I 9 5 4

ΙΔΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ ΧΡΥΣΟΥΝ ΜΕΤΑΛΛ ΙΟΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

ΙΔ Ρ Υ Μ Α Ε Υ Γ Ε ΝΙΔ Ο Υ T E X N I K H Β Ι Β Λ Ι Ο Θ Η Κ Η

ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

ΜΩίΣΗ Μ. ΜΟΣΧΟΒΓΓΣ ΔΙΠΛ. ΗΛΕΚΤΡΟΛΟrσr - ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟί Ε.Μ.Π.

ΑΘΗΝΑ 2003

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΕΥΓΕΝΙΔΟV

Μιχαήλ Αγγελόπουλος. ομ. καθηγητής ΕΜΠ. Πρόεδρος. Αλtξανδρος Σταυρόπουλος. ομ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς. Αντιπρόε­δρος. Ιωάννης Τεγόπουλος. καθηγητής ΕΜΠ. Σταμάτης Παλαιοκρασάς. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός. Σύμβουλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Λαρισαlος Γεώργιος. Δ/ντής Σπ. Δευτ. Εκπαιδεύσεως ΥΠΕΠΘ. Σύμβουλος εκδόσεων του Ιδρύματος Κ.Α. Μανάφης. καθηγ. Φιλ. Σχολής Παν/μίου Αθηνών. Γραμματέας της Επιτροπής. Γεώργιος Ανδρεάκος.

Διατελtσαντα μtλη ή σύμβουλοι της Επιτροπής

Γεώργιος Κακριδής (1955-1959) Καθηγητής ΕΜΠ. Άyyελος Καλογεράς (1957-1970) Καθηγητής ΕΜΠ, Δημήτριος Νιάνιας (1957-1965) Καθηγητής ΕΜΠ. Μιχαήλ Σπε­τσιέρης (1956-1959). Νικόλαος Βασιώτης (1960-1967). Θεόδωρος Κουζέλης (1968-1976) Μηχ. Ηλ. ΕΜΠ. Παναγιώτης Χατζηιωάννου (1977-1982) Μηχ. Ηλ. ΕΜΠ. Αλέ­ξανδρος I. Παππάς (1955-1983) Καθηγητής ΕΜΠ. Χρυσόστομος Καβουνίδης (1955-1984) Μηχ. Ηλ. ΕΜΠ. Γεώργιος Ρούσσος (1970-1987) Χημ.-Μηχ. ΕΜΠ. Δρ. Θεοδό­σιος Παπαθεοδοσίου (1982-1984) Δ!ντής Σπουδών Δευτεροβάθμιας Εκπαιδεύσε­ως ΥΠΕΠΘ. Ιγνάτιος Χατζηευστρατίου (1985-1988) Μηχανολόγος. Δ/ντής Σπουδών Δευτεροβάθμιας Εκπαιδεύσεως ΥΠΕΠΘ. Γεώργιος Σταματίου (1988-1990) Ηλε­κτρολόγος ΕΜΠ, Δ/ντής Σπουδών Δευτεροβάθμιας Εκπαιδεύσεως ΥΠΕΠΘ. Σωτ. Γκλαβάς (1989-1993) Φιλόλογος. Δ!ντής Σπουδών Δευτεροβάθμιας Εκπαιδεύσεως ΥΠΕΠΘ. Εμ. Τρανούδης (1993-1996) Δ!ντής Σπ. Δευτ. Εκπαιδεύσεως ΥΠΕΠΘ.

Π ΡΟΛ ΟΓΟΣ

Στ6 βιβλίο αύτ6, {γινε προσπάθεια νά δοθούν στ6ν άναγνώστη, μέ τή μεγαλύ­τέρη δυνατή πληρ6τητα, δλες οί γνώσεις, πού χρειάζονται γιά τήν έκτέλεση Έσω­τερικων Ήλεκτρικων 'Εγκαταστάσεων. ττσι, γίνεται λεπτομερής περιγραφή των ύλικων πού χρησιμοποιούνται στίς έσωτερικές ήλεκτρικές έγκαταστάσεις, δίνονται κατασκευαστικές δδηγίες καί δδηγίες έλέγχου των έγκαταστάσεων αύτων, σύμ­φωνα μέ τούς Κανονισμούς Έσωτερικων Ήλεκτρικων 'Εγκαταστάσεων, πού Ι­σχύουν στή Χώρα μας, καί περιγράφονται τά διάφορα τμήματα των έγκαταστά­σεων.

Στ6 Πρωτο Παράρτημα παρέχονται πλήρη καί λεπτομερή στοιχεία γιά τήν έκπ6-νηση των μελετων των Έσωτερικων Ήλεκτρικων 'Εγκαταστάσεων, μέ παραδεί­γματα ύπολογιa//ων καί σχεδίων γιά κάθε είδους έγκατάσταση. Μέ γνώμονα πάν­τοτε τήν πληρ6τητα {χουν περιληφθεί πολυάριθμοι πίνακες καί σχέδια, μέ στοιχεία τεχνικων καί οίκονομικων ύπολογισμων γιά τήν δλοκλήρωση των έκπονούμενων μελετων. Ό τρ6πος έκπονήσεως των φωτοτεχνικων μελετων lχει άποτελέσει Ι­διαίτερο κεφάλαιο.

Στ6 Δεύτερο παράρτημα, τέλος, δίνονται στοιχεία πρώτων βοηθειων σέ περί­πτωση ήλεκτροπληξίας καί δδηγfες γιά τήν άσφαλή χρήση τού ήλεκτρισμού.

Νομίζω δτι μέ τ6 βιβλίο αύτ6 οί ένδιαφερ6μενοι έφοδιάζονται μέ �να πλήρες, σύγχρονο έγχειρίδιο Έσωτερικων Ήλεκτρικων 'Εγκαταστάσεων, στ6 όποίο μπο­ρούν νά άνατρέχουν κάθε φορά πού θά συναντούν κάποιο πρ6βλημα, κατά τήν έκ­τέλεση των έγκαταστάσεων αύτων.

Πρ6ς τήν 'Επιτροπή Έκδ6σεων τού 'Ιδρύματος Εύγενίδου, έπιθυμω νά έκφρά­σω τίς θερμές μου εύχαριστίες γιά τήν πολύτιμη συμβολή της στήν lκδοση τού βι­Βλίου.

Μ. Μ. ΜΟΣΧΟΒΠΣ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΓΕΝΙΚΟrnΊΈΣ ΚΑΙ Υ ΛΙΚΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ

ΕΓΚΑΤΑΣτΆΣΕΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Βασικές fννοιες

ι. ι 'Εσωτεριιcές ήλειcτριιc:ές έyιcαταστάσεις ιcαί ύποδιαίρεσή το:>ς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ι ι .2 Ήλειc:τριιcές παροχετεύσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 ι .3 Στοιχεία πού συνιστούν μιά Ε . Η . Ε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 1.4 Χρησιμοποιούμενες ήλειcτριιcές τάσεις στίς Ε . Η . Ε. . ...................................... 6 ι .5 "Ερωτήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΠΕΡΟ Ά yω-yοί Ε.Η.Ε. καί χρήσεις τους

2. ι Χρήσεις άyωyών . . . • . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

2.2 Γυμνοί άyωyοί . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 2.3 Μονωμένοι άyωyοί . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 2.4 Καλώδια ιc:αl σειρίδες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I Ο 2.5 Μεγέθη άyωyών . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 2.6 "Ερωτήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΙΤΟ Σωλijνες Ε.Η.Ε. καί χρήσεις τους

3. ι Χρήσεις σωλήνων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . - .......................................... 3 ι 3.2 Μονωτιιc:οί σωλήνες . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 3.3 Μ ή μονωτιιc:οί σωλήνες .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 4 3.4 Μεγέθη σωλήνων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 5 3.5 "Ερωτήσεις . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ 'Ηλεκτρικοί πίνακες διανομijι;

4.ι Εiδη πινάιc:ων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3� 4.2 Όμru•u Sιuιωπής ιc:αί έλέyχ.ου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 4.3 Όργανα προστασίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 4 4 ·οονανα μετρήσεως, ένδειιcτιιc:ές λυχνίες . . . . . . _ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . f.ι 4.5 "Ερωτήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b(

ΚΕΦJ_.ι.ΑIΟ ΠΕΜπτΟ Ρεuματοδδτιι; καί ρεuματολψττιι;, διακδπtιι;, λοιmί �αρτήμcnα, σιισκευές κcnαναλώσεως

5. ι Ρευματοδότες ιc:αί ρευματολήπτες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . ο Ι 5.2 Διαιc:όπτες τοίχου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : ............................................. 66 5.3 Λοιπά έξαρτήματα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 5.4 Συσιcευές ιc:αταναλώσεως . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 7� 5.5 "Ερωτήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . _ _ . . . . . . . . . . 7�

ΜΕΡΟΣ ΔΕΎ'fΕΡΟ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΤ ΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ Ε.Η.Ε. - ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ Ε.Η.Ε.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ι. ι Τοποθέτηση πινάιc:ων διανομής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8�

6 . 2 Έγκατάσταση γραμμών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . 89 6.3 Σύνδεση συσιc:ευών καταναλώσεως καί ιcινητήρων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 20 6.4 Μέτρα προστασίας dπό ήλεκτρικούς ιcινδύνους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 24 6.5 Έπι01Cόπηση τών Κανονισμών Ε . Η . Ε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 6.6 Έλεγχος Ε . Η . Ε. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151

6.7 Έρωτήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157

ΜΕΡΟΣ ΤΡΠΟ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣτΑΣΕΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ Έyκαταστάσεις φοmομοίί

7.1 Φωτισμός έσωτερικών χώρων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 7 . 2 Φωτισμός tξωτερικών χώρων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ Έyκαταστάσεις λοι7Ιών συσιcειιών καταναλώσεως

8.1 Έyκατάσταση συσιc:ευών οlιcιαιcfjς καί dνάλοyης χρήσεως . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 8 . 2 Τοποθέτηση θερμικών συσιc:ευών σέ βιοτεχνίες, dγροκτήματα .κλπ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 8.3 Έyκατάσταση μηχανών καί συσιc:ευών μέ ιcινητήρα σέ βιοτεχνίες, dγροκτήματα κλπ. . . . . 172 8.4 Έρωτήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ Έyκαταστάσεις �σεως κτηρίων

l.l Ήλεκτριιcή έyιcατάσταση κεντριιcfjς θερμάνσεως καί κλιματισμοϋ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 5 9 . 2 'Ηλεκτρική έyιcατάσταση dνελκυστήρων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 9.3 Έyκαταστάσεις dσθενών ρευμάτων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185 �.4 Έyκατάσταση προστασίας κτηρίων dπό dτμοσιραιρικές bαενώσεις (κεραυνούς) . . . . . . . . . . 209 �.5 Έρωτήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΡΩΤΟ

Ύπολοyισμός Ε . Η . Ε . καί σχεδίαση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ

Γενιιc:ότητκς yιά τήν iιmόνηση τών μελετών Ε.Η.Ε.

10.1 Περιεχόμενα μελέτης Ε . Η . Ε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214 10. 2 Τρόπος συγκροτήσεως καί παρουσιάσεως μιάς μελέτης Ε . Η . Ε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ Ύπολοyισμός ήλεκτριιc:ών γραμμών ιc:αί άcλοyή μεyέθοutϊ Α�αρτημάτων ιc:αί λοι7Ιών όλιιc:ών,

άcλοyή μηχανών ιc:αί συσιc:ευών, όπολοyισμός lσχύος Ε.Η.Ε.

11.1 Ύπολοyισμός διατομής dγωγών γραμμών μέ κριτήριο τήν πυκνότητα ρεύματος καί τή

μηχανική άντοχή . . . . . . . . . . • . . . . . . . . • . . . . . . . . • . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . • . . . . • . . . . . . . . . . . . 240 11. 2 Ύπολοyισμός διατομής dγωγών γραμμών μέ κριτήριο τήν έπιτρεπόμενη πτώση τάσεως . . 244 11.3 Ύπολοyισμός διατομής άγωγών γραμμών μέ οlιc:ονομικά κριτήρια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 2 11.4 Έκλοyή μεγέθους όργάνων ήλεκτρικών πινάκων καί λοιπών έξαρτημάτων καί ύλικών .. . 26 2 11.5 Έκλοyή ιcινητήρων καί έξαρτημάτων τους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 11.6 ΈκλΌyή συ01Cευών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 ι 1.7 Ύπολοyισμός lσχ(>ος Ε . Η . Ε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 ι 1.8 Έρωτήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΩΔΕΚΑΤΟ Μελέτη φωτισμοίί hJωτερικών καί ��ωτερικών χώρων

1 2. 1 'Υπολογισμός φωτιστικής έγκαταστάσεως έσωτερικών χώρων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 1 2 . 2 'Υπολογισμός έγκαταστάσεως φωτισμού σέ έξωτερικούς χώρους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335

1 2.3 'Ερωτήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΡΙΤΟ Σχεδίαση Ε.Η.Ε. κατοικίας

13 . I Σχεδίαση έγκαταστάσεως ισχυρών ρευμάτων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345

13.2 Σχεδίαση τηλεφωνικής έγκαταστάσεως . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . 365

13.3 Σχεδίαση έγκαταστάσεως γιά κουδούνια, γιά άνοίγματα θύρας,γιά θυροτηλέφωνα . . . . . . . 366

13.4 Σχεδίαση έγκαταστάσεως κεραιών ραδιοφωνικής και τηλεοπτικής λήψεως . . . . . . . . . . . . . . 366 13.5 Παραδείγματα σχεδίων Ε.Η.Ε. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366 13.6 'Ερωτήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . 373

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Σχεδίαση Ε.Η.Ε. βιοτεχνίας

14. 1 Σχεδίαση έγκαταστάσεων ισχυρών ρευμάτων (φωτισμού καί κινήσεως ) . . . . . . . . . . . . . . . . . 380 14. 2 Σχεδίαση έγκαταστάσεων άσθενών ρευμάτων (τηλέφωνα, ένδοσυνεννόηση, συστήματα

συναγερμού κλπ.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .38 2 14.3 Σχεδίαση έγκαταστάσεως άλεξικεραύνων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384

14.4 'Ερωτήσεις .. .. .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3�5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΠΕΜΠΤΟ Σχεδίαση �μπορικών, άyροτικών καί λοιπών �καταστάσεων

15.1 Σχεδίαση Ε.Η.Ε. καταστημάτων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 386 15. 2 Σχεδίαση Ε.Η.Ε. γραφείων . .. ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 387 15.3 Σχεδίαση Ε.Η.Ε. άγροκτημάτων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 396

15.4 Σχεδίαση Ε.Η.Ε. ιατρείων - κλινικών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398 15.5 Σχεδίαση Ε.Η.Ε. κινηματογράφων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 1 15.6 Σχεδίαση Ε.Η.Ε. ξενοδοχείων - έστιατορίων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405 15.7 Σχεδίαση Ε.Η.Ε. yιά έκπαιδευτήρια . .. . . . .. .. . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. 4 10 15.8 'Ερωτήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1 1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΕΚΤΟ Προίίπολοyισμόc; δαπάνης Ε.Η.Ε.

16. 1 Προμέτρηση ύλικών ................................................................ .' 414 16. 2 Ύ πολογισμός χρόνων έρyασίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 14 16.3 Προϋπολογισμός δαπάνης Ε.Η.Ε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 14 16.4 'Ερωτήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 16

ΠΑΡΆΡΤΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ

Πρώτες βοήθειες σέ περίπτωση ήλεκτροπληξ!ας, όδηγίες γιά τήν άσφαλή χρήση τού ήλεκτρισμού

17 . I Τεχνητή άναπνοή . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . ... .. . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Ι 17. 2 'Οδηγίες γιά τήν άσφαλή χρησιμοποίηση τού ήλεκτρισμού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . : 435

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΓΕ ΝΙΚΟΤΗτΕΣ ΚΑΙ ΥΛΙ ΚΑ ΕΣΩτΕΡΙ ΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ Ε ΓΚΑΤΑΠΑΣΕΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΒΑΣΙ Κ ΕΣ Ε Ν Ν Ο Ι ΕΣ

1.1 'Εσωτερικές ήλεκτρικές έγκαταστάσεις καί ύποδιαίρεσή τους.

Ή ήλε κτρική ένέργε ια παράγεται, δπως γνωρίζομε, στούς σταθμούς παραγω­γής. 'Αναχωρεί άπό αύτούς μέ ήλεκτρική τάση 60 wς 380 kV η άκόμη μεγαλύτερη (wς 750 kV) καί μεταφέρεται μέ τίς λεγόμενες γραμμές μεταφοράς ύψηλής τάσεως στά διάφορα κέντρα καταναλώσΕως, πού βρίσκονται σέ μεγάλες όποστάσεις. 'Ε κεί, σέ ε ίδ ικές έγκαταστάσεις (σχ. 1 . 1 α) , πού ό βασικός τους έξοπλισμός άποτε­\είται όπό μετασχηματιστές (ύποσταθμούς δ ιανομής), ή τάση τοϋ ρεύματος ύποβι­βάζεται (π.χ. άπό 1 50 kV σέ 20 kV). 'Έτσι, τό ρεϋμα μέ μ ικρότερη τάση (μέση τά­ση), πού κυμαίνεται άπό 3 wς 30 kV, διανέμεται μέ τίς γραμμές διανομής μέσης τά­σεως σέ διάφορες θέσε ις, κοντά στούς καταναλωτές. ' Εκεί ή τάση μέ τή βοήθεια μετασχηματιστών διανομής ύποβιβάζεται στήν τιμή τών 220/380 V, πού άποτελεί rή συνηθέστερη τ ιμή τιϊςχαμηλής τάσΕως (σχ. 1 . 1 α) . Μέ τήν τάση αύτή φθάνει τό

Γρ

αμμ

i

ς δι

αv

ομ

'ή

ς r Μετα

οχ

l)

μα

τι

σ

τ1ι

ς

χαμl)λi]ς τάσεως, δ

ιανομ'ίjς /ι �ραμ�� ΙJ;Εταφορaς

·ο � _ _ _ _ (Uψl)λl)ς τασεως)

I�::U.:l.I.tq; :::1::.. __ --

·Ύnοστα�μος διανομl)ς

Σχ. 1.1a.

ρεϋμα μέ τίς γραμμές διανομής χαμηλής τάσΕως στούς διάφορους καταναλωτές, γιά .οίκιακή, άγροτική, έμπορική καί βιοτεχνική χρήση. Σ τούς μεγάλους καταναλω­τές, δπως εiναι οί βιομηχανίες καί όρισμένες μεγάλες πολυκατοικίες καί συγκροτή­ματα γραφείων ιϊ καταστημάτων, ή ήλεκτρι κή ένέργε ια παρέχεται μέ μέση τάση, τήν όποία οί καταναλωτές μετατρέπουν σέ χαμηλή.

Σέ όρισμένες πολύ μεγάλες βιομ ηχανίες ή ήλεκτρική ένέργε ια παρέχεται κα­rευθείαν μέ ύψηλή τάση καί ύποβιβάζεται μέσα σέ αύτούς σέ χαμ ηλότερες τάσεις.

Ή Δημόσια 'Επιχείρηση Ήλεκτρισμοϋ Δ Ε Η έχει τήν ύποχρέωση νά φέρει τήν

2

ήλεκτρική ένέργε ια μέχρι τήν είσοδο τών κτηρίων τών καταναλωτών, δηλαδή τώv πελατών της.

Αύτό έπιτυγχάνεται μέ τή βοήθε ια καλωδίων, πού διακλαδίζονται όπό τό κατάλ­ληλο έναέριο ι'\ ύπόγε ιο δίκτυο της ήλεκτρικf]ς 'Επιχειρήσεως (σχ. 1 . 1 β) . Τά καλώ­δια αύτά καταλήγουν σέ κιβώτιο στερεωμένο στόν τοίχο τού κτηρίου καί σέ ση­μείο κοντά στήν είσοδο. Μέσα στό κιβώτιο αύτό βρίσκεται καί ό μετρητής.

'Όλες ο1 έγκαταστάσε ις όπό τό δίκτυο της διανομής μέχρι καί τό κ ιβώτιο τού ι ι� τρητη, όνήκουν στήν ήλεκτρική ' Επιχείρηση.

J

θiση μετρητij'

Σχ. 1.1 β.

Έναέι;ι,ιι 1tαροχέτευση (καλωδιο)

Μ----}rρaμμή δικτύου

'Από τό μετρητή, ό πελάτης παραλαμβάνει τήν ήλεκτρική ι;νέργεια, τή διανέμει σέ διάφορες θέσεις στό έσωτερικό τού χώρου πού χρησιμοποιεί καί τήν καταναλί­σκει μέ τή βοήθεια τών μηχανών καί συσκευών καταναλώσεως. Ή ήλεκτρι κή έγ­ιωτάσταση πού όπαιτείται γιά τήν παραλαβή, διανομή καί χρησι μοποίηση της ήλε­αρικής ένέργε ιας στό iσωτΕρικ6 τού χώρου ( κλειστού ι'\ ύπαίθριου), πού όνήκει :πόν πελάτη, καλείται iσωτΕρική ήλΕκτρική iγκατάσταση καί Εlναι Ιδιοκτησία τού πελάτη.

01 καταναλωτές ήλεκτρικης ένέργειας (πελάτες) μεριμνούν όποκλειστικά μόνοι rους γιά τήν έκτέλεση της έσωτε ρικης τους ήλεκτρικής έγκαταστάσεως, στήν ό­ποία ή ήλε κτρική έπιχείρηση δέν έχει καμία όνάμ ιξη.

ΟΙ 'Εσωτερικές 'Ηλεκτρικές ' Εγκαταστάσεις, καί γιά συντομία Ε . Η . Ε. , ύποδιαι-ρούνται:

'Ανάλογα μέ τόν προορισμό τους. Σέ iγκαταστάσΕις Ισχυρών ρευμάτων καί iγκαταστάσΕις τηλΕπικοινωνιών. Στήν πρώτη κατηγορία όνήκουν γενικώς δλες ο1 έγκαταστάσεις φωτισμού καί κινήσεως, ένώ στή δεύτερη όνήκουν ο1 έγκαταστάσεις τηλεφωνίας, τη­λεγραφίας, σηματοδοτήσεως, όγγελτήρων κλπ. Αύτές παλιότερα ήταν γνω­στές ώς έγκαταστάσε ις όσθενών ρευμάτων. 'Ανάλογα μέ τό χώρο, μέσα στόν όποίο γίνεται ή έγκατάσταση. Σέ iγκαταστάσΕις ύπαίθρου καί iγκαταστάσΕις κλειστού χώρου. 'Ανάλογα μέ τίς συνθήκες, πού έπικρατούν στό χώρο της ήλεκτρικης έγκατα­στάσεως.

Σέ iγκαταστάσ�ις ξηρών χώρων, iγκαταστάσ�ις ύγρών χώρων, iγκαταστά­σ�ις χώρων, δπου ύπάρχ�ι κίνδυνος πυρκαίϊίς, iκρήξ�ων κλπ.

- 'Ανάλογα μέ τό ϋψος τής τάσεως τού ρεύματος λειτουργίας τής έγκαταστά­σεως. Σέ iγκαταστάσ�ις χαμηλής τάσ�ως, δηλαδή τάσεως μ ικρότερης όπό 1 000 ν, iγκαταστάσ�ις ύψηλής τάσ�ως, δηλαδή τάσεως μεγαλύτερης όπό 1 000 ν* καί iγκαταστάσ�ις ύποβιβασμiνης τάσ�ως ι'\ πολύ χαμηλής τάσ�ως, δηλαδή τάσεως μ ικρότερης όπό 50 ν.

1.2 'Ηλεκτρικές παροχετεύσεις.

· Η τροφοδότηση τών καταναλωτών τής ήλεκτρικής ένέργειας, πραγματοποιείται μέ καλώδιο (ι'\ όγωγούς), πού διακλαδίζεται όπό τό έναέριο ι'\ ύπόγειο δίκτυο (χα­μηλής τάσεως) τής ήλεκτρικής ' Επιχε ιρήσεως καί φθάνει κοντά στήν εϊσοδο τού πελάτη. 'Από έκεί, τό καλώδιο αύτό, πού καλείται είδικότερα καλώδιο παροχΕτ�ύ­σ�ως, καταλήγε ι σέ κιβώτιο, στερεωμένο στόν τοίχο, τό κιβώτιο τού μΕτρητή σχ. 1 .2α καί 1 .2β) . Τό κιβώτιο μετρητή περιλαμβάνει όσφάλε ιες (ι'\ μ ικροαυτόμα­rους) (παράγρ. 4.3) μία γιά κάθε φάση, καί eνα μετρητή, γιά τή μέτρηση τής ένέρ­γειας πού παρέχεται . Τό καλώδιο παροχετεύσεως μέσα στό κιβώτιο συνδέεται μέ rούς όκροδέκτες τών όσφαλειών, πού μέ τή σε ιρά τους συνδέονται, μέ τό μετρητή rής ένέργειας. 'Από τό μετρητή όναχωρεί άλλο καλώδιο, πού φθάνει στό έσωτερι­κό τού κτηρίου. Τό κιβώτιο τού μετρητή, μετά τήν παροχή τού ρεύ ματος, σφραγί­ζεται άπό τήν ήλεκτρική ' Επιχείρηση. WΕτσι δέν ύπάρχει δυνατότητα λήψεως ρεύ­ματος όπό σημείο, πού βρίσκεται πρίν όπό τό μετρητή.

Οί καταναλωτές, πού καταναλίσκουν μεγάλη ήλεκτρική ίσχύ, έχουν συμφέρον νά τροφοδοτούνται μέ ρεύμα μέσης η, όκόμη, καί ύψηλής τάσεως, γιατί τό ρεύμα :Jύτό πωλείται φθηνότερα. ΕΤναι ύποχρεωμένοι δμως νά παραλαμβάνουν τήν ή­λεκτρική ένέργεια όπό τό δίκτυο μέσης τάσεως τής ήλεκτρικής 'Επιχε ιρήσεως, νά ύποβιβάζουν τήν τάση της μέ δικούς τους ύποσταθμούς καί νά τή διανέμουν μέ δι­κό τους δίκτυο χαμηλής τάσεως στίς διάφορες θέσε ις καταναλώσεως.

Οί ίδιωτικοί ύποσταθμοί (σχ. 1 .2γ) περιλαμβάνουν πάντοτε eνα τμήμα, μέ Ιδιαί­τερα όσφαλισμένη είσοδο, δπου φθάνουν τά έξωτερικά καλώδια μέσης τάσεως. Έκεί γίνεται μέ είδικά ό ργανα ή μέτρηση τής ήλεκτρικής ένέργειας πού παρέχετα ι. fό είδικό αύτό τμήμα όνήκει στήν ήλεκτρική ' Επιχείρηση. 'Όλα τά άλλα τμήματα τού ύποσταθμού, πού περιλαμβάνουν τόν η τούς μετασχηματιστές, τά ό ργανα δια­κοπής, προστασίας, μετρήσεως κλπ. όνήκουν στόν καταναλωτή. Γενικά ή τροφο­δότηση τών καταναλωτών μέ ήλεκτρική ένέργεια εΤνα ι έργο τής ήλεκτρικής ' Επι­χε ιρήσεως.

* Στίς έσωτερικές ήλεκτρικές έγκαταστόσεις, ώς ύψηλή τόση νοείται, γενικό, κόθε τόση μεγαλύτε­.η όπό 1 000 V καί δέν πρέπει νό γίνεται σύγχυση μέ τήν κυρίως ύψηλή τόση μεταφοράς τής ήλε­τρικής ένέργειας (συνήθως έπόνω όπό 60 kV), πού όναφέρεται στήν παρόγραφο 1 . 1 . 'Εδώ λοιπόν. αί ή μiση τάση (μέχρι 30 kV) θεωρείται δτι όνήκει στή γενική κατηγορία τής ύψηλής τόσεως.

4

, Μον�μέvοι

αγωγοι, τιρο

σ τα τευομενο ι

μtοCΙ σέ χαλυβ δοσωλ�να

τιαροχε­τευσεως

Σχ. 1.2a.

/- Κτήριο τιού τροφοδοτείται · μέ: τ-ήν nσροχέτευση

Κατέβασμα γραμμ'ijς άττο τό στύλο ' τοϋ διχτuου

Σχ. 1.2β.

5

6

Σχ. 1.2γ. 1 ) Προστατευτικός σωλήνας. 2) Π ίνακες χαμηλής τάσεως. 3) Ζυγοί ύψηλής τάσεως. 4) Χώρος μετα­σχηματιστών. 5) Έξοδος όέρα. 6) Είσοδος όέρα. 7) Κυψέλη όργάνων. 8} Αύτόματος διακόmης.

9,1 Ο) 'Υπόγεια καλώδια. 11) Θάλαμος ύψηλής τάσεως τής 'Επιχειρήσεως ήλεκτρισμοϋ.

"Ετσι ό ήλεκτρολόγος, πού θά όναλάβει τή μελέτη καί �κτέλεση τής Ε . Η . Ε ., θά όσχοληθεί στήν πλευρά τής τροφοδοτήσεως, μόνο μέ τό καλώδιο πού όναχωρεί άπό τό μετρητή πρός τή λοιπή ήλεκτρική έγκατάσταση τοϋ πελάτη.

6

1.3 Στοιχεία πού συνιστούν μιά Ε.Η.Ε.

Κάθε Ε . Η . Ε . όποτελείται όπό τά έξής βασικά στοιχεία: α) Τήν κύρια γραμμή, δηλαδή τό καλώδιο, πού όναχωρεί όπό τό μετρητή καί κα­

ταλήγει στόν πίνακα διανομής τής έγκαταστάσεως μαζί μέ τίς τυχόν παρεμβαλλό­μενες διατάξε ις μετασχηματισμού τής τάσεως ( Ιδιωτικός ύποσταθμός).

β) Τόν πίνακα ιϊ τούς πίνακες διανομής. γ) Τά τοπικά κυκλώματα διακλαδώσΕως τής Ε .Η .Ε . δ ) τίς ήλεκτρικές μηχανές καί συσκευές καταναλώσεως. ε) τίς διατάξε ις γΕιώσΕως προστασίας. Τά στοιχεία αύτά τής Ε .Η . Ε . θά έξετασθούν μέ λεmομέρεια παρακάτω καί θά

δοθούν στόν ήλεκτρολόγο δλα τά έφόδια γιά νά μπορεί νά έκτελέσει έγκαταστά­σεις, πού νά πληρούν τρείς βασικούς δρους: α) Τόν δρο τής καλής λΕιτουργίας τής έγκαταστάσεως. β) Τόν δρο τής οίκονομικής λΕιτουργίας τής έγκαταστάσεως καί γ) τόν δρο τής άσφαλούς λΕιτουργίας της, χωρίς κινδύνους ήλεκτρικών ότυχημά­των (πυρκαϊές καί ήλεκτροπληξίες).

Γιά νά πληρεί μιά Ε . Η. Ε . τούς τρείς αύτούς δρους, κυρίως δμως τόν τελευταίο, έχουν θεσπισθεί όρισμένοι κανόνες, σύμφωνα μέ τούς όποίους πρέπει νά έκτε­λούνται ο1 Ε . Η . Ε. 01 κανόνες αύτοί όνομάζονται Κανονισμοί "ΕσωτΕρικών ΉλΕ­κτρικών "ΕγκαταστάσΕων καί έχουν Ισχύ Νόμου τού Κράτους.

1.4 Χρησιμοποιούμενες ήλεκτρικές τάσεις στίς Ε.Η.Ε.

Στίς Ε . Η . Ε . χρησιμοποιούνται, κατά κανόνα, μόνο χαμηλές τάσεις ιϊ τάσε ις πού έχουν ύποβιβασθεί. Ή ύψηλή τάση (πάνω όπό 1 000 ν) χρησιμοποιείται μόνο γιά όρισμένες έφαρμογές ε ίδικής φύσεως.

Στήν ' Ελλάδα ή ήλεκτρική ένέργεια παρέχεται στούς καταναλωτές μl μορφή i­ναλλασσ6μΕνου ρΕύματος συχν6τητας 50 πΕρι6δων. Τό ρεύ μα αύτό εΤναι τριφασι­κ6 ι ϊ μονοφασικ6. Ή τιμή τής χαμηλής τάσεως τού τριφασικού ρεύ ματος έχε ι τυ­ποποιηθεί στά 220/380 ν καί τού μονοφασικού ρεύ ματος στά 220 ν. Σέ βιομηχα­νικές έσωτερικές έγκαταστάσε ις χρησιμοποιούνται καί χαμηλές τάσεις μεγαλύτε­ρες όπό 380 ν. Αύτές προκύmουν όπό μετασχηματισμό τής τάσεως μέσα στήν έγ­κατάσταση.

Τέλος, σέ όρισμένες περιmώσεις χρησιμοποιείται καί συνεχές ρεύ μα, πού πα­ράγεται συνήθως όπό συσσωρευτές διάφορων τάσεων.

1.5 'Ερωτήσεις. 1. Ποιά εΤναι ή διαδρομή τfiς ήλεκτρικfiς ένέργειας όπό τάν τόπο παραγωγής της μέχρι τόν τόπο κα-

ταναλώσεώς της; 2. τί καλείται έσωτερική ήλεκτρική έγκατάσταση; 3. Ποιές εΤναι ο1 κατηγορίες, στίς όποίες ύποδιαιροϋνται ο1 Ε .Η .Ε . ; 4. Ποιά εΤναι τά στοιχεία πού όποτελοϋν μιά Ε .Η .Ε . ; 5. Ποιούς δρους πρέπει νά πληροϋν ο 1 Ε .Η .Ε . ; 6. Χρησιμοποιείται ή ύψηλή τάση στίς Ε .Η . Ε. ; 7 . τί είδους ρεϋμα χρησιμοποιείται στίς Ε .Η .Ε. καί ποιές εΤναι ο1 τυποποιημένες τιμές τfiς χαμηλii

τάσεως;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΑΓΩΓΟΙ Ε .Η .Ε . ΚΑΙ ΧΡΗΣΕ ΙΣ ΤΟΥΣ

2.1 Χρήσεις άγωγώv.

Ή διοχέτε υση τής ήλεκτρικής ένέργειας άπό τό μετρητή πρός τά σημεία κατα­ναλώσεως πραγματοποιείται μέ ήλεκτρικούς άγωγούς (σύρματα).

Οί ήλεκτρικοί αύτοί άγωγοί, άνάλογα μέ τήν περίπτωση, είναι γυμνοί, μονωμi­νοι, ιϊ άκόμη, μονωμένοι καί καλυμμένοι μέ προστατευτικό μανδύα. Τέλος, σέ περι­πτώσεις πού τό ήλεκτρικό ρεύμα διοχετεύεται ύπογείως, ώς άγωγοί χρησι μο­ποιούνται ύπόγεια καλώδια.

Στίς Ε . Η . Ε. χρησιi.JΟποιούνται πολλές ποικιλίες άγωγών, οί όποίες προκύπτουν άπό τούς διάφορους συνδυασμούς ύλικού άγωγών, ύλικού μονώσεως καί ύλικού προστασίας. Τό είδος τού άγωγού, πού θά χρησι μοποιηθεί σέ κάθε περίπτωση, έ­ξαρτότα ι , άπό τίς ίδιαίτερες συνθήκες, πού έπι κρατούν στό χώρο τής έσωτερικής έγκαταστάσεως, μέσα στόv όποίο πρόκειται νά τοποθετηθεί ό άγωγός. 'Έτσι, όλλο είδος άγωγού θά χρησιμοποιηθεί σέ μιά iσωτερική Εγκατάσταση ύπαίθρου, δπου οί άγωγοί θά είναι συνεχώς έκτεθε ιμένοι στίς καιρικές συνθήκες καί όλλο είδος ά­γωγού σέ iσωτερική iγκατάσταση κλειστού χώρου. Σέ αύτές, τό είδος τών άγω­γών πού θά χρησιμοποιηθούν έξαρτόται άπό τό όν ό χώρος είναι π.χ. ύγρός ιϊ ξη­ρός, όv χρησιμοποιείται γιά κατοικία, βιοτεχνία κλπ.

Γιά τήν κατασκευή άγωγών Ε .Η .Ε . χρησιμοποιούνται σήμερα δύο άγώγι μα ύλι­κά:

α) Ό χαλκός. Είναι τό πιό ήλεκτραγωγό ύλικό. 'Έχει ύψηλή μηχανική άντοχή, εί­ναι άνθεκτικός στή διάβρωση καί κατεργάζεται εϋκολα.

β) Τό άλουμίνιο. "Εχε ι μι κρότερη άγωγιμότητα άπό τό χαλκό, άλλά είναι πάρα πολύ έλαφρότερο. Παράδειγμα: Γιά νά έχει eνας άγωγός άλουμινίου τήν ίδια άγω­γιμότητα μέ eνα χάλκινο, πρέπει ή διατομή του νά είναι 1 ,6 φορές μεγαλύτερη, τό βάρος του δμως στήν περίπτωση αύτή θά είναι τό μ ισό άπό τό βάρος τού χάλκινου άγωγού. Οί άγωγοί άλουμινίου είναι φθηνότεροι άπό τούς άγωγούς χαλκού. Χρη­σι μοποιούνται πολύ στίς έναέριες γραμμές. Στίς έγκαταστάσε ις κλε ιστού χώρου, δέν χρησι μοποιούνται άκόμη πολύ, γιατί τό άλουμίνιο παρουσιάζει όρισμένα προ­βλή ματα. ' Ενώνεται δηλαδή μέ τό όξυγόνο τού άέρα καί σχηματίζει έπιφανειακό στρώμα όξειδίου, πού είνα ι κακός άγωγός.

Ή σύνδεση πάλι ένός άγωγού άπό όλου μίνιο μέ τούς συνηθισμένους χάλκινους ιϊ όρειχάλκινους άκροδέκτες σχηματίζει, δταν ύπάρχει ύγρασία, κλε ιστό γαλβανικό στοιχείο, μέ άρνητικό πόλο τό άλουμίνιο. "Ετσι μέ τή ροή τού ήλεκτρικού ρεύματος προκαλείτα ι ή λεγόμενη ήλεκτρολυτική διάβρωση τού άλουμινίου, τό όποίο σιγά -

σιγά καταστρέφεται στά σημεία έπαφής. Τό όλουμίνιο έχει, έπίσης, τήν ίδιότητα μέ τήν πάροδο τού χρόνου νά παραμορφώνεται, δταν βρίσκεται σέ πίεση (φαινόμενο ψυχρής ροής) . Αύτό έχε ι σάν όποτέλεσμα νά χαλαρώνονται οί συνδέσεις. τέλος, τό όλουμίνιο εiνα ι πολύ μαλακό ύλικό, πού τραυματίζεται εύ κολα όπό τούς κοχλίες τwν όκροδεκτwν καί δέν όντέχει σέ πολλές κάμψε ις.

Άπό δλα αύτά όντιλαμβανόμαστε δτι η χρησι μοποίηση όγωγwν όπό όλουμίνιο στίς έγκαταστάσε ις κλειστού χώρου, δπου, συνήθως, όπαιτούνται καί μ ικρές δια­�ομές έπι βάλλε ι τή λήψη όρισμένων μέτρων δπως:

α) Τό ξύσιμο τwν άκρων τwν όγωγwν μέ μεταλλική ψήκτρα (βούρτσα) όμέσως πρίν όπό τή σύνδεσή τους μέ τούς όκροδέκτες. "Ετσι όφαιρείται τό όξείδιο, πού σχηματίζεται μέ ταχύ ρυθμό. Μετά τούς έπαλείφομε μέ λίπος όπαλλαγμένο όπό ό­ξέα (βαζελίνη) , γιά νά παρεμποδίζεται η είσοδος ύγρασίας στίς θέσεις τwν έπα­φwν.

β) Τ ή χρησι μοποίηση,στούς όκροδέκτες,κοχλιwν μέ έπίπεδα άκρα (χωρίς αίχμή) . γ) Τήν έξασφάλιση συνεχούς πιέσεως στίς έπαφές, χρησι μοποιώντας ε ίδ ικούς

όκροδέ κτες μέ έλατηριωτά συστήματα. ' Επε ιδή, δμως, τά μέτρα αύτά δέν εiνα ι βέ­βαιο δτι θά ληφθούν πάντοτε , ούτε δτι θά καταβάλει ό τεχνίτης - έγκαταστάτης δση φροντίδα έπιβάλλεται γιά τήν έκτέλεση μιδς όσφαλούς έγκαταστάσεως μέ ό­γωγούς όλουμ ινίου, οί έγκαταστάσε ις αύτές άποφεύγοντα ι.

2.2 Γυμνοί άγωγοί.

Στίς Ε . Η . Ε . , γυμνοί όγωγοί χρησιμοποιούνται κυρίως στίς γραμμές ύπαίθρου. Αύτό έπιτρέπεται, γιατί στούς ύπαίθριους χώρους, οί Ε . Η . Ε . περιλαμβάνουν συνή­θως lναlριΕς γραμμές καί έτσι περιορίζεται όρκετά ό κίνδυνος ήλε κτροπληξίας, ό­φού οί όγωγοί εiνα ι σέ τέτοια θέση, πού η έπαφή μέ αύτούς νά μήν εiναι γενι κwς δυνατή σέ πρόσωπα πού κυκλοφορούν. 'Υπάρχουν καί περιmώσεις, πού εiναι δυ­νατόν νά χρησιμοποιηθούν γυ μνοί όγωγοί καί σέ Ε .Η . Ε . κλε ιστwν χώρων, δπως σέ όρισμένες βιομηχανικές ίδίως έγκαταστάσε ις κλε ιστών χώρων, πού οί γραμμές γυμνών όγωγwν τοποθετούνται έπάνω σέ μονωτήρες. Εiνα ι πάντως προτιμότερο νά άποφεύγονται οί γραμμές μέ γυμνούς όγωγούς σέ κλειστούς χώρους καί νά κα­τασκευάζονται όρατlς γραμμές έπάνω σέ μονωτήρες μέ μονωμένους όγωγούς.

( Πολύκλωνοι; άγωγοι;

(ζ Ξ() Μονόκ)ωvοι; άγωγόι;

Ιχ. 2.2.

9

Οί γυμνοί άγωγοί εiναι χάλκινοι η άπό άλουμίνιο καί όποτελούνται είτε όπό eνα άπλό σύρμα, όπότε καλούνται μονόκλωνοι, είτε όπό πολλά λεmά συρματίδια (κλώ­νους) συνεστραμμtνα, όπότε καλούνται πολύκλωνοι (σχ. 2.2). 01 πολύκλωνοι ό­γωγοί εiναι πολύ πιό εϋκαμmοι καί προσφέρουν έτσι μεγαλύτερη εύκολία χειρι­σμού. Χρησιμοποιούνται σέ δλες τίς περιmώσεις, πού δέν όπαιτείται έγκατάσταση άγωγων σέ όρισμένες σταθερές θέσεις. 01 μονόκλωνοι όγωγοί, λόγω τfΊς δυσκαμ­ψίας τους δέν κατασκευάζονται μέ διάμετρο μεγαλύτερη όπό όρισμένο δριο (συ­νήθως 1 6 m m2).

2.3 Μονωμένοι άγωγοί.

Στίς Ε.Η.Ε. κλειστων χώρων χρησιμοποιούνται κατά κανόνα μονωμένοι όγωγοί, δηλαδή μονόκλωνοι ιϊ πολύκλωνοι όγωγοί, γύρω άπό τούς όποίους ύπάρχει περί­βλημα άπό μονωτικό ύλικό.

Τό μονωτικό αύτό ύλικό παλαιότερα ιlταν έλαστικό, ένω σήμερα χρησιμο­ποιούνται καί θερμοπλαστικά συνθετικά ύλικά. '"Οταν ώς μονωτικό ύλικό χρησιμο­ποιείται τό έλαστικό καί ό όγωγός εiναι χάλκινος, τότε έπιβάλλεται ι'j ή έπικασσιτέ­ρωση των χάλκινων συρμάτων ιϊ ό διαχωρισμός τους όπό τό έλαστικό περίβλημα μέ λεmό στρωμα άπό κατάλληλο ύλικό. Αύτό συμβαίνει, γιατί όλλιως θά ύπfΊρχε χημική άλληλεπίδραση μεταξύ τού θείου, πού ύπάρχει στό έλαστικό καί τού χαλ­κού. Αύτό δέν συμβαίνει δταν χρησιμοποιείται ώς μονωτικό, συνθετικό θερμοπλα­στικά ύλικό.

Ώς συνθετικό μονωτικό ύλικό γιά μονωμένους όγωγούς χρησιμοποιείται σχε­δόν άποκλειστικά τό χλωριούχο πολυβινύλιο, πού συμβολίζεται μέ τήν ένδειξη PVC (Polyνinyl Chloride). Τό PVC άνήκει στά θερμοπλαστικά ύλικά, δηλαδή στά ύ­λικά, πού σέ ύψηλές θερμοκρασίες μαλακώνουν καί σέ χαμηλές θερμοκρασίες σκληρύνονται. Τό PVC όντέχει στήν έπίδραση τού νερού, των λαδιων καί τfΊς βεν­ζίνης, άλλά προσβάλλεται όπό τό βενζόλιο. Δέν προσβάλλεται όπό τά όραιά όξέα καί άλκάλεα καί δέν παρουσιάζει εύαισθησία στό όζον, στό ήλιακό φως καί στήν ύ­περιώδη όκτινοβολία. 'Επίσης δέν προσβάλλεται όπό μικροοργανισμούς καί μπορεί άκόμα, σέ είδικές συνθέσεις, νά γίνει πρακτικά άφλεκτο. Σέ χαμηλές θερμοκρασίες (κάτω άπό +3°C), δπως άναφέραμε προηγουμένως, τό PVC γίνεται σκληρό καί εϋ­θραυστο, γι' αύτό καί ύπάρχει κίνδυνος νά προκληθούν ρωγμές σέ περιmώσεις κρούσεων, όπότομων κάμψεων κλπ.

Ή μονωτική ίκανότητα τού PVC (διηλεκτρική άντοχή) όνέρχεται σέ 20 kV/mm περίπου. Αύτό έχει ώς συνέπεια νά μειώνεται τό πάχος πού χρειάζεται τό περίβλη­μα σέ σύγκριση μέ τό έλαστικό (έλάπωση τού πάχους κατά 0,2 m m περίπου). Ή μονωτική ίκανότητα τού PVC δέν μεταβάλλεται μέ τήν ύγρασία.

Μονωμένων όγωγων ύπάρχουν, δπως θά δούμε, πολλά εϊδη, τά όποία πρέπει νά γνωρίζει ό ήλεκτρολόγος των έγκαταστάσεων γιά νά διαλέγει κάθε φορά τόν καταλληλότερο.

Οί άγωγοί των Ε.Η.Ε., δπως άλλωστε καί δλοι ο1 ήλεκτρικοί όγωγοί καί τά καλώ­δια, τυποποιούνται άπό τίς διάφορες χωρες καί ώς πρός τό μέγεθος καί ώς πρός τή μορφή. Στήν 'Ελλάδα κυκλοφορούν συνήθως στό έμπόριο, ήλεκτρικοί όγωyοί τfΊς

10

γΕρμανικής τυποποιήσΕως• καί σπανίως όγωγοί δλλων τυποποιήσεων ( 'Αμερικανι­κής, Γαλλικής, ' Ελβετικής κλπ.) .

ΟΙ διάφοροι τύποι μονωμένων όγωγών τής γερμανικής τυποποιήσεως όνάλογα μέ τήν κατασκευήν τους, έχουν διάφορες όνομασίες, πού όποτελοϋνται όπό όρι­σμένα γράμματα, συνήθως όρχικά γερμανικών λέξεων. ΟΙ όνομασίες αύτές χρησι­μοποιοϋνται καί στό βιβλίο μας, όφοϋ, δπως είπαμε, ή γερμανική τυποποίηση τών άγωγών όκολουθείται καί στήν ' Ελλάδα.

Οί ήλεκτρικοί όγωγοί, δπως θά δοϋμε όναλυτικότερα στό Κεφάλαιο 6, τοποθε­τούνται είτε στήν έπιφάνεια τών τοίχων, όπότε λέμε δτι οΙ γραμμiς, πού σχηματί­ζουν είναι 6ρατtς, είτε μέσα στούς τοίχους, όπότε λέμε δτι οΙ γραμμές είναι χω­νΕυτtς.

Γιά νά όναγνωρίζονται οΙ διάφοροι όγωγοί τών Ε. Η . Ε . κατά τήν πραγματοποίη­ση τών διαφόρων συνδέσεων, τά μονωτικά τους περιβλήματα έχουν διάφορα χρώματα.

ΟΙ μονωμένοι όγωγοί τοποθετούνται συνήθως μέσα σέ σωλήνες γιά νά δη­μ ιουργηθοϋν οί λεγόμενες σταθΕρiς η μόνιμΕς γραμμtς, οί όποίες μετά τήν έγκα­τάστασή τους δέν έχουν τή δυνατότητα νά μετακινηθούν.

Τά διάφορα είδη τών μονωμένων όγωγών καί καλωδίων καθώς καί οΙ χρήσε ις τους περιγράφονται λεmομερώς στόν Π ίνακα 2.4. 1 . 01 χώροι, στούς όποίους χρη­σιμοποιείται κάθε είδος διακρίνονται σέ ξηρούς, ύγρούς, βρΕγμtνους, tμποτισμt­νους, ύποκΕίμΕνους σi πυρκαϊά, ύποκΕίμΕνους σt ΕκρήξΕις κλπ.

Ή όναλυτική κατάταξη τών χώρων σέ κατηγορίες γίνετα ι στήν παράγραφο 6.5 (Μέρος Δεύτερο) .

Στό τέλος τοϋ Π ίνακα 2.4. 1 . παρέχεται σύντομη περιγραφή τών βασικών αύτών κατηγοριών.

2.4 Καλώδια καί σειρίδες.

Καλώδιο καλείτα ι τό σύνολο δύο τουλάχιστον μονωμένων όγωγών, γύρω όπό τούς όποίους ύπάρχει €να η περισσότερα κοινά περιβλήματα. Τά περιβλήματα αύτά είναι όπό διάφορα ύλι κά (έλαστικό, πλαστικό η μεταλλικό) καί προστατεύουν τούς μονωμένους όγωγούς όπό διάφορες καταπονήσε ις καί έπιδράσεις (π.χ. μηχανικές καταπονήσεις, έπίδραση ύγρασίας κλπ. ) .

'Ανάλογα μέ τόν όριθμό τών μονωμένων όγωγών, πού σχηματίζουν τό καλώ­διο, αύτό όνομάζεται διπολικό (2 μονωμένοι όγωγοί), τριπολικό (3 μονωμένοι όγω­γοί) κ.ο.κ.

* ΟΙ ήλεκτρικοί όγωγοί, δπως καί όλάκληρος ό ήλεκτρολογικάς έξοπλισμάς, τυποποιείται ατή Γε­ρμανία όπά τά Σύνδεσμο Γερμανών Ήλεκτρολάγων (Verband Deυtscher Elektrotechniker- V.D.E).

Στή χώρα μας μέ τήν τυποποίηση τοϋ ήλεκτροτεχνικοϋ ύλικοϋ όσχολοϋνταν μέχρι πρίν όπά λίγο ή 'Ελληνική Ήλ�κτpοτ�)(llική Ένωση, τήν όποία διαδέχθηκε ό Έλληνικ6ς Όpγανισμ6ς Τυποποιήσ�ως (ΕΛΟΤ}, ό όποίος όκολουθεί γενικά, τή Διεθνή τυποποίηση (ό ήλεκτροτεχνικάς διεθνής όργανισμάς 'Τναι ή Διεθνής ' Ηλεκτροτεχνική 'Επιτροπή (lnternational Electrotechnical Commission - I.E.C.)), ·ράς τήν όποία προσαοι•ΑCοvται σιγά - σιγά καί οΙ τυποποιήσεις δλων τών κρατών.

1 1

(ά ύπόγΕια καλώδια, κατ' έξαίρεση τού όρισμού, μπορεί νά όποτελούνται καί ό­ιό eνα μόνο όγωγό, όπότε καλούνται μονοπολικά.

Τά διάφορα είδη καλωδίων Ε. Η . Ε . περιγράφονται στόν Π ίνακα 2.4.1, δπου όνα­φέρονται καί οί χρήσε ις τους. Στόν ίδιο πίνακα περιγράφονται καί τά διάφορα εϊδη σΕιρίδων (κορδόνια), πού είναι εϋκαμmα σύνολα δύο τουλάχιστον μονωμένων ό­γωγών, πού είτε είναι όπλώς συνεστραμ μένοι είτε βρίσκονται μέσα σέ έλαφρό κοινό περίβλημα.

Έ κτός όπό τούς όγωγούς, καλώδια καί σε ιρίδες Ε .Η . Ε. , πού περιλαμβάνονται στόν Π ίνακα 2.4.1, ύπάρχουν καί όρκετοί όλλοι, πού χρησιμοποιούνται σέ εΙδικές έγκαταστάσεις, δπως είναι π.χ. :

Τά καλώδια γιά τροφοδότηση συσκευών ήλεκτροσυγκολλήσεως (NSLFδu, NSLFFδu). Τά καλώδια γιά τροφοδότηση καί eλεγχο κινούμενων μηχανών (όνυψωτικές μηχανές, άνελκυστfiρες, έγκαταστάσε ις μεταφοράς κλπ.) (NGFLGδu, NY­FLY).

- Τά καλώδια γιά έγκαταστάσε ις θεάτρων (ΝΤΚ, NTSK). Στόν Π ίνακα 2.4.2 όναγράφεται ή σημασία τών διαφόρων γραμμάτων, όπό τά

)Ποία σχηματίζονται οί διάφορες όνομασίες τών μονωμένων όγωγών καί καλω­)ίων. 'Όταν eνα γράμ μα €χει περισσότερες όπό μία σημασίες, όναγράφονται δλες !ί σημασίες αύτές χωρισμένες μέ κόμματα.

Είδος άγωγού καί

άνομ.αστική 'Όνομασ�α καί

ταση πραφορα της

Μονωμένος άγωγός μέ μόνωση έλαστικού

1000 ν ΙΣέ γειωμένεςΙ έγκαταστάσεις ι' Σ.Ρ. μέχρι 750 ν ώς πρός τc γειωμένο άγω γό)

Μονωμένος ά­γωγός πλαστι­κής μονώσεως

lΟΟΟν IΣέ γειωμένες έγκαταστάσεις Σ.Ρ. μέχρι 75Ον ώς πρός τό γειωμένο ά­γωγό)

·'�� � �'1,., �\���

· ---ι σ v ,�

NGA Έν γκέ δ

ΝΥΑ "Εν ϋ δ

ΙΝύαl

NYAF Έν ϋ δ έφ

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.4.1. Ε16η άγωγών καΙ καλωδlων

Περιγραφή

4 3/ " 1 � t .<"'- I �iii9��{( --�-Ο

1. ' Επικασσιτερωμένος χάλκινος όγωγός. μονό­κλωνος ή πολύκλωνος (γιά διατομές μεγαλύτε­ρες όπά 1 6 mm'l

2. Μόνωση έλαστικού 3. Ύφασμάnνη ταινία έμποτισμένη μέ έλαστικό

(γιά διατομές μεγαλύτερες όπά 6 mm'l 4. Ν ημάτινο πλέγμα έμποτισμένο μέ άνθεκτική

ατή θερμότητα ούσία

�----:-. ···�·. 2/ ,. / .

1. Μονόκλωνος ή πολύκλωνος άγωγός χάλκινος 2. Πλαστική μόνωση ΙΡνCΙ

2! ----ι

, ,

Παρατηρήσεις

Ό άγωγός αύτός ε1ναι μο­νόκλωνος μέχρι 1 6 mm2 καί πολύκλωνος γιά μεγα­λύτερες διατομές. Τό ε1-δας NGA �χει πιά έκτοπι­σθεί τελείως άπό τό ε1δας ΝΥΑ, έπειδή δμως δλες οΙ παλαιότερες έγκαταστά­σεις �χουν κατασκευα­σθεί μέ NGA, άναφέρεται έδώ πληροφοριακώς.

οι πλαστικές μονώσεις, συγκρινόμενες μέ τό έλα­στικό, έχουν μεγαλύτερη μηχανική καί θερμική άν­ταχή καί δέν σχίζονται σέ θερμό περιβάλλον ούτε ά-πασυντίθενται μέ τήν πο­λυκαιρία δπως αύτό. Ή άντοχή τους ατό όζον τίς κάνει κατάλληλες γιά άγω-1. Λεmόκλωvος άγωγός χάλκινος γούς τροφοδοτήσεως λυ-2. Πλαστική μόνωση χνιών έκκενώσεως. Οί ά-

Σε χωρους ξηρους Χ Ρ Η Σ ΕΙΣ

Σέ χώρους ύγρaύς

J

Σέ χώρους πaύ ύ-ι Σέ χώρους πού ύ­κaί παρόμοιους, πόκε ινται σέ πυρ- πόκεινται σέ �κρη-βρεγμένους καί καγιά. ξη. έμποτισμένους καί ατό ϋπαιθρα.

Έγκατάσταση μέσα σέ I Δέν έπιτρέπεται σωλήνες tπάνω r'\ κάτω ά-

Έγκατάσταση μέ σα σέ πλαστικού σωλήνες tπάνω καί κάτω άπό τό έ πίχρισμα.

Μόνο σέ πίνακες διανομής καί έλέγ­χαυ. πό τό έπίχρισμα Ισέ λου-

τρά κατοικιών καί ξενοδο-χείων μόνο μέσα σέ πλα-στικούς σωλήνες), όρατή έγκατάσταση σέ μονωτικά στηρίγματα έπάνω άπό τό έπίχρισμα σέ άπρόσιτες θέσεις. σέ συσκευές καί πίνακες διανομής καί έλέγχου. ΙΉ άπευθείας,L-------...J

Μονωμένος ά-γωγός είδικfις I NSYA πλαστικής μο- Έν ές ϋ ό νώσεως

1000 ν IΣέ γειωμένες έγκαταστάσεις Σ.Ρ. μέχρι 750 ν ώς πρός I NSYAF τό γειωμένο ά- "Εν ές ϋ ό έφ γωγόl

NSYAW "Εν ές ϋ ό βέ

Μονωμένος ά- ι N SGA γωγός είδικfις "Εν ές γκέ ό έλαστικfις μο-νώσεως

2.3.6 kν

,e,Pγιlr .;-'�"\",., �\���

· ---ι σ v ,�

NSGAF "Εν ές γκέ

ό έφ

NSGAFδυ "Εν ές γκέ ό

έφ έ ού

1 2 γωγοί NYAF καί NSYAF

(.Ε�- S <J V ι; Ε t> Ν 5 γ Α q Η λόγω τής λεπτότητας τών

1/ κλώνων τους εiναι εύκαμ-1. 'Αγωγός χάλκινος πτοι καί προσφέρονται γιά 2. 'Ενισχυμένη πλαστική μόνωση έγκατάσταση σέ χώρους

(SιEMENS <JVOEρ: tι,SΥΔ--.' . 2f

1. Λεmόκλωνος άγωγός χάλκινος 2. 'Ενισχυμένη πλαστική μόνωση

μέ περιορισμένες διαστά­σεις ή γιά τή σύνδεση κι­νητών μερών, π.χ. μετα­τοπιζομένων πινάκων δια­νομής.

'Όπως τό N SYA άλλά γιά έγκαταστάσεις στό ϋπαι­θρο.

έγκατάσταση μέσα στό έ-� :ορατή έγκατά­πίχρισμα δέν έπιτρέπετα ι) . tπαση σέ μονωτι­

κά στηρίγματα σέ όπρόσιτες θέσεις. όχι δμως στό ϋ­παιθρο.

Κυρίως ώς όγωγοί γραμμών ε ίσαγω­γfις σέ κτίρια σέ όπρόσιτες θέσεις.

Ό όγωγός NSGA όποτελείται όπά μονόκλωνο ι'\ πολύκλωνο έπικασσιτερωμένο χάλκινο όγωγό, μο­νωμένο μέ πολλά στρώματα θειωμένου έλαστι­κοϋ. Γύρω όπά τή μόνωση ή κατασκευή εiναι δ­μοια μέ τόν όγωγό NGA. Γιά τίς άλλες παραλλαγές βλέπε πίνακα 2.4.2.

Συνηθέι;τερη κατασκε � ή. jΣταθερή έγκατάσταση σέ χώρους ξηρούς καί σέ τροχιόδρομους καί "λεκτ-pοκίνητα λεω-' τελευταιως, ή NSGAFoυ. tJ>ορεία Ιτρόλεϋ). Μέγιστη έπιτρεπόμενη θερμοκρασία όγωγοϋ 100°C.

Ε1δος όγωγού καί

όνομοστική τάση

Καλώδιο (σω­ληνόσυρμα) μέ κοινό περίβλη­μα γύρω όπά

Ονομασία καί �ροφορό της

NYRAMA Νύραμ δ

NYRAMZ τούς μονωμέ- I Νύραμ τ-σέτ νους όγωγούς καί μεταλλικό μανδύα όπά ό-λουμίνιο Γι ψευδόργυρο

380 ν

'Επίπεδες σει­ρίδες

3ΒΟ ν

,r:.ΡΙ-ιο, �·�'\""(') �\>.����

'-1ov ,�

NYIF Νύ ί �φ

N YIFY Νύ ί �φ ϋ

nεριγραφή

� ................ 3 1

1. 'Αγωγός χάλκινος 2. nλαστική μόνωση 3. nλαστικό περίβλημα 4. Μεταλλικός μανδύας όπά όλουμίνιο ι'\ ψευδάρ­

γυρο μέ όναδιπλωμένα δκρα

�ι- ; Η 4 3 ' / J

1. 'Αγωγός χάλκινος μονόκλωνος 2. nλαστική μόνωση 3. 'Ελαστική έπένδυση 4. Αύλάκι γιά τό διαχωρισμό τών όγωγών

nαρατηρήσέις

οι έπίπεδες σειρίδες ε1ναι όπαραίτητης δταν, γιά στατικούς λόγους δέν έπι­τρέπονται αύλακες γιό τήν τοποθέτηση τών όγωγών, σέ οΙκοδομήματα όπά χυ­τό-ι'\ προεντεταμένο σκυ­ρό�εμα I\ δλλα δομικό στοιχεία.

Ε!ναι γνωστές καί ώς σει­ρίδες SIFLA.

l:έ χώρους ξηρούς Χ Ρ Η Σ Ε Ι Σ

Σέ χώρους ίιγραύςΙ Σέ χώρους πού ίι- έ χώρους πού ύ­καί παρόμοιους, πόκεινται σέ πυρ- πόκεινται σέ �κρη­βρεγμένους καί καγιά. έμποτισμένους καί στό ϋπαιθοο.

Σταθερή έγκατόσταση ι-1 Δέν έπιτρέπεται mtνω, 14ισα καί κάτω ·όπό

Δέν έπιτρέπεπαιl Δέν έπιτρέπεται

έπίχρισμα.

Σταθερή έγκατάσταση μι-ι Δέν έπιτρέπεται σα καί κ6τω άπό τό έπί-χρισμα. 'Εγκατάσταση σέ δωμάτια λουτρού κατοικιών καί ξε­νοδοχείων. ΟΙ σειρίδες αuτές πρέπει νά καλύ­mοντσι μέ έπίχρισμα σέ δλη τή διαδρομή τους, έ­κτός όν τοποθετηθούν σέ κενούς χώρους μέσα σέ τοιχοποιία ή σέ όροφές κατασκευασμένες άπό ά­καυστα ύλικά. Δέν έπιτρέ­πεται σέ ξύλινες οίκίες καί άγροτικά οίκήματα ούτε σέ τμήματα οίκοδομών τά όποία δέν χωρίζονται μέ άλεξίπυρα τοιχώματα άπc τά παpαπάνω.

Δέν έπιτρέπεται Δέν έπιτρέπεται

-

Καλώδιο χωρίς μεταλλικό . πε­ρίβλημα

500 ν

Σωληνόσυρμα μέ έπικαλυμμέ­νο όπλισμό (άνθυγρό κα­λώδιο)

500 ν

,r:.ΡΙ-ιο, �·�"'..,(') �\>.��f?)� ·..;;;,�

ΝΥΜ Ν ύ μ

NYRUZY Ν ύρουτσέτυ

NYRUAY Νύρουαϋ

NHYRUZY Έν χά ϋ ρου­

τσέτυ

I� � (- ' ('' ""roσm"""' "' ' j J ξημένες καταπονήσεις, δ-

J(ri' r πω� οΙ άγροτικές έσωτε-\ ρικες "λεκτρικές έγκατα-� 2 στάσεις. οΙ έγκαταστάσεις

1 . Χάλκινος άγωγός 2. Πλαστική μόνωση 3. Μίγμα γεμίσματος 4. Πλαστικός μανδύας

1. Χάλκινος άγωγός 2. Πλαστική μόνωση 3. Μίγμα γεμίσματος 4. Μεταλλικός μανδύας άπό άλουμίνιο ι'\ ψευδάρ­

γυρο μέ άναδιπλωμένα δκρα 5. Πλαστικός μανδύας

γαλακτοκομείων, τυροκο­μείων, ·πλυντηρίων κλπ.

Χρησιμοποιείται όντί γιά τό .καλώδια χωρίς μεταλ­λικό περίβλημα» σέ έγκα­ταστόσεις έπόνω ατό έπί­χρισμα στίς όποίες ε1ναι έ­πιθυμητές μεγαλύτερες ά­ποστάσεις μεταξύ τών ση­μείων στερεώσεως. ΟΙ τύποι' NHYRUZV καί NHYRUZYr �χουν κάτω όπό τό μεταλλικό μανδύα

NYRUZYr Νύρουτσέτυ

έρ

Γ---ιι��-==:==:::ιι �να σύρμα όπό έπιψευ-1 - r--�!Ξ' δαργυρω�ένο χα�κό γι� -�� έγκαταστασεις μεσα σε �- χώρους δπου ύπάρχουν

· έγκαταστόσεις ύψηλής

NHYRUZYr "Εν χά ϋρου­

τσέτυ έρ

1. Σύρμα έκκενώσεως

"" h= -_.,.--1

1. Αύλακωτός μεταλλικός μανδύbς

συχνότητας.

Σταθερή, έγκατάσταση ,Σταθερή έγκατά- Σταθερή έγκατό- Σταθερή έγκατά­tn6νω, μtσα καί κ6τω σταση tn6νω, μt- σταση tn6νω, μt- σταση tn6νω, μt­

άπό τό έπίχρισμα. σα καί κ6τω όπό σα καί κ6τω όπό σα ι<αί κ6τω όπό τό

ταθερή έγκατάσταση ·π6νω, μtσα καί κ6τω 'πό τό έπίχρισμα άλλά δχι έ δωμάτια λουτρού κο­οικιών κοί ξενοδοχείων.

τό έπίχρισμα. Δέν τό έπίχρισμα. έπίχρισμα καί όψο έπιτρέπεται έγκα- ληφθούν ύπόψη οΙ τόσταση μ έ σο ίδιαίτερες χημικές ατό �δαφος. καί θερμικές έπι­

δρόσεις.

Σταθερή έγκατά­σταση tn6νω, μt­σα καί κ6τω όπό τό έπίχρισμα. Δέν έπιτρέπεται έγ­κατόσταση μέσα' ατό έδαφος.

Σταθερή έγκατά σταση tn6νω, μt σα καί κ6τω όπ τό έπίχρισμα.

Δέν έπιτρέπεται

ΕΤδος όγωγοϋ καί

όνομαστική τόση

Καλώδιο μολύ­βδινου μανδύα

500 ν

Μονωμένος ά­γωγός λυχνιών Εκκενώσεων

,r:.ΡΙ-ιο, �·�'\""(') �.\>.�f7)� -1QV\�

3750 ν 7500 ν

·ονομασία καί προφορά της

NYBUY Ν ύ μπεου ϋ

NYL Νύλ

Περιγραφή

. .Ί � \ ---·c---b �.,.� \ --_

3 1

1. Χάλκινος όγ...;γός 2. Πλαστική μόνωση 3. Μίγμα γεμίσματος 4. Μολύ�δινας μανδύας 5. Πλαστικό περίβλημά

;;:------A._�•-•·v -

21

1. Χάλκινος λεmόκλωνας όγωγός 2. Πλαστική μόνωση

\

Σέ χώρους ξηρούς

Παρατηρήσεις

Χ Ρ Η ΣΕ Ι Σ Σέ χώρους ύγρούς ι Σέ χώρους πού ύ καί παρόμ οιους, πόκεινται σέ πυρ βρεγμένους καί καγιά. έμποτισμένους καί στό ϋπαιθρο.

Σέ χώρους πού ύ­πόκεινται σέ Εκρη­ξη.

Ό τύπος αύτός καλωδίου Σταθερή έγκατάστασ3Σταθερή έγκατά­χρησιμοπαιείται κατά προ- ιπάνω, μισα καί κάτ σταση ιπάνω, μι-

Σταθερή έγκατά-ι Σταθερή έγκατά­σταση ιπάνω, μι- σταση ιπάνω, μι-

τίμη�η όπου. όπαιτε�ται ίJ- όπά τό Επίχρισμα άλ�ά όχ σ� ��ί κάτω όπά

ψηλος βαθμας όσφαλειας σέ δωμάτια λουτρου κο το έπιχρισμα. όπως π.χ. σέ χημ ικά έργα- 7Οικιών καί ξενοδοχείων. στήρια, στή βαριά βιομη-χανία. σέ όρυχεία ύπο-γείως.

Τό συμπληρωματικό σύρ- Σταθερή έγκατάσταση μόνο μέσα σέ όεριζό­μα όποτελείται όπά έπι- μενομς χαλυβδασωλήνες ή ίσοδύναμους ψευδαργυρομέναυς χάλ- σωλήνες ιπάνω ή κάτω όπά τό έπίχρισμα, κινους κλώνους μέ διόμε- καθώς καί μέσα στά περι['λήματα φωτεινών τρο 0.3 mm περίπου καί γραμμάτων καί έπιγραφών. σέ μεταλλικούς lχει διατομή 1,5 mm2. όχετούς άγωγών καί σέ όχήματα.

σα καί κάτω όπό τό έπίχρισμα.

Δέν έπιτρέπεται

ιτα καί κάτω όπό τό έπίχρισμα, όφού ληφθούν ύπόψη οί ίδιαίτερες χημικές καί θερμικές έπι· δράσεις.

Δέν έπιτρέπεται

Μονωμένος όγωγός καί κα-λώδιο φωτιστι-κών σωμάτων (σειρίδα)

380 ν

Μονωμ�νος όγωγός ύψη-λών θερμο-κρασιών

500 ν

,e,Pγιlr �-�...,",., �\���

· ---ι σ v ,�

NYLRZY Νύλ έρ τσέτ ϋ

NYFAF Νύφα έφ

NYFAZ ΝύΦα τσέτ

SiA Σί ά

SiAF Σί ά έφ

2 1

:·φ;; ; :;[,;:;.,aw :

3

1. Σύρμα έκκενώσεως (σuμπληρωματικό) 2. Μεταλλικός μανδύας (όπά ψεuδάργuρα) μέ όνο-

διπλωμένα άκρα 3. Πλαστικό περίβλημα

\2 ,ι Δέν έπιτρέπεται γιό σύν- Σταθερή έγκατάσταση μtσα καί tπάνω σέ φωτιστικό σώματα. δεση φορητών σuσκεuών καταναλώσεως.

1 . Χάλκινος λεmόκλωνος όγωγός 2. Πλαστική μόνωση

ι - Η ,ι

1. Χάλκινος λεmόκλωνος όγωγός 2. Ένιαία πλαστική μόνωση μέ δuνατότητα όπα-

χωρισμού ατό μέσο

)·.--.. ,.η. -·-- . "'-.�! Μή τuποποιημένος άγω- Προστατεuμένη έγκατά Δέν έπιτρέπεται Δέν έπιτρέπεται Σέ πίνακες διανο-

-y&S γός άπό τή νDΕ. Ό τύπος σταση μέσα σέ σuσκεuές μfις καί έλέγχαu. 2 SiA ε1ναι μονόκλωνος ά- δπως καί μtσα ή tπάνι.. I γωγός. ένώ ό SiAF δπως σέ φωτιστικά σώματα. 1 . Χάλκινος όγωγός καί ό N 2GAFU ε1ναι πα-2. Μόνωση σuνθετικοϋ έλαστικοϋ μέ βάση τό πu- λύκλωνος.

ρίτιο

Ε1δος όγωγοΟ καί

όνομαστική τάση

'Ονομασία καί προφορά της

Μονωμένος ό- ι N2GAFu

γωγός μέ μό- Έν τσβάϊγκέ νωση �λαστι- δ �φ οίί κοΟ ύψηλής όντοχής στή θερμότητα

,r:.ΡΙ-ιο, .;-'�"\"', �\>.����

.-1QV \�

500 ν

N4GAF "Εν φίιργκέ δ

έφ

Περιγραφή

.d,i�1Ψi!i\t�!�1\E:"��-� .. ·...... . . . . Ι . . . . � · · · · .Α .. · ·-r ·ii!!!P 3 2 1

1. 'Επικασσιτερωμένος χάλκινος λεmόκλωνος ό­γωγός

2. Μόνωση σuνθετικοΟ έλαστικοΟ μέ βάση τό πu­ρίτιο

3. Πλέγμα ύαλονήματος μέ έπικάλuψη βερνικιοίι

1. Λεmόκλωνος έπικασσιτερωμένος χάλκινος ό­γωγός

2. Μόνωση σuνθετικοίι έλαστικοΟ μέ βάση αlθu­λένιο καί όξικό βινύλιο

Παρατηρήσεις

Τό άνώτερο έπιτρεπόμενο δριο θερμοκρασίας �πάνω στόν άγωγό ε1ναι 1 BOOC.

ΟΙ άγωγοί αύτοί χρησιμο­ποιοίινται δποu 1'1 θερμο-

Σέ χώροuς ξf1ρούς

Σταθερή �γκατάσταση μέ­σα σέ σωλήνες tπάνω καί κάτω όπά τό �πίχρι-· σμα, καθώς καί μtσα καί tπάνω σέ φωτιστικά σώ

κpασία τοίι περιβάλλοντος 1 ματα. ε1ναι ίιψηλή, π.χ. σέ σu­σκεuές θερμάνσεως, σέ φωτιστικά σώματα μεγά-λης ίσχύος, σέ προβολείς, σέ βιομηχανίες κεραμι-κών, σέ χuτήρια καί λεβη­τοστάσια. Πρέπει πάντως, νά άποφεύγεται 1'1 �πίδpα-ση ίιδpατμών καί καuσαε-ρίων.

Χ Ρ Η Σ ΕΙΣ

Σέ χώροuς ίιγρούς ι Σέ χώροuς πούu καί παρόμοιοuς, πόκεινται σέ πu βρεγμένοuς καί καγιά. έμποτισμένοuς καί στό 'Οπαιθρο.

Δέν �πιτρέπεται 'Εγκατάσταση μέ­ισα σέ πλαστικούς ισωλήνες tπάνω

αί κάτω όπά τά �­ίχρισμα.

Σέ χώροuς πού ύ­πόκεινται σέ �κpη­ξη.

Σέ πίνακες διανο­μής καί έλέγχοu .

Τό όνώτερο �πιτρεπόμενο Σταθερή �γκατάσταση μέ-Ι Δέν �πιτρέπεται δριο θερμοκρασίας �πάνω σα σέ σωλήνες tπάνω καί

'Εγκατάσταση μt- ι Σέ πίνακες διανο­σα σέ πλαστικούς μής καί �λέγχοu σωλήνες tπάνω στόν όγωγό ε1ναι 1 20°C. ιι6τω όπό τό �πίχρισμα. �-

Γιά σuρματώσεις πού δέ- πiσης μtσα καi tπάνω σέ χονται ίσχuρές μηχανικές φωτιστικά σώματα καί μΙ-καταπονήσεις. σα σέ σuσκεuές σέ προ-

στατεuμένη �γκατάσταση.

καί ιι6τω όπό τό �-πίχρισμα.

Ε1δος καλωδίου

καί όνομαστική

τόση

Δίδυμος άγω-γός

380 ν

Τρίδυμος άγω-γός

380 ν

'Ελαφρύς δίδυ-μος άγωγός

380 ν

I

,e,Pγιlr �·�'\",., �\���

· ---ι σ v ,�

Όνομασία καί προφορά της

ΝΥΖ "Εν ϋ τσέτ

{ NYD

"Εν ϋ ντέ

N LYZ "Εν �λ ϋ τσέτ

ΕΥΚΑΜΠΤΑ ΚΑΛΩΔΙΑ ΚΑΙ ΣΕΙ ΡΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙ ΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΕΩΣ

Περιγραφή Παρατηρήσεις Συνθfiκες χρησιμοποιήσεως Χώροι

I I I

/ Δέν έπιτρέπεται γιό θερ- Μ ικρές μηχανικές καταπονήσεις σέ έλαφρές Ξηροί 2 μικές συσκευές. φορητές συσκευές πού κρατάμε στό χέρι, δ-1 . Λεmόκλωνος χάλκινος άγωγός πως ε1ναι τό ραδιόφωνα, οΙ ξυριστικές μηχα-

2. Πλαστική μόνωση νές κλπ.

� : � , J 'Όπως τό ΝΥΖ άλλά λεmότερος καί πολύ εύκαμ- Γιό τήν άποφυγή ύπερ- Γιά τή σύνδεση ίδιαιτέρως έλαφρών φορη- Ξηροί mος φορτίσεων, τό καλώδιο τών συσκευών πού κρατιούνται στό χέρι π.χ.

αύτό πρέπει νό συνδέεται ήλεκτρικές ξυριστικές μηχανές. Τό μfiκος τού μόνιμα έπόνω στήν τρο- τροφοδοτικού καλωδίου δέν πρέπει νά ε1ναι φοδοτούμενη συσκευή. μεγαλύτερο άπό 2 m. Σέ περίmωση συνδέσεως μέσω ρευματολήmη συ-σκευfiς ι'ι όπορροφούμενη όπό τή συσκευή �νταση δέν πρέπει νό ύπερβαίνει τό 1Α. Δέν έπιτρέπεται γιό θερ-μικές συσκευές.

Εiδος όγωγοϋ κοί

όνο μαστική τάση

Σειρίδα έλαστι­κής μονώσεως

380 ν

'Ονομασία καί προφορά της

NSA Έν �ς ό

Έλαφρίι καλώ- , NYLHYrd δια μέ πλαστι- "Εν ίί lλ χά κά σωληνωτά ίί έρ ντέ περίβλημα

380 ν

Έλαφρίι καλώ­διο μέ έλαστι­κό σωληνωτό περίβλημα

380 ν

,e,Pγιlr .;-'�'\",., �-����

---I QV\�

N L H "Εν έλ χά

nεριγραφή

,,,,,·;,..,:,:,;';)1)....,....,....,�� '· -3

2 � t - τ 1 4 1 . Λεmόκλωνος έπικασσιτερωμένος χάλκινος ό-

γωγός 2. Μόνωση έλαστικοϋ 3. 'Υφασμάτινο ύλικό γεμίσματος 4. 'Εξωτερικό πλέγμα

2

( .. \ ρbc ψfl ι 3 1

1 . Λεmόκλωνος χάλκινος όγωγός 2. nλαστική μόνωση 3. nλαστικός μανδύας

--.ιιιιιι--.-!""1- τ 3 2 1

1 . Λεmόκλωνος έπικασσιτερωμένος χάλκινος ό­γωγός

2. Μόνωση έλαστικοϋ 3. ' Ελαστικός μανδύας

nαρατηρήσεις

Τό έξωτερικά πλέγμα όπα­τελείται όπό νήματα τε­χνητής μέταξας � μερσε­ριζέ.

'Επιτρέπεται γά χρησιμο­ποιηθεί σέ θερμικές συ­σκευές όν όποκλεισθεί ή έπαφή του μέ θερμό τμή­ματά τους, τό όποία μπο­ρεί νό φθάσουν σέ θερ­μοκρασίες μεγαλίιτερες ό­πό 85°C. Έ κτός όπό τή στρογγυλή κστασκευή ύπόρχει καί έ­πίπεδη.

Συνθήκες χρησιμοποιήσεως

Μικρές μηχανικές καταπονήσεις σέ έλαφρές φορητές συσκευές πού κρατιούνται στό χέρι καί ήλεκτροθερμικές συσκευές δπως ε1ναι τό ήλεκτρικό σίδερο σιδερώματος.

Μικρές μηχανικές καταπονήσεις σέ έλαφρές φορητές συσκευές, δπως ε1ναι οΙ μηχανές γραφείου, τό έπιτραπέζια φωτιστικό (πορτα­τίφ) κλπ.

Μικρές μηχανικές καταπονήσεις σέ έλαφρές συσκευές ποίι κρατιούνται στό· χέρι καί ή­λεκτροθερμικές συσκευές, π.χ: άπορροΦη­τήρες σκόνης, σίδερα σιδερώματος. ήλεκτρι­κά κολλητήρια, φρυγανιέρες.

Χώροι

Ξηροί

Ξηροί

Ξηροί

Μέσο καλώδιο μέ πλαστικό σωληνωτό πε­ρίβλημα

500 ν

Μέσο καλώδιο μέ έλαστικό σωληνωτό πε­ρίβλημα

,e,Pγιlr �·�'\",., �\���

· ---ι σ v ,�

500 ν

NYMHYrd Έν ϋ �μ χό ϋ

�ρ ντέ

Ν Μ Η "Εν �μ χό

Ν Μ Ηδu "Εν έμ χ.ά � ο

'Όπως τό NYLHYrd

3

4

1. Λεmόκλωνος έπικασσιτερωμένος χάλκινος ό­γωγός

2. Μόνωση έλαστικού 3. Ύφασμότινη ταινία (τοποθετείται σέ όρισμένες

κατασκευές γιό διατομές μεγαλύτερες άπό 2 ,5 mm2)

4. Μανδύας έλαστικού

'Επιτρέπεται νό χρησιμο­ποιηθεί σέ θερμικές συ­σκευές άν άπακλεισθεί ι') έπαφή του μέ θερμό τμή­ματά τους τό όποία μπορεί νό φθάσουν σέ θερμο­κρασίες μεγαλύτερες άπό 85°C. 'Επιτρεπόμενη τόση λει­τουργίας σέ γειωμένες έγ­καταστάσεις Σ.Ρ. μέχρι 440 ν ώς πρός τό γειωμέ­νο άγωγό.

Τό είδος αuτό καλωδίου χρησψοπαιείται έπίσης σέ σταθερές έγκαταστόσεις, π.χ. έπάνω ατό έπίχρισμα σέ προσωρινά οrκοδομή­ματα καί στρατώνες. 'Επιτρεπόμενη τάση λει­τουργίας σέ γειώμένες έγ­καταστάσεις Σ.Ρ. μέχρι 440 ν ώς πρός τό γειωμέ­νο άγωγό. Ό μανδύας είναι άπό μ ίγ­μα έλαστικού μέ βάση τό πολυχλωροπρένιο (Neo­prene).

Μέσες μηχανικές καταπονήσεις, π.χ. σέ Πλυντήρια, στεγνωτήρια, ψυγεία.

Μέσες μηχανικές καταπονήσεις σέ συ­σκευές μαγειρίου καί σέ συσκευές βιοτεχνι­κών καί άγροτικών έγκαταστάσεων, π.χ. ή­λεκτροκίνητα έργαλεία χεριού, έπαγγελματι­κά μαγειρεία, λυχνίες χεριού (μπαλαντέζες).

Ξηροί και υγροί στήν περίmωση συ­σκευών μαγειρείου καί οrκιακών συ­σκευών.

Χώροι ξηροί καί ύγροί καθώς καί χώροι δπου ύπάρχει κίνδυνος έκρήξεων (άπό διατομή 1 ,5 mm2 καί πάνω). Σέ άγροτικές έ κμεταλλεύσεις, σέ χώ­ρους δπου ύπόρχει κίνδυνος πυρκαγιάς, καθώς καί ατό ϋπαιθρο I\ μέσα σέ νερό γιό βιομηχανική χρήση έπιτρέπεται μό­νο ό τύπος Ν Μ Ηδu.

Ε1δος όγωγοΟ καί

όνομαστική τάση

Βαρύ καλώδιο μέ �λαστικό σωληνωτό πε­ρίβλημα

1 000 ν

,t:.ΡΙ-ιο, .;-"�'\"', �\>.����

.-1QV\�

Όνομασία _καί προφορά της

ΝSΗόυ -Εν ές χά ι ού

Περιγραφή

1 . Λεmόκλωνος �πικασσιτερωμένος χάλκινος ό-γωγός

2. Μόνωση �λαστικοΟ 3. Έλαστικός �σωτερικός μανδύας 4. Μανδύας �λαστικού (Neoρrene)

Παρατηρήσεις

Τό ε1δος αύτό καλωδίου μπορεί νά χρησιμοποιηθεί έπίσης γιά σταθερή έγκα­τάσταση π.χ. σέ έπαφή μέ κατασκευαστικά στοιχεία άνυψωτικών μηχανών, γιό τροφοδότηση συσκευών συγκολλήσεως. "Επιτρεπόμενη τόση λει­

τουργίας σέ γειωμένες έγ­καταστόσεις Σ.Ρ. μέχρι 7 50 ν ώς πρός τό γειωμέ­νο άγωγό.

Συνθήκες χρησιμοποιήσεως I Χώροι

Μεγάλες μηχανικές καταπονήσεις σέ βαριές Χώροι ξηροί καί ύγροί, άγροτικοί, ύπο­συσκευές δπως εlναι οί έργαλειομηχανές. οΙ κείμενοι σέ πυρκαγιά, έκρήξεις στό Ο­

κινητές ήλεκτρογεννήτριες, οΙ κινητήρες �λ- παιθρο καθώς καί μέσα σέ νερό γιό ξεως (ήλεκτρικοί σιδηρόδρομοι ), οΙ όγροτι- βιομηχανική χρήση. κές μηχανές καί σέ έργοτάξια.

τάση

Πλαστικά κα­λώδια χωρίς μεταλλικό μαν­δύα

1 000 ν (ή όνομαστική τάση μεταξύ φάσεως καΙ γής, δηλαδή μεταξύ ένός ό­πά • τούς όγω­γούς καί τού μεταλλικού πε­ριβλήματος, δ­πως είναι ό ό­πλισμός, ό συγκεvτρικάς όγωγός ή ή θωράκιση εi­ναι βΟΟν)

ΝΥΥ "Εν ϋ ϋ

Πλαστικό κα- ι NYCY λώδιο μέ συγ- Έν ϋ τσέ ϋ κεvτρι κό όγω-γό

1 000 ν (μεταξύ φά­σεως καί γής 600 ν)

Πλαστικό κα­λώδιο μέ μ λύβδινο μαν­δύα

ΝΥΚΥ "Εν ϋ κά ϋ

γ Π Q Γ Ε Ι Α Κ Α Λ Ω Δ Ι Α

Περιγραφή

� ' 3

1 . Χάλκινος όγωγός 2. Πλαστική μόνωση 3. 'Εσωτερική έπένδυση 4. Πλαστικός μανδύ�ς

� ..:::::: "

4 2

1 . 'Αγωγός 2. Πλαστική μόνωση 3. ' Εσωτερική έπένδυση 4. Συγκεντρικός όγωγός όπό χάλκινα σύρματα

5. 'Εγκάρσια όντιστρόφως περιελιγμένη χόλκινη

ταινία

1. 'Αγωγός 2. Πλαστική μόνωση 3. 'Εσωτερική έπένδυση 4. Μολύβδινος μανδύας 5. Πλαστική προστατευτική έπένδυση

Χρήσεις

Καλώδιο ένέργειας όλλά καί έλέγχου. Κατό προτίμηση μέσα σέ όχετούς καλωδίων καί

σέ έσωτερικούς χώρους. Μέσα ατό ιδαφος μόνο δταν δέν όναμένοvται μηχανικές κατα­

πονήσεις ή μέ πρόσθετη προστασία. Σέ βιομηχανικές έγκαταστόσεις ατό Οπαιθρο δταν

δέν όναμένοvται μηχανικές καταπονήσεις.

Κατά προτίμηση μέσα ατό ιδαφος όλλά καί σέ χώρους πού χρησιμοποιείται ό τύπος

ΝΥΥ άν όναμένοvται μηχανικές καταπονήσεις. Ό συγκεvτρικός όγωγός, ό όποίος γειώνεται, μπορεί νό χρησιμεύσει ώς προστασία σέ

τυχαία έπαφή στήν περίmωση μηχανικής ζημιάς (π.χ. όπό κτύπημα όξίνας ι'j φτυαριού).

Είδικό καλώδιο γιό χώρους δπου ύπόρχει συνεχής ικθεση σέ ύγρό καύσιμα, λάδια, δια�

λυτικό κλπ. ίδιαίτερα γιό σταθμούς βενζίνης. 'Επίσης γιό έγκατόσταση μέσα ατό �δαφος,

μέσα ατό νερό, ατό ϋπαιθρο καί σέ κλειστούς χώρους.

, e.Pr;., �·�,,...(') �.\��� -Ιοv\�

Π Ε ΡΙ ΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΒΑΣ Ι Κ Ω Ν ΚΑΤΗ ΓΟΡΙΩΝ ΧΩΡΩΝ

1. Ξηροί χώροι. Κατά κανόνα. aτούς χώρους αύτούς δέν γίνεται συμπύκνωση ύδρατμών ούτε ό όέρας είναι κορεσμένος μέ ύγρασία. !Δωμάτια κατοικιών καί ξενοδοχείων. γραφεία. καταστήματα. Τά μαγειρεία κατοικιών θεωρούνται ξηροί χώροι γιά τίς ήλεκτρικές έγκαταστάαεις. γιατί σέ αύτά ή ύγρασία έμφανίζεται μόνο προ­σωρινά!.

2. Χώροι ύγροί κοί παρ6μοιοι. Χώροι μέσα aτούς όποία υ ς ή άσφάλε ια τού ήλεκτρικού �ξοπλισμαύ μπορεί νά μειωθεί όπά τήν ύγρασία, τούς συμπυκνωμένους ύδρατμούς, τίς χημικές καί άλλες έπιδράσεις. ( 'Υπόστεγα καλλιεργειών, σιταποθήκες, γαλακτοκομείο, κτηνοτροφεία, όφοδευτήρια, μαγειρεία, πλυντήρια, αίθουσες ψυγείων, όντλιο­στάσια. μή θερμαινόμενα καί όεριζόμενα ύπάγεια, πλυντήρια πιατικών έστιατορίων, όρτοποιεία, δωμάτια λουτρού κατοικιών καί ξενοδοχείων κλπ.!

3. Χώροι βρΕγμίνοι καί ίμποτισμίνοι. Χώροι παρόμοιοι μέ τούς ύγρούς, δπαυ δμως, �πί πλέον. οΙ τοίχοι καί τά δάπεδα μπορεί νά πλένονται μέ έκτόξευση νερού. ΙΖυθοποιεία, ύγρά έργαστή­

ρια, πλυντήρια αύτοκινήτων, τυροκομεία, κρεοπωλεία, βιομηχανίες τροφίμων, βυρσοδεψεία, χημικές βιομηχανίες, γαλβανιστήριο κλπ.Ι

4. Χώροι ύποκΕiμΗοι σt πυρκαγιίς. Χώροι δπου oi συνθήκες καί ή φύση τής �ργασίας συνεπάγονται κίνδυνους όπά προσέγγιση ή έπαφή τού ήλεκτρικού έξαπλισμού μέ μεγάλες ποσότητες

ύλικών ηαύ άναφλέγανται εύκολα, έτσι ιϊιστε ύψηλή θερμοκρασία τού χώρου ή δημιουργία ήλεκτρικών τόξων νά έχει ώς όποτέλεσμα τήν πρόκληση πυρκα· γιός. (Ξηραντήρια, όποθήκες. όρισμένες βιομηχανίες ή τμήματά τους, δπως είναι oi χαρτοποιίες, τά ύφαντουργεία, oi βιομηχανίες ξύλου, oi όποθήκες χόρ­του, γιούτας. λινού κλπ . . ai σταθμοί αύτακινήτων κλπ!.

5. Χώροι ύποκΕίμΕνοι ο7ί tκρή{f!ις. Χώροι δπου oi συνθήκες καί ή φύση της έργασίας δημιουργούν κίνδυνο δημ ιουργίας έκρηκτικών μιγμάτων. λόγω τής συσσωρεύσεως σέ έπικίνδυνες

ποσότητες άερίων, άτμών, όμίχλης, κονιορτόύ, μέ παρουσία όέρα. (Χημικές βιομηχανίες, δεξαμενές καυσίμων καί χώροι δπως αύτοί πού όναφέρονται στήν παράγραφο 41.

6. 'Αγροτικοί χώροι. Χώροι δπου ή ύγρασία, ό κονιορτός, oi ίσχυρώς διαβρωτικοί ότμοί. τά όξέα κλπ. μπορεί νά προσβάλουν τή μόνωση τού ήλεκτρικού �ξοπλισμού, έτσι ιϊι­

σοκείμεναι σέ πυρκαγιά!. τών κτηνών καί νά μεγαλώνουν οί κίνδυνοι πυρκαγιάς, Ιδιαίτερα δταν ύπάρχουν εύφλεκτα ύλικά. ( 'Αγροκτήματα καi γενικώς. όγρο­τικές έγκαταστάσεις. Oi χώροι αύτοi θεωρούνται ταυτοχρόνως ύγροi καί ύποκεiμενοι σέ πυρκαγιά!.

tQ �

,e,Pγιlr .;-'�'\",., �\���

· ---ι σ v ,�

Ν

Α

Β

B U

c

C E

F

F A

F F

F ι

G

Η

I F

LH

ιο

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.4.2. Γράμματα όνομασιών μονωμένων άγωγών

Τοποθετούμενο πάντοτε στήν όρχή, σημαίνει τυποποιημένο όγωγό η καλώδιο κατά VDE.

Μονωμένος όγωγός, 'Αλουμίνιο, έξωτερική Μ Μανδύας έλαστικού η πλαστικού, μίγμα έπένδυση

Π ολύκλωνος ΜΗ Μέσο σωληνωτό περίβλημα

Μολύβδινος μανδύας Ρ Π ροστατευτικός όπλισμός

'Αγώγιμο περίβλημα (Συγκεντρικός άγω- R Μεταλλικός μανδύας (σωλήνας), όπλισμάς γός η θωράκιση) σύρματος κυκλικής διατομής.

'Όπως παραπάνω άλλά γύρω όπά κάθε s Σειρίδα μονωμένο όγωγό Ιδιαιτέρως

Λεπτόκλωνος όγωγός, όγωγός όχημάτων, S G Είδικό έλαστικό έναέριος όγωγός

Μονωμένος όγωγός λυχνιολαβών S H Βαρύ σωληνωτό περίβλημα

Πολύ λεπτόκλωνος όγωγός S L Καλώδιο συσκευών συγκολλήσεως

'Αγωγός έλέγχο υ όνελκυστήρων SSH Πολύ βαρύ σωληνωτό περίβλημα (πχ γιά καλώδια όρυχείων)

Μόνωση έλαστικού τ Φέρον στοιχείο

'Υψηλή συχνότητα, θερμική προστασία υ Περίβλημα ή έπένδυση

'Επίπεδη σειρίδα w 'Αντοχή σέ καιρικές συνθήκες

' Ελαφρό σωληνωτό περίβλημα γ Πλαστική μόνωση ( PVC) ιϊ μανδύας

Λυχνίες έκκενώσεως (άντοχή στό όζον) z Ταινία ψευδαργύρου

e Μονόκλωνος όγωγός

fl 'Επίπεδος όγωγός

m Πολύκλωνος όγωγός

ό 'Αντοχή στά λάδι καί βενζίνη

Γ Αύλακωτός μεταλλικός μανδύας, κυκλική διατομή

υ 'Αντοχή στή φλόγα, στή θερμότητα

2G Μονωτικό περίβλημα άπό μίγμα συνθετικού έλαστικού ύψηλής όντοχής στή θερμότητα

2Υ Μονωτικό περίβλημα μέ βάση τό πολυαιθυ-λένιο.

Κ, - Κ Μανδύας μολύβδου, πρόσθετη προστασία διαβρώσεως

ν ' Ενισχυμένο όπά PVC η όπά πολυαιθυλένιο προστατευτικό περίβλημα

�

\t>P I-,ι�r .;;"�"\'"',., �-\���

---Ι οv,�

ΠαρατηρήσΕις στ6ν πίνακα 2.4.2.

Τελευταία. ή Εύρωπαϊκή 'Επιτροπή 'Ηλεκτροτεχνικής Τυποποιήσεως (CENELEC), πού όσχολείται μέ τήν έναρμόνιση τών έθνικών τυποποιήσεων τής Εύρωπαϊκής Κοινότητας, έξέδωσε ένιαίες τυπο­ποιήσεις γιά όρισμένους μονωμένους όγωγούς καί καλώδια, γιά δλες τίς χώρες-μέλη τής Εύρωπαϊκής Κοινότητας, μέ βάση τίς προδιαγραφές τής Διεθνούς 'Ηλεκτροτεχνικής ' Επιτροπής (IEC).

"Όσοι όπά τούς παλιούς τύπους καλωδίων όντικαταστάθηκαν μέ νέους, σύμφωνα μέ τίς έναρμονι­άμένες εύρωπαϊκές τυποποιήσεις, δέν πρέπει νά κυκλοφορούν στίς χώρες τής εύρωπαϊκής κοινότη­τας.

Στίς παραπάνω τυποποιήσεις καθιερώθηκε νέο σύστημα όνομασίας όγωγών καί καλωδίων. Σύμ­φωνα μ' αύτό κάθε τύπος καλωδίου χαρακτηρίζεται μέ ένα σύνολο γραμμάτων καί όριθμών, πού γράφονται στή σειρά ώς έξής:

Σειρά Χαρα-κτηριστ. Σημασία

' Η "Αγωγός ή καλώδιο σίιμφωνα μέ τίς �ναρμονισμένες είιρωπαϊκές τυποποιήσεις

" Α "Αγωγός ή καλώδιο ποίι έχει άναγνωριστεί άπό τή CENELEC άλλά δέν περιλαμ βάνεται :ι στίς έναρμονισμένες τυποποιήσεις •C" :ι ι-

;:. 03 "Ονομαστικές τάσεις φάσεως πρός γή καί φάσεως πρός φάση 300/300 ν

05 "Ονομαστικές τάσεις φάσεως πρός γή καί φάσεως πρός φάση 300/500 ν

07 "Ονομαστικές τάσεις φάσεως πρός γή καί φάσεως πρός φάση 450/750 ν

ν χλωριούχο πολυβινύλιο ΡνC 'Υλικό μονώσεως τών άγωγών

R φυσικό � συνθετικό έλαστικό ή καί τά δύο

s πυριτιούχο έλαστικό

�

I

,r:.ΡΙ-ιο, �·�'\""(') �\>.����

.-1QV \�

I

I

ο ::ι •<=" "-f-ο Ν

ο ::ι •<=" ::ι f-ο "'

ν χλωριούχο πολυβινύλιο PVC

R φυσικό ι; συνθετικό έλαστικό ι'i καί τό δύα 'Υλικό μανδύα

Ν συνθετικό έλαστικό παλυχλωραπρενiαυ

J πλέγμα ύαλανήματος

τ ύφασμότινο πλέγμα

Η έπίπεδα διαιρούμενα καλώδια ι; σειρiδα Ε Ιδικό χαρακτηριστικό κατασκευής

Η2 έπίπεδο μή διαιρούμενο καλώδια 1'\ σειρίδα

υ μονόκλωνος όγωγός

R πολύκλωνος όγωγός

κ πολύκλωνος όγωγός λεmών κλώνων γιό καλώδια καΙ όγωγούς μόνιμης έγκαταστόσεως

F παλύκλωνας όγωγός λεmών κλώνων εuκαμmων καλωδίων καί σε ιρίδων

Η πολύκλωνος όγωγός έξαιρετικό λεmών κλώνων εΟκαμmων καλωδίων καί σε ιρίδων

Υ όγωγός σέ πλεξίδες

. . . πλήθος όγωγών

χ χωρίς όγωγό προστασίας

G μέ όγωγό προστασίας

. . . όνο μαστική διατομή όγωγαϋ

"Ετσι, ό όγωγός ΝΥΑ 1 ,5 mm2 όντικαθίιtταται όπό τόν H07V - υ 1 ,5 καί τό τριπολικό Ν Μ Ηδu 2,5 m m' μέ όγωγό προστασίας όπό τό H07RN - F3G2,5 κ.α.κ.

�

28

2.5 Μεγέθη άγωγών.

Οί όyωγοί τών Ε. Η . Ε. τυποποιούνται καί ώς πρός τό μέγεθος. Τό μέγεθος τών όγωγών χαρακτηρίζεται βασικά όπό τή διατομή τους. Μέ τήν τυποποίηση θεσπίζεται σε ιρά διατομών. Σέ κάθε μία όπό αύτές όντι­

στοιχοϋν όρισμένα άλλα χαρακτηριστικά τοϋ όγωγοϋ ή τοϋ καλωδίου, δπως εΤναι ή έξωτερική διάμετρός του, ή ήλεκτρική του όντίσταση, τό πάχος τής μονώσεώς του κλπ. Τά χαρακτηριστικά αύτά προκύπτουν όμέσως ή έ μμέσως άπό τή διατομή, · έάν ληφθεί ύπ' δψη καί ή μορφή, τό ύλικό καί ό προορισμός τοϋ όγωγοϋ.

"Ετσι, π.χ. σέ δεδομένη διατομή όντιστοιχεί όρισμένη έξωτερική διάμετρος ό­γωγοϋ, πού προκύπτει όπό τή διατομή, άν ληφθεί ύπόψη καί ή μορφή τοϋ όγωγοϋ (μονόκλωνος ή πολύκλωνος συνεστραμ μένος). 'Επίσης, ή ήλεκτρική όντίσταση προκύπτει , δπως γνωρίζομε όπό τήν 'Ηλεκτροτεχνία, όπό τή διατομή, άν ληφθεί ύ­πόψη καί τό ύλικό τών όγωγών.

Πlνακας 2.5. 1.

Χαpαιπηpιστικ6 τυποποιημ�νων μονωμ�νων 6γωγών χαλκού ΝΥΑ

'Ονομαστική Β όρος Β όρος 'Αριθμός Μέγιστη Μέγιστη Διατομή χωρίς μόνωση μέ μόνωση κλώνων διόμετρος διόμετρος (mm2) kg/km kg/km (περίπου) χωρίς μόνωση μέ μόνωση

(mm) (mm)

0,75 7,2 1 1 1 1 ,0 2 ,5

1 ,0 9,6 1 4 1 1 ,2 2,6 1 , 5 1 4.4 1 9 1 1 .4 2,9 2 ,5 24 30 1 1 ,8 3,5

4 38 47 1 2,3 4,2 6 58 66 1 2,8 4,7

1 0 96 1 1 0 1 3,6 6

1 6 μ• 1 54 1 70 1 4,6 6,9 1 6 π• 1 54 1 75 7 5,2 7,5 25 240 275 7 6,5 9,3

35 336 370 1 9 7,8 1 0,5 50 480 530 1 9 9 ,5 1 2,5 70 672 720 1 9 1 1 1 4,5

9 5 9 1 2 980 1 9 1 2,8 1 7 1 20 1 1 52 1 220 37 1 4,5 1 8, 5 1 50 1 440 1 520 37 1 6,2 20,5

1 85 1 776 1 880 37 1 8 23 240 2304 2450 6 1 20,5 26 300 2880 3000 6 1 23 28,5

• μ: μονόκλωνος • π: πολύκλωνος

29

Τό μέγεθος τοϋ άγωγοϋ ή καλωδίου, πού έπιβάλλεται νά χρησιμοποιηθεί σέ κά­θε συγκεκριμένη περίmωση, τό διαλέγαμε μετά άπό κατάλληλο ύπολογισμό.

Στόν Πίνακα 2 .5 . 1 δίνονται τά χαρακτηριστικά τών τυποποιημένων άγωγών ΝΥΑ, πού εiναι καί οί πιό συνηθισμένοι άγωγοί Ε . Η . Ε. Στόν Πίνακα 2 .5.2 γιά γυμ­νούς άγωγούς, άναγράφονται έπίσης οί τυποποιημένες διατομές τών άγωγών καί όρισμένα όλλα χαρακτηριστικά τους κατά τή γερμανική τυποποίηση (VD E).

Πίνακας 2.5.2.

Χαρακτηριστικά τυποποιημΕνων γυμνών άγωγών χαλκού καΙ άλουμινlου

'Ονομαστική Βάρος 'Αντίσταση Βάρος 'Αντίσταση διατομή όγωγών χαλκού όγωγών χαλκού όγωγών όγωγών

όλου μ ινίου όλου μ ινίου (mm2) kg/km Ω/km kg/km Ω/km

1 ,0 μ 9 1 7 ,5 1 , 5 μ 1 3 1 1 ,9 2,5 μ 22 7,2 6,7 1 1 ,6

4 μ 36 4.4 1 1 7,2 6 μ 54 2,9 1 6 4,3

1 0 μ 89 1 ,7 5 3 7 2,9 1 0 π 92 1 ,8 - -

1 6 μ 1 42 1 . 1 2 43 1 .8 1 6 π 1 46 1 , 1 3 43 1 ,8 25 μ 2 1 9 0,73 - -

25 π 228 0,74 67 1 , 1 6

35 π 3 1 9 0,52 95 0,83 50 π 455 0,36 1 35 0,58 70 π 637 0,27 1 89 0.42

9 5 π 845 0, 1 9 256 0,3 1 1 20 π 1 1 00 0, 1 5 324 0,24 1 50 π 1 365 0, 1 2 405 0, 1 9

1 85 π 1 650 0,098 500 0, 1 6 240 π 2220 0,074 655 0, 1 2 300 π 2 7 50 0,060 8 1 0 0, 1 0

2.6 'Ερωτήσεις. 1 . Σέ τί χρησιμεύουν οΙ ήλεκτρικοί όγωγοί; 2. Ποιά προβλήματα παρουσιάζονται κατά τή χρησιμοποίηση όγωγών όλουμινίου σέ 'Εσωτερικές

'Ηλεκτρικές 'Εγκαταστάσεις κλειστού χώρου; 3. 'Από τί έξαρτάται ή έκλογή τού είδους τών όγωγών, πού θά χρησιμοποιήσομε κάθε φορά στίς

Ε .Η . Ε . ; 4 . Π εiναι o i μονωμένοι όγωγοί; 'Από ποιά ύλικά εiναι κ-ατασκευασμένοι;

30

5. Πού χρησιμοποιούνται ol γυμνοί όγωγοί; 6. Πώς σχηματίζονται ol όνομασίες τών μονωμένων όγωγών καί καλωδίων; 'Αναφέρετε τίς όνομα­

σίες όρισμένων όγωγών, πού χρησιμοποιούνται συνήθως στήν κατασκευή τών σταθερών γραμ­μών.

7 . Ποιός εΤναι ό προορισμός τών χρωμάτων τών μονωτικών περιβλημάτων τών όγωγών; 8. τί καλείται καλώδιο καί τί σειρίδα; 9 Πώς χαρακτηρίζεται τό μέγεθος τών όγωγών; Ποιές εΤναι ol 1 3 πρώτες τυποποιημένες διατομ�ς;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

ΣΩΛΗ Ν ΕΣ Ε . Η . Ε. ΚΑΙ ΧΡΗΣΕ ΙΣ ΤΟΥΣ

3.1 Χρήσεις σωλήνων.

'Από τόν Π ίνακα 2.4.1 συμπεραίναμε δτι οί συνηθισμένοι μονωμένοι όγωγοί, πού χρησιμοποιούνται γιά τήν κατασκευή τών σταθερών γραμμών δέν έχουν με­γάλη μηχανική όντοχή. Γι' αύτό οΙ όγωγοί αύτοί τοποθετούνται μέσα σέ σωλήν�ς, πού τούς προστατεύουν όπό μηχανικές ζημίες, δπως είναι π.χ. ό τυχαίος τραυματι­σμός τής μονώσώς τους όπό αΙχμηρό όντικείμενο.

Οί προστατ�υτικοί σωλήν�ς τών μονωμένων όγωγών είναι διαφόρων εΙδών, ό­νάλογα μέ τό είδος τών γραμμών (όρατές η χωνευτές) καί τίς καταπονήσεις, τίς ό­ποίες ένδέχεται νά ύποστούν κατά τήν έγκατάσταση η καί μετά όπό αύτή.

Οί σωλήνες τών ήλεκτρικών γραμμών Ε .Η .Ε . διακρίνονται σέ δύο βασι κές κατη-γορίες:

α) Τούς μονωτικούς σωλήν�ς. β) Τούς μή μονωτικούς σωλήν�ς. Οί μονωτικοί είναι κατασκευασμένοι όπό μονωτικό ύλικό ιϊ φέρνουν στό έσω­

rερι κό τους μονωτική έπένδυση. 'Έτσι έξασφαλίζεται, δτι δέν θά τεθούν σέ τάση, ']ν οί όγωγοί, πού θά τοποθετηθούν μέσα σέ αύτούς, έχουν η ύποστούν κατά τήν rοποθέτηση κάποιά καταστροφή τής μονώσεώς τους (π.χ. τραυματισμό, γδάρσι μο) σέ eνα ιϊ περισσότερα σημεία.

Οί μή μονωτικοί σωλήνες είναι μεταλλικοί χωρίς έσωτερική μονωτική έπένδυ­ση.

3.2 Μονωτικοr σωλήνες.

α) Όπλισμtνοι μονωτικοί σωλήν�ς.

Οί σωλήνες αύτοί· eχουν ώς μονωτικό ύλικό χαρτί έμποτισμένο σέ μονωτική ού­σία, πού έξωτερικώς περιβάλλεται όπό σιδηρελασμάτινο μανδύα.

Είναι περισσότερο γνωστοί στήν όγορά μέ τό όνομα σωλήν�ς Μπtργκμαν, όπό τό όνομα τού πρώτου κατασκευαστή τους (Bergmann) . Ό έξωτερικός μανδύας τους, γιά νά προστατεύεται όπό τή διάβρωση, όποτελείται , συνήθως, όπό έπιμολυ­βδωμένο λεπτό χαλυβδέλασμα (λαμqρίνα) . Ή λαμαρίνα τού μανδύα μπορεί νά έχει ι'πιστοωθεί καί μέ όλουμίνιο όντί γιά μόλυβδο, η, όκόμα, νά έχε ι έπαλειφθεί μέ όν-

:J2

τιδιαβρωτικό χρώμα. Ό κυλινδρικός μανδύας τών σωλήνων Μπέργκμαν περιβάλ­λε ι τήν έσωτερική του μόνωση καί κλείνει μέ διαμήκη άναδίπλωση τών όκρων (σχ. 3.2α). 'Υπάρχουν στό έ μπόριο σέ μήκη τών 3 m. Γιά νά σχηματισθούν μεγαλύτερα μήκη κατά τήν έγκατάσταση τών σωλήνων αύτών, χρησιμοποιούνται κατάλληλοι σύνδεσμοι (μούφες) καί όλλα έξαρτήματα συνδέσεως, δπως θά δούμε στό Κεφά­λαιο 6. Οί σύνδεσμοι αύτοί δέν έχουν έσωτερική μονωτική έπένδυση, καί τά τεμά­χια τών σωλήνων, πού πρόκειται νά συνδεθούν, έφαρμόζουν άπό τήν μ ία καί άπό τήν όλλη πλευρά τού συνδέσμου (σχ. 3.2β) . Οί όπλισμένοι μονωτικοί σωλήνες εί­ναι τό συνηθέστερο είδος σωλήνων Ε. Η . Ε. καί χρησιμοποιούνται σέ ξηρούς κυ­ρίως χώρους, γιατί δέν παρέχουν άρκετή προστασία άπό τήν ύγρασία. Κατ' έξαίρε­ση, οί Κανονισμοί Ε .Η .Ε . έπιτρέπουν τήν όρατή έγκατάσταση τών σωλήνων αύτών μέσα σέ χώρους, δπου ύπάρχει κίνδυνος πυρκαϊάς ι'j έκρήξεως, άλλά μέ τόν δρο νά προστατεύονται άρκετά άπό φθορά.

! : 11 : i Σχ. 3.2α. Σχ. 3.2β.

β) Εύκαμπτοι 6πλισμlνοι μονωτικοί σωλήνες (σπειράλ Μπέργκμαν).

Οί σωλήνες Μπέργκμαν κάμπτονται μέ τή βοήθε ια έργαλείων. 'Υπάρχουν, δμως καί εύκαμπτοι όπλισμένοι μονωτικοί σωλήνες, πού κάμπτονται χωρίς τή βοήθεια έργαλείων. Αύτοί βασικά είναι κατασκευασμένοι δπως καί οί σωλήνες Μπέργκμαν, μέ τή διαφορά δτι γιά νά έπιτυγχάνεται ή εύκαμψία τους, ό χαλυβδελασμάτινος μανδύας τους είναι αύλακωτός, δπως φαίνεται στό σχήμα 3 .2γ. Σέ όλλη κατα­σκε υή, ό μανδύας άποτελείται άπό έπιμολυβδωμένη χαλυβδελασμάτινη ταινία πε­ριτυλιγμένη έλικοε ιδώς γύρω άπό τό μονωτικό σωλήνα, πού σχηματίζεται άπό τα ι­νίες έ μποτισμένου χαρτιού.

Σχ. 3.2γ.

Οί σωλήνες αύτοί χρησιμοποιούνται άντί γιά τούς σωλήνες Μπέργκμαν, δταν ή έγκατάσταση περιλαμβάνει διαδρομές μέ πολλές καμπύλες. Έτσι κερδίζομε χρόνο κατά τήν έκτέλεση τής έγκαταστάσεως.

Έπίσης, οί σωλήνες αύτοί άκολουθούν καλύτερα τίς διαδρομές, πού έπιβάλ­λουν οί δομ ικές κατασκευές, έπομένως έχουν μ ικρότερες άπώλειες άπό κοψίματα, είνα ι δμως άκριβότεροι· γι' αύτό χρησιμοποιούνται συνήθως έκεί, δπου ύπάρχουν δύσκολες διαδρομές. Τά έξαρτήματα συνδέσεώς τους είναι δμοια μέ τ.ά έξαρτήμα­τα τών σωλήνων Μπέργκμαν. Π ωλούνται στό έ μπόριο σέ κουλούρες μέ-μήκος μέ­χρι 50 m.

33

γ) Μονωτικοί σωλήνΕς χωρίς μΕταλλικό όπλισμό.

Οί σωλήνες αύτοί (σχ. 3.2δ) κατασκευάζονται άπό θερμοπλαστικά ύλικό ( PVC) καί εΤναι λείοι ιϊ αύλακωτοί (εύκαμπτοι «πλαστικοί σπε ιράλ») . Χρησιμοποιούνται κυρίως στίς διαβάσεις (περάσματα) μέσα όπό χωρίσματα (π.χ. τοίχους).

Χρησιμοποιούνται έπίσης, σέ συρματώσεις πινάκων καί δπου όπαγορεύεται ό­πό τούς Κανονισμούς ή χρήση σωλήνων μέ μεταλλικό όπλισμό. Τελευταία χρησι­μοποιούνται συχνά άντί γιά τούς σωλήνες Μπέργκμαν.

Τά έξαρτήματα συνδέσεώς τους είναι παρόμοια μέ τά έξαρτήματα τών σωλήνων Μπέργκμαν.

Σχ. 3.26.

δ) ΣωλήνΕς μt χαλύβδινο 6πλισμό (χαλυβδοσωλήνΕς).

ΕΤνα ι μονωτικοί σωλήνες άπό έμποτισμένο χαρτί μέ συνεχή έξωτερικό χαλύβδι­νο μανδύα. Παρέχουν τή μεγαλύτερη άσφάλε ια στίς μηχανικές καταπονήσεις όπό δλους τούς άλλους σωλήνες Ε. Η . Ε. καί έχουν μεγάλη διάρκε ια ζωής. 'Επε ιδή ή κα­τασκε υή τους εΤναι ίδιαίτερα ίσχυρή (δέν ύπάρχει κίνδυνος ούτε άπό τυχαία διεί­σδυση καρφιών στή θέση έγκαταστάσεώς τους), χρησιμοποιούνται σέ όρατή ιϊ χωνευτή έγκατάσταση μέσα σέ όποιοδήποτε χώρο, ίδίως δμως σέ χώρους, δπου προβλέπονται ίσχυρές μηχανικές καταπονήσεις. Ή έγκατάστασή τους άπαγορεύε­τα μόνο σέ χώρους κορεσμένους όπό διαβρωτικούς ότμούς.

Οί χαλυβδοσωλήνες είναι άκριβότεροι άπό τούς όλλους. Πωλούνται στό έμπό­ριο σέ μήκη 3 m καί έχουν καί στά δύο δκρα σπείρωμα καί έτσι συνδέονται μεταξύ τους μέ τή βοήθεια συνδέσμων, πού φέρνουν έπίσης σπείρωμα (σχ. 3.2ε) . Ό τρό­πος αύτός συνδέσεως παρέχει όρκετή στεγανότητα, άλλά παρ' δλα αύτά ή χρήση τών χαλυβδοσωλήνων μέσα σέ ύγρούς χώρους εΤναι περιορισμένη. 'Εξωτερικά φέρνουν προστατευτική έπάλε ιψη κατά τής όξειδώσεως.

Σχ. 3.2ε.

Ε) Εύκαμπτοι 6πλισμtνοι μονωτικοί σωλήνΕς μt tνισχυμtνο 6πλισμό (σπΕιράλ χα­λύβδινοι).

'Αποτελούνται : α) άπό αύλακωτό έσωτερικό μανδύα άπό έπι μολυβδωμένη λα­μαρίνα, β) άπό eνα στρώμα έμποτισμένου χαρτιού καί γ) όπό eνα αύλακωτό έξωτε­ρικό μανδύα, έπίσης άπό έπι μολυβδωμένη λαμαρίνα. Παρουσιάζουν αύξημένη μη­χανική όντοχή καί στεγανότητα, όν συγκριθούν μέ τούς όπλούς εύκαμπτους όπλι­σμένους μονωτικούς σωλήνες. Γενικά χρησιμοποιούνται στή θέση τών χαλυβδο-

14

σωλήνων στίς περιmώσεις καί μόνο πού άπαιτείται εύκαμψία. 'Επειδή δμως:έχουν μικρότερη στεγανότητα άπό τούς χαλυβδοσωλήνες, δέν έπιτρέπεται νά χρησιμο­ποιούνται σέ όρατές διαβάσεις δαπέδων, ούτε σέ θέσεις, δπου ένδέχεται νά ύπο­στοϋν βλάβη. Π ωλούνται στό έμπόριο σέ κουλούρα μέ μ ήκος μέχρι 50 m. Συν­δέονται μεταξύ τους � μέ τούς χαλυβδοσωλήνες μέ έξαρτήματα παρόμοια μέ τά έ­ξαρτήματα τών χαλυβδοσωλήνων.

3.3 Μή μοvωτικοr σωλήνες.

α} ΜΕταλλικοl σωλήν�ς μt tπικαλυμμtνη σχισμή (σωλήν�ς Πtσ�λ).

ΕΤναι χαλύβδινοι σωλήνες χωρίς έσωτερική μονωτική έπένδυση, ο1 όποίοι πα­λιότερα εΙχαν κατά · μήκος σχισμή, πού σήμερα πλέον εΤναι έπικαλυμμένη, δπως φαίνεται στό σχήμα 3.3α. 01 σωλήνες αύτοί έχουν έσωτερικώς καί έξωτερικώς προστατευτική έπάλειψη μέ βερνίκι κατά τής όξειδώσεως. Π ροσφέρουν μεγαλύτε­ρη μηχανική προστασία άπό τούς σωλήνες Μπέργκμαν, γιατί τό χαλύβδινο τοίχω­μά τους εΤναι ίσχυρότερο. Σέ σύγκριση δμως μέ τούς χαλυβδοσωλήνες ύστεροϋν. ·Η σύνδεση τών σωλήνων αύτών πραγματοποιείται μέ συνδέσμους έσωτερικά λείους χωρίς σχισμές (σχ. 3.3β). Μέσα σέ αύτούς ε ίσάγονται, άπό τή μ ία καί άπό τήν άλλη πλευρ'ά, τά άκρα τών σωλήνων πού πρόκειται νά συνδεθούν. 01 σωλήνες έφαρμόζουν ίσχυρά στό έσωτερικό τοίχωμα τών συνδέσμων λόγω τής πρός τά έξω έλατηριωτής ένέργειας τών σωλήνων, πού όφείλεται στή σχισμή πού φέρ­νουν.

- ιe

0::.��, ''"μ"

ο Σωλήνας μΕ . '-Ι:ινοιχτiι σχισμή ( παλιότερη κατcwκε:v1\ )

v Σχ. 3.3β.

Σχ. 3.3α.

01 σωλήνες μέ σχισμή μποροϋν νό χρησιμοποιηθούν σέ όρατές έγκαταστάσε ις γενικά δπως καί ο1 χαλυβδοσωλήνες άπαγορεύεται δμως, άπό τούς κανονισμούς πού ίσχύουν στήν ' Ελλάδα ή χρησιμοποίησή τους σέ χωνευτές �γκαταστάσεις στήν Ε. Η . Ε.*. Π ωλούνται στό έμπόριο σέ μήκη τών 3 m.

• Σέ δλλες χώρες �πιτρέπεται ιΊ χρησιμοποίηση τών σωλήνων μέ imκαλυμμiνη σχισμή τόσο σέ ό­ρατές δσο καί σέ χωνευτές �γκαταστόσεις. 'Απαγορεύεται δμως μόνο σέ χωνευτές �γκαταστόσεις ιΊ χρησιμοποίηση τών παλιότερα κατασκευαζόμενων σωλήνων μέ άνοικτή σχισμή.

35

β} ΚλΕιστοί μΕταλλικοί σωλήνΕς.

Εiναι χαλύβδινοι σωλfινες χωρίς έσωτερική μονωτική έπένδυση. Κατασκευά­ζονται όπό χυτοχάλυβα χωρίς ραφή (ή μέ συγκολλημένη ραφή). 01 σωλfινες αύτοί χρησιμοποιούνται, δπως άκριβώς καί ο1 χαλυβδοσωλfινες. Εiναι φθηνότεροι καί, έ­πε ιδή δέν ύπάρχει έσωτερική μονωτική έπένδυση, διαθέτουν μεγαλύτερη έσωτε­ρική διάμετρο. Ή μεγαλύτερη έσωτερική διάμετρος διευκολύνει τή διέλευση τών μονωμένων όγωγών καί πολλές φορές γιά τήν ίδια διατομή καί τό ίδιο πλfιθος ό­γωγών εiναι δυνατόν νά χρησιμοποιηθούν σωλfινες μ ικρότερης διαμέτρου σέ σύγκριση πρός τούς χαλυβδοσωλfινες. Τά πλεονεκτήματα αύτά συντελούν στή διαρκώς αύξανόμενη χρήση τους.

·Η σύνδεσή τους πραγματοποιείται δπως καί ή σύνδεση τών χαλυβδοσωλήνων. Εiναι δυνατόν δμως νά χρησιμοποιηθούν καί λείοι σύνδεσμοι, πού έφαρμόζουν μέ τριβή.

'Εξωτερικά οί σωλfινες έχουν προστατευτική έπάλειψη κατά τfις όξειδώσεως καί έσωτερικά έχουν έπάλε ιψη μέ βερνίκι, γιά νά διευκολύνεται ή διέλευση τών ό­γωγών.

Οί κλε ιστοί μεταλλικοί σωλfινες άλλά καί κάθε εiδος σωλήνων Ε . Η . Ε. πρέπει νά εiνα ι έσωτερικά λείοι καί στά άκρα νά μή παρουσιάζουν όξείες όκμές ιϊ αΙχμηρές ό­νωμαλίες, πού προέρχονται π.χ. όπό κόψιμο μέ πριόνι κλπ.

3.4 Μεγέθη σωλήνων.

Τό μέγεθος τών σωλήνων χαρακτηρίζεται όπό τήν έσωτερική τους διάμετρο, πού έχει τυποποιηθεί. Σέ κάθε μία όπό αύτές άντιστοιχούν όρισμένα άλλα χαρα­κτηριστικά, δπως π.χ. τό πάχος τού μεταλλικού μανδύα. Στόν Π ίνακα 3 .4. 1 όναγρά­φονται τά μεγέθη τών διαφόρων σωλήνων τών Ε . Η . Ε. καί τό όντίστοιχα λοιπά χα­ρακτηριστικά, κατά τή γερμανική τυποποίηση.

Οί Κανονισμοί Ε . Η . Ε. έπιτρέπουν τήν τοποθέτηση όρισμένου μόνον όριθμού μονωμένων όγωγών γνωστfις διατομfις σέ κάθε μέγεθος σωλήνων. Στόν Π ίνακα 3.4.2 δίνεται γιά κάθε διατομή μονωμένου όγωγού μέ πλαστική μόνωση (ΝΥΑ) ή μικρότερη διάμετρος σωλήνα, πού έπιτρέπεται νά χρησιμοποιηθεί γιά διάφορα πλήθη όγωγών. Γιά πλfιθος όγωγών μεγαλύτερο όπό 6 πρέπει νά έκλεγεί διάμε­τρος σωλήνα τέτοια, ώστε νά γίνεται εύκολα ή eλξη τών όγωγών μέσα στό σωλή­να καί χωρίς κίνδυνο ζημίας τών μονωτικών περιβλημάτων τών όγωγών.

Ή μ ικρότερη έσωτερική διάμετρος σωλήνων, πού έπιτρέπεται όπό τούς κανονι­σμούς, εiναι 9 mm γιά όρατή έγκατάσταση, καί 1 1 mm γιά χωνευτή. ΜΕχει όποδε ι­χθεί όπό τήν πείρα, δτι οί διάμετροι τών σωλήνων σέ χωνευτή έγκατάσταση πρέ­πει νά εiναι, γιά όρισμένες διατομές όγωγών, μεγαλύτερες όπό δ,τι στήν όρατή. Γι' αύτό, στόν Π ίνακα 3.4.2 γιά χωνευτή έγκατάσταση, άντί γιά τίς όναγραφόμενες διαμέτρους σωλήνων πρέπει νά χρησι μοποιηθούν οί όμέσως μεγαλύτερες, άν οΙ όναγραφόμενες διάμετροι έχουν εΙδική έπισήμανση. Γιά χαλυβδοσωλfινες, τέλος, όντί τfις όναγραφόμενης στόν Π ίνακα 3.4.2 έσωτερικfις διαμέτρου 23, έπιτρέπεται διάμετρος 2 1 m m .

:16

Έσωτ. Πλαστικοί Διάμετρος σωλήνες

Έξωτ. Διάμετρος

mm mm

8 �

9 1 2 1 1 1 4 1 3 , 5 1 6, 5 1 4 -

1 6 20 1 8 -

2 1 �

23 27 26 -

29 34 36 41 37 -

42 -

48 -

2 Διατομή

Σωλήνες Μπέργκμαν

Πάχος Έξωτ. Μανδύα Δια μετ.

mm m m

-

0, 1 5 1 3 0, 1 5 1 5,8 0, 1 5 1 8,7

- -

0, 1 8 2 1 ,2 - -

- -

0,20 28,5 - -

0,22 34,5 0,24 42,5

- -

- -

0,24 54,5

ΠΙΝΑΚΑΣ 3.4. f, ΜΕγ�θη σωλήνων ΕΗΕ

Χαλυβδο-σωλήνες

Πάχος Έξωτ. Μανδύα Διαμετ.

mm mm

- -

1 ,2 5 1 5,2 1 .3 1 8,6 1 ,3 20.4

- -

1 ,3 5 22,5 - -

1 ,5 28,3 - -

- -

1 ,7 37 2 47

- -

2,25 54 2 , 5 59,3

ΠΙΝΑΚΑΣ 3.4.2.

Κλειστοί μεταλλι-κοί σωλήνες μέ καί χωρίς σπεί- Σωλήνες

ρω μα «Πέσελ»

Διάμετρος Διάμετρος

�σωτ. �ξωτ. �σωτ. έξωτ. mm m m mm mm

- - 9 1 0 1 3,2 1 5,2 - -

1 6.4 1 8, 6 - �

1 8 20.4 - -

- - 1 4. 4 1 5, 5 1 9,9 22,5 - -

- - 1 9, 3 20,5 2 5, 5 28,3 - -

- - - �

- - 26,6 28 34,2 37 - �

44 47 - -

- - 38 40 5 1 54 - -

5 5, 8 59,3 - -

Τοποθ�τηση άγωγών ΝΥΑ μ�σα σ� σωλήνΕς

Μονωτικοί σωλήνες Κλειστοί μεταλλικοί σωλήνες

Πλήθος άγωγών Πλήθος όγωγών

3 4 5 6 2 3 4 5 6 -- Διατομή

όγωγών* Έσωτ. διάμετροι σωλήνων σέ mm όγωγών* Έσωτ. διάμετροι σωλήνων σέ mm mm2 mm2

1 , 5 μ 1 1 1 1 + 1 3, 5 1 3, 5 1 6 1 , 5 μ 1 3,2 1 3,2 1 3,2 1 3,2 1 6.4 2 .5 μ 1 1 + 1 3, 5 1 6 1 6 23 2 ,5 μ 1 3,2 1 3,2 1 6.4 1 6.4 1 6.4 4 μ 1 3,5 1 6 1 6 23 23 4 μ 1 3,2 1 3,2 1 6.4 1 8 1 9,9 6 μ 1 6 1 6 + 23 23 23 6 μ 1 3,2 1 6.4 1 8 1 9,9 25,5

1 0 μ 23 23 29 2 9 29 10 μ 1 8 1 9,9 2 5,5 25,5 34,2 1 0 π 23 23 29 29 29 10 π 1 9,9 25 ,5 25,5 25 ,5 34,2 1 6 μ 23 29 29 29 3 6 1 6 μ 25 ,5 2 5,5 25,5 34,2 34,2 1 6 π 23 29 29 29 36 1 6 π 2 5,5 25.5 34,2 34,2 34,2 25 μ 29 29 36 36 48 25 μ 2 5,5 34,2 34,2 44 44 2 5 π 29 29 36 36 48 25 π 34,2 34.2 34,2 44 44 3 5 π 29 36 36 48 48 35 π 34,2 34,2 34,2 44 44 50 π 36 36 48 48 - 50 π 34,2 44 44 5 1 5 1 70 π 48 48 48 - - 70 π 44 44 5 1 5 1 55,8 9 5 π 48 48 - - - 9 5 π 44 5 1 5 1 - �

1 20 π 48 - - - - 1 20 π 5 1 5 1 5 5,8 - �

1 50 π - - - - - 1 50 π 55,8 55,8 - - -

• μ μονόκλωνος + Νά ληφθεί ή όμέσως μεγαλύτερη διάμετρος γιά χωνευτή έγκοτάσταση

π πολύκλωνος · - I

37

3.5 'Ερωτήσεις. 1 . Σέ τί χρησι μεύουν οΙ σωλήνες Ε .Η . Ε. ; 2 . Ποιές εΤναι ο Ι βασικές κατηγορίες σωλήνων Ε .Η .Ε . ; 3. Ποιά είδη σωλήνων περιλαμβάνονται στούς μονωτικούς σωλήνες; 4. 'Από τί όποτελοϋνται οΙ όπλισμένοι μονωτικοί σωλήνες; 5. ΟΙ σωλήνες μέ χαλύβδινο όπλισμό εΤναι μονωτικοί σωλήνες; 6. Σέ τί διαφέρουν οΙ κλειστοί μεταλλικοί σωλήνες όπό τούς χαλυβδοσωλήνες; 7. Πώς χαρακτηρίζονται τά μεγέθη τών σωλήνων; 8. Σέ κάθε μέγεθος σωλήνων Ε. Η. Ε., πώς βρίσκεται τό πόσους τό πολύ όγωγούς γνωστής διατομη< μποροϋμε νά τοποθετήσομε;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑ ΡΤΟ

ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΙ Π Ι ΝΑΚΕΣ ΔΙΑΝΟ Μ Η Σ

4.1 Είδη πινάκων.

Τό καλώδιο, πού έρχεται όπό τό μετρητή, καταλήγει στό έσωτερικό τοϋ κτηρίου σέ eναν πίνακα. 01 πρώτοι ήλεκτρικοί πίνακες iΊταν ξύλινοι. 'Αργότερα χρησιμο­ποιήθηκε τό μάρμαρο. Σήμερα ο1 ήλεκτρικοί πίνακες κατασκευάζονται ο1 περισσό­τεροι έντοιχισμένοι, ίίιστε ή έξωτερική έπιφάνε ιά τους νά όποτελεί συνέχεια τής έ­πιφάνειας τοϋ τοίχου. Άποτελοϋνται όπό μεταλλικό σκελετό, πού περιβάλλεται ό­πό χαλυβδέλασμα ιϊ άκαυστο πλαστικό ύλικό. Ό πίνακας αύτός καλείται πίνακας διανομής (σχ. 4.1 α). ' Επάνω στόν πίνακα εΊναι τοποθετημένα τά δργανα προστα­σίας καί tλtγχου τής Ε. Η . Ε . , πού θά γνωρίσομε σέ έπόμενες παραγράφους. Τελευ­ταία, ο1 πίνακες διανομής κατασκευάζονται δλο καί περισσότερο μέ πλαστικό περί­βλημα. Μέ αύτούς ή τοποθέτηση είναι εϋκολη καί εΊναι κατασκευασμένοι έτσι, ίίι­στε τό πέρασμα τών όγωγών νά εΊναι όπλό καί εύδιάκριτο. "Εχουν έπίσης τό πλεονέκτημα δλες οί συνδέσεις τους νά εΊναι προσιτές όπό έμπρός καί έτσι κάθε στιγμή έπιτρέπουν εϋκολα τόν έλεγχο ιϊ τήν τροποποίησή τους, μετά τήν έγκατά­σταση τοϋ πίνακα, χωρίς νά όπαιτείται καμία μετακίνησή του .

Τό καλώδιο, πού έρχεται όπό τό μετρητή τής ήλεκτρικf]ς ένέργειας (κύρια γραμ­μή), όποτελείται όπό τρείς 6γωγούς φ6σt:ων, eναν ούδlτt:ρο 6γωγό καί σέ πολλές περιmώσεις eναν όγωγό προστασίας (παράγρ. 6.4), άν ή παροχή εΊναι τριφασική. "Αν ή παροχή είναι μονοφασική, όποτελείται όπό eναν όγωγό φάσεως, eνα ούδέτε­ρο καί, σέ πολλές περιmώσεις, eναν όγωγό προστασίας.

Ό όγωγός ιϊ ο1 όγωγοί φάσεων συνδέονται στούς όκροδέκτες ένός διακόπτη, πού καλείται γενικός διακόmης καί είναι τοποθετημένος έπάνω στόν πίνακα διανο­μ ής (σχ. 4.1 β). Ό διακόmης αύτός διακόmει όλόκληρη τήν ήλεκτρική έγκατάστα­ση τοϋ καταναλωτή όπό τήν τροφοδότηση. Ό γενικός διακόmης συνδέεται, κατό­πιν, μέ μία ιϊ τρείς 6σφ6λt:ιt:ς, όνάλογα μέ τήν περίmωση, πού καλοϋνται γt:νικtς 6σφ6λt:ιt:ς καί χρησιμεύουν γιά τήν προστασία τών ήλεκτρικών γραμμών. Ή γενι­κή όσφάλε ια (ή ο1 γενικές όσφάλε ιες, στήν περίmωση τής τριφασικής παροχής) συνδέεται κατόπιν όγώγιμα (μέ τή βοήθεια συνδετικών όγωγών) μέ μιά σε ιρά ό­κροδεκτών (δέν φαίνεται στό σχήμα). Μέ τή βοήθεια τών όκροδεκτών αύτών δια­'<λαδίζεται ή κύρια γραμμή πρός περισσότερες δt:υτt:ρt:ύουσt:ς γραμμtς. 01 όγωγοί pάσεων αύτών τών γραμμών όδηγοϋνται πρός όσφάλε ιες (μt:ρικtς 6σφ6λt:ιt:ς}. Από τίς όσφάλε ιες αύτές όναχωροϋν οί δευτερεύουσες γραμμές καί κάθε μία τους τροφοδοτεί είτε eνα άλλο μερικότερο πίνακα, πού καλείται ύποπίνακας, είτε κατ' εύθείαν, eνα όπό τά τοπικά κυκλώματα διακλαδώσΕως της έσωτερικης έγκαταστά­σεως.

•Εντοιχισιι.ένο� nλαστικόι; nινα και;

I \

•Εμτιρόσ�ιο χάλ\Jμμα Υ Γ,Ιινακίδες: αναγνωριοεωι; κυκλωμάτων

Σχ. 4.1 α. 1 ) Ξύλινο κάλυμμα. 2) Μαρμάρινος πίνακας. 3) "Ακροδέκτης πίνακα. 4) Ζυγοί.

•Ακρ�έκτει; κuκλωμα�ος διακλαδωσεωι;

•Αyωγdι; φ]οεως ...

Σχ. 4.1 β.

39

40

Τά κυκλώματα γιά οίκιακούς καταναλωτές εiναι σχεδόν δλα μονοφασικά. Δηλα­δή άποτελούνται άπό eναν άγωγό φάσεως, πού όναχωρεί, δπως εϊδαμε, όπό μερι­κή όσφάλε ια, καί μία όπό τίς διακλαδώσεις τού ούδετέρου όγωγού (σχ. 4.1 β) . Ό ό­γωγός αύτός δέν περνά, κατά κανόνα, οϋτε μέσα άπό διακόmη οϋτε μέσα όπό ό­σφάλε ια.

Τά κυ κλώματα τροφοδοτούν τίς συσκε υές φωτισμού, τούς ρευματοδότες (πρί­ζες), καί τίς μεγάλες οίκιακές συσκευές (ήλεκτρικό μαγειρείο, ήλεκτρικό θερμοσί­φωνα κλπ. ) .

Τά κυκλώματα διακλαδώσεως τών βιομηχανικών καί βιοτεχνικών Ε.Η.Ε. εiναι τριφασικά καί τροφοδοτούν τριφασικές μηχανές καί συσκευές.

'Όπως εϊπαμε, οί δευτερεύουσες γραμμές όντί νά τροφοδοτούν κυκλώματα διακλαδώσεως, εiναι δυνατόν νά τροφοδοτούν ύποπίνακες. Αύτοί εϊτε συγκεντρώ­νουν τά διάφορα κυκλώματα κατά κατηγορίες, δπως εiνα ι τά φωτιστικά καί λοιπά οίκιακά κυκλώματα (πίνακες φωτισμού) καί τά βιομηχανικά κυκλώματα (πίνακες κι­νήσεως), εΊτε τροφοδοτούν όμάδες κυ κλωμάτων, πού έξυπηρετούν όνεξάρτητους χώρους ένός κτηρίου μέ είδ ικό προορισμό. Στήν περίmωση αύτή, όπό τό γενικό πίνακα άναχωρούν συνήθως καί οί δευτερεύουσες γραμμές τροφοδοτήσεως τών ύποπινάκων καί τά τοπικά κυκλώματα διακλαδώσεως.

Οί πίνακες κινήσεως εiναι πάντοτε τριφασικοί, γιατί τροφοδοτούν καί τριφασι­κές καταναλώσεις, ένώ οί πίνακες φωτισμού, παρ' δλο δτι τροφοδοτούν σχεδόν μόνο μονοφασικά κυκλώματα, μπορεί νά εiνα ι μονοφασικοί ιϊ τριφασικοί (άν ή ί­σχύς τής έγκαταστάσεως εiνα ι μεγάλη).

Οί πίνακες διανομής φέρνουν όπό έμπρός όφαιρετό κάλυμμα, πού προστατεύει δλα τά γυ μνά μεταλλι κά τμήματα τού πίνακα καί τούς συνδετικούς άγωγούς, πού βρίσκονται σέ τάση όπό τήν τυχαία έπαφή (σχ. 4.1 α). Τό κάλυμμα αύτό άφαιρείται μόνο μέ iργαλεία, γιά λόγους άσφάλειας. ( Γιά νά μήν μπορούν νά τό όφαιρούν παι­διά ιϊ όναρμόδιοι ) . ' Επάνω σέ αύτό τοποθετούνται μ ικρές πινακίδες, πού όναγρά­φουν τό κύκλωμα, στό όποίο όνήκει κάθε όργανο.

Σήμερα οί πίνακες διανομής εiναι κατά κανόνα κλε ιστοί γιά νά προστατεύονται τά όργανα πού κατασκευάζονται μέσα τους κυρίως όπό τήν εϊσοδο σκόνης καί νε­ρού. Κατασκευάζονται όπό χαλυβδέλασμα, όπό χυτοσίδηρο ι'j όπό άκαυστο πλα­στικό κατά διάφορους τρόπους. "Ετσι παρέχουν διάφορους βαθμούς προστασίας τών όργάνων καί προσφέ ρουν τή δυνατότητα έκλογής τού καταλληλότερου τύπου όνάλογα μέ τό εiδος τού χώρου, μέσα στόν όποίο θά έγκατασταθούν. Στό σχήμα 4. 1 γ παρουσιάζονται διάφοροι τύποι πινάκων σύγχρονης κατασκευής.

Τελευταία κατασκευάζονται μεγάλοι ίδίως πίνακες μέ διαφανές κάλυμμα. 'Έτσι, ένώ οί πίνακες εiναι κλειστού τύπου καί παρέχουν στεγανότητα, προστασία όπό έ­πικίνδυνη έπαφή καί προστασία όπό τίς έπιδράσεις τού περιβάλλοντος, έπιτρέπεται ή άμεση έποmεία τού έσωτερικού τού πίνακα καί ή άμεση έκτίμηση τών βλαβών. Οί σύγχρονοι πίνακες, πάλι, κατασκευάζονται, γιά διάφορους όριθμούς κυ κλωμά­των διακλαδώσεως καί όργάνων προστασίας καί έλέγχου, σέ μεγάλες ποικιλίες. Εi­ναι eτοιμοι , συνδεσμολογημένοι καί κατά τήν έγκατάσταση δέν όπαιτείται παρά έ­λάχιστος χρόνος γιά συνδέσεις, πού γίνονται εϋκολα μέ τίς ύπάρχουσες σέ κατάλ­ληλες θέσεις σε ιρές άκροδεκτών.

'Ένα άλλο εiδος πίνακα είκονίζετα ι στό σχήμα 4.1 δ. Σέ αύτόν, τά διάφορα όργα-

!Ι---.... -•111i�-----f . +§�:Η!�� n"""""--- --- ! · -fΓJ "4 � i'I,I S\ι • • T<Ι 2 ' " • 1'i

r r- -

���

Θ ω

[,1-1·1·1·�

• • • :!t e

®

Σχ. 4.1 y. α) 'Εντοιχισμένος πλαστικός πίνακας μέ θύρα. β) Μεταλλικός πίνακας γιά έγκατάσταση aτόν τοίχο. γ) ' Εντοιχισμένος μεταλλικός πίνακας μέ θύρα. δ) Κλειστός μεταλλικός πίνακας τύπου έρμαρίου μέ

θύρα γιά έγκατάσταση aτόν τοίχο.

να δέ στηρίζονται σέ κοινή βάση, όλλά είναι όνεξάρτητα καί τοποθετούνται μέσα σέ χυτοσιδηρά κιβώτια, πού στερεώνονται στόν τοίχο, τό /Ξνα κοντά στό όλλο. Τά κιβώτια αύτά συνδέονται μεταξύ τους μέ όγωγούς μέσα σέ χαλυβδοσωλήνες. Χρησιμοποιούντα ι στίς βιομηχανικές έγκαταστάσε ις καί καλούνται χυτοσιδερiνιοι στεγανοί πίνακες fχυτοσιδηρή διανομή). Π ίνακες αύτοϋ τοϋ εϊδους κατασκευάζον­ται σήμερα καί όπό πλαστικό ύλικό μορφοποιημένο μέ χύτευση. ΟΙ πλαστικές αύ­τές διανομές είναι κατάλληλες γιά χώρους, δπου ή πραγματοποίηση τής γε ιώσεως προστασίας παρουσιάζει δυσκολίες η ή ότμόσφαιρα προκαλεί χημικές προσβολές.

Σχ. 4.1 6.

ΟΙ διόφορες συνδέσεις στούς πίνακες διανομής πραγματοποιούνται μέ τούς ά­κpοδtκnς (μπ6pνΕς, κλΕμΕνς}. ΟΙ όκροδέκτες βρίσκονται καί έπόνω στό διόφορα όργανα (όκροδέκτες όργόνων) καί, σέ σε ιρές έπόνω σέ μεταλλικούς ζυγούς (όκρο­δέκτες πίνακα) . (Ζυγοί καλούνται συλλεκτήριοι όγωγοί όρθογωνικής ή άλλης δια­τομής, πρός τούς όποίους συνδέονται πολλοί όγωγοί, πού όνήκουν σέ διόφορά κυ-

43

κλώματα). Στούς όκροδέκτες καταλήγουν καί συνδέονται οί όγωγοί τής κύριας γραμμής (γραμμή μετρητή - πίνακα) καί όπό αύτούς όναχωροϋν οί όγωγοί γιά τίς δευτερεύουσες γραμμές διακλαδώσεως. 'Επίσης, μεταξύ τών όκροδεκτών έκτε­λοϋνται διάφορες όγώγιμες συνδέσεις, μέ μ ικρά τεμάχια όγωγών (συνδετικοί όγω­γοί). Τό σχήμα 4. 1 ε δείχνει διάφορους τύπους όκροδεκτών.

Σχ. 4.1 ε.

44

4.2 'Όργανα διακοπής καί έλέγχου.

Στούς πίνακες διανομής ύπάρχουν μεταξύ τών όλλων καί όργανα, μέ τά όποία διακόπτονται (όνοίγουν) fj άποκαθίστανται (κλείνουν) τά διάφορα κυκλώματα. Τά όργανα αύτά όνομάζονται διακόπτες πίνακα. Σ τούς όκροδέκτες τών διακοmών αύ­τών καταλήγουν, όπό τήν πλευρά τής τροφοδοτήσεως καί όπό τήν πλευρά τής κα­ταναλώσεως, τά όκρα τών δύο τμημάτων ένός fj περισσότερων όγωγών μιός γραμμής. Μέ τό χε ιρισμό τού διακόmη, τά δύο τμήματα τού fj τών όγωγών τής γραμμής όποσυνδέονται fj συνδέοντα ι μεταξύ τους. ΟΙ διακόmες συμβολίζοντα ι δ­πως δείχνει τό σχήμα 4.2α. 'Όταν οί διακόmες συνδέουν fj όποσυνδέουν τά δύο τμήματα ένός όγωγού, καλούνται μονοπολικοί διακόπτες. 'Όταν συνδέουν fj όπο­συνδέουν ταυτοχρόνως περισσότερους όπό eναν όγωγούς, καλούνται πολυπολικοί (διπολικοί, τριπολικοί κλπ). ' Επίσης, ύπάρχουν διακόmες, πού συνδέουν eναν όγω­γό μέ δύο όλλους όνεξάρτητους, πότε μέ τόν eνα καί πότε μέ τόν όλλο (σχ. 4.2α). Οί διακόmες αύτοί καλούνται διακόπτες δύο κατευθύνσεων (μεταγωγείς). τέλος, ύπάρχουν καί διακόπτες πολλών κατευθύνσεων.

Μονοτrολικος διακοΙtτης

lJY ιm �' . , · 1 ! Μεταγωγεας

Δι1t0�ικος Τρι1t�λικος ι.ιακο1tτ-ης διακ01tτης

Σχ. 4.2α.

ΟΙ πιό συνηθισμένοι διακόmες πίνακα είναι οί μαχαιρωτοί (σχ. 4.2β) . 'Αποτε­λούνται όπό μιά κινητή λεπίδα, πού μετακινείται μέ τή βοήθεια μοχλού καί ε iσέρχε­ται σέ σχισμή, πού σχηματίζουν δύο έλατηριωτά έλάσματα. 'Έτσι έπιτυγχάνεται ή σύνδεση (άποκατάσταση) τού κυ κλώματος. Σέ όρισμένους μαχαιρωτούς διακόmες ή λεπίδα εiνα ι όκίνητη καί κινούνται τά έλατηριωτά έλάσματα.

· Η λεπίδα καί ή σχισμή καλούνται Επαφtς (κινητή καί σταθερή έπαφή), γιατί μέ τήν έπαφή τους πραγματοποιείτα ι ή όγώγιμη σύνδεση (όποκατάσταση τής συνέ­χειας) τού κυκλώματος. Τά μεταλλικά μέρη ένός διακόmη (έπαφές κλπ.) περι βάλ­λονται μέ μονωτικό περίβλημα γιά λόγους όσφάλε ιας. Ό μοχλός χειρισμού (όνα­τρεπόμενη χε ι ρολαβή), πού βρίσκεται eξω όπό τό περίβλημα αύτό, εiναι όπό μονω­τικό ύλικό. Ό διακόmης αύτός καλείτα ι διακόπτης τύπου Βάλτερ. Σέ όλλο τύπο, ή λεπίδα τού μαχαιρωτού διακόmη μπαίνει μέσα σέ δύο σχισμές, πού βρίσκονται -σέ όρισμένη όπόσταση μεταξύ τους (σχ. 4.2β) . Σέ αύτούς τό σημείο περιστροφής τής λεπίδας εiναι ήλεκτρικά μονωμένο καί τό ρεύμα περνά διά μέσου τών ζευγών έλα­τηριωτών έλασμάτων, δπ';!Jς δείχνει τό σχήμα 4.2β. τέλος, έκτός όπό τούς μαχαι­ρωτούς διακόmες ύπάρχουν καί μαχαιρωτοί μεταγωγείς.

Κατά τή διακοπή ιϊ τήν όποκατάσταση ένός κυκλώματος σχηματίζεται, κυρίως

45

Μοvωτικ� π.ερ�βλημα

ΜαχαιρωιΟς μεταγωγεας

Σχ. 4.2β.

σέ κύ κλωμα συνεχούς ρεύματος, ήλεκτρικό τόξο ιϊ ήλεκτρικοί σπινθfiρες. ΟΙ διακό­πτες λοιπόν πρέπει νά εiναι έτσι κατασκευασμένοι, wστε οί σπινθfiρες ιϊ τό ήλε­κτρικό τόξο νά σβήνουν μέ ταχύτητα καί όσφάλεια. Γι' αύτό οί διακόπτες περιλαμ­βάνουν έλατηριωτούς μηχανισμούς. Μέ αύτούς έπιτυγχάνεται ή κινητή έπαφή νά παραμένε ι σέ έπαφή μέ τή σταθερή έπαφή, έστω καί άν όρχίσει ό χειρισμός διακο­πfiς. 'Έτσι, ό χωρισμός τών έπαφών γίνεται όπότομα σέ όρισμένη στιγμή, όνεξάρ­τητα όπό τήν ένέργεια τού χεριού καί οί κινητές έπαφές μεταπηδούν όπότομα όπό τή θέση ζΕύξΕως στή θέση διακοπής καί όντίθετα, όκόμα καί άν ό χειρισμός γίvει μέ όργό ρυθμό. Ή ένέργεια αύτή τών διακοπτών εiναι όπαραίτητη στήν περίπτω­ση τού συνεχούς ρεύματος, γιατί σχηματίζεται εϋ κολα ήλεκτρικό τόξο όνάμεσα στίς έπαφές πού, άν παρέμενε, θά προκαλούσε ζημίες όπό τή θερμότητα πού έ­κλύε ι . Στό έναλλασσόμενο ρεύμα ό κίνδυνος αύτός δέν ύπάρχει, άλλά παρ' δλα αύ­τά, χρησι μοποιοuνται καί πάλι διακόπτες όπότομης διακοπfiς (καί ζεύξεως), γιατί μέ αύτούς �πιτυγχάνεται άσφαλώς ό άκριβής καί τέλε ιος χειρισμός διακοπfiς ιϊ ζεύ­ξεως.

Οί διακόπτες κατασκευάζονται γιά διάφορες όνομαστικές �ντάσε ις καί τάσε ις.

46

Ή ένταση τού ρεύματος καθορίζει τό πάχος τών έπαφών καί ή τάση τίς όποστά­σε ις μεταξύ τών στοιχείων τού διακόπτη, πού βρίσκονται σέ τάση.

