι, η ελκώδης κολίτιδα είναι μια καλοήθης αρρώστια που οφείλεται σε φλεγμονή του εντέρου, εντελώς

διαφορετική από τον καρκίνο.

Υπάρχει η πιθανότητα να παρουσιασθεί καρκίνος του εντέρου σε άτομα με ελκώδη κολίτιδα;

Επειδή η ελκώδης κολίτιδα δημιουργεί ένα συνεχή ερεθισμό στο έντερο, υπάρχει ένας μικρός κίνδυνος

να παρουσιασθεί δυσπλασία (αρχικό στάδιο καρκίνου), ή καρκίνος. Ο κίνδυνος αυτός περιορίζεται στα

άτομα εκείνα που έχουν ελκώδη κολίτιδα σε όλο το έντερο και που έχουν αυτή την πάθηση για πολλά

χρόνια (πάνω από 10).

Επειδή τα αρχικά στάδια του καρκίνου στην ελκώδη κολίτιδα μπορούν να βρεθούν εύκολα και να

θεραπευθούν εντελώς, έχει μεγάλη σημασία η συχνή παρακολούθηση ειδικά όσων έχουν ελκώδη

Page 47: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

κολίτιδα πολλά χρόνια με κολονοσκόπηση. 

Τι γίνεται σε σχέση με την ελκώδη κολίτιδα και την εγκυμοσύνη;

Οι περισσότερες γυναίκες με ελκώδη κολίτιδα μπορούν να γίνουν μητέρες χωρίς ιδιαίτερο πρόβλημα. Σε

γενικές γραμμές, η γονιμότητα τους δε διαφέρει από τις άλλες υγιείς γυναίκες. Μειωμένη γονιμότητα έχει

παρατηρηθεί μόνο σε γυναίκες με ελκώδη κολίτιδα που βρίσκονται σε φάση έξαρσης της νόσου. Για το

λόγο αυτό το πιο σημαντικό από όλα είναι να υπάρχει σωστός οικογενειακός προγραμματισμός και να

αποφεύγεται η εγκυμοσύνη όταν υπάρχει ενεργός νόσος με συμπτώματα. Είναι φυσικό ότι κατά τη

διάρκεια της εγκυμοσύνης η γυναίκα θα πρέπει να προσέχει ιδιαίτερα την διατροφή της και τη θρέψη της

και να παίρνει σίδηρο και βιταμίνες.

Τα περισσότερα είδη φαρμάκων μπορούν να συνεχιστούν κανονικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης,

συμπεριλαμβανομένων και της κορτιζόνης. Η αζαθειοπρίνη, παρόλο που έχει ενοχοποιηθεί για

διαταραχές εμβρύων σε πειραματόζωα, δεν υπάρχουν παρόμοιες περιπτώσεις ή παρενέργειες σε

γυναίκες που την έπαιρναν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Φυσικά η απόφαση διακοπής της

αζαθειοπρίνης πριν την προγραμματισμένη εγκυμοσύνη θα πρέπει να γίνει μετά από επιθυμία της

ασθενούς και συζήτηση με το θεράποντα γιατρό, αφού ληφθεί σοβαρά υπόψη η πιθανότητα μελλοντικής

υποτροπής μετά τη διακοπή του φαρμάκου. 

Είναι η ελκώδης κολίτιδα μία αρρώστια που μπορεί να χειρουργηθεί;

Με τα φάρμακα που αναφέραμε προηγουμένως, 70-80% των ασθενών, θα περάσουν σε ύφεση και δεν

θα χρειασθεί να χειρουργηθούν. Χειρουργείο γίνεται μόνο στις εξής περιπτώσεις:

1. Σε ένα πολύ σοβαρό επεισόδιο ελκώδους κολίτιδας που δεν ανταποκρίνεται στην εντατική

φαρμακευτική θεραπεία μέσα στο Νοσοκομείο.

2. Σε ασθενείς που υποφέρουν από συνεχείς υποτροπές ελκώδους κολίτιδας παρά τη θεραπεία που

παίρνουν, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή.

3. Σε ασθενείς που υπάρχει υποψία καρκίνου ή βαριά δυσπλασία..

4. Στις περιπτώσεις που υπάρχουν σοβαρά προβλήματα που συνοδεύουν την ελκώδη κολίτιδα σε άλλα

όργανα του σώματος, όπως στα μάτια, το δέρμα, τις αρθρώσεις ή το συκώτι.

Τι είδους εγχείρηση γίνεται; Θα έχω μετά την εγχείρηση ‘παρά φύση έδρα’;

Με την εγχείρηση αφαιρείται ολόκληρο το παχύ έντερο και ουσιαστικά δεν έχετε πια ελκώδη κολίτιδα.

Παλιότερα, με την εγχείρηση που γινόταν, ο ασθενής είχε απαραίτητα ειλεοστομία, δηλαδή “παρά φύση

έδρα”. Όμως τα τελευταία χρόνια, βρέθηκε μια καινούργια τεχνική, που ονομάζεται εγχείρηση πάουτς

(pouch), με την οποία αφαιρείται όλο το παχύ έντερο χωρίς όμως να χρειάζεται “παρά φύση έδρα”. Με

αυτό τον τρόπο ο ασθενής μπορεί να ζήσει μια φυσιολογική ζωή, χωρίς να αντιμετωπίζει πλέον τα

προβλήματα της ελκώδους κολίτιδας, ή τα ψυχολογικά και άλλα προβλήματα της “παρά φύση έδρας”.