01 μαχαιρωτοί διακόπτες έκτοπίζονται σιγά - σιγά όπό τούς διακόπτες τύπου τυμπάνου (σχ. 4.2γ). Αύτοί έχουν Ισχυρότερη κατασκευή, μ ικρότερες διαστάσε ις καί μεγαλύτερη διάρκεια ζωής δχι μόνο όπό τούς μαχαιρωτούς άλλά καί όπό τούς διακόπτες προστασίας, πού θά γνωρίσομε παρακάτω καί όπό τούς πΕριστροφικούς διακόπτΕς τύπου Πάκκο (Pacco).

Σχ. 4.2y.

01 περιστροφικοί διακόπτες τύπου Πάκκο, συγκριτικά μέ τούς άλλους διακό­πες, έχουν πολύ μεγαλύτερη Ισχύ διακοπής, παρά τό μ ικρό τους μέγεθος. 01 δια­κόπτες τύπου Πάκκο όποτελούνται όπό μιά σειρά μονωτικών καί όνθεκτικών στό ήλεκτρικό τόξο δίσκων, πού είναι τοποθετημένοι ό �νας έπάνω στόν άλλο (πακέτο) καί στερεωμένοι μέ κατάλληλους συνδετικούς κοχλίες. Τό σχήμα τών δίσκων αύ­τών είναι τέτοιο, ίί.ιότε νά διαμορφώνονται θάλαμοι διακοπής (σχ. 4.2δ), πού εiναι τελείως κλε ιστοί καί δέ συγκοινωνούν οϋτε μεταξύ τους οϋτε μέ τό έξωτερικό τού διακόπτη. Στούς θαλάμους αύτούς γίνεται ή διακοπή καί ή ζεύξη τού κυκλώματος, χωρίς νά ύπάρχει δυνατότητα νά μεταδοθεί τό σχηματιζόμενο τόξο όπό τόν έΞνα θάλαμο στόν άλλο ιϊ πρός τά έξω. Ό έλατηριωτός μηχανισμός όπότομης διακοπής εiναι όνεξάρτητος όπό τίς έπαφές καί έπιτρέπει τήν περιστροφή τού κουμπιού χε ι­ρισμού είτε πρός τά δεξιά είτε πρός τά όριστερά (σχ. 4.2δ). Ό χε ιρισμός τών δια­κοπτών αύτών γίνεται μέ τή βοήθεια περιστρεφόμενου κουμπιοίί ιϊ λαβής.

"Αλλος τύπος διακόπτη πίνακα εΤναι ό άσφαλΕιοδιακόπτης. 'Αποτελεί συνδυα­σμό μαχαιρωτού διακόπτη καί όσφάλειας (παράγρ. 4.3). Ό διακόπτης αύτός, πού δ ιαθέτει όσφάλε ιες συνδεμένες σέ σε ιρά μέ τίς έπαφές του, τοποθετείται μέσα σέ στεγανό κιβώτιο καί χρησιμοποιείται κυρίως σέ στεγανές βιομηχανι κές έγκατα­στάσε ις (σχ. 4.2ε) .

Έκτός άπό τούς τύπους διακοπτών, πού μ ιλήσαμε πιό πάνω, στούς όποίους ό χειρισμός γίνεται μέ τό χέρι, ύπόρχουν καί διακόπτες, πού ό χειρισμός τους γίνετα

Θ

®

Σχ. 4.26.

'Ελατηριωτός μηχανισμός

' κρο�f:κτες σviιδεσεως

Μσνωτιχο\ δ\σκσι

47

α) Τύπος κουμπιοϋ, πού προσαρμόζεται έπάνω στόν άξονα. β) Πραγματική δψη περιστροφικού διακό­mη « Πάκκο».

Σχ. 4.2ε.

μέ τήν πίεση δύο κουμπιών· έΞνα γιά τό άνοιγμα καί έΞνα γιά τό κλείσιμο τών έπα­φών τού διακόmη. Αύτοί οΙ διακόmες χρησιμοποιούνται συνήθως στίς έγκαταΟτά­σεις κινήσεως καί ό χε ιρισμός τους μπορεί νά γίνει όπό μακριά. ΟΙ διακ6πτΕς μi κουμπιά λειτουργούν μέ τή βοήθεια συστήματος ήλεκτρομαγνήτη (ήλεκτρονόμου). 'Όταν τό πηνίο τού ήλεκτρομαγνήτη διαρρέεται όπό ρεύμα, έΞλκε ι τόν όπλισμό του · ό όπλισμός μετατοπιζόμενος κλείνει τίς έπαφές τού διακόmη καί τή βοηθητική t­παφή, μέ τήν όποία ό διακόmης παραμένει στήν κλειστή θέση (σχ. 4.2στ). 'Όταν ό διακόmης είναι όνοικτός, οΙ έπαφές του βρίσκονται στίς θέσε ις πού δείχνει τό σχrϊ­μα 4.2στ (θέσε ις ήρεμίας). ΜΑν πιέσομε τό κουμπί I ( 'Εντός) περνά ρεύμα μέσω τού πηνίου τού ήλεκτρομαγνήτη, έΞλκεται ό όπλισμός του καί κλείνει , δπως είπαμε, τό­σο τίς κύριΕς έπαφές τού διακόmη, δσο καί τή βοηθητική έπαφή. 'Όταν όφήσομε

48

τό κουμπί I, τό κύκλωμα τού ήλεκτρομαγνήτη δέν όνοίγει, λόγω τής βοηθητικής έ­παφής, πού είναι κλει στή. "Ετσι ό διακόπτης παραμένει κλειστός. 'Εάν, τώρα, πιέ­σαμε τό κουμπί Ο ( Έκτός), τό κύ κλωμα τοό ήλεκτρομαγνήτη όνοίγει καί ό όπλισμός του, πού τώρα είναι έλεύθερος, έπισ-fpέφει στή θέση ήρεμίας τού σχήματος 4.2στ. Αύτό έπιτυγχάνεται μέ τήν έπενέργεια μιάς έπανατακτικής δυνάμεως, δπως είναι ή δύναμη ένός έλατηρίου rϊ ή βαρύτητα.

R ----�--------------5 ----��----------­τ ----��----------r-0 -- ·

u v w

Σχ. 4.2στ.

Τό βασικό πλεονέκτημα τών ήλεκτρονόμων είναι δτι μπορούν νά έπιτυγχάνουν έλεγχο τών κύριων κυ κλωμάτων μεγάλης Ισχύος μέ μ ικρή ίσχύ στό κύκλωμα έλέγ­χου (κύκλωμα ήλεκτρομαγνήτη). Αύτό συμβαίνε ι, γιατί τό κύκλωμα έλέγχου κλείνει όπό όρισμένη διάταξη, ή όποία μεταβιβάζει τήν έντολή γιά τό κλείσιμο τού διακό­πτη. Στήν περίπτωσή μας ή έντολή γιά τό κλείσιμο τού διακόπτη δίνεται όπό τό χει­ριστή καί μεταβιβάζεται όπό τό κου μπί πιέσεως. Σέ άλλες περιπτώσεις, ή έντολή δίνεται αύτόματα όπό τή μεταβολή ένός φυσικού μεγέθους (π.χ. έντάσεως ρεύμα­τος), δταν ή μεταβολή αύτή ξεπεράσει προκαθορισμένη τιμ ή καί μεταβιβάζεται π.χ. όπό αύτό τό ίδιο τό φυσικό μέγεθος. ΟΙ διακόπτες μέ ήλεκτρονόμο μπορούν, έπί­σης, νά έχουν μιά ι'j καί περισσότερες διατάξε ις μεταβιβάσεως τής έντολής, στήν περίπτωσή μας είναι τά κουμπιά πιέσεως,σέ όποιαδήποτε όπόσταση όπό τή μηχα­νή, τής όποίας τό κύκλωμα τροφοδοτήσεως θέλομε νά όνοίγομε καί νά κλείναμε.

Τέλος, έπάνω στούς πίνακες μπορούν νά έγκατασταθούν καί ε ίδικοί διακόπτες, δπως είναι οΙ διακόπτες έκκινήσεως τών ήλεκτρικών κινητήρων (διακόπτες όστέρα - τριγώνου, έκκινητές μέ όντιστάσε ις), πού περιγράφονται στά μάθημα τών ήλεκ­τρικών μηχανών καί διάφοροι άλλοι διακόπτες έλέγχου τών ήλεκτροκινητήρων. Μέ αύτούς είναι δυνατόν:

α) Νά μεταβάλλομε τήν ταχύτητα περιστροφής τών κινητήρων ( μεταβολή όριθ­μοϋ στροφών) καί

49

β) νά άλλάζομε τή φορά περιστροφής τών κινητήρων. Έκτός άπό τούς διακόmες, πού ό χειρισμός τους γίνεται άπό κάποιο πρόσωπο

(χε ιριστή),ύπάρχουν καί διακόmες, πού ό χειρισμός του γίνεται, δπως είδαμε πιό πάνω, αύτόματα. Ή κατηγορία αύτή περιλαμβάνει τούς αύτόματους διακόπτες προστασίας (παράγρ. 4.3) καί τούς αύτόματους διακόπτες ρυθμίσεως.

Οί αύτόματοι διακόmες ρυθμίσεως άνοίγουν rϊ κλείνουν τό κύκλωμα, πού έλέγ­χουν, μόλις έπικρατήσουν όρισμένες συνθήκες, πού καθορίζομε άπό πρίν. τέτοιοι διακόmες είναι π.χ. οί θερμοστατικοί διακόπτες (θερμοστάτες). Οί διακόmες αύτοί περιλαμβάνουν ίΞνα διμεταλλικό στοιχείο, δηλαδή δύο ήλεκτροσυγκολλημένα με­ταξύ τους έλάσματα άπό διαφορετικά μέταλλα, μέ διαφορετικό συντελεστή δια­στολής. 'Όταν ή θερμοκρασία τοϋ χώρου πού βρίσκεται ό θερμοστάτης, ξεπεράσει όρισμένη τιμή, πού έχομε άπό πρίν ρυθμ ίσε ι , τό διμεταλλικό στοιχείο παραμορφώ­νεται (κάμmεται) , λόγω διαφορετικής θερμικής διαστολής τών μεταλλικών έλα­σμάτων άπό τά όποία άποτελείται , καί άνοίγει μιά ήλεκτρική έπαφή. 'Αντί γιά συνη­θισμένες μεταλλικές έπαφές, σέ όρισμένες περιmώσεις χρησιμοποιούνται σωλή­νες, πού περιέχουν ύδράργυρο (σχ. 4.2ζ). Μέσω αύτών άνοίγει καί κλείνει ενα κύκλωμα, άνάλογα μέ τή θέση, πού παίρνει ό σωλήνας. Τό εiδος αύτό τών έπαφών μπορεί νά διακόψει μεγαλύτερες ίσχ ύ.ς. δέν ρυπαίνεται καί δέν προσβάλλεται άπό

I

/1 " . . . ) .η . ./f'f)),)

\2

Κλειστ� ιΕτιαφ] . p�:ΞΞ�f.Ε:Ξ•!;��-�····•••�τό ρεύμα δια ΙJιβα�εται

Σχ, 4.2ζ.

Κατεu,:)υνση τtεpιστροφljς

1 ) Μέταλλο μεγάλου συντελεστή διαστολής. 2) Μέταλλο μ ι κρού συντελεστή διαστολής.

τήν ύγρασία. 'Επίσης, έχει άθόρυβη λειτουργία (χρήση σέ Νοσοκομεία) καί λόγω τής μεγάλης θερμικής διαστολής τοϋ ύδραργύρου, χρησιμοποιείται στούς θερμο­στατικούς διακόmες. "Ετσι, διακόmεται άμέσως rϊ έ μ μέσως τό κύκλωμα, πού έλέγ­χεται άπό τό θερμοστάτη. 'Όταν ή θερμοκρασία κατέβει πάλι, τό δι μεταλλικό στοι­χείο παίρνει τό άρχικό του σχήμα, όπότε τό κύκλωμα κλείνε ι . Μέ αύτόν τόν τρόπο ή θερμοκρασία τοϋ χώρου, πού εiναι έγκαταστημένος ό θερμοστάτης, διατηρείται μεταξύ προκαθορισμένων όρίων.

"Αλλο εiδος αύτόματων διακοmών ρυθμίσεως εiναι οί χρονοδιακόmες. Σέ αύ­τούς ή έντολή άνοίγματος rϊ κλεισίματος δίνεται αύτόματα, μετά άπό κατάλληλη ρύθμιση, σέ όρισμένη χρονική στιγμή, μέ ώρολογιακό μηχανισμό. Σ τούς χρονοδια-

5Ο

κόmες δηλαδή, ή �ντολή χε ιρισμού δίνεται όπό τό πέρασμα τού χρόνου, �νώ στούς θερμοστατικούς διακόmες δίνεται όπό τή μεταβολή τής θερμοκρασίας.

4.3 "Όργανα προστασrας.

α) Αύτ6ματοι διακ6ιττ�ς.

Έκτός όπό τούς διακόmες μέ κουμπιά, πού εrδαμε στήν προηγού μενη παράγρα­φο, ύπάρχουν καί διακόmες, πού ό χε ιρισμός τους μπορεί νά γίνει καί μέ κου μπιά καί αύτόματα, δταν παρατηρηθεί κάποια όνωμαλία στό κύκλωμα πού �λέγχουν.

"Αν τό κύκλωμα τροφοδοτεί κατανάλωση καί συμβεί όπό καταστροφή π.χ. τής μονώσεως τών όγωγών νά �λθουν σέ �παφή οΙ όγωγοί τού κυκλώματος, τό ρεύμα θά κυκλοφορήσει μόνο μέσω τής όντιστάσεως τών τροφοδοτικών όγωγών (σχ. 4.3α), ή όποία, δπως εΤναι γνωστό, εΤναι πολύ μ ικρή (βραχυκύκλωμα). "Ετσι, ή �νταση τού ρεύματος θά εΤναι πολύ μεγάλη καί ύπάρχει μεγάλος κίνδυνος νά κατα-

ο Οvδέτεροι; άγωγόι;

Διαδρομ-ή ρεύμα το!;

Σχ. 4.3α.

Συσκευή καταναλώσεως;

στραφούν οΙ όγωγοί καί οΙ συσκευές, πού τυχόν εΤναι συνδεμένες πρίν όπό τή θ€: ση τού βραχυκυκλώματος, ι'\ νά δημιουργηθούν πυρκαϊές κλπ. Γιά νά �ξουδετερω· θούν οΙ κίνδυνοι αύτοί, στήν όρχή κάθε κυκλώματος τοποθετείται �να δργανο προστασiας. Π pοοpισuός του εΤναι νά διακόmει όμέσως τήν τροφοδότηση (διακό

51

πτε ι τό κύκλωμα), δταν τό ρεϋμα, πού κυκλοφορεί, γίνει μεγαλύτερο όπό τό κανο­νικό ρεϋμα τοϋ κυκλώματος. τέτοια όργανα είναι καί οΙ αύτόματοι διακόπτΕς. Ό χειρισμός τους μπορεί νά γίνει μέ κουμπιά, δπως καί στήν περίπτωση τών διακο­πτών μέ κου μπιά, τό άνοιγμά τους δμως γίνεται καί αύτόματα, μόλις περάσει όπό αύτούς ρεϋμα μεγαλύτερο όπό τό κανονικό.

Στά κυκλώματα, είναι δυνατόν έπίσης, νά παρατηρηθούν μ ι κρές σχετικώς αύξή­σεις τf]ς έντάσεως τοϋ ρεύματος, πέρα όπό τήν κανονική, οΙ όποίες έχουν γενικά μεγάλη διάρκεια καί όφείλονται σέ διάφορες αΙτίες. ΟΙ αύξήσεις αύτές τοϋ ρεύμα­τος καλοϋνται ύπΕρφορτίσΕις. ·Όταν τό ρεϋμα αύτό περάσει όπό τόν αύτόματο δια­κόπτη θερμαίνει eνα διμεταλλικό στοιχείο παρόμοιο μέ έκείνο τf]ς παραγράφου 4.2, πού έδώ όνομάζεται θΕρμικό στοιχΕίο τοϋ αύτόματου διακόπτη. Μέ τή θέρ­μανση, τό Αc:nυ ικό στοιχείο κάμπτεται καί διακόπτεται τό κύκλωμα (σχ. 4.3β) .

Σχ. 4.3β.

·Όταν συμβεί βραχυκύκλωμα, ρεϋμα πολύ μεγαλύτερο όπό τό κανονικό διέρχε· τα ι μέσω ένός μαγνητικού στοιχΕίου καί προκαλεί τό σχεδόν όκαριαίο άνοιγμα τοϋ αύτόματου διακόπτη. Τό μαγνητικό στοιχείο όποτελείται βασικά όπό eναν ήλεκτρο­μαγνήτη. Άπό τό πηνίο του περνά ή πολύ μεγάλη ένταση τοϋ ρεύματος βραχυκυ­κλώσεως καί προκαλεί έτσι τήν έλξη τοϋ όπλισμοϋ του μέ όποτέλεσμα τό άνοιγμα τών έπαφών τοϋ διακόπτη (σχ. 4.3δ).

Άπό αύτά πού είπαμε, συμπεραίνομε δτι : Τό μαγνητικό στοιχείο τών αύτόμα­των διακοπτών προκαλεί τήν ταχύτατη διακοπή τοϋ κυκλώματος, όμέσως μόλις ή ένταση, πού περνά όπό τό πηνίο τοϋ ήλεκτρομαγνήτη, φθάσει σέ τιμ ή Ικανή νά δη­μιουργήσει τή δύναμη πού όπαιτείται γιά τήν eλξη τοϋ όπλισμοϋ . Τό θερμικό στοι­χείο τών αύτόματων διακοπτών προκαλεί τή διακοπή τοϋ κυκλώματος, δταν περά­σει όρισμένος χρόνος (π.χ. 2 ι1ρες, άν τό ρεϋμα ύπερφορτίσεως είναι 1 ,2 φορές

52

μεγαλύτερο άπό τό κανονικό). 01 αύτόματοι διακόmες περιλαμβάνουν θερμικό ή μαγνητικό στοιχείο ή καί τά δύο άνάλογα μέ τήν περίmωση.

'Όταν ό αύτόματος διακόmης άνοίξει έΞνα κύκλωμα, αύτό παραμένε ι, συνήθως, άνοικτό καί μετά τήν άποκατάσταση τής βλάβης, πού προκάλεσε τήν αύξηση τής έντάσεως τού ρεύματος. Αύτό γίνεται μέ έΞνα μηχανισμό μανδαλώσεως τού διακό­mη στήν άνοικτή θέση. "Ετσι, γιά νά κλείσει πάλι τό κύκλωμα, Πρέπει νά πιεσθεί τό κουμπί, πού έπαναφέρει τό διακόmη (Ιπαν6πλιση) σέ κατάσταση λειτου ργίας (σχ. 4.3β) . Ή έπανόπλιση τού αύτόματου διακόmη δέν εΤναι δμως δυνατή, όν δέν έχει περάσει ή αfτία πού προκάλεσε τό όνοιγμά του .

0 1 αύτόματοι διακόmες τών Ε . Η . Ε. διαιρούνται σέ δύο κατηγορίες: Στούς αύτ6-ματους λαδιού ( έλαιοδιακόmες), πού ο1 έπαφές τους, κατά τή διακοπή, άποχωρί­ζονται μέσα σέ μονωτικό λάδι καί στούς αύτ6ματους άlρα (άεροδιακόmες), πού οί έπαφές τους άποχωρίζονται μέσα στόν άέρα (σχ. 4.3γ) .

Σχ. 4.3y.

01 έλαιοδιακόmες τοποθετούνται συνήθως στούς χυτοσιδερένιους στεγανούς πίνακες διανομής, ένώ ο1 άεροδιακόmες στούς συνηθισμένους πίνακες διανομής. 01 αύτόματοι διακόmες άέρα σέ όρισμένες περιmώσεις καλούνται καί μ ικροαυτό­ματοι .

'Ένα εΤδος μ ικροαυτόματου διακόmη εΤναι καί ό πωματοαυτ6ματος (σχ. 4.3δ) . Ό διακόmης αύτός έχει στή βάση του σπείρωμα, μέ τό όποίο βιδώνεται έπάνω στόν πίνακα μέσα σέ ε ίδ ική ύποδοχή καί στήν κορυφή του φέρνει δύο κουμπιά χει­ρισμού. Άπό αύτά, τό έΞνα έκτινάσσεται πρός τά έξω, δταν λειτουργήσει ό διακό­mης καί διακόψει τό κύκλωμα. Γιά νά όπλισθεί πάλι ό διακόmης, πρέπει νά πιεσθεί τό κουμπί, πού έχει έκτιναχθεί. Τό όλλο κουμπί χρησιμεύει γιά τόν μή αύτόματο χε ιρισμό τού διακόmη.

01 αύτόματοι διακόmες, πού έξετάσαμε μέχρι τώρα, χρησιμεύουν γιά νά προ­στατεύουν τόν ήλεκτρικό έξοττλισμό καί τίς συσκευές γενικά. 'Υπάρχουν δμως καί όλλοι αύτόματοι διακόmες. Αύτοί διακόmουν τό κύκλωμα, δταν. συμβοuν καί όλ­λου είδους άνωμαλίες, έπιζήμιες γιά τόν ήλεκτρικό έξοπλισμό. τέτοιο ι ' διακόmες εΤναι :

01 αύτ6ματοι iλλΕiψΕως τάσΕως. 'Ανοίγουν αύτόματα τό κύκλωμα, δταν ή τάση τού ρεύματος πέσει κάτω άπό όρισμένη τιμή. Χρησιμοποιούνται στά κυκλώματα κινητήρων, πο.ύ εΤναι δυνατόν νά καταστραφούν όν ή τάση μειω-

- Κουμτci �εu�εως ( tτcανότcλιση)

Κονμπl , τcωματοαvrσμaτοu

Κοuμτcί διακοτciϊς

θερμικό στοιχείο

Μαγνητικο στοιχέίο

θέση διmωτcής Θ θέση �ε\ι�εως

οχλίΟ'Μ.ος χειριομο\J ------1. Κοχλίας ρu�ίοεω�� μαγνητικού στοιχειον -;:p.:z::::z:::i::;i���� .......

Ότcλιομός μαγν. σ

θΕση δια'Μ.Οm'jς θέση ςε\ιfεως Γωνιακή άρ1)ρωοη

®

Σχ. 4.3δ. α) Πωματοαuτόματος. β) Μικροαυτόματος μέ μαγνητικό καί θερμικό στοιχείο.

θεί πολύ (κάτω άπό 25% wς 50% τής κανονικής της τιμής). ΟΙ διακ6πτ�ς μΕ κουμπι6 (παράγρ. 4.2) προστατεύουν τό κύκλωμα άπό Ε.λ­λειψη τάσεως, γιατί, δταν ή τάση μειωθεί πολύ, πραγματοποιείται αύτόματα ή διακοπή τού κυκλώματος. ΟΙ διακόπτες αύτοί διακόπτουν μέ μεγάλη Ε.λλει­ψη τάσεως τό ρεύ μα. Οί αύτ6ματοι ύπ�ρτ6σ�ως. Διακόπτουν τό κύκλωμα, δταν ή τάση άνέβει σέ τιμή μεγαλύτερη άπό τήν κανοyική. Οί αύτ6ματοι 6ντlστροφου ρ�ύματος. Διακόπτουν τό κύκλωμα, δταν άντι­στραφεί ή φορά τού ρεύματος. Οί αύτ6ματοι 6ντlστροφης διαδοχής τών φ6σ�ων. Διακόπτουν τό κύκλωμα. δταν εχει γίνει λάθος στήν τριφασική συνδεσμολογία. 'Υπάρχουν �πίσης καί αύτόματοι προστασίαc ποοσώπων.

54

β) Άσφ6λΕιΕς.

Έκτός άπό τούς αύτόματους διακόπτες, δργανα προστασίας εΤναι καί οί 6σφά­λΕιΕς τηκτών.

ΟΙ άσφάλειες τοποθετούνται aτούς πίνακες διανομής στήν άρχή κάθε κυκλώμα­τος καί μάλιστα σι σΕιp6 πρός τόν ή τούς άγωγούς φάσεων έτσι, wστε νά περνά ά­πό αύτούς όλόκληρο τό ρεύμα τού κυκλώματος. Σέ περίπτωση τώρα βραχυκυκλώ­ματος, τό Ισχυρό ρεύμα προκαλεί τήν τήξη ένός λεπτού εύτηκτου συρματιδίου, πού καλείται τηκτ6 καί βρίσκεται μέσα στήν άσφάλεια. "Ετσι διακόπτεται ή συνέχεια τού κυκλώματος.

'Υπάρχουν πολλών εfδών άσφάλειες άνάλογα μέ τά είδη έγκαταστάσεων στίς όποίες τοποθετούνται, δπως:

ΟΙ βιδωτlς άσφάλειες (σχ. 4.3ε), εΤναι ή συνηθισμένη μορφή άσφάλειας χαμη-

Ένδεικ;ικό

•Αοφαλειο�ήκ11

' ΕνδεικτικΟ τιιεςόμενο άπι\ έλα τήριο

Θ

θ '

ι Πίίίμα

(JJ Μ"Ι\τρα τιροοαpμογljς

Άκpobi i: ξό δ ο u

' Ακροδi: κτl)� ε:"ισοδοu

ΤΟΜΗ ΑΣΦΑΛΕιΑΣ

Σχ. 4.3ε. α) Μέ τήν τήξη τοϋ τηκτοϋ σπόει καί τό σύρμα συγκρατήσεως τοϋ i;νδεικτικοϋ δίσκου, πού πέφτει καθώς πιέζεται όπό τό i;λατήριο. Ή δμμος τήκεται όπό τή θερμότητα τοϋ σχηματιζόμενου τόξου καί

τήν όπορροφό. "Ετσι όJΊΟψεύγεται ή �κρηξη.

55

λής τάσεως καί άποτελοϋνται άπό τό φυσιγγιο, τή β6ση (6σφαλειοθήκη) καί τό πώ­ιια. Τό φυσίγγιο εΤναι άπό πορσελάνη καί φέρνει στό �σωτερικό του τό τηκτό νήμα τής άσφάλειας. Στό �να δκρο τοϋ φυσιγγίου ύπάρχει tνδεικτικ6 (μ ικρός δίσκος), τό f>ποίο παύει νά συγκρατείται στή θέση του καί πέφτει μόλις λε ιώσει τό τηκτό· lΞτσι δείχνει δτι ή άσΦάλεια κ6ηκε. Ή βάση τής άσφάλε ιας στερεώνεται στόν πίνακα διανομής. 'Επάνω της βιδώνει τό πώμα, πού συγκρατεί στό �σωτερικό του τό φυ­σίγγιο. Γιά νά χρησιμοποιείται ή Τδια βάση γιά περισσότερα μεγέθη φυσιγγίων (μέ διαφορετικές όνομαστικές �ντάσεις), �πάνω στή βάση στερεώνεται, γιά κάθε μέ­γεθος, πού ιΞχε ι διάφορες διαστάσεις, μία μήτρά προσαρμογής, ώστε νά �πιτυγχά­νεται ή άπαιτού μενη �παφή.

Στίς βάσε ις τών άσφαλειών βιδώνονται καί οΙ πωματοαυτ6ματοι διακ6πτες [πα­ράγρ. 4.3(α) ] .

ΟΙ μαχαιpωτtς 6σφ6λειες (σχ. 4.3στ) χρησιμοποιούνται σέ �γκαταστάσεις με­γάλων �ντάσεων ρεύματος. 'Αποτελούνται άπό κεντρικό σώμα, πού στό �σωτερι­κό του εϊναι τοποθετημένο τό τηκτ6 καί άπό δύο λεπίδες, πού χρησιμεύουν γιά νά στερεώνονται σέ κατάλληλα διαμορφωμένη βάση. Οί λεπίδες άποτελοϋν καί τίς �­παφές, άπό τίς όποίες περνά τό ρεϋμα, δπως άκριβώς περνά καί στούς μαχαιρω­τούς διακόπτες. Γιά τό χειρισμό τους, δταν ή �γκατάσταση βρίσκεται σέ λειτουρ­γία, χρησιμοποιούνται μονωτικές λαβίδες � ή �νσωματωμένη στήν άσφάλεια μο­νωτική λαβή.

Μσχαιρω-ιές; έnαψές;

·Θ

Σίίiμα άοφάλειας;

Σχ. 4.3στ.

Μονωτική λαβή

�� 0 Q I �

®

α) Μαχαιρωτή άσφόλεια. β) Μαχαιρωτή άσφόλεια μέ μονωτική λαβή.

ΟΙ κυλινδpικtς 6σφ6λειες (σχ. 4.3ζ) χρησιμοποιούνται σέ �γκαταστάσεις ύψη­λής τάσεως καί άποτελοϋνται άπό μονωτικό κύλινδρο, πού στό �σωτερικό του το ποθετείται τό τηκτό.

γ) Χαpακτηpιστικ6 αύτ6ματων διακοπτών κα1 6σφαλειών.

Oi αύτόματοι διακόπτες καί .οΙ άσφάλειες χαρακτηρίζονται, δπως δλΛώστε καί ι

56

άλλος r'ιλεκτρικός �ξοπλισμός, άπό τήν όνομαστική τόση καί τό όνομαστικό ρεύμα λειτουργίας τους (όνομαστικό είναι τό χαρακτηριστικό, γιό τό όποία έχει κατα­σκευασθεί νό λειτουργεί κανονικό ό r'ιλεκτρικός �ξοπλισμός). "Ετσι, έΞνας αύτόμα­τος διακόπτης π.χ. ή μιό άσφόλεια όντέχουν νά τούς διαπερνά ρεύμα έντάσεως μέ­ΧΡΙ καί τής όνομαστικής τοι.ις έντάσεως καί γιά χρονικό διάστημα όσοδήποτε μεγά­λο, χωρίς νά διακόψουν τό κύκλωμα καί χωρίς νά ύποστοϋν καμ ιά ζημιά. Τά όνομα­στικά χαρακτηριστικά τών αύτόματων καί τώv όσφαλε ιών είναι τυποποιημένα, πχ ύπάρχουν αύτόματοι ιϊ όσφάλειες όνομαστικής έντάσεως 6, 1 Ο, 1 6, 20 Α κλπ.

Σχ. 4.3ζ. Κυλινδρική όσφάλεια ύψηλης τάσεως.

Έκτός όπό τήν όνομαστική ένταση καί τήν όνομαστική τάση, οΙ αύτόματοι δια­κόπτες καί οί άσφόλε ιες χαρακτηρίζονται καί άπό τήν ένταση διακοπής, δηλαδή ά­πό τή μέγιστη ένταση τού ρεύ ματος, πού έχουν τήν Ικανότητα νά διακόπτουν, χω­ρίς vά παθαίνουν καμιά ζημιά. ΟΙ αύτόματοι διακόπτες άπό τήν άποψη αύτή διαι­ρούνται σέ διάφορες κατηγορίες, δπως π.χ.:

Αύτόματοι διακόπτ�ς προστασlας γραμμών φωτιστικών κυκλωμάτων οΙκιακών iσωτ�ρικών Ιγκαταστάσ�ων. Τοποθετούνται σέ �γκαταστόσεις κατοικιών καί γρα­φείων καί διακόπτουν τό κύκλωμα πού προστατεύουν μέ τό μαγνητικό τους στοι­χείο, δταv ή ένταση τού ρεύματος φθάσει στίς 3 φορές περίπου τήν όνομαστική τους ένταση. Ή διακοπή είναι σχεδόν άκαριαία, γίνεται σέ 0,2 sec τό άργότερο.

Αύτόματοι προστασίας γραμμών κυκλωμάτων φωτισμού καΙ συσκ�υών βιομη­χανικών iγκαταστάσ�ων. Διακόπτουν τό κύκλωμα δταν ή ένταση γίνει 5 φορές πε­ρίπου μεγαλύτερη άπό τήν όνομαστική τους ένταση. Ή διακοπή γίνετα ι σέ 0,2 sec. ΟΙ αύτόματοι διακόπτες διακόπτουν τό κύκλωμα, πού προστατεύουν καί δταν περνούν μ ικρότερα πολλαπλάσια τής όνομαστικής τους �ντάσεως, άλλά ό χρόνος διακοπής είναι μεγαλύτερος άπό 0,2 sec. Έκτός, λοιπόν, άπό τήν ένταση διακοπής ύπάρχει καί άλλο eνα χαρακτηριστικό συνυφασμένο μέ αύτήν στούς αύ­τόματους διακόπτες, ό χρόνος διακοπής. "Ετσι οί αύτόματοι διακόπτες χαρακτηρί­ζονται πλήρως άπό μιά καμπύλη λε ιτουργίας (σχ. 4.3η) .

240 120 -� 60

w "" tj 10 ·i �

·s ο g "" χ

ο

10

3

3

I-

lc,·

\ \ 1\ [\

1

�� � 2 4 5 8 10 20 40 100 ·�σω.ό

ρε υ μα

Σχ. 4.3η.

57

Μέσες καμπύλες λειτουργίας αύτόματων διακοmών προστασίας γραμμών οίκιακών έγκαταστάσεων ( 1 ) βιομηχανικών έγκαταστάσεων (2) καί προστασίας συσκευών καί μ ηχανών (3) .

Αύτόματοι προστασίας συσκ�υών ιι μιιχανών. ΔΙακόmουν ρεύμα 8 ώς 1 ο φο­ρές μεγαλύτερο άπό τό όνομαση κό. 'Υπάρχουν έπίσης αύτόματο1 προστασίας ΚΙ­νητήρων μέ θερμ ικό καί μαγνητικό στοιχείο, πού διακόmουν ρεύμα 8πλάσιο ώς 1 6πλάσιο τού όνομαστικού ρε ύματος τού αύτομάτου.

Κατά τό βραχυκύκλωμα, μπορεί καμιά φορά τό ρεύμα νά εiναι τόσο μεγάλο, ώ­στε κατά τό άνοιγμα τού αύτόματου διαοοmη νά παραμείνε ι όνάμεσα στίς όνοικτές έπαφές ήλεκτρικό τόξο· μπορεί έπίσης σέ περίmωση αύτόματων προστασίας γραμμών νά καταστραφεί 6 διακόmης. Γιά νά όποφύγομε αύτά, πρίν όπό τούς αύ­τόματου<, διακόmες συνδέονται, σέ σειρά, όσφάλειες κατάλληλων όνομαστικών έντάσεων, οί όποίες διακόmουν όσφαλώς τά μεγάλα ρεύματα βραχυκυκλώσεως.

Αύτόματοι διαΙfόπτ�ς Ισχύος. Είναι κατασκευασμένοι έτσι, ώστε νά μπορούν νά διακόmουν όσφαλώς καί πολύ μεγάλα ρεύματα βραχυκυκλώσεως καί έπομένως νά μήν όπαιτούν σύνδεση όσφαλειών πρίν όπό αύτούς. Οί αύτόματοι αύτοί, γιά νά σβήσει τό ήλεκτρικό τόξο, πού δημιουργείται κατά τή διακοπή, έχουν τούς θαλά­μους τόξου διαιρεμένους μέ έλάσματα ψύξεως (οχ. 4.3θ). Τά έλάσματα αύτά διαι­ρούν τό ήλεκρικό τόξο τής διακοπής σέ πολλά τμήματα καί όποϊονίζουν τό χώρο τού θαλάμου (θάλαμος άποϊονισμού).

Γιά τή σύνδεση τού αύτομάτου στή γραμμή, ό'φα ιρούνται οί θάλαμοι όποΊΌνι­σμού κα ί έπανατοποθετοϋνται μετά τή σύνδεση. Oi αύτόματοι ίσχύος όνομαστικού ρε ύματος κάτω άπό 2 5 Α eχουν ί κανότητα νά διακόmουν ρεύμα έντάσεως τουλά­χιστον μέχρι 1 500 Α Οί αύτόματοι διακόmες ίσχύος χαρακτηρίζονται καί όπό τήν ίσχύ διακοπής, δηλαδή τό γινόμενο τής έντάσεως διακοπής έπί τήν όνομαστική τά­ση . "Ετσι, σέ εναν αύτόματο όνομαστικής τάσεως 500 V καί έντάσεως διαl<'οπής

58

Κινητή έ:παφή .........

Σχ. 4.38.

1 500 Α. ή Ισχύς διακοπής εΊναι 500 V χ 1 500 Α = 7 50.000 VA = 7 50 kVA.

01 όσφάλε ιες χαρακτηρίζονται, δπως καί οΙ αύτόματοι, όπό μιά καμπύλη λε ι­τουργίας (σχ. 4.3ι ) , πού είναι διαφορετική γιά τίς διάφορες όνομαστικές έντάσε ις. Άπό τίς καμπύλες αύτές λειτουργίας, φαίνεται δτι τό τηκτό τών συνηθισμένων ό­σφαλε ιών τήκεται (λειώνε ι ) γρήγορα (σέ χρόνο 0,2 wς 0,5 s περίπου) . δταν ή �ν­ταση τοϋ ρεύματος πού περνά ξεπεράσει 3,5 φορές τήν όνομαστική �ντασή τους. ΟΙ όσφάλε ιες αύτές καλούνται άσφάλΕΙΕ{ ταχΕΙας τήξΕως.

Ul 3 .. ""

' F"

100

-� I �� 10 li 1 � c 1 20 10

5 2 1 ., α

... ;; _g&. .!:!

Q5 · ο 0.2

χ :;}- 01 ... 005 �

<I 0.02 ο. ο ι

1

- - �

-�-...

\

I I\\ I \ \ \ .\

\ \ \ ι\\ 1\\\

-\--�-\�\ �' -\�� \ �\ ..,. .. ..,. > ... ?

\ \1 \ \ ,, �--\'�\�.\ --- �"'JO' .,.. 'V �\\�� 1\ \.' '\. \ \. \. \.. ' �· �� ' ' � � ' '- 1"-.. �" .......... � ' t--. 1'-ο.'-.: , ........ ........ ..... 1'-..

b

� λ'-� � � � ;:,....

� � 0.005 0.002 0.00 2 5 10 20 50 100 200 500 1000 2000 JlXIO 10000 20000 5QOOO 1110000

Ρε\ίμα σέ Α (ένδ.τιμή)

Σχ. 4.3ι. Άσφόλειες ταχεiας τήξεως.

Παρέχουν πλήρη προστασία στούς άγωγούς τών γραμμών στίς όποίες τοποθε­rοϋνται, άλλά διακόπτουν τό κύκλωμα σέ κάθε περίπτωση ύπερεντάσεως, �στω <αί στιγμιαίας. "Ετσι, σέ περιπτώσεις στιγμ ιαίων ύπερεντάσεων ή παροδικών ύ­,ερφορτίσεων, τό κύκλωμα διακόπτεται χωρίς νά κινδυνεύουν ol άγωγοί, πού μέ rόν τρόπο αύτόν δέν άξιοποιοϋνται πλήρως. Στίς περιπτώσεις, λοιπόν, πού άναμέ­ιονται ύπερεντάσε ις αύτοϋ τοϋ είδους (π.χ. ρεύματα έκκινήσεως ήλεκτροκινητή-

59

ρων), χρησι μοποιούνται όσφάλε ιες μ ιδς όλλης κατηγορίας, πού καλούνται άσφά λειες βραδείας τήξεως. Διακόπτουν τό κύκλωμα μόνο, δταν ή διάρκεια τής ύπερεν τάσεως ή τό ϋψος τής έντάσεως τού ρεύματος θέσουν σέ κίνδυνο τή μόνωση τt.JJ\ άγωγών (σχ. 4.3ια) . Χρησιμοποιούνται, μεταξύ όλλων, σέ κυκλώματα πού προστα τεύονται άπό μ ικροαυτόματους ή αύτόματους προστασίας κινητήρων, δπως άνα­φέραμε προηγουμένως, (προτασσ6μενες άσφάλειες). Χρησιμοποιούνται έπίσης γιά τήν προστασία κυκλωμάτων κινητήρων καί γιά τήν άσφάλιση τής παροχετεύ­σεως (άσφάλειες μετρητή). ΝΕτσι όποφεύγονται όνωμαλίες πού προκαλούνται όπό συχνές όχρηστες τήξεις.

Vl 3 ω ....

· F" μ tS Vl μ ο "' > ω -ο ,<. a. - o χ f}

μ � <]

ι \ \ \ \\1\'1: ι \\

Σχ. 4.3ια. Άσφάλειες ·βραδείας τήξεως.

Δ ιάμετρο

ς _της �"<· ., . ι«i

τω έπαφης ""- ' -γιά 1 6Α Λ'>

<;: Διάμε

τρος τl\ς μήτρας "' '""'- γυ'J. 10 Α

Σχ. 4.3ιβ.

Τά μεγέθη τών βάσεων τών όσφαλε ιών εΤναι τυποποιημένα. ΝΕτσι, γιά τίς συνη-3ισμένες άσφάλε ιες όνομαστικής τάσεως 500 V, κατασκευάζονται βάσε ις 25, 63, 1 00 καί 2 00 Α. Σέ κάθε βάση εΤναι δυνατόν έπομένως νά χρησιμοποιηθούν φυ-

60

σίγγια διαφορετι κής όνομαστι κής έντάσεως. Γιά νά όποφεύγεται, ή κατά λάθος ιϊ : όπό όμέλεια χρησι μοποίηση φυσιγγίων όνομαστικού ρεύματος μεγαλύτερου όπό · αύτό πού έπιβάλλεται γιά τήν προστασία τής γραμμής, τά κάτω όκρα τών φυσιγ­\γίων έχουν γιά κάθε όνομαστική ένταση διαφορετική διάμετρο (σχ. 4.3ιβ) . Γιά κά­�θε διάμετρο λοιπόν, τοποθετείται μέσα στή βάση όντίστοιχη μ ήτρα προσαρμογής. 'Έτσι δέν εiναι δυνατόν νά γίνει έπαφή μέ φυσίγγιο μεγαλύτερου όνομαστικού ρεύ ματος, γιατί τό όκρο του πρός τή βάση δέν θά περνά άπό τή μ ήτρα.

4.4 'Όργανα μετρήσεως. ένδεικτικές λυχνίες.

' Επάνω στούς πίνακες διανομής τοποθετούνται σέ όρισμένες περιmώσεις καί διάφορα όργανα μετρήσεως, πού χρησι μεύουν γιά τόν έλεγχο καί παρακολούθηση τής λειτουργίας τών μ ηχανών ιϊ συσκευών, πού συνδέονται στά κυκλώματα πού ά­ναχωρούν όπό τόν πίνακα. Τά πιό συνηθισμένα όπό τά όργανα αύτά εiναι : τά βολ ­τόμΕτρα καί τά άμπερόμΕτρα. Μέ αύτά έλέγχομε όρισμένα ήλεκτροκίνητα μηχανή­ματα, γιά τά όποία εiναι όπαραίτητο νά γνωρίζομε κάθε στιγμή τήν τάση μέ τήν ό­ποία λειτουργούν καί τήν ένταση ιϊ τήν ίσχύ (βαττόμΕτρα) πού όπορροφοϋν. Στούς πίνακες τοποθετούνται έπίσης καί μΕτρητΕς ήλεκτρικής ΕVΕργειας, δταν οί πίνακες αύτοί όποτελοϋν uποπίνακες γιά τήν έξυπηρέτηση ίδιαίτερων όνεξάρτητων χώ­ρων, στούς όποίους θέλομε νά γνωρίζομε πόση ήλεκτρική ένέργε ια καταναλίσκε­τα ι .

'Όταν δέν χρησι μοποιούνται όργανα έπάνω στούς πίνακες διανομ ής, εiναι δυνα­τόν νά τοποθετηθούν ένδεικτικΕς λυχνίες. Αύτές συνδέονται παράλληλα μέ τήν κατανάλωση, σέ κάθε κύκλωμα πού όναχωρεί όπό τόν πίνακα μετά τούς διακόmες καί τίς όσφάλε ιες. 01 λυχνίες φωτοβολούν, δταν τό κύκλωμα συνδέεται μέ τήν τροφοδότηση καί δε ίχνε ι έτσι, πότε ί:Ξνα κύκλωμα βρίσκεται σέ τάση (εiναι συνδε­μένο μέ τήν τροφοδότηση) καί πότε όχι .

4.5 'Ερωτήσεις. 1 . Ποιός εΤνοι ό προορισμός τών πινάκων διανομής; 2. Ποιές εΤναι οί δευτερεύουσες γραμ μές μ ιός Ε . Η . Ε . ; 3. Σέ ποιές περιmώσεις τοποθετούνται ύποπίνακες καί όπά πού τροφοδοτούνται ; 4 . ΟΙ πίνακες φωτισμού εΤναι μονοφασικοί ή τριφασικοί; 5. Ποιά εΤναι τά πλεονεκτήματα τών κλειστών πινάκων; 6. Πώς εΤναι κατασκευασμένοι οί χυτοσιδερένιοι στεγανοί πίνακες διανομής; 7. Πώς εΤναι κατασκευασμένοι οί διακόmες τύπου Βάλτε ρ; 8 . Γιατί οί διακόmες κατασκευάζονται γενικά μέ σύστημα άπότομης διακοπής; 9. Σέ τί ύπερτερούν οΙ διακόmες τύπου « Πάκκο)) όπά τούς άλλους διακόmες;

1 Ο . Π εριγράψετε τόν τρόπο λειτουργίας τών διακοmών μέ κουμπιά. 1 1 . ' Εξηγήσετε τή λειτου ργία τών διακοmών μέ κουμπιά κάνοντας καί τή σχετική συνδεσμολογία. 1 2 . Ποιά εί'δη αύτόματων διακοmών έΞχομε; 'Αναφέρετε παραδείγματα. 1 3 . ΟΙ αύτόματοι διακόπτες προστασίας περιλαμβάνουν θερμικό ή μαγνητικό στοιχείο; 1 4. Ποιά εΤναι τά χαρακτηριστικά: α) ένός αύτόματου διακόmη προστασίας γραμ μών οΙκιακών έγκα-

ταστάσεων καί β) ένός αύτόματου προστασίας γραμμών βιομ ηχανικών έγκαταστάσεων; 1 5 . Πόσα εί'δη άσφαλειών eχομε; 1 6 . Σέ ποιές περιmώσεις χρησιμοποιούμε τίς προτασσόμενες όσφάλειες; 1 7 . Ποιά εΤναι ή διαφορά μεταξύ όσφαλειών ταχείας τήξεως καί όσφαλειών βραδείας τήξεως; Σέ

ποιές περιmώσεις χρησιμοποιούμε όσφάλε ιες βραδείας τήξεως; 1 8 . Ποιός εΤναι ό ρόλος τής μήτρας προσαρμογής τών άσφαλειών; 1 9 . Σέ ποιές περιmώσεις τοποθετούνται έπάνω στούς πίνακες διανομής μετρητές ένέργειας;

ΚΕΦΑΛΑ Ι Ο ΠΕ ΜΠΤΟ

Ρ ΕΥΜΑΤΟΔΟΤΕΣ ΚΑΙ ΡΕΥΜΑΤΟΛΗ ΠΠΣ, ΔΙΑΚΟ ΠΠΣ, ΛΟΙΠΑ ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ, ΣΥΣΚ ΕΥΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΕΩΣ

5.1 Ρευματοδότες καί ρευματολήπτες.

Άπό τόν πίνακα διανομής άναχωρούν οί ήλεκτρικοί άγωγοί τών διάφορων κυ­κλωμάτων διακλαδώσεως, είτε μέ μορφή μονωμένων συρμάτων μέσα σέ ήλε­κτρικούς σωλήνες, είτε μέ μορφή καλωδίων, πού τοποθετούνται χωνευτά ι'\ όρατά κατά μfiκος τών τοίχων καί όροφών ι'\, άκόμα, κάτω άπό τό δάπεδο. Οί άγωγοί αύ­τοί καταλήγουν σέ διάφορα σημεία ρε υματοληψίας, άπό δπου τροφοδοτούνται οί διάφορες ήλεκτρικές καταναλώσεις (ήλεκτρικές συσκε υές ι'\ μηχανές).

Ό πιό συνηθισμένος τρόπος ρευ ματοληψίας, πού έφαρμόζεται κυρίως γιά τήν τροφοδότηση φορητών ήλεκτρικών συσκευών, εiναι ή χρησιμοποίηση ρευ ματο­δοτών (πριζών) . Γιά νά πραγματοποιηθεί ή τροφοδότηση, άπαιτείται eνας ρευμα­τολήπτης (φίς), πού συνδέεται στό aκρο εϋκαμmου καλωδίου, μέσω τού όποίου τροφοδοτείται ή συσκευή . Ό ρε υματολήmης φέρνει δύο ι'\ τρία βύσματα (περό­νες), πού ε ίσάγονται σέ άντίστοιχες ύποδοχΕς τού ρευματοδότη (σχ. 5. 1 α). Στά τρία βύσματα τού ρε υματολήmη συνδέονται ό άγωγός φάσεως, ό ούδέτερος άγω­γός καί ό άγωγός προστασίας τού εϋκαμmου καλωδίου. Στίς ύποδοχές πάλι τού ρε υματοδότη, πού στερεώνεται στόν τοίχο, γίνεται ή σύνδεση τών άντίστοιχων τριών άγωγών τής σταθερής ήλε κτρικής έγκαταστάσεως. 'Υπάρχουν δμως καί ρευματοδότες - ρευματολήmες, δπου ή σύνδεση τού άγωγού προστασίας εϋκαμ­πτου καλωδίου καί σταθερής έγκαταστάσεως, γίνεται μέ τή βοήθεια ε ίδ ικών έπα­φών (σχ. 5 . 1 α) καί δχι βυσμάτων. Αύτοί καλούνται ρευματοδότες ι'\ ρευματολήπτες σούκο (Schuko: όπό τίς γερμανικές λέξεις Schutz Kontskt, πού σημαίνουν: έπαφή προστασίας) .

Σ τούς ρε υματοδότες καί τούς ρευματολήmες οί μεταλλικές ύποδοχές καί τά με­ταλλικά βύσματα μαζί μέ τούς άκροδέ κτες συνδέσεως τών ήλεκτρικών άγωγών εi­ναι στερεω μένα έπάνω σέ μονωτικό σώμα (όπό βακελίτη ι'\ πλαστικό ύλικό).

Οί ρε υματοδότες κατασκε υάζονται χωνευτοί (σχ. 5. 1 α) ι'\ έξωτε ρικοί (σχ. 5 . 1 β) . Οί χωνευτοί τοποθετούνται, δπως θά δούμε στό Κεφάλαιο 6, μέσα σέ ε ίδικό έν­τοιχισμένο κουτί. Οί χωνευτοί καί οί έξωτερικοί ρευ ματοδότες κατασκευάζοντα ι ά­πλοί ι'\ στεγανοί, γιά έγκατάσταση μέσα σέ ύγρούς χώρους. Εiναι δυνατόν νά ε­χουν έμπρόσθιο έλατηριωτό κάλυμμα (σχ. 5. 1 β) .

Έ κτός άπό τούς ρευ ματοδότες, στούς όποίους συνδέεται eνας ρε υματολήmης, ύπάρχουν καί πολλαπλοί ρευματοδότες. Σέ αύτούς μπορούν νά συνδεθούν περισ­σότεροι άπό eνας ρευ ματολήmες (σχ. 5 . 1 γ). ' Επίσης ύπάρχουν ρευματοδότες μΕ

62

@) ®

® Θ Σχ. 5.1 α.

J) Τριπολικός ρευματοδότης. β) Τριπολικός ρευματοδότης εύθεiας διατόξεως. γ) Ρευματοδότης σοϋ­κο. δ) Τριπολικός ρευματολήπτης τριγωνικής διατόξεως. ε) Τριπολικός ρευματολήπτης εύθείας διατό­

ξεως. στ) Ρευματολήπτης σοϋκο.

@

® Σχ. 5.1 β.

α) Τριπολικός ρευματοδότης. β) Ρευματοδότης σοϋκο. γ) Στεγανοί ρευματοδότες.

63

διακ6πτη (σχ. 5. 1 δ), pΕυματοδ6τΕς μΙ άσφάλΕια (σχ. 5. 1 ε), συγκΕντpικοl pΕυματο­δ6τΕς (σχ. 5 . 1 ε) κλπ., οΙ όποίοι προορίζονται γιό διάφορες �φαρμογές.

Γιά τή σύνδεση τριφασικών μηχανών ή καί συσκευών ύπάρχουν τριφασικοί ρευ ματοδότες καί ρευματολήπτες (σχ. 5 . 1 στ) πολλών εΙδών. Χρησιμοποιούνται κυρίως σέ Ε .Η .Ε. βιοτεχνιών καί βιομηχανιών. -Εχουν συνήθως τέσσερα βύσματα, τρία γιά τή σύνδεση τών τριών άγωγών φάσεων καί �να γιό τή σύνδεση τοϋ άγω­γοϋ προστασίας.

Σχ. 5.1 y. Σχ. 5.1 6.

@

® Συγκεντρι�t� ψίς;

Σχ. 5.1 ε. α) Ρευματοδότες μέ όσφάλεια. β) Συγκεντρικοί ρευματοδότες.

Τρ ιψασικciς ρευμeιτσδοτης ρευματολ,ιπτ'Υ!ς βιομηχανικι:>ϋ τύπου

Σχ. 5.1 στ.

C.4

Τ έλος, ύπάρχουν καί οΙ πολλαπλοί ρΕυματολήπτΕς (πολλαπλό φίς ή ταύ), πού χρησι μεύουν γιά τήν ταυτόχρονη σύνδεση πολλών ρευματοληmών aτόν ίδιο ρευ­ματοδότη (σχ. 5 . 1 ζ). Ή χρησιμοποίησή τους πρέπει νά γίνεται μέ προσοχή, γιατί εΤναι δυνατόν νά συνδεθούν μέσω αύτών πολλές συσκε υές aτόν ίδιο ρευματοδό­τη, μέ κίνδυνο νά ύπερφορτισθεί ή γραμμή .

ΟΙ ρευματοδότες χαρακτηρίζονται όπό τήν όνομαστική τους τάση καί τήν όνο­μαστική τους ένταση. ΟΙ τυποποιημένες όνομαστικές τάσε ις εΤναι : 2 50, 380, 500

καί 7 50 ν, ένώ οΙ τυποποιημένες όνομαστικές έντάσε ις εΤναι : 6, 1 Ο, 1 5, 2 5, 60 καί 1 00 Α.

Διπολικός πn λλαπλbς ρcυματολ�τιτ...,ς

Σχ. 5.1 ζ.

Σχ. 5.1 η.

Σχ. 5.1 θ.

Σέ οίκιακές Ε. Η . Ε. οΙ ρευματοδότες καί οΙ ρευματολήmες εfναι 1 Ο Α. 2 50 ν ή 1 5 Α, 2 50 ν. Γιά νά έπιτυγχάνεται καλύτερη έπαφή μεταξύ βυσμάτων καί όντίστοι­χων ύποδοχών, τά βύσματα έχουν μιά σχισμή, δπως δείχνει τό σχήμα 5. 1 η, πού τά κάνει έλατηριωτά. Σέ νεώτερη κατασκευή δμως, τά βύσματα δέν έχουν σχισμή καί εfναι έλατηριωτές οΙ ύποδοχές τού ρευ ματοδότη. Ή κατασκευή αύτή πλεονε κτεί ώς πρός τήν προηγούμενη, γιατί οί ύποδοχές σχηματίζουν καλύτερο καί έλαστικό­τερο έλατήριο όπό τά βύσματα μέ σχισμή. 'Επί πλέον τά βύσματα χωρίς σχισμή έ­χουν μεγαλύτερη όντοχή . Γιά νά έπιτευχθεί καλύτερη έπαφή, σέ όρισμένες χώρες ( 'Αμερική) κατασκευάζονται καί ρευματοδότες - ρευ ματολήmες μέ ύποδοχές καί βύσματα γωνιακής ή καί όρθογώνιας διατομής (σχ. 5. Ί θ) .

Oi ρευ ματολήmες κατασκευάζονται έτσι, wστε νά εfναι όδύνατη ή είσαγωγή βυσμάτων σέ ρε υματοδότες μεγαλύτερης όνομαστι κής έντάσεως. Αύτό έπι βάλλε­ται γιά νά μήν εΤναι δυνατό νά συνδεθεί ατό ρευματοδότη συσκευή, πού άπορρο­φά ένταση ρεύματος μ ικρότερη όπό τήν ένταση γιά τήν όποία έχε ι ύπολογισθεί τό όργανο προστασίας τής γραμμής πού καταλήγε ι ατό ρευματοδότη. Έτσι, δέν ύ­πάρχει κίνδυνος τό καλώδιο μεταξύ ρευματολήmη καί συσκε υής νά παραμείνει χωρίς προστασία. Δέν εfναι δυνατόν, έπίσης, νά έφαρμόσουν βύσματα ρευματολή­mη στίς ύποδοχές ρευματοδότη μ ικρότερης όνομαστικής έντάσεως. "Ετσι όπο­φεύγονται άσκοπες τήξεις όσφαλε ιών, πού θά συνέβαιναν μέ τή σύνδεση κατανα-

65

λώσεων μεγάλης άπορροφούμενης έντάσεως, άντίστο ιχης πρός τήν όνομαστική ενταση τοϋ ρευματολήmη.

Δέν έφαρμόζουν, έπίσης, οί ρευ ματολήmες μέ ρευ ματοδότες μεγαλύτερης όνο­μαστικής τάσεως, γιατί διαφορετικά θά ύπήρχε κίνδυνος, άπό λάθος, νά βρεθοϋν οί συνδεόμενες συσκευές σέ μεγαλύτερη τάση καί νά καταστραφούν.

Τέλος, οί τριφασικοί ρευματολήπτες είνα ι κατασκευασμένοι , έτσι πού νά μπαί­νουν στούς τριφασικούς ρευ ματοδότες κατά eνα μόνο τρόπο. 'Έτσι, δέν είναι δυ­νατόν νά γίνει έναλλαγή (άντιστροφή) τwν πόλων, πού θά είχε ώς άποτέλεσμα τήν άναστροφή τής φοράς περιστροφής τwν τριφασικwν κινητήρων.

Κατά τούς ' Ελληνι κούς Κανονισμούς, Ε . Η. Ε., δλοι οί ρευ ματοδότες πρέπε ι νά εί­ναι έφοδιασμένοι μέ έπαφή η ύποδοχή προστασίας καί νά είναι κατάλληλοι γιά νά δέχονται έκτός άπό τούς ρευ ματοδότες μέ έπαφή η βύσμα προστασίας καί τούς δι­πολικούς ρευ ματοδότες (χωρίς έπαφή προστασίας). Μέ αύτούς έφοδιάζονται οί συσκε υές καταναλώσεως πού δέν άπαιτείτα ι νά προστατε ύονται μέ άγωγό προ­στασίας.

Οί ρε υματοδότες - ρευματολήmες είναι έτσι κατασκε υασμένοι , wστε κατά τήν ε ίσαγωγή τοϋ ρευματολήmη μέσα στό ρευ ματοδότη νά πραγματοποιείται πρwτα ή έπαφή προστασίας καί ϋστερα ή έπαφή τwν άλλων βυσμάτων. Κατά τήν έξαγωγή, επομένως, τοϋ ρευ ματολήmη θά όποχωρίζονται πρwτα τά βύσματα τwν ρευ ματο­φόρων όγωγwν καί ϋστερα ή έπαφή προστασίας. (Στούς ρευματολήmες μέ βύσμα προστασίας π.χ., αύτό έπιτυγχάνετα ι μέ βύσμα, πού κατασκε υάζεται λίγο μακρύτε­ρο άπό τά λοιπά βύσματα). Μέ τόν τρόπο αύτό παρέχεται προστασία σέ δλη τή διάρκεια, πού ή συσκευή καταναλώσεως βρίσκεται ύπό τάση. Γιά λόγους όσφά­λειας, πάλι, τό μονωτι κό περίβλημα τwν ρευματοδοτwν πρέπει νά είναι έτσι κατα­σκευασμένο, wστε νά άποκλείετα ι : α) Ή έπαφή μέ τά βύσματα τοϋ ρευματολήmη, οταν αύτά iΞχουν άρχίσει νά εiσέρχοντα ι μέσα στίς ύποδοχές τοϋ ρευματοδότη καί β) μέ τό eνα άπό τά βύσματα, δταν τό άλλο βρίσκεται σέ έπαφή μέ ύποδοχή τοϋ ρευματοδότη (σχ. 5 . 1 ι ) . ' Επίσης, γιά λόγους όσφάλε ιας, σέ όρισμένες έγκαταστά-

Σχ. 5.1 ι.

•Ατtαγορεuμ,ένη κατασ'Κ.Ε1ιlη

Σχ. 5.1 ια.

σεις \τάσεως λειτουργίας μεγαλύτερης άπό 250 V η σέ χώρους πού ύπόκε ινται σέ έκρήξεις) έπιβόλλεται ή χρησιμοποίηση ρευματοδοτwν μέ μηχανισμό μανδαλώ­σ�ως καί διακόmη. Σέ αύτούς ή έξαγωγή καί ή είσαγωγή τοϋ ρευματολήmη γίνε­ται τότε μόνο, δταν ό διακόmης διακόψει προηγοι• uένως τό κύκλωμα καί eέσει τό ρευματοδότη έκτός τάσεως (σχ. 5. 1 ια).

66

5.2 Διακόmες τorxou.

ΟΙ διακ6πτΕς τοfχου χρησιμεύουν κατά κανόνα γιά τόν έλεγχο τού φωτισμού τών διαφόρων χώρων. Τοποθετούνται είτε χωνΕυτοί είτε iξωτΕρικοί άνάλογα μέ τό είδος τrϊς σταθερής ήλεκτρικrϊς έγκαταστάσεως (σχ. 5.2α) καί διακρίνονται σέ κοινούς, γιά ξηρούς χώρους καί στΕγανούς, γιά ύγρούς χώρους.

ΟΙ διακόmες τοίχου είναι συνήθως πΕριστροφικοί, μt άνατρΕπ6μΕνο μοχλίσκο (διακόmες τάμπλΕρ) ιϊ μέ πλήκτρο (σχ. 5.2α). 'Υπάρχουν, έπίσης, διακόmες μέ κουμπl πιtσΕως (διακόmες κλιμακοστασίων, κουδουνιών κλπ.) ιϊ τραβηκτοί (διακό­mες ύπνοδωματίων, κουδουνιών κλπ.) (σχ. 5.2β).

·Ε�ωτερικοi

Περιστροφι"ΜΟί

τάμttλερ

Θ .

.

Θ

Περιστροφιχός; ® Πλήκτρου

Σχ. 5.2α. α) Κοινοί διακόπτες τοίχου. β) Στεγανοί διακόπτες τοίχου.

67

Στέλεχος τοϊί διακότιτ11

®

Σχ. 5.2β. α) Διακόmης μέ κουμπί πιέσεως. β) Τραβηκτοί διακόmες.

'Ανάλογα μέ τή χρήση ύπάρχουν τά έξής είδη διακοπτών τοίχου : α) "Απλοί διακόπτΕς. 'Ανοίγομε καί κλείναμε .eνα κύκλωμα φωτισμού μέ eνα rϊ

περισσότερα φωτιστικά σημεία. β) ΔιακόπτΕς διαδοχής (κομμιτατΕρ). Έλέγχομε δύο φωτιστικά σημεία η δύο ό­

μάδες φωτιστικών σημείων. 'Έτσι, μπορούμε νά όνάβομε πρώτα τή μιά όμάδα μόνο, ϋστερα ( μέ δεύτερη πε­

ριστροφή τού διακόπτη) τίς δύο όμάδες μαζί καί τέλος ( μέ τρίτη περιστροφή), τή δεύτερη όμάδα μόνο.

γ) ΔιακόπτΕς Εναλλαγής (άλλΕ - pΕτούρ). Έλέγχο με (όνάβομε καί σβήνομε) τό ί­διο φωτιστικό σημείο rϊ όμάδα φωτιστικών σημείων όπό διάφορες θέσεις ένός με­γάλου χώρου (π.χ. διαδρόμου, κλιμακοστασίου κλπ.) . Οί διακόπτες έναλλαγής το­ποθετούντα ι, έπομένως, σέ δύο τουλάχιστον θέσεις. 'Όταν θέλομε νά έλέγχομε ενα φωτιστικό σημείο όπό περισσότερες θέσεις, τοποθετούμε, έκτός όπό τούς δύο όκραίους διακόπτες έναλλαγής καί άλλους διακόπτες, πού καλούνται ε ίδικότε­ρα ΕνδιάμΕσοι Εναλλαγής;. σέ διάφορες θέσε ις μεταξύ τών δύο όκραίων θέσεων.

'Όλοι αύτοί οί διακόπτες, δπως είδαμε καί στήν παράγραφο 4. 1 , διακόπτουν κα­τά κανόνα μόνο τόν όγωγό φάσεως.

Οί συνηθισμένοι διακόπτες τοίχου κατασκευάζονται γιά όνομαστική τάση 2 50 V καί όνομαστική ένταση τουλάχιστον 6 Α. 'Όταν χρησιμοποιούνται γιά κυ­κλώματα λαμπτήρων φθορισμού, πρέπει νά eχουν όνομαστικό ρεύμα τουλάχιστον 1 Ο Α. Οί διακόπτες τάμπλερ rϊ πλήκτρου κατασκευάζονται σχεδόν όποκλειστικά γιά όνομαστικό ρεύμα 1 Ο Α.

5.3 Λοιπό έξαρτήματα.

Έκτός όπό τούς ρευματοδότες - ρευματολήπτες καί τούς διακόπτες τοίχου, ύ­πάρχουν καί πολλά άλλα έξαρτήματα, πού χρησιμεύουν, έπίσης, γιά τή λειτουργία τής Ε .Η .Ε . Τά πιό συνηθισμένα όπό αύτά είναι :

1 ) Ο ί λυχνιολαβΕς (ντουi1. Χρησιμεύουν γιά νά στερεώνουν τούς λαμπτήρες φωτισμού καί νά τούς τροφοδοτούν μέσω τών τροφοδοτικών όγωγών (σειρίδων)

μέ ρεύ μα άπό τή σταθερή ήλεκτρική έγκατόσταση, δπως δείχνει τό σχήμα 5.3α. Ύπόρχουν διόφορα εϊδη λυχνιολαβών άνόλογα μέ τό είδος τού λαμmήρα, γιό

τόν όποίο προορίζονται (λαμmήρες πυρακτώσεως, λαμmήρες φθορισμού κλπ.) καί τήν κατασκευή τους (βιδωτοί λαμmήρες, λαμmήρες μπαγιονέτ).

Θ ® Σχ. 5.3α.

α) Β ιδωτός λαμmήρας. β) Λαμmήρας μπαγιονέτ. 1 ) Τροφοδοτικοί όγωγοί. 2) Σπείρωμα. 3) Π ροστα­τευτικοί δακτύλιοι. 4) ' Εγκοπή στερεώσεως λαμmήρα μπάγιονέτ.

Δ ιακόπ't'ης

Ρεuμα't

Σχ. 5.3β.

Ύπόρχουν έπίσης, οΙ συνδυασμοί λυχνιολαβών μέ ρευματοδότη ι'\ μέ διακόmη (σχ. 5.3β). Ό συνδυασμός λυχνιολαβής μέ ρευματοδότη έπιτρέπεται άπό τούς ' Ελ­ληνικούς Κανονισμούς Ε .Η .Ε. γιό περιορισμένη μόνο χρήση. 'Απαγορεύεται τε­λείως άπό τούς Κανονισμούς δλλων χωρών (π.χ. Γερμανικούς Κανονισμούς), γιατί εΤναι δυνατόν νό συνδεθεί σέ αύτόν συσκευή μεγόλης fσχύος καί ή άπορροφούμε­νη �ντασή της νό ύπερφορτίσει τή σειρίδα.

ΟΙ λυχνιολαβές κατασκευόζονται εϊτε όλόκληρες άπό μονωτικό ύλικό (βακελί­της, πλαστικό) εϊτε έξωτερικό άπό μέταλλο, πού �χε ι έσωτερικό μονωτικό διαχωρι­στικό στοιχεία άπό τό μεταλλικό σέ τόση στοιχεία. Γιό λόγους άσφόλειας, οί λυ­χνιολαβές κατασκευόζονται �τσι, wστε νό παρέχεται προστασία σέ περίmωση έ­παφης άπό αύτόν πού χειρίζεται τή λυχνιολαβή μέ τό στοιχεία πού έχουν τόση (σχ. 5.3γ).

Στό σχήμα 5.3α φαίνεται παλιότt:ρη κατασκευή τών λυχνιολαβών. Σέ αύτήν ή προσται.ιiα γινόταν μέ προστατευτικό uονωτικό δακτύλιο, πού δμως δέν ήταν όρκετή, γιατί δταν �σπαζε ι; χανόταν ό

Μεταλλι-κό περίβλημα

Λυχνιολαβι\ lιττό μονωτικό όλικό

ι j ··�

\ •Η κοχλιωτή βaση (κάλυκας) τqiί λαμπτήρα βρiσκεται σε τάση μόνο οταν έλ�ει σέ έτταφη μ& τό έλασμα α

Σχ. 5.3y. Λυχνιολαβές μέ προστασία σέ περίmωση έπαφής.

'Η κοχλιωτ-ι\ �ιiση (κάλ\ΙΙΙάι;) τοiί λαμτtτ-ι\ρα βρίσκεται σέ τάση

Σχ. 5.36. Λυχνιολαβή χωρίς προστασία

γιά περίmωση έπαφής.

69

δακτύλιος, ύπήρχε κίνδυνος νά �Ξλθει σέ έπαφή τό μεταλλικό σπείρωμα τής λυχνιολαβής μέ τό έξωτε­ρικό μεταλλικό περίβλημα καί νά τό θέσει σέ τάση. Στήν κατασκευή αύτή ίΊταν έπίσης δυνατόν νά έλ­θουν σέ έπαφή τά δάκτυλα, καθώς θά βίδωναν � θά ξεβίδωναν τό λαμmήρα, μέ τήν κοχλιωτή βάση του, δταν ή βάση βρισκόταν σέ έπαφή μέ τό σέ τάση κοχλιωτό μέρος τής λυχνιολαβής (σχ. 5.3δ).

ΟΙ λυχνιολαβές γιά λαμπτήρες πυρακτώσεως (παράγρ. 5.4), δπως όναφέραμε καί προηγουμένως, κατασκευάζονται: Γιά τή σύνδεση λαμπτήρων μέ κοχλιωτή βά­ση, όπότε έχουν καί αύτές όντίστοιχο κοχλιωτό μέρος ιϊ γιά τή σύνδεση λαμπτή­ρων μέ βάση τύπου ξιφολόγχης (μπαγιονiτ), όπότε έχουν κατάλληλες έγκοπές γιά τή σύ μπλεξη τών λαμπτήρων αύτών (σχ. 5.3α).

Εiδικά ντου·ί· λαμπτήρων ψ�ορισμο:U

�άση στηρίgεως ντουί

λαμπτήρας ψ�οριομο\ί

Σχ. 5.3ε. 1 ) Σημεία στηρίξεως καί ήλεκτρικής έπαφής τοϋ λαμτirήρα φθορισμού. 2) 'Υποδοχή τοποθετήσεως

στάρτερ.

ΟΙ λυχνιολαβές γιά λαμπτήρες φθορισμού (παράγρ. 5.4) όποτελοϋνται όπό δύο μέρη, �να γιά κάθε άκρο τοϋ λαμπτήρα (σχ. 5.3ε), πού στηρίζονται έπάνω σέ κοινiΊ βάση. Μέσα σέ αύτή τή βάση τοποθετείται καί ή όπαιτούμενη ήλεκτρική συρμά­τωση μέ τό όπαραίτητο κιβώτιο ζεύξεως [παράγρ. 5.4(4)] . Άπό τή βάση αύτή

70

βγαίνουν τά άκρα τών δύο άγωγών τροφοδοτήσεως τού λαμπτήρα άπό τή σταθε­�ή ήλεκτρική έγκατάσταση.

01 λυχνιολαβές λαμπτήρων πυρακτώσεως κατασκευάζονται σέ διάφορα μεγέ­θη, wστε νά συνδέουν λαμπτήρες μέ βάσε ις άνάλογων μεγεθών. "Ετσι ο1 λυχνιο­λ.αβές μέ κοχλιωτή βάση (λυχνιολαβές "Έντισον) κατασκευάζονται σέ τρία μεγέθη: Γό κανονικ6, γιά τούς συνηθισμένους λαμπτήρες, τό μινι6ν γιά λαμπτήρες μ ικρού Jεγέθους καί τό γολιάθ γιά μεγάλους λαμπτήρες.

01 λυχνιολαβές κατασκευάζονται γιά όνομαστική τάση τουλάχιστον 2 50 V. άλ­λ.ά ο1 συνδυασμοί λυχνιολαβών μέ διακόπτη δέν κατασκευάζονται γιά μεγαλύτερη όνομαστική τάση. 01 συνδυασμοί αύτοί δέν παρουσιάζουν τήν άσφάλε ια, πού πα­ρουσιάζουν ο1 όπλές λυχνιολαβές, γι" αύτό καί ή χρησιμοποίησή τους πρέπει νά εί­ναι κατά τό δυνατόν περιορισμένη.

2) 01 άκροδiκτΕς συνδiσΕως συσκΕυών καταναλώσΕως. Χρησιμεύουν γιά τή μόνιμη σύνδεση τών συσκευών καταναλώσεως ή τών μηχανών μέ τή σταθερή ή­λεκτρική έγκατάσταση (σχ. 5 .3στ).

Σχ. 5.3στ. Σχ. 5.3ζ.

01 άκροδέκτες συνδέσεως συσκευών τοποθετούνται στούς τοίχους (χωνευτοί) )πως καί ο1 ρευματοδότες καί διακόπτες τοίχων. Μετά τήν έγκατάσταση, τοποθε­·είται μονωτικό κάλυμμα, τό όποίο φέρνει , συνήθως, καί κυρτ6 άκροσωλήνιο (τσι­Jπούκι), γιά νά περνά άπό μέσα καί νά συγκρατείται κατάλληλα τό εύκαμπτο καλώ-5ιο τής συσκε υής (σχ. 5.3ζ).

3) 01 ρυθμιστiς φωτισμού. Χρησιμεύουν γιά νά ρυθμίζουν τήν ένταση τού φω­τισμού. 01 ρυθμιστές αύτοί τοποθετούνται στούς τοίχους, δπως καί ο1 διακόπτες, καί άποτελοϋνται σήμερα, γιά τίς συνηθισμένες έγκαταστάσε ις φωτισμού, άπό ή­\εκτρονικά στοιχεία, πού περιλαμβάνονται μέσα σέ πλαστικό κέλυφος (σχ. 5.3η) . ) 1 ρυθμιστές αύτοί είναι σέ μέγεθος δσος είναι ό διακόπτης τοίχου καί ρυθμίζουν Jυνεχώς τήν ένταση φωτισμού τών λαμπτήρων πυρακτώσεως, δπως άλλωστε καί )ποιοδήποτε άλλο ώμικό φορτίο μ ικρής σχετικά Ισχύος (π.χ. 600 W) άπό Ο% wς Ι 00%. · Η λειτουργία τών ρυθμ ιστών αύτών γίνεται μέ τήν περιστροφή ένός κουμ­ιιού, πού χρησιμεύει , έπίσης, γιά τή διακοπή καί τή ζεύξη τού έλεγχόμενου κυκλώ­Jατος μέ πίεση.

4) Οί ρΕυματοδ6τΕς ξυρίσματος. Χρησιμεύουν γιά νά συνδέονται ήλεκτρικές ξυ-

71

· '

Σχ. 5.3η. Σχ. 5.3θ.

ριστικές ·μηχανές μέσα σέ δωμάτια λουτρών � όνάλογους χώρους, κοντά στό νι­πτήρα. οι ρευμάτοδότες αύτοf μοιάζουν μέ τούς συνηθισμένους ρευματοδότες (σχ. 5.3θ) καf περιλαμβάνουν �να μικρό μετασχηματιστή όπομονώσεως (γιά λό­γους όσφάλειας), μέ Ισχύ συνήθως 20 VA, καί �να διακόπτη, πού όποσυνδέει τό μετασχηματιστή όπό τό δίκτυο αύτόματα, μόλις όφαιρείται ό ρευματολήπτης τής ξυριστικής μηχανής, γιά νά μήν όπορροφδται ρεύμα όπό τό μετασχrιματιστή �ν κε­νώ (δταν δέν εΤναι συνδεμένη ι'} συσκευή). Ό ρευματοδότης περιλαμβάvει, όκόμη, �να προστατευτικό διακόπτη ύπερεντάσεως, ό όποίος προκαλέί τήν αύτόματη δια­κοπή τού μετασχηματιστή, δταν γίνει σύνδεση συσκευής, πού όπορροφδ Ισχύ με­γαλύτερη όπό 20 VA. ΟΙ ύποδοχές τού ρευματοδότη ξυρίσματος εΤναι διαμορφω­μένες �τσι, ώστε νά εΤναι δυνατή ι'} σύνδεση τόσο τών βυσμάτων κυκλικής διατο­μής δσο καf τών πλατυσμένων βυσμάτων τών ρευματοληπτών όμερικανικής κατα­σκευής.

5) ΟΙ peuματοδ6nς τηλeφώνοu. Χρησιμεύουν γιά νά συνδέουν τηλεφωνικές συσκευές μέ τή σταθερή γραμμή τής τηλεφω�κι;ς:�γκαταστάσεως. ΟΙ ρευματοδό­τες αύτοf εΤναι σχεδόν δμοιοι μέ τούς συνηθισμένους ρευματοδότες (σχ. 5.3ι).

Σχ. 5.3ι. Σχ. 5.3ια.

6) ΟΙ ρeuματοδ6nς ραδιοφώνου καΙ τηλeοpάιιeως. Τοποθετούνται δπως καί οΙ συνηθισμένοι ρευματοδότες, γιά νά συνδέουν τούς ραδιοφωνικούς καί τηλεοπτι­κούς δέκτες μέ τή σταθερή γραμμή τής �γκαταστάσεως κεραίας καί τή γραμμή νειώσεως (σχ. 5.3ια).

72

7) Τά ήλt:κτρικά κουδούνια. Τοποθετούνται έπάνω στούς πίνακΕς κουδουνιών (παράγρ. 9 .3) καί χρησι μεύουν γιά νά παράγουν ήχητι κό σήμα. 'Υπάρχουν πολλά εϊδη κουδουνιών άνάλογα μέ τόν προορισμό τους. Ό πιό συνηθισμένος τύπος εΊ­ναι αύτός πού τοποθετείται στίς κατοικίες. Τό κουδούνι αύτό άποτελείτα ι άπό ή­λεκτρομαγνήτη (σχ. 5.3ιβ) , πού 6 όπλισμός του διατηρείται σέ όρισμένη άπόσταση άπό τούς πόλους του μέ τή βοήθεια έλατηρίου. ' Επάνω στόν όπλισμό εΊναι στε-

' Ε λ ατ ή ριο

Με τ � λλι κο ε λ α σ μ α

u������-f'Η λεκτ ρ ομαγνή τ � ς

Ρu�μ ι ο τ ι κος κοχλ ί α ς

Ό ιιλ ι ο μος

Σχ. 5.3ιβ.

ρεωμένο μ ι κρό μεταλλικό έλασμα. Αύτό βρίσκεται σέ έπαφή μέ κοχλία (βίδα) ρυθ­μίσεως, δταν δέ λειτουργεί τό κουδούνι (δέν περνά ήλεκτρικό ρεύμα άπό τόν ή­λεκτρομαγνήτη) . 'Όταν περάσει ρεύμα άπό τό κύ κλωμα, θά περάσει καί άπό τό ρυθμ ιστικό κοχλία, άπό τό έλασμα πού βρίσκεται σέ έπαφή μέ τήν αίχμή του, άπό τόν όπλισμό καί τό έλατήριο συγκροτήσεώς του καί, τέλος, άπό τίς σπείρες τών πηνίων τού ήλεκτρομαγνήτη. Ό πυ ρήνας τού ήλεκτρομαγνήτη μαγνητιζόμενος έΞλ­κει τόν 6πλισμό του, μέ άποτέλεσμα νά παύσε ι καί ή έπαφή μεταξύ τού μ ικρού έλά­σματος καί τf]ς αίχμf]ς τού ρυθμ ιστικού κοχλία, 6πότε τό ήλε κτρικό κύκλωμα δια­κόmεται . Τώρα δέν κυκλοφορεί ρεύμα όπό τόν ήλεκτρομαγνήτη καί 6 6πλισμός του έπανέρχεται στήν όρχική του θέση μέ τή δύναμη τού έλατηρίου, 6πότε, καί τό μ ι κρό έλασμα έφάmεται πάλι μέ τό ρυθμ ιστι κό κοχλία καί κλείνε ι πάλι τό ήλεκτρι­κό κύ κλωμα. "Ετσι έπαναλαμβάνεται δλη ή έργασία άπό τήν όρχή. Μέ τόν τρόπο αύτό 6 6πλισμός τού ήλεκτρομαγνήτη κινείτα ι παλινδρομικά μέ ταχύτητα, πού ρυ­θμίζεται άπό τό ρυθμ ιστικό κοχλία, 6 6ποίος μετακινούμενος, έλαπώνει ή αύξάνει τήν όπόσταση τού 6πλισμού άπό τούς πόλους καί έπομένως τό μήκος τf]ς συνολι­κής διαδρομής του. ' Επάνω στόν 6πλισμό εiναι στερεωμένη μ ικρή σφύρα, πού προσκρούει σέ μεταλλικό ήχείο (καμπανάκι) , κάθε φορά πού έΞλκεται 6 6πλισμός. Τό κουδούνι αύτό προκαλεί συνεχές ήχητικό σήμα, δσο χρόνο εΊνα ι κλε ιστός 6 δια­κόmης τού κυ κλώματος.

'Ένας άλλος τύπος κουδουνιού ήχεί μόνο μιά φορά, δταν κλείσει 6 διακόmης τού κυκλώματός του, γι' αύτό καί καλείτα ι κουδούνι άπλής διαδρομής. 'Υπάρχουν, τέλος, κουδούνια, πού μέ κάθε κλείσιμο τού διακόmη, θέτουν σέ κίνηση έΞνα μηχα­νισμό παραγωγής σειράς ιϊχων, οί 6ποίοι συνθέτουν μ ία άπλή μελωδία.

73

5.4 Συσκευές καταναλώσεως.

Στίς διάφορες ήλεκτρικές μ ηχανές καί συσκευές καταναλώσεως, γενικά, γίνεται έκμετάλλευση τών γνωστών φαινομένων παραγωγής κινήσεως καί θερμότητας, κατά τή ροή τοϋ ήλεκτρικοϋ ρεύ ματος μέσω άγωγών.

α) Οί θΕρμικές iφαρμογές τοϋ ήλεκτρισμοϋ περιλαμβάνουν τίς ήλεκτροθερμι­κές συσκευές καταναλώσεως οίκιακής, έ μπορι κής καί β ιομηχανικής χρήσεως. Σέ αύτές aνή κουν τά ήλΕκτpικά μαγΕιρΕία, οί ήλΕκτpικοί θΕρμοσίφωνΕς, τό ήλΕκτpικό σίδΕρο σιδφώματος, ό βραστήρας, ή φρυγανιέρα, οί συσκευές κομμωτικής (στε­γνωτήρες μαλλιών κλπ. ) . Σέ αύτή τήν κατηγορία όνήκουν, έπίσης, πολλές όπό τίς συσκε υές γιά άγροτι κές χρήσεις, δπως είναι τά έκκολαπτήρια, τά θΕρμοκήπια, τά ξηραντήρια φρούτων, λαχανικών καί χόρτων κλπ. Θερμ ι κές είναι έπίσης καί πολλές όπό τίς συσκευές γιά βιομηχανικές καί έμπορικές χρήσε ις (κλίβανοι άρτοποιfaς καί ζαχαροπλαστικής, θΕρμαντήρΕς κόλλας ξυλουργείων rϊ έργαστηρίων χάρτου, οί διάφορες συσκευές βιοτεχνιών δέρματος, οί κλίβανοι κΕραμικής, τά ήλΕΚτρικά κολ­λητήρια, οί στΕγνωτήρΕς χΕριών, οί ίατρικές θΕρμικές συσκΕυές, οί ήλΕκτρικές θΕρμάστρΕς, οί ήλΕκτρικοί βιομηχανικοί κλίβανοι (φούρνοι), οί συσκΕυές ήλΕκτρο­συγκολλήσΕως κ.ά.) .

β) Οί μηχανικές έφαρμογές τοϋ ήλεκτρισμοϋ περιλαμβάνουν τίς μηχανές καί συ­σκε υές μέ ήλεκτροκινητήρα. 'Ηλεκτρομηχανικές έφαρμογές συναντούμε σέ μεγά­λη κλίμακα καί στή βιομηχανία καί στίς έμπορικές καί οίκιακές χρήσε ις. Στή βιομη­χανία δλες σχεδόν οί χρησι μοποιού μενες μ ηχανές καί συσκευές πε ριλαμβάνουν ή­λεκτροκίνηση ( Π ίνακας 5.4. 1 ). Στίς οiκιακές καί έμπορι κές χρήσεις, πάλι, έ'χομε σε ιρά όλόκληρη ήλεκτρομηχανικών έφαρμογών, δπως είναι τά ήλΕκτρικά πλυντή­ρια, γιά τό πλύσιμο τών ρούχων καί τών μαγε ιρι κών σκευών, ό άναρροφητής σκό­νης (ήλΕκτρική σκούπα), γιά τόν καθαρισμό δαπέδων καί άλλων έπιφανειών, ό ή­λΕκτρικός στιλβωτής δαπέδων (παρκετέζα), γιά τήν έπίστρωση τοϋ κεριοϋ τή στίλ­βωση καί τή συντήρηση τών ξύλινων δαπέδων, τό ήλΕκτρικό στΕγνωτήριο ρού­χων, τό ήλΕκτρικό σιδΕρωτήριο, ό ήλΕκτρικός άναμικτήρας, γιά τήν άνάμιξη φρού­των καί άλλων τροφών γιά παραγωγή έδεσμάτων, ό άνΕμιστήρας καί έξαΕριστή­ρας, γιά τή δημιουργία ρεύ ματος άέρα, τό ήλΕκτρικό ψυγΕίο, οί συσκΕυές κλιματι­σμού κ.ά.

Π ολλές όπό τίς συσκευές μέ κινητήρα είναι μ ι κτές, γιατί έκτός όπό τόν ήλεκτρο­κινητή ρα περιλαμβάνουν καί θερμαντικά στοιχεία γιά τήν παραγωγή θερμότητας.

γ) ΉλΕκτρονικές έφαρμογές τοϋ ήλεκτρισμοϋ. Έ κτός όπό τή ροή τοϋ ήλε κτρικοϋ ρεύ ματος μέσω τών συνηθισμένων όγωγών,

στήν όποία βασίζεται ή λειτουργία τών συσκευών καταναλώσεως πού όναφέραμε, έ'χομε καί ροή ρεύ ματος μέσω όερίων, κενοϋ rϊ ήμ ιαγωγών. Σέ αύτή τή ροή βασί­ζοντα ι οί ήλΕκτρονικές συσκΕυές, oi όποίες έφαρμόζονται τόσο στούς τομείς τής ραδιοφωνίας καί τηλΕοράσΕως, καί, γενικώς τής όσύρματης τηλΕπικοινωνίας, δσο καί στούς τομείς τοϋ έλέγχου καί τής ρυθμίσΕως, πού έ' καναν δυνατό τόν αύτομα­τισμό τής βιομ ηχανικής παραγωγής.

δ) Φωτιστικές έφαρμογές τοϋ ήλεκτρισμοϋ. Ή ήλε κτρική ένέργεια, έ κτός δλων τών άλλων, χρησι μεύει καί γιά τήν παραγω­

γή φωτός.

Πiνακας 5.4. 1.

"Εφαρμογlς καΙ Εκλογή ι)λ�κτροκινητήρων

ΟΙ �λεκτροκινητήρες ταξινομ�θηκαν, όνόλογα μέ τό χαρακτηριστικό ταχύτητός τους, ώς έξής: 1 ) Κινητήρ�ς σταθ�ρής ταχύτητας (Σ. Τ.), δηλαδή κινητήρες στούς όποίους � ταχύτητα εΤναι πρα­

κτικό σταθερ�. όνεξόρτητα όπό τό �πι βαλλόμενο φορτίο. Σ τούς κινητήρες αύτούς παρατηρείται μικρή μόνο μεταβολή τής ταχύτητας όπό τή λειτουργία �ν κενώ στή λειτουργία μέ φορτίο (�κτός όπό τούς σύγχρονους κινητήρες). Παραδείγματα τέτοιων κινητήρων εΤναι οΙ κινητήρες �παγωγής μέ μ ικρή διο-λίσθηση καί οΙ κινητήρες συνεχούς ρεύματος μέ παρόλληλη διέγερση. q.

2) Κινητήρ�ς μηαβλητής ταχύτητας (Μ .Τ.), δηλαδή κινητήρες στούς όποίους � ταχύτητα μεταβόλ­λεται όνόλογα μέ τό φορτίο (�λαπώνεται μέ τήν αύξηση τοϋ φορτίου). τέτοιοι κινητήρες εΤναι οΙ κι­νQ."!'ftρες �παγωγής βραχυκυκλωμένου δρομέα μεγόλης διολισθήσεως καί οΙ κινητήρες συνεχούς η �­να�σσόμενου ρεύματος μέ διέγερση σειράς.

3) Κινητήρ�ς ρυθμιζ6μ�νης ταχύτητας ( Ρ.Τ.), δηλαδή κινητήρες πού εΤναι �φοδιασμένοι μέ διόταξη ρυθμίσεως τής ταχύτητας μέ ρυθμιστικές όντιστόσεις. Π.χ. κινητήρας �παγωγής μέ δακτύλιους καί ρυθμιστικές όντιστόσεις στό δρομέα εΤναι τύπου: Ρ.Μ.Τ., γιατί οΙ διόφορες ταχύτητες, πού παίρνει ό κινητήρας μέ τή βοήθεια τής ρυθμιστικής όντιστόσεως, μεταβόλλονται καθώς μεταβόλλεται 'τό φορ­τίο.

Κατό τήν � κλογή ένός κινητήρα πρέπει νό λαμβόνεται ύπόψη καί ό όριθμός στροφών του, γιά νά έκλέγεται κατάλληλα καί ή διάταξη μεταδόσεως τής κινήσεως στό μηχόνημα, πού πρόκειται νά κινη­θεί (όπευθείας σύζευξη, μειωτήρας στροφών κλπ.).

Τό περιβλήματα τών �λεκτρικών κινητήρων εΤναι κατασκευασμένα κατά διόφορους τρόπους, ω­στε νά προστατεύουν τόν κινητήρα καί τό περιβάλλον του, όνόλογα μέ τίς συνθήκες πού έπικρατοϋν σέ κάθε περίmωση. Τό κυριότερα ε!δη προστασίας, εΤναι:

α) Ή προστασία προσώπων όπό έπαφή μέ τά τμήματα τοϋ κινητήρα πού βρίσκονται σέ τάση ιϊ μέ τό κινούμενα μέρη μέσα στό περίβλημα καί ή προστασία τοϋ κινητήρα όπό τήν εfσχώρηση ξένων στερεών σωμάτων.

β) Ή προστασία τοϋ κινητήρα όπό τήν �πιβλαβή εΙσχώρηση νερού. Κάθε εΤδος προστασίας έπιτυγχόνεται, σέ διάφορους βαθμούς, όπό τήν κατασκευή τοϋ περιβλή­

ματος. Ό βαθμός προστασίας συμβολίζεται διεθνώς μέ τά γράμματα «I P)) καί μέ δύο όριθμούς, πού όκολουθοϋν. Άπό αύτούς ό πρώτος (όπό Ο ως 6), καθορίζει τό βαθμό τοϋ πρώτου ε!δους προστα­σίας καί ό δεύτερος (όπό Ο ως 8) καθορίζει τό βαθμό τοϋ δεύτερου ε!δους προστασίας, π.χ. IP2 1 , I Ρ 54. Έκτός όπό τά δύο ε! δη προστασίας, πού όναφέραμε, ύπάρχουν καί άλλα, πού �φαρμόζονται, δ­ταν οΙ κινητήρες προορίζονται νά λειτουργούν μέσα σέ �κρηκτικές ότμόσφαιρες, διαβρωτικούς ό­τμούς κλπ.

"Αν μεταξύ τών γραμμάτων ΙΡ καί τών δύο όριθμών ύπόρχει τό γράμμα W, ό κινητήρας εΤναι εΙδι­κότερα προστατευόμενος όπό τίς καιρικές έπιδράσεις.

τέλος, οΙ κινητήρες όνάλογα μέ τήν �ργασία γιά τήν όποία προορίζονται, κατασκευάζονται ώς: κι­νητήρες συν�χούς λ�ιτουργiας μέ χαρακτηριστικό σύμβολο 5 1 . Κινητήρες βραχυχρ6νιας η π�ριοδικά διακοπτ6μ�νης λ�ιτουργiας μέ χαρακτηριστικό σύμβολα 52 καί 53 όντιστοίχως, πού όκολουθοϋνται όπό τό χρόνο λειτουργίας η όπό τή σχετική διάρκεια ζεύξεως (% τής χρονικής περιόδου).

Εlδος κινούμενου μηχανήματος

Α. Μ η χ α ν έ ς κ α τ ε ρ γ α σ ί α ς μ ε τ ό λ λ ω ν 1 . Δρόπσνο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Τόρνος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Πλόνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Φραίζα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Πριόνι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Λειαντική μηχανή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7. Μηχανή καπijς σπειρωμότων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8. Ψαλίδι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9. "Ελαστρο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 Ο. Καμmική μηχανή (στρόντζα) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 1 . Σφύρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2. Διατρητική μηχανή (πρέσσα) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

'Απαιτούμενη Ισχύς

σέ Τππαυς

0, 1 ώς 2 0,4 ώς 1 5

0, 1 ώς 5 1 ώς 8 5 ώς 1 5

0,25 ώς 2 1 ώς 1 2 6 ώς 30

1 2 ώς 30 0,5 ώς 1 0

Τύπος κινητήρα Εlδος λειτουργίας

Πραστασία

Σ.Τ. S 1 /I P2 1 Ρ.Σ.Τ. S 1 /IP 1 1 Σ.Τ. S 1 /IP 1 1 Ρ.Σ.Τ. S 1 11P2 1 Σ.Τ. S 1 /IP01 Ρ.Σ.Τ. S 1 /IP44 Σ.Τ. S 1 /I P2 1 Σ.Τ. S 1 ΙIP01 Σ.Τ. S1 /IPOO Ρ.Σ.Τ. S 1 /IPOO Ρ.Σ.Τι S 1 /Ρ1 1 Σ.Τ. S 1 /I POO

ΕΤδος κινοίιμενου μηχονήματος

Β. Μ η χ α ν έ ς κ α τ ε ρ γ α σ Ι α ς ξ ίι λ ο υ 1 . Πριόνι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. τόρνος ξίιλου . . . . • . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . .

3. Πλόνη . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . .

1\. Δισκοπρίονο . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . • . .

5. Πριόνι πολλαπλό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Φραίζα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . • . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . .

Γ. Τ υ π ο γ ρ α φ ι κ έ ς μ η χ α ν έ ς 1 . 'Επίπεδα πιεστήρια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Ταχυπιεστήρια μέ �πlπεδη βόση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Ταχυπιεστήρια δίιο ταχυτήτων . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . .

4. Άπλό περιστροφικό πιεστήρια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Δίδυμα περιστροφικό πιεστήρια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Δίχρωμες μηχανές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Δ. Κ ρ ε α τ ο μ η χ α ν έ ς 1 . Πριόνι κοπής όστών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Μύλος κρέατος (όλεστική μηχανή) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Μηχανή όναμίξεως κρtστος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Κοπnκή μηχανή κρtατος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ε. Μ η χ α ν έ ς ό ρ τ ο π ο ι ε l ο υ 1 . Ζυμωτική μηχανή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . .

2. Διαχωριστική μηχανή ζίιμης γιό ψωμόκια . . . . . . . . . . . . • . • . .

Π. Ά γ ρ ο τ ι κ έ ς μ η χ α ν έ ς 1. 'Αλωνιστικές μηχανές (περίπου 350 kg/h μέ διόταξη

καθαρισμοu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . .

2. Εύρείες όλωνιστικές μηχανές (περίπου 500 kg/h μέ διπλό καθαρισμό) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Εύρείες όλωνιστικές μηχανές (περlπου 1 000 �ως 4000 kg/h μέ αύτόμστη τραφοδότηση, πιεστήριο δχυρου καΙ καθαρισμό) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Μηχανές καθαρισμού σίτου . . . . . • • . . . . . . . . . . • . . .

5. 'Ηλεκτρικό άροτρο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Καλλιεργητικές μηχανές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7. Μεγόλες όλωνιστικές μηχανές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8. Άνυψωτικές μηχανές χόρτου καΙ σανοu (περίπου 3000 kg/ι')μερ.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9. 'Αντλίες λιπόσματος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • • . . . . . . .

1 Ο. Πιεστήρια χονδραu χόρτου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 1 . Π ιεστήρια λεlου χόρτου μέ διόταξη δεσlματος . . . . . . . . . . . .

1 2. Μηχανές κοπής χόρτου. κοσκινlσμστος καΙ όνuψώσεως . . .

1 3. Μεταφορική ταινία, όναδευτήρες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 4. Μηχανές κοπής τείιτλων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 5. Μηχανές συνθλίψεως βρώμης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,, . . . .

16. Μηχανές συνθλίψεως πατότας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 7. Ξηραντήρια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 1 8. Μύλος λεmής όλέσεως . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 9. Μύλος χονδρής όλέσεως . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Άπαιτοίιμενη Ισχίις

σέ Υππους

2 ώς 5 0,5 ώς 5 1 ,5 ώς 1 6

5 ώς 1 5 2 ώς 34

1 3

0,5 ώς 1 ώς 2,5 2 ώς 5 6 ώς 7

ώς 1 5 2 ώς 3

0,25 ώς 0,75 1 ώς 6

0,25 ώς 0,75 ώς

1 ώς 6

2,5 ώς 4

6 ώς 8

24 ώς 48 0,5 ώς 3 40 ώς 90

1 5 ώς 20

50 ώς 90

1 ώς 2

1 .3 ώς 2 6 ώς 1 2 3 ώς 5

3 ώς 6 2.5

2 ώς 3 0,75

20 ώς 30 6 ώς 1 4 2 ώς 6

Τύπος κινητήρα ΕΤδος λειτοuργlας

Πραστασfα

Σ.Τ. S 1 /IP44

• •

Σ.Τ. S 1 /I P01 Ρ.Σ.Τ. S 1 /IP01

• •

Σ.Τ. S1 /IP44

Μ.Τ. S2/IP44 90 min

Μ.Τ. S2/IP44 90 min

Σ. Τ. S 1 /I P44

Σ. Τ. S2/IP24 60 min

Σ. Τ. S 1/IP44 Σ. Τ. S 1 /I P24

• Σ. Τ. S 1 /I P44 Σ. Τ. S 1 /I P 1 0 Σ. Τ. S 1 /I P.1 0 Σ. Τ. S 1 /I P23

Σ. Τ. S 1 /IP20 Σ. Τ. S1 /IP44

. .

76

Εlδος κινούμενου μηχανήματος

Ζ. Μ η χ α ν έ ς σ ι δ η ρ ο υ ρ γ ε I ο υ 1 . Δράπσνο, τόρνος. λειαντικός τροχός. φυσητήρας. σuνολικό 2. Άερόσφuρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Σφύρα mώσεως . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Η. Μ η χ α ν έ ς π λ ι ν θ ο π ο ι ε ί ο υ 1 . Κοmικές μηχανές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . .

2. Πλινθόπρεσσα . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . • . . .

Θ. Μ η χ α ν έ ς ρ α φ ε ί ο υ 1 . Ραmικές μηχανές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Μηχανές κοmικής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

' Α λ ε σ τ ι κ έ ς μ η χ α ν έ ς ( μ ύ λ ο ι )

ΙΑ. Δ ο μ ι κ έ ς μ η χ α ν έ ς 1 . Μηχανή όσβεστοκονιόματος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Μηχανή σκυρακονιόματος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . .

3. Θραυστήρες λ/θων μέ διόταξη κοσκιν/σματσς (2 ώς 4,5mΊh) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΙΒ . ' Υ φ α ν τ ο υ ρ γ ι κ έ ς μ η χ α ν έ ς 1 . 'Αργαλειό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Κλωστικές μηχανές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . .

/ Γ. Ά ν τ λ ί ε ς 1 . ΈμβολοΦόρες (60 {ως 1 50 στρ/mίn) . . . . . . . . . . . • . • . . . . . .

2. Φυγοκεντρικές ( 1 000 {ως 3000 στρ/min)

/Δ. ' Ε ξα ε ρ ι στ ή ρ ε ς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ι Ε. Ά ν u ψ ω τ ι κ έ ς μ η χ α ν έ ς 1 . Γ ερανογέφυρες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. 'Αναβατήρες φορτ/ων μέ ι'\ χωρίς όδηγό μέ όντiβαρο . . . . . .

3. 'Ανελκυστήρες προσώπων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

/ΣΤ. 'Εγκαταστάσεως σιδηροδρόμων 1. Περιστρεφόμενα δόπεδα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Μεταφορικές �ξέδρες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Βσραϋλκα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

4. Γερανοί δνθρσκα . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . •

5. Συμπιεστές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . , . . . . . . . . • . •

6. Θραυστήρες δνθρακα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,

7. Λειαντική μηχανή βόκτρων �μ βόλων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . •

8. Ψαλ/δι σuρμότων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9. Μηχανή καθαρισμού σωληνώσεων λεβήτων . . . . . . . . . . , . •

ΙΖ. · Η λ ε κ τ ρ ι κ ο / σ ι δ η ρ ό δ ρ ο μ ο ι 1 . Σιδηρόδρομοι όρυχεiων, όστικοί, ύπεραστικαi,

διασυνδετικοί κρατών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . .

2. Σιδηρόδρομοι μεγόλης όποστόσεως . . . . . . . . . , . • . . . . . . . . .

'Απαιτούμενη Ισχύς

σέ Τππους

2 ώς 3 1 ώς Β

' 2 ώς 6

6 ώς 1 0 4 ώς 1 7

ο.� ως o.s 0.33 ώς 0.75

4 ώς 30

5 3 ώς 6

20 ώς 34

0,33 ώς 1 0,5 ώς 3

2 ώς 30 1 ώς 1 5

3 ώς 30

2 ώς 1 0

2 ώς 8

6 ώς 1 0

1 6 ώς 22 ώς 3

3 ώς 4

1 5 ώς 1 00 1 0 ώς 20

1 0 5

1 0

1 0 ώς 200

1 000 ώς 3000

Τύπος κινητήρα Εlδος λειτουργίας

Προστασlα

Σ.Τ. 5 1 /Ι Ρ 1 1 Σ.Τ. 5 1 Ι/ Ρ 1 0

Σ.Τ. 5 1 Ι/ Ρ23

Σ.Τ. 5 1 /IP44

Ρ.Σ.Τ 5 1 /1 Ρ44

Σ. Τ. 5 1 /I Ρ23

Μ.Τ. 53// Ρ 1 0 25% 1\ 1 5%

Σ.Τ. 52// ΡΟΟ 60 min

Μ.Τ. 52/ΙΡ44 60 min

Σ. Τ. 52/IP44 30 min

Μ.Τ. 53/ΙΡ44 40%

Σ. Τ. 5 1 /I P01 Σ. Τ. 5 1 ΙΙ Ρ44 Σ. Τ. 5 1 /Ι Ρ 1 1

Μ.Τ. 52/Ι Ρ44 60 min

Μ.Τ. 52/IPOO 60 min

77

Τό ήλεκτρικό·φώς παράγεται όπό τίς φωτιστικtς συσκ�υtς κατά δύο τρόπους: 1 ) Μέ διοχtτ�υση ήλ�κτpικού p�ύματος μέσω λεπτοϋ μεταλλικού σύρματος, τό

όποίο, λόγω τοϋ φαινομένου Τζούλ, θερμαίνεται, �ρυθροπυρώνεται καί όκτινοβο­λεί.

2 ) Μέ ήλ�κτpική tκκtνωση μεταξύ δύο ήλεκτροδίων (δηλαδή ροής ήλεκτρο­νίων) μέσα σέ όέριο � μεταλλικό ότμό, όπότε προκαλείται φωτ�ινή άκτινοβολlα εί­τε όπό αύτή τήν ίδια τήν �κκένωση είτε όπό τή μετατροπή τής μ ή φωτε ινής όκτινο­βολίας τής �κκενώσεως σέ φωτεινή όκτινοβολία μέ τή βοήθεια διάφορων ούσιών πού φθορίζουν.

Ό πρώτος τρόπος χρησιμοποιείται όπό τούς λαμιττήp�ς πυpακτώσ�ως, οΙ όποίο ι όποτελοϋνται όπό γυάλινο κώδωνα κενό όπό όέρα � γεμάτο όέριο (όργό � δζωτο). Μέσα σέ αύτόν τόν κώδωνα ύπάρχει λεπτό σύρμα όπό βολφράμιο, πού εΤναι στε­ρεωμένο, δπως δείχνει τό σχήμα 5 .3α. Τό σύρμα θερμαινόμενο μέ τό πέρασμα τοϋ ήλεκτρικοϋ ρεύματος, παράγει φωτεινή όκτινοβολία. Στούς λαμπτήρες πυρα­κτώσεως χρησιμοποιείται σύρμα όπό βολφράμ ιο, γιατί τό ύλικό αύτό έχε ι σημείο τήξεως 3400° C καί έπομένως όντέχει στίς ύψηλές θερμοκρασίες, πού εΤναι όπα­ραίτητες γιά τήν παραγωγή τής φωτεινής όκτινοβολίας.

I Κιβωτιο ι- �εύfεως .J {}-Έχχ ινητ 'η ς ( στάρτ ε ρ ) I

Σχ. 5.4a.

Ή διάρκεια ζωής τών λαμπτήρων πυρακτώσεως καί ή παραγωγή φωτός �ξαρ­τώνται πολύ όπό τήν τάση λειτουργίας τους, σέ σχέση μέ τήν όνομαστική τους τό­ση. 'Έτσι, τάση λειτουργίας μεγαλύτερη όπό τήν όνομαστική κατά 5% μόνο, έχει ώς όποτέλεσμα τήν αύξηση τής φωτε ινής όποδόσεως τών λαμπτήρων πυρακτώ­σεως κατά 20% καί τήν �λάπωση κατά 50% περίπου τής διάρκειας ζωής τους, πού κατά μέσο δρο φθάνει τίς 1 000 ιΙιρες. Ή �λάπωση τής τάσεως λειτουργίας έχε ι τά όντίθετα aποτελέσματα.

Στούς λαμπτήρες πυρακτώσεως, τό σύρμα όπό βολφράμιο �ξαχνώνεται σιγά -σιγά καί τά ι'iτομα τοϋ βολφραμίου βγαίνουν όπό τό πυρακτωμένο νήμα καί κατευ­θύνονται πρός τά �σωτερικά τοιχώματα τοϋ κώδωνα τοϋ λαμπτήρα. Αύτό έχει ώς συνέπεια νά �λαπώνεται ό συντελεστής διαφάνειας τοϋ κώδωνα (μαύρισμα) καί γι' αύτό νά μειώνεται ή φωτεινή όπόδοση τών λαμπτήρων.

78

Τό μαύρισμα τού γυάλινου κώδωνα είναι μικρότερο στούς λαμmfιρες πυρακτώ­σεως μέ όέριο, πού έμποδίζει κάπως τήν έξάχνωση τού νήματος, σέ σύγκριση μέ τούς λαμmfιρες κενού καί όποφεύγεται τελείως, δν στό όέριο προστεθεί ποσότη­τα άλογόνων (π.χ. Ιωδίου ιϊ βρωμίου). Στό τελευταίο αύτό είδος λαμmήρων, oi πα­ραγόμενοι ότμοί βολφραμίου ένώνονται μέ τό ίώδιο καί σχηματίζουν Ιωδιούχο βολφράμιο σέ όέρια μορφή· αύτό, λόγω τού σχηματιζόμενου θερμ ικού όνοδικού ρεύματος, πηγαίνει πρός τό πυρακτωμένο νfιμα καί έκεί, μέ τήν ύψηλή θερμοκρα­σία, πού έπικρατεί κοντά στό νfιμα, διασπάται πάλι σέ Ιώδιο καί βολφράμιο, τό ό­ποίο έπιστρέφει έπάνω στό νfιμα.

01 λαμmfιρες πυρακτώσεως μέ άλογόνα λειτουργούν μέ ύψηλή θερμοκρασία, γι' αύτό καί ώς ύλικό κώδωνα χρησιμοποιείται χαλαζιακό γυαλί. Oi λαμmfιρες αύ­τοί έχουν μεγαλύτερη φωτε ινή όπόδοση όπό τούς κοινούς λαμmfιρες, διπλάσια περίπου μέση διάρκεια ζωfις καί μικρότερες διαστάσε ις. Ή χρησιμοποίηση χαλα­ζιακού γυαλιού πάλι, έπιτρέπει μείωση στίς διαστάσε ις τών λαμmήρων αύτών καί μεγαλύτερη πίεση τού όερίου, πού περιέχουν, μέ όποτέλεσμα νά αύξάνεται ή iκα­νότητα φορτίσεως τού νήματος καί, έπομένως, ή φωτεινή όπόδοση. Τούς λαμmfι­ρες αύτούς χρησι μοποιούμε συνήθως σέ προβολείς αύτοκινήτων, σέ κινηματογρα­φικούς προβολείς ιϊ προβολείς διαφανειών, σέ προβολείς όθλητικών γηπέδων κλπ.

Ό δεύτερος τρόπος παραγωγfις φωτός χρησιμοποιείτα ι όπό τούς λαμmfιρες έκ­κενώσεων, πού είναι γυάλινοι κώδωνες η σωλfινες, μέσα στούς όποίους ύπάρχουν όέρια η μεταλλικοί ότμοί σέ χαμηλή η ύψηλή πίεση καί δύο ήλεκτρόδια. Μεταξύ τών ήλεκτροδίων προκαλείται συνεχής ήλεκτρική έκκένωση, πού είτε όκτινοβολεί στή φωτεινή περιοχή τού φάσματος, δπως γνωρίζομε όπό τή Φυσική, είτε άποδί­δει τό μεγαλύτερο μέρος τfις όκτινοβολίας της μέ μορφή ύπεριωδών όκτίνων. 01 όκτίνες αύτές έπιδρούν στήν έπικάλυψη τών έσωτερικών παρειών τών σωλήνων τών λαμmήρων, πού όποτελείται όπό φθορίζουσες ούσίες, μέ συνέπεια νά έκπέμ­πονται όπό τήν έπικάλυψη φωτεινές όκτίνες.

Λαμmfιρες έκκενώσεων είναι ο1 σωλfινες νtον, πού χρησιμοποιούνται, κυρίως, στίς φωτεινές έπιγραφές τών διαφημίσεων, ο1 λαμmfιρες μt άτμούς νατρίου, ο1 λαμmfιρες μt άτμούς ύδραργύρου χαμηλfις καί ύψηλfις πιέσεως καί, τέλος, ο1 γνω­στότεροι λαμπτήρΕς φθορισμού. 01 λαμmfιρες φθορισμού είναι γυάλινοι σωλfινες. Μέσα σέ αύτούς πραγματοποιείται ήλεκτρική έκκένωση μέσω ότμών ύδραργύρου καί έχουν έσωτερική έπικάλυψη όπό φθορίζουσες ούσίες.

Γιά νά λειτουργήσουν ο1 λαμmfιρες φθορισμού όπαιτείται ε Ιδικός διακόmης μι κρών διαστάσεων, πού καλείται tκκινητής (στάρτΕρ) καί eνα κιβώτιο πού περι­λαμβάνει κυρίως πηνία αύτεπαyωγfις καί πυκνωτές, τό κιβώτιο ζΕύξΕως (μπάλ­λαστ). Τά έξαρτήματα αύτά τοποθετούνται κοντά στούς λαμmfιρες φθορισμού (σχ. 5.3ε, 5.4α) καί είναι όπαραίτητα γιά νά γίνει ή έκκένωση, δταν θέταμε τό λαμmή­ρα σέ τάση μέ τό κλείσιμο τού κυκλώματος.

Ή διάρκε ια ζωfις τών λαμmήρων φθορισμού μειώνεται δταν τούς όνάβομε καί τούς σβήνομε συχνά. Αύτό συμβαίνε ι , γιατί σέ κάθε δναμμα όποσπάται όπό τό νfι­μα τών ήλε κτροδίων τους ποσότητα ένεργού ούσίας (μεταλλικών όξε ιδίων), πού έ­πικάθεται στά γυάλινα τοιχώματα τού λαμmήρα, κυρίως στίς δκρες τού σωλήνα. Αύτό έχει σάν όποτέλεσμα νά μαυρίζει ό σωλήνας καί, έπομένως, νά με ιώνεται ή φωτεινή του όπόδοση. Άκόμη δημιουργούνται ένοχλητικές διακυμάνσε ις τού φω-

79

τός, δταν τά ήλεκτρόδια χάσουν τά μεταλλικά όξείδια, μέ τά όποία καλύmονται. Οί λαμmήρες φθορισμού πλεονεκτούν σέ σύγκριση μέ τούς λαμmήρες πυρα­

κτώσεως, γιατί: α) WΕχουν μ ικρή λαμπρ6τητα καί δέν προκαλούν θάμπωμα ατά μά­τια, eστω καί άν χρησιμοποιηθούν χωρίς φωτιστικό σώμα. β) Δίνουν φώς ήμέρQς σέ κλε ιστούς χώρους. γ) WΕχουν μεγαλύτερη φωτε ινή άπόδοση (άποδίδουν 3 ώς 6

φορές περισσότερο φώς μέ άπορρόφηση της ίδιας ίσχύος). δ) Άναmύσσουν μι­κρές θερμοκρασίες (μπορούν έπομένως, νά χρησιμοποιηθούν γιά τό φωτισμό προ­θηκών καταστημάτων τροφίμων, πού δέν άντέχουν σέ ύψηλές θερμοκρασίες). ε ) Δίνουν όμοιόμορφο φωτισμό μέ έλαφρές μόνο σκιές καί στ) eχουν πολύ μεγα­λύτερη μέση διάρκεια ζωής. Οί λαμmήρες αύτοί, δμως, εiναι άκριβότεροι άπό τούς λαμmflρες πυρακτώσεως.

ε) Γενικά, οί διάφορες ήλεκτρικές μηχανές καί συσκευές καταναλώσεως είτε το­ποθετούνται μ6νιμα σέ μιά θέση μέσα ατό χώρο τής Ε .Η .Ε . είτε εiναι φορητΕς καί μπορούν νά μεταφέρονται όπουδήποτε μέσα ατό χώρο. Στήν πρώτη περίmωσι, οί μηχανές καί οί συσκευές εiναι είτε σταθερΕς, άν δέν μπορούν νά μετακινηθούν δ­ΤJ!ν εΤνα ι μηχανικά στερεωμένες, είτε κινητΕς, άν μπορούν νά μετακινούνται , μέσα σέ eκταση περιορισμένης άκτίνας, πού καθορίζεται άπό τό μflκος τού τροφοδοτι­κού καλωδίου.

Οί σταθερές καί κινητές μηχανές καί συσκευές, πού περιλαμβάνουν περισσότε­ρο τίς όγκώδεις καί βαριές συσκευές καί μηχανήματα, συνδέονται μόνιμα μέ τίς σταθερές γραμμές τής Ε .Η . Ε. , συνήθως μέ εϋκαμmο καλώδιο, πού στερεώνεται μόνιμα ατή συσκευή [παράγρ. 5.3 (2 )] .

Οί φορητές συσκευές φέρνουν, γιά τήν τροφοδότησή τους, εϋκαμmο καλώδιο είτε μόνιμα στερεωμένο έπάνω τους είτε άφαιρετό. Στό έλεύθερο άκρο τού καλω­δίου, καί στίς δύο περιmώσεις, εiναι συνδεμένος ρευματολήmης. Τό άφαιρετό εϋ­καμmο καλώδιο συνδέεται μέ τή συσκευή, πού τήν τροφοδοτεί μέ ρΕυματοδ6τη συνδΕσεως καί ρΕυματολήπτη συσκΕυής.

Ό ρευ ματολήmης συσκευής εiναι στερεωμένος πάντοτε έπάνω ατή συσκευή καταναλώσεως, ένώ ό ρευματοδότης συνδέσεως εiναι συνδεμένος ατό άκρο τού άφαιρετού καλωδίου (σχ. 5.4β) πού βρίσκεται πρός τή συσκευή.

Ρεvμ.ατοδοτης συνδέσεως

!

Ρευματολ-ήπτης σvσκεvljς

Σuσκεv�

Σχ. 5.4β.

Σέ όρισμένες περιmώσεις, γιά τήν τροφοδότηση τών φορητών ήλεκτρικών συ­σκευών άπαιτείται τό εϋκαμmο καλώδιο νά εiναι μεγαλύτερο σέ μήκος άπό τό κα­λώδιο, μέ τό όποίο εΤναι έφοδιασμένη ή συσκευή. Τότε γιά νά άποφεύγεται ή άντι­κατάσταςJη τού τροφοδοτικού καλωδίου τής συσκευής μέ άλλο, μεγαλύτερο, χρη-

80

σιμοποιούνται τό καλώδια ιπ�κτ6σ�ως. Καί τά καλώδια αύτά εΤναι εύκαμπτα μέ διάφορα μήκη. Στό �να δκρο τους φέρνουν ρευματολήπτη γιά τή σύνδεση στή σταθερή eγκατάσταση καί στό δλλο δκρο �ναν κινητό ρ�υματοδ6τη ιπ�κτ6σ�ως (σχ. 5.4γ). Ό ρευ ματολήπτης τής συσκευής καταναλώσεως, μπαίνει μέσα στό ρευ-

Σχ. 5.4y. Καλώδιο έπε κτάσεως.

ματοδότη eπεκτάσεως καί �τσι πραγματοποείται ή άπαιτούμενη eπιμήκυνση τού τροφοδοτικού καλωδίου.

ΟΙ διάφορες συσκευές καταναλώσεως eλέγχονται συνήθως μέ διακόπτες, πού τοποθετούνται είτε eπόνω στίς συσκευές είτε στή σταθερή eγκατόσταση (διακό­πτες πίνακα, διακόπτες τοίχου) . Σέ όρισμένες δμως περιπτώσεις χρησιμοποιούνται καί κινητοl διακ6ιττ�ς πιέσεως, πού τοποθετούνται σέ eνδιόμεσο σημείο τροφοδο­τικού εύκαμπτου καλωδίου ι'\ σειρίδας (σχ. 5.4δ), ιϊ άκόμη καί στό δκρο εύκαμπτου καλωδίου (τούτο δμως μόνο στήν άνόγκη καί δχι γιό φωτιστικές συσκευές ).

Σχ. 5.4b. Διακόmης τοποθετού μενος σέ ένδιάμεσο σημείο τροφοδοτι κού καλωδίου.

στ) Ά ν6γκ�ς Ισχύος στΙς ι)λ�κτρομηχανικtς ιφαρμογtς. Στίς διόφορες μηχανές καί συσκευές μέ κινητήρα βιομηχανικής καί γενικώς e­

παγγελματικής χρήσεως, άπαιτούνται κινητήρες διάφορων είδών καί μεγεθών, ά­νάλογα μέ τίς συνθήκες λε ιτουργίας καί τίς άπαιτήσε ις iσχύος τών μηχανών, πού κινούνται άπό τούς ήλεκτροκινητήρες. Στόν Π ίνακα 5.4. 1 περιλαμβάνονται διάφο­ρες eφαρμογές τών ήλεκτροκινητήρων eναλλασσόμενου ρεύματος καί δίνονται γιό κάθε μία: Ή περιοχή τών iσχύων, πού άπαιτούνται συνήθως, ό τύπος τού ήλε­κτροκινητήρα, τό εΤδος τής λειτουργίας του ώς καί τό είδος τής προστασίας του. Ό πίνακας μδς πληροφορεί γιό τό εΤδος τού κινητήρα, πού ύπόρχει στό διάφορα μη­χανήματα, καί σέ όρισμένες περιπτώσεις χρησιμεύει καί στήν eκλογή τού κατάλλη­λου κινητήρα, γιό τήν όρισμένη χρήση πού προορίζεται άπό πλευράς γενικών χα­ρακτηριστικών.

ζ) Ά νάγκ�ς ίσχύος τών διάφορων συσκ�υών καταναλώσ�ως. ΟΙ διάφορες ήλεκτρικές συσκευές καταναλώσεως (ήλε κτροθερμικές) συ­

σκε υές οΙκιακής καί βιομηχανικής χρήσεως καί συσκευές οίκιακής καί άνάλογης χρήσεως μέ κινητήρα ιϊ μ ικτές άνάλογα μέ τόν προορισμό τους, άπορροφούν δια­φορετική σέ κάθε περίπτωση ίσχύ καί συνεπώς καταναλίσκουν άνάλογη ήλε­κτρική ένέργεια, πού έξαρτδται, δπως γνωρίζομε, άπό τή διάρκεια λειτουργίας τής συσκευ ής.

Στόν Πίνακα 5.4.2 δίνεται ή συνηθισμένη ίσχύς καί διάφορα όλλα στοιχεία όρι­σμένων βασικών ήλεκτρικών συσκευών.

Είδος έφαρμογής

Θερμοσίφωνας 5 wς 1 Ο lt Θερμοσίφωνας 1 5 lt Θερμοσίφωνας 50 wς 60 lt Θερμοσίφωνας 80 wς 1 00 lt

Μαγειρική έστία Θερμοεμβαmιστήρας Βραστήρας νερού 2 lt Μαγειρείο Σίδερο σιδερώματος Σιδηρωτήρια Πλυντήριο Στεγνωτήριο Άναμικτήρες (μίξερ) Στεγνωτήρες χεριwν Στεγνωτήρες μαλλιών Ψυγείο όπορροφήσεως Ψυγείο συμπιέσεως Συσκευή κλιματισμού 'Αναρροφητής σκόνης Στιλβωτής δαπέδων 'Ανεμιστήρας Θερμαντικό σώματα Θερμάστρες 'Αερόθερμα Συσκευές θερμάνσεως μέ όκτινοβολία Θερμάστρες όποθηκεύσεως Φούρνοι μέ τόξο γιά τήξη χάλυβα καί χυτοσίδηρου Φούρνοι μέ έπαγωγή γιά τήξη χάλυβα (μέσης συχνότητας)

Φούρνοι μέ έπαγωγή γιό τήξη χάλυβα (βιομηχανικής συχνότητας) Φούρνοι μέ έπαγωγή γιό χαλκό καί κράματα χαλκού (βιομηχανικής συχνότητας) Φούρνοι μέ έπαγωγή γιά όλουμίνιο (βιομηχανι-κής συχνότητας) Φοϋ ρ ν οι μέ έπαγωγή γιά ψευδάργυρο (βιομηχα­νικής συχνότητας) Φοϋρνοι μέ όντίσταση

Πfνακας 5.4.2

Άπορροφαύμενη Ισχύς (σέ kW)

ο,5Ο wς 2 2 wς 4

ο,6ο ως 6 1 wς 6

ο.8ο ως 1 ,50 ο,7ο ως 1 ο,8ο ως 1

5 ως 9,80 ο, 5ο ως 1 1 .20 ως 3

2 wς 4,7Ο 2 wς 3

0, 1 5 ως ο,5ο 1 ,5Ο wς 2 ο,35 ως ο,6ο 0. 1 0 wς Ο, 1 6 ο,ο9 wς ο.2ο 1 ,30 ως 2,6ο ο.2ο wς Ο,6Ο 0,25 ως ο,6ο 0,02 wς 0,06 1 ,5Ο wς 3 ο,75 ως 1 ,50 1 ,5Ο wς 3

1 wς 2 1 wς 8

100 wς 45οοο

1 0 wς 4οοο

1 00 ως 5οοο

7Ο wς 1 8ΟΟ

250 ως 900

250 ως 1 000

wς 1 5Οο

Παρατηρήσεις

Πλύσιμο πιατικών, καθαρισμός σώματος• Καταιόνηση (ντούς), πλύσιμο πιατικών Λουτρό σέ μικρό λουτήρα

81

Λουτρό σέ κανονικό λουτήρα, τροφοδότηση πολλών λήψεων (λουτρό καί μαγειρείο)

Μέ ήλεκτρική θέρμανση Μέ θερμό όέρα

Χωρητικότητα: 40 wς 80 lt Χωρητικότητα 1 00 wς 200 lt

Γιό φορτiο 1 wς 1 50 t. Τάσεις πρωτεύοντος 6 wς 1 1 Ο kV Συχνότητες: 0,5 wς 1 Ο kHz Φορτiο: 1 wς 1 οοοο kg

Συχνότητα: 50 Hz Φορτiο: 0,5 wς 30 ι

Συχνότητα: 50 Hz Φορτiο: 0,25 wς 1 5 ι

Συχνότητα: 50 Hz Φορτίο: 1 wς 1 ο ι

Συχνότητα: 50 Hz Φορτίο: 1 2 wς 1 οο ι

• Γιά θερμοκρασία τοϋ νεροϋ στούς 3ΊΩC καί θερμοκρασία τοϋ ψυχροϋ νεροϋ 1 2°C περίπου. Μέ αύτές τίς προϋποθέσεις, άπαιτείται θερμό νερό 85°C ποσότητας 80 lt γιά λουτρό σέ κανονικό λουτή­ρα, 60 lt γιά λουτρό σέ μ ικρό λουτήρα, 1 5 lt γιά καταιόνηση, 3 ιϊις 7 lt γιά λούσιμο (μακριά μαλλιά), 2 ιϊις 4 lt γιά λούσιμο (κοντά μαλλιά) καί 1 ιϊις 2 lt γιά πλύσιμο χεριών. 1 kWh, Εξάλλου, δίνει 1 Ο lt θερ­μό νερό 85°C ή 30 lt θερμό νερό 50°C περίπου.

82

5.5 'Ερωτήσεις. 1 . Σέ τί διαφέρουν οΙ τριπολικοί ρευματοδότες - ρευματολήmες: 2. "Αν θέλομε νό συνδέσαμε περισσότερους όπά eνα ρευματολήmες στήν ίδια θέση, τί θά προτι­

μήσαμε; Τήν έγκατάσταση ένός πολλαπλού ρευματοδότη η ένός πολλαπλού ρευματολήmη (ταϋ);

3. Ποιές εΤναι οΙ συνηθισμένες όνομαστικές τάσεις καί έντάσεις ρευματοδοτών καί ρευματολη­mών οΙκιακών Ε .Η .Ε . ;

4 . Πώς έπιτυγχάνεται ή καλή έπαφή μεταξύ βυσμάτων ρευματοληmών καί όντίστοιχων ύποδοχών ρευματοδοτών;

5. ΕΤναι δυνατόν νά έφαρμόσουν οΙ ρευματολήmες μέσα σέ ρευματοδότες μέ διαφορετικά όνομα-στικό χαρακτηριστικό;

6. 'Επιτρέπεται σήμερα ή χρησιμοποίηση διπολικών ρευματοδοτών χωρίς έπαφές προστασίας; 7. Σέ τί συνίσταται ό ρευματοδότης μέ μηχανισμό μανδαλώσεως; 8. Ποιά είδη διακοmών τοίχου έχομε όπά πλευράς έγκαταστάσεως, όπά κατασκευαστικής πλευράς

καί όπά πλευράς λειτουργίας; 9 .' Πόσων εΙδών λυχνιολαβές έχομε γιά τή σύνδεση τών λαμmήρων πυρακτώσεως καί ποιά εΤναι

τά μεγέθη τους; 1 Ο. 'Από πόσα μέρη όποτελούνται οΙ λυχνιολαβές τών λαμmήρων φθορισμού; 1 1 . Ποιός εΤναι ό προορισμός τών ρυθμιστών φωτισμού; 1 2 . Ποιός εΤναι ό προορισμός τών ρευματοδοτών ραδιοφώνου; 1 3 . Πώς λειτουργούν τά ήλεκτρικά κουδούνια; 1 4. Ποιές εΤναι οΙ κατηγορίες τών συσκευών καταναλώσεως; 1 5. Πώς παρόγεται τό ήλεκτρικό φώς; 1 6. Ποιά εΤναι τά πλεονεκτήματα τών λαμmήρων φθορισμού; 1 7 . Πώς μεταβάλλεται ή διάρκεια ζωής τών λαμmήρων πυρακτώσεως μέ τήν τάση τού ρεύματος; Π

έπιδρά ατή διάρκεια ζωής τών λαμmήρων φθορισμού; 1 8. Ποιές κατηγορίες συσκευών καταναλώσεως έχομε όπά πλευράς έγκαταστάσεως; 1 9 . Πώς τροφοδούνται οΙ φορητές συσκευές καταναλώσεως; 20. Π εΤναι καί σέ τί χρησιμεύει τό καλώδιο έπεκτάσεως; 2 1 . Π είδους διακόmες χρησιμοποιούμε γιό τόν έλεγχο τών συσκευών καταναλώσεως;

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΒΑΣΙ Κ Ε Σ ΟΔΗ ΓΙ Ε Σ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩ Ν Ε . Η . Ε. - ΚΑΝΟ Ν ΙΣΜΟΙ Ε .Η .Ε .

6.1 Τοποθέτηση πινάκων διανομής.

α) Κύρια γραμμή.

Κύρια γραμμή είναι , δπως γνωρίζομε, ή ήλεκτρική γραμμή, πού όναχωρεί όπό τό μετρητή τής ήλεκτρικής ένέργειας, πού τοποθετεί ή ' Επιχείρηση 'Ηλεκτρισμού (Δ. Ε . Η .) , καί καταλήγεί"'στό γενικό πίνακα διανομής τοϋ πελάτη.

Κοντά στήν είσοδο τοϋ κτηρίου, πού γίνεται ή ήλεκτρική παροχέτευση, στε­ρεώνεται aτόν τοίχο, μέσα η καί έξω όπό τήν οΙκοδομή, ό μετρηtής η οί μετρητές τής ήλεκτρικής ένέργειας (γνώμονες). Ή έγκατάσταση τών μετρητών γίνεται μέσα ιϊ έξω όπό τήν οΙκοδομή, δταν είναι λιγότεροι όπό τρείς καί μέσα στήν οΙκοδομή, δ­ταν ιναι περισσότεροι όπό τρείς καί οί πελάτες ( καταναλωτές) διαθέτουν τόν κα­τάλληλο χώρο στό Ισόγειο ι'j στό πρώτο ύπόγειο (σέ έξαιρετικές περιπτώσεις καί στό δεύτερο ύπόγε ιο). Κριτήρια γιά τήν έ κλογή τής θέσεως πού θά τοποθετηθούν οί μεtρητές είναι ή όσφάλε ια, � εύκολία νά τούς προσεγγίζει καί νά σημειώνει τήν κατανάλωση ό ε Ιδι κός ύπάλληλος ( καταμετρητής) τής 'Ηλεκτρικής ' Επιχειρήσεως καί ή οΙκονομία κατασκευής τους. "Ετσι, μετρητές δέν τοποθετούνται ποτέ σέ ύ­γρούς χώρους η χώρους πού θερμαίνονται όπό έγκαταστάσεις θερμάνσεως, πού βρίσκονται κοντά, ούτε σέ διαδρόμους, δπου ύπάρχει κίνδυνος νά κτυπηθοϋν άπό μεταφερόμενα άντικείμενα. "Αν δέν ύπάρχει όσφαλής χώρος, τότε οΙ μετρητές το­ποθετούνται μέσα σέ μεταλλική θήκη η μέσα σέ έσοχή. Ό χώρος τών μετρητών πρέπει , έuίσης, νά φωτίζεται καί νά όερίζεται καλά, καί ό διάδρομος νά έχει πλάτος τουλάχιστον 1 ,20 m καί ϋψος 2,20 m. Τό μήκος τοϋ χώρου αύτοϋ προσδιορίζεται άπό τό πλήθος τών μετρητών. Αύτό συμβαίνε ι , γιατί τό κ ιβώτιο γιά μονοφασικούς μετρητές, έχει πλάτος 20 cm καί γιά τριφασικούς μετρητές 30 cm, ένώ τό κ ιβώτιο διακλαδώσεως έχει πλάτος 30 cm.

Τέλος, ό τοίχος, πού έπάνω του στερεώνονται οΙ μετρητές πρέπει νά Ι κανοποιεί τίς άπαιτήσε·ις τής ' Ηλεκτρικής ' Επιχε ιρήσεως.

Τό σχήμα 6. 1 α '"δείχνει πώς τοποθετούνται οΙ μετρητές. Είδικά στήν περίπτωση τροφοδοτήσεως γραφείων, οΙ μετρητές τοποθετούνται

κατά συγκροτήματα aτούς όρόφους τής οΙκοδομής, κοντά στήν κεντρική κλίμακα. Ή τροφοδότηση τών συγκροτημάτων αύτών πραγματοποιείται μέ όνερχόμενες

γραμμές, μιά γιά κάθε eνα συγκρότημα, πού όναχωροϋν όπό όσφαλειοκιβώτιο το­ποθετημένο στό τέλος τοϋ καλωδίου παροχετεύσεως (σχ. 6. 1 β).

Ή κύρια γραμμή τής E.fi.E., είναι γενικά τριπολική η πενταπολική καί όποτελεί-

84

Τριφασιχaς μετρητής

Καλώδια ΝΥΑ 11 11 11 11 11 11 11 11 11 /, �� �� �!] Ί� � �� ]� �� r�ϊ JJ!ι �

::=, :::=,

� � ......... r. � Κοινός Κοινός Κοιγός ούδέτ ο ούδέτε ούδετε -ερ ς ρο ς ρο ς

ϊ "ϊ Τ ϊ -τ--,r--τ-....,....--,.-ΓΙ I I Ι Ι L .L ...L ...L ....ι.......ι...--�..----�.___._ο�ς:---7--...ι.........ι........ι..--&..--'-

ΓΤΤl L..L ....ι.. ....ι.. ....ι.........ι...---Ι_......_....ι............,,........,,;....�--�.--...�ι..-._.._

� Κοινός σΌδέτερσς � Κοινός οόδε'tερος

� Κοινός ούδέτερος

1 1 1 .ιο�

• Συ γ κεντρικό ή ύπόγειο καλώδιο μέσα σέ χαλυβδοσωλήνα.

Σχ. 6.1 α.

,r:.ΡΙ-ιο, �·�'\""(') �\>.����

.-1QV \�

Κιβ�τιο άσφαλειων 2 άναχωρήσεων

7ος Όροφος

6οςΟροφος

5οςΌροφος

4ος;'bροφος

3ος'bροφος

2ος'bροψος

Άνερχdμενη γραμμ1] 'φοφοδοτήσεως

Θ

1ος'bροψος

Τριφασικός μετρητ-1}ς;

�ΜονοφασικΟς μετρητής

· ι σόγειο

•Ανερχόμενες γραμμΕ:ς τpοψοδοη\σεως _:_...:::..._ __ ....

Κιβώτιο άσφαλει.ίΑίν 4 άν,αχωρ1]σεων

® Σχ. 6.1 β.

Κ ιβώτιο άσφαλειωv 6 άναχωρήσεων

ω α) Διάταξη σέ 2 συγκροτήματα (όνά 3 ή 4 όρόφους). β) Διάταξη σέ 4 συγκροτήματα (όνά 2 όρόφους).

γ) Διάταξη όνά όροφο. ffi

86

ται όπό �να ή τρείς όγωγούς φάσεων (μονοφασική ή τριφασική γραμμή) , τόν ούδέ· τερο όγωγό καί τόν όγωγό προστασίας (παράγρ. 6.4). Ε Ιδικά στήν περίπτωση βιο· μηχανικών ή άλλων έγκαταστάσεων μέ έκτεταμένο έσωτερικό δίκτυο διανομής, δ πως θά δούμε στήν παράγραφο 6.4, ή κύρια γραμμή εiναι δυνατόν νά μή περιλαμ­βάνει όγωγό προστασίας. Ή διατομή τών όγωγών τής κύριας γραμμής έξαρτδται όπό τήν Ισχύ τής έγκαταστάσεως όλλά σέ κάθε περίπτωση πρέπει νά είναι , κατά τούς Κανονισμούς Ε . Η . Ε . , τουλάχιστον ίση πρός 6 m m2 γιά χάλκινους όγωγούς. Σέ μικρές Ε. Η. Ε. , άν δέν προβλέπεται μελλοντική έπέκταση, ή έλάχιστη έπιτρεπόμενη διατομή εΤναι 4 m m2• Ή 'Ηλεκτρική ' Επιχείρηση πάντως μπορεί νά έπιβάλει μεγα­λύτερες διατομές (π. χ. 1 Ο m m2) .

β) ΠίνακΕς διανομής.

ΟΙ όγωγοί τής κύριας γραμμής ένός πελάτη καταλήγουν στή θέση έγκαταστά­σεως τού πίνακα διανομής, πού πρέπει νά βρίσκεται δσο τό δυνατόν πιό κοντά στίς μεγαλύτερες καταναλώσεις, πού τροφοδοτούνται όπό τόν πίνακα αύτόν. "Ετσι έπι­τυγχάνομε μείωση τών όπωλειών Ισχύος καί τών πτώσεων τάσεως.

"Αν όπό τόν πίνακα διανομής όναχωρούν δευτερεύουσες γραμμές τροφοδοτή­σεως ύποπινάκων (παράγρ. 4. 1 ), τότε ό πίνακας αύτός όποτελεί τό γΕνικ6 πίνακα τής έγκαταστάσεως καί τοποθετείται κοντά στήν είσοδο, ένώ οΙ ύποπίνακες τοπο­θετούνται κοντά στίς μεγάλες καταναλώσεις. Σέ μεγάλες έγκαταστάσεις είναι δυ­νατόν όπό τούς ύποπίνακες νά όναχωρούν γραμμές τροφοδοτήσεως άλλων μΕρι­κών πινάκων, πού τοποθετούνται, έπίσης, κοντά στίς καταναλώσεις.

ΟΙ πίνακες διανομής στερεώνονται μέ κατάλληλα στηρίγματα στούς τοίχους η έντοιχίζονται, ώστε ή έξωτερική τους έπιφάνε ια νά όποτελεί συνέχεια τής έπιφά­νειας τού τοίχου, σέ ϋψος όπό τό δάπεδο 1 , 70 m ώς 1 ,80 m γιά νά είναι εύκολος ό χειρισμός τών όργάνων πού περιλαμβάνουν.

Κάθε πίνακας διανομής πρέπει νά φέρνει όπωσδήποτε γενικό διακόπτη, γενική όσφάλεια καί μερικές όσφάλε ιες γιά τά κυκλώματα διακλαδώσεως. ΟΙ ' Ελληνικοί Κανονισμοί Ε . Η . Ε. δέν όπαιτούν νά φέρνει ό πίνακας διανομής γενικό διακόπτη. Στήν πράξη δμως έχει όποδειχθεί δτι ή χρησιμοποίησή του εiναι όναγκαία γιά πολ­λούς λόγους. Μπορεί όκόμα νά φέρνει καί μερικούς διακόπτες στά κυκλώματα δια­κλαδώσεως.

ΟΙ όγωγοί φάσεως τής κύριας γραμμής συνδέονται στούς όκροδέκτες τού γενι­κού διακόπτη, κατόπιν περνούν όπό τή γενική όσφάλεια (ή τίς γενικές όσφάλειες, σέ περίπτωση τριφασικής γραμμής) καί καταλήγουν στούς ζυγούς διακλαδώσεως, όπό δπου όδηγούνται στίς όσφάλειες τών τοπικών κυκλωμάτων διακλαδώσεως (σχ. 6 . 1 στ).

Ό άγωγος προστασίας καί ό ούδέτερος άγωγός, κατά κανόνα, δέν περνούν ού­τε άπό διακόπτη ούτε άπό άσφάλεια. 'Υπάρχουν δμως περιπτωσεις. δπου έπιβάλ­λεται ή διακοπή καί τού ούδέτερου, δπως:

1 ) Σέ δίκτυα, πού έφαρμόζεται ώς μέτρο προστασίας ή ούδετέρωση(παράγρ. 6.4), σέ περίπτωση πού ό ούδέτερος δέν χρησιμοποιείται γιά προστασία, άλλά ά­νήκει σέ κύκλωμα πού τροφοδοτεί χώρους δπου ύπάρχουν κίνδυνοι έκρήξεων.

2) Σέ δίκτυα, πού έφαρμόζεται ώς μέτρο προστασίας ή άμεση γείωση ή ό διακό­πτης διαφυγής (παράγρ. 6.4), σέ δλες τίς περιπτώσεις έκτός όπό αύτήν, δπου ό ού-

87

δέτερος όνήκε ι σέ κυκλώματα φωτισμού μέσα σέ χώρους χωρίς κίνδυνο διαβρώ­σεων.

Στίς πε ριπτώσεις αύτές οΙ διακόπτες, έκτός άπό τούς όγωγούς φάσεως. διακό­πτουν ταυτόχρονα καί τόν ούδέτερο όγωγό, πού δμως, πάλι, δέν περνά όπό καμ ιά άσφάλε ια.

Στά κυκλώματα διακλαδώσεως συνιστάται νά τοποθετούνται μερικοί διακόπτες πρίν άπό τίς μερικές άσφάλειες (δηλαδή πρός τήν πλευρά τής τροφοδοτήσεώς τους) δταν Ί:ά κυκλώματα αύτά τροφοδοτούν συσκευές καταναλώσεως (�κτός άπό φωτιστικές) ίσχύος μεγαλύτερης άπό 1 500 W, άν τούς μερικούς αύτούς διακόπτες μπορεί εύκολα κανείς νά τούς πλησιάσει, δταν χρε ιαστεί. ΟΙ διακόπτες αύτοί πρέ­πε ι νά εΤναι ταυτόχρονής διακοπής δλων τών όγωγών φάσεως καί τοϋ ούδετέρου, δπου τοϋτο άπαιτείται σύμφωνα μέ τά παραπάνω.

Στά κυκλώματα διακλαδώσεως άντί γιά μερικές άσφάλε ιες ε1ναι δυνατόν νά το­ποθετηθούν μ ικροαυτόματοι προστασίας γραμμών.

'Όπως γνωρίζομε (παράγρ. 4. 1 ), στούς σύγχρονους πίνακες διανομής τά διάφο­ρα όργανα καί �ξαρτήματα συναρμολογούνται �πάνω σέ μεταλλικό Ικρίωμα, πού τοποθετείτα ι μέσα στή βάση �ντοιχισμοϋ καί καλύπτεται άπό μετωπική πλάκα, συ­νήθως στερεωμένη σέ πλαίσιο η έρμάριο. Ή μετωπική πλάκα φέρει όπές γιά νά προεξέχουν τά διάφορα όργανα, πού ε1ναι �γκαταστημένα στό Ικρίωμα (σχ. 6 . 1 γ).

3

4

Σχ. 6.1 y. 1 ) Βάση έvτοιχισμοϋ. 2) Μεταλλικό Ικρίωμα. 3) Μετωπική πλάκα. 4) Πλαίσιο μέ θύρα (έvτοιχισμένη

έγκατάσταση).

Οί άγωγοί φάσεως τών κυκλωμάτων διακλαδώσεως άναχωρούν άπό τούς ά­κροδέκτες τών μερικών άσφαλειών ι'\ μικροαυτόματων. ΟΙ ούδέτεροι κατά κανόνα κοί πάντοτε οΙ άγωγοί προστασίας τών κυκλωμάτων διακλαδώσεως άναχωρούν κατευθείαν άπό τούς ζυγούς διακλαδώσεως, γιά νά καταλήξουν στά διάφορα ση­μεία ρευματοληψίας τής Ε .Η .Ε. (σχ.6. 1 στ).

'Όταν τοποθετηθεί μαχαιρωτός διακόπτης. πρέπει νά προσέχαμε, ώστε οΙ λεπί­δες του, άν τυχόν πέσουν λόγω τού βάρους τους, νά μή κλείσουν τό δφκόπτη, δ­ταν είναι άνοικτός. Γι' αύτό, δταν ή διαδρομή τών λεπίδων ε1ναι κατακόρυφη, οΙ σταθερές �παφές τοποθετούνται �πάνω άπό τίς κινητές. 'Επίσης, δταν συνδέονται ni μαχαιρωτοί διακόπτες, πρέπει οί άγωγοί φάσεως νά συνδέονται , όπό τήν πλευ-

88

ρά τής τροφοδοτήσεως, μέ τίς σταθερές έπαφές (σχ. 6. 1 δ) έτσι, wστε με ανοικτό τό διακόmη τά μαχαιρωτά έλάσματα τών κινητών έπαφών, όν βρεθούν έκτεθειμέ­να (όκάλυmJ), νά μήν έχουν τάση. Γιά νά έλαπωθούν οί κίνδυνοι ήλεκτροπληξίας (έκτός όπό τήν καλή σύνδεση τών μαχαιρωτών διακοmών), πρέπε ι : α) Οί άγωγοί φάσεων, πού έρχονται όπό τό δίκτυο, νά συνδέονται πάντοτε στόν κεντρικό άκρο­δέκτη τών βάσεων τών όσφαλε ιών. β) Στόν όκροδέκτη, πού συνδέεται μέ τό κο­χλιωτό μέρος τής βάσεως, νά συνδέονται οί όγωγοί πού όναχωρούν πρός τίς κατα­ναλώσεις (σχ. 6. 1 ε) .

Σχ. 6. 1 6.

1-1 ο φ cx: <

Προ'ς

Σχ. 6.1 ε.

1 --t�--4-��������� 2 3

---lf----6

Β

Σχ. 6.1 στ.

·Ατιci δίκτvο

1 ) Ζυγός όγωγοϋ προστασίας. 2) Ζυγός ούδετέρου. 3) Ζυγοί φάσεων. 4) 'Ακροδέκτης όναχωρήσεως κυκλωμάτων. 5) 'Ασφάλειες κυκλωμάτων. 6) Γενικός τριπολικός διακόmης. 7) Γενικές όσφάλειες.

8) 'Ακροδέκτης είσαγωγής.

89

ΟΙ άγωγοί φάσεως τών κυκλωμάτων διακλαδώσεως όναχωρούν άπό τούς ό­κροδέκτες τών μερικών όσφαλε ιών f\ μ ικροαυτόματων. Κατά κανόνα δέ οΙ ούδέτε­ροι καί πάντοτε οί όγωγοί προστασίας τών κυκλωμάτων αύτών όναχωρούν κατευ­θείαν άπό τούς ζυγούς διακλαδώσεως γιά νά καταλήξουν στά διάφορα σημεία ρευ­ματοληψίας τfΊς Ε . Η . Ε . (σχ. 6. 1 στ).

6.2 Έγκατάσταση γραμμών.

1) Έγκατάσταση μονωμiνων άγωγών μΕσα σΕ σωλήνΕς iπάνω στό iπί)(ρισμα.

Γιά τήν έγκατάσταση αύτή μπορεί νά χρησιμοποιηθούν τόσο οί μονωτικοί δσο καί οί μή μονωτικοί σωλήνες. Αύτός ό τρόπος έγκαταστάσεως δέν συνηθίζεται πιά σέ έγκαταστάσε ις κατοικιών, γραφείων καί καταστημάτων, άλλά μόνο σέ βιοτεχνι­κούς καί βιομηχανικούς χώρους καθώς καί σέ χώρους όποθηκών.

Στήν περίmωση έγκαταστάσεως π.χ. όπλισμένων μονωτικών σωλήνων (Μπέργκμαν) έπάνω στό έπίχρισμα όκολουθείται ή έξης διαδικασία: 'Αναζητείται , άρχι κά, ή πιό εύνοϊκή διαδρομή τών σωλήνων στούς τοίχους καί στίς όροφές τών χώρων, φροντίζοντας νά όποφεύγονται, κατά τό δυνατόν, οί έξωτερικοί τοίχοι . Κα­τόπιν σημαδε ύεται ή διαδρομή έπάνω στούς τοίχους μέ σπόγγο, πού είναι περα­σμένος μέ κ ιμωλία ιϊ κάρβουνο. Τό σημάδεμα γίνεται ώς έξfΊς: στερεώναμε στό ενα άκρο τού τοίχου ιϊ τfΊς όροφης τό σπόγγο καί τόν τεντώναμε στήν άλλη όκρη τού τοίχου μέ τό ενα χέρι κατά μήκος τfΊς έπιθυμητfΊς διαδρομής, όπότε μέ τό όλλο χέρι τόν τραβούμε καί τόν άφήνομε όπότομα. "Ετσι, ό σπόγγος μέ τήν έλαστικότη­τά του χτυπά έπάνω στόν τοίχο καί όφήνει μιά έγχρωμη γραμμή. Σέ κατάλληλη ό­πόσταση όπό τή γραμμή αύτή γίνεται ή τοποθέτηση τών έξαρτημάτων στηρίξεως τών σωλήνων.

α) Τά έξαρτήματα στηρίξεως τών σωλήνων στούς τοίχους όποτελούνται όπό ά­πλά ιϊ πολλαπλά πΕριλαίμια (κολλάρα) (σχ. 6.2α) γιά τή στΕρΕωση ένός ιϊ περισσό­τερων σωλήνων καί όπό είδικές διατάξε ις βρόχων όπό χαλύβδινα τεμάχια γιά τή στερέωση όμάδων σωλήνων (σχ. 6.2β).

Σχ. 6.2α.

· Η έγκατάσταση τών έξαρτημάτων αύτών πραγματοποιείται , δταν έχει στεγνώ­σε ι καί τό τελευταίο έπίχρισμα τών τοίχων. Τοποθετούνται κατά μήκος της διαδρο­μής τών σωλήνων, όνά 50 cm, άλλά μπορούν σέ όρισμένες περιmώσεις νά τοπο­θετηθούν καί άνά 80 cm. ' Επίσης τοποθετείται πάντοτε Ι:Ξνα στήριγμα σέ όπόστα­ση 1 Ο cm περίπου όπά κάθε άκρη σωλήνα, τεμάχιο διακλαδώσεως ιϊ γωνίας, κουτί διακλαδώσεως ιϊ κουτί ένώσεως (σχ. 6.2γ) .

00

Σχ. 6.2β. α) Σέ περιπτώσεις δοκών, γιά όποφυγή Ηασθενήσεώς τους όκολουθείται ή κατασκευή αύτή.

Ιχ. o . .ly.

91

Τά περιλαίμια στερεώνονται στούς τοίχους συνήθως μέ διοyκnύμΕνα βύσματα ιοϋπατ) καί μέ κοχλίες ξύλου (ξυλόβιδες).

Oi συνηθέστεροι τύποι διογκούμενων βυσμάτων (σχ. 6.2δ) είναι τό βύσμα όπό ίνες καννάβεως, μέ λεπτό μεταλλικό περίβλημα καί τό πρεσσr:ριστό πλαστικό βύ­Jμα (βύσματα οϋπατ). Καί στούς δύο τύπους βυσμάτων, γίνεται πριλιτα μία κυλιν­δρική ύποδοχή στό σημείο τοϋ τοίχου, πού θέλομε νά φυτε:ψομ.: ι ο βύσμα, μέ διά­μετρο ίση πρός τήν έξωτερική διάμετρο τοϋ βύσματος. Κατόπιν τοποθετούμε τό βύσμα καί στό κέντρο του βιδώναμε τή ξυλόβιδα, πού έτσι στερεώνει τό περιλαί­μ ιο. Τά πλαστικά βύσματα είναι όνθεκτικά στίς έπιδράσεις τών όξέων, όλκαλίων καί )<ημι κών ότμών καί χρησιμοποιοϋνται ίδιαίτερα σέ ύγρούς χώρους.

Βvσμα μέ μεταλλ;κό περίβλημα

Σχ. 6.2δ.

Πλαστικό βύσμα

Σχ. 6.2ε.

Σέ μαλακούς τοίχους χρησιμοποιείται, έπίσης, eνα βύσμα όπό ε ίδικό γύψο όνά­μ ικτο μέ όνόργανες ίνες όνθεκτι κές στήν όποσύνθεση. Τό βύσμα αύτό διαμορφώ­νεται μέ τό χέρι (πλάθεται ) όφοϋ προηγουμένως κατάλληΛη ποσότητα άπό τό ύλι­κό τοϋ βύσματος (πού είναι σέ μορφή σκόνης) διαβραχεί μέ νερό. Κατόπιν τό βύ­σμα τοποθετείται στήν ύποδοχή, πού έχε ι όνοιχθεί στόν τοίχο, συμπιέζεται καλά μέσα σέ αύτήν καί στερεώνεται τό περιλαίμιο μέ ξυλόβιδα πού βιδώνεται έπάνω στό βύσμα.