Επειδή όμως πρόκειται για μια δύσκολη εγχείρηση που αρκετές φορές έχει σοβαρές επιπλοκές, είναι

πολύ σημαντικό να γίνεται με μεγάλη προσοχή η επιλογή των ασθενών και μόνο από χειρουργούς που

έχουν εξειδικευτεί σε αυτή την τεχνική. Τόσο σε εξειδικευμένα κέντρα στο εξωτερικό, όσο και σε

ορισμένα Νοσοκομεία στην Ελλάδα (μεταξύ των οποίων είναι και το ΠΕΠΑΓΝΗ) υπάρχει σημαντική

εμπειρία σε αυτή την εγχείρηση, με πολύ καλά αποτελέσματα μέχρι στιγμής. 

Είναι δυνατό να ζήσει κανείς μία φυσιολογική ζωή όταν πάσχει από ελκώδη κολίτιδα;

Η ελκώδης κολίτιδα είναι μία χρόνια ασθένεια, αλλά δεν είναι θανατηφόρος. Οι περισσότεροι ασθενείς

συνεχίζουν να έχουν μία χρήσιμη και παραγωγική ζωή χωρίς περιορισμούς στο φαγητό, τη διασκέδαση

ή την εργασία, παρά το γεγονός ότι χρειάζεται να λαμβάνουν φάρμακα εφόρου ζωής, ή μπορεί να

χρειαστεί κάποια στιγμή στη ζωή τους να εισαχθούν στο νοσοκομείο.

Διώξτε το άγχος από τη ζωή σας

Το άγχος είναι γνωστό σε όλους μας. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην το έχει βιώσει και να μην

έχει υποφέρει, κατά καιρούς, από τα συμπτώματά του. Αν και ο ορισμός του άγχους είναι δύσκολος, η

ύπαρξή του στη ζωή μας, εμφανίζεται  κυρίως με τη μορφή μιας διάχυτης εσωτερικής έντασης και

υπερδιέγερσης, συνήθως ως απάντηση σε στρεσογόνα γεγονότα της καθημερινότητάς μας.. Στις

περισσότερες περιπτώσεις, η πηγή του άγχους είναι συνήθως εύκολα αναγνωρίσιμη, καθώς μπορεί να

εντοπιστεί σε αλλαγές αλλά και σε προκλήσεις που εμφανίζονται στη ζωή μας. Υπάρχουν, όμως, και

περιπτώσεις που το άτομο μπορεί να  δυσκολεύεται να καταλάβει τους λόγους που βιώνει άγχος, καθώς

Page 48: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

η γενεσιουργός αίτια, ενδεχομένως, να παραμένει καλά κρυμμένη και ως ένα βαθμό άγνωστη,

καθιστώντας έτσι και την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων πολύ πιο δύσκολη.

Η εκδήλωση του άγχους μπορεί να πάρει πολλές και ποικίλες μορφές. Το άτομο, αισθάνεται συνήθως

ένα ακαθόριστο συναίσθημα ανησυχίας, υπερέντασης και φόβου που δυσκολεύεται να ελέγξει.

Συνηθισμένα συνοδά συμπτώματά του είναι η  ευερεθιστικότητα, η μελαγχολία και η δυσκολία στη

συγκέντρωση, ενώ, εκτός της ψυχολογικής διάστασης, παρατηρείται και διέγερση του

συμπαθητικού συστήματος  που εκδηλώνεται με πονοκέφαλο, ζάλη, δύσπνοια, ταχυκαρδία,

εξάψεις ή κρυάδες, σφίξιμο στο στήθος, πνιγηρό συναίσθημα, αλλά και γαστρεντερικές

διαταραχές, με πιο κοινό το σύμπτωμα τη σπαστική κολίτιδα.

Σε ήπιο βαθμό, το άγχος μπορεί να λειτουργήσει ενισχυτικά για το άτομο, κινητοποιώντας το για

αλλαγές και αυξάνοντας την ικανότητά του για δράση. Το φυσιολογικό άγχος, το οποίο πολλές φορές,

ονομάζουμε και «δημιουργικό», βοηθά στην ανασύνταξη των δυνάμεων, υποστηρίζοντας τον οργανισμό

μας να αντεπεξέλθει σε μια επερχόμενη απειλή. Όταν ο οργανισμός μας βρίσκεται σε ήπια στάδια

εγρήγορσης, λειτουργεί αποτελεσματικά και άμεσα ως προς την λήψη πρωτοβουλιών και την

πραγματοποίηση αποφάσεων. Στην αντίθετη περίπτωση, όταν το άγχος αυξάνεται δυσανάλογα και

εκφράζεται έντονα και επίμονα, μπορεί να οδηγήσει σε αποδιοργάνωση, δυσχεραίνοντας την ικανότητα

του ατόμου να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις του και να αντιμετωπίσει με λειτουργικό και υγιή τρόπο

την καθημερινότητά του. Σε αυτήν την περίπτωση, το άγχος  θεωρείται παθολογικό, και αν δεν

αντιμετωπιστεί εγκαίρως, μπορεί να οδηγήσει σε αγχώδεις διαταραχές, με πιο συχνές τη διαταραχή

πανικού, με ή χωρίς αγοραφοβία, ή τη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή. Η αντιμετώπιση του άγχους,

εξαρτάται ασφαλώς, από την ένταση και τη μορφή με την οποία εκδηλώνονται στη ζωή μας. Ήπιες

μορφές άγχους μπορούν να αντιμετωπιστούν από το άτομο με υποστηρικτική καθοδήγηση και

εκμάθηση τεχνικών και  δεξιοτήτων που θα το βοηθήσουν να αναπτύξει μεθόδους διαχείρισης του

στρες, ενώ έντονα αγχώδεις αντιδράσεις αντιμετωπίζονται με τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής, συνήθως

σε συνδυασμό με την ψυχοθεραπευτική προσέγγιση. Τεχνικές πρόληψης:

Αναγνωρίστε και εστιάστε στους παράγοντες που σας αγχώνουν περισσότερο. Προσπαθήστε

να καταγράψετε όσες περισσότερες εναλλακτικές λύσεις μπορείτε να σκεφτείτε, όσον αφορά στο

πρόβλημα που σας απασχολεί και επιλέξτε ένα σχέδιο δράσης αξιολογώντας τα «υπέρ» και τα

«κατά» της κάθε επιλογής.  Βάλτε πρόγραμμα στη ζωή σας. Οργανώστε τις υποχρεώσεις της καθημερινότητάς σας,

κάνοντας μια λίστα με τις προτεραιότητές σας και θέτοντας ρεαλιστικούς βραχυπρόθεσμους στόχους.  Επιτρέψτε στον εαυτό σας να κάνει λάθη, χωρίς να αντιδράσετε με έντονα επικριτικό και

σκληρό τρόπο, που θα ενισχύσει το άγχος σας. Επαναπροσδιορίστε τους στόχους σας και

προσπαθήστε ξανά!    Προσπαθήστε να ελέγχετε τις αρνητικές, απαισιόδοξες, δυσάρεστες σκέψεις που κάνετε, 

αντικαθιστώντας τες, με πιο θετικές και αισιόδοξες εκτιμήσεις.   Το γέλιο βοηθάει! Δείτε στη τηλεόραση κωμωδίες, διαβάστε βιβλία, βγείτε με φίλους με τους

οποίους μπορείτε να διασκεδάσετε, και επιτρέψτε στον εαυτό σας να χαλαρώσει και να ξεχαστεί. Αφιερώστε χρόνο αποκλειστικά στον εαυτό σας, για να κάνετε πράγματα που σας ευχαριστούν

και σας ξεκουράζουν. Βελτιώστε τις διατροφικές σας συνήθειες, διατηρώντας ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο.

Προσθέστε στη διατροφή σας βιταμίνες, πρωτεΐνες και άλλα θρεπτικά συστατικά, που θα ενισχύσουν

την άμυνα του οργανισμού σας απέναντι στο στρες.  Βάλτε την άσκηση στη ζωή σας. Η σωματική άσκηση, κυρίως η αερόβια, βοηθάει πολύ στην

αντιμετώπιση και εκτόνωση του άγχους. 

Πότε η κακή διάθεση γίνεται κατάθλιψη;

Η λέξη «κατάθλιψη» χρησιμοποιείται ευρέως πλέον, για να περιγράψει κανείς μια κατάσταση, που

μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ μιας ήπιας μελαγχολικής διάθεσης και μιας έντονα καταθλιπτικής

συμπεριφοράς, καλύπτοντας έτσι μια ευρεία κλίμακα διαβάθμισης. Τα όρια είναι συχνά δυσδιάκριτα και

αχανή, με αποτέλεσμα και οι ειδικοί συχνά να μην την αναγνωρίζουν και να μην τη διαγιγνώσκουν. 

Συναισθήματα, βέβαια, θλίψης, απογοήτευσης, ματαίωσης και στεναχώριας βιώνουμε όλοι οι άνθρωποι,

σε διαφορές φάσεις της ζωής μας, ως αντίδραση σε στενάχωρες και οδυνηρές καταστάσεις με τις οποίες

ερχόμαστε αντιμέτωποι. Τα συναισθήματα αυτά είναι φυσιολογικά και στις περισσότερες περιπτώσεις

Page 49: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

δεν επηρεάζουν σημαντικά τη λειτουργικότητα μας  και τη δυνατότητα μας να ανταποκριθούμε στις

καθημερινές μας ασχολίες και υποχρεώσεις. Σταδιακά, η ένταση των συναισθημάτων αυτών υποχωρεί

και μειώνεται. 

Στις περιπτώσεις, όμως, που ο χρόνος φαίνεται να μην λειτουργεί λυτρωτικά και η θλίψη,

ηανηδονία και η αίσθηση κενού παραμένουν και ισχυροποιούνται στη ζωή μας, τότε, είναι πιθανόν να

πάσχουμε από κλινικού τύπου κατάθλιψη. Στη περίπτωση αυτή, είναι σημαντικό να επισκεφτούμε

κάποιον ειδικό που θα μπορέσει να μας βοηθήσει να καταλάβουμε και να αποκωδικοποιήσουμε τα

συμπτώματά μας. Η εμφάνιση της κατάθλιψης, σηματοδοτεί την ανάγκη μιας βαθιάς και ειλικρινούς

ενδοσκόπησης, καθώς μας προειδοποιεί ότι κάτι στη ζωή μας δεν πηγαίνει καλά και

χρειάζεταιεπαναπροσδιορισμό. Μας αναγκάζει να επανεξετάσουμε τους τομείς της ζωής μας, που

μπορεί να μην είναι πια τόσο λειτουργικοί και ωφέλιμοι και μας κινητοποιεί για  αλλαγή. 