·Η διάνοιξη τfiς όπfiς γιά τήν ύποδοχή τοϋ βύσματος στόν τοίχο γίνεται μέ τό χέ­ρι μέ έργαλεία όπό σκληρό μέταλλο, fi ταχύτερα καί όκριβέστερα, μέ κρουστικό ή­λεκτροδράπανο (σχ. 6.2ε) .

Σέ σκληρούς τοίχους (π.χ. τοίχοι μπετόν), ή στερέωση τών περιλαιμίων γίνεται μέ χαλύβδινα καρφιά (ότσαλόκαρφα). Τό σχfiμα τών μεταλλικών περιλαιμίων είναι έτσι διαμορφωμένο wστε νά αύτοσυγκρατείται τό καρφί καί νά μή χαλαρώνεται ή στερέωση τοϋ πε ριλαι μίου. "Αν τά περιλαίμια είνα ι πλαστικά, ή αύτοσυγκράτηση έ­πιτυγχάνεται μέ τήν έλαστικότητα τοϋ ύλικοϋ τοϋ περιλαι μίου. "Αλλος τρόπος στε­ρεώσεως στούς τοίχους έπιτυγχάνεται μέ εΙδικά καρφιά, πού φυτεύονται μέσα στόν τοίχο μέ ε Ιδ ικά έργαλεία μέ κρούση (σχ. 6.2στ), ιϊ μέ τή βοήθεια συσκευών τύπου περιστρόφου. Μέ αύτές τό καρφί ε ίσχωρεί στόν τοίχο μέ τήν πίεση τfiς έκ­πυρσοκροτήσεως.

'Όταν πρέπει νά στηριχθούν πολλοί σωλfiνες ό eνας κοντά στόν άλλο, όπευ­θείας στόν τοίχο μέ περιλαίμιο, χρησιμοποιούνται μικρά κομμάτια ξύλου (τακάκια), πού φυτε ύονται μέσα στόν τοίχο, δπως δείχνει τό σχfiμα 6.2ζ. Ή στήριξη μέ τακά­κια έχε ι τό πλεονέκτημα δτι, όν όφήσομε μεγαλύτερο ξύλο στόν τοίχο, μποροϋν

!12

Περιλαίμιο yιiJ. - αύτοονγκράτηση

Σχ. 6.2στ.

Σφύρα

Σχ. 6.2ζ. Σχ. 6.2η.

άργότερα νά στηριχθούν καί άλλοι σωλήνες*. Τό είδος αύτό τής στηρίξεως έχε ι ύ­ψηλό κόστος έργασίας.

Τό τακάκι πρέπει νά είναι άπό ξηρό έμποτισμένο ξύλο καί νά έχε ι τραπεζοε ιδή μορφή. Τήν ϊδια μορφή πρέπει έπίσης νά έχει καί τό άνοιγμα τού τοίχου. Ή στε­ρέωση γίνεται μέ γύψο, δπως δείχνει τό σχήμα 6.2η.

'Όταν πρόκειται νά στερεωθούν σωλήνες έπάνω σέ δοκούς, πού δέν πρέπει νό έξασθενούν μέ τρυπήματα, ή στερέωση γίνεται δπως δείχνει τό σχήμα 6.2θ.

β) Ή σύνδεση τών διαφόρων τεμαχίων τών σωλήνων μιάς σωληνώσεως έκτε­λείται μέ συνδtσμους (μούφες), πού δέν έχουν έσωτερική μονωτική έπένδυση. Πρίν άπό τή σύνδεση, άφαιρείται ό μεταλλικός μανδύας στά άκρα τών σωλήνων σέ μήκος 5 mm περίπου, μέ εfδικό έργαλείο (σωληνοκόφτη). Τό δύο άκρα τών σω­λήνων, πού θό συνδεθούν, είσόγονται (έφαρμοστά) άπό τή μ ιό καί τήν άλλη πλευ­ρά τής μούφας στό έσωτερικό της, δπως δείχνει τό σχήμα 6.2ι έτσι, wστε αύτά πού άπομένουν μετά τήν άφαίρεση τού μεταλλικού μανδύα μονωτικό περιβλήματα τών άκρων, νά ένωθούν μεταξύ τους.

γ) Γιό τήν άλλαγή κατευθύνσεως στίς γραμμές, χρειάζεται νά δημιουργηθούν καμπύλες στίς σωληνώσεις. ΟΙ καμπύλες αύτές (σχ. 6.2ια) σχηματίζονται μέ ε ίδ ικό

* Ή διάταξη τού σχήματος 6.2ζ παρουσιάζει τό μειονέκτημα νά μήν ε!ναι δυνατή ή άπομάκρυνση ;νός άπό τούς τοποθετημένους σωλi'jνες, �κτός άπό τόν τελευταίο.

=4 . . kf9J =θ�-�1 lb

Σχ. 6.2ι.

ι � i �

Σωστό

93

Σχ. 6.2θ.

Σχ. 6.2ια.

Σχ. 6.2ιβ.

έργαλείο. Σέ έγκαταστάσεις δμως σωλήνων έπόνω στό έπίχρισμα, εΤναι δυνατόν, γιό τό σχηματισμό τών καμπυλών, νό χρησιμοποιηθούν καί εϋκαμmοι μονωτικοί σωλήνες, όπότε άποφεύγεται ή πρόσθετη έργασία. Γιά νά άποφύγομε δμως τό σχηματισμό καμπυλών στίς σωληνώσεις, χρησιμοποιούμε είδικό καμπύλα ιϊ γωνια­κό "Fεμόχια σωλήνων, πού καλούνται καμπύλ€ς καί γωνί€ς (σχ. 6 .2 ιβ) . 'Επίσης, σέ περιmώσεις διακλαδώσεως τών σωλήνων χρησιμοποιούμε διακλαδωτήp€ς ταύ Ιrτν 6.2ιβ), πού χρησιμοποιούνται μόνο δπου άπαιτείται διακλάδωση τών σωλn

νων, χωρίς πωτόχρονη διακλάδωση τών άγωγών τους, γιατί συνδέσεις άγωγών μέσα σέ ι')ιυ • ιδωτi']ρες ταύ ιϊ μέσα σέ σωλi']νες άπcγ�ρεύονται .

δ) Διακλο ! Ι ίJσ<::ις άγωγών ιϊ γενικώς ιlιποιαL•ήποτε σίινδεση μ!'Ξταξύ τους, έπιτρέ­πεται μόνQ : . f �ι ι σέ εΙδικά έξαρτήματα, πού καλούνται Η:f'υτιά δι·ακλαδώσ�ως ιϊ t­νώσ�ων (μπου{ r). Τά κουτιά διακλαδιίJσεως είναι μεταλλικά μέ έσωτερική μονωτι­κή έπένδυσ1 άιτό χαρτί ιϊ πλαστικά. Τά μεταλλικά χρησιμοποιοuνται γενικά σέ ύπό­γε ιους χώρους (ύπό• · r lιl, άποθf]κες κλπ. ) .

' Επίσης τά κουτιά διc.κλαδώσεως χρησιμοποιούνται καί γιά τή δημιουργία ένώ­σεων μεταξύ τών άγωψi.Jν (κουτιά ένώσεων). Είναι συνήθως στρογγυλά καί ή διά­μετρός τους έξαρτάται άπό τή διάμετρο τών σωλήνων, πού καταλήγουν σέ αύτά. 'Έχουν βιδωτό ιϊ έφαρμοστό κάλυ μμα καί μέσα σέ αύτά μπορούν νά γίνουν μία ιϊ περισσότερες διακλαδώσεις. "Ετσι, ύπάρχουν κουτιά διακλαδώσεως στρογγυλά ιϊ τετράγωνα μέ 3, 4 ιϊ 6 άναχωρήσε ις σωλήνων (σχ. 6.2 ιγ), άπό μ ικρά σωληνωτά τεμάχια. Μέσα σέ αύτά έφαρμόζουν ο1 σωληνες (σχ. 6.2 ιγ). Μπορεί έπίσης στά κουτιά νά ύπάρχουν όπλώς χαραγμένες όπές (άδιάτρητες όπές) στά σημεία διακλα­δώσεως, πού άνοίγονται μέ ε Ιδικό μαχαιράκι, κατά τήν έγκατάσταση, γιά τήν ε Ι­σαγωγή τών σωλήνων μέσα στό κουτί.

Σχ. 6.2ιy. 1 ) ΒιδωτLι '.κροδέκτες συνδέσεως όγωγών. 2) 'Αγωγοί. 3) Διακλαδωτήρας όπό πορσελάνη. 4) Δια­�λαδωτήρας ταϋ. 5) Κολλόρα συσφίγξεως. 6) Στρογγυλό κουτί διακλαδώσεως. 7) Γωνία. 8) Τετρά­

γωνο κουτί διακλαδώσεως. 9) · Καμπύλη.

Μέσα στά κουτιά διακλαδώσεως τοποθετούνται ο1 διακλαδωτf]ρες (σχ. 6 .2 ιγ καί 6.2ιδ) , πού άποτελούνται άπό βιδωτούς άκροδέκτες. 01 άκροδέ κτες στερεώ­Jονται σέ τεμάχιο άπό πορσελάνη ιϊ άλλο μονωτικό ύλικό (π.χ. βακελίτη) καί σέ αύ­τούς συνδέονται ο1 άγωyοί τών γραμμών πού καταλήγουν στό κουτί. Τά μεγέθη τών διακλαδωτήρων έξαρτώνται άπό τόν άριθμό καί τή διατομή τών άγωγών, πού σ υνδέονται σέ αύτούς (π.χ. διακλαδωτήρας 4 χ (3 χ 2,5 ) , eχε ι 4 άκροδέκτες, σέ κά­θε eνα άπό τούς όποίους είναι δυνατόν νά συνθεδούν μέχρι 3 άγωγοί τώ\ 2 ,5 mm2).

Σχ. 6.2ιδ. Σχ. 6.2ιε.

Oi συνδέσεις τών άγωγών στό κουτί άπαγορεύεται νά έκτελοϋνται χωρίς δια­κλαδωτήρες (π.χ. μέ συστροφή τών άπογυ μνωμένων όκρων τών άγωγών).

Τά πλαστικά κουτιά εΤναι μ ικρότερα καί α ίσθητικά καλύτερα καί eχουν άδιάτρη­τες όπές, πού άνοίγονται εϋκcλα, μέ σπάσιμο τοϋ λεmοϋ τοιχώματος πού τίς καλύ­mει .

Ή τοποθέτηση τών μεταλλικών κουτιών έπάνω στό έπίχρισμα πρέπει νά γίνεται σέ ϋψος τουλάχιστον 2,5 m άπό τό δάπεδο. Ή έγκατάστασή τους σέ ϋψος μ ικρό­τερο έπιτρέπεται μόνο, δταν τό κάλυμμά τους άφαιρείται μέ κατσαβίδι . Σέ ψηλό σημείο άπό τό δάπεδο πρέπε ι νά τοποθετούνται καί τά πλαστικά κουτιά.

ε) Ή τοποθέτηση τών σωλήνων πρέπει νά γίνεται eτσι, wστε νά μή συσσω­ρεύονται νερά μέσα σέ αύτούς γιατί προκαλείται μείωση τής ήλεκτρικής μονώ­σεώς τους. Τό νερό αύτό προέρχεται άπό τή συμπύκνωση μέσα στούς σωλήνες, τής ύγρασίας τοϋ άέρα λόγω τών μεταβολών τής θερμοκρασίας τοϋ περιβάλλον­τος. Γι' αύτό, καί κυρίως γιά σωλήνες πού τοποθετούνται σέ έξωτερικούς κρύους τοίχους τών οίκοδομών, οΙ σωληνώσεις δέν πρέπει νά σχηματίζουν θήλακες (σχ. 6 .2 ιε) . Σέ τοποθετήσε ις σωλήνων γύρω άπό δοκούς (σχ. 6.2 ιστ), δπου κατ' άνάγκη θά σχηματισθούν θήλακες, έπιβάλλεται στίς κάτω γωνίες νά χρησι μοποιούνται γωνιακά τεμάχια, πού eχουν άνοίγματα καί εΤναι δυνατή ή άπομάκρυνση τοϋ συγ­κεντρωμένου νερού. "Αν καί αύτό δέν εΤναι δυνατόν, στή χαμ ηλότερη θέση τής σωληνώσεως άνοίγεται μ ία μ ικρή τρύπα (σχ. 6 .2 ιστ).

Σχ. 6.2ιστ

Στίς διαβάσε ις διά μέσου τής όροφής, έπιβάλλεται οΙ μονωτικοί σωλήνες νά π •

ριβάλλονται όπό eνα τεμάχιο μή μονωτικού χαλύβδινου σωλήνα γιά λόγους μηχcι νικής προστασίας (σχ. 6 .2 ιζ) . Τό τεμάχιο αύτό πρέπει νά φθάνει σέ ϋψος 20 cι

τουλάχιστον όπό τό δάπεδο*.

Σχ. 6.2ιζ.

στ) Μετά τή στερέωση τών σωλήνων καί όφοϋ ή δλη έγκατάσταση στεγνώο ο καλά, όρχίζει ή έργασία είσαγωγής τών μονωμένων όγωγών μέσα στούς σωλήνε· (συρμάτωση). Γιά τό σκοπό αύτό χρησιμοποιείται συνήθως μία λεmή χαλύβδινι ταινία μέ μήκος μέχρι 1 5 m καί πλάτος 1 5 mm, ή γνωστή στή γλώσσα τών τεχνι τών άτσαλίνα, πού στό eνα δκρο της eχει σφαιρίδιο γιά νά μπορεί νά προχωρεί στίι σωληνώσεις, καί στό δλλο θηλειά δπου δένονται οΙ άγωγοί. Τό δκρο τής ότσαλί νας, πού φέρε ι τό σφαιρίδιο, προωθείται μέσα στούς σωλήνες όπό eνα κουτί μέχρι νά βγεί όπό δλλο. Κατόπιν eλκεται ή ότσαλίνα, παρασύροντας μέσα στό σωλήνα καί τούς όγωγούς, πού εΤναι στερεωμένοι στή θηλε ιά στό δλλο δκρο τηζ (σχ. 6.2 ιη) . Τό πέρασμα τών όγωγών διευκολύνεται, δν φυσήξομε μέσα στούς σω λήνες τάλκ ή δν τρίψαμε τούς όγωγούς μέ κιμωλία.

Σέ eνα σωλήνα πρέπε ι , κατά κανόνα, νά περιέχονται μόνο όγωγοί τού Ιδίου κυ κλώματος. Σέ ε Ιδικές περιmώσεις, δμως, είναι δυνατόν νά τοποθετηθούν καί άγω γοί, πού όνήκουν σέ διάφορα κυκλώματα, ύπό τόν δρο δτι προστατεύονται όπι τήν ίδια όμάδα όσφαλε ιών. τέλος, σέ όρισμένες θερμ ικές συσκευές, μεγάλα πολύ· φωτα, συσκευές ρυθμίσεως κλπ., πού τροφοδοτούνται όπό περισσότερες όπό μίο γραμμές, προερχόμενες όπό διάφορες όμάδες όσφαλε ιών, είνα ι δυνατό νά τοπο θετηθούν οΙ όγωγοί τών γραμμών αύτών στόν ίδιο σωλήνα, μέ τήν προϋπόθεσr δτι οΙ γραμμές αύτές τροφοδοτούνται όπό τήν ίδια πηγή ρεύματος. Μέσα στόν ίδιυ σωλήνα, έπίσης, είναι δυνατόν νά τοποθετηθούν τόσο οΙ τροφοδοτικοί άγωγοί f:

*Τό τεμάχιο αύτό μπορεί νά όποφεύγεται, δταν ό μονωτικός σωλήνας τοποθετείται πίσω όπά τι περιθώριο τού δαπέδου (σοβατεπί).

Σφαιρίδιο -� Α iιτσαλίνας � u

&ηλει!ι � ο άτσαλίvαςΙ/J

Τεχνίτης τιοu τραβa τovc \ άγωγούς μέ τήv Ιιτσαλίνι:i � \

,� Σφαιρίδιο aτσαλίνας

'fν 6.2ιη.

' "

ός κυ κλώματος δσο καί ο ί όγωγοί ρυθμίσεως καί έλέγχου (πλοηγό σύρματα - πι­\ότοι) .

ζ) Μετά τό πέρασμα τών μονωμένων όγωγών aτούς σωλήνες, έκτελοϋνται οί Ίπαιτούμενες συνδέσε ις καί διακλαδώσεις τους ατά διάφορα κουτιά. Γ ι ' αύτό τό •ποπό χρησιμοποιούνται οί διακλαδωτήρες τών κουτιών, όφοϋ προηγουμένως ά­τογυ μνωθοϋν τά άκρα τών μονωμένων όγωγών όπό τό μονωτικό τους περίβλημα. Η άπογύ μνωση γίνεται εύκολα μέ ε ίδ ικά έργαλεία καί eτσι δέν ύπάρχει κίνδυνος

vά τραυματισθούν οί όγωγοί, πράγμα πού συνήθως δέν όποφεύγεται δταν χρησι-μοποιείται μαχαιράκι.

2) "Εγκατάσταση μονωτικών σωλήνων κάτω άπό τ6 tπίχρισμα.

Ή έγκατάσταση σωλήνων κάτω όπό τό έπίχρισμα όρχίζε ι , άφοϋ στεγνώσει ή έ­rίστρωση τών τοίχων μέ τή λάσπη (λάσπωμα).

α) Στήν όρχή χαράζοντα ι οί διαδρομές τών σωλήνων, δπως εϊδαμε στήν παρά­•ραφο 6.2α. Οί διαδρομές αύτές εϊτε όριζόντιες εϊτε κατακόρυφες πρέπει νά χαρά­ονται μέ μεγάλη όκρίβε ια.

Οί όριζόντιες διαδρομές βαίνουν παράλληλα πρός τήν όροφή καί σέ όρισμένη ό­όσταση άπό αύτήν, πού καθορίζετα ι όπό τή μορφή τής όροφής στίς γωνίες πού rυναντaται μέ τούς τοίχους καί όπό τό άν θά περάσουν γραμμές έπάνω όπό πόρ­ες καί παράθυρα. Γενικά ή όπόσταση κυμαίνεται όπό 30 wς 50 cm (όπόσταση με­αξύ τοϋ έπάνω σωλήνα καί τής κάτω όκμής τής όροφής).

Ή παλιότερη τεχνι κή, κατά τήν όποία οί γραμμές όκολουθοϋσαν τή συντομό­c:ρη πλάγια διαδρομή, δέν όκολουθείτε πιά. Αύτό συμβαίνε ι , γιατί ή διαδρομή τής ραμμής eτσι eμενε άγνωστη, μέ όποτέλεσμα νά καρφώνονταν καρφιά γιά τήν ό­άρτηση ε ίκόνων ιϊ γάντζοι γιά όποιαδήποτε άλλη χρήση καί σέ σημεία, δπου ύ­• nχαν νonuuέc. Γιά νά όποφευχθεί λοιπόν ό κίνδυνοc vn τοιιπnθε:ί ... υι'ηι• ι Ιrτ� v �

98

τό τό κόρφωμα, άκολουθούνται σήμερα μόνο όριζόντιες � κατακόρυφες διαδρο­μές γραμμών. WΕτσι, ε1ναι γνωστό δτι �πόνω άπό διακόmες � ρευματοδότες ύπόρ­χε ι κατακόρυφη γραμμή καί δέν καρφώνονται καρφιό � γόντζοι (σχ. 6.2ιθ) .

Μετό τή χόραξη τών διαδρομών άνοίγονται μ ικρό � μεγόλα αύλόκια μέ κατόλ­ληλο πλότος καί βόθος γιό νό δεχτούν τούς σωλήνες. Τό βόθος πρέπει νό εΤναι τό­σο, ώστε μετό τήν τοποθέτηση τού σωλήνα, � �ξωτερική �πιφόνε ιό του νό βρί­σκεται λίγο βαθύτερα άπό τήν �ξωτερική �πιφόνεια τού τοίχου. WΕτσι άποφεύγεται � πρόκληση ζημιών στό σωλήνα κατό τήν �πίστρωση τού τελικού �πικρίσματος τι.ί•ν τοίχων. Τό αύλόκια ύποδοχής τών όριζόντιων σωληνώσεων, εΤναι σκόπιμο νό ι'ιv ·Jίγονται άνόμεσα σέ δύο σειρές πλίνθους, θραύοντας τίς άκμές τής μιδς σειρδς .ux. 6.2κ).

Κουtί δια'!C.λαδ\δσεωι;

Σχ. 6.2ιθ.

Ι:tεΡi:ωση tοίί <:JJJ� με καρφι �Σω-Λ επtομέρεια

Σχ. 6.2κ. Σχ. 6.2κα.

Στίς χωνευτές �γκαταστόσεις γραμμών � άλλαγή κατευθύνσεώς τους πρέπει νό γίνεται μέ καμπύλες μεγόλης άκτίνας καμπυλότητας. 'Επίσης, σέ γωνίες τοίχων οΙ σωλήνες πρέπει νό τοποθετούνται βαθύτερα γιό νό καλύmονται �ντελώς άπό τό �πίκρισμα (σχ. 6.2κα).

β) Έκτός άπό τό αύλόκια άνοίγονται καί ύποδοχές γιό νό τοποθετηθούν τό διό­φορα κουτι6.

Τό διόφορα αύτό κουτιό τοποθετούνται μέσα στίς ύποδοχές τους �τσι, ώστε � �ξωτερική τους �πιφόνε ια νό βρεθεί στό Τδιο �πίπεδο μέ τήν �ξωτερική �πιφόνεια τού τοίχου, δταν θό �χει �πιστρωθεί καί τό �ξωτερικό �πίκρισμα. Ή τοποθέτηση, λοιπόν, τού κουτιού γίνεται �τσι, ώστε νό �ξέχει τούτο άπό τόν τοίχο, δσο εΤναι τό πόχος τού �πικρίσματος (σχ. 6.2κβ).

Τό κουτιό διακοmών, πού κατασκευόζονται εΤτε άπό λεmό �πικασσιτερωμένο �λασμα εΤτε άπό πλαστικό ύλικό, τοποθετούνται σέ άποστόσεις άπό τό δόπεδο καί άπό τήν άκμή τού άνοίγματος τών θυρών, πού άναγρόφονται στό σχήμα 6.2κγ. Στό Τδιο σχήμα άναγρόφονται καί οΙ άποστόσεις τών κουτιών ρευματοδοτών.

Κουτιό διακλαδώσεως �κτός άπό τίς θέσεις, στίς όποίες γίνονται οΙ διακλαδώ­σεις � ένώσεις τών ι')λεκτρικών γραμμών � τίς θέσεις δπου προβλέπεται νό γίνουν μελλοντικό διακλαδώσεις, τοποθετούνται �πίσης σέ διόφορες θέσεις γιό νό δεί­χνουν τή διαδρομή, πού άκολουθούν οΙ άθέατες, χωνευτές σωληνώσεις. WΕτσι το-

Σχ. 6.2κβ. 1 ) Τεμάχιο ξύλου γιά νό όπλοποιείται ή τοποθέτηση κουτιών καί τακακιών. 2) Τακάκι. 3) Κουτί δια­

κλαδώσεως.

Κοvτί ,

διαχλαbώσεως

Σχ. 6.2κy.

Διαστάσει!; σέ cm

ποθετοϋνται σέ εύθείες διαδρομές χωνευτών σωλήνων μεγάλου μήκους (κάθε 6 m), δταν � γραμμή μεταβαίνει όπό �να δωμάτιο σέ δλλο καί δταν παρουσιάζει πολ­λές καμπύλες (συνήθως δπου οΙ καμπύλες εΤναι περισσότεpες όπό μία).

γ) Άφοϋ όνοιγοϋν τά αύλόκια καί οΙ ύποδοχές, �ργασία πού γίνεται καί μέ ε lδι-

100

κές μικρές μηχανές, τοποθετούνται ο1 σωλήνες. Ή στήριξή τους πραγματοποιείτ μέ γύψο* πού τοποθετείται κατά διαστήματα (σχ. 6 .2κδ), μέ λεπτά καρφιά πού η

ποθετούνται έπίσης κατά διαστήματα πότε όπό τή μία καί πότε όπό τήν άλλη πλει ρά τού σωλήνα κατά λοξή κατεύθυνση πρός τόν τοίχο (σχ. 6 .2κδ), μέ άγκιστρα r τέλος, μέ καρφιά, κάτω όπό τό κεφάλι τών όποίων συστρέφονται δύο λεπτά σύρ ματα όπό έπιψευδαργυρωμένο χάλυβα. Τά σύρματα αύτά τυλίγονται γύρω όπό τ• σωλήνα, δπως δείχνει τό σχήμα 6.2 κδ.

--

Σχ. 6.2κδ.

δ) Μετά τήν τοποθέτηση τών σωλήνων καί τών διάφορων κουτιών όκολουθεί r έπίστρωση τού τελικού έπιχρίσματος (σοβάντισμα).

Τό έπίχρισμα καλύπτε ι όλόκληρη τή χωνευτή έγκατάσταση, έτσι μένουν όρατc μόνο τά καλύμματα τών κουτιών διακλαδώσεως καί τά κουτιά διακοπών καί ρευ ματοδοτών.

'Αφού στεγνώσει καλά τό έπίχρισμα, μέ όνοιχτά τά διάφορα κουτιά, περνιούν· τα ι οί όγωγοί μέσα στούς σωλήνες [παράγρ. 6.2 ( 1 )] καί έκτελούνται οί διάφορεc συνδέσε ις στά κουτιά.

Γιά νά έκτελούνται ο1 συνδέσε ις τών άγωγών στά κουτιά χωρίς νά γίνει λάθος. ο1 άγωγοί έχουν μονωτικά περιβλήματα μέ διάφορα χρώματα, δπως θά δούμε στήν παράγραφο 6.4. Στά κουτιά διακοπτών καί ρευ ματοδοτών ο1 συνδέσεις γί­νοντα ι στούς όκροδέκτες τού σώματος τού διακόπτη η τού ρευματοδότη. Τό σώμο αύτό, μετά τήν έκτέλεση τών συνδέσεων τοποθετείται μέσα στό κουτί καί κλείνε­ται μέ τό κάλυμμα τού διακόπτη η ρευ ματοδότη, πού βρίσκεται στό ϊδιο έπίπεδο μέ τήν τελε ιωμένη έπιφάνεια τού τοίχου.

ε) 01 διάφορες γραμμές μετά τό πέρασμά τους όπό τά κουτιά διακλαδώσεως. καταλήγουν σέ κουτιά διακοπτών η σέ κουτιά ρευματοδοτών ( κατεβάσματα), η, ό­κόμα, σέ κουτιά όκροδεκτών συνδέσεων συσκευών. Άπό τά κουτιά αύτά όναχω-

*Ή χρησιμοποίηση τοϋ γύψου ώς μέσου στερεώσεως εΤναι οίκονομική, άλλά προκαλεί όξειδώσει σέ περίπτωση πού θά χρησιμοποιηθούν σωλήνες καί κουτιά μέ μεταλλικό μανδύα.

101

ρούν έπίσης καί οί γραμμές, πού καταλήγουν στά σημεία όναρτήσεως φωτιστικών συσκευών όροφής. Στά σημεία αύτά οί όγωγοί τής γραμμής συνδέονται μέ μ ικρούς συνδΕτήρες όπό μονωτικό ύλικό (πορσελάνη, πλαστικό), πού διαθέτουν κατάλληλο όριθμό όκροδε κτών (κλέμμες) γιά τή σύνδεση τών όγωγών τής γραμμής καί τής σειρίδας τροφοδοτήσεως τής φωτιστικής συσκευής (σχ. 6.2κε). Πλάϊ στούς συν­δετήρες αύτούς στερεώνεται όγκιστρο (γάντζος) όροφής, γιά νά όναρτώνται όπό έκεί οί φωτιστικές συσκευές.

Τά μ ικρά άγκιστρα στερεώνονται στήν όροφή μέ τακάκια, ένώ τά μεγάλα συν­δέονται μέ τό σιδερένιο όπλισμό τής πλάκας τής όροφής.

Τόσο ό συνδετήρας δσο καί τό άγκιστρο μπορούν νά καλύmονται όπό μιά ρο­ζέττα 6ροφής (σχ. 6 .2κε) , δηλαδή τό μονωτικό κέλυφος, πού στερεώνεται στήν 6-ροφή στεγανά η όχι. Ή ροζέπα τοποθετείται έτσι, ώστε ό σωλήνας τής γραμμής νά καταλήγει στό μέσον περίπου τής βάσεώς της*.

Κλέμμες πορσελaν�ς Γaντtος

Σχ. 6.2κε. 1 ) Τακάκι. 2) Προστόμιο γραμμής. 3) Γάντζος όροφής. 4) Ροζέπα όροφής. 5) Κλέμμες. 6) Σειρίδο

φωτισμού σώμ�-:-rις. "1 Σωλήνας όναρτήσεως φωτιστικού σώματος.

Στά σημεία τροφοδοτήσεως φωτιστικών συσκευών είναι δυνατόν οί τροφοδο· τικές γραμμές νά καταλήγουν σέ εiδικά κουτιά διακλαδώσεως. Αύτά χρησιμεύουν γιά τή σύνδεση τών φωτιστικών σει ρίδων καί γιά τή διακλάδωση τών γραμμώ'ν πρός όλλα φωτιστικά σημεία τής όροφής.

Σέ κάθε περίmωση, δταν ή άκρη eνός σωλήνα παραμένε ι έλεύθερη η δταν ε ί· σάγεται σέ συσκευή, πρέπει νά προστατεύεται μέ ε ίδικό μονωτικό έπιστόμιο ιi προστόμιο ι:ίσόδου.

3) Τοποθέτηση μονωμένων άγωγών άπι:υθι:ίας μέσα καί κάτω άπό τό έπίχρισμα.

Οί έπίπεδες σε ιρίδες τοποθετούνται, σέ ξηρούς χώρους, όπευθείας μέσα η κό τω άπό τό έπίχρισμα, χωρίς δηλαδή νά χρησι μοποιηθούν σωλήνες.

*'Όταν ή γραμμή είναι όρατή, ό σωλήνας εΙσχωρεί όπό τήν πλευρά.

102

ΟΙ γραμμές μέ έπίπεδες σε ιρίδες όκολουθούν μόνο όριζόντιες καί κατακόρυφει, διαδρομές, οΙ όποίες καθορίζονται, δπως γνωρίζομε, όπό πρίν. Ή όλλαγή κατευ­θύνσεως τών γραμμών έπιτυγχόνεται πολύ όπλό μέ κάμψη τών σε ιρίδων (σχ. 6.2κστ).

Θ Σχ. 6.2κστ.

α) Τρόπος κόμψεως τριπολικών έπίπεδων σειρίδων γιό τήν όποφυγή δημιουργίας ύπερβολικοϋ έξογκώματος στό σημείο της κόμψεως.

Ή στερέωση τών έπίπεδων σειρίδων συνιστάται νό γίνεται μέ γύψο � μέ ε ίδικά περιλαίμια* όπό μέταλλο � πλαστικό ύλικό, τά όποία στερεώνονται όπό πρίν στόν τοίχο. Ή όπόσταση μεταξύ τών περιλαιμίων δέν πρέπει νά εΤναι μεγαλύτερη όπό 2 5 cm γιά νά έξασφαλίζεται ή συνεχής έπαφή τής σε ιρίδας έπάνω στόν τοίχο. σέ δλο τό μήκος της. Σέ περίmωση πού θά έγκατασταθούν περισσότερες όπό μιά έ­πίπεδες σειρίδες σέ παράλληλες διαδρομές, ή μεταξύ τους όπόσταση πρέπει νά εΙ­ναι τό λιγότερο ίση μέ 2 cm.

Ή διακλάδωση τών σειρίδων γίνεται μέσα σέ πλαστικό κουτιά μ ικρού βάθους. Ό έλεγχος τών κυκλωμάτων σέ γραμμές έπίπεδων σε ιρίδων, γιό τήν ήλεκτρική

συνέχεια καί τήν όντίσταση μονώσεως (παράγρ. 6.6), πρέπει νά έκτελείται πρίν το­ποθετηθεί ή ταπετσαρία η ό χρωματισμός τών τοίχων. Μετά τίς έργασίες αύτές δέν μπορεί νό γίνει καμιά όλλαγή χωρίς νά δημιουργηθούν σημαντικές δαπάνες καί καθυστερήσεις.

Κατά τήν έξοδο τής άκρης μ ιός έπίπεδης σε ιρίδας όπό τό έπίχρισμα, στό σημεία ρευματοληψίας, αύτή περιβάλλεται όπό τεμάχιο σωλήνα μήκους 1 Ο cm περίπου � στερεώνεται μέ πλαστικό περιλαίμιο.

4) Έγκατ6σταση σωλήνων μι χαλύβδινο 6πλισμ6 (χαλυβδοσωλήνων) Ιπ6νω καΙ κ6τω 6π6 τ6 lπfχpισμα.

Γίνεται, δπως είπαμε στήν παράγραφο 6.2 ( 1 ), (2 ) . Ή κοπή τών χαλυβδοσωλή­νων σέ κατάλληλα μήκη γίνεται μέ σιδηροπρίονο. Κατόπιν, στά σημεία κοπής, έξο-

• Ή στερέωση τών �πfπεδων σειρfδων μέ χαλύβδινα καρφιό, (ότσαλόκαρφα), �στω καf μέ μονωτικές ροδέλλες. δέ συνιστάται, γιατf ύπόρχει κfνδυνος νό τραυματιστούν οΙ μονώσεις τών σειρfδων.

103

..ιαλύνονται oi άκρες τοϋ σωλήνα μέ τή λίμα καί όποκόπτονται oi προεξοχές πού προκλήθηκαν άπό τό πριόνισμα της έσωτερικής μονώσεως τοϋ σωλήνα μέ τό μα­καιράκι . Στή συνέχεια γίνεται κοχλιοστόμηση τών άκρων τών σωλήνων (όνοίγον­rαι βόλτες) μέ βιδολόγο (φιλιέρα).

Τό μήκος τοϋ σπειρώματος σέ κάθε άκρη σωλήνα πρέπει νά είναι λίγο μεγαλύ­τερο άπό τό μ ισό τοϋ σπειρώματος τοϋ συνδiσμου (μούφας).

'Όταν δύο τμήματα σωλήνων, πού έχουν τοποθετηθεί, πρόκειται νά συνδεθοϋν μέ τρίτο τμήμα μ ι κροϋ μήκους, όνοίγονται σπε ιρώματα καί στά άκρα τοϋ ένδιάμε­σου τμήματος, τών όποίων τό μήκος είναι τουλάχιστον ίσο πρός τό μ ήκος όλόκλη­ρου τοϋ σπε ιρώματος μιάς μούφας. Κατόπιν κοχλιώνεται μία μούφα σέ κάθε άκρο τοίι ένδιάμεσου σωλήνα, σέ δλο τό μήκος της (σχ. 6 .2κζ). 'Όταν τοποθετηθεί τό ένδιάμεσο τμήμα, oi μοϋφες βιδώνονται στά άκρα τών όκραίων σωλήνων, όφοϋ ξεβιδωθοϋν μερικώς όπό τό ένδιάμεσο τμήμα.

Σπείρωμα χαλ\ιβδοσωλ-ήvα Σχ. β.2ιιζ.

·Ε�αρτήματα σwδCο� δ\ιο CΙΙιΙλ�νφν διαφορετι.χ:ης; διαμiτροu (οuοτο�-δΙΔ!JWλ�)

Σχ. β.2ιιη. Έξαρτ�ματα χαλυβδοσωλ�νων.

α) Έξ(ιρτημα συνδέσεως χαλυβδοσωλ�να μέ σωλ�να Μπέργκμαν. β) Τρόπος συνδέσεως σωλ�vωv διαφορετικfις διαμέτρου.

104

'Άλλα έξαρτήματα χαλυβδοσωλήνων είναι αύτά, πού φαίνονται στό σχfiμα 6.2κη, δπου όναγράφεται καί ή χρήση τους.

Τά κουτιά τών χαλυβδοσωλήνων είναι όπό χυτοσίδηρο μέ έσωτερική μονωτική έπένδυση καί τά καλύμματά τους κλείνουν στεγανά, μέ λαστιχένιο δακτύλιο. Φέρ­νουν έπίσης, σωληνωτά όκρα μέ σπείρωμα, έπάνω στά όποία βιδώνονται οί σωλιl­νες, πού καταλήγουν σέ αύτά (σχ. 6.2κη) .

Κατά τήν έγκατάσταση χαλυβδοσωλήνων, πρέπει νά καταβάλλεται φροντίδα w­στε οί όγωγοί, πού όνήκουν σέ μονοφασικά ιϊ τριφασικά κυκλώματα έναλλασσό­μενου ρεύματος, νά τοποθετούνται όνά κύκλωμα, δλοι μέσα στόν ίδιο σωλήνα. Οί όγωγοί ένός καί τού ϊδιου κυκλώματος (έναλλασσόμενου μονοφασικού ιϊ τριφασι­κού ρεύματος) δέν έπιτρέπεται νά τοποθετούνται σέ χωριστούς χαλυβδοσωλfiνες, γιατί όπό τά ρεύματα πού έπάγονται στό σωλήνα (σχ. 6 .2κθ) προκαλείται όπώλεια ένέργειας, θερμότητα καί mώση τάσεως.

I ' ι, Ί ι , l i

Λa,')ος Σωστό

Σχ. 6.2κθ.

τ ά ση μιο1Jργούμενα μαγvιιτικά nεδία , nροέρχονται άτtό ρΕ1Jμα­τα άντ ί,')ετης !f>Opaς κ α ί άλληλοαναιρο1Jνται

105

5) Έγκατάσταση μή μονωτικών σωλήνων iπάνω καί κάτω άπό τό iπί)(ρισμα.

Οί κλειστοί μεταλλικοί σωλήνες τοποθετούνται, δπως άκριβώς καί οί χαλυβδο­σωλήνες. Οί σύνδεσμοί τους εiναι βιδωτοί, όν οί σωλήνες φέρουν σπείρωμα, ιϊ έ­φαρμόζουν μέ τριβή έπάνω στούς σωλήνες, δταν δέν έχουν σπείρωμα.

Οί μεταλλικοί σωλήνες μέ έπικαλυ μμένη σχισμή (σωλήνες Πέσελ) μποροϋν νά χρησι μοποιούνται σέ όρατές μόνο έγκαταστάσε ις, δπως καί οΙ χαλυβδοσωλήνες.

Στό σχήμα 6 .2λ φαίνονται διάφορα έξαρτήματα τών σωλήνων μέ έπι καλυμμένη σχισμή καί άναγράφεται ή χρήση τους.

πιο r=<-J,f ι - I ι _ I

@ τεμaχιο σω)\]\να

Σχ. 6.2λ.

®

α) Σύνδεση σωλήνων μέ μούφα. β) Τρόπος συνδέσεως σωλήνων μέ καμπύλες.

Κατά τήν έγκατάσταση μεταλλικών σωλήνων μέ έπικcλυμ μένη σχισμή σέ ξη­ρούς χώρους, ή τοποθέτησή τους πρέπει νά γίνεται έτσι, ιϊ.ιστε ή σχισμή νά εiναι ά­πό τήν πίσω πλευρά, στίς όριζόντιες καί κατακόρυφες διαδρομές καί πρός τά έπά­νω στίς διαδρομές όροφής. Σέ πρόσκαιρα ύγρούς χώρους, ή σχισμή πρέπει νά το­ποθετείται πρός τά κάτω στίς όριζόντιες καί πάνω στήν όροφή διαδρομές, καί πλά­για στίς κατακόρυφες διαδρομές. Καί οΙ σωλήνες αύτοί πρέπε ι νά έφοδιάζονται, μέ μονωτικό έπιστόμιο στά έλεύθερα όκρα τους.

6) Έγκατάσταση σωληνοσυρμάτων iπάνω, μtσα καί κάτω άπό τό iπί)(ρισμα.

α) Έγκατάσταση iπάνω στό iπί)(ρισμα. Τά σωληνοσύρματα (τύποι NYRAMZ καί NYRAMA) στερεώνονται στούς τοί­

χους (έπάνω στό έπίχρισμα), άφοϋ προηγουμένως εύθυγραμμισθοϋν, γιατί στό έμπόριο προσφέρονται σέ κουλούρες. Ή ε ύθυγράμμιση γίνεται μέ τή βοήθεια τής διατάξεως τοϋ σχήματος 6.2λα. Τό σωληνόσυρμα πρέπει νά ξετυλίγεται μέ προσ­οχή καί νά μήν eλκεται τυχαία, γιατί ύπάρχει κίνδυνος νά τσακίσε ι . Στά σημεία, πού θά δημ ιουργηθούν τυχόν τσακίσματα, πρέπε ι τό σωληνόσυρμα νά κόβεται καί νά

106

π άγχος;

Σχ. 6.2λα.

•Αφα�ρεση με•αλλικοϋ μανδύα

Σχ. 6.2λβ.

παρεμβόλλεται κουτί ένώσεων. Στό σχιϊμα 6.2λβ φαίνονται τρόποι άλλαγιϊς κατευ­θύνσεως, διακλαδώσεως καί διαβόσεως τών σωληνοσυρμότων στούς τοίχους.

β) Έγκατ6σταση κ6τω 1/ μlσα στ6 lπfχpισμα. ΕΤναι �ντελώς δμοια μέ τή χωνευτή �γκατόσταση τών σωλήνων Μπέργκμαν καί

107

χρησιμοποιούνται καί τά ίδια έξαρτήματα. 'Επε ιδή ή έξωτερική διάμετρος τών σω­ληνοσυρμάτων εΤναι άρκετά μικρότερη σέ σύγκριση μέ τούς σωλήνες Μπέργκμαν, ή έργασία στηρίξεως εΤναι μ ικρότερη. Ή χωνευτή έγκατάσταση τών σωληνοσυρ­μάτων παρουσιάζει τό με ιονέκτημα νά μήν έπιτρέπει τήν άλλαγή �νός άγωγού άνε­ξάρτητα άπό τούς άλλους.

7} Έγκατ6σταση 6νθυγpών καλωδlων.

Σέ ύγρούς χώρους, χημικές βιομηχανίες καί έργαστήρια, σταύλους, άγροκτήμα­τα, άντλιοστάσια, ψυγεία, πλυντήρα κλπ., δπου ύπάρχει ύγρασία, άναθυμιάσεις κλπ., τίς ήλεκτρικές γραμμές κατασκεύαζαν άλλοτε όρατές έπάνω σέ μονωτήρες � μέσα σέ χαλυβδοσωλήνες. Αύτό δμως �χε ι σχεδόν έγκαταλειφθεί σήμερα, γιατί ή έγκατάσταση τών μονωμένων άγωγών μέσα σέ σωλήνες δέν τούς προστατεύει ά­ποτελεσματικά άπό τήν έπίδραση τής ύγρασίας, τών χημικών άτμών κλπ. καί γιατί ή συσσώρευσή τους καταστρέφει τή μόνωση τών άγωγών, ένώ ό χαλύβδινος ό­πλισμός τών σωλήνων, μέ τήν πάροδο τού χρόνου προσβάλλεται άπό τή σκουριά. Ή έγκατάσταση όγωγών έπάνω σέ μονωτήρες έξάλλου, παρουσιάζει δυσχέ ρειες γιά τήν έπαρκή προστασία τους όπό τυχαία έπαφή σέ δωμάτια μ ικρού ϋψους.

Γι ' αύτό σήμερα χρησιμοποιούνται είδικά, όνθεκτικά στήν ύγρασία καλώδια, τά · όποία όνομάζονται 6νθυγpά.

Στήν κατηγορία τών όνθυγρών καλωδίων ύπάγονται τά γνωστά μας σωληνο­σύρματα μέ προστατευτικό έξωτερικό περίβλημα άπό PVC τύπου NYRUZY, ΝΥ� RUAY κλπ., τά καλώδια μέ μολύβδινο μανδύα NYBUY μέ προστατευτικό έξωτερι­κό περίβλημα όπό PVC καί τά καλώδια ΝΥΜ, χωρίς μεταλλικό μανδύα καί έξωτερι­κό περίβλημα άλλά μανδύα άπό θερμοπλαστικά ύλικό.

Τά όνθυγρά καλώδια πωλούνται στό έμπόριο σέ κουλούρες, γι ' αύτό πρέπει νά εύθυγραμμίζονται μέ προσοχή, χωρίς νά προκαλούνται στακίσματα (σχ. 6.2λγ).

Σχ. 6.2λy.

Σέ σημεία δπου δημιουργούνται τυχόν τσακίσματα � σπασίματα, πρέπει νά γίνε­ται τομή καί νά παρεμβάλλεται κουτί �νώσεων. WΕτσι, άποφεύγεται ή είσοδος ύ­γρασίας στά σημεία αύτά. Γιά νά Προφυλαχθούν τά καλώδια, πρέπει έπίσης, οΙ καμπύλες, στίς άλλαγές κατευθύνσεως, νά �χουν άκτίνα τουλάχιστον 6 φορές με­γαλύτερη άπό τή διάμετρο τού καλωδίου καί νά γίνονται μέ τό χέρι.

Ή στερέωση τών άνθυγρών καλωδίων έκτελείται είτε άπευθείας στούς τοίχους μέ κοινά περιλαίμια μέ δύο λοβούς, είτε σέ όρισμένη 'άπόσταση άπό τούς τοίχους, μέ ε ίδικά περιλαίμια άποστάσεων (σχ. 6.2λδ). Ή άπευθείας στήριξη στούς τοίχους παρουσιάζει τή μεγαλύτερη μηχανική άντοχή, άλλά �χε ι τό με ιονέκτημα νά συγ-

108

rr Σχ. 6.2λδ.

κρατεί τήν ύγρασία. "Ετσι, σέ χώρους μέ μεγόλη ύγρασία, χρησιμοποιούνται περι­λαίμια άποστόσεως, �κτός δν τό τοιχώματα τών χώρων αύτών εΤναι άπολύτως λεία. 'Αντίθετα, σέ άνώμαλα τοιχώματα άκόμα καί σέ σχετικό ξερούς χώρους χρη­σιμοποιούνται περιλαίμια άποστόσεως*. Σέ βρεγμένους καί �μποτισμένους χώ­ρους, ή στερέωση πρέπει νό γίνεται μόνο μέ πλαστικό περιλαίμια άποστόσεως.

Ή άπόσταση τών περιλαιμίων στερεώσεως πρέπει νό εΤναι όμοιόμορφη καί νό μή ξεπερνά τό 30 cm γιό καλώδια NYBUY καί ΝΥΜ, μπορεί δμως νό φτόνει τό 50 cm γιό καλώδια NYRUZY. Π ρίν άπό κόθε κουτί διακλαδώσεως ι'\ δλλο κουτί (ρευ­ματοδότη, διακόmη κλπ.) , τοποθετείται στό καλώδιο �να περιλαίμιο σέ άπόσταση 1 Ο cm άπό αύτό (σχ. 6.2λε).

6' ·-. .><>' Περίπου

"-. 3Qcm γιά καλώδια NYBUY,NΊ'MIOCm 50 " NYR UZY

Σχ. 6.2λε.

"Αν ή στερέωση καλωδίων σέ τοίχους παρουσιόζει προβλήματα (π.χ. σέ �γκα­ταστόσεις ύπαίθρου), τό άνθυγρό καλώδια συγκρατούνται μέ εΙδικό περιλαίμια ά­πό σύρματα άναρτήσεως, δπως δείχνει τό σχιϊμα 6.2λστ. Σέ αύτές τίς �γκαταστό­σεις, δπου λόγω τοϋ άνέμου τό καλώδιο καταπονείται μέ κραδασμούς, πρέπει νό άποφεύγεται ή χρησιμοποίηση καλωδίου μέ μολύβδινο μανδύα (NYB UY), γιατί ό

• "Η στερέωση τών χαλύβδινων περιλαιμίων όποστάσεως πρέπει νά γίνεται μέ τή βοήθεια μίγμα­τος τσιμέντου καf δμμου καί δχι γύψου.

109

Διάτα�η τανύσεως Περιλαίμιο ιivαρτήσεως

Σχ. 6.2λστ.

μόλυβδος μέ τόν καιρό γίνεται εύθραυστος, δταν ύπόκειται συνεχώς σέ κραδα­σμούς.

'Όταν τοποθετούνται άνθυγρά καλώ�ια μέσα σέ κουτιά διακλαδώσεως, διακο­πτών κλπ., πρέπει νά έξασφαλίζεται ή στεγανότητά τους μέ λαστιχένιους δακτύ­λιους καί κοχλιωτούς στυπε ιοθλίπτες, δπως δείχνει τό σχήμα 6.2λζ. Τά χυτοσιδηρά κουτιά διακλαδώσεως χρησιμοποιούνται κυρίως σέ βιομηχανικές έγκαταστάσεις λόγω τής μεγαλύτερης μηχανικής άντοχής, πού παρουσιάζουν σέ σύγκριση μέ τά πλαστικά κουτιά. Στά πλαστικά κουτιά διακλαδώσεως ή στεγανότητα έπιτυγχάνε­ται μέ στραγγαλιστικές διατάξεις, δπως φαίνεται στό σχήμα 6.2λη.

"Αν i:Ξνα άνθυγρό καλώδιο δέν καταλήγει σέ κουτί διακλαδώσεως, διακόπτη κλπ., πρέπει νά τερματίζει σέ εfδ ικό κουτί τtρματος η κατάλληλο έπιστόμιο γιά λό­γους στεγανότητας (σχ. 6.2λθ).

Ό τρόπος έ κτελέσεως τών διαβάσεων τών άνε;}υγρών καλωδίων μέσα σέ τοί-χους η όροφές φαίνεται στό σχήμα 6.2 μ.

·

· Η μετάβαση άνθυγρού καλωδίου άπό ύγρό χώρο σέ ξηρό καί ή σύνδεσή του, έ­πομένως, μέ άγωγό άλλου είδους, πρέπει νά έ κτελείται δπως δείχνει τό σχήμα 6.2μ.

Τό κουτί πού χρησιμοποιείται συνιστάται νά εΤναι άπό έ κείνα, πού χρησιμο­ποιούνται στίς έγκαταστάσε ις ύγρών χώρων, παρ' δλο δτι δέν εΤναι άπαραίτητη πιά ή στεγανότητα, γιατί καί οΙ μονωτικοί σωλήνες τοποθετούνται εύκολα μέσα στά κουτιά αύτά (σχ. 6.2μ) .

Άπό τά άνθυγρά καλώδια, τά ΝΥΜ, εΤναι κατάλληλα γιά έγκατάσταση σέ χώ· ρους, δπου άπαγορεύεται ή χρησιμοποίηση καλωδίων μέ μεταλλικό μανδύα (π.χ σέ χώρους πού ύπόκεινται σέ πυρκαϊά). Τά καλώδια αύτό μπορούν νό έγκαταστα θούν έπάνω, κάτω η μέσα στό έπίχρισμα, χωρίς νά προσβάλλονται άπό αύτό κα εΤναι άνθεκτικά σέ χημ ικές έπιδράσεις. 'Όταν τοποθετούνται έπάνω σέ έπίχρισμα

1 10

Σχ. 6.2λζ. 1 ) Άγωγός χαλκού. 2) 'Ελαστική μόνωση. 3) Έγχρωμη ταινία. 4) ' Ελαστικός μανδύας. 5) ' Εξωτερικό προστατευτικό περίβλημα. 6) Στεγανότητα μέ εΙδική μόζα. 7) Άκροδέκτης γειώσεως. 8) Πώμα. 9) 'Ελαστικό παρέμβυσμα καλύψεως μ ή χρησιμοποιούμενης i;ξόδου. 1 Ο) 'Ελαστικός δακτύλιος στε-

γανοποιήσεως. 1 1 ) Στυπειοθλίmης.

Σχ. 6.2λη.

Κουτt τέρμιn�

Σχ. 6.2λθ.

χωρος

Μ,ονωτικόι; ή μ1J σωλήνας � ���:��:ΡJddωλ1Jνόσυρμα

Έ rτ419λυβδωμένρ κσυτι διακλαδωσεως

�EP1J διάταfη

Μετciβασ1J άπό όγρό σi �1JPO χGίρο

Θ ®

Σχ. 6.2μ. Διαβάσεις καλωδίων άπό όραφές: Περίmωση διαβάσεως άπό θερμούς χώρους σέ ψυχρούς χώρους ττού βρίσκονται άπό rιtινω, δπου σχηματίζονται πάνω στά καλώδια σταγονίδια. α) Προστασία μέ ξύλι

νη �πένδυση. β) Προστασία μέ σωλήνα.

Ηι οθετούνται όπευθείας στόν τοίχο, χωρίς περιλαίμια όποστάσεως. Λόγω τής μηχανικής όντοχής, πού παρουσιάζουν (τουλάχιστον σέ θερμοκρασίες περιβάλ­λοντος, πού ύπερβαίνουν τούς 3°C), τά καλώδια ΝΥΜ σπανίως όπαιτούν πρόσθε­τη προστασία, μπορούν μάλιστα νά τοποθετούνται καί σέ μηχανές, δπου ή θερ­μοκρασία τού· περιβάλλοντος μπορεί νά όνέβει, στούς 75°C. Κατά τά λοιπά, ή €γ­κατάστασή τους δέ διαφέρει όπό τήν έγκατάσταση τών όλλων όνθυγρών καλω­δίων καί χρ�σιμοποιούνται τά ϊδια έξαρτήματα (κουτιά, διακόmες κλπ).

8) 'Ορατή iγκστάσταση άγωγών.

Μέσα σέ οiκοδομές οί ήλεκτρικές γραμμές είνα ι δυνατόν νά όποτελούντα ι καί όπό άπλούς μονωμένους ιϊ καί γυ μνούς όγωγούς έγκαταστημένους έπάνω σέ μο­νωτι κά στηρίγματα, στερεωμένα στούς τοίχους. Τό είδος αύτό τοποθετήσεως (ό­ρατή έγκατάσταση) τών όγωγών τών γραμμών δέν συνηθίζεται σήμερα, ένώ πα­λιότερα τόν χρησιμοποιούσαν γιά γραμμές βιομηχανικών έγκαταστάσεων καί γιά γραμμές όλλων έπαγγελματικών Εγκαταστάσεων, σέ όποθήκες κλπ.

··οταν εγκαθίστανται όρατοί όγωγοί πρέπει νά λαμβάνονται μέτρα προστασίας τους όπό μηχανικές καταπονήσεις. "Ετσι, εϊτε ή στερέωση τών γραμ μών γίνεται σέ μεγάλο ϋψος, ιi'Jστε oi όγωγοί καί τά έξαρτήματά τους νά μήν είναι προσιτά, εϊτε τά τμήματα τών γραμμών, πού ύπόκε ινται σέ μηχανική φθορά, προστατεύονται μέ €γ­κατάσταση κατάλληλων σωλήνων ιϊ όλλων προφυλακτήρων (π.χ. όπό ξύλο).

Oi γυμνοί όγωγοί όρατών εγκαταστάσεων πρέπει νά στερεώνονται, κατά τό δυ­νατόν, έπάνω σέ κωδωνοειδείς μονωτήρες καί νά όπέχουν μεταξύ τους:

α) 20 cm τουλάχιστον, γιά όποστάσεις μεταξύ διαδοχικών μονωτήρων μεγαλύ­τερες όπό 6 m .

β ) 1 5 cm τουλάχιστον, γιά όποστάσε ις μεταξύ διαδοχικών μονωτήρων 4 ώ ς 6 m.

γ) 1 Ο cm τουλάχιστον, γιά όποστάσε ις μονωτήρων μ ικρότερες όπό 4 m.

Oi γυμνοί όγωγοί πρέπε ι , έπίσης, νά όπέχουν όπό όποιαδήποτε τμήματα τής οi­κοδομής, προστατευτικά καλύμ ματα καί λοιπά όντικείμενα τουλάχιστον 5 cm.

01 όποστάσε ις αύτές δέν iσχύουν γιά δύσκαμmους όγωγούς ιϊ συνδετικές ρά­βδους (π.χ. ζυγούς), καί στίς περιmώσεις αύτές δμως πρέπει νά προβλέπονται Ε­παρκή διαστήματα μεταξύ τών όγωγών.

01 μονωμένοι όγωγοί, όν δέν έχουν μεγάλη διατομή, μπορούν νά εγκαθίστανται έπάνω σέ τροχιλοειδείς μονωτήρες. "Ετσι σέ ξηρούς χώρους καί μέχρι διατομής ό­γωγών 4 m m2, χρησιμοποιούνται οί μονωτήρες τού σχήματος 6.2μα. Γιά διατομές μέχρι 2 ,5 mm2 μπορούν νά χρησιμοποι ηθούν καί τά μονωτικά στηρίγματα τού σχήματος 6.2 μβ. Σέ ύγρούς χώρους χρησι μοποιούνται μονωτήρες τού σχήματος 6 .2μγ.

Οί μονωμένοι όγωγοί σέ όρατές έγκαταστάσε ις πρέπει νά όπέχουν μεταξύ τους: α) Σέ ξερούς χώρους, 2 cm τουλάχιστον. β) Σέ ύγρούς χώρους, 3 cm τουλάχιστον. γ) Σέ βρεγμένους χώρους, 4 cm τουλάχιστον. 01 παραπάνω όγωγοί πρέπει νά όπέχουν όπό γειτονικά όντικείμενα: rι) Σέ ξερούς χώρους, 1 cm τουλάχιστον.

Σχ. 6.2μα.

Σχ. 6.2μy. Μονωτήρες ύγρών χώρων.

' Ελαστικός οωλ�νας

\ ;Α1ωστάοεις μονωτήρων σε mm

Σχ. 6.2μδ.

β) Σέ ύγρούς χώρους, 2 cm τουλάχιστον. γ) Σέ βρεγμένους χώρους, 3 cm τουλάχιστον.

-,�\Xy- *-:t �/ ;: 1--' �:\

Σχ. 6.2μβ.

"' Ν

_ _ι

1 13

"' Ν

- _i

Οί άποστάσε ις μεταξύ τών μονωτήρων δέν πρέπει νά ξεπερνούν τίς τιμές: α) 1 ,20 m, γιά όριζόντιες γραμμές διατομής όγωγών μέχρι 1 Ο m m2• β) 1 ,50 m, γιά κατακόρυφες γραμμές καί όριζόντιες μέ διατομή όγωγών μεγα­

λύτερη όπό 1 Ο mm2• ν) 5 cm, γιά μονωτήρες παρακείμενων γραμμών (σχ. 6 .2μδ) .

1 14

9) ΈγκαταστάσΕις ύπαlθρου.

'Εσωτερικές έγκαταστόσε ις ύπαίθρου εΤναι οΙ ήλεκτρικές έγκαταστόσεις, πού έ­ξυπηρετοϋν άσκεπείς χώρους, δπως αύλές, κήπους, βιομηχανικούς ιϊ γεωργικούς ύπαίθριους χώρους κλπ. καί έξυπηρετοϋν τό φωτισμό, τή λειτουργία γερανών καί δλλων άνυψωτικών μηχανημότων, κινητήρων άγροτικών ιϊ βιομηχανικών ύπαί­θριων μηχανημότων κ.ο.κ., τή λειτουργία φωτεινών έπιγραφών καί διαφημίσεων σέ έξωτερικούς τοίχους ιϊ στέγες κτηρίων κλπ.

Στίς Ε .Η .Ε . ύπαίθρου τό στηρίγματα τών ήλεκτρικών γραμμών δέν πρέπει, κατό κανόνα, νό άπέχουν μεταξύ τους περισσότερο άπό 20 m. Στίς γραμμές αύτές χρη­σιμοποιούνται γυμνοί ιϊ μονωμένοι άγωγοί, πού στερεώνονται έπόνω σέ μονωτή­ρες ιϊ άνθυγρό καλώδια ( NYR UZY, NYB UY, ΝΥΜ) . ΟΙ μονωμένοι άγωγοί καί τό έ­ξαρτήματό τους πρέπει νό εΤναι κατόλληλα γιό έγκατόσταση ύπαίθρου (άνθεκτικό στίς καιρ ικές έπιδρόσε ις).

Στίς έγκαταστόσε ις αύτές δέν έπιτρέπονται ώς μονωτικό στηρίγματα οΙ τροχι­λοε ιδείς μονωτήρες.

ΟΙ Κανονισμοί Ε. Η . Ε. έπιβάλλουν ώς έλόχιστη έπιτρεπόμενη διατομή γιά τούς άγωγούς τών ύπαίθριων γραμμών, τά 1 Ο m m2 (άγωγοί χαλκοϋ), ύπό τόν δρο δτι οΙ άγωγοί αύτοί στερεώνονται έπόνω σέ μονωτήρες, πού άπέχουν περισσότερο άπό 1 m καί λιγότερο άπό 20 m.

ΟΙ άποστάσεις μεταξύ τών άγωγών (γυμνών ιϊ μονωμένων) τών γραμμών πρέ­πε ι νό εΤναι ίδιες μέ αύτές πού Ισχύουν γιά τίς όρατές έγκαταστάσεις γυμνών άγω­γών, οΙ δέ άποστόσεις μεταξύ άνθυγρών καλωδίων πρέπει νά εΤναι ίδιες μέ αύτές πού Ισχύουν γιό όρατές έγκαταστόσεις μονωμένων άγωγών.

ΟΙ έγκατεστημένοι στό ϋπαιθρο άγωγοί, πού στηρίζονται σέ μονωτήρες στε­ρεωμένους στούς τοίχους, πρέπει νό άπέχουν τουλόχιστον 3,5 m άπό τό έδαφος γιό περιοχές προσιτές μόνο σέ πεζούς καί τουλάχιστον 6 m άπό τό έδαφος γιά πε­ριοχές προσιτές σέ όχήματα. Ή έλόχιστη άπόσταση τών άγωγών άπό τίς πλευρι­κές καί τήν κατώτερη άκμή τών παραθύρων πρέπει νό εΤναι 1 ,25 m , ένώ άπό τήν άνώτερη άκμή τους πρέπει νό εΤναι 0, 5 m. Ή άπόσταση, τέλος, τών άγωγών άπό δένδρα πρέπει νό εΤναι τουλόχιστον ίση μέ 1 m.

Τό κατεβόσματα τών γραμμών ύπαίθρου γιό προσιτούς διακόmες καί ρευματο­δότες* πρέπει νό γίνονται μέ άνθυγρό καλώδια, πού τό άνώτερο δκρο τους πρέπει νό άπέχει άπό τό έδαφος τουλόχιστον 3,5 m. Τό άνθυγρό καλώδια στερεώνονται μέ περιλαίμια.

Σέ θέσεις πού ύπόκεινται σέ μηχαν ικές φθορές, οΙ άγωγοί ύπαίθρου πρέπει νό προστατεύονται μέ χαλύβδινους σωλήνες.

Σέ ύπαίθριους χώρους ( κήπους, αύλές κλπ. ), οΙ άγωγοί τών έναέριων γραμμών είτε τοποθετούνται γυμνοί, έπάνω σέ μονωτήρες, πού στηρίζονται σέ στύλους {δ­πως καί στίς έναέριες γραμμές τώv. δ ικτύων διανομής τής ήλεκτρικής ένέργειας), είτε τοποθετούνται μονωμένοι, έπόνω σέ μονωτήρες, πού στηρίζονται σέ ξύλινους Βραχίονες, δπως δείχνει τό σχήμα 6.2με. τέλος, οΙ έναέpιες νpαμμές ύπαίθpιων

*01 ρευματοδότες καί οΙ διακόmες, πού χρησιμοποιούνται στίς έγκαταστόσεις ύπαίθρου, εΙνα πεγανοί τελείως κλειστού τύπου (χυτnπιΛFnι!'vιοι ι'\ όπό ι •ονωτικn ι"ι λι�ι.ι

115

Ε .Η . Ε . μπορεί νά άποτελούνται άπό άνθυγρά καλώδια, πού στηρίζονται σέ χαλύ­βδινα σύρματα άναρτήσεως

Βραχίονες γιά τήν

Σχ. 6.2με.

10) Έγκατ6σταση ύπ6γΕιων καλωδlων.

Στίς Ε .Η . Ε. , τά ύπόγεια καλώδια δέν χρησιμοποιούνται σέ μεγάλη �κταση. Γι ' αύτό θά περιγράψομε, μέ λίγα λόγια, μόνο τήν έγκατάσταση τών ύπόγε ιων καλω­δίων χωρίς μολύβδινο μανδύα*, πού χρησιμοποιούνται πιό συχνά στίς Ε . Η . Ε. (π.χ. σέ όρισμένες περιmώσεις γραμμών μετρητή - γενικού πίνακα βιομηχανιών, γραμ­μές τροφοδοτήσεως βαριών μηχανημάτων).

Τά ύπόγε ια καλώδια χωρίς μολύβδινο μανδύα εΤναι κυρίως τύπου ΝΥΥ καί τοπο­θετούνται μέσα στό �δαφος [σχ. 6.2 μστ (Α) ( Β ) ( Γ)] . Τά καλώδια αύτά προ­στατεύονται μέ σωληνες όπό σκυρόδεμα � γαλβανισμένους σιδηροσωληνες.

Οί σωλήνες σκυροδέματος πρέπει νά �χουν κατάλληλο πάχος καί έσωτερική διάμετρο τουλάχιστον 1 Ο cm. Σέ κάθε περίmωση ή συνολικά καλυμμένη άπό τά καλώδια έπιφάνεια δέν πρέπει νά ξεπερνά τά 50% τής έσωτερικής έπιφάνειας τού σωλήνα, γιά έγκατάσταση ένός καλωδίου, τά 30% γιά δύο καλώδια καί τά 40% γιά τρία ή περισσότερα καλώδια.

Oi γαλβανισμένοι σιδηροσωλήνες πρέπει νά �χουν έλάχιστη έσωτερική διάμε­τρο 5 cm καί τά καλώδια νά καλύmουν τήν ίδια έπιφάνεια μέ τούς σωλήνες σκυ­οοδέματος.

Σέ περίmωση ύπόγειων καλωδίων χωρίς μολύβδινο μανδύα (μέ μόνωση καί έ­ξωτερικό προστατευτικό περίβλημα όπό θερμοπλαστικό ύλικό) μέ συγκεντρικό ού­δέτεpο όγωγό (καλώδια NYCY), ή προστασία έπιτυγχάνεται ώς έξής:

α) Εrτε μέ πλόκες σκυροδέματος διαστάσεων 25 χ 50 c� καί πάχους τουλόχι­στον 5 cm.

•Στό δlκτυα διανομfις τfις ι')λεκτρικi'Jς �ν�ργειας καΙ στΙς-παροχετεύσεις τών Ε.Η.Ε., δταν οΙ γραμ­μ�ς εΤναι ύπόγειες. χρησιμοποιούνται πολύ τό καλώδια μ� μόνωση ποτισμ�νου χαρτιού καΙ μολύβδινο •ιανδύα.

� 16

β) Είτε μέ συμπαγείς πλίνθους διαστάσεων 1 Ο χ 2 1 cm καί πάχους 5 cm.

γ) Είτε μέ χρησι μοποίηση σωλήνων σκυροδέματος ή γαλβανισμένων σιδηρο­σωλήνων, δπως καί γιά τά καλώδια ΝΥΥ.

Κάθε τετραπολικό καλώδιο συνιστάται νά τοποθετείται μέσΌ σέ ίδιαίτερο σω­λήνα, ένώ τά μονοπολικά καλώδια πρέπει νά τοποθετούνται μέσα aτόν ίδιο σωλή­να, μόνο δταν όποτελοϋν μέρος τοϋ ίδιου κυκλώματος.

Σέ περιmώσεις δαπέδων σκυροδέματος, εiναι δυνατόν τά καλώδια ΝΥΥ νά το­ποθετούνται μέσα σέ σωλήνες ένσωματωμένους ατό σκυρόδεμα ή aτόν πυθμένα καναλιού, πού καλύmεται μέ λαμαρίνα.

() , t' •

(J /) σ

, ο ο ο 0 0 D

σ ο ...... ο

σ ρ ο ο . , ο θ () 0 0 . Ο

o o Q iJ () o <::J

j_ �Καλώδιο Υ.Τ Καλώδιο ΧΤ 1 --'-

f..--α2 Καλώδιο ένέργειας

ω

Σχήματος 1 'ΙΙ.Clλώδιο ΎΤ Σχήματος 2 'II.Clί3 καλulδιο ένέργειας

/

Διμερής τσψεντοοωλήνας ή άτιό έτερνί τη ι-Ι Q6

Σχήματος 1 καλώδιο Χ Ι Σχήματος 2 καλώδιο άσ"εν.ϊ:>ν ρεvμάτων Σχήματσ; 3 σuιλ'Ι\νας νερσ\j, φωτaερ1οv . . .

Κάτοψη οχ· 1, 2,3

Σχ. 6.2μστ (Α). Εγκατάσταση ύπόγειων καλωδίων (τό �να κοντά στό άλλο): 1 ) Τοποθέτηση καλωδίου Χ. Τ. κοντά σέ

καλώδιο Υ.Τ. 2) Τοποθέτηση καλωδίου ένέργειος κοντά σέ καλώδιο άσθενών ρευμάτων. 3) Τοποθέ­τηση καλωδίου ένέργειος κοντά σέ σωλήνες, νεροϋ, φωταερίου κλπ.

·· Στίς περιmώσεις 1 κοί 2 δέν θεωρείται κοντινή τοποθέτηση έφόσον εrτε ο, � 30 cm είτε a2 � 30 cm.

- Στήν περίmωση 3 δέν θεωρείται κοντινή τοποθέτηση έφόσον ο2 ;;;_ 30 cm.

,r:.ΡΙ-ιο, �-�'\""(') �\>.����

'-1ov ,�

�-ld��t;, -

Διμερή� , " 1σψε,ντοσΙ!Jληνας η απο ετερνιτη

-�

Καλώδιο άσ�ενιίJν ρεuμιhων

. . ·, .. · :;: : :. :. ;. \6'::.. ·;: , . .; ·:: /:.�--· . ·=� .... • ·• ·;' ·:.·::·· · · 60

ω 0 Διμερή� τσψεντοσωλη'νας li Σωλ�να� νεροϋ, φωταερLου, κ.λJt άπο έτερνίτη ·

\ ; •. ·.

BΙΙi�;i(,i@;tl��,ψf;ι,1� . . . · _ _ ._.,_._._ >· .. . ,:_ .• -. _, ._., ·: :p_, (': ___ , _ _ , __ , _. _ _. , _, . . . :. :χ-< ,ι - . -.··· . .. . ,.· :--.· . .. . . _.:τ, : (:·::,::: :χ-::_, :;::>·: · ".;_ � :.

• 60 · I · 60 •

Q) Δ ιαστάσεις σέ cm

Σχ. 6.2μστ (Β). 'Εγκατάσταση ύπόγειων καλωδίων (διασταύρωση καλωδίων).

α) Διασταύρωση ύπόγειων καλωδίων ένέρ_γειας. β) Διασταύρωση καλωδίου ένέργειας μέ καλώδιο ό­σθενών ρευμάτων. γ) Διασταύρωση ι<:αΑωδίου ένέργειας μέ σωλιϊνες νερού, φωταερίου κλπ.

- Κανένα προστατευτικό μέτρο δέν λαμβάνεται έφόσον α � 30 c m . -

'

1 18

... . ·

· . . �. ·· . . . τ · . :

Α 0,50

060

Σχ. 6.2μστ (Γ).

.r--Q.�-1. : ' .τ · , _ ... . τ . .

0,50

ΔLασtάσει.ι; σέ m

'Υπόγεια καλώδια χαμηλής τόσεως (Χ.Τ.) ι'\ ύψηλης τόσεως (Υ.τ). Γι6 καλώδια Χ.Τ. I = 0,70 m . Γι6 καλώδια Μ.Τ. I = 1 ,00 m . Γι6 καλώδια 22 kV I = 1 ,20 m

Α � 0,50 m δν εΤναι δυνατόν.

ΟΙ συνδέσεις τών πλαστικών ύπόγειων καλωδίων τύπου ΝΥΥ, NYCY κλπ. , έκ­τελούνται δπως δείχνει τό σχήμα 6.2 μζ. Δηλαδή μετά τήν άγώγιμη σύνδεση τών άγωγών τού καλωδίου, τό σημείο τιϊς συνδέσεως περιβάλλεται άπό πλαστική διμε­ρή φόρμα, μέσα στήν όποία χύνεται ύγρό μίγμα, πού παρασκευάζεται μέ άνάμιξη έποξικιϊς ρητίνης καί σκληρυντικού. Τό ύγρό αύτό μίγμα, δταν περάσουν λίγες ιΙι­ρες, σκληρύνεται, όπότε ή πλαστική φόρμα μπορεί είτε νά άφαιρεθεί είτε νά παρα­μείνει έπάνω στό στερεό περίβλημα, πού �χε ι σχηματισθεί. Τό στερεό περίβλημα :Ίντικαθιστά τό χυτοσιδερένιο κιβώτιο συνδέσεως (μούφα), πού χρησι μοποιείται :ττά καλώδια μέ μόνωση χαρτιού καί μολύβδινο μανδύα καί έχε ι πολύ μ ικρότερες Sιαστάσεις. 'Ακόμα παρουσιάζει μηχανική καί χημική άντοχή τουλάχιστον δση καί rό προστατευτικό πλαστικό περίβλημα τού καλωδίου.

1 19

Πλαστική διμερήι; φόρμα

•Ανοιγμα -γεμίαμιms;

Σχ. β.2μζ.

Κατά τήν έγκατάσταση τών πλαστικών ύπόγειων καλωδίων, πρέπει, σέ περι­mώσεις χαμηλών έξωτερικών θερμοκρασιών (κάτω όπό 3°C), νά παραμένουν προηγουμένως τά καλώδια τουλάχιστον 24 ι1ρες μέσα σέ θερμαινόμενο χώρο γιατί στίς θερμοκρασίες αύτές τά ύλικά όπό PVC γίνονται εύαίσθητα στίς κρούσε ις.

Ή όκτίνα καμπυλότητας, δταν όλλάζει ή κατε ύθυνση τών ύπόγειων γραμμών, πρέπει νά εΤναι 1 Ο φορές μεγαλύτερη όπό τήν έξωτερική διάμετρο τών πλαστικών καλωδίων πού χρησιμοποιούνται.

1 1} Λοιπο/ τρ6ποι lγκαταστ6σΕως γραμμών .

. Έκτός όπό δσα μάθαμε γιό τίς έγκαταστόσεις ήλεκτρικών γραμμών, παρακάτιι. ύπάρχουν καί άλλοι τρόποι , πού χρησιμοποιούνται σήμερα σέ έγκαταστόσε ις με γάλων κτηρίων, γραφείων, βιομηχανιών, έργαστηρίων κλπ. "Ετσι, διακρίνομε τή\

120

ένσωμότωση ήλεκτρικών γραμμών μέσα σέ πλόκες σκυροδέματος γιό τήν ήλε­κτρική έγκατάσταση προκατασκευασμένων κτηρίων, τήν έγκατόσταση όγωyών μέσα σέ εΙδ ικό μεταλλικό κανάλια, πού περνούν κάτω όπό τό δάπεδο ή, έξωτερικά, κατά μήκος τής όροφής κλπ. Τούς εΙδικούς αύτούς τρόπους έγκαταστάσεως γραμ­μών θό γνωρίσομε όργότερα, δταν θό περιγράψομε κάθε μία όπό τίς κατηγορίες Ε. Η. Ε .

6.3 Σύνδεση συσκευών καταναλώσεως καr κινητήρων.

"Όπως εϊδαμε στήν παράγραφο 5 .4, οΙ διάφορες μηχανές καί συσκευές κατανα­λώσεως εΤναι φορητές, σταθερές ή καί κινητές. Ή σύνδεση τών φορητών συ­σκευών μέ τή σταθερή ήλεκτρική έγκατάσταση γίνεται μέ ρευ ματολήπτη όπό τούς ρευματοδότες τής σταθερής έγκαταστάσεως. "Η σύνδεση τών μόνι μων συσκευών καί μηχανών (σταθερών ή κινητών) γίνεται συνήθως μέ σύνδεση τών τροφοδοτι­κών καλωδίων τους μέ τούς όκροδέκτες συνδέσεως συσκευών τής σταθερής ή-λεκτρικής έγκαταστάσεως.

·

"Ετσι, γιά τήν τροφοδότηση τού ήλεκτρικού μαγειρείου (κινητή συσκιuή) π.χ., όναχωρεί, δπως θά δούμε όργότερα, ίδιαίτερη γραμμή άπό τόν πίνακα διανομής (κύκλωμα διακλαδώσεως), ή όποία καταλήγει σέ κουτί μέ όκροδέκτες συνδέσεως συσκε υών. ··οπως εϊδαμε στήν παράγραφο 6. 1 (2) , στίς άναχωρήσε ις όπό τόν πίνα­κα διανομής τών κυ κλωμάτων διακλαδώσεως, τοποθετούνται πρίν άπό τίς άσφά­λε ιες διακόπτες διακοπής σl δλους τούς πόλους (δηλαδή ταυτόχρονης διακοπής δ­λων _τών άγωγών φάσεων καί τού ούδέτερου όγωγού, δπου όπαιτείται τούτο) άν τά κυκλώματα τροφοδοτούν συσκε υές μεγάλης ίσχύος. "Αν δμως ό πίνακας διανο­μής τής έγκαταστάσεως όπέχει πολύ όπό μιά συσκευή, δπως εiναι π.χ. τό ήλεκτρι­κό μαγειρείο, πρέπει νά τοποθετείται κοντά στή συσκευή μ ικρός ύποπίνακας. Αύ­τός παρε μβάλλεται στήν τροφοδοτική γραμμή τής συσκευής σέ σημείο, πού νά μή όπέχει πολύ όπό τό κουτί μέ τούς όκροδέκτες συνδέσεως καί πρός τήν πλευρά τής τροφοδοτήσεως.

Ό μ ικρός αύτός ύποπίνακας περιλαμβάνει μόνο €να διακόπτη διακοπής σέ δ­λους τούς πόλους καί, πιθανόν μιά ένδε ικτική λυχνία, πού φωτοβολεί, δταν τό μα­γε ιρείο λειτουργεί. Προσοχή δμως, ό ύποπίνακας δέν πρέπει νά τοποθετείται όκρι­βώς έπάνω όπό τό μαγειρείο, γιά νά μή καταστραφεί ή μόνωση τών όγωγών όπό τούς όναδυόμενους ύδρατμούς.

ΟΙ άγωγοί τής τροφοδοτικής γραμμής τού μαγειρείου πρέπει νά τοποθετούνται μέσα σέ χαλυβδοσωλήνα μέχρι ϋψος 2 ,5 m όπό τό δάπεδο. Τό ύπόλοιπο τμήμα τής γραμμής μπορεί νά κατασκευασθεί καί μέ σωλήνα Μπέργκμαν. Τό κουτί συν­δέσεως τοποθετείται σέ ϋψος τό πολύ 65 cm όπό τό δάπεδο καί στό κέντρο περί­πους τής θέσεως, πού προβλέπεται νά καταλάβει τό μαγειρείο. 'Από τό κουτί συν­δέσεως όναχωρεί πρός τό μαγειρείο συνήθως έλαστικό καλώδιο (π.χ. καλώδιο Ν Μ Η ) . ' Εντελώς άνάλογη εΤναι καί ή έγκατάσταση τού ήλεκτρικού θερμοσίφωνα {σταθερή συσκευή) , μέ τή διαφορά δτι έδώ δέν έγκαθίσταται κουτί μέ όκροδέκτες συνδέσεως. Ή γραμμή προσαγωγής, άν κατασκευασβεί μέ μονωμένους άγωγούς μέσα σέ εϋκαμπτο όπλισμένο μονωτικό σωλήνα μέ ένισχυμένο όπλισμό, καταλή­γε ι άπλώς σέ σημείο τού τοίχου, όπό τό όποίο θά τροφοδοτηθεί ό ήλεκτρικός θερ­μοσίφωνας. 'Από τό σημείο αύτό, οΙ όγωγοί συνεχίζουν μέχρι τούς όκροδέκτες τού

121

θερμοσίφωνα μέσα σέ εϋ καμπτο μονωτικό σωλήνα (πλαστικό). "Αν ή γραμμή προσαγωγής κατασκευασθεί μέ όνθυγρό καλώδιο (π.χ. ΝΥΜ) , αύτό συνεχίζεται μέχρι τούς όκροδέκτες τοϋ θερμοσίφωνα.

Τέλος, ή σταθερή έγκατάσταση καί ή ήλεκτρική σύνδεση τών ήλεκτροκινητή­ρων γίνεται ώς έξής:

Κατασκευάζεται όρχικά μιά βάση άπ6 σκυρ6δεμα (μπετόν)* έπάνω στήν όποία πρόκειται νά στερεωθεί ό ήλεκτροκινητήρας. Στό σχήμα 6.3α οί διαστάσε ις τής βάσεως στηρίξεως τών κινητήρων έξαρτώνται όπό τό ύπ�δαφος, τό βάρος τοϋ κι­νητήρα καί τόν τρ6πο συνδ�σεώς του μ� τ6 μηχάνημα, τό όποίο κινεί.

Σχ. 6.3α. Τό βόθος Τ2 έξαρτάται κυρίως όπό τό ύπέδαφος καί έκτείνεται γενικά μέχρι τό σημείο, πού συναντά ται συμπαγές χώμα η βράχος. Βάση στηρίξεως κινητήρα όπό μπετόν. Ή βάση αύτή μπορεί νά κατα

σκευασθεί καί όπό πλίνθους, άλλά τότε θά έχει μ ι κρότερη όντοχή.

Μετά τήν κατασκευή τής βάσεως, ή όριζόντια έπιφάνε ιά της γίνεται έντελώς έ­πίπεδη, wστε ό κινητήρας νά έπικαθήσε ι σταθερά έπάνω της. Κατόπιν, τοποθε­τούνται μέσα στίς όπές τής βάσεως τά βλήτρα (μπουλόνια) όγκυ ρώσεως τοϋ κινη­τήρα καί γεμίζεται ό έλεύθερος χώρος, πού μένει στίς όπές.

Μόνο όφοϋ στεγνώσει καλά ή βάση, καί αύτό γίνετα ι ϋστερα όπό 1 Ο ύ.'.ις 1 4 ή­μέρες όπό τή στιγμή πού χύνεται τό μίγμα τοϋ σκυροδέ ματος, έπιτρέπεται ή τοπο­θέτηση τοϋ κινητήρα καί ή σύσφιγξη τών μπουλονιών στερεώσεώς του.

Ή σύνδεσή του μέ τή μ ηχανή πού κινεί γίνεται μέ ί μάντα καί τροχαλίες ιϊ μέ σύνδεσμο (σχ. 6 .3β) . Άφοϋ έπιτύχομε τήν παραλληλότητα ιϊ τήν εύθυγράμμ ιση τών άξόνων, δπως φαίνεται στό σχήμα 6.3β, μέ κατάλληλα παρεμβύσματα, πού τοποθετούνται κάτω όπό τή μεταλλική βάση τοϋ κινητήρα, τότε συσφίγγομε όρι­στικά τά μπουλόνια στερεώσεως.

'Όταν είναι όνάγκη ό θ6ρυβος καί οί κραδασμοί, πού παράγονται όπό όρισμέ-

* Γιά τήν παρασκευή τοϋ σκυροδέματος της βάσεως, χρησιμοποιείται, συνήθως, μίγμα όπό 1 μέ­ρος κονίας (τσιμέντου), 2 μέρη aμμου καί 4 μέρη σκύρων (χαλικιών). Μετά τήν καλή όνάμιξη τών ύλι κών αύτών, σέ ξηρή κατάσταση, προσθέτεται όρισμένη ποσότητα νεροϋ, wστε νά σχηματιστεί πολ τός, πού χύνεται στόν ξυλότυπο της βάσεως.

122

Ε{ι�γρaμμιση τwν �Εόνιιιν δύο μηχανίίίv ττοu συνδέονται μέ σύνδεσμο

Σχ. 6.3β.

Τροχαλία

χ

Υ

01 δξονες χχ καί yy εΤναι παρόλληλοι δταν τό σημεία Α, Β, Γ καί Δ εΤναι σέ εύθεία, δηλαδή δταν �νας τεντωμένος σπόγγος τό όγγίζει συγχρόνως.

νους μεγάλους κινητήρες, νά ε1ναι δσο τό δυνατόν μ ικρότερα (σέ κατοικίες, νοσο­κομεία κλπ. ), χρησιμοποιούμε είδικές βάσεις στηρίξεως, πού παρουσιάζουν �λαστι­κότητα καί άπορροφούν �τσι τούς κραδασμούς. ΟΙ β6σΕις αύτές είτε περιλαμβά­νουν ύλικά, πού παρουσιάζουν �λαστικότητα, δπως ε1ναι οΙ τάπητες άπό πίλημα, οΙ πλάκες άπό φελλό ιϊ λάστιχο, τά διμερή χαλύβδινα παρεμβύσματα, πού μέσα στήν κοιλότητά τους περιέχουν στρώμα άπό λάστιχο, είτε περιλαμβάνουν συγκρότημα έλατηρίων (σχ. β.3γ). Στήν πρώτη περίπτωση έπιτυγχάνεται άπορρόφηση κραδα­σμών ύψηλών συχνοτήτων, ένώ στή δεύτερη άπορρόφηση κραδασμών χαμηλών συχνοτήτων.

Γιά νά άποφεύγονται οΙ μεταδόσε ις κραδασμών κατά όριζόντια κατεύθυνση πρός τό κτήριο, ή βάση έγκαταστάσεως κατασκευάζεται άνεξάρτητη άπό τό ύπό­λοιπο δάπεδο. 'Αφήνονται δηλαδή άρμοί γύρω άπό τή βάση, οΙ όποϊοι γεμίζονται μέ ύλικό έλαστικιϊς συνθέσεως (π.χ. μαστίχα) .

Μετά τή στερέωση τού κινητήρα στή βάση του, γίνεται ή σύνδεση τών γραμ­μών τροφοδοτήσεως καί έλέγχου του, μέ τούς όκροδέκτες (σχ. 6,3δ)�

*01 άπαιτούμενες γραμμές τροφοδοτήσεως καί �λέγχου τών κινητήρων, δπως καί τό άπαιτούμενα όργανα �λ,lγχου καί προστασίας τους, θό άναφερθοϋν λεmομερώς στό �πόμενα κεφόλαια, δπου θό περιγΡ.α!\i�ϋν )(αί ο1 σχετικές συνδεσμολογίες.

1�3.

Οί γραμμές τών κινητήρων εΤναι συνήθως όρατές καί άποτελοϋyται άπό μονω­μένους άγωγούς μέσα σέ χαλυβδοσωλήνες ι'j άπό άνθυγρά καλώδια (σχ. 6.3ε) .

R ---4---­s --�+----τ --�+.---

Σχ. 6.3y.

R s τ

ι ι----.....:' Ασ�λειες------1

Σχ. 6.36.

124

/

/

Καλw διο

ΓΙ Π ερίπτωσ-η � �η ρο\ί χUιρου

Σχ. 6.3ε.

6.4 Μ�τρα προστασrας άπό fιλεκτρικούς κινδύνους.

1} Κlνδυνοι άπ6 τ6 ι)λ�κτpικ6 p�ύμα. Τ6 ι)λ�κτpικ6 άτύχημα.

'Όπως εiδαμε μέχρι τώρα, ι'ι ήλεκτρική ένέργεια εΤναι fι πιό εύχρηστη μορφή έ­νέργειας καί γι' αύτό ι'ι χρήση της �χει διαδοθεί πολύ. Ό ήλεκτρισμός δμως δη­μιουργεί κινδύνους πού όφείλονται στήν κακή χρήση του. Τά ήλεκτρικό ότυχήματα γίνονται κάθε μέρα καί πιό σπάνια, γιατί καί τά μέτρα προστασίας τά όποία λαμβά­νονται γιά τήν όποφυγή τους εΤναι τελειότερα άλλά καί οΙ άνθρωποι γνώρίζουν σή­μερα σέ γενικές γραμμές, �ώς πρέπει νά χρησιμοποιούν τόν ήλεκτρισμό καί ποιό σημεία νά προσέχουν. Παρακάτω περιγράφονται οΙ κίνδυνοι όπό τό ήλεκτρικό ρε ϋμα καί ό τρόπος έπενέργειας τοϋ ρεύματος στόν όνθρώπινο όργανισμό. "Ανα­φέρονται, έπίc1ης, τά μέτρα προστασίας, πού χρησιμοποιούνται στίς ήλεκτρικές έγ­καταστάσεις.

Τό όνθρώπινο σώμα, δπως άλλωστε καί τό σώμα τών ζώων, εΤν'αι καλός όγω­γός τοϋ ι'Jλεκτρισμοϋ. "Επομένως, δταν βρεθεί όνόμεσα σέ δύο σημεία στά όποία έπικρατεί (διαφορά δυναμικού) (ι'Jλεκτρική τάση), διέρχεται όπό τό σώμα ι'ιλεκτρι­κό ρεϋμα. Ή διέλευση τοϋ ι'Jλεκτρισμοϋ μέσα όπό τό όνθρώπινο σώμα καλείται ι)λ�κτpοπληflα. Τό όνθρώπινο σώμα μπορεί νά βρεθεί μεταξύ δύο σημείων, στά ό­ποία έπικρατεί ι'ιλεκτρική τάση: α) uσταν δύο διαφορετικά μέρη τοϋ σώματος �λ­θουν σέ έπαφή μέ δύο σημεία ι'ιλεκτρικής έγκαταστόσεως. πού βρίσκονται σέ δια­φορετικό δυναμικό (π.χ. άν μέ τό �να χέρι όγγίζει �να όγωγό φάσεως καί μέ τό άλ­λο �ναν όγωγό άλλης φάσεως) καί β) δταν �να μέρος τοϋ σώματος �λθει σέ έπαφή μέ �να σημείο ι'ιλεκτρικής έγκαταστόσεως, πού παρουσιάζει ι'ιλεκτρική τόση ώς πρός τή γη, καί ταυτόχρονα �να άλλο μέρος τοϋ σώματος βρίσκεται σέ έπαφή μέ τή γη. Π .χ. δταν πατά κανείς έπόνω σέ μή μονωτικό δάπεδο καί όγγίξει �να σημείο τής έγκαταστόσεως. δπως εΤναι ό όγωγός φάσεως μ ιδς r'ιλεκτρικfις γραμμfις. πού παρουσιάζει f'ιλεκτρική τόση ώς πρός τή γή. Ό ούδέτερος κόμβος τών τριφασικών συστημάτων εΤναι πάντοτε συνδεμένος μέ τή γή, δπως θό δούμε, καί. έπομένως,

125

οί άγωγοί φάσεως, παρουσιάζουν διαφορά δυναμ ικού ώς πρός τή γη ϊση πρός τή φασική τάση τού δικτύου. 'Έτσι, στήν προηγούμενη περίπτωση, τό άνθρώπινο σώ­μα θά βρεθrϊ σέ τάση 220 ν.

Οί συνέπειες τrϊς διόδου τού ρεύματος μέσω τού άyθρώπινου σώματος εΤναι : α) Προσβολή τής καρδιάς καί συγκεκριμένα ίνιδική συστολή ι'\ μαρμαρυγή τών

καρδιακών κοιλιών. β) Έγκαύματα, έξωτερικά καί έσωτερικά (λόγω τού θερμ ικού όποτελέσματος

τού ήλεκτρισμού). γ) Προσβολή τού άναιτνΕυστικού κlντρου μέ έπακόλουθο τήν όναστολή τrϊς ό­

ναπνοrϊς. δηλαδή τήν όσφυξία. Οί παραπάνω συνέπε ιες εΤναι διάφορου βαθμού σοβαρότητας όνάλογα μέ τίς

συνθrϊκες τrϊς ήλεκτροπληξίας, δηλαδή όνάλογα μέ: α) Τό Είδος τού ρεύματος (τό συνεχές ρεύμα εΤνα ι λιγότερο έπικίνδυνο όπό τό έ­

ναλλασσόμενο). β) Τήν τάση τού ρεύ ματος. Στίς ύψηλές τάσε ις εΤναι δυνατόν νά προκληθεί ή­

λε κτροπληξία καί χωρίς έπαφή· άν πλησιάσαμε π.χ. σέ eνα σημείο τούς όγωγούς ύ­ψηλfiς τάσεως, τότε γίνεται διάσπαση τού όέρα καί τό κύκλωμα κλείνει μέ τό ήλε­κτρικό τόξο, πού δημιουργείτα ι μεταξύ τού σημείου τrϊς ήλεκτρικrϊς έγκαταστά­σεως ύψηλfiς τάσεως καί τού σώματος. Ή ύψηλή πάλι τάση Εχει τήν ίδιότητα νά ό­πωθεί τό άνθρώπινο σώμα, πού κατά τή στιγμή τrϊς ήλεκτροπληξίας έκτινάσσεται, ένώ ή χαμηλή τάση συσπά τά νεύρα καί ό ήλεκτρόπληκτος δέν μπορεί νά όποκολ­ληθεί όπό τό στοιχείο, πού βρίσκεται σέ τάση, όπότε αύξάνεται ό χρόνος έπαφης.

γ) Τήν iνταση τού ρεύματος. 'Ανάλογα μέ τήν όντίσταση, πού παρουσιάζει τό άνθρώπινο σώμα, ή Ενταση τού ρεύματος εΤναι μεγαλύτερη ι'\ μικρότερη. Ή ήλε­κτρική όντίσταση τού όνθρώπινου σώματος εΤναι μεταβλητή καί εΤναι τόσο μ ικρό­τερη δσο:

- Μεγαλύτερη εΤναι ή τάση. - Τελε ιότερη εΤναι ή έπαφή. - Μεγαλύτερος εΤναι ό χρόνος έπαφης, καί - ύγρότερο εΤνα ι τό δέρμα. Ή άντίσταση τού σώματος ποικίλλει όπό 1 000 Ω, δταν εΤναι ύγρό, μέχρι μερι­

κές χιλιάδες "Ωμ, δταν εΤναι ξερό. Μέ έφαρμογή τού νόμου τού "Ωμ προσδιορίζεται ή Ενταση τού ρεύ ματος, πού όρχίζει νά εΤναι έπικίνδυνο, δταν ξεπεράσει τά 2 5 mA.

δ) Τήν ίσχύ. Ή πηγή παραγωγfiς τού ρεύματος πρέπει νά εΤναι ίσχυρή γιά νά Ε-χε ι τό ρεύμα κάποια έπίδραση aτόν όνθρώπινο όργανισμό.

ε) Τ ή συχνότητα τού ρεύματος ατό έναλλασσόμενο ρεύμα. 'Όσο μεγαλύτερη ε Τ­ναι ή συχνότητα τού ρεύ ματος, τόσο λιγότερο έπικίνδυνο εΤνα ι .

Ό κίνδυνος όπό τό ήλεκτρικό ρεύμα έξαρτδται έπίσης όπό τήν κατάσταση τού όργανισμού τού όνθρώπου, τή στιγμή πού θά Ελθει σέ έπαφή μέ τό ρεύμα καί όπό τή διαδρομή τού ρεύματος μέσω τού όνθρώπινου σώματος. "Ετσι, τά όποτελέσμα­τα τrϊς ήλεκτροπληξίας εΤναι σοβαρότερα, όν τό ρεύμα περάσει όπό τήν καρδιά (π.χ. άπό τό eνα χέρι ατό άλλο, όπό τό όριστερό χέρι πρός τά πόδια). Γενικά, σάν δ­ριο μεταξύ έπικίνδυνων καί όκίνδυνων τάσεων θεωρούμε συνήθως τά 50 ν.

'Όταν προσβληθεί ή καρδιά (συνήθως όπό έπαφή μέ τάσε ις όπό 1 00 ν ιί.:ις 1 000 ν), όν προκληθεί μόνιμη συστολή, δέν ύπάρχει πρακτικά έφαρμόσιμη θερα-

126

πεία, γιατί οΙ μέχρι σήμερα γνωστές μέθοδοι θεραπείας άπαιτούν τήν δμεση �πέμ­βαση εfδικού γιό νό τίς �φαρμόσε ι . WΕτσι �πέρχεται σχεδόν πάντοτε ό θάνατος.

Σέ �ξωτερικό �γκαύματα άπαιτείται ή συνηθισμένη θεραπεία τους, άνάλογα πάντοτε πρός τό βαθμό καί τήν �κτασή τους.

Τά �σωτερικό �γκαύματα (συνήθως άπό ήλεκτροπληξία ρευ μάτων ύψηλής τά­σεως) προκαλούνται άπό τήν αύξημένη θερμοκρασία, πού δημιουργεί τό ήλεκτρικό ρεύ μα κατά τό πέρασμά του άπό τό σώμα. Ή θερμοκρασία αύτή προξενεί τή διά­λυση τών μυών, άπό τούς όποίους άποβόλλεται όξινη μυοσφαιρίνη, πού εfσέρχεται στό οδρα καί στό κυκλοφορικό σύστημα καί προκαλεί σιγά - σιγά δηλητηρίαση τών νεφρών μέ συνέπε ια τό θάνατο. Τή δηλητηρίαση αύτή είναι δυνατόν νά προ­λάβει, σέ όρισμένες περιmώσεις, ό γιατρός, πού πρέπει δμως νά κληθεί άμέσως.

'Όταν προσβάλλεται τό άναπνευστικό σύστημα, δέν είναι δυνατή ή άναπνοή. Ή περίmωση αύτή άποτελεί καί τή συνηθέστερη μορφή ήλεκτροπληξίας. Τότε καί δν άκόμα ό ήλεκτρόπληκτρος μοιάζε ι μέ νεκρό, πράγμα πού συμβαίνει πολλές φορές, πρέπει χωpίς καμιίι καθυστΕpηση νό �φ(φμόζεται ή τΕχνητή άνιiπνοή, �στω καί δν ή ήλεκτροπληξία συνέβη πρίν όρκετό χρόνο, γιατί δέν μπορούμε νά γνωρίζομε, πότε άκριβώς σταμάτησε ή άναπνοή. Ή τεχνητή άναπνοή, λοιπόν, πρέπει νό άρχί­ζει δσο γίνεται ταχύτερα, γιατί κάθε δευτερόλεmο πού περνά άπό τή στιγμή πού θά σταματήσει ή άναπνοή, �λαπώνει τίς πιθανότητες διασώσεως.

Γιό τόν τρόπο έφαρμογής τής τεχνητής όναπνοής παραπέμπομε στήν παράγρα­φο 1 7 . 1 ( Παράρτημα Δεύτερο).

2) ΜΕτpα πpοστασlας.

Ό ούδέτερος κόμβος τών τριφασικών συστημάτων στούς σταθμούς παραγω­γής καί στά ήλεκτρικό δίκτυα, γιό λόγους πού δέν θό άναφέρομε �δώ, συνδέεται άγώγιμα μέ τή γη. Ή σύνδεση αύτή καλείται γείωση. Μέ τή γείωση οΙ άγωγοί φά­σεως παρουσιάζουν, δπως εΤναι γνωστό, διαφορά δυναμικού ώς πρός τή γη ίση πρός τή φασική τόση τού δικτύου. WΕτσι, δν �νας δνθρωπος �λθε ι σέ �παφή μέ ά­γωγό φόσεως ιφί πατά ταυτοχρόνως στό �δαφος, θό βρεθεί στή φασική τόση τού δικτύου (π.χ. 220 V) καί θό πόθει ήλεκτροπληξία. Γιό νό όποφύγομε, λοιπόν, τέ­τοιο κίνδυνο, χρησιμοποιούμε παντού ήλΕκτpικΕς μονώσΕις, δηλαδή περιβόλλομε δλα τό στοιχεία τών ήλεκτρικών �γκαταστόσεων, μηχανών καί συσκευών μέ μο­νωτικό ύλικό, ώστε νό άποκλείεται ή �παφή μέ αύτά. Σέ μιό ήλεκτρική συσκευή � μηχανή, π.χ. τό τμήματα πού βρίσκονται σέ τόση (π.χ. ήλεκτρικές άντιστόσεις), ά­πομονώνονται άπό τό τυχόν �ξωτερικό μεταλλικό μέρη τής συσκευής μέ τοποθέ­τηση μονωτικών ύλικών. Μπορούμε λοιπόν, νό πιόσομε τή συσκευή δφοβα. Τό �­ξωτερικό μεταλλικό τμήματα μ ιάς συσκευής δμως, τό όποία, δπως είδαμε, κανονι­κό δέν βρίσκονται σέ τόση, εΤναι δυνατόν νό βρεθούν, δν τυχόν καταστραφεί ή μόνωσή τους (σχ. 6.4a).

Γιό λόγους άσφόλειας, λοιπόν, γειώνονται δλα τό μεταλλικό μέρη μιάς συ­σκευής � τού ήλεκτρικού �ξοπλισμού γενικότερα, nού δέ θό βρίσκονται κανονικό σέ τόση, άλλά μπορεί νό βρεθούν, δταν �λθουν σέ �παφή μέ τό στοιχεία πού εΤναι σέ τόση λόγω τυχαίας βλάβης. UΟταν στοιχεία μ ιάς συσκευής πού εΤναι σέ τόση �λ­θουν σέ �παφή μέ τό μή ρευματοφόρο μεταλλικό μέρn τηc θό κλείσει τό σχηματι-

r - - ­ι I I I I

127

Ul

1 2R

ζόμενο ήλεκτρικό κύκλωμα μέσω τής γής (σχ. 6.4β) καί θά κυκλοφορήσε ι ήλεκτρι­κό ρεύμα. Αύτό, έπε ι δ ή συναντά πολύ μ ικρή ήλεκτρική άντίσταση κατά. τή διέλευ­σή του, θά είνα ι πολύ μεγάλης έντάσεως (βραχυκύκλωμα) καί θά τήξει (λε ιώσε ι ) πολύ γρήγορα τό τηκτό τής άσφάλειας, πού είναι τοποθετημένη στήν άρχή τού κυκλώματος (ή θά άνοίξε ι τόν αύτόματο διακόmη). "Ετσι θά διακοπεί άμέσως τό κύκλωμα καί θά άπομονωθεί ή συσκευή μέ τή βλάβη, χωρίς νά άποτελεί πιά κίνδυ­νο γιά τά πρόσωπα πού τή χρησιμοποιούν. Ή διακοπή τού κυκλώματος πρέπει ό­πωσδήποτε νά γίνει τό πολύ μέσα σέ 5 s άπό τή στιγμή πού ή τάση μεταξύ τού πε­ριβλήματος τού τμήματος πού έχε ι τή βλάβη καί τής γής (τάση έπαφής) ξεπεράσει τά 50 V, πού θεωρείται δριο μεταξύ άκίνδυνων καί έπικίνδυνων τάσεων.

t

Σχ. 6.4β.

· Η γείωση αύτή καλείται γΕίωση προστασίας γιά νά διακρίνεται άπό τή γείωση τού ούδέτερου κόμβου τών τριφασικών συστημάτων, πού γίνεται γιά λειτουργι­κούς λόγους τού ήλεκτρικού συστήματος καί πού καλείται γΕίωση λΕιτουργίας.

'"Αλλη μέθοδος γιά τήν άποφυγή τών κινδύνων ήλεκτροπληξίας είναι ή τοποθέ­τηση διακόπτη διαφυγής. Μέ αύτόν, δπως θά δούμε, έπιτυγχάνεται αύτόματα ή ά­πομόνωση τμήματος τής έγκαταστάσεως πού έπαθε βλάβη, μόλις δημιουργηθεί έ­πικίνδυνη τάση μεταξύ τών προστατευόμενων στοιχείων καί τής γής.

Ή γείωση προστασίας, πού άναφέραμε προηγουμένως, γίνεται εϊτε μέ τή λεγό­μενη lίμΕση γΕίωση εϊτε μέ τήν ούδΕτέρωση. Κατά τήν lίμΕση γΕίωση, συνδέομε, συνήθως, μέ Ι:Ξνα άντικείμενο τοποθετημένο ύπογείως, τόν ίδιαίτερο άγωγό προ­στασίας. Ό άγωγός αύτός έγκαθίσταται, δπως γνωρίζομε, μαζί μέ τούς άγωγούς φάσεως καί τόν ούδέτερο καί συνδέεται μέ δλες τίς ρευματοληψίες μιάς έγκατα­στάσεως. Ό ίδιαίτερος άγωγός προστασίας, πού βρίσκεται στόν πίνακα διανομής τής ήλεκτρικής έγκαταστάσεως, συνδέεται μέ Ι:Ξνα χάλκινο άγωγό πού συνδέεται uέ τό καλά γειωμένο μεταλλικό άντικείμενο, πού άναφέραμε παραπάνω.

1 29

Τό γε ιωμένο αύτό όντικείμενο καλείται ι)λ�κτρ6διο γ�ιώσ�ως. Ώς καλύτερο και οίκονομικότερο ι')λεκτρόδιο γειώσεως θεωρείται τό δίκτυο ύδρεύσεως, άν ύπόρ­χει. γιατί έχει μεγάλη έκταση μέσα στή γή καί παρουσιάζει μ ικρή ι')λεκτρική όντί­σταση διαβάσεως τοϋ ρεύματος πρός τή γή (σχ. 6 .4γ). Άν δέν ύπάρχει δίκτυο ύ­ι'φε ύσεως, τότε χρησι μοποιούνται συνήθως μία ιϊ περισσότερες μεταλλικές ρά-1 : " ( > ι ιϊ σωλήνες. Αύτές τοποθετούνται σέ όρισμένο βάθος μέσα στό έδαφος καί ο uνδέ ονται μεταξύ τους καί πρός τόν άγωγό προστciσίας μέ χάλκινο σύρμα.

R ------�LE3-��----------­S ------��3-���--------­τ ------�+ε3-���----�--­ο- - -

δικτuσυ \ιbρε1\οεως

Σχ. 6.4γ.

R--------------------------�------------------5-------------------------.�-----------------­Τ----------------------���------------------0- -_r- - - - -�----- . - - Γ - -

ο

I I

Ι . I L . _ . �

Σχ. 6.46.

. - - - -�-- - - -� I - -I

- -

Κατά τήν ούδετέρωση (σχ. 6.4δ), ό ίδιαίτερος όγωγός προστασίας συνδέεται στόν πίνακα διανομής ιϊ στό κιβώτιο τοϋ μετρητή μέ τόν ούδέτερο όγωγό. Τότε δ­μως ό ούδέτερος άγωγός, έκτός όπό τή γείωσή του στόν ούδέτερο κόμβο (γείωση

130

λε ιτουργίας), γε ιώνεται κατά διαστήματα καί σέ δλο τό μήκος του, στό δίκτυο δια­νομής (πολλαπλά γε ιωμένος ούδέτερος όγωγός) καί στήν είσοδο τής παροχής στήν έγκατάσταση τοϋ καταναλωτή .

'Αρμόδιος γιά τήν έκλογή τής μεθόδου προστασίας σέ μ ιά Ε . Η . Ε. είναι ή "Ηλε­κτρική 'Επιχε ίρηση, πού διανέμε ι τήν ήλεκτρική ένέργε ια.

α) Έκτlλεση τής ούδετερώσεως. "Άν ώς μέτρο προστασίας έφαρμόζετα ι ή ούδετέρωση, ή "Ηλεκτρική 'Επιχείρη­

ση συνδέε ι τόν ούδέτερο όγωγό τής γραμμής παροχετεύσεως, κοντά στό μετρητή,

Ιuνδεσμολοyui

Δίχ-nιο

1 1 ιΓ,.J

• ι : I ΆyΙΙJγός � yειώοεΙΙJς;

Σχ. 6.4ε.

'Αyω'ι'ός προcnα�

Πρός; δί'ΚWΟ tδρε\ιοεως; ή ��τρόδιο γεuJιοε:.ως ----�1

� � Παρατήρηση: ΟΙ συνδέσεις τοϋ όγωγοϋ γειώσεως μέ ήλεκτρόδιο (ράβδο ή ύδροσωλήνα) νά καλύ­

πτονται καλά μέ πίσσα.

131

μέ τεχνητό ήλεκτρόδιο γειώσεως, πού τοποθετεί κοντά στήν εΙσαγωγή τής παρο­χετεύσεως στήν Ε. Η . Ε. (σχ. 6.4ε). Τό ήλεκτρόδιο γειώσεως είναι , συνήθως, �νας γαλβανισμένος σιδηροσωλήνας (ή μιά σιδερένια ράβδος), μέ διάμετρο μία ίντσα (25,4 m m ) καί μήκος 2 ,5 m. Τό ήλεκτρόδιο αuτό βυθίζεται στό έδαφος καί συν­δέεται, μέ χάλκινο άγωγό, μέ τόν άκροδέκτη γειώσεως τού κιβωτίου τού μετρητή (σχ. 6.4ε). 'Αντί γιά τεχνητό ήλεκτρόδιο γειώσεως μπορεί νά χρησιμοποιηθεί καί τό δίκτυο τών σωληνώσεων ύδρεύσεως, άν ύπάρχει στήν περιοχή τιϊς Ε. Η . Ε. μ�­ταλλικ6 δίκτυο ύδρεύσεως, ήλεκτρικό συνεχές καί μέ έπαρκή έκταση.

"Αν, γιά λόγους άνεπάρκειας τού δικτύου ύδρεύσεως έγκατασταθεί τεχνητό ή­λεκτρόδιο, αuτό πρέπει νό συνδέεται μέ τό δίκτυο ύδρεύσεως. 'Ακόμα συνιστάται στή γραμμή γε ιώσεως τού ουδετέρου νό συνδέονται δλα τό μεταλλικά άντικείμενα πού είναι καλά, φυσικό γειωμένα, στήν περιοχή τιϊς έγκαταστάσεως, δπως είναι π.χ. ό σιδερένιος όπλισμός τιϊς οΙκοδομής, οΙ μεταλλικές σωληνώσεις καί δλα τά μεταλλικά δάπεδα η μεταλλικές βάσεις πού μπορεί νά ύπόρχουν. Γιά νά πετύχομε χαμηλή άντίσταση γειώσ�ως στήν περιοχή μιδς οίκοδομής, καλό είναι νά προβλε­φθεί κατά τήν άνέγερση τιϊς οΙκοδομής, νά έγκαθίσταται γείωση μέσα στά θεμέλιά της (βλέπε Κεφάλ. 1 7 ) .

Στό σημείο συνδέσεως τού οuδέτερου της γραμμής παροχετεύσεως μέ τό ή­λεκτρόδιο γειώσεως* (άκροδέκτης γειώσεως τού κιβωτίου μετρητή) συνδέεται ό Ι­διαίτερος άγωγός γει'ώσειι:Jς (άγωγός προστασίας) τιϊς κύριας γραμμής (σχ. 6.4ε).

Είδικά, δταν πρόκειται γιά βιομηχανικές η άλλες έγκαταστάσεις μέ έκτεταμένο έσωτερικό δίκτυο διανομής, ή σύνδεση τού οuδέτερου μέ τόν άγωγό προστασίας μπορεί νά μή γίνεται κοντό στό μετρητή, άλλά στό γενικό πίνακα διανομής (σχ. 6.4στ) η καί στούς ύποπίνακες διανομής τιϊς έγκαταστάσεως. Τότε δ1 ι • · · � σέ

J

Σχ. 6.4στ.

*Στό ίδιο σημείο συνδέεται καί ό όπλισμός τού καλωδίου· παροχής, όν ή παροχέτευση γίνεται μέ ό­πλισμένο ύπόγειο καλώδιο.

132

κάθε θέση συνδέσεως τοϋ ούδετέρου μέ τόν όγωγό προστασίας πρέπει νά γίνεται ίδιαίτερη γείωση (π.χ. στό δίκτυο ύδρεύσεως).

Ό όγωγός προστασίας, πού, δπως είδαμε, συνδέεται μέ τόν ούδέτερο όγωγό είτε κοντά στό μετρητή είτε στόν πίνακα διανομής, δέν έπιτρέπεται νά συνδεθεί σέ κανένα άλλο σημείο μέ τόν ούδέτερο όγωγό τής έγκαταστάσεως, ένώ έπιβάλλεται νά συνδεθεί μέ τίς σωληνώσεις ύδρεύσεως σέ �να όκόμη σημείο τής έγκαταστά­σεως (κατά προτίμηση μέσα στό μαγειρείο, δπου καί εiναι γενικά πιό εύκολο) .

β) Έκτtλf:ση τής άμεσης γειώσεως. "Αν ώς μέτρο προστασίας έφαρμοσθεί σέ μιά Ε . Η . Ε . ή άμεση γείωση, ό όγωγός

προστασίας τής κύριας γραμμής συνδέεται κοντά στό μετρητή* μέ τούς μεταλλι­κούς σωλήνες τοϋ δικτύου ύδρε ύσεως, άν ύπάρχε ι, ή μέ ·άλλο, τεχνητό ήλεκτρόδ ιο γε ιώσεως. Ό ούδέτερος όγωγός τής γραμμής παροχετεύσεως, τότε, δέν συνδέε­ται μέ τόν όγωγό προστασίας σέ κανένα σημείο (σχ. 6.4ζ) .

Ρ . Ί . ση ρεvματος οέ nερlnτωση βλάβης της μaνώοεως

Παροχiι

Σχ. 6.4ζ.

Σωλ11νwοεις vδρε:Vοεως

Μετιmτης νεροv

*Μέχρι σήμερα, στίς Ε. Η. Ε. στίς όποίες έφαρμοζόταν ή όμεση γείωση (περιοχή Άπικής), όπό τόν όκροδέκτη γειώσεως τοϋ κουτιοϋ όκροδεκτών, πού προοριζόταν γιά τή σύνδεση τοϋ ήλεκτρικοϋ μα­γειρείου. έφευγε γραμμή γειώσεως. πού συνδεόταν μέ τήν πλησιέστερη σωλήνωση νεροϋ· ό όγω­γός προστασίας τής γραμμής μαγειρείου έξάλλου. πού συνδεόταν έπίσης στόν όκροδέκτη γειώσεως τοϋ κουτιοϋ όκροδεκτών. στόν πίνακα διανομής διακλαδιζόταν στίς λοιπές γραμμές. Τό κέλυφος τοϋ θερμοσίφωνα συνδεόταν όμέσως μέ τούς σωλήνες ύδρεύσεως (σχ. 6.4ζ).

133

γ) ΈκτiλΕση τής προστασίας μi διακ6πτΕς διαφυγής. "Αν στήν περιοχή Ε . Η . Ε . δέν έφαρμόζεται άπό τήν 'Ηλεκτρική 'Επιχείρηση ή ού­

δετέρωση ή δέν διαθέτεται κατάλληλο μεταλλικό δίκτυο ύδρεύσεως, καί γιά νά γί­νουν oi γειώσεις πολύ μ ικρών άντιστάσεων άπαιτούνται δυσανάλογα μεγάλες δα­πάνες, είνα ι δυνατόν, μέ σύ μφωνη γνώμη τής 'Ηλεκτρικής 'Επιχε ιρήσεως, νά έ­φαρμοσθεί ή προστασία μέσω διακόπτη διαφυγής.

'Υπάρχουν δύο είδη διακοπτών διαφυγής. Ό διακ6πτης διαφυγής τάσΕως καί ό διακ6πτης διαφυγής ΕντάσΕως.

Ό διακόπτης διαφυγής τάσεως (Δ.Δ.Τ) έχε ι σκοπό νά άποκλείει νά διατηρείται τόση, μεταξύ τού έξωτερικού περιβλήματος τών συσκευών καί τής γής (τάση Επα­φής), πάνω άπό 50 V (σέ περίπτωση βλάβης τής μονώσεως τών συσκευών) καί δια κόπτει τήν τάση τροφοδοτήσεως σέ δλους τούς πόλους, σέ δέκατα τού δευτε­ρολέπτου.

Ό Δ.Δ.Τ. τοποθετείται στόν πίνακα διανομής τής Ε. Η. Ε., δπως δείχνει τό σχήμα 6.4η καί περιλαμβάνει, κυρίως, ίΞνα Πηνίο τάσεως. Στό lΞνα άκρο τού πηνίου συν­δέεται ό ίδιαίτερος άγωγός προστασίας ένός ή περισσότερων κυκλωμάτων. Τό άλ­λο άκρο τού πηνίου τάσεως συνδέεται μέσω άγωγού γειώσεως, μέ διατομή του­λάχιστον 2 ,5 m m2, μέ τό ήλεκτρόδιο γε ιώσεως (βοηθητικ6 ήλΕκτp6διο γΕιώσΕως), πού πρέπει νά άπέχει άπό άλλα ήλεκτρόδια γειώσεως τουλάχιστον 1 Ο m. Τό βοη­θητικό ήλεκτρόδιο γειώσεως άποτελείται, συνήθως, άπό ράβδο μέ διάμετρο 1 2, 5 mm καί μήκος 1 ,5 m ή πλάκα 0,5 χ 0, 5 m ή ταινία μέ μήκος 1 0 m .

.... �EΞr-------�--------------------- R .... �Ξ3------�+-------------------- s .... �Ξ3----�+-+-------------------- τ

Σχ. 6.4η.

>Αγωγος γειώσεως

Τό πηνίο τάσεως τού Δ.Δ.Τ., δταν άναπτυχθεί στά άκρα του τάση μεγαλύτερη άπό 50 V, eλκε ι τόν όπλισμό τού μηχανισμού τού Δ.Δ.Τ., μέ άποτέλεσμα νά γίνει διακοπή σέ δλους τούς πόλους τού κυκλώματος (καί τού ούδέτερου). Ή τάση αύτn έμφανίζεται , σέ περίπτωση βλάβης τής μονώσεως μιός συσκευ ής καταναλώσεως.

134

όνάμεσα στό περίβλημα της συσκευης καί στό βοηθητικό ήλεκτρόδιο γειώσεως. Ό όγωγός γε ιώσεως, πού συνδέει τό πηνίο τάσεως τού Δ.Δ.Τ. μέ τό βοηθητικό

ήλεκτρόδιο γειώσεως, πρέπει νά μήν μπορεί νά €ρχεται ρέ έπαφή μέ τόν όγωγό προστασίας τών συσκευών ούτε μέ τά όγώγιμα τμήματα της οlκοδομης, γιά νά μή βραχυκυκλώνεται τό πηνίο τάσεως. Γι ' αύτό, ό όγωγός γειώσεως τού Δ.Δ.Τ. πρέ­πε ι νά εΤνα ι μονωμένος σέ δλη τή διαδρομή του μέχρι τό βοηθητικό ήλεκτρόδιο γε ιώσεως.

Ό διακόπτης διαφυγης έντάσεως (Δ.Δ. Ε. ) εχε ι σκοπό νά όποκλείει νά διατηρεί­ται τάση έπαφης μεγαλύτερη όπό 50 V σέ όγώγιμα τμήματα της έγκαταστάσεως, πού μπορούν νά βρεθούν σέ τάση λόγω βλάβης της μονώσεως, διακόπτοντας τήν τάση τροφοδοτήσεως σέ δλους τούς πόλους, μέσα σέ δέκατα τού δευτερολέπτου . 'Αντίθετα, δμως, πρός τόν Δ.Δ.Τ., πού λειτουργεί μέ τήν έμφάνιση της ϊδιας της τά­σεως έπαφης, ό Δ. Δ. Ε. λειτουργεί, μόλις γίνει ροή ρΕύματος σφάλματος πρός τ ή γη σέ τιμή μεγαλύτερη όπό eνα προκαθορισμένο δριο.

01 Δ.Δ. Ε . (σχ. 6.4θ) καλούνται καί διαφορικοί, γιατί ή λειτουργία τους βασίζεται στή σύγκριση τών έντάσεων, πού ρέουν μέσω τών τροφοδοτικών όγωγών.

· Η όντίσταση γειώσεως τών μεταλλικών τμημάτων τών συσκευών, πού συν­δέονται μέ ήλεκτρόδιο γε ιώσεως, δπως φαίνεται στό σχημα 6 .4θ, πρέπει , γιά νά έ­φαρμοσθεί ή προστασία μέ Δ.Δ. Ε . νά μή ξεπερνά τήν τιμή 50/Ι Δ σέ Ω, δπου: ΙΔ εΤναι ή ένταση τού ρεύ ματο� λειτουργίας τού Δ.Δ. Ε. σέ 'Αμπέρ.

Ή προστασία μέ Δ.Δ. Ε. μπορεί νά γίνεται καί δταν έφαρμόζεται ή ούδετέρωση, ςJάν eνα tπί πλΕον μέτρο προστασίας (πού δέν έπιβάλλεται όπό τούς Κανονι­aμούς). Τότε ό Δ.Δ. Ε. ΕΧΕΙ μεγάλη εύαισθησία καί διακόπτε ι τό κύκλωμα, όκα­ριαίως, μόλις έμφανισθεί έστω καί μ ικρή διαρροή ρεύματος πρός τή γη.

δ) :4 γωγός προστασίας, ούδiτΕρος άγωγός. Διακριτικά χρώματα άγωγών. Σέ νέες έγκαταστάσεις, ό όγωγός προστασίας πρέπει νά εΤναι μονωμένος δπως

καί οΙ όντίστοιχοι ρευ ματοφόροι όγωγοί, νά τοποθετείται μέ τήν ϊδια προσοχή, δ­πως καί ο1 λοιποί όγωγοί, καί δταν χρησιμοποιούνται καλώδια � προστατευτικές σωληνώσεις γιά τούς ρευματοφόρους όγωγούς, νά τοποθετείται καί αύτός μέσα στά καλώδια � στίς σωληνώσεις τους.

· Η διατομή τού Ιδιαίτερου όγωγού προστασίας πρέπει νά είναι ϊση μέ τίς διατο­μές τών ύπόλοιπων άγωγών. ' Επιτρέπεται, δμως, όπό όρισμένες διατομές όγωγών φάσεων καί έπάνω, όνάλογα καί μέ τόν τρόπο έγκαταστάσεως, ό όγωγός προστα­σίας καί ό ούδέτερος νά eχουν μ ικρότερη διατομή όπό τούς όγωγούς φάσεων*.

"Αν ό όγωγός προστασίας είναι μονωμένος, έπιτρέπεται νά εχε ι διατομή τουλά­χιστον Ισοδύναμη πρός τή διατομή χαλκού 2,5 m m2, ένώ άν είναι γυ μνός, Ισοδύ­ναμη πρός 6 m m2• "Αν ό όγωγός προστασίας εΤναι γυμνός, πρέπει νά μήν €ρχεται σέ έπαφή μέ εύφλεκτα τμήματα της ο!κοδομης καί τά όπρόσιτα � ύπόγε ια τμήματά του νά €χουν Ισοδύναμη διατομή χαλκού 2 5 m m2• 'Όταν ό γυμνός όγωγός προ­στασίας περνά όπό εύφλεκτα τμήματα της ο!κοδομης, πρέπει νά τοποθετείται μέσα

• Ή διατομή, πού μπορεί νά έχουν ό ούδέτερος όγωγός καί ό όγωγός προστασίας γιά όρισμένη διατομή όγωγών φάσεων, δίνεται όπό πίνακα τών Κανονισμών 'Εσωτερικών 'Ηλεκτρικών Έγκατα­στάσεων.

I

I I

I I

I I

1

Γε.1ωση λειτσυργ(ας

Τρσφοbότηση μσνσφασικίίίν συσκευίίίν

- - - - ·l I I

�� I � I

Πην(σ :ιaκοπljς I Μ___!_σχ�τ� _ J

Βοη�ητιχό ήλε.κτρόbΙD γειώσεως

Τροφοδότηση τριφασικwν καί μονοφασικών συσκεuων

j_ Γείωση λειτσυργcας

�+-�-----�---- R �+-���----��- 5

���4--+����--,_�τ ο

Βοη{)ητ�κο ήλεκτροδιο γειώσεως

Σχ. 6.48.

135

Παρατήρηση: ··οταν δέν ύπάρχει βλάβη μονώσεως, τά ρεύματα στούς τροφοδοτικούς άγωγούς τής συσκευής εΤναι ίσα καί τά μαγνητικά πεδία πού δημιουργούνται στά δύο τυλίγματα τού πρωτεύοντος άλληλοεξουδετερώνονται. Σέ περίmωση βλάβης τής μονώσεως, τό ρεύμα άπό τόν !'να τροφοδοτικc άγωγό εiναι μεγαλύτερο κατά τό ρεύμα σφάλματος καί έτσι έμφανίζεται τάση στό δευτερεύον τοί

μετασχηματιστή.

I :J6

σέ μή εϋφλε κτο σωλήνα μέ μόνωση. Μέσα σέ σωλήνα, έπίσης, τοποθετείται καί ό άνεξάρτητα* τοποθετημένος όγωγός προστασίας σέ περιπτώσεις αύξημένων κιν­δύνων μηχανικής βλάβης.

·ο όγωγός προστασίας τών Ε .Η . Ε., δταν εiναι μονωμένος, πρέπει νά όναγνωρί­ζεται ε ϋκολα σέ δλο τό μήκος του όπό τό χρώμα τοϋ μονωτι κού του περιβλήματος πού όποτελεϊται άπό λουρίδες άλληλοδιαδ6χως κίτρινες καί πράσινες (πρίν άπό τό 1 9 78 τό χρώμα τοϋ άγωγοϋ αύτοϋ ήταν κίτρινο).

Ό ούδέτερος άγωγός τών ήλεκτρικών γραμμών, πού έχει πάντοτε τήν ίδια μό­νωση μέ τούς άγωγούς φάσεων, πρέπει νά όναγνωρίζεται εϋ κολα σέ δλο τό μήκος του άπό τό χρώμα τοϋ μονωτικού του περιβλήματος πού εiναι άνοικτ6 κυαν6 (πρίν όπό τό 1 978 τό χρώμα αύτό ήταν γκρίζο).

"Αγωγοί μέ χρώματα τοϋ όγωγοϋ προστασίας καί τοϋ ούδετέρου δέν έπιτρέπε­ται νά χρησι μοποιούνται ώς όγωγοί φάσεων. Αύτοί πρέπε ι νά έχουν δλλα διακριτι­κά χρώματα (π.χ. καστανό, κόκκινο, μαϋρο κλπ. ) .

'Αντίστοιχα διακριτικά χρώματα μέ τούς όγωγούς τής σταθερής ήλεκτρικής έγ­καταστάσεως φέρνουν καί οί μονωμένοι όγωγοί τών εϋκαμπτων καλωδίων ή σει­ρίδων, μέ τά όποία τροφοδοτούνται οί δ ιάφορες συσκε υές καταναλώσεως καί μη­χανές. Δηλαδή ό όγωγός προστασίας τών τροφοδοτικών καλωδίων εiναι διαδοχικά πράσινος - κίτρινος καί ό ούδέτερος άνοικτός κυανός.

·ο άγωγός προστασίας τών τροφοδοτικών καλωδίων τών συσκευών καί μηχα­νών συνδέεται μέ τόν όγωγό προστασίας τής σταθερής ήλεκτρικής έγκαταστά­σεως καί μέ τά προσιτά μεταλλικά μέρη τών συσκευών ή μηχανών, πού μπορεί νά βρε θοϋν σέ τάση σέ περίπτωση βλάβης τής μονώσεως, πού τά άπομονώνει όπό τά στοιχεία τών συσκευών πού εiναι σέ τάση.

Κατά τούς Κανονισμούς Ε .Η . Ε . , δέν θεωρείται δτι μπορεί νά βρεθοϋν σέ τάση τά προσιτά μεταλλικά μέρη τών συσκευών, πού φέρνουν διπλή μ6νωση, γιατί ή δι­πλή μόνωση τών στοιχείων μιός συσκευής πού βρίσκονται σέ τάση έξασφαλίζει τήν προστασία τους όπό τυχαίες έπαφές καί τά διαχωρίζει τουλάχιστον κατά 2 φο­ρές** άσφαλέστερα όπό δσο ή μόνωση λε ιτουργείας, άπό τά προσιτά μεταλλικά μέρη. ""Ετσι, οί συσκε υές, οί μηχανές ή, γενι κότερα, τά στοιχεία τών ήλεκτρικών έγ­καταστάσεων, πού έχουν διπλή μόνωση, δέν όπαιτείται νά έχουν τροφοδοτικό κα­λώδιο μέ όγωγό προστασίας ή γενι κότερα νά γε ιώνονται . Π χ τό μεταλλικό περί­βλημα τών όπλισμένων μονωτικών σωλήνων δέν εiναι όπαραίτητο νά γειώνεται, γιατί ή μόνωση τών σωλήνων καί ή μόνωση τών άγωγών όποτελοϋν διπλή μόνω­ση.

"Άλλη περίπτωση, πού μπορεί νά μή γε ιώνονται τά μεταλλικά μέρη, εiναι οί φω­τιστικές συσκε υές, δταν τοποθετούνται μέσα σέ κτήρια σέ θέσε ις, πού νά μή μπο­ρεί νά τίς φτάσει κανείς δταν ·πατό στό δάπεδο. 'Αντίθετα οί συσκευές φωτισμοϋ. τίς όποϊες μπορεί νά πιάσε ι κανείς δταν πατά σέ όγώγιμο δάπεδο, οί συσκε υές φω­τισμοu ύπαίθρου, οί φορητές λάμπες έργαστηρίων καί οί στερεωμένες μόνιμα σέ

* Σέ όρισμένες περιπτώσεις (εΙδικές βιομηχανικές έγκαταστάσεις, παλαιές έγκαταστάσεις. στίς ό­ποίες ό άγωγός προστασίας τοποθετείται όργότερα), έπιτρέπεται ό όγωγός προστασίας νά τοποθε­τείται όνεξάρτητα όπά τούς τροφοδοτικούς όγωγούς.

•• Ή διπλή μόνωση έπιτυγχάνεται είτε μέ συμπλήρωση τής μονώσεως λειτουργίας μέ άλλη, όνε­ξάρτητη μόνωση, είτε μέ ένίσχυση τής μονώσεως λειτουργίας.

137

μηχανήματα λάμπες, η πρέπει νά εχουν λυχνιολαβές άπό μονωτικό ύλικό η νά γε ιώνονται .

τέλος, δταν μία συσκε υή τροφοδοτείται μέσω μΕτασχηματιστη aπομονώσΕως ( μετασχηματιστή μέ χωριστά τυλίγματα πρωτεύοντος καί δευτερεύοντος καί σχέ­ση μετασχηματισμού 1 : 1 ), δέν είναι δυνατόν νά άναπτυχθεί τάση έπαφης. Γι' αύτό ή συσκευή δέ γε ιώνεται .

Έκτός άπό τίς γε ιώσεις, στό δωμάτιο λουτρού έκτελούνται καί οί λεγόμενες ί­σοδυναμικiς συνδiσΕις. Μέ αύτές άποφ�ύγεται ό κίνδυνος νά βρεθεί ό λουόμενος σέ ι']λεκτρική τάση. Ό κίνδυνος αύτός δημ ιουργείται, δταν δύο μεταλλικές σωλη­νώσεις βρεθούν σέ διαφορετικό δυναμ ικό. "Αν ό λουόμενος γεφυρώσει μέ τό σώ­μα του τίς δύο αύτές σωληνώσεις, θά περάσει άπό τό σώμα του τό ι']λεκτρικό ρεύ­μα. Μέ τίς ίσοδυναμ ικές συνδέσεις, οί άναπτυσσόμενες διαφορές δυναμ ικού έξι­σώνονται . Οί ίσοδυναμ ικές συνδέσε ις γίνονται μέ γΕφύρωση*, μέ χάλκινο σύρμα (π.χ. 6 m m 2 ι καί κατάλληλα περιλαίμ ια (κολλάρα), δλων τών μεταλλικών έξαρτημά­των τού λουτρού (σύνδεση τών σωλήνων θερμού καί ψυχρού νερού στό λουτήρα, στό νιπτήρα κλπ., μεταξύ τους καί μέ τίς σωληνώσεις άποχετεύσεως), δπως διέχνει rό σχήμα 6.4ι .

Σχ. 6.4ι. ι ι Εύκαμπτος μονωτικός σωλήνας μέ τήν τροφοδοτική γραμμή τού θερμοσίφωνα. 2) θερμοσίφωνας. 3) Ζεστό νερό. 4) Κρύο νερό. 5) "Αγωγός γειώσεως πού γεφυρώνει δλα τό μεταλλικό �ξαρτήμmα καf

τό συνδέει μέ τήν όποχέτευση. 6) Μεταλλική όποχέτευση.

• Γεφυρώσεις έκτελοϋνται καί στούς σωλήνες είσόδου καί έξόδου στό μετρητή νεροϋ όλλά οί γε­φυρώσε ις αύτές exoυv σκοπό νά έξασφαλίσουν τήν ήλεκτρική συνέχεια τής σωληνώσεως ύδρεύ­σεως.

138

6.5 Έπισκόπηση τών Κανονισμών Ε.Η.Ε.

Τούς Κανονισμούς Ε . Η . Ε. όποτελεί συλλογή διατάξεων, πού έχουν σκοπό νά έ­;ασφαλίσουν τήν όκίνδυνη χρήση τής ήλεκτρικής ένέργειας όπό τούς καταναλωτές της, μέσα στίς Ε. Η. Ε. ΟΙ διατάξε ις αύτές περιέχουν τέτοιες όπαιτήσε ις γιά τόν τρό­πο κατασκευ ής τών διαφόρων τμημάτων τών Ε . Η . Ε. , όλλά καί γιά τό είδος καί τό μέγεθος τών ύλικών πού θά χρησιμοποιηθοϋν, wστε, δταν έφαρμοσθοϋν σωστά, νά προκύπτουν πάντοτε άσφαλΕίς iγκαταστάσΕις.

"Ετσι, τόσο οΙ ήλεκτρολόγοι μελετητές Ε . Η . Ε. δσο καί οΙ ήλεκτρολόγοι έγκατα­στάτες πρέπει νά έφαρμόζουν πιστά τίς διατάξε ις τών Κανονισμών, πού είναι καί ύ­ποχρεωτικοί καί έπιβάλλονται μέ νόμο τοϋ Κράτους. Στήν "Ελλάδα οΙ Κανονισμοί Ε . Η . Ε. έχουν δημοσιευθεί στά έξής φύλλα τής ' Εφημερίδας τής Κυβερνήσεως:

- Φ Ε Κ (Β ) 59/1 1 .4.5 5, - Φ Ε Κ ( Β ) 293/1 1 . 5.66, - Φ Ε Κ (Β) 687/24.8.7 1 , - Φ Ε Κ ( Β ) 1 52 5/3 1 . 1 2.73 καί - Φ Ε Κ ( Β ) 6 1 /2 .2 .77 . ΟΙ Κανονισμοί Ε . Η . Ε. τροποποιοϋνται καί όναθεωροϋνται κάθε φορά, πού αύτό

έπιβάλλεται όπό τήν πρόοδο τής τεχνικής. ΟΙ τροποποιήσεις γιά νά έχουν Ισχύ δη­μοσιεύονται πάντοτε στήν ' Εφημερίδα τής Κυβερνήσεως.

Παρακάτω έξετάζομε τά άρθρα τών Κανονισμών, πού περιέχουν τίς βασικότε­ρες όπαιτήσεις:

Στό άρθρο 9, όναφέρονται οΙ περιπτώσεις, πού ύπάρχει κίνδυνος γιά τά πρόσω­πα, πού βρίσκονται μέσα στίς Ε .Η .Ε .

Στό άρθρο 10, περιγράφονται ο Ι μέθοδοι προστασίας, πού πρέπει νά έφαρμό­ζονται γιά τά πρόσωπα πού βρίσκονται μέσα στίς Ε .Η . Ε. , στίς περιπτώσεις πού ό­ναφέρει τό άρθρο 9 .

Στό άρθρο 19, περιγράφονται ο Ι μέθοδοι γειώσεως προστασίας (άμεση γείω­ση, ούδετέρωση).

Στό άρθρο 20, περιγράφεται ό τρόπος πού πραγματοποιείται ή γείωση κατά τίς δύο μεθόδους τοϋ άρθρου 1 9.

Στά άρθρα 2 1 καί 22, όναγράφονται οΙ όπαιτήσε ις τών Κανονισμών γιά τή δια­τομή καί τόν τρόπο τοποθετήσεως τοϋ όγωγοϋ γειώσεως καί τοϋ ούδέτερου όγω­γοϋ.

Στά άρθρα 26 καί 27, όναγράφονται οΙ όπαιτήσε ις γιά τά ήλεκτρόδια γειώσεως. Στό ΚΕφάλαιο IV, περιλαμβάνονται οΙ όπαιτήσεις γιά τήν κατασκευή καί έγκατά­

σταση τών )πινάκων διανομής. Στό ΚΕφάλαιο V, περιγράφονται τά έξαρτήματα τών Ε. Η . Ε. καί οΙ συσκευές κα­

ταναλώσεως. Δίνονται όρισμένες όδηγίες γιά τόν τρόπο έπιλογής, κατασκευής καί τοποθετήσεώς τους, πού όπαιτοϋνται γιά λόγους όσφάλειας.

Τό ΚΕφάλαιο V/, όναφέρεται �μηχανές καί τά έξαρτήματά τους. Τό ΚΕφάλαιο V/1, όσχολείται μέ τούς μετασχηματιστές καί όνορθωτές. Τό ΚΕφάλαιο V/11, όναφέρεται στούς συσσωρευτές. Στό ΚΕΦάλσιο /Χ, περιλαμβάνονται τά άρθρα 1 25 ώς καί 1 7 8Α, στά όποία δί­

νονται οΙ διατάξε ις όσφάλε ιας, πού όφοροϋν στήν έπιλογή καί στόν τρόπο έγκατα­στάσεως τών όγωγών τών γραμμών τών Ε . Η . Ε.

139

Στό Κεφάλαιο Χ, περιέχονται ε ίδ ικές διατάξε ις γιά χώρους όρισμένης κατηγο­οίας. ΟΙ διάφοροι χώροι τών Ε .Η . Ε., κατατάσσονται σέ κατηγορίες. Γιά κάθε μ ία ό­πό αύτές ύπάρχουν όρθρο, πού όσχολοϋνται , κατά σε ιf')ά μέ:

- Τούς γυ μνούς όγωγούς. - Τούς μονωμένους όγωγούς. - Τούς σωλήνες. - τίς διαβάσεις τών γραμ μών. - τίς άσφάλειες, τούς διακόmες, τούς ρευματοδότες, τίς διακλαδώσεις κλπ. - Τίς φωτιστικές καί δλλες συσκευές καταναλώσεως καί μηχανές. Στά όρθρο αύτά όναγράφεται , δν καί μέ ποιές προϋποθέσε ις έπιτρέπεται ή έγ­

κατάσταση καί χρησι μοποίηση τών διάφορων ύλικών καί τοϋ έξοπλισμοϋ Ε. Η . Ε. στούς χώρους τής συγκεκρι μένης κατηγορίας.

ΟΙ κατηγορίες πού κατατάσσονται οΙ χώροι όπό τούς Κανονισμούς Ε . Η . Ε. , είναι οΙ έξής:

σ) Χώροι ήλεκτρικής ύπηρεσίσς.

Εiναι οί χώροι, πού προορίζονται όποκλειστικά γιά ήλεκτρικές έγκαταστάσεις προσιτές στό όρμόδιο μόνο προσωπικό. Π .χ. τό διαμέρισμα τών μηχανών, οΙ ύπο­σταθμοί μετασχηματισμού, τά διαμερίσματα συσca.ιρευτών, οΙ αϊθουσες διανομής κλπ.

β) Ξηροί χώροι.

Εiναι οί χώροι πού, έκτός όπό έξαιρετικά έκτακτες περιmώσεις, παραμένουν συνεχώς ξηροί.

γ) Σκονιζόμενοι χώροι.

Εiναι οί χώροι μέσα στούς όποίους οΙ γραμμές ιϊ τά λοιπά τμήματα τής έγκατα­στάσεως εiναι ίδιαίτερα έ κτεθει μένα στή σκόνη, δπως π.χ. όρισμένα έργαστήρια, χυτήρια, άχυρώνες, κεραμουργεία, κλωστήρια, νηματουργεία, έργοστάσια όνθρα­κασβεστίου, χημ ικών λιπασμάτων, κυπαρίνης, πλαστικών ούσιών, όποθήκες γαιανθράκων, γύψου, τσιμέντου, όλεύρου, ρακών κλπ.

δ) Πρόσκαιρα ύγροί χώροι.

Είνα ι οί χώροι, πού όπό προορισμού τους εiναι ύγροί γιά μ ι κρό διάστημα καί ό­ποξηραίνονται εϋκολα χάρι σέ καλό όερισμό. Π .χ. μέσα σέ κατοικίες, στεγνωτήρια, άποχωρητήρια (έφόσον διαθέτουν όπαγωγή τοϋ νεροϋ καί όερίζονται κανονικά) , μαγειρεία (έφόσον δέ χρησιμοποιούνται ώς πλυντήρια), καλυμ μένοι έξώστες, καλά άεριζόμενα ύπόγεια κλπ.

ε) Ύγροί χώροι.

Εiναι οί χώροι μέσα στούς όποίους λόγω προσωρινής ιϊ μόνι μης παρουσίας ύ­δρατμών, ή ύγρασία τοϋ άέρα φθάνει σέ όσυνήθιστο βαθμό καί έκδηλώνεται μέ μορφή πάχνης έπάνω στά τοιχώματα τής όροφής ιϊ όλλοϋ, χωρίς δμως νά σχηματί­ζονται μεγάλες σταγόνες νεροϋ, οϋτε τά τοιχώματα καί ή όροφή νά ποτίζονται μέ

140

νερό. Π .χ. τυροκομεία, σφαγεία, ζυθοποιεία, σακχαροποιεία, ψυκτικοί θάλαμοι, έρ­γοστάσια κλωστοποιfας, φωταερίου, κόλλας, λιπασμάτων, κεραμουργεία, καμίνια όσβέστου κλπ., τά ύπόγε ια πού όερίζονται κακά, τά όποχωρητήρια, πού δέν διαθέ­τουν όπαγωγή νεροϋ, καί τά δωμάτια λουτροϋ τών κατοικιών.

στ) ΒρΕγμtνοι χώροι.

Εiναι οί χώροι, μέσα στούς όποίους τά τοιχώματα, οί όροφές καί τά δάπεδα εiναι ποτισμένα μέ ύγρασία. Γενικά εiναι οί χώροι, πού μέσα τους σχηματίζονται συνε­χώς η προσωρινά μεγάλες σταγόνες νεροϋ άπό συ μπύκνωση ότμών η άναθυμιά­σεων έπάνω στά τοιχώματα όροφών η όλλοϋ καί τέλος, οί χώροι πού εiναι γεμάτοι γιά μακρά διαστήματα η όπό ότμούς νεροϋ η όναθυμιάσεις. Π .χ. δημόσια λουτρά, τυροκομεία, ζυθοποιεία, κεραμουργεία, σφαγεία, βυρσοδεψεία, βαφεία, πλυντή­ρια, έργοστάσια χαρτιοϋ, χημι κών προϊόντων, χημικών λιπασμάτων, κυπαρίνης, ύ­φαντουργίας κλπ. Καί όκόμα έργοτάξια πού δέν καλύπτονται, οί ψυκτικοί θάλαμοι, τά πλυντήρια Ιδιωτικής χρήσεως, οί διάδρομοι νομής, τό έσωτερικό λεβήτων, δε­ξαμενών κλπ.

ζ) Ρυπαροί χώροι ποτισμtνοι μt άγώγιμα ύγρά, ίί κορΕσμtνοι μt διαβρωτικούς ά­τμούς.

Εiναι χώροι ρυπαροί, ποτισμένοι μέ όγώγιμα ύγρά η κορεσμένοι μέ διαβρωτι­κούς ότμούς, μέσα στούς όποίους τά δάπεδα η τά τοιχώματα εiναι ποτισμένα η κα­λυμμένα μέ όγώγιμα ύγρά μέχρι σημείου, Uιστε άκούσια έπαφή μέ τά στοιχεία, πού έχουν, τάση, νά παρουσιάζει σοβαρούς κινδύνους γιά τούς όνθρώπους. Άκόμα, oi χώροι oi κορεσμένοι μέ διαβρωτικούς ότμούς, πού προσβάλλουν Ισχυρά τά μέταλ­λα καί τά λοιπά ύλικά, πού χρησιμοποιούνται στίς Ε . Η . Ε. , π.χ. τυροκομεία, όλλαντο­ποιεία, σφαγεία, βυρσοδεψεία, χυτήρια, σακχαροποιεία, βαφεία,έργοστάσια νημά­των, χαρτιοϋ καί χημικών προϊόντων. Τά διαμερίσματα τών συσσωρευτών, οί όπο­θήκες δλατος, τά ύπόγεια πού γίνονται ζυμώσεις κλπ.

η) Χώροι πού ύπ6κΕινται σt πυρκαϊά.

Εiναι χώροι πού μέσα σέ αύτούς κατασκευάζονται, έπεξεργάζονται ή όποθη­κεύοντα ι σέ μεγάλες ποσότητες εύφλεκτες ϋλες. Π .χ. πλεκτήρια, έργοστάσια κυτ­ταρίνης, χαρτιοϋ, όντικει μένων όπό κυπαρίνη, σκηνές θεάτρου, χώροι γιά έπεξερ­γασία ξύλου η Ινωδών ούσιών πού όποδίδουν σκόνη πού μπορεί εύκολα νά όνα­φλεγεί, ξυ,λαποθήκες, όχυρώνες καί σιτοβολώνες, σοφίτες, διαμερίσματα πού τά δάπεδό τους εiναι ποτισμένα μέ λάδι κλπ.

θ) Χώροι πού ύπ6κΕινται σt iκρήξΕις.

Τέτοιοι χώροι θεωρούνται τά κτήρια καί οί χώροι, πού χρησιμοποιούνται γιά τήν παραγωγή, έπεξεργασία καί έναποθήκευση, σέ μεγάλες ποσότητες, στερεών, ύ­γρών η όερίων, πού ή όνάφλεξή τους μπορεί νά προκαλέσε ι έκρήξεις. Εiναι όκόμα οί χώροι, πού σέ αύτούς μποροϋν νά συασωρευθοϋν, όέρια, ότμοί η σκόνες, πού μαζί μέ τόν όέρα σχηματίζουν κροτικά μίγματα, π.χ. έργοστάσια φωταερίου καί χρωστικών ύλών, έργοστάσια, μέσα στά όποία ύπάρχουν σέ μεγάλες ποσότητες όνθρακασβέστιο, ύδρογόνο, αΙθέρας, βενζίνη, πετρέλαιο, οΙνόπνευμα, όκετόνη

141

κλπ. Χώροι πού γίνονται βαφές ντοϋκο (πιστόλι) ιϊ πού κονιοποιείται νιτροκυπαρί­νη κλπ., μύλοι, σακχαροποιεία, έργοστάσια (φύλου καί λιπασμάτων, κονιοποιή­σεως όνθρακα κλπ. Τά ίδιωτικά γκαράζ, γιά μ ικρό άριθμό αύτοκινήτων, άν χρησι­μοποιούνται συγχρόνως καί γιά άποθήκευση μεγάλων ποσοτήτων βενζίνης ιϊ άλ­λων έκρηκτι κών ούσιών ιϊ καί ώς σταθμοί φορτίσεως συσσωρευτών ήλεκτρικών όχημάτων.

ι) Σταύλοι, κτηνοστάσια καί διάδρομοι νομής.

Θεωροϋνται γενικά ώς χώροι βρεγμένοι, ρυπαροί καί κορεσμένοι μέ διαβρωτι­κούς άτμούς.

ια) Σιτοβολώνες καί άχυρώνες.

Θεωροϋνται ώς χώροι πού ύπόκε ινται σέ πυρκαϊά.

ιβ) Ύπαιθρο.

Ώς έγκαταστάσεις ύπαίθρου θεωροϋνται οί έγκαταστάσεις, πού έξυπηρετοϋν άσκεπείς χώρους, δπου οί όγωγοί καί τά έξαρτήματα είναι έκτεθειμένα στίς καιρι­κές συνθήκες. Π .χ. φωτισμός κήπων, αύλών, κλπ., βιομηχανικές ιϊ γεωργικές ύπαί­θριες έγκαταστάσεις κλπ. ' Εγκαταστάσεις έπάνω σέ προσόψεις κτηρίων, μέσα σέ περιφραγμένα γήπεδα, σέ άκάλυmους χώρους διασκεδάσεως, σέ ζώνες σταθμεύ­σεως κλπ.

ιγ) Χώροι συγκεντρώσεως καί θεαμάτων.

Θεωροϋνται ώς χώροι έπικίνδυνοι σέ περίmωση πυρκαϊάς, π.χ. αϊθουσες θεά­τρων, κινηματογράφων, συναυλιών, μεγάλα καταστήματα, αίθουσες έκθέσεων, διαλέξεων κλπ.

· ιδ) Σκηνiς θεάτρων, θάλαμοι κινηματογράφων.

Ό Πίνακας 6 .5. 1 , πού βασίζετα ι aτόν Π ίνακα νι τών Κανονισμών, δίνει τούς έν­δεδε ιγμένους τύπους όγωγών καί καλωδίων καί τόν τρόπο έγκαταστάσεώς τους, γιά τίς διάφορες κατηγορίες χώρων.

Στό Κεφάλαιο ΧΙ, περιλαμβάνονται διατάξε ις γιά όνελκυστήρες καί όνυψωτές βαρών.

Στό Κεφάλαιο ΧΙ/, περιέχονται διατάξε ις γιά έγκαταστάσεις τάσεως λειτουργίας μεγαλύτε ρες άπό 250 ν ώς πρqς τή γη.

Στό Κεφάλαιο Χ/11, περιέχονται διατάξε ις γιά προσωρινές έγκαταστάσεις, πρό­σκαιρες έγκαταστάσεις (έγκαταστάσεις πού συχνά όποσυναρμολογοϋνται καί συ­ναρμολογούνται όπό τήν άρχή, δπως είναι ο1 έγκαταστάσεις λυόμενων οίκίσκων, οί κινητές έγκαταστάσεις διασκεδάσεως, Luna-Park, οί έγκαταστάσεις γερανών έργοταξίων κλπ.) καί έγκαταστάσεις σέ όχρηστία.

Στό Κεφάλαιο XIV, περιέχονται τά σχετικά μέ τή γειτνίαση τών έγκαταστάσεων ίσχυρών καί άσθενών ρευ μάτων.