Τι μας συμβαίνει όταν υποφέρουμε από κατάθλιψη Η κατάθλιψη σχετίζεται με αλλαγές στη

λειτουργία του εγκεφάλου, και ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι μια βαθιά αίσθηση

υποτίμησης του εαυτού μας, των άλλων, αλλά και του τρόπου που σκεφτόμαστε γύρω από τη ζωή μας

και του μέλλοντός μας. Τα αρνητικά μας συναισθήματα διογκώνονται σημαντικά, και έτσι μπορεί να

βιώνουμε έντονο θυμό, άγχος η τρόμο, ενώ παράλληλα, μειώνεται σημαντικά η ικανότητά μας να

σκεφτόμαστε θετικά και να αντλούμε ευχαρίστηση και ικανοποίηση από τις καταστάσεις της ζωής μας. 

Βυθιζόμαστε σταδιακά στο σκοτάδι, ενώ κυριαρχούν έντονα η αίσθηση του εγκλωβισμού και

της απελπισίας. Ένα από τακύρια συμπτώματα είναι ότι διαταράσσεται σημαντικά η ικανότητα μας

να ελπίζουμε και να βρίσκουμε  νόημα στη ζωή μας. Επικρατεί περισσότερο μια τάση

παραίτησης, αυστηρή αυτοκριτική και αυτο-απόρριψη. 

Αυτή η ψυχική οδύνη, στο επίπεδο των σκέψεων και των συναισθημάτων, έχει φυσικά άμεση επίπτωση

και στις σωματικές μας δραστηριότητες, καθώς μειώνονται οι αντοχές μας και οι δυνάμεις μας και

κυριαρχεί μια αίσθηση μόνιμης κοπώσεως. Σε συμπεριφορικό επίπεδο, μπορεί να

εμφανίσουμε ψυχοκινητική επιβράδυνση και κοινωνική απόσυρση. 

Σύμφωνα με τον Αμερικανικό Ψυχιατρικό Σύνδεσμο, ο πιο κοινός τύπος κατάθλιψης είναι η μείζονα

κατάθλιψη με ποσοστό εμφάνισης 10-25% στις γυναίκες και 5-12% στους άντρες. Κύριο σύμπτωμα

είναι είτε η καταθλιπτική διάθεση που διαρκεί για τουλάχιστονδυο εβδομάδες ή η έντονη ελάττωση

του ενδιαφέροντος για όλες σχεδόν τις δραστηριότητες. 

Τα συμπτώματα δεν πρέπει να αποτελούν αντίδραση πένθους σε μια απώλεια, ενώ θα πρέπει να έχουν

αποκλειστεί σωματικοί νόσοι και η επίδραση ουσιών ή φαρμάκων. Παράλληλα, το άτομο θα πρέπει να

εκδηλώνει τουλάχιστον τέσσερααπό τα ακόλουθα συμπτώματα: Διαταραχές στον ύπνο (αϋπνία ή υπνηλία)

Διαταραχές της όρεξης (μείωση η αύξηση βάρους κατά 5% από το κανονικό)

Ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση

Δυσκολία συγκέντρωσης

Αισθήματα αναξιότητας, χαμηλή αυτοεκτίμηση και ενσυνείδητες ενοχές

Απώλεια ενεργητικότητας και αίσθημα κόπωσης

Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονικός ιδεασμός

Ψυχογενής ΒουλιμίαΗ Ψυχογενής Βουλιμία ανήκει στις διαταραχές πρόσληψης τροφής. Εκδηλώνεται συνήθως στην

εφηβεία. Εάν δεν γίνει έγκαιρη διάγνωση και θεραπευτική παρέμβαση, οι συνέπειες μπορεί να είναι

πολύ σοβαρές. Δεν απειλείται άμεσα η ζωή του ασθενή, όπως στην περίπτωση της ψυχογενούς

ανορεξίας, παρόλα αυτά οι συνέπειες στην ψυχική υγεία του είναι εξίσου σημαντικές.

Χαρακτηριστικό της διαταραχής είναι η υπερφαγία η οποία επιχειρείται να αντισταθμιστεί απ’ τον ασθενή

με δυο κυρίως τρόπους: Είτε με την καταφυγή στην κάθαρση με διουρητικά, αυτοπροκαλούμενους

εμετούς, καθαρτικά ή υποκλυσμούς, είτε με άλλες μορφές κάθαρσης όπως η υπερβολική σωματική

άσκηση και η νηστεία.

Page 50: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Η ψυχογενής βουλιμία όσον αφορά την αιτιολογία της, είναι θα λέγαμε μια πολυπαραγοντική

δυσλειτουργία που αφορά ψυχολογικά, φυσιολογικά, αναπτυξιακά και πολιτιστικά στοιχεία. Παράγοντες

της προσωπικότητας όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση και μειωμένη ικανότητα για αντιστάσεις σε

στρεσογόνες καταστάσεις και μεταβατικές περιόδους όπως είναι η εφηβεία, η ανάπτυξη της

σεξουαλικότητας, ο γάμος, η εγκυμοσύνη, οι διαπροσωπικές συγκρούσεις, παίζουν πολύ σημαντικό

ρόλο στην ανάπτυξη τέτοιων διαταραχών.

Επίσης έχει βρεθεί πως η παιδική παχυσαρκία, τα προβλήματα στις σχέσεις παιδιού-γονέων καθώς και

η σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών αποτελούν παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα

ανάπτυξης διαταραχών διατροφής. 

Η ψυχογενής βουλιμία επηρεάζει εμφανώς περισσότερο το γυναικείο πληθυσμό και μεταξύ του

πληθυσμού των κοριτσιών που βρίσκονται στην εφηβεία, η ψυχογενής βουλιμία εκδηλώνεται με

συχνότητα 1% έως 3% (APA, 1994). Πιθανότερες ηλικίες στις οποίες μπορεί η διαταραχή να εκδηλωθεί

είναι μεταξύ 13 και 20 χρόνων. Μπορεί να είναι μια χρόνια κατάσταση ή να εμφανίζεται περιστασιακά και

η πρόγνωσή της είναι σχετικά δύσκολη.