"fΥΠΟΙ ΑΓΩΓΩΝ

ΓΥΜΝΟΙ ΑΓΩΓΟΙ

ΥΝΗΘΙΣΜΕΝΟΙ ΑΓΩΓΟΙ ΕΓΚΑΤΑΠΑΣΕΩΝ

(ΝΥΑ)

ΑΔΙΑΒΡΩΤΟΙ ΑΓΩΓΟΙ Ε ΓΚΑΤΑΠΑΣΕΩΝ

(NYW. N FYW)

ΥΝΗΘΙΣΜ ΕΝΟΙ ΑΓΩΓΟΙ Ε ΓΚΑΤΑΠΑΣΕΩΝ

ΕΝΙ.ΣΧΥΜ. Μ ΟΝΩΣΕΩΣ (NSYA. NSYAF)

ΑΔΙΑΒΡΩΤΟΙ ΑΓΩΓΟΙ ΕΓΚΑΤΑΠΑΣΕΩΝ

ΕΝΙΣΧΥΜ. ΜΟΝΩΣΕΩΣ (NSYAW. NSGAFoι.ι )

ΣΩΛΗΝΟΣΥΡΜΑΤΑ

,r:.ΡΙ-ιο, �·�'\""(') �.�����

-1QV \�

ΚΑΤΗ ΓΟΡΙ ΕΣ ΧΩΡΩΝ

Πάνω σέ μονωτήρες

μέσα σέ όρστούς σωλήνες

μέσα σέ χωνευτούς σωλήνες

Πάνω σέ μονωτήρες

μέσα σέ όρατούς σωλήνες

μέσα σέ χωνευτούς σωλήνες

Πάνω σέ μονωτήρες

μέσα σέ όρατούς σωλήνες

μέσα σέ χωνευτούς σωλήνες

Πάνω σέ μονωτήρες

μέσα σέ όρατούς σωλήνες

μέσα σέ χωνευτούς σωλήνες

Γυμνοϋ όπλισμοϋ (NYRAMA) (NYRAMZ)

μέ όδιόβρωτη (NYRUZV) tπικόλυ'Ι"Ι....(Ι'i_ΥRUΑΥ) ··-

α β

500" 500•

500 2 50 500" 500•

' · · Ι (χ)(λ) (μ) (χ)(λ)

600 500 (μ)(χ)(λ) (μ)(χ)(λ)

500 250 500" 500•

(μ)(χ)(λ) (μ) (χ)(λ)

500 500 (μ)(χ)(λ) (μ) (χ)(λ)

500 2 50 500" 500•

(μ)(χ)(λ) (μ) (χ)(λ)

500 500 (μ)(χ)(λ) (μ)(χ)(λ)

500 250 500" 500"

(μ)(χ)(λ) (μ)(χ)(λ)

500 500 (μ)(χ)(λ) (μ) (χ)(λ)

500" 500

500" 500 - -

ΠΙΝΑΚΑΣ 6.5.1,

γ δ ε στ ι β

500 500 500 500

250 2 50 2 50 250 500 500 500 2 50

(μ) (χ)(λ) (μ) (χ)(λ (χ)(λ) (χ) (λ)

500 500 500 -(μ) (χ)(λ) (μ)(χ)(λ ω

2 50 250 250 250 500 500 500 2 50

(μ) (χ)(λ) (μ)(χ)(λ (χ) (λ) (χ)(λ)

500 500 500 -(μ)(χ)(λ) (μ) (χ)(λ (χ)

2 50 250 250 250 500 500 500 2 50

(μ) (χ)(λ) (μ) (χ)(λ (χ)(λ) (χ)(λ)

500 500 500 -(μ) (χ)(λ) (μ) (χ)(λ (χ)(λ)

2 50 2 50 2 50 250 500 500 500 2 50

(μ) (χ)(λ) (μ) (χ)(λ (χ)(λ) (χ)(λ)

500 500 500 -(μ)(χ)(λ) (μ)(χ)(λ (χ)(λ)

500 2 50 - -

500 500 500 2 50 - ·- ·-

ζ η θ I ι α ι γ ι δ Χ ΡΙ;iΣ Ι Μ Ο Π ΟΙΗΣΗ

500 - - - - - -

250 2 50 2 50 - 2 50 - -250 500 2 50 - 2 50 2 50 2 5 0 (χ) (μ )(χ)(λ) (μ) (χ) (μ)(χ)(λ) (μ)(χ)(λ) (χ) (λ) - - - - - 250 2 50

(μ)(χ) ω

2 5 0 2 50 2 50 250 250 - -2 50 500 2 50 2 50 250 250 250 (χ) (μ) (χ)(λ) (μ) (χ) (λ) (μ)(χ)(λ) (μ)(χ)(λ) (χ)(λ) - - - - - 2 50 2 50

(μ) (χ) (χ)

2 50 2 5 0 500 - 2 50 - -2 50 500 500 - 500 500 500 (χ) (μ) (χ)(λ) (μ)(χ) (μ)(χ)(λ) (μ)(χ)(λ) (χ)(λ) ΣΕ - - - - - 500 500 ΠΑΘ Ε ΡΕΣ

(μ)(χ)(λ) (χ) (λ) ΓΡΑΜ Μ Ε Σ Ι 250 250 500 2 50 2 50 - -250 500 500 2 50 500 500 500 (χ) (μ) (χ)(λ) (μ)(χ) (λ) (μ)(χ)(λ) (μ)(χ)(λ) (χ)(λ) - - - - - 500 500

(μ)(jζ)(λ) (χ)(λ)

- 2 50 2 50 - - 2 50 2 50

2 50 2 50 2 50 2 50 2 50 500 500

,r:.ΡΙ-ιο, �·�'\""(') �\>.����

.-1QV \�

ΝΥΜ 500* 500 500 500 500 250 2 50 2 5 0 2 5 0 2 5 0 2 5 0 500 ΚΑΛΏΔΙΑ

NYBUY 500* 500* 500* 500* 500 500 500 500 500 500 500 500

ΑΓΏ ΓΟΙ ΦΏτΙΠΙ ΚΏΝ ΣΥΣ Κ ΕΥΏΝ INYFAF, NYFAZI 2 50 250 250 - - - - - - - - 2 5 0

Σημεlωση: Στόν πίνακα δίνεται ή μέγιστη τόση ώ ς πρός τ ή γ η , γ ι ά τήν όποία έπιτρέπεται ή χρησιμοποίηση τ ώ ν διαφόρων τύπων όγωγών στίς διάφο­ρες κατηγορίες χώρων, πού χαρακτηρίζανται μέ τήν όρίθμησή τους στήν παράγραφο 6.5 . Γιά τά σύμβολα I μ), lxl. I λ) βλέπε πίνακα 1 0.2. 1 . Γιά τή χρησι­μοποίηση τών σειρίδων καί τών εύκαμmων καλωδίων συνδέσεως συσκευών καί μηχανών βλέπε πίνακα 2.4. 1 .

*Σέ όρισμένες εiδικές περιmώσεις. ή μέγιστη τάση λειτουργίας μπορεί νά όνέβει μέχρι 1 000 V.

500 J 500 J - ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΣΥΝΔΕΣΗ

Ε ΠΑΝΏ � Μ ΕΣΑ ΣΕ ΦΏτΙΠΙΚΑ ΣΏΜΑΤΑ

...

�

I H

Στό ΚΕΦ6λαιο XV, περιέχονται τό σχετικό μέ τίς �γκαταστόσε ις ραδιοφώνων, μεγαφώνων καί σηματοδοτήσεως.

τέλος, οΙ Κανονισμοί περιλαμβάνουν καί 6 Παραρτήματα δπου, �κτός τών δλ­λων, περιλαμβάνονται καί διατάξε ις άσφόλε ιας γιό �γκαταστάσε ις χαμηλής τάσεως καί �γκαταστόσε ις μέσα σέ ύπόγε ιες κατασκευές (σήραγγες), στοές μεταλλείων κλπ.) , ώς καί όδηγίες γιά τήν προστασία άτόμων μέ διακόmες διαφυγής.

Στόν Π ίνακά 6.5 .2 περιλαμβάνονται, γιά κατατοπισμό, οί άριθμοί δλων τών δρ­θρων τών κανονισμών μέ τίς άντίστοιχες �πικεφαλίδες τους.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ I "Αρθρο "Αρθρο 'Άρθρο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο 'Άρθρο 'Άρθρο 'Άρθρο 'Άρθρο "Αρθρο "Αρθρο 'Άρθρο "Αρθρο "Αρθρο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 111 "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο 'Άρθρο "Αρθρο "Αρθρο 'Άρθρο "Αρθρο 'Άρθρο "Αρθρο "Αρθρο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ιν 'Άρθρο "Αρθρο 'Άρθρο 'Άρθρο "Αρθρο 'Άρθρο "Αρθρο 'Άρθρο 'Άρθρο

Πlνακας 6.5.2.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σκοπός καί 'Αντικείμενο τών Κανονισμών.

2 'Ορισμοί. 3 'Εφαρμογή τών Κανονισμών.

ΓΕΝΙΚΟΤΗΤΕΣ 4 'Επιτρεπόμενες Τάσεις. 5 'Επιτρεπόμενα 'Υλικό, 'Εξαρτήματα, Συσκευές καί Μηχανήματα. 6 'Επιλογή 'Υλικών, 'Οργάνων, Συσκευών καί Μηχανημάτων. 7 Μέτρα 'Ασφάλειας κατά τήν 'Εκτέλεση τών 'Εγκαταστάσεων καί τ ή Θέση ύπό Τόση τους. 8 Προστασία όπό τό ύπό Τόση Στοιχεία. 9 Περιπτώσεις Π ροστασίας όπό 'Ενδεχόμενη 'Εμφάνιση Τάσεως.

1 Ο Μέθοδοι Π ροστασίας όπό 'Ενδεχόμενη 'Εμφάνιση Τάσεως. 1 1 Κίνδυνοι Π υρκαϊάς. 1 2 Φωτισμός 'Ασφάλειας. 1 3 'Οδηγίες. 1 4 Προειδοποιητικές Πινακίδες. 1 5 'Εγκαταστάσεις Άραιής Χρήσεως.

1 6 1 7 1 8 1 9 20 2 1 22 23 24 2 5 2 6 27 28

29 30 31 32 33 34 35 36 37

ΓΕΙΩΣΗ ΠΡΟΣτΑΣΙΑΣ Είδη Γειώσεων. Γείωση Προστασίας τών Μεταλλικών Τμημάτων καί Συσκευών. Γείωση τών Μεταλλικών περιβλημάτων τών 'Αγωγών. Μέθοδοι Γειώσεως Προστασίας - Γείωση τών Μεταλλικών Μερών. Τρόπος 'Επιτελέσεως τής Γειώσεως. Διατομή καί 'Εγκατάσταση τοϋ Άγωγοϋ Γειώσεως. Διατομή καί 'Εγκατάσταση τοϋ Ούδετέρου Άγωγοϋ. Γείωση Φορητών ή Κινητών Συσκευών Καταναλώσεως. Γείωση έπί τών 'Υδροσωλήνων γιό Τάσεις μέχρι 2 50 ν. Γείωση έπί τών 'Υδροσωλήνων γιό Τάσε ις πάνω όπό 250 ν. Γενικό περί 'Ηλεκτροδίων Γειώσεως. Διαστάσεις, Διάταξη, 'Υλικό Κατασκευής καί Κατασκευή 'Ηλεκτροδίων Γειώσεως. 'Απαράδεκτες Γειώσεις.

ΕΓΚΑΤΑΣτΑΣΕΙΣ ΖΕΥΞΕΩΣ ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Διάταξη τών 'Εγκαταστάσεων Ζεύξεως καί τών Π ινάκων Διανομής. Π ροστατευτικό Πλαίσια. Διάταξη τών 'Οργάνων καί τών 'Ακροδεκτών αύτών. Διάταξη τών 'Αγωγών έπί τών Πινάκων. Διαχωρισμός 'Οργάνων Διάφορης Τάσεως η Ρεύματος. Φύση τών Χρησιμοποιούμενων 'Υλικών. Π ροστασία καί 'Αποσύνδεση τών Άναχωρουσών Γραμμών. 'Αποσύνδεση τοϋ Ούδέτερου ή Μεσαίου Άγωγοϋ. Διαστάσεις τών Διαβάσεων καί Διαδρόμων 'Υπηρεσίας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ V

"Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο 'Άρθρο

'Άρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο 'Άρθρο "Αρθρο "Αρθρο

"Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο

"Αρθρο

"Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο 'Άρθρο 'Άρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο

'Άρθρο "Αρθρο

'Άρθρο "Αρθρο "Αρθρο 'Άρθρο "Αρθρο

'Άρθρο "Αρθρο "Αρθρο 'Άρθρο

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΤΟΠΟΘΗΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ

Α' ΓΕΝΙΚΟΤΗΤΕΣ 38 Μόνωση Στοιχείων πού βρίσκονται ύπό Τάση. 39 Σύνδεση πρός τίς Γρομμές Προσαγωγής. 40 Θέρμανση τών Σuσκεuών. 4 1 Προστασία τού Περιβάλλοντος άπό Έπικίνδuνη Θέρμανση τών Σuσκεuών. 42 Προστασία άπό 'Ακούσια 'Επαφή. 'Ακροδέκτες Γειώσεως.

Β' ΔΙΑΚΟΠΤΕΣ 43 Διακοπή σέ 'Όλοuς τούς Πόλοuς. 44 Παρεμβολή Διακόπτη στόν Ούδέτερο ή Μεσαίο 'Αγωγό. 45 Μονοπολικοί Διακόπτες σέ Κuκλώματα γιά δύο 'Αγωγούς. 46 Διακόπτες Κινητών 'Αγωγών. 4 7 Προστασία κατά τών Τόξων Διακοπής. 48 Κατασκεuή καί 'Εγκατάσταση τών Διακοπτών. 49 "Ενδειξη 'Ακραίων θέσεων τών Διακοπτών.

50 5 1 52 53 54 55 56 57 58 59 60

6 1

62 63 64 65 66 67 68 69 70 7 1

72 73

74 75 76 77 78

7 9 80 8 1 82

Γ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΚΑΙ AYTOMATOI ΜΕΓΙΣτΟΥ 'Επιλογή τών 'Οργάνων Π ροστασίας κατά 'Υπερεντάσεων. 'Επιλογή τών 'Ασφαλειών καί Αύτόματων Μέγιστοu. 'Υποκατάσταση 'Ασφάλειας μέ Αύτόματο Μέγιστοu. Κατασκεuή καί 'Εγκατάσταση. Έναλλακτικότητα 'Ασφαλε ιών. Μ ή Άπορρύθμιση τών Αύτόματων. Γεφύρωση καί Έπισκεuή τών Σuντηκτικών. 'Ονομαστική "Ενταση τών Σuντηκτικών καί Ρύθμιση τών Αύτόματων Μέγιστοu. 'Ασφάλειες καί Αύτόματοι τών 'Αγωγών Φάσεως. Κύριες 'Ασφάλειες. 'Ασφάλειες κατά τήν 'Αλλαγή Διατομής. 'Ασφάλειες μέσα σέ Χώροuς πού Περιέχοuν Εύφλεκτες Ύλες, μέσα σέ Βρεγμένοuς Χώροuς, κλπ. Θέση τών 'Ασφαλειών.

Δ' ΡΕΥΜΑΤΟΔΟΤΕΣ ΚΑΙ ΡΕΥΜΑΤΟΛΗΠΤΕΣ Σύσταση τών Λήψεων Ρεύματος. Εfδική 'Επαφή Γειώσεως. Σuντηκτικά μέσα στούς Ρευματοδότες. Διάταξη τών Ρευματοδοτών. Μανδάλωση τών Λήψεων Ρεύματος. Χρήση Διακόπτη. Λuχνιολαβές - Ρευματοδότες. Καλύμματα καί Προστατευτικά Κιβώτια. Σύνδεση τών Σε ιρίδων πρός τούς Ρευματολήπτες. Λήψεις Ρεύματος γιά Σuσκεuές δνω τών 1 Ο 'Αμπέρ ή τών 250 V. 'Υπαίθριες Λήψεις Ρεύματος.

Ε' ΡΟΟΣτΑΤΕΣ ΕΚΚΙΝΗΣΕΩΣ, ΡΥΘΜΙΣΕΩΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΑΝτJΗΑΤΕΣ Διακοπή τού Κuκλώματος. Προστασία άπό 'Υπερθέρμανση.

ΣΓ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΕΩΣ

1 . ΓΕΝΙΚΟΤΗΤΕΣ Τύπος καί Διάταξη τών Σuσκεuών. Μόνωση τών ύπό Τάση Στοιχείων. Διακοπή ύπό Φορτίο. 'Ενδεικτική 'Επισήμανση. Χρήση τών Φορητών Σuσκεuών Καταναλώσεως. 2. ΛΥΧΝΙΕΣ ΠΥΡΩΣΕΩΣ ΚΑΙ ΛΥΧΝΙΟΛΑΒΕΣ Προστασία κατά Έπικίνδuνων Θερμάνσεων. 'Ιδιότητες τής Μονωτικής Ύλης. Προστασία άπό Τuχαίες 'Επαφές. Λuχνιολαβές μέ Διακόπτη ή 'Αλuσίδα.

145

"Αρ4� ίJ ' tφθρυ 84 .1\ .>θρο 85

"Αρ 1ρο 86 "Αpθρο 7

"Αρθρο 88 "Αρθρο 89 "Αρθρο 90 "Αρθρο 9 1

"Αρθρο 92 "Αρθρο 93 "Αρθρο 94 "Αρθρο 95 "Αρθρο 96 "Αρθρο 9 7 "Αρθρο 98 "Αρθρο 99

"Αρθρο 1 00 "Αρθρο 1 0 1

"Αρθρο 1 02

"Αρθρο 1 03

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Vl "Αρθρο 1 04 "Αρθρο 1 05 "Αρθρο 1 06 "Αρθρο 1 07 "Αρθρο 1 08 "Αρθρο 1 09 "Αρθρο 1 1 0 "Αρθρο 1 1 1 "Αρθρο 1 1 2 "Αρθρο 1 1 3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Vll "Αρθρο 1 1 4 "Αρθρο 1 1 5 "Αρθρο 1 1 6 "Αρθρο 1 1 7 "Αρθρο 1 1 8 "Αρθρο 1 1 9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Vlll "Αρθρο 1 20 "Αρθρο 1 2 1 "Αρθρο 1 22 "Αρθρο 1 23 "Αρθρο 1 24

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΧ

"Αρθρο 1 2 5 "Αρθρο 1 26 "Αρθρο 1 27

3. ΦΩτΙΠΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΚΑΙ ΛΥΧΝΙΕΣ ΜΕ ΑΝΑΡΤΗΣΗ. ΦΟΡΗΤΕΣ ΛΥΧΝΙΕΣ Μόνωση τών Φωτιστικών Σuσκεuών. Αγωγοί �πόνω � μέσα σέ Φωτιστικές Σuσκεuές. Λuχνιοφορείς γιό Φωταέριο καί "Ηλεκτρικό Ρείιμα. Σύνδεση πρός Διάφορες Πηγές Ρεύματος. Προστασία άπό Διάβρωση. 'Ανάρτηση μέ Σειρίδα. Τρόπος 'Αναρτήσεως μέ Σειρίδες. Λbχνίες Χεριοίι. Φ ρητές Λuχνίες καί Λuχνίες 'Εργαστηρίων. 4. θΕΡΜΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ Προστασία άπό 'Επαφή πρός τό Στοιχεία πού �χοuν Τόση. Γείωση τών Μαγειρείων, Κλιβάνων καί Πλακών Ψησίματος. Προστασία τοίι Περιβάλλοντος τών Βραστήρων άπό Κινδύνοuς Πuρκαϊός. Κατασκεuή καί 'Εγκατάσταση Θερμικών Σuσκεuών. Μονωτικές Λαβές. Θερμαντικό Προσκέφαλα καί Κλινοθερμαντήρες. Σίδερα Σιδερώματος. Μέγιστη 'Επιτρεπόμενη Τόση γιό Μικρές Σuσκεuές.

Άπόζεuξη τών Σuσκεuών Θερμάνσεως Νεροίι. Βιομηχανικές Σuσκεuές Θερμοίι Νεροίι καί Άτμοίι. 5. ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ Γuμνό ύπό Τόση Στοιχεία. 6. ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΑθΥΡΜΑΤΑ (ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ) Τροφοδότηση άπό 'Εσωτερικές "Ηλεκτρικές 'Εγκαταστάσεις.

ΜΗΧΑΝΕΣ ΚΑΙ ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ 'Ορισμοί. Γεννήτριες. "Ηλεκτρικοί Κινητήρες. 'Εγκιβωτισμένοι Διακόπτες � Αύτόματοι. Μανδόλωση τών Κιβωτίων Χειρισμοίι. Αύτόματοι 'Υπερφορτίσεως Κινητήρων. 'Ασφαλής άπό άπόψεως Πuρκαϊός 'Εγκατάσταση Κινητήρων. Καλώδια Φορητών Κινητήρων. Άνuψωτικό Μηχανήματα καί Γερανοί. "Ηλεκτρικές Μηχανές ΟΙκιακής Χρήσεως.

ΜΕΤΑΣΧΗΜΑτΙΣτΕΣ ΚΑΙ ΑΝΟΡθΩΤΕΣ Γενικότητες γιό τούς Μετασχηματιστές. Προστασία άπό 'Ακούσια 'Επαφή. Προστασία τών Μετασχηματιστών 'Υψηλής Τ όσε ως. Γείωση τοίι Σώματος καί τοίι Πuρήνα. Μετασχηματιστές Άσθενοίις 'Ισχύος. 'Ανορθωτές. ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΕΣ Διαμερίσματα Σuσσωρεuτών. Σuντήρηση τών 'Εγκαταστάσεων. Διάταξη καί Μόνωση τών Σuστοιχιών. Άπόζεuξη τών Σuστοιχιών. Σuσσωρεuτές χωρίς "Εκλuση 'Αερίων καί Μικρές Σuστοιχίες.

ΑΓΩΓΟΙ

Α' ΔΙΑΤΑΞΗ ΚΑΙ ΔΙΑΠΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ Μέτρα γιό τή Θέρμανση καί τίς Διαταραχές. Μέγιστη 'Επιτρεπόμενη Ένταση Σuνεχοίις Ροής γιό Μονωμένοuς 'Αγωγούς. Μέγιστη 'Επιτρεπόμενη Ένταση γιό Όμόδες περιάσότερων άπό Τpέίς 'Ενεργούς 'Αγωγούς.

Άρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο 'Άρθρο "Αρθρο "Αρθρο

"Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο 'Άρθρο "Αρθρο "Αρθρο

"Αρθρο

"Αρθρο "Αρθρο

"Αρθρο "Αρθρο

"Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο

"Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο

"Αρθρο

"Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο

"Αρθρο "Αρθρο

147

1 28 Φθορά της Μονώσεως τών 'Αγωγών. 1 29 Μέγιστη 'Επιτρεπόμενη "Ενταση Συνεχοuς Ροής γιά Γυμνούς 'Αγωγούς. 1 30 Γραμμές Κινητήρων. 1 3 1 Προστασία τών 'Αγωγών άπό 'Υπερεντάσεις. 1 32 Μονόκλωνοι καί Πολύκλωνοι Μονωμένοι 'Αγωγοί. 1 33 'Ελάχιστη 'Επιτρεπόμενη Διατομή. 1 34 Συνδέσεις τών 'Αγωγών.

1 35 1 36 1 37 1 38 1 39 1 40 1 4 1 1 42 1 43 1 44

1 45

1 46 1 47

1 48 1 49

1 50 1 5 1 1 52 1 53 1 54

1 55 1 56 1 57 1 58 1 59

1 60

1 6 1 1 62 1 63 1 64 1 65 1 66 1 67 1 68

1 69 1 70

Β' ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΓΙΑ τιΣ ΓΡΑΜΜΕΣ

1 . ΑΓΩΓΟΙ Κατηγορία καί Τύποι Συνηθισμένων 'Αγωγών. Μόνωση τών 'Αγωγών. 'Αντίσταση τών 'Αγωγών σέ Θραύση. Μηχανική Προστασία τών Γραμμών. Προστατευτικές 'Επενδύσεις τών Μονωμένων 'Αγωγών. Σταθερά 'Εγκατάσταση 'Αγωγών. Κινητές καί Φορητές Σειρίδες. Σύνδεση τών Κινητών Σε ιρίδων. Μήκος τών Φορητών Σε ιρίδων. Σύνθεση τών Φορητών Σε ιρίδων. 2. ΜΟΝΩΤΗΡΕΣ ΚΑΙ ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΣτΗΡΙΞΕΩΣ Κωδωνοειδείς καί Τροχιλοειδείς Μονωτήρες.

3. ΣΩΛΗΝΕΣ Κατηγορίες Σωλήνων. 'Ιδιότητες τών Μονωτικών καί Μεταλλικών Σωλήνων.

r· ΕΓΚΑΤΑΗΑΣΗ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ

1. ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΟΧΕΤΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥΣ Διάταξη τών Παροχετεύσεων. Τμήμα της Παροχετεύσεως μεταξύ τοu Μονωτήρα τέρματός της (ή Στυλίσκου) καί τiiς Κύριας 'Ασφάλειας. Διατομή τών 'Αγωγών. Είσαγωγή άπό τήν Πρόσοψη. Στυλίσκοι. Διάταξη καί Γείωση τών Στυλίσκων. Γείωση τοu Ούδέτερου Άγωγοu της Παροχετεύσεως. 2. ΓΡΑΜΜΕΣ ΜΕΣΑ ΣΕ ΟΙΚΟΔΟΜΕΣ α) Γενικότητες. Κύρια 'Ασφάλεια. 'Ασφάλειες καί Γεφυροσύνδεσμοι τών Γειωμένων 'Αγωγών. Μέτρα ΈντοπισμοQ Βλαβών. Μηχανική Προστασία τών 'Αγωγών. 'Ελάχιστη 'Επιτρεπόμενη Διατομή γιά τούς 'Αγωγούς. β) Διαβlισεις. 'Εκτέλεση τών Διαβάσεων. y) Γραμμtς πlινω σt Μονωτήρες. 'Ορισμός. 'Εγκαταστάσεις. Γραμμές άπό γυμνούς 'Αγωγούς. 'Ελάχιστα 'Επιτρεπόμενα Διαστήματα μεταξύ Μονωμένων 'Αγωγών. 'Επικαλύψεις. Συνάθροιση τών 'Αγωγών. Διασταύρωση 'Αγωγών. Σύνδεση Γραμμών πρός Πολλαπλούς 'Αγωγούς. δ) Σωλήνες καΙ Γραμμtς μtσα σt Σωλήνες. 'Εσωτερική Διάμετρος τών Σωλήνων. 'Εγκατάσταση Πολλών 'Αγωγών μέσα στόν 1διο Σωλήνα.

148

"Αρθρο ··Αρθρο ··Αρθρο

""Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο

"Αρθρο "Αρθρο

1 7 1 Συνδέσεις καί Διακλαδώσεις 'Αγωγών. 1 7 2 Γραμμές μέσα σ έ Σωλήνες. 1 7 3 Είδικές Διατάξεις γιό τή Χωνευτή "Εγκατάσταση τών Γραμμών πού Τοποθετούνται

μέσα σέ Σωλήνες. εΙ Γραμμ�ς μ� Σωληvοσύρματα.

1 74 Γείωση. 1 7 5 "Εφαρμογές. 1 76 Μηχανική Π ροστασία.

στ) Γραμμ�ς μ� Καλώδια μ� Μολύβδινη Έπ�vδυση. 1 77 Διάταξη καί "Εγκατάσταση. 1 7 8 ι<ιουτιό · Ενώσεων καί τέρματος.

3. ΥΠΟΓΕΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ "Αρθρο 1 7 8Α "Υπόγεια Καλώδια.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Χ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΧΩΡΟΥΣ ΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ

Α' ΧΩΡΟΙ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ "Αρθρο 1 7 9 'Ορισμός. "Αρθρο 1 80 'Απόθεση Ύλικοίί. "Άρθρο 1 8 1 'Ανάρτηση Πινακίδων. "Αρθρο 1 82 Γυμνοί 'Αγωγοί. "Άρθρο 1 83 Μονωμένοι 'Αγωγοί. "Αρθρο 1 84 Σωλήνες. "Αρθρο 1 85 Φωτισμός 'Ασφάλειας.

Β' ΞΗΡΟΙ ΧΩΡΟΙ "Άρθρο 1 86 'Ορισμός. "Αρθρο 1 87 Γυμνοί 'Αγωγοί. "Αρθρο 1 88 Μονωμένοι 'Αγωγοί. "Άρθρο 1 89 Σωλήνες. "Αρθρο 1 90 Διαβάσεις. "Αρθρο 1 9 1 Ξηροί Χώροι μ έ μ ή Μονωτικό Δάπεδο.

Γ ΣΚΟΝΙΖΟΜΕΝΟΙ ΧΩΡΟΙ "Αρθρο 1 92 'Ορισμός. "Άρθρο 1 93 Χώροι πού Π εριέχουν Εύφλεκτη Σκόνη. "Αρθρο 1 94 Γυμνοί 'Αγωγοί. "Αρθρο 1 95 Μονωμένοι 'Αγωγοί. "Αρθρο 1 96 Σωλήνες. "Αρθρο 1 97 'Ασφάλε ιες καί Κινητήρες.

Δ" ΧΩΡΟΙ ΠΡΟΣΚΑΙΡΑ ΥΓΡΟΙ "Άρθρο 1 98 'Ορισμός. "Αρθρο 1 99 Γυμνοί 'Αγωγοί. "Άρθρο 200 Μονωμένοι 'Αγωγοί. "Άρθρο 2 0 1 Σωλήνες. "Αρθρο 202 Διαβάσεις. "Αρθρο 203 'Ασφάλε ιες καί Διακόmες. "Αρθρο 204 'Αναρτήσεις μέ Σειρίδες.

Ε' ΥΓΡΟΙ ΧΩΡΟΙ "Αρθρο 205 'Ορισμός. "Άρθρο 206 Γυμνοί 'Αγωγοί. "Αρθρο 207 Μονωμένοι 'Αγωγοί. "Άρθρο 208 Σωλήνες. "Άρθρο 209 Γείωση. "Αρθρο 2 1 0 Διαβάσεις. "Άρθρο 2 1 1 'Ασφάλειες καί Διακόmες. Διακλαδώσεις. "Άρθρο 2 1 2 Φωτιστικές Συσκευές, Λυχνιολαβές, Λυχνίες Χεριοίί. "Αρθρο 2 1 3 Συσκευές Καταναλώσεως Γ ενικό.

149

ΣΓ ΧΩΡΟΙ ΒΡΕΓΜΕΝΟΙ 'Άρθρο 2 1 4 'Ορισμός. "Αρθρο 2 1 5 Γ ενικές Διατόξεις. "Αρθρο 2 1 6 Γuμνοί Άγωγαί. "Αρθρο 2 1 7 Μονωμένοι 'Αγωγοί. "Αρθρο 2 1 8 Σωλήνες. "Αρθρο 2 1 9 Γραμμές πόνω σέ Μονωτήρες. "Αρθρο 220 Έγκατόσταση μέσα σέ Σωλήνες. "Αρθρο 2 2 1 Έγκατόσταση τών Καλωδίων μ έ Μολύβδινη Έπένδuση. "Αρθρο 222 Γείωση. "Αρθρο 223 Διαβόσεις. 'Άρθρο 224 Άσφόλειες καί Διακόmες. Διακλαδώσεις. 'Άρθρο 2 2 5 Φωτιστικές Σuσκεuές μέσα σέ Βρεγμένοuς Χώροuς � στό Ύπαιθρο. "Αρθρο 226 Σuσκεuές Γ ενικό. "Αρθρο 227 Φαρητές Σuσκεuές.

Ζ' ΡΥΠΑΡΟΙ ΧΩΡΟΙ ΠΟτΙΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΑΓΩΓΙΜΑ ΥΓΡΑ Η ΚΟΡΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΔΙΑΒΡΩτΙΚΟΥΣ ΑΤΜΟΥΣ

"Αρθρο 228 'Ορισμός. "Αρθρο 229 Γ ενικές Διατόξεις. "Αρθρο 230 Γuμνοί 'Αγωγοί. "Αρθρο 2 3 1 Μονωμένοι 'Αγωγοί. "Αρθρο 232 Γείωση. "Αρθρο 233 Άσφόλειες καί Διακόmες. "Αρθρο 234 Φωτισμός. "Αρθρο 2 3 5 Κινητήρες.

Η' ΧΩΡΟΙ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΙ ΣΕ ΠVPKA'iA "Αρθρο 236 'Ορισμός. "Αρθρο 237 Γuμνοί 'Αγωγοί. "Αρθρο 238 Μονωμένοι 'Αγωγοί. "Αρθρο 239 Διακόmες, Άσφόλειες κλπ. 'Άρθρο 240 Λuχνίες. 'Άρθρο 241 Σuσκεuές Διόφορες καί Κινητήρες.

Θ' KTHPIA ΚΑΙ ΧΩΡΟΙ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΙ ΣΕ ΕΚΡΗΞΕΙΣ

Άρθρο 242 'Ορισμός. Άρθρο 243 Γενικές Διατόξεις. Άρθρο 244 Γuμνοί 'Αγωγοί. Άρθρο 245 Μονωμένοι 'Αγωγοί. 'Άρθρο 246 Μηχανήματα καί Σuσκεuές.

ι· ΣτΑΥΛΟΙ, ΚΤΗΝΟΣτΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΡΟΜΟΙ ΝΟΜΗΣ

Άρθρο 247 Γ ενικές Διατόξεις. 'Άρθρο 248 Γuμναί 'Αγωγοί. Άρθρο 249 Μονωμένοι 'Αγωγοί. Άρθρο 250 Χρησιμοποίηση 'Αγωγών. Άρθρο 2 5 1 Διοβόσεις. Άρθρο 252 Άπόζεuξη σέ 'Όλοuς τούς Πόλοuς. Άρθρο 253 Διοκόmες, Άσφόλειες, Σuσκεuές Καταναλώσεως.

ΙΑ' ΣΙΤΟΒΟΛΩΝΕΣ ΚΑΙ ΑΧΥΡΩΝΕΣ

Άρθρο 254 Γ ενικές Διατόξεις. 'Άρθρο 2 5 5 ΕΙσαγωγές. 'Άρθρο 256 Έγκατόσταση τών 'Ηλεκτρικών Γραμμών. 'Άρθρο 2 5 7 Άσφόλειες, Γνώμονες, Διακόmες, Λήψεις Ρεύματος. 'Άρθρο 258 Κινητήρες.

ΙΒ' ΥΠΑΙΘΡΟ 'Άρθρο 2 5 9 'Ορισμός. 'Άρθρο 260 'Εξομοίωση πρός Βρεγμένοuς Χώροuς. Άρθρο 2 6 1 'Αντοχή τών 'Αγωγών. 'Άρθρο 262 Άποστόσεις μεταξύ 'Αγωγών. 'Άρθρο 263 Π ροστασία όπό Τuχαία 'Επαφή, Διασταuρώσεις.

150

"Αρθρο 264

"Αρθρο 265 "Αρθρο 266 "Αρθρο 267 "Αρθρο 268 "Αρθρο 269 "Αρθρο 270 "Αρθρο 2 7 1 "Αρθρο 272 "Αρθρο 273 "Αρθρο 274

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΧΙ "Αρθρο 2 7 5 "Αρθρο 276 "Αρθρο 2 7 7 "Αρθρο 278 "Αρθρο 2 7 9 "Αρθρο 280 "Αρθρο 2 8 1 "Αρθρο 282

ΙΓΆΙΘΟΥΣΕΣ ΘΕΑΤΡΩΝ, ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΩΝ, ΣΥΝΑΥΛΙΩΝ, ΜΕΓΑΛΟΙ ΧΩΡΟΙ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΣ. ΜΕΓΑΛΑ ΚΑΤΑΠΗΜΑΤΑ. ΑΙΘΟΥΣΕΣ ΕΚΘΕΣΕΩΣ. ΚΛΠ.

Διατόξεις πού Ισχύουν.

ΙΔ" ΣΚΗΝΕΣ ΘΕΑΤΡΩΝ, ΘΑΛΑΜΙΣΚΟΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΩΝ Γενικότητες. Πfνακες Διανομής καΙ Ρυθμιστές Φωτισμού Σκηνής. Διατομή τών Άγωγών γιό Πολύχρωμες Φωτιστικές Συσκευές. Γυμνοί Άγωγοf. Φορητές Γραμμές. Λήψεις Ρεύματος. Προσωρινές Έγκαταστόσεις. Άσφόλειες. Ρυθμιστικοί Άντιστότες. Προστασfα τών Λυχνιών Πυρώσεως. Συσκευές Φωτισμού.

ΑΝΕΛΚΥΠΗΡΕΣ ΚΑΙ ΑΝΥΨΩΤΕΣ ΒΑΡΩΝ Γενικότητες. Διαμέρισμα Μηχανών. Τόση τών Κυκλωμότων Χειρισμού. Τροφοδοτικές Γραμμές τού Διαμερίσματος τών Μηχανών. Προστασfα τών 'Επαφών τών Θυρών. Διατόξεις Κρατήσεως στό 'Εσωτερικό τών "Ανελκυστήρων. Σήμα Κινδύνου. Προστασlα τού Κινητήρα όπό 'Υπερθέρμανση.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΧΙΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΠΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΥΠΕΡΒΑΙΝΟΥΝ ΤΑ 250 V ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ

"Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο "Αρθρο

ΓΗ 283 Γενικότητες. 284 Διακριτικό Σημεία τών Έγκαταστόσεων 'Υψηλής Τόσεως. 285 Γενικό Μέτρα Rροστασίας καΙ Προειδοποιήσεως. 286 Έγκατόσταση τών Άγωγών. 287 Γείωση. 288 Κιβώτια Χειρισμού. 289 Φορητές Συσκευές Καταναλώσεως. 290 Κυκλώματα Χειρισμού Έγκαταστόσεων 'Υψηλής Τόσεως. 2 9 1 Έγκαταστόσεις Τ όσε ως πόνω όπό 500 V.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Xlll ΠΡΟΣΩΡΙΝΕΣ ΕΓΚΑΤΑΠΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣτΑΣΕΙΣ ΣΕ ΑΧΡΗΣτΙΑ Έγκαταστόσεις Προσωρινές καί Πρόσκαιρες. "Αρθρο 292

"Αρθρο 293

ΚΕΦΑΛΑΙΟ XIV

"Αρθρο 294 "Αρθρο 295 "Αρθρο 296 "Αρθρο 297 'Άρθρο 298 "Αρθρο 299 "Αρθρο 300 "Αρθρο 301 "Αρθρο 302

Έγκαταστόσεις σέ Άχρηστία.

ΓΕΙΤΝΙΑΣΗ ΕΓΚΑΤΑΠΑΣΕΩΝ ΙΣΧΥΡΩΝ ΡΕΥΜΑΤΩΝ ΜΕ ΔΗΜΟΣΙΕΣ Ή ΙΔΙΩτΙΚΕΣ ΕΓ ΚΑΤΑΠΑΣΕΙΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΡΕΥΜΑΤΩΝ Διασταύρωση � Παρόλληλη Τοποθέτηση Γραμμών "Ασθενών Ρευμότων Μεταξύ τους. Διαχωρισμός τών Έγκαταστόσεων 'Ισχυρών καί "Ασθενών Ρευμότωv.. Διασταύρωση σέ Όρατή Έγκατόσταση. Παρόλληλη Τοποθέτηση "Ορατών Γραμμών. Διασταύρωση κaί Παρόλληλη Τοποθέτηση Χωνευτών Γραμμών. Γειτνlαση Συσκευών 'Ισχυρών Ρευμότων μέ Συσκευές "Ασθενών Ρευμότων. Σειρίδες γιό Συσκευές 'Ισχυρών καΙ "Ασθενών Ρευμότων. Γραμμές καf 'Ηλεκτρόδια Γειώσεως. "Αντίσταση Μονώσεως μεταξύ Έγκαταστόσεων 'Ισχυρών καί "Ασθενών Ρευμότων.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ XV ΕΓΚΑΤΑΠΑΣΕΙΣ ΡΑΔΙΟΦΩΝΩΝ, ΜΕΓΑΦΩΝΩΝ ΚΑΙ ΣΗΜΑΝΣΕΩΣ "Αρθρο 303 Έγκαταστόσεις Ραδιοφώνων, Μεγαφώνων καί Σημόνσεως.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ XVI ΑΝτΙΠΑΣΗ ΜΟΝΩΣΕΩΣ "Αρθρο 304 "Αντίσταση Μονώσεως.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ XVII ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ "Αρθρο 305 'Επιθεώρηση τών Έγκαταστόσεων.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 11.

1 2 3 4 5 6

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 111.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ I 'Άρθρο 1 -Αρθρο 2 -Αρθρο 3 -Αρθρο 4 -Αρθρο 5 -Αρθρο 6 'Άρθρο 7 'Άρθρο 8 'Άρθρο 9 'Άρθρο 1 0

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΟΡΩΝ ΣΥΠΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΓΕΙΩΣΕΩΣ ΜΕ ΑΠΟΖΕΥΚΤΗ ΔIΑΦΥΓΗΣ

'Ορισμοί. 'Εφαρμογή τής Γειώσεως μέ 'Αποζεύκτη Διαφυγής. Διαστόσεις καί 'Εγκατόσταση τοίί 'Αγωγοίί Προστασίας. Διαστόσεις καί 'Εγκατόστοση τοίί Βοηθητικοίί 'Αγωγοίί Γειώσεως. Βοηθητικό 'Ηλεκτρόδιο Γειώσεως. 'Εγκατόσταση τοίί 'Αποζεύκτη Διαφυγής.

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΠΑΣΕΩΝ ΥΠΟΒΙΒΑΣθΕΙΣΑΣ ΤΑΣΕΩΣ

ΓΕΝΙΚΕΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Σκοπός καi 'Αντικείμενο τών Κανονισμών αύτών. 'Ορισμοί. 'Αγωγοί. 'Ασφόλειες. · Ενώσεις καί Διακλαδώσεις 'Αγωγών καί Καλωδίων. Κουτιό Διακλαδώσεων, Διανομής καί Ένώσεων. Συσκευές. Έγκατόσταση τών Γραμμών. 'Επιλογή τοίί Ύλικοίί. Διατόξεις, πού όφοροίίν τούς Χώρους καί τήν Έγκατόσταση τών Συσκευών. Διασταύρωση � Γειτνίαση μέ Γραμμές ' Ισχυρών Ρευμότων � Κοινόχρηστες Γραμμές Άσθενών Ρευμότων.

1 1 "Αντίσταση Μονώσεως.

151

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 1 ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ τJΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΥΠΟΒΙΒΑ· ΣθΕΙΣΑΣ ΤΑΣΕΩΣ

''Αρθρο 1 2 -Αρθρο 1 3 -Αρθρο 1 4 -Αρθρο 1 5 -Αρθρο 1 6 -Αρθρο 1 7 'Άρθρο 1 8

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV "Αρθρο 1 "Αρθρο 2 "Αρθρο 3 "Αρθρο 4 "Αρθρο 5 "Αρθρο 6

Έγκαταστόσεις "Αναζητήσεως, Κλήσεως � Σημόνσεως γιό Χρήση Προσώπων. Έγκαταστόσεις Άγγελτήρων Πυρκαϊάς. 'Αστυνομεύσεως καί Άγγελτήρων Κινδύνου. Έγκαταστόσεις "Αριθμητικών Σημότων καί Δρομολογιακών 'Ενδείξεων. Έγκαταστόσεις Τηλεθερμομετρίαι;. Τηλεμετρήσεως καί Χειρισμοίί όπό "Απόσταση. Έγκαταστόσεις Ρολογιών καί 'Ωριαίων Σημότων. Έγκαταστόσεις Άρμονίων. Βιομηχανικές Έγκαταστόσεις.

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΠΑΣΕΩΝ Μ ΕΣΑ ΣΕ ΥΠΟΓΕΙΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 'Ορισμοί. Γενικές Διατόξεις. "Ηλεκτρικές Γραμμές. 'Υλικό καί Συνδέσεις. Πίνακας "Ασφαλειών. Γείωση τών Συσκευών.

6.6 "Έλεγχος Ε.Η.Ε.

ΟΙ Κανονισμοί Ε . Η . Ε. περιλαμβάνουν καί δύο κεφάλαια ( Κεφόλ. XVI καί XVI I ) , πού όναφέρονται στούς όπαιτούμενους �λέγχους τών Ε. Η . Ε. καί τά τακτά χρονικό διαστή ματα, πού πρέπει νό γίνονται οΙ ιΞλεγχοι αύτοί. "Ετσι στίς κατοικίες π.χ. ό πλήρης έλεγχος, πού γίνεται σέ κάθε νέα Ε. Η . Ε., πρίν λειτουργήσει , πρέπει νά �πα­ναλαμβάνεται κάθε 1 4 χρόνια τό πολύ. Ε fδικά, oi διατάξε ις γειώσεως πρέπει νά �­λέγχονται τακτικά κάθε δύο χρόνια.

152

ΟΙ έλεγχοι πού πρέπει νά γίνονται σέ μία Ε .Η . Ε. , είναι οί έξής:

α) Όπτική iπιθΕώρηση τής iγκαταστάσΕως.

Μέ όπτικό έλεγχο έξετάζομε τίς σωληνώσεις (στήν περίπτωση χωνευτών έγκα­ταστάσεων, πρίν γίνουν αl συρματώσεις), τίς συρματώσεις, τίς γειώσεις καί γεφυ­ρώσεις, τούς διακόπτες, τούς ρευματοδότες κλπ., τούς πίνακες διανομής καί γενικά κάθε σημείο τής έγκαταστάσεως γιά νά έξακριβώσομε δτι πληροϋν τίς όπαιτήσε ις τών Κανονισμών.

β) ΜΕτρήσΕις άντιστάσΕων μονώσΕως ώς πρ6ς τή γή.

· Η όντίσταση μονώσεως ιί:ις πρός τή γή κάθε τμήματος τής έγκαταστάσεως, πού περιλαμβάνεται μεταξύ δύο διαδοχικών όσφαλειών ιϊ πού βρίσκεται μετά τήν τε­λευταία όσφάλεια, πρέπει νά μήν είναι κατώτερη όπό τίς παρακάτω τιμές:

- 250.000 Ω γιά τάση ώς πρός τή γή μέχρι 2 50 ν. - 500.000 Ω γιά τάση ώς πρός τή γή πάνω όπό 2 50 ν. ΟΙ τιμές αύτές Ισχύουν γιά νέες έγκαταστάσεις, όνεξάρτητα όπό τή φύση τών

χώρων. 'Όταν γίνονται όργότερα οΙ διαδοχικοί έλεγχοι τών έγκαταστάσεων, σέ βρεγμέ­

νους η έμποτισμένους χώρους, οΙ τιμές όντιστάσεων μονώσεως δέν πρέπει νά εί­ναι μ ικρότερες όπό:

50.000 Ω γιά τάση μέχρι 250 ν. - 2 50.000 Ω γιά τάση έπάνω όπό 250 ν. ΟΙ παραπάνω τιμές Ισχύουν γιά διατομές όγωγών, πού δέν ύπερβαίνουν τά

1 Ο m m2• Γιά μεγαλύτερες διατομές, γίνεται δεκτό, δτι rΊ μόνωση μεταβάλλεται όν­τιστρόφως όνάλογα πρός τή διάμετρο τών μονωμένων όγωγών. Έπίσης, όρισμέ­νοι ξένοι Κανονισμοί Ε .Η .Ε. , δπως π.χ. οί Γερμανικοί, δέχονται μ ικρότερες τιμές άν τό μεταξύ δύο διαδοχικών όσφαλειών ιϊ τό τμήμα τής έγκαταστάσεως μετά τήν τε­λευταία όσφάλε ια έχει μήκος μεγαλύτερο όπό 1 00 m. "Ετσι, γιά τμήματα όπό 1 00 ιί:ις 200 m, οί όριακές τιμές όντιστάσεων μονώσεως μεταπίπτουν στό μ ισό καί γιά τμήματα όπό 200 ιί:ις 300 m μεταπίπτουν στό 1 /3 .

ΟΙ μετρήσεις τών όντιστάσεων μονώσεως γίνονται, όφοϋ στεγνώσουν ο Ι τοίχοι τών χώρων τής Ε. Η . Ε. , μέ εΙδικό ώμόμετρο (μεγκώμετρο), πού λειτουργεί μέ τάση 2 50 ν ιϊ 500 ν συνεχοϋς ρεύματος.

Ή τάση λειτουργίας τοϋ όργάνου πρέπει νά είναι τουλάχιστον ίση πρός τήν 6-νομαστική τάση λειτουργίας τοϋ κυκλώματος καί όχι κατώτερη όπό 1 00 ν (άν rΊ 6-νοματική τάση λειτουργίας τοϋ κυκλώματος είναι μ ικρότερη όπό 1 00 ν). Ή μέτρη­ση τής όντιστάσεως μονώσεως πρέπει νά γίνεται μέ συνεχές ρεϋμα, γιατί τά όργα­να μετρήσεως συνεχοϋς ρεύματος είναι όκριβέστερα, όποφεύγεται rΊ έπίδραση τών χωρητικών ρευμάτων στά εύαίσθητα όργανα έναλλασσόμενου ρεύματος καί μποροϋν νά γίνουν μετρήσεις σέ κυκλώματα έναλλασσόμενου ρεύματος όκόμα καί δταν τά κυκλώματα αύτά βρίσκονται σέ τάση (γίνεται ύπέρθεση τοϋ έναλλασσό­μενου ρεύματος στό συνεχές ρεϋμα, χωρίς νά έπηρεάζεται rΊ ένδειξη τοϋ όργά­νου). Ή τάση λειτουργίας τοϋ ώμομέτρου παράγεται είτε όπό μαγνητοηλε κτρική μηχανή ένσωματωμένη στό όργανο πού λειτουργεί μέ χειροστρόφαλο, είτε όπό ξηρή συστοιχία, τής όποίας rΊ χαμηλή τάση μετατρέπεται , μέσα στό όργανο, σέ τά­ση 500 ν.

153

Γιά τή μέτρηση τής όντιστάσεως μονώσεως όλόκληρης τής Ε . Η . Ε. , f\ �νός πίνα­κα διανομής ώς πρός τή γη, όφήνομε τίς όσφάλειες, τούς διακόπτες, τούς λαμπτή­ρες καί τίς φορητές συσκευές τοποθετημένα στή θέση λειτουργίας τους. ΟΙ στα­θερές καί κινητές συσκευές (μεγάλες συσκευές) μπορούν νά όφαιρεθούν όπό τό κύκλωμα, γιά νά έλεγχθούν ίδιαίτερα, όπότε καθεμιά τους πρέπει νά παρουσιάζει άντίσταση μονώσεως δση καί κάθε άλλο τμήμα τής έγκαστατάσεως. Ή μέτρηση γίνεται μέ σύνδεση τού όρνητικού πόλου τού όργάνου μέ τήν έλεγχόμενη γραμμή καί τού θετι κού* μέ τή μόνιμη γείωση τιϊς έγκαταστάσεως (σωλήνας ύδρεύσεως f\ ήλεκτρόδιο γειώσεως), δπως φαίνεται στό σχήμα 6.6α.

Σχ. 6.6α. Σχ. 6.6β.

Στό σχήμα 6.6β φαίνεται ό τρόπος πού μετράται ή άντίσταση μονώσεως τών ά­γωγών όλόκληρης τής έγκαταστάσεως ή τού πίνακα διανομής ώς πρός τή γη. Γιά τή μέτρηση όποσυνδέονται δλες ' οΙ συσκευές καταναλώσεως, πού ύπάρχουν, καί άφαιρούνται δλοι οΙ λαμπτήρες, ένώ τά φωτιστικά σώματα καί οί άσφάλειες παρα­μένουν στή θέση τους καί οί διακόπτες κλειστοί.

Κατu τίς μετρήσeις τιϊς άντιστόσεως μονώσεως τών τμημάτων τιϊς έγκαταστά­σεως ώς πρός τή γη, ή έγκατόσταση πρέπει νό βρίσκεται έκτός τάσεως (γενικός διακόπτης όνοικτός) καί οΙ γειωμένοι άγωγοί της νό έχουν άπομονωθεί άπό τή γιϊ (όπομόνωση τών γειωμένων συσκευών άπό τή γη ή άποσύνδεση τών γειωμένων πε ριβλημάτων f\ όποσύνδεση τών γειωμένων όγωγών τής παροχετεύσεως). Ή μέτρηση τής όντιστάσεως μονώσεως τού όγωγού προστασίας μπορεί νά παραλει­φθεί σέ έγκαταστάσεις κινήσεως.

γ} Μiτpηση άντιστάσ�ως μονώσ�ως μΕταξύ άγωγών.

Πώς. γίνεται ή μέτρηση τιϊς όντιστάσεως μονώσεως μεταξύ άγωγών φαίνεται στό σχήμα 6.6γ. Θό πρέπει δμως νό άποσυνδεθούν δλες οΙ συσκευές καταναλώ­σεως πού ύπάρχουν καί νά άφαιρεθούν δλοι οΙ λαμπτήρες. ·Ετσι ή μέτρηση γίνεται μεταξύ τών άγωγών όλόκληρης τιϊς έγκατατόσεως ή ένός πίνακα διανομής.

Κατά τή μέτρηση αύτή, πού γίνεται σέ νέες έγκαταστόσεις, τά φωτιστικό σώμα-

• Μέ αύτή τή σύνδεση όποφεύγεται ό σχ'lμστισμός δλατος στό όσθενές σημείο τής μονώσεως ό­πό ήλεκτρολυτική �πενέργεια. Τό δλας αύτό εlναι κακός όγωγός καί �μψανίζει τήν όντίσταση διαβά­σεως αύξημένη.

154

· Σχ. 6.6y. Σχ. 6.66.

τα καί οΙ όσφάλε ιες παραμένουν στή θέση τους, ένώ οΙ διακόmες εΤναι κλειστοί. ΟΙ όπαιτούμενες τιμές όντιστάσεως μονώσεως μεταξύ όγωγών εΤναι οΙ ίδιες, μέ

αύτές πού όπαιτοϋνται γιά τήν όντίσταση μονώσεως ώς πρός τή γη. Στό σχήμα 6.6δ φαίνεται πώς γίνεται ή μέτρηση τής όντιστάσεως μονώσεως

τών όγωγών τών κυκλωμάτων διακλαδώσεως μεταξύ τους καί ώς πρός τή γη.

δ) "ΈλΕγχος σταθΕρών καΙ κινητών συσκΕυών.

Τό σχιϊμα 6.6ε δείχνει, πώς έλέγχεται ή όντίσταση μονώσεως μεταξύ τοϋ καλω­δίου τροφοδοτήσεως συσκευής καταναλώσεως καί τοϋ περιβλήματός της καί με­ταξύ τών όγωγών τοϋ καλωδίου.

ΟΙ τιμές όντιστάσεως μονώσεως πρέπει νά εΤναι πάντοτε οΙ ίδιες μέ αύτές πού όπαιτοϋνται καί γιά τήν όντίσταση μονώσεως ώς πρός τή γη.

Σχ. 6.6ε.

Διακόnτει; σε �έση λειtουργία!;

155

,;) Έ'λ,;γχος σωστής συνδiσ,;ως τών διακοπτών.

Τό σχήμα 6.6στ δείχνει, πώς έλέγχεται ή όρθή σύνδεση τών διακοmών τού ά­γωγού φάσεως. "Αν οΙ ένδείξεις τού ώμομέτρου είναι σχεδόν μηδενικές (περίπου 1 Ω), ό έλεγχόμενος διακόmης �χει συνδεθεί κανονικά στόν άγωγό φάσεως. "Αν ή ένδειξη είναι πολύ μεγάλη (έκατοντάδες kΩ), ό έλεγχόμενος διακόmης �χει συνδε­θεί λάθος στόν ούδέτερο άγωγό.

r---;;::::::======�===><13 � \ 5

2

Σχ. 6.6στ. 1 ) Ούδέτερος όγωγός όποσυνδεμένος στόν πίνακα. 2) "Ασφάλειες όποσυνδεμένες. 3) Γενικός διακό­mης όνοικτός. 4) "Αγωγός φάσεως. 5) Λαμmfιρες όποσυνδεμένοι. 6) Διαδοχική σύνδεση στίς i;πα­

φές τών διακοmών. 7) Κοινό ώμόμετρο.

Σχ. 6.6ζ.

•Αnομ.ακρuσμένο κουτί διακλαδώσεως

Α

στ) Έ'λ,;γχος συνiχ,;ιας τής γ,;ιώσ,;ως καί τών άγωγών.

Τό σχήμα 6.6ζ δείχνει πώς έλέγχεται ή συνέχεια τών γειώσεων. Μέ τή βοήθεια ώμομέτρου, έξακριβώνεται π.χ. άν ή άντίσταση μεταξύ ένός άπομακρυσμένου κου-

156

τ ιού διακλαδώσεως, σέ έγκατάσταση μέ χαλυβδοσωλήνα, καί τού ήλεκτροδίου yειώσεως είναι περίπου μηδενική. "Αν σέ κάποια θέση τό ώμόμετρο δείξε ι μεγάλη άντίσταση, αύτό σημαίνει, δτι πιθανόν κάποια ένδιάμεση σύνδεση δέν εiναι καλή (όσυνέχε ια). Μετακινώντας τήν όκίδα Α τού όργάνου, έπάνω στό χαλυβδοσωλήνα, πρός τό σημείο συνδέσεως τού σωλήνα μέ τόν όγωγό γειώσεως, προσδιορίζαμε τό σημείο της όσυνέχειας.

Τό σχήμα 6.6η δείχνε ι, πώς έλέγχεται ή συνέχεια τών όγωγών μέσα σέ σωλή­νωση (σέ περίmωση διακοπής, �νός όγωγού, μέσα στή σωλήνωσή του ή έΞνδειξη τού ώμομέτρου είναι πολύ μεγάλη) ιϊ τής ταυτότητας τών όκρων τών όγωγών (δν δύο όκρα όνήκουν στόν ίδιο όγωγό, ή έΞνδειξη τού ώμομέτρου είναι περίπου μηδε­νική) .

τέλος τό σχήμα 6.6θ δείχνει, πώς έλέγχεται ή συνέχεια τού κυκλώματος �νός ήλεκτρικού μαγειρείου.

Σχ. 6.6η. 1 ) Βραχυκύκλωση τών όκρων Α, Β, wστε ό όγωγός ΑΑ, νό χρησιμεύσει σόν βοηθητικός όγωγός γ ιό

τόν έλεγχο τοϋ όγωγοϋ ΒΒ , .

Σχ. 6.6θ.

157

ζ) �Εντοπισμ6ς tλαπώματος.

"Αν κατά τίς προηγούμενες μετρήσε ις συ μπεράναμε, δτι ύπάρχει κάπου κάποιο έλάπωμα, δπως π.χ. δταν βρούμε μ ικρή άντίσταση μονώσεως ώς πρός τή γη, χω­ρίζαμε τήν έγκατάσταση σέ μ ικρότερα τμήματα (όνοίγοντας διαδοχικά διακόmες) καί έλέγχομε κάθε τμfΊμα χωριστά, μέχρι νά έντοπίσομε τή θέση τοϋ έλαπώματος.

6. 7 'Ερωτήσεις. 1 . 'Από πόσους καί ποιούς όγωγούς όποτελείται ή κύρια γραμμή μιάς Ε .Η .Ε . ; 2 . Πο ιά εiναι ή έλάχιστη έπιτρεπόμενη διατομή γ ιά τίς κύριες γραμμές; 3. Ποϋ τοποθετούνται οΙ μετρητές τής ήλεκτρικής ένέργειας καί ποιά εiναι τά κριτήρια έκλογής τοϋ

χώρου έγκαταστάσεώς τους; 4. Ποιά πρέπει νά εΤναι ή θέση τοϋ πίνακα διανομής μιάς Ε .Η .Ε . καί γιατί; 5. Σέ ποιό ϋψος όπό τό δάπεδο τοποθετούνται οΙ πίνακες διανομής τών Ε .Η .Ε . ; 6. Ποιά όργανα πρέπει νά φέρνει όπωσδήποτε κάθε πίνακας διανομής; 7 . Σέ ποιές περιmώσεις έπιβάλλεται, κατά τή διακοπή κυκλώματος, νά διακόmεται καί ό ούδέτερος

άγωγός; 8. Ποιά μέτρα όσφάλειας πρέπει νά παίρνομε, δταν συνδέομε μαχαιρωτούς διακόmες καί όσφά­

λειες στούς πίνακες διανομής; 9. Περιγράψετε τή διαδικασία έγκαταστάσεως γραμμών μέ μονωμένους όγωγούς μέσα σέ σωλήνες

τοποθετημένους έπόνω στό έπίχρισμα. 1 Ο. Πώς γίνεται ή στερέωση τών έξαρτημάτων στηρίξεως τών σωλήνων έπάνω στούς τοίχους; 1 1 . Πώς γίνεται ή όλλαγή κατευθύνσεως στίς ήλεκτρικές γραμμές; 1 2 . Πώς πρέπει νά έκτελοϋνται al ένώσεις καί οΙ διακλαδώσεις τών όγωγών τών ήλεκτρικών γραμ-

μών; 1 3 . τί σημαίνει ό χαρακτηρισμός «3 χ 4» σέ eνα διακλαδωτήρα; 1 4. Σέ ποιό ϋψος όπό τό δάπεδο τοποθετούνται τά κουτιά διακλαδώσεως; 1 5 . Σέ τί χρησιμεύει ή «ότσαλίνα» ; 1 6. Πότε γίνονται ο Ι συνδέσεις καί ο Ι διακλαδώσεις τών όγωγών τών ήλεκτρικών γραμμών μέσα στά

κουτιά διακλαδώσεως καί ένώσεων; 1 7 . Ποιά διαδρομή όκολουθοϋν οΙ χωνευτές ήλεκτρικές γραμμές στούς τοίχους καί γιατί; 1 8. Σέ ποιές θέσεις τοποθετούνται τά κουτιά διακλαδώσεως σέ μιά χωνευτή έγκατάσταση ήλεκτρι-

κών γραμμών; 1 9. Πώς γίνεται ή στήριξη τών σωλήνων μέσα στά αύλάκια μιάς χωνευτής έγκαταστάσεως; 20. Σέ τί χρησιμεύουν οΙ ροζέπες όροφής; 2 1 . Πώς γίνεται ή διακλάδωση μιάς ήλεκτρικής γραμμής έπάνω στήν όροφή; 22. Πώς τοποθετούνται οΙ έπίπεδες σειρίδες γιά νά σχηματισθεί ήλεκτρική γραμμή; 23. ΟΙ όγωγοί ένός καί τοϋ ίδιου κυκλώματος έναλλασσόμενου ρεύματος έπιτρέπεται νά τοποθε-

τούνται μέσα σέ ίδιαίτερους χαλυβδοσωλήνες; 24. Πώς κατασκευάζονται σήμερα οΙ ήλεκτρικές γραμμές σέ χώρους, πού παρουσιάζουν ύγρασία; 25 . Ποιά μέτρα παίρνομε γιά τή στεγανότητα τών ήλεκτρικών γραμμών μέ όνθυγρά καλώδια; 26. Πώς γίνονται οΙ διαβάσεις τών όνθυγρών καλωδίων μέσα σέ τοίχους η σέ όροφές; 27 . Ποιές εiναι οί Ε .Η .Ε. ύπαίθρου; 28. Πώς προστατεύονται τά ύπόγεια καλώδια στίς Ε .Η .Ε. ; 29 . Πώς γίνονται οΙ συνδέσεις τών ύπόγειων καλωδίων; 30. Περιγράψετε, πώς γίνεται ή έγκατόσταση ένός ήλεκτρικοϋ μαγειρείου καί ένός ήλεκτροκινητήρα. 3 1 . Ποιές εΤναι οί συνέπειες τής διόδου τοϋ ήλεκτρικοϋ ρεύματος μέσα όπό τό όνθρώπινο σώμα; 32. 'Από ποιά τιμή τάσεως καί όπό ποιό τιμή έντόσεως θεωρείται δτι τό ήλεκτρικό ρεϋμα όρχίζει νό

γίνεται έπικίνδυνο γιό τόν άνθρωπο; 33. Ποιές μέθοδοι προστασίας όπό τούς ήλεκτρικούς κινδύνους �φαρμόζονται; Κάνετε λεmομερή

περιγραφή. 34. Ποιό διατομή πρέπει νό έχει ό ούδέτερος όγωγός καί ποιό ό όγωγός προστασίας; 35. Ποιό εiναι τά διακριτικά χρώματα τοϋ μονωτικού περιβλήματος τοϋ όγωγοϋ προστασίας καί ποιό

τοϋ ούδετέρου όνωνοϋ;

158

36. η εΤναι � διπλή μόνωση; 37 . Σέ ποιές περιmώσεις μπορεί νά παραλειφθεί � έφαρμογή μέτρων προστασίας όπά τούς ήλεκτρι-

κούς κινδύνους; JB. η εΤναι οΙ Ισοδυναμικές συνδέσεις; J9. Σέ τί όποβλέπουν οΙ Κανονισμοί Ε .Η .Ε. καί τί περιλαμβάνουν; �0. Σέ ποιές κατηγορίες κατατάσσονται οΙ χώροι τών Ε. Η. Ε.; Δώστε μερικά παραδείγματα χώρων γιά

κάθε κατηγορία. 4 1 . Ποιοί �λεγχοι όπαιτούνται γιά τίς Ε .Η .Ε.; 42. Πώς γίνεται � μέτρηση τής όντιστάσεως μονώσεως ένός τμήματος Ε .Η .Ε . ώς πρός τή γη; 43. Ποιά τιμή όντιστάσεως μονώσεως έπιβάλλεται όπά τούς Κανονισμούς Ε. Η . Ε. γιά όνομαστική τά­

ση λειτουργίας 220 V; 44. Πώς γίνεται � μέτρηση τής όντιστάσεως μονώσεως μεταξύ δύο όγωγών Ε.Η.Ε. ; 45. Πώς έντοπίζεται �να έλάπωμα σέ �να τμήμα Ε .Η .Ε. ;

Μ ΕΡΟΣ T P I T O

Π Ε ΡΙ ΓΡΑΦΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ Η Λ Ε ΚΤΡΙ ΚΩΝ Ε ΓΚΑΤΑΠΑΣΕΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε Β ΔΟ Μ Ο

ΕΓΚΑΤΑΠΑΣΕΙΣ ΦΩτΙΣΜΟΥ

7.1 Φωτισμός έσωτερικώv χώρων.

1 ) Βασικό τμfiμα κάθε Ε .Η .Ε . είναι ή έγκατάσταση τεχνητού φωτισμού, πού ύ­ποκαθιστa τό φυσικό φωτισμό, δπου καί δταν αύτός δέν ύπάρχει.

Τεχνητό φωτισμό χρησιμοποιούμε καί aτούς έσωτερικούς καί aτούς έξωτερι­κούς χώρους μ ιaς Ε . Η . Ε.

Μιά έγκατάσταση φωτισμού όποτελείται όπό κυκλώματα διακλαδώσ�ως, πού τροφοδοτούν τά διάφορα φωτιστικά σημ�ία καί όπά φωτιστικiς συσκ�υiς, πού συνδέονται ατά σημεία αύτά.

ΟΙ φωτιστικές συσκευές περιλαμβάνουν τή λυχνιολαβή (σέ αύτή καταλήγουν οί τροφοδοτικοί όγωγοί όπό τή σταθερή ήλεκτρική έγκατάσταση), τό λαμπτήρα (γιά τήν παραγωγή τού φωτός), πού συνδέεται ατή λυχνιολαβή καί τό φωτιστικό σώμα, πού περιβάλλει τό λαμπτήρα.

Ή χρησιμοποίηση γυμνών λαμπτήρων πυρακτώσεως ιϊ καί φθορισμού πρέπει γενικά νά όποφεύγεται, γιατί ή λαμπρότητά τους προκαλεί θάμπωμα ατά μάτια, μέ συνέπεια όνασφαλή έργασία καί χαμηλή όπόδοση.

Γι' αύτό πρέπει νά χρησιμοποιούνται, κυρίως, τά φωτιστικά σώματα, πού όνο­φέραμε πιό πάνω.

Αύτά είναι διατάξεις τεμαχίων όπό όδιαφανές ιϊ ή μιδιαφανές ύλικό, σέ διάφορες μορφές, πού περιβάλλουν μερικά ιϊ όλικά τούς λαμπτfiρες καί στερεώνονται aτούς τοίχους ιϊ τίς όροφές ιϊ κρέμονται όπό αύτές.

Μέ τά φωτιστικά σώματα, ή λαμπρότητα τών λαμπτήρων μειώνεται σέ όνεκτά δρια ιϊ καί όπαλείφεται. WΕτσι ό φωτισμός είναι όκίνδυνος γιά τά μάτια. Τό ύλικό τών φωτιστικών σωμάτων είναι μεταλλικό μέ έσωτερική λευκή έπισμάλτωση (έ­μαγιέ) ιϊ έπένδυση μέ κάτοπτρο ιϊ γυαλί μέ θαμπή (μάτ) ιϊ γαλακτώδη (όπάλ) έπιφά­νεια* ιϊ όκόμα άλλα κατάλληλα ύλικά (ϋφασμα, χαρτί κλπ. ) .

*Ή χρησιμοποίηση λαμmήρων πυρακτώσεως μέ κώδωνα όπό θαμπό γυαλί, χωρίς φωτιστικό σώ­μα, δέν λύνει τό πρόβλημα τοϋ θαμπώματος, γιατί ι') λαμπρότητα τών λαμmήρων. i'νώ μειώνεται κα­τά evα ποσοστό, i'ξακολουθεί vά βρίσκεται σέ ύψηλό i'πίπεδα.

160

Στό φωτισμό τών έσωτερι κών χώρων διακρίνομε δύο είδη φωτισμού: Τό γΕνι κό φωτισμό καί τόν τοπικό φωτισμό. Ό γενικός φωτισμός έξυπηρετεί όλόκληρο τc χώρο, γιά τόν όποίο προορίζεται, ένώ ό τοπικός μόνο τίς θέσεις έργασίας. Στίς πε ρισσότερες περιπτώσεις, στόν ίδιο χώρο χρησι μοποιούνται καί τά δύο είδη φωτι σμού. .

α) Γενικός φωτισμός μόνο χρησι μοποιείται συνήθως σέ χώρους πού δέν ύπάρ χουν μόνιμες θέσεις έργασίας, δπως σέ αίθουσες ύποδοχιϊς. έορτών κλπ., σέ όπο­θιϊκες, σέ όρισμένους βιομηχανικούς χώρους (π.χ. χυτήρια) κλπ. Σέ χώρους μέ μό­νιμες θέσε ις έργασίας μπορεί νά χρησιμοποιηθεί ή μόνο γενικός φωτισμός ή μι­κτός. Μόνο γενικός φωτισμός χρησιμοποιείται κατά κανόνα σέ αίθουσες μέ πυκνές μόνιμες θέσεις έργασίας (μεγάλα σχεδιαστήρια, όμφιθέατρα, σχολεία κλπ. ) . Μ ι­κτός φωτισμός χρησιμοποιείται σέ χώρους, δπου οΙ μόνιμες θέσεις έργασίας βρί­σκονται σχετικά σέ μεγάλη όπόσταση μεταξύ τους (γραφεία, βιβλιοθήκες κλπ. ) . Τό­τε, ό γενικός φωτισμός Εχε ι προορισμό νά φωτίζει όπλώς τό χώρο, ένώ ό τοπικός συ μπληρώνει τόν όπαιτού μενο φωτισμό στίς θέσε ις έργασίας*.

β) Τοπι κός φωτισμός χρησιμοποιείται , δπου όπαιτούνται μεγάλες έντάσε ις φω­τισμού ή μεγάλες όντιθέσε ις σκιών. Ό τοπι κός φωτισμός χρησιμοποιείτcίι , γενικά, δπως είδαμε καί στήν παραπάνω περίπτωση μαζί μέ γενικό φωτισμό (μ ικτός φωτι­σμός). Σέ γραφεία, έργοστάσια ή έργαστήρια, δπου χρησιμοποιούνται λεπτά έργα­λεία καί όργανα, θέσεις έλέγχου προϊόντων, θέσεις γραφομηχανών ή άριθμομ ηχα­νών κλπ., χρησι μοποιείται σχεδόν πάντοτε τοπικός φωτισμός μέ βοηθητικό γενικό φωτισμό.

Τοπι κός μόνο φωτισμός πρέπει νά όποφεύγεται, γιατί ή όντίθεση φωτισμένης έ­πιφάνε ιας έργασίας καί σκοτε ινού περιβάλλοντος είναι κουραστική γιά τά μάτια.

2) Ό γενι κός φωτισμός ύποδιαιρείται βασικά στόν άμΕσο φωτισμό, τόν κυρίως άμΕσο, τόν όμοιόμορφο, τόν κυρίως lμμΕσο καί τόν lμμΕσο όνάλογα μέ τόν τύπο τών φωτιστι κών σωμάτων, πού χρησι μοποιούνται.

σ) ΗΑμΕσος φωτισμός.

'Επιτυγχάνεται μέ τή χρησιμοποίηση φωτιστικών σωμάτων όπό όδιαφανές ύλι­κό (σκιάδες), πού καλύπτουν τό λαμπτήρα στό έπάνω μέρος του. "Ετσι, τό φώς κα­τε υθύνεται άμεσα στήν έπιφάνεια έργασίας, όφού όνακλασθεί στό έσωτερικό τού φωτιστικού σώματος, πού φέρνε ι λευκή όνακλαστική έπίστρωση (έμαγιέ) ή κάτο­πτρο. Μέ τά φωτιστικά αύτά σώματα τό φώς κατευθύνεται πρός τά κάτω σέ ποσο­στό περίπου 90% καί ύπό γωνία μικρότερη όπό 1 80° (σχ. 7 . 1 α).

Ό άμεσος φωτισμός Εχε ι τό πλεονέκτημα νά έπιτυγχάνονται μεγάλες έντάσε ις φωτισμού στίς έπιφάνε ιες έργασίας μέ οίκονομ ικό τρόπο. Με ιονεκτεί, δμως, ώς ηρός τήν ποιότητα τών φωτισμού πού δίνε ι . Στόν άμεσο φωτισμό δημιουργούνται έντονες σκιές: περιορίζεται φαινομενικά ό χώρος έργασίας, όφοϋ τό έπάνω μέρος του παραμένει σκοτεινό, καί προκαλείται , πολλές φορές θάμπωμα, δταν τά άτομα

*Μιά παραλλαγή τού γενικού φωτισμού εΤναι ή χρησιμοποίηση κατά ζώνες, δπου εΤναι συγκεν rρωμένες θέσεις Εργασίας, διαφορετικών φωτιστικών σωμάτων, πού εΤναι προσανατολισμένα πρόι rίς θέσεις Εργασίας. Έτσι οΙ θέσεις αύτές δέχονται μεγαλύτερη ένταση Φωτισμού (γενικός φωτισμόι 1ροσανατολισμένος στίς θέσεις Εργασίες).

"Αμεοος

Κυρίως cίμεοος 660-90% 'Ομοιόμορφος

"Εμμεοος

"Αμεοος -"Εμμεοος

και' �άτω . l •Ανω καί κι':ιτω , W�W.α� ι.ιΕ\ιιο C>ιαφοp::ι �-- --� μέγιστη διαφοpα ��..6 ο ο -= 10%

- --- -

Κατευδwό�νος

Σχ. 7.1α.

στρέφουν τά βλέμματά τους πρός τά έπάνω*.

161

Ό όμεσος φωτισμός χρησιμοποιείτα ι σέ μεγάλες αίθουσες έργοστασίων, σέ χώρους μέ ύψηλή όροφή, σέ όποθήκες καί λοιπούς χώρους, πού άπαιτούνται με­γάλες έντάσε ις φωτισμού, χωρίς νά όπαιτείται ύψηλή ποιότητα φωτισμού.

β) Κυρίως Ιiμεσος φωτισμ6ς.

Στόν τύπο αύτό τό μεγαλύτερο μέρος (60% wς 90%) όπό τό φώς τών λαμπτή­ρων κατευθύνετα ι στήν έπιφάνεια έργασίας, τό ύπόλοιπο κατευθύνεται πρός τήv όροφή καί τά έπάνω τμήματα τών τοίχων (σχ. 7 . 1 α). Γιά νά γίνει σωστά ό κυρίως όμεσος φωτισμός, χρησιμοποιούνται φωτιστικά σώματα συνήθως όπό θαμπό ιϊ γαλακτώδες γυαλί, πού καλύπτε ι τό έπάνω μέρος τού λαμπτήρα, δπως στόν όμεσο φωτισμό.

Ό κυ ρίως όμεσος φωτισμός δίνει σκιές μέ μ ικρότερες όντιθέσεις, σέ σύγκριση μέ τόν όμεσο φωτισμό καί χρησι μοποιείται κυρίως σέ χώρους μέ όνοικτόχρωμες όροφές, πού όντανακλούν τό φώς.

γ) Όμοι6μορφος φωτισμ6ς.

Στόν τύπο αύτό ό φωτισμός έπιτυγχάνεται συνήθως μέ γυάλινους κλε ιστούς

*Τό μειονέκτημα αύτό έξουδετερώνεται κάπως δν τοποθετηθοϋν στό κάτω μέρος τών φωτιστι­κών σωμάτων, έλαφρώς θαμπά γυάλινα καλύμματα. "Ετσι έλαπώνεται ή έκτυφλωτική λαμπρότητα τών λαμπτήρων.

162

κώδωνες ιϊ πλαστικά περιβλήματα μέ θαμπά ιϊ γαλακτώδη τοιχώματα. Μέ τά φωτι­στικά αύτά σώματα eχομε όμοιομορφία φωτισμού (ή ίδια περίπου φωτεινή ενταση πρός κάθε κατεύθυνση), eτσι ή μέγιστη διαφορά φωτισμού πρός τά έπάνω καί πρός τά κάτω φθάνει στό 20% περίπου (σχ. 7 . 1 α) .

·ο όμοιόμορφος φωτισμός δίνει έλαφρές μόνο σκιές καί χρησιμοποιείται σέ κα­ταστήματα, γραφεία, αίθουσες χειρισμών ήλεκτρικών έγκαταστάσεων κλπ. Ό ό­μοιόμορφος φωτισμός χρησιμοποιείται σέ χώρους, δπου ή όροφή εΤναι όρκετά ό­νοικτόχρωμη, wστε νά όξιοποιείται, δταν όντανακλδται πρός τά κάτω, τό φώς πού όκτινοβολείται πρός τά έπάνω. Συνήθως, ό όμοιόμορφος φωτισμός έφαρμόζεται σέ χώρους μέ όροφή μέ μ ικρό ιϊ μέσο ϋψος. δ) Κυρίως lμμΕσος φωτισμ6ς.

Στό φωτισμό αύτό τά 60% wς 90% τού φωτός, πού έκπέμπει ό λαμπτήρας, κα­τευθύνονται πρός τά έπάνω. Αύτό έπιτυγχάνεται μέ φωτιστικά σώματα συνήθως όπό γυαλί, πού τά τοιχώματά τους έχουν διαχέουσα διαφάνεια (τοιχώματα όπαλί­νης) ιϊ εΊναι ήμ ιδιαφανή (μάτ) καί καλύπτουν τό λαμπτήρα όπό τό κάτω μέρος (σχ. 7 . 1 α) .

Τό έπάνω μέρος τών σωμάτων καλύπτεται συνήθως μέ διαφανές γυάλινο κά­λυμμα γιά νά όποφεύγεται ή έπικάθηση σκόνης.

Ό φωτισμός αύτός χρησιμοποιείται όποτελεσματικά, δταν οΙ έπιφάνε ιες όρο­φής καί τοίχων eχουν μεγάλη όνακλαστΙΚότητα (όνοικτόχρωμες έπιφάνειες). "0 κυ­ρίως έμμεσος φωτισμός δίνει έλάχιστες σκιές καί πολύ καλή όμοιομορφία έντά­σεως φωτισμού στήν έπιφάνεια έργασίας.

Κυρίως eμμεσος φωτισμός χρησιμοποιείται σέ γραφεία, έργαστήρια, αίθουσες όσθενών κλπ.

Ε) '"ΈμμΕσος φωτισμ6ς.

Στό εΊδος αύτό, τό φώς τών λαμπτήρων σέ ποσοστό περίπου 90% κατευθύνε­ται πρός τά έπάνω καί eτσι ό φωτισμός τής έπιφάνειας έργασίας γίνεται μέ τό φώς πού όντανακλδται όπό τήν όροφή καί στούς τοίχους.

Τά φωτιστικά σώματα, πού χρησιμοποιούνται έδώ, εΊναι δμοια μέ τού δμεσου φωτισμού, όλλά έχουν όντίθετη κατεύθυνση (καλύπτουν τό κάτω μέρος τών λαμ­πτήρων) καί φέρνουν συνήθως διαφανές κάλυμμα στό έπάνω μέρος γιά τή σκόνη. "Εμμεσος φωτισμός έπιτυγχάνεται καί μέ τοποθέτηση λαμπτήρων μέσα σέ κατάλ­ληλες αύλακώσεις τών τοίχων ιϊ μέσα σέ γύψινες θήκες.

·ο έμμεσος φωτισμός εχε ι μ ικρή όπόδοση, όλλά χρησιμοποείται σέ σχετικά με­γάλη eκταση, γιατί όποδίδει μεγάλη όμοιομορφία φωτισμού, λείπουν οΙ σκιές καί έ­χε ι καλό αΙσθητικό όποτέλεσμα. Γι' αύτό χρησιμοποιείται σέ θέατρα, αίθουσες συ­ναυλιών ιϊ διαλέξεων, κατοικίες, όναγνωστήρια κλπ.

Ό τοπικός φωτισμός διακρίνεται σέ κατΕυθυν6μΕνο καί διάχυτο (σχ. 7 . 1 α) . 3) Έ κτός όπό τίς βασικές ύποδιαιρέσεις τού γενικού φωτισμού, πού γνωρίσαμε

πιό έπάνω, ύπάρχουν καί δλλες δευτερεύουσες ύποδιαιρέσεις, όνάλογα μέ ποιά μορφή φωτιστικών σωμάτων θά χρησιμοποιήσαμε.

"Ετσι διακρίνομε, π. χ. τόν iίμΕσο συγκΕντρωτικ6 φωτισμό, τόν iίμΕσο μi μΕγάλο εdρος, τόν κυρίως iίμΕσο συγκΕντρωτικ6, τόν κυρίως iίμΕσο διάχυτο, τόν lμμΕσο μi μΕγάλο Εdρος, τόν 6μοι6μορφο διάχυτο ιϊ τόν 6μοι6μορφο iίμΕσο - lμμΕσο (δ-

163

που ή μέγιστη διαφορά φωτισμού πρός τό �πάνω καί πρός τό κάτω φθάνει στό 1 Ο% περίπου, �νώ τό πρός τό πλάγια ποσοστό φωτισμού εΤναι πολύ μικρό η μη­δέν) (σχ. 7. 1 α) .

Κάθε μία άπό τίς δευτερεύουσες ύποδιαιρέσεις τού γενικού φωτισμού χρησι­μοποείται γιό τήν, κατά τόν καλύτερο δυνατό τρόπο, κάλυψη τών είδικών άναγκών κάθε χώρου σέ φωτισμό. ·ετσι, οΙ κατασκευαστές φωτιστικών σωμάτων κατα­σκευάζουν πολύ μεγάλες ποικιλίες γιό κάθε συγκεκριμένη περίmωση φωτισμού.

'Όπως άναφέραμε, φωτιστικό σώματα χρησιμοποιούνται καί μέ τούς λαμmήρες πυρακτώσεως καί μέ τούς λαμmήρες φθορισμού. 'Ιδίως στή δεύτερη περίmωση, μεγάλα τμήματα τών φωτιστικών σωμάτων εΤναι συχνό μεταλλικό. Γιό λόγους ά­σφαλείας [παρόγρ. 6.4(2) (δ)] , τό προσιτό μεταλλικό τμήματα τών φωτιστικών σω­μάτων συνδέονται άγώγιμα μέ άκροδέκτη γειώσεως.

Στόν άκροδέκτη αύτό συνδέεται ό άγωγός προστασίας πού τοποθετείται γι' αύ­τό τό σκοπό στήν τροφοδοτική γραμμή, κάθε φορά πού ύπόρχει καί τό παραμικρό ένδεχόμενο ταυτόχρονης �παφης, άπό πρόσωπα, τών μεταλλικών τμημάτων τών φωτιστικών σωμάτων καί όποιουδήποτε γειωμένου άντικειμένου τού φωτιζόμε­νου χώρου (π.χ. σωληνώσεις νερού, άγώγιμο δάπεδο η όροφή).

Τό είδος τού φωτισμού, πού �πιλέγεται γιό κάθε χώρο, ή μορφή τών φωτιστι­κών σωμάτων, τό πλήθος τους καί ό άριθμός τών λαμmήρων πού τοποθετούνται σέ αύτό, οΙ θέσεις �γκαταστόσεώς τους, ή ίσχύς καί τό εΤδος τών λαμmήρων, άπο­τελοϋν άντικείμενα τής μελέτης φωτισμού κάθε χώρου ( Κεφόλ. 1 2) . Στή μελέτη αύτή λαμβάνονται ύπόψη, δπως θό δούμε, οΙ διαστάσεις τού χώρου, ό προορισμός του καί τό λοιπό τεχνικό χαρακτηριστικό τών �πιφανε ιών του (τοίχοι, όροφή).

4) ΟΙ διάφορες πηγές φωτισμού, πού άναφέρθηκαν στήν παράγραφο 5.4, �­φαρμόζονται καί στό φωτισμό τών �σωτερικών χώρων. ·ετσι:

α) ΟΙ λαμπτήρ�ς πυρακτώσ�ως χρησιμοποιούνται σέ δλες τίς περιmώσεις �σω­τερικού φωτισμού, Ιδιαίτερα δμως στό φωτισμό κατοικιών, γιατί άποδίδουν πιστό τά διάφορα χρώματα καί άπό ψυχολογικής άπόψεως δημιουργούν θερμή καί εύχό­ριστη άτμόσφαιρα. Τό πλεονεκτήματα τών λαμmήρων πυρακτώσεως όφείλονται στή χρωματική θ�ρμοκρασlα * τού νήματός τους, στήν όποία τό φώς πού �κπέμπε­ται έχει μεγάλη περιεκτικότητα �ρυθρiiς άκτινοβολίας.

β) ΟΙ λαμπτήρ�ς άτμών ύδραργύρου ύψηλiiς πιέσεως λειτουργούν, συνήθως, σέ τάση 220 V �ναλλασσόμενου ρεύματος καί άπαιτούν καί διόρθωση τού συντε­λεστή ίσχύος καί προτασσόμενα �ξαρτήματα (στραγγαλιστικό πηνία, πυκνωτές κλπ.). Τό �κπεμπόμενο φώς τους φαινομενικό** εΤναι λευκό η λευκό μέ κυανή άπό­χρωση, γιατί άποτελείται κυρίως άπό δύο συμπληρωματικά χρώματα (κιτρινοπρά­σινο καί κυανό πρός τό ίώδες). 'Ακόμα οΙ λαμmήρες αύτοί �κπέμπουν ίσχυρή ύπε­ριώδη άκτινοβολία.

ΟΙ λαμmήρες άτμών ύδραργύρου (σχ. 7 . 1 β) δίνουν όλόκληρη τή φωτεινή τους ίσχύ λίγα λεmό μετά τό ι'iναμμό τους. UΟταν σβήσουν δέν εΤναι δυνατόν νό άνό-

*Χρωματική θερμοκρασία διάπυρου σώματος καλείται ι'ι όπόλυτη θερμοκρασία σέ 0Κ τού μέλανος σώματος, πού όποδίδει φώς τού ίδιου χρώματος μέ τό διάπυρο σώμα.

**Τό φαινομενικά λευκό φώς διαφέρει όπό τό λευκό (συνεχούς φάσματος) κστό τό δτι προκαλεί μεγάλη παραμόρφωση τών χρωμάτων.

. 164

ψουν πόλι, άν δέν περόσουν λίγα λεπτό, νό κρυώσουν καί νό κατέβε ι ή �σωτερική τους πίεση.

ΟΙ λαμπτήρες ότμών ύδραργύρου χρησιμοποιούνται γιό τό φωτισμό διαφόρων βιομηχανικών χώρων μέ μεγόλη οΙκονομία (φωτεινή Ισχύς 3 wς 5 φορές μεγαλύ­τερη όπό τούς λαμπτήρες πυρακτώσεως τής rδιας ήλεκτρικής Ισχύος), στήν όνό­πτυξη φυτών, σέ φωτοτυπικό �ργαστήρια καί γενικό, δπου δέν ύπόρχει όπαίτηση τό χρώματα νό όποδίδονται πιστό όλλό μόνο όπαίτηση οΙκονομικής λειτουργίας (μεγόλη όπόδοση, μεγόλη διόρκεια ζωής καί μ ικρές όνόγκες συντηρήσεως).

ΟΙ λαμπτήρες αύτοί χρησιμοποιούνται καί σέ εΙδικές περιπτώσεις (λαμπτήρες μαύρου γυόλινου περιβλήματος, πού �κπέμπουν όόρατη ύπεριώδη όκτινοβολία), γιό νό διεγείρουν φθορίζοντα ύλικό, πού μέ τόν τρόπο αύτό φωτοβολούν (βιομη­χανικές καί �πιστημονικές �φαρμογές).

γ) ΟΙ λαμπτήρΕς μικτού φωτισμού ότμών ύδραργύρου ύψηλής πιέσεως καί πυ­ρακτώσεως (σχ. 7 . 1 γ), δίνουν φώς, πού πλησιόζει τό φώς τής ή μέρας καί χρησιμο­ποιούνται σέ βιομηχανικούς χώρους. Δέν όπαιτούν προτασσόμενο �ξαρτήματα καί �τσι εΊναι όπλοί στήν ήλεκτρική τους σύνδεση.

Σχ. 7.1 β. Σχ. 7.1y. Σχ. 7.1 6.

δ) ΟΙ λαμπτήρΕς 6τμών νατρlου (σχ. 7 . 1 δ) χρε ιόζονται δ ιόρθωση τού συντελε­στή Ισχύος καί προτασσόμενο �ξαρτήματα. Δίνουν ζωηρό κίτρινο φώς. Τό είδωλα τών όντικειμένων, πού φωτίζουν οΙ λαμπτήρες αύτοί, �πειδή τό φώς εΊναι μονω­χρωματικό, εΊναι �ξαιρετικό σαφή.

ΟΙ λαμπτήρες ότμών νατρίου λειτουργούν μέ χαμηλή τόση καί όποδίδουν φω­τεινή Ισχύ μέχρι 1 Ο φορές μεγαλύτερη, όπό αύτήν πού όποδίδουν οΙ λαμπτήρες πυρακτώσεως τής fδιας ήλεκτρικής Ισχύος. "Ετσι, χρησιμοποιούνται μέ μεγόλη οΙ­κονομία γιό φωτισμό πολλών βιομηχανικών χώρων (χυτήρια, χαλυβουργεία, λεβη­τοστόσια, �ργοστόσια τσιμέντου, όρυχεία κλπ.) καθώς καί ύπόγειων σηρόγγων, �­πε ιδή παρέχουν καί σαφή εrδωλα. Μετό τό σβήσιμό τους, ϋστερα όπό άναμμα, γιά νό όνόψουν πόλι πρέπει νό περόσει λίγος χρόνος γιό νό κρυώσουν.

165

ε) Oi λαμπτήρΕς φθορισμού όπαιτούν διόρθωση τού συντελεστή ίσχύος καί προτασσόμενα έξαρτήματα (έκκινητής, κιβώτιο ζεύξεως) καί δίνουν φώς μέ διάφο­ρα χρώματα (διάφορες χρωματικές θερμοκρασίες) όνάλογα μέ τή φθορίζουσα ού­σία πού χρησι μοποιείται γιά έσωτερική έπίστρωση τών τοιχωμάτων τους. Τό ά­ναμμα καί ή σταθεροποίηση τής έκκενώσεως στούς λαμπτήρες αύτούς όπαιτούν, άνάλογα μέ τόν τύπο τού λαμπτήρα, 1 wς λίγα δευτερόλεπτα. 01 λαμπτήρες φθορι­σμού χρησι μοποιούνται σέ πολύ μεγάλη έ κταση γιά φωτισμό δλωv σχεδόν τών έ­σωτερι κών χώρων.

Ό έκκινητής (στάρτερ) καί τό κι βώτιο ζεύξεως (μπάλλαστ), πού δπως γνωρίζομε (παράγρ. 5.4), τοποθετούνται κοντά στούς λαμπτήρες φθορισμού, είτε στερεώ­νονται σέ κοντινές έπιφάνε ιες είτε τοποθετούντα ι έπάνω σέ βάση, πού χρησι μεύει καί γιά νά στερεώνονται τά δύο τμήματα τής λυχνιολαβής. Ή βάση αύτή, δταν χρη­σι μοποιείται φωτιστικό σώμα, είναι ένσωματωμένη σέ αύτό. 01 όγωγοί τής τροφο­δοτικής -γραμμής, μέ διατομή ίσοδύναμη χαλκού τουλάχιστον 1 , 5 m m2, όδηγούνται άπό τό φωτιστικό σημείο (π.χ. ροζέπα όροφής) στούς κατάλληλους όκροδέκτες τών προτασσόμενων έξαρτημάτων. Oi συνδετικοί όγωγοί μεταξύ τών προτασσό­μενων έξαρτημάτων καί τής λυχνιολαβής έχουν ίσοδύναμη χαλκού διατομή τουλά­χιστον 1 , 5 m m2, άν δέ χρησιμοποιείται φωτιστικό σώμα καί τουλάχιστον 0,7 5 mm2, ον χρησιμοποιείται φωτιστικό σώμα έγκεκριμένης κατασκευής.

Ό πίνακας 7 . 1 . 1 περιλαμβάνει τίς συνηθισμένες βλάβες τών λαμπτήρων φθορι­σμού καί τόν τρόπο άντιμετωπίσεώς τους*.

@) ® Σχ. 7.1ε.

α) Φορητό φωτιστικό σώμα γιό λαμmήρα πυρακτώσεως. β) Φορητό φωτιστικό σώμα γιό λαμmήρα ·

φθορισμού.

5) Ό τοπικός φωτισμός έξυπηρετείται όπό φωτιστικό σώματα, πού τοποθε­τούνται σέ κατάλληλο σημείο κοντό στίς θέσεις έργασίας. Στίς περισσότερες περι-

*Κατό τήν �γκατόσταση καί συντήρηση τών λαμmήρων φθορισμού, πρέπει νό προσέχαμε Ιδιαίτε­ρα, γιατί σέ περίmωση τραυματισμού, δταν σπόσουν, εΤναι �πικίνδυνοι �ξαιτίας τών ούσιών μέ τίς ό­ποίες ε!ναι γεμ ισμένοι καί �πιστρωμένοι στήν �σωτερική τους �πιφόνεια.

ΠΙΝΑΚΑΣ 7. 1. 1 Συνηθισμlν'"ς βλάβ'"ς λαμπτήρων φθορισμού

Σύμmωμα Π ιθανή αΙτία 'Απαιτούμενη ένέργεια

1 ) Ό λαμmήρας όνάβει μέ δυσκολία καί ϋστερα όπό πολλές Άμεση όντικατάσταση τοϋ λαμmήρα προσπάθειες όνάμ- (Στήν προκείμενη περίmωση, ι') φωτεινή ματος όπόδοση τοϋ λαμmήρα έχει κατέβει πάρα

2) Τό έκπεμπόμενο Ό λαμmήρας έχει πολύ καί ό έκκινητής λόγω τής έπανειλημ-φώς δέν εΤναι πλησιάσει στό τέλος μένης λειτουργίας του φθείρεται γρή-σταθερό τής ζωής του γορα).

3) Τά δκρα τοϋ λαμmή-ρα μαυρίζουν καί συχνά σχηματίζεται πρός τά ήλεκτρόδια eνας σκοτεινός δα-κτύλιος

Α) Σέ νέες έγκαταστάσεις: α) κακή τοποθέτηση στή λυ- α) "Ελεγχος, μέ μικρή στροφή τοϋ λαμmή-

χνιολαβή ρα ('/4 τής στροφής) β) Κακή συνδεσμολογία β) "Ελεγχος τοϋ κυκλώματος (πιστή έφαρ-

μογή τοϋ διαγράμματος συνδεσμολο-γίας, πού ύπάρχει στό μπάλλαστ).

γ) 'Ακατάλληλο κιβώτιο ζεύ- γ) Χρησιμοποίηση τοϋ κατάλληλου κιβω-ξεως (μπάλλαστ) τίου ζεύξεως.

δ) Έλαπωματικός λαμmήρας δ) "Ελεγχος τοϋ λαμmήρα σέ δλλο σημείο τής έγκαταστάσεως καί, δν βρεθεί

4) Ό λαμmήρας δέν έλαπωματικός, όντικατάστασή του. όνάβει ε) Έλαπωματικός έκκινητής ε) "Ελεγχος τοϋ έκκινητή σέ δλλο σημείο

τής έγκαταστάσεως καί, δν πρέπει, όντι-κατάσταση. ("Αν τά ήλεκτρόδια τοϋ λαμ-mήρα πυρακτώνονται, τό σφάλμα εΤναι aτόν έκκινητή). Παράλειψη όντικατα-στάσεως τοϋ έκκινητή έχει ώς όποτέλε-σμα τή γρήγορη φθορά τοϋ λαμmήρα καί τοϋ κιβωτίου ζεύξεως.

Β) Σέ λειτουργούσες έγκατα-στάσεις:

α) Κακή λειτουργία έκκινητή α) βλέπε 4(ε) πιό πάνω β) Θραύση τών ήλεκτροδίων β) βλέπε 4(δ) πιό πάνω

τοϋ λαμmήρα. γ) Διακοπή τοϋ κυκλώματος. γ) "Ελεγχος τής συνέχειας τοϋ κυκλώματος

καί ένδεχομένως όποκατάστασή του.

Α) Σέ νέες έγκαταστάσεις: [βλέπε 4(α) Uις (ε)] . βλέπε 4(α) Uις (ε).

Β ) Σέ λειτουργούσες έγκατα-στάσεις:

α) Ό λαμmήρας έχει πλησιάσει α) 'Αντικατάσταση τοϋ λαμmήρα (παρά-5) Ό λαμmήρας όνάβει στό τέλος τής ζωής του λειψη όντικαταστάσεως έχει ώς όπο-

καί σβήνει συνεχώς (μαύρισμα τών δκρων τοϋ τέλεσμα τή γρήγορη φθορά τοϋ έκκι-λαμmήρα). νητή καί τοϋ κιβωτίου ζεύξεως.

β) Φθαρμένος έκκινητής. β) 'Αντικατάσταση τοϋ έκκινητή. γ) Κακή έπαφή στή λυχνιο- γ) "Ελεγχος τών έπαφών καί ένδεχομέ-

λαβή, aτόν έκκινητή ι'\ νως όποκστάστασή τους. στό μπάλλαστ.

δ) 'Ανεπαρκής τάση τραφοδο- δ) "Ελεγχος τής τάσεως. τήσεως.

I 167

-

Σύμmωμα Π ιθανή αΙτία 'Απαιτούμενη �νέργεια

6) Ή φωτεινή στήλη Κατασκευαστική ότέλε ια σέ "Αναμμα καί σβήσιμο τού λαμmήρα φαίνεται σάν νά με- καινούργιους λαμmήρες. πολλές φορές. Αύτά συνήθως όρκεί γιά τατοπίζεται μέσα νά έξαλειφθεί τό φαινόμενο, διαφορε-ατό λαμmήρα συ- τικά όντικατάσταση τού λαμmήρα. νήθως μέ σπειpο-ειδή κίνηση

πτώσεις, τά φωτιστικά σώματα τοϋ τοπικοϋ φωτισμοϋ (σχ. 7 . 1 ε) εiναι φορητά (πορτατίφ) καί τροφοδοτούνται άπό ρευματοδότες. Αύτό δίνει τή δυνατότητα νά μετατοπίζεται τό φωτιστικό σώμα έτσι, ώστε ή δέσμη τοϋ παραγόμενου φωτός νά κατευθύνεται άκριβώς πρός τήν έπιθυμητή κάθε φορά θέση έργασίας, ή, γενικά, πρός τό σημείο πού θέλομε νά φωτισθεί (π.χ. φωτισμός προθηκών καταστημάτων, δπου τοποθετούνται όρκετοί ρευματοδότες).

·

7.2 Φωτισμός έξωτερικών χώρων.

Ό φωτισμός τών έξωτερικών χώρων μ ιδς Ε .Η .Ε. έπιτυγχάνεται μέ κατάλληλα φωτιστικά σώματα, συνήθως μέ άμεσου φωτισμοϋ (σπανιότερα κυρίως άμεσου ιϊ όμοιόμορφου φωτισμοϋ), πού τοποθετούνται σέ στύλους, κρεμ ιώνται όπό χαλυ­βδοσύρματα όναρτήσεως ιϊ στερεώνονται σέ όποιαδήποτε δομική κατασκευή.

Ό φωτισμός όρισμένων έξωτερικών χώρων τών Ε .Η .Ε. γίνεται μέ προβολείς, πού τοποθετούνται μέ κατάλληλο τρόπο (π.χ. φωτισμός προσόψεων κτηρίων, έπι­γραφών, έξωτερικών όθλητικών χώρων).

Άπό τίς διάφορες πηγές, πού όναφέραμε στήν παράγραφο 7 . 1 (4) γιά τό φωτι­σμό τών έξωτερικών χώρων, χρησιμοποιούνται :

α) Oi λαμπτfιρες πυρακτώσεως, σέ δλες τίς περιπτώσεις. β) Oi λαμπτfιρες ότμών ύδραργύρου, ατό φωτισμό περιβόλων γενικά (συνι­

στώνται ίδιαίτερα γιά φωτισμό κήπων, έπειδή προσδίδουν ζωηρό πράσινο χρώμα ατά φυλλώματα), δταν δέν ύπάρχουν όπαιτήσε ις πιστfις άποδόσεως χρωμάτων. Έπίσης, ατό φωτισμό προσόψεων κτηρίων, όγαλμάτων, άθλητικών γηπέδων κλπ.

γ) Οί λαμπτfιρες μικτοϋ φωτισμοϋ, ατό φωτισμό περιβόλων. δ) Oi λαμπτfιρες ότμών νατρίου, σέ δλοί.ις τούς έξωτερικούς χώρους, δπου γίνε­

ται διακίνηση ύλικών (μεταφορά καί όποθήκευση έμπορευμάτων κλπ. ) καί γιά έξω­τερικό φωτισμό κτηρίων, χώρων σταθμεύσεως κλπ.

ε) Oi λαμπτfιρες φθορισμοϋ, σέ δλες τίς περιπτώσεις. στ) Oi είδικοί λαμπτfιρες (λαμπτfιρες ότμών ύδραργύρου καί λαμπτfιρες φθορι­

σμού μέ μαϋρο γυάλινο περίβλημα, πού έκπέμπουν όόρατη ύπεριώδη άκτινοβο­λία), ατό φωτισμό διαφημιστικών πινάκων (πανώ) όπό φθορίζοντα ύλικά καί γενικά ατή δημιουργία φωτιστικών έντυπώσεων (φωτιστικών έφφέ).

Έκτός δμως όπό τίς πηγές φωτισμοϋ, πού όναφέραμε, γιά έξωτερικό φωτισμό χρησιμοποιούνται καί oi φωτιστικοί σωλfινες ύψηλfις τάσεως, oi γνωστοί σωλήνι:ς νiον. Oi σωλfινες αύτοί, πού χρησιμοποιούνται κυρίως γιά διαφημιστικούς σκο­πούς (φωτεινές έπιγραφές), έχουν συνήθως διάμετρο 1 0 mm ώς 2 5 mm καί μfι-

168

κος 1 ως 5 m. Περιέχουν εύγενές άέριο, δπως εΤναι τό <lVEOVJJ (στό όποίο όφείλε­ται καί ή όνομασία τους), τό άργόν, τό �λιον, � άτμούς ύδραργύρου � μίγματό τους, μέ πίεση λίγων χιλιοστών ύδραργυρικής στήλης. Τό χρώμα τοϋ φωτός πού �κπέμ­πεται �ξαρτάται άπό τό εΤδος τοϋ άερίου πού περιέχεται (τό νέον δίνει κόκκινο χρώμα, τό άζωτο χρυσοκίτρινο, τό μίγμα νέον - άτμοί ύδραργύρου κυανό, τό �λιον άνοικτό ρόζ κ.ο.κ.) άπό τό χρώμα τών γυόλινων περιβλημότων τών σωλήνων (π.χ. ή κίτρινη �πίχριση μετατρέπε ι τό κυανό φώς πού �κπέμπεται σέ πρόσινο) καί άπό τήν πιθανή �πικόλυψη τών �πιφανειών μέ λεπτό στρώματα φθοριζουσών ούσιών (ή προσθήκη τών ούσιών αύτών δημιουργεί διόφορους χρωματισμούς).

Γιό τή λειτουργία τών σωλήνων νέον άπαιτείται ύψηλή τόση 3 ως 1 5 kV, πού παρέχεται άπό μετασχηματιστή. Άπαιτοϋν άκόμα διόρθωση τοϋ συντελεστή Ι­σχύος καί προτασσόμενα έξαρτήματα ι'\ ε ίδικούς μετασχηματιστές (βλ. Κεφόλαιο 1 2 ) . Οί χρησι μοποιούμενοι όγωγοί στίς έγκαταστόσε ις τών σωλήνων αύτών είναι οί άγωγοί NYL ι'\ NYLRZY.

Τέλος, γιό φωτισμό μεγόλων �ξωτερικών �πιφανειών, χρησιμοποιούνται προ­βολείς μέ λαμπτήρες άπό γυαλί χαλαζία γεμότους μέ άέριο ((ξiνον» μέ ύψηλή πίεση

Σχ. 7.2.

(σχ. 7 .2 ) . Τό μήκος τών λαμπτήρων αύτών φθόνει τό 1 , 5 m περίπου καί ή όπορρο­φού μενη ήλε κτρ ική ίσχύς είναι ίση μέ 6 ως 20 kW. Γιό τό όναμμό τους όπαιτείται είδική προτασσόμενη συσκευή, πού περιλαμβόνει καί μετασχηματιστές.

01 λαμπτήρες ((ξiνονJJ έκπέμπουν λευκό φώς, πού μοιόζει μέ τό φώς τιϊς ήμέ­ρας, καί όποδίδει μέ μεγόλη πιστότητα τό χρώματα τών άντι κει μένων.

7.3 'Ερωτήσεις. 1 . Άπό τί όποτελείται μιά έγκατάσταση φωτισμού; 2. τί εΤναι τά φωτιστικά σώματα καί γιατί χρησιμοποιούνται ; 3. Ποιά εΤναι τά είδη φωτισμού τών έσωτερικών χώρων; 4. Μόνο τοπικός φωτισμός χρησιμοποιείται γιά φωτισμό έσωτερικών χώρων; 5. Ποιές εΤναι οΙ βασικές κατηγορίες τού γενικού φωτισμού καί σέ ποιές περιmώσεις χρησιμοποιεί­

ται κάθε μία όπό αύτές; 6. Πού χρησιμοποιείται κάθε πηγή φωτισμού γιά φωτισμό τών έσωτερικών χώρων; 7. Πού χρησιμοποιείται κάθε πηγή φωτισμού γιά φωτισμό τών έξωτερικών χώρων;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ο Γ ΔΟΟ

Ε ΓΚΑΤΑΠΑΣΕΙΣ ΛΟ Ι Π Ω Ν ΣΥΣΚ ΕΥΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΕΩΣ

8.1 Έγκατάσταση συσκευών οίκιακής καί άνάλογης χρήσεως.

1 ) Στίς Ε. Η. Ε. κατοικιών περιλαμβάνεται όλόκληρη σειρά όπό ήλεκτρικές συ­σκε υές καταναλώσεως, τίς όποίες όναφέ ραμε στήν παράγραφο 5.4.

Οί συσκευές αύτές προορίζονται γιά νά κάνουν δλες σχεδόν τίς έργασίες, πού άπαιτοϊίνται όπό τή σύγχρονη οίκοκυρι κή. "Ετσι στήν κουζίνα κάθε κατοικίας τοπο­θετείτα ι €να ήλε κτρ ικό μαγει ρείο, πού συνδέεται μέ τή σταθερή ήλεκτρική έγκατά­σταση δπως περιγράφεται στήν παράγραφο 6.3, ενα ήλεκτρι κό ψυγείο, πού συν­δέεται μέσω ρευ ματολήmη σέ ρευματοδότη, ενας ήλεκτρικός έξαεριστήρας ιϊ ό­πορροφητήρας γιά τήν όπαγωγή τών ότμών, πού δημιουργούνται κατά τό μαγείρε­μα, καί ίσως ενας μ ικρός ήλεκτρι κός θερμοσίφωνας*, πού συνδέονται μόνιμα μέ σταθερές ήλεκτρικές γραμ μές. Στήν κουζίνα πρέπει νά ύπάρχουν πολλοί ρευματο­δότες γιά νά συνδέονται μέ αύτούς πολλές μ ικρές οίκιακές συσκευές καταναλώ­σεως (ήλεκτρι κή ψηστιέρα, όναμ ικτήρας ( μ ίξερ), βραστήρας νεροϊί κλπ. ) . Στήν κου­ζίνα ιϊ ατό όφφίς προβλέπεται όκόμα ρευ ματοδότης γιά νά τροφοδοτεί ήλεκτρικό σίδερο σιδερώματος ιϊ σιδερωτήριο.

Στό δωμάτιο λουτρού τοποθετείται ό ήλεκτρικός θερμοσίφωνας (παράγρ. 6 .3) καί τό ήλεκτρι κό πλυντήριο ιϊ καί στεγνωτήριο, πού συνδέοντα ι, συνήθως, μέσω ρε υματοδότη μέ ε ίδ ικά τοποθετημένη σταθερή ήλεκτρική γραμμή.

Στούς όλλους χώρους τών κατοι κιών προβλέπεται όρκετός άριθμός ρευ ματοδο­τών γιά νά συνδέονται όλλες φορητές συσκευές καταναλώσεως (ήλεκτρική σκού­πα, παρκετέζα, θερμάστρες, προβολείς διαφανειών (σλάϊντς) ιϊ κινηματογραφικοί προβολείς, ραδιοφωνι κοί καί τηλεοmικοί δέκτες κλπ.), ώς καί είδικές σταθερές γραμμές γιά τή μόν ιμη σύνδεση μέ αύτές ήλεκτρικών θερμαντικών σωμάτων όπο­θηκεύσεως θερμότητας (θερμοπομποί συσσωρεύσεως θερμότητας, πού λειτουρ­γούν μέ φθηνό νυκτερινό τιμολόγιο ήλεκτρικιϊς ένέργειας) καί μονάδων κλιματι­σμού.

2) Στίς Ε . Η . Ε . καταστημάτων, γραφείων καί έπιχε ιρήσεων παροχιϊς ύπηρεσιών χρησιμοποιείται ποι κιλία ήλε κτρικών συσκευών, δπως ήλεκτρικές γραφομηχανές,

* "Αν ή όπόσταση τfiς κουζίνας όπό τό δωμάτιο λουτροϋ, δπου εΤναι τοποθετημένος ό ήλεκτρικός θερμοσίφωνας, ε Τ ναι μεγαλύτερη όπό 1 Om εiναι όντιοικονομικό (λόγω τών θερμικών όπωλειών όπό τίς μεγάλου μήκους σωληνώσεις) ό θερμοσίφωνας τοϋ λουτροϋ νά καλύmει καί τίς όνάγκες σέ θερ­μό νερό τfiς κουζίνας. Γι' αύτό προτιμάται νά τοποθετείται καί δεύτερος (μ ικρός) θερμοσίφωνας στό μαγειρείο.

170

ύπολογιστικές μηχανές, έπαγγελματικές οΙκιακές συσκευές (σέ έστιατότια, ξενοδο­χεία), ήλεκτρικοί ψύκτες νερού, στεγνωτfiρες χεριών καί συσκευές γιά τή φροντί­δα τών μαλλιών καί τού σώματος (κομμωτήρια, Ινστιτούτα αίσθητικfiς).

8.2 Τοποθέτηση θερμικών συσκευών σέ βιοτεχνίες. άyροκτήματα κλπ.

'Όπως εΤναι γνωστό, ή θερμότητα, πού παράγεται μέ τόν ήλεκτρισμό καί πού μπορούμε μέ όκρίβεια καί εϋκολα νά ρυθμίζαμε καί νά έλέγχομε, δέν συνοδεύεται άπό φλόγα καί καυσαέρια. ΕΤναι χημ ικά ούδέτερη καί μπορεί νά όναπτυχθεί άκόμα καί στό έσωτερικό τού ίδιου τού πρός θέρμανση σώματος, τό όποίο, δν έχει μόνω­ση, μπορεί νά λάβει πολύ ύψηλή θερμοκρασία.

Τό πλεονέκτημα τfiς μετατροπfiς τfiς ήλεκτρικfiς ένέργειας σέ θερμότητα δι­καιολογεί τίς δπε ιρες καί όξιόλογες έφαρμογές της τόσο στή βιομηχανία δσο καί στή βιοτεχνία. Στή βιομηχανία, οΙ βασικές ήλεκτροθερμ ικές συσκευές εΤναι οί ή­λεκτρικοί κλίβανοι (φούρνοι ) καί οΙ συσκευές ήλεκτροσυγκολλήσεως. Έδώ θά πε­ριγράψομε, πώς τοποθετούνται ήλεκτροθερμικές συσκευές σέ βιοτεχνίες, άγρα­κτήματα, Ιατρεία κλπ.

α) "ΑρτοποιΕία.

Στά άτροποιεία τοποθετούνται κυρίως ήλεκτρικοί κλίβανοι δμεσης θερμάνσεως η συσσωρεύσεως θερμότητας (μέ φθηνό νυκτερινό τιμολόγιο ήλεκτρικfiς ένέρ­γε ιας). ΟΙ κλίβανοι αύτοί λειτουργούν μέ θερμαντικές άντιστάσε ις καί συνδέονται μόνιμα μέ τή σταθερή ήλεκτρική έγκατάσταση πού τροφοδοτείται άπό τριφασική, συνήθως, γραμμή.

ΟΙ κλίβανοι τών άρτοποιείων εΤναι διάφορων είδών, όνάλογα μέ τόν προορισμό τους (κλίβανοι παρασκευfiς ψωμιού, κλίβανοι παξιμαδιών, κλίβανοι μπισκότων κλπ. ) καί όπορροφούν διάφορες Ισχύς (όπό 1 1 wς 50 kW η καί περισσότερα) καί όποτελούνται όπό eνα η περισσότερα διαμερίσματα κατά όρόφους.

β) "ΑλλαντοποιΕία.

Στά όλλαντοποιεία τοποθετούνται ήλεκτρικοί κλίβανοι καί χύτρες. 'Ανάλογα μέ τό μέγεθός τους, οΙ συσκευές αύτές έχουν Ισχύ όπό 3 wς 40 kW η καί μεγαλύτε­ρη. Συνδέονται μέ τίς γραμμές τfiς σταθερfiς ήλεκτρικfiς έγκαταστάσεως μέσω ρευματοληπτών - ρευματοδοτών (συσκευές μ ικρfiς Ισχύος) η μέ μόνιμη σύνδεση. Οί κλίβανοι όποτελούνται όπό eνα η περισσότερα διαμερίσματα κατά όρόφους καί οΙ χύτρες εΤναι σφαιρικές, σταθερές η όνατρεπόμενες, η κυβικές*.

γ) ΒιοτΕχνίΕς ξύλου.

Στίς βιοτεχνίες ξύλου (κατασκευή φύλλων κόντρα - πλακέ, φύλλων συνθετικού ξύλου, ξυλίνων διακοσμήσεων, έπίπλων, ξύλινων κιβωτίων συσκευασίας, ξύλινων όντικειμένων γενικώς) ή έγκατάσταση ήλεκτροθερμ ικών συσκευών περιλαμβάνε ι :

- 'Ηλεκτρικούς κλιβάνους γιά τήν ξήρανση τού ξύλου. Αύτοί λειτουργούν μέ

• Χρησιμοποιούνται έπίσης δοχεία, πού θερμαίνονται μέ νερό, μέσα στό όποίο εΤναι βυθισμένες ή­λεκτρικές θερμαντικές όντιστάσεις (μπαίν - μαρί).

171

θερμό άέρα πού θερμαίνεται μέ θερμαντικές άντιστάσεις η μέ ήλεκτρικά θερμαι­νόμενο νερό. Οί κλίβανοι αύτοί συνδέονται μέ τήν σταθερή ήλεκτρική έγκατάστα­ση.

- Διατάξεις λαμmήρων ύπέρυθρης άκτινοβολίας γιά τήν ξήρανση λεmών ξύλι­νων φύλλων καί πλακών η πριονιδιού ( καθώς καί γιά τήν ξήρανση βαφών καί βερ­νικιών). (Οί χρησιμοποιούμενοι λαμmfιρες Ισχύος π. χ. 250 W μπορεί σέ όρισμένες περιmώσεις νά εiναι έκατοντάδες).

- Π ιεστήρια μέ θερμαινόμενες πλάκες η θερμαντικά τραπέζια γιά νά σκληρύνε­ται ή κόλλα, πού τοποθετείται άνάμεσα στά μέ πίεση συγκολλούμενα ξύλινα τεμά­χια μέ θερμότητα. Οί πλάκες αύτές θερμαίνονται μέ ήλεκτρικές θερμαντικές άντι­στάσε ις καί άνάλογα μέ τό μέγεθός τους άπορροφούν άπό 1 ώς λίγα kW καί συν­δέονται μέσω ρευματολήmη η μόνιμα (τά μεγάλα μεγέθη) μέ τίς σταθερές γραμ­μές.

- Συσκευές παραγωγfις ρεύματος ύψηλfις συχνότητας γιά τήν ήλεκτρική θέρ­μανση ξύλινων τεμαχίων, πού πρόκειται νά συγκολληθούν (άπορροφού μενη ί­σχύς 1 0 kW μέ συχνότητα άπό 5 Mc καί πάνω) .

- Φορητά σίδερα, πού θερμαίνονται μέ άντιστάσεις καί πιστολέτα ύφίσυχνων ρευμάτων γιά ξύλινες έπενδύσεις (έπικόλληση ξύλινου φύλλου έπάνω σέ άλλο ξύ­λο μεγαλύτερου πάχους), τροφοδοτούνται μέσω ρευματολήmη.

- Δοχεία διπλού τοιχώματος γιά τή θέρμανση κόλλας (ζωικές κόλλες κλπ. ) μέ νερό, πού περιέχεται μεταξύ τών δύο τοιχωμάτων καί θερμαίνεται μέ ήλεκτρικές άντιστάσεις (μπαίν - μαρί). Ή τροφοδότηση γίνεται συνήθως μέσω ρευματολή­mη.

- Συσκευές ήλεκτροσυγκολλήσεως τών πριονολεπίδων, πού τροφοδοτούνται μέσω ρευματοληmών.

δ) ΒιβλιοδΕτΕία - ΧαρτοκυτιοποιΕία - ΒιοΤΕ)(VίΕς δΕρμάτινων Είδών.

Στίς βιοτεχνίες αύτές οί ήλεκτροθερμικές συσκευές, πού χρησιμοποιούνται εiναι γενικά μ ικρfις άπορροφούμενης ίσχύος καί τροφοδοτούνται άπό ρευματοδότες (σί­δερα πού θερμαίνονται μέ άντιστάσεις σέ διάφορες μορφές γιά κολλήσεις καί σφραγίσε ις, δοχεία θερμάνσεως κόλλας, συσκευές μαρκαρίσματος έν θερμώ κλπ.).

Ε) ΡαφΕία.

Στά ραφεία χρησιμοποιούνται κυρίως σίδερα σιδερώματος διάφορων μορφών (σίδερα κοινά, σίδερα κολλαρίσματος διάφορων σχημάτων, σίδερα μέ παραγωγή άτμοϋ) καί σιδερωτήρια, πού τροφοδοτούνται άπό ρευματοδότες.

στ) Έργαστήρια ΕπιμΕταλλώσΕων.

Στά έργαστήρια έπιμεταλλώσεων οΙ ήλεκτροθερμικές έφαρμογές περιλαμβά­νουν θέρμανση τών ήλεκτρολυτικών λουτρών μέ θερμαντικές άντιστάσεις, θέρ­μανση τών διαλυτικών, θέρμανση τfις κόλλας έπικολλήσεως τών άποξεστικών έ­πάνω στούς δίσκους λε ιάνσεως, θέρμανση τών δοχείων γιά έπικασσιτέρωση έν θερμώ μικρών έξαρτημάτων καί τών δοχείων γιά ξήρανση μικρών μεταλλικών άν-

172

τι κε ιμένων. ' Ι:Ξ κτός όπό τίς συσκευές θερμάνσεως κυρίως τών διαλυτικών οί πε­ρισσότερες όπό τ;� ύπόλοιπες συσκευές τροφο: ')ΤΟύνται όπό ρευματοδότες.

ζ) Έργαστήρια κΕραμικής καί iπισμαλτώσΕως.

Στά έργαστήρια αύτά τοποθετούνται διάφοροι κλίβανοι δπως γιά ξήρανση τών κατασκευαζόμενων προϊόντων, γιά ξήρανση τού βερνικιού καί τού έ μαγιέ, γιά ψή­σιμο τής πορσελάνης, γιά δημιουργία διακοσμήσεων έπάνω σέ όντικείμενα όπό κεραμ ικό ή δλλο ύλι κό. Πολλοί όπό τούς κλιβάνους αύτούς πού συνδέονται μόνιμα μέ τίς σταθερές γραμμές όπορροφούν Ισχύ όρκετών kW.

η) "Α γροκτήματα.

01 ήλεκτροθερμικές συσκευές, πού τοποθετούνται σέ μία όγροτική έ κμετάλ­λευση, καλύπτουν εύρύ πεδίο έφαρμογών. Έτσι, γιά τήν πτηνοτροφία τοποθε­τούνται έ κκολαπτήρια μέ όπορροφούμενη Ισχύ λίγων kW, καί συσκευές έ κτροφής νεοσσών μ ι κρής Ισχύος. πού θερμαίνονται μέ όντιστάσε ις ή μέ ύπέρυθμη όκτινο­βολία.

Στή τή φυτοκομία, γιά κάθε τύπου θερμοκήπια (σέρρες) γίνονται έγκαταστάσε ις ήλεκτρικής θερμάνσεως τού έδάφους μέ ε Ιδ ικά θερμαντικά καλώδια, ήλεκτρικής θερμάνσεως τού όέρα μέ όντιστάσε ις ή μέ ύπέρυθρη όκτινοβολία καί χρησιμο­ποιούνται ήλεκτροθερμ ικές συσκευές όπολυμάνσεως τού έδάφους.

Γιά τήν κτηνοτροφία, έγκαθίσταντα ι ήλεκτροθερμικές συσκευές γιά παρασκευή τής τροφής τών χοίρων, μέ όπορροφού μενη Ισχύ όπό 1 . 5 wς 3 kW στίς συνηθι­σμένες περιπτώσεις.

Γιά τή γαλακτοκομία, τοποθετούνται συσκευές παστεριώσεως. Γιά τήν ξήρανση φρούτων, λαχανι κών καί χόρτων, τοποθετούνται ήλεκτροθερ­

μαινόμενα ξηραντήρια (μέ θερμαντικές όντιστάσε ις ή μέ ύπέρυθρη όκτινοβολία), όρισμένα όπό τά όποία όπορροφούν μεγάλη Ισχύ (συσκευές όφυδατώσεως).

θ) Ίατρικiς συσκΕυiς.

01 Ιατρι κές ήλεκτροθερμικές συσκευές περιλαμβάνουν: - Συσκευές ύπέρυθρης όκτινοβολίας γιά θερμοθεραπεία. Αύτές τροφοδοτούν-

ται όπό ρευματοδότες. - Συσκευές ύψίσυχνων ρευμάτων γιά ήλεκτροθεραπεία (διαθερμίες). - Συσκευές καυτηριάσεως. - Θαλάμους όποστε ιρώσεως. - Κλιβάνους γιά διάφορες χρήσε ις κλπ. Οί ήλεκτροθερμικές αύτές συσκευές εί-

ναι γενικά μ ι κρής όπορροφούμενης Ισχύος.

8.3 Έγκατόσταση μηχανών καί συσκευών μέ κινητήρα σέ βιοτεχνίες. όγροκτήμα­τα κλπ.

Τά είδη τών μηχανών καί συσκευών μέ κινητήρα, πού τοποθετούνται στίς διά­Φορες βιοτεχνικές, όγροτικές καί λοιπές έ κμεταλλε ύσεις, είνα ι κατά κατηγορίες τά έξή ς:

173

α) ΆρτοποιΕία - ΆλλαντοποιΕία.

Οί μαλακτήρες τής ζύμης καί τού κρεατοπολτού καί οΙ άλεστικές κρεατομηχα­νές.

β) ΒιοτΕχνίΕς ξύλου.

Σειρά ξυλουργικών μηχανών, πού κινούνται άπό ήλεκτροκινητήρες. ' Εγκαθί­σταντα ι , δπως εϊπαμε, στήν παράγραφο 6.3 . Ή μετάδοση τής κινήσεως πρός τίς κι­νητήριες μηχανές γίνετα ι , συνήθως, μέ τραπεζοειδείς ίμάντες.

Oi μηχανές αύτές είναι : - Πριονιστικές μηχανές. - ' Εργαλε ιομηχανές (πρόσδοση μορφών καί διαστάσεων). - Μηχανές συναρμολογήσεως (πιεστήρια, διατάξε ις συσφίγξεως μέ πιεσμένο

άέρα, μηχανές καρφώματος, κοχλιώσεως κλπ) . - Συσκευές βαφής μέ έκτόξευση.

Μεταφορικές καί άνυψωτικές μηχανές. - Σύστημα άναρροφήσεως τών πριονιδιών.

γ) ΒιβλιοδΕτΕία - ΧαρτοκυτιοποιΕία - ΒιοτΕχνίΕς δΕρμάτινων Είδών.

Μ ηχανικά ψαλίδια, συνδετικές μηχανές καί συσκευές βαφής μέ έκτόξευση.

δ) ΡαφΕία.

'Ηλεκτρικά ψαλίδια καί ραmομηχανές.

Ε) Έργαστήρια iπιμι:ταλλώσΕων.

Συσκευές μέ κινητήρα καί μηχανές γιά τίς παρακάτω χρήσεις: - Έκχόνδρυνση καί λείανση. - 'Αναρρόφηση τής σιδηρόσκονης, πού παράγεται κατά τή λείανση μέ τοΠικούς

άναρροφητήρες (έπάνω άπό κάθε θέση λε ιαντικής μηχανής) ιϊ μέ κεντρικό σύστη­μα άναρροφήσεως.

- Παραγωγή συνεχούς ρεύματος γιά τίς άνάγκες τής ήλεκτρολύσεως μέ ήλε­κτροπαραγωγό ζεύγος κινητήρα Ε .Ρ. - γεννήτριας Σ. Ρ*.

- "Αναρρόφηση τών παραγόμενων άερίων καί άτμών, μέ τοπικούς άπορροφη­τήρες, τοποθετημένους έπάνω άπό τά ήλεκτρολυτικά λουτρά.

- 'Ανάδε υση τών λουτρών. - Μεταφορά τών μεταλλικών άντικειμένων.

στ) Έργαστήρια κΕραμικής καί iπισμαλτώσΕων.

- Μ ηχανές κατάλληλες γιά νά μαλάξουν τά ύλικά καί μηχανές γιά νά δίνουν τή μορφή στά κατασκευαζόμενα άντικείμενα.

* "Αντί γιά ήλεκτροπαραγωγό ζεϋγος, χρησιμοποιούνται συχνά καί συγκροτήματα όνορθωτών γιά τήν παραγωγή τοϋ συνεχοϋς ρεύματος.

174

ζ) Ά γ ρο κτήματα.

- Σειρά όπό μηχανές καί συσκευές μέ κινητήρα. "Ετσι συναντοϋμε: - Ήλεκτραντλίες γιά τήν άντληση νεροϋ. - Ριζοκόmες (συχνά σέ συνδυασμώ μέ όπολασπωτές) γιά τήν παρασκευή τής

τροφής τών ζώων μέ όπορροφούμενη Ισχύ όπό 1 ι.ϊις 3 ϊππους. - Θραυστήρες καί μύλοι κόκκων, Ισχύος όπό 2 ι.ϊις 3 kW, χορτοκόmες, χορτο­

θρύmες μέ διάταξη μεταφοράς σέ σιλό, όναμικτήρες κλπ., γιά τήν παρασκε υή τών ζωοτροφών.

- Μεταφορικά καί όνυψωτικά μηχανήματα. - Συσκευές όμέλγματος (όρμέγματος) φορητές καί κεντρικά συστήματα όμέλγ-

ματος τοποθετημένα μόνιμα, όντλίες γάλακτος καί μηχανήματα βουτυροποιίας. - Μηχανήματα μ ικροϋ μηχανουργείου (πριόνι, δράπανο, συσκευή ήλεκτροσυγ­

κολλήσεως, τροχοί λειάνσεως κλπ.) . - Κουρευτικές μηχανές μ ικρής Ισχύος. - Π ιεστήρια διάφορων εΙδών, όντλίες, κληματοθρύmες καί μηχανές έμβολια-

σμοϋ γιά τίς όμπελουργικές καί οΙνοποιητικές έργασίες, μέ ήλεκτροκινητήρα Ι­σχύος μέχρι 8 ϊππους ή καί μεγαλύτερης.

- 'Αλωνιστι κές μηχανές καί άλλες μηχανές έπεξεργασίας τών δημητριακών μέ όπορροφούμενη Ισχύ 1 ι.ϊις 2 ϊππους, σέ όρισμένες περιmώσεις μέχρι καί 8 ίππους.

- Διατάξει ς ξηράνσεως τοϋ σίτου μέ διοχέτευση θερμοϋ όέρα, μέ κινητήρα Ι-σχύος 5 ι.ϊις 6 ϊππους.

- Μηχανές μαδήματος πουλερικών μικρής, σχετικά Ισχύος. - 'Αντλίες όποχετεύσεως, Ισχύος 2 ίππων. - Ψυγεία καί ψυκτικές διατάξε ις τόσο γιά τή γαλακτοκομία, τυροκομία καί οΙνο-

ποιία δσο καί γιά τή συντήρηση τών κρεάτων, αύγών, φρούτων, λαχανικών καί χυ­μών.

ζ) "/ατρικtς συσκΕυΕς.

'Οδοντιατρικά μηχανήματα, μηχανικά κρεβάτια καί μηχανήματα όκτινογραφικών έργαστηρίων, χε ιρουργείων, θεραπευτηρίων όκτινοβολίας, όρθοπεδικών θερα­πευτηρίων κλπ.

8.4 "Ερωτήσεις. 1 . Ποιές συσκευές έγκαθίστανται στίς κατοικίες; 2. Ποιές εΤναι οΙ ι')λεκτροθερμικές καί οΙ συσκευές μέ κινητήρα τών όρτοποιείων καί όλλαντοποιείων; 3. Ποιές εΤναι οΙ ι')λεκτροθερμικές συσκευές τών βιοτεχνιών ξύλου; 4. Ποιές εΤναι οΙ συσκευές μέ κινητήρα καί ποιές οΙ ι'ιλεκτροθερμικές συσκευές καταναλώσεως πού

τοποθετούνται στό ραφεία; 5. Ποιές μηχανές τοποθετούνται στό έργαστήρια έπιμεταλλώσεων; 6. Ποιές συσκευές καταναλώσεως (ι')λεκτροθερμικές καί μέ κινητήρα) συναντούμε στό όγροκτήματα; 7. Ποιές εΤναι ol Ιατρικές συσκευές καταναλώσεως ( ι')λεκτροθερμικές καί μέ κινητήρα;)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε Ν ΑΤΟ

Ε ΓΚΑΤΑΠΑΣΕΙΣ ΕΞΥΠ Η Ρ ΕτΗ ΣΕΩΣ ΚΤΗ ΡΙΩΝ

9.1 "Ηλεκτρική �γκατόσταση κεντρικής θερμόνσεως καf κλιματισμού.

1) Μή ήλ�κτρική θipμανση.

Ή πιό συνηθισμένη θέρμανση κτηρίων χωρίς ήλεκτρισμό εΤναι, δπως εΤναι γνωστό, ή κεντρική θέρμανση μέ νερό, πού θερμαίνεται μέ καύση πετρελαίου. Ό έλεγχος καί ή ρύθμιση τής θερμάνσεως τοϋ νεροϋ γίνεται βασικά μέ τή ρύθμιση τής λειτουργίας τοϋ ήλεκτροκίνητου καυστήρα. Ή ήλεκτρική έγκατάσταση όποτε­λείται άπό μιά μονοφασική, συνήθως, γραμμή, πού όναχωρεί όπό τόν πίνακα δια­νομής καί καταλήγε ι σέ �να διακόπτη (π.χ. μαχαιρωτό βιομηχανικού τύπου) . Άπό τό διακόπτη αύτό όναχωροϋν δύο γραμμές*, ή μία καταλήγε ι στήν ήλεκτροκίνητη άντλία νεροϋ (κυκλοφορητή) καί ή άλλη πηγαίνει πρός τόν καυστήρα πετρελαίου.

Ή γραμμή πού πηγαίνει πρός τόν καυστήρα διακλαδίζεται πρός τό θ�pμοστάτη χώρου, τόν ύδpοστάτη (όκουαστάτη) καί τόν πυροστάτη, πού συνδέονται σέ · σέιρά (σχ. 9. 1 α).

Σχ. 9.1 α. 1 ) Θερμοστάτης χώρου. 2) Ύδροστότης. 3) Πυροστάτης. 4) Συσκευή �λέγχου καυστήρα. 5) Καυστή­

ρας. 6) Κυκλοφορητής.

Μέ τόν τρόπο αύτόν, όνάλογα μέ τή θερμοκρασία πού έπικρατεί σέ όντιπροσω­πευτικό χώρο τής θερμαινόμενης οΙκοδομής μέσα στόν όποίο τοποθετείται ό θερ­μοστάτης, μέ τή θερμοκρασία τοϋ νεροϋ στήν �ξοδο τοϋ λέβητα δπου τοποθετεί-

• Στήν άρχή καθεμιάς άπό τίς γραμμές αύτές, τοποθετείται διακόmης μέ � χωρίς άσφάλειες, όνά­λογα μέ τό άν όλλάζει ή διατομή τής διακλαδιζόμενης γραμμής l'j όχι ( Κεφάλ. 1 1 ).

176

ι αι ο ύόροστατης, ιωι μι: ι η t:1ερμοκρασία τών καυσαερίων στήν eξοδο τοϋ λέβητο πρός τήν καπνοδόχο δπου τοποθετείται ό πυροστάτης, διακόmεται η όποκαθίστα­ται ή λειτουργία τού καυστήρα. Αύτό έπιτυγχάνεται μέ τή σύνδεση σέ σε ιρά τών όργάνων αύτών μέ τό κύκλωμα έλέγχου τού διακόmη τού καυστήρα, δηλαδή σέ σε ιρά μέ τό πηνίο τού ήλεκτρομαγνήτη τού διακόmη τού καυστήρα (παράγρ. 4.2) .

Ή διάταξη πού περιγράψαμε εΤναι ή όπλούστερη. "Αν τώρα μέ τό θερμοστάτη χώρου συνδεθεί �νας χρονοδιακόmης (σχ. 9. 1 β), μπορεί τή νύχτα νά μπεί σέ τάση �να θερμαντικό στοιχείο τοποθετημένο μέσα στό θερμοστάτη, wστε νά διακόmε­•ηι τό κύκλωμα έλέγχου (δνοιγμα τού διακόmη τού πετρελαιοκαυστήρα) έπί όοι-

Σχ. 9.1 β. 1 ) Θερμοστότης χώρου. 2) Χρονοδιακόmης. 3) Ύδροστότης. 4) Πυροστότης. 5) Συσκευή έλέγχου. 6) Καυστήρας. 7 ) Κυκλοφορητής.

Σχ. 9.1 y. 1 ) Κεντρική μονόδα ρυθμίσεως. 2) ΑΙσθητή­ριο θερμοκρασίας νερού. 3) ΑΙσθητήριο έξω­τερικfις θερμοκρασίας. 4) Ύδροστότης. 5) Πυροστότης. 6) Συσκευή έλέγχου καυστή­

ρα. 7) Καυστήρας. 8) Κυκλοφορητής.

σμένο χρόνο. Έτσι, έπιτυγχάνεται μείωση τής θερμοκρασίας τών χώρων κατά όρι­σμένους βαθμούς (π.χ. 5°C). "Αν έπίσης, όντί θερμοστάτη χώρου, έγκατασταθεί κΕντρική μονάδα ρυθμlσΕως (σχ. 9. 1 γ) καί συνδεθούν μέ αύτήν δύο αΙσθητήρια στοιχΕία έξωτερικής θερμοκρασίας καί θερμοκρασίας νερού στή σωλήνωση όνό­δου τού νερού πρός τά θερμαντικά σώματα, εΤναι δυνατόν νά eχομε όκόμα καλύ­τερη ρύθμ ιση. Π ραγματικά, οΙ θερμοκρασίες πού όντιλαμβάνονται τά όργανα αύτά όξιολογούνται όπό τήν κεντρική μονάδα ρυθμίσεως μέ κατάλληλη έπεξεργασία καί δίνεται όνάλογη έντολή νά διακόmεται η νά όποκαθίστατα ι ή λειτουργία τού πε­τρελαιοκαυστήρα. τέλος, μπορεί νά γίνει τελε ιότερη προστασία τής έγκαταστά­σεως κεντρικής θερμάνσεως μέ πιό τέλεια διάταξη έπαφών ( Κεφάλ. 1 3 ) .

Ή ρύθμ ιση, πού κάνομε μέ τίς διατάξε ις πού περιγράψαμε, δέν εiναι δμεση, για­rί βασίζεται σέ έντολές διακοπής καί όποκαταστάσεως μόνο τής λειτου ργίας τού '1ετρελαιοκαυστήρα. Γιά νά γίνουν ταχύτερες καί, έπομένως, όκριβέστερες ρυθμί­σε ις τής θερμοκρασίας, οΙ έντολές γιά τήν αϋξηση η μείωση τής θερμοκρασίας τού .ιερού θερμάνσεως δίνονται όπό τήν κεντρική μονάδα ρυθμίσεως σέ eναν ήλεκ­rροκινητήρα, πού κινεί μιά τρίοδη η τετράοδη βαλβίδα όναμίξεως (σχ. 9. 1 δ). Μέ rόν τρόπο αύτόν τό νερό τροφοδοτήσεως τών θερμαντικών σωμάτων όποκτά τήν

Σχ. 9.1 6.

'Αιτο το λέβητα

--J

+ Προς τα σώματα

���;�

�νF 1

+ Γnρος τσ + I λέβητα

177

1 ) Κεντρική μονό δα ρυθμίσεως. 2) ΑΙσθητήριο �ξωτερικιϊς θερμοκρασίας. 3) ΑΙσθητήριο θερμοκρα­σίας νεροϋ. 4) Τρίοδη βαλβίδα όναμίξεως ήλεκτροκίνητη.

άπαιτού μενη θερμοκρασία, μέ πρόσθετο πλεονέκτημα τά θερμαντικά σώματα νό eχουν σπανίως πολύ ύψηλή θερμοκρασία*.

Ή συνδεσμολογία τών τών χρησι μοποιούμενων αύτόματων διακοπτών ρυθμί­σεως (θερμοστάτης, χρονοδιακόπτης κλπ. ) καί τών αύτόματων διακοπτών προστα­σίας, δπως εiναι οί όριακοί θΕρμικοί διακόπτΕς (ύδροστάτης, πυροστάτης, φλογο­στάτης) περιλαμβάνεται στό Κεφάλαιο 1 3 .

'Όπως εϊδαμε, στήν κεντρική θέρμανση χωρίς ήλεκτρισμό ιϊ ήλεκτρική έγκατά­σταση περιλαμ βάνει συνήθως τήν τροφοδότηση τού κυκλοφορητή καί τού πετρε­λαιοκαυστήρα καί τά κυ κλώματα αύτοματισμού, πού μπορεί νά €χουν μιά άπό τίς μορφές πού γνωρίσαμε ιϊ καί όποιαδήποτε άλλη (π.χ. στήν κεντρική μονάδα ρυθμί­σεως, άντί γιά αίσθητήριο στοιχείο όντιλήψεως τής έξωτερικής θερμοκρασίας, μπορεί νά συνδέεται αίσθητήριο έσωτερι κής θερμοκρασίας, όν πρόκειται γιά ι ι " νοκατοικίες).

2) "ΗλΕκτρική θέρμανση.

Ή ήλεκτρι κή έγκατάσταση γιά τήν ήλεκτρική θέρμανση τών χώρων, περιλαμ­βάνε ι τήν τροφοδότηση τών θερμαντικών στοιχείων, όπό τά όποία παράγεται ή ά­παιτού μενη θερμότητα, καί τήν τροφοδότηση τών μηχανών μετακινήσεως τού ρευστού φορέα τής θερμότητας (ώς φορέας χρησι μοποιείται ό όέρας ιϊ τό νερό). Άκόμα, στήν ήλεκτρική έγκατάσταση περιλαμβάνονται καί τά κυ κλώματα αύτομα τισμού.

Οί ήλεκτρικές έπιχε ιρήσεις (στήν ' Ελλάδα ή ΔΕΗ) δταν θέλουν νά αύξήσουν τή' κατανάλωση τή νύχτα, πού τά φορτία γενικά εiναι χαμ ηλά, προσφέρουν είδικά, πο 1 ι'ι Φθnνότεpα άπό τά ήμεpήσια, τιμολόγια νυ κτερινής καταναλώσεως. Ό μόνο.

• 'Όταν ή θερμοκρασία τών �πιφανειών τών θερμαντικών σωμότων ε!ναι πολύ ύψηλή, καιγον ι ι . . όπόνω τους οΙ κόκκοι τής σκόνης, πού συμπαρασύρει τό όνοδικό ρεύμα όέρα πού σχηματίζεται, μέ ό τοτέλεσμα νό μαυρίζουν οΙ τοίχοι καί ό όέρας τοϋ θερμαινόμενου χώρου νό μυρίζει. Π ροκαλείται , έ ·τίσης, ξήρανση τοϋ όέρα πού κυκλοφορεί

178

τρόπος, �πομένως, θερμάνσεως μέ ήλεκτρισμό, πού μπορεί νό συναγωνισθεί οί­κονομικό τό άλλα είδη θερμάνσεως (μέ πετρέλαιο, άνθρακα κλπ.), ε1ναι ή θέρμαν­ση μέ συσκευές νυκτερινής καταναλώσεως (συσκευές όποθηκεύσεως θερμότη­τας).

Συστήματα θερμάνσεως μέ ήλεκτρισμό μέ όποθήκευση θερμότητας ύπόρχουν δύο είδη:

Στό �να τοποθετούνται στούς χώρους πού πρόκειται νό θερμανθούν, τοπικtς θ�pμαντικtς μονάδ�ς, συσσωp�ύσ�ως θ�pμ6τητας, πού τροφοδοτούνται, όπό Ι­διαίτερες γραμμές, όπό τόν πίνακα διανομής. Τό άλλο εΤναι τό σύστημα κ�ντpικής θ�pμοσυσσωp�ύσ�ω�

τίς τοπικές μονάδες θερμοσυσσωρεύσεως όποτελεί, βασικό, πυρήνας όπό πυ­ρίμαχο ύλικό (ειδική όρυκτή ι'\ κεραμ ική μάζα), δπως ε1ναι τό πυρότουβλα,μέ μεγά­λη θερμοχωρητικότητα. Μέσα σέ αύτόν ένσωματώνονται ήλεκτρικό θερμαντικά στοιχεία.

Ή παραγόμενη θερμότητα, τίς νυκτερινές κυρίως ι1ρες, όπό τά θερμαντικό αύ­τά στοιχεία όποθηκεύεται μέσα στόν πυρήνα, πού δταν κορεσθεί τήν όποδίδει στό χώρο πού πρόκειται νό θερμάνει, μέ όκτινοβολία καί μεταφορά.

Συνήθως χρησιμοποιούνται δύο είδη τοπικών μονάδων θερμοσυσσωρεύσεως, οΙ θ�pμοπομποl καί τό ά�p6θ�pμα.

α) ΟΙ θ�pμοπομποl συσσωρεύσεως (σχ. 9. 1 ε) όποδίδουν τήν όποθηκευμένη σέ αύτούς θερμότητα κυρίως μέ όκτινοβολία όπό τήν έξωτερική έπιφόνειό τους. Τό ποσοστό πληpώσ�ως της συσκευής, δηλαδή ή ποσότητα θερμότητας, πού έπιθυ­μοϋμε νό όποθηκευθεί σέ αύτήν, ρυθμίζεται μέ χειροκίνητο διακόmη. Μέ αύτόν έπιλέγεται ή Ισχύς τών ήλεκτρικών όντιστόσεων, πού θό τεθούν σέ τόση κατά τή νυκτερινή φόρτιση. Σέ όρισμένους τύπους θερμοπομπών συσσωρεύσεως ή μετα­διδόμενη θερμότητα μέ μεταφορά ρυθμίζεται μέ ρυθμιστικά διαφράγματα (ντάμ­περ), ώστε νό εΊναι δυνατή, π.χ. ή βεβιασμένη αύξηση της έ κφορτίσεώς τους, κατά τό τέλος τοϋ κύκλου της λειτουργίας τους.

Σχ. 9.1ε.

β) Τό ά�p6θ�pμα συσσωρεύσεως διαφέρουν όπό τούς θερμοπομπούς στό δτι έχουν Ισχυρή θερμική μόνωση (σχ. 9. 1 στ) καί όποδίδουν τήν όποθηκευμένη θερ­μότητα μέ κυκλοφορία όέρα μέ τή βοήθεια όνεμ ιστήρα. Τό όερόθερμο συσσω­ρεύσεως παρουσιάζει μεγαλύτερη εύελιξία όπό τό θερμοπομπό, γιατί έχε ι δυνατό­τητες ρυθμίσεως. "Ετσι, ε1ναι δυνατή ή διατήρηση της θερμοκρασίας τοϋ θερμαι­νόμενου χώρου σέ έπιθυμητό έπίπεδα μέ θερμοστατικό έλεγχο τής λειτουργίας τοϋ όνεμ ιστήρα (δταν ό όνεμιστήρας δέ λειτουργεί, ή συσκευή όποδίδει μ ικρή μό-

Μάtα ά1t�κε\ισεωι; {tερ μότηται;

θερμιχ� μόvωοη

Σχ. 9.1 στ.

179

νο ποσότητα θερμότητας), ό όποίος μάλιστα �χει δύο ταχύτητες. "Ακόμα εΤναι δύ­νατόν μέ κατάλληλο ρυθμιστικό διάφραγμα νά παρασύρεται μέ τόν έξερχόμενο θερμό όέρα καί ψυχρός όέρας τοϋ δωματίου (σχ. 9 . 1 στ), wστε όκόμα καί δταν ό πυρήνας τοϋ όερόθερμου εΤναι έντελώς φορτισμένος, νά μή βγαίνει όέρας μέ πολύ ύψηλές θερμοκρασίες. Τό ρυθμιστικό διάφραγμα έλέγχεται μέ διμεταλλικό στοι­χείο καί, έπομένως, όνοίγει όνάλογα μέ τή θερμοκρασία τοϋ όέρα πού βγαίνει .

τέλος, σέ όρισμένους τύπους όερόθερμου ύπάρχει δυνατότητα νά ρυθμισθεί μέ θερμοστάτη καί τό ποσοστό πληρώσεώς τους, όνόλογα μέ τή θερμοκρασία τοϋ έξωτερικοϋ όέρα.

Τά χρησιμοποιούμενα συνήθως εiδη κεντρικής θερμοσυσσωρεύσεως εΤναι :

α) 16 σύστημα κ�ντρικού θ�ρμοσυσσωρ�υτή μι πυρlμαχα ιι ν�ρ6 κα1 6�ραγωγούς.

Τό σύστημα αύτό όποτελείται όπό κεντρική μονάδα μέ θερμικά μονωμένο στε­ρεό πυρήνα ι'j νερό γιά νά έναποθηκεύεται ι'ι θερμότητα, καί όνεμ ιστήρα γιά νά κυκλοφορεί ό όέρας πού διοχετεύεται μέσω όεραγωγών στούς χώρους πού πρό­κειται νά θερμαίνει .

Ή όπορροφούμενη ένέργεια έλέγχεται μέ θερμοστάτη πυρήνα καί ι'ι όποδιδό­μενη θερμότητα μέ θερμοστάτη χώρου.

β} 16 σύστημα κ�ντρικού θ�ρμοσυσσωρ�υτή μι πυρlμαχο καΙ ύδaταγωγούς.

Στό σύστημα αύτό χρησιμοποιείται κεντρική μονάδα μέ θερμικά μονωμένο στε­ρεό πυρήνα. Μέσα όπό αύτόν κυκλοφορεί όέρας μέ όνεμιστήρα. Ό όέρας θερμαί­νεται, κυκλοφορεί σέ κλειστό κύκλωμα καί θερμαίνει μέ τή σειρά του νερό, πού κυκλοφορεί μέσα σέ όφιοειδείς σωληνώσεις (σερπαντίνα) μέ κυκλοφορητή (σχ. 9 . 1 ζ). Τό νερό όδηγείται ϋστερα σέ θερμαντικά σώματα, δπως γίνεται καί στό γνωστό σύστημα κεντρικής θερμάνσεως μέ καύση πετρελαίου (καλοριφέρ).

Πρόι; οοχέ'Ίο διαοτολ'ίϊ!;

Σχ. 9. 1 ζ.

nρόι; "ερμοστσ.τη

γ) 16 σύστημα ΚΕντρικού θΕρμοσυσσωρΕυτή μt νΕρ6 καί ύδαταγωγούς.

Στό σύστημα αύτό χρησιμοποιείται κεντρική μονάδα, πού όποτελείται όπό θερ­μ ικά μονωμένο δοχείο νεροϋ. Μέσα σέ αύτό θερμαίνεται νερό καί όδηγείται σέ θερμαντικά σώματα, δπως καί στό γνωστό σύστημα κεντρικής θερμάνσεως πε­τρελαίου. Στό σύστημα αύτό ή θέρμανση τοϋ νεροϋ κατά τίς νυκτερινές ίfιρες γίνε­ται μέσα στό θερμικά μονωμένο δοχείο μέ ήλεκτρικές όντιστάσε ις έμβαmίσεως, έφ· δσον ή Ισχύς τους δέν ξεπερνά τά 50 kW. Γιά μεγαλύτερες Ισχύς, ή θέρμανση τοϋ νεροϋ γίνεται σέ κοντινό λέβητα μέ ήλεκτρόδια* (σχ. 9 . 1 η) .

Σέ δλα τά συστήματα ήλεκτρικής θερμάνσεως μέ όποθήκευση θερμότητας, το­ποθετείται όπό τόν πίνακα διανομής, δπως είπαμε καί προηγουμένως, Ιδιαίτερη γραμμή τροφοδοτήσεως τών θερμαντικών στοιχείων καί Ιδιαίτερη γραμμή τροφο­δοτήσέως τών μηχανών (όνεμιστήρα, κυκλοφορητή) μετακινήσεως τοϋ φορέα τής θερμότητας. Ή έγκατάσταση χωριστών γραμμών όπαιτείται , έπε ιδή ή τροφοδότη­ση τών θερμαντικών στοιχείων γίνεται όρισμένες μόνο ίfιρες. "Ακόμα τοποθετούν­ται καί οΙ γραμμές τών κυκλωμάτων ρυθμίσεως καί έλέγχου (αύτοματισμοϋ).

Στό σχήμα 9. 1 θ φαίνονται σέ διάγραμμα οΙ ήλεκτρικές γραμμές, πού όπαιτοϋν­ται σέ μιά έγκατάσταση ήλεκτρικής θερμάνσεως.

· Η τροφοδότηση μ ιδς έγκαταστάσεως ήλεκτρικής θερμάνσεως μέ όποθήκευση, όriαιτεί δύο μονοφασικές ιϊ τριφασικές γραμμές, πού όναχωροϋν όπό τόν πίνακα δ ιανομής τής Ε . Η . Ε. καί έλέγχονται όπό αύτόματους διακόmες. 'Ακόμα, όπαιτείται

• Ό τύπος αύτός τοϋ λέβητα περιλαμβάνει τρία lj περισσότερα ι')λεκτρόδια έμβαπτισμένα μέσα στό νερό. "Ηλεκτρικό ρεϋμα κυκλοφορεί όπό τό �να ι')λεκτρόδιο στό δλλο διαμέσου τοϋ νεροϋ, πού θερμαίνεται λόγω της όντιστάσεως πού παρουσιάζει στή δίοδο τοϋ ρεύματος.

181

3

2

Σχ. 9.1 η. 1 ) Π ρός θερμαντικό σώματα. 2) 'Από θερμαντικό σώματα. 3) Βαλβίδα όναμίξεως. 4) Θερμόμετρα. 5) Βαλβίδα όσφόλειας. 6) Σωλήνας διαστολής. 7) Έξαεριστικό. 8) Θερμοστότης. 9) 'Οριακός θερμι­κός διακόmης. 1 Ο) Βαλβίδα όσφόλειας. 1 1 ) Θερμικός διακόmης. 1 2) Δοχείο θερμοσυσσωρεύσεως. 1 3) Ζώνη ψυχροϋ νεροϋ. 1 4) Κυκλοφορητής. 1 5) 'Ισχυρή θερμική μόνωση. Ί 6) Τρίοδη βαλβίδα.

1 7) Λέβητας μέ ήλεκτρόδια.

6

3

Σχ. 9.1 8. 1 ) ΑΙσθητήριο �ξωτερικής θερμοκρασίας. 2) Τσιμέντο ι'\ γύψος. 3) Πίνακας διανομής. 4) Κοινό τιμο­λόγιο. 5) 'Από χρονοδιακόmη �λεκτρικής �πιχειρήσεως. 6) Φθηνό τιμολόγιο. 7) Κεντρικός ένισχυτής. 8) Μονόδα ρυθμίσεως χρόνου. 9) Ρυθμιστής φορτίσεως. 1 0) Π ρός δλλους ρυθμιστές φορτίσεως. 1 1 ) Πρός δλλους ρυθμιστές φορτίσεως. 1 2) ΑΙσθητήριο κεντρικής μονόδας θερμόνσεως. 1 3) Ρυθμι-

στής θερμοκρασίας χώρου.

182

έΞνας πρόσθετος όγωγός (πλοηγό κύκλωμα) όπό τόν πίνακα διανομής μέχρι τό με­τρητή �λεκτρικής ένέργειας, πού συνδέεται μέ τόν ούδέτερο τής παροχετεύσεως καί περνά όπό ε Ιδική συσκευή*. 'Εκεί διακόπτεται όπό κατάλληλο �λεκτρονό­μο (γιά λεπτομερή διαγράμματα συνδεσμολογίας βλέπε Κεφ. 1 3).

Ό πρόσθετος όγωγός καταλήγει, στόν πίνακα διανομής τής Ε .Η . Ε. , στό πηνίο διεγέρσεως ένός "' περισσότερων �λεκτρονόμων, όνάλογα πρός τό πλήθος τών έλεγχόμενων θερμαντικών συσκευών, πού χρησιμεύουν γιά τή ζεύξη καί όπόζευξη rών συσκευών αύτών.

Γιά τίς έγκαταστόσεις θερμάνσεως μέ όποθήκευση θερμότrιτας χρησιμο­ποιούνται συνήθως δύο μετρητές ήλεκτρικής ένέργειας (γνώμονες) ή έΞνας διπλής έγγραφης. Στήν πρώτη περίπτωση στό φθηνό τιμολόγιο περιλαμβάνεται μόνο ή έγκατόσταση θερμάνσεως μέ όποθήκευση, ένώ στή δεύτερη όλόκληρη ή Ε . Η . Ε. "Οταν έγκαθίστανται μετρητές διπλής έγγραφης, τοποθετούνται όπό τήν ήλεκτρική έπιχείρηση συστήματα μεταγωγής τής έγγραφης τών μετρητών κατά τίς ιiιρες φθηνού τιμολογίου, όπότε εΤναι δυνατόν νό μπαίνουν σέ λειτουργία οΙ θερμαντι­κές συσκευές, χωρίς πλοηγό κυκλώματα, μέ χρονοδιακόπτες, πού τοποθετούνται στούς πίνακες διανομής.

Έκτός όπό τίς γραμμές γιά τήν τροφοδότηση τών θερμαντικών συσκευών μέ ή­λεκτρική ένέργεια, τοποθετούνται καί οΙ όναγκαίες γραμμές τού συστήματος αύτο­ματισμού. Τά αΙσθητήρια στοιχεία τού συστήματος αύτού (έξωτερικfις θερμοκρα­σίας, θερμοκρασίας πυρήνα, θερμοκρασίας νερού καί θερμοκρασίας όέρα), συν­δέονται μέ κεντρική μονάδα ρυθμίσεως. ΟΙ τιμές θερμοκρασίας, πού όντιλαμβό­νονται τό αΙσθητήρια, όξιολογούνται καί δίνονται οΙ κατάλληλες έντολές πρός τό διακόπτη, πού έλέγχει τήν πλήρωση τής μονάδας συσσωρεύσεως μέ θερμότητα, πρός τόν όνεμιστήρα (μεταβολή ταχύτητας περιστροφής τού όνεμιστήρα), πρός τό ρυθμιστικό διαφράγματα καί πρός τίς βαλβίδες όναμίξεως.

Γίνονται, έπίσης, οΙ ήλεκτρικές συνδέσεις τών όργόνων προστασίας (όριακών θερμικών διακοπτών) καί οΙ όπαιτούμενες όλληλασφαλίσεις (π.χ. μεταξύ τών κυ­κλοφορητών καί τών όργάνων έλέγχου τής έγκαταστάσεως).

3) Κλιματισμ6ς.

· Η �λεκτρική έγκατάσταση κλιματισμού περιλαμβάνει τήν τροφοδότηση μέ Ι­διαίτερη γραμμή όπό τόν πίνακα διανομής, τής μονάδας κλιματισμού καί τό κυκλώ­ματα αύτοματισμού. Ό αύτοματισμός στίς έγκαταστόσεις κλιματισμού εΤναι παρό­μοιος μέ αύτόν, πού χρησιμοποιείται στίς έγκαταστάσεις θερμάνσεως καί περιλαμ­βάνει όκόμα καί αΙσθητήριο στοιχείο όπόλυτης** ύγρασίας (π.χ. στοιχείο χλωριού­χου λιθίου - LiCI). Τό στοιχείο αύτό συνδέεται μέ κεντρική μονάδα ρυθμίσεως, δ­που συνδέεται καί αΙσθητήριο θερμοκρασίας χώρου, ώστε ό συνδυασμός τους νά δίνει τή σχετική ύγρασία.

• Ή εΙδική αύτή συσκευή περιλαμβόνει ώρολογιακό μηχανισμό (χρονοδιακόmη) lj δέκτη φερεσύ­(Vων ρευμότων, πού δέχεται τίς διαβιβαζόμενες όπό τήν ι')λεκτρική �πιχείρηση έντολές τροφοδοτή­::τεως μέ ι')λεκτρική ·�νέργεια.

•• Ύπόρχουν καf συστήματα έλέγχου τής σχετικής ύγρασίας μέ τή μέθοδο τοϋ ξερού καί ύγροϋ 3ερμόμετρου.

183

[Σέ πολύ μεγάλα κτήρια, ή ρύθμιση τής θερμάνσεως, τοϋ όερισμοϋ η τοϋ κλιμα­τισμού γίνεται όπό τό κiντpο Ιποπτ�ίας. Άπό αύτό συντονίζονται, έπιθεωροϋνται καί έλέγχονται δλες οΙ μηχανολογικές έξυπηρετικές έγκαταστάσεις τοϋ .κτηρίου. Στό κέντρο έποπτείας, πού τοποθετείται σέ κεντρικό σημείο τοϋ κτηρίου, έΞνας χε ι­ρ ιστής μπορεί νά παίρνει τίς τιμές τών διάφορων μεγεθών (θερμοκρασίας, πιέ­σεως, ύγρασίας κλπ.). όπό διάφορα σημεία τών κτηριακών έγκαταστάσεων, μέ κα­τάλληλους χειρισμούς (πίεση κουμπιών, χειρισμό μοχλών καί λαβών κλπ.) . Μέ τίς τιμές αύτές τροφοδοτείται ό ήλεκτρονικός ύπολογιστής (μέ διάτρητες καρτέλες). πού τελικά δίνει τίς τιμές πού συνεπάγονται τήν πιό καλή όπό πλευράς βαθμοϋ ό­ποδόσεως λειτουργία. 'Ύστερα ό χειριστής μέ κατάλληλες ρυθμίσεις, πού γίνονται μέ χε ιρισμούς όπό τό κέντρο έποπτείας, έπιτυγχάνει τίς τιμές αύτές. Άπό τό κέν­τρο έποπτείας είναι, έπίσης, δυνατό νά παρακολουθεί ό χειριστής δλα τά σημεία τοϋ κτηρίου μέ τή βοήθεια φωτεινών διαγραμμάτων, πού προβάλλονται έπάνω σέ όθόνη, νά όκούει τό θόρυβο τών διαφόρων μηχανών κατά τήν έκκίνηση ιϊ τή λει­τουργία τους καί νά συνεννοείται μέ τούς συντηρητές, πού βρίσκονται σέ όποιαδή­ποτε θέση τής έγκαταστάσεως, σέ περιπτώσεις συντηρήσεως ιϊ έπισκευών] .

9.2 "Ηλεκτρική έyκατάστααη άνελκυστήρων.

Οί μηχανές κινήσεως τών όνελκυστήρων τοποθετούνται μέσα σέ ε ίδ ικό διαμέ­ρισμα, πού βρίσκεται, συνήθως, όμέσως έπάνω* άπό τό πηγάδι (φρέαρ) τοϋ άνελ­κυστήρα (δηλαδή τό άνοιγμα πού διατρέχει κατακόρυφα τό κτήριο άπό τό ύπόγειο μέχρι τό δώμα). στό όποίο μετακινείται κατακόρυφα ό θάλαμός του (καμπίνα) (σχ. 9.2α).

Κοντά στήν είσοδο τοϋ διαμερίσματος τών μηχανών, έπάνω σέ ύποπίνακα κινή­σεως, τοποθετείται 6 γ�νικ6ς διακ6πτης τής ήλεκτρικής έγκαταστάσεως τών μηχα­νών τοϋ άνελκυστήρα, μέ διακοπή σέ δλους τούς πόλους (παράγρ. 6. 1 ) . Στό γενικό διακόπτη καταλήγει Ιδιαίτερη τριφασική συνήθως γραμμή, πού άναχωρεί άπό τό γΕνικ6 πίνακα κοινοχρήστων καί κινήσ�ως τοϋ κτηρίου ι'j, γιά μεγαλύτερες έγκατα­στάσεις, άπό Ιδιαίτερο πίνακα κινήσεως. "Από τό γενικό διακόπτη άναχωροϋν ή γραμμή τροφοδοτήσεως τοϋ (ι'\ τών) κινητήρα άνυψώσεως τοϋ (ι'\ τών) θαλάμου τοϋ άνελκυστήρα, ή γραμμή τροφοδοτήσεως τοϋ μετασχηματιστή ύποβιβασμοϋ τής τάσεως γιά τήν τροφοδότηση τών κυκλωμάτων χειρισμοϋ (ή τάση λειτουργίας τών κυκλωμάτων χειρισμοϋ εΤναι τό πολύ 1 25 ν ώς πρός γή η 50 ν, άν ή καμπίνα είναι μεταλλική). ή γραμμή φωτισμοϋ τής καμπίνας, ή γραμμή φωτισμοϋ άσφαλείας καί, πιθανόν, ή γραμμή τροφοδοτήσεως τοϋ άνεμιστήρα τής καμπίνας. Άπό τούς Κανονισμούς 'Ασφαλείας άνελκυστήρων έπιβάλλεται, έπίσης, ή έγκατάσταση μιός τροφοδοτικής γραμμής τής διατάξεως σήματος κινδύνου τοϋ θαλάμου, πού τροφο­δοτείται άπό άνεξάρτητη πηγή Ισχυροϋ ιϊ άσθενοϋς ρεύματος (συνήθως μπατα­ρίας).

Ή γραμμή γενικοϋ πίνακα κοινοχρήστων - ύποπίνακα κινήσεως άποτελείται ά­πό άγωγούς ΝΥ Α μέσα σέ όρατό χαλυβδοσωλήνα, καί τοποθετείται, γιά λόγους οΙ­κονομίας (μικρότερη διαδρομή). μέσα στό φρέαρ τοϋ άνελκυστήρα.

* Σπανιότερα, τό διαμέρισμα τών μηχανών (μηχανοστάσιο) βρίσκεται στό ύπόγειο.

1 84

Σχ. 9.2. 1 ) Τροχαλία κινflσεως. 2) Ρυθμιστής ύπερταχύνσεως. 3) 'Αντίβαρο. 4) 'Οριακός διακόπτης. 5) 'Επιλο­γέας όρόφου. 6) "Υποπίνακας κιν{Jσεως. 7) Κινητήρας. 8) 'Ανάρτηση. 9) Τερματικός διακόπτης. 1 Ο) Φρεάτιο. 1 1 ) Διατάξεις άσφάλειας κάτω άπό τό θάλαμο. 1 2) Κουτί συνδέσεων. 1 3) Όδεύον κα-

λώδιο.

185

Τά κυκλώματα χε ιρισμού, μέ τά όποία έλέγχεται ή κίνηση τού θαλάμου, γίνονται μέ πολυπολικά καλώδια τύπου NFL, πού συνδέουν τόν πίνακα πού φέρνει τά κουμ­πιά έλέγχου τού θαλάμου μέ τά κουμπιά καί τό μηχανισμό, πού έλευθερώνει τίς πόρτες στούς όρόφους καί τόν πίνακα διανομιϊς τού διαμερίσματος τών μηχανών, δπου είναι τοποθετημένοι oi ήλεκτρονόμοι έλέγχου. Μέ τούς ήλεκτρονόμους αύ­τούς έπιτυγχάνονται δύο βασικές κατηγορίες συστημάτων έλέγχου: Στή μιά όνή­κουν τά συστήματα έλέγχου, μέ τά όποία κάθε έντολή έκτελείται μεμονωμένα, καί δέ λαμβάνεται ύπόψη καμία άλλη έντολή, πού τυχόν δίνεται κατά τή διάρκεια έκτε­λέσεως τιϊς πρώτης έντολιϊς. Στήν άλλη όνήκουν τά συστήματα, μέ τά όποία δλες οί διδόμενες έντολές όποθηκεύονται καί έκτελούνται σύμφωνα μέ κάποιο καθορι­σμένο τρόπο.

Οί όπαιτούμενες συνδεσμολογίες δίνονται πάντοτε όπό τούς κατασκευαστές τών όνελκυστήρων, οί όποίοι μαζf μέ τά μηχανήματα πού προμηθεύουν, δίνουν καί τίς όναγκαίες όδηγίες καί τά σχέδια συνδεσμολογιών.

'Ανάλογη μέ τήν ήλεκτρική έγκατάσταση τών όνελκυστήρων*, πού χρησι­μεύουν γιά κατακόρυφη μεταφορά προσώπων, είναι καί ή ήλεκτρική έγκατάσταση τών άναβατήρων, πού χρησιμεύουν γιά κατακόρυφη μεταφορά όντικειμένων.

9.3 Έγκαταστάσεις άσθενών ρευμάτων.

1 ) Σέ μία Ε . Η . Ε. έκτός όπό τά κυκλώματα τροφοδοτήσεως τών διάφορων μηχα­νών καί συσκευών καταναλώσεως, πού καλούνται κυκλώματα ίσχυρών ρΕυμάτων, έΞχομε καί τά κυκλώματα άσθΕνών ρΕυμάτων. Στά κυκλώματα ίσχυρών ρευμάτων, οί έντάσεις τών ρευμάτων, πού κυκλοφορούν, φθάνουν κανονικά σέ πολλά όμπέρ καί προέρχονται, συνήθως, όπό τάσεις τουλάχιστον 50 ν. Στά κυκλώματα όσθε­νών ρευμάτων, oi έντάσε ις τών ρευμάτων πού κυκλοφορούν είναι μόνο μερικά μ ιλλιαμπέρ καί προέρχονται όπό τάσεις μ ικρότερες όπό 50 ν.

Οί χρησιμοποιούμενες πηγές γιά τήν τροφοδότηση τών κυκλωμάτων όσθενών ρευμάτων είναι οί μετασχηματιστές όσθενούς Ισχύος, οί μετατροπείς, οί όνορθω­τές η οί συστοιχίες συσσωρευτών. Στά κυκλώματα αύτά δέν είναι δυνατόν νά όνα­mυχθεί καί νά διατηρηθεί ρεύμα βραχυκυκλώσεως έπι κίνδυνο γιά τίς γραμμές η τίς συσκευές, έπε ιδή ή πηγή τού ρεύματος εχε ι όσθενή ίσχύ η γιατί ύπάρχει διάτα­ξη περιορισμού τού ρεύματος.

Τό κατώτατο δριο διατομιϊς τών σταθερών όγωγών σέ όρατή η χωνευτή έγκα­τάσταση είναι 0, 5 mm2 (διάμετρος 0,8 mm)** γιά χάλκινους όγωγούς καί 0,28 mm2 (διάμετρος 0,6 mm) γιά τούς πυριϊνες τών καλωδίων.

Οί γραμμές τών έγκαταστάσεων όσθενών ρευμάτων προστατεύονται , όπό τήν πλευρά τού δευτερεύοντος, μέ ε Ιδικές όσφάλε ιες όσθενών ρευμάτων (π.χ. σωλη­νοειδείς) όνομαστικιϊς έντάσεως τό πολύ 3 Α η μέ όσφάλειες όσθενών ρευμάτων τών συνηθισμένων έσωτερι κών έγκαταστάσεων (ίσχυρών ρευμάτων) όνομαστι-

• Ήλεκτρική έγκατάσταση σάν αύτή, πού χρησιμοποιείται στούς όνελκυστήρες, μέ όρκετές, δμως διαφορές, κυρίως στό σύστημα έλέγχου, χρησιμοποιείται καί στίς κυλι6μι:νι:ς σκάλι:ς καί στούς κι­νούμι:νους δισδρ6μους.

** Γιά βραχέα συνδετικά τμήματα σέ όρατή έγκατάσταση, μποροϋν νά γίνουν δεκτοί όκόμα καί ό­γωγοί Ο, 1 2 mm2 (διάμετρος 0.4 mm) μέ μόνωση όπό σμάλτο καί μετάξι.

186

κής έντάσεως δχι μεγαλύτερης άπό 2Α (έγκαταστάσε ις � τμήματα έγκαταστάσεων προστατευόμενα άπό άσφάλειες τηκτών μέ όνομαστική �νταση μεγαλύτερη άπό 3Α, θεωρούνται ώς έγκαταστάσεις Ισχυρών ρευμάτων).

ΟΙ άγωγοί τών έγκαταστάσεων άσθενών ρευμάτων εΤνα ι άγωγοί μέ πλαστική μόνωση, καί τοποθετούνται τίς περισσότερες φορές μέσα σέ σωλήνες (συνήθως πλαστικούς), δπως καί οΙ άγωγοί τών Ισχυρών ρευμάτων. ΟΙ δ ιακλαδώσεις καί οί έ­νώσεις γίνονται μέσα σέ κουτιά διακλαδώσεως. ΟΙ συνδέσεις τών άγωγών μπο­ρούν νά γίνουν καί μέ συγκόλληση, δταν οΙ διάμετροι τών άγωγών εΤναι μεγαλύτε­ρες άπό 0, 5 mm, άλλά έπιβάλλεται νά γίνονται μόνο μέ συγκόλληση, δταν οΙ διά­μετροι τών άγωγών εΤναι 0,5 mm, � καί μ ικρότερες.

ΟΙ διάμετροι τών σωλήνων, πού εΤναι άνάλογες μέ τή διατομή καί τό πλήθος τών άγωγών άπό πλαστική μόνωση, πού τοποθετούνται μέσα σέ αύτούς δίνονται στόν Π ίνακα 9.3. 1 , έκεί άναγράφεται καί ή άπαιτούμενη γιά κάθε διατομή άγωγού όνομαστική �νταση άσφάλειας (σωληνοειδούς � δλλης άσφάλειας άσθενών ρευ­μάτων) .

Πlνακας 9.3. 1.

'Εσωτερική ΠλiΊθος όγωγών πλαστικiΊς μονώσεως διόμετρος μέσα aτούς σωλϊΊνες, γιό διόμετρο � διατομή όγωγών

σωλήνα 'Ονομαστική 'Ονομαστική 'Ονομαστική (mm) �νταση* �νταση* �νταση*

0,6 mm f/) όσφόλειας (Α) 0,8 mm f/) όσφόλειας (Α) 1 5 mm2 όσφόλειας (Α)

1 1 1 7 5 3 1 3, 5 1 0 8 3 1 6 1 4 3 1 1 3 4 3 23 25 20 8 29 40 35 1 0 36 60 48 1 8

• Ή όνομαστική �νταση της όσφόλειας, πού όπαιτείται γιά διάμετρο όγωγοϋ 0.4 mm εΤναι 2Α.

'Αντίθετα μέ δ,τι γίνεται στίς έγκαταστάσε ις Ισχυρών ρευμάτων, στίς έγκατα­στάσεις άσθενών ρευμάτων, κάθε φορά πού πολλές έγκαταστάσεiς,. οΙ όποίες προορίζονται γιά διαφορετικές χρήσεις, γε ιτονεύουν μέσα στό κτήριο, μπορούν νά έχουν τίς γραμμές τους μέσα στόν ίδιο σωλήνα � καλώδιο, �στω καί δν δέν κατα­λήγουν στήν ίδια όμόδα άσφαλειών, έφόσον δέν ύπάρχει περίπτωση νά �χουν άλ­ληλεπίδραση. 'Επίσης, άγωγοί μέ διαφορετικές όμάδες άσφαλειών, πού άνήκουν στήν ίδια έγκατάσταση άσθενών ρευμάτων, μπορούν νά μπούν στόν ίδιο σωλήνα � σέ κοινό καλώδιο.

τέλος, οΙ γραμμές τών έγκαταστάσεων άσθενών ρευμάτων πρέπει νά βρίσκον­ται σέ όρισμένες άποστάσεις άπό τίς γραμμές Ισχυρών ρευ μάτων ι'\ άπό τίς κοινό­χρηστες γραμμές άσθενών ρευ μάτων. ΟΙ άποστάσεις αύτές δίνονται άπό τούς Κα­νονισμούς Ε .Η .Ε.

ΟΙ κυριότερες έγκαταστάσεις άσθενών ρευμάτων εΤναι: α) 'Ηλεκτρικών κουδουνιών. β) 'Ανοίγματος τής θύρας. γ) 'Ενδοσυνεννοήσεως

187

καί θυροτηλεφώνων. δ) Φωτεινών κλήσεων. ε) Κλήσεως προσώπων. στ) 'Ηλε­κτρικών ρολογιών. ζ) Άγγελτήρων πυρκαϊάς. η) 'Ασφαλείας χώρων. θ) 'Ελέγχου φυλάκων. ι) Τηλεφωνική έγκατάσταση. ια) Τηλετυπική έγκατάσταση. ιβ) Κεραιών ραδιοφώνου καί τηλεοράσεως. ιγ) 'Ηλεκτροακουστική έγκατάσταση. ιδ) 'Εγκατά­σταση κλειστού κυκλώματος τηλεοράσεως.

'Υπάρχουν πολλές ποικιλίες έγκαταστάσεων aσθενών ρευ μάτων καί οΙ συνδε­σμολογίες, πού χρειάζονται σέ κάθε περίπτωση, δίνονται aπό τούς κατασκευαστές τών συστημάτων αύτών.

2) Έγκατ6σταση ι)λ�κτρικών κουδουνιών.

Τά ήλεκτρικά κουδούνια [παράγρ. 5. 3 (7 ) ] τοποθε-rbύνται σέ κατοικίες, γραφεία, ίατρεία καί γενικώς δπου εΤναι aνάγκη νά μεταδίδεται aκουστικό σήμα μέ όπλά μέ­σα.

Οί έγκαταστάσεις ήλεκτρικών κουδουνιών ύποδιαιρούνται σέ δυό βασικές κα­τηγορίες:

Ή πρώτη περιλαμβάνει συστήματα, στά όποία aπό μιά η περισσότερες θέσεις καλείται μία η περισσότερες θέσεις (σχ. 9.3α).

: �I -:-]τ-------. . I ι � _J _ _ _ _ ,

Ι I

Σχ. 9.3α.

L-----� - - ---�--------�

Σχ. 9.3β.

Ή δεύτερη περιλαμβάνει συστήματα, στά όποία ή καλούμενη θέση μπορεί νά jνταποδώσει τήν κλήση (σχ. 9.3β).

Τά ήλεκτρικά κουδούνια τροφοδοτούνται συνήθως μέ ρεύμα τάσεως 5 η 8 ν καί σέ όρισμένες περιπτώσεις 1 2 η 24 ν. Ή χαμηλή αύτή τόση προέρχεται συνή­θως aπό μετασχηματιστές μικρής Ισχύος (μ�τασχηματιστtς κουδουνιών 5 η 1 Ο W), πού τροφοδοτούνται aπό Ιδιαίτερη γραμμή τού πίνακα διανομής τής Ε . Η . Ε. Σπανιότερα, aντί γιό μετασχηματιστές χρησιμοποιούνται συσσωρευτές η ξερή στήλη, γιατί τά ήλεκτρικό κουδούνια λειτουργούν καί μέ έναλλασσόμενο καί μέ συνεχές ρεύμα.

Τά ήλεκτρικό κουδούνια τοποθετούνται, δπJ.ύς γνωρίζομε, έπόνω στούς ε ίδι­κούς πίνακες κουδουνιών, πού στερεώνονται στούς τοίχους καί σέ σημεία, aπό δ­που aκούγεται καλύτερα τό έκπεμπόμενο σήμα (στήν κουζίνα σέ κατοικίες, στό δωμάτιο τού θυρωρού σέ γραφεία, έργοστάσια κ.ο.κ.).

Σ τούς πίνακες, πού μπορεί νό εΤναι μαρμάρινοι η έντοιχισμένοι πλαστικοί, τοπο­θετούνται �να η καί περισσότερα κουδούνια, ό μετασχηματιστής τους, �νας περι­στροφικός διακόπτης καί μ ία aσφάλεια (σχ. 9. 3γ). Ό πίνακας τροφοδοτείται aπό Ι­διαίτερη γραμμή, μέ aγωγούς 1 , 5mm2, aπό τό γενικό πίνακα διανομής τής έγκατα­στάσεως. Ή γραμμή τροφοδοτήσεως τού πίνακα εΤναι μονοφασική καί συνδέεται

•έ τό πρωτεύον τού μετασχηματιστή κουδουνιών μέσω άπλού περιστροφικού δια­όπτη. Τό δε υτερεύον τού μετασχηματιστή συνδέεται μέ τό κουδούνι, δπως φαί­εται στό σχήμα 9.3γ, καί μέ τά διάφορα κουμπιά πιέσεως, πού τοποθετούνται σέ

· . ιάφορες θέσεις (π.χ. στήν έξώπορτα, στά ύπνοδωμάτια, στούς χώρους ύποδοχής λπ, σέ κατοικίες). Στό δευτερεύον τού μετασχηματιστή παρεμβάλλεται έπίσης μιά -τφάλε ια (συνήθως 2 Α).

...-

..Lι .---------� ο---

Σχ. 9.3y. ) Κουμπί. 2) Κουδούνι. 3) Μετασχηματιστής κουδουνιών. 4) Τροφοδό-τηση όπό τόν πίνακα διανο­

μfις. 5) Περιστροφικός διακόπτης. 6) 'Ασφόλεια κουδουνιών.

"Αν χρε ιάζεται καί δεύτερο, διαφορετικό, όκουστικό σήμα, στόν πίνακα τοποθε­'Ούνται δύο ιϊ περισσότερα κουδούνια* διαφορετικού ιϊχου (πίνακες κουδουνιών 2 i 3 ιϊχων) . Τότε κάθε σειρά κουμπιών πιέσεως συνδέεται μέ Ιδιαίτερη γραμμή μέ rό όντίrττοιχο κουδούνι τού πίνακα.

�· ,. . .--- ,, , , ' " .; ι6 Ιίνοιγμα π6pτας μt ι)λ�κτpισμ6.

'1 c "y κατάστασ:Ί αύτή γίνεται παντού, δπου θέλομε ι'ι έξώπορτα νά όνοίγει (π.χ. ιολυκατοικίες) όπό όπόσταση.

Ό μηχανισμός τού όνοίγματος (σχ. 9.3δ) στερεών�ται κατάλληλα στήν έξώπορ­·α καί συνδέεται μέ ι')λεκτρικούς όγωγούς μέ κουμπιά πιέσεως, πού βρίσκονται μέ­rα στά διαμερίσματα. Μέ τήν πίεση τού κοuμπιού, έSλκεται ό όπλισμός τού ι')λε­:τρομαγνήτη τού μηχανισμού όνοίγματος καί έτσι όπομανδαλώνεται ι'ι έξώπορτα.

Ή τόση λειτουργίας τού μηχανισμού όνοίγματος εΤναι 8 η 1 2 ν έναλλασσόμε-

• Έκ-τός όπό κουδούνια ύπόρχουv vηί nνόλονε< συσκευέ<;. πού όντί γιc'ι κπυδοίινισμα �κπ"υ""U' .nr (βομβιιnd.

νου ρεύ ματος καί ή τροφοδότησή του μπορεί νά γίνει όπό μετασχηματιστή κου­)ουνιών η συνηθέστερα όπό τροφοδοτική συσκευή (τροφοδοτικ6)* σέ συνδυα-ψό μέ έγκατάσταση κουδουνιών καί θυροτηλεφώνων.

��

Σχ. 9.36. Σχ. 9.3ε.

4) Έγκατάσταση tνδοσυνΕννοήσΕως καΙ θυροτηλΕφώνων.

Μέ τίς έγκαταστάσεις αύτές έπιτυγχάνεται ή έσωτερική έπικοινωνία μεταξύ προσώπων στούς χώρους τής Ε . Η . Ε., χωρίς νά μεσολαβούν τηλεφωνίκά κέντρα. · Η σύνδεση τών διάφορων θέσεων έπικοινωνίας μεταξύ τους γίνεται μέ ήλεκτρι­ιωύς άγωγούς.

Οί :bγκαταστάσεις ένδοσυνεννοήσεως έφαρμόζονται σέ κατοι κίες, γραφεία, iα­μεία, βιομηχανίες καί έπαγγελματι κούς χώρους. 'Αποτελούνται όπό όπλές τηλε­.>ωνικές συσκευές (μ ικροτηλέφωνα), πού τοποθετούνται στούς τοίχους η εiναι έ­rιτραπέζιες, καί όπό τήν τροφοδοτική συσκευ ή** (σχ. 9 .3ε) . Τά μ ικροτηλέφωνα e­(Ουν eνα η περισσότερα κουμπιά κλήσεως, γιά τήν κλήση τών ύπολοίπων θέσεων έπι κοινωνίας, πού μπορεί νά βρίσκονται σέ 1 50 wς 400 η καί περισσότερα μέτρα όπόσταση (tμβiλΕιαJ. Τά μ ικροτηλέφωνα συνδέονται μεταξύ τους μέ διάφορους τρόπους (όστεροε ιδής σύνδεση, πολυγωνική σύνδεση κλπ.) . Μπορεί νά περιλαμ­βάνουν καί θυρομεγάφωνο γιά τήν έπικοινωνία μέ τήν έξώπορτα τών κτηρίων, ό­πότε περιλαμβάνουν καί ένισχυτή.

Μία aλλη κατηγορία έγκαταστάσεων ένδοσυνεννοήσεως εiναι οί έπιτραπέζιε�

• Τό τpοφοδοτικ6 έχει είσοδο 220V/50 Hz καί έξοδο σταθερή τάση συνεχοϋς ρεύματος. •• Σέ περίmωση δύο μόνον θέσεων έπικοινωνίας, εΤναι δυνατόν γιά τροφοδότηση νά χρnσιμcι

�"•ηθοϋν ξnρά cττοιvFία

190

συσκευές πού περιλαμβάνουν μικρό μεγάφωνο μέ �νισχυτή καί συνδέονται μεταξύ τους, μέ όγωγούς, κατά διάφορους τρόπους. Ή τροφοδότηση γίνεται όπό κεντρική συσκευή τροφοδοτήσεως (όστεροειδής σύνδεση) ι'\ συσκευές τροφοδοτήσεως �νσωματωμένες σέ κάθε μιά συσκευή �νδοσυνεννοήσεως (πολυγωνική σύνδεση).

Σέ τέτοιες �γκαταστάσε ις �νδοσυνεννοήσεως ή �μβέλεια μπορεί νά εΊναι μεγά­λη (π.χ. 5 km).

ΟΙ �γκαταστάσε ις �νδοσυνεννοήσεως, ι'\ περιλαμβάνουν μ ικροφωνομεγάφωνο, έτσι, wστε μέ �να κουμπί πιέσεως νά γίνεται μεταγωγή τής κατευθύνσεως όμιλίας, ή περιλαμβάνουν μ ικρόφωνο καί μεγάφωνο όνεξάρτητα μεταξύ τους. όπότε εΊναι δυνατή ή ταυτόχρονη χρησιμοποίηση καί τών δύο κατευθύνσεων όμιλίας.

Ή �γκατάσταση θυροτηλεφώνων όποτελείται όπό μιά συσκευή �ξώθυρας (θυ­ρομεγάφωνο), πού τοποθετείται στόν τοίχο καί όπό μιά ι'\ περισσότερες τηλεφωνι­κές συσκευές (σχ. 9.3στ), πού τοποθετούνται σέ διάφορες θέσεις στό �σωτερικό τής οΙκοδομής (π.χ. σέ κάθε διαμέρισμ�ητολυκατοικίας). Αύτά τροφοδοτούνται όπό τή συσκευή τροφοδοτήσεως (συνήθως 6 V Σ.Ρ.) καί όπό τόν �νισχυτή.

® Σχ. 9.3στ.

α) Θυροτηλέφωνο. β) Θυρομεγόφωνο. γ) "Ενισχυτής ι"ι τροφοδοτική συσκευή.

Κάθε θέση �πικοινωνίας (π.χ. διαμέρισμα πολυκατοικίας) καλείται μέ τό ήλε­κτρικό της κουδούνι, άπό τήν �ξώπορτα, όπότε αύτός πού καλείται όνυψώνοντας όπλώς τό όκουστικό ι'\ καί πιέζοντας τό κουμπί τής συσκευ ής μπορεί νά μ ιλήσε ι καί νά όκούσει. Άπό τήν Τδια θέση πιέζοντας τό όνάλογο κουμπί όνοίγεται καί ή �ξώ­πορτα. τίς περισσότερες φορές ή �γκατάσταση θυροτηλεφώνων συνδέεται μέ τήν έγκατάσταση όνοίγματος θύρας. Στίς περιmώσεις αύτές χρησιμοποιείται , συνή­θως, μία κεντρική συσκευή τροφοδοτήσεως.

Γιά τή συρμάτωση τών �γκαταστάσεων αύτών χρησιμοποιούνται τηλεφωνικά καλώδια. Αύτά περιλαμβάνουν ζεύγη όγωγών, πού έχουν �ξωτερική προστασία ci­vάλογη μέ τόν τύπο τής �γκαταστάσεως. (π.χ. μέσα σέ σωλήνες σέ ύγρούς χώ­ρους, ύπογείως κλπ). Ή όπαιτούμενη γιά κάθε περίmωση σί.ινδεσμολογία δίνετα ι όπό τούς κατασκευαστές τών συστημάτων �νδοσυνεννοήσεως ι'\ θυροτηλεφώ­νων.

191

5) Έγκατ6σταση φωτΕινών κλήσΕων.

'Εφαρμόζεται κυρίως σέ νοσοκομεία, γιά τήν κλήση τών νοσοκόμων, όλλά καί σέ ξενοδοχεία καί όλλοϋ, γιά Ύά καλείται τό ύπηρετικό προσωπικό.

Ή έγκατάσταση όποτελείται όπό τά συγκροτήματα φωτεινών κλήσεων (τοπο­θετούνται κοντά στό κρεβάτια τών όσθενών καί πλόϊ στήν πόρτα τών δωματίων� όπό τά φωτε ινό σήματα τών διαδρόμων (έπάνω όπό τίς πόρτες τών δωματίων) καί τών κέντρων κλήσεως, όπό τό κέντρα όπαντήσεως καί όπό τούς ήλεκτρικούς όγω­γούς διασυνδέσεως.

Σέ κάθε συγκρότημα φωτεινών κλήσεων ύπόρχει �να κουμπί πιέσεως. Π ιέζον­τας τό κουμπί (π.χ. ό όσθενής), μπαίνει σέ λειτουργία �νας βομβητής, πού βρίσκε­ται στήν αίθουσα προσωπικού καί προκαλεί τό άναμμα δλων τών φωτεινών σημά­των. Μέ τό βομβητή ι'ι νοσοκόμα όκούει τήν κλήση καί όδηγούμενη όπό πίνακες φώτων*, πού εΤναι τοποθετημένοι στά κλιμακοστάσια καί στούς διαδρόμους (κέν­τρα κλήσεως) καί πού όντιστοιχοϋν στά δωμάτια τών όσθενών καί όπό τό φωτεινό σήμα, πού ύπάρχει έπόνω όπό τήν πόρτα τοϋ δωματίου (σχ. 9.3ζ), πηγαίνει στόν όσθενή πού τήν κάλεσε.

Σχ. 9.3ζ.

'Όταν μπεί στό δωμάτιο όκυρώνει τήν κλήση πιέζοντας ε Ιδικό κουμπί ιϊ χρησι­μοποιώντας �να κλειδί στό συγκρότημα πού ύπόρχει δίπλα στήν πόρτα. "Ετσι, σβή­νε ι �να φωτάκι μέσα στό δωμάτιο, πού �δειχνε δτι εΤχε γίνει κλήση, δπως καί δλα τά όντίστοιχα φώτα διαδρόμων, κλιμακοστασίων καί πόρτας δωματίου.

Ή νοσοκόμα μπορεί όκόμα πιέζοντας τό εΙδικό κqυ μπί τοϋ συγκροτήματος κλή-

* Τό φωτεινό σήματα όνόβουν, δταν πιεσθεί τό κουμπί τοίί συγκροτήματος κλήσεων καί παραμέ­νουν όναμμένα,μέχρι νό έλθει ή νοσοκόμα. Ό βομβητής ήχεi μέχρι νό διακόψει ή νοσοκόμα τή σύν­δεση πατώντας τό κουμπί τοίί δωματίου τοίί όσθενοίίς � σβήνοντας όπό τόν πίνακα φώτων τόν όρι­θμό κλήσεως τοίί δωματίου.

Jεως τής πόρτας νό δώσει σήμα δμεσης όνόγκης. Τότε τό φωτεινό σήματα (πόρ­rας δωματίου, πινάκων διαδρόμων κλπ.) όναβοσβήνουν, ένώ ι'ιχεί εΙδικός βομβη­rής στίς αfθουσες γιατρών καί νοσοκόμων μέ διακοmόμενο βόμβο.

Σήμερα οΙ έγκαταστόσεις φωτεινών κλήσεων συνδυάζονται, συνήθως. μέ φω ·

νητική έπικοινωνία μεταξύ όσθενών καί νοσοκόμων γιό νό όποφεύγεται ι') δσκοπη .ιετακίνηση τών τελευταίων. ΟΙ τηλεφωνικές αύτές έγκαταστάσεις εΤναι όνεξάρτη­rες όπό τήν έγκατόσταση ένδοσυνεννοήσεως.

Τό συγκροτήματα φωπ:ινών κλήσεων, πού τοποθετούνται κοντό στό κρεβάτια μπορεί νό περιλαμβάνουν μικρόφωνο, μεγάφωνο, κουμπί κλήσεως. κουμπί διακό­πτη φωτισμού, κουμπί έπιλογής μικρού όριθμού ραδιοφωνικών προγραμμάτων καί κουμπί ρυθμίσεως έντόσεως μεγαφώνου. (τό συγκροτήματα αύτό εΤναι κινητ6, :πήν δκρη εuκαμmου καλωδίου, οτα&p6, τοποθετημένα στόν τοίχο ι'\ σέ κινητό 3ραχίονα κοντό στό κρεβάτι ι'\ έχόυν τό φωνητικό στοιχεία χωριστό).

Σέ σύνθετα συγκροτήματα (μέ φωνητικό στοιχεία) στίς αfθουσες νοσοκόμων ύ­rόρχουν κέντρα όπαντήσεως. δπου φαίνονται όmικώς οΙ διάφορες κλήσεις (μέ έν­οπισμό δωματίου ι'\ καί κρεβατιού. όκόμα). Τελευταία, μάλιστα, χρησιμοποιούνται εντρικό συστήματα, πού παίρνουν κλήσεις καί τίς κατανέμουν στό διάφορα κέν­οα όπαντήσεως.

)/ t: γκατάσταση κλήσΕως προσώπων.

Ή έγκατάσταση αύτή χρησι μοποιείται γιά νά όναζητηθούν πρόσωπα, πού λόγω

ής φύσεως τής έργασίας τους όφήνουν συχνά καί γιά μεγάλα χρονικά διαστήματα

··ι μόνιμη θέση όπασχολήσεώς τους. · Η κλήση πραγματοποιείτα ι όπό κάποιο κέντρο κλήσεων καί ό καλού μενος ό­

. . JVτά, συνήθως, τηλεφωνικώς.

' Υπάρχουν δύο κατηγορίες έγκαταστάσεων κλήσεως προσώπων. Στήν Πρώτη

)ησιμοποιείται ι') σύνδeση μέ ήλεκτρικούς όγωγούς τών διάφορων σημείων τής

γκαταστάσεως ( κλειστό κύκλωμα). Ή τεχνική, πού χρησιμοποιείτα ι έδώ, εiναι ό-

. .'Jλογη μέ αύτή τών έγκαταστάσεων φωτε ινών κλήσεων. Ή κλήση γίνεται όντιλη­

τή μέ όκοuστικό σήμα καί αύτός πού καλείται , φαίνεται σέ όmικό σήμα (πολύ­

,ρωμα φώτα, δείκτες σέ άριθμούς, σχηματιζόμενο γράμ ματα ή λέξε ις κλπ.) ( σχ. 1 .3η ) .

Σχ. 9.3η.

ίτή δεύτερη κατηγορία χρησιμοποιείται όσύρματη έπικοινωνία. Γι ' αύτό, μέσι

, ό κτήριο, όπά δποu γίνονται οί κλήσε ις, τοποθετείτα ι eνας Επαγωγικός βρόχος,

193

·vu χρησι μεύει σάν κεραία έκπομπης τών σημάτων κλήσεως*. Τά σήματα κλή­rεως συλλαμβάνουν μ ι κροί δέκτες τσέπης, πού φέρνουν μαζί τους δσοι μπορεί νά ληθούν. Κάθε δέκτης έχει συντονισθεί γιά τή λήψη ίδιαίτερου σήματος, πού ά­ούγεται σάν σφύριγμα.

Τό σφύριγμα τού δέκτη τό άντιλαμβάνεται ό κάτοχός του ώς σήμα κλήσεως. Μία άλλη μέθοδος άσύρματης έπικοινωνίας είναι αύτή, στήν όποία ό πομπός

ών σημάτων κλήσεως είναι κανονικός ραδιοφωνικός πομπός ύπερβραχέων κυμά­ων.

Τά καλούμενα πρόσωπα μπορεί νά είναι γύρω στά 20, σέ ένσύρματες έγκατα­τάσε ις η 100 σέ όσύρματες έγκαταστάσε ις. Στίς όσύρματες έγκαταστάσε ις δμως ρέπει νά διαλέγεται συχνότητα τέτοια, πού νά μή παρεμβάλλεται σέ συχνότητες λλων δε κτών (μέχρι όκτίνα 1 5 km), δπως είναι π.χ. οί ραδιοφωνικοί δέκτες.

7) Τοποθtτηση ήλΕκτρικών ρολογιών.

Τά ήλεκτρικά ρολόγια τοποθετούνται σέ χώρους δπου άπαιτείται ή ένδειξη τού άκρι βούς χρόνου, χωρίς χρονική άπόκλιση.

Ή ήλεκτρική έγκατάσταση άποτελείται άπό τό κύριο ρολόγι (ώρολογιακό κέν­rρο) καί τά δΕυτΕρΕύοντα ρολόγια, πού συνδέονται μέ ήλεκτρικούς άγωγούς μετα­ξύ τους.

Τό κύριο ρολόγι έξαποστέλλει κατά κανονικά χρονικά διαστήματα ήλεκτρικές μευ ματωθήσεις στά συνδεμένο μέ αύτό δευτερεύοντα ρολόγια καί στίς τυχό\ι JUνδε μένες ώρολογιακές συσκευές (π.χ. συσκευές καταγραφής τού χρόνου έργα­rίας ύπαλλήλων), τά όποία έτσι δείχνουν τόν ϊδιο χρόνο σέ δλες τίς θέσε ις.

Τά δευτερεύοντα ρολόγια δέχονται ρευματωθήσεις άνά λεπτό τής wρας, άνά μι­σό λεπτό η άνά δευτερόλεπτο (δευτερεύοντα ώρολόγια λεπτού, δευτερολέπτου κλπ.). Οί ήλεκτρικές γραμμές, πού τά συνδέουν, καλούνται ώρολογιακtς γραμμtς λΕπτού, δt:υτΕρολtπτου κ.ο.κ. καί λειτουργούν μέ Σ. Ρ. (π.χ. 24 V).

Τά κύρια ρολόγια περιλαμβάνουν, βασικά, διάταξη παραγωγής συνεχούς τά­σεως καί σύγχρονο κινητήρα, πού τροφοδοτείται άπό τό δίκτυο τής πόλεως η καί άπό συσσωρευτές, wστε σέ περίπτωση διακοπής τής παροχής τής ήλεκτρικιϊς έ­νέργε ιας νά μή διακόπτεται ή λειτουργία τού ρολογιού. Τά ρολόγια αύτά, περιλαμ­βάνουν συνήθως διατάξε ις έλέγχου μέ χαλαζία, ένώ μέ σύστημα έπαφών παρά­γουν τίς ρευματωθήσεις γιά τά δευτερεύοντα ρολόγια (σχ. 9.3θ) .

Οί ώρολογιακές έγκαταστάσε ις μπορούν νά περιλαμβάνουν καί διατάξε ις σημα­τοδοτήσεως (σχ. 9.3θ), δπου μέ προγραμματισμένες ρευματωθήσε ις σέ καθορι­σμένες ι1ρες θέτουν σέ λειτουργία κουδούνια rϊ σειρήνες (άκουστικά σήματα), δ­πως σέ έργοστάσια, σχολεία κλπ., rϊ άλλες συσκευές έκπομπής σημάτων (όπτικά σήματα).

* Στίς έγκαταστάσεις άσύρματης κλήσεως προσώπων, ό έπαγωγικός βρόχος μελετάται μόνο άπό είδικούς έγκαταστάτες άσθενών ρευμάτων. Αύτοί κάνουν τό σχετικό ύπολογισμό, λαμβάνοντας ύπό-4Jη τίς διαστάσεις τού κτηρίου, τόν όπλισμό τής κτηριακής κατασκευής, τίς μεταλλικές σωληνώσεις <πί γενικά κάθε μεταλλική έπιφάνεια. ·ο βρόχος τοποθετείται, συνήθως, σέ άπόσταση 3 m άπό έξω-�ρικό τοίχο. μέσα στό δάπεδο ιϊ στήν έσωτερική πλευρά έξωτερικού τοίχου, στό ϋψος τού στηθαίου

Γι παραθύρου.

194

r·-·-·-·-·-·-·-· -·- · -· - ·-·,

i . 6

Σχ. 9.38. 1) Τόση δικτύου. 2) Τροφοδοτικό. 3) Διόταξη χαλαζίου. 4) Ταλαντωτής. 5) Συγχρονισμός κινητήρα.

6) Δευτερεύον ρολόι. 7) 'Ωρολογιακές γραμμές. 8) Συστοιχία.

8) Τοποθiτηση άγγΕλτήρων πυρκαϊάς.

Αύτοί έχουν σJ<οπό νά προειδοποιούν έγκαίρως γιά τήν έναρξη πυρκαϊάς σέ κά­ποιο σημείο τού κτηρίου, ίίιστε νά είναι δυνατή ή όποτελεσματική καταπολέμησή της.

Μία ήλεκτρική έγκατάσταση όγγελτήρων πυρκαϊάς όποτελείται άπό τό κiντρο, ·

καί τούς όγγελτfιρες. Στό κέντρο φθάνουν τά μηνύματα τών διάφορων όγγελτή­ρων καί ύπάρχε ι ή πηγή παραγωγής ρεύματος (τροφοδοτικό καί συσσωρευτής) . ΟΙ άγγΕλτήρΕς τοποθετούνται σέ διάφορα σημεία τού κτηρίου καί συνδέονται μέ τό κέντρο μέσω ήλεκτρικών όγωγών.

ΟΙ όγγελτfιρες πυρκαϊάς είτε είναι κουμπιά πιέσεως, πού ό χειρισμός τους γίνε­τα ι μέ τό χέρι είτε εΙδικές συσκευές αύτόματης λειτουργίας.

ΟΙ όγγελτfιρες αύτόματης λειτουργίας έχουν διάφορες όρχές λειτουργίας π.χ., ύπάρχουν όγγελτfιρες, πού λειτουργούν δταν σέ κάποιο χώρο ή συγκέντρωση τών όρατών καί μ ή όρατών καυσαερίων καί καπναερίων (άγγΕλτήρΕς Ιονισμού) έχει ξε­περάσει Ι:Ξνα έπιτρεπόμενο δριο. ΟΙ όγγελτfιρες αύτοί προειδοποιούν πολύ έγκαιρα γιά τόν κίνδυνο. "Αλλοι, πάλι, όγγελτfιρες λειτουργούν δταν προκληθεί σκοτείνια-

195

σμα άπό τούς καπνούς ι'\ διακύμανση τιϊς φωτεινότητας άπό τίς φλόγες. τέλος, ύ­πάρχουν άγγελτήρες, πού λειτουργούν μέ τήν άνοδο της θερμοκρασίας.

Oi διάφοροι τύποι άγγελτήρων συνδέονται στίς ήλεκτρικές γραμμές, πού κατα­λήγουν στό κέντρο ι'\ σέ σε ιρά ι'\ παράλληλα άνάλογα μέ τό χρησιμοποίούμενο σύ­στημα.

Στό κέντρο τιϊς έγκαταστάσεως (σχ. 9 .3 ι ), δταν λειτουργεί έ:Ξνας άγγελτήρας, προκαλείται άκουστικό σήμα καί φαίνεται ή ένδειξη τιϊς γραμμής, έπάνω στήν ό­ποία εiναι συνδεμένος ό άγγελτήρας αύτός (σέ κάθε γραμμή μπορεί νά συνδεθούν 20 wς 30 άγγελτήρες, άλλά στήν πράξη συνδέονται πολύ λιγότεροι, άν είναι έπι θυμητός ό ταχύς καί άκριβής έντοπισμός τιϊς �στίας τιϊς φωτιάς).

Γ-·-·-·--·-·-·-·-·-, . 220V- j I "

" " "' 24V- i I ��ί I

I t σvσοωρευτiί:ίν I L Δίκτvσ _j. -·-·-·-·---·-·-·-·

Σχ. 9.3ι.

Στό κέντρο ύπάρχουν έπίσης διακόmες καί λυχνίες γιά τή δοκιμή τιϊς καλής λει­τουργίας τιϊς έγκαταστάσεως καθώς καί οί διατάξε ις παραγωγής συνεχούς ρεύμα­τος (όπό τό ρεύμα τού δικτύου ι'\ μέσω συσσωρευτών μέ τάση: 24 ν ι'\ 220 ν Σ. Ρ . ) .

Ή έκλογή τού τύπου τών όγγελτήρων, πού θά χρησιμοποιηθούν, ό τρόπος τιϊς έγκαταστάσεώς τους καί τό πλήθος τών γραμμών συνδέσεώς τους μέ τό κέντρο τιϊς έγκαταστάσεως, έξαρτάται, έκτός όπό τά άλλα καί όπό τά μέτρα προστασίας κατά τιϊς πυρκαϊάς πού θά χρησιμοποιηθούν, δπως εΤναι ή αύτόματη διακοπή τιϊς έγκαταστάσεως άερισμού ι'\ κλιματισμού καί τό κλείσιμο τών διαφραγμάτων άερι­σμού, τό κλείσιμο τών ε ίδικών θυρών προστασίας κατά τιϊς πυρκαϊάς, ή διακοπή τιϊς λειτουργίας μηχανών καί συσκευών, ή θέση σέ λειτουργία τιϊς έγκαταστάσεως . έξαερισμού τών καπναερίων, ή θέση σέ λειτουργ{α τών έγκαταστάσεων κατασβέ­σεως τιϊς πυρκαϊάς.

'Εγκατάσταση όγγελτήρων πυρκαϊάς χρησιμοποιείται σέ γραφεία, καταστήματα, βιομηχανίες, θέατρα, κινηματογράφους, σχολεία νοσοκομεία, ξενοδοχεία κλπ.

196

9) Έγκατάσταση άσφάλειας χώρων.

Μέ τίς έγκαταστάσεις αύτές έπιτυγχάνεται ή προστασία τf]ς ζωf]ς καί τf]ς πt ριουσίας. Άποτελοϋνται όπό έγκαταστάσεις άγγελτήρων διαρρήξεως καί iπιδρο μής. Συχνά γίνεται συνδυασμός τών όγγελτήρων διαρρήξεως μέ τούς όγγελτf]ρει έπιδρομής, σέ μιά έγκατάσταση, πού μπορεί μάλιστα νά συνδεθεί καί ·μέ τό πλη σιέστερο όστυνομικό τμf]μα, μέσω τηλεφωνικf]ς γραμμf]ς.

01 έγκαταστάσε ις αύτές λόγω τf]ς φύσεώς τους, πρέπει να είναι όσφαλείς όπό πλευράς όθέλητου συναγερμού όπό λάθος χρησιμοποιήσεως ιϊ όπό τεχνική βλά­βη. Γι ' αύτό, έκτός όπό τήν μελέτη τών συστημάτων, πού πρέπει νά έκπονείται όπό ε ίδι κούς, ή έγκατάσταση καί ή συντήρησή τους πρέπει έπίσης νά γίνεται όπό εΙδι­κούς.

Ή έγκατάσταση όγγελτήρων διαρρήξεως περιλαμβάνει όγγελτf]ρες, πού, δταν μπεί κανείς στόν προστατευόμενο όπό αύτούς χώρο, δίνουν σf]μα σέ κέντρο, μέ τό όποίο συνδέονται . "Ετσι, στόν προστατευόμενο χώρο (π.χ. γραφείο, κατάστημα ό­ποθήκη, μουσείο) τοποθετούνται, σέ δλες τίς δυνατές ε ίσόδους, όγγελτf]ρες (άνι­χνευτtς). 01 όγγελτf]ρες συνδέονται μέ μία ιϊ περισσότερες γραμμές μέ τό κέντρο τής έγκαταστάσεως. Σέ περίmωση διαρρήξεως, ό όγγελτήρας πού όνιχνεύε ι τήν είσοδο στό χώρο, όποστέλλει σf]μα στό κέντρο. Αύτό θέτε ι σέ λειτουργία διάφο-

τ .L. }-Γ I I \ τ-τ ' Ε Ε Ε

" ϊ" τ. Ε

Σχ. 9.3ια.

Σχ. 9.3ιβ.

' Τομ-ή Ε Ε

Παρα�υροψυλλο

Πλciσιο παρα�ρσυ

197

ρες συσκευές (κουδούνια, σειρήνες, φώτα ι'\ προβολείς) τοποθετημένες σέ διάφο­ρες θέσε ις καί έτσι παράγονται όκουστικά καί όπτικά σήματα συναγερμού.

Έκτός όπό τά παραπάνω ήχητικά η φωτιστικά συστήματα, εΊναι δυνατόν μέ r διαίτερα καλώδια νά διαβιβάζεται τό σήμα συναγερμού στό πλησιέστερο όστυνο­μ ικό τμήμα, χωρίς νά γίνεται όντιληπτό (σιωπηλός συναγερμός).

Οί όγγελτήρες περιλαμβάνουν έπαφή, πού όνοίγει δταν γίνει διάρρηξη καί έτσι διακόπτεται τό ήλεκτρικό κύκλωμα τών όγωγών, πού συνδέουν τόν όγγελτήρα μέ τό κέντρο τής έγκαταστάσεως. 01 ήλεκτρικές έπαφές τών όγγελτήρων, οΙ συνδετι­κές γραμμές καί οί συσκευές παραγωγής τού σήματος συναγερμού τοποθετούνται έτσι, wστε νά είναι σχεδόν όδύνατη ή όνακάλυψη καί ή έξουδετέρωσή τους.

Οί όγγελτήρες (σχ. 9.3ια) όνάλογα μέ τή θέση, πού τοποθετούνται (πόρτα, πα-'

ράθυρο κλπ.), δίνουν σήμα στό κέντρο είτε μόλις όνοίξει ή είσοδος πρός τόν προσ-τατεύομενο χώρο είτε δταν συμβεί ίσχυρό τράνταγμα π.χ. όπό τό άνοιγμα τού πα­ραθύρου ι'\ τό σπάσιμο τών ύαλοπινάκων (έπαφές κραδασμών) κλπ. 'Επίσης, ύπάρ­χουν άγγελτήρες (σχ. 9 .3 ιβ) πού λειτουργούν, δταν διακοπεί ή φωτεινή δέσμη ι'\ ή δέσμη ύπερήχων, πού έκπέμπε ι ό πομπός πρός τόν όπέναντί του τοποθετημένο δέκτη, όπό κάποιο σώμα (προστατευτική κάλυψη μεγάλων όποστάσεων) . τέλος, ύ­πάρχουν όyγελτήρες (σχ. 9 .3 ιγ) πού προστατεύουν όντικείμενα (π.χ. χρηματοκιβώ­τια). Αύτοί όποτελούνται όπό εύαίσθητα μ ικρόφωνα, πού συλλαμβάνουν μόνο ιϊ-

Σχ. 9.3ιγ.

198

χους πού μεταδίδονται μέσω τοϋ σώματος τών προστατευόμενων όντικειμένων καί δχι μέσω τοϋ όέρα (π.χ. δίνουν σήμα μέ τό θόρυβο τοϋ τρυπήματος ι'\ τοϋ σπα­σίματος τοϋ προστατευ_όμενου όντικειμένου) . Γιά τήν όσφάλε ια όντικειμένων χρη­σιμοποιούνται καί όγγελτήpες ήλεκτρομαγνnτικών πεδίων ι'\ μαγνητικών έπαφών (όγγελτήρες όπομακρύνσεως όντικει μένων).

Άγγελτήρες έπιδι:f;μής χρησιμοποιούνται qέ τράπeζες, χρυσοχοεία, μουσεία κλπ., καί όποτελοϋνται όπό διακόmες πιέσεως. Ό χειρισμός τους γίνεται όπό κά­ποιον ύπάλληλο, χωρίς νά τό όντιληφθοϋν οΙ έπιδρομείς.

Ή τροφοδότηση τών έγκαταστάσεων αύτών γίνεται όπό τό δίκτυο τής πόλεως μέσω τροφοδοτικού (τάση λειτουργίας 1 2V), ύπάρχει δμως ή δυνατότητα τροφο­δοτήσεως καί μέσω συσσωρευτών πού φορτίζονται συνεχώς όπό τό δίκτυο καί ό­ναλαμβάνουν τήν τροφοδότηση σέ περίmωση διακοπής τής παροχής ήλεκτρικής ένέργειας.

10) Τοποθιτηση iλiγχου φυλ6κων.

Ή συσκευή αύτή χρησιμοποιείται γιά τήν έποmεία καί τόν έλεγχο τής διαδρο­μής, πού έκτελεί ό φύλακας σέ έργοστάσια, γραφεία, καταστήματα, μουσεία κλπ.

Ή ήλεκτρική έγκατάσταση όποτελείται όπό τούς όγγελτήρες, πού τοποθετούν­ται σέ διάφορα σημεία έλέγχου κατά μήκος τής διαδρομής τοϋ φύλακα, τό κέντρο τής έγκαταστάσεως καί τούς βρόχους τών γραμμών συνδέσεως τών όγγελτήρων μέ τό κέντρο.

Ό φύλακας κατά τήν περιπολία του χειρίζεται τούς διάφορους όγγελτήρες μέ εί­δικό κλειδί. Κάθε όγγελτήρας όποστέλλει Ιδιαίτερο σήμα στό κέντρο, δπου σέ είδι­κή ταινία καταγράφεται ή θέση, όπό τήν όποία δόθηκε τό σήμα καί ή χρονική στιγ­μή όποστολής τοϋ σήματος. "Ετσι, εΤναι δυνατόν νά έλεγχθεί όποτεδήποτε ή δια­δρομή τοϋ φύλακα.

· Η έγκατάσταση μπορεί νά περιλαμβάνει καί διάταξη, μέ τήν όποία δίνεται σήμα κινδύνου, δταν μεταξύ δύο διαδοχικών χειρισμών τών όγγελτήρων περάσει χρό­νος μεγαλύτερος όπό �να προκαθορισμένο δριο.

Μπορεί έπίσης νά περιλαμβάνει καί ύπαίθρους όγγελτήρες, όπότε, έκτός όπό τό άποστελλόμενο σήμα εΤναι δι.ι.νατόν νά συμπληρωθεί ή έγκατάσταση καί μέ τηλε­φωνικές συσκευές. Μέ αύτές ό φύλακας μέσω τών γραμμών συνδέσεως τών όγ­γελτήρων έπικοινωνεί μέ τό κέντρο.

Τό κέντρο εΤναι �νας πίνακας έντοιχισμένος ι'\ τοποθετημένος έπάνω σέ τραπέ­ζι. Μπορεί νά περιλαμβάνει συσκευή όκουστικοϋ σήματος ι'\ καί φωτεινά σήματα, πού όντιστοιχοϋν στούς διάφορους όγγελτήρες. Στό κέντρο ύπάρχει σύστημα ή­λεκτρικής τροφοδοτήσεως όπό τό δίκτυο τής πόλεως καί όπό συσσωρευτές, πού φορτίζονται συνεχώς.

Κάθε γραμμή όγγελτήρων - κέντρου (βρόχος) μπορεί νά περιλαμβάνει μέχρι καί 30 όγγελτήρες μέ τάση λειτουργίας 24V Σ. Ρ.

1 1) Τηλ�φωνική iγκατ6σταση.

Ή τηλεφωνική έγκατάσταση όποτελείται όπό τίς τηλεφωνικές συσκευές, τίς γραμμές συνδέσεως καί τό τηλεφωνικό κέντρο.

199

Μέ τήν τηλεφωνική συσκευή, άποστέλλεται, άπό αύτόν πού καλεί. σήμα (ήλε­κτρικοί παλμοί) πρός τό τηλεφωνικό κέντρο γιά νά πραγματοποιηθεί ή ήλεκτρική σύνδεσή του μέ αύτόν πού καλείται . 'Όταν άποκατασταθεί ή ήλεκτρική συνέχεια μεταξύ τους ή τηλεφωνική έπικοινωνία γίνεται μέσω τού ζεύγους άκουστικού -μ ικροφώνου.

'Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες τηλεφωνικών έγκαταστάσεων: Ή πρώτη περιλαμβάνει τίς τηλεφωνικές συσκευές, πού συνδέονται μέ τό αύτόματο άστικό τηλεφωνικό δίκτυο (στήν ' Ελλάδα δίκτυο Ο.Τ. Ε. ) . Σέ αύτές, μέ τό δίσκο tπιλογής τής τηλεφωνικής συσκευής άποστέλλεται σειρά παλμών, πού διεγείρουν καί μετα­κινούν κατάλληλα τούς ζeυκτικούς μηχανισμούς τού άστικού τηλεφωνικού κέν­τρου, στό όποίο εΤναι συνδεμένη ή τηλεφωνική συσκευή. WΕτσι δίνεται ή τηλεφω­νική κλήση (κουδούνισμα) στό συνδρομητή πού καλείται . 'Όταν ό συνδρομητής σηκώσει τό άκουστικό, άποκαθίσταται ή ήλεκτρική συνέχεια καί πραγματοποιείται ή τηλεφωνική έπικοινωνία.

Ή δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τίς διάφορες δeυτeρeύουσeς τηλeφωνικeς tγκαταστάσeις. Μέ αύτές πραγματοποιείται ή τηλεφωνική έπικοινωνία μεταξύ τών διαφόρων θέσεων μέσα στούς χώρους τής Ε .Η .Ε. Ή δευτερεύουσα τηλεφωνική έγκατάσταση περιλαμβάνει, έκτός άπό τίς τηλεφωνικές συσκευές, καί τό άναγκαίο ίδιωτικό τηλεφωνικό κέντρο. Τό κέντρο αύτό μπορεί νά εΤναι χειροκίνητο (χειρι­σμός άπό τηλεφωνητή) ι'\ αύτόματο (χωρίς νά μεσολαβεί τηλεφωνητής), ι'\, άκόμα, ήμιαυτόματο (νά μεσολαβεί τηλεφωνητής σέ όρισμένες μόνο περιmώσεις). Τό ί­διωτικό τηλεφωνικό κέντρο (σχ. 9.3ιδ) συνδέεται μέ τό άστικό τηλεφωνικό δίκτυο μέ μιά ι'\ περισσότερες γραμμές καί �τσι, έκτός άπό τήν έσωτερική έπικοινωνία, μέ τίς συσκευές τής δευτερεύουσας τηλεφωνικής έγκαταστάσεως, μπορεί νά πραγ­ματοποιηθεί καί έξωτερική έπικοινωνία (δσες συσκευές �χουν τή δυνατότητα συν­δέσεως, μέσω τού ίδιωτικού τηλεφωνικού κέντρου, μέ τό άστικό δίκτυο καλούνται tξωδικαιούχeς}.

Ή τηλεφωνική έγκατάσταση στούς χώρους μ ιάς Ε .Η .Ε., άν πρόκειται γιά τηλε­φωνικές συσκευές συνδεμένες μέ τό άστικό τηλεφωνικό δίκτυο, περιλαμβάνε ι μό­νο τήν έγκατάσταση τών τηλεφωνικών γραμμών καί τών κουτιών κατανeμητών. Οί τηλεφωνικές συσκευές, τά κουτιά συνδέσεως ι'\ οί ρευματοδότες τηλεφώνου καί οί κατανεμητές τοποθετούνται άπό τόν 'Οργανισμό Τηλεπικοινωνιών (Ο.Τ. Ε. ) . Ή δευτερεύουσα τηλεφωνική έγκατάσταση περιλαμβάνει τίς έσωτερικές τηλεφωνι­κές γραμμές, τίς τηλεφωνικές συσκευές, τά κουτιά συνδέσεως, τά κουτιά κατανε­μητών μέ τούς κατανεμητές, πού ύπάρχουν μέσα σέ αύτούς, καί τό τηλεφωνικό κέντρο.

Δευτερεύουσες τηλεφωνικές έγκαταστάσεις (σχ. 9.3ιδ) ύπάρχουν σέ διάφορα τυποποιημένα μεγέθη καί τύπους άπό τίς άπλές (έγκαταmόσεις σειράς), μέ τέσσε­ρις τό πολύ έξωτερικές γραμμές καί �νδεκα τό πολύ τηλεφωνικές συσκευές, wς τίς πιό σύνθετες μέ όσεσδήποτε έξωτερικές γραμμές καί όσεσδήποτε. τηλεφωνικές συσκευές. ΟΙ άπλές τηλεφωνικές έγκαταστάσεις σειράς περιλαμβάνουν συσκευές, πού χρησιμοποιούν κουμπιά πιέσεως γιά νά συνδέονται μέ έξωτερική γραμμή ι'\ μέ άλλη έσωτερική συσκευή. ΟΙ μεγαλύτερες δευτερεύουσες έγκαταστάσε ις μέ αύ­τόματα ι'\ ήμιαυτόματα κέντρα περιλαμβάνουν συσκευές, πού μέ τό δίσκο έπιλογής συνδέονται αύτόματα μέ άλλες έσωτερι κές συσκευές ι'\ καί μέ έξωτερική γραμμή ι'\ άκόμα μέ άλλα κέντρα δευτερευουσών τηλεφωνικών έγκαταστάσεων.

200

Σχ. 9.3ιδ.

Oi μ ικρές δευτερεύουσες �γκαταστάσεις χρησι μοποιούνται σέ γραφεία, βιοτε­χνίες, �μπορικά καταστήματα κλπ., �νώ οΙ μεγαλύτερες σέ βιομηχανίες, �μπορικές �πιχε ιρήσεις, όργανισμούς, μεγάλα ξενοδοχεία κλπ.

Ή ήλεκτρική τροφοδότηση τών τηλεφωνικών �γκαταστάσεων γίνεται όπό τό ή­λεκτρικό δίκτυο τής πόλεως μέσω τροφοδοτικών διατάξεων, πού παράγουν τάσε ις Σ. Ρ. 24, 48 ή 60 V, όνάλογα μέ τήν περίmωση.

Oi τηλεφωνικές γραμμές τοποθετούνται χωνευτές μέσα σέ σωλήνες (πλαστι­κούς), πού καταλήγουν στίς διάφορες θέσεις συνδέσεως τών τηλεφωνικών συ­σκευών. ΟΙ συσκευές συνδέονται μέ τίς τηλεφωνικές γραμμές μέσω είδικών κου­τιών όκροδεκτών. Στά κουτιά αύτά, πού στερεώνονται στόν τοίχο σέ σημείο πού όπολήγει ή τηλεφωνική γραμμή, συνδέονται τά εϋκαμmα καλώδια τής τηλεφωνι-

201

κfic συσκε υής. 'Αντί γιά κουτιά συνδέσεως, μποροϋν νά χρησι μοποιηθούν καί τη­λεΦ•uνικοί ρευματοδότες (πρίζες), μέσα στίς όποίες μπαίνουν oi τηλεφωνικοί ρευ­μn ι ολfimες πού συνδέονται γιά τό σκοπό αύτό στό όκρο τοϋ καλωδίου τής συ­σ"ιο ,ιiς καί έΞτσι ή τηλεφωνική συσκε υή μπορεί νά μεταφέρεται σέ τόσες διάφορες θέσε:ις μέσα στήν οίκία, δσους ρευματοδότες εχομε τοποθετήσε ι .

Γιά τήν κατανομή τών διάφορων τη�εφωνικών γραμμών, όπp τό κεντρικό τηλε­φωνικό καλώδιο (ή καλώδια) πρός τίς διάφορες θέσε ις συσκευών, χρησι μοποιούν­ται είδι κοί πίνακες καί ύποπίνακες διακλαδώσεως, πού καλούνται κατανεμητlς (σχ. 9 .3 ιε ) .

[, . I

�· r�. ,.1.1

Σχ.· 9.3ιε.

12) Τηλετυπική tγκατάσταση (7'elex). ·Η τηλετυπι κή έγκατάσταση είναι όνάλογη μέ τήν τηλεφωνική. 'Αντί γιά τηλε­

φωνικές συσκευές, στίς τηλετυπικές γραμμές συνδέονται τηλετυπικές συσκευές (σχ. 9.3ιστ) , πού μέ αύτές μεταδίδονται γραmά μηνύματα σέ μεγάλες όποστάσε ις.

'Όταν άποκατασταθεί ή ήλεκτρική συνέχε ια μεταξύ τής συσκευής πού καλεί μέ αύτήν πού καλείται, μέ διαδικασία δμοια μέ τήν τηλεφωνική, ό χειριστής τής τηλε: τυπικής συσκευής γράφει τό μήνυμα μέ γραφομ ηχανή, ένώ ταυτόχρονα στήν όλλn rηλετυπική συσκε υή γίνεται ή έκτύπωση τοϋ μηνύματος αύτόματα.

202

Σχ. 9.3ιστ.

'Υπόρχει, �πίσης δυνατότητα νό όποσταλοϋν μέ μεγόλη ταχύτητα, �τοιμα μηνύ­�ατα γραμμένα σέ διότρητες ταινίες.

TC:. τηλετυπικό δίκτυα εΤναι άστικό, ύπεραστικό καί διεθνή.

13) Τοποθlτηση κΕραιών ραδιοφωνικών καΙ τηλΕοπτικών δΕκτών.

Ή τοποθέτηση κεραίας χρησιμεύει γιό νό γίνεται καλύτέρη λήψη τών ραδιοφω­νικών καί τηλεοπτικών �κπομπών.

'Ή τοποθέτηση κανονικό πρέπει νό γίνεται άπό εΙδικούς τεχνικούς τής ραδιοφω­νίας καΙ τηλεορόσεως. �Ομως πολλές φορές γίνεται καί άπό r'ιλεκτρολόγους. Άπό r'ιλεκτρολόγους μπορεί νό γίνεται τουλόχιστον ι'\ τοποθέτηση τής κεραίας. οΙ χω­νευτές σωληνώσεις γιό τούς άγωγούς. πού κατεβαίνουν άπό τήν κεραία καί πηγαί­νουν στούς δέκτες καΙ. �νδεχομένως. ι'\ σύνδεση τοϋ �νισχυτή κεράίας μέ τό r'ιλε­κτρικό δίκτυο.

ΟΙ ραδιοφωνικές καί τηλεοπτικές �κπομπές γίνονται στίς παρακότω συχνότητες. πού κατατόσσονται σέ ζώνΕς καΙ διαύλους (κσν6λιαJ (πίνακας 9. 3.2).

ΟΙ διόφορες �κπομπές τών ραδιοφωνικlλιν καί τηλεοπτικών σταθμών μεταδί­δονται δπως εΤναι γνωστό, μέ τό .r'ιλεκτρομαγνητικό κύματα, πού άναχωροϋν άπό τίς κΕραίΕς Ιιrπομπής τών σταθμών αύτών. Γιό τή λήψη τών κυμότων άπό τούς δέκτες, άπαιτείται �γκατόσταση ΚΕραlας λήψΕως.

Παλιότερα, δταν οΙ ραδιοφωνικές �κπομπές γίνονταν μόνο μέ διαμ6pφωση πλ6τοuς (ΑΜ), ι'\ ραδιοφωνική κεραία λήψεως ήταν χόλκινο σύρμα τεντωμένο με­ταξύ δύο Ιστών μέσω μονωτήρων πού τοποθετούνταν στό δκρα (σχ. 9.3ιζ). �Οταν δρχισαν οΙ ραδιοφωνικές �κπομπές. μέ διαμ6ρφωση σuχν6τητας (FM) καί οΙ τη­λεοπτικές �κπομπές. οΙ συρμότινες κεραίεs δέν �ξυπηρετοϋσαν καΙ όντικαταστό­θηκαν άπό τίς διόφορες κΕραίΕς διπ6λοu.

203

Σχ. 9.3ιζ. Κεραίες γιό πολλό ραδιόφωνα.

Πfνακας 9.3.2.

Χρήση Περιοχή κυμάτων Μf]κος κύματος Συχνότητα Δίαυλος σέ m σέ M Hz

Μακρά } 2000 ως 1 ο5ο ο, 1 5 ως 0,285 -

Μεσαία (ΑΜ) 590 ως 1 87 0,5 1 ως 1 ,605 -

Ραδιόφωνο Βραχέα 76 ως 1 1 , 5 3,95 ως 26, 1 -

Ύπερβραχέα (FM) 3 .4 ως 2,9 87,5 ως 1 04 2 ως 56 (Ζώνη 11- VH F)

Ζώνη I (VH F) 6,39 ως 4.4 1 47 ως 68 2 ως 4 Τηλεόραση Ζώvη III(VH F) 1 ,72 ως 1 ,3 1 74 ως 23ο 5 ως 1 2

Ζώνες ΙVN(UHF ) 0,64 ως Ο,38 470 ως 790 21 ως 69

Άπό τήν κεραία διπόλου κατεβαίνει έΞνα καλώδιο (κάθοδος) πού συνήθως έξυ­πηρετεί καί τή λήψη μεσαίων μακρών καί βραχέων ραδιοφωνικών κυμάτων. Γι ' αύ­τό, όπλώς, στό ραδιοφωνικό δέκτη γίνεται μεταγωγή τής συνδέσεως κεραίας. Γιά νά βελτιωθεί, πάντως, ή λήψη στά μεσαία, μακρά καί βραχέα κύματα προστίθεται στήν κορυφή τού ίστού τής κεραίας διπόλου, μία λεπτή μεταλλική ράβδος μέ μήκος 2,5 m περίπου, άν ή κορυφή τού ίστού ξεπερνά τήν έπάνω έπιφάνεια τής στέγης κατά 2 m τουλάχιστον*.

'Επε ιδή ή ράβδος αύτή, είναι, δπως είπαμε, σχετικά λεπτή, στό άκρο της eχε ι σφαιρική διαμόρφωση (σχ. 9.3 ιη) γιά νά άποφεύγονται σπινθηρισμοί (φαινόμενο άκίδας), κατά τήν άτμοσφαιρική ήλεκτρική φόρτιση τής κεραίας. 'Όταν προστίθεται ή ράβδος, πού άποτελεί τήν κεραία μακρών, μεσαίων καί βραχέων κυμάτων, ή κά­θοδος πρέπει νά φέρνε ι θωράκιση.

Οί κε ραίες διπόλου όποτελούνται συνήθως όπό έΞνα δίπολο καί όπό όρισμένα άλλα πρόσθετα στοιχεία (άνακλαστήρ�ς καί κατ�υθυντήρ�ς), δπως δείχνει τό σχή­μα 9.3ιθ. 'Ανάλογα μέ τά στοιχεία, πού φέρνε ι ή κεραία, παίρνει καί τό δνομά της.

*"Εχει όποδειχθεί όπό τήν πείρα δτι τά παράσιτα πού δημιουργούνται όπά τίς ήλεκτr Ι<f· 'Ι<·•• · · · φθάνουν μέχρι 2 m περίπου έπάνω όπ.ό τήν έπιφάνεια της στέγης τοϋ κτηρίου.

Π .χ. μία κεραία μέ eνα διπλωμένο δίπολο (βροχοε ιδές δίπολο), eνα όνακλαστήρα καί τέσσερις κατε υθυντηρες, χαρακτηρίζεται ώς κεραία 6 στοιχείων.

Οί κεραίες τοποθετούνται κατά κανόνα στή στέγη τών κτηρίων. Ή θέση πού θά rοποθετηθεί πρέπει νά εΤναι τέτοια, wστε νά μήν παρεμποδίζεται ή προσπέλαση πρός τήν καπνοδόχο άν ύπάρχει , ούτε νά δυσκολεύεται ή έργασία καθαρισμού της. Πρέπει όκόμα όπό τήν κορυφή της καπνοδόχου μέχρι τό κατώτερο σημείο της κε­ραίας ή όπόσταση νά εΤναι 2 m.

'Όταν τοποθετούνται περισσότερες όπό μιά κεραία, πρέπει νά δίνεται προσοχή νά μ ή δημιουργείται όλληλεπίδραση μεταξύ τους. Αύτό γίνεται , δταν ή όριζόντια ό­πόσταση μεταξύ τών κεραιών, πού βρίσκονται στό ίδιο περίπου έπίπεδο, εΤναι μι­φή. Σέ τέτοιες περιmώσεις πρέπει νά μετατοπίζονται οΙ κεραίες κατά τό ϋψος, w­στε νά δημιουργείται μεταξύ τους όρκετή όπόσταση.

Τό σύνολο της κεραίας καί τοϋ φορέα ( Ιστού) της πρέπει νά παρουσιάζε ι όρκετή μηχανική όντοχή στίς καιρικές καταπονήσε ις (άνεμος, πάγος), πού νά μή μειώνεται μέ τό χρόνο (προστασία όπό διαβρώσεις μέ κατάλληλες έπαλείψεις).

Σχ. 9.3ιη. 1 ) 'Αλεξικέραυνα 2) Ζυγός γειώσεως γιό τίς θωρακίσεις δλων τών καλωδίων Υ.Σ. 3) Έπιφόνεια έπα­φ ης 1 0 mm2• 4) 'Ενισχυτής. 5) Ζυγός γειώσεως τών θωρακίσεων τών κύριων όγωγών. 6) Δίκτυο. 7) Κύριοι όγωγοί πρός κεραιοδότες. 8) Έγκατόσταση Ισχυρών ρευμότων. 9) 'Αγωγός προστασίας.

1 Ο) Γεφύρωση ύδρομετρητη. 1 1 ) Γείωση Ισχυρών ρευμότων. 1 2) Γείωση όλεξικέραυνου.

·ιι�

•Ανακλασι�ρας

Σχ. 9.3ιθ.

Ως ίστός χρησιμοποιείται, συνήθως, μεταλλικός σωλήνας, που στε:ρεω\ιυ · •.

:πήν τοιχοποιiΌ ή στίς ξυλοδοκούς τής στέγης μέ δύο περιλαίμια στερεώσε:,. (

. rt,. 9.3ιη) . Τά περιλαίμια πρέπε ι νά βρίσκονται σέ άπόσταση μεταξύ τους τουλάχι στον ίση πρός τά 1 Οο/ο τοϋ μήκους τοϋ Ιστοϋ. Ή έλάχιστη αύτή άπόσταση δέν πρέ­� :ι νά είναι κατώτερη άπό 7 5 cm, δταν ή στερέωση γίνεται στίς ξυλοδοκούς τής ιτέγης, ή άπό 50 cm, δταν γίνεται σέ τοιχοποιiα. Γιά Ιστούς μ ικρότερους σέ μήκος ψό 1 m, δέν προδιαγράφεται έλάχιστη άπόσταση μεταξύ περιλαίμιων στερεώ­τεως. τέλος. οΙ κ�ντpικΕς κ�pαί�ς (κοινόχρηστη έγκατάσταση), λόγω τοϋ μενFΑnι ,,

Πρός

Χρονοδιακόπτη 220V Ε;�Τροφοδοtικό

:κε.ραιο�ιι.ς -w Πρός κεραισbόιες

Κεντρικος / � , bιακλα�ήρας ljV' .εραιοbοιες

Σ'Ι(. 9.3ιι

206

τους πρέπει γενικά νά στερεώνονται σέ βάσε ις άπό σκυρόδεμα καί γιά νά μήν παi­ζουν νά χρησιμοποιούνται �πίτονοι άπό �πιψευδαργυρωμένο χαλύβδινο σύρμα {μέ διάμετρο τουλόχιστον 1 mm) {σχ. 9.3κ). .

'Από τήν κ�ι;ιαία κατεβαίνει �να μονωμένο καλώδιο, πού τή συνδέει μέ τό δέκτη καί καλείται κάθοδος. "Αν στόν ίδιο Ιστό ε1ναι στερεωμένες περισσότερες άπό μιά κεραίες {ραδιόφωνο, τηλεόραση), τά καλώδια πού κατεβαίνουν άπό κάθε μία άπό αύτές συνδέονται σέ �να �ξάρτημα, πού καλείται κΕραιομiκτης. 'Από αύτόν άναχω­ρεί �να μόνο καλώδιο καί όδηγείται στίς διάφορες θέσεις λήψεως κεραίας �κεί μέ είδικούς κΕραιοδ6τΕς {πρίζες), γίνεται ό διαχωρισμ6ς τών συχνοτήτων, πού άντι­στοιχούν σέ κάθε κεραία {ραδιοφωνικών κυμάτων ΑΜ, FM καί τηλεοράσεως VH­FI, 1 1 1, UHF IVN), μέ τή βοήθεια διαχωριστή καί �προσαρμογή πρός τούς δέκτες, �φόσον άπαιτείται .

Σέ περιοχές, πού βρίσκονται σέ μεγάλες άποστάσεις άπό τούς σταθμούς �κπομ­πής � διαχωρίζονται άπό αύτούς μέ διάφορα �μπόδια {βουνά, ύψηλό κτήρια κλπ.), δηλαδή σέ περιοχές πού �πικρατοϋν δυσμενείς συνθήκες λήψεως, � δταν χρησι­μοποιείται κεντρική κεραία {κοινόχρηστη), πρέπει νά χρησιμοποιείται Ινισχυτής κΕ­ραiας. Ό �νισχυτής κεραίας ε1ναι ι'jλεκτρονική συσκευή, πού τροφοδοτείται γιά τή λε ιτουργία της άπό τό ι'jλεκτρικό δίκτυο, μέσω τροφοδοτικού πού παρέχει συνεχές ρεϋμα {συνήθως τάσεις: 1 4 ώς 24 V), καί �νισχύει τό σήμα πού παίρνει άπό τήν κεραία.

Περισσότερες λεπτομέρειες γιά κεραίες καί τήν �γκατάστασή τους περιλαμβά­νονται στήν παράγραφο 1 1 .6 {στ) {ΠΑΡΑΡΤΗ ΜΑ Π ΡΩΤΟ).

14) "ΗλΕκτροακουστική Ιγκατάσταση καΙ Ιγκατάσταση κλΕιστού κυκλώματος τη­λΕοράσΕως.

Ή ι'jλεκτροακουστική �γκατάσταση χρησιμεύει γιά τή λήψη, μετάδοση καί άνα­παραγωγή άκουστικών σημάτων μέ μορφή όμιλίας � μουσικής, σέ �κκλησίες, σχο­λεία, νοσοκομεία, ξενοδοχεία, γήπεδα, αίθουσες διαλέξεων, θέατρα κλπ., � καί γιά τή μετόδοση μηνυμάτων καί κλήση άτόμων σέ βιομηχανίες {π.χ. μετάδοση πληρο­φοριών σέ μεγάλο άριθμό άτόμων, πού βρίσκονται σέ διάφορους χώρους τοϋ κτη­ρίου � τοϋ κτηριακοϋ συγκροτήματος), σιδηροδρομικούς σταθμούς, άεροδρόμια κλπ. τέλος, ι'jλεκτροακουστικές �γκαταστάσεις, μέ δυνατότητα άνταλλαγής μηνυ­μάτων μεταξύ χώρων, χρησιμοποιούνται καί σέ κεντρικούς σταθμούς ι'jλεκτροπα­ραγωγής, ι'jλεκτρικά �ργαστήρια δοκιμών καί μετρήσεων κλπ.

Μία ι'jλεκτροακουστική �γκατάσταση μπορεί νά άνήκει σέ δυό βασικές κατηγο­ρίες:

α) Στίς �γκαταστάσεις, πού τά άκουστικά σήματα λαμβάνονται σέ �να χώρο καί μεταδίδονται σέ διάφορους άλλους καί

β) στίς �γκαταστάσεις, πού τά άκουστικά σήματα λαμβάνονται σέ �να χώρο καί άναπαράγονται στόν ίδιο χώρο, άφοϋ προηγουμένως �νισχυθοϋν, ώστε νά άκού­γονται καθαρά άπό μεγάλο άριθμό άτόμων.

ΟΙ ήλεκτροακουστικές έγκαταστάσε ις όποτελοϋνται , γενικά, όπό συσκευές πα­ραγωγής �χου {π.χ. συσκευή μεμονωμένων ιϊχων γκ6γκ), μικρόφωνα, μαγνητόφω­να, πίκ - άπ, ραδιοφωνικούς δέκτες, ένισχυτή καί μεγάφωνα {σχ. 9.3κα) .

207

9

�--- -- 15

-ι 6

(9)11 8

.=;- I ' u� J

I' 0

7 13 Σχ. 9.3κα.

1 ) Δυναμικό μ ικρόφωνο σέ τρίποδο. 2) " Επιτραπέζιο μικρόφωνο. 3) Μαγνητόφωνο. 4) Λήψη - άνα­παραγωγή. 5) Κεραία λήψεως. 6) Κέντρο έλέγχου. 7) Γείωση. 8) Δίκτυο. 9) Μεγάφωνα (τύπου στή­λης). 1 Ο) " Επιτοίχια μεγάφωνα. 1 1 ) " Εντοιχισμένα μεγάφωνα. 1 2) Μεγάφωνα τύπου χωνιοϋ. 1 3) "Ωρολογιακός μηχανισμός έκπομπfις άκουστικοϋ σήματος. 1 4) 'Ηλεκτρομαγνητική συσκευή πα-.

ραγωγfις �χου. 1 5), 1 6), 1 7) Πρός δλλα μεγάφωνα.

Μ ικρόφωνα ύπάρχουν δύο τύποι, τά δυναμικά (συνήθως γιά όμ ιλία) καί τά πυ­κνωτικά (συνήθως γιά μουσική). Καί οΙ δύο τύποι κατασκευάζονται μέ ίση ε ύαι­σθησία πρός κάθε κατεύθυνση ιϊ μέ αύξημένη ε ύαισθησία πρός μιά κατεύθυνση [γιά στερεοφωνικές λήψεις ιϊ γιά νά όποφεύγεται τό φαινόμενο τοϋ μικροφωνι­σμού (όκουστικής έπανασυζεύξεως)] .

Τό πλήθος, τό εiδος καί ή θέση τών μ ικροφώνων προσδιορίζονται όνάλογα μέ τίς όπαιτήσε ις γιά τήν ποιότητα τοϋ ιϊχου καί τών όκουστικών χαρακτηριστικών τοϋ χώρου πού θά έγκατασταθοϋν.

Τό όκουστικό σήμα μετατρέπεται, δπως εiναι γνωστό, σέ ήλεκτρικό μέσα στό μικρόφωνο καί περνώντας όπό τό κiντpο iλiγχου τής έγκαταστάσεως, πού περι­λαμβάνε ι προενισχυτή, ήχομίκτη, ένισχυτή, συσκευές παραγωγής ιϊχου, ραδιοφω­νικό δέκτη, μαγνητόφωνο, όργανα διακοπής καί έλέγχου κλπ., ένισχύεται καί όδη­γείται στά διάφορα μεγάφωνα.

Μέσα σέ είδικά ήχεία προσαρμόζονται eνα ιϊ περισσότερα μεγάφωνα καί συγ­κροτούν διάφορους τύπους. ΟΙ όγωγοί όκουστικής συχνότητας, πού συνδέουν τά μικρόφωνα καί τά άλλα στοιχεία μ ιδς ήλεκτροακουστtκής έγκαταστάσεως πρός τούς ένισχυτές, εiναι θωρακισμένοι όγωγοί, πού ή θωράκισή τους γειώνεται μόνο στούς ένισχυτές. ΟΙ όγωγοί αύτοί πρέπει νά εiναι δσο τό δυνατόν βραχύτεροι.

..;, -ιyv.ι�u. ι'"" u.uλο-μ�vν uιτό ιuuι, �νιu,χ.ιιι�ι, ι ιμuc; τu με:γοψι.u νu, όέν ε'i'νL .:ίωρακισμένοι, όλλά πρέπει νά μήν κατευθύνονται παράλληλα πρός όγωγούς rσχυ pών· ρευ μάτων ή ένδοσυνεννοήσεως γιά νά όποφεύγονται έπαγωγι κές όλληλεπι· '>ράσε ις. Ή έγκατάσταση τών όγωγών γίνεται σύ μφωνα μέ τούς κανονισμούς Ε . Η . Ε. γιά Ισχυρά ρεύματα, γιατί ή τάση λειτουργίας τους μπορεί νά όνεβεί μέχρι ·ηο ν

Σέ όρισμένες περιmώσεις, ή ήλεκτροακουστική �γκατόσταση περιλαμβάνει ό­σύρματη σύνδεση μεταξύ κέντρου καί στοιχείων όναπαραγωγής τών όκουστικώ\Ι σημάτων, τό όποία, όντί γιό μεγάφωνα, είναι μ ικροί δέκτες τσέπης μέ όκουστικό. Ή όσύρμοτη μετάδοση τών σημάτων γίνεται μέ �παγωγικό βρόχο έκπομπής [πα· ράγρ. 9.3 (6)]. Τό σύστημα αύτό χρησιμοποιείται σέ μουσεία, έκθέσε ις έργων τέ­χνης κλπ., δπου όπαιτείται ήσυχία. ΟΙ έπισκέmες �φοδιόζονται μέ δέκτη μέ όκου­στικό καί όκούν τίς πληροφορίες σχετικό μέ τό έκθέματα, χωρίς νό χρειάζεται όδη­γός.-τό ίδιο σύστημα χρησιμοποιείται καί σέ αίθουσες διεθνών συνεδρίων, δπου γίνεται ταυτόχρονη μετάφραση μ ιός όμ ιλίας σέ άλλες γλώσσες.

Ή ήλεκτροακουστική έγκατόσταση δέν πρέπει νό συγχέεται μέ τήν έγκατάστα­ση κλήσεως ότόμων. Μέ τήν ήλεκτροακουστική �γκατόσταση μεταδίδονται κατά κανόνα πληροφορίες, ένώ μέ τήν έγκατόσταση κλήσεως μεταδίδονται όπλό σήμα­τα, γιό νό τραβήξουν μόνο τήν προσοχή τών ότόμων πρός τό όποία όπευθύνονται .

Παρόμοια σχεδόν μέ τήν ήλεκτροακουστική έγκατόσταση είναι καί ή έγκατό­:παση κλε ιστού κυκλώματος τηλεοράσεως. Ή έγκατόσταση αύτή περιλαμβάνε ι rηλεοmικές μηχανές λήψεως είκόνων, μ ικρόφωνα, τηλεοmικούς &έκτες καί δια­συνδετικό καλώδια (σχ. 9 .3κβ), Ή εΙκόνα πού συλλαμβάνουν oi τηλεοmικές μηχα­νές λήψεως, όναπαρόγεται στούς τηλεοmικούς δέκτες, πού βρίσκονται σέ διάφο­ρους χώρους, ένώ μέ τά μ ικρόφωνα προστίθεται ιlχος*.

Τά κλε ιστά κυκλώματα τηλεοράσεως χρησιμοποιούνται γιά νό έποmεύονται oi κινήσεις μεγάλου όριθμού ότόμων, γιά λόγους όσφάλειας (π.χ. ·σέ μεγάλα κατα­στήματα γι'ό τήν προστασία κατά τής κλοπής, σέ συστήματα παρακολουθήσεως τής τροχαίας κινήσεως κ.ά. ) . 'Επίσης τό κλε ιστό κύκλωμα τηλεοράσεως χρησιμο­ποιείται γιό έκπαιδευτικούς καί �πιστημονικούς σκοπούς (π.χ. σέ πόλλές αίθουσες διδασκαλίας τοποθετούνται τηλεοmικοί δέκτες γιά νά παρακολουθούν πολλοί μα­θητές μαζί τό μάθημα, πού τό διδάσκει �νας μόνο καθηγητής, ή γιά νά παρακολου­θήσουν πολλά άτομα δαπανηρά �ργαστηριακά πειράματα).

Παραλλαγή τής έγκαταστόσεως κλειστού κυκλώματος τηλεοράσεως είναι αύτή πού χρησιμοποιείται κυρίως σέ μεγάλα ξενοδοχεία γιό τήν όναμετάδοση τηλεοmι­κών προγραtψότων. Μέ τήν έγκατόσταση αύτή, ή ε ίκόνα. ή τό όκουστικό σήμα rτού λαμβάνεται όπό μιό κεραία λήψεως τηλεοmικών ή καί ραδιοφωνικών προ­γραμμάτων, όναπαρόγεται σέ �να κέντρο όναμεταδόσεως, όπό τό όποίο όναμετα­δίδεται μέσω καλωδίων στούς δέκτες διαφόρων χώρων. Στήν έγκατόσταση αύτή, είναι δυνατόν νό παρεμβληθεί κάποιο σήμα στό όναμεταδιδόμενα προγράμματα,

*Ή έγκατόσταση πού δείχνει τό σχήμα 9.3κβ ε1ναι μία πλήρης έγκατόσταση κλειστοϋ κυκλώματος ηλεορόσεως μέ /Ξλεγχο τών μεταδιδόμενων όmικοακουστικών σημότων. Ύπόρχουν, δμως καί ό· λούστερες έγκαταστόσεις.

Σχ. 9.3κβ. 1) Μηχανή λήψεως. 2) Δέκτης. 3) Μικρόφωνο. 4) Μονάδα μαγνητοσκοπίου. 5) Μαγνητοσκόπιο. 6\ Μονάδα έλέγχου ι'\χου καί εΙκόνας. 7) ' Επιλογέας ε Ικόνων. 8) Γεννήτρια παλμών συγχρονισμού.

91 ' Επικοινωνίες. 1 0) Ήχομίκτης.

μέσω τοϋ καλωδίου κέντρου - δεκτών (τηλεοmικών καί μή) , δπως είνuι λ· "''·ιοιο μήνυuα πpός ιΞνα δωuάτιο τοϋ ξενοδοχείου.

9.4 "Εγκατάσταση προστασrας κτηρrωv άπό άτμοσφαιρικ�ς �κκενώσεις (κεραυ­νούς).

Ή �γκατάσυαση αύτή άποτελείται άπό τίς διάφορές διατάξεις 6λ�ξικtραυνων. Vlέ τά άλεξικέραυνα �πιτυγχάνεται ή προστασία τών κτηρίων, τών άνθρώπων καί rώv πραγμάτων άπό τόν κίνδυνο κεραυνών.

Σημεία, στά όποία μπορεί νά δημιουργηθεί άτμοσφαιρική �κκένωση (κεραυνός), είναι, συνήθως δσα βρίσκονται σέ μεγάλο ϋψος άπό τό έδαφος, δπως είναι οί κο­ρυφές πύργων, οΙ ράχες τών στεγών, οΙ καπνοδόχοι κλπ.

'Όπως είναι γνωστό άπό τήν Φυσική, ό κεραυνός συνοδεύεται άπό θερμικά ή­λεκτρομαγνητικά καί ήλεκτροχημικά φαινόμενα. Τά θερμικά φαινόμενα δημιουρ­γούνται άπό τή διέλευση πολύ μεγάλων ρευμάτων, όπότε άναmύσσεται θερμότη­rα, πού είναι δυνατόν vά προκαλέσει άνάφλεξη τών εύφλεκτων τμημάτων τών κτηρίων. Τά κτήρια, λοιπόν, κινδυνεύουν κυρίως άπό τά θερμ ι κά άποτελέσματα τών κεραυνών. .

Μ ιά �γκατάσταση άλεξικέραυνου άποτελείται : α) 'Από μεταλλικές ράβδους (fi ά­γωγούς), πού συλλαμβάνουν τόν κεραυνό καί καλούνται συλλ�κτήριοι 6γωγοL β) 'Από άγωγούς, πού συνδέονται μέ τούς συλλεκτήριους καί διοχετεύουν τό ρεϋ· μa τοϋ κεραυνού πρός τή γή (κύριοι 6γωγοί ). γ) 'Από τή γ�ίωση τής �γκαταστά rεως τοϋ άλεξικέpαυνου.

210

Ώς συλλε κτήριοι όγωγοί χρησιμοποιοϋνται όριζόντιες ή κεκλιμένες ράβδοι καί στά σnuεία τών οίκοδομών πού προεξέχουν κατακόρυφες ράβδοι (σχ. 9 .4α).

Σχ. 9.4α.

Σέ καπνοδόχο (έξοχή) τοποθετείται κατακόρυφη ράβδος.

Σέ κτήρια μέ πλάτος μ ικρότερο όπό 20 m μέ στέγη, τοποθετοϋνται συλλεκτή­ριοι όγωγοί μόνο στά ίχνη τής στέγης καί στά όετώματα, όν ή ύψομετρική διαφορά μεταξύ γραμμής ράχης καί ίχνους τής στέγης εΤναι μικρότερη ή ίση μέ 1 m (σχ. 9.4β). Σέ κτήριο μέ μεγαλύτερο πλάτος πρέπει νά τοποθετοϋνται συλλεκτήριοι ό­γωγοί κατά μήκος καί κατά πλάτος σέ μορφή δικτύου, μέ βρόχους μ ικρότερους όπό 20 m (σχ. 9.4β).

Διαστaσεις σέ m

Σχ. 9.4β. Διάταξη συλλεκτήριων όγωγών σέ κτήριο μέ στέγη καί μέ δώμα.

Σέ κτήριο μέ πλάτος μ ικρότερο ή ίσο πρό 1 2 m πρέπει νά ύπάρχουν τουλάχι­στον δύο κύριοι όγωγοί, ένώ δταν τό πλάτος τοϋ κτηρίου ξεπερνά τά 1 2 m, πρέπει

2ll

νά ύπάρχουν τέσσερις τουλάχιστον όγωγοί. Σέ κτήρια μέ πλάτος μέχρι 1 2 m καί μi'jκος πάνω όπό 20 m όπαιτείτα ι eνας κύριος όγωγός κάθε 20 m (σχ. 9.4γ)

Σχ. 9.46.

Σχ. 9.4y.

Doo Doo

"Αποστάσεις κύριων όγωγών.

Σχ. 9.4ε.

Οί ύδρορροές (λούκια) λογίζονται ώς πρόσθετοι κύριοι όγωγοί καί γι" αύτό πρέ­πει νά συνδέονται μέ τούς κύριους όγωγούς (σχ. 9.4δ).

Οί συλλε κτήριοι καί oi κύριοι όγωγοί εΤναι γυ μνά σύρματα, όπό έπιψευδαργυ­ρωμένο χάλυβα, κυκλικi'jς διατομi'jς, μέ διάμετρο 8 mm. Ή γείωση όποτελείται όπό σιδεροταινίες ιϊ γυμνά έπιψευδαργυρωμένα χαλύβδινα σύρματα, κυκλικi'jς διατο­μης, μέ διάμετρο 1 Ο mm, τοποθετημένα μέσα στό έδαφος σέ βάθος τουλάχιστον 50 cm. Τά συρμάτινα αύτά ήλεκτρόδια γε ιώσεως συνδέουν δλα τά άκρα τών κυ­ρίων όγωγών καί περιβάλλουν τό κτήριο, δπως δείχνει τό σχi'jμα 9.4ε. Έκτός όπό τίς ταινίες ιϊ τά σύρματα, ώς ήλεκτρόδια γειώσεως μποροϋν νά χρησι μοποιηθούν καί μεταλλικές ράβδοι μπηγμένες μέσα στό έδαφος στά σημεία πού καταλήγουν οΙ κύριοι όγωγοί (σχ. 9.4στ).

·

Τελευταία, γιά τήν προστασία άπό ότμοσφαφικές έκκενώσεις χρησιμQποιοϋνται καί τά οσδιt:νΕργά άλΕξικiρσυνσ (όλεξικέptiuvα ·Ιονισμοϋ). Αύτά όποτελοϋνται μόνο

Σχ. 9.4στ.

όπό μιά μεταλλική όκίδα, στερεωμένη σέ μεταλλικό σωλήνα (Ιστό), ό όποίος στε­ρεώνεται στό ύψηλότερο σημείο της προστατευμένης οlκοδομης. Ή όκίδα, πού βρίσκεται �τσι 3 ώς 5 m ψηλότερα όπό τό κτήριο, συνδέεται μέσω καθ6δου μέ τό ήλεκτρόδιο γειώσεως. Ή κάθοδος όποτελείται κατά προτίμηση όπό περισσότερα όπό �να σύρματα, μέ συνολική διατομή 50 ώς 1 00 mm2• Τά σύρματα αύτά συν-

· δέονται κοντά στό έπάνω καί κάτω άκρο μέ τίς κυριότερες μεταλλικές μάζες τού κτηρίου, δν οΙ μάζες αύτές παρουσιάζουν καλή συνέχε ια. Τά σύρματα της καθό­δου, πάλι, όκολουθώντας τό συντομότερο δυνατό δρόμο, χωρίς γωνίες καί όπότο­μες καμπύλες, φθάνουν στό ήλεκτρόδιο γε ιώσεως, όφού συγκολληθούν προηγου­μένως μεταξύ τους καλό. Ή γείωση όποτελείται όπό μεταλλικές ταινfες μέ μήκος 20 m πού τοποθετούνται μέσα στή γη όκτινικώς � όπό κατακόρυφες ράβδους γειώσεως, δπως καί στό κοινό όλεξικέραυνα.

Κάτω όπό τήν όκίδα τού όλεξικέραυνου ύπάρχει καμπανοειδές σώμα όπό πορ­σελάνη μέ έπόλειψη όδιόλυτου δλατος ραδίου (σχ. 9 .4ζ) � μ ικρός δίσκος μέ περι­μετρικά τοποθετημένα έπόνω του πλακfδια ραδιενεργού ύλικού. Τό ραδιενεpγι'ι ,·,

'J.!( 9.4ζ.

Ραδιενεργό σώμα

fΌ.διcνεργό& ροδέλλά

213

λικό έκπέμπε ι ίόντα, πού Ιονίζουν τήν περιοχή γύρω όπό τό όλεξικέραυνο καί δη­μιουργούν όγώγιμη όδό, πού μέσω αύτής τά ήλεκτρικά φορτία τής ότμόσφαιρας ό­δηγούνται πρός τήν όκίδα, χωρίς νά δημιουργείται κεραυνός, καί όπό έκεί στή γη. Κάτω όπό τό ραδιενεργό σώμα ύπάρχει μεταλλικός δίσκος, πού στηρίζεται έπάνω σέ μονωτικό στήριγμα. Ό δίσκος αύτός, μέσω μεταλλικών κεραιών, φορτίζεται ό­πό τά ότμοσφαιρικά στρώματα, πού βρίσκονται σέ όρισμένη όπόσταση όπό τήν ό­<ίδα, καί φθάνε ι σέ ύψηλό δυναμικό σέ σχέση μέ τή μεταλλική στεφάνη, πού περι-3άλλει τό ραδιενεργό σώμα, καί συνδέεται μέ τή γη {δυναμ ικό μηδέν). Τό σύστημα 'ιίσκου - στεφάνης χρησιμεύει γιά νά αύξάνεται ή ταχύτητα διαδόσεως τών Ιόν­ων τής ραδιενεργού έκπομπής, μέ όποτέλεσμα νά αύξάνεται ή όκτίνα δράσεως

rού όλεξικέραυνου καί, έπομένως, νά έπεκτείνεται ή προστατευτική ένέργειά του ,Jέ μεγαλύτερη περιοχή.

9.5 "Ερωτήσεις. 1 . Πώς γίνεται μέ όπλό τρόπο, ή ρύθμιση καί ή προστασία μιάς �γκαταστάσεως κεντρικής θερμάν­

σεως μέ καύση πετρελαίου; 2. Π καλείται δμεση καί τί lμμεση ρύθμιση τής λειτουργίας �γκαταστάσεως κεντρικής θερμάνσι;ως

μέ πετρέλαιο; 3. Π περιλαμβάνει ή ήλεκτρική �γκατάσταση σέ μιά μ ή ήλεκτρική κεντρική θέρμανση καί τί σέ ήλε-

κτρική; 4. Πόσα συστήματα ήλεκτρικής θερμάνσεως μέ άποθήκευση θερμότητας ύπάρχουν; 5. Ποιά είδη κεντρικής θερμοσυσσωρεύσεως χρησιμοποιούνται συνήθως; 6. Ποιά είδη τοπικών μονάδων θερμοσυσσωρεύσεως χρησιμοποιούνται συνήθως; 7. Ποιά είδη ήλεκτρικές γραμμές τοποθετούνται στά συστήματα ήλεκτρικής θερμάνσεως μέ όποθή­

κευση θερμότητας; 8. Περιγράψετε τήν ήλεκτρική �γκατάσταση �νός όνελκυστήρα. 9. Ποιά συστήματα �λέγχου διακρίνομε στίς �γκαταστάσεις όνελκυστήρων;

1 Ο. Ποιά διάκριση ύπάρχει μεταξύ Ισχυρών καί όσθενών ρευμάτων; 1 1 . Ποιές εiναι οΙ κυριότερες �γκαταστάσεις όσθενών ρευμάτων; 1 2. Π περιλαμβάνει �νας πίνακας κουδουνιών; 1 3. "Από τί όποτελείται μία �γκατάσταση �νδοσυνεννοήσεως; Μιά �γκατάσταση θυροτηλεφώνων; 1 4. Π περιλαμβάνει �να συγκρότημα φωτεινών κλήσεων, πού τοποθετείται κοντά σέ κρεβάτια νοσο-

κομειακού θαλάμου; 1 5. Πόσες κατηγορίες �γκαταστάσεων κλήσεως ότόμων ύπάρχουν καί ποιές; 1 6. "Από τί όποτελείται μιά ήλεκτρική ώρολογιακή �γκατάσταση; 1 7 . Πόσων εΙδών όγγελτήρες πυρκαϊάς γνωρίζετε; 1 8. Μέ ποιά κριτήρια �κλέγονται καί �γκαθίστανται οΙ άγγελτήρες πυρκαϊάς; 1 9. Ποϋ χρησιμοποιούνται �γκαταστάσεις όσφάλειας χώρων; 20. Πώς λειτουργεί μιά �γκατάσταση όγγελτήρων διαρρήξεως; 2 1 . Ποϋ χρησιμοποιούνται �γκαταστάσεις �λέγχου φυλάκων; 22. "Από τί άποτελείται μιά δευτερεύουσα τηλεφωνική �γκατάσταση; 23. Πώς τοποθετούνται οΙ τηλεφωνικές γραμμές; 24. Ποιός εiναι ό ρόλος τών τηλεφωνικών κατανεμητών; �5. Π εiναι τό τηλέτυπο (τΕLΕΧ); '6. Ποιά εiναι ή διαφορά μεταξύ ραδιοφωνικών κεραιών λήψεως μακρών, μεσαίων καί βραχέων κυ-

μάτων καί ραδιοφωνικών κεραιών λήψεως ύπερβραχέων κυμάτων ώς καί κεραιών τηλεοράσεως; 7. Ποϋ καί πώς τοποθετείται μιά κεραία λήψεως τηλεοπτικών καί ραδιοφωνικών �κπομπών; 8. Ποιά βασικά �ξαρτήματα όπαιτοϋνται γιά μιά κεντρική �γκατάσταση κεραίας; 9. Ποϋ χρησιμοποιείται ή ήλεκτροακουστική �γκατάσταση; Ποιές εiναι οΙ βασικές κατηγορίες ήλε­

κτροακουστικών �γκαταστάσεων; !0. Ποιά εiναι ή διαφορά μεταξύ ήλεκτροακουστικής �γκαταστάσεως καί �γκαταστάσεως κλήσεως ά

τόμων; 31. Ποϋ χρησιμοποιούνται κλειστά κυκλώματα τηλεοράσεως; 32. Περιγράψετε μιά �γκατάσταση όλεξικέραυνου. · 1 τr Ffναι τά ραδιενεργά άλεξικέnnι ιvn·

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΡΩΤΟ

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε.Η.Ε. ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ

ΓΕΝΙΚΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ Ε.Η.Ε .

. 10.1 Περιq6μενα μελbης Ε.Η.Ε. Γιό νό �κπονηθεί μιό μελ�τη Ε.Η.Ε. κτηρ(ου πρ�πει νό γ(νουν κατό σειρό οΙ �ξής

�ργασrες. πού καθορfζουν καr τό περιεχόμενα τής μελ�της αι1τής. α) Άνόλογα μ� τόν προορισμό τοϋ κτηρ(ου καr .τήν όρχιτεκτονική του διαμόρ­

φωση ιιαθοp/ζονται, σύμφωνα καr μ� τrς �πιθυμfες τοϋ �ργοδότη, οΙ λeιτοupγιd� δuνατ6πιn� πού θό διαθ�τει τό κτήριο αι)τό (π.χ. φωτισμός �σωτεριtcών χώρων, φωτισμός �ξωτερικών χώρων, φωτειν�ς �πιγραφ�ς. εfδη μηχανών κάr συσκευών καταναλώσεως. όνελκυστήρες. κεντρική θ�ρμανση, σύστημα �νδοσυνεννοήσεως. κεραίες λήψεως ραδιοΦωνικ.ών καr τηλεοπτικών �κπομπών κλπ.).

Έπfσης καθορfζονται καr ιιrιταγp6fιονται τό elδo� καr τόχαpακτηpιιπιιι6 τών �γ­καταστόσεων, πού θό. παρ�χουν τrς καθορισμ�νες αι)τ�ς δυνατότητες, πόντοτε σ� Cτυνεργασrα μ� τόν �ργοδότη.

β) Πνονται οΙ ΙπΙ μlpou� μdln� τών �γκαταστόσεων (ύπολογισμοr φωτιστι­κών �γκαταστόσεων, ύπολογισμός όναγκών κόθε χώρου σ� ρευματοδότες. Cιπο­λογισμός Ισχύος τών μηχανών καr συσκευών καταναλώσεως γιό νό �κπληρώσουν τόν πpοορισμό τους καr Cιπολογισμοr όρισμ�νων �γκαταστόσεων όσθενών ρευμό-των). ..

γ) Πpοuδιοplζeται 6 6pιθμ6� πί)ν τοmκών κuιιλωμ6των διαιιλαδΦιnως, πού θό όπαιτηθοϋν γιό τήν τροφοδότηση τών διαφόρων σημεfων λήψεως ρεύματος καr d­πολογlζονται nf χαpακπιpιιπικ6 τοu� (διατομή όγωγών τών γραμμών, �κλογή με­γ�θους όργόνων πινόκων καr δλλων �ξρρτημότων καr ι)λικών). τέλος. γfνεται ιια­τανομιf, τών κυκλωμότων ιιτ/f TPE'/f 1/Hftn/f.

δ) Στό όρχιτεκτονικό σχ�δια, Ιιπdeiται τ6 αχlδιο τrJ� Ε.Η.Ε. καr όκόμα, lιmo­νoiJνrtιι αχΙδια λΕπτομΕΡΕιών, δπου όπαιτείται, κα( διαγp6μματα ιJλeιιτpιιιών mν6-κων καΙ uut!Μuμολογιών.

ε) Εuνnftιιnται πlναιια� 6rπιιτοιJμeνων dλικών, πού προσδιορfζονται όπό τό σχ�δια (πpομlτpηuιι) καr, κατόπιν, γfνεται πpοiJπολογιuμ6� τrJ� δαπ6νη� τιJ� Ε.Η.Ε.

215

10.2 Τρ6πος συyιιροτησειιις ιιαι nαρουσι6σειιις μιδς μελtrης Ε.Η.Ε. 1) Γιό νό παραδοθεί μία μελέτη Ε. Η. Ε. ι!τοιμη σ� αι)τόν πού �χει όναθ�σει τή

μελ�τη, πρ�πει νό συγκροτηθεί φόκελος, πού νό περι�χει τό έξής στοιχεία: α) Σχ�δια κατόψεων (όπογείων, rσογείου τυπικού όρόφου, �σοχών) μ� σχεδια­

σμ�νες τίς διόφορες ι-ιλεκτρικ�ς �γκαταστόσεις Ησχυρών καί όσθενών ρευμότc.ων). μ� όπόμνημα καί πίνακα συμβόλων.

β) Σχ�δια λεπτομερειών καί διαγρόμματα πινόκων καί συνδεσμολογιών μ� ό­πόμνημα καί πίνακα συμβόλων.

γ) Τεχνική �κθεση, πού όναγρόφει τό δεδομ�να τής μελ�της καί σύντομη περι­γραφή, τού πώς προσδιορίσθηκαν τό διόφορα μεγ�θη όναφ�ροντας καί τούς κυ­ριότερους τύπους όπολογισμού.

δ) Συγγραφή όποχρεώσεων μ� �νικούς καί nχνικούς δρους. Στούς γενικούς δρους περιλαμβόνονται διατόξεις, δπως: τό στοιχεία τού �ργο­

λαβικού ποσοστού [�wκ6 Ι/06α τού �ργολόβου - �γκαταστότη, δηλαδή δαπόνες γιό τή σύνταξη τής συμβόσεως, πόσης φύσεως φόρόι, τ�λη, κρατήσεις καί εrσφο­ρές όπ�ρ τού Δημοσίου � τρίτων, τόκοι κεφαλαίων κινήσεως καί �γγυήσεων, όπό­σβεση μηχανημότων καί μ�σων �ργασίας, �ξοδα γραφείου, γιό �πιστασία, όποθή­κευση καί φύλαξη όλικών, δαπόνες δοκιμών χαρόξεων, όσφόλιστρα κόθε εrδους, δυσμενή όπρόοπτα, κλοπ�ς � ζημίες κλπ. καί δfιελος (κ�ρδος) τού �ργολόβου]. � όποχρ�ωση τεχνικής διευθύνσεως καί παρουσίας τού �ργολόβου, � όποχρ�ωση �­πανορθώσεως φθορών, � όποχρ�ωση παραδόσεως στόν �ργοδότη όπό τόν �ργο­λόβο σχεδίων τής τελικής διαμορφώσεως τής �γκαταστόσεως κλπ.

Στούς τεχνικούς δρους περιλαμβόνονται δρθρα, στό όποία περιγρόφονται μ� λεπτομέρειες οΙ κατασκευόστικ�ς όπαιτήσεις τής Ε.Η.Ε., τό �ξαρτήματα, οΙ μηχα­νές, οΙ συσκευές καί τό όλικό, πού θό χρησιμοποιηθούν καί γενικό κόθε δλλη όπαί­τηση σχετική μέ τήν κατασκευή τής �γκαταστόσεως.

ε) Τιμολόγιο, πού θό περιλαμβόνει τίς τιμ�ς μονόδας τών όλικών, πού εΤναι �γ­κατεστημένες καί ι!τοιμες νό λειτουργήσουν. ΟΙ τιμές τού τιμολογίου δηλαδή θό περιλαμβόνουν:

- Τήν όξία κόθε όπαιτούμενου όλικού στόν τόπο τών �ργων. - Τήν όξία τών όπαιτούμενων �ργατικών γιό τήν �πιμελή καί �ντεχνη �κτέλεση

τών �ργων. Στήν όξία αι)τή συμπεριλαμβόνονται καί οΙ εισφορές �ργοδότη ό­πέρ τού I.K.A., τό δώρα Χριστουγέννων καί Πόσχα καί δσα �πιδόματα προ­βλέπει ό νόμος.

- Τήν όξfα κόθε εfδους ίιλικού καf �ργατικών, πού όπαιτούνται γιό τήν �κτέλεση βοηθητικών �ργασιών χρήσιμων � όπαραίτητων γιό τήν �κτέλεση τών κυ­ρίων �ργων.

στ) Προμ�τρηση καί προϋπολογισμός τής δαπόνης τής Ε.Η.Ε. Άνόλογα μέ τίς όπαιτήσεις τού �ργοδότη, εΤναι βέβαια δυνατόν όρισμένα όπό

τό στοιχεία αύτό νό συγχωνευθούν σ� λιγότερα (π.χ. συγχώνευση τού τιμολογίου μέ τήν προμ�τρηση καί τόν προϋπολογισμό) � νό αύξηθούν μέ παρόδοση καί δλ­λων στοιχείων, δπως εΤναι τό τεύχος διακηρύξεως τού διαγωνισμού κατασκευής τής �γκαταστόσεως, τό όναλυτικό τιμολόγιο, δπου φαίνεται ό τρόπος υπολογισμού τών τιμών τού τιμολογίου, καί, πιθανόν, καί όρισμένα δλλα δικαιολογητικό (ίιπεύ­θυνες δηλώσεις κλπ.).

216

2) Τό σχεδιαστικό σύμβολα πού χρησιμοποιούνται στό σχέδια μ ιδς μελέτης Ε .Η .Ε., πρέπει νό εΤναι τό τυποποιημένα σύμβολα πού Ισχύουν στήν Έλλόδα. 'Όταν δέν ύπόρχουν όρισμένα έλληνικ.ό τυποποιημένα σχεδιαστικό σύμβολα, τότε πρέπει νό χρησιμοποιούνται άντίστοιχα ξένων τυποποιήσεων. Στόν Π ίνακα 1 0.2 . 1 �χουν συγκεντρωθεί δλα τό σχεδιαστικό σύμβολα*, πού χρειόζονται γιό τό σχέδια τών Ε .Η .Ε. "Εννοείται δτι σέ κόθε συγκεκριμένη μελέτη, ό πίνακας συμβόλων, πού θό συνοδεύει τό σχέδια τιϊς μελέτης, θό περιλαμβόνει μόνο τό σύμβολα, πού χρη­σιμοποιούνται στό σχέδια αύτό.

• ΤQ,σύμβολα αύτά εΤναι κατά τό μεγαλύτερο μέρος τυποποιημένα όπό τήν '"Ελληνική "Ηλεκτροτε­χνική 'Ένωση. γραφικό ι'}λεκτροτεχνικό σύμβολα γιό Ε. Η. Ε. καί υΙοθετημένα όπό τήν Δ. Ε. Η. Ό Πίνα­κας 1 0.2 . 1 περιλαμβάνει, lπίσης. πολλά σύμβολα τιϊς γερμανικιϊς τυποποιήσεως (DIN). πού χρησιμο­ποιούνται συνηθέστερα στήν Έλλόδα.

217

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 0.2. 1.

Α/Α Περιγραφή Σύμβολο

1 Συνεχές ρεϋμα 7i ή σπανιότερα - ---

2 'Εναλλασσόμενο ρεϋμα Γενικό ΣύuΒολn �

3 'Εναλλασσόμενο ρεϋμα μέ βιομηχ. συ- � η � 50Hz χνότητα ή�4000ΗΖ μέ άκουστική συχνότητα � μέ ύπερηχητική συχνότητα (ραδιοφωνι- � ή ,...-....._, 500 ΚΗΖ κή, φέρουσα κλπ.) �

4 Σύμβολο γιά μηχανές ή συσκευές πού λειτουργούν καί μέ συνεχές καί μέ �ναλ-

---.-......_.,

λασσόμενο ρεϋμα

5 Κυματοε ιδές καί άνορθωμένο ρεϋμα .........._,. ---6 Τριφασικό �ναλλασσόμενο ρεϋμα 50 πε-

ριόδων 220 Βόλτ 3 � !:>0 Hz 220V.

7 Σύμβολο τοϋ ούδετέρου Ν 8 Τριφασικό �ναλλασσόμενο ρεϋμα μέ ού-

3Ν� δέτερο 9 'Όταν σέ eνα σύ μβολο 3φασικοϋ ρεύμα-

τος σημειώνονται ή τάση, τότε αύτή θά είναι ή πολική τάση. Π .χ. ό άpέναντι συμβολισμός σημαίνει 3Ν r"'-../ 50Hz380V 3φασικό μέ ούδέτερο, 50 περιόδων καί

3Ν � 50cfs380V πολική τάση 380" (ή τάση άνάμεσα σέ κάθε φάση καί στόν ούδέτερο θά εΤναι 220V)

1 0 Στό συνεχές ρεϋμα μέ 2 άγωγούς ή τάση 2 γράφεται μετά τό σύμβολο 110V 1 1 Στό συνεχές ρεϋμα μέ 3 άγωγούς άπό

τούς όποίους ό eνας είναι ούδέτερος, συμβολίζεται δπως άπέναντι (μεταξύ άκ- 2Ν 220V ραίων άγωγών καί ούδέτερου ή τόση εi-ναι 1 1 0 V)

1 2 Πολικότητα θετική + άρνητική -

(Συνεχίζεται)

218

(Συνέχεια Πίνακα 1 0.2. 1 )

Σύμβολο Α/Α Περιγραφή Παρόσταση

Μονογραμμική Πολυγραμμική

1 3 UΕνας όγωγός � μιό όμόδα όγωγών

1 4 ΕΟκαμπτος όγωγός �

1 5 Δύο όγωγοί μ. --' --

1 6 Τρείς όγωγοί ,s�' ------

1 7 n-όγωγοί η ,

Παpιιτι'ιpιιαιι. 1 8 ·Αν τό πολυγραμμικό σύμβολο όποτε-

λείται όπό περισσότερες γραμμές όπό 4, εΤναι σκόπιμο νό τfς χωρίζαμε "σέ ό-μόδες όπό 3 γραμμές τήν καθεμιό. Άρ-χίζοντας όνό 3 γραμμές όπό πόνω πρός τό κότω, μέ μικρές όποστόσεις μεταξύ τους. θό ξεχωρίζαμε τή μιό όμόδα 3

γραμμών όπό τήν �πόμενη μέ μιό κό-πως μεγαλύτερη όπόσταση. Ή τελευ-ταία όμόδα γραμμών εΤναι δυνατόν νό όποτελείται όπό 1 γραμμή 2 � 3 γραμ-μές

8 Παp6Ηιγμα. 8 όγωγοi

1 9 Ό τρόπος μέ τόν όποίο γίνεται ι'Ι μετα-πήδηση όπό μονογραμμική σέ πολυ-γραμμική παρόσταση εΤναι ό όπέναντι.

4{-� = .. n

Παp6Ηιγμα. 4 όγωγοi � (Συνεχίζεται)

219

(Συνέχεια Πίνακα 1 0.2. 1 )

Α/Α Περιγραφή Σύμβολο

20 Σέ δργανα πού �χουν όρθρωτούς �πα-φείς (π.χ. μαχαιρωτούς διακόmες) εΤναι

• δυνατόν νά γίνει ι'ι �ξής διάκριση: ι'ί Γιά τόν όκροδέκτη πού συνδέεται μέ τόν όρθρωτό �παφέα τό σύμβολο Γιά τόν όκροδέκτη πού συνδέεται μέ τόν ο όκίνητο �παφέα τό σύμβολο

2 1 Συνδέσεις όγωγών (μόνιμες) τ Συνδέσεις όγωγών (λυόμενες) μέ κλέμ- I μα

ΣqμΕiωιτq. τ Τό σύμβολο γιά τή σύνδεση όγωγών μεταξύ τους �πιτρέπεται νά τό παραλεί-ψομε, μόνο δταν �χομε μιά όπλή δια-κλόδωση. Σέ δλες τίς δλλες περιmώ-σεις πρέπει νά τό σημειώναμε

� τ I 2 2 Διπλή διακλάδωση (μέ μόνιμη σύνδε- + I ση)

Διπλή διακλάδωση (μέ λυόμενη σύνδε- + ση)

2 3 Διασταύρωση χωρίς ήλεκτρ. σύνδεση + Παp6δΕιγμα. ..

Διασταυρούμενοι καί διακλαδιζόμενοι άγωγοί

� /ι

(Συνεχίζεται)

220

(Συνέχεια Π ίνακα 1 0.2. 1 )

Σύμβολο Α/Α Περιγραφή Π αράσταση

Μονογραμμική Π οfuγραμμική

Τά σύμβολα τών μονάδων (V-Ηz-κλπ) ε7ναι δυνατόν νά παραλειφθούν, έφ ' δ-σον δέν προκαλούνται άμφισβητήσεις

ΠαράδΕιγμα. 2 Ν -- 220

24 Κύκλωμα γιά συνεχές ρεύμα 2 2 0 ν 2Ν- 2 20 ( 1 1 Ο V) άνάμεσα στόν έξωτερικό άγω- 2 χ 50+ 1 χ 2 � 2 χ 5 0 • 1 χ 2 5 γ ό καί τόν

2 5 ούδέτερο μέ δύο άγωγούς τών 50 2 Ν - 2 20 2 Ν - 220 mm2 (ή 0,08 i n2) καί μέ ούδέτερο τών /11 2 5 m m2 (ή 0,04 in2)

2 χ 0,08 + 1χ0,04 2 χ 0,08 + 0,04

ΠαράδΕιγμα. 3Ν - 5Ο 2 6 Τριφασικό κύκλωμα, 5 0 Hz, μ έ τρείς ά- 1 )Ν - 50

γωγούς τών 1 2 5 m m2 (ή 0,2 in2) καί 3 χ 1 2 5 .. 1 χ 50 3 χ 12 5 -t 1 χ 50 ούδέτερο τών

3Ν - 50 2 7 5 0 m m 2 ( ή 0,08 i n2) 4 3Ν - 5Ο

3χ 0,2 + 1χ0,0 8 3χ 0,2 + 1 χ Ο, Ο 8

ΠαράδΕιγμα. 2 8 'Ομάδα όπό n-άγωγούς, πού άκολοu- n

θοϋν στό σχέδιο τήν ίδια διαδρομή

6 I 71 81 71 6 2 9 ΠαραδΕiγματα.

l:) 30 τρόποι γιά νά σuμmuχθοϋν περισσό- � ) τε ροι άγωγοί σέ μία όμάδα 6 6

3 1 Στίς παραστάσεις 30, 3 2 καί 3 3 πα- 8 81 1 ι] 10

ριστάνεται καί ή κατεύθυνση τών ό- \ I 11 I γωγών.

3 2 8 8 � 11 10

\( � 3 3

8 8 L� 11 10 11 � (Συνεχίζεται)

221

!Συνέχεια Πίνακα 1 0.2. 1 )

Αι Α Περιγραφή Σύμβολο

34 Πρωτογενές στοιχείο ή συσσωρευτής. �r-Ή γραμμή μέ τό μεγαλύτερο μήκος παριστάνει τό θετικό πόλο. �� Ή πιό κοντή τόν όρνητικό πόλο.

3 5 Συστοιχία συσσωρευτών ιϊ πρωτογενη -ψfι� στοιχεία.

Τό ύπ. όρ. 1 παραπάνω σύμβολο είναι έ-πίσης δυνατόν νά παριάτάνει μιά συ-στοιχίιι, άν δέν ύπάρχε ι κίνδυνος συγ-χίσεως. WΑν ύπάρχει τέτοιος κίνδυνος πρέπει νά σημε ιώσομε τήν τάση, τόν -1�-----1� όριθμό καί τό εΤδος τών στοιχείων.

3 6 Συστοιχία μέ λήψεις. -+- ----1 fι1ιlι� 3 7 Συστοιχία μ έ ρυθμιζόμενη τάση. � 3 8 Συστοιχία μ έ μονοπολικά διακόπτη τού r-

τελικού στοιχείου --1r--- -Ψ ΙΦΙ 3 9 Γειωτής. Γενικό Σύμβολο. _ι 40 Γειωτής γιά ύδροσωλήνες. _ι Ι 4 1 Γειωτής μ έ πλάκα. cΞJ

(Συνεχίζεται)

222

(Συνέχεια Πίνακα 1 0.2. 1 )

Α/Α Περιγραφή Σύμβολο

42 Γ ε ιωτής μέ ράβδους � σωλήνες. __l_ t

43 Γειωτής μέ ταινία. _L τ

44 'Ακροδέκτης γειώσεως συσκευής. (!) 45 Σύνδεση �πάνω σέ πλαίσιο � σώμα. .J_ � � η

46 Γεφύρωση (ισοδυναμική σύνδεση) δύο ΓΙ μεταλλικών στοιχείων.

47 Γεφυρωμένος λουτήρας, δηλαδή λου-τήρας τού όποίου τό μεταλλικό σώμα εΤναι άγώγιμα συνδεδεμένο μέ σωληνες θερμού καΙ ψυχρού νερού καί μέ δλλα ( r-ι ) μεταλλικό στοιχεία, πού εΤναι προσιτά στό πρόσωπο πού εΤναι στό λουτήρα (δπως π.χ. σώματα κεντρικής θερ-μόνσεως, ι'ιλεκτρικός θερμοσίφωνας, μεταλλικό παράθυρο κλπ.) . Παpατήpηuη. Τό περίγραμμα παριστά-νει τό λουτήρα.

ΠαpάΗιγμιι. ! 48 Γείωση πλαισίου

49 Σφάλμα (διαppοή). 7 Τό σύμβολο αύτό χρησιμοποιείται καί [t] γιά τήν ένδειξη κινδύνου λόγω ύψηλής τάσεως

(Συνεχίζεται)

223

(Συνέχεια Πίνακα 1 0.2. 1 )

Α/Α Περιγραφή Σύμβολο

50 Παρ6δΕιγμα. r Θέση σφάλματος πρός σώμα

5 1 Μεταβλητότητα, γενικό σύμβολο / Ή κλίση τού βέλους πρέπει νά είναι 45° ώς πρός τό σύμβολο. / Λ4ετσβλητότητσ συνεχής

Λ4εταβλητότητα κατά βήματα / � 5 2 Γραμμή πού όδεύει πρός τά άνω I 53 Γραμμή πού όδεύε ι πρός τά κάτω I 54 Γραμμή πού μεταφέρει ένέργεια πρός τά I όνω

5 5 Γραμμή πού μεταφέ ρε ι ένέ ργεια άπό έ - I πάνω

5 6 Γραμμή πού μεταφέρει ένέργεια πρός τά I κάτω

5 7 Γραμμή πού μεταφέρει ένέργεια άπό κά- I τω

58 Γραμμή πού μεταφέρει ένέργε ια άπό κά- I τω πρός τά άνω

59 Γραμμή πού μεταφέρει ένέργεια άπό έ- I πάνω πρός τά κάτω

60 Γραμμή, πού μεταφέρει ένέργε ια πρός I τά έπάνω καί κάτω.

Κουτί διακλαδώσεως, γραμμής. π.χ. τριών είσόδων. τ

(Συνεχίζεται)

224

(Συνέχεια Π ίνακrι 1 0.2. 1 . ... Α/Α Περιγραφή Σύμβολο

6 1 Γραμμή κινητή ---

62 Γραμμή μέσα σέ προστατευτικό σωλήνα ( ο ) χωρίς ένδειξη τοϋ είδους του

63 Γραμμή μέσα σέ όπλισμένο μονωτικό ( μ ) σωλήνα (τύπου μπέργκμαν)

64 Γραμμή μέσα σέ πλαστικό σωλήνα ( Π )

65 Γραμμή μέσα σέ μονωτικό σωλήνα μέ ( Χ ) χαλύβδινη προστασία (χαλυβδοσωλήνα)

6 6 Γραμμή μέσα σέ χαλύβδινο σωλήνα χω- ( λ ) ρίς �σωτε ρική μόνωση

6 7 Γραμμή άπό γυμνούς άγωγούς Γ

68 Γραμμή καλωδίου π.χ. ΝΥΜ κ ( Ν Υ Μ )

1 69 Γραμμή όρατή

/77 /77

70 Γραμμή έντοιχισμένη (χωνευτή) κάτω ά-πό τό έπίχριuμα

/"'7'7 /'77

7 1 Γραμμή �ντοιχισμένη (χωνε υτή) μέσα στό �πίχρισμα ,97 '�

7 2 'Ηλεκτρική γραμμή. Γενικό σύμβολο.

7 3 'Υπόγε ια γραμμή . Τό σύμβολο - πού συμβολίζει τήν τοπο- -

θέτηση μέσα στό έδαφος. σημε ιώνεται κατά -

διαστήματα στό σχέδιο έφ' δσον είναι άνάγ-κ η.

(Συνεχίζεται)

225

(Συνέχεια Πίνακα 1 0.2. 1 )

Α/Α Περιγραφή Σύμβολο

74 Γραμμή όπό τρείς όγωγούς τών 2 , 5 1 6 (μ ) /77 m m 2 μέσα σέ όπλισμένο μονωτικό σω- �· 3 χ2,5 mΠ12 Cu λ ή να, έσωτερικής διαμέτρου 1 6 m m

έντοιχισμένη.

7 5 ΠαράδΕιγμα. Γ Γραμμή έναέρια έπάνω σέ ξύλινους στύλους Q,f?μ 4 x 6 m m2 A ι ο όπό τέσσερις γυμνούς όγωγούς όπό όλουμί-νιο, τών 6 m m 2 ό καθένας.

Παρατήρηση 1. 'Όταν έπιβάλλεται να ανα-γραφεί τό ύλικό τών όγωγών, πρέπει νά ση-μειωθεί έπάνω στό σύμβολο τής γραμμής καί τό χημικό σύμβολο τού ύλικού π.χ. Cυ ή ΑΙ γιά χαλκό ή όλουμίνιο, όντίστοιχα. Παρατήρηση 2. "Άν δλες οί γραμμές μιάς έγ-καταστάσεως έχουν δμοια χαρακτηριστικά σέ δτι άφορά τό ύλικό τους καί τόν τρόπο κο-τασκε υής τους, έχομε καί εύχέρεια νά μήν ό-ναγράψομε τά χαρακτηριστικά πού άναφέρα-με στήν παρατήρηση 1. Άρκεί νά τά όναφέ-ρομε στό ύπόμνημα τού σχεδίου.

7 6 " Υποβρύχια γραμμή. Τό σχήμα � πού συ μβολίζε ι τήν τοποθέτη- -ση μέσα στό νερό, σημειώνεται κατά διαστή-ματα στό σχέδιο, έφ" δσον είναι άνάγκη.

7 7 "Εναέρια γραμμή έπάνω σέ στύλους. θ θ θ Οί κύκλοι συ μβολίζουν στύλους.

7 8 "Εναέρια γραμμή έπάν.ω σέ ξύλινους στύ- --ο----ο----ο-- ,, n λους. • • •

7 9 "Εναέρια γραμμή έπάνω σέ κυλινδρικούς σι- � -δερένιους στύλους.

Γ ----@------@---

80 "Εναέρια γραμμή έπάνω σέ σιδερένιους στύ- � .. n λους όρθογωνικής διατομής. �

(Συνεχίζεται )

226

(Συνέχεια Πίνακα 1 0.2. 1 )

ΑΙΑ Περιγραφή Σύμβολο

8 1 'Εναέ ρια γραμμή έπάνω σέ σιδερένιους στύ- --0---0--1ZJ-.. λους τετραγωνικής διατομής. π

� 82 'Εναέ ριο γραμμή έπάνω σέ στύλους πλακέ ό- -{}----[}--{}--ι; πό σκυρόδεμα. I I I 83 'Εναέρια γραμμή έπάνω σέ φυγοκεντρικούς � ��

στύλους. � • co π 84 Δίδυμοι ξύλινοι στύλοι . -.. ΦD 8 5 Δίδυμοι φυγοκεντρικοί στύλοι . π

cιιι

8 6 'Υπόγε ια καλώδια φωτεινών σημάτων τ ρο--Τρ -Τρ -χαίας.

8 7 Φωταέ ριο. - Φ - Φ -

88 'Υπόνομοι . --·ιττ -Ύττ -

89 Φωτιστικό σημείο (τροφοδοτική έξοδος) ή φωτιστικό σώμα. Ή ίσχύς τής λυχνίας είναι � δυνατόν νά σημε ιωθcί δίπλα. Γ< νικό Σύμβολο .

90 Π ολλαπλό φωτιστικό σώμα μέ lνδειξη τοϋ ό- -χ. 3 X 40 W

ριθμοϋ τών λυχνιιίJν καί τής ίσχύος τους, π.χ. .. η 3 λυχνίες τών 40 W. � 3X40W

9 1 Φωτιστικό σώμα με' διακόπτη. -Κ 92 Φωτιστικό σιίJμο μέ γεφύρωση γιά συν-

δεσμολογία σέ σε ιρά (σέ κύκλωμα στα- , χ , θε ρής έντάσεως).

(Συνεχίζεται)

227

(ΣΙ:Jνέχεια Πίνακα 1 0.2. 1 )

Α/Α Περιγραφή Σύμβολο

9 3 Φωτιστικό σώμα στεγανό. ----{8] Γενικό σύμβολο.

94 Φωτιστικό σώμα μέ δύο όνεξάρτητα κ υ- -ω κλώματα.

9 5 Φωτιστικό σώμα μέ δύο όνεξάρτητα κ υ- -ω κλώματα όπό τά όποία τό eνα όνάγκης.

9 6 Φωτιστικό σώμα μεταβλητής έντάσεως. -----* 9 7 Φωτιστικό σώμα όνάγκης (όσφαλείας). -Ι 9 8 Φωτιστικό σώμα πανικού . � 99 Π ροβολέας. Γενικό σύμβολο. Υ'

1 00 Π ροβολέας στενής δέσμης. � ---7< -1 0 1 Π ροβολές εύρείας δέσμης. χ< 1 02 Φωτιστικό σώμα λυχνίας φθορισμού.

1 03 Φωτιστικό σώμα μέ περισσότερες λυχνίες φθορισμού π.χ. μέ 3 λυχνίες τών 40 W ή κο- I 1 3X40W θεμία.

1 04 Φωτιστικό σώμα γιά λυχνία έκκενώσεως (όερίου). Γενικό σύμβολο. -----®

1 05 Πολλαπλό φωτιστικό σώμα γιά λυχνίες έκκε- --<Χ}) νώσεως (όερίου), π.χ. μέ 3 λυχνίες.

(Συνεχίζεται)

221!

(Συνέχεια Πίνακα 1 0.2. 1 )

Α/Α Περιγραφή Σύμβολο

1 06 Βοηθητικά έξαρτήματα γιά λυχνία έκκε-νώσεως. Παρατ. Χρησι μοποιείται μόνο, � δταν τά βοηθητικά αύτά έξαρτήματα εί'-ναι μακριά όπό τό φωτιστικό σώμα.

1 0 7 Φωτιστικό σώμα τοίχου (όπλίκα) i� � ! -1 08 Διακόmης μονοπολικός (όπλός) . c! 1 09 Διακόmης διπολικός. t 1 1 0 Διακόmης τριπολικός. I 1 1 1 Διακόmης διαδοχής διπλής διακοπής. v 1 1 2 Διακόπτης διαδοχής (κομμ ιτατέρ). v 1 1 3 Διακόmης έναλλαγής (άλλε-ρετούρ). / 1 1 4 Διακόmης έναλλαγής (όλλε-ρετούρ) ένδιά- χ με σος.

1 1 5 Διακόmης τραβηκτός. I' ΠαραδΕίγματα. Διακόπτης μονοπολικός / Διακόmης έναλλαγής (άλλε-ρετούρ).

ι

ΠαρατηρήσΕις. Μέ τά παραπάνω σύμβολα παριστάνομε τούς διακόπτες τοίχου κάθε τύ-που (περιστροφικούς, τράμπλερ κλπ. ) .

1 1 6 α) Κουμπί (μπουτόν). ( α ) ( f> ) β) Κουμπί μέ ένδε ικτική λυχνία. (Q) @

(Συνεχίζετα•

(Συνέχεια Π ίνακα 1 0.2. 1 )

Α/Α Περιγραφή Σύμβολο

1 1 7 α) Διακόmης (Γενικό Σύμβολο) . • ( α ) ό 6 ( f> ) β) Τριπολικός διακόmης (π.χ. μαχαιρωτός t η ) ? διακόmης πίνακα).

1 1 8 Αύτόματος διακόmης μέ στοιχείο ύπερφορ- � � τίσεως (θε ρμικό). n

1 1 9 Αύτόματος διακόmης μέ στοιχείο ύπερεντά-

i � σεως (ήλεκτρομαγνητικό). •' η

1 ό 1 20 Αύτόματος διακόmης μέ στοιχεία ύπερεντά- ή $ σεως καί ύπερφορτίσεως.

1 2 1 α) Αύτόματος διακόmης έλλείψεως τάσεως. ό ό ό β) Αύτόματος διακόmης ύπερτάσεως. t, i/t,, γ) Αύτόματος διακόmης έπιστροφής ρεύμα-τος.

1 2 2 Διακόmης τριπολικός, σέ πολυγραμμική πα- 6 b 6 ! b ! ρόστα ση. m"r--1-r α) Διακόmης άστέρα - τριγώνου. [Χ] :, ,....ι 1 2 3

ι &!LJ β) 'Εκκινητής μεταβλητής άντιστάσεως σέ 5 βαθμίδες. � '] )

1 2 4 Χρονοδιακόπτης. cb (Συνεχίζεται )

230

(Συνέχεια Πίνακα 1 0.2. 1 )

Α/Α Περιγραφή Σύμβολο

>� >� ...

1 2 5 α) Διακόπτης διαφυγής τάσεως.

β) Διακόπτης διαφυγής έντάσεως.

( α ) ( �)

1 26 Διακόπτες αύτόματης έπαναφοράς (πρός τήν κατεύθυνση τοϋ βέλους) χe ιρισμοϋ μέ τό χέ- !

�

δ ρι:

t � α) Κανονικά άνοικτός. β) Κανονικά κλειστός. γ) Διακόπτης αύτόματης έπαναφοράς, χε ιρι-σμοϋ μέ τό πόδι. (α) ( � ) ( ( )

� a1 a1 1 2 7 Διακόπτες μέ χε ιρισμό:

( α ) ( δ ) ( i > α) Μέ έκκεντρο. β) Μέ ταχύτητα ροής. γ) Μέ πίεση. @ι\ @}\ � δ) Μέ θερμοκρασία. ε) Μέ ποσότητα ύγροϋ. ( δ ) ( ε ) <στ > στ) Μέ άριθμό στροφών. ζ) Μέ ήλεκτροκινητήρα. η) Μέ άεροσυμπιεσή. � �

( { > ( η )

1 28 Διακόπτες: ΕΒ=\ � α) Μέ μηχανική μανδάλωση. β) Μέ πηνίο (π.χ. ήλεκτρονόμου). (α)

W\'�' γ) Μέ διπλό πηνίο.

< i >

(Συνεχίζεται)

231

(Συνέχεια Πίνακα 1 0.2. 1 )

Α/Α Περιγραφή Σύμβολο

J 1 J 'ι

" "

1 29 Έπαφέας κανονικά όνοικτός. η η

τ l J

1 30 Έπαφέας μέ προστατευτική συσκευή. � r , �

ι I -;J 1 3 1 "Επαφέας κανονικά κλειστός. μ � η

I

1 32 Διακόπτης ίσχύος. � ψ (διακοπή βραχυκυκλωμάτων)

" n

1 3 3 "Αποζεύκτης (Διακοπή έν κενώ) t 1 1

1 34 "Αποζεύκτης δύο διευθύνσεων μέ δια- � κοπή κυκλώματος.

1 3 5 "Αποζεύκτης δύο διευθύνσεων χωρίς � 1 διακοπής κυκλώματος.

Διακόπτης φορτίου (διακοπή κανονικού -6-1 3 6 ρεύματος) �

α) "Ασφάλεια. Ή πλευ ρά τροφοδοτήσεως είναι φ f .1.. 1 3 7 δυνατόν νά σημειώνεται μέ μ ιά παχειά γραμ- rn μή. β) 'Ασφάλεια τριπολική. τ

γ) Μαχαιρωτή όσφάλεια. ( 0 ) ( β) ι γ>

(Συνεχίζεται)

2:J2

(Συνέχf ιn Πίνακα 1 0.2. 1 )

Α/Α Περιγραφή Σύμβολο

1 38 'Ασφάλεια μέ έπαφή όναγγελίας διακοπής -Ψ � τοϋ κυκλώματος.

...L.

1 39 Άσφαλε ιοαποζε ύ κτης. ' 1 40 Άσφαλειοδιακόπτης φορτίου. �

α) Ρευματοδότης όπλός (δύο όγωγών) Α I

1 4 1 μέ γείωση β) Κουτί γιά μελλοντική έγ- (,.ι.\ κατάσταση ρευ ματοδότη. ι α > (β)

1 42 Ρευματοδότης διπλός. �

1 43 Ρευματοδότης πολλαπλός, π.χ. τριπλός. λ< 3 α) Ρε υματοδότης μέ έπαφή προστασίας. � k3 1 44 β) Ρε υματοδότης διπλός μέ έπαφή προστασίας. � γ) Ρευ ματοδότης πολλαπλός, π.χ. τριπλός μέ πρ. (Ο) <β) ι γ>

1 45 Ρευματοδότης τριφασικός χωρίς ούδέτερο, Α μέ γείωση. 3

' 1 46 Ρευματοδότης τριφασικός μέ ούδέτερο καί Α 3;Ν γείωση.

1 47 Ρευματοδότης μέ διακόπτη. #" 1 48 Ρευματοδότης μέ διακόπτη πού έχε ι τή δυνα- rX τότητα νά μανδαλώνεται .

1 49 Δότης (πρίζα) κεραίας. � 1 50 Δότης (πρίζα) τηλεφώνου. rl,

(Συνεχίζετα ι )

23:1

(Συνέχεια Πίνακα 1 0.2. 1 )

Α/Α Περιγραφή Σύμβολο

1 5 1 Ρευματολήmης. I Γ ενικό Σύμβολο. )

1 52 Ρευματολήmης μέ γείωση. t 1 53 Π ίνακας διανομής. I I I I I 1 54 Περίγραμμα πού περιβάλλει όργανα καί

συσκευές, πού άποτελοϋν eνα συγκρό-, - - - 1

τημα, π.χ. περίβλημα συσκευής, έρμά- I I ριο, πίνακας ήλεκτρικός, κλπ.

L _ _ _ .J

1 5 5 Διάκενο όέρα. � t

1 56 ':<\λεξικέραυνο. � 1 5 7 'Όργανο ένδε ικτικό, π.χ. άμπερόμετρο. -Θ 1 58 Μετρητής, π.χ. μετρητής KWH � 1 59 Μετασχηματιστής π.χ. μετασχηματιστής $220/5v

κωδώνων 220 I 5 V

1 60 Τροφοδοτικό (συσκευή μέ άνορθωτή) -0 1 6 1 'Ωρολογιακός διακόmης. � 1 62 Χρονικός ήλεκτρονόμος. cb 1 63 Διακόmης ρευματωθήσεων. cb 1 64 'Ηλεκτρική συσκευή, γενικό σύμβολο. -0 1 6 5 'Ηλεκτρική συσκευή, μέ διακόmη. -ώ 1 66 'Ηλεκτρικό μαγε ιρείΌ, γενικό σύμβολο. � 1 67 'Ηλεκτρικό μαγε ιρείο, μ ι κροιιιυ μά rων -§] (γιά ύψήσυχνα)

(Συνεχίζεται )

234

(Συνέχεια Πίνακα 1 0.2. 1 )

Α/Α Περιγραφή Σύμβολο

1 68 Γκρίλ (συσκευή γιά ψήσιμο μέ ύπέρυθρη ό- -{Ξ] κτινοβολία).

· 1 69 'Ηλεκτρικός θερμοσίφωνας π.χ. 3 kW. _gkw

1 70 'Ηλεκτρικό πλυντήριο ρούχων. -ill 1 7 1 'Ηλεκτρικό στεγνωτήριο. ---[2] 1 7 2 'Ηλεκτρικό πλυντήριο πιάτων. -{;] 1 73 'Ηλεκτρική θερμάστρα. -mm

1 74 Θερμοπομπός συσσωρεύσεως. -�

1 7 5 'Αερόθερμο συσσωρεύσεως. ...g:QJ

1 7 6 Συσκευή γιά θέρμανση μέ ύπέρυρθρη ό- k κτινοβολία.

1 7 7 'Ηλεκτρικός έξαεριστήρας. --{) 1 78 Συσκευ ή κλιματισμού. -rn 1 79 'Ηλεκτρικό ψυγείο. -[Ξ]

(Συνεχίζεται)

235

(Συνέχεια Πίνακα 1 0.2. 1 )

Περιγραφή Σύμβολο

1 80 'Ηλεκτροκινητήρας. -{Θ

1 8 1 Κατανεμητής τηλεφώνων. [RJ

1 82 Κατανεμητής τηλεφώνων όρατός. [RJ Π7

1 83 Κατανεμητής τηλεφώνων χωνευτός Π7 (κάτω άπό τό έπίχρισμα) [[[]

1 84 Τηλεφωνική συσκευή. --υ Γενικό Σύμβολο

1 85 Τηλεφωνική συσκευή τοπικής συστοι- --{Qj' χίας.

1 86 Τηλεφωνική συσκευή κεντρικής συ- ---{@j στοιχίας.

1 87 Αύτόματος τηλεφωνική συσκευή. --{Qj 1 88 Ή μιαυτόματο τηλεφωνικό κέντρο. -1 G I 1 89 Τηλεφωνικός μεταλλάκτης (Π ίνακας) Q, 1 90 Αύτόματο τηλεφωνικό κέντρο. \.---1' I 1 9 1 Κώδωνας --o � g 1 92 Βομβητής -{)

1 93 Κλάξον -ti=J

1 94 Σειρήνα -I> (Συνεχίζεται)

(Συνέχεια Πίνακα 1 0.2 . 1 )

Α/Α Περιγραφή Σύμβολο

1 9 5 Φωτεινή σήμανση. Γενικό Σύμβολο. Λυχνία

-Θ ή dfH 0 σημάνσεως.

1 96 Σήμανση όμάδας ιϊ σήμανση κατευθύνσεως. ----'® 1 97 Πολλαπλή σήμανση. Π ίνακας σημάνσεως μέ ---&/ λυχνίες, π.χ. 6 λυχνίες.

1 98 Σημείο φωτεινής σημάνσεως μέ κουμπί άκυ- ---@=9 F0 ρώσεων (σβησίματος) τής σημάνσεως. η

1 99 Πίνακας κλήσεων μέ κουμπιά άκυρώσεως m τής σημάνσεως (κλήσεως).

200 Άγγελτήρας. Γενικό Σύμβολο. 0 201 Άγγελτήρας πυρκαϊάς. [c:J J

202 Άγγελτήρας διαρρήξεως γιά κλήση Άστυνο- 0 1-!ίας.

203 Άγγελτήρας φύλακα, π.χ. μέ συνδεσμολογία [!] άσφαλείας. 7

204 Άγγελτήρας δονισμών. rn 205 Άγγελτήρας αύτόματος μέ φωτεινή άκτfνα. �

(Συνεχίζεται )

(Συ'νέχεια Πίνακα 1 0.2. 1 ) .

Α/Α

206

207

208

209

2 1 0

2 1 1

2 1 2

2 1 3

2 1 4

2 1 5

2 1 6

2 1 7

2 1 8

2 1 9

220

Περιγραφή

'Ωρολόγιο. Γενικό σύμβολο.

Κύριο ώρολόγιο. (Μάνα). •

Κλείθρο.

Ρολόγι χρονοσημάνσεως καρτελλών προσωπικού.

Θυρομεγάφωνο.

Π ίνακας κουμπιών κουδουνιών κύριας είσόδου .

Κέντρο έλέγχου, γενικό σύμβολο.

'Ενισχυτής, γενικό σύμβολο.

Μεγάφωνο.

Ραδιοφωνικός δέκτης.

Τηλεοmικός δέκτης.

Γραμμή σηματοδοτήσεως.

Γραμμή τηλεφωνική.

Γραμμή κεραίας ραδιοφώνου ή τηλεο­ράσεως.

'Αγωγός προστασίας.