Συχνά η ψυχογενής βουλιμία συνυπάρχει ή και επικαλύπτεται από άλλες ψυχικές διαταραχές, όπως

είναι η κατάθλιψη ή η σχιζοφρένεια. Πιο συγκεκριμένα, η κλινική έρευνα έχει επικεντρωθεί στην υψηλή

συχνότητα διαταραχών προσωπικότητας σε ασθενείς με ψυχογενή βουλιμία. Συνολικά, ποσοστό μεταξύ

2 και 50% των γυναικών με ψυχογενή βουλιμία έχουν κάποιον τύπο διαταραχής προσωπικότητας.

Όσον αφορά τη θεραπευτική αντιμετώπιση της ψυχογενούς βουλιμίας, όπως σε κάθε περίπτωση

διατροφικής διαταραχής, είναι απαραίτητη η συνεργασία ειδικών όπως παθολόγου, διαιτολόγου και

ψυχοθεραπευτή. Πολύ σημαντικό είναι να αποκλειστεί τα ενδεχόμενο οργανικού προβλήματος μετά από

ιατρική εξέταση. Πολλοί ερευνητές έχουν εξετάσει την αποτελεσματικότητα φαρμακευτικής

αντιμετώπισης και ψυχοθεραπείας. Ανάλογα με την περίπτωση εφαρμόζεται ο ένας ή ο άλλος τρόπος

αντιμετώπισης, ή και συνδυασμός των δυο.

Οι σύγχρονες έρευνες έχουν δείξει πως οι πιο αποτελεσματικές μορφές θεραπευτικής παρέμβασης είναι

οι γνωσιακές-συμπεριφορικές. Αυτές είναι επικεντρωμένες στην καθοδήγηση γνωσιακών πλευρών της

διαταραχής, όπως η ενασχόληση με το σώμα, το βάρος και το φαγητό, την χαμηλή αυτοεκτίμηση και την

τάση για απόκτηση της ιδανικής αυτό-εικόνας από τη μεριά του ατόμου. Η προσέγγιση αυτή επίσης

ανταποκρίνεται στα συμπεριφορικά στοιχεία της διαταραχής, όπως είναι ο άστατος τρόπος διατροφής, η

λήψη καθαρτικών, οι αυτοπροκαλούμενοι εμετοί, η νηστεία και η εξαντλητική άσκηση. Επίσης, στόχος

είναι η αντικατάσταση των διαιτητικών συνηθειών και των προσπαθειών κάθαρσης με πιο υγιείς

διατροφικές συνήθειες και δραστηριότητες.

Σε κάθε περίπτωση, ειδικά σ’ εκείνες όπου υπάρχουν ενδοοικογενειακά προβλήματα, η συμμετοχή όλης

της οικογένειας στη θεραπευτική παρέμβαση είναι εκείνη που εγγυάται την επίτευξη αποτελεσμάτων

αλλά και τη μονιμότητά τους.

Οι διατροφικές διαταραχές όπως η νευρική βουλιμία και ανορεξία, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές

βλάβες στη σωματική υγεία. Μπορούν μάλιστα να απειλήσουν τη ζωή. Έχουν αρνητικές συνέπειες στην

ψυχική υγεία και εμποδίζουν αυτούς που πάσχουν από το να έχουν μια ευτυχισμένη και παραγωγική

ζωή. Τα κορίτσια εφηβικής ηλικίας και οι νεαρές γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο από τη νευρική

ανορεξία και βουλιμία. Από το σύνολο των ασθενών που παρουσιάζουν βουλιμία ή ανορεξία, μόνο 10%

έως 15% είναι άνδρες. 

Υπολογίζεται ότι 1,1% έως 4,2% των γυναικών παρουσιάζουν νευρική βουλιμία σε κάποια φάση της

ζωής τους. Για τη νευρική ανορεξία το ποσοστό αυτό κυμαίνεται από 0,5% έως 3,7%. 

Οι διατροφικές διαταραχές είναι πρόβλημα συναισθηματικό και σωματικό. Συσχετίζονται με έμμονες

ιδέες για το φαγητό, το βάρος και το σχήμα σώματος. 

Η νευρική βουλιμία όπως και η ανορεξία, προκύπτουν από μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση

παραγόντων. Οι παράγοντες αυτοί έχουν σχέση με: 

· Διαταραχές της προσωπικότητας 

· Προβλήματα του συναισθηματικού κόσμου

· Οικογενειακές πιέσεις

Page 51: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

· Γενετική ή βιολογική προδιάθεση

· Πολιτισμικούς παράγοντες και υπεραφθονία τροφών

· Έμμονες ιδέες για ισχνότητα σώματος 

Η νευρική βουλιμία είναι συχνότερη από τη νευρική ανορεξία. Χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα

επεισόδια υπερφαγίας και προκλητού εμετού. 

Αρχίζει συνήθως στην εφηβική ηλικία. Συχνά η αιτία έναρξης της, είναι η αποτυχία μιας νεαρής κοπέλας

να ακολουθήσει μια περιοριστική δίαιτα. Αντιδρά τρώγοντας υπερβολικά με κρίσεις υπερφαγίας. 

Τα επεισόδια υπερφαγίας χαρακτηρίζονται από κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων τροφών πολύ

γρήγορα σε μικρό χρονικό διάστημα. Ο ασθενής νιώθει ότι δεν μπορεί να έχει έλεγχο στις ποσότητες

φαγητών που τρωει κατά το επεισόδιο υπερφαγίας. 

Το άτομο με νευρική βουλιμία νιώθει στη συνέχεια άσχημα για την υπερβολική λήψη τροφής.

Καταφεύγει στην πρόκληση εμετού, χρήση καθαρτικών, διουρητικών και στην υπερβολική σωματική

άσκηση (συμπεριφορά ακύρωσης). Ακολούθως ο κύκλος επαναλαμβάνεται με διαδοχικά επεισόδια

υπερφαγίας και διορθωτικής ή ακυρωτικής συμπεριφοράς (προκλητός εμετός, χρήση καθαρτικών και

διουρητικών, υπερβολική άσκηση). 

Τα βουλιμικά άτομα έχουν συνήθως κανονικό ή περίπου κανονικό βάρος σώματος. Εάν

συνυπάρχει και νευρική ανορεξία τότε παρατηρείται απώλεια βάρους. Τα άτομα με νευρική βουλιμία,

φοβούνται να κερδίσουν βάρος, επιθυμούν να χάσουν βάρος και αισθάνονται πολύ άσχημα για το σώμα

τους. Επίσης νιώθουν πολύ άσχημα και ντρέπονται για τα επεισόδια βουλιμίας που παρουσιάζουν.

Κρατούν μυστική την εν λόγω συμπεριφορά τους. Μετά από τη συμπεριφορά ακύρωσης που ακολουθεί

το βουλιμικό επεισόδιο, νιώθουν καλύτερα. Υπάρχουν περιγραφές ασθενών με νευρική βουλιμία που

παρουσίαζαν μέχρι και 14 επεισόδια υπερφαγίας εβδομαδιαίως. Για τη διάγνωση της νευρικής βουλιμίας

πρέπει ο ασθενής να παρουσιάζει τουλάχιστο δύο επεισόδια υπερφαγίας με επεισόδια ακύρωσης

εβδομαδιαίως, για τρεις μήνες. Υπάρχουν και ειδικοί που πιστεύουν ότι μόνο ένας κύκλος υπερφαγίας

και προκλητού εμετού την εβδομάδα είναι αρκετός για τη διάγνωση. 

Η βουλιμία μπορεί να απειλήσει τη ζωή όπως και η ανορεξία. Εάν δεν αντιμετωπιστεί η βουλιμία μπορεί

να προκαλέσει τα ακόλουθα: 

· Διαταραχές στο στομάχι

· Καρδιακά προβλήματα 

· Νεφρικά προβλήματα

· Οδοντικά προβλήματα λόγω των οξέων του στομαχιού από τους εμετούς

· Αφυδάτωση 

Όσο πιο γρήγορα γίνει η διάγνωση της νευρικής βουλιμίας και αρχίσει η θεραπευτική αντιμετώπιση

τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση. Χρειάζονται ψυχολογικές και κοινωνικές παρεμβάσεις, διατροφική

αποκατάσταση και φάρμακα. 

Η θεραπεία των προβλημάτων της ψυχικής διάθεσης και των αγχωδών διαταραχών, αποτελεί ένα από

τους βασικούς στόχους της αντιμετώπισης. Η ατομική ή ομαδική ψυχοθεραπεία μπορούν να βοηθήσουν

σημαντικά. 

Σε άτομα με κατάθλιψη ή αγχώδεις διαταραχές που δεν έχουν ανταποκριθεί στην ψυχολογική θεραπεία,

ορισμένα αντικαταθλιπτικά φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν και να αποτρέψουν υποτροπές του

προβλήματος.Είναι σημαντικό να δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην έγκαιρη ανίχνευση, διάγνωση και

αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών, ιδιαίτερα σε κορίτσια και νεαρές γυναίκες. 

Η νευρική βουλιμία και ανορεξία είναι ψυχικές ασθένειες με ακραίες συμπεριφορές όσον αφορά τη

διατροφή για τις οποίες όμως υπάρχει δυνατότητα επιτυχούς αντιμετώπισης.

Στρες & Διαχείριση του Στρες Οδηγός Επιβίωσης σε μια Έντονη Ζωή.Ένα εξωτερικό ή εσωτερικό ερέθισμα όπως κίνδυνος ή φόβος μπορεί να αναταράξει ξαφνικά την

ισορροπία του ανθρώπινου οργανισμού.

Το στρες είναι η φυσική άμυνα του οργανισμού. Αυτή η άμυνα είναι καλή σε περιπτώσεις ανάγκης.

Μπορεί όμως να προκαλέσει σωματικά συμπτώματα αν συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα όπως

στις καθημερινές προκλήσεις και αλλαγές.

Όλες οι αλλαγές στη ζωή μας προκαλούν στρες, ακόμη και οι καλές (π.χ. ένας γάμος, η γέννηση ενός

παιδιού). Ο τρόπος αντίδρασης του κάθε ατόμου στις αλλαγές είναι καθοριστικός.

Page 52: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Στρες και σωματική υγεία

Το στρες μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας ή να κάνει υπάρχοντα προβλήματα χειρότερα.

Συμπτώματα του στρες

Άγχος, πόνος στη μέση, διάρροια ή δυσκοιλιότητα, κατάθλιψη, κούραση, πονοκέφαλοι, υψηλή

αρτηριακή πίεση, αϋπνία, προβλήματα στις σχέσεις, «κομμένη» αναπνοή, αυχενικοί πόνοι, ναυτία,

αύξηση ή μείωση σωματικού βάρους.