237

Σύμβολο

D -Θ-

--DD

(Συνεχίζεται)

238

(Συνέχεια Πίνακα 1 0.2. 1 )

Α/Α Περιγραφή Σύμβολο

22 1 Σύνδεση r'ιλεκτροδίων μέ όγωγό γειώ- / ..() ' 6.. '

σε ως. - - � 222 Γειωτής. Γενικό Σύμβολο. _ι

-=-

223 Γειωτής μέ ύδροσωλήνα. _ι !

224 Γειωτής μέ πλάκα. � 225 Γειωτής μέ ρόβδους ι"ι σωλήνες.

..l -1

226 Γ ειωτής μέ ταινίες. ...L τ

227 Μίκτης κεραιών. ---@-228 Διακλαδωτήρας κεραίας, μ ιός διακλα- Φ-δώσε ως.

229 Κατανεμητής σήμστος (κεντρικός δια- -Q-κλαδωτήρας) κεραίας. τριών �ξόδων.

230 Κεραιοδότης. σύμβολο διαγραμμάτων. φ 23 1 Κεραιοδότης τερματικός. φ 232 Κεραία ραδιοφωνίας. Υ 233 Κεραία τηλεοράσεως. τ 234 Κεντρικός κατανεμητής δευτερεύουσας � τηλεφωνικής lγκαταστόσεως.

235 Ένδιόμεσος κατανεμητής. C8J 236 'Ακραίος κατανεμητής. 0

(Συνεχίζεται )

239

(Συνέχεια Πίνακα 1 0.2. 1 )

Α/Α Περιγραφή Σύμβολο

237 Κουτί συνδέσεως ( ροζέπα). ----0-

2 38 Τηλεφωνικός δότης (σύμβολο διαγραμ-μότων) τροφοδοτούμενος άπό καλώδιο g !'+ Ε PVC ( 1 ζεύγος μέ γειωτικό άγωγό).

239 Τηλεφωνική συσκε υ ή χωρίς δίσκο (σύμβολο διαγραμμάτων). ο--

240 Τηλεφωνική συσκευή μέ δίσκο (σύμβο- 0 λο διαγραμμάτων). .

241 Διακόπτης μέ φωτοκύπαρο. I�< � I 242 Γεφυροσύνδεσμος �

1 0.3 'Ερωτήσεις.

1 . Πώς �κπονεiται μιά μελέτη Ε.Η. Ε.; 2. τί πρέπει νά περιλαμβάνει ινας Φάκελλος μελέτης Ε .Η .Ε . ; 3 . Σχεδιάσετε δλα τά σύμβολα διακοmών καί φωτιστικών σωμάτων.

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Ε Ν Δ Ε Κ Α Τ Ο

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΗΛΕΚΤΡΙ ΚΩ Ν ΓΡΑΜ ΜΩΝ ΚΑΙ Ε ΚΛΟΓΗ Μ Ε ΓΕΘΟΥΣ ΕΞΑΡΤΗ­ΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΛΟ Ι Π Ω Ν ΥΛΙ ΚΩΝ, Ε ΚΛΟΓΗ Μ Η ΧΑΝΩΝ ΚΑΙ ΣΥΣΚΕΥΩΝ, ΥΠΟΛΟ­

Γ ΙΣΜΟΣ Ι ΣΧΥΟΣ Ε .Η .Ε .

1 1 .1 "Υπολογισμός διατομής άγωγών γραμμών μέ κριτήριο τήν πυκνότητα ρεύμα­τος καr τή μηχανική άντοχή.

1) ΓΕνικά.

01 όyωγοί τών ι'ιλεκτρικών γραμμών παρουσιάζουν, δπως εΤναι γνωστό όπό τήν "Ηλεκτροτεχνία, όντίσταση στή διέλευση τού ήλεκτρικού ρεύματος μέσω αύτών. " Η όντίσταση αύτή, πού μετράται σέ μονάδες ώμ (Ω), έχε ι σάν όποτέλεσμα, σύμ­φωνα μέ τό Νόμο τού "Ωμ, τήν πτώση τής τάσΕως, πού έπικρατεί μεταξύ τών όγω­γών τής γραμμής. "Ετσι ή τάση αύτή στήν όρχή τής γραμμής (σημείο τροφοδοτή­σεως) είναι μεγαλύτερη όπό τήν τάση στό τέρμα τής γραμμής, κατά τό ποσό τής πτώσΕως τάσΕως. "Η ροή πάλι τού ρεύματος έχε ι ώς όποτέλεσμα, λόγω τού θερμι­κού φαινομένου (φαινομένου Joυle) , τή θέρμανση τών όγωγών. τέλος, ή ήλεκτρι­κή ίσχύς, πού φθάνει στό τέλος τής γραμμής είναι μ ικρότερη όπό τήν ίσχύ, μέ τήν όποία τροφοδοτείται ή γραμμή, λόγω τών θερμικών όπωλειών πού όναφέραμε. " Η όπώλε ια αύτή ίσχύος σημαίνε ι δτι, δσο λειτουργεί ή γραμμή, δημιουργείται άπώ­λΕια ΙνiργΕιας (kWh). "Ώστε, ή ήλεκτρική όντίσταση τών όγωγών τών γραμμών, κατά τή ροή τού ρεύματος προκαλεί θέρμανση τών όγωγών, mώση τάσεως κατά μήκος τών γραμμών καί όπώλεια ένέργειας.

"Αν ή θέρμανση τών όγωγών ξεπεράσει όρισμένο δριο, ή όναmυσσόμενη ύψη­λή θερμοκρασία καταστρέφει τή μόνωσή τους, όπότε είναι δυνατόν νά προκλη­θούν βραχυκυκλώματα, ήλεκτρικά τόξα καί πυρκαϊές, καί έπιφέρε ι όλλοίωση τών μηχανικών Ιδιοτήτων τού ύλικού τών όγωγών. "Ετσι ol γραμμές παύουν νά έχουν τήν όπαιτούμενη μηχανική όντοχή. Ή θέρμανση τών όγωγών, λοιπόν, έπηρεάζε ι τήν άσφαλή λΕιτουργlα τών γραμμών. Ή mώση τάσεως, σχετίζεται , δπως θά δού­με, μέ τήν καλή λΕιτουργlα τών γραμμών καί ή όπώλε ια ένέργε ιας μέ τήν οΙκονομι­κή λΕιτουργία τους.

2) Προσδιορισμός διατομής γιά τήν άσφαλή λΕιτουργία.

Γιά τήν όσφαλή λειτουργία μ ιάς γραμμής όπαιτείται ol όγωγοί της νά διαθέτουν πρώτα όπό δλα όρκετή μηχανική άντοχή, wστε νά όντέχουν στίς παρουσιαζόμενες μηχαν ικές καταπονήσεις, χωρίς νά ύπάρχει κίνδυνος νά σπάσουν (μηχανικές κατα­πονήσεις παρουσιάζονται τόσο μετά τήν έγκατάσταση τών γραμμών, ίδίως σέ ό-

241

ρατή έγκατάστασή τους, ή σέ έγκατάσταση ύπαίθρου δσο καί κατά τήν έγκατάστα­ση, π.χ. κατά τήν eλξη τους μέσα στούς σωλήνες).

Ή μηχανική όντοχή τών όγωγών έξασφαλίζεται μέ τή χρησιμοποίηση διατομών μεγαλύτερων όπό όρισμένες έλάχιστες έπιτρεπόμενες γιά κάθε ύλικό όγωγού. ΟΙ tλάχιστΕς αύτές tπιτρΕπ6μΕνΕς διατομtς εΤναι:

Γιά μονωμένους όγωγούς χαλκού: 1 ,5 mm2

Γιά μονlJ!μένους όγωγούς όλουμινίου: 2,5 mm2 Γιά μονωμένους όγωγούς χαλκού, πού τροφοδοτούν φωτιστ ικές συσκευές ιϊ άλλες μ ι κρές φορητές συσκευές καταναλώσεως: 0,7 5 mm2 γιά όνομαστική ένταση συσκευής μέχρι 6 Α καί 1 mm2 γιά τίς λοιπές συσκευές.

ΈλάχιστΕς tππ�π6μοΕς διατομtς όγωγών όναφέρθηκαν καί στίς παραγρά­φους 6. 1 ( 1 ) καί 6.2 (9) .

Γιά τήν έξασφάλιση τής μηχανικής όντοχής τών όγωγών τών γραμμών, λοιπόν, δέν όπαιτείτα ι κανένα εΤδος ύπολογισμού.

'Όπως είδαμε, ή όσφαλής λειτουργία τών γραμμών, πέρα όπό τήν έπαρκή μηχα­νική άντοχή τών όγωγών, προϋποθέτει ή θέρμανσή τους νά φθάνει μόνο μέχρι eνα έπιτρεπόμενο δριο. Αύτό έπιτυγχάνεται , άν όπό κάθε διατομή όγωγού περνά ένταση ρε ύματος, πού δέν ξεπερνά μιά έπιτpεπόμενη τι μή*.

Ό λόγος τής έντάσεως τού ρεύματος I πρός τή διατομή q τού όγωγού, όπό τόν όποίο περνά τό ρεύμα α ύτό, καλείται πuκv6τητα τού ρΕύματος καί παριστάνεται μέ τό σύμβολο j . Θά εΤναι, δηλαδή:

I J = -- (σέ Almm2)

q

Γιά τήν όσφαλή λειτουργία, θά i;ταν λοιπόν δυνατόν νά έλέγχεται ή πυκνότητα τού ρεύματος, πού θά έπρεπε νά παραμένει μ ικρότερη όπό μιά μέγιστη έπιτρεπό­μενη τιμή. Ή θΕρμοκρασία, δμως, πού όναπτύσσεται σέ όγωγό πού διαρρέεται ό­πό ρεύμα, δέν έξαρτάται μόνο όπό τή διατομή τού όγωγού (δηλαδή όπό τήν έκλυό­μένη θερμότητα) άλλά καί όπό τήν έξωτερική έπιφάνε ιά του (δηλαδή όπό τήν όπα­γόμενη θερμότητα, πού εΤναι όνάλογη πρός τήν έξωτερική έπιφάνε ια τού όγωγού) . "Ετσι, γιά νά έξασφαλίζεται δτι ή θερμοκρασία τών όγωγών δέν θά φθάνει σέ έπι­κίνδυνες τιμές, πρέπει ή πυκνότητα τού ρεύματος νά εΤναι πάντοτε μ ικρότερη όπό τή μέγιστη έπιτρεπόμενη πυκνότητα, πού διαφέρει δμως γιά κάθε διατομή όγω­γού.

Ό προσδιορισμός τής διατομής τών όγωγών τών γραμμών γιά τήν όσφαλή λει­τουργία γίνεται στίς μελέτες Ε .Η .Ε. ώς έξής:

Βρίσκεται πρώτα ή μέγιστη ένταση ρεύματος, πού μπορεί νά περάσε ι όπό τούς όγωγούς γραμμής. Στόν Π ίνακα 1 1 . 1 . 1 , όνόλογα μέ τό εΤδος καί τόν τρόπο έγκατα­στάσεως τής γραμμής, όναζητείται ή όνομαστική ένταση τού όργάνου προστασίας

• 'Η θερμότητα πού �κλύεται, κατό τή διέλευση τοϋ ρεύματος όπό όγωγό εΤναι, δπως γνωρίζομε όπό τήν 'Ηλεκτροτεχνία, όνόλογη πρός τό τετρόγωνο τής �ντόσεως τοϋ ρεύματος (12) καί πρός τήν όΙΠίσταση τοϋ όγωγοϋ (R) , πού πόλι εΤναι ίση μέ ρS/q, δπου: ρ ή εΙδική όντίσταση τοϋ ύλικοϋ τοϋ ό­νωγοϋ, S τό μήκος τοϋ όγωγοϋ καί q ή διατομή τοϋ όγωγοϋ.

242

όγωγών (όσφάλειας, αύτόματοu διακόmη), ή όποία εΤναι ίση η όμέσως μεγαλύτε­ρη όπό τή μέγιστη διερχόμενη μέσω τοϋ όγωγοϋ ένταση ρεύματος πού βρέθηκε πιό πάνω. Άπό τήν eνταση αύτή βρίσκεται όπό τόν πίνακα ή όντίστοιχη διατομή, τιού πρέπει νά έχουν οί άγωγοί της γραμμης.

ΟΙ όνομαστικές έντάσε ις τών άσφαλειών η αύτόματων διακοmών, στόν Πίνακα 1 1 . 1 . 1 , όντιστοιχοϋν σέ διατομές όγωγών, όπό τίς όποίες οΙ διερχόμενες μέγιστες ( ι ι ιτρεπόμενες έντάσε ις ρε ύματος εΙναι γενικά, τοuλόχιστον ίσες πρός τίς όνομα­<η ικές αύτές έντάσε ις.

ΠΙΝΑΚΑΙ 1 1. 1 ι

ΟΜΛΔΑ I ΟΜΑΔΑ Ι Ι ΟΜΑΔΑ Ι Ι Ι

Διατομiι Miyιcrτf\ Ονομαστική ΜέγιστΙJ Όνο μαστική Μέγιστη Μέγιστη όγωγιίιν fΓ!Ιτρεnομένη ι ντα ση έπιτρεπόμενη ι ντα ση έπιτρεπόμενη έπιτρεπόμενη χαλιωύ f'ντασ'1 (Α) όσφαλ. (Α) ένταση (Α) όσφόλ. (Α) ένταση (Α) όνομαστική (rτ,m1) αύτόματου αύτόματου ινταqη συν&

διακ. (Α) διακ. (Α) συσκευfις (Α)

0.75 - - 1 5 1 0 1 6 1 2 7

1 1 1 6 1 0 1 9 1 6 20 1 5 9 1 ,5 1 � 1 0 1 6 23 20 25 1 9 1 0 2 .5 20 1 6 20 32 2 5 3 5 2 5 1 5

4 I 25 20 25 42 35 35 33 20 6 33 2 5 3 5 54 35 50 44 26

1 0 45 35 50 73 63 63 60 35 1 6 60 50 63 97 80 1 00 8 1 48

2 5 83 63 80 1 28 1 00 1 2 5 1 07 65

35 1 02 80 1 00 1 56 1 2 5 1 60 1 33 78 :,ο 1 3(' 1 00 1 25 1 97 1 60 200 1 66 1 00

70 1 63 1 2 5 1 60 242 200 224 - -

95 Ί 95 1 60 200 288 2 24 2 50 - -

1 20 232 200 224 339 2 50 300 - -

1 50 - - 386 300 355 - -

1 8 5 - - 442 355 425 - -

240 - - - 52 1 425 500 - -

300 - - 600 500 600 - -

400 - - 7 1 6 600 7 1 0 - -

:,σο - - 8 1 8 7 1 0 800 - -

-----�

243

ΠαρατηρήσΕις Πίνακα 1 1. 1. 1.

1 ) ΟΙ όμάδες, στίς όποίες κατατάσσονται οΙ άγωγοί βάσει τοϋ είδους � τοϋ τρό­που έγκαταστάσεώς τους, είναι οΙ έξής:

α) "Ομάδα Ι: Τρείς τό πολύ ένεργοί άγωγοί μέσα aτόν ίδιο σωλήνα, έπικάλυψη �

καλώδιο, σέ όρατή � χωνευτή έγκατάσταση. β) "Ομάδα 1Ι: Μονοπολικά καλώδια � άγωγοί όρατών έγκαταστάσεων � γραμ­

μών προσαγωγής σέ κινητές συσκευές, έφόσον τό μεταξύ τους διάστημα δέν είναι μ ικρότερο άπό τήν έξωτερική διάμετρό τους.

γ) 'Ομάδα 111: Σειρίδες τριών τό πολύ ένεργών άγωγών σέ όρατή έγκατάσταση καί γραμμές προσαγωγής σέ κινητές ή φορητές συσκευές.

2) Σέ τριφασικές γραμμές μέ ούδέτερο άγωγό, ό ούδέτερος δέν θεωρείται έ­νεργός άγωγός καί έπομένως δέν ύπολογίζεται σάν έΞνα-; άκόμα άγωγός. Τό ίδιο Ι­σχύει καί γιά τόν άγωγό προστασίας.

3) "Αν οΙ ένεργοί άγωγοί στίς όμάδες τοϋ πίνακα είναι 4 ώς 6, ή μέγιστη έπιτρε­πόμενη ένταση περιορίζεται στά 80% τών τιμών τοϋ πίνακα, άν είναι 7 ώς 9 περιο­ρίζεται στά 70%.

4) ·ο Πίνακας 1 1 . 1 . 1 έχει ύπολογισθεί γιά θερμοκρασία περιβάλλοντος 30° C. Γιά θερμοκρασία περιβάλλοντος μεγαλύτερη άπό 30° C, ή μέγιστη έπιτρεπόμενη ένταση μέσω τών άγωγών περιορίζεται σέ ποσοστά έπί τοίς έκατό τών τιμών τοϋ Π ίνακα 1 1 . 1 . 1 , πού δίνονται aτόν Π ίνακα 1 1 . 1 .2 .

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1. 1.2.

Θερμοκρασία Ποσοστό % τών τιμών περιβάλλοντος τοϋ πίνακα 1 1 . 1 . 1

(O C) Μόνωση έλαστικοϋ Πλαστική μόνωση

35 9 1 95 40 8 1 88 45 70 8 1

50 57 72

55 4 1 62

5) 'Όταν χρησιμοποιούνται άγωγοί άλουμινίου, ώς μέγιστη έπιτρεπόμενη έντα­ση πρέπει νά λαμβάνεται ένταση ίση πρός τά 80% τών τιμών τοϋ Π ίνακα 1 1 . 1 . 1 γιά τίς ίδιες διατομές άγωγών.

6) 'Όταν έλαπώνονται οΙ τιμές τών μέγιστων έπιτρεπόμενων έντόσεων τοϋ Π ί­νακα 1 1 . 1 . 1 [βλ. παρατηρήσεις (3) , (4) καί (5) ] . οΙ όνομαστικές έντόσεις τών άντί­στοιχων όργάνων προστασίας τών γραμμών θά έλαπωθοϋν κατά τό ίδιο ποσο­στό. "Αν, μετά τήν έλάπωση αύτή δέν προκύψει τυποποιημένη τιμή όνομαστικιϊς έντάσεως, παίρνεται ή άμέσως μ ικρότερη τυποποιημένη τιμή.

7) 'Όταν χρησιμοποιούνται γυμνοί άγωγοί, ή μέγιστη έπιτρεπόμενη ένταση μέ­σω αύτών είναι αύτή πού δίνεται όπό τόν Π ίνακα 1 1 . 1 . 1 (όμάδα Il) μέχρι διατομή 50 m m2 γιά χαλκό καί 70 m m2 γιά άλουμίνιο.

8) Στήν όμόδα ill, άν καί ol μέγιστες έπιτρεπόμΕνες έντάσεις έπιτρέπουν τή

244

σύνδεση κινητών ι'\ φορητών συσκευών μεγαλύτερων όνομαστικών έντάσεων ό­πό αύτές πού δίνονται στή δεύτερη στήλη τής όμάδας αύτής, έπιβάλλεται ι'! σύνδε­ση συσκευών όνομαστικών έντάσεων τό πολύ rσων πρός τίς τιμές τής δεύτερης αύτής στήλης. Τούτο γίνεται, γιατί, άν ύπερθερμανθεί μιά σε ιρίδα, οΙ κίνδυνοι πυρ­καϊάς καί ι'!λεκτροπληξίας (λόγω φθοράς τής μονώσεως) εΤναι πολύ μεγαλύτεροι σέ σύγκριση μέ τίς άλλες γραμμές καί πρέπε ι , έπομένως, νά ύπάρχουν μεγάλα περι­θώρια όσφάλειας. ΕΤναι πάλι δυνατόν μία σειρίδα νά σύνδεθεί μέ ρευματοδότη γραμμής, πού προστατεύεται όπό όσφάλεια πολύ μεγαλύτερης τιμής όπό τήν όνο­μαστική ένταση τής τροφοδοτούμενης όπό τή σε ιρίδα συσκευής.

Σε ιρίδα όρισμένης διατομής πρέπει νά συνδέεται σέ γραμμή, πού προστατεύε­ται όπό όσφάλεια ι'\ αύτόματο, όνομαστικής έντάσεως rσης, όντίστοιχα. πρός τή δεύτερη ι'\ τήν πρώτη βαθμίδα κάτω όπό τή μέγιστη έπιτρεπόμενη ένταση μέσω τής σε ιρίδας (πρώτη στήλη τής όμάδας rm. στήν κλίμακα τών τυποποιημένων με­γεθών όργάνων προστασίας.

9) ΟΙ αύτόματοι διακόπτες προστασίας γραμμών οΙκιακών ι'\ βιομηχανικών Ε .Η .Ε . (παράγρ. 4.3) έχουν χάρακτηριστικά, μέ τά όποία παρέχεται προστασία στούς όγωγούς, καλύτερη όπό αύτή τών όσφαλε ιών τηκτών. ΕΤναι δυνατόν, έπο­μένως, νά χρησι μοποιηθούν σέ δλες τίς περιπτώσεις αύτόματοι προστασίας γραμ­μών, όνομαστικής έντάσεως μεγαλύτερης όπό τήν έπιβαλλόμενη γιά όσφάλειες, κατά μία, τίς πιό πολλές φορές, βαθμίδα, στήν κλίμακα τών τυποποιημένων μεγε­θών τών όργάνων προστασίας. ·Ετσι, γίνεται καλύτερη έκμετάλλευση τών διατο­μών τών όγωγών.

·

1 Ο) 'Όταν ο1 όπό τίς γραμμές τροφοδοτού μενες καταναλώσεις λειτουργούν κα­τά τρόπο όσυνεχή (διακοπτόμενη λειτουργία) ι'\ έπί μικρές χρονικές περιόδους ι'\ δ­ταν λειτουργούν συνεχώς μέ φορτία όσυνεχή ι'\ έπιβαλλόμενα έπί μ ι κρές χρονικές περιόδους, εΤναι δυνατόν νά αύξηθούν οΙ μέγιστες έπιτρεπόμενες έντάσε ις ρεύμα­τος μέσω τών όγωγών.

1 1 .2 Ύπολοyισμός διατομής όyωyών γραμμών μ� κριτήριο τήν �πιτρεπόμενη mώ­ση τόσεως.

1) Γ�νικά.

ΟΙ διάφορες μηχανές καί συσκευές εΤναι έτσι κατασκευασμένες, wστε νά λει­τουργούν κανονικά μόνο μέ τήν όνομαστική τους τάση στήν τιμή τής όποίας έπι­τρέπεται μ ικρή μόνο όνοχή. Ή τάση, λοιπόν, στίς διάφορες λήψε ις ρεύματος δέν έ­πιτρέπεται νά εΤναι μικρότερη άπό τήν τάση τροφοδοτήσεως τής Ε .Η .Ε . (στό με­τρητή ένέργειας) πέρα όπό �να έπιτρεπόμενο ποσοστό έπί τοίς έκατό τής τάσεως αύτής (όνομαστικής τάσεως).

"Όπως εfδαμε, 'κατά μήκος τών γραμμών τής Ε .Η .Ε. παρουσιάζεται πτώση τά­σεως, πού γιά όρισμένο ρεύμα εΤναι τόσο μεγαλύτερη, δσο μεγαλύτερη εΤναι ι'! όν­τίσταση τών όγωγών τής γραμμής. Γιά νά έπικρατεί λοιπόν, στίς διάφορες λήψεις ρεύματος, τάση πού νά εΤναι μέσα στά έπιτρεπόμενα δρια, έπιβάλλεται ι'! όντίστα­ση τών όγωγών νά έχει κατάλληλη τιμή. Τή διατομή αύτή βρίσκαμε, μέ ύπολογι­σμό, δπως θά δούμε, καί διαφέρει , γενικά, όπό τή διατομή τής όσφαλοϋς λειτουρ­γίας. ·Αν ι'! διατομή όπό τόν ύπολογισμό τής πτώσεως τάσεως, πού έξασφαλίζει

245

τήν καλή λειτουργία τών μηχανών καί συσκευών, εΤναι μ ικρότερη άπό τή διατομή άσφαλοϋς λειτουργίας, θά χρησιμοποιηθούν άγωγοί μέ τή διατομή τής άσφαλοϋς λειτουργίας. "Αν, δμως, � διατομή καλής λειτουργίας εΤναι μεγαλύτερη άπό τή δια­τομή άσφαλοϋς λειτουργίας, θά χρησιμοποιηθούν άγωγοί μέ τή διατομή τής καλής λειτουργίας*.

Γιά τίς συνηθισμένες περιπτώσεις γραμμών Ε . Η . Ε. εΤναι άρκετός μόνο ό προσ­διορισμός τής διατομής τών άγωγών γιά τήν άσφαλή λειτουργία. "Αν, δμως, μιά γραμμή έχει μεγάλο μήκος (π.χ. κύριες γραμ μές, γραμμές βιομηχανικών Ε .Η . Ε.) , πρέπει νά γίνει καί ύπολογισμός τής διατομής γιά τήν καλή λειτουργία.

Στίς περιπτώσεις αύτές, εΤναι πολύ πιθανόν ή διατομή άσφαλοϋς λειτουργίας νά εΊναι μ ικρότερη άπό τή διατομή τής καλής λειτουργίας κατά μ ία, δύο ή καί περισσό­τερες βαθμίδες στήν κλίμακα τών τυποποιημ�νων διατομών.

2) Ύπολογισμ6ς πτώσΕως τ6σΕως σΕ 6νοικτtς γpαμμtς.

"Α νοικτtς γpαμμtς καλοϋνται ο1 γραμμές, πού τροφοδοτούνται άπό τό eνα μόνο άκρο τους. 01 συνηθισμένες γραμμές Ε .Η .Ε . εΤναι άνοικτές γραμ μές.

Τούς τύπους ύπολογισμοϋ τής πτώσεως τάσεως στίς άνοικτές γραμμές γιά τίς διάφορες περιπτώσεις δίνομε πιό κάτω. Άπό αύτούς προκύπτουν ε ύκολα ο1 άντί­στοιχοι τύποι ύπολογισμοϋ τής διατομής καλής λε ιτουργίας.

01 τύποι τοϋ Π ίνακα 1 1 .2 . 1 προκύπτουν εύκολα άπό τό γνωστό τύπο τής πτώ­σεως τάσεως:

ΔU = Rl _ άν λάβομε ύπόψη δτι � άντίσταση:

ι R = ρ -­

q κ q

δπου: ι εΤναι � διαδρομή τοϋ ρεύματος, πού εΤναι ίση μέ 2 S ι'\ S άνάλογα μέ τήν περίπτωση.

Σέ περίπτωση έναλλασσόμενου ρεύματος, ο1 άγωγοί τών γραμ μών, στίς συνη­θισμένες Ε .Η . Ε. , μποροϋμε νά δεχθοϋμε δτι παρουσιάζουν μόνο ώμ ική άντίστα­ση**. 01 διάφορες καταναλώσεις, δμως, μπορεί νά έχουν συντελεσι:ή Ισχύος συνφ διαφορετικό άπό τή μονάδα. 'Έτσι, ό τύπος, πού θά δίνει τήν πτώση τάσεως, προ­κύπτει δπως φαίνεται στό σχήμα 1 1 .2α.

Στούς τύπους τοϋ Πίνακα 1 1 .2 . 1 χρησιμοποιείται καί τό μέγεθος τής Ικατο­στιαίας πτώσΕως τ6σΕω'ς:

ε ΔU

υ 1 00%

• Έννοείται, βέβαια δτι � διατομή, πού θό χρησιμοποιηθεί, θό εΤναι αύτή πού ύπόρχει στό l:μπόριο {δηλαδή τυποποιημένη καί ίση � άμέσως μεγαλύτερη άπό τή διατομή, πού προκύmει άπό τόν ύπολο­γισμό τής mώσεως τάσεως) .

. · •• Σέ περίmωση l:ναέριων γραμμών Ε. Ρ. � ύπόγειων γραμμών Ε. Ρ. μεγάλων διατομών (πάνω όπό 1 6 mm2), ό τύπος ύπολογισμοϋ τής mώσεως τάσεως φαίνεται στό σχήμα 1 1 .2α. Στίς περιmώσεις ούτές, l:κτός άπό τήν ώμική άντίσταση τών άγωγών τών γραμμών, λαμβάνεται ύπόψη καί � l:παγωγι­κή τους άντίσταση.

\ b Ρ γιlι .;-·���ι"'\ �\�_,� '-1ov ,�

Αι Α

2

3

4

5

6

ΕΙδος ρεύματος

Συνεχές Ρεύμα

(�να φορτίο)

Μονοφασικό ' Εναλλασσόμενο

Ρεύμα (�να φορτίο)

Τριφασικό ' Εναλλασσόμενο

Ρεύμα (tΞνο φορτίο)

Συνεχές ρεύμα (πολλό φορτίο)

Μ ονοφασικό ' Εναλλασσόμενο Ρεύμα

(πολλά φορτίο)

Τριφασικό ' Εναλλασσόμενο Ρεύμα

(πολλό φορτία)

ΠΙΝΑΚΑΣ t t .2. t.

Τύποι ύπολογιuμού πτώu�ων r6u�ως καΙ διατομών.

Σχηματική παρόσταση

f I � φ f : I � � f : �: 4

f----50,4 ---------1 ο

' υ i !

Sol of.S\2 �S3� .. ' Ιl 21 �31 4 Ιο.ι f rσ.ι 11

Δυ =

Δυ =

Πτωση τόσεως (V)

25 1 Δ υ =

Δυ =

Δυ =

2

κ q

2συνφ

κ q

κ . q

2 51 συν φ

κ q

fi s Ι συν φ

κ q

(Sο , ι Ιο,1 + 5 1 ,2 11 .2 + IQ =

+ 52,3 12,3 + 53,• 13,4)

ιsο, 1 1ο.1 + s1 .2 11 .2 + ιq =

+ s2.3 12,3 + s3,4 13,4)

Διατομ ή (mm2) -

251 Q = --

κ . Δυ ΙΊ 200 5 1

q = --κ ε υ

25 1 Q = --- συνφ

κ Δ υ ΙΊ

20051 Q = --

συνφ κ ε υ

--

fi s Ι q = -- συνφ

κ Δυ

1 00/3 51 ΙΊ

q =

200

κ ε υ

200συνφ

κ ε υ

συνφ κ ε υ

(50, 1 10, 1 + 51 ,2 1 1,2 +

+ 52,3 12,3 + 53,4 13,4)

(50,1 10,1 + 51 , 2 11 , 2 +

+ s2.3 12,3 + s3,4 13,4)

. Γ-> συνφ (5 1 + 5 1 .2 1 1 .2 +

ν " 0,, ο, , ΔU =

. I + 53 4 13,4) I + 52.3 2 .3 .

1 00/3 συνφ(S 1 + 5 1 2 11 ,2 + ο 1 0,1 • q = κ ε υ

5'

1 + 53 4 1 3,4) + 2,3 2 ,3 '

10 I • φ

,e. Pr;., �·�,,...(') �.\��� -Ιοv\�

U : τόση τροφοδοτήσεως (V) ΔU: πτώση τόσεως (V)

κ: ε Ιδική όγωγιμότητα = '/ρ ρ: εΙδική όyτίστασι (Ω mm2/m) Ι: �ντασι ρεύματος (Α) τού φορτlου S: μi;κος γραμμi;ς (m) q: διατομή όγωγών γραμμi;ς (mm2) ε: �κατοστιαία πτώση τόσεως (%)

συνφ: συντελεστής Ισχύος καταναλώσεων (γιό πολλό φορτία, τό συνφ εrναι μία μέση τιμή) κ = 53 γιό ύλικό όγωγών χαλκό καί ύπερυψωμένη θερ­μοκρασία (γραμμές μέ φορτίο) κ = 31 γιό ύλικό όγωγών όλουμίνιο καί ύπερυψωμένη θερμοκρασία (γραμμές μέ φορτίο) 10 1 = Ι , + 1 2 + 13 + 14, 10 ,: μέγιστη �νταση ρεύματος πού μnορεί νό περόσει (��αση συνολικού φορτίου) 1 , ,2 = 12 + 13 . + '· 12 ,3 = 13 + '· 13,4 = Ι.

�

248 t •··� f Ι υ

Ισνν φ

R.!ημφ

υ = ylιu • + R . Ισυνψ)2 + (R . Ι ημφ)� Γιά μικρές γωνίες φ, τό (R . Ι ημφ)2 εΤναι όμελητέο. δρα Δυ = υ - υ. = R . Ισυνφ

"Αν � γραμμή έκτός όπό τήν R �χει καί χ.

Δυ = R . Ισυνφ + χ . Ι ημφ = C . R . Ισυνφ

Διατομή όγωγών q (mm2) 1 0 1 6 25 35 50 70

Παράγοντας 0.9 1 . 1 1 . 1 5 1 .23 1 ,3 1 .4 1 , 6 C γιά συνφ 0,8 1 . 1 5 1 .24 1 .36 1 . 5 1 , 7 1 .9

0.7 1 .2 1 ,32 1 , 50 1 , 7 1 ,9 2.2

Σχ. 1 1 .2α.

Τύπος ύπολογισμού τής mώσεως "τάσεως.

95

1 .8 . 2,2 2 .6

·Η έκατοστιαία πτώση τάσεως έκφράζεται σέ ποσοστό στά έκατό (%) τής όνο­μαστικής τάσεως υ . Στά τριφασικά συστήματα, ή πτώση τάσεως σέ μιά φάση δίνε­ται όπό τή σχέση:

Δυφ = Rlσυνφ

άλλά ή πτώση τής πολικής τ6σΕως υ θό εΤναι : Δυ = j3 Δυφ καί ή έκατοστιαία πτώση τάσεως θά έκφράζεται στά έκατό τής όνομαστικής πολι κής τάσεως (τά­σεως μέταξύ όγωγών φάσεων).

Τά μέγιστα έπιτρεπόμενα ποσοστά πτώσεως τάσεως στίς γραμμές τών Ε . Η . Ε . κυμαίνονται όπό 1 % w ς 6%, όνάλογα πρός τούς όκολουθούμενους Κανονισμούς. ΟΙ ' Ελληνικοί Κανονισμοί Ε. Η . Ε. συνιστοϋν νά παίρνομε ώς μέγιστα έπιτρεπόμενα ποσοστά πτώσεως τάσεως όπό τό μετρητή ένέργε ιας μέχρι τίς λήψεις ρεύματος (δηλαδή κύρια γραμμή καί τοπικό κυκλώματα διακλαδώσεως) 1 % γιά φωτιστικές καταναλώσεις καί 3% γιά φορτία κινήσεως. 'Επειδή τά ποσοστά αύτά εΤναι πολύ μικρά, εΤναι δυνατόν, σύμφωνα καί μέ τούς ξένους Κανονισμούς Ε. Η. Ε., νά παίρνο­με στούς ύπολογισμούς διατομών καλής λειτουργίας, τά παρακάτω μέγιστα έπιτρε­πόμενα ποσοστά πτώσεων τάσεως:

α) Γιά τήν κύρια γραμμή . . . . . . . . . . . . . . . . 1 . 5% (όπό μετρητή μέχρι γενικό πίνακα διανομής)

β) Γιά τά κυκλώματα διακλαδώσεως . . . . . 1 . 5% (όπό γενι κό πίνακα διανομής μέχρι λήψεις ρε ύματος)

γ) Συνολικά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 ,5% (όπό μετρητή μέχρι λήψεις ρεύ ματος)

Γιά καταναλώσεις φωτισμοϋ , θε ρμάνσεως. κινήσεως rϊ συνδυασμούς τους

249

Σέ κυκλώματα, πού τροφοδοτούν μ6νο φορτία κινήσεως, τό μέγιστο έπιτρεπό­μενο ποσοστό πτώσεως τάσεως μπορεί νά φθάσει συνολικά μέχρι 4,5%, πού κα­τανέμεται συνήθως σέ 3% περίπου στήν κύρια γραμμή καί 1 ,5% περίπου στά κυ­κλώματα διακλαδώσεως.

3) Ύπολογισμ6ς πτώσΕως τ6σΕως σι κλΕιστις γpομμις.

ΚλΕισffς καλούνται οΙ γραμμές πού τροφοδοτούνται καί όπό τά δύο άκρα τους (σχ. 1 1 .2β). Στίς Ε .Η .Ε. οΙ γραμμές αύτές τροφοδοτούνται καί όπό τά δύο άκρα μέ τήν ίδια τάση. ·Ετσι, σέ περίπτωση βλάβης τής μ ιάς τροφοδοτήσεως, εΤναι δυνατόν νά λειτουργήσει � γραμμή μέ τή μιά μόνο τροφοδότηση έστω καί μερ ικά. 'Όπου λοιπόν όπαιτείται νά ύπάρχει δυνατότητα συνεχοϋς τροφοδοτήσεως έστω καί γιά μέρος μ ιάς έγκαταστάσεως, χρησιμοποιούνται κλειστές γραμμές.

Στίς Ε. Η . Ε. οΙ κλειστές γραμμές τροφοδοτούνται, συνήθως, όπό τήν ίδια πηγή ρεύματος (σχ. 1 1 .2β). Τά δύο άκρα δηλαδή τής γραμμής τροφοδοτούνται όπό τούς ζυγούς τοϋ πίνακα διανομής, δπως φαίνεται στό σχήμα 1 1 .2β καί σχηματίζεται έ­τσι ενας βρόχος.

Α

_._ ΙΑ

Α ο

r,

Β

_._ - -(1Α - Ι1 ) (ΙΑ- 1 , - 12') Ι Β r , r2 1 3

Β

I I ΙΓ 12 ( rA - r, -r2) r Β

Σ!Ιμέίο χωρ�σμο\ί t'll!; γραμμηι;

Σχ. 1 1 .2β.

Κλειστές γραμμές.

250

Στίς κλειστές γραμμές, �να μέρος τού συνολικού φορτίου τών καταναλώσεων τροφοδοτείται όπό τό �να δκρο καί �να μέρος όπό τό δλλο δκρο. UΟπως προκύπτει όπό τούς τύπους ύπολογισμού τών κλειστών γραμμών, πού δίνονται παρακάτω, τό eνα όπό τά δύο δκρα τής γραμμής εΤναι δυνατόν νά τροφοδοτήσει φορτίο μεγαλύ­τερο όπό τό μ ισό τού συνολικού. WΕτσι, γιά νά προσδιοριστεί ι'ι μlγιστη lνταση, πού μπορΕί νά ΠΕράσΕι όπό τό �να δκρο τής γραμμής. διαιρΕίται ιt lνταση τού συ­νολικού φορτίου μΙ 1 ,5.

Έκτός όπό τό πλεονέκτημα τών κλειστών γραμμών, πού όναφέραμε προηγου­μένως, μία κλειστή γραμμή σέ Ε .Η .Ε. (βροχοειδής γραμμή) δίνει τή δυνατότητα ό­ποτεδήποτε μετά τήν έγκατάστασή της νά αύξηθούν οΙ καταναλώσεις, πού συν­δέονται στό κύκλωμά της. Γιά τό σκοπό αύτό χωρίζεται ι'ι γραμμή αύτή σέ δύο (σχ. 1 1 .2β) καί σχηματίζονται δύο όνοικτές γραμμές (δυνατότητα αύξήσεως τού φορτίου κατά 33%)*.

· Η πτώση τάσεως στίς κλειστές γραμμές Σ. Ρ. ύπολογίζεται, όφού πρώτα προσ� διοριστεί ι'ι �νταση τού ρεύματος, πού περνά όπό τό �να δκρο τής γραμμής. ' Η �ν­ταση αύτή (σχ. 1 1 .2β), γιά γραμμή ένιαίας διατομής q εΤναι:

καί

( I ,SB 1 + I2S B 2 + 13SB 3 + 14SB 4) • • I Α = ·

· · · για το δ κ ρο Α SA,B

(I ,SA , + 1 2SA 2 + 13SA 3 + 14SA 4) • • I 8

=

· · · · για το δκρο Β SA,B

'Όταν βρεθεί ι'ι μία όπό τίς έντάσεις τών δκρων, π.χ. ι'ι I A , όφαιρούνται όπό αύτήν διαδοχικά οΙ έντάσεις 1 1 , 12 κλπ., μέχρι νά προκύψει ύπόλοιπο έντάσεως μι­κρότερο όπό τήν �νταση τού όμέσως έπόμενου φορτίου. Τό όμέσως έπόμενο φορτίο θά τροφοδοτείται συνεπώς καί όπό τά δύο δκρα, δπως συμβαίνει μέ τό τρί­το φορτίο τού σχήματος 1 1 .2β. Άφού βρεθεί τό φορτίο, πού τροφοδοτείται καί ό­πό τά δύο δκρα τής γραμμής, μπορούμε νά θεωρήσομε δτι ι'ι κλε ιστή γραμμή όπο­τελείται όπό δύο όνοικτές γραμμές (σχ. 1 1 .2β), στίς όποίες γνωρίζομε νά ύπολογί­ζομε τήν πτώση τάσεως καί τή διατομή.

Σχ. 1 1 .2y.

Κλειστές γραμμές κοινής όρχfιc;

καί τέλους.

• Συχνό, σέ περιmώσεις πού μός ένδιαφέρει μόνο ό μελλοντικός χωρισμός μιός βροχοειδοϋς γραμμής, αύτή �χει κοινή όρχή καί τέλος καί τροφοδοτείται όπό μιό διακλόδωση (σχ. 1 1 .2γ) τών ζυ­γών τοϋ πίνακα διανομής. Στήν περίmωση αύτή, ή μέγιστη �νταση, πού μπορεί νό περόσει, εΙναι αύ­τή πού προκύmει όπό τό συνολικό φορτίο τής γραμμής. Μετό τό χωρισμό της γραμμής. τό φορτίο μπορεί νό αύξηθεί κατό 1 00%.

251

Στίς γραμμές έναλλασσόμενου ρεύματος, οΙ έντάσεις τών άκρων κλειστής γραμμής IA καί 18 υπολογίζονται δπως καί στήν περίπτωση τών γραμμών συνεχούς ρεύματος. όρκεί νά δεχτούμε, δτι τά διάφορα φορτία έχουν δλα τόν ίδιο συντελεστή Ισχύος. Στήν πράξη, ώς κοινό συντελεστή Ισχύος τών φορτίων παίρ­νομε μιά μέση τιμή τών διαφόρων συντελεστών Ισχύος.

4} Ύπολογισμ6ς πτώσ�ως τ6σ�ως σι 6στΕpο�ιδΕίς γpαμμις.

UΟπως είδαμε στήν παράγραφο 6 . 1 (2), μιά κύρια γραμμή Ε. Η. Ε. μπορεί νό κα­ταλήγει σέ �να γενικό πίνακα διανομής, όπό τόν όποίο όναχωρούν δευτερεύουσες γραμμές. πού καταλήγουν σέ ύποπίνακες διανομής. "Από αύτές όναχωρούν άλλες δευτερεύουσες γραμμές κυκλωμάτων διακλαδώσεως ι'\ γραμμές τροφοδοτήσεως μερικών πινάκων.

Στό σχήμα 1 1 .2δ φαίνεται μιά κύρια γραμμή, πού τροφοδοτεί �να πίνακα διανο­μής. "Από τόν πίνακα όναχωρούν δευτερεύουσες γραμμές κυκλωμάτων διακλαδώ­σεως. Γιά νά υπολογιστούν οΙ διατομές κύριας γραμμής καί δευτερευουσών γραμ­μών, βρίσκεται ποιό όπό τά κυκλώματα διακλαδώσεως εΤναι τό δυσμενέστερο όπό πλευράς πτώσεως τάσεως. Τό δυσμενέστερο κύκλωμα διακλαδώσεως όπό αύτή τήν άποψη εΤναι έκείνο όπό τά κυκλώματα μεγάλης Ισχύος, πού τροφοδοτεί τήν Ι­σχύ του στή μεγαλύτερη όπόσταση όπό τόν πίνακα διανομής. 'Εκείνο, δηλαδή, πού χαρακτηρίζεται όπό τό μεγαλύτερο γινόμενο Ισχύος (/1 ιντ6σ�ως p�ύματος} χ μή-κος.

Πίvαχας; 6ιανομ1jς;

Σχ. 1 1 .26. Τροφοδότηση πίνακα διανομής όπό κύρια γραμμή.

"Αφού βρεθεί τό δυσμενέστερο κύκλωμα διακλαδώσεως, γίνεται ό ύπολογι­σμός τής διατομής του έτσι, ώστε ι'ι πτώση τάσεως νά βρίσκεται μέσα στά έπιτρε­πόμενα δρια [παράγρ. 1 1 .2 (2)] . Ύστερα υπολογίζεται μέ όκρίβεια ι'ι πτώση τά­σεως μέ τήν τυποποιημένη διατομή πού διαλέξαμε καί όφαιρείται όπό τή συνολική έπιτρεπόμενη πτώση τάσεως. Τό ύπόλοιπο πτώσεως τάσεως, πού θά προκύψει, θά όποτελέσει τή βόση γιά νά υπολογιστεί ι'ι διατομή τής κύριας γραμμής. Ή πτώ­ση τάσεως, έπίσης. στό πιό δυσμενές κύκλωμα διακλαδώσεως θά ληφθεί ύπόψη

252

κατά τόν ύπολογισμό τών διατομών καί τών ύπόλοιπων κυκλωμάτων διακλαδώ­σεως.

"Αν μετά τήν κύρια γραμμή δέν έχομε κυκλώματα διακλαδώσεως, όλλά δευτε­ρεύουσες γραμμές τροφοδοτήσεως ύποπινάκων (σχ. 1 1 .2ε), δέ γνωρίζομε τήν έ­πιτρεπόμενη mώση τάσεως σέ κάθε τμήμα τών τροφοδοτικών γραμμών (κύρια γραμμή, δευτερε ύουσες γραμμές ύποπινάκων, κυκλώματα διακλαδώσεως), όλλά τή συνολικά έπιτρεπόμενη mώση τάσεως (2,5%). Τότε μπορεί νά γίνει μέ έκτίμη­ση κατανομή τής συνολικά έπιτρεπόμενης mώσεως τάσεως στά διάφορα τμήματα, όνάλογα μέ τίς όναμενόμενες mώσεις τάσεως σέ αύτά, όπότε ύπολογίζονται οΙ διατομές δπως καί προηγουμένως. ΕΤναι, δμως δυνατόν νά χρησιμοποιηθεί καί ό τύπος τοϋ ίσοδύναμου μήκους γραμμής.

Α

Wh

Α

Π�νακας διανομ;jς γενικός

Β

Γ

Γ

Β

Ε

Σχ. 1 1 .2ε. Περίmωση τροφοδοτήσεως όπό πίνακα διανομής ύποπινόκων διανομής.

253

Γιά νά έφαρμόσομε τή μέθοδο τού Ισοδύναμου μήκους, φανταζόμαστε δτι ι'ι κύ­ρια γραμμή έπεκτείνεται πέρα άπό τό σημείο Β, μέχρι τό πιό άπομακρυσμένο φορ­τίο καί δτι τροφοδοτεί τά διάφορα φορτία σέ άποστάσεις άπό τό σημείο Β ίσες πρός τά μήκη τών δευτερε υουσών γραμμών. Κατόπιν βρίσκαμε τό λεγόμενο μlσο μήκος τών δευτερευουσών γραμμών:

s , ι , + 52 12 + 5313 + . . . ι , + 12 + 13 + . . . s = m

Τό μf]κος Sm προσθέταμε ατό μf]κος SA, Β τιϊς κύριας γραμμf]ς καί βρίσκαμε τό ίσοδύναμο μf]κος S1σ = SA. Β + Sm . Τό μf]κος αύτό S1σ λαμβάνεται ύπόψη γιά τόν προσδιορισμό τιϊς διατομιϊς τιϊς κύριας γραμμης, πού φορτίζεται ατό τέλος τού μή­κους αύτού μέ τό άθροισμα τών έντάσεωy ρεύμL -ος I = 1 1 + 12 + 1 3 + . . . . Γιά τόν ύπολογισμό τιϊς διατομιϊς τιϊς κύριας γραμμης, aτόν τύπο ύπολογισμού βάζομε τή συνολικά έπιτρεπόμενη mώση τάσεως.

·

Άφού προσδιορισθεί ι'ι διατομή τιϊς κύριας γραμμης, βρίσκαμε τήν mώση τά­σεως ατό μιϊκος SA, Β καί τήν άφαιρούμε άπό τή συνολικά έπιτρεπόμενη mώση τάσεως. Τό ύπόλοιπο πτώσεως τάσεως λαμβάνεται ύπόψη κατά τόν προσδιορισμό τών διατομών τών δευτερευουσών γραμμών τροφοδοτήσεως ύποπινάκων.

Τά μήκη τών δευτερευουσών γραμμών τροφοδοτήσεως ύποπινάκων 51 , 52 κλπ. δέν είναι τά πραγματικά τους μήκη, άλλά τά Ισοδύναμα μήκη: π.χ. :

s , , ι , , + s,2 Ι ,2 + S,3 Ι , 3 + . . .

ι , , + ι , 2 + 1 , 3 + . . . 52, 12 1 + 522,22 + 523 ,23 + . . .

1 2 1 + 122 + 1 23 + . . . κ. ο. κ.

"Ακολουθώντας τήν ίδια διαδικασία, δπως καί προηγουμένως, ύπολογίζομε καί τίς διατομές τών κυκλωμάτων διακλαδώσεως, πού άναχωρούν άπό τούς ύποπίνα­κες.

Τό μέσο μιϊκος δευτερευουσών γραμμών έναλλασσόμενου ρεύματος εΤναι:

S , Ι , συνφ, + S2 12συνφ2 + S31 3συνφ3 + . . . s = m

ι , συνφ, + 1 2συνφ2 + 1 3συνφ3 + . . . Γιά μέση τ ιμή συντελεστών ίσχύος ίση πρός συνφ, τό μέσο μιϊκος S m δίνεται

πάλι άπό τόv τύπο πού Ισχύε ι γιά τίς δευτερεύουσες γραμμές συνεχούς ρεύματος.

5) Παραδι:ίγματα.

Στά παραδείγματα πού άκολουθοϋν, δίνονται πάντοτε οΙ έντάσεις τών διαφό­ρων φορτίων. Oi έντάσεις αύτές προκύmουν άπό τίς Ισχύς πού άπορροφοϋν οΙ διάφορες ήλεκτρικές καταναλώσεις, δπως περιγράφεται στίς παραγράφους 1 1 . 5 καί 1 1 .6.

254

Παρ6δ€ιγμα 1.

Στό κύκλωμα τού σχήματος 1 1 .2στ ό συνδεμένος κινητήρας Σ. Ρ. στό τέρμα τής γραμμής όπορροφά /Ξνταση ρεύματος 9, 1 Α. ·Αν � τόση τροφοδοτήσεως εΊναι υ = 220 ν. πόση πρέπει νό εΊναι � διατομή τών χόλκινων όγωγών τής γραμμής γιό ποσοστό mώσεως τόσεως ε = 4,5%;

-9 . 1 Α

�Ε; � r. Ε3 S=160 m

160m

Σχ. 1 1 .2στ.

Λύση.

'Από τόν τύπο τού Πίνακα 1 1 .2 . 1 �Ξχομε:

q = 200 χ 1 60 χ 9, 1 53 χ 4,5 χ 220

= 5,54 m m2

Ή όμέσως μεγαλύτερη τυποποιημένη διατομή εΤναι 6 m m2•

·ι Ρ.9,1 Α

Στήν περίmωση τού παραδείγμστος αύτού � διατομή καλής λειτουργίας εΊναι 3 βαθμίδες όνώτερη όπό τή διατομή όσφαλούς λειτουργίας. � όποία γιό /Ξνταση μέ­σω τής γραμμής 9, 1 Α εΤναι q = 1 , 5 m m2•

Παρ66Ειγμα 2. Σέ γραμμή Σ. Ρ. μέ μήκος 32 m μέ χόλκινους όγωγούς καί τόση τροφοδοτήσεως

225 ν, συνδέονται, στό τέρμα της: 1 2 λαμmήρες πυρακτώσεως, πού καθένας τους όπορροφά /Ξνταση ρεύματος I = 0,26 Α, 6 λαμmήρες πυρακτώσεως έντό­σεως 0,88 Α, μ ιό θερμόστρα έντόσεως 5,33 Α καί δύο κινητήρες έντόσεως 8, 1 7 Α καί 1 4, 3 1 Α. Ποιό εΊναι � διατομή γιό έπιτρεπόμενο ποσοστό mώσεως τόσεως 1 , 5%;

Λ ύση.

Ή ένταση τού συνολικού φορτίου εΊναι:

10λ = 0,26 χ 1 2 + 0,88 χ 6 + 5,33 + 8, 1 7 + 1 4, 3 1 = 36 , 2 1 Α

'Από τόν τύπο 1 τού Πίνακα 1 1 .2 . 1 �Ξχομε:

200 χ 32 χ 36,2 1 q = = 1 2,95 mm2

53 χ 1 ,5 χ 225 Ή όμέσως μεγαλύτερη τυποποιημένη διατομή εΊναι q = 1 6 m m2• Ή διατομή

ι<αλής λειτουργίας συμπίmει, στό παρόδειγμό μας, μέ τή διατομή όσφαλούς λει-

255

τουργίας, πού σύμφωνα μέ τόν Πίνακα 1 1 . 1 . 1 εΤναι 1 6 mm2 γιά ένταση συνολικού φορτίου 36, 2 1 Α. Παp6δ�ιγμα 3.

Στή γραμμή τού σχήματος 1 1 .2ζ οΙ άγωγοί εΤναι χάλκινοι καί ή τάση τροφοδο­τήσεως ε Τ ναι 1 1 Ο V Σ. Ρ. Ποιά πρέπει νά ε Τ ναι ή διατομή τών άγωγών τής γραμμής γ ιά έπιτρεπόμενο ποσοστό mώσεως τάσεως ε = 1 ,5%;

Λύση.

�-------------- 26 m

ο ---- 12 m ------+-- sm

--1 0,1

Ι 1

- 2 - 3 1 1.2 Ι 2,3

Σχ. 1 1 .2ζ.

Οί έντάσεις ρεύματος στά διάφορα τμήματα τής γραμμής θά εiναι :

10, 1 = 20 + 1 4 + 1 2 + 8 = 54 Α 1 1 ,2 = 1 4 + 1 2 + 8 = 34 Α

12,3 = 1 2 + 8 = 20 Α 13,4 = 14 = θ Α

Άπό τόν τύπο 4 τού Πίνακα 1 1 .2. 1 έχομε:

200 q = ( 1 2 χ 54 + 5 χ 34 + 4,5 χ 20 + 4, 5 χ 8) = 2 1 ,58 mm2

53 χ 1 , 5 χ 1 1 0 Ή άμέσως μεγαλύτερη τυποποιημένη διατομή εΤναι q = 25 mm2•

Ή διατομή καλής λειτουργίας καί στό παράδειγμα αύτό συμπίmει μέ τή διατομή άσφαλούς λειτουργίας, πού κατά τόν Π ίνακα 1 1 . 1 . 1 . (όμάδα I) εΤναι 25 mm2 γιά ένταση συνολικού φορτίου 1 0• 1 � 54 Α.

Παp6δ�ιγμα 4.

Ή περίmωση τής παραγράφου 1 1 .2 (4) μελετάται στό παράδειγμα αύτό. Κύρια γραμμή Σ. Ρ. παίρνομε αύτή τού σχήματος 1 1 .2 η, πού τροφοδοτεί πίνακα διανομής Ε .Η .Ε. Άπό τόν πίνακα διανομής άναχωρούν 5 κυκλώματα διακλαδώσεως. Ποιές εΤναι οί διατομές κύριας γραμμής καί κυκλωμάτων διακλαδώσεως;

Λύση.

Άπό τά δύο Ισχυρότερα κυκλώματα διακλαδώσεως τών 5,5 Α καί 3,5 Α μεγα­λύτερο γινόμενο lνταση χ μήκος έχει τό κύκλωμα τών 5,5 Α. Τό κύκλωμα αύτό ε Τ-

Α Ι Ss•18 m -:> Α

Wh

Σχ. 1 1 .2η.

ναι τό δυσμενέστερο όπό πλευράς mώσεως τάσεως. Γιά ποσοστό mώσεως τά­σεως 1 , 5%, ή διατομή καλι;ς λειτουργίας θό εΤναι :

q = 200 χ 2 1 χ 5,5

= 1 ,32 m m2 53 χ 1 ,5 χ 220

Ή όμέσως μεγαλύτερη τυποποιημένη διατομή εΤναι q = 1 ,5 m m2, ή όποία, δλ­λωστε, έπιβάλλεται καί γιά λόγους όσφαλοϋς λειτουργίας.

Μέ τή διατομή αύτή προκύmει mώση τάσεως σύμφωνα μέ τόν τύπο 1 τοϋ Π ί­νακα 1 1 .2 . 1 , ε = 1 ,32%. Άπό τή συνολικά έπιτρεπόμενη mώση τάσεως τών 2 ,5% όπομένει γιό τήν κύρια γραμμή 2,5 - 1 ,32 = 1 , 1 8%. ' Επομένως ή διατομή καλής λειτουργίας τής κύριας γραμμής θό εΤναι :

200 χ 24 χ 1 6,6 2 q = = 9,90 m m 31 χ 1 , 1 8 χ 220

"Η όμέσως μεγαλύτερη τυποποιημένη διατομή εΤναι q = 1 Ο m m2• Ή διατομή, λοιπόν, καλής λειτσuργίας εΤναι μιό βαθμίδα μεγαλύτερη όπό τή διατομή όσφαλοϋς λειτουργίας, πού γιά συνολική- ένταση 1 6,6 Α εΤναι 6 m m2•

Τά ύπόλοιπα κυκλώματα διακλαδώσεως ύπολογίζονται μέ έπιτρεπόμενο ποσο­στό mώσεως τόσεως ε = 1 ,32%.

Παρ6δ�ιγμα 5. Ή κύρια γραμμή μονοφασικού έναλλασσόμενου ρεύματος τοϋ σχήματος

1 1 .28, . μέ χάλκινους όγωγούς, τροφοδοτεί πίνακα Ε .Η . Ε . , μέ τό κυκλώματα διακλα­δώσεως πού φαίνονται στό Τδιο σχήμα. "Αν ή τόση τροφοδοτήσεως εΤναι 220 V, ποιές εΤναι ο1 διατομές κύριας καί δευτερευουσών γραμμών;

Λύση.

"Όπως φαίνεται όπό τό σχήμα, ή κύρια γραμμή τροφοδοτεί καί φορτία κινήσεως καί φορτία φωτισμοϋ. Ή μέγιστη έπιτρεπόμενη mώση τάσεως γι· αύτή θά εΤναι , έ­πομένως, μόνο 1 , 5% [παρόγρ. 1 1 .2 (2)] . 'Επειδή έχομε καί φορτίο κινήσεως σέ Ι­διαίτερο κύκλωμα διακλαδώσεως, παίρνομε γιά τήν κύρια γραμμή τή μέγιστη έπι-

Wh Σχ. 1 1 .28.

18Α συν ψ= Ο β -- <8) 2,7 Α

-�

2,7 Α --

257

τρεπόμενη πτώση τάσεως τών 1 , 5% (γιά φορτία κινήσεως έπιτρέπεται [παράγρ. 1 1 .2 (2 )] συνολικά πτώση τάσεως 4,5%).

· Η διατομή τής κύριας γραμμής θά βρεθεί όπό τόν τύπο 2 τού Πίνακα 1 1 .2 . 1 . Τά φορτία φωτισμού μέ συνφ = 1 συνολικά είναι ίσα μέ 2 , 7 + 3,3 + 2, 7 + 3,8 = 1 2,5 Α. Τό φορτίο κινήσεως είναι 1 8 Α μέ συνφ = 0,8. "Αν δεχτούμε /Ξνα μέσο συνφ = 0,9, θά είναι :

200 χ 30 χ 30,5 q = ------- χ 0,9 = 9.42 mm2

53 χ 1 , 5 χ 220 Ή όμέσως μεγαλύτερη τυποποιημένη διατομή εΊναι q = 1 Ο mm2, πού συμπίπτει

καί μέ τή διατομή όσφαλούς λειτουργίας γιά ένταση ρεύματος συνολικού φορτίου 30, 5Α*.

Γιά τή διατομή αύτή προκύπτει πτώση τάσεως στήν κύρια γραμμή ε = 1 ,25%. Τό δυσμενέστερο, όπό πλευράς πτώσεως τάσεως, κύκλωμα φωτισμού είναι

τό ύπ' άριθμ. 5 . Γιά τό κύκλωμα αύτό όπομένει ποσοστό πτώσεως τάσεως ε = 2,5 - 1 ,25 = 1 ,25%. Ή διατομή τού κυκλώματος αύτού θά είναι :

200 χ 1 5 χ 3,8 2 q = = 0, 78 mm 53 χ 1 ,2 5 χ 220 .

Γιά λόγους όσφαλούς λειτουργίας παίρνομε q = 1 , 5 mm2• Μέ τό ίδιο ποσοστό ε = 1 ,25% ύπολογίζονται καί ol διατομές τών ύπόλοιπων

κυκλωμάτων φωτισμού. Γιά τό κύκλωμα κινήσεως όπομένει ποσοστό πτώσεως τάσεως:

Ε = 4, 5 - 1 ,25 = 3,2 5%.

• Τό συνολικό φορτίο δέν έχει ένταση 30,5 Α, γιατί οΙ έντάσεις μέ συνφ =, 1 καί ή ένταση μέ συνφ , 0,8 δέν προσθέτονται όλγευρικά γιά νά δώσουν 30,5 Α. όλλά γεωμετρικά, όπότε δίνουν ά­θροισμα 28,99 Α Τό άθροισμα 30,5 Α έπομένως τό παίρνομε κατά προσέγγιση (παραδεχόμενοι δτι ολα τά φορτία έχουν τό μέσο συνφ = 0,9). Ή προσέγγιση αύτή, πάντως, βελτιώνει τίς συνθήκες καί τής άσφαλοϋς καί τής καλής λειτουργίας.

"Αρα ή διατομή τοϋ κυκλώματος αύτοϋ θά είναι :

q = 200 χ 1 5 χ 1 8 χ 0,8 = 1 , 1 4 m m2 53 χ 3,25 χ 220

·Η όμέσως μεγαλύτερη τυποποιημένη διατομή είναι q = 1 ,5 m m2 όλλά γιά λό­

γους όσφαλοϋς λειτουργίας (�νταση φορτίου : 1 8 Α) λαμβάνεται q = 4 m m2 ( Π ίνα­

κας 1 1 . 1 . 1 ) .

Παpάδ�ιγμα 6.

Στό παράδειγμά μας μελετάται ή περίπτωση κύριας γραμμής, πού τροφοδοτεί γενικό πίνακα διανομής, όπό τόν όποίο όναχωροϋν δευτερεύουσες γραμμές τρο­φοδοτήσεως ύποπινάκων (όστεροειδείς γραμμές). "Ετσι, ή τριφασική κύρια γραμ­μή τοϋ σχήματος 1 1 .2 ι καταλήγει στό γενικό πίνακα διανομής Β, όπό δπου όναχω­ροϋν οΙ δευτερεύουσες γραμμές Β Γ, ΒΔ καί Β Ε. Νά ύπολογιστοϋν οΙ διατομές τών διαφόρων γραμμών γιά χάλκινους όγωγούς (δηλαδή οΙ διατομές κύριας γραμμής, δευτερευουσών γραμμών τροφοδοτήσεως ύποπινάκων καί δευτερευουσών γραμ­μών κυκλωμάτων διακλαδώσεως � τροφοδοτήσεως μερικών πινάκων).

Λύση.

Ε ο ιn .., • m �- ;;t Α

Wh

Γ

Δ § .----�-� I ::::: & �t �

������:ι::�: Β

Mtoo οuν. φ φοριίων . 0,8

Σχ. 1 1 .2ι.

17 Α _.. Χ Δ 26 Α

2 -- ι=Δ1

Άπό τήν παράγραφο 1 1 .2 (4), βρίσκαμε τά μέσα μήκη τών δευτε ρευουσών γραμμών τροφοδοτήσεως μερικών πινάκων (� κυκλωμάτων διακλαδώσεως):

50 χ 1 4 + 70 χ 1 0 S = = 58, 33 m m, 1 4 + 1 0

60 χ 26 + 25 χ 1 7 sm2 =

26 + 1 7 = 46, 1 6 m

Τά Ισοδύναμα μήκη τών δευτερευουσών γραμμών τροφοδοτήσεως ύποπινά­κων θά είναι :

5 1 = 1 00 + 58,33 = 1 58,33 m

52

= 2 50 + 46, 1 6 = 296, 1 6 m

53 = 50 3 = 1 50 m

Τό μέσο μήκος τών παραπόνω γραμμών εΤναι :

1 58,3 χ 24 + 296,2 χ 4 3 + 1 50 χ 43 5 = = 209 m m 24 + 43 + 43

Τό ίσοδύναμο μήκος τής κύριας γραμμής θό εΤναι :

5ισ = 350 + 209 = 559 m

259

Ή διατομή τής κύριας γραμμής γιό συνολικό έπιτρεπόμενη πτώση τόσεως ε = 2, 5%, θό εΤναι (τύπος 3, Πίνακα 1 1 .2. 1 ):

1 00 χ V3 χ 559 χ 1 1 0 2 q = χ 0,8 = 1 69,2 m m

53 χ 2,5 χ 380

Ή όμέσως μεγαλύτερη τυποποιημένη διατομή εΤναι q = 1 8 5 m m2, καί εΤναι 4

βαθμίδες μεγαλύτερη άπό τή διατομή όσφαλοϋς λειτουργίας, πού γιό �νταση συ­νολικοϋ φορτίου 1 1 Ο Α εΤναι 70 mm2 ( Π ίνακας 1 1 . 1 . 1 , όμόδα D.

Ή πτώση τόσεως στήν κύρια γραμμή ΑΒ θό εΤναι:

1 00 χ V3 χ 3 50 χ 1 1 ο % ε = χ Ο 8 = 1 43

53 χ 1 85 χ 380 ' '

Ή ύπολειπόμενη πτώση τόσεως γιό τίς δευτερεύουσες γραμμές θό εΤναι:

2,5 - 1 ,43 = 1 ,07%

"Ετσι, ι'ι γραμμή Β Ε θό �χει διατομή:

1 00 /3 χ 1 50 χ 43 q = --=-.....:.._--------:----

53 χ 1 ,07 χ 380 χ 0,8 = 4 1 ,47 mm2

'Εκλέγεται διατομή: 50 mm2•

Ή γραμμή ΒΔ θό �χει διατομή:

1 00 /3 χ 296,2 χ 43 q = --=-'----:-::-:-----:-::-:--

53 χ 1 ,07 χ 380 χ 0,8 = 8 1 ,9 mm2

' Εκλέγεται διατομή: 95 mm2•

·Η πτώση τάσεως στή γραμμή ΒΔ θό εΤναι :

1 00 V3 χ 250 χ 43 Ε =

53 χ 9 5 χ 380 χ 0,8 = 0,78%

· Η ύπολειπόμενη πτώση τόσεως γιό τίς γραμμές ΔΔ, καί ΔΔ2 θό εΤναι:

1 ,07 - Ο, 78 = 0,29%.

Ή διατομή τής γραμμής ΔΔ, θό εΤναι :

260

1 00 /3 χ 60 χ 26 2 q = χ 0,8 = 37 mm 53 χ 0,29 χ 380

'Εκλέγεται διατομή: 50 mm2• Ή διατομή τfις γραμμfις ΔΔ2 θά είναι:

1 00 /3 χ 2 5 χ 1 7 2 q = χ �8 = 1 0 m m 53 χ 0,29 χ 380

'Εκλέγεται διατομή: 1 Ο m m2• Ή γραμμή Β Γ θά έχει διατομή:

1 00 .j3 χ 1 58,3 χ 24 2 q = χ 0,8 = 24.4 m m 53 χ 1 ,07 χ 380

'Εκλέγεται διατομή: 25 m m2• Ή mώση τάσεως στή γραμμή Β Γ θά είναι :

1 00 /3 χ 1 00 χ 24 ο ε = χ 0,8 = 0,66 Υο

53 χ 25 χ 380 Ή ύπολε ιπόμενη mώση τάσεως γιά τίς γραμμές ΓΓ, καί ΓΓ2 θά είναι :

1 ,07 - 0,66 = 0.4 1 %

Ή διατομή τfις γραμμής ΓΓ1 θά είναι:

1 00 J3 χ 50 χ 1 4 2 q = χ 0,8 = 1 1 ,7 m m 53 χ 0.4 1 χ 380

'Εκλέγεται διατομή: 1 6 mm2• Ή διατομή τής γραμμής ΓΓ2 θά είναι :

1 00 J3 χ 70 χ 1 0 2 q = χ 0,8 = 1 1 ,7 mm 53 χ 0.4 1 χ 380 .

'Εκλέγεται διατομή: 1 6 m m2•

Παρ66Ειγμα 7. Ή βροχοε ιδής γραμμή τοϋ σχήματος 1 1 .2ια είναι τριφασική γραμμή Ε .Ρ . καί

τροφοδοτεί τά τριφασικά φορτία τοϋ σχήματος, πού έχουν μέση τιμή συντελεστή Ισχύος συνφ = 0,8. Ποιά πρέπει νά είναι ή διατομή τής γραμμής αύτής μέ χάλκι­νους όγωγούς καί μέγιστη έπιτρεπόμενη mώση τάσεως 1 ,5%;

Λύση.

Έφαρμόζομε τούς τύπους τής παραγράφου 1 1 .2(3) καί βρίσκομε τό ρεϋμα στό άκρο Β τfις κλε ιστfις αύτής γραμμής, τό I Β . Αύτό θά είναι :

40 χ 40 + 30 χ 70 + 50 χ 1 00 + 30 χ 1 50 + 30 χ 1 80 ΙΒ = 200

= 93 Α

'Αφαιρώντας διαδοχικά τά ρεύματα 15 καί 14 όπό τό I Β , προκύmει ύπόλοιπο:

261

93 - 30 - 30 = 33 Α . Τό ύπόλοιπο αύτό ρεύματος εΤναι μ ικρότερο όπό τό όμέσως έπόμενο ρεύμα

l 3 = 50 Α. Τό φορτίο έντάσεως 13, λοιπόν. τροφοδοτείται καί όπό τά δύο ·δκρα. Γιά νά ύπολογίσομε τή διατομή καλής λειτουργίας τής γραμμής, θεωρούμε τήν

άνοικτή γραμμή Α3 ή τήν όνοικτή γραμμή Β3 (ή mώση τάσεως όπό τό δκρο Α μέ­χρι τό φορτίο 3 είναι ίση μέ τήν mώση τάσεως όπό τό δκρο Β μέχρι τό φορτίο 3) καί ύπολογίζομε τή διατομή κατά τά γνωστά.

!D 5 4 30 m

Ε Q Ι.,= 30Α

Ε ο �

Σχ. 1 1 .2ια.

''Εστω ή όνοικτή γραμμή Β3. Ή διατομή καλής λειτουργίας θά είναι (τύπος 6, Πίνακας 1 1 .2 . 1 ) :

1 00 χ y3 χ 0,8 q = χ (20 χ 93 + 30 χ 63 + 50 χ 33) = 24,8 m m2

53 χ 1 , 5 χ 380 Ή όμέσως μεγαλύτερη τυποποιημένη διατομή είναι q = 25 mm2. Ή διατομή αύτή, δμως, δέν έπαρκεί γιά τήν όσφαλή λειτουργία. Ή μέγιστη έν­

ταση ρε ύματος, πού μπορεί νά περάσει μέσω ·τής γραμμής, εΤναι : I 8 = 93 Α (ή IA = 1 80 - 93 = 8 7 Α*). Ή_ διατομή όσφαλούς λειτουργίας, έπομένως θά εΤναι :

q = 50 m m2• · Η mώση τάσεως όπό τό δκρο Β μέχρι τό σημείο 5 θά είναι :

• Τό δθροισμα τών i;ντάσεων δλων τών φορτίων κλειστής γραμμής εΤναι βέβαια ίσο πρός τό δ­θροισμα τών έντάσεων τών δκρων της ( Ι Α + IB ) . ' Επομένως: IA = ( 1 , + 1 2 + 1 3 + 14 + 15 ) - IB .

262

1 00 χ y'3 χ 20 χ 9 3 χ 0,8 ε = 0,25%

50 χ 53 χ 380 · Επομένως γ ιό τή γραμμή 5 - 7 �χομε ύπόλοιπο mώσεως τάσεως:

1 ,5 - 0,2 5 = 1 .2 5%

· Η διατομή καλής λειτουργίας τfις γραμμής 5 - 7 θό εΤναι :

1 00 χ /3 χ 0,8 q = χ (30 χ 30 + 40 χ 1 Ο) = 7, 1 5 mm2

53 χ 1 ,25 χ 380 · Ή άμέσως μεγαλύτερη τυποποιημένη διατομή εΤναι q = 1 Ο mm2, ι'ι όποία έπαρ­

κεί καί γιά τήν άσφαλή λειτουργία.

1 1 .3 'Υπολογισμός διατομής iιγωγών γραμμών μι οΙκονομικά κριτήρια.

'Όπως άναφέραμε στήν παράγραφο 1 1 . 1 ( 1 ), κατά μήκος τών ήλεκτρικών γραμ­μών παρουσιάζεται άπώλεια Ισχύος, μέ άποτέλεσμα νό δημιουργείται άπώλεια ή­λεκτρικfις ένέργειας κατά τό χρόνο λειτουργίας τfις γραμμής. Ή iδια ι'ι γραμμή, δη­λαδή, καταναλίσκει, δπως καί τό φορτία, ήλεκτρική ένέργεια, πού μετατρέπεται σέ θερμική ένέργεια. Ή Ισχύς, πού καταναλίσκεται στή γραμμή, εΤναι iση πρός ΔW =

R l2 καί άφοϋ δέν χρησιμοποιείται πουθενά, άποτελεί άπώλεια. Ή άπώλεια ένέρ­γειας εΤναι τότε τό γινόμενο τfις όπώλειας Ισχύος έπί τό χρόνο λειτουργίας τfις γραμμής, δηλαδή ΔΕ = ΔWt = Rl2.t δν παραστήσομε μέ: ΔΕ τήν άπώλεια ένέρ­γειας σέ kWh, ΔW τήν άπώλεια Ισχύος σέ kW καί t τό χρόνο λειτουργίας σέ h.

·Η άπώλεια ένέργειας. δπως εΤναι φανερό, άποτελεί οΙκονομική δαπάνη iση πρός τό γινόμενο της άπώλειας ένέργειας σέ kWh έπί τό κόστος τfις kWh σέ δραχ­μές. Γιό νό έλαπωθεί ι'ι δαπάνη αύτή, πρέπει νό έλαπωθεί ή άπώλεια. Αύτό μπο­ρεί νό γίνει μόνο μέ τήν αύξηση τfις διατομής τών άγωγών. Άλλά καί ή αύξηση τfις διατομής σημαίνει μεγαλύτερη δαπάνη γραμμής (οΙ άγωγοί, οΙ σωληνώσεις κλπ. στοιχίζουν περισσότερο). Βλέπομε, λοιπόν, δτι ή εύνοϊκή διατομή άπό οΙκονομικής πλευράς, αύτή, δηλαδή, πού μός δίνει πιό οΙκονομική έγκατόσταση, βρίσκεται όν ύ­πολογίσομε τό κόστος προμ ήθειας καί έγκαταστάσεως τfις γραμμής καί τή δαπάνη άπώλειας ένέργειας.

· Η διατομή οΙκονομικής λειτουργίας ύπολογίζεται μόνο σέ γραμμές μεγάλων έγ­καταστάσεων, στίς όποίες θό ηταν δυνατόν νό προκύψει άξιόλογο οΙκονομικό όφε­λος. Π ραγματικό, δν ή διατομή οΙκονομικής λειτουργίας εΤναι μεγαλύτερη άπό τή διατομή πού μός έπιβόλλουν ή άσφαλής καί ή καλή λειτουργία, τότε χρησιμοποιού­με τή διατομή οΙκονομικής λειτουργίας. Τότε θό �χομε καί οΙκονομικότητα καί ά­σφόλεια καί ποιότητα στήν έγκατόσταση. Στίς μ ικρότερες έγκαταστόσεις. δταν διαφέρει ή διατομή οΙκονομικής λειτουργίας όπό τή διατομή άσφαλοϋς καί καλής λειτουργίας. δέν προκύmουν σημαντικές οΙκονομικές διαφορές. Γι' αύτό στίς έγκα­ταστόσεις αύτές μπορεί νό παραλειφθεί ό ύπολογισμός τfις διατομής οΙκονομικής λειτουργίας, πού δέν περιλαμβάνεται καί στό βιβλίο μας.

1 1 .4 Έκλογή μεγιθους όργάνων ήλεκτρικών πινάκων κα( λοιπών �ξαρ-. ιιμάτων κα( ύλικών.

Μ ετά τόν προσδιορισμό τής μέγιστης έντόσεως ρεύματος, πού μπορε. 116 περό-

σει όπό μίά γραμμή (�ντάσεως συνολικοϋ φορτίου της), προσδιορίζεται ή διατομή όσφαλοϋς λειτουργίας. ·Αν τό μήκος τής γραμμής δέν εΤναι πολύ μεγάλο, ή διατομή αύτή εΤναι καί ή όριστικά �κλεγόμενη διατομή. Διαφορετικά προσδιορίζεται καί ή δ ιατομή καλής λειτουργίας καί �κλέγεται, τελικά, ή διατομή τών άγωγών τής γραμ­μής, ώστε νά �χομε άσφαλή καί καλή λειτουργία.

Μέ βάση τή διατομή τής γραμμής καί τό πλήθος τών άγωγών της, έ κλέγομε τή διάμετρο τών σωλήνων πού θά χρησιμοποιηθοϋν ( Π ίνακας 3 .4. 1 ), άν βέβαια οΙ ό­γωγοί τής γραμμής έγκατασταθοϋν μέσα σέ σωλήνες. 'Ανάλογα μέ τή διάμετρο τών σωλήνων �κλέγονται καί τά όπαιτούμενα κουτιά διακλαδώσεως. Ή διατομή, πάλι, τών όγωγών καί τό πλήθος τών διακλαδώσεων καί τών συνδέσεων, πού θά έκτελεστοϋν μέσα σέ κάθε κουτί διακλαδώσεως, καθορίζουν τό μέγεθος τών διακλαδωτήρων (παράγρ. 6.2) .

Γνωρίζοντας τώρα τή μέγιστη �νταση τοϋ ρεύματα;, πού μπορεί νά περάσει ά­πό τή γραμμή, προσδιορίζαμε τήν όνομαστική �νταση τοϋ όργάνου προστασίας τής γραμμής (άσφάλειας, αύτόματου διακόπτη), πού θά τοποθετήσαμε στήν άρχή της στόν πίνακα διανομής. Ή όνομαστική αύτή �νταση έ κλέγεται όπό τόν Π ίνακα 1 1 . 1 . 1 , καί πρέπει νά εΤναι ίση πρός τή μέγιστη �νταση μέσω τής γραμμής, άν ύ­πάρχει τέτοια τιμή στόν πίνακα, fi άμέσως μεγαλύτερη άπό αύτή*.

Μετά τήν �κλογή τής όνομαστικής έντάσεως τοϋ όργάνου προστασίας τής γραμμής, έ κλέγεται ή όνομαστική �νταση τοϋ διακόπτη, πού τυχόν θά τοποθετηθεί στήν άρχή τής γραμμής άμέσως πρίν τήν άσφάλεια [παράγρ. 6. 1 (2) ] . · Η όνο μαστι­κή αύτή �νταση εΤναι ίση πρός τήν όνομαστική �νταση τής άσφάλε ιας ή άμέσως μεγαλύτερή της. Τό ίδιο Ισχύει καί γιά τίς όνομαστικές έντάσε ις τών ρευματοδο­τών, διακοπτών τοίχου καί ύπόλοιπων έξαρτημάτων πού συνδέονται στή γραμμή.

Ή μέγιστη �νταση ρεύματος πού μπορεί νά περάσει άπό μιά γραμμή, προκύπτει δπως είδαμε, άπό τήν άθροιση τών έντάσεων δλων τών φορτίων τής γραμμής. Τό πλήθος τών φορτίων, πού θά συνδεθοϋν σέ μιά γραμμή, πάλι, καθορίζει καί τό πλήθος τών γραμμών πού θά έξυπηρετεί τήν Ε . Η . Ε. 'Όσο Περισσότερα φορτία θά περιλάβει κάθε γραμμή, τόσο λιγότερες γραμμές θά χρε ιαστοϋν γιά νά τροφοδο­τήσουν δλα τά φορτία τής Ε .Η .Ε. Σέ μιά Ε . Η . Ε., δμως, έπιβάλλεται νά έγκαθίσταν­ται δσο τό δυνατόν περισσότερα κυκλώματα διακλαδώσεως. ·Ετσι, άν έμφανισθεί κάποια βλάβη σέ ένα κύκλωμα, θά πάψουν νά τροφοδοτοϋνται λίγα μόνο φορτία (π.χ. άν όλόκληρος ό έσωτερικός φωτισμός μιάς Ε .Η .Ε. τροφοδοτείται άπό μιά μό­νο γραμμή, μέ τήν παραμικρή βλάβη θά δημιουργηθεί πλήρης συσκότιση σέ δλους τούς χώρους). ·Αλλος λόγος έγκαταστάσεως πολλών κυκλωμάτων διακλαδώσεως εiναι ή εύκολία νά έντοπίζονται οΙ βλάβες. τέλος, ή σύνδεση πολλών καταναλώ­σεων στήν ίδια γραμμή πρέπει νά άποφεύγεται γιά νά προστατεύονται καλύτερα όπό τά όργανα προστασίας τής γραμμής καί οΙ συνδεμένες σέ αύτήν συσκευές. Τά όργανα προστασίας τής γραμμής, άλλωστε, σέ περίπτωση διαρροής ρεύματος πρός τή γή σέ μιά γειωμένη συσκευή, θά λειτουργήσουν ταχύτερα, δταν ό άριθμός τών συνδεμένων στή γραμμή συσκευών εΤναι μ ικρός.

• ·Η διατομή της γραμμής εΤναι δυνατόν. γιά λόγους καλής λειτουργίας, νά είναι μεγαλύτερη όπό τή διατομή πού όντιστοιχεί στήν όνομαστική �νταση τοίι όργάνου προστασίας τfις γραμμής, στόν Π ίνα­κα 1 1 . 1 . 1 .

264

Στήν πρακτική τών Ε .Η .Ε. έχε ι έπικρατήσε ι , γιά τούς λόγους πού όναφέραμε προηγουμένως, ι'ι τοποθέτηση γραμμών φωτισμού, έντάσεως συνολικού φορτίου 1 Ο Α. 01 ρευματοδότες καλό εΊναι νά τροφοδοτούνται όπό ΙδιαίτΕρΕς γραμμές καί αύτές μέ 1 0 Α ι'\ τό πολύ μέ 1 5 Α.

"Ετσι ο1 συσκευές, πού συνδέονται aτούς ρευματοδότες πού μπορεί νά περι­λαμβάνουν καί ι')λειcτροκινητήρα, δέν έπηρεάζουν, μέ τίς πτώσεις τάσεώς τους καί τίς βυθίσε ις τάσεως όπό τά ρεύματα έκκινήσεως, τήν έγκατάσταση φωτισμού.

Τό πλήθος τών κυκλωμάτων διακλαδώσεως φωτισμού καί ρευματοδοτών προ­κύπτε ι , λοιπόν, μέ τήν κατανομή τών φορτίων φωτισμού σέ κυκλώματα τών 1 Ο Α καί τήν κατανομή τών φορτίων ρευματοδοτών σέ κυκλώματα έπίσης τών 1 Ο Α (ι'\ τό πολύ τών 1 5 Α).

Σέ οΙκιακές Ε . Η . Ε. καλό εΊναι νά ύπάρχει �να τουλάχιστον κύκλωμα γενικού φω­τισμού* κάθε 50 m m2 έπιφάνειας δαπέδου. ' Επίσης, γιά τούς ρευματοδότες τών μικρών συσκευών καταναλώσεως περιλαμβανόμενου καί τού ψυγείου, πού ύπάρ­χουν ατό μαγειρείο, τό όφφίς, τήν τραπεζαρία καί τούς όνάλογους χώρους οΙκιακής έργασίας, πρέπει νά προβλέπονται δύο ι'\ καί περισσότερα κυκλώματα δια­κλαδώσεως τών 1 Ο Α. 01 ρευματοδότες τού μαγειρείου πρέπει νά τροφοδοτούν­ται όπό δυό τουλάχιστον κυκλώματα διακλαδώσεως τών 1 Ο Α. Γιά τό ρευματοδό­τη τού ι')λεκτρικού πλυντηρίου πρέπει νά προβλεφθεί κύκλωμα διακλαδώσεως 1 5 Α τουλάχιστογ.

Σέ κυκλώματα ρευματοδοτών δέν έπιτρέπεται νά συνδέονται φορητές συ­σκευές καταναλώσεως Ισχύος μεγαλύτερης όπό 80% τής όνομαστικής Ισχύος τού κυκλώματος (πού όντιστοιχεί στήν όνομαστική ένταση τού όργάνου προστασίας τού κυκλώματος).

Σέ κυκλώματα διακλαδώσεως, πού τροφοδοτούν eνα μόνο φορτίο (μ ιά συ­σκευή) , ι'ι όνομαστική ένταση τού όργάνου προστασίας τής γραμμής, δπως γνωρί­ζομε, δέν έπιτρέπεται νά εΊναι μεγαλύτερη όπό 1 50% τής όνομαστικής έντάσεως τού φορτίου, έφ' δσον αύτή εΊναι 1 Ο Α ι'\ μεγαλύτερη.

01 όγωγοί πού χρησιμοποιούνται ατά κυκλώματα τών 1 Ο Α, έχουν διατομή 1 , 5 m m2• Σέ γραμμή δμως 1 ,5 m m2, δπως φαίνεται όπό τόν Πίνακα 1 1 . 1 . 1 , εΤναι δυνατόν νά συνδεθούν φορτία συνολικής έντάσεως μεγαλύτερης όπό 1 Ο Α. Καί δ­μ ως καλό εΤναι νά συνδέονται φορτία μόνο μέχρι 1 Ο Α καί γιά νά σχηματίζονται περισσότερα κυκλώματα, δπως όναφέραμε πιό πάνω, καί γιά νά ύπάρχει ι'ι δυνατό­τητα μελλοντικής αύξήσεως τών φορτίων.

"Αν χρησιμοποιήσομε βροχοειδή κυκλώματα [παράγρ. 1 1 .2 (3) ] . εΊναι δυνατόν νά συνδέσαμε σέ αύτά φορτία συνολικής έντάσεως 1 5 Α μέ όγωγούς τών 1 ,5 mm2 καί όνομαστικές έντόσεις όργάνων προστασίας γραμμής 1 Ο Α.

'Όταν σέ κύκλωμα διακλαδώσεως γίνει σύνδεση ένός ι'\ περισσότερων ι')λε­κτροκινητήρων, ι'ι διατομή τής γραμμής καί ι'ι όνομαστική ένταση τού όργόνου προστασίας της προσδιορίζονται ώς έξής:

" ' Εδώ, στήν �ννοια τοϋ γενικοϋ φωτισμοϋ περιλαμβάνονται καί οΙ ρευματοδότες, πού προορίζον­ται κυρίως γιά φορητές καί κινητές συσκευές φωτισμοϋ όλλό καί γιά δλλες μικρές φορητές συσκευές. · Ε να μέρος τών ρευματοδοτών αύτών �λέγχεται, συνήθως, όπό διακόmες τοίχου.

i

265

α) ΣύνδΕση Ιν6ς κινητήρα μι προστασία σι ύπΕpφ6pτιση (παpάγp. 1 1.5).

Π ροσδιορίζομε τή διατομή τής γραμμής μέ τή βοήθεια τοϋ Π ίνακα 1 1 . 1 . 1 θεω­ρώντας δτι ή ένταση ρεύματος μέσψ αύτής εΤναι 25% μεγαλύτερη άπό τήν όνομα­στική ένταση τοϋ κινητήρα. Στήν περίπτωση, δμως αύτή, λαμβάνομε ύπόψη τή μέ­γιστη έπιτρεπόμενη ένταση μέσω τής γραμμής καί δχι τήy όνομαστική ένταση τής όσφάλε ιας.

Ή όνομαστική ένταση τοϋ όργάνου προστασίας τής γραμμής έκλέγεται έτσι, ώ­στε νά μή διακόπτεται ή τροφοδότηση τής γραμμής κατά τήν έκκίνηση τοϋ κινητή­ρα, πού, δπως γνωρίζομε, περνά μέσω τής γραμμής, έπί πολύ μικρό χρονικό διά­στημα, ένταση ρεύματος πολλαπλάσια τής όνομαστικής έντάσεως λειτουργίας του. "Η όνομαστική αύτή ένταση τοϋ όργάνου προστασίας (συνήθως άσφάλειας τη­κτών) έκλέγεται άνάλογα μέ τήν ίσχύ τοϋ συνδεόμενου κινητήρα άπό τόν Π ίνακα 1 1 .4. 1 καί προστατεύει τό κύκλωμα διακλαδώσεως άπό βραχυκύκλωμα, χωρίς νά λειτουργεί, δτα\{ μέσω τής γραμμής περνά τό ρεύμα έκκινήσεως τοϋ κινητήρα.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1 .4. 1.

Χαρακτηριστικά 3φασικών κινητήρων 6νομ. τάσ�ως 380 V

'Ονομαστική "Ονομαστική Κινητήρες βραχυκυκλωμένου Κινητήρες βραχυκυκλωμένου Ίσχύς Ίσχύς δρομέα, πού συνδέονται δρομέα πού συνδέονται μέσω 3φασικοϋ ι 1 1 3Φασικοϋ1 ' 1 όπευθείας μέ τό δίκτυο. διακόmη όστέρα - τριγώνου "Ηλεκτροκινητήρα "Ηλεκτροκινητήρα καί κινητήρες μέ δακτύλιους

καί έκκινητή όντιστάσεων. (kW) (PS) ο. = 6 ln, tε = 55 )12ι ο. = 2 ln, t. = 1 5s )121

Όνομ. ένταση όσφάλειας 13 1 (Α) Όνομ. ένταση όσφάλειας 131 (Α)

0, 1 8 0,245 2 -

0,25 0,33 2 -

0,37 0,5 2 -

0,55 0,75 4 2 0,8 1 ,09 4 4 1 , 1 1 ,5 6 4 1 , 5 2,04 6 4 2,2 3 1 0 6 3,0 4, 1 1 0 1 0 4,0 5.4 1 6 1 0 5,5 7,5 20 1 6 7,5 1 0,2 25 20

1 1 ,0 1 5 35 25 1 5,0 20.4 50 35 22,0 30 63 50 30,0 4 1 8 0 80 38,0 52 1 00 80 50,0 68 1 25 1 25 63,0 86 1 60 1 25 80,0 1 09 200 1 60

1 00,0 1 36 225 200 1 60,0 2 1 8 - 300

266

( 1 ) Σέ μονοφασικούς κινητήρες, � όνομαστική �ντα ση τής άσφάλειας πρέπει νά εΤναι τά 1 7 5% τής όνομαστικής έντάσεως τοϋ κινητήρα γιά άσφάλειας βραδείας τήξεως καί !ση πρός τά 300% τής όνο­μαστικής έντάσεως τοϋ κινητήρα γιά άσφάλειες ταχείας τήξεως. Γιά κινητήρες Σ. Ρ . . � όνομαστική έν­ταση άσφαλειών βραδείας rι ταχείας τήξεως εΤναι ίση πρός τά 1 50% τής όνομ. έντάσεως τοϋ κινητή­ρα.

(2) Ι, εΤναι � �νταση τοϋ ρεύματος έκκινήσεως, t, εΤναι � διάρκεια έκκινήσεως. (3) ΟΙ όνομαστικές έντάσεις τών άσφαλειών Ισχύουν γιά άσφάλειες βραδείας τήξεως. Γιά άσφά­

λειες ταχείας τ�ξεως, πρέπει νά λαμβάνεται � άμέσως μεγαλύτερη τυποποιημένη τιμή (αύτό δέν εΤναι άναγκαίο γιά κινητήρες μέ δακτύλιους μεγαλύτερους άπό 7,5 kW).

β) ΣύνδΕση πΕρισσ6τΕρων άπ6 tνα κινητήρων μi προστασία σi 'ύπΕρφ6ρτιση.

"Αν στό ίδιο κύκλωμα διακλαδώσεως συνδέονται περισσότεροι όπό eνας κινη­τηρες, τότε ή διατομή της γραμμης προσδιορίζεται θεωρώντας δτι ή ένταση μέσω αύτης εΤναι ίση πρός τό άθροισμα τών όνομαστικών έντάσεων δλων τών συνδεό­μενων κινητήρων σύν 25% της όνομαστικης έντάσεως τοϋ μεγαλύτερου κινητήρα.

"Αν σέ κύκλωμα διακλαδώσεως συνδεθοϋν φορτία κινήσεως (κινητηρες) καί φορτία φωτισμοϋ κάί θερμάνσεως, ή διατομή της γραμμης θά προσδιοριστεί όπό τό άθροισμα τών όνομαστικών έντάcrεων ρεύ ματος τών φορτίων φωτισμοϋ καί θερμάνσεως καί τών όνομαστικών έντάσεων ρεύματος τών κινητήρων σύν 25% της όνομαστικης έντάσεως τοϋ μεγαλύτερου κινητήρα.

Ή όνομαστική ένταση τοϋ όργάνου προστασίας της γραμμης πρέπει νά εΤναι ίση πρός τό άθροισμα της όνομαστικης έντάσεως τοϋ όργάνου προστασίας, πού όντιστοιχεί στό μεγαλύτερο κινητήρα* (λαμβάνεται όπό τόν Π ίνακα 1 1 .4. 1 ) καί τών όνομαστικών έντάσεων τών ύπόλοιπων κινητήρων. Ή όνομαστική tΙύτή έντα­ση δέν έπιτρέπεται νά ξεπερνά τό τριπλάσιο της όνομαστικης έντάσεως τοϋ αύτό­ματου διακόπτη (παράγρ. 1 1 .5) προστασίας σέ ύπερφόρτιση τοϋ μικρότερου κινη­τήρα. Ή τελαυταία αύτή όπαίτηση μάς όναγκάζει νά μή συνδέομε ύπερβολικό όριθμό κινητήρων στό ίδιο κύκλωμα διακλαδώσεως.

γ) ΣύνδΕση Ιν6ς 1/ πΕρισσ6τΕρων κινητήρων χωρίς προστασία άπ6 ύπΕρφ6ρτιση.

Σέ σύνδεση σέ κύκλωμα διακλαδώσεως ένός � περισσότερων κινητήρων πού δέν έχουν προστασία όπό ύπερφόρτιση, τή διατομή της γραμμης έκλέγομε μέ βά: ση τήν όνομαστική ένταση τοϋ όργάνου προστασίας της γραμμης καί δχι μέ βάση τήν όνομαστική ένταση λειτουργίας τοϋ μεγαλύτερου κινητήρα, πού πολλαπλασιά­σαμε έπί 1 ,25 καί προσθέσαμε τίς όνομαστικές έντάσεις τών ύπόλοιπων κινητή­ρων.

Τήν όνομαστική ένταση τοϋ όργάνου προστασίας της γραμμης έκλέγομε δπως καί στήν πιό πάνω περίπτωση (β), έκτός άν πρpκειται γιά πολύ μικρούς κινητηρες φορητών συσκευών οlκιακης καί όνάλογης χρήσεως, πού συνδέονται μέσω ρευ­ματοληπτών σέ κυκλώματα ρευματοδοτών, χωρίς νά ύπολογίζεται Ιδιαίτερα τό ρεϋμα έκκινήσεώς τους.

* 'Ακριβέστερα, στόν κινητήρα μέ τή μεγαλύτερη �νταση- έκκινήόεως.

267

1 1 .5 Έκλοyή κινητήρων καr έξαρτημάτων τους.

1) Προσδιορισμός άπορροφούμενης iντάσεως.

Γιά νά προσδιορισθούν τά διάφορα στοιχεία ένός κυκλώματος διακλαδώσεως, δπως είδαμε, πρέπει νά γνωρίζομε τίς διάφορες έντάσεις ρεύματος τών καταναλώ­σεων. 'Όταν δμως οί καταναλώσεις αύτές είναι μηχανήματα, πού κινοϋνται άπό ή­λεκτροκινητήρες, μέ κατάλληλο ύπολογισμό, βρίσκομε, δπως θά δοϋμε, τήν Ισχύ τοϋ ήλεκτροκινητήρα. Άπό τήν Ισχύ του σέ ίππους (PS η Η Ρ) βρίσκομε τήν άπορ­ροφούμενη ένταση λειτουργίας του μέ πλήρες φορτίο άπό τίς σχέσεις:

γιά μονοφασικούς ήλεκτροκινητήρες

γιά τριφασι κούς ήλεκτροκινητήρες

Ρ χ 736 I = σέ Α

υ . η . συνφ

Ρ χ 736 σέ Α \13. υ . η . συνφ

δπου: Ρ είναι ή άποδιδόμενη Ισχύς στόν άξονα τοϋ κινητήρα σέ ίππους (PS). ("Αν ή ίσχύς έκφράζεται σέ άγγλικούς ίππους (Η Ρ), πρέπει ή Ρ νά πολλαπλασιάζε­ται έπί 746). υ είναι ή όνομαστική τάση τοϋ δ ικτύου σέ ν (220 ν σέ 1 !2S καί 380 ν σέ 3 1/5) . η είναι ό βαθμός άποδόσεως τοϋ κινητήρα ( Πίνακας 1 1 .5 . 1 ) . συνφ ό συντελεστής ίσχύος τοϋ κινητήρα ( Π ίνακας 1 1 . 5. 1 ) .

Κατά προσέγγιση, γιά μέσες τιμές τών η καί συνφ, τό ρεϋμα I � 1 ,6 Ρ σέ Α, άν ή rάση είναι 380 ν (τριφασικοί κινητήρες).

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1.5. 1.

I Ταχύτητό κινητήρα Βαθμός όποδόσεως Συντελεστής ίσχύος 1 500 στρ/mίn η συν φ

Κινητήρες Σ. Ρ. καί Ε . Ρ. ως 1 KW 0,54 ως 0,74 0,73 ως Ο,79 μονοφασικοί 1 ως 1 0 KW 0,74 ως Ο,86 0,80 ως Ο,85

ω ως 1 00 kW 0,88 ως 0,94 0,86 ως Ο,87 1 00 ως 1 000 kW 0,94 ως 0.96 0,87 ως 0,89

Κινητήρες Ε.Ρ. τριφασικοί 1 1 ως 1 00 kW 0,86 ώς 0,93 0,79 ως 0,87 μέ δακτύλιους 1 ΟΟ ως 500 kW 0,93 ως Ο,95 0,87 ως Ο,9 1

Κινητήρές Ε. Ρ. τριφασικοί ως 1 kW 0,53 ως 0,74 0,67 ως 0,78 βραχυκυκλωμένου δρομέα 1 ως 1 1 kW 0,74 ως 0,88 0,8 1 ως Ο,85

.

1 1 ως 1 32 kW 0,88 ως Ο,95 0,86 ως Ο,88

Σημ,;ίωση. ΟΙ κατώτερες τιμές όντιστοιχοϋν στούς μικρότερους κινητήρες. Σ τούς κινητήρες Σ. Ρ. δέν ύπάρχ

.ε ι συνφ.

268

2J Πpοσδιοpισp6ς άπαιτούμ�νης Ισχύος.

· Η Ισχύς τοϋ κινητήρα προσδιορίζεται, όνάλογα μέ τήν περίπτωση, όπό τίς πα­ρακάτω γενικές σχέσε ις:

M . n α) Περιστροφική κίνηση: Ρ =

7 1 6 χ η

β) Εύθύγραμμη κίνηση: Ρ = G . υ

7 5 χ η

δπου: Μ ή ροπή στρέψεως τοϋ κινούμενου μηχανήματος σέ kpm. n � όριθμός στροφών τοϋ μηχανήματος σέ στρ/mίn . G ή δύναμη πού όντιδρό στή μετακίνηση φορτίου σέ kp. υ ή ταχύτητα κινήσεως τοϋ φορτίου σέ m/s. η ό βαθμός όποδόσεως τοϋ μηχανισμού. Ρ ή όποδιδόμενη όπό τόν κινητήρα Ισχύς σέ PS.

'Υπενθυμίζεται δτι Ισχύς Ρ , πού έκφράζεται σέ PS (ίππους), μπορεί νά έκφρα­στεί καί σέ kW, δν πολλαπλασιαστεί έπί 0,7 3 6. "Ετσι, Ν0 (σέ kW) = 0,7 3 6 Ρ (σέ PS) .

Ή Ισχύς, πού όπαιτείται νά όποδίδει στόν δξονά του �Ξνας ήλεκτροκινητήρας, έ­ξαρτόται όπό τό μηχάνημα πού θά κινεί ό ήλεκτροκινητήρας καί καθορίζεται όπό τήν κατασκευή τοϋ μηχανήματος.

Ή χρησιμοποίηση κινητήρα μ�γαλύnpης Ισχύος, όπό αύτήν πού όπαιτείται γιά νά κινηθεί �Ξνα μηχάνημα �χει ώς όποτέλεσμα ό κινητήρας νά λειτουργεί μέ μικp6 βαθμ6 άποδ6σ�ως καί μικp6 συντ�λ�στή Ισχύος. Άντiθετα, κινητήρας μέ μικp6τ�­pη Ισχύ �χει σάν όποτέλεσμα τήν ύΠΕpΦ6pτιση τοϋ κινητήρα.

Γιά τόν προσδιορισμό τών Ισχύων τών κινητήρων, δν δέν δίνονται όκριβή στοι­χεία όπό τούς κατασκευαστές τους, ι'\ έφαρμόζονται ο1 προηγούμενες γενικές σχέ­σε ις ι'\ χρησιμοποιούνται τά στοιχεία πού δίνει ό Πίνακας 5.4. 1 [παράγρ. 5.4(β)] . Π ιό κάτω δίνονται παραδείγματα ύπολογισμοϋ τών συνηθέστερων έγκαταστά­σεων κινητήρων, μέ έφαρμογή τών προηγούμενων γενικών σχέσεων σέ κάθε συγκεκρι μένη περίπτωση.

α) Άντλί�ς.

01 όντλίες χαρακτηρίζονται όπό τήν παροχή α (σέ 1/min) καί όπό τό μονομετρι­κό ϋψος Η (σέ m στήλης ύγροϋ) .

Ή όπαιτούμενη Ισχύς τοϋ κινητήρα:

γ . α . Η . 1 ,64 Ν = σέ kW α η . 1 Ο7

δπου: γ τό εΙδικό βάρος σέ kp/m3 (γιά τό νερό γ = 1 000 kp/m3). η ό βαθμός όποδόσεως τιϊς όντλίας (έμβολοφόρες η = 0,8 ώς 0,95, φυγό­κεντρες η = 0,5 ώς 0,85. 01 μικροί βαθμοί όντιστοιχοϋν σέ μ ικρές όντλίες). Η τό μανομετρικό ϋψος, δηλαδή ή ύψομετρική διαφορά (σχ. 1 1 . 5α) όπό τή στάθμη όναρροφήσεως μέχρι τό σημείο έξόδοu τοϋ ύγροϋ σύν τό ϋψος

269

τών τριβών καί λοιπών όντιστάσεων αύξημένο κατά 3 m γιά νά ύπάρχει πίε­ση στήν έξοδο καί έφεδρία. Q ή παροχή (γιά τό νερό τήν παίρνομε όπό τόν Π ίνακα 1 1 .5.2) .

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1.5.2.

ΕΤδος καταναλώσεως Καταναλισκόμενη ποσότητα

Οίκιακή κατανάλωση 60 ι κατά δτομο καί ι') μέρα Συνηθισμένος κρουνός 5 ώςa ι όνά min Κρουνός λουτρού 1 5 ι όνά min Καταιονητήρσς (ντούς) 20 ι κατ' δτομο καί ι')μέρα Πλύσιμο ρούχων 1 00 ι κατ' δτομο καί έβδομάδα w.c. 1 00 ι όνά καζανάκι καί ι') μέρα Κήπος 5 ι άνά m2 καί ι') μέρα Ζώα 40 ι όνά μοσχάρι ι'\ δνο καί ι')μέρσ

60 ι όνά Υππο καί ι') μέρα 80 ι ·όνά όγελάδα καί ι')μέρα 1 ο ι όνά χοίρο καί ι') μέρα 5 ι όνά πρόβατο καί ι') μέρα 1 ι όνά 5 όρνιθες καί ι') μέρα

Καθαρισμός 500 ι γιά κτηνοστάσια καί 300 ι γιά αύτοκινητοστάσια

Κατεργασία γάλακτος 2,5 ι όνά ι κατεργαζόμενου γάλακτος Ξενοδοχείο 1 20 ι κατά δτομο καί ι')μέρα Σχολείο 3 ι όνά μαθητή καί ι') μέρα Νοσοκομείο 250 ι άνά κλίνη καί ι')μέρα

Παpατήpηση. Συνιστάται ι'ι πρόβλεψη ένάς περιθώριου συμπληρωματικής καταναλώσεως. rσου πρός 30% τής συνολικά ύπολογιζόμενης ποσότητας νεροϋ γιά κάθε περίmωση.

� Jl -= �\ • L. L ι_

/ /

/ /

Σχ. 1 1 .5α.

l 1 h

'Υψομετρική διαφορά σέ περίmωση έγκαταστάσεως όντλιών. Υψομετρική διαφορά = h = h0 + h. = ϋψος όναρροφήσεως + ϋψος καταθλίψεως. ha � 6,5 m.

270

Ε Ε -ω ο ο

tl > � 3 ο

2

06 (JΊ 08 09 1 2

3

Ταχύτητα νφοv μεοο στό σωλήνα σΕ: mJs * Γ ιά κανν/ιβινους ε\ίκαμπτουι; σωλήνες; χωρίς; έλαστική

έ-πένδυσιι το ϋψος τριβών εΤναι 'ίσο μέ Hw χ 1,7

Σχ. 1 1 .5β. Διάγραμμα ύπολογισμοϋ ϋψους τριβών.

5

30

40

5Ο

60

150

:ΠαράδΕιγμα. Γιά Q = 4000 1/min D = 300 mm, ϋψος τριβών HW = 0.4 m/1 00 m σωλήνα.

Γιά νά προσδιοριστεί τό ϋψος τών τριβών σέ περίmωση όναρροφήσεως νεροίι κάνομε τίς παρακάτω έργασίες:

α) Διαλέγαμε τή διάμετρο τών σωληνώσεων τής όντλίας όπό τό διάγραμμα τοϋ

271

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1.5.3. "Ισοδύναμο μήκος τοπικών άντιστάσΕων σt m

Διόμετρος σωλήνα (mm) 25 ( 1" ) 50 (2") 1 00 1 50 200

Καμπύλη 90° (R > 3 . Διόμ.) 2 2,5 4,5 7 9 Γωνία χυτοσιδερένια, τεμόχιο Τ 5 6 1 3,5 22 32 Βαλβίδα διελεύσεως 20 20 46 75 1 1 0 (Δίοδος βαλβίδα) Βαλβίδα όντεπιστροφής 5 5 1 2 20 30 Γωνιακή βαλβίδα 1 5 1 5 30 4Β 67

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1.5.4.

Διόμετρος Παροχή Q Π ίεση στό όκροφύσιο (m στήλης ϋδατος) όκροφυσίου 'Απόσταση

mm έκτοξ. D 1 0 20 30 40 50 60 Ύψος έκτοξ. Υ

Q (1/min) 24 34 40 47 55 60 6 D (m) 4-9 7- 1 4 9-1 8 1 0- 1 9 1 0-2 1 1 0-22

Y (m) 6-7 9-1 1 1 0- 1 3 1 1 - 1 5 1 1 - 1 6 1 1 - 1 7

Q (1/min) 42 60 75 85 95 1 00 8 D (m) 5- 1 0 7-1 6 9-20 1 1 -20 1 2-26 1 3-28

Y (m) 7-8 1 0- 1 2 1 2- 1 6 1 3- 1 8 1 4-20 1 4-2 1

1 2 Q (1/min) 96 1 36 1 65 1 90 2 1 0 230 D (m) 5-1 1 9- 1 9 1 1 -25 1 4-29 1 5-33 1 7-37 Y (m) 7-8 1 2- 1 4 1 5- 1 9 1 7-22 1 7-26 1 7-28

I Q (l/min) 260 375 460 530 590 650

I 20 D(m) 7-1 5 1 0-22 1 4-30 1 8-38 20-44 23-50 Y (m) . 8-9 1 4- 1 7 1 8-24 2 1 -29 23-34 24-40

σχήματος 1 1 .5β eτσι, wστε ή ταχύτητα νεροϋ στό σωλήνα καταθλίψεως νά εΤναι 1 wς 2 m/s καί στό σωλήνα 'όναρροφήσεως 0,5 wς 1 , 5 m/s.

β) Μέτροϋμε τό μήκος τών σωλήνων σέ m καί προσθέταμε τό Ισοδύναμο μή­κος τών διαφόρων τοπικών όντιστάσεων (καμπύλες, γωνίες, βαλβίδες) όπό τόν Π ί­νακα 1 1 .5.3. WΕτσι έχομε τό συνολικό μήκος σωλήνων.

γ) 'Από τό διάγραμμα τοϋ σχήματος 1 1 .5β βρίσκαμε, γιά δοσμένη παροχή Q καί διάμετρο σωλήνα, τό ϋψος σέ m τών τριβών γιά 1 00 m σωλήνα.

δ) Τό συνολικό ϋψος τών τριβών θά εΤναι τό γινόμενο τοϋ συνολικού μήκους σωλήνων (βήμα 2) έπί τό ϋψος τών τριβών όνά 1 00 m (βήμα 3) διαιρεμένο μέ 1 00. Δέν πρέπει νά παραλείπομε νά έλέγχομε στήν όναρρόφηση, δτι τηρείται ή συνθήκη: τό ϋψος όναρροφήσεως σύν τό συνολικό ϋψος τών τριβών δέν πρέπει

272

νό ξεπερνά τό 7 ,5 m. "Αν ξεπερνούμε τό 7,5 m, αύξόνομε τή διόμετρο τού σωλήνα όναρροφήσεως γιό νό έλαπωθούν ο1 τριβές.

Γιό τήν έκτόξευση νερού, τό μανομετρικό ϋψος ύπολογίζεται δπως περιγρόψα­με πιό πόνω. Ή παροχή Q (//min) καί � πίεση στό όκροφύσιο έκτοξεύσεως (m στή­λης νερού) δίνονται όπό τόν Π ίνακα 1 1 .5.4, δπου D εΤναι � όπόσταση στήν όποία έκτοξεύεται � φλέβα τού νερού καί τό πιό όπομακρυσμένα σταγονίδια καί Υ τό ϋ­ψος, στό όποίο φθόνει � φλέβα τού νερού καί τό πιό όπομακρυσμένα σταγονίδια.

pJ :4 ν�μιστήp�ς, lfα�pιστήp�ς.

· Η όπαιτούμενη Ισχύς τού κινητήρα εΤναι :

Qp Να = ---- σέ kW 1 02 η

δπου: Q � παροχή τού όέρα σέ m3fs. p � όλική πίεση σέ mm στήλης νερού (mm Η20) καί η ό βαθμός όποδόσεως (η = 0.4 ώς 0, 5) .

Ή όλική πίεση:

Ρ = Ρσ + Ρδ δπου: Ρσ � στατική πίεση γιό τήν ύπερνίκηση τών όντιστόσεων ροής · τής

διαδρομής τού όέρα (τριβές όεραγωγών, τοπικές όντιστόσε•ς) . "Αν δέν ύπόρ­χουν όεραγωγοί. ύπολογίζονται μόνο ο1 όντιστόσεις τών έξαρτημότων τής συσκευής (π.χ. φίλτρp 5 ώς 1 Ο mm Η ρ, θερμαντές όέρα: 2 ώς 1 Ο mm Η ρ, διαφρόγματα: 2 ώς 4 mm Η20). Σέ περίπτωση έξαερισμού χώρων τήν Ρσ παίρνομε ίση πρός 2 ώς 5 mm Η 20 . Ρ6 � δυναμική πίεση σέ mmHρ στήν �ξοδο τού όνεμιστήρα:

1 8 . c2

(pδ = _2_7_3_+_t -

δπου: c � ταχύτητα τού όέρα στήν �ξοδο σέ m/s καί t � θερμοκρασία του σέ °C, μέ ότμοσφαιρική πίεση).

Τήν παροχή τού όέρα παίρνομε όπό τόν Π ίνακα 1 1 .5.5 .

γ) :4 ν�λκuστήp�ς, 6νuψωnς βαρών.

Ή όπαιτούμενη Ισχύς τού κινητήρα εΤναι:

9,8 1 . G . υ Να = σέ kW

η δπου: G εΤναι τό φορτίο πού όνυψώνεται σέ τόννους.

υ � ταχύτητα σέ m/s καί η ό βαθμός όποδόσεως τού όνελκυστήρα (η = 0,8 συνήθως).

"Αν ύπόρχει όντίβαρο βόρους iσου πρός τό μ ισό τού φορτίου πού όνυψώνεται

273

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1.5.5.

'Αντικαταστάσεις Κατανάλωση ΕΤδος χώρου όέρα χώροιι όέρα κατά Παρατηρήσεις

όνά ωρα άτομο m3fh

Μπάρ, κλάμπ, καντίνες Ή δεύτερη στήλη (όντικαταστάσεις)

καί γενικά χώροι συγκεντρώσεως πρέπει νά έλέγχεται προσώπων μέ τήν τρίτη. μέ όπαγορευμένο κάπνισμα 5 ως 8 20 ως 30 Χώρος κατά άτομο μέ έπιτρεπόμενο κάπνισμα 6 ως 1 0 3 0 ως 5ο 4 ως 8 m3 Γραφεία καί χώροι έμπορικών έπιχειρήσεων

χωρίς είσοδο στό κοινό 5 ώς 7 μέ είσοδο στό κοινό 6 ως 1 0

Κινηματογράφοι, μ ικρά θέατρα 5 ως 8 20 ω� 30 "Αποθήκες, καταστήματα 5 ως 8 Σχολεία 3 ως 5 ως 8 2ο ως 30 Νοσοκομεία 3 60 ως 1 0c Χώροι κατοικίας 3 Αίθουσες λουτροϋ, όποδυτήρια, τουαλέτες 4 ως 8 Μαγειρεία, μεγάλα 8 ως 1 5

μικρά 1 0 ως 20 Μηχανουργεία

χωρίς μόλυνση τοϋ όέρα 3 ως 8 μέ μόλυνση τοϋ όέρα 1 0 ως 2Ο

Χώροι ψεκασμού .καί έπιστρώσεων (π.χ. χρώματος) 25 ως 30 · Αλαντοποιεία 5 ως 1 5 Πλυντήρια, βαφεία 1 0 ως 20 Γιά έ'λεγχο:

ή παροχή Q = 1 1 0 l . n Αϊθουσες συσσωρευτών 5 ως 1 0 δπου:

1 : ρεϋμα φορτίσεως (Α) n : όριθμός στοιχείων

Αίθουσες φωτοαντιγραφής 1 0 ως 1 5 Αύτοκινητοστάσια 5 ως 8 Αϊθουσες μηχανών καί λεβητοστάσια 1 0 ως 40 όνάλογα μέ τήν

έκλυόμενη θερμό-τη τα

(γιά άνελκυστήρες: ώφέλιμο φορτίο = πλήθος ότόμων χ 7 5 kp), τότε όντί G, στόν παραπάνω τύπο, βάζομε G/2.

Ή ταχύτητα υ εiναι γενικά συνάρτηση τοϋ άριθμοϋ τών όρόφων. "Ετσι: Γιά κτήρια μέχρι 5 όρόφους υ = 0,4 ι.ϊ.ις 0,8 m/s Γιά κτήρια μέχρι 5 ι.ϊ.ις 8 όρόφους υ = 1 ,2 ι.ϊ.ις 1 , 5 m/s Γιά κτήρια μέχρι 8 ι.ϊ.ις 1 2 όρόφους υ = 2 ι.ϊ.ις 2 ,5 m/s Γιά κτήρια πάνω όπό 1 2 όρόφους υ = 3 ι.ϊ.ις 7 m/s

274

Γιά όνυψωτές βαρών υ = 0,2 wς 0,5 m/s Γ ιό γερανογέφυρες, κύρια όνύψωση υ = 0,05 wς Ο, 1 5 m/s, βοηθητική όνύψω­

ση υ = Ο, 1 5 wς 0,25 m/s.

3) ΜΕτάδοση κινήσΕως.

'Όπως εΊναι γνωστό όπό τούς ήλεκτροκινητήρες, οΙ κινητήρες Ε .Ρ. έχουν ταχύ­τητες, πού έξαρτώνται όπό τόν όριθμό τών ζευγών τών μαγνητικών π6λων. "Ετσι, οΙ σύγχρονοι κινητήρες έχουν σταθερό όριθμό στροφών (σύγχρονο άριθμ6 στρο­φών), πού δίνεται όπό τή σχέση:

n 60 f

Ρ σέ στρ/mίn

δπου: f ή συχνότητα τοϋ ρεύ ματος (στήν ' Ελλάδα 50 Hz) . p ό όριθμός τών ζευγών τών πόλων.

Σέ ιΞνα σύγχρονο τετραπολικό κινητήρα (p = 2) ό όριθμός στροφών εΊναι :

Π = 60 χ 50

2 = 1 500 στρ/mίn

ΟΙ όσύγχρονοι κινητήρες έχουν όριθμό στροφών λίγο μ ικρότερο (3 wς 7%) όπό τό σύγχρονο όριθμό στροφών, πού όντιστοιχεί στόν όριθμό τών πόλων τους. Π .χ. ιΞνας τετραπολικός κινητήρας μέ βραχυκυλωμένο δρομέα, έν κενώ μπορεί νά έχε ι ταχύτητα 1 490 στρ/mίn, πού πέφτει μέ τό φορτίο μέχρι 1 440 στρ/mίn .

ΟΙ ταχύστροφοι κινητήρες εΊναι, κατά κανόνα, καί οΙ φθηνότεροι. Γι ' αύτό, δν πρόκειται νά χρησιμοποιήσαμε σύστημα μεταδόσεως κινήσεως ( Ιμάντες, όδοντω­τούς τροχούς κλπ.) , προτιμοϋμε ταχύστροφους κινητήρες. "Ετσι, έκλέγομε, συνή­θως, διπολικούς κινητήρες γιά μικρές Ισχύς (wς 1 PS), τετραπολικούς γιά μέσες Ι­σχύς (wς 1 Ο PS) καί έξαπολικούς, όκταπολικούς κλπ., γιά μεγαλύτερες Ισχύς.

Ή μετάδοση τής κινήσεως όπό τόν ήλεκτροκινητήρα πρός τό κινούμενο μηχά­νημα μπορεί νά γίνει όπ' εύθείας (μέσω συνδέσμου) γιά όποιαδήποτε Ισχύ τοϋ κι­ιητήρα. "Αν, δμως, παρεμβληθεί τό σύστημα με ιώσεως τής ταχύτητας, ύπάρχουν δρια Ισχύος τοϋ κινητήρα πού κινεί, πού δίνονται στόν Π ίνακα 1 1 .5.6.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1.5.6.

Μέγιστη όποδιδόμενη Ισχύς (kW) πού μπορεί νό μεταδοθεί Γ ιό όριθμούς στροφών/mίn Μέ έπίπεδους Μέ Ιμάντες Μέ χαλύβδινους Μέ όλυσίδες μέχρι Ιμάντες σχήματος ν όδοντωτούς τροχούς

600 1 50 220 60 220 750 1 00 . 1 60 50 1 60

1 000 60 90 20 90 1 500 30 50 1 1 50 3000 1 5 1 5 - 1 5

275

Άν χρησι μοποιηθούν έπίπεδοι Ιμάντες γιά τή μετάδοση τfις κινήσεως, 'ό λόγος rών όριθμών στροφών δέν πρέπει νά ξεπερνά τόν 1 :8 γιά όριζόντια μετάδοση καί τόν 1 : 5 γιά κατακόρυφη μετάδοση. Ή όπόσταση τών όξόνων τών τροχαλιών είναι 2 wς 4 φορές μεγαλύτερη όπό τή διάμετρο D τfις μεγαλύτερης τροχαλίας (δπως γνωρίζομε: D = d · n/n2, δπου: d ή τροχαλία τού κινητήρα καί n 1 , n2 οί όριθμοί στροφών κινητήρα καί μηχανήματος όντιστοίχως) .

"Αν χρησιμοποιηθούν Ιμάντες σχήματος V, ό λόγος τών όριθμών στροφών μπο­ρεί νά φθάσει μέχρι 1 : 1 5 καί ή όπόσταση τών όξόνων τών τροχαλιών μπορεί νά είναι μικρότερη.

4) 'Όργανα προστασίας καί tλΕγχου ήλt:κτροκινητήρων.

Οί γραμμές τροφοδοτήσεως κινητήρων πρέπει νά περιλαμβάνουν τά πιό κάτω όργανα προστασίας καί έλέγχου.

α) 'Όργανο διακοπής (διακ6πτης). Στίς γραμμές τροφοδοτήσεως κινητήρων πρέ­πει νά ύπάρχε ι ένα δργανο διακοπfις τfις γραμμfις σέ δλους τούς πόλους, έφ' δσον ')ί τροφοδοτού μενοι κινητfιρες δέν είναι φορητοί καί έχουν Ισχύ μεγαλύτερη όπό '/8 τού ϊππου. Τό δργανο αύτό (συνήθως μαχαιρωτός διακόmης) πρέπει νά εΤναι ό­οατό όπό τή θέση έγκαταστάσεως τού έκκινητfι καί εϋκολα προσιτό. "Ετσι, άν ό πί­νακας διανομ fις τfις έγκαταστάσεως βρίσκεται κοντά στή θέση, πού βρίσκεται το­ποθετημένος ό έκκινητής, ό διακόmης τοποθετείται στόν πίνακα διανομfις, πρίν ό­πά τό όργανο προστασίας (συνήθως τίς όσφάλε ιες τηκτών) τού κυκλώματος δια­κλαδώσεως τού κινητήρα (σχ. 1 1 .5γ). "Αν ό πίνακας διανομfις δέ βρίσκεται κοντά στόν έκκινητή τού κινητήρα, τότε ό διακόmης τοποθετείται κοντά στόν έκκινητή ·

(σέ όπόσταση μ ικρότερη όπό 1 5 m), wστε νά εΤναι όρατός όπό τή θέση τού έκκι­νητfι (σχ. 1 1 . 5δ) . 'Εξαίρεση έπιτρέπεται στίς μή φορητές συσκευές μέ κινητήρα, δ­που είναι δυνατόν ό διακόmης νά μήν εΤνα ι όρατός όπό τή θέση τού έκκινητfι, όρ­κεί νά μπορεί νά κλειδώνεται στήν όνοικτή θέση.

t t t

�t?μή τiϊς γραμμ'ijς πnραγρ.ΗΑ

t t t

Διατομή τταράw. 11 4 άλ?fτ με βdοη τό όνο μ . ρευμα τοσ δρομεα

Σχ. 1 1 .5γ.

"Οργανα προστασίας καί iΞλέγχου ι'ιλεκτροκινητήρων.

276

<15m _ j__

Σχ. 1 1 .f?δ.

··οταν τοποθετούνται στό ίδιο κύκλωμα διακλαδώσεως περισσότεροι όπό �νας κινητήρες, κάθε κινητήρας πρέπει, γενικό, νό �χει τό δ ικό του διακόmη. "Αν, δμως, όριθμός κινητήρων κινεί διάφορα τμήματα τού ίδιου μηχανήματος (έργαλε ιομηχα­νής, γερανογέφυρας κλπ.) η δέν περιλαμβάνει όργανα προστασίας όπό ύπερφορτί­σε ις η βρίσκεται στόν ίδιο χώρο καί εΤναι όρατός όπό τή θέση έγκαταστόσεως έ­νός διακόmη, εΤναι δυνατόν νό χρησιμοποιηθεί μόνο �νας διακόmης διακοπής σέ δλους τούς πόλους, γιό δλους τούς κινητήρες.

· ·

Ό όπαιτούμενος σέ τέτοια περίmωση διακόmης πρέπει νό έχει όνομαστική έν­ταση τουλάχιστον ίση πρός τήν �νταση, πού λαμβάνεται ύπόψη γιό τόν προσδιορι­σμό τής διατομής τής γραμμής τού κυκλώματος.

β) -οργανο προστασίας άπ6 ύπ�ρφορτίσ�ις. Στή γραμμή τροφοδοτήσεως κάθε κινητήρα μεγαλύτερου όπό 1 ίππο, πρέπει νά συνδέεται όργανο προστασίας όπό ύπερφορτίσε ις, πού σκοπό �χει νά προστατεύει τόν κινητήρα, τόν έκκινητή καί τούς όγωγούς τού κυκλώματος διακλαδώσεως όπό ύπερβολική θέρμανση, πού 6-φείλεται σέ ύπερφόρτιση τού κινητήρα.

ΟΙ Κανονισμοί Ε. Η. Ε. έπιτρέπουν νό μήν τοποθετείται όργανο προστασίας όπό ύπερφορτίσε ις σέ φορητούς κινητήρες, χειρισμού μέ τό χέρι (φορητές διατρητικές μηχανές, πριόνια, λειαντικές μηχανές κλπ.) καί σέ κινητήρες βραχ�ίας δι6ρκ�ιας λ�ιτουργίας (γιά τή λειτουργία βαλβίδων, άνοδο καί κάθοδο ρολών προθηκών καί παραθύρων, κίνηση ήλεκτροκίνητων θυρών κλπ. ), διακοπτ6μ�νης λ�ιτουργίας (ό­νελκυστήρες καί όνυψωτές βαρών, όντλίες κλπ.), π�ριοδικής λ�ιτουργίας (μηχανές διακινήσεως άνθρακα η όρυκτών κλπ.) ι"ι ποικίλης λ�ιτουργίας.

Τό όργανο προστασίας όπό ύπερφορτίσε ις εΤναι συνήθως αύτ6ματος διακό­πτης, πού έχει, κατ' όρχή, θ�ρμικ6 στοιχ�ία (γιό τήν προστασία όπό ύπερφορτί­σεις), όλλό συχνά έχει καί μαγνητικά στοιχ�ία (πηνίο ύπερεντόσεως) καί πηνlο Ιλ­λ�ίψ�ως τ6σ�ως.

Τό θερμικό στοιχείο (π.χ. διμεταλλική έπαφή) ρυθμίζεται, άν εΤναι ρυθμιζόμενο, σέ θέση τέτοια (ι'\ έκλέγεται άν δέν εΤναι ρυθμιζόμενο, μέ όνομαστική ένταση τέ­τοια), ώστε νό διακόmεται ή τροφοδότηση τού κινητήρα, δταν προκληθεί ροή

277

ρεύματος μέσω τής γραμμής τού κινητήρα μεγαλύτερη άπό τήν όνομαστική έντα­σή του ( μικρή ύπερένταση μεγάλης διάρκειας). ·Αν δέν ύπάρχει αύτόματος διακό­πτης μέ όνομαστική ένταση θερμικού στοιχείου f\ θέση ρυθμίσεώς του ίση πρός τήν όνομαστική ένταση τού κινητήρα, έκλέγεται ό αύτόματος τής άμέσως μεγαλύ­τερης όνομαστικής έvτάσεως θερμικού στοιχείου.

Τό μαγνητικό στοιχείο τού αύτόματου, άν ύπάρχει, ρυθμίζεται έτσι, wστε νά διακόπτεται τό κύκλωμα τού κινητήρα, δταν περάσει ρεύ μα ίσο πρός τό δΕκαπλά­σιο wς δωδΕκαπλάσιο τής όνομαστικής έντάσεως τού προστατευόμενου κινητήρα (μ ικρό βραχυκύκλωμα).

· Η όνο μαστική ίσχύς τού αύτόματου διακόπτη πρέπει νά είναι τουλάχιστον ίση πρός τήν ίσχύ τού κινητήρα, πού προστατεύε ι .

'Άν γ ιά τήν προστασία άπό ύπερφορτίσε ις χρησιμοποιηθούν άσφάλειες, σέ συνδυασμό μέ χε ιροκίνητο έκκινητή*, τότε αύτές πρέπει νά γεφυρώνονται (βραχυ­κυκλώνονται ) ή νά βρίσκονται έκτός κυκλώματος κατά τήν περίοδο τής έκκινήσεως τού κινητήρα, όπότε ή διάταξη βραχυκυκλώσεως η θέσεως έκτός κυκλώματος τών άσφαλε ιών πρέπε ι νά μή μπορεί νά παραμείνει στή θέση έκκινήσεως (σχ. 1 1 .5ε) .

Σχ. 1 1 .5ε. Διάταξη έκκινήσεως κινητήρα, μέ όσφάλειες.

1 ) Μεταγωγέ ας γιά τήν όπευθείας όπό τό δίκτυο έκκίνηση τοϋ κινητήρα. Ό μεταγωγέας έκκινεί τόν κινητήρα στή δεξιά θέση θέτοντας τίς όσφόλειες έκτός κυκλώματος. Ή κατασκευή τοϋ μεταγω­

γ�α δέν έπιτρέπει στίς κινητές έπαφές του νά παραμείνουν στή θέση έκκινήσεως.

γ) Έκκινητής. Γιά μ ή φορητούς κινητήρες μέ Ισχύ μεγαλύτερη άπό 1/8 τού ίππου καί γιά φορητούς κινητήρες μέ Ισχύ μεγαλύτερη άπό 1/3 τού ίππου άπαιτείται ή το­ποθέτηση έκκινητή στή γραμμή τού κινητήρα. Ό έκκινητής, δπως είναι γνωστό ά­πό τίς 'Ηλεκτρικές Μ ηχανές, άνάλογα μέ τό είδος τού κινητήρα μπορεί νά είναι : α) Διακ6πτης άστΕρα - τριγώνου, άντιστάσΕις ΕκκινήσΕως, αύτομΕτασχηματιστής f\ κοιν6ς διακ6πτης ΕκκινήσΕως άπΕυθΕiας στ6 δlκτυο (γιά κινητήρες βραχυκυ­κλωμένου δρομέα). β) "Α ντιστάσΕις δρομΕα (γιά κινητήρες μέ δακτύλιους). ·Αν ό κι­νητήρας καί ή κινούμενη άπό αύτόν μ ηχανή δέν εΤναι όρατά όπό τή θέση τού έκκι­νητή, τότε είτε χρησιμοποιείται όργανο διακοπής (παράγ. 1 1 .5 (4)(α)] πού μπορεί νά κλειδωθεί στήν άνοικτή θέση, είτε τοποθετείται διακόπτης χειρισμού μέ τό χέ-

• Χειροκίνητος θεωρείται καί ό μαγνητικός έκκινητής, πού έλέγχεται μέ κουμπιά πιέσεως.

278

οι, πού μπορεί νά διακόπτε ι τήν τροφοδότηση τού κινητήρα, σέ θέση όρατή άπό τή aέση τού κινήτήρα (σχ. 1 1 .5στ).

'Όταν στό κύκλωμα διακλαδώσεως τοποθετούνται περισσότεροι άπό eνας κινη­rήρες, κάθε κινητήρας πρέπε ι, γενικά, νά έχε ι τό δικό του έκκινητή, έκτός άπό τίς έ­ξαιρέσε ις πού άναφέραμε καί γιά τό διακόπτη στήν παράγραφο 1 1 .5 (4)(α).

Ό έκκινητής πρέπει νά έχε ι όνομαστική iσχύ τουλάχιστον ίση πρός τήν Ισχύ τού κινητήρα, πού έλέγχει .

''Οργανο διακο1tη, Έκκι.νητη,

χειροκίνητο!;

Σχ. 1 1 .5στ. ' Εγκαταστάσεις έκκινητών.

ό/ ΣυγχώνΕυση τών 6ργ6νων προστασίας καί ΙλΕγχου. Είναι δυνατόν 2 (ή καί rά 3) άπό τά όργανα προστασίας καί έλέγχου νά συγχωνευθούν σέ eνα. "Ετσι, ώς εκκινητής μπορεί νά χρησιμοποιηθεί διακόπτης, πού περιλαμβάνει καί όργανα προ­:πασίας άπό ύπερφορτίσεις σέ δύο* τουλάχιστον φάσεις, έφ' δσον αύτά λειτουρ­(Ούν στή θέση τού διακόπτη, πού άντιστοιχεί στήν κανονική λειτουργία τού κινη­rήρα. 'Επίσης, ώς έκκινητής μπορεί νά χρησιμοποιηθεί αύτόματος διακόπτης, πού Ξξασφαλίζει καί τήν προστασία άπό ύπερφορτίσεις.

Είναι άκόμα δυνατόν νά χρησιμοποιηθεί διακόπτης άέρα ιϊ αύτόματος διακό­πτης, χειρισμού μέ τό χέρι καί σάν έκκινητής καί σάν όργανο διακοπής, δν είναι τύ­που διακοπής σέ δλους τούς πόλους. Σέ όρισμένες άπό τίς περιπτώσεις αύτές (π.χ. περίπτωση χρησιμοποιήσεως αύτόματου διακόπτη), μπορεί eνα μόνο όργανο, πού νά έχει τίς παραπάνω Ιδιότητες, νά χρησιμοποιηθεί γιά τή διακοπή, έκκίνηση καί προστασία τού κινητήρα άπό ύπερφορτίσεις (σχ. 1 1 .5ζ) .

5) Δι6ρθωση τού συντΕλΕστή Ισχύος μΕ πυκνωτlς (άντιστάθμιση).

'Όπως γνωρίζομε, ο1 ήλεκτροκινητήρες έναλλασσόμενου ρεύματος άπορρο-1>ούν έκτός άπό τήν ένεργό Ισχύ (kW) καί δεργο Ισχύ (kVar).

Ό συντελεστής Ισχύος, συνφ, πού προκύπτει άπό τήν κατανάλωση, άπό τούς

* Σέ περίmωση έγκαταστάσεως τριφασικών κινητήρων σέ όπομονωμένες όπρόσιτες ι'\ μή έπιτη­Jούμενες θέσεις, πρέπει νά τοποθετούνται όργανα προστασίας όπό ύπερφορτίσεις καί στίς τρείς φά­Jεις, έκτός δν ό κινητήρας προστατεύεται όρκετό μέ δλλα μέσα.

Χειροκίνητος διιnιόιιτης άέρα

r-·-·-Ί Γ�-- --, I � ί i � i L."lί _ _ _ j --- L . -,; - _j

�-+-- Γ -· - · -, Γ - · - · -, i �r. ι ζ ι L·--- - � L . - -- -� ΧειΡοκίνητος α<ιτόματος

Σχ. 1 1 .5ζ. Συγχώνευση τών όργάνων προστασίας καί l;λέγχου.

279

κινητήρες τής άεργης Ισχύος, πρέπει νά είναι δσο τό δυνατόν μεγαλύτερος. Αύτό έπιβάλλεται όπό τήν ήλεκτρική 'Επιχείρηση γιά λόγους οΙκονομίας Ισχύος τών έγ­καταστάσεών της, γι' αύτό καί θέσπισε κατάλληλα τιμολόγια. Οί πελάτες της, δη­λαδή, πού χρησιμοποιούν Ισχύ μέ χαμηλό συνφ (μ ικρότερο όπό 0,85) πληρώνουν τήν ένέργεια, πού καταναλίσκουν, περισσσότερο.

"Από τά παραπάνω γίνεται φανερό, δτι πρέπει νά διορθωθεί ό συντελεστής Ι­σχύος, δπου ε Τ ναι χαμηλός. · Η διόρθωση γίνεται μέ τήν παράλληλη σύνδεση πρός τό φορτίο συστοιχίας πυκνωτών σέ κάθε φορτίο (κινητήρα) χωριστά (άτομική άν­τιστάθμιση} είτε κατά όμάδες φορτίων (6μαδική άντιστάθμιση} είτε στήν όρχή τής Ε. Η . Ε., π.χ. στό γενικό πίνακα διανομής (κ�ντpική άντιστάθμιση}.

α) "Α τομική άντιστάθμιση. Σέ αύτή, ι'ι συστοιχία πυκνωτών, πού συνδέεται πα­ράλληλα πρός κάθε φορτίο, συνδέεται καί όποσυνδέεται στήν τροφοδοτική γραμ­μή τού κινητήρα ταυτόχρονα μέ αύτόν. Σέ τέτοια όντιστάθμιση ό κινητήρας δέν πρέπει νά όντισταθμίζεται έντελώς στό κανονικό του φορτίο, γιατί μπορεί νά δη­μιουργήσει ύπερβολική όντιστάθμιση σέ μικρότερα φορτία καί αύτοδιέγερση κατά τήν έπιβράδυνση τού κινητήρα. Γενικά, οΙ συνδεόμενοι πυκνωτές όντισταθμίζουν τά 90% τής άεργης Ισχύος, πού όπορροφά ό κινητήρας κατά τή σέ κενό λειτουργία του. -Ετσι, έπιτυγχάνεται συντελεστής Ισχύος 0,90 περίπου μέ κανονικό φqρτίο κι­νητήρα καί 0,95 περίπου μέ μ ικρά φορτία η σέ κενό.

· Η άεργη Ισχύς 00, πού όπορροφά ό κινητήρας έν κενώ δέ διαφέρeι κατά κανό­να πολύ όπό τήν έν κενώ φαινόμενη Ισχύ 50• -Αν λοιπόν μετρηθεί ι'ι ένταση 10 τής λειτουργίας τού κινητήρα έν κενώ ι'ι άεργη Ισχύς δίνεται όπό τόν τύπο:

fi u Ιο • Ωσ = So = 1 000

σε kVA

δπου: υ ι'ι όνομαστική τόση τού δικτύου σέ ν. Ή κατά προσέγγιση όπαιτού μενη Ισχύς πυκνωτών Qc (μέ Ωc = 0,900) δίνεται

όπό τόν Π ίνακα 1 1 .5 .7 . ·Η μέθοδος αύτή χρησιμοποιείται γ ιά τήν όντιστάθμιση μεγάλων, συνεχούς λει­

τουργίας, κινητήρων.

β) Όμαδική άντιστάθμιση. Σέ αύτή, τοποθετείται μία συστοιχία πυκνωτών γιά τήν όντιστάθμιση όμάδας κινητήρων. -Ετσι έπιτυγχάνεται καλύτερη χρησιμοποίη-

280

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1.5. 7.

'Ονομαστική Ισχύς κινητήρα Να Άρ. πόλων 0,5 1 5 1 0 20 1 00

'Απαιτούμενη Ισχύς 2 πόλοι 90 72 45 40 36 27

πυκνωτών Oc σέ 4 πόλοι 1 08 90 54 45 40 32

% τής Να 6 πόλοι 1 35 1 08 63 54 45 36

ση τής Ισχύος τών συνδεόμενων πυκνωτών άπό τή μέθοδο τής άτομικής άντισταθμίσεως. Στήν περίmωση πολλών μ ικρών κινητήρων, πού καθένας τους εiναι διακοmόμενης ι'\ μεταβαλλόμενης φορτίσεως, χρησιμοποιείται όμαδική άντι­στάθμιση τής μέσης Ισχύος άντιδράσεως.

γ) Κ�ντpική άντιστάθμιση. Σέ αύτή άντισταθμίζεται ή δεργη Ισχύς όλόκληρης Ε. Η. Ε . μέ μιά κεντρική συστοιχία πυκνωτών. Ή συστοιχία αύτή χωρίζεται σέ πολ­λές όμάδες, πού συνδέονται ι'\ άποσυνδέονται μέ τήν έγκατάσταση κατά βήματα, άνάλογα μέ τίς άνάγκες άντισταθμίσεως σέ δεργη Ισχύ. Ή σύνδεση ι'\ άποσύνδε­ση τών διαφόρων όμάδων (βαθμίδων) πυκνωτών γίνεται είτε μέ τό χέρι είτε αύτό­ματα.

δ) '"Απαιτούμ�νη Ισχύς πυκνωτών. Ή άπαιτούμενη Ισχύς τών πυκνωτών άντι­�αθμίσεως Oc δίνεται γενικό άπό τόν τύπο:

Oc = Ν (εφφ, - εΦΦ2) σέ kVar

δπου: Ν εΤναι ή ένεργός άπορρeφούμενη Ισχύς σέ kW, φ, εΤναι ή γωνία τοϋ άρχικοϋ συντελεστή Ισχύος, πρίν τήν όντιστόθμιση Φ2 εΤναι ή γωνία τοϋ τελικού συντελεστή Ισχύος, μετά τήν όντιστόθμιση.

Ή Ισχύς Ν μ ιός Ε .Η .Ε. προκύmει, δν ύπολογίσομε τήν ένέργεια πού μετρήσαμε κατά τή διάρκεια τοϋ μηνός όπό τό μετρητή, σέ kWh, καί διαιρέσαμε μέ τίς ι1ρες λειτουργίας τής έγκαταστόσεως (π.χ. γιό μ ιό βόρδεια 8 h έπί 25 ήμέρες: 200 h) .

Q Ή όρχική εφφ, = Ν

δπου: Q ή δεργος Ισχύς σέ kVar. Ν ή ένεργός Ισχύς σέ kW.

ένέργεια σέ kVarh ένέργε ια σέ kWh

Ή δεργος ένέργεια (σέ kVarh) μετρείται όπό κατάλληλο μετρητή, πού τοποθε­τεί ή 'Ηλε κτρική 'Επιχείρηση στίς παροχετεύσεις τών βιομηχανικών Ε .Η .Ε .

·Η τελική εφφ2 προκύmει άπό τό έπιθυμητό συνφ2• •

"Αν θέλομε νά διορθωθεί τό συνφ μ_ιός έγκαταστόσεως έτσι, wστε νό έχομε συνφ2 = 0,85, δηλαδή δεργο Ισχύ τό 62% τής ένεργοϋ Ισχύος, χρησιμοποιούμε πυκνωτές ίσχύος:

Eq1 - 0,62Ε σέ kVar

Ι)που: Eq1 ή άεργος ένέpγεια σέ kVαrh/μήνα. Ε ή ένεργός ένέργε ια σέ kWh/μήνα.

ό χρόνος λειτουργίας σέ h/μήνα.

281

' Η συνολική ίσχύς τών πυκνωτών διαμοιράζεται, δπως εϊπαμε, σέ βαθμίδες μι­κρότερης ίσχύος, όνάλογα μέ τό μέγεθος τής έγκαταστάσεως. Ή ίσχύς κάθε βαθ­·μίδας είναι περίπου 5% τής ίσχύος σέ kVA τού μετασχηματιστή, πού χρησιμοποιεί­ται γιά τόν ύποβιβασμό τής τάσεως τού δ ικτύου στόν ύποσταθμό τού πελάτη.

ε) Τρόποι συνδέσεως πυκωνωτών καί μέγεθος άγωγών καί όργάνων προστα­.tιίας καί iλέγχου.

Οί βασι κοί τρόποι συνδέσεως τών πυ κνωτών όντισταθμίσεως φαίνονται στό σχήμα 1 1 .5η. Σέ κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, πάντως, οί κατασκευαστές τών πυκνωτών παρέχουν καί τίς όναγκαίες όδηγίες καί διαγράμματα συνδεσμολογιών .

• Τό μέγεθος τών διακοπτών καί όγωγών συνδέσεως καθορίζεται, άν λάβαμε ύ-

πόψη δτι οί πυ κνωτές φορτίζονται μέ φορτίο ϊσο πρός 1 ,35 φορά τήν όνομαστική ίσχύ τους συνεχώς καί ϊσο πρός 1 .45 φορά τήν όνομαστι κή ίσχύ τους έπί 6 ιlιρες συνολικά τήν ήμέρα.

Θ ® Σχ. 1 1 .5η.

'Αντιστάθμιση μέ πυκνωτές.

Ι Ι

r ι

τ τ τ

ά) 'Ατομική άντιστάθμιση. Δέν όπαιτείται διάταξη έκφορτίσεως τών πυκνωτών, γιατί αύτοί έκ­φορτίζονται μέσω τοϋ τυλίγματος τοϋ κινητήρα. β) 'Ομαδική άντιστάθμιση. Χωριστός /Ξλεγχος

καί προστασία κινητήρων καί πυκνωτών. 1 ) Μετασχηματιστής έντάσεως γιά σύνδεση όμπερομέτρου. 2) Πυκνωτές. 3) Ε Ιδικός αύτόματος

διακόπτης πυκνωτών. 4) 'Αντίσταση έκφορτίσεως.

"Αν χρησι μοποιηθούν ώς όργανα προστασίας τών πυκνωτών όσφάλειες τη­κτών, αύτές πρέπει νά είναι βραδείας τήξεως, όνομαστικής έ\ιτάσεως τουλάχιστον 1 , 5 φορά τό όνο μαστικό ρεύμα τών πυκνωτών καί γιά μεγάλη συχνότητα ζεύξεων κι 'ί όποζεύξεων 1 , 7 φορά τό όνομαστικό τους ρεύμα. "Αν ώς όργανα προστασίας

282

χρησιμοποι ηθοϋν αύτόματοι διακόπτες ύπερφορτίσεως, αύτοί πρέπει να εχου\ι �ερμικό στοιχείο ρυθμ ιζόμενο σέ έντάσε ις όπό 1 , 1 5 wς 1 .4 φορά τό όνομnιττιιο ιεϋμα τοϋ πυκνωτή.

6) ΠαραδΕίγματα.

ΠαράδΕιγμα 1.

"Αν eχομε νά συνδέσαμε τριφασικό ήλεκτροκινητήρα βραχυ κυκλωμένου δρο­μέα όνομαστικής Ισχύος 20.4 PS καί θέλομε νά τόν συνδέσαμε όπευθείας στό δίκτυο, ποιές θά είναι οΙ όνομαστικές έντάσε ις τής όσφάλε ιας προστασίας τοϋ κυ­κλώματος διακλαδώσεως καί τοϋ αύτόματου προστασίας τοϋ κινητήρα σέ περί­πτωση ύπερφορτίσεως; Ποιά είναι ή διατομή τής γραμμής τροφοδοτήσεως τοϋ κι­νητήρα;

Ι'ιύση.

·ο κινητήρας όπορροφό eνταση ρεύματος [παράγρ. 1 1 .5 ( 1 )] :

20.4 χ 736 I = � 30 Α J3 χ 380 χ 0,88 χ 0,86

γιατί σέ Ρ = 20.4 PS όντιστοιχεί όποδιδόμενη ίσχύς Ν0 = 1 5 kW, γιά τήν όποία όπό τόν Π ίνακα 1 1 . 5. 1 έ κλέγομε η = 0,88 καί συνφ = 0,86.

"Η όνομαστική eνταση τής όσφάλε ιας βραδείας τήξεως, δπως βλέπομε aτόν Πί­νακα 1 1 .4. 1 , είναι 50 Α. ·ο αύτόματος προστασίας τοϋ κινητήρα ρυθμίζεται στά 30 Α. Τή διατομή τής γραμμής δίνει ό Πίνακας 1 1 . 1 . 1 , δταν θε.ρήσομε μέγιστη Ξνταση, πού μπορεί νά περάσει μέσω τής γραμμής 1 ,25 χ 30 = 37,5 Α. Γιά χάλκι­.ιους όγωγούς έκλέγομε διατομή 1 Ο m2 ( μέγιστη έπιτρεπόμενη eνταση 45 Α στήν Ομόδα 1 ) .

ΠαράδΕιγμα 2.

Ποιά είναι ή διατομή τής γραμμής καί ή όνομαστική eνταση τής όσφάλε ιας τα­χείας τήξεως προστασίας της σέ κύκλωμα τροφοδοτήσεως τριφασικοϋ ήλεκτροκι­νητήρα βραχυκλωμένου δρομέα όνομαστικής Ισχύος Ρ = 1 ,5 PS = 1 , 1 kW χωρίς cιύτόματο προστασίας σέ περίπτωση ύπερφορτίσεως;

Λύση.

Θά διαλέξαμε όσφάλε ια 1 Ο Α καί διατομή χάλκινων όγωγών 1 , 5 m m2 [παράγρ. 1 1 . 1 4 (γ)] . '

ΠαράδΕιγμα 3. Ποιά είναι ή διατομή τής γραμμής, γιά χάλκινους όγωγούς; ή όνομαστική eνταση

τής όσφάλειας τοϋ κυκλώματος διακλαδώσεως καί οΙ όνομαστικές έντάσε ις τών αύτόματων προστασίας όπό ύπερφορτίσε ις ένός κινητήρα 25 PS βραχυκυκλωμέ­νου δρομέα, πού συνδέεται όπευθείας στό δίκτυο καί δύο κινητήρων 30 PS μέ δακτύλιους, άν δλοι οΙ κινητήρες συνδέονται στό ίδιο κύκλωμα;

Λύση.

ΟΙ όνομαστι κές έντάσε ις τών κινητήρων είνα ι :

25 χ 736 30 χ 736

283

1 25 = . ;;:;- � 36 Α, 1 30 = . ;;) = 4 7 Α ν 3 χ 380 χ 0,9 χ 0,86 ν 3 χ 380 χ 0,88 χ 0,8

'Από τήν παράγραφο 1 1 .4 (β) γνωρίζομε δτι ή διατομή τής γραμμής είναι αύτή, τού όντιστοιχεί σέ ένταση I = 1 ,25 χ 47 + 47 + 36 = 1 4 1 ,7 Α. δηλαδή 70 mm2

Πίνακας 1 1 . 1 . 1 , όμάδα 1 ) .

Ή όνομαστι κή ένταση τής όσφάλε ιας είναι ίση πρός τό άθροισμα τής όνομαστι­κής έντάσεως τής όσφάλειας, πού όντιστοιχεί στόν κινητήρα μέ τή μεγαλύτερη έν­ταση έκκινήσεως (κινητήρας 25 PS) καί τών όνομαστικών έντάσεων τών ύπόλοι­πων κινητήρων. ' Εκλέγαμε όνομαστική ένταση όμέσως μεναλύτερη όπό τό άθροι­σμα 63 + 47 + 47 = 1 57 Α. δηλαδή όσφάλεια βραδείας τήξεως 1 60 Α.

Τούς αύτόματους προστασίας όπό ύπερφορτίσε ις έκλέγομε μέ όνομαστικές έν­τάσεις ίσες πρός τίς όνομαστικές έντάσε ις τών κινητήρων η τούς ρυθμίζαμε στίς έντάσε ις αύτές [παράγρ. 1 1 .5 (4)(β)] .

ΠαράδΕιγμα 4.

Ποιά είναι ή όπαιτούμενη ίσχύς κινητήρα, πού θέλομε νά κινήσει ύδραντλία, πα­ροχής 200 l/min, καί νά έγκατασταθεί σέ θέση, δπου ή μετρούμενη ύψομετρική διαφορά, μεταξύ έπιφάνε ιας όντλούμενου νερού καί έξόδου του πρός τή δεξαμενή άποθηκεύσεως νά είναι 1 5 m; ( Μ ήκος σωληνώσεως: 20 m συνολικά, κατανεμό­μενο σέ 7 m στήν όναρρόφηση καί 1 3 m στήν κατάθλιψη) .

Λύση.

Γιά παροχή Q = 200 l/min όπό τό διάγραμμα τού σχήματος 1 1 .5β έκλέγομε διάμετρο σωλήνα καταθλίψεως 2" (ταχύτητα νερού: 1 , 7 m/s) καί διάμετρο σωλή­να όναρροφήσεως 80 mm (ταχύτητα νερού: 0,69 m/s).

Τά συνολικά μήκη σωλήνων εiναι : - Στήν όναρρόφηση: 7 m + 1 8 m (τοπικές όντιστάσεις) = 25 m στήλης νερού

καί - στήν κατάθλιψη: 1 3 m + 32 m = 45 m στήλης νερού. Τό ϋψος τών τριβών γιά 1 00 m σωλήνα καί παροχή 200 l/s όπό τό διάγραμμα

τού σχήματος 1 1 .5β, βρίσκαμε δτι είναι 0,9 m στήλης νερού γιά διάμετρο 80 mm καί 7 ,7 m στήλης νερού, γ ιά διάμετρο 2''.

Τά συνο}μκά ϋψη τριβών θά εiναι : - Στήν όναρρόφηση: 0,22 m καί - στήν κατάθλιψη 3,5 m. Τό μανομετρικό ϋψος Η = 1 5 m + 0,22 m + 3,5 m � 2 1 ,7 m στήλης νερού. Ή ίσχύς τού κινητήρα θά εiναι :

ΠαράδΕιγμα 5.