Μορφές του στρες

1.Εντονο στρες

Είναι η πιο συχνή μορφή στρες και προέρχεται από τις απαιτήσεις και τις πιέσεις του πρόσφατου

παρελθόντος σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις και πιέσεις του κοντινού μέλλοντος. Το έντονο στρες είναι

εκστατικό σε μικρές δόσεις αλλά εξοντωτικό σε μεγάλες.

Συμπτώματα έντονου στρες

1.συναισθηματική ένταση – θυμός ή ενόχληση, άγχος, κατάθλιψη

2.μυο-σκελετικά προβλήματα όπως ημικρανίες και πόνοι στη μέση

3.προβλήματα στο στομάχι και το έντερο, όπως καούρα, έλκος, διάρροια, δυσκοιλιότητα και σύνδρομο

ευερέθιστου εντέρου

4.αύξηση αρτηριακής πίεσης, ταχυκαρδία, ιδρωμένες παλάμες, ζαλάδες, κρύα χέρια και πόδια,

«κομμένη» αναπνοή, πόνος στο στήθος

2. Επεισοδιακό έντονο στρες

Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι υποφέρουν από έντονο στρες συχνά. Βιάζονται συνεχώς αλλά είναι

πάντα καθυστερημένοι. Πιστεύουν πως αν κάτι μπορεί να πάει στραβά, θα πάει. Είναι συχνό φαινόμενο

σε ανθρώπους με έντονο στρες να είναι συνεχώς σε διέγερση, ενόχληση, να έχουν άγχος και ένταση.

Συχνά, περιγράφουν τον εαυτό τους ως «νευρικό».

Ο τύπος προσωπικότητας Α.

Αυτός ο τύπος προσωπικότητας εισήχθη από καρδιολόγους για να περιγράψει μια ακραία περίπτωση

επεισοδιακού έντονου στρες.

Οι άνθρωποι που ανήκουν σε αυτό τον τύπο προσωπικότητας έχουν μια έντονη τάση για ανταγωνισμό,

επιθετικότητα, ανυπομονησία, και βιασύνη. Έχει βρεθεί επίσης, πως έχουν την τάση να αναπτύξουν

καρδιοπάθειες.

Διαρκής ανησυχία

Οι ανήσυχοι άνθρωποι βλέπουν την καταστροφή γύρω τους σε κάθε βήμα τους. Γι’ αυτούς, ο κόσμος

είναι ένα επικίνδυνο μέρος όπου κάτι κακό σίγουρα πρόκειται να συμβεί.

Συμπτώματα του επεισοδιακού έντονου στρες

1.διαρκείς έντονοι πονοκέφαλοι

2.ημικρανίες

3.υπερένταση

4.πόνοι στο στήθος

5.καρδιοπάθεια

3. Χρόνιο στρες

Αυτό είναι το στρες που καλύπτει κάποιους ανθρώπους κάθε μέρα και κάθε στιγμή. Το χρόνιο στρες

καταστρέφει τη σωματική υγεία, το μυαλό και τις ζωές των ανθρώπων αυτών. Είναι συχνά το στρες της

φτώχειας και της ανέχειας, το στρες της δυσλειτουργικής οικογένειας, του εγκλωβισμού σε ένα ατυχή

γάμο, ή σε μια ανεπιθύμητη δουλειά και καριέρα.

Το χρόνιο στρες έρχεται όταν το άτομο δεν μπορεί να βγει από μια άθλια κατάσταση. Μερικές φορές το

χρόνιο στρες προέρχεται από τραυματικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας. Το χειρότερο είναι ότι ο

άνθρωπος μπορεί να συνηθίσει στο χρόνιο στρες.

Συμπτώματα του χρόνιου στρες

Μπορεί να σκοτώσει μέσα από αυτοκτονικές τάσεις, βία, έμφραγμα, εγκεφαλικό επεισόδιο ίσως και

καρκίνο.

Πολεμώντας το στρες

Βήμα 1.

Μαθαίνω να αναγνωρίζω πότε αισθάνομαι στρες

Τα πρώτα σημάδια: ένταση στους ώμους και τον αυχένα

Page 53: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

Βήμα 2.

Διαλέγω ένα τρόπο για να το πολεμήσω

Ένας τρόπος είναι να αποφύγω την πηγή του στρες (δύσκολο όμως τις περισσότερες φορές)

Βήμα 3.

Αλλάζω την αντίδραση μου στο στρες

Γενικές συμβουλές αντιμετώπισης του στρες

•μην ανησυχείς για πράγματα που δεν μπορείς να ελέγχεις (όπως τον καιρό)

•προετοιμάσου όσο το δυνατόν καλύτερα για γεγονότα που ξέρεις ότι μπορεί να προκαλέσουν στρες

(μια συνέντευξη, μια παρουσίαση σε κοινό)

•προσπάθησε να δεις κάθε αλλαγή σαν θετική πρόκληση, και όχι ως απειλή.

•Προσπάθησε να λύσεις τις όποιες συγκρούσεις σου με άλλους

•Ζήτησε βοήθεια από φίλους, την οικογένεια ή ειδικούς

•Θέσε ρεαλιστικούς στόχους στην προσωπική και επαγγελματική σου ζωή

•Γυμνάσου τακτικά

•Τρώγε καλά ισορροπημένα γεύματα και κοιμήσου αρκετά

•Δραπέτευσε από καθημερινές εντάσεις μέσα από ομαδικά σπορ, κοινωνικές εκδηλώσεις και

ενδιαφέροντα

•Χαλάρωσε

•Δοκίμασε μια μορφή διαλογισμού

Διαλογισμός

Η εστίαση του νου, και η συγκέντρωση σε μια λέξη, σκέψη, εικόνα ή κίνηση. Ο διαλογισμός είναι μια

συμπληρωματική και εναλλακτική πρακτική.