1 000 χ 200 χ 2 1 ,7 χ 1 , 64 Να =

Ο, 7 χ 1 07 � 1 ,02 kW

'Ανε μιστήρας τοποθετείται σέ έξωτερικό τοίχο ένός χώρου σέ κυκλικό άνοιγμα Sιαμέτρου 2 50 mm. Άν πρέπει νά γίνονται 1 5 όντικαταστάσε ις (όνανεώσεις) τού

284

όέρα τοϋ χώρου, πού �χει όγκο 90 m3, πόση πρέπει νό εΤναι ι'ι Ισχύς τοϋ κινητήρα, πού θό κινεί τόν όνεμιστήρα; Ή θερμοκρασία τοϋ όέpα εΤναι 1 5°C.

Λύση.

Ή παροχή Q = 90 χ 1 5 = 1 350 m3/h = 0,37 m3/s

· Η ταχύτητα τοϋ όέρα c

Ή δυναμ ική πίεση

0,37 π . 0,252

4 1 8 χ 7,62

2 7 3 + 1 5

7 ,6 m/s

3, 6 mmHρ (ι'ι kp/m2)

Τή στατική πίεση Ρσ διαλέγομε iση πρός 4 mm Η ρ (ι'ι kp/m2) Ή όλική πίεση: p = 4 + 3,6 = 7,6 mm Η20 "Αν ό βαθμός όποδόσεως τοϋ όνεμ ιστήρα εΤναι 0,4, τότε ι'ι ζητούμενη Ισχύς τοϋ

ήλεκτροκινητήρα θό εΤναι :

Παp6δ�ιγμα 6.

0,37 χ 7,6 1 02 χ 0.4

= 0,07 kW

Ποιό εΤναι ι'ι όπαιτούμενη Ισχύς πυκνωτών γιό τήν όντιστόθμιση τfις δεργης Ι­σχύος έγκαταστόσεως, στήν όποία ι'ι μηνιαία κατανόλωση ένέργειας εΤναι :

'Ενεργός ένέργεια Ε = 7 000 kWh "Αεργος ένέργεια Eq1 = 7 1 40 kVarh

"Αν εΤναι έπιθυμητό νό �χομε συνφ2 = 0,9;

Λύση.

" Η Ισχύς τών πυκνωτών όντισταθμίσεως, γιό μ ιό όκτόωρη βόρδεια eό εΤναι :

7000 Ω =

200 7 1 40

( - 0,48) = 1 8,9 kVar 7000

1 1 .6 Έιιλοyή συσκευών.

1 J Πpοσδιοpισμ6ς 6ποppοφούμ�νης Ιντ6σ�ως.

"Αν γνωρίζομε τήν Ισχύ τών διαφόρων συσκευών καταναλώσεως, προσδιορίζο­'με τήν όπορροφούμενη όπό αύτούς �νταση ρεύματος όπό τίς σχέσεις:

Γιό μονοφασικές

Συσκευές:

Γιά τριφασικές

συσκευές:

Ν I = σέ Α

Uσυνφ

Ν -..,=----σέ Α βυσυνφ

285

δπου: Ν ή όνομαστική όπορροφού μενη Ισχύς όπό τή συσκευ ή καταναλώσεως σέ w υ ή όνομαστική τάση τοϋ δικτύου σέ ν συνφ ό συντελεστής Ισχύος τής συσκευής ό όποίος γιά τίς περισσότερες

συσκευές καταναλώσεως είναι ίσος μέ τή μονάδα.

2) Προσδιορισμ6ς άπαιτούμ�νης ίσχύος.

α) ΦωτιστικΕς συσκ�υΕς.

01 όπαιτού μενες φωτιστικές συσκευές καί τά όντίστοιχα φωτιστικά σημεία στούς διάφορους χώρους τών Ε .Η .Ε. προσδιορίζονται μέ τή μελέτη φωτισμοϋ, πού γίνεται δπως περιγράφεται στό Κεφάλαιο 1 2 .

Στίς συνηθισμένες κατοικίες καί σέ όνάλογουι, χώρους, άν δέν έχει γίνει μελέτη φωτισμοϋ, μπορεί νά τοποθετηθούν έμπειρικά διάφορα φωτιστικά σημεία, σύμ­φωνα μέ τίς όδηγίες πού δίνονται παρακάτω.

Στήν κύρια είσοδο τής κατ{)ικίας τοποθετούνται σέ συνεργασία μέ τόν όρχιτέ­κτονα, eνα ή περισσότερα φωτιστικά σημεία, πού έλέγχονται όπό διακόπτη τοίχου (σχ. 1 1 .6α). "Ένα τουλάχιστον φωτιστικό σημείο τοποθετείται καί στίς άλλες ε Ισό­δους καθώς έπίσης καί σέ στύλους, δπου ύπάρχουν προαύλια, ύπαίθριοι μακροί διάδρομοι κλπ., πού έλέγχονται όπό διακόπτες τοίχου μέσα όπό τήν οΙκοδομή. Στό λίβινγκ - ρούμ καί σέ όνάλογους χώρους (δωμάτια βιβλιοθήκης, γραφείου κλπ.), τοποθετούνται φωτιστικά σημεία στήν όροφή η στούς τοίχους (όπλίκες) ή καί στίς

Σχ. 1 1 .6a. Φωτισμός κύριας εΙσόδου.

δύο αύτές θέσε ις, γιά γενικό φωτισμό. Γιά γενικό φωτισμό μπορεί νά τοποθετούν­ται φωτιστικά σημεία σέ κατάλληλες θέσεις, πού νά τροφοδοτούν λαμπτήρες κρυ­φοϋ φωτισμοϋ (σχ. 1 1 . 6β) ή καί ύπάρχουν φορητά ι'\ κινητά φωτιστικά σώματα (πορτατίφ, λαμπαντέρ). Ό κρυφός φωτισμός έλέγχεται όπό διακόπτες τοίχου . Μπορεί όκόμα νά τοποθετηθούν φωτιστικά σημεία γιά διακοσμητικούς σκοπούς (φωτισμός πινάκων ζωγραφικfις, έσοχών έκθέσεως κομψοτεχνημάτων κλπ). Τά φωτιστικά σημεία τfις όροφης τοποθετούνται σέ δλους τούς χώρους, δπως δείχνει τό σχήμα 1 1 .6γ.

Στήν τραπεζαρία καί σέ όνάλογους χώρους τοποθετείται έπάνω όπό τήν πιθανή θέση τοϋ τραπεζιοϋ τοϋ φαγητοϋ, δπου άπαιτείται άμεσος φωτισμός, �να τουλάχι­στον φωτιστικό σημείο, πού έλένχεται όπό διακόπτη τοίχου.

Στό ύπνοδωμάτιο ό γενικός φωτισμός έξυπηρετείται μέ �να φωτιστικό σημείο όροφής ι'j μέ κρυφό φωτισμό. " Επίσης. συνηθίζεται νά τοποθετείται �να φωτιστικό

286

σημείο 'τοίχου έπάνω όπό κάθε κρεβάτι, γιά τοπικό φωτισμό καί �να φωτιστικό ση­μείο τοίχου σέ κάθε πλευρά ή έπάνω όπό τόν καθρέπτη τοϋ έπίπλου καλλωπι­σμού.

Στό λουτρό είναι όρκετό, συνήθως, γιά γενικό φωτισμό τό �να φωτιστικό ση­μείο, πού τοποθετείται έπάνω όπό τόν καθρέπτη τοϋ νιπτήρα ή τά δύο φωτιστικά σημεία στίς δύο πλευρές τού καθρέπτη. Ό διακόπτης τοίχου γιά τά φωτιστικά αύ­τά σημεία καί οΙ ρευματοδότες πρέπει νά τοποθετούνται έξω όπό τό δωμάτιο λου­τρού. "Αν αύτό δέν είναι δυνατόν, πρέπει νά χρησιμοποιείται διακόπτης (καί ρευμα­τοδότες) στεγανού τύπου καί νά τοποθετείται μακριά όπό τό λουτήρα.

D�

Θ ω

®

Σχ. 1 1 .6β. Περιmώσεις κρυφού φωτισμού.

ο) Φωτεινή κορνίζα. β) Φωτεινή c<τραβέρσα» κλειστή στήν κορυφή. γ) Φωτεινός πρόβολος. δ)Φωτεινή c<τραβέρσα».

Στήν κουζίνα πρέπει νά προβλέπεται �να τουλάχιστον φωτιστικό σημείο γιά γε­νικό φωτισμό στήν όροφή καί άλλα φωτιστικά σημεία στούς τοίχους γιά τοπικό φωτισμό (νεροχύτη, ήλεκτρικής κουζίνας, πάγκων, τραπεζιών). Τά σημεία αύτά έ­λέγχονται όπό διακόπτες τοίχου. Πολλές φορές, δμως, γιά όρισμένα φωτιστικά ση­μεία τοπικού φωτισμού, δπως κάτω όπό ράφια τοίχου, πού κάτω όπό αύτά ύπάρ-

287

χουν θέσεις έργασίας, τοποθετείται τοπικός διακόπτης (π.χ. τραβηκτός). Άλλα φωτιστικά σημεία πού προβλέπονται εΤναι : - Σέ προθαλάμους (χώλλ) καί διαδρόμους �να τουλάχιστον φωτιστικό σημείο

στήν όροφή γιά γενικό φωτισμό, πού νά έλέγχεται όπό διακόπτη τοίχου. - Σέ χώρους ύποδοχιϊς, ψυχαγωγίας κλπ., φωτιστικά σημεία δπως καί στό λί­

βινγκ - ρούμ . - Σέ χώρους όποθηκών καί άλλους χώρους τού ύπογείου �να ι'\ περισσότερα

φωτιστικά σημεία όροφfις, πού νά έλέγχονται όπό διακόπτη τοίχου. - Στό κλιμακοστάσιο, φωτιστικά σημεία τοίχου ι'\ καί όροφιϊς πού νά έλέγχονται

όπό διακόπτη τοίχου. - Γενικά σέ χώρους έργασίας (πλυντήριο, γκαράζ κλπ.) , �να ι'\ περισσότερα φω­

τιστικά σημεία όροφfις, γιά γενικό φωτισμό, πού νά έλέγχονται όπό διακόπτη τοίχου καί φωτιστικά σημεία έπάνω όπό τίr έπιφάνειες έργασίας, γιά τοπικό φωτισμό.

- Σέ ύπαίθριους χώρους (έξώστες, κήπους κλπ.), φωτιστικά σημεία σέ διάφο­ρες θέσε ις στούς έξωτερικούς τοίχους τιϊς οlκοδομιϊς ι'\ σέ στύλους. Τά φωτι­στικά αύτά σημεία έλέγχονται όπό θέσεις, πού βρίσκονται μέσα στήν οΙκοδο­μή κοντά στούς φωτιζόμενους χώρους.

Γιά κάθε φωτιζόμενο χώρο, πού eχει περισσότερες όπό μιά ε Ισόδους, πρέπει νά προβλέπεται καί διακόπτης τοίχου τύπου έναλλαγιϊς σέ κάθε κύρια είσοδο, δταν αύτές όπέχουν μεταξύ τους περισσότερο όπό 3 m. Διακόπτες έναλλαγιϊς τοποθε­τούνται έπίσης σέ μάκρούς διαδρόμους καί στά ύπνοδωμάτια.

Μετά τήν τοποθέτηση τών διαφόρων φωτιστικών σημείων, ύπολογίζεται ή Ι­σχύς τους μέ τήν ύπόθεση δτι κάθε όπλό φωτιστικό σημείο όπορροφά ένταση 0, 5 Α καί κάθε πολλαπλό (πολύφωτο), πού έλέγχεται όπό διακόπτη διαδοχιϊς, 1 Α. "Αν πρόκειται γιά σύνθετο πολύφωτο (π.χ. πολυέλαιο), ή όπορροφού μενη ένταση ύπο­λογίζεται 2 Α ι'\ καί 3 Α (περίπτωση μεγάλων χώρων ύποδοχιϊς).

χ

Θ ® • Σχ. 1 1 .6y.

Θέσεις φωτιστικών σημείων όροφης. α) Θέση i:νός φωτιστικού σώματος κατό δωμότιο. β) Θέσεις δύο φωτιστικών σωμότων κατό δωμό­

τιο. γ) ΘέσΕιι:; πσσόρών φωτιστικών σωμάτων κατά δωμάτιο.

β) ΡΕυματοδότΕς.

Ρευματοδότες πρέπει νά τοποθετούνται όπουδήποτε προβλέπεται νά χρησιμο­ποιηθούν συσκευές, πού τροφοδοτούνται μέ εΟκαμπτο καλώδιο καί ρευματολή­πτη.

288

Σέ κατοικίες καί δωμάτια ξενοδοχείων, μοτέλ κλπ., πρέπει νό τοποθετούνται στούς τοίχους ρευματοδότες, κατά τό δυνατόν σέ ίσες όποστόσεις μεταξύ τους, δχι πάντως μεγαλύτερες όπό 1 ,8 m (σχ. 1 1 .6δ). Ρευματοδότες πρέπει νό τοποθε­τούνται σέ κάθε τοίχο μέ πλότι;>ς 60 cm καί πάνω (�ξαιροϋνται τό τμήματα τοίχων, πού βρίσκονται πάνω όπό πόρτες, όψίδες καί άλλα όνοίγματα, πού φθάνουν μέχρι τό δόπεδο).

Attό χιi� ttλευρά τοu ρευματοδότη δεν υτιάρχει διaστημα στον τοίχο μεγαλύτερο ατι:ό 1,8 m

Σχ. 1 1 .66. Θέσεις ρευματοδοτών.

ΟΙ ρευματοδότες δαπέδου δέν ύπολογίζονται στό γενικό ύπολογισμό, πού είπα­με, �κτός όν βρίσκονται κοντό σέ τοίχους.

Στήν κουζίνα καί τούς χώρους φαγητού πρέπει νό τοποθετείται lΞνας ρευματο­δότης σέ κάθε περιοχή πάγκου �ργασίας μέ πλότος μεγαλύτερο όπό 30 cm. 'Όπου ή �πάνω �πιφόνεια τοϋ πάγκου �ργασίας διακόmεται όπό τήν παρεμβολή τής ή­λεκτρικής κουζίνας, τοϋ νεροχύτη ι'\ τοϋ ψυγείου, δημιουργείται Ιδιαίτερη περιοχή πάγκου �ργασίας.

Στό λουτρό πρέπει νό τοποθετείται καί lΞνας εΙδικός ρευματοδότης ξυρίσματος κοντό στό νιmήρα.

Έκτός όπό αύτούς τούς ρευματοδότες, πρέπε ι νό τοποθετούνται καί δσοι τρο­φοδοτούν συγκεκριμένες συσκευές (π.χ. πλυντήρια, ψυγεία) .

Στό γκαράζ πρέπει νά προβλέπεται lΞνας τουλάχιστον ρευματοδότης γ ιά �πιφά­νε ια σταθμεύσεως 1 ι'\ 2 αύτοκινήτων.

Σέ �ξώστες καί σέ άλλους ύπαίθριους χώρους, πρέπει νό προβλέπεται lΞνας ρευ­ματοδότης ύπαίθριου τύπου, στόν �ξωτερικό τοίχο τής οΙκοδομής σέ όπόσταση τουλάχιστον 50 cm όπό τό δάπεδο, γιά κάθε 4,5 m μήκος τοίχου τής οΙκοδομής, πού συνορεύει μέ τόν �ξώστη, μετρού μενα στή βάση τοϋ τοίχου.

Σέ προθήκες καταστημάτων, πρέπει νά τοποθετείται τουλάχιστον eνας ρευ μα­τοδότης όμέσως �πάνω όπό τήν προθήκη γιά κάθε 3,5 m πλάτος προθήκης, με­τρούμενο όριζόντια στή βάση της.

Μετά τήν τοποθέτηση τών ρευματοδοτών, ύπολογίζεται ή Ισχύς τους ύπολογί­ζοντας δτι σέ κάθε όνεξόρτητο χώρο (δωμάτιο) lΞνας ρευματοδότης όπορροφά έν­ταση 2 Α καί κάθε lΞνας όπό τούς ύπόλοιπους 1 Α.

γ) Έλ�γχος.

Μετά τόν προσδιορισμό τής Ισχύος τών φωτιστικών σημείων καί τών ρευματο-

289

δοτών, καλό είναι νά γίνεται eνας έλεγχος, δν ή συνολική Ισχύς γιά γενικό φωτι­σμό* είναι τουλάχιστον δση προκύτπει άπό τίς τιμές τοϋ Πίνακα 1 1 .6 . 1 . -Αν ή συ­νολική ίσχύς είναι μ ικρότερη, αύξάνονται άνάλογα τά φωτιστικά σημεία ι'\ ή Ισχύς τους (π.χ. όρισμένα όπλά φωτιστικά σημεία μετατρέπονται σέ πολλαπλά) .

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1. 6. 1.

Φορτίο Είδος χώρου σέ

W/m2

Αίθουσες άκροατηρίου, στρατώνες 1 0 Τράπεζες 50 Κουρεία Κομμωτήρια 30 ' Εκκλησίες 1 0 Κλάμπ 20 Αίθουσες δικαστηρίων 20 Κατοικίες 30 Αύτοκινητοστάσια (όχι ίδιωτικά) 5 Νοσοκομεία 20 Ξενοδοχεία καί Μοτέλ κ.τ.τ. 20 Κτήρια γραφείων 50 · Εστιατόρια 20 Σχολεία 30 Καταστήματα 30 'Αποθήκες 2 ,5 Σέ δλα τά παραπάνω κτήρια έκτός όπό κατοικίες: Αίθουσες συγκεντρώσεως καί άκροατηρίου 1 0 Διάδρομοι καί βοηθητικοί χώροι 5 Χώροι άποθηκεύσεως 2,5

Παρατηρήσ�ις. 1 ) Γιά τό φωτισμό προθηκών πρέπει νά προβλέπεται φορτίο τουλάχιστον 200

W γιά κάθε 30 cm πλάτος προθήκης. 2) Σέ έγκαταστάσεις έπίμηκων διατάξεων συνεχοϋς ρευματοληψίας, σέ χώρους

έκτός άπό κατοικίες καί δωμάτια ξενοδοχείου, πρέπει νά ύπολογίζεται 1 Α γιά κάθε μέτρο άνεξάρτητου συνεχοϋς μήκους πολυρευματοδοτικf]ς διατάξεως.

3) Κατά τόν καθορισμό τοϋ φορτίου μέ βάση τό μοναδιαίο φορτίο σέ W/m2, τό έμβαδόν τοϋ δαπέδου πρέπει νά ύπολογίζεται άπό τίς έξωτερικές διαστάσε ις τοϋ κτηρίου.

• Σέ κατοικίες καί δωμάτια ξενοδοχείων, μοτέλ κλπ., στήν έννοιο τοϋ γενικοϋ φωτισμοϋ περιλαμ­βάνονται καί oi ρευματοδότες γιά φωτιστικές συσκευές καί άλλες μικρές φορητές συσκευές. IΔέν πε­ριλαμβάνονται, βέβαια, οί ρευματοδότες τών κυκλωμάτων διακλαδώσεως τής κουζίνας, τής τραπεζα­ρίας κλπ. (παράγρ. 1 1 .4 )}

290

δ) ΜΕγάλΕς συσκΕυlς.

· Η Ισχύς τών μεγάλων συσκευών, δν δέν εΊναι όκριβώς γνωστή, τήν παίρνομε όπό τόν Π ίνακα 5.4.2, πού δίνει τήν όνομαστική Ισχύ τών διαφόρων Cτυσκευών καταναλώσεως.

Ή Ισχύς τής ήλεκτρικής κουζίνας, πού παίρνομε γιά νά ύπολογίσομε τήν ινταση τής τροφοδοτικής της γραμμής, εΤναι ή όνομαστική όπορροφού μενη συνολική Ι­σχύς της πολλC'πλασιασμένη έπί συνnλΕστή ζητήσΕως ( Π ίνακας 1 1 .7 .3, παράγρ. 1 1 . 7 ) .

Ε) "ΗλΕκτρική θΕpμανση.

· Η Ισχύς τών συσκευών θερμάνσεως προκύπτει όπό τίς θερμικές όνάγκες τών χώρων, μέσα στούς όποίους τοποθετούνται.

ΟΙ όνάγκες σέ θερμότητα τών χώρων μιός Ε .Η .Ε . προκύπτουν όπό τή μελέτη θερμάνσεως.

"Αν γνωρίζομε τίς όνάγκες θερμότητας Qh σέ kca l/h ένός χώρου, ύπολογίζομε τήν όπορροφού μενη Ισχύ τών θερμαντικών συσκευών σέ k W όπό τή σχέση:

Ν = τ

· Η σχέση αύτή Ισχύει γιά ταυτόχρονη μετάδοση τής παραγόμενης στήν ήλε­κτροθερμική συσκευή θερμότητας.

"Αν χρησιμοποιηθούν συσκευές συσσωρεύσεως θερμότητας, ή όπαιτούμενη ό­νομαστική όπορροφού μενη Ισχύς τους δίνεται όπό τή σχέση:

Ν = Ντ · f σέ kW

δπου: Ντ ή όπαιτούμενη ήλεκτρική Ισχύς σέ kW ( Ισχύς ταυτόχρονης μεταδόσεως θερμότητας). f συντελεστής καλύψεως μέ τόν όποίο ύπολογίζεται τόσο ή διαφορά χρόνων φορτίσεως καί έκφορτίσεως δσο καί οΙ όπώλειες θερμότητας κατά τό χρόνο φορτίσεως. Τό συντελεστή f παίρνομε όπό τόν Π ίνακα 1 1 .6 .2.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1.6.2.

Χώρος Χρησιμοποίηση Συντελεστές καλύψεως f τοϋ χώρου κατά γιά χρόνο φορτίσεως σέ h

τ τίς ω ρε ς 8 8 + 2 8 + 3 8 + 4

Λίβινγκ - ρούμ 8 ως 22 2.25 1 .8 1 ,65 1 . 5 Δωμάτιο παιδιών 8 ως 20 2.0 1 .6 1 .4 1 . 3 Κουζίνα 1 0 ως 22 2, 1 1 . 7 1 , 55 1 .4 'Υπνοδωμάτιο 8 ως 1 8 1 . 75 1 .4 1 .2 1 . 1

ΙΊ 1 2 ως 22 1 ,9 1 , 55 1 .4 1 , 3

291

"Αν χρησιμοποιηθούν συσκευές θερμάνσεως κυρίwς μέ όκτινοβολία (δμεση με­τάδοση θερμότητας), ι'1 θερμοκρασία τού όέρα τού χώρου θά εΤναι μικρότερη, γιά τίς ίδιες συνθήκες όνέσεως, όπό τή θερμοκρασία πού παίρνομε κατά τή χρησιμο­ποίηση συσκευών μεταδόσεως θερμότητας μέ μεταφορά (έμμεσος μετάδοση θερμότητας) . Π ροκύmουν, λοιπόν, έδώ μ ικρότερες όπώλειες θερμότητας. Ή όνο­μαστική όπορροφούμενη Ισχύς τών συσκευών άκτινοβολίας θά εΤναι:

Γιά τούς όνοικτούς χώρους (έξώστες κλπ.) :

qα . Ε (tb - tα ) Ντα = --�----�--�--- σέ kVV 1 000

δπου: qα οΙ ε Ιδ ικές όνάγκες θερμότητας σέ VV/m2 °C όπό τό διάγραμμα τού σχήματος 1 1 .6 ε . Ε ι'1 έπιφάνεια τού δαπέδου σέ m2• tb ι'1 θερμοκρασία όνέσεως σέ °C (γιά θερμοκρασία, κατά τή χρησιμοποίηση έμμέσου μεταδόσεως θερμότητας, 20°C, tb = 1 8°C περίπου) . tα ι'1 έξωτερική θερμοκρασία σέ °C. Η τό ϋψος όναρτήσεως τών συσκευών όπό τό δάπεδο σέ m μείον 0,8 m (γιά τό μισό όπό τό ϋψος τού όνθρώπινου σώματος).

100 m!lε-ao Υ / 'Ι 60

t 40 Qa

f------ -- -- �- - - -·- V ·/ � v ·-;7""' 1-ο. - ..... .........,

.--1--f- f-" --,....---I-" -!---20

0,01 0,02

Σχ. 1 1 .6ε. ΕΙδικές όνόγκες θερμότητας.

α) Γιό όρθιους. β) Γιό καθισμένους.

Γιά κλε ι στούς χώρους:

Ντα · Qh ____ :.=._ __ .:.;__ σέ kVV

Ντα + Qh δπου: Qh οΙ άνάγκες θερμότητας κατά έμμεση μετάδοση σέ kcal/h γιά θερμο­

κρασία χώρου ίση πρός τή θερμοκρασία όνέσεως tb . Οί όνάγκες θερμότητας τών χώρων, δν δέν ύπάρχει μελέτη θερμάνσεως, δίνον­

ται χοντρικά όπό τόν Π ίνακα 1 1 .6.3, ι'\ ύπολογίζονται, μέ μεγαλύτερη προσέγγιση, όπό τόν τύπο:

δπου: Ε τό έμβαδόν τών δαπέδων τών χώρων σέ m2•

292

τα ή συνολική έπιφάνε ια τών έξωτερικών τοίχων !χωρίς νά όφαιρεθοϋν τά παράθυρα ι'j οΙ πόρτες) σέ m2• Π ή έπιφάνεια πού �χουν τά παράθυρα ι'j οΙ πόρτες σέ m2• τϊ ή έπιφάνεια τών ψυχρών έσωτερικών τοίχων σέ m2• k1 = 22 kcal/hm2 γιά δάπεδα ατό �δαφος. k2 = 46 kcal/hm2 γιά συνηθισμένες στέγες μέ κεραμίδ ια .

290 kcal/hm2 γ ιά στέγες μέ μεταλλικά κυματοε ιδή έλάσματα. 29 kcal/hm2 γιά καλά μονωμένες έπίπεδες στέγες (ταράτσες) .

k3 = 43 kcal/hm2 γιά έξωτερικούς τοίχους. k4 = 1 1 Ο kcal/hm2 γιά παράθυρα καί πόρτες. k5 = 1 6 kcal/hm2 γιά έσωτερικούς τοίχους.

"Αν ή διαφορά έσωτερικής καί έξωτερικής θερμοκρασίας Δt εΤναι διαφορετική όπό τή διαφορά τών 20°C, γιό τήν όποία Ισχύε ι ό παραπάνω τύπος, οΙ συντελεστές k2 ώς k5 πρέπει νά πολλαπλασιαστοϋν έπί Δt/20.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1.6.3.

"Ογκος κτηρίου Άνόγκες θερμότητας m3 kcal I h m 3

200 ιϊις 500 40 ιϊις 35 500 ιϊις 1 000 35 ιϊις 30

1 000 ιϊις 2000 30 ιϊις 25 2000 ιϊις 3000 25 ιϊις 20 3000 ιϊις 5000 20 ιϊις 1 8 5000 ιϊις 1 0000 1 8 ιϊις 1 5

ΟΙ θερμ ικές όνάγκες Ο πρέπει νό προσαυξάνονται, άν γίνεται καί έξαέρωση τοϋ θερμαινόμενου χώρου, μέ ποσό θερμότητας:

Οι = (VCP Δt - 86n) σέ kca l/h

δπου: V ή ποσότητα τοϋ ε Ισερχόμενου έξωτερικοϋ όέρα σέ m3/h ( Πίνακας 1 1 .5 .5) . CP ή ε Ιδική θερμότητα τοϋ όέρα ίση πρός 0,3 1 kca l/m3° C. Δt ή διαφορά έσωτερικής καί έξωτερικής θερμοκρασίας. n τό πλήθος τών όνθρώπων πού παραμένουν ατό χώρο.

στ} Κ �ραίΕς καί Ινισχυτiς κ�ραιών.

Ή έκλογή τής κατάλληλης κεραίας γιά λήψη τηλεοπτικών καί άλλων σημάτων καί τοϋ όπαιτούμενου ένισχυτή κεραίας εΤναι �ργο τών ε Ιδικών τεχνικών ήλεκτρο­νικής. 'Όμως δίνονται καί έδώ όρισμένα στοιχεία, μέ τό όποία μπορεί κανείς νό κά­νει όπλό ύπολογισμό τους.

Μ ιά κεραία τηλεοπτικής λήψεως χαρακτηρίζεται όπό τήν τάση, πού όναπτύσσε­τα ι σ' αύτήν (ατά σημεία συνδέσεως τής καθόδου) όπό τό λαμ βανόμενο σήμα, σέ μV ιϊ mV. ' Επίσης οΙ κεραίες χαρακτηρίζονται όπό όριθμό, πού έκφρόζει πόσες φο­ρές ή όναπτυσσόμενη τάση στήν κεραία εΤναι μεγαλύτερη όπό τήν τόση, πού όνο-

293

πτύσσεται όπό τό ίδιο σήμα καί μέ τίς Τδιες συνθήκες λήψεως έπάνω σέ άπλό βρο­χοειδές δίπολο. Ό όριθμός αύτός καλείται άπολαβή � ιιiρδος καί έχει ώς μονάδα τό ντΕσιμπΕλ (decibel) μέ σύμβολο db (οΙ μονόδες db όποτελούν, δπως είναι γνω­στό όπά τή Φυσιιψ μιά λογαριθμική κλίμακα όναλογιών, π.χ. λόγοι τάσεων, Ι­σχύων κλπ.) .

·Η όπολαβή μ ιάς κεραίας είναι τόσο μεγαλύτερη, δσο περισσότερα στοιχεία έ­χε ι .

Μ ιά κεραία πάλι πρέπει νά έχει λόγο ένισχύσεως μεταξύ τών άκρων (λόγος τής μέγιστης τάσεως, πού όναπτύσσεται όπό όρισμένο σήμα, δταν πρός τήν κατεύ­θυνση τού πομπού είναι στραμμένοι οΙ κατευθυντήρες, πρός τό μέσο δρο τής τά­σεως, πού όναπτύσσεται όπό τό ίδιο σήμα, δταν πρός τήν κατεύθυνση τού πομπού στραφεί ό όνακλαστήρας), μεγαλύτερο όπό όρισμένο ι)ριο, ώστε τυχόν σήματα, πού φθάνουν στό πίσω τμήμα της όπό όνακλάσεις σέ ι<τήρια, λόφους κλπ., νά μή δημιουργούν είδωλα στήν όθόνη.

τέλος, τό εδρος τής δέσμης λήψεως τής κεραίας (γωνία λήψεως) δέν πρέπει νά είναι ούτε πολύ μεγάλο, ώστε νά φθάνουν στήν κεραία παράσιτα όπά όνακλώμενα σήματα, ούτε πολύ μ ικρό, ώστε ή κεραία νά παίρνει σήματα ένός μόνο πομπού καί νά όπαιτείται μεγάλη όκρίβε ια προσανατολισμού.

Έκτός όπό τά χαρακτηριστικά, πού όναφέραμε, μία κεραία χαρακτηρίζεται καί όπά τή σύνθετη όντίστασή της σέ Ω.

Γ ιά νά μή δημιουργούνται στάσιμα κύματα, πού έχουν σάν όποτέλεσμα νά έμ­φανίζονται κηλίδες στήν όθόνη, ή σύνθετη όντίσταση τής κεραίας πρέπει νά είναι ίση μέ τή χαρακτηριστική σύνθετη όντίσταση τού καλωδίου τής καθόδου καί μέ τήν έσωτερική σύνθετη όντίσταση τού δέκτη. WΑν δέν συμβαίνει αύτό, παρεμβάλ­λονται ε Ιδικοί μΕτασχηματιστiς προσαρμογής.

WΑν είναι γνωστή ή τάση τού σήματος στήν κεραία, βρίσκαμε τό άθροισμα τών άποσβiσΕων σέ db δλων τών στοιχείων, πού παρεμβάλλονται μεταξύ κεραίας -δέκτη (όποσβέσεις τών διαφόρων στοιχείων, δπως καλωδίου καθόδου σέ db/1 00 m, κεραιοδοτών, διακλαδωτήρων κλπ., σέ db δίνονται στούς καταλόγους τών κατασκευαστών τών στοιχείων αύτών) καί όπό τό άθροισμα αύτό, μέ τή βοή­θεια τού Πίνακα 1 1 .6.4 προσδιορίζαμε τό λ6γο τών τ(ισΕων. WΕτσι, ή τάση τής κε­ραίας ύποπολλαπλασιάζΕται, μέ διαίρεση, μέ τό λόγο τών τάσεων. "Αν ή τάση τού σήματος μετά τίς όποσβέσε ις (στήν είσοδο τού δέκτη) είναι τουλάχιστον 1 mV*, έ­χομε πολύ καλή λήψη. 'Ανεκτή λήψη έχομε όκόμα καί μέ 500 μV, Ιδίως στό ϋπαι­θρο. Γιά λήψη στίς ζώνες IVN, οΙ τιμές έλάχιστης τάσεως σήματος φθάνουν μέχρι καί τό διπλάσιο τών παραπάνω τιμών. ΟΙ τιμές αύτές όναφέρονται σέ γραμμή με­ταφοράς τού σήματος όπό τήν κεραία στό δέκτη, χαρακτηριστικής όντιστάσεως 60 Ω (ή 7 5 Ω) . 'Όταν ή γραμμή μεταφοράς είναι 240 Ω (ή 300 Ω), οΙ τιμές τάσεως σή­ματος διπλασιάζονται (2 mV καί 1 mV).

"Αν ι'rτάση τού σήματος, μετά τίς όποσβέσεις, είναι μ ικρότερη όπό τήν έλάχιστη όπαιτούμενη, έπιβάλλεται ή χρησιμοποίηση ένισχυτfι κεραίας, πού ένισχύει τό σή­μα μέχρι τήν όπαιτούμενη τιμή.

* Άλλά δχι καί μεγαλύτερη όπά 1 6 V.

294

Ό l:νισχυτής κεραίας χαρακτηρίζεται όπό τό βαθμό l:νισχύσεως, σέ db, πού πα­ρέχε ι . Ό όριθμός τών db l:νισχύσεως όντιστοιχεί (Π ίνακας 1 1 .6.4) σέ λόγο τά­σεων, μέ τόν όποίο πολλαπλασι6ζΕται ι'! τάση τού σήματος.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1.6.4.

Σχέση Σχέση Σχέση Σχέση db τόσεως db τόσεως db τόσεως db τόσεως

ο 1 .0 5 1 .7 8 1 3 4.46 26 20,0 0,5 1 ,059 5,5 1 ,885 1 4 5,0 1 28 25 , 1 1 1 , 1 22 6 2,0 1 5 5,62 30 3 1 ,6 1 ,5 1 , 1 89 6,5 2, 1 2 1 6 6,3 1 3 5 56,0 2 1 .26 7 2,24 1 7 7,08 40 1 00 2,5 1 ,333 8 2,5 1 1 8 7,95 45 1 78 3 1 .4 1 3 9 2,82 1 9 8,9 50 3 1 6 3,5 1 .497 1 0 3, 1 6 20 1 0,0 55 560 4 1 ,585 1 1 3,55 22 1 2,6 60 1 000 4,5 1 ,68 1 2 4,0 24 1 6,0 6 1 1 1 22

Ό l:νισχυτής κεραίας τοποθετείται δσο τό δυνατόν πλησιέστερα πρός τήν κε­ραία* σέ χώρο ξηρό καί καλά όεριζόμενο, μακριά όπό εύφλεκτα όντικείμενα (π.χ. στό σημείο στερεώσεώς του πάνω σέ ε ύφλεκτη l:πιφάνεια, παρεμβάλλεται πλάκα l:τερνίτη). Ή θέση αύτή μπορεί νά βρίσκεται κοντά στή βάση τού Ισι ού τής κε­ραίας, σέ κάποιο κοινό σημείο τής οΙκοδομής (π.χ. κλιμακοστάσιο). 'Εκεί καταλή­γουν τά διάφορα καλώδια καθόδου όπό τίς κεραίες, ε Ισέρχονται στόν ένισχψή καί κατόπιν στό γενικό κεραιομίκτη. 'Από τόν κεραιομίκτη όναχωρεί �να καλώδιο, πού όδηγείται σέ κεντρικό διακλαδωτήρα, όπό δπου διακλαδίζεται πρός τΙς διάφορες λήψεις κεραίας (σχ. 1 1 .6 στ). 'Αμέσως πρίν όπό τό διακλαδωτήρα τοποθετείται τό τροφοδοτικό τοϋ l:νισχυτή κεραίας. Αύτό τροφοδοτεί τόν l:νισχυτή μέσω τού κα­λωδίου καθόδου, μέ τή βοήθεια όποπνικτικών πηνίων ύψηλής συχνότητας γιά τό διαχωρισμό τής τάσεως τροφοδοσίας όπό τό σήμα ύψηλής συχνότητας. Τό τροφο­δοτικό συνδέεται μέ τό ι'ιλεκτρικό δίκτυο μέσω χρονοδιακόmη, πού ρυθμίζεται στίς ιiιρες l:κπομπών.

Γιό λόγους όσφόλειας, δλα τά μεταλλικό μέρη τής κεραίας καί τής στέγης, l:πά­νω στά όποία τυχόν στερεώνεται ό Ιστός τής κεραίας, πρέπει νό γειώνονται μέ ό­γωγό μέ όρκετή διατομή.

· Η γείωση αύτή l:πιβάλλεται γιό νό διοχετεύονται πρός τή γή οΙ ότμοσφαιρικές l:κκενώσεις, πού δημιουργούνται στήν κεραία. Ή γείωση τής ραβδοειδούς κεραίας τών μακρών, μεσαίων καί βραχέων ραδιοφωνικών κυμάτων, πού στερεώνεται

• Ό �νισχυτής κεραίας τοποθετείται δσο τό δυνατόν πλησιέστερα πρός τήν κεραία, γιατί τότε �νι­σχύει (πολλαπλασιάζει ) τήν τόση τού σήματος της κεραίας, προτού νό μειωθεί ή τόση αύτή όπά τίς διάφορες άποuβlσ€ις, πού ύφίσταται όπό τό στοιχεία πού παρεμβάλλονται μεταξύ κεραίας καί δέκτη, δπως ε1ναι τό καλώδιο καθόδου (τό μεγαλύτερο τμfιμαί, οΙ κεραιομίκτες, οΙ διακλαδωτfιρες καί οΙ κε­ραιοδότες. "Ετσι, �πιτυγχόνεται μεγάλος λόγος σήματος πρός θόρυβο.

295

Σχ. 1 1 .6στ.

Κεραίες καί �νισχυτής κεραίας.

στόν Ιστό τής κεραίας διπόλου μέ μονωτήρα, γίνεται μέσω σπινθηριστή προστα­σίας (όλεξικεραύνου κεραίας).

'Αλεξικέραυνο κεραίας τοποθετείται καί στό καλώδιο καθόδου, κατά τήν είσοδό του όπό παράθυρο, δν κάτω όπό τό παράθυρο ύπάρχει σώμα κεντρικής θερμάν­σεως. 'Αποφεύγεται ι'ι ύπερπήδηση τάσεως όπό τό καλώδιο κεραίας πρός τή γειω­μένη έγκατάσταση κεντρικής θερμάνσεως, δy συνδεθεί τό παρεμβαλλόμενο όλεξι­κέραυνο μέ τίς σωληνώσεις κεντρικής θερμάνσεως.

Ώς ήλεκτρόδιο γειώσεως μπορεί νά χρησιμοποιηθεί κάθε καλά γειωμένο με­ταλλικό όντικείμενο, i:πομένως καί τό ήλεκτρόδιο, πού χρησιμοποιεΤται γιά τή γείωση προστασίας τής Ε . Η . Ε. [παράγρ: 6 .4(2)] . Τότε, δμως, δέν έπιτρέπεται νά χρησιμοποιηθεί ό όγωγός γειώσεως προστασίας τής Ε .Η .Ε. Π ρέπει νά χρησιμο­ποιηθεί Ιδιαίτερος όγωγός γειώσεως τής κεραίας μέχρι τό ήλεκτρόδιο γειώσεως. Μέρος τοϋ όγωγοϋ γειώσεως μπορεί νά όποτελέσουν καί όποιεσδήποτε γειωμέ­νες σωληνώσεις "' μεταλλικές κατασκευές τοϋ κτηρίου (π.χ. σωληνώσεις τής έγκα­ταστάσεως κεντρικής θερμάνσεως, ύδρορρόες κλπ.) .

296

ΟΙ διαστάσεις τού όγωγοϋ γειώσεως δίνονται στόν Π ίνακα 1 1 .6 .5. Ό όγωγός γειώσεως πρέπε ι νά όδηγείται όπό τό συντομότερο δρόμο στό ι'ιλεκτρόδιο γειώ­σεως καί νό όποφεύγονται οΙ γωνίες καί οΙ καμπύλες. ·ο όγωγός όπαγορεύεται νά τοποθετείται μέσα καί κότω όπό τό έπίχρισμα, δπως καί μέσα σέ σωλΓινες, γιά νό εΤναι δυνατόν κάθε στιγμή νό έπιθεωρείται.

'Υλικό

' Επιψευδαργυρω-μένος χάλυβας

Χαλκός

'Αλουμίνιο

Π/ΝΑΚΑΣ 1 1.6.5.

· Ε γκατόσταση

Στό έξωτερικό τοϋ κτηρίου Στό έσωτερικό τοϋ κτηρίου

Σύρμα !/) 8 mm Πολύκλωνο σύρμα όπαγορεύεται Ταινία 20 mm χ 2.5 mm

Σύρμα !/) 8 mm Πολύκλωνο σύρμα 7 χ 3 mm διόμ. Ταινία 20 mm χ 2,5 mm

Σύρμα !/) 1 Ο mm Πολύκλωνο σύρμα όπαγορεύεται Ταινία 25 mm χ 4 mm

r:

-- -=μ ι:;;a

c '*i))�

Πλακέ διτtολιχ.ό καλώδιο

Κvλινbρικό διτιολικό καλώδιο

00μοα�ωνικό καλωbιο

Ιχ. 1 1 .6ζ. Καλώδια καθόδου.

!/) 4.5 mm lj διατομή 1 6 m m2

!/) 3,5 mm lj διατομή 1 Ο mm2

!/) 4,5 mm lj διατομή 1 6 m m2

Τό καλώδιο καθόδου μπορεί νά εΤναι πλατυσμένο (πλακέ) ι'\ κυλινδρικό, μέ δύο όγωγούς, πού όδεύουν παράλληλα καί βρίσκονται σέ όρισμένη όπόσταση μεταξύ τους, ι'\ όμοαξονικό (σχ. 1 1 .6ζ).

297

Τό κυλινδρικό fι πλακέ καλώδιο παρουσιόζει μικρότερη όπόσβεση τοϋ σήματος όπό τό όμοαξονικό, όλλό τό �λεκτρικό του χαρακτηριστικό μεταβόλλονται μέ τίς καιρ ικές συνθfiκες καί τήν ύγρασία (χειροτερεύουν), ένώ τό όμοαξονικό καλώδιο έχει σταθερό γενικό χαρακτηριστικό. ·ετσι, τό κυλινδρικό rι πλακέ καλώδιο χρησι­μοποιείται σέ έσωτερικούς χώρους όλλό όχι κότω όπό τό έπίχρισμα μέσα σέ σω­λiiνες, γιατί τότε ι'ι όπόσβεση μεγαλώνει*.

Τό όμοαξονικό καλώδιο τοποθετείται στό ϋπαιθρο, άλλά καί σέ έσωτερικούς χώρους, όνάλογα μέ τήν κατασκευή του (μπορεί νό εΤναι έφοδιασμένο μέ έξωτερι­κό πλαστικό μανδύα), μπορεί νά τοποθετείται έπάνω, μέσα rι καί κότω όπό τό έπί­χρισμα. Ή έγκατόσταση μέσα σέ πλαστικούς σωλfiνες κάτω όπό τό έπίχρισμα εΙ­ναι, πόντως, προτιμότερη όπό τή φθηνότερη έγκατόσταση όπευθείας μέσα στό έ­πίχρισμα, γιατί έτσι τοποθετείται πρώτα τό δίκτυο τών σωληνώσεων, ένώ οΙ όγω­γοί μπορούν νά τοποθετηθούν κατόπιν όποτεδήποτε, rι καί νά όντικατασταθοϋν. Κατά τήν τοποθέτηση πρέπει νό δίνεται Ιδιαίτερη προσοχή στίς όλλαγές κατευ­θύνσεως. Σέ αύτές έπιβάλλεται νά σχηματίζονται όνοικτές καμπύλες καί όχι γωνίες μέ μ ικρή όκτίνα καμπυλότητας.

Οί κεραιοδότες, στούς όποίους καταλήγει τό καλώδιο καθόδου, τοποθετούνται πάντοτε δίπλα σέ δύο τουλάχιστον ρευματοδότες, ώστε νά τροφοδοτούν τούς δέκτες τηλεορόσεως καί ραδιοφώνου fι καί μαγνητοφώνου, πίκ - δπ κλπ. ΟΙ όγω­γοί πρός τούς ρευματοδότες δέν πρέπει νό περόσουν μέσα στό κουτιό τών κεραιο­δοτών ιϊ καί όντίστροφα (σχ. 1 1 .6η) .

Σχ. 1 1 .βη. Διάταξη γραμμης κεραίας.

1 Κύι:ιοc ciγωγός

I κα :)όδuυ

I

d)- Κq;αιοδοτης

Διαetτάσ ��� σΕ cm

Γενικό, τά όγώγιμα τμήματα τiiς έγκαταστόσεως κεραίας πρέπε ι νό όπέχουν ό­πό τά όγώγιμα τμήματα τiiς έγκαταστόσεως Ισχυρών ρευμάτων 1 Ο mm τουλάχι­στον μέσα σέ κλειστούς χώρους καί 20 mm τουλάχιστον στό ϋπαιθρο (γιό τάσεις πάνω όπό 1 000 V οΙ όποστάσεις αύτές εΤναι μεγαλύτερεςΤ.

τέλος, γιά λόγους όσφόλειας (προστασία όπό τάσεις έπαφης), σέ όμοαξονικά

* · Η τοποθέτηση τών καλωδίων αύτών μέσα σέ μονωτικούς σωλϊΊνες μέ μεταλλικό περίβλημα ση­μαίνει αίσθητή αύξηση τiΊς όποσβέσεως. "Ετσι, �ξουδετερώνει τά καλό όποτελέσματα καί τής πιό κα­τάλληλης κεραίας.

298

καλώδια καθόδου, ό συγκεντρικό τοποθετημένος l:ξωτερικός όγωγός πρέπει νό γειώνεται στή γείωση τιϊς κεραίας. Γιό τούς fδιους λόγους, ό όκροδέκτης τών l:νι­σχυτών κεραίας πρέπει νό συνδέεται μέ τόν όγωγό γειώσεως τιϊς κεραίας. 'Εδώ δέν l:πιτρέπεται ι'ι σύνδεση μέ τόν όγωγό προστασίας τιϊς l:γκαταστόσεως Ισχυ­ρών ρευμότων, γιό νό όποφεύγονται όνεπιθύμητες συζεύξεις μεταξύ Ισχυρών καί ύψίσυχνων ρευμότων. Γιό νό όποφεύγεται ι'ι δημιουργία διαφορών δυναμικού, σέ l:γκαταστόσεις Ισχυρών ρευμότων, δπου χρησιμοποιείται ώς μέτρο προστασίας ι'ι ούδετέρωση, ό όγωγός γειώσεως τιϊς l:γκαταστόσεως κεραίας συνδέεται μέ τόν ούδέτερο στό κοινό σημείο γειώσεώς τους, στήν εrσοδο τιϊς παροχετεύσεως τιϊς Ε . Η . Ε. (σχ. 9.3ιη) .

ζ} ΜΕγάφωνα ι)λΕκτpοακοuιπικών tγκαταιπάσΕων.

Σέ μεγόλους χώρους, δπου l:πιβόλλεται ι'ι χρησιμοποίηση ι')λεκτροακουστικών l:γκαταστόσεων (l:κκλησίες, αrθουσες συμβουλίων, αrθουσες συναθροίσεων κοι­νού κλπ.), δημιουργείται πολλές φορές τό πρόβλημα τιϊς μΕτηχι)σΕως. ·Ετσι, σέ l:κ­κλησίες, π.χ., δπου έχομε πολύ μεγόλες διαστόσεις, σκληρό τοιχώματα (μόρμαρα) καί τή γνωστή χαρακτηριστική διαμόρφωση, οΙ ιiχοι όνακλώμενοι, συντηρούνται (μετήχηση) σέ όρισμένες περιmώσεις γιό χρόνο μεγαλύτερο όπό 6s. ·ετσι δη­μιουργείται σύγχυση τών νέων συλλαβών � καί λέξεων τού όμ ιλητιϊ μέ τίς προη­γούμενες καί δέν μπορεί νό όκούσει κανείς καθαρό τόν όμιλητή.

Γιό νό διαχωρίζονται οΙ λέξεις καί νό όκούγονται καθαρό όπό τούς όκροατές, πρέπει νό ύπόρχει διαφορό l:ντόσεως μεταξύ τού ώφέλιμου �χου πού έρχεται όπευθείας στόν όκροατή, καί αύτού πού όνακλόται καί φθόνει στόν όκροατή μέσα σέ 50 ms) καί τών ι')χητικών παρεμβολών (�χων πού όνακλώνται καί φθόνουν στόν όκροατή μετό τό 50 ms), τουλόχιστον rση πρός 7 db. 'Όταν δμως ό χρόνος μετηχήσεως εΤναι μακρός*, ι'ι διαφορό αύτή δέν l:πιτυγχόνεται.

Γιό νό κατορθωθεί άριστη μετήχηση, χρησιμοποιούνται κατόλληλοι τύποι μεγα­φώνων (κατόλληλων χαρακτηριστικών κατευθύνσεως τού �χου, συχνότητας κλπ.), πού τοποθετούνται σέ κατόλληλες θέσεις καί μπορεί νό γίνε ι καί ι')χητική διόρθω­ση μέ όρισμένες l:πικαλύψεις τών τοίχων � τιϊς όροφι;ς.

1 1 .7 'Υπολογισμός Ισχύος Ε.Η.Ε.

Μετά τόν ύπολογισμό τών κυκλωμάτων διακλαδώσεως Ε . Η . Ε. πρέπε ι νά ύπο­λογιστεί ι'ι κύρια γραμμή τιϊς l:γκαταστάσεως.

• Ό χρόνος μετηχήσεως Τ, σέ δευτε ρόλεmα, δίνεται όπό τόν τύπο:

ν Τ = 0, 1 64 -­

Α

δπου: ν ό δγκος τού χώρου σέ m3 καί Α οΙ Ισοδύναμες όπορροφητικές tπιφόνειες. Α τό δθροισμα τών γινομένων (α . S) + (δθροισμα τών ΔΑ). α ό βαθμός όπορροφήσεως fιxou (Πίνακας 1 1 .6.6). S οΙ tπιφόνειες, πού περιβόλλουν τό χώρο σέ m2. ΔΑ ή όπορροφητική Ικανότητα κόθε όντικειμένου, πού βρίσκεται στό χώρο (Πίνακας 1 1 .6 .7) .

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1.6.6. Βαθμ6ς άπορροφήσ�ως α Ιπιφαν�ιών

Εiδος ύλικοϋ Συχνότητα σέ Hz

Μάρμαρο, πλάκες, λεί? έπίχρισμα σέ τοιχοποιϊα Τραχύ έπίχρισμα σέ τοιχοποιfα Λινόλαιο Τάπητας όπά βελοϋδο Τάπητας όπά φυτικές ίνες Ξύλινο δάπεδο (παρκέτο) Κόντραπλακέ πάχους 3 mm μέ διάκενο όέρα 5 cm Πλάκες όπά ξύλινες ίνες, πάχους 1 3mm μέ διάκενο άέρα 5 cm Παραπετάσματα:

λεπτά παχιά μέ πολλές πτυχές

1 25 250 •500

0,02 0,02 0,03 0,01 0,03 0,04 0,02 0,02 0,03 0,04 0,04 0, 1 0 0,03 0,03 0,07 0,03 0,04 0,06

0,2 1 0,35 0, 1 9 0, 1 1 0, 1 8 0,22 0,30 0,30 0,25

0,08 0, 1 0 0, 1 7 0,25 0,35 0,50

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1.6. 7. 'Απορροφητική Ικαν6τητα ΔΑ

1 000

0,04 0,05 0,03 0,20 0, 1 4 Ο, 1 2

0,09 0,26 0,26

0,28 0,60

Συχνότητα σέ H z

'Αντικείμενο 1 25 250 500 1 000

Πρόσωπα Ο, 1 9 0,35 0,47 0,52 Ξύλινο κάθισμα:

μέ πλήρη πλάτη 0,03 0,03 0,05 0,06 μέ έπίπεδη ταπετσαρία Ο, 1 2 0, 1 7 0,20 0,27

299

2000 4000

0,05 0,06 0,08 0,06 0,04 0,05 0,36 0,58 0,29 0,49 0, 1 0 Ο, 1 7

0,06 0,03 0,30 0,37 0,30 0,37

0,40 0,50 0,60 0,65

2000 4000

0,52 0,44

0,08 0,06 0,2 7 0,29

· Η κύρια γραμμή καί τά έξαρτήματά της (γενικός διακόmης, γενική όσφάλεια) ύ­πολογίζονται, δπως καί τά κ-υκλώματα διακλαδώσεως, βάσει τής μέγιστης έντά­σεως ρεύματος, πού μπορεί νά περάσει μέσα όπό τούς όγωγούς τής γραμμής, πού, δπως γνωρίζομε όπό τήν 'Ηλεκτροτεχνία, εΤναι ίση πρός τό άθροισμα τών μέγι­στων έντάσεων δλων τών κυκλωμάτων διακλαδώσεως. ΟΙ διάφορες καταναλώ­σεις, δμως, πού συνδέονται στά κυκλώματα διακλαδώσεως, δέν λειτουργοϋν ποτέ δλες μαζί ταυτόχρονα. Τό γεγονός αύτό μάς έπιτρέπει νά δεχτοϋμε δτι ι'ι μέγιστη ένταση ρεύματος πού μπορεί νά περάσει μέσα όπό τήν κύρια γραμμή, εΤναι ίση πρός τό άθροισμα τών μέγιστων έντάσεων δλων τών κυκλωμάτων διακλαδώ­σεως, πού έχει πολλαπλασιασθεί έπί ένα συντΕλΕστή ζητήσΕως (συντελεστής ταυ­τοχρονισμοϋ).

Ό συντελεστής ζητήσεως είναι διαφορετικός γιά τίς διάφορες κατηγορίες φορ­τίων. Γι' αύτό, όντί νά πολλαπλασιάσομε τό άθροισμα τών μέγιστων έντάσεων δ­λων τών κυκλωμάτων διακλαδώσεως έπί κάποιο συντελεστή· ζητήσεως γιά νά

300

βροϋμε τή μέγιστη ένταση μέσω τfις κύριας '!ραμμfις. προσθέταμε τίς όνομαστικές έντάσεις τών διαφόρων φορτίων, όφοϋ προηγουμένως τίς πολλαπλασιάσαμε, κατά κατηγορία, έπί συντελεστές ζητήσεως, πού παίρνομε όπό τούς Πίνακες 1 1 .7 . 1 ώς 1 1 .7 .4.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1. 1. 1. ΣυντΕλΕστiς ζητήσΕως φορτίων φωτισμού ρΕυματοδοτών

\

' . Ειδος Τμήμα τού φορτίου φωτισμού Συντελεστής Οίκοδομής καί ρευματοδοτών, σέ W, ζητήσεως

στό όποίο έφαρμόζεται ό συντελεστής ζητήcrεως

Κατοικίες Τά πρώτα 3000 ή λιγότερα 1 00% Τά έπόμενα 3001 ιϊις 1 20.000 35% Τά ύπόλοιπα πάνω όπά 1 20.000 25%

Νοσοκομεία Τά πρώτα 50.000 ή λιγότερα 40% Τά ύπόλοιπα πάνω όπά 50.000 20%

Ξενοδοχεία, μοτέλ κ.τ.τ. Τά πρώτα 20.000 ή λιγότερα 50% Τά έπόμενα 20.00 1 ιϊις 1 00.000 40% Τά ύπόλοιπα πάνω όπά 1 00.000 30%

Άποθήκες Τά πρώτα 1 2 .500 ή λιγότερα 1 00% Τά ύπόλοιπα πάνω όπά 1 2.500 50%

Λοιπές οίκοδομές Τό συνολικό φορτίο 1 00%

Παρατήρηση. ΟΙ συντελεστές ζητήσεως τού πίνακα δέν πρέπει νά έφαρμόζονται σέ φορτία κύριων γραμμών γε­

νικών πινάκων ή ύποπινάκων τροφοδοτήσεως χώρων νοσοκομείων, ξενοδοχείων, μοτέλ κλπ .. δπου μπορεί νά χρησιμοποιείται ταυτόχρονα τό συνολικό φορτίο φωτισμού (πχ χειρουργεία, αίθουσες χορού, τραπεζαρίες).

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1. 1.2. ΣυντΕλΕστiς ζητήσΕως φορτίων κινήσΕως

Κινητήρες έγκαταστημένοι Συντελεστής,ζητήσεως Τρόπος έφαρμογής μέσα σέ:

"Αγροτικές, βιοτεχνικές καί Οί συντελεστές ζητήσεως έμπορικές έκμεταλλεύσεις 0.4 ιϊις 0,7 έφαρμόζονται στό άθροισμα

τών όνομαστικών έντάσεων ή τών όνομαστικών Ισχύων

Βιομηχανικές έκμεταλλεύσεις 0,6 ιϊις 0,9 σέ kVA καί όχι σέ kW, λόγω τής ύπάρξεως συντελεστή ίσχύος.

ΠαρατηρήσΕις. 1 ) 01 μεγάλοι συντελεστές ζητήσεως έφαρμόζονται σέ μικρό πλήθος φορείων, ένώ ol μικροί σέ

μεγάλο πλήθος φορτίων.

301

2) Έπί τόν κατάλληλο συντελεστή ζητήσεως πολλαπλασιάζεται τό δθροισμα τής όνομαστικής �ν­τάσεως τής όσφόλειας πού όντιστοιχεί στό μεγαλύτερο κινητήρα κύριας γραμμής (όπά τόν πίνακα 1 1 .4. 1 ) καί τών όνομαστικών �ντόσεων τών ύπόλοιπων κινητήρων τής κύριας γραμμής.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1. 7.3. Μiγιστη ζήτηση καί συντΕλΕστiς ζητήσΕως οΙκιακών ήλΕιrτρικών μαγΕιρΕίων καΙ λοιπών οΙκιακών

ήλ. μαγΕιρικών συσκΕυών

Μέγιστη Συντελεστές Ζητήσεως

Πλήθος ζήτηση

(kW) συσκευών ΠΗΛΗ Α ΠΗΛΗ Β ΠΗΛΗ Γ

(" Ισχύς συσκευών όχι ( " Ισχύς συσκευών μεγαλύτερη όπά ( " Ισχύς συσκευών όπά μεγαλύτερη όπά 1 2 kW) 1 ,75 kWκαί κάτω όπά 3,5 kW) 3,5 kW Uις καί 8,75 kW)

1 8 80% 80% 2 1 1 75% 65% 3 1 4 70% 55% 4 1 7 66% 50%

ΠαρατηρήσΕις. 1 ) Γιά ήλεκτρικές κουζίνες όνομαστικής Ισχύος πάνω όπά 1 2 kW Uις 27 kW, πού εΤναι δλες τής ί­

διας Ισχύος, ή μέγιστη ζήτηση τής στήλης Α πρέπει νά αύξηθεί κατά 5% γιά κάθε πρόσθετο kW όνο­μαστικής Ισχύος πάνω όπά 1 2 kW. "Αν οΙ κουζίνες αύτές έχουν διαφορετική Ισχύ, βρίσκεται ό μέσος δρος τής όνομαστικής Ισχύος τους καί θεωρούνται δλες δτι έχουν τώρα τήν ίδια Ισχύ, ίση πρός τό μέ­σο δρο τους.

2) Γιά μαγειρεία Ισχύος όπά 1 ,75 kW Uις 8,75 kW όντί γιά τή μέγιστη ζήτηση, πού δίνεται στή στήλη Α χρησιμοπuιούνται οΙ συντελεστές ζητήσεως τών στηλών Β καί Γ.

3) Στή στήλη Α, όνάλογα μέ τό πλήθος τών συνδεόμενων συσκευών, δίνεται όπευθείας ή συνολι­κή ζήτηση, πού πρέπει νά ληφθεί ύπόψη γιά νό ύπολογιστεί τό φορτίο τής κύριας γραμμής. Στή ζήτη­ση αύτή, δηλαδή, έχει ύπολογιστεί ό lτΕρο)(pονισμ6ς τών φορτίων.

4) Γιά τόν ύπολογισμό τών γραμμών τών κυκλωμάτων διακλαδώσεως, πού τροφοδοτούν τίς ήλεκ­τρικές κουζίνες, χρησιμοποιείται ό παραπάνω Πίνακας, μέ τήν προϋπόθεση δτι ή συνδεόμενη στό κύ­κλωμα διακλαδώσεως κουζίνα εΤναι πλήρης, δηλαδή όποτελείται όπό μαγειρικές έστίες, κλίβανο κλπ . .. Αν στό ίδιο κύκλωμα διακλαδώσεως συνδέονται μία έπιτραπέζια κουζίνα καί ένας ι'j δύο �ντοιχισμέ­νοι κλίβανοι, τό σύνολο θεωρείται πλήρης κουζίνα.

'Όταν βρούμε τή μέγιστη ένταση τής κύριας γραμμής, έκλέγομε τήν όνρμαστική ένταση τής γενικής όσφάλε ιας καί τή διατομή τής γραμμής όπό τόν Π ίνακα 1 1 . 1 . 1 ιϊ ύπολογίζομε τή διατομή μέ βάση τή μέγιστη έπιτρεπόμενη πτώση τάσεως.

Σέ τριφασικές κύριες γραμμές, γίνεται κατανομή τών μονοφασικών κυκλωμά­των διακλαδώσεως στίς τρείς φάσεις, έτσι, wστε καί οΙ τρείς νά φορτίζονται, κατά τό δυνατόν, όμοιόμορφα. Ή κατανομή αύτή γίνεται μέ σύνδεση τών διαφόρων μο­νοφασικών κυκλωμάτων διακλαδώσεως κατά σειρά στούς ζυγούς τών τριών φά­σεων (φάσεων R .S .T.) έτσι, wστε τό άθροισμα τών όνομαστικών έντάσεων τών όργάνων προστασίας τών μονοφασικών κυκλωμάτων σέ κάθε φάση νά είναι, κατά

302

τό δυνατόν, τό ίδιο (σχ. 1 1 . 7α). 'Ακόμα κόθε φόση πρέπει νό έχει δσο εΤναι δυνα­τόν, τό ίδιο πλfιθος φορτίων όπό κάθε κατηγορία.

Έκτός όπό τήν κατανομή τών μονοφασικών κυκλωμότων διακλαδώσεως στίς τρείς φόσεις τfις κύριας γραμμfις τοϋ πίνακα διανομfις μιδς Ε. Η. Ε., δταν ύπόρχουν συγκροτήματα πολλών Ε.Η.Ε . (π.χ. πολυκατοικιών), γίνεται κατανομή τών μονοφα­σικών κυκλωμότων διαλαδώσεως δλων τών Ε .Η .Ε . τοϋ συγκροτήματος στίς τρείς φόσεις έτσι, ώστε κόθε φόση νά φορτίζεται, κατά τό δυνατόν, μέ τήν ίδια ένταση ρεύματος καί μέ τό Τδιο πλfιθος φορτίων όπό κόθε κατηγορία (π.χ. oi ήλεκτρικές κουζίνες δλων τών Ε.Η.Ε . διαμοιρόζονται έξίσου στίς τρείς φόσεις).

01 όγωγοί τfις τριφασικfις κύριας γραμμfις καί τό έξαρτήματά της θά ύπολογι­στοϋν μέ βόση τή μεγαλύτερη όπό τίς τρείς μέγιστες έντόσεις (τών τριών φά­σεων). · Η μέγιστη ένταση κόθε φόσεως προκύπτει, δπως είδαμε προηγουμένως, δν λόβομε ύπόψη δλα τό φορτία πού συνδέονται στή φόση αύτή.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 1. 7.4. Συνuλf:στiς ζητήσf:ως συσκf:υών iκτ6ς άπ6 οlκιακiς ήλf:κτρικiς κουζlνffς

Πλήθος συσκευών Συντελεστής ΕΤδος συσκευής συνδεμένων στήν ζητήσεως

κύρια γραμμή (%)

'Ηλεκτρικό μαγειρεία, 1 1 00 θερμοσίφωνες καί λοιπές 2 1 00 συσκευές έπαγγελματικών 3 90 μαγειρείων 4 80

5 70 6 καί δνω 65

ΟΙκιακό ι'}λεκτρικό -

στεγνωτήρια ρούχων 1 00

Συσκευές κλιματισμού - 1 00

Σταθερές ήλεκτρικές συσκευές, ώς 3 1 00 έκτός όπό ι'}λεκτρικές κουζίνες στεγνωτήρια ρούχων καί συσκευές 4 καί δνω 75 κλιματισμού. Συσκευές ι'}λεκτρικής θερμόνσε-ως χώρων μέ Ιδιαίτερο ιλεγχο

Συσκευές κεντρικής ι'}λεκτρικής θερμόνσεως χώρων 1 00

Παρατfιρηση. Κατό τήν πρόσθεση τών διαφόρων φορτiων, πού συνδέονται στήν κύρια γραμμή, γιό νό βρούμε

τή φόρτισή της μεταξύ δύο κατηγοριών φορτίων, πού όποκλείεται νό λειτουργούν ταυτόχρονα, παρα­λείπεται ι'} κατηγορiα μικρότερης Ισχύος. Π.χ. συνυπολογίζεται στό δθροισμα τών φορτίων, μεταξύ τού φορτiου κλιματισμού (ψύξη) καί τού φορτίου θερμόνσεως. πολλαπλασιασμένου, δν χρειόζεται, έ­πί τό συντελεστή ζητήσεως. τό μεγαλύτερο.

,�Pr�y �·,�,:<ft"\ ���,� · -fov''-.\.

® ® ® ω ® ! ® Θ ω ω ω I I I I I I I I I I 16Α l<n«Ι

• • • • • •

16Α I 10A I10A I10A I 10A 10Α

•

Σχ. 1 1 .7α.

Κατανομή κυκλωμότων στίς 3 φόσεις.

r-· --···-··- Α/Α Φ Α Σ ΕΙΣ Π Ι Ν ΑΚΑΣ Κ�ΛΩ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΜΑΤΟΣ R 5 τ

1 10 ' 2 10

3 10

4 10 Δ ΙΑΜΕΡΙΣΜΑ-τοr Β2 5 10

15 1δ 7 35

8 20

9 20

10 1'i( 1� ΣΎΝΟΛΟ 71 40 4<S ΣΎΝΟΛΟ (Τελικό) 55 5δ 4<S

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΊ'ΚΛΩΜΑΤΩΝ ΣτJΣ ΦΑΣ Ε Ι Σ

Π Ι ΝΑΚΑΣ ΦΑΣ Ε ΙΣ

ΔΙΑΝΟΜΗΣ R 5 τ

82 1,4,7 2,5,8,10 3,<S,9

s

2) ΠαpαδΕiγματα.

ΠαράδΕιγμα 1.

Σέ Ε .Η .Ε. πρόκειται νά έγκατασταθούν τά παρακάτω φορτία: α) 2 κυκλώματα φωτισμού τών 1 ΟΑ. β) 3 κυκλώματα ρευματοδοτών τών 1 ΟΑ. γ) 1 ι'tλεκτρικός θερμοσίφωνας 3000 W. δ) 1 ι'tλεκτρικός θερμοσίφωνας 2000 W. ε ) 1 πολτοποιητής όπορριμμάτων (σκουπιδοφάγος) όνομαστικής έντάσεως 3,5

Α. στ) 1 έξαεριστήρας όνομαστικής έντάσεως 2,4 Α. ζ) 1 πλυντήριο πιάτων όνομαστικής έντάσεως 3 Α θερμαντικό στοιχείο καί 1

όπό τούς κινητήρες πού λειτουργεί κατά τή θέρμανση. η) 1 πλυντήριο ρούχων όνομαστικής έντάσεως 1 0,4 Α . θ ) 1 συσκευή κλιματισμού όνομ. έντάσεως 6 , 1 Α. ι) 1 συσκευή κλιματισμού όνομ. έντάσεως 8,3 Α. ια) 2 θερμάστρες τών 1 000 W. ιβ) 2 θερμάστρες τών 1 500 W. ιγ) 1 ι'tλεκτρική κουζίνα 8550 W (σέ τριφασική σύνδεση). Ποιά εΤναι ι'ι διατομή τής κύριας γραμμής καί ποιά ι'ι όνομαστική ένταση τής γενι­

κής όσφάλειας: Ή κατανομή τών φορτίων στίς τρείς φάσεις, φαίνεται στό σχήμα 1 1 . 7 β.

Λύση.

Ή μέγιστη ένταση κάθε φάσεως προκύmει ώς έξής:

α) ΦΑΣΗ R. 1 ) Φορτία φωτισμού καί ρευματοδοτών

τά πρώτα 3000 W χ 1 00% τά ύπόλοιπα 1 400 W χ 3 5%

Σύνολο: 2) Ήλ. Θερμοσίφωνας = 3000 W ι'ι 1 3,6 Α

' Εξαεριστήρας = 2,4 Α Πλυντήριο πιάτων = 3 Α

= 4400 w = 3000 w = 490 W

349ο w rι 1 5,9 Α

Πολτοποιητής = 3,5 χ 1 , 7 5 ;; 6Α (όνομαστική ένταση όσφάλειας τού με­γαλύτερου κινητήρα).

Σύνολο: 25 Α χ 0,75 = 1 8,7 Α (4 ι'ι περισσότερες σταθερές συσκευές έκτός όπό κουζίνες στεγνωτήρια κλπ.) .

3 ) 1 /3 όνομ. Ισχύος ι'\λ. κουζίνας = 2850 Ε ι'ι 1 2,9 Α Σύμφωνα μέ τόν Π ίνακα 1 1 .7 .3 στήλη Β, 1 2,7 χ 0,8 = 1 0,4 Α.

Σύνολο φάσΕως R: 1 5,9 + 1 8,7 + 1 0,4 = 45 Α.

@ ® @) ® 25Α 25Α 16Α 1�

σ> "' "' JV -111 "\11 111 3 3 3 3 3 3 3 3"' "' "' "' n n n () c: c: c: c:

Π ΙΝΑ ΚΑΣ Δ ΙΑ ΝΟΜ ΗΙ

E l

β) ΦΑΣΗ S.

SOA

® Q) ® ® Θ Q) 0 10Α lOA lOA lOA

·"' JV "' ij; ij; 111 111 "111 ""' ""' 3 3 3 3 3 3 3 3"' 3"' 3 :ι � :ι 3..., "' n n n n n n n c: c: c: c: c: c: c:

• r4 � ), •

�Α ΣΕΙΣ

R s τ

1,3,CS ,7,9 2,4,5,8,CS 1 0 ,1 1 , 12, (5

Σχ. 1 1 .7β.

= 6600 w = 3000 w = 1 2 60 w

Q) lOA

-υ; 3 :ι n c:

1 ) Φορτία φωτισμοϋ καί ρε υματοδοτών τά πρώτα 3000 W χ 1 00% τά ύπόλοιπα 3600 χ 35%

Σύνολο: 4260 W ι'j 1 9,4 A 2) Ήλ. θερμοσίφωνας = 2000 W ιϊ 9 , 1 Α 3) 1 ;j όνο μ. ίσχύος ήλ. κουζίνας = 1 0,4 Α

Σύνολο φάσΕως S: 1 9,4 + 9 , 1 + 1 0,4 = 38,9 Α

γ) ΦΑΣΗ Τ.

1 ) Πλυντήριο ρούχων = 1 0,4 Α

305

2) Συσκευές κλιματισμοϋ = 1 6 + 6, 1 = 22, 1 Α (Όνομ. ένταση όσφάλε ιας τοϋ μεγαλύτερου κινητήρα: 8,3 χ 1 7, 5 = 1 4,5Α. λαμβάνεται 1 6 Α).

306

3) Ή λ. θερμάστρες = 5000 W ι"Ι 22,7 Α 22,7 χ Ο, 7 5 = 1 7 Α (4 ι"Ι περισσότερες συσκευές ήλεκτρικής θερμάν­

σεως χώρων μέ Ιδιαίτερο έλεγχο). 4) 1 /3 όνο μ. Ισχύος ήλ. κουζίνας = 1 0,4 Α.

Σύνολο φ6σ�ως Τ: 1 0,4 + 22, 1 + 1 0,4 = 42,9 Α (τό φορτίο θερμάνσεως πα­ραλείπεται, γιατί εΤναι μ ικρότερο όπά τό φορτίο κλιματισμού).

Ή μεγαλύτερη μέγιστη ένταση εΤναι τής φάσεως R . Θά χρησιμοποιηθεί λοιπόν διατομή (γιά όσφαλή λειτουργία)* 1 6 mm2 μέ χάλκινους όγωγούς καί όσφάλε ιες τών 50 Α (βραδείας τήξεως).

Παp6δ�ιγμα 2. Σέ κεντρική έγκατάσταση ( κοινόχρηστη) κεραίας τηλεοράσεως� τό σήμα πού

λαμβάνεται όπά τήν κεραία μετρήθηκε καί εΤναι 5000 μV. "Αν οΙ όποσβέσεις τοϋ καλωδίου καθόδου, μέχρι τόν πιό όπομακρυσμένο δέκτη, τών διακλαδωτήρων, τών κεραιοδοτών κλπ., εΤναι συνολικά 24 db ποιά εΤναι ή όπαιτούμενη ένίσχυση τοϋ ένισχυτή κεραίας:

Λύση.

Στά 24 db τών όποσβέσεων όντιστοιχεί λόγος τάσεων 1 6 ( Π ίνακας 1 1 .6.4), έ­πομένως τό σήμα στόν τελευταίο δέκτη θά εΤναι χωρίς ένισχυτή 3 1 2 μV. Γιά νά έ­χομε καλή λήψη, πρέπει τό σήμα στό δέκτη νό εΤναι τουλάχιστον 1 000 μV, δηλαδή 4 φορές περίπου μεγαλύτερο. Ό λόγος τάσεων 4 όντιστοιχεί σέ 1 2 db. 'Εκλέγε­ται, λοιπόν, ένισχυτής 1 2 wς 1 5 db. Γιά ένισχυτή 1 5 db θά έχομε ύπόλοιπο όπο­σβέσεως: 24 - 1 5 = 9 db, δηλαδή σήμα 5000/2,82 = 1 773 μV � 1 ,8 mV, γιατί σέ 9 db όντιστοιχεί σχέση τάσεως 2,82.

1 1 .8 Έρωτήσεις. 1 . Πώς γlνεται ό προσδιορισμός τών διατομών τών γραμμών γιά τήν i;ξασφάλιξη τής όσφαλούς

λειτουργίας τους; 2. Ποιός εΤναι 6 τύπος ύπολογισμού τής πτώσεως τάσεως ατίς όνοικτές γραμμές μονοφασικού i;-

ναλλασσόμενου ρεύματος; 3. Ποιά εΤναι τό μέγιατα i;πιτρεπόμενα ποσοστό πτώσεως τάσεως στίς γραμμές; 4. τί καλούνται κλειστές γραμμές καί ποιό εΤναι τό πλεονεκτήματά τους; 5. Γ ιό τόν ύπολογισμό τών πτώσεων τάσεως σέ κύριες καί δευτερεύουσες γραμμές (όστεροειδείς

γραμμές) ποιό μέθοδος όκολουθείται; 6. Τριφασική γραμμή Ε.Ρ. μέ όγωγό όλουμινίου τροφοδοτεί τριφασικό φορτία κινήσεως σέ διάφο­

ρες όποστόσεις όπό τήν όρχή τής γραμμής. ώς έξής: α) Σέ όπόσταση 25 m 1 Ο kW β) Σέ όπόσταση 45 m 8 kW γ) Σέ όπόσταση 60 m 4 kW δ) Σέ όπόσταση 75 m 6 kW καί

• ΕΤναι δυνατόν ή διατομή καλής λειτουργίας νό εΤναι μεγαλύτερη. Αύτό θά προκύψει όπό τόν ύπο­λογισμό τής πτώσεως τάσεως.

ε) σέ όπόσταση 90 m 1 Ο kW. Άν ι'ι τόση τροφοδοτήσεως εΤναι 220/380 ν καί τό φορτία παρουσιάζουν μέσο συντελεστή Ι­σχύος συνφ = 0,8, ποιό εΤναι ι'ι διατομή καλής λειτουργίας (μέγιστη έπιτρεπόμενη mώση τά­σεως: 1 . 5%) καί ποιό ι'ι διατομή όσφαλούς λειτουργίας:

( 'Απ. 35 mm2 καί 50 mm2) 7. Κύρια γραμμή τριφασικού έναλλασσόμενου ρεύματος τροφοδοτεί πίνακα διανομής Ε.Η.Ε. σέ ό­

πόσταση 60 m όπό τό μετρητή ένέργειας. Τό κυκλώματα διακλαδώσεως ε1ναι όλα τριφασικό καί εΤναι, κατά σειρά, τό έξής: α) Κύκλωμα μέγιστης έντάσεως 8 Α μέ μήκος γραμμής 1 5 m β) Κύκλωμα μέγιστης έντάσεως1 4 Α μέ μήκος γραμμής 1 8 m γ) Κύκλωμα μέγιστης έντάσεως 6 Α μέ μήκος γραμμής 1 Ο m δ) Κύκωλμα μέγιστης έντόσεως 6 Α μέ μήκος γραμμής 1 Ο m ε) Κύκλωμα μέγιστης έντόσεως 9,8Α μέ μήκος γραμμής 1 Ο m Άν τό κυκλώματα (α) καί (β) εΤναι κυκλώματα κινήσεως μέ συνφ = 0,8, ένώ τά ύπόλοιπα εΤναι κυκλώματα θερμάνσεως. ποιές εΤναι οΙ διατομές καλής καί όσφαλούς λειτουργίας τής κύριας γραμμής καί τών δυσμενέστερων κυκλωμάτων κινήσεως καί θερμάνσεως, γιό όγωγούς χαλκού;

( 'Απ. = 1 6 mm2 καί 1 6 mm2 1 , 5 mm2 καί 1 ,5 mm2 1 ,5 mm2 καί 2,5 mm2)

8. Μιά κλειστή γραμμή μονοφασικού έναλλασσόμενου ρεύματος μήκους 1 60 m τροφοδοτεί μέ τά­ση 220 ν τά έξής φορτία σέ διάφορες όποστάσεις όπό τήν όρχή τής γραμμής: α) Σέ όπόσταση 60 m 30 Α. β) Σέ όπόσταση 90 m 1 Ο Α. γ) Σέ όπόσταση 1 30 m 25 Α. "Αν τό φορτία �χουν μέσο συνφ = 0,9, ποιά εΤναι ι'ι διατομή καλής λειτουργίας καί ποιά ι'ι διατο­μή όσφαλούς λειτουργίας νιά όγωγούς χαλκού;

( 'Απ. 25 mm2 καί 1 6 mm2) 9. τί πρέπει νά ύπολογίζεται γιά τόν προσδιορισμό τής διατομής μέ οΙκονομικά κριτήρια;

1 Ο. Πώς βρίσκεται τό πλήθος τών κυκλωμάτων διακλαδώσεως φωτισμού καί ρευματοδοτών; 1 1 . Π ώς βρίσκεται ι'ι διατομή καί ι'ι όνομαστική �νταση τού όργόνου προστασίας γραμμής τροφοδο­

τήσεως περισσότερων όπό eνα κινητήρων μέ προστασία όπό ύπερφορτίσεις; 1 2 . Πόσο εΤναι τό όνο μαστικό ρεύμα τριφασικού κινητήρα 1 Ο Υππων κατά προσέγγιση; 1 3. Ποιό όργανα προστασίας καί έλέγχου όπαιτούνται γιά τούς ι'ιλεκτροκινητήρες καί πού τοποθε­

τούνται ; 1 4 . Εiναι δυνατόν νά μεταφέρομε Ισχύ 50 PS όπό κινητήρα 1 500 στρ/min μέσω έπιπέδων Ιμάντων.

μέσω Ιμάντων σχήματος ν; 1 5 . Ποιό Ισχύς όπαιτείται γιό τήν όνύψωση όνελκυστήρα 4 ότόμων, μέ όντίβα

.ρο ίσο πρός τό βάρος

τού θαλάμου σύν τό μισό ώφέλιμο φορτίο μέ ταχύτητα 0.5 m/s ( 'Απ. Να = 0,92 kW)

1 6. Ποιό εΤναι ι'ι Ισχύς κινητήρα τόρνου, ό όποίος στό μέγιστο φορτίο του μέ 30 στρ/min παρουσιά­ζει ροπή στρέψεως 52 kpm; Ό βαθμός όποδόσεως τού τόρνου εiναι 0,7

( 'Απ. 3 , 1 PS)

1 7 . Ποιά εΤναι ι'ι όπαιτούμενη Ισχύς πυκνωτών γιά τή διόρθωση τού συνφ έγκαταστάσεως μέχρι τής τιμής 0,85 άν ι'ι άεργη ένέργεια εΤναι Eq1 = 7200 kνarh σέ �να μήνα καί ι'ι ένεργός ένέργεια Ε =

6800 kWh στό ίδιο μήνα, μέ διπλή όκτόωρη βάρδεια λειτουργίας τής έγκαταστάσεως; ( 'Απ. 7,5 kνar)

1 8 . Ποία εiναι ι'ι όνομαστική ένταση όσφαλειών βραδείας τήξεως γιά τριφασική συστοιχία πυκνω­τών 7,5 kVar;

('Απ. 20 Α) 1 9. Πού τοποθετούνται οΙ διακόmες τοίχου τύπου έναλλαγής; 20. Ποιό ένταση ρεύματος δεχόμαστε ότι όπορροφίΊται όπό τά φωτιστικό σημεία; Άπό τό σημεία

ρευματοδοτών; 2 1 . Πού καί πόσοι ρευματοδότες τοπαθεταύνται στίς οΙκιακές Ε.Η.Ε.; 22. Ποιό εΤναι τό έλόχιστο σήμα κεραίας τηλεοράσεως γιά καλή λήψη;

308

23. Ποιό εΤναι τό βασικό χαρακτηριστικό τών tνισχυτών κεροiας; 24. Πώς πραγματοποιείται 1'1 γείωση σέ μΙα tγκατόσταση κεροίαcs; 25. Ποιό εΤδη καλωδίων καθ(Ιδου χρησιμοποιούνται στΙς tγκαταστόσεις κεραίας; 26. Π ώς tπιτυγχόνεται 1'1 προστασία όπό τόσεις tπαφης σέ μιό tγκατόσταση κεραίας; 2 7. Ποιό εΤναι τό πρόβλημα της μετηχήσεως στΙς ι'ιλεκτροακουστικές tγκαταστόσεις καί πώς όντιμε­

τωπiζεται; 28. Πώi; ύπολογiζεται 1'1 διατομή της κύριας γραμμης Ε. Η. Ε. καΙ πώς 1'1 όνομαστική ινταση της γενι­

κης όσφόλειας; 29. Π ώς γίνεται 1'1 κατανομή τών κυκλωμότων διακλαδώσεως στΙς τρείς φόσεις τριφασικης κύριας

γρομμης;

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Δ Ω Δ Ε Κ Α Τ Ο

Μ ΕΛ ΠΗ ΦΩτΙ ΣΜΟΥ ΕΣΩτΕΡ ΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΞΩτΕ ΡΙ ΚΩΝ ΧΩΡΩΝ

1 2.1 Ύπολογισμός φωτιστικής �γκαταστάσεως �σωτερικών χώρων.

1) Φωτομετρικά μΕγiθη κσί μονάδΕς.

Γιά νά έκπονηθεί μιά μελέτη φωτισμού, εiναι όπαραίτητο νά γνωρίζομε τά διά­φορα φωτομετρικά μεγέθη, πού χρησιμοποιούνται aτούς ύπολογισμούς. Τά κυριό­τερα όπό τά μεγέθη αύτά εΤναι :

α) Ή φωτΕινή ίσχύς. Άπό τή συνολική Ισχύ, πού όκτινοβολείται όπό μία φωτει­νή πηγή, μέρος μόνο προκαλεί φωτεινές έντυπώσεις aτόν όφθαλμό, ή φωτΕινή Ι­σχύς. Μονάδα μετρήσεως της Ισχύος αύτης εiναι τό lumen (Λοϋμεν), σύμβολο /m.

β) Ή φωτΕινή lνταση. "Ας έξετάσομε τή φωτε ινή Ισχύ, πού έκπέμπεται μέσα σέ · κώνο, όπό φωτε ινή πηγή, πού βρίσκεται στήν κορυφή του (σχ. 1 2. 1 α). "Αν φαντα­

στούμε δτι ή γωνία της κορυφης τοϋ κώνου μ ικραίνει συνεχώς, μέχρι ό κώνος νά γίνει σχεδόν εύθεία γραμμή, ή φωτε ινή ίσχύς aτόν κώνο μικραίνει καί αύτή, καί θά τείνει πρός eνα δριο, πού καλείται φωτΕινή lνταση, πρός τήν κατεύθυνση πού έξε­τάζομε. "Αν δηλαδή ή έκπεμπόμενη όπό τήν πηγή φωτεινή Ισχύς μέσα στήν πολύ μ ικρή στερεή γωνία dω εiναι dΦ, ή φωτεινή ένταση I θά εΤναι τό δριο, πρός τό ό­πnίn τείvει ό λόγος dΦ/dω, δταν ή γωνία ω τείνει πρός τό μηδέν.

Σχ. 1 2.1a. Έννοια φωτεινής �ντόσεως.

Ή φωτε ινή ένταση πηγης γενικά δέν εΤναι ή ίδια πρός δλες τίς διευθύνσε ις. Γιά .ιό βροϋμε, έπομένως, τή συνολικά όκτινοβολούμενη όπό τήν πηγή φωτεινή Ισχύ, πρέπει νά προσθέσομε δλα τά γινόμενα I . dω, πρός τίς διάφορες διευθύνσε ις γύ­ρω άπό τήν πηγή.

ΗΟ

"Αν ή φωτεινή ένταση είναι σταθερή πρός δλες τίς διευθύνσε ις καί ίση πρός Ι σ 1 συνολική φωτε ινή Ισχύς θά είναι :

Φ = 4πlσ

Άπό τή σχέση αύτή βρίσκομε καί γιά πηγή μέ όνομοιόμορφη κατανομή φωτει­Jήc • · πόσεως, τή μtση σφαιρική φωτΕινή tνταση:

I = � σμ 4π

Μονάδα φωτε ινής έντάσεως είναι τό κηρίο (candela), σύ μβολο cd. Σύμφωνα μέ τά παραπάνω δν φωτε ινή πηγή όκτινοβολεί πρός δλες τίς διευθύν­

τεις μέ φωτε ινή ένταση ένός cd, όνά μονάδα στερεής γωνίας θά όκτινοβολεί φω­rεινή Ισχύ ένός /m καί συνολικά θά όκτινοβολεί φωτε ινή Ισχύ 4π Im.

γ) Ή φωτΕινή άπ6δοση πηγής. Ή φωτεινή όπόδοση πηγής έκφράζεται σέ 'm/W καί σημαίνε ι τή φωτε ινή Ισχύ. πού όπολαμβάνομε καταναλίσκοντας, γιά τή διατήρηση τής όκτινοβολίας τής πηγής, Ισχύ 1 W.

δ) Ή tνταση φωτισμού. "Αν μία έπιφάνεια F δέχεται φωτεινή Ισχύ Φ. πού προέρχεται όπό μία η περισσότερες πηγές, tνταση φωτισμού η όπλά φωτισμ6ς, '<ΓJλf:iται ό λόγος:

Ε = � σέ lm/m2 F

Μονάδα- έντάσεως φωτισμού είναι τό lux (Λούξ), σύμβολο /χ καί 1 /χ = 1 /m/1 m2• Στά παραπάνω γίνεται δεκτό, δτι ή έκπεμπόμενη πρός τή φωτιζόμενη έπιφάνεια

φωτε ινή Ισχύς κατανέμεται όμοιόμορφα έπάνω σέ αύτήν. "Αν δέν συ μβαίνει αύτό, μ ιλούμε γιά μtση tνταση φωτισμού έπιφάνειας.

ε) 'Η λαμπρ6τητα. Έκτός όπό τίς φωτε ινές πηγές, φωτεινή Ισχύ όκτινοβολούν καί τά φωτιζόμενα σώματα. "Ετσι, δν πάνω στήν έπιφάνεια ένός σώματος προσπέ­σει φωτε ινή Ισχύς, αύτή θά όνακλαστεί, κατά eνα μέρος καί θά όπορροφηθεί κατά τό ύπόλοιπο, δταν τό σώμα είναι όδιαφανές. 'Όταν τό σώμα είναι διαφανές, μέρος όπό τήν προσπίmουσα φωτε ινή Ισχύ θά όνακλαστεί, μέρος θά όπορροφηθεί καί τό ύπόλοιπο θά περάσει μέσα όπό τό σώμα. "Ετσι, έκτός όπό τήν έπιφάνεια τών φωτεινών πηγών καί ή έπιφάνεια τών φωτιζόμενων σωμάτων έκπέμπει φώς, λόγω όνακλάσεως η διαφάνειας.

"Ασχετα, δν πρόκειται γιά φωτεινές πηγές η γιά φωτιζόμενα σώματα, τά διάφο­ρα όντικείμενα χαρακτηρίζονται, σχετικά μέ τή φωτεινή έντύπωση πού προκαλούν στόν όφθαλμό, όχι μόνο όπό τή φωτεινή έΞνταση τής όκτινοβολούσας έπιφάνειάς τους πρός όρισμένη κατεύθυνση, άλλά καί όπό τή λαμπρ6τητα μέ τήν όποία ό­κτινοβολούν πρός τήν κατεύθυνση τού παρατηρητή.

Ή λαμπρότητα έπιφάνε ιας πρός όρισμένη κατεύθυνση όρίζεται ώς ό λόγος τής �ωτε ινής έντάσεως I πρός τήν κατεύθυνση αύτή, πρός τήν προβολή τής έξεταζό­ιJενης έπιφάνειας έπάνω σέ έπίπεδο κάθετο στήν κατεύθυνση (σχ. 1 2. 1 β).

Μονάδα μετρήσεως τής λαμπρότητας είναι τό stilb (Στίλμπ), μέ σύμβολο sb. ' Η

ιονάδα αύτή χρησιμοποιείται γιά τό χαρακτηρισμό τfις λαμπρότητας πρωτογενών ηγών φωτός. Γιά φωτιζόμενες έπιφάνειες, χρησιμοποιείται μία πολύ μικρότεpn ονάδα τό aposti lb (Άποστίλμπ) μέ σύμβολο asb.

"Ετσι:

1 cd 1 sb

1 cm2 •

1 1 sb 1 asb = 4 sb = ----� π ο 1 0 3 , 1 4 ο 1 04

στ) Ό συντ�λ�στής άνακλάσ�ως. 'Όπως ξέρομε, aν έπάνω σέ έπιφάνε ια σώμα­τος προσπέσε ι φωτε ινή Ισχύς Φ0 , μέρος της θά όνακλασθεί, ένώ τό όπόλοιπο θά 'ιπορροφηθεί η καί θά περάσει μέσα όπό αύτό (σέ περίmωση δ1αφανούς σώμα­cος). "Αν τό άνακλώμενο μέρος τfις φωτεινfις ίσχύος είναι ίσο πρός Φρ , ό λόγος t>ρ /Φ0 = ρ καλείται συντ�λ�στής άνακλάσ�ως τής tπιφάν�ιας.

Ή μονάδα λαμπρότητας α sb έχε ι καί τήν έξfις πρακτική άξία : "Αν έχομε μία έπιφάνε ια, πού διαχl�ι τό φώς (δηλαδή έπιφάνε ια πού δέν όνα­

{λό τό φώς πρός μία μόνο κατεύθυνση) καί φωτίζεται όμοιόμορφα μέ ένταση φω­ισμού Ε, σέ lx, μέ συντελεστή όνακλάσεως ρ, όποδεικνύεται δτι ή λαμπρότητά

rης σέ asb θά είναι ίση πρός τό γινόμενο τfις έντάσεως φωτισμού Ε σέ lx έπί τό ,, ·τι::λεστή της όνακλάdεως ρ.

I ----1 I I I

2) Ίδι6τητ�ς τού φωτισμσύ.

F., Fσνν φ = Προβολη τljς �ττιwάνειας F

\ επaνω στό ,

V έ.πίπεδο ΕΕ

.q \ \ λ Ε \

Σχ. 1 2. 1 β.

Είδαμε προηγουμένως δτι, όν έπιφάνε ια δέχεται συνολικά φωτε ινή ίσχύ Φ όπό ιία η περισσότερες φωτεινές πηγές, θά έχει μέση ένταση φωτισμού, πού θά έξαρ­όται όπό τό έμβαδό της. Γιά γενικό φωτισμό, ή ένταση φωτισμού σέ eνα χώρο ετριέται , σέ όριζόντια έπιφάνεια, πού καλείται tπίπ�δο μ�τρήσ�ως καί όπέχει 1,85 m όπό τό δάπεδο. Γιά τοπικό φωτισμό, ή έVταση φωτισμού μετριέται έπάνω τό έπίπεδο, στό όποίο γίνεται ή συγκεκριμένη έργασία.

312

Ή όπαιτούμενη ένταση φωτισμού σέ /χ, γιά τούς διάφορους χώρους έργασίας, δίνεται στόν Πίνακα 1 2. 1 . 1 .

Κατηγορία χώρου

'Αγροτικές έκμε­ταλλε ύσε ι ς, βιοτε­χνίες, βιομηχανίες

· Εκπαιδευτικά Ιδρύματα

'Εμπορικές έπιχει­ρήσεις

Πίνακας 12. 1. 1.

ΕΤδος χώρου ή έκτελούμενης έργασίας

Βοηθητικοί χώροι, χώροι όποθέσεως.

Άποθfικες, πλυντήρια, αύτοκινητοστάσια, συσκευασία, χυτή­ρια χονδροειδείς έργασίες έπάνω σέ έλάσματα, όμμοκαθαρι­σμός, σιδηρουργείο, τσιμεντοβιομηχανίες, πλινθοποιεία, χη­μικά λουτρά, μύλοι, ζυθοποιεία, κονσερβοποιεία, σακχαρο­ποιεία, πριονιστήρια.

Χονδροειδής διαλογή, μορφοποίηση, έργασίες τόρνου, φραί­ζας, συγκολλήσεων, έπισμαλτώσεως, ύαλουργεία, κατα­σκευή καλωδίων, έπιψευδαργύρωση, ήλεκτρόλυση, θείωση έλαστικού (βουλκανιζάρισμα), πιεστήρια πλαστικών ύλών, έργαστήρια.

'Αρτοποιεία, γαλακτοκομεία, σφαγεία, σακχαροπλαστεία, κα­πνοβιομηχανίες, έργασίες χρωματισμού, άπλή κατεργασία ξύλου, βαφεία, σιδηρωτήρια, βιβλιοδετεία, μηχανές χάρτου, γενικές έργασίες γραφείου.

'Εργασίες διαλογfις, όνάγνωση όργάνων, έλεγχος, έργασίες διαμορφώσεως μέ τό χέρι, λεmές έργασίες έπάνω σέ έλά­σματα, λεmές μηχανουργικές έργασίες, λεmές έργασίες δια­κοσμήσεως, μορφοποιήσεως καί ύαλουργείου, περιελικτή­ρια, έργασίες άναλύσεων καί παρασκευfις συνταγών, κομμω­τήρια, έργασίες βερνικώματος μέ ψεκασμό, προτυποποιεία, μηχανές κατεργασίας ξύλου, ύποδηματοποιεία, βαφεία δερ­μάτων, κλωστήρια, έργασίες κοmικfις, τυπογραφεία, δακτυ­λογραφήσεις, στενογραφήσεις.

'Εργασίες έλέγχου, έπιθεωρήσεως, δοκιμfις χρωμάτων, μη­χανική ή μέ τό χέρι, στοιχειοθεσία, τεχνικό σχέδιο, ύφαντή­ρια, πλεκτήρια, ραφεία.

Κατασκευή έργαλείων καί μηχανών, λεmουργεία, ώρολογο­ποιεία, λείανση γυαλιού, λεmές συναρμολογήσεις, ρυθμί­σεις, λεmές περιελίξεις, λιθογραφεία, έργασίες «ρετούς», έρ­γασίες χαρακτικfις, χρυσοχοΙας, πολύτιμων λίθων κλπ.

Αίθουσες όκροάσεων, μουσικfις, γυμναστήρια. Αίθουσες διδασκαλίας, όναλόγως τών όπαιτήσεων. Χώροι όσκήσεων φυσικfις καί χημείας. Χώροι χειροτεχνίας, αίθουσες σχεδιάσεως, όναλόγως τών όπαιτήσεων.

Βοηθητικοί χώροι, χώροι όποθηκεύσεως. Καταστήματα όνοικτόχρωμων έμπορευμάτων. Καταστήματα βαθύχρωμων έμπορευμάτων. Προθfικες.

Κλάση όπαιτή­σεων φωτισμού

1 1

1 1 1

ι ν

ιν ως ν

νι

111 1 11 wς ιν

ι ν ιν ως ν

11 ι ι ι ως ιν ιν ως ν ν ως νι

(συνεχιζεται)

1

313

Πlνακας ' 12. 1. 1. Συνέχεια

Κατηγορία χώρου ΕΤδος χώρου � �κτελούμενης �ργασίας Κλάση όπαιτή-σεων φωτισμού

Κατοικίες, έστια- Δωμάτια κατοικιών, ύπνοδωμάτια, δωμάτια �ενοδοχείων, έο-τόρια στιατόρια. 1 1

Μαγειρεία κατοικιών, δωμάτια λουτρού. 1 1 1 Χώροι �ργασίας (όνάγνωση, γραφή, σχολικές καί οΙκιακές �ργασίες). ιν (τοπικώς) Ράψιμο. ιν ώς ν

(τοπικώς)

Κλειστά γήπεδα Περιοχή �ξασκήσεως �πιτραπέζιας όντισφαιρι·Όεως. 1 1 1 όθλητισμού Περιοχή �ξασκήσεως λοιπών όθλημότων. ι ι ( 1 20 ι χ)

Χώρος διεξαγωγής όγώνα �πιτραπέζιας όντισφαιρlσεως. ιν ώς ν Χώρος διεξαγωγής όγώνα πυγμαχίας. ν ώς νΙ Χώρος διεξαγωγής όγώνα λοιπών όθλημάτων. Ι ν'

Πνευματ ικά καί Χώροι θεατών σέ θέατρα καί κινηματογράφους, έκκλησίες, καλλιτεχνικ6 κέν- είσοδοι, προθάλαμοι καί ταμεία θεάτρων, αίθουσες συναυ-τρα, κέντρα δια- λιών. I σκεδάσεως Διάδρομοι έκθέσεων μέ φωτιζόμενα περίmερα. 1 1

Χώροι θεατών καί φουαγιέ θεάτρων καί αΙθουσών συναυ-λιών. 11 ώς 1 1 1 Αίθουσες τελετών, μουσεία, πινακοθήκες. 1 1 1 Έκθέσεις χωρίς φωτιζόμενα περίmερα. ι ν

Νοσοκομεία, ·κλι- Δωμάτια όσθενών, λουτρά, αίθουσες φυσιοθεραπείας lj ό-νικές κτινοβολίας. 1 1

Αίθουσες όκτινογραφήσεως καί παραμονής όσθενών. 1 1 1 Αίθουσες έρευνας, έργαστηρίων, φαρμακείων. ι ν Αίθουσες χειρουργείων, όνατομείου. ν Τράπεζα χειρουργε;ίου. νι (τοπικώς)

Χώροι μετακινή- Είσοδοι, δι�δρομοι, κλιμακοστάσια (μ ικρή κίνηση). I σεων προσώπων 'Οργανισμοί, 'Υπηρεσίες, σχολεία, κινηματοθέατρα, ξενοδο-

χεία, νοσοκομεία κλπ. 1 1 Έκθέσεις, όγορές, γήπεδά όθλητισμού. 1 1 1 Θάλαμοι όνελκυστήρων. I ώς 1 1

Σημειώσεις. 1 ) Σέ περίmωση έμπορικών καταστημάτων χρησιμοποιείται κυρίως άμεσος φωτισμός καί σέ όρι­

σμένες θέσεις (έlτάνω όπά πάγκους �πιδείξεως έμπορευμάτων) άμεσος φωτισμός. ' Ql όπαιτούμενες έντάσεις φωτισμού δίνονται στάν παρακάτω πίνακα:

Μέση ένταση φωτισμού σέ ι Χ, μέσα σέ κατάστημα Θέση καταστήματος

Άνοικτόχρωμα Ήμιανοικτόχρωμα Βαθύχρωμα έμπορ/τα έμπορ/τα έμπορ/τα

Δευτερεύοvrες δρόμοι 200 280 360

Δρόμοι μέσης κινήσεως 280 360 500

Δρόμοι μεγάλης κινήσεως 360 500 600

314

2) 01 έντάσεις φωτισμοι:ι προθηκών δίνονται aτόν παρακάτω πίνακα:

Θέση προθήκης, βάθους μέχρι 2 m

Περιεχόμενο Σκοτεινές πάροδοι Συνηθισμένοι δρόμοι Δρόμοι μεγάλης προθήκης περίπου περίπου κινήσεως περίπου

l m/m εύρους l m/m εύρους I m/m εύρους

Άνοικτόχρωμο 600 1 200 2400 Ή μιανοικτόχρωμο 1 200 2400 5000 Βαθύχρωμο 2000 4000 9000

3) 01 κλάσεις όπαιτήσεων φωτισμού δίνονται aτόν παρακάτω πίνακα:

Γενικός φωτισμός Φωτισμός έπιφάνειας έργασίας Κλάσεις όπαιτήσεων (Μέση ένταση φωτισμού) (τοπικός φωτισμός) (5)

φωτισμού Βαθμίδα Α (4) Βαθμίδα Β (4) Βαθμίδα Α (4) Βαθμίδα Β (4)

/ χ / χ / χ / χ

Πολύ χαμηλή 1 30 60 - -

Χαμηλή 1 1 60 1 20 - -

Μέση 1 1 1 1 20 250 250 500 'Υψηλή 1ν 250 500 500 1 000 Πολύ ύψηλή ν 600 1 000 1 000 2000 'Εξαιρετικώς Ύψηλή νΙ - - 4000 4οοο ως aooo

4) Ή βαθμίδα Α aτόν πίνακα (σημείωση 3) Ισχύει γιά καλές συνθfικες όρατότητας καί έργασίας, μέ φωτεινό όντικείμενα έργασίας, καλές συνθfικες όντιθέσεων � γιά έργασίες μικρfις διάρκειας.

Ή βαθμίδα Β Ισχύει γιό έργασίες μεγάλης διάρκειας μέ δυσμενείς συνθfικες όρατότητας καί έργα­σίας ώς πρός τούς συντελεστές όνακλάσεως, τά χρώματα, τίς όντιθέσεις, τήν ταχύτητα έργασίας.

5) Σέ περίmωση χρησιμοποιήσεως τοπικού φωτισμού, όπαιτείται καί πρόσθετος γενικός φωτι­σμός τουλάχιστον !σος πρός τά 20% τfις έντάσεως τοπικού φωτισμού � τουλάχιστον 1 Ο% της έντά­σεως τοπικού φωτισμού γιό τήν κλάση νι .

"Αν στούς χώρους αύτούς έπικρατούν έντάσεις φωτισμού μ ικρότερες όπό αύτές πού όναφέρονται στόν Πίνακα 1 2. 1 . 1 , ή όπόδοση τών έργαζόμενων μέσα σέ αύ­τούς καί γενικά ή δνεση καί ή ύγιεινή παραμονή γίνεται κάθε wρα πού περνά δυ­σκολότερη. 'Αντίθετα, ή χρησιμοποίηση μεγαλύτερων έντάσεων φωτισμού είναι καί όντιοικονομ ική καί αύξάνει τή λαμπρότητα τών όντικε ιμένων, μέ όποτέλεσμα ή έργασία νά είναι κουραστική γιά τά μάτια.

Ή ποιότητα τού φωτισμού ένός χώρου δέν έξαρτδται μόνο όπό τήν έπικρατού­σα eνταση φωτισμού σέ αύτόν όλλά καί όπό τά παρακάτω χαρακτηριστικά τού φωτισμού:

α) Λαμπρ6τητα. Μεγάλες διαφορές λαμπρότητας, πού είναι δυνατόν, π.χ., νά προκύψουν όπό Ισχυρές φωτε ινές πηγές καί σκοτεινό βάθος (φόντο), έλαπώνουν τήν όρατότητα τού όφθαλμού καί προκαλούν θάμπωμα. Γιά νά μήν ύπάρχει ένο­ι<λητικό θάμπωμα, ή έπιφάνεια τών φωτιστικών σωμάτων πρέπει νά eχει λαμπρό-

315

τητα* 0,3 sb καί ή λαμπρότητα τών όντικε ιμένων έργασίας, όνάλογα μέ τήν έκτε­λούμενη έργασία, πρέπει νά είναι γιά:

- Χονδροειδή έργασία 25 αsb - Συνηθισμένη έργασία 50 αsb - Λεmή έργασία 1 00 αsb - ' Εξαιρετικά λεmή έργασία 200 αsb ΟΙ τιμές αύτές έπιτυγχάνονται μέ διάφορες έντάσεις φωτισμοϋ έπάνω στά όντι­

κείμενα όνάλογα μέ τό συντελεστή όνακλάσεώς τους. β) Δι�ύθυνση φωτισμού καί σκι�ς. 'Όπως γνωρίζομε, έκτός όπό τόν έμμεσο

φωτισμό, δλα τά άλλα είδη φωτισμοϋ δίνουν σκιές. Μεγάλη σημασία γιά τήν έργα­σία έχει ή διεύθυνση τής σκιάς. Γιά νά μήν ένοχλεί τήν έργασία, τό φώς πρέπει νά έρχεται όπό τήν κατάλληλη διεύθυνση. 'Όταν κάνομε π.χ. γραφική έργασία, τό φώς πρέπει νά έρχεται όπό όριστερά.

Έκτός όπό τίς σκιές, μέ τό φωτισμό προκαλείται καί κατοιττρισμ6ς, άν τό φώς πέφτε ι έπάνω σέ στιλπνές η λείες έπιφάνειες, πού τό όνακλοϋν πρός μία μόνο κα­τεύθυνση (διευθύνουσα όνάκλαση) μέ όποτέλεσμα νά προκαλοϋν θάμπωμα. Στίς περιmώσεις αύτές, ή διεύθυνση τών όνακλώμενων όκτίνων δέν πρέπει νά συμπί­mει μέ τόν όmικό άξονα τοϋ όφθαλμοϋ . Γι' αύτό, οΙ φωτε ινές πηγές προσανατολί­ζονται κατάλληλα σχετικά πρός τίς θέσεις έργασίας η δίνεται κατάλληλη κλίση στίς έπιφάνε ιες έργασίας. Φωτίζοντας όπό όριστερά, όποφεύγομε καί τόν κατοmρισμό.

Σέ όρισμένες περιmώσεις, κυρίως γιά έλεγχο ίιλικών, ό κατοmρισμός είναι χρήσιμος, γιατί δ ιευκολύνει στήν όνακάλυψη όνωμαλιών κατασκευής, δπως οΙ σκιές βοηθοϋν στήν έκτίμηση τοϋ όνάγλυφου τών όντικειμένων. ΜΕτσι, σέ βιομη­χανικούς χώρους έπιβάλλεται νά ίιπάρχουν σκιές γιά νά είναι δυνατή ή παρατήρη­ση τών όγκων τών όντικει μένων στίς τρείς διαστάσεις τους.

γ) 'Ομοιομορφία φωτισμού. 'Ομοιομορφία φωτισμοϋ σέ χώρο καλείται ό λόγος τής έλάχιστης έντάσεως φωτισμοϋ στό χώρο αύτό πρός τή μέση ένταση φωτι­σμοϋ στόν ίδιο χώρο. Ό λόγος αύτός πρέπει νά έχε ι τίς έξής τιμές:

Γιά πολύ μ ικρές όπαιτήσε ις: όπό 1 : 6 ώς 1 : 3. Γιά μι κρές όπαιτήσεις: 1 : 3 . Γ ιά μέσες καί μεγάλες όπαιτήσεις: 1 : 2,5 . Γ ιά πολύ μεγάλες καί έξαιρετικές όπαιτήσεις: 1 : 1 ,5.

Γιά νά έπιτευχθεί ή όπαιτούμενη όμοιομορφία φωτισμοϋ στούς διάφορους χώ­ρους, πρέπει τά φωτιστικά σώματα νά τοποθετούνται σέ κατάλληλο ϋψος έπάνω όπό τό έπίπεδο μετρήσεως καί σέ όρισμένες όποστάσε ις μεταξύ τους. ΜΕτσι, στόν όμεσο καί κυρίως άμεσο φωτισμό, τά φωτιστικά σώματα τοποθετούνται δσο τό δυνατόν ψηλότερα όπό τό έπίπεδο μετρήσεως. Μέ τόν τρόπο αύτό όπομακρύνον­ται όπό τό όmικό πεδίο τών προσώπων, πού βρίσκονται μέσα στό χώρο, μέ όποτέ­λεσμα νά όποφεύγονται τά θαμπώματα καί τό πλήθος τους γίνεται μ ικρότερο. Π ραγματικά, ή μεταξύ τών φωτιστικών σωμάτων όπόσταση είναι όνάλογη πρός τό ϋψος όναρτήσεώς τους, γι' αύτό, άν τοποθετηθούν τά φωτιστικά σώματα ψηλά, τοποθετούνται σέ μεγαλύτερες όποστάσεις μεταξύ τους, όπότε χρησιμοποιούνται

* ΟΙ λαμπτήρες πυρακτώσεως μέ διαφανή τοιχώματα �χουν λαμπρότητα 500 ως 1 500 sb, �νώ μέ ι3αμπά τοιχώματα (μάτ) 1 Ο ως 40 sb. ΟΙ λαμπτήρες φθορισμού παρουσιάζουν λαμπρότητα 1 sb.

316

λιγότερα, όλλά μέ λαμπτήρες μεγαλύτερης Ισχύος. Αύτό όδηγεί σέ έγκαταστάσε ις πιό οΙκονομικές (ο1 λαμπτήρες μεγάλης Ισχύος eχουν ύψηλότερη φωτε ινή όπόδο­ση, τά eξοδα έγκαταστάσεως είναι μ ικρότερα) .

·Η μεταξύ τών φωτιστικών σωμάτων όπόσταση, γ ιά Ικανοποιητική όμοιομορ­φία, έξαρτάται όπό τό ϋψος άναρτήσΕώς τους έπάνω όπό τό έπίπεδο μετρήσεως (τό ϋψος αύτό βρίσκεται, άν όπό τήν όπόσταση τής όροφής όπό τό έπίπεδο μετρή­σεως, όφαιρέσομε τήν κατακόρυφη όπόσταση τού μέσου τού λαμπτήρα όπό τήν όροφή) καί δίνεται όπό τόν Πίνακα 1 2. 1 .2 γιά τά διάφορα είδη φωτισμού .

Πίνακας 12. 1 .2.

Κατηγορία φωτισμού Τιμή τής όποστάσεως α { Φωη�"ό σώμο.ο μογόλης σοy.,wρώσ<ω< α s: 0,9 h Φωτιστικά σώματα συγκεντρωτικά 0,9 h < α < 1 .2 h

"Αμεσος σώματα διάχυτου φωτισμού 1 ,2 h < α < 1 .5 h Φωτιστικά σώματα μεγάλου εύρους 1 , 5 h < α < 2 h

Κυρίως όμεσος, όμοιόμορφος, όμεσος - eμμεσος α = 1 ,5 wς 2 h ή α = 3β Φωτιστικά σώματα � ''''"'"" φωησμσο• α = 3 wς 8 β�

Κυρίως eμμεσος, eμμεσος Φωτιστικά σώματα

� β = 0.2 ως ο.3 Η

συγκεντρωτικά α = 3 wς 5 β -

Ι-1f2α α 1f2ά � Φωτ�ινός � I α --J πpό ολος � - -&1 / ,.

1 Η rέ οι:ιρά λαμπτ-ήρων Ε ('1. h φ�οριομοϊί α= 1 ίι\ς 1,5 h Ν

- - - -- - -�- - - - - - - �· _ _ _ _ !_ Λ 1- - - - - - - - - - - - -- - - - -€- - -

"' �-

τέλος, γιά όμοιομορφία φωτισμού, έπιβάλλεται ή όπόσταση τών φωτιστικών σωμάτων όπό τούς τοίχους νά είναι ίση πρός τό μιcrό τής όποστάσεως μεταξύ τών σωμάτων ι'\ πρός τό τρίτο τής όποστάσεως αύτής σέ χώρους, δπου κατά μήκος τών τοίχων είναι τοποθετημένα γραφεία ι'\ πάγκοι έργασίας. ' Επίσης, ή μεταξύ τών φωτιστικών σωμάτων όπόσταση κατά πλάτος δέν πρέπει νά διαφέρει όπό τή μετα­ξύ τών φωτιστικών σωμάτων όπόσταση κατά μήκος, περισσότερο όπό 1 1/3 φορά. Οπου ΒέRαια ή όρχιτεκτονική τού χώρου καθορίζει τίς μεταξύ τών φωτιστικών

• Στήν Τδια περίmωση ύπόγονται καί ol λαμmήρες, πού .τοποθετούνται μέσα σέ γύψινες θήκες, αύλακώσεις τών τοίχων κλπ. (φωτεινοί πρόβολοι) .

317

σωμάτιι: , αποστάσεις (π.χ. περίπτωση όροφής, πού χωρίζεται σέ τμήματα όπό ό­ρατές δf\κ.ούς, δπου τά φωτιστικά σώματα τοποθετούνται στό κέντρο τών σχημα­τιζόμενων τμημάτων, η περίπτωση ζευκτών βιομηχανικής στέγης), τό ϋψος όναρ­τήσεως προκύπτει όντίστροφα.

Ή όμοιομορφία φωτισμοϋ δέν πρέπει νά ύπάρχε ι μόνο μέσα aτόν ϊδιο χώρο άλ­λά, ώς eνα σημείο καί μεταξύ διαδοχικών χώρων, γιατί μεγάλες διαφορές έντά­σεως φωτισμοϋ όπαιτοϋν όρκετό χρόνο γιά τήν προσαρμογή τοϋ όφθαλμοϋ, όπό χώρο σέ χώρο καί ό χρόνος προσαρμογής χαρακτηρίζεται όπό σημαντικά έλαπω­μένη εύαισθησία τοϋ όφθαλμοϋ. Συνιστάται η σχέση έντάσεων φωτισμοϋ διαδο­χικών χώρων νά μήν ύπερβαίνει τήν τιμή 6 : 1 .

3) Τρόπος ύπολογισμού.

'Όπως εϊδαμε στήν παράγραφο 7 . 1 (2) , ό γενικός φωτισμός ύποδιαιρείται σέ 5 βασικές κατηγορίες (όμεσος, κυρίως όμεσος, όμοιόμορφος κλπ.), όνάλογα μέ τό εί­δος τών χρησιμοποιούμενων φωτιστικών σωμάτων. 01 κατηγορίες φωτισμοϋ προ­κύπτουν άπό τό ποσοστό τής συνολικής φωτε ινής Ισχύος, πού έκπέμπει τό φωτι­στικό σώμα, πού κατευθύνεται πρός τά κάτω ι'\ πρός τά έπάνω όπό τό όριζόντιο έ­πίπεδο τό όποίο περνά όπό τό κέντρο τοϋ φωτιστικοϋ σώματος (σχ. 1 2 . 1 γ). Έκτός άπό τίς βασι κές κατηγορίες φωτισμοϋ, ύπάρχουν, δπως εϊδαμε καί όρισμένες όλ­λες πού προκύπτουν όπό τόν τρόπο κατανομής τής φωτε ινής Ισχύος κάτω καί έπά­νω άπό τό κεντρικό όριζόντιο έπίπεδο. Ή φωτε ινή Ισχύς, δηλαδή, πού έκπέμπεται

Σχ. 1 2. 1 y.

μέσα σέ κώνο δοσμένης γωνίας, διαιρείται μέ τή συνοΛική φωτεινή Ισχύ πού βγαί­νε ι άπό τό φωτιστικό σώμα. 'Ανάλογα μέ τήν τιμή τοϋ λόγου αύτοϋ, τό φωτιστικό σώμα κατατάσσεται σέ όρισμένη κατηγορία. ΜΕτσι, καθώς μεγαλώνει τό ποσοστό έπί τοίς έ κατό τής συνολικής φωτεινής Ισχύος φωτιστικοϋ σώματος, πού έ κπέμπε­ται μέσα σέ κώνο όνοίγματος π.χ. 30° όπό τήν κατώτερη κατακόρυφη (σχ. 1 2 . 1 γ), τό φωτιστικό σώμα μεταπίπτει όπό τήν κατηγορία μ�γάλου �ϋρους στίς κατηγορίες διάχυτου, συγκ�ντρωτικού καί μ�γάλης συγκ�ντρώσ�ως.

Γιά τόν ύπολογισμό μιάς φωτιστικής έγκαταστάσεως έσωτερικοϋ χώρου χρησι­μοποιούνται διάφορες μέθοδοι, όνάλογα μέ τήν Ιδιομορφία πού παρουσιάζει κάθε έγκατάσταση καί τίς όπαιτήσεις σέ άκρίβεια ύπολογισμοϋ.

318

Ή πιό διαδεδομένη μέθοδος ύπολογισμού, πού καλύmει τίς πιό συνηθισμένες περιmώσεις, εΤναι ή μέθοδος τού βαθμού άποδ6σ�ως φωτισμού.

Ή μέθοδος αύτή έφαρμόζεται μέ τήν προϋπόθεση, δτι οΙ χρησιμοποιού μενες πηγές φωτισμού μπορούν νά θεωρηθούν σημ�ιακΕς, δηλαδή μέ μικρές διαστάσεις σέ σύγκριση μέ τίς διαστάσεις τού χώρου, πού έξετάζομε.

"Ετσι, άν γνωρίζομε τήν όπαιτούμενη σέ ι χ ένταση φωτισμού (μέση ένταση φωτισμού) Ε στό έπίπεδο μετρήσεως μέ έμβαδό F σέ m2, προσδιορίζομε τήν ώφέ­λιμη φωτεινή Ισχύ Φω , πού πρέπει νά δέχεται τό έπίπεδο μετρήσεως, σέ ι m, όπό τή σχέση:

Φω = Ε . F

Ή φωτε ινή Ισχύς Φω παρέχεται όπό μία ι'\ περισσότερες φωτε ινές πηγές, πού τοποθετούνται στό φωτιζόμενο χώρο. Μέρος τώρα τής παραγόμενης όπό κάθε πηγή φωτε ινής Ισχύος, όπορροφείται όπό τό ύλικό τού φωτιστικού σώματος, πράγμα πού έκφράζεται μέ τό βαθμ6 άποδ6σ�ως φωτιστικού σώματος η σ [λόγος τής έξερχόμενης όπό τό φωτιστικό σώμα φωτεινής Ισχύος πρός τήν παραγόμενη όπό τόν (ι'\ τούς) λαμmήρες του] . Άπό τήν έξερχόμενη φωτε ινή Ισχύ, πάλι, μέρος της φωτίζει τήν όροφή καί τούς τοίχους καί τό ύπόλοιπο κατευθύνεται πρός τό έπί­πεδο μετρήσεως. Άπό τή φωτε ινή Ισχύ, πού προσπίmει στήν όροφή καί τούς τοί­χους, μέρος της μόνο όνακλάται καί κατευθύνεται πρός τό έπίπεδο μετρήσεως. "Ετσι προκύmει eνας δεύτερος βαθμ6ς φωτιστικής άποδ6σ�ως χώρου η χ , πού ε Τ ναι ίσος πρός τό λόγο τής ώφέλιμης φωτε ινής Ισχύος Φ ω , πού δέχεται τό έπίπεδο μετρήσεως, πρός τήν έξερχόμενη όπό τό φωτιστικό σώμα φωτε ινή Ισχύ.

Ό βαθμός όποδόσεως ηχ έξαρτάται : α) Άπό τίς δ ιαστάσεις τού χώρου. β) Άπό τίς θέσεις τών φωτιστικών σωμάτων. γ) Άπό τούς συντελεστές όνακλάσεως τών έπιφανειών τού χώρου. δ) Άπό τήν κατανομή τής φωτε ινής Ισχύος πρός τίς διάφορες διευθύνσεις, όπό

τό φωτιστικό σώμα. Ή όπαιτούμενη, λοιπόν, φωτεινή Ισχύς όπό τούς λαμmήρες, πού θά χρησι μο­

ποιηθούν είναι :

Φ = Φω η φ

δττου: ηφ εΤναι ό βαθμός όποδόσεως φωτισμού, ίσος πρός:

ηφ = ησ . ηΧ Γιό νά ύπολογίσομε τή φωτεινή Ισχύ, πού πρέπει νά παράγεται όπό τούς λαμ­

mήρες, πού θά χρησιμοποιηθούν γιά τό φωτισμό χώρου, πρέπει νά ύπολογίσομε eνα όκόμα συντελεστή, μέ τόν όποίο καλύmεται ή μείωση τής έντάσεως φωτι­σμού μέ τό χρόνο.

Ή μείωση αύτή όφείλεται : α) Στή μείωση τής φωτεινής Ισχύος τών λαμmήρων κατά τή διάρκεια τής ζωής

τους. β) Στήν έπικάθηση σκόνης έπάνω στά φωτιστικά σώματα.

319

γ) Στήν έλάπωση τών συντελεστών όνακλάσεως τών έπιφανειών τού χώρου λόγω τού μαυρίσματός τους, μέ τό χρόνο.

Γιά νά διατηρείται μέ τό πέρασμα τού χρόνου ή όπαιτούμενη ένταση φωτισμού σέ €να χώρο, όρχικά τοποθετούνται λαμπτήρες μεγαλύτερης φωτε ινής ίσχύος, πού βρίσκαμε, aν πολλαπλασιάσαμε τή φωτε ινή ίσχύ Φ έπί τό συντ�λ�στή προσαυξή­σ�ως Ζ.

Γιά νά έφαρμόσομε τή μέθοδο, πού περιγράψαμε πιό έπάνω, καί γιά νά ύπολο­γίσομε τά όπαιτούμενα φωτιστικά σώματα καί τήν ήλεκτρική ίσχύ τών λαμπτήρων, όκολουθούμε διαδοχικά τήν έξής πορεία:

α) "ΕκλlγΕται ό τύπος τών φωτιστικών σωμάτων, πού θά χρησιμοποιηθούν.

Κατ' άρχήν έκλέγομε τή βασική κατηγορία φωτισμού, πού έξαρτάται όπό τό εΤ­δος τής έργασίας πού θά γίνεται στό χώρο αύτό καί όπό τό χρωματισμό τών έπι­φανε ιών τού χώρου. Σέ βιομηχανικούς χώρους, π.χ., δπου ή ϋπαρξη σκιών, δπως είπαμε, εΤναι πλεονέκτημα καί δπου ή όροφή καί οΙ τοίχοι δέν έχουν, συνήθως, με­γάλους συντελεστές όνακλάσεως, χρησι μοποιείται περισσότερο ό aμεσος φωτι­σμός. 'Αντίθετα, στά σχεδιαστήρια εΤναι πλεονεκτικός ό έμμεσος φωτισμός γιά νά άποφεύγονται οΙ σκιές όπό χέρια, μολύβια ιϊ σχεδιαστικά όργανα τών σχεδιαστών. Στά δωμάτια όσθενών, πάλι, σέ νοσοκομεία καί κλινικές, χρησιμοποιείται έμμεσος ιϊ κυρίως έμμεσος φωτισμός, γιά νά μή κουράζονται οΙ εύαίσθητοι όφθαλμοί τών άσθενών, πού όπό τό κρεβάτι τους συχνά στρέφουν τά βλέμματά τους πρός τά φωτιστικά σώματα. 'Όταν ό όσθενής εΤναι σέ θέση νά γράψει ιϊ νά διαβάσε ι, χρη­σιμοποιείται τοπικός φωτισμός. τέλος, σέ χώρους έργασίας, έκτός όπό γενικό φω­τισμό προβλέπεται συνήθως καί τοπικός φωτισμός. Σέ σχολεία π.χ., τοποθετούνται φωτιστικά σώματα κυρίως όμέσου φωτισμού στούς τοίχους έπάνω όπό τά παρά­θυρα, wστε τό φώς νά έρχεται όπό όριστερά δπως καί τό φυσικό φώς τής ή μέρας. Γιά νά έξουδετερώνοντα ι οΙ σκιές, τοποθετούνται στήν όροφή καί φωτιστικά σώ­ματα κυρίως έμμέσου φωτισμού. Ό πίνακας φωτίζεται μέ τοπικό φωτισμό μέ ίδιαί­τερα φωτιστικά σώματα, πού δέν όκτινοβολούν κατά τή διεύθυνση τών μαθητών, έτσι άποφεύγονται μερικώς καί οΙ όνακλάσε ις τών άλλων φωτιστικών σωμάτων, δταν ό πίνακας εΤναι ύγρός.

'Όταν καθορισθεί ή βασική κατηγορία φωτισμού, έκλέγομε τόν τύπο τών φωτι-στι κών σωμάτων όπό τούς καταλόγους τών κατασκευαστών, έχοντας ύπόψη:

α) Τήν κατανομή τής φωτε ινής ίσχύος στίς όριζόντιες έπιφάνε ιες. β) Τήν κατανομή τής φωτε ινής Ισχύος στίς κατακόρυφες έπιφάνε ιες. γ) Τό όπευθείας θάμπωμα. δ) Τό θάμπωμα άπό άνάκλαση. ε) Πς σκιές. στ) Τή συντήρηση. Γιά όρισμένες έργασίες, δπως εΤναι π.χ. οΙ έργασίες νηματουργείων, έχει μεγά­

λη σημασία ό κατακόρυφος φωτισμός. WΕτσι, πρέπει νά χρησι μοποιούνται φωτιστι­κά σώματα μεγάλου εϋρους. 'Αντίθετα, ή δημιουργία ίσχυρού όριζόντιου φωτι­σμού μέ φωτιστικά σώματα, πού κρέμονται όπό μεγάλο ϋψος, έπιτυγχάνεται μόνο μέ φωτιστικά σώματα μεγάλης συγκεντρώσεως ιϊ συγκεντρωτικά.

320

β) ΚαθορίζΗαι τ6 ϋψος άναρτήσΕως τών φωτιστικών σωμάτων και ή μtγιστη i­πιτρΕπ6μΕνη άπ6σταση μΕταξύ τους, όπό τόν Πίνακα 1 2 . 1 .2 .

γ) 'ΥπολογίζΕται 6 δΕίκτης τού χώρου.

Γιά νά ληφθούν ύπόψη οΙ διαστάσε ις τού χώρου, πού πρόκειται νά φωτιστεί, ύ­'lολογίζεται ό δΕίκτης τού χώρου k όπό τίς όκόλουθες σχέσεις:

ι . b k = γιά τόν άμεσο, κυρίως άμεσο καί όμοιόμορφο φωτισμό

h (l + b) 3 ι . b

k = γιά τόν κυρίως έμμεσο καί τόν έμμεσο φωτισμό 2h' (l + b)

•που: ι είναι τό μήκος τού χώρου. b είναι τό πλάτος τού χώρου. h είναι τό ϋψος όναρτήσεως έπάνω όπό τό έπίπεδο μετρήσεως. h' είναι τό ϋψος τής όροφής έπάνω όπό τό έπίπεδο μετρήσεως.

δ) ΒρίσκΗαι 6 βαθμ6ς φωτιστικής άποδ6σΕως τού χώρου η χ όπό τόν Π ίνακα 1 2 . 1 .3.

Πlνακας 12. 1.3.

Χαρακτηριστικά Δείκτης Κατηγορία φωτισμού έπιφανειών χώρου χώρου Κυρίως Όμοιό- Κυρίως Λαμmήρες μέ-

k "Αμεσος δμεσος μορφος �μ με σος Έμμεσος σα σέ αύλάκι

'Οροφή άνοιχτόχρωμη 0,8 0,5 1 0.40 0,35 0,28 0,23 (ρ = 0,8) 1 ,0 • 0, 59 0.48 0,43 0,36 0,30

Τοίχοι ήμιανοιχτόχρωμοι 1 , 5 0,76 0,63 0,5 1 0,50 0,43 0, 1 5 (ρ = 0,5) 2 0,87 0,73 0,66 0,60 0,53

Δάπεδο ήμιανοιχτόχρωμο � 0,98 0,86 0,77 0,73 0,66 (ρ = 0,3) 5 1 ,09 0,98 0,90 0,86 0,79

Οροφή ήμιανόιχτόχρωμη 0,8 0,43 0,30 0,25 Ο, 1 7 0, 1 0 (ρ = 0,5) 1 ,0 0,5 1 0,37 0,3 1 0,22 0, 1 3

Τοίχοι βαθύχρωμοι 1 , 5 0,64 0.43 0.40 0,3 1 0,20 0, 1 0 (ρ = 0,3) 2 0,72 0,56 0,46 0,37 0,25

Δάπεδο βαθύχρωμο 3 0,8 1 0,64 0,53 0,44 0,32 (ρ = 0, 1 ) 5 0,92 0,73 0,63 0,53 0.40

Γιά τόν τύπο τών φωτιστικών σωμάτων, πού έχομε έκλέξε ι, τό δείκτη τού χώ­ιου k, πού ύπολογίσθηκε καί τούς συντελεστές όνακλάσεως τών έπιφανειών πού rαίρνομε όπό τόν Π ίνακα 1 2 . 1 .4.

·

Ε) ΠολλαπλασιάζΕται 6 βαθμ6ς φωτιστικής άποδ6σΕως τού χώρου η χ έπί τό Ισθμό όποδόσεως τού φωτιστικού σώματος η σ , γιά νά βρεθεί ό βαθμός ιποδόσεως φωτισμού ηφ . ΟΙ βαθμοί όποδόσεως ησ δίνονται στόν Π ίνακα 1 2. 1 .5.

στ) ΚαθορlζΕται ή lνταση φωτισμού Ε σt /χ όπό τόν Π ίνακα 1 2 . 1 . 1 .

I I I I

'Υλικό

'1"1

Πlνακας 12. 1.4.

Συντελεστής Συντελεστής άνακλόσεως "Υλικό άνακλόσεως Ι

----------

----

-+----

ρ--1-

----

--------

---r---ρ--�

'Αλουμίνιο κατεργασμένο μέ τή μέθοδο «Έλοξάλ» . . . . θαμπό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . μηχανικής στιλβώσεως . . . . . όμαλής έξελάσεως . . . . . . . . .

'Ορείχαλκος θαμπός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . στιλπνός . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Πλίνθοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Χρώμιο στιλπνό . . . . . . . . . . . . . .

'Ασφαλτικό ύλικό, πίσσα . . . . . . Σκυρόδεμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . Γυαλί

διαφανές . . . . . . . . . . . . . . . . . . θαμπό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . γαλακτώδες . . . . . . . . . . . . . . .

Γρανίτης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Μάρμαρο, λευκό . . . . . . . . . . . . . Σμάλτο, λευκό . . . . . . . . . . . . . . . . 'Αργυρό κάτοmρο . . . . . . . . . . . . ' Επίχρισμα

βαθύχρωμο . . . . . . . . . . . . . . . όνοικτόχρωμο . . . . . . . . . . . . .

85% 55 ιί.'.ις 60% 65 ιί.'.ις 75%

80%

54% 60%

1 0 ιί.'.ις 30% 60 ιί.'.ις 70%

8 ιί.'.ις 1 5% 1 0 ιί.'.ις 50%

6 ιί.'.ις 8% 5 ιί.'.ις 1 5%

20 ιί.'.ις 70% 1 0 ιί.'.ις 25% 60 ιί.'.ις 85% 75 ιί.'.ις 87% 88 ιί.'.ις 93%

20 ιί.'.ις 30% 40 ιί.'.ις 50%

Νικέλιο θαμπό στιλπνό . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Βαφή, λευκή . . . . . . . . . . . . . . . . . Γυάλινο έπαργυρωμένο

κάτοmρο . . . . . . . . . . . . . . . . .

Χάλυβας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Πλάκα κασσιτέρου, στιλπνή . . . Ψευδάργυρος, στιλπνός . . . . . . Ξύλο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Χρώμα

λευκό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . κρέμ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . · · ·

καστανό βαθύ, πράσινο βαθύ τεφρό (γκρί) βαθύ . . . . . . . . . έρυθρό �αθύ . . . . . . . . . . . . . . πράσινο όνοικτό . . . . . . . . . . . έρυθρό άνοικτό . . . . . . . . . . . κίτρινο άνοικτό . . . . . . . . . . . . κυανό ναυτικό . . . . . . . . . . . . . γαλάζιο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . τεφρό τής πέτρας . . . . . . . . . . κιτρινοκαστανό . . . . . . . . . . . . ρόζ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ρόζ άνοικτό . . . . . . . . . . . . . . . μαϋρο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

50% 53 ιί.'.ις 63%

87%

85 ιί.'.ις 90%

55% 70% 55%

25 ιί.'.ις 30%

70 ιί.'.ις 90% 60 ιί.'.ις 75% 1 0 ιί.'.ις 20% 1 0 ιί.'.ις 1 5% 1 0 ιί.'.ις 20% 45 ιί.'.ις 65% 30 ιί.'.ις 50% 50 ιί.'.ις 70%

5 ιί.'.ις 1 0% 35 ιί.'.ις 45% 45 ιί.'.ις 50% 30 ιί.'.ις 50% 45 ιί.'.ις 55% 55 ιί.'.ις 65%

5 ιί.'.ις 1 0%

ζ} ΎπολογίζΕται ή φωτ�ινή ίσχύς Φ 0 κάθ� φωτιστικού σώματος όπό τόν τύπο:

E . F . Z Φο =

---­ηφ . n

δπου: F είναι ή έπιφάνε ια τοϋ έπιπέδου μετρήσεως τοϋ χώρου. n είναι τό πλf]θος τών φωτιστικών σωμάτων καί Ζ ό συντελεστής προσαυξήσεως (όπό τόν Π ίνακα 1 2. 1 .6 ) .

η) ΚαθορίζΕται τ6 πλήθος τών λαμπτήρων καί ή ίσχύς τους, άνά φωτιστικ6 σώ­μα, γιά νά παρέχεται ή φωτεινή Ισχύς Φ0 • Γιό τό σκοπό αύτό χρησιμοποιοϋνται οΙ Π ίνακες 1 2 . 1 . 7 καί 1 2 . 1 .8 όνάλογα μέ τό είδος τών χρησι μοποιού μενων λαμπτή­Jων.

θ) ΓίνΕται lλ�γχος τής λαμπρ6τητας τών κυρι6τ�ρων tπιφαν�ιών τού χώρου.

Γιά νά διευ κολύνονται οί φωτοτεχνικοί ύπολογισμοί, συνιστάται νά χρησιμο­ποιοϋνται τά φύλλα ύπολογισμοϋ τοϋ σχήματος 1 2 . 1 δ.

• -J c:i 6 ι a-·�'fr�/ ��� ��� .yt-�)� J./),3 4

e C•

� Μ ο >< C• •

� ... ο Ν >- . ο ...

< 01 Q . τ: ο !='

� ΑΡ. ΧΩΡΟΥ

-, Ό ο -θ m m --· � ο ο Μ

χ ο "Ό ο -<

Τύπος φωτ. σώματος

t 'Ύψος όναρτήσεως ι'\ C11 ϋψος όροφης (m) �

Ρ Μ ηκος χώρου (m) (11

� Πλάτος χώρου (m) Ν � Δείκτης χώρου

{;; ο Συντελεστές όνακλ!εως 9 ω όροφr;ς. τοίχων. δαπέδου ω

_ο Βαθμός φωτ. όποδόσεως " ο ο χωρου η,

� Βαθμός όποδόσεως C11 φωτ. σώματος ησ

{;; Βαθμός όποδ. φωτισμού Ν ησ = η, . ησ

� "Ενταση φωτισμού ( lχ) ο � Συντελεστής προσαυξήσεως

;;; Πλfiθος φωτ. σωμάτων

� Φωτεινή Ισχύς όνά � φωτ. σώμα ( I m)

� ' Πλfiθος λαμmήρων χ

� Ισχύς (W) όνά φ. σώμα

� Φωτεινή Ισχύς όνά � � φωτ. σώμα ( I m) �

s: • , "Ε - )> ::::; νταση Φωτισμου ::j " διατηρούμενη ( I χ) �

χ Ό � Ε• ο τ: >- ο � φ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ m . >-m ο­-· � � � "'!='

)> �[ο � Ν ω CD .=> .=> .=> i'1 Ι

Ι s: z )>

m ::J ο z -< s: )> -, "Ό )> e m ο -<

)> z :J> S: CD m m > O m )> "Ό -1 "Ό Ι Ι 9 iD CD CD Ι Ι "' e "' "' 0 -< m m � > )> )> ο > ::J ::J S: o 0 0 Ι -<

323

Πίνακας 12. 1.5.

Κατηγορία φωτισμού Ε1δος φωτιστικού σώματος η σ

Κατοmρικού τύπου ο.65 ως ο.aο Τύπου έσοχιϊς μέ περσίδες ο.5ο ως ο.65

Άμεσος Τύπου έσοχιϊς μέ τοιχώματα άπό λευκό συνθετικό γυαλί 0.45 ως ο.6ο

Μέ τοιχώματα άπό λευκό συνθετικό γυαλί ο.5ο ως Ο,65

Κυρίως Μέ τοιχώματα άπό διαφανές άμεσος συνθετικό γυαλί ο.6ο ως ο.a5

Τύπου όροφης μέ περσίδες η διαφράγματα ο,55 ως Ο.75

Τύπου έλεύθερης άκτινοβολίας ο.78 ως Ο,92 'Ομοιόμορφος

Τύπου άναρτήσεως μέ περσίδες 0,65 ως Ο,85

Κυρίως έμμεσος - O.pO wς 0,80

Πlνακας 12. 1.6. Συντ�λ�στής πpοσαυξήσ�ως Ζ

Π ΕΡΙ Ε ΚτΙ ΚΟΤΗΤΑ ΑΕΡΑ ΣΕ ΣΚΟΝΗ Κατηγορία φωτισμού M I KPH Μ Ε ΓΑΛΗ

Περίοδος καθαρισμού φωτιστικών συσκευών καί έπιφανειών

1 2 μηνη 6 μηνη 3 μηνη 1 2 μηνη 6 μηνη 3 μηνη

Άμεσος 1 , 1 8 1 , 1 1 1 ,05 1 ,60 1 ,36 1 , 1 6

Κυρίως άμεσος 'Ομοιόμορφος 1 ,33 1 ,20 1 . 1 0 2,50 1 ,67 1 ,26

Κυρίως έμμεσος

Έμμεσος 1 .43 1 ,25 1 . 1 2 2,85 1 , 77 1 ,29

324

Πlνακας 12. 1. 1. Χαρακτηριστικ6 λαμπτήρων πυρακτώσΕως

'Ονομαστική Φωτεινή Ισχύς σέ /m μέ όν. τάση

Ισχύς σέ W 1 25 ως 1 30 V 220 ως 230 V

1 5 1 35 1 20 25 260 230 40 490 430 60 820 730 75 1 070 960

1 00 1 560 1 380 1 50 2440 2200 200 3400 3 1 50 300 5350 5000 500 9300 8400

1 000 20000 1 8800 2000 43000 40000

4) ΠροσΕγ""γιστικ6ς ύπολογισμ6ς.

Γιά νά ύπολογίσομε τήν Ισχύ τών άπαιτούμενων λαμmήρων κατά προσέγγιση ι'\ γιά νά βρούμε τήν τάξη μεγέθους τιϊς Ισχύος μ ιάς έγκαταστάσεως φωτισμού ι'\ ά­κόμα καί γιά €να χοντρικό έλεγχο τού μέ λεmομέρεια συνταγμένου φωτοτεχνικού ύπολογισμού, χρησιμοποιούμε τόν τύπο:

Ν = Ε . σ σέ W/m2

δπου: Ν ή ήλεκτρική Ισχύς άνά μονάδα έπιφάνειας χώρου (W/m2) . Ε ή άπαιτούμενη ένταση φωτισμού σέ l χ . σ συντελεστής πού παίρνομε ίσο μέ : Ο , 1 5 γ ιά άμεσο φωτισμό, 0 ,20 γ ιά ό­

μοιόμορφο φωτισμό, 0,23 γιά έμμεσο φωτισμό.

Ό προσεγγιστικός αύτός τύπος Ισχύει γιά ϋψος άναρτήσεως φωτιστικών σωμά­των 2,5 m έπάνω άπό τό δάπεδο μέ άνοι κτόχρωμες έπιφάνειες καί λαμmήρες πυ­ρακτώσεως. Γιά λαμmήρες φθορισμού άπαιτείται τό 1/3 περίπου τιϊς παραπάνω Ι­σχύος*.

5) Τ6 χρώμα τού φωτ6ς.

··οπως εϊδαμε στήν παράγραφο 7. 1 (4), τό χρώμα πού παράγεται άπό τούς διά­φορους λαμmήρες φωτισμού, χαρακτηρίζεται άπό τή χρωματική θΕρμοκρασία 1σέ 0Κ), στήν όποία άντιστοιχεί όρισμένη κατανομή ένέργειας στό φάσμα τού λαμ­πήρα καί έπομένως καί όρισμένο χρώμα φωτός.

Ή έκλογή τού χρώματος τού φωτός γίνεται μέ δύο κριτήρια: α) Τής δυνατότητας συνδυασμού τΕχνητού καί φυσικού φωτισμού στούς χώ-

* "Η Ισχύς τών προτασσόμενων έξαρτημάτων ύπολογίζεται Ιδιαιτέρωc.

325

Πiνακας 12. 1.8. Χαρακτηριστικ6 λαμπτήρων φθορισμού

Μορφή Διάμετρος Μήκος Όν. 'Ισχύς ' Ισχύς μέ Φωτεινή Ισχύς' 'Ε ντα ση λαμmήρα mm mm w τά προτασ. I m λειτουργίας

έξαρτήματα (W) Α

1 6 1 36 4 1 0 1 20 0, 1 50 1 6 2 1 2 6 1 2 22Ο ως 240 0, 1 55 1 6 288 8 1 4 3 1 0 ως 350 0, 1 65 26 470 1 0

' 1 4 46Ο ως 480 0, 1 70

1 6 5 1 7 1 3 1 9 600 0, 1 70 38 438 I 1 5 1 9,5 580 ως 600 0,370 26 438 1 5 1 9,5 64Ο ως 650 0,325

Εύθύγραμμη 26 720 1 6 2 1 750 ως 900 0,20 38 590 20 25 800 ως 1 230 0,37 38 970 25 32 1 1 50 ως 1 120 0,30 26 895 30 39 1 500 ως 1 900 0,37 38 970 40 5 1 1 750 ω ς 2600 0,56 38 1 200 40 50 1 600 ως 3οοο 0.44 38 1 500 65 78 2600 ως 4800 0,70 38 1 200 1 00 1 22 4800 ως 5400 1 , 5 38 · 1 500 1 20 1 42 6οοο ως 7300 1 ,5

26 370 1 6 2 1 72Ο ως 920 0,20 38 3 1 0 20 25 830 ως 1 000 0,37

υ 38 6 1 0 40 50 1 850 ως 2100 0.44 38 765 65 78 3300 ως 4050 0,70

29 2 1 62 22 27 980 ως 1 1 00 0,39 Κυκλική 32 3 1 1 32 42 1 5οο ως 1 900 0.44

32 4 1 3 40 50 2 1 50 ως υοο 0.44

1 ) Ή φωτεινή Ισχύς μεταβάλλεται μέ τό χρώμα τοϋ φωτός. 'Ακριβή στοιχεία λαμmήρων δίνονται στούς καταλόγους τών κατασκευαστών.

2) "Εξωτερική διάμετρος κυκλικών λαμmήρων.

ρους, δπου ή παρουσία τού φωτός ήμέρας είναι συνεχής καί ό τεχνητός φωτισμός συμπληρώνει τό φυσικό φωτισμό.

β) Τής δημιουργίας κατάλληλης ψυχολογικής άτμ6σφαιρας, όνάλογα πρός τόν προορισμό τού χώρου πού θά φωτισθεί, καί πού έξασφαλίζει δνετες συνθήκες έρ­γασίας καί παραμονής.

Άπό τόν τύπο τού λαμπτήρα, κυρίως μεταξύ τών λαμπτήρων φθορισμού πού θά διαλέξαμε, εχομε καί τό έπιθυμητό χρώμα φωτισμού. Οί λαμπτήρες φθορισμού διακρίνονται βασικά σέ λαμπτήρες μέ:

α) Φώς ήμέρας. Τό χρώμα αύτό πλησιάζει τό μέσο δρο τού φωτός τής ήμέρας. Είναι αίσθητά ύποκύανο καί λόγω τής ψυχρής έμφανίσεώς του, χρησιμοποιείται σέ

:126

χώρους, δπου έπιθυμούμε ψυχρό φώς ήμέρας. Ή χρωματική θερμοκρασία εiναι 6500°Κ περίπου καί στό έμπόριο συναντάται μέ τόν όγγλικό δρο Daylight.

β) Λ�υκ6 φώς. Τό χώμα αύτό εiναι αίσθητά λευκό καί έναρμονίζεται μέ τό φυσι­κό φώς τfις ήμέρας. "Ετσι, εiναι κατάλληλο γιά χώρους, δπου ό τεχνητός φωτισμός όποτελεί συμπλήρωση τού φωτισμού ήμέρας καί δπου εΊναι έπιθυμητή δροσερή ότμόσφαιρα. Ή χρωματική θερμοκρασία εΊναι 4500°Κ περίπου.

γ) Θ�ρμ6 λ�υκ6 φώς. Τό χρώμα αύτό όποκλίνει αΙσθητά όπό τό φώς τfις ήμέ­ρας, γι' αύτό καί είναι κατάλληλο γιά χώρους, πού δέν έπιθυμούμε συνδυασμό μέ τό φυσικό φώς τfις ήμέρας, όλλά θερμή έντύπωση όνάλογη πρός αύτήν πού προ­καλείται όπό τούς λαμmfιρες πυρακτώσεως μέ έλαφρώς έρυθρά όπόχρωση. Ή χρωματική θερμοκρασία εΊναι 3000°Κ περίπου. (Ή χρωματική θερμοκρασία τών λαμmήρων πυρακτώσεως μέ όέριο εΊναι 2650°Κ ώς 3 1 00°Κ. 01 ύψηλές χρωματι­κές θερμοκρασίες όντιστοιχούν σέ λαμmfιρες μεγάλης Ισχύος).

Έκτός όπό τίς βασικές αύτές κατηγορίες χρωμάτων ύπάρχουν καί λαμmfιρες μέ σε ιρά χρωμάτων, πού καλύmουν κάθε ε Ιδική όνάγκη μέ διάφορες χρωματικές θερμοκρασίες όνάμεσα όπό τρείς βασικές τιμές η καί πέρα όπό αύτές.

6) Χρωματική άπ6δοση.

Ή πιστότητα όποδόσεως τών χρωμάτων τών όντικειμένων έξαρτάται όπό τή_ σύνθεση τού χρώματος τού φωτός, μέ τό όποίο φωτίζονται . "Ετσι, όνάλογα μέ τή χρησιμοποιού μενη φθορίζουσα ούσία, στούς λαμmfιρες φθορισμού, π.χ. έχομε παραγωγή φωτός μέ διάφορο βαθμό χρωματικfις όποδόσεως. 'Όσο μεγαλύτερη εiναι ή πιστότητα όποδόσεως τών χρωμάτων πού έπιτυγχάνομε, τόσο μικρότερη εΊναι ή φωτε ινή όπόδοση της πηγfις [παράγρ. 1 2 . 1 ( 1 )(γ)] .

'Ανάλογα μέ τή σημασία, πού έχε ι γιά μιά έγκατάσταση φωτισμού ή χρωματική όπόδοση, σχετικά μέ τή φωτεινή όπόδοση τών λαμmήρων πού θά χρησιμοποιη­θούν, τό εΊδος τού χρώματος έκλέγεται όπό τόν Πίνακα 1 2 . 1 .9 .

7) Συνδ�σμολογί�ς λαμπτήρων φθορισμού, άντιστάθμιση, άπαλοιφή παρασίτων.

Στό σχfιμα 1 2 . 1 ε φαίνονται ο1 τρόποι συνδεσμολογίας τών λαμmήρων φθορι­σμού. Στή συνδεσμολογία σέ σε ιρά, συνδέονται δύο λαμmfιρες μικρού μήκους (ί­σχύος 20 W) μέ τάση 60 V περίπου ό καθένας. Ή συνδεσμολογία αύτή εΊναι κα­τάλληλη γιά προθfικες καταστημάτων, ράφια έκθέσεως κλπ.

Τά πηνία αύτεπαγωγfις τών έξαρτημάτων τών λαμmήρων φθορισμού, πού προ­τάσσονται, έχουν ώς όποτέλεσμα νά λειτουργούν ο1 λαμmfιρες αύτοί μέ χαμηλό συντελεστή Ισχύος (συνφ = 0, 5) . Γιά τή διόρθωσή του χρησιμοποιούνται πυκνω­τές. Ή άντιστάθμιση αύτή μέ πυκνωτές έπιτυγχάνεται μέ σύνδεση ένός πυκνωτfι παράλληλα πρός τό λαμmήρα στήν πλευρά τfις τροφοδοτήσεως, η μέ χρησιμο­ποίηση τfις συνδεσμολογίας κατά ζ�ύγη (συνδεσμολογία DUO) . Κατά τή συνδε­σμολογία αύτή (σχ. 1 2 . 1 ε ) τό προτασσόμενο πηνίο αύτεπαγωγfις τού ένός λαμ­mήρα L1 φορτίζει τό δίκτυο έπαγωγικά, ένώ ή όμάδα πηνίων αύτεπαγωγfις καί σέ σε ιρά πυκνωτfι τού δεύτερου λαμmήρα L2 φορτίζει τό δίκτυο χωρητικά έτσι, ώστε τό ρεύμα νά παρουσιάζει όσήμαντη φασική όπόκλιση ώς πρός τήν τάση τού δι­κτύου (συνφ = 0,95 περίπου).

327

Πίνακας 12. 1.9. Χρώματα λαμπτήρων φθορισμού

'Ονομασία Χαρακτηριστικά ' Εφαρμογές χρώματος

Λευκό γενικής Καλή χρωματική Ή περισσότερο δημοφιλής καί συχνότερα χρησιμοποιούμε-χρήσεως άπόδοση καί ύψη- νη άπόχρωση. Παρέχει Ιδιαίτερα οΙκονομικό συνδυασμό ύ-Φώς ημέρας λ ή φωτεινή όπό- ψηλής φωτεινής όποδόσεως καί Ικανοποιητική χρωματική ό-(Daγlight) δ ο ση πόδοση.

Λαμπρό λευκό Πολύ ύψηλή φω- " Ιδιαιτέρως οΙκονομικό γιά βιοτεχνικούς καί βιομηχανικούς Θερμής όποχρώ- τεινή όπόδοση χώρους ώς καί γιά έξωτερικό φωτισμό. σε ως

Λευκό πολυτε- Εύχάριστη όπόχρωση, πού Ικανοποιεί τίς ύψηλές όπαιτήσεις λείας χώρων έμπορικών καταστημάτων, έμπορίας ένδυμάτων κλπ.

'Υψηλό ποσοστό έρυθρής όντινοβολίας. Χρωματική όπόδο-Θερμής όποχρώ- ση παραπλήσια μέ αύτήν τών λαμmήρων πυρακτώσεως. Γιά σεως πολυτε- Πολύ καλή χρω- έσωτερικούς χώρους όκόμα καί σέ συνδυασμό μέ λαμmήρες λείας ματική όπόδοση πυρακτώσεως.