Είδη διαλογισμού

1. Διαλογισμός αυτοσυγκέντρωσης: ηρεμώντας το νου

2. Διαλογισμός μέσω κίνησης: yoga, tai chi, περπάτημα, χορός

Πίστη

Η θρησκευτική πίστη μπορεί να προστατέψει την ψυχολογική υγεία ενισχύοντας την ελπίδα και την

κοινωνική υποστήριξη εν μέσω στρεσσογόνων καταστάσεων.

11 στοιχεία που πρέπει να γνωρίζετε για τη νευρογενή ανορεξία

1. Αποτελεί μια διαταραχή λήψης τροφής

2. Πρωτοπεριγράφτηκε το 1974 από το William Gull

3. Τα κριτήρια διάγνωσης της ανορεξίας (βάση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου των

Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας) είναι τα εξής:

A. άρνηση του ατόμου να διατηρήσει το ελάχιστο φυσιολογικό βάρος του σύμφωνα με την ηλικία και

το ύψος του 

Β. έντονος φόβος για την πρόσληψη βάρους και την παχυσαρκία

Γ. διαταραχή στο τρόπο με τον οποίο το άτομο βλέπει το σώμα του και άρνηση παραδοχής της

Page 54: Τροφιμα, θέματα υγείας κ.ά.

βαρύτητας της νόσου

Δ. αμηνόρροια, απουσία τουλάχιστον 3 αναμενόμενων διαδοχικών κύκλων εμμηνορυσίας.

4. Η νευρογενής ανορεξία εκφράζεται με δυο τύπους: α) τον περιοριστικό που χαρακτηρίζεται

από αυστηρή αποχή από το φαγητό και β) τον υπερκαταναλωτικό τύπο (περισσότερο επικίνδυνος)

που χαρακτηρίζεται από επεισόδια βουλιμίας, τα οποία ακολουθούνται από πρόκληση εμετού ή

χρήση διουρητικών και καθαρτικών φαρμάκων.

5. Το ποσοστό της νευρικής ανορεξίας κυμαίνεται από 0.4 – 0,7 % και κυρίως εκδηλώνεται στους

εφήβους. Το 85% των ασθενών βρίσκονται σε ηλικίες από 13-20 ετών. Η πάθηση είναι 10 φορές

συχνότερη στα κορίτσια.

6. Η αιτιοπαθογένεια της νευρογενούς ανορεξίας είναι πολυπαραγοντική. Η παρουσία συγγενών

α' βαθμού δείχνει ότι υπάρχει γενετικό υπόβαθρο. Σημαντικό ρόλο για την πρόκληση της νόσου

παίζει η οικογένεια, ο κοινωνικός περίγυρος. Τα άτομα τα οποία εμφανίζουν τη νόσο είναι συνήθως

άτομα τα οποία θέλουν να ξεχωρίζουν, με υποδειγματικές επιδόσεις στο σχολείο ή στη δουλειά τους,

τελειομανείς, κοινωνικά, άτομα τα οποία θέλουν να έχουν τον έλεγχο των καταστάσεων.

7. Καταστάσεις που μπορούν να πυροδοτούν την εμφάνιση της νόσου μπορεί να είναι κάποιος

θάνατος αγαπημένου προσώπου, αλλαγές στην οικογενειακή κατάσταση, αλλαγή στον τόπο

διαμονής, περίοδοι έντονου stress.

8. Συμπτώματα της νόσου μπορεί να είναι η οστεοπόρωση, αφυδάτωση, υποθερμία,

βραδυκαρδία, οιδήματα των κάτω άκρων, κατάθλιψη, ξηροδερμία, τριχόπτωση.

9. Η αντιμετώπιση της ψυχογενούς ανορεξίας είναι πολύ δύσκολη και απαιτεί τη συνεργασία

ιατρού, ψυχιάτρου και διαιτολόγου. Το πρώτο στάδιο αφορά την αποκατάσταση των σωματικών

λειτουργιών και του σωματικού βάρους. Όταν γίνει η αποκατάσταση των σωματικών λειτουργιών

μπορούμε να βάλλουμε βάσεις και για την αποκατάσταση της ψυχικής υγείας. Το 10% των ασθενών

καταλήγουν. Επίσης, θα πρέπει και η οικογένεια του ασθενή να κάνει κάποιες συζητήσεις με το

ψυχίατρο.

10. Σε πολλές περιπτώσεις ασθενών συνίσταται και η χορήγηση φαρμάκων, κυρίως

αντικαταθλιπτικών.

11. Όσον αφορά τη διαιτολογική αντιμετώπιση της νόσου, το πρώτο στάδιο έχει σαν στόχο την

αποκατάσταση της υπογλυκαιμίας, των ηλεκτρολυτικών διαταραχών και τη σταθεροποίηση της

καρδιακής λειτουργίας. 

Το δεύτερο στάδιο αποσκοπεί στην κάλυψη των διατροφικών ελλείψεων και το τρίτο στην

αποατάσταση του σωματικού βάρους. Για του ασθενείς που νοσηλεύονται θεωρείται ιδανική η

πρόσληψη 0.5 -1 kg την εβδομάδα ενώ για τους εξωτερικούς ασθενείς 0,5 kg/εβδομάδα.