"Απόχρωση όντιστοιχούσα στό φώς ημέρας. ' Ι κανοποιεί τίς Φώς ημέρας π ο- πολύ ύψηλές όπαιτήσεις φυσικής όποδόσεως χρωμάτων. λυτελείας Χρησιμοποιείται Ιδιαίτερα στίς γραφικές τέχνες.

Φυσική όπόδοση χρωμάτων, Ιδιαίτερα τών κρεάτων, τροφί-Φυσικό φώς μων, λουλουδιών κλπ.

Ροδόχροο Φωτιστικές έντυπώσεις (φωτιστικά έφφέ) π.χ. σέ σκηνές Κίτρινο θεάτρων κλπ.

"Ανοικτό πράσινο ΕΙδικά χρώματα Λαμmήρες φθορισμού γιά φωτοχημική όναπαραγωγή μέ ύ- 1 "Ανοικτό κυανό περακτινική όκτινοβολία.

Μαύρο γυάλινο Λαμmήρες διεγέρσεως φθοριζουσών ούσιών. Χρησιμο-περίβλημα ποιούνται σέ διαφημίσεις κλπ. (όόρατο φώς)

- Λαμmήρες φυτοκαλλιεργειών καί ένυδρείων.

Ή συνδεσμολογία τών λαμτπήρων φθορισμού κατά ζεύγη έ κτός όπό τήν έπιτυγχανόμενη όντιστάθμιση έχε ι καί άλλα πλεονεκτήματα, άπό τά όποία τό πιό σημαντικό είναι ή μείωση τού φαινομένου τής περιοδικής διακυμάνσεως τής φω­τεινής Ισχύος (φαινόμενο Flicker). Στό έναλλασσόμενο ρεύμα, σέ κάθε ήμιπερίοδο συμβαίνει άναμμα καί σβήσιμο τής έ κκενώσεως, μέ όποτέλεσμα νά διακυμαίνεται ή φωτε ινή Ισχύς τού λαμτπήρα. Ή διακύμανση αύτή μειώνεται μόνο όπό τή ση­μαντική ύστέρηση φθορισμού, πού παρουσιάζουν οί χρησιμοποιούμενες φθορί­ζουσες ούσίες. Ή διακύμανση τής φωτε ινής Ισχύος είνα ι περισσότερο α ίσθητή στούς λαμτπήρες φθορισμού, όπό δ,τι στούς λαμτπήρες πυρακτώσεως ίσης φω­τε ινής Ισχύος καί μάλιστα δταν όνοικτόχρωμα όντικείμενα κινούνται γρήγορα έμ­πρός όπό βαθύχρωμα. Στήν κατά ζεύγη διάταξη, έπειδή τά ρεύ ματα μέσω τών δύο λαμmήρων παρουσιάζουν σημαντική φασική όπόκλιση μεταξύ τους *, ή διακύμαν-

* Τό φαινόμενο τής περιοδικής διακυμάνσεως τής Φωτεινής Ισχύος μειώνεται καί μέ τή σύνδεση τών λαμmήρων πού εΤναι έγκαταστημένοι κοντά ό �νας στόν δλλο σέ διάφορες φάσεις τού τριφασι­κού δικτύου, όπότε τά ρεύματα μέσω τών λαμmήρων παρουσιάζουν φασική όπόκλιση.

328

ση πού προκαλείται (μέ συχνότητα διπλάσια όπό αύτήν τού δ ικτύου) έτεροχρονίζε­ται . "Ετσι, ή ένοχλητική αύτή περιοδική διακύμανση εΤναι λιγότερο αΙσθητή, άν οΙ δύο λαμmήρες έγκατασταθούν (δπως γίνεται συνήθως) ό tΞνας κοντά στόν άλλο.

..., I

: J I

- - _ _J

Σuνbεσμσλογi.α DUO

....[lυκνωτl,ς Ιχντιστα{)μ(σεως

' Εκκινητές / .

•Αντιπαρασιτικος πυκνωτή�;

Σχ. 1 2. 1ε. Συνδεσμολογία κατά ζεύγη (DUO).

ΟΙ λαμmήρες φθορισμού προκαλούν ραδιοφωνικές παρενοχλήσε ις (παράσιτα) τόσο άπό τούς όγωγούς τροφοδοτήσεως, δσο καί άπό τήν άκτινοβολία τών λαμ­mήρων. Γιά νά περιορισθούν τά παράσιτα όπό τούς τροφοδοτικούς όγωγούς, όντί νά χρησιμοποιηθεί eνα πηνίο αύτεπαγωγής, χρησιμοποιούνται δύο μικρά συμμε­τρικά πηνία, eνα σέ κάθε τροφοδοτικό όγωγό (σχ. 1 2. 1 ε ) έτσι, wστε νά όλληλοα­να ιρείται ή έπίδρα� τους. Γιά νά περιορισθούν τά παράσιτα όκτινοβολίας χρησι­μοποιείται eνας πυκνωτής (συνήθως 1 Ο nF) , πού συνήθως ένσωματώνεται στόν έκκινητή. 'Ακόμα, άν ή όπόσταση μεταξύ λαμmήρων φθορισμού καί καλωδίου κα­θόδου κεραίας η δέκτη εiναι μ ικρότερη όπό 2 m (αύτό μπορεί νά συμβεί π.χ. σέ κατοικίες), καλό εiναι νά γίνεται θωράκιση τών λαμmήρων, μέ έπικόλληση στήν έ

329

πάνω έπιφάνι:ια τού λαμmήρα λουρίδας άπό λεmό μεταλλικό φύλλο, ή όποία νά συνδέεται μέ τά μεταλλικά μέρη τού φωτιστικού crώματος.

'Αντί να χρησιμοποιείται eνας πυ κνωτής γιά κάθε λαμmήρα, ιϊ νά συνδεσμολο­yούνται κατά ζεύγη, ο1 λαμmfιρες φθορισμού μπορούν νά άντισταθμίζονται καί κα­τά όμάδες, οπως δείχνει τό σχfιμα 1 2 . 1 στ.

Oc . 106 c

2 nt u2

c 6 Π f U2

Σχ. 1 2. 1 στ. 'Αντιστάθμιση �ατά όμάδες.

1) Πολλοί μ ικροί πυκνωτές όντί γιά �να μεγάλο. 2)· 'Ενδεικτική λυχνία αίγλης. Φωτοβολεί δταν καταστραφεί eνας πυκνωτής καί καεί � όσφάλεια.

Στίς περιmώσεις αύτές, γιά νά άποφεύγονται έκφορτίσε ις τών πυκνωτών, δταν τό κύκλωμα τών λαμmήρων είναι άνοικτό, κατά τήν έπαφή μέ στοιχεία σέ τάση, τοποθετούνται άντιστάσε ις έκφορτίσεως. 01 άντιστάσειc αύτές συνδέονται παράλ-

330

ληλα μέ τούς πυκνωτές όντισταθμίσεως, χωρητικότητας μεγαλύτερης όπό 0, 5 μ F. Έτσι, γιά πυκνωτές όνομαστικf]ς τάσεως 220 ν καί χωρητικότητας μέχρι 25 μ F συνδέονται όντιστάσεις μ ικρότερες � ϊσες πρός 1 Μ Ω, 0,25 W , ένώ γιά πυκνωτές όνομαστικf]ς τάσεως 380 ν καί χωρητικότητας μέχρι 1 Ο μF, συνδέονται όντιστά­σε ις μ ικρότερες � ϊσες πρός 2 ΜΩ.

Γιά τόν ύπολογισμό τοϋ μεγέθους τών πυκνωτών όντισταθμίσεως, βρίσκομε τήν Ισχύ Ν (σέ W) καί τήν ένταση I (σέ Α), πού όπορροφδ ό κάθε λαμmήρας, όπό τόν Πίνακα 1 2. 1 .8. Ό συντελεστής ίσχύος εΊναι :

Ν συνΦ1 = --­

υ . ι δπου: υ ή τάση τροφοδοτήσεως σέ ν [παράγρ. 1 1 .5 (5)] :

Ή όπαιτούμενη Ισχύς τών πυκνωτών Qc ύπολογίζεται όπό τόν όκόλουθο τύπο [βλέπε καί παράγραφ. 1 1 .5(5) ] Qc = nN (εφφ, - εΦΦ2) . δπου: Qc ή Ισχύς τών όπαιτούμενων πυκνωτών σέ νar.

n τό πλf]θος τών λαμmήρων Ισχύος Ν . Ν ή ένεργός Ισχύς κάθε λαμmήρα σέ W. Ή έφφ1 προκύmει όπό τόν όρχικό συντελεστή Ισχύος συνφ, . Ή εφφ2 προκύmει όπό τόν έπιθυμητό συντελεστή Ισχύος συνφ2 (ό έπιθυ­μητός συντελεστής Ισχύος δέν εΊναι συνφ = 1 όλλά συνφ = 0,98 ώς 0,99) .

··οταν βροϋμε τήν Ισχύ Qc ' ή χωρητικότητα τών όπαιτού μενων πυκνωτών βρίσκεται όπό τή σχέση:

Qc . 1 Q6 C = σέ μF

2ττfυ2 δπου: f ή συχνότητα τοϋ ρεύματος (γιά f = 50 Η, 2πf = 3 1 4).

υ ή τάση σέ ν. Γιά μείωση τοϋ φαινομένου τf]ς περιοδικf]ς διακυμάνσεως τf]ς φωτε ινf]ς Ισχύος,

oi λαμmf]ρες τοϋ ϊδιου χώρου διαμοιράζονται ϊσα στίς τρείς φάσεις τριφασικοϋ δ ικτύου. "Ετσι, όν δημιουργηθούν 3 όμάδες λαμmήρων σέ σύνδεση όστέρα, oi πυκνωτές συνδέονται κατά όστέρα � κατά τρίγωνο (σχ. 1 2 . 1 στ).

Προσεγγιστικά, ή χωρητικότητα τών όπαιτούμενων πυκνωτών όντισταθμίσεως δίνεται, γιά κάθε λαμmήρα φθορισμοϋ όνομαστικf]ς τάσεως 220 ν, όπό τόν Πίνα­κα 1 2 . 1 . 1 Ο. Γιά τήν κατά όμάδες όντιστάθμιση, πολλαπλασιάζεται ή χωρητικότητα τοϋ ένός λαμmήρα, πού δίνει ό Πίνακας 1 2 . 1 . 1 Ο, έπί τό πλf]θος τών λαμmήρων.

Πlνακας 12. 1. 10.

Ίσχύς τοϋ 1 0 1 6 20 20 25 40 40 65 1 00 1 20 λαμmήρα (W) ( 1 m)

Χωρητικότητα πυκνωτή 2,0 2,5 4,5* 3,0 3,5 4,5 6,0 7,0 20 20 σέ μF

* 2 λαμmήρες σέ σειρά σέ 220 ν.

331

8) Φωτιστικοί σωλήν�ς ύψηλής τάσ�ως.

01 σωλfJνες «νέον» (παράγρ. 7 .2) λειτουργούν μέ ρεϋμα ύψηλιϊς τάσεως, πού μπορεί νά φθάσει μέχρι 7 ,5 kV ώς πρός τή γη. WΕτσι, άν ό χρησιμοποιούμενος με­τασχηματιστής εΤναι γειωμένος στό μέσο τοϋ δευτερεύοντος τυλίγματος (σχ. 1 2. 1 ζ), ή τάση μπορεί νά φθάσει μέχρι 1 5 kV*. Συνήθως σέ δχι Ιδιαίτερα με­γάλες έγκαταστάσεις ή χρησι μοποιούμενη τάση εΤναι 6 kV (2 χ 3 kV). Τό μέγεθος της όπαιτούμενης τάσεως (στό δευτερεϋον τοϋ μετασχηματιστή) έξαρτάται άπό τό

L . _ . _j κ ι ι

Σχ. 12.1ζ.

Φωτιστικοί σωλήνες ύψηλής τόσεως. HL = 'Αγωγοί ύψηλής τόσεως. L = Φωτιστικοί σωλήνες. Α = Άποζεύκτης. Μ.Σ. = Μετασχηματιστής

σκεδόσεως.

μήκος τών σωλήνων (πτώση τάσεως κατά μήκος τών σωλήνων) καί όπό τήν πτώ­ση τάσεως γύρω όπό τά ήλεκτρόδια ( καθοδική καί άνοδική πτώση τάσεως, καί δί­νεται άπό τόν Π ίνακα 1 2. 1 . 1 1 ) .

Γιά τή σταθεροποίηση τιϊς έκκενώσεως, στούς φωτιστικούς σωλήνες (σωλήνες «νέον») χρησι μοποιούνται ι'j ώμικές όντιστάσεις σέ σειρά μέ κοινούς μετασχηματι­στές (περίπτωση σωλήνων μέ άτμούς ύδραργύρου), δπως φαίνεται στό σχήμα 1 2. 1 η, ι'j πηνία αύτεπαγωγιϊς (στραγγαλιστικά πηνία) σέ σε ιρά μέ κοινούς μετα­σχηματιστές (περίπτωση σωλήνων μέ «νέον» καί άλλα άέρια), δπως φαίνεται στό σχήμα 1 2. 1 θ, ιϊ άκόμη ε ίδικοί μετασχηματιστές, πού παρουσιάζουν σημαντικό πε-

* Ή ύψηλή τάση λειτουργίας δέν έπιτρέπεται νό εΤναι μεγαλύτερη, γιατί ύπόρχει κίνδυνος, Ιδίως Jέ ύγρές καιρικές συνθήκες. νό προκληθοϋν έκκενώσεις πρός τό γειωμένα τμήματα τής διατόξεως στερεώσεως τοϋ σωλήνα, ό όποίος ένεργεί ώς πυκνωτής. 01 έκκενώσεις αύτές στίς θέσεις έμφανί­σεώς τους θό κατόστρεφαν τό γυόλινο σωλήνα.

I

i

332

Πlνακας 12. 1. 1 1.

'Απαιτούμενη τόση σέ κενό τοϋ μετασχηματιστή

όνό m μήκους σωλήνα Ρεϋμα ' Επί πλέον

σωλήνα 25 . . . 35 mA 50 . . . 70 mA 75 . . . 1 00 mA γιό κόθε

Διόμετρος 1 0 mm 1 3 mm σωλήνα

ν ν

Σωλήνες έρυθροϋ - 1 1 50 850 φωτός

Λοιποί ο " ΕξωτΙκό 760 580 � σωλήνες � "' "Εσωτ/κό >- - -

!ΑΙ ΟΙ διδόμενες τιμές τόσεως ε1ναι μέσες τιμές.

ι ι ι ι ι ι ι ι

bOOOV R ' I JOOO .=. JfXX) I .ι l 1 R Μ/Σ

:R

Σχ. 1 2. 1η. Μ/Σ = Μετασχηματιστής. Α = "Απο­ζεύκτης. ι = Φωτιστικοί σωλήνες.

1 7 mm 22 mm 28 mm 35 mm ζεϋγος ήλ!δίων

ν ν ν ν ν

700 580 520 490 300

460 370 330 3 1 0 300 '

400 320 275 250 260

Σχ. 1 2. 1 8. π = Στραγγαλιστικό πηνία.

Σχ. 1 2. 1 ι. Μ.Σ. = Μετασχηματιστής σκεδόσεως.

�ίο σκεδάσεως καί Ισοδυναμούν μέ κοινούς μετασχηματιστές μέ αύτεπαγωγή σέ σειρά, δπως δείχνει τό σχήμα 1 2 . 1 ι .

333

Τό συνολικό μfικος τών φωτιστικών σωλήνων σέ καθένα κύκλωμα κυμαίνεται, όνάλογα μέ τό είδος τών σωλήνων καί τή διάμετρό τους, όπό 5 wς 1 4 m. Ή Ισχύς πάλι τών χρησι μοποιούμενων μετασχηματιστών δέν πρέπει γενικά νά ξεπερνά τό 1 ,2 kVA.

Στίς έγκαταστάσε ις φωτιστικών σωλήνων, είναι δυνατόν νά μεταβάλλεται ή

φωτεινή ίσχύς όπό μηδέν μέχρι τή μέγιστη τιμή, μέ μεταβολή τfις τάσεως τροφο­δοτήσεως μέ τή βοήθεια ρυθμ ιστικfις όντιστάσεως f\ μετασχηματιστfι ρυθμίσεως.

Παρακάτω δίνεται παράδειγμα τρόπου ύπολογισμού τfις όπαιτούμενης τάσεως στό δευτερεύον τών μετασχηματιστών.

'Έστω δτι θέλομε νά σχηματίσαμε τή λέξη Ν ΕΟ Ν μέ φωτιστικούς σωλfινες γε­μάτους μέ όέριο «νέον» (έρυθρό χρώμα), μέ διάμετρο 22 mm καί ρεύμα λειτουρ­γίας 50 mA. "Αν τό ϋψος τών γραμμάτων πρέπει νά είναι 50 cm, πόση πρέπει νά είνα ι ή τάση στό δευτερεύον τού μετασχηματιστfι;

Τό μfικος κάθε φωτιστικού σωλήνα (σχ. 1 2 . 1 ια) τό παίρνομε όπό τούς καταλό­γους τών κατασκευαστών σωλήνων. Τό όπαιτούμενο πλfιθος σωλήνων έξαρτδται άπό τό ϋψος τών γραμμάτων καί όπό τό δν τά γράμματα θά σχηματισθούν μέ ά­πλούς ιϊ διπλούς σωλfινες. 'Όσο περισσότεροι σωλfινες χρησιμοποιηθούν, τόσο περισσότερα ζεύγη ήλεκτροδίων θά ύπάρχουν, μέ όποτέλεσμα νά αύξάνεται ή ό­παιτούμενη τάση στό δευτερεύον τού μετασχηματιστfι γιά νά μπορεί νά καλύπτει τίς πτώσεις τάσεως.

Σχ. 1 2.1 ια.

Τό μfικος τού σωλήνα γιά τό γράμμα Ν = 1 80 cm Τό μfικος τού σωλήνα γιά τό γράμμα Ε = 1 92 cm Τό μfικος τού σωλήνα γιά τό γράμμα Ο = 1 55 cm Τό μfικος τού σωλήνα γιά τό γράμμα Ν = 1 80 cm Συνολικά θά eχομε μ fικος σωλήνων ίσο πρός:

1 80 + 1 92 + 1 55 + 1 80 = 707 cm = 7,07 m Γιά τό μfικος αύτό όπαιτείται τάση: U , = 7,07 χ 580 = 4 1 00 V, δπως βλέπομε

tπό τόν Π ίνακα 1 2 . 1 . 1 1 . Άπό τόν ίδιο πίνακα βρίσκαμε δτι γιά 4 ζεύγη ήλεκτρο-

334

δίων όπαιτείται τάση υ2 = 4 χ 300 = 1 200 ν. "Ετσι, ή συνολικά όπαιτούμενη τά­ση στό δευτερεύον τού μετασχηματιστή θά εΊναι:

υ = υ, + υ2 = 4 1 00 + 1 200 = 5300 ν.

'Επειδή ή τάση αύτή εΊναι μ ικρότερη όπό τή συνήθως χρησιμοποιούμενη, τών 6000 ν, γίνεται δεκτή. "Αν βρισκόταν τάση μεγαλύτερη όπό 6 kν, ι'\ θά προσθέτα­με καί δεύτερο μετασχηματιστή ι'\ θά χρησιμοποιούσαμε γράμματα μ ικρότερου ϋ­ψους ι'\ σωλήνες μεγαλύτερης διαμέτρου. ΟΙκονομοτεχνι κοί λόγοι καθορίζουν κά­θε φορά ποιό ι'\ ποιά όπό τά μέτρα αύτά περιορισμού τής τάσεως τού δευτερεύον­τος τού μετασχηματιστή θά χρησιμοποιηθεί, σέ περίπτωση πού θά βρεθεί τάση μεγαλύτερη όπό 6 kν.

ΠαράδΕιγμα.

Νά ύπολογιστεί ό φωτισμός χώρου γραφείων τών παρακάτω χαρακτηριστικών: α) Μήκος: 1 0, 5 m. β) Πλότος: 7 ,5 m. γ) Ύψος: 3,2 m. δ) 'Οροφή: όνοιχτόχρωμη (π.χ. λευκό χρώμα). ε ) Τοίχοι: ήμιανοιχτόχρωμοι (π.χ. πράσινο όνοιχτό ι'\ γκρί όνοικτό χρώμα). στ) Δάπεδο: ήμιανοικτόχρωμο (π.χ. παρκέ ι'\ μάρμαρο μέ καστανό όνοικτό χρώ-

μα). ζ) Διάταξη γραφείων: όποιαδήποτε. η) Έκτός όπό τό γραφεία ύπόρχουν καί 3 τραπέζια γραφομηχανών. Ό χώρος πού θό φωτιστεί φαίνεται στό σχήμα 1 2. 1 ιβ.

4X 20W 4 X20W 4Χ 20W � ΙΞΞΞΙ �

Σχ. 1 2. 1 ιβ.

'Ακολουθούμε τή γνωστή πορεία:

t=:==l

α) ' Επειδή τό γραφεία δέν έχουν δλα τόν Τδιο προσανατολισμό, γιό νό όποφύγο­με τίς σκιές καί τούς κατοπτρισμούς, χρησιμοποιούμε κυρ/ως lμμΕσο φωτισμό, πράγμα πού έπιτρέπεται καί όπό τό χρώμα τών τοίχων καί τής όροφής. "Ετσι, έκλέ-

335

γεται eνας τύπος φωτιστικών σωμάτων eμμεσου συγκεντρωτικού φωτισμοϋ, όπό τούς καταλόγους τών κατασκευαστών.

β) Τήν όπόσταση τοϋ μέσου τών λαμπτήρων όπό τήν όροφή παίρνομε ίση πρός Ο, 7 m γιά ϋψος χώρου 3,2 m ( Πίνακας 1 2 . 1 .2) . ΟΙ μεταξύ τών φωτιστικών σωμά­των όποστάσεις προκύπτουν, άν διαιρέσομε τό μήκος μέ 5 καί τό πλάτος μέ 3, ό­πότε οί όποστάσε ις αύτές θά φτάνουν σέ 2, 1 m καί 2,5 m (βρίσκονται μέσα στά δ­ρια τοϋ Πίνακα 1 2 . 1 .2) .

3 χ 1 0,5 χ 7,5 γ) Ό δείκτης τοϋ χώρου k = = 2, 79

2 χ 2,35( 1 0,5 + 7,5)

δ) Ό βαθμός φωτιστικής όποδόσεως τοϋ χώρου η χ = Ο, 70 ( Πίνακας 1 2 . 1 .3 ) . ε ) Γιά βαθμό όποδόσεως φωτιστι κού σώματος ησ = 0,75 ( Π ίνακας 1 2 . 1 .5 )

προκύπτει βαθμός όποδόσεως φωτισμοϋ η φ = Ο, 70 χ Ο, 7 5 = 0,52. στ) Ή όπαιτούμενη eνταση φωτισμοϋ γιά γραφεία έκλέγεται ίση πρός 250 I χ

καί στίς θέσεις γραφομηχανών 500 I χ μέ τοπικό φωτισμό. Ή φωτε ινή Ισχύς κάθε φωτιστικού σώματος θά είναι :

φ = ο 250 χ 1 0,5 χ 7 ,5 χ 1 ,2

0,52 χ 1 5 � 3029 1m

γιά συντελεστή προσαυξήσεως Ζ = 1 ,2 (περίοδος καθαρισμού βμηνη, χώρος κα­θαρός).

ζ) Σέ κάθε φωτιστικό σώμα θά τοποθετηθεί eνας λαμπτήρας πυρακτώσεως τών 200 W, φωτε ινής Ισχύος 3 1 50 Im ι''ι άν χρησιμοποιηθούν φωτιστικά σώματα λαμ­πτήρων φθορισμοϋ, 3 λαμπτήρες τών 20 W λευκοϋ χρώματος γενικής χρήσεως, μέ φωτε ινή iσχύ 3 χ 1 080 = 3240 Im η 4 λαμπτήρες τών 20 W θερμής όποχρώ­σεως πολυτελείας, μέ φωτεινή rσχύ 4 χ 840 = 3360 Im. Μπορεί, όκόμα στίς θέ­σε ις γραφομηχανών, δπου θά χρησιμοποιηθεί καί τοπικός φωτισμός, νά τοποθετη­θούν στά τρία άκραία φωτιστικά σώματα λαμπτηρες πυρακτώσεως τών 1 00 W η άνά δύο λαμπτήρες φθορισμοϋ τών 840 Im.

Μέ βάση τό παραπάνω παράδειγμα συμπληρώνεται καί ή πρώτη γραμμή τοϋ φύλλου ύπολογισμοϋ τοϋ σχήματος 1 2 . 1 δ.

1 2.2 'Υπολογισμός έγκαταστάσεως φωτισμού σέ έξωτερικούς χώρους.

1) Τρόπος ύπολογισμού.

Σέ περιπτώσεις φωτισμοϋ έξωτερικών χώρων, ή eνταση φωτισμοϋ ύπολογίζε­ται είτε στό κατάστρωμα τοϋ έξωτερικοϋ χώρου είτε σέ όριζόντιο έπίπεδο μετρή­σεως, πού βρίσκεται σέ άπόσταση 20 cm όπό τό κατάστρωμα.

Οί έξωτερι κοί χώροι φωτίζονται άπό φωτιστικά σώματα συνήθως έγκαταστημέ­να έπάνω σέ στύλους η κρεμασμένα όπό σύρματα όναρτήσεως. Ή διάταξη τών φωτιστικών σωμάτων είναι όνάλογη πρός τό είδος τοϋ φωτιζόμενου χώρου (σχ. 1 2 .2α). Τό ϋψος τους όπό τό eδαφος κυμαίνεται άπό 8 wς 1 Ο m καί δέν πρέπει νά εiναι μι κρότερο όπό 7 m. τέλος, γιά yά έπιτυγχάνεται ή άπαιτούμενη yιά έξωτε·

336

ρικούς χώρους όμοιομορφία φωτισμού, � μεταξύ τών φωτιστικών σωμάτων άπό σταση πρέπει νά �χε ι τίς τιμές πού δίνει ό Πίνακας 1 2.2 . 1 .

Γιά νά βρεθεί � μέση �νταση φωτισμού σέ έπιφάνεια έξωτερικού χώρου πο• 3ά φωτίσομε, χρησιμοποιούμε τό βασικό φωτοτεχνικό νόμο τών σημειακών φιu ε ινών πηγών [παράγρ. 1 2. 1 . (3)] . Κατά τό νόμο αύτό, � �νταση φωτισμού σέ σn

Κυκλικός χcίίρος μέ οruλους φωτιομο\ί

•ο οοί μεσσv ttλaτουι;

-χ- · -χ · - ·--κ· -

0 Α-.άρτηοη κald τόν d�o\\:1 τη, όδο\ί

:1:::: . ::::::1_ . :1: Σ τl.lλοι φωτιομο\ί άτtό τη' μιίχ ιt�ιχ:ί

Όοοί μεγάλου tt�

:1:. _ . :1: _ _ 'f � Στιiλοι φωτιομο\ί ς ίκ - �dκ

_ χ; _ _ _ χ _ _ _ χ_ ..J_ . '1: _ _ _ 1_ __

χ χ

•Ανciρτηση Στύλοι φωτιομο\ί

χ χ χ - · - · - · - · - · - * · -· * · -· * · ­

f f 1 χ χ χ

Σχ. 1 2.2α. Διόταξη Φωτιστικών σ.ωuότων �ξωτερικοϋ χώροι

Jείο έπιφάνε ιας εfναι όντιστρόφως άνάλογη τού τετραγώνου της όποστάσεως το• τημείου της έπιφάνειας άπό τήν πηγή. Άν �χομε σημειακή φωτεινή πηγι σχ. 1 2.2β), ό νόμος πού διατυπώσαμε προηγουμένως έκφράζεται μέ τή σχέση:

,e, Pγιlr �·�'\",., �\��� · ---ι σ v ,�

Πίνακας ι .l. . .l.. l. - ---

Μέση τιμή "Ενταση φωτισμού 'Απόσταση μεταξύ Εiδος Πυκνότητα 'Εντάσεως φωτισμού τού δυσμενέστερου φωτιστικών σωμάτων έξωτερικού κ.ι..ικλοφορίας σημείου. ώς πολλαπλάσιο χώρου ' Ελάχιστη Κανονική ' Ελάχιστη Κανονική τού ϋψους τους

έπιτρεπόμ. έπιτρεπόμ. Τύπος ωτιστικου σωματος (/ χ) (l χ) (l χ) (l χ) Α Β Γ

Δρόμοι καί πλατείες μικρή 1 3 0,2 0,5 4 3,5 6 μέση 3 8 0,5 2 3,2 3, 1 5

μεγάλη 8 1 5 2 4 2 ,7 2,5 4

Διαβάσεις καί μ ικρή 5 1 5 2 5 4 3,5 6 σκάλες μεγάλη 1 0 30 5 1 0 2,7 2 ,5 4

Αύλές έργοστα- μικρή 1 3 0,3 1 4 3,5 6 σ ίων μεγάλη 5 1 5 2 5 2,7 2,5 4

Αύλές κατοικιών - 1 3 0,2 0,5 4 3,5 6

Ό τύπος φ_ωτ. σώματος Α εiναι μεγάλου εύρους μέ λαμmήρα πυρακτώσεως. Συνιστάται γιά μ ικρή πυκνότητα κυκλοφορίας. Ό τύπος Β εiναι συγκεντρωτικό φωτ. σώμα μέ 2 ώς 3 λαμmfιρες φθορισμού, γιά μ ικρή πυκνότητα κυκλοφορίας. '{) τύπος Γ εiναι φωτ. σώμα μεγάλου εύρους μέ 2 fι 4 λαμmfιρες φθορισμού, γιά μεγάλη πυκνότητα κυκλοφορίας. Ή όμοιομορφία φωτισμού πού όπαιτείται γιό χώρους μέσης καί μ ικρfις κυκλοφορίας εiναι: Emin I E m = 'I• καί Emin I Emax = 'ls· Γιά χώρους με.γάλης κυκλοφορίας εiναι : Ε �;" I Ε � = '/3 καί E min I Emax = 'le·

�

338

δπου: r εΤναι ή όπόσταση τής πηγής όπό τό σημείο τής φωτιζόμενης έπιφάνειας. 10 εΤναι ή φωτε ινή ένταση τής πηγής πρός τήν κατεύθυνση τής εύθείας, πού

συνδέει τήν πηγή μέ τό σημείο τής φωτιζόμενης έπιφάνειας. α εΤναι ή γωνία, πού σχηματίζε ι ή φωτιζόμενη έπιφάνε ια μέ τό κάθετο στή

δοσμένη κατεύθυνση έπίπεδο. Ε Η εΤναι ή ένταση φωτισμού στό θεωρούμενο σημείο τής φωτιζόμενης

έπιφάνειας. Μέ τή βοήθεια τής προηγούμενης σχέσεως ύπολογίζεται ή ένταση φωτισμού

σέ διάφορα σημεία τής έπιφάνειας πού θό φωτίσομε ιι11ί κατόΠΙ'' •"ιπολογίζεται ή

μέση ένταση φωτισμού της.

Λ � α

!α r h

ι _ _ c

Σχ. 1 2.2β.

·ο ύπολογισμός γίνεται ώς έξής: α) "Ανάλογα μέ τό σχήμα καί τό εΤδος τής πρός φωτισμό έξωτερικής έπιφάνε ιαι

έκλέγονται όπό τούς καταλόγους τών κατασκευαστών, τά κατάλληλα φωτιστικc σώματα καί τά σημεία τοποθετήσεώς τους. "Ετσι, άν π.χ. ό έξωτερικός χώρος περι­βάλλεται όπό κτήρια, έ κλέγονται φωτιστικά σώματα μέ μεγάλο εδρος, ιϊιστε έκτό( όπό τό κατάστρωμα, νά φωτίζονται καί οΙ προσόψεις τών οΙκοδομών. Τά φωτιστι­κά σώματα μέ μεγάλο εδρος έπιτρέπουν μεγαλύτερες όποστάσε ις μεταξύ τους καί προκαλούν, γενικά, μ ικρές όντιθέσε ις φωτισμού. 'Αντίθετα, άν ό έξωτερικός χώ­ρος δέν περιβάλλεται όπό κτήρια � περιβάλλεται όπό δένδρα, έκλέγονται σώματα μέ συγκεντρωτικό φωτισμό.

β) " Η έπιφάνε ια πού θά φωτισθεί διαιρείται σέ Τσα τετράγωνα τμήματα (σχ. 1 2 .2γ) καί βρίσκομε τήν ένταση φωτισμού στό κέντρο κάθε τετραγώνου. Κα­τόπιν βρίσκομε τό μέσο δρο τών έντάσεων αύτών φωτισμού. "Αν ή διάταξη τών φωτιστικών σωμάτων εΤναι συμμετρική, διαιρείται σέ ίσα τμήματα μέρος μόνο τής έπιφάνειας (σχ. 1 2 .2γ). 'Εννοείται δτι ή όκρίβεια ύπολογισμού τής μέσης έντάσεως φωτισμού εΤναι τόσο μεγαλύτερη, δσο μικρότερα εΤναι τά τετράγωνα τμήματα στά όποία διαιρείται ή έπιφάνεια.

γ) Βρίσκομε τήν ένταση φωτισμού στά κέντρα τών τετραγώνων τμημάτων έ­φαρμόζοντας τόν τύπο (σχ. 1 2 .2δ):

1 0 συνα c2 + h2

1 0 συνα

δ που:

-οrππrθrηοτΓ--- <'τ π · -· - - ·

1 1 1

Σχ. 1 2.2y.

Emin

Σχ. 1 2.26. Μέθοδος ύπολογισμοϋ τής έντάσεως φωτισμού.

h συνα = -­

r h

339

Στόν τύπο αύτόν ή 10 βρίσκεται άπό τήν καμπύλη κατανομής τής φωτεινής έντάσεως πρός τίς διάφορες κατευθύνσεις (φωτομΕτρική καμπύλη) τού φωτιστι­κού σώματος πού χρησιμοποιείται . Ή φωτομετρική καμπύλη κάθε φωτιστικού σώ­ματος (σχ. 1 2 .2ε) , πού ύπάρχε ι στούς καταλόγους τών κατασκευαστών φωτιστι­κών σωμάτων, δίνε ι τή φωτεινή ένταση σέ cd γιά κάθε γωνία α τής eύθείας, πού ένώνει τή φωτεινή πηγή μέ τά διάφορα κέντρα τών τετραγώνων, μέ τήν κατακό­ρυφη, πού περνά άπό τήν πηγή. Ή φωτε ινή αύτή ένταση δίνεται, κατά κανόνα, γιά φωτε ινή ίσχύ τού � τών λαμπτήρων τού φωτιστικού σώματος ίση μέ 1 000 Im.

Σχ. 1 2.2ε. Φωτομετρική καμπύλη φωτιστικού σώματοc

Επομένως, γιό κάθε δλλη φωτε ινή Ισχύ Φ. πρέπει νό πολλαπλασιάζεται ή φωτεινη ένταση πού δίνεται έπί Φ/1 000.

·Η ένταση φωτισμοϋ στό κέντρα τών τετραγώνων τμημάτων τής φωτιζόμενης �πιφόνειας, θό βρεθεί ώς δθροισμα τών έντάσεων φωτισμοϋ, πού όφείλονται σέ δλα τά κοντινά φωτιστικό σώματα. Τό περισσότερο όπομακρυσμένα φωτιστικό σώματα δέν ύπολογίζονται, γιατί ή συμβολή τους στό φωτισμό εΤναι πολύ μ ικρή " Επίσης όγνοοϋνται ο1 τυχόν όνακλάσεις πού συμβαίνουν όπό παρακείμενες προ­σόψε ις κτηρίων καθώς καί ο1 έπιδρόσεις όπό τυχόν παρακείμενες φωτε ινές προ­θήκες κλπ.

"Όταν χρησιμοποιούνται φωτιστικό σώματα, πού δέν παρουσιάζουν συμμετρία φωτομετρικής καμπύλης σέ δλους τούς δξονες, δπως εΤναι ο1 γραμμ ικές φωτεινές πηγές (λαμmήρες φθορισμοϋ), πρέπει ό κατασκευαστής νό δίνει φωτομετρικές καμπύλες γιά δλες τίς γωνίες μεταξύ τών δύο κύριων όξόνων τοϋ φωτιστικού σώ­ματος (σχ. 1 2 .2στ). Γιά τήν περίmωση αύτή χρησιμοποιούνται οΙ τύποι (σχ. 1 2 .2ζ):

καί

aπ συνβπ = γιά έγκάρσια όνόρτηση y'a.fi + b2

a a συν β ι = J 82 + �: συνβπ = J 82 + .bt γ ιό διαμήκη όνόρτηση

"Από αύτούς προσδιορίζονται οΙ γωνίες l3r καί βΠ , ώστε νό βρεθοϋν οΙ φωτεινές έντάσε ις.

"Αν, δμως, δέν δίνονται οΙ φωτομετρικές καμπύλες γιό δλες τίς γωνίες όλλά μό­νο γιά τούς κύριους δξονες (σχ. 1 2 .2η), τήν έΞνταση φωτισμοϋ ύπολογίζομε, μέ όρ­κετή προσέγγιση όπό τόν τύπο:

h Ι'Ιπου:

341

Σχ. 12.2στ.

Φωτομετρικές καμπύλες γραμμικi;ς φωτεινi;ς πηγi;ς.

f-- α : 1 •

ι � , -.Ιχ. 1 2.2ζ.

Ο προσεγγιστικός αύτός τύπος έφαρμόζεται μέ προβολή τού κέντρου κόθε τε­τραγώνου έπάνω aτόν όξονα Α-Α ι'\ Β-Β καί μέ χρησιμοποίηση τf]ς όvrίστοιχης φωτομετρι κf]ς καμπύλης.

Α

Σχ. 1 2.2η.

342

δ) Μετά τόν ύπολογισμό τfiς μέσης έντάσεως φωτισμού E m , πού έλέγχεται μέ τίς τιμές τού Π ίνακα 1 2.2 . 1 , βρίσκαμε τήν έλάχιστη καί τή μέγιστη �νταση φωτι­σμού Emin καί Emax (σχ. 1 2 .2δ καί 1 2.2η) γιά τόν �λεγχο τfiς όμοιομορφίας:

καί

l 0 συνα Γιά νά διευκολύνονται οΙ ύπολογισμοί μέ τόν τύπο ΕΗ = ---='---­

c2 + h2

δίνεται ό Π ίνακας 1 2 .2.2. Αύτός δίνει τίς έντάσεις φωτισμού γιά I 00 = 1 000 cd. Γιά κάθε άλλη φωτεινή ένταση 10 , οΙ τιμές τού πίνακα πρέπει νά πολλαπλα­

σιάζονται έπί 10 / 1 000.

ΠαράδΕιγμα.

Π ρόκειται νά φωτισθεί ή όδός τού σχήματος 1 2 .2ζ μέ διαμήκη όνάρτηση φωτι­στικών σωμάτων λαμπτήρων φθορισμού. Νά ύπολογισθεί ή �νταση τού φωτισμού στό όριζόντιο κατάστρωμα τfiς όδού, στό σημείο Σ. Κάθε φωτιστικό σώμα έχει 2 λαμπτfiρες τών 40 W, μέ φωτεινή Ισχύ 2 1 00 Im. Ή όπόσταση a = 3 m, ή b1 = 7 m ή b1 1 = 1 3 m καί ή h = 8 m. Τά φωτιστικά σώματα έχουν τή φωτομετρική καμπύλη τού σχήματος 1 2.2στ.

3 Τό συνβ1 = yf32 + 72

3 Τό συνβ1 1 = yf32 + 1 32

8 Τό συνα1 = yf32 + 72 + 82

8 Τό συνα1 1 = yf32 + 1 32 + 82

= 0,395

= 0,225

= 0,723

0,5 1 7

"Αρα: β 1 = 66°40'

"Αρα: β ι ι = πο

"Αρα: α 1 = 43° 1 Ο'

"Αρα: α 1 1 = 58°50'

Γιά τίς γωνίες πού βρήκαμε προκύπτουν όπό τή φωτομετρική καμπύλη οΙ παρα­κάτω φωτε ινές έντάσεις:

Ιalβl = 1 00 cd/ 1 000 Im ι'i 1 00 χ 2 χ 2 1 00

Ι alβ l = 1 000

= 420 cd

67 χ 2 χ 2 1 00 10 ι ιβΙ Ι = 67 cd/ 1 000 Im ι'i Ι al lβ l l = ------ = 282 cd

1 000

Ή ζητούμενη ένταση φωτισμού θά εΤναι :

,e, Pγιlr .;-"�'\",., �\��� · ---ι σ v ,�

'Απόσταση

c (m)

Σχ. 1 2.2β

ο 1 2 3 4 5

6 7 8 9

1 0

1 2 1 4 1 6 1 8 20

22 26 30 40 50 60

h = 4 m

αο Ε Η (/χ)

ο 62.5 1 4 57 . 1 27 44.7 37 32.0 45 22. 1 5 1 1 5.25

56 1 0.65 60 7.65 64 5.59 66 4. 1 9 68 3.2

72 1 :9 7 5 74 1 .295 7 6 0.892 78 0.638 79 0.47 1

80 0.358 8 1 0.2 1 5 82 0 . 1 44 84. 0.062 85 0.032 86 0.0 1 8

Πίνακας 12.2.2.

Γιά φωτεινή ένταση 100 = 1 000 cd καί ϋψος φωτεινής πηγής h

h = 5 m h = 6 m h = 7 M h = 8 m h = 9 m h = 1 0 m

ao Ε Η (/χ) αο Ε Η (/χ) αο ΕΗ (/χ) αο ΕΗ (/χ) αο ΕΗ (!χ) αο ΕΗ (/χ)

0 40.0 0 27.8 ο 20.4 ο 1 5.6 ο 1 2.35 ο 1 0.0 1 1 37.7 1 0 26.65 8 1 9.80 7 1 5.25 6 1 2. 1 5 6 9.85 22 32.0 1 9 23.70 1 6 1 8. 1 5 1 4 1 4.25 1 3 1 1 .50 1 1 9.43 3 1 25.2 27 1 9.90 23 1 5.85 21 1 2.85 21 1 0.55 1 7 8.79 39 1 9.05 34 1 6.00 30 1 3.35 27 1 1 .20 24 9.42 22 8.00 45 1 4. 1 5 40 1 2.60 36 1 1 .00 32 9.53 29 8.25 27 7. 1 6

50 1 0.5 45 9.82 41 8.93 37 8.00 34 7 . 1 1 3 1 6.3 1 55 7.86 49 7 .66 45 7 .22 4 1 6.6_6 38 6.07 35 5.50 58 5.96 53 6.00 49 5.83 45 5.52 42 5. 1 5 39 4.76 6 1 4.58 56 4.74 52 4.72 48 4.58 45 4.36 42 4. 1 1 64 3.58 59 3 .78 55 3.83 5 1 3.8 1 48 3 .70 45 3.54

67 2 .275 64 2.485 60 2.6 1 56 2.665 53 2.665 50 2.625 70 1 .525 67 1 .700 64 1 .825 60 1 .9 1 ο 57 1 .950 55 1 .965 73 1 .060 70 1 .200 66 1 .3 1 5 64 1 .400 6 1 1 .455 58 1 .490 75 0.767 72 0.878 69 0.972 66 1 .045 64 1 . 1 05 6 1 1 . 1 45 7 6 0.5 7 1 73 0.659 7 1 0.736 68 0.800 66 0.853 64 0.894

77 0.435 75 0.506 72 0.569 70 0.624 68 0.670 66 0.709 79 0.269 77 0.3 1 6 7 5 0.359 7 3 0.397 7 1 0.432 69 0.463 8 1 0. 1 78 79 0.2 1 0 7 7 0.239 75 0.267 73 0.293 72 0.3 1 6 83 0.076 82 0.09 1 80 0. 1 04 79 0. 1 1 8 7 7 0. 1 3 1 7 6 0. 1 43 84 0.039 83 0.047 82 0.05 1 8 1 0.062 80 0.069 79 0.075 85 0.023 84 0.027 83 0,032 82 0,036 82 0,040 8 1 0,044

- --

�

344

420 χ 0,723 32 + ]2 + 82 +

282 χ 0,5 1 7 32 + 1 32 + 82 = 3, 1 0 / χ

Τήν ίδια ένταση φωτισμού δίνει καί ό Πίνακας 1 2 .2.2.

1 2.3 "Ερωτήσεις. 1 . Ποιό εΤναι � διαφορά μεταξύ έντόσεως φωτισμού καί φωτεινής έντόσεως; 2. τί καλείται φωτεινή όπόδοση φωτεινής πηγής; 3. Ποιό εΤναι � μονάδα μετρήσεως τής λαμπρότητας; 4. Πώς βρίσκεται � λαμπρότητα σέ έπιφόνειες πού διαχέούν τό φώς; 5. "Από τί έξαρτδται � ποιότητα φωτισμού ένός χώρου; 6. Σέ ποιές κατηγορίες ύποδιαιρούνται τό φωτιστικό σώματα καί πώς έκφρόζονται αύτές; 7 . τι καλείται βαθμός όποδόσεως φωτιστικού σώματος; Βαθμός φωτιστικής όποδόσεως χώρου; 8. Μέ τί Ισούται ό βαθμός όποδόσεως φωτισμού; 9. Γιατί χρησιμοποιούμε τό συντελεστή προσαυξήσεως Ζ;

1 Ο. Π ο ιό βήματα όκολουθούμε γιό τόν ύπολογισμό έγκαταστόσεως φωτισμού έσωτερικού χώρου; 1 1 . Ποιό Ισχύς λαμπτήρων πυρακτώσεως όπαιτείται κατά προσέγγιση γιό χώρο 1 Ο m2, όν θέλομε

νό �χομε ένταση όμοιόμορφου φωτισμού 1 00 ι χ; 1 2 . Ποιές εΤναι οΙ βασικές κατηγορίες χρωμάτων λαμπτήρων φθορισμού; 1 3. Ποιό χρώμα φωτισμού λαμπτήρων φθορισμού �χει μεγαλύτερη φωτεινή όπόδοση, τό λαμπρ6

λ�υκ6 � τό φώς ήμtρας; 1 4. Ποιό εΤναι � συνδεσμολογία λαμπτήρων φθορισμού κατά ζεύγη (DUO) καί τί έπιτυγχάνομε μέ

αύτή; 1 5 . Πώς ύπολογίζεται � Ισχύς καί � χωρητικότητα τών πυκνωτών όντισταθμίσεως λαμπτήρων φθο­

ρισμού; 1 6. Πώς ύπολογίζεται � όπαιτούμενη τάση σέ κενό στό δευτερεύον τών μετασχηματιστών τών φω­

τιστικών σωλήνων; 1 7 . Νό ύπολογιστεί � �νταση φωτισμού στό σημείο Σ τού παραδείγματος τής παραγράφου 1 2.2 ( 1 )

μέ χρησιμοποίηση τού προσεγγιστικού τύπου (θό χρησιμοποιηθούν οΙ φωτομετρικές καμπύλες μόνο τών κύριων όξόνων Α-Α � Β-Β τού σχήματος 1 2.2στ).

ι "Απ. ΕΗ = 3,25 ι χ) 1 8. Νά ύπολογιστεί � μέση �νταση φωτισμού έπόνω στό κατάστρωμα τής όδού τού σχήματος

1 2.2δ μέ χρησιμοποίηση φωτιστικών σωμάτων μέ φωτομετρική καμπύλη τού σχήματος 1 2.2ε καί λαμπτήρες πυρακτώσεως 2 χ 1 00 W φωτεινής Ισχύος 1 380 ιm (δηλαδή 2 χ 1 380 ιm).

( "Απ. Εm = 2,57 ι χ)

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Δ Ε Κ Α Τ Ο T P I T O

ΣΧΕΔΙΑΣΗ Ε . Η . Ε. ΚΑΤΟΙ ΚΙΑΣ

1 3.1 Σχεδίαση �yκαταστάσεως ίσχυρών ρευμάτων.

1) Γ�νικά.

Τό ήλεκτρολογικό σχέδιο έσωτερικής ήλεκτρικής έγκαταστάσεως έ κτελείται βασικά, στά όρχιτεκτονικά σχέδια κατόψεων τών χώρων τής Ε. Η. Ε. 'Ακόμα, έ κτε­λούνται καί διαγράμματα πινάκων διανομής καί συνδεσμολογιών ώς καί σχέδια λε­mομερειών, άν όπαιτούνται .

'Αφού τοποθετηθούν, μέ σύμβολα πού δίνει ό Π ίνακας 1 0.2. 1 , oi διάφορες λή­ψεις ρεύματος (φωτιστικά σημεία, ρευματοδότες κλπ.), έπάνω στό όρχιτεκτονικό σχέδιο κατόψεως τών χώρων τής Ε. Η. Ε., καθορίζεται τό πλήθος τών κυκλωμάτων διακλαδώσεως, πού θά τροφοδοτήσουν τίς λήψεις αύτές. Κατόπιν χαράζονται οΙ γραμμές τών κυκλωμάτων διακλαδώσεως, πού όναχωρούν όπό τό γενικό πίνακα διανομής καί καταλήγουν στίς λήψεις ρεύματος κάθε κυκλώματος. Τό πλήθος τών άγωγών κάθε γραμμής, πού σημειώνεται. πάνω σέ αύτήν, θά προκύψει όπό τόν τρόπο έλέγχου κάθε λήψεως ρεύματος. πού έ κλέγεται όνάλογα μέ τό εΤδος τής λή­ψεως αύτής. "Αν, δηλαδή, ή Λήψη ρεύματος εΤναι φωτιστικό σημείο άπλό ι"ι πολλα­πλό, ρευματοδότης ιϊ κυτίο όκροδεκτών συνδέσεως συσκευής κλπ., τότε τοποθε­τούνται στή γραμμή όνάλογοι διακόmες έλέγχου τής τροφοδοτήσεως, πού καθο­ρίζουν καί τό πλήθος τών όγωγών σέ κάθε τμήμα τής γραμμής.

'Όπως είδαμε (παράγρ. 5.2), ύπάρχουν διάφορα είδη διακοπτών τοίχου . Τά δ ια­γράμματα συνδεσμολογίας φαίνονται στό σχήμα 1 3. 1 α.

'Ανάλογα μέ τό εΤδος τών διακοmών τοίχου καί μέ τή θέση τους στή γραμμή, ό­παιτείται διαφορετικό πλήθος όγωγών σέ κάθε τμήμα τής γραμ μής, δπως δείχνουν τά σχήματα 1 3 . 1 β, 1 3 . 1 γ, 1 3. 1 δ καί 1 3. 1 ε.

Τό ήλεκτρολογικό σχέδιο γίνεται έπάνω στά σχέδια κατόψεων μέ τίς έξής γενι­κές άρχές:

α) Ή διαδρομή τών ήλεκτρικών γραμμών τών διαφόρων κυκλωμάτων διακλα­δώσεως γιά λόγους οίκονομίας, πρέπει νά είναι ή συντομότ�ρη δυνατή όπό τό γε­νικό πίνακα διανομής μέχρι τίς λήψεις ρεύματος.

β) Ή διαδρομή τών ήλεκτρικών γραμ μών πρέπει νά μήν έμποδίζεται άπό τίς δο­κούς τού μπετόν, πού πιθανόν νά ύπάρχουν στήν όροφή.

γ) ' Επιδιώκεται οί ήλεκτρικές γραμμές νά όκολουθούν, κοινtς διαδρομtς. "Ετσι. διανοίγεται στούς τοίχους μ ικρός όριθμός αύλακιών καί μέσα τους τοποθετούμε δ-

· σε ς περισσότερες γραμμές μπορούμε έτσι, ώστε νά έλαπώνονται οΙ δαπάνες το­ποθετήσεώς τους.

346

Περιστροφικοί διακόιπες

®u Δ�"Μόrt� τάμπλερ ή με ιιληΊΙ.τρο

Ταuτitεται μi τό παραπάνω

Σχ. 1 3.1α.

Διαγρόμματα συνδεσμολογίας διακοπτών. α) 'Απλός διακόπτης (μονοπολικός). β) 'Απλός διακόπτης (διπολικός). γ) Διακόπτης διαδοχής (κομμιτα­τέρ). δ) Διακόπτης διαδοχής διπλής διακοπής. ε) Διακόπτης �ναλλαγής (όλλέ - ρετούρ). στ) Ένδιόμε­

σος �ναλλαγής.

, b Pr"' ;;·,�l"'ι"'l �\�")� '-1ov ,�

�

Σχ. 1 3.1 β. Ποροδε ίγμοτο όπλοϋ διοκόmη.

f F

l ι !Ι 11 1111 " 1 1

ι=. (� 3 (� 3

Σχ. 1 3. 1 y. Ποροδείγμοτο διοκόmη διοδοχfις.

348

Σχ. 1 3.16.

Παραδείγματα διακόπτη �vαλλαγϊΊς.

349

Σχ. 1 3. 1 ε.

Παραδείγματα ένδιάμεσου έναλλαγijς (κλιμακοστάσιο).

350

' '

: Q;9 � I ΓΙ ί � IΓΙ � I I

I I �Ύ I I � � I �� I Α-� � I I O!l_g

� ... � �.·- ι ι J "& ι ι I� τ _ι _, � I Ι I '

Τομη α-β

%rJ

: S

Τομή γ-δ-ε .

- ,----- � 00 r--� ι

μ;τ \ ' - ..- ·

ι---1

Σχ. 1 3. 1στ.

ψ ί

..\...f-1-- -

ο ο i

Παράδειγμα σχεδιάσεως �λεκτρικής έγκαταστάσεως.

·�.,.

ι% � -

.J...,�

ι

Γιά κάθε χώρο προβλέπεται Ιδιαίτερο κύκλωμα ψωτισμοϋ καί ρευματοδοτών.

351

Γιά νά γίνεται πιό κατανοητό τό σχέδιο, δίπλα όπό τό σύμβολο κάθε διακόmη σημειώνεται eνα μικpq γράμμα τού όλφαβήτου. Τό ϊδιο γράμμα σημε ιώνεται καί δί­πλα όπό τό σύμβολο τοϋ φωτιστικού σημείου (r'\ άλλης λήψεως ρεύματος), πού έ­λέγχεται όπό τό διακόmη αύτό. "Ετσι, βρίσκεται εύκολότερα ή όντιστοιχία τών φωτιστικών σημείων καί τών διακοmών τους.

"Αλλοςτρόπος σχεδιάσεως μ ιάς Ε .Η . Ε. , πιό όπλός όπό τόν προηγούμενο, είναι έπάνω στό σχέδιο κατόψεως τών χώρων νά σημειώνονται μόνο οΙ διάφορες λή­ψεις ρεύματος καί οΙ διακόmες έλέγχου τους χωρίς τίς γραμμές τών κυκλωμάτων διακλαδώσεως. Σέ αύτή τή σχεδίαση (σχ. 1 3. 1 στ) ή όντιστοιχία λήψεων ρεύματος

352

καί διακοτπών βρίσκεται δπως καί προηγουμένως μέ τά μικρά γράμματα τού όλφα­βήτου, ένώ τά κυκλώματα διακλαδώσεως, στά όποία όνήκουν οΙ διάφορες λήψε ις ρεύματος, διακρίνονται σημε ιώνοντας δίπλα όπό τό σύμβολο κάθε λήψεως ρεύμα­τος τόν αύξοντα όριθμό τόύ κυκλώματος πού όνήκει ή λήψη αύτή.

Αύτός ό τρόπος, δμως, σχεδιάσεως προϋποθέτει δτι ό ήλεκτρολόγος, πού θά ό­ναλάβει τήν έγκατάσταση, πρέπει νά έχει όρκετή τreίpa, ώστε νά έγκαταστήσει τήν κατάλληλη γραμμή γιά κάθε κύκλωμα (ένδεδειγμένη διαδρομή, όπαιτούμενο πλή­θος όγωγών σέ κάθε τμήμα γραμμής). Ή σχεδίαση έπίσης αύτή δέν προσφέρεται γιά προμέτρηση ύλικών (μήκη σωληνώσεων καί όγωγών, κουτιά διακλαδώσεως) καί ό προϋπολογισμός εΤναι εύκολος μόνο άν χρησιμοποιηθεί τιμολόγιο μέ τιμές ό­νά φωτιστικό σημείο, ρευματοδότη κλπ *.

'Όπως είδαμε στήν παράγραφο 1 1 .4, οΙ γραμμές ρευματοδοτών συνιστάται νά εiναι χωριστές όπό τίς γραμμές τών φωτιστικών σημείων **. Παρ' δλα αύτά οί ρευματοδότες, πού προορίζονται γιά φωτιστικές ή καί άλλες μικρές φορητές συ­σκευές, συνδέονται συχνά σέ φωτιστικά κυκλώματα (βλέπε π.χ. σχ. 1 3.5α) .

Οί διακότπες τοίχου, πού γνωρίσαμε μέχρι τώρα, μπορούν νά όντικατασταθούν άπό /Ξνα άλλο εiδος διακότπη, πού χρησιμοποιείται τελευταία στίς Ε .Η .Ε . Ό διακό­τπης αύτός όποτελείται όπό ήλεκτρομαγνητικά κινούμενες έπαφές, πού μέ κάθε χε ιρισμό όλλάζουν θέση. "Ετσι, άν όρχικά οΙ έπαφές εiναι όνοικτές, μέ τό χειρισμό (/Ξλξη τού όπλισμού τού ήλεκτρομαγνήτη) κλείνουν, μεταβάλλοντας συγχρόνως θέση, ώστε νά παραμένουν κλειστές καί μετά τήν όποδιέγερση τού ήλεκτρομα­γνήτη. Μέ νέο χε ιρισμό όνοίγουν, μεταβάλλοντας καί πάλι θέση. Ή όλλαγή θέ­σεως τών έπαφών έπιτυγχάνεται μηχανικά, μέ διάφορους τρόπους (σχ. 1 3. 1 ζ). Ό χε ιρισμός γίνεται μέ όπλό κύκλωμα χειρισμού, μέ κουμπιά πιέσεως, πού τοποθε­τούνται όπουδήποτε (σχ. 1 3. 1 η) .

Ό διακότπης χ�ιpισμού άπ6 άπ6σταση μπορεί νά τοποθετηθεί είτε μέσα σέ χω­νευτό ι'\ έπιτοίχιο κουτί διακότπη, δπως καί οΙ συνηθισμένοι διακότπες τοίχου, είτε έπάνω στόν πίνακα διανομής. Τό κύκλωμα χε ιρισμού όποτελείται όπό δύο, μόνο, όγωγούς, δπως δείχνει τό σχήμα 1 3. 1 η καί μπορεί νά εiναι κύκλωμα όσθενών ρευμάτων.

ΟΙ διακότπες χε ιρισμού όπό όπόσταση έχουν τά έξής πλεονεκτήματα σέ σύγκρι­ση μέ τούς κοινούς διακότπες:

1 ) Μπορούν νά όντικαταστήσουν έκτός όπό τούς όπλούς διακότπες, καί τούς διακότπες έναλλαγής καί ένδιάμεσους έναλλαγής, πού εiναι δαπανηροί καί περί­πλοκοι (σχ. 1 3 . 1 θ) .

2) Τό κύκλωμα χε ιρισμού μπορεί νά λειτουργεί μέ χαμηλή τάση (π.χ. 8 ιϊ 24 V). μέ όποτέλεσμα νά έξουδετερώνεται κάθε κίνδυνος ήλεκτροπληξίας καί νά τοποθε­τούνται γραμμές όσθενών ρευμάτων (όγωγοί μ ικρής διατομής, μ ικρά, όπλά καί φθηνά κουμπιά χε ιρισμού), μέ χρησιμοποίηση τού μετασχηματιστή κουδουνιών.

• ΟΙ τιμές όνά φωτιστικό σημείο κλπ .. βασίζονται σέ eνα μέσο μήκος γραμμής καί εΤναι διόφορες γιά τίς διάφορες κατηγορίες χώρων (μονοκατοικίες. διαμερίσματα. γραφεία, καταστήματα κλπ.).

•• 'Ένας όκόμα λόγος γιά τό χωρισμό τών κυκλωμάτων εΤναι δτι τά κυκλώματα ρευματοδοτών πα­ρουσιάζουν μεγαλύτερη συχνότητα βραχυκυκλωμάτων, πού θά έπηρέαζαν τό φωτισμό, δν είχαμε κοινά κυκλώματα.

353

Σχ. 1 3.1ζ.

Διάφοροι τρόποι λειτουργίας διακοmών χειρισμού όπό όπόσταση.

----��----------------- Φ - --- - -- - ο

· -- · -- ·---'Αγ.προσταοίας

Σχ. 13.1η.

Κύκλωμα χειρισμού διακόmη χειρισμού όπό όπόσταση.

3) Μπορούν νά τοποθετούνται συγκεντρωμένοι aτόν πίνακα διανομής, ένώ τά κουμπιά χειρισμού μπορούν νά εΤναι όσαδήποτε καί νά τοποθετούνται όπουδήπο­τε.

4) Μπορούν νά χρησιμεύσουν γιά νά όνάβουν, μέ eνα μόνο χειρισμό, όπό όρι-

σμένη θέση (π.χ. ύπνοδωμότιο) λαμπτήρες πού εΤναι τοποθετημένοι σέ δλους τούς χώρους, γ ιό λόγους όσφόλειας χώρων (σχ. 1 3. 1 ι ) .

Διά6ρομος

ι I I l•ωτισμός '-----�������

'Εt.τοίχος. Γκαρά� Κήπος

Σχ. 1 3. 1θ.

Πίνακας; bιανομ;jς

• Διακόπτης Χ ειριομοϊ:ί ·Απο •Ατtόοτaση

E(oof>ot

,- - - - -- -- -- -- -- -- -- -- -- Φ1

ι τ---ι ι Ι i ι I ! . � ! I Ι ι ! ι L.-oo----___. L---oo----'

Φωτισμός χώρων 1

Κύκλωμα χειρισμο::-,

Σχ. 1 3. 1 ι.

2) Φωτισμ6ς κλιμακοστασ/ου.

3

Γιό λόγους οΙκονομίας, σέ κοινόχρηστα κλιμακοστόσια πολυκατοικιών καί γενι­κό σέ διόδους πού εΤναι έπιθυμητός ό περιορισμός τής καταναλώσεως ένέργειας ατό έλόχιστο, χρησιμοποιείται τό σύστημα τής αύτ6ματης διακοπής τού φωτισμού.

Τό σύστημα αύτό άποτελείται άπό �ναν ε Ιδικό ι'ιλεκτρονόμο, πού τοποθετείται σέ κεντρικό σημείο, καί κουμπιό πιέσεως, πού τοποθετούνται σέ κόθε όροφο ή σέ διόφορα σημεία τής διόδου.

Μέ τήν πίεση όποιουδήποτε κουμπιού, άπό όποιαδήποτε θέση, άνόβουν δλα τό

355

φώτα τού κλιμακοστασίου καί μετά άπό λίγο χρόνο δλα τά φώτα σβήνουν αύτόμα­τα.

Ό ε iδ ικός ήλεκτρονόμος τού συστήματος αύτόματης διακοπής τού φωτισμού εiναι, συνήθως, έφοδιασμένος μέ δύο έπαφές. Ή μία (κύρια έπαφή) είναι κανονικά άνοικτή (στή θέση ήρεμίας τού ήλεκτρονόμου) καί ή δλλη (βοηθητική έπαφή) είναι κανονικά κλε ιστή. Καί οί έπαφές αύτές λειτουργούν μέ καθυστέρηση. "Ετσι, ή βοη­θητική έπαφή λειτουργεί μέ καθυστέρηση μ ικρού χρόνου στήν άνοικτή θέση καί ή

κύρια έπαφή μέ ρυθμιζόμενη καθυστέρηση μεγαλύτερου χρόνου στήν κλε ιστή θέ­ση.

Π ιέζοντας όποιοδήποτε άπό τά κουμπιά, τροφοδοτείται τό πηνίο τού ήλεκτρο­νόμου, κλείνει ή κύρια έπαφή, τά φώτα άνάβουν καί ή βοηθητική έπαφή άνοίγει, wστε νά μ ή τροφοδοτείται πιά τό πηνίο. Μέ τήν τροφοδότηση τού πηνίου ή διάτα­ξη καθυστερήσεως (ρολογιακός μηχανισμός) άρχίζει νά λειτουργεί καί μετά άnΌ λί­γο χρόνο έπιτρέπει στή βοηθητική έπαφή νά κλείσει πάλι, wστε νά μπορεί νά δε­χθεί νέα έντολή λειτουργίας*, ένώ μετά άπό μεγαλύτερο χρόνο άφήνει τήν κύρια έπαφή νά όνοίξει καί τά φώτα σβήνουν.

Τό σχήμα 1 3. 1 ια δείχνει σύστημα αύτόματης διακοπής φωτισμού κλιμακοστα­σίου, στό όποίο, μέ τή βοήθε ια τού διακόπτη διαδοχής διπλής διακοπής, δίνεται ή

δυνατότητα νά μήν άνάβουν φώτα, δταν τό κλιμακοστάσιο φωτίζεται μέ φυσικό φωτισμό, νά παραμένουν συνεχώς άναμμένα τίς πρώτες βραδυνές ιΙιρες καί νά σβήνουν αύτόματα τίς νυκτερινές ιΙιρες. Στό ίδιο σχήμα φαίνεται καί σύστημα φω­τισμού κλιμακοστασίου, στό όποίο τό κύκλωμα έλέγχου, μέ τά κουμπιά πιέσεως, λειτουργεί μέ χαμηλή τάση, μέ τά γνωστά πλεονεκτήματα.

3) ΚΕντρική θiρμανση.

Γιά τήν ήλεκτρική έγκατάσταση τής κεντρικής θερμάνσεως μ ιλήσαμε στήν πα­ράγραφο 9 . 1 . Στό σχi']μα 1 3. 1 ιβ φαίνεται μία όπλή ήλεκτρική έγκατάσταση κεντρι­κi']ς θερμάνσεως μέ καύση πετρελαίου, ένώ στό σχi']μα 1 3 . 1 ιγ δίνεται τό διάγραμ­μα συνδεσμολογίας τού συστήματος αύτόματης ρυθμίσεως καί προστασίας κεν­τρικi']ς θερμάνσεως πού δέν είναι ήλεκτρική. Στό σχήμα 1 3. 1 ιδ φαίνεται τό διά­γραμμα της συνδεσμολογίας έγκαταστάσεως ήλεκτρικής θερμάνσεως μέ άποθή­κευση θερμότητας, ένώ στό σχi']μα 1 3 . 1 ιε φαίνονται τά διαγράμματα συνδεσμο­λογίας συστημάτων άλληλασφαλίσεως, σέ δύο περιπτώσεις.

4) ΌδηγίΕς γιά τή σχΕδίαση iγκαταστάσΕως ίσχυρών ρΕυμάτων.

Κατά τή σχεδίαση Ε .Η .Ε . iσχυρών ρευμάτων κατοικιών, πρέπε ι νά λαμβάνονται ύπόψη οί άκόλουθες όδηγίες, πού άποτελούν άνακεφαλαίωση σέ δσα �χομε πεί μέχρι τώρα σέ προηγούμενα κεφάλαια.

α) Σήμερα γιά μέσα στίς κατοικίες συνηθίζεται νά χρησιμοποιούνται έπίπεδες σε ιρίδες γιά τίς ήλεκτρικές γραμμές, μέ άγωγούς μέχρι 4 m m2• 01 έπίπεδες σειρί­δες, πού τοποθετούνται iδιαίτερα σέ λεπτούς έσωτερικούς τοίχους, τοποθετούνται μέσα στό έπίχρισμα.

* 'Όταν � βοηθητική έπαφή εΤναι κλειστή, τό πηνίο τού fιλεκτρονόμου μπορεί νό τροφοδοτηθεί πάλι, πρίν όνοίξει � κύρια έπαφή, όπάτε � διόταξη καθυστερήσεως όναστέλλει τό δνοιγμα τijς κύριας έπαψijς γιά μιά περίοδο λειτουργίας.

356

ο

ο

ο/-_ ___.

\ . Μετασχηματιστης

@

φ � • Ημερα

i I 1 I Ι ί_: _ :'_j �i ι: - · - · J

®

Σχ. 13.1 ια.

r· ""! ί

Συστήματα αύτόμστης διακοπής φωτισμού κλιμακοστασίου. α) Σύστημα αύτόματης διακοπής φωτισμού κλιμακοστασίου δύο έπαφών. β) Σύστημα αύτόματης

διακοπής φωτισμού κλιμακοστασfου δύο έπαφών μέ κύκλωμα έλέγχου Χ.Τ.

Γ , , , ·ι j Σvσκε� ελεγχοv . . ΊUXIJO τηρα L _ _ _ __ ι

{ ! !t?i ι γι_ ___ _ .. I - ..

Γ fi.l L _ _ j

1 - � L-1 - •

I �-------,..__---i

Γ Κύκλωμα έλέγχοv Χ Τ ί_ _ _ j

Σχ. 1 3.1 ιβ.

"Ηλεκτρική έγκατάσταση κεντρικfις θερμάνσεως μέ πετρέλαιο.

357

β) Κάτω όπό τό έπίχρισμα χρησιμοποιούνται μονωτικοί σωλήνες, πού περιέ­χουν μονωμένους όγωγούς η καλώδια.

γ) Όρατές έγκαταστάσεις σωλήνων η καλωδίων τοποθετούνται σχεδόν μόνο σέ έπεκτάσεις, πού γίνονται όργότερα μέσα σέ χώρους, δπου ή όρατή έγκατάστα­ση δέν είναι ένοχλητική (π.χ. μέσα σέ ύπόγεια).

δ) Έκτός όπό τήν κλασική τεχνική, νά χρησιμοποιούνται δηλαδή κουτιά διακλα­δώσεως γιά τίς διακλαδώσεις καί ένώσεις στίς γραμμές, είναι δυνατόν νά χρησιμο­ποιήσαμε ε ίδικά κουτιά, πού χρησιμεύουν γιά τήν μέσα σέ αύτά ταυτόχρονη έγκα­τάσταση όκροδεκτών διακλαδώσεως καί ένώσεων καί διακοπτών η ρευματοδο­τών.

Τά μικτά αύτά κουτιά πλεονεκτούν όπό τά κουτιά διακλαδώσεως στά έξιϊς ση­μεία:

- Εύκολη έγκατάσταση όπό τό δάπεδο. - Δέν έμφανίζονται στούς τοίχους τά ένοχλητικά καλύμματα τών κουτιών δια-

κλαδώσεως. - Οί θέσεις τών όκροδεκτών είναι εύκολα προσιτές, χωρίς νά καταστρέφεται

τό χρώμα η ή ταπετσαρία τών τοίχων. Μικρές διαδρομές γραμμών, γιά τοποθέτηση ρευματοδοτών η φωτιστικών ση­

μείων τοίχου (άπλίκες), πού γίνεται όργότερα, μετά τήν όρχική έγκατάσταση. Τά σχήματα 1 3. 1 ιστ καί 1 3. 1 ιζ δείχνουν, γιά σύγκριση, έγκατάσταση, στήν ό­

ποία χρησιμοποιούνται κουτιά διακλαδώσεως (σχ. 1 3. 1 ιστ) καί μικτά κουτιά (σχ. 1 3 . 1 ιζ).

ε) Σ τούς χώρους τών κατοικιών καλό είναι νά τοποθετούνται βροχοειδείς γραμ-

,e. Pr;., �·�,,...(') �\�,.,� ' -ι σv \�

1

Μ 2 7 3 4 5

2'20/ 24 ν �' !?il -�Ω�ω-j;J I I I I I Ι

I Ι

I ! I

I : I I I I I I ! I I

I i I I I I I I

ι

I ι I - � 1- - - - - - - - - - 1-- -� · - - - - - - --- - - - - -

Σχ. 1 3. 1 ιy.

6

�Lσ- 4r- [{}---�Ρ ο� � ' ..ι�

I I I I I I I I I

I -� - -- - � -- - - ,_ _ _ _ _

1- - .J

Διόγραμμα συνδεσμολογίας συστήματος αυτόματης ρυθμίσεως καί προστασίας μ ή ι'}λεκτρικής κεντρικής θερμόνσεως. 1 ) 'Αντλία πετρελαίου. 2) Σπινθηριστής. 3) Φλογοστότης. 4) Θερμοστότης. 5) Ύδροστότης. 6) Θερμικός διμεταλλικός

χρονοδιακόπτης. 7) Άπό πίνακα διανομής.

.., �

� ·

-- -- - -- · -- · l 0:::111 ()0

.-;1---<>--ο-- . I I

"'-ΕΞr-- 1 r--J I ι _ _ _ _ _ _ _ _ _ I I I ..-- I , ,.,., 1 I I I I I I �--:--- -1 I I I I I , 1 Χρονο�ιακοπτης

Γ

Π�νακας bιανομiϊς 2 (Ό trγωγος προστασίας δέ.ι ίχε.ι σχεδιαστε.'ί)

Περl.π�"'οη δύο μετρητών

ι 'Q aγωγός Ιtροστ.ασiας 5 έ • Εχει σχεδιαστε7) π:νακας διανομiϊς 1 I- -- -- -- - --

·οο Διακόπτης �ει .. οιιργίας ! I J«:ιι κατα τις ωρες ' t---.. κοινοϋ τιμολ�'\1

1

I I I

__ j ΙL.:Δέκτης φ�εσUχνω ν Περίπτωση μετρητή διπλ-ί}ς έγγραφης - -, I

I I

Σχ. 1 3.1 ιδ.

Διάγραμμα συνδεσμολογίας έγκαταστόσεως ήλεκτρικής θερμάνσεως.

359

.;;�, ι;�� ·-ισv \�

i Ξ , r f , , r l , r ! 0- - -•Αγωγός(Ι ' nροστασ ίasJ

I i ! I I ' � Γ1 1ΊTΓ� -l·ffi-- eερ�ayτικά.Ί*F��. (:)=® Ulr στοιχιια 1Jil ru ' ' � c__ _ _ _ ·--------------®

Σχ. 1 3.1 ιε. Διαγράμματα συνδεσμολογίας συστημάτων όλληλασφαλίσεως.

®

α) Λειτουργία θερμαντικών στοιχείων μ6νο ταυτόχρονα μέ τή λειτουργία τού όνεμ ιστήρα. β) "Όταν λειτουργεί ή συ­σκευή θερμάνσεως νερού μεγάλης όπορροφούμενης Ισχύος, ό διακ6πτης προτεραι6τητας θέτει �κτός λειτουργίας τή

συσκευή θερμοσυσσωρεύσεως (�πιλογική λειτουργία μεγάλων καταναλώσεων). 1 ) Συσκευή θερμοσυσσωρεύσεως. 2) Συσκευή θερμάνσεως νερού. 3 ) "Ηλεκτρονόμος θερμοσυσσωρεύσεως. 4 ) Διακό­

mης προτεραιότητας .

ω �

361

Σχ. 1 3.1 ιστ. "Εγκατάσταση μέ κουτιά διακλαδώσεως.

Σχ. 1 3.1 ιζ. "Εγκατάσταση μέ μικτό κουτιά.

362

μές γιό ρευματοδότες �. όκόμα, κενό κουτιά, μέσα στό όποία μπορούν νά τοποθε­τηθούν στό μέλλον ρευματοδότες. Τά κενά κουτιά έχουν κάλυμμα καί όκροδέκτες ένώσεων καί τοποθετούνται σέ όποστάσεις μεταξύ τους 1 ,25 m ως 1 ,50 m (σχ. 1 3. 1 ιη ) . Μέ τήν τεχνική αύτή δημιουργείται εύέλικτη έγκατάσταση, στήν ό­ποία ίιπόρχει δυνατότητα γιά μεταβολές (π.χ. μέ τήν όλλαγή θέσεως στήν έπίπλω­ση τοποθετούνται ρευματοδότες σέ νέες κατάλληλες θέσεις). 'Επίσης, στίς έγκα­ταστόσεις αύτές εΤναι δυνατόν όπό κάθε κουτί νά όναχωρήσει μ ικρό τμήμα γραμ­μής πρός �να φωτιστικό σημείο τοίχου, έφόσον ίιπάρχουν οΙ όπαραίτητοι τοπικοί διακόmες. "Ετσι, οΙ λήψεις ρεύματος γιά φωτιστικά σημεία τοίχου πού καθορίζον­ται όπό τήν έπίπλωση, μπορούν νά τοποθετηθούν σέ διάφορα σημεία (συνήθως σέ ϋψος 1 ,70 m περίπου· όπό τό δάπεδο).

Διαοτά� οέ σn

Σχ. 1 3.1 ιη.

στ) '"Οταν οΙ διακόmες τοίχου, πού έλέγχουν φωτιστικές, θερμικές � άλλες συ­σκευές, δέν πρόκειται νό έγκατασταθούν μέσα στόν iδιο χώρο μέ τίς συσκευές, καλό εΤναι νό προβλέπονται διακόmες μέ ένδεικτική λυχνία. Τότε όπαιτείται νά έγ­κατασταθεί στό τμήμα τής γραμμής, πού καταλήγει στό διακόmη, �νας όκόμα όγω­γός.

ζ) ··οταν δέν έγκατασταθούν όμέσως, όπό τήν όρχή. γραμμές πλυντηρίων, συ­σκευών θερμόνσ�ως κλπ., έπιβάλλεται νό έγκατασταθούν κενοί σωλήνες γιό μελ­λοντική τοποθέτηση όγωγών. Στόν πίνακα διανομής πρέπει νό προβλέπονται έπί­σης έφεδρικές όναχωρήσεις.

η) Στά σχήματα 1 3. 1 ιθ ως 1 3. 1 κγ δίνονται παραδείγματα έγκαταστόσεως Ισχυ­ρών ρευμάτων στό διάφορα δωμάτια τών κατοικιών.

363

<Υπνοδωμάτιο

Σχ. 1 3.1 ιθ.

Δωμάτιο

Σχ. 1 3.1 ικ.

Μαγειρείο

Σχ. 1 3.1 ιια.

Λοuιρό Σχ. 1 3.1ιιβ.

Μαγειρείο Λοuιρό

===;

. � � �

ω χ Οχ� �

...

l ,.+.,

� λ

00000

t[j � I-=- ιι '7; /

Σχ. 1 3.1ιιy.

365

1 3.2 Σχεδrαση τηλεφωνικής �yκαταστάσεως.

Ή σχεδίαση τού έσωτερικού τηλεφωνικού δικτύου όκολουθεί τίς έξής γενικές όρχές:

α) ΟΙ τηλεφωνικές γραμμές πρέπει νά τοποθετούνται �τσι, ώστε νά έξασφαλίζε­ται fι όσφάλεια τού έγκαταστάτη καί δσων θά χρησιμοποιούν ι'j όπωσδήποτε θά έρχονται σέ έπαφή μέ αύτές καθώς καί τά διάφορα τηλεφωνικά έξαρτήματα καί συσκευές.

β) Πρέπει πάντοτε νά έξασφαλίζεται τό όπόρρητο τών τηλεφωνικών συνδι<;�λέ­ξεων, δταν fι γραμμή τού συνδρομητή (συνδρομητική γραμμή) δέν περνά μόνο όπό χώρους όποκλειστικής χρήσεώς του.

γ) Σέ κάθε σχέδιο τηλεφωνικής έγκαταστάσεως, πού πρέπει νά έγκριθεί όπό τόν ΟΤΕ, πρέπει νά προβλεφθεί όριθμός συνδρομητικών γραμμών διπλάσιος όπό αύτές πού εiναι όμέσως όπαραίτητες. Γι' αύτό καλό εiναι νά γίνεται έγκατάσταση κενών σωλήνων καί σέ θέσεις πού δέν προβλέπεται όρχικά έγκατάσταση τηλεφω­νικής συσκευής, ώστε νά είναι δυνατή στό μέλλον, fι εΟκολη τοποθέτηση τών τη­λεφωνικών άγωγών.

Τό έσωτερικό τηλεφωνικό δίκτυο οΙκοδομής, πού πρέπει vά εiναι τέλεια διαχω­ρισμένο όπό όποιοδήποτε άλλο ι')λεκτρικό δίκτυο, έγκυθίσταται δπως φαίνεται στό διάγραμμα τού σχήματος 1 3.2. Τό καλώδιο τού έξωτερικού τηλεφωνικού δικτύου

Διαμερiομιπα Κοιν2χρησ'tος χωρος; Κλιμαχοσ"tάσιο ΚοινόΧΡ'I!Ο'tος; Διαμερi.σμαm

χιiίρος;

Σχ. 1 3.2.

"Εσωτερικό τηλεφωνικό δίκτυο οlκοδομijς.

τοϋ ΟΤΕ συνδέεται στόν κύριο καταν�μητή, καί όπό αύτόν όναχωροϋν οί κύριες γραμμές τοϋ έσωτερικοϋ τηλεφωνικού δικτύου τής οίκοδομής, πού έγκαθίσταντα ι, κατά τό δυνατόν, στό κλιμακοστάσιο.

ΟΙ κύριες γραμμές μπορεί νά τοποθετούνται μέσα σέ χωνευτούς σωλήνες, πού οΙ διαστάσε ις τους, δπως άλλωστε καί οΙ διαστάσεις τών κατανε μητών, ποικίλλουν όνάλογα μέ τόν όριθμό τών ζευγών τών τηλεφωνικών όγωγών. 'Όταν χρειάζονται πολλές σωληνώσεις, εΤναι δυνατόν νά τίς όποφύγομε χρησιμοποιώντας πλαστικά πολύζευγα καλώδια, πού συγκρατούνται σέ έλόσματα τύπου Π μέ περιλαίμια (κο­λάρα), καί τοποθετούνται μέσα σέ αύλάκια.

ΟΙ κύριες γραμμές καταλήγουν στούς iνδιάμ�σους καταν�μητiς, στούς διάφο­ρους όρόφους τής οΙκοδομής, όπό δπου όναχωροϋν οΙ σωλήνες διακλαδώσεως πρός τούς άκpαίους καταν�μητiς. 'Από τούς όκραίους κατανεμητές όναχωροϋν οί ότομ ικές γραμμές πρός τίς τηλεφωνικές συσκευές (συνδρομητικές γραμμές).

ΟΙ διάφοροι κατανεμητές τοποθετούνται έτσι, wστε τό ϋψος όπό τό δάπεδο τής κάτω πλευράς τους νά εΤναι τουλάχιστον 1 m καί τής πάνω πλευράς τους τό πολύ 2 ,5 m.

1 3.3 Σχεδrααη �γκαταστάσεως γιά κουδούνια, γιά άνοίγματα θύρας, γιά θυροτη­λ�φωνα.

Στό σχήμα 1 3.3α φαίνεται έγκατάσταση κουδουνιών καί όνοίγματος θύρας (ή­λεκτρική κλε ιδαριά) μεταξύ ε ίσόδου πολυκατοικίας καί διαμερισμάτων.

"Αν χρησιμοποιηθεί έγκατόσταση θυροτηλεφώνων (σχ. 1 3 .3β). μπορεί ή έγκα­τάσταση κουδουνιών μεταξύ ε Ισόδου καί διαμερισμάτων νά μή γίνε ι . Τότε, τοπο­θετείται κουμπί πιέσεως κουδουνιοϋ μόνο στήν είσοδο τοϋ διαμερίσματος.

Στό σχήμα 1 3.3γ φαίνεται σέ παράδειγμα, πώς τοποθετείται θυροτηλέφωνο σέ συνδυασμό μέ ήλεκτρική κλε ιδαριά. Στήν έγκατάσταση αύτή τά θυροτηλέφωνα εΤ­ναι άπλό, χωρίς διάταξη κλήσεως, όλλά έχουν ένσωματωμένο τό κου μπί πιέσεως γιό τό άνοιγμα τής πόρτας. Γιά τήν κλήση χρησιμοποιείται έγκατάσταση κουδου­νιών μεταξύ εΙσόδου πολυκατοικίας καί διαμερισμάτων.

1 3.4 Σχεδ(αση �γκαταστάσεως κεραιών ραδιοφωνικής κα( τηλεοπτικής λήψεως.

Στό σχήμα 1 3.4 φαίνεται διάγραμμα έγκαταστάσεως κεντρικής κεραίας ραδιο­φωνικής καί τηλεοmικής λήψεως, ένώ στό σχήμα 1 3. 5ε ή γραμμή καθόδου τής κεντρικής κεραίας μέχρι τή θέση τών δεκτών.

1 3.5 Παραδε(γματα σχεδrων Ε.Η.Ε.

Στά σχήματα 1 3.5α wς 1 3 .5στ φαίνονται παραδείγματα πλήρων σχεδίων Ε. Η. Ε. κατοικιών.

Τό σχήμα 1 3.5α δείχνει σχέδιο Ε .Η .Ε. μέ κλασικούς διακόmες τοίχου. Τό σχήμα 1 3.5β δείχνει σχέδιο τής ίδιας Ε. Η. Ε., όλλό μέ διακόmες χειρισμοϋ όπό όπόσταση (τηλεδιακόmες). Τό σχήμα 1 3.5γ δείχνει σχέδιο Ε .Η . Ε. κατοικίας καί έργαστηρίου μέ μ ικτό κυκλώματα φωτισμοϋ καί ρευματοδοτών. Τό σχήμα 1 3.5δ δείχνει σχέδιο

,� Ρrιο, �·��{'ι"\ �\:�,� · -fov';,\.

-

χ τ. aπό μ εtao μatιonj ttiνa'IC.Q κοινοχρήστων

JS_O\.ψlt� 'IC.OVOO\JV IOV 30ς Όροφος

2ος 'Όροφος

10ς 'Όροφος

-·- - - -� I ι" Κουμπί ή λ -χλειbαριdς; &ιιρωρειοv

I \ I

Πίναχας χουbοvνιων ��ώ�υρας ('Κiιριας ε'ισόbου)

Σχ. 1 3.3α.

Θ Θ

Θ Θ

Θ Θ

Έγκστάστσση κουδουνιών κσί όνοίγμστος θύρας (�λεκτρικής κλειδαριάς).

s Θ Θ 7

,,. ' ;β' I 7 Θ Θ

-- - -

,μ D 9

" � , - I 9 Θ Θ

�

,e. Pr;., �·�,,...(') �\�,.,� ' -ι σv \�

_ _ _ _ _ι_ _ I

-- ---, - - - -- - - -5-

s

I i - �bροφος;

- · -+- - - - - - - - -- -

I --- -+-- 6

i �� Ι 11 1111 I llι�j )

)θ I � 2CIς; Οροφος;_ -· +. · - · -· -

ΞΞ1 I 11 111111 i F..::�

I - - - - + - -

-.J � Ρόbροφος;

I I I W"j ' --�

Σχ. 1 3.3β.

- - - ·

"Εγκατόσταση θυροτηλεφώνων.

- ·----..--

s

10

---s ,..

- -- . Ί Ι I !

) l: 2

2 2 _jl 2 < 220 / 110V� 5 .·

Γ . ___,.._ _ _;

,;< -=_ _j_ . ""\, i - -γ \\ . % 3

I 1 � ιl i _ _ _ _ jι.P =

I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I �I :J}Γi} I

�G> � � �G>-- - - - J Σχ. 1 3.3y.

Έγκατόσταση θυροτηλεφώνων καΙ f\λεκτρικής κλειδαριδς.

V H F L Μ 5 1 F M 5 11

- l ___,___, __ _j

I I I

- ·+

Σχ. 1 3.4.

Διάγραμμα έγκαταστάσεως κεντρικής κεραίας ραδιοφωνικής καί τηλεοmικής λήψεως.

369

370

! I I I I ι I I �

,:. τ

___,

r{

/7 (

>-{ h

f=( � �� I I � ί I ! I f-,� I �� ί \ i ι::,

rJ I rι

---v Λ

)-�

Θ en )-

� Α "-�

-, /- ι,_

/8 J57, �� /Α/_ \

r--,(_ -� ι1ι

u � ' � ..-[ "-ι..-

/Q �7 r----------. • ο �� �

�� ;? �

Υ Υ l.=.I --.

Σχ. 1 3.5α.

" Εσωτερικ(J "Ηλεκτρική "Εγκατόσταση μέ κλασσικούς διακόπτες τοίχου.

I ;=J

π I

� I

r--- -

I r@ ),;

I r: I ,� - - l ! ,� ' I � u u �I l 1 σdcr I I ι ' r�l ι 1!1:!11 �� >--{ 'L

-, �

,; �� f=( "� � �n I

I I � e;r-7-·J:

Ι Α r-;r:·

� } r--

i a-. .ι. I ιv� Θ I ....____,_

I � ·�� �� · I � ί � I � rJ rτ-I rι

Σχ. 1 3.5β.

f( � Θ #/

�

�� ::ι 1-:-ι � �r

1# �� //// /4'/� Α'/

-ι::: �4

ι

Θ �

γ y@ I

Έσωτερική 'Ηλεκτρική Έγκατάσταση μέ τηλεδιακόmες.

371

_j ιJ

i I

I I I I i i I

� I

372

Σχ. 1 3.5y.

Γ nίw'ΚιΙ, χαtοιχ�

�� ........... -·

· - · - · _.... X.LSJ ι 2 ;-ς-·- - 3 ca . · -· - ·�

πίνα� ΊιΟινοχρ-Ιιοτων

" Εσωτερική "Ηλεκτρική "Εγκατόαταση μέ μικτό κυκλώματα φωτισμού καΙ ρευματοδοτών.

Ε. Η .Ε. κατοικίας μέ χωριστό κυκλώματα φωτισμοϋ καί ρευματοδοτών. Τό σχιϊμα 1 3.5ε δείχνει <?1(έδιο κατοικίας, μέ χωριστό κυκλώματα φωτισμοϋ καί ρευματοδο­τών, στό όποίο δέν σημειώνονται κυκλώματα συσκευών yιά λόγους μεγαλύτερης

373

I Ι I I I I I I Ι Ι :l• I

Σχ. 1 3.56.

I I I ι

ι::::::: α 1

'Εσωτερική 'Ηλεκτρική "Εγκατάσταση μέ χωριστό κυκλώματα φωτισμού καΙ ρευματοδοτών.

I

σαφήνειας. τέλος. τό σχiΊμα 1 3.5στ δείχνει lνα όκόμα σχέδιο Ε .Η .Ε. κατοικίας μέ μικρό έργαστήριο, στό όποίο ιχουν προβλεφθεί μικτό κυκλώματα γιό φωτισμό καί ρευματοδότες.

1 3.6 "ΕρωτιΊσεις. 1 . Πώς βρίσκεται τό πλήθος τών άγωγών σέ κάθε τμήμα γραμμής κυκλώματος διακλαδώσεως; 2. Ποιό εΤναι τό μονογραμμικό σχέδιο φωτιστικού σώματος πού έλέγχεται όπό διακόmη έναλλαγής

(όλλέ - ρετούρ) καΙ ποιό τό όντfστοιχο σχέδιο γιά διακόmη διαδοχής (κομιτστέρ); 3. τί σημαίνουν τά μικρό γρόμματα τού όλφαβήτου δίπλα στούς διακιΊmες τοίχου καΙ στΙς λήwεις

ρεύματος σέ �να σχέδιο Ε.Η.Ε.; 4. τί σημαίνουν οΙ όριθμοi δίπλα στΙς διάφορες λήψεις ρεύματος. σέ όρισμένα σχέδια Ε.Η. Ε.; 5. τί εΤναι ο\ διακόmες χειρισμού όπό όπόσταση καΙ ποιούς διακόmες μπορούν νά όντικαταστήσουν; 6. Ποιά εΤναι τά πλεονεκτήματα χρησιμοποιήσεως μικτών κουτιών στΙς γραμμέ(; τών Ε.Η.Ε. σχετικά

μέ τά κοινά κουτιά διακλαδώσεως; 7. Χαρόξτε μονογραμμικό σχέδιο αύτόματης διακοπής φωτισμού κλιμακοστασlου πολυκατοικίας μέ Ι­

σόγειο καΙ 4 όρόφους.

374

Λουτρό

Σαλόνι Τραπε�1α

Σχ. 1 3.5ε. Ε.Η.Ε . κατοικfας μέ χωριστό κυκλώματα φωτισμού καf ρευματοδοτών.

Σχ. 1 3.5στ. Ε .Η .Ε. κστοικfας μέ μικτό κυκλώματα φωτισμού καf

ρευματοδοτών.

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Δ Ε Κ Α Τ Ο Τ Ε Τ Α Ρ Τ Ο

ΣΧ ΕΔΙΑΣΗ Ε. Η . Ε. Β ΙΟΤΕΧΝ ΙΑΣ

1 4.1 Σχεδίαση έγκαταστάσεων ίσχυρών ρευμάτων (φωτισμού καί κινήσεως).

1) Γενικά.

Οί βιοτεχνικές Ε . Η . Ε. περιλαμβάνουν έκτός όπό τήν έγκατάσταση φωτισμού, πού άπαιτεί ε ίδικό έπιφανειακό φορτίο 1 5 wς 20 W/m2, καί έγκατάσταση κινή­σεως καί θερμάνσεως.

'Η σχεδίαση τής έγκαταστάσεως κινήσεως γίνεται δπως καί τής έγκαταστάσεως φωτισμού ( Κεφάλ. 1 3 ). ΟΙ γραμμές τών κυκλωμάτων διακλαδώσεως, πού τροφο­δοτούν τά διάφορα μηχανήματα, όναχωρούν όπό τόν πίνακα διανομής (π.χ. ύποπί­νακας κινήσεως). Κάθε μηχάνημα έχει κοντά του, Ιδιαίτερο μερικ6 πίνακα, δπου βρίσκονται τά όργανα προστασίας καί έλέγχου τού κινητήρα του καί όπό δπου qνα­χωρούν καί οΙ ύπόλοιπες όναγκαίες γραμμές τροφοδοτήσεως τού μηχανήματος. ΟΙ γραμμές κινήσεως έχουν, συνήθως, τέσσερις όγωγούς (τρείς όγωγούς φάσεως καί eναν άγωγό προστασίας). 'Όταν ύπάρχουν καί μονοφασικοί κινητήρες ιϊ άλλα μο­νοφασικά φορτία όπαιτείται καί ούδέτερος όγωγός. Άπό τούς μερικούς πίνακες μέχρι τά μηχανήματα όναχωρούν γραμμές μέ πλήθος όγωγών, πού εΤναι όνάλογο μέ τόν τρόπο έλέγχου τού κινητήρα (π.χ. 6 όγωγοί φάσεως καί 1 όγωγός προστα­σίας σέ περίmωση πού στό μερικό πίνακα ύπάρχει έκκινητής όστέρα - τριγώνου). Στό σχήμα 1 4. 1 α φαίνεται έγκατάσταση κινήσεως μηχανουργείου (στό σχέδιο δέν σημειώνεται τό πλήθος τών όγωγών στίς γραμμές, πού όναχωρούν όπό τούς μερι­κούς πίνακες).

2) Τροφοδ6τηση.

Ή τροφοδότηση μέ ήλεκτρική ένέργε ια τών βιοτεχνιών, έάν έπιθυμείτα ι ή έξα­σφάλιση τής συνέχειας έξυπηρετήσεως, γίνεται μέ δύο όνεξάρτητες παροχετεύ­σε ις μέ κλειστές γραμμές (βρόχους). Συνήθως, δμως, στίς βιοτεχνίες, λόγω τού μ ικρού τους μεγέθους, χρησιμοποιείται όκτινική τροφοδότηση. Τό σχήμα 1 4. 1 β δί­νει παράδε ιγμα τροφοδοτήσεως μέ κλειστές γραμμές, γιά παροχετεύσε ις ύψηλής τάσεως. Ή χρησιμοποίηση κλε ιστών γραμμών έκτός όπό τό πλεονέκτημα τής συ­νέχε ιας έξυπηρετήσεως, έχε ι καί τό πλεονέκτημα νά έλαπώνουν τήν mώση τά­σεως καί τήν κατανομή τών φορτίων στούς δύο μετασχηματιστές. ΜΑν τμήμα τής κλε ιστής γραμμής, μεταξύ δύο πινάκων διανομής, ύποστεί βλάβη, όπομονώνεται

376

Γt;νιΉ.ό!; ττιναΉ.α� -κινήοεω,

Παροχ-/ι I

Ε�οοδο!; Σχ. 1 4. 1 α.

Ε .Η . Ε. κινήσεως (Μηχανουργείο).

J80/220V

α

Σχ. 1 4.1 β.

β

Παρόδειγμα τροφοδοτήσεως Ε.Η.Ε. μέ κλειστές γραμμές. nι·IΘέσεις διακοmών κατό τήν κανονική λειτουργία. β) Θέσεις διακοmών σέ περίmωση βλόβης.

377

μέ τό όνοιγμα δύο διακοπτών, δπως φαίνεται στό σχήμα 1 4. 1 β, καί οΙ πίνακες συ­νεχίζουν νά τροφοδοτούνται*. Στό σχήμα 1 4. 1 γ δείχνεται όκτινική τροφοδότηση μέ παροχέτευση ύψηλής τάσεως.

Α'ί�α 1 Αί�οuσα 2 Α'ί�σuσα 3

Σχ. 1 4. 1 y. Παράδειγμα όκτινικής τροφοδοτήσεως Ε.Η. Ε.

Οί γραμμές τών κυκλωμάτων διακλαδώσεως στίς βιοτεχνικές έγκαταστάσεις έκτελούνται συνήθως μέ μονωμένους όγωγούς μέσα σέ χαλυβδοσωλήνες ι'\ μέ άνθυγρά καλώδια καί εϊναι συχνά όρατές. Γιά τήν τροφοδότηση τών διαφόρων μη­χανημάτων χρησιμοποιούνται συνήθως γραμμές χωνευτές μέσα στό δάπεδο καί γιά τά κινητά καί φορητά μηχανήματα προβλέπονται πολλαπλοί ρευματοδότες (βιο­μηχανικού τύπου) . Τά σχήματα 1 4. 1 δ καί 1 4. 1 ε δείχνουν σχέδια έγκαταστάσεων κινήσεως. "Αν στό μέλλον μετακινηθούν τά μηχανήματα σέ μιά έγκατάσταση μέ σκοπό εϊτε νά όλλάξουν θέση εϊτε νά προστεθούν νέα, τοποθετούνται έπιμήκεις δ ιατάξε ις συνεχούς ρευματοληψίας. ΟΙ διατάξεις αύτές όποτελούνται όπό μεταλλι­κούς ι'\ πλαστικούς όχετούς, μέσα στούς όποίους τοποθετούνται γυμνοί ζυγοί ι'\ κα­λώδια καί κατά μήκος τους στερεώνονται κιβώτια όσφαλειών, κιβώτια ό­κροδεκτών ι'\ ρευματοδότες. 'Από τά κιβώτια όσφαλειών όναχωρούν καλώδια γιά τήν τροφοδότηση τών μηχανών. Γιά κινητές ι'\ φορητές μηχανές χρησιμοποιούνται ρευματοδότες,' πού στερεώνονται σέ όποιαδήποτε θέση κατά μήκος τών όχετών.

Τά σχήματα 1 4. 1 στ καί 1 4. 1 ζ δείχνουν έγκαταστάσε ις μέ έπιμήκεις διατά�εις συνεχούς ρευ ματοληψίας πού όναρτώνται κατάλληλα όπό τήν όροφή. Στό σχήμα 1 4. 1 στ έκτός όπό τήν έγκατάσταση κινήσεως, οΙ έπιμήκεις διατάξεις συνεχούς ρευματοληψίας τροφοδοτούν καί τό φωτισμό, όπότε στό κιβώτιο όναχωρήσεως τού καλωδίου τροφοδοτήσεως τών φωτιστικών σωμάτων ύπάρχε ι , συνήθως, καί διακόπτης τραβηχτός.

* Γιά νά συνεχίσουν νά τροφοδοτούνται κανονικό δλοι οΙ πίνακες διανομής, δταν μεγάλο μέρος τους πιά, θά τροφοδοτείται όπά τή μία μόνο πλευρό, πρέπει � γραμμή νό έχει όγωγούς μέ διατομή όρκετή καί γιά μονόπλευρη τροφοδότηση.

._ ,

·���� ;;;�l f"' �\�,� ' -ιοv ,�

Ι 21 _ι• .. f!ilt ·Γ� 20

ο- rQJ1s 19

Ξvλοvρyείο

Μηχανοvρyείο

r· - - · - · - -1 �rποπίν. κιvήοεωq

I. ι:;;::::]Μι:ρι� ιtiνα140ς1 r;! ΠολλαιtλΟV!: 1 � ρενμcnοωtη!: 1

rn

4Χ4 29ιΧ)

[Q 22

3 Χ50 Κ imo Γ. iiiν ακα

0 3

� ....§Χ§_ 36 ΙΧ ) _ 36ΙΧ)

•Αττοδvtήρια

Γραφείο

• Ηλεκτρολόγοι

4 Χ 4 29ΙΧ1

181 κοvtί Ι>ιακλα/>ι:ισ. 1 · @4 �. dE�obo!: οοπέtισu .J � jj 4Χ4

Π !L!P' [29\Xi �'i:, I Ι .. ., I 1-'<>'λ ' Jj 11 �� :=:=::11 Γ

"' ..:ι 00

,r:. ΡΙ-ιο, �·�'\""(') �\>.���� .-1QV \�

Σχ. 1 4. 1 6. Σχέδιο Ε .Η .Ε . κινήσεως.

Παρατηρήσεις: 01 γραμμές πρός τά δια Φορα μηχανήματα (βλ. πίνακα) άποτε­λούνται όπό 4 πολικό καλώδια (3 Φά­�εις καί όγωγός προστασίας) μέσα σέ �αλυβδοσωλfινες 029 χωνευτούς μέσα ·στό δάπεδο. Ό αύτόματος προστασίας τού κινητήρα καί ό έκκινητής του είναι έγκατεστημένα έπάνω στό μηχάνημα. "Επάνω στούς μερικούς πίνακες τοπο­θετούνται όσφάλειες προστασίας τών κινnηiοων καί ένδεχομένως τά όργανπ

διακοπής.

Α/Α 1 κυκλ.

I 1

I 2 I 3

4 5 6 7 8 9

I 1 0 1 1 1 2 1 3 1 4 1 5 1 6 1 7 1 8 1 9

. 20 2 1 22

23 24

1 2 5 26

ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ

ΤΟΡΝΟΣ 1 ,5 m ΤΟΡΝΟΣ 2,5 m ΦΡΑΙΖΑ Λ Ε ΙΑΝτΙ ΚΗ Μ Η ΧΑΝΗ Π ΡΙΟΝ Ι Μ ΗΑΛΛΩΝ ΔΡΑΠΑΝΟ Ω Σ cp 40 m m Χ Ε Ι ΡΟΚΙ Ν ΗΤΗ Π Ρ ΕΣΣΑ Λ ΕΙΑΝτΙ ΚΗ Μ ΗΧΑΝ Η ΠΑΓΚΟΣ ΧΑΡΑΞΕΩΣ Λ ΕΙΑΝτΙ ΚΗ Μ ΗΧΑΝ Η ΔΡΑΠΑΝΟ ΩΣ φ 1 3 m m ΔΡΑΠΑΝΟ ΩΣ φ 25 m m ΠΑΓΚΟΣ Μ Ε Μ ΕΓ Γ Ε Ν Η ΤΡΟΧΙΠΙ ΚΗ Μ Η ΧΑΝΗ Λ Ε ΙΑΝτΙ ΚΗ Μ Η ΧΑΝΗ ΠΛΑΝΗ ΞΥΛΟΥ ΦΡΑΙΖΑ ΞΥΛΟΥ ΤΑΙΝ ΙΟ Π ΡΙΟΝΟ ΞΥΛΟΥ ΔΡΑΠΑΝΟ ΩΣ φ 30 mm Λ Ε ΙΑΝτ ΙΚΗ Μ Η ΧΑΝΗ ΞΥΛΟΥΡΓΙ ΚΟΣ ΠΑΓΚΟΣ KAM I N EYr H P I O Μ Ε ΑΝΑΡΡΟΦ Ητ ΙΚΗ ΧΟΑΝΗ ΗΛΕΚΤΡΟΣΥΓΚΟΛΛ Η ΣΗ ΑΥrΟ Γ Ε Ν ΗΣ ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗ ΡΑΦΙΑ ΡΕΥΜΑΤΟΔΟτΕΣ

Ι ΣΧΥΣ ΚΑΛΩΔΙΟ (kW)

5, 1 5 4 χ 2,5 m m2 5,90 )) 6,00 )) 2,20 )) 0,74 )) 1 ,28 )) -

0,74 )) -

1 , 1 0 )) 0,25 )) 0,92 ))

-0,60 )) 0,37 )) 3,70 )) 2,20 )) 2,20 >> 0,92 )) 0,74 ))

- -

0,5 1 )) 8,00 4 χ 4 m m2

- -- -1 0 4 χ 2,5 m m2

"" �

.;;�,., ι;�� ·-ισv \�

'σς; Όροφ<>t (β ροχοει.δέ� f>ίκτvο)

' Ι σό'γΕιΟ (ά:χτινικό δίκτvο)

rvμπιeπή� �ο---;::====�

Σχ. 1 4. 1 ε. Σχέδιο Ε .Η .Ε . κινήσεως .

"' �

12)

16

381

v ,Q 3-C" -< ο b ::L ::;) w a. U' <::;) ο χ � ::;) b

� � ""' .- -ο � g -ο χ u­ι..ι iiί " -c:-::1 ίΞ "" 'W ::L U' 3 ι!; -c:­> ;ϊ u.ί :i u.ί

382

Σχ. 1 4. 1 ζ. Ε.Η. Ε . κινήσεως καί φωτισμού μέ �πιμήκεις διατάξεις συνεχούς ρευματοληψίας.

1 4.2 Σχεδfαση �yκαταστάσεων άσθενών ρευμάτων (τηλ�φωνα, �νδοσυνεννόηση, συστήματα συναγερμού κλπ.).

1) ΤηλΕφωνική lγκατ6σταση - ΈνδοσυνΕνν6ηση.

Στίς δευτερεύουσες τηλεφωνικές έγκαταστάσεις, τό τηλεφωνικό δίκτυο τού συνδρομητικού κέντρου εΤναι δμοιο μέ τό δίκτυο τών κύριων συνδέσεων, όλλά οΙ ότομικές τηλεφωνικές γραμμές διαφέρουν όπό τίς κύριες τηλεφωνικές συνδέσεις, γιατί όποτελούνται, συνήθως, όπό τρείς όγωγούς (2 όγωγούς όμιλίας καί 1 γειωτι­κό όγωγό).

ΟΙ δευτερεύουσες τηλεφωνικές έγκαταστάσε ις πρέπει νά όκολουθούν τούς Κα­νονισμούς «Τοποθετήσεως καί συντηρήσεως δευτερευουσών τηλεφωνικών έγκα­ταστάσεων». ('Απόφαση Διοικητικού Συμβουλίου ΟΤΕ ύπ' όριθ. 1 1 79/22 - 1 - 7 1 . Δημοσιεύθηκε στό φύλλο τιϊς έφημερίδας τιϊς Κυβερνήσεως Φ .Ε .Κ. ( Β ) 269/8 -4 - 7 1 ) .

2) Έγκατ6σταση συναγΕρμού πυρκαϊάς.

Συστήματα συναγερμού πυρκαϊάς ύπόρχουν διαφόρων τύπων. Γιά βιοτεχνίες μπορεί νό χρησιμοποιηθεί ι'ι όπλή � '(ι<ΙJτόσταση τού σχήματος 1 4.2α μέ όγγελτιϊ­ρες μέ μ ικροδιακόmες, πού κλείνουν μέ διμεταλλικό στοιχεία εύαίσθητα στή θερ­μότητα.

Έκτός όπό όγγελτιϊρες αύτόματης όναγγελίας πυρκαϊάς, ύπάρχουν σέ κάθε θέ­ση καί κουμπιά χε ιρισμού μέ τό χέρι.

--�---- ---- --- ���-----.--------�----� --��----------��------��------��--�

\ ·ΕνbειΚτιχες λuχνlες σηματοbστήσεως σέ ττφ;τττωση i:χττωλαώv rψ:.ς γij .

Κοuμττιά χειρισμcϊί / μέ τό χ.:Ρι κατω άττο γuάλιν(: 'οciλuμμ�

Πρdς άγγελτ-ϊjρες

Α\ιτόμ.::τος έλλειψεως τάσεως

Τροφοδότη σ η άττό τό b(κruo

ο Κnυμττί bοΊ<ψής

χαί άττό συστοιχία σuσσωρεuτων

Σχ. 14.2. Έγκατόσταση συναγερμοϋ πυρός.

38.']

Στό τέρμα κάθε γραμμής, δπως αύτή πού φαίνεται στό σχήμα 1 4.2α (άκτινικό

σύστημα γραμμών), ύπάρχει κουμπί πιέσεως γιά τή δοκιμή τής καλής λειτουργίας

τής έγκαταστάσεως.

384

3) Λοιπiς lγκαταστάσΕις.

Ή σχεδίαση δλλων έγκαταστάσεων όσθενών ρευ μάτων (παράγρ. 9 .3), πού πι­θανόν νά χρε ιάζονται , δέν παρουσιάζει καμιά δυσκολία.

1 4.3 Σχεδ(αση �yκαταστάσεως άλεξικεραύνων.

Ή έγκατάσταση όλεξικεραύνων σέ βιοτεχνίες βασίζεται aτούς κανόνες πού ό­ναφέραμε στήν παράγραφο 9.4.

Τά σχήματα 1 4.3α καί 1 4.3β δείχνουν έγκαταστάσε ις όλεξικέραυνου σέ κτήρια βιομηχανικού τύπου.

, - ... .ι ' ; .. ..

I ( ' -' J

J �"\

\ \ \ \ \

\

- ΚύρΙDι άγωγοί κα: γειώσεις -� Μ εταλλΩιiς \<C!tασκευiς

Σχ. 1 4.3a. Έγκατάσταση όλεξικέραυνου σέ κτήριο βιομηχανικού τύπου.

\ ... ( .........

Σχ. 1 4.3β.

Μ εταλλοιΕ:ι; κατασκευές . Συλλεκτήριοι και κύριοι cΙγuιγ.:>ι καl γειι.iισας

Έγκατόσταση όλεξικέραυνου σέ κτήριο βιομηχανικού τύπου.

385

1 4.4 Έρωτήσεις.

1 . Ποιά ε1ναι τά πλεονεκτήματα κλειστών γραμμών στίς βιοτεχνικές Ε .Η . Ε. ; 2 . Ποιοϋ τύπου έγκατάσταση χρησιμοποιείται, δταν θέλομε νά ύπάρχει δυνατότητα νά μετακινήσομε

τίς μηχανές σέ βιοτεχνίες;

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Δ Ε Κ Α Τ Ο Π Ε Μ Π Τ Ο

ΣΧΕΔΙΑΣΗ Ε Μ Π Ο Ρ Ι ΚΩΝ, ΑΓΡΟτΙ ΚΩΝ ΚΑΙ ΛΟ Ι ΠΩ Ν Ε ΓΚΑΤΑΠΑΣΕΩΝ

1 5.1 Σχεδfαση Ε.Η.Ε. καταστημότων.

ΟΙ Ε. Η . Ε. καταστημάτων είτε σχεδιάζονται δπως καί οΙ όντίστοιχες έγκαταστά­σε ις κατοικιών, άν πρόκειται γιά άπλά καταστήματα, πού δέν όπαιτούν ήλεκτρικές τροφοδοτήσεις μεγάλης Ισχύος γιά τήν έπίδειξη καί τήν έκθεση τών έμπορευμά­των τους (π.χ. είδη ένδύσεως, ύφάσματα, οΙκιακές συσκευές κλπ.), είτε σχεδιάζον­ται δπως ol βιοτεχνικές έγκαταστάσε ις (π.χ. καταστήματα πωλήσεως μεγάλων συ­σκευών έπαγγελματικής χρήσεως καί μηχανημάτων). Στή δεύτερη περίπτωση, οΙ λήψεις ρεύ ματος πρέπει νά μπορούν νά όλλάζουν θέση, γιά νά τροφοδοτούν συ­σκευές καί μηχανήματα, πού όνανεώνονται καί τοποθετούνται σέ διάφορες θέσε ις κάθε φορά. Γ ι ' αύτό χρησιμοποιούνται έπι μήκεις διατάξε ις συνεχούς ρευματολη­ψίας.

Σέ χώρους έμπορικών καταστημάτων, οΙ διατάξεις συνεχούς ρευματοληψίας, τοποθετούνται, συνήθως, κάτω όπό τό πάτωμα, μέσα σέ κοίλους χώρους, ε Ιδικά διαμορφωμένους. Γιά τίς διάφορες τροφοδοτήσε ις βγαίνουν όπό τό πάτωμα κα­τάλληλες λήψεις ρεύματος. Ή μορφή αύτή έγκαταστάσεως έχει καί τό πλεονέκτη­μα δτι μπορεί εύκολα νά τροποποιηθεί όποτεδήποτε ή ήλεκτρική έγκατάσταση.

Σέ περιπτώσεις καταστημάτων εΤναι έπίσης δυνατή καί ή πλευρική, έπάνω στούς τοίχους, έγκατάσταση διατάξεων συνεχούς ρευματοληψίας.

Στό σχήμα 1 5. 1 α Φαίνεται άπλή έγκατάσταση κομμωτήριου. Στό σχήμα 1 5. 1 β φαίνεται ό τρόπος έγκαταστάσεως κάτω όπό τό πάτωμα.

Σχ. 1 5. 1 α. "Εγκατάσταση κομμωτηρίου.

Σχ. 1 5.1β. ' Εγκατάσταση κάτω όπό τό δάπεδο.

1 5.2 Σχεδίαση Ε.Η.Ε. γραφείων.

1R7

Στά κτήρια γραφείων σύγχρονης κατασκευής, οί ήλεκτρικές γραμμές έντοιχίζον­ται στούς έξωτερικούς τοίχους, στούς τοίχους τών διαδρόμων, στό δάπεδο καί στήν όροφή, γιατί τά ένδιάμεσα χωρίσματα είναι συνήθως λεmά μέ μεγάλους ύα­λοπίνακες. Σέ πολλές περιmώσεις, έπίσης, όντί γιά έξωτερικούς τοίχους ύπάρχουν κατασκευές όπό έλαφρό μέταλλο καί μεγάλους ύαλοπίνακες. "Ετσι, οί ήλεκτρικές γραμμές τοποθετούνται στήν όροφή καί στό πάτωμα.

Στήν όροφή ύπάρχει , συνήθως, γιά τήν ήχοαπορρόφηση καί τό πέρασμα σωλη­νώσεων καί όεραγωγών (έγκαταστάσεις ύδροσωληνώσεων, κλιματισμού κλπ.), ψε υδοροφή, έπάνω όπό τήν όποία τοποθετούνται καί οί ήλεκτρικές γραμμές καί οί ε ίδι κής κατασκευής, προσιτοί γιά έλεγχο, πίνακες διανομής (μερι κοί πίνακες). Οί ή­λεκτρικές γραμμές τής όροφής τροφοδοτούν τά διάφορα φωτιστικά σημεία.

Στό δάπεδο χωνεύονται οί ήλεκτρικές γραμμές τροφοδοτήσεως ρευματοδοτών καί οί γραμμές όσθενών ρευ μάτων. 01 ήλεκτρικοί όγωγοί στίς γραμμές αύτές το­ποθετούνται μέσα σέ χαλυβδοσωλήνες ιϊ πλαστι κούς σωλήνες ιϊ όκόμα καλύτερα σέ όχετούς, μέ ε ίδικά χωρίσματα γιά τούς όγωγούς όσθενών ρευ μάτων. Οί όχετοί αύτοί έχουν σέ διάφορα σημεία κουτιά πατώματος γιά τίς διακλαδώσεις, ένώσεις καί έξόδους πρός ρευ ματοδότες πατώματος ίσχυρών καί όσθενών ρευμάτων, μό­νιμου ιϊ όνατρεπόμενου τύπου.

Τέλος γιά γραφεία μ ικρών διαστάσεων μποροϋν νά χρησιμοποιηθούν πλαστικοί όχετοί κάτω όπό τά παράθυρα, κατά μηκος τών έξωτερικών τοίχων, γιατί ol διάφο­ρες καταναλώσεις δέν όπέχουν πολύ όπό αύτούς.

Οί τρόποι διαμορφώσεως τοϋ δ ικτύου τών ήλεκτρικών γραμμών σέ χώρους γραφείων εΊναι δύο. Ό eνας, πού χρησι μοποιείται σέ χώρους γραφείων μ ικρής έ­κτάσεως, καλείται κΕντρικ6ς καί ό άλλος γιά μεγάλα γραφεία καλείται άποκΕντρω­τικός.

Ό κεντρικός τρόπος προβλέπει eνα πίνακα διανομής όνά όροφο γραφείων. Ό τρόπος αύτός έφαρμόζεται μέχρι όpισμένο δριο έκτάσεως τών γραφείων, γιατί πέ­ρα όπό αύτό τά κυκλώματα διακλαδώσεως πολλαπλασιάζονται ύπερβολικά καί ό μοναδικός πίνακας διανομής γίνεται δύσχρηστος, γιατί λόγω τής όνεπιθύμητης συγκεντρώσεως μεγάλου όριθμοϋ γραμμών δυσχεραίνεται έπέμβαση σέ περίmω-

388

ση βλάβης. Ό όπσκεντρωτικός τρόπος προβλέπει τή χρησι μοποίηση πολλών μι­κρών μερικών πινάκων διανομής, σέ διάφορες θέσε ις, στούς όποίους, τοποθε­τούνται όργανα διακοπής καί προστασίας. "Ετσι, άν συμβεί κάποια βλάβη, είναι δυ­νατόν νά όπομονωθεί μ ικρό μόνο τμήμα τής έγκαταστάσεως καί ή βλάβη νά έντο­πισθεί εύκολα. Τό όποκεντρωτικό σύστημα, πάλι, προσφέρε ι δυνατότητα νά προσ­αρμόζεται εύ κολα ή ήλεκτρική έγκατάσταση στίς όλλαγές διαρρυθμίσεως καί έπι­πλώσεως τών χώρων. Γι ' αύτό, σέ κάθε μερικό πίνακα ύπάρχει σε ιρά όκροδεκτών, στούς όποίους καταλήγουν δλοι οί όγωγοί (προσαγωγές σέ ρευ ματοδότες, όγωγοί διακοπτών, προσαγωγές σέ φωτιστικά σημεία κλπ.), καί έτσι είναι δυνατό νά παρα­λείπονται τά κουτιά διακλαδώσεων. Σέ περιπτώσεις όλλαγών, γίνεται όντιστοίχιση διακοπτών καί φωτιστικών σημείων, όπλά μέ κατάλληλες όποσυνδέσε ις καί συν­δέσεις στούς όκροδέκτες αύτούς.

Σέ κάθε όροφο γραφείων, καλό είναι νά συγκεντρώνοντα ι δλοι ol διακόπτες φωτισμού τών ε Ισόδων καί διαδρόμων σέ κεντρική θέση. Γιά τό σκοπό αύτό χρη­σι μοποιείται συχνά πίνακας μέ φωτεινά κουμπιά πιέσεως, πού όντιστοιχούν στίς διάφορες όμάδες φωτιστικών σωμάτων. Τά κουμπιά αύτά όνήκουν σέ διακόπτες χειρισμού όπό όπόσταση, πού είναι τοποθετημένοι έπάνω στούς πίνακες διανο­μής. "Ετσι, μπορεί νά γίνεται χειρισμός δλων τών όμάδων φωτιστικών σωμάτων καί όπό μιά κεντρική θέση, δπως είναι τό θυρωρείο.

Σέ κτήρια γραφείων μέ μεγάλη κυκλοφορία κοινού, καί σέ μεγάλα κτήρια γρα­φείων, προβλέπεται καί έφεδρική ήλεκτρική τροφοδότηση γιά τή λειτουργία όρι­σμένων καταναλώσεων σέ περίπτωση διακοπής τής τροφοδοτήσεως τού δικτύου τής πόλεως. Στίς καταναλώσεις αύτές, ol όποίες είναι κυρίως έγκαταστάσε ις όσφά­λειας (δπως π.χ. είναι ή έγκατάσταση όερισμού), ύπάγεται καί ή έγκατάσταση φω­τισμού όσφάλειας.

τέλος στά γραφεία έφαρμόζονται καί έγκαταστάσεις ένδοσυνεννοήσεως δια­φόρων τύπων, δευτερεύουσες τηλεφωνικές έγκαταστάσε ις, έγκαταστάσε ις κου­δουνιών κλπ.

Στό σχήμα 1 5.2α φαίνεται ή τομή ένός χώρου γραφείων μέ ήλεκτρικές γραμμές στό πάτωμα καί στήν όροφή. Στό σχήμα 1 5.2β φαίνεται ή έγκατάσταση γραμμών

Ρεuματοληψ:α 'Αγωγος ή λ έ:νέργειας 'Αγωγός τηλεττικοινuΝiας

Σχ. 1 5.2α. Χώρος γραφείων μέ ηλεκτρικές γραμμές στό δάπεδο καί στήν όροφή.

Σχ. 1 5.2β. " Εγκατάσταση γραμμών κάτω όπό τά παράθυρα.

1 ) 'Οχετός ήλεκτρικών όγωγών παραθύρου. 2) Θερμαντικό σώμα.

Σχ. 1 5.2y. Ε .Η .Ε. γραφείου. Κεντρικό δίκτυο.

1 ) Κύρια γραμμή. 2) Κύρια γραμμή έφεδρικής ήλεκτρικής τροφοδοτήσεως.

� �, r:=�A ΞΞΞ911trlllli �Α�=,-,-= �=�==;;Α...-=-=-==""" ιιι.=" =' AO:::::::i=- -::::::ι· '---", r=

Η_ � J\. - ' i1Ι4=:::ι::=:::::::ι=:::t ι

ι ,

� ' J ,, i I �-===-- 1� = I -�=)��-=c��;:Jι

Σχ. 1 5.26. Ε .Η .Ε. γραφείων.

"Αποκεντρωτικό δίκτυο.

389

1 ) Κύρια γραμμή. 2) Κύρια γραμμή έφεδρικής ήλεκτρικής τροφοδοτήσεως. 3) Μερικοί πίνακες.

κάτω άπό τά παράθυρα. τέλος, τά σχήματα 1 5.2γ wς 1 5.2ζ δείχνουν παραδείγμα­τα σχεδίων Ε .Η .Ε . γραφείων, ένώ τό σχήμα 1 5.2η παριστάνει πίνακα .διανομής

:1!)()

γραμμών φωτισμού καί πίνακα συγκεντρώσεως κουμπιών χειρισμού διακοmών pωτισμού.

:i ο t:

•;;;) ... ;;;) ο > w ::1.

•Ο t: w a. ... ο >

-ο V' ο ... ο ::1. ·3 ... ο t: V' C' ...

·Ο . -ο

> ο . . � b ψ w ::1. Ν � :> ιri g_ � .... > χ u..i C!i

.... :i g u..i t: ·:> ... ;;;) ο ::1. >

·Ο ::1. V' ο ... ο ::1.

·3 ... ο t: V' C' ...

·Ο "() ο ... ο ::1. ;;;) w a..

ο

� Πίνακας διανομijς

� ο �

Κουτ( ένώοεων b.ςεως

Κουτ ί δαπέδου χωρίς ρευματοδότ11 Κουτί δαΙtέδου μέ ρευματοδότ11

8!'::1 nινακας διανομijς Θ Κουτ( ένώσεων έλ�εως ο Κουτί δαπέδου χωρίς ρευματοδότ11 0 Κουτ( δαπέδου μέ ρευμαιοδότ11

Ο Μι κpό κουτί δαπ.f:δου χωρLς ρευμ. ..

G Μ ικρό κουτί δαΙtέδου μέ ρευματ.

R Διαστάσεις καννάβσυ 1 ,75 Χ 1,75

ο "Ε�οδος χωρίς ρευματοδότ11 ••Εξ οδος μέ ρευματοδότ11 1D Ρευματοδότης δαπέδου ciνατρετtdμενου R Διαστάσεις καWιβου 1,75Χ175 τύ1t0υ

Σχ. 1 5.2στ. Ε .Η .Ε . γραφείων.

391

392

> . -� >JO \11

� , � �

ι"'! θ-

I� �

ll) α

� �

... a.

' ο ο

, , 8 3 1 >

ο w

>( ·

�ε � � I � ....; 9 σ

.._. w

�σ l·3

:i

2 ' � � ο Ί: �

ι.ι.i

&� � ::: � Ε ';! � ·� § j "' � � � ! Ξ � � �

Ι §. "

c � �� O 't>-� ο �

n

RST

Mp

SL

τ c1

πίνακαc

'"'�" ..... ",.,._" �-,,�--'-"'�---------..... , �1 ct\ \d1 \d2 d1 r±J {c1 \cψ2 \c2 ι-t-=: b1 cJ"J b2

. d2[2J

Σχ. 1 5.2η. ' Εγκατάσταση θυρωρείου γραφείων.

393

1'14

'Εφεδρικο $ωτισμ0ς

'Εφεδρικό I

Συσκευή -\ιλεκτρικσ\ί wciκτη ·� 1'\< $ωτισμο, l ,t $ωτισμό, ( I Γθφμαντικό σώμα u�<Ιρω..(ι� '\\ο Ρευ ο6Οτ { Μαγεφειο � I . ματ � Πλwτ . Ι>ωματ . λσvφό '11< FWμαm6άτε�πνοδωμ.ι.ψ .� ι�. ιάδρο� αιτάγειο

ο Ήλ. μαyαρό0(6,5 kW) ο 1,� 'Ηλ . �ρμοσίφωνας; μαγεφεiαυά kW) ο l'llt< λου-φο\ί (6kW) ο 1'\tt• 'Ηλ . πλυνt'ήριο(6 kW) ο Ι ,'�, 'Υδραντλία κατοι κί� (ι,ι kW) .f i I 'Εφεδρικό

I

Σχ. 1 5.3α. Διάγραμμα πινάκων διανομής.

(Ό άγωγός προστασίας δέν lχει σχεδιαστεί). ΣημFΙωσι, " συντελεστής ζητήσεως γιά τόν ύπολογισμό τής κύριας γραμμής τοϋ γενικού πίνακα,

λαμβάνεται γιά πλήρως έξηλεκτρισμένα άγροκτήματα 0,25 περίπου.

---<-� 'Αιτο γενικό ιτίναm

Ul σ .... · σ ... g Σvοκεvή

.j/1)0;_ τροψων

·Ανuψωτήραι; οΔκκων

Σχ. 1 5.3β. <τήριο χοιροστασίου.

396

1 5.3 Σχεδίαση Ε.Η.Ε. όγροκτημότων.

01 άπαιτού μενες Ε . Η . Ε. στά άγροκτήματα χρησι μεύουν γιά νά έξυπηρετούν τήν κατοικία τού άγροκτήματος καί τά άλλα τμήματά του (σταύλους, κτηνοστάσια, δια­δρόμους νομής κλπ.) .

01 ήλεκτρικές γραμμές στά διάφορα τμήματα τού άγροκτήματος, έκτός άπό τήν κατοικία, εΤναι όρατές καί άποτελούνται άπό άνθυγρά καλώδια καί στεγανά έξαρτή­ματα.

Στά σχήματα 1 5.3α ίίις 1 5.3δ φαίνεται παράδε ιγμα Ε .Η .Ε . άγροκτήματος, ένώ στό σχήμα 1 5.3ε φαίνεται έγκατάσταση άλεξικέραυνου σέ άγροτικό οίκοδόμημα.

J? Ξ· ΞΞΞ� 9

Σχ. 1 5.3y. Κατοικία.

1 ) Δωμότιο διανομfις. 2) Δωμότιο (θέρμανση μέ ύπέρυθρες). 3) Λουτρό. 4) Μαγειρείο. 5) Στιπτήριο. 6) Συσκευή ήλεκτρικοϋ φρόκτη. 7 ) Άπό παροχέτευση. 8) Τραπεζαρία. 9) Κύκλωμα μεγόλου κινητήρα (π.χ. όλωνιστικό μηχόνημα). 1 Ο) Ύποπίνακας βουστασίου. 1 1 ) Ύποπίνακας χοιροστασίου. 1 2) 'Υπό­γειο - 'Υδραντλία. 1 3) 'Υπόγειο - Ρευματοδότες. 1 4) 'Υπόγειο - Φωτιcrμqς. 1 5) 'Υδραντλία κατοι-

κίας. 1 6) Πλυντήριο.

�Κοτtτ ικ� τεύτλων 'Ανυψωτήρας aρττάγης

'Αμελκτική μl]χαν�

Βουστάσιο

Άντλ[q. b:::��������ά�κα��α�ων

Σχ. 1 5.36. Βουστάσιο.

397

1 ) Άνυψωτήρας άρπάγης. 2) Κοmική τεύτλων. 3) Άμελκτική μηχανή (ψυγείο γάλακτος). 4) 'Εξαερι­στήρας. 5) Συσκευή καθαρισμού ζώων. 6) 'Αντλία άκάθαρτων. 7 ) Γερανός κοπριάς.

398

- ....,�,.αΛλι)Ι.(.:., • , .Φrιι.ει......_ - Σuλλε-.ι:riι� . ...�'·"ι ό.γwγοί χαι γειωοει�

J ι

,.._: _ .... -• ..-� ... : c - :- -_-_:-- --- -ι::::::-:-- -.

I

� I I ' I I I I i I ' I ..... _ι '

--- - - - - - - - - - - - -- -

Σχ. 1 5.3ε. 'Ε γκι . . 1σταση όλεξικέμuυνου σέ όγροτικό οΙκοδόμημα.

1 5.4 Σχεδrαση Ε.Η.Ε. ίατρεrων - κλινικών.

Ή σχεδίαση Ε. Η . Ε Ιατρείων καί κλινικών έχε ι σάν κύριο χαρακτηριστικό δτι ό­παιτείται νά έξασφαλίζεται, μέ όποιεσδήποτε συνθήκες, ή συνέχεια έξυπηρετή­σεως μέ ήλεκτρικό ρεύμα. Γιά τό λόγο αύτό όπαιτείται νά ύπάρχουν δύο όνεξάρτη­τες ήλεκτρικές παροχετεύσεις καί ή πρόβλεψη έφεδρικών ήλεκτρικών τροφοδοτή­σεων γιά τήν περίπτωση πού θά διακοπεί ή τροφοδότηση τού δικτύοίJ τής πόλεως.

Στά χε ιρουργεία, δπου μπορεί νά όναπτυχθούν έκρηκτικά μίγματα λόγω χρή­J<:ως όναισθητικών, οΙ ήλεκτρικές έγκαταστάσεις πρέπει νά πληρούν τίς όπαιτή­σε ις τών Κανονισμών Ε .Η .Ε . γιά χώρους πού ύπόκε ινται σέ έκρήξεις, ένώ τό πάτω­μα πρέπει νά παρουσιάζε ι ήλεκτρική όγωγιμότητα (π.χ. όντίσταση διαβάσεως πρός τή γή μ ικρότερη όπό 1 ΜΩ), wστε νά διοχετεύονται πρός τή γή τά όναπτυσσόμενα φορτία στατικού ήλεκτρισμού. Έξ δλλου γιά νά όποφεύγεται ή όνάπτυξη διαφοράς δυναμικού, τόσο στά χε ιρουργεία δσο καί σέ δλλους χώρους τών κλινικών, πρέπει νά γίνεται έξίσωση τών δυναμικών μέ κατάλληλες γεφυρώσεις δλων τών ήλεκτρι­κά όγώγιμων καί μόνιμα έγκαταστημένων σωμάτων (μεταλλικές σωληνώσεις, με-

399

ταλλι κοί όεραγωγοί, μεταλλικές κατασκευές, ή μεταλλική χειρουργική τράπεζα, ό μεταλλικός προβολέας τού χειρουργείου, ο1 κοινοί λουτήρες κλπ. ) .

Σέ χώρους, δπου γίνονται μετρήσε ις όκριβείας μέ ήλεκτρονικά όργανα μετρή­σεως (π.χ. χειρουργεία), πρέπει νά έφαρμόζεται καί τό μέτρο τής γεφυρώσεως γιά νά όποφεύγονται έπιδράσεις τών ήλεκτρομαγνητικών περίων. Τό μέτρο τής γεφυ­ρώσεως έφαρμόζεται όκόμα καί μεταξύ δωματίων, όν μέσα σέ αύτά έκτελούνται συνδυασμένες μετρήσε ις (όργανα τού ένός δωματίου συνδέονται μέ όργανα τού άλλου δωματίου) . Ή γεφύρωση δωματίων πρέπει νά έκτελείτα ι μέ χάλκινο όγωγό διατομής τουλάχιστον 1 6 m m2•

Ό όγωγός γεφυρώσεως συνδέεται μέ τό ζυγό τού όγωγού προστασίας στόν πί­νακα διανομής.

Στό σχήμα 1 5 .4α φαίνεται τί μέτρα, πρέπει νά παίρνομε γιά νά όπόφεύγονται έ­πιδράσε ις τών ήλεκτρομαγνητικών πεδίων στίς μετρήσε ις.

Σχ. 1 5.4ο. 1 ) Συνεστραμμένοι όγωγοί πλαστικής μονώσεως ΝΥΑ μέσα σέ χαλυβδοσωλήνες � NYRUZY. 2) Στραγγαλιστικά πηνία λαμmήρων φθορισμού μέσα σέ ντουλάπια. 3) Φωτιστικό σώμα μέ στραγ. πηνίο. 4) Φωτιστικό σώμα χωρίς στραγγαλιστικό πηνίο. 5) Καλώδια Ισχυρών ρευμάτων. 6) Μετα-

σχηματιστές χωριστών τυλιγμάτων.

Ό φωτισμός τών δωματίων τών όσθενών πρέπει νά έξυπηρετείται μέ φωτιστι­κά σώματα όροφής γιά έμμεσο γενικό φωτισμό καί μέ φωτιστικά σώματα (γραμμι­κά) τοποθετημένα έπάνω όπό κάθε κρεβάτι, σέ περίπτωση τοπικού φωτισμού (φωτισμός όναγνώσεως). 'Ακόμα, τοποθετείται κοντά στήν πόρτα τού δωματίου, έπάνω στόν τοίχο σέ ϋψος 30 cm όπό τό πάτωμα, μ ι κρό χωνευτό φωτιστικό σώμα γιά νά φωτίζει τήν νύκτα (φώς προσανατολισμού).

Ό φωτισμός καί τά ύπόλοιπα κυκλώματα έξυπηρετήσεως δλων τών όλλων χώ­ρων τών κλινικών καί Ιατρείων δέν παρου?ιάζουν Ιδιαίτερη δυσκολία στή σχεδία­ση. "Ετσι, όπό τούς πίνακες διανομής θά όναχωρούν, έκτός όπό τά κυκλώματα φω­τισμού καί ρευ ματοδοτών χώρων, δπως είναι τά μαγειρεία, τά πλυντήρια, ο1 όπο-

400

θήκες, τά έργαστήρια κλπ.; καί τά κυ κλώματα τροφοδοτήσεως τού κάθε είδους έ­ξοπλισμού, θερμικού καί κινήσεως, πού όπαιτείται γιά τίς όνάγκες μ ιδς κλινικής.

Τό σχήμα 1 5.4β δείχνει σύστημα φωτεινών κλήσεων σέ δωμάτιο όσθενών. Τά συστήματα φωτεινών κλήσεων, δπως γνωρίζομε, εΤναι διαφόρων τύπων.

Σχ. 1 5.4β. Σύστημα φωτεινών κλήσεων σέ δωμάτιο όσθενών.

Σωλην.ώσεις. 1 ) Φωτεινών κλήσεων. 2) Ραδιοφώνου. 3) Τηλέφώνου. 4) Γιά κουμπιά πόρτας. 5) Φωτός δωματίου

πρός τήν πλευρά τοϋ διαδρόμου. 6) ' Ενδεικτικού φωτός κλήσεως. 7) 'Ισχυρών ρευμάτων.

Στό σχήμα 1 5.4γ φαίνεται �ιάγραμμα συνδεσμολογίας όπλού συστήματος κλή­σεως νοσοκόμων γιά μ ικρές κλινικές.

Σέ μεγαλύτερες κλινικές όπαιτείται, σέ πολλές περιmώσεις, καί σύστημα κλή­σεως προσώπων. 'Ένα όπλό καί οΙκονομικό σύστημα φαίνεται στό σχήμα 1 5.4δ.

Τό σχήμα 1 5.4ε δείχνει ήλεκτρική έγκατάσταση χειρουργείου καί τρόπο έφαρ­μογής τής γεφυρώσεως σέ χειρουργεία. Τό σχήμα 1 5.4στ δείχνει έγκατάσταση φωτισμού 6σφάλ�ιας. Ό φωτισμός όσφάλε ιας όποτελείται :

α) 'Από τ6 φωτισμ6 6ν6γκης, πού λειτουργεί όλόκληρο τό χρονικό διάστημα πού σέ όρισμένες θέσε ις έπικρατεί κανονικά σκοτάδι (π.χ. δωμάτια όσθενών κατά τή νύχτα). Ό φωτισμός όνάγκης, δταν γίνεται διακοπή τού ρεύματος τού ρικτύου τής πόλεως, τροφοδοτείται αύτόματα όπό τήν έφεδρική τροφοδότηση, άν προβλέ­πεται τέτοια τροφοδότηση γιά γενικό φωτισμό, ι'j όπό συστοιχία συσσωρευτών. Μέ τήν έπάνοδο τού ρεύματος, γίνεται , πάλι, αύτόματη μεταγωγή τού φωτισμού ό­νάγκης στήν κανονική τροφοδότηση.

β) 'Από τ6 φωτισμ6 πανικού, πού λειτουργεί αύτόματα μόνο δταν συμβεί διακο­πή τής τροφοδοτήσεως τού δικτύου τής πόλεως, καί τροφοδοτείται όπό συστοιχία συσσωρευτών.

Ό φωτισμός όσφάλειας πρέπει νά μπορεί νά τροφοδοτηθεί όπό συστοιχία συσ­σωρευτών έπί 3 τουλάχιστον ίiιρες.

Σέ φωτιζόμενους χώρους, πρέπει νά ύπάρχει σέ έμφανές σημείο (συνεχώς έπι-

®

Σχ. 1 5.4γ.

Κοψπιά tηΕσεως σέ δαφΟρσυς χ<Ψ:ιυς

Μοχλός ά-κυρώοεως

Διάγραμμα συνδεσμολογίας όπλοϋ συστήματος κλ�σεως νοσοκόμων. α) Σύστημα μηχανικής άκυρώσεως. β) Σύστημα ήλεκτρικής άκυρώσεως.

401

τηρούμενο) όmική ι'j άκουστική σηματοδότηση (φώς πού άναβοσβήνει, βομβητής κλπ. ) , ή όποία δίνει σfιμα, δταν μπεϊ σέ λειτουργία ό φωτισμός πανικού. Φωτισμός πανικού χρησι μοποιεϊται σέ δλες τίς θέσε ις συγκεντρώσεως προσώπων.

Στά χειρουργεϊα, ό προβολέας τιϊς χε ιρουργικιϊς τράπεζας καί όρισμένες άλλες συσκευές, κρίσιμες γιά τή ζωή τών άσθενών, πρέπει νά μπορούν νά τροφοδοτούν­ται αύτόματα άπό έφεδρική πηγή ήλεκτρι κιϊς ένέργειας, δταν διακόmεται τό ρεύμα τού δικτύου τfις πόλεως.

Γιά τίς έγκαταστάσε ις ήλεκτροϊατρικών μηχανημάτων, τέλος, πρέπει νά έφαρ­μόζονται οί όδηγίες καί τά σχέδια τών κατασκευαστών τους.

1 5.5 Σχεδίαση Ε.Η.Ε. κινηματογρόφων.

Οί Ε . Η . Ε. κινηματογράφων άκολουθούν τούς Κανονισμούς θεάτρων καί κινημα­τογράφων.

402

κiντρα χλήσεως

Γ - ---l . .

I I i ί '

_J

' Ηλεχtpο�οι σνν6uαομων

Αύtόματη Ιtραγματοπο't�� ση συνδυασμών

Σχ. 1 5.4δ. Σύστημα κλήσεως προσώπων μέ συνδυασμσίις έγχρωμων ι'\ aριθμημένων λαμmήρων (μέ 3 λαμmή­

ρες, δυνατότητα κλήσεως 7 προσώπων).

Κατά τή σχεδίαση Ε. Η. Ε. κινηματογράφων, πρέπει νά προβλέπονται οΙ παρακά­τω έγκαταστάσε ις Ισχυρών ρευμάτων:

α) Γενικός φωτισμός τής αίθουσας τών θεατών. β) Γενικός φωτισμός τής ε Ισόδου, τοϋ προθαλάμου (φουαγιέ), τοϋ κλιμακο­

στάσιου (δν ύπάρχε ι) τών χώρων τουαλέπας, τών γραφείων καί άλλων χώρων.

,e. Pr;., �·�,,...(') �.\��� -Ιοv\�

I Jo o o ol

ΠρΟς το ςυγο άγωγοu τιροστασiας aτόν π.ίναιιι:: διανομijς

- -/'- . / . - Ι6mnfCu wυλάχιστο•

/ ι ιο ο ο ο ο .... '-' ..., ..,1 [o o o o o o c Ι9

2Ι ΙΘΠ � ;;

� tι:::IQ]6 � :D=07

Αt�Jυοσ μr φήσεων Α';δοuσα τφοεταμαο Α'ί�ουσα χειρουργείου

• Ομαδα αί�υσών χειρουργείου - - · @

Σλ 1 5.4ε. Ε. Η. Ε. χειρουργείου.

α): 1 ) Ζυγοί έξισώσεως δυναμικών καί όγωγού προστασίας. 2) Τρόπεζu χειρουργείου. 31 Φωτιστικό σώμα χειρουργείου. 4 ) Θέρμανση. 5 ) Π ρο,­. �σαγωγή' νερού. 6) Όργανα μετρήσεως γιά τήν παρακολούθηση τής έγχειρήσεως. .

'Αγωγός έξισώσεως δυναμικ•iιν τουλάχιστον 4 m m2 Cυ. β): 1 ) Σταθερή συσκευή. 2) Συσκευή ό . ίνων Χ. 3 ) Ήλεκτροϊατρική συσκ�υή. 4) Π ροβολέας χειρουργείου. 5 ) Γενικός φωτισμός. 6 ) Συσκευή δι­πλής μονώσεως. 7 ) Συσκευή μέ όγωγό pοστασίας. 8) Συγκρότημα σημα ι οδοτήσεως, πού περιλαμβάνει·όπτικό καί όκουστικό σήμα καί κουμπ;ά δοκιμής καί μειώσεως τής έντόσεως τού σήμ.ιτος. [Τό συγκρότημα τούη. ι,πιτηρεί τή μόνωση τού ιΊλεκτρικού δικτύου. 'Όταν ιΊ μόνωση αύτή έ­λαπωθεί (π.χ. κάτω όπό 1 5 kΩ) δίνεται όπτικό καί όκουστικό σήμα] . 9) Σηματοδότηση όπό όπόσταση γιά τόν έλεγχο τής μονώσεως. 1 Ο) Χειc ρουργικό τραπέζι. 1 1 ) ' Εγκατάσταση όερίων, ύδραυλική καί θερμάνσεως. 1 2) Πενταπολικός ρευματοδότης. 1 3) Σύστημα όγώγιμου δαπέδου γιά τήν όπαγωγή τών ιΊλεκτροστατικών φορτίων. 1 4) Διάταξη έπιτηρήσεως μονώσεως. 1 5) "Ελεγχος τάσεως μέ φορτιστή. 1 6- 1 7) Σύστημα έξισώ­σεως δυναμικών (γεφυρώσεις). 1 8-20) Διακόπτες διαφυγής έντάσεως, Α. Π. 'Αγωγός προστασίας, Μ/Σ Μετασχηματιστής όπομονώσεως 1 : 1 (με-

τασχηματιστής χωριστώ i τυλιγμάτων).

� ...

404

f

Κυκλώματα φωτισμοϋ aνάΎJCΙΙς

-τι, ·� . . . � I

� f 1 �;3 \ Ι ι; � f--

"

Μ/Σ ( Ciν άπαιτέίται) ι�· !.1 �

-φ

...., ' ΕντΟς

ι-

"Eκtriς�

. .

-ο +

�

� , ,

Κυκλώματα �τισμοϋ πανικου

ΊΙ 1 ' . . χ� Θ-3 7

-+ ο φ

7·-- .

τr φ ο Δ ίκτυο Συσσωρευτές Δίκτυο

Σχ. 1 5.4στ. ΟΙ λαμmfiρες φωτισμού όσφάλειας εΤναι πάντοτε λαμmfiρες πυρακτώσεως.

1 ) Κοινός διακόmης. 2) Μεταγωγέας. 3) Διακόmης έλλείψεως τάσεως (άν ή τάση κατέβει περισσό­τερο όπό 30%, ό διακόmης λειτουργεί). 4) Κουμπί δοκιμής. 5) "Ενδεικτική λυχνία (πράσινη) έναλλασ­σόμενου ρεύματος. 6) ' Ενδεικτική λυχνία (κόκκινη) συνεχούς ρεύματος. 7) 'Ενδεικτική λυχνία (μπλέ)

συνεχούς ρεύματος. Μ/Σ = μετασχηματιστής. (Α) = 'Αμπερόμετρο. (V) = Βολτόμετρο.

γ) Κυκλώματα ρευ ματοδοτών σέ διάφορα σημεία γιά τήν τροφοδότηση δια­φόρων φορητών σύσκευών.

δ) Θέρμανση, όερισμός, κλιματισμός. ε) Κυκλώματα κινήσεως γιά τήν ήλεκτροκίνηση τής αύλαίας καί τή λειτουργία

τών ύδραντλιών πυροσβέσεως, τών μηχανών προβολής καί τών δλλων μηχανημά­των καί διατάξεων τοϋ θαλάμου προβολής.

στ) Κυκλώματα τροφοδοτήσεως τοϋ ήλεκτροακουστικοϋ συστήματος, τοϋ φω­τισμοϋ τοϋ θαλάμου προβολής ώς καί τοϋ φωτισμοϋ όσφάλειας.

ΟΙ γραμμές τών έγκαταστάσεων αύτών τοποθετοϋνται χωνευτές μέσα στό πά­τωμα καί στήν όροφή.

Στούς κινηματογράφους, έκτός όπό τίς έγκαταστάσεις Ισχυρών ρευμάτων, ύ­πάρχει καί έγκσrάσταση ήλεκτροακουστικοϋ συστήματος.

Τό σχήμα 1 5.5 δείχνει διαγράμματα πινάκων διανομής Ε. Η . Ε. κινηματογράφου μικροϋ μεγέθους.

Σχ. 1 5.5.

Ul ι ­ω .< ο "'-0 a_ c

Διάγραμμα πινάκων διανομης Ε .Η .Ε. κινηματογράφου.

1 5.6 Σχεδίαση Ε.Η.Ε. ξενοδοχείων - �στιατορίων.

1) ΓΕνικά.

405

Οί Ε. Η . Ε . ξενοδοχείων έξυπηρετούν τό φωτισμό τών διαφόρων χώρων, τή λε ι­τουργία τών σταθερών καί κινητών συσκευών τού μαγειρείου, τή λειτουργία τών έγκαταστάσεων θερμάνσεως, όερισμού καί κλιματισμού, όνελκυστήρων, πυρο­σβέσεως, όντλιών νερού μέ πίεση καί έγκαταστάσεων όσθενών ρευ μάτων.

2) Φωτισμ6ς.

Ό φωτισμός στά ύπνοδωμάτια πρέπει νά έλέγχεται μέ διακόπτη έναλλαγfις όπό τήν πόρτα καί όπό τό κρεβάτι. Γιά γενι κό φωτισμό ύπνοδωματίων μπορούν νά χρη­σι μοποιηθούν λαμπτήρες φθορισμού (π.χ. φωτε ινή τ'pαβέρσα � κορνίζα έπάνω ό­πό τό παράθυρο � τήν μπαλκονόπορτα) . Ό φωτισμός τού ύπνοδωματίου, πάλι μπορεί νά συμπληρώνεται μέ έπιτοίχια, φορητά � κινητά φωτιστικά σώματα.

406

Ό φωτισμός τών λουτρών έξυπηρετείται όπό ΕΞνα φωτιστικό σώμα όροφής καί Sύο φωτιστικό σώματα στίς δύο πλευρές τού καθρέmη (� ΕΞνα έπόνω όπό αύτόν).

Στό χώρο ύποδοχής τού ξενοδοχείου πρέπει νό προβλέπεται γενικός καί τοπικός φωτισμός.

Στό έστιατόριο προβλέπονται κυρίως φωτιστικά σώματα όροφής συγκεντρωτι­κού τύπου, γιό νά φωτίζουν τά τραπέζια φαγητού, wστε νά γίνεται καλύτερος φω­τισμός τών έπιτραπέζιων κρυστάλλινων καί μεταλλικών σκευών. Στά φωτιστικό αύτό σώματα χρησιμοποιούνται λαμπτήρες πυρακτώσεως, ένώ ό γενικός φωτι­σμός μπορεί νό συμπληρωθεί καί μέ σώματα λαμπτήρων φθορισμού.

Στήν αίθουσα τελετών (άν ύπάρχε ι ) πρέπει νό προβλέπονται φωτιστικά σnμεία καί ρευματοδότες γιό νό έξυπηρετούν τό γενικό καί τοπικό φωτισμό.

Στό όναψυκτήριο (μπάρ) πρέπει νό προβλέπεται έκτός όπό τό λειτουργικό καί διακοσμητικός φωτισμός.

Στούς διαδρόμους καί τό κλιμακοστάσιο χρειάζεται έπαρκής λειτουργικός καί διακοσμητικός φωτισμός, πού νά έλέγχεται όπό κεντρικό σημείο (όπό τό χώρο ύ­ποδοχής). Ό φωτισμός τών περιοχών αύτών πρέπει νά έξυπηρετείται όπό κυκλώ­ματα διακλαδώσεως �τσι, wστε κατά τή νύκτα νά λειτουργεί τμήμα μόνο τών φω­τιστικών σωμάτων. Στίς περιοχές αύτές, έπίσης καλό εΤναι νό προβλέπεται καί φω­τισμός όσφόλειας.

Στό μαγειρείο πρέπει νά προβλέπεται γενικός φωτισμός μέ φωτιστικά σώματα (στεγανό) λαμπτήρων φθορισμού καλής χρωματικής όποδόσεως.

Στούς έξωτερικούς χώρους, τέλος, πρέπει νά προβλέπονται φωτιστικό σώματα (στίς προσόψεις, σέ στύλους, σέ έξώστες κλπ.), πού νά μ ή ένοχλούν τούς πελότες πού εΤναι στό ύπνοδωμότια. Ό φωτισμός τών έξωτερικών χώρων πρέπει νά έλέγ­χεται όπό κεντρικό πίνακα στό χώρο ύποδοχής.

3) Λοιπiς λήψΕις ρΕύματος.

Στό ύπνοδωμότια πρέπε ι νό προβλέποντα ι ρευματοδότες, κοντό στά κρε βάτια καί στό γραφείο γιό τή λειτουργία μ ικρών φόρητών ήλεκτρικών συσκευών. Στό λουτρό πρέπει νό προβλέπεται ρευματοδότης ξυρίσματος κοντά στόν καθρέπτη τού νιπτήρα καί στούς διαδρόμους καί τό κλιμακοστάσιο όρκετός όριθμός ρευμα­τοδοτών, γιό τίς φορητές συσκευές καθαρισμού, πού νά τροφοδοτούνται άπό κυ­κλώματα διακλαδώσεως όνεξόρτητα όπό τό τών ύπνοδωματίων.

Στούς χώρους τού ύπηρετικού προσωπικού πρέπει, έπίσης, νά προβλέπονται :>ευματοδότες.

Στό μαγε ιρείο πρέπει νό προβλέπονται οΙ όναγκαίες λήψεις ρεύματος γιό τίς φο­,.>ητές, σταθερές καί κινητές έπαγγελματικές συσκευές, πού λόγω τής μεγάλης ό­πορροφούμενης Ισχύος τους, πρέπει νό τροφοδοτούνται μέ κυκλώματα διακλαδώ­σεως, όπευθείας όπό ε Ιδ ικό ύποπίνακα διανομής.

4) Δlκτυο τροφοδοτήσΕως.

Στό σημερινά μεγάλα ξενοδοχεία έπικρατεί πιά ό όποκεντρωτικός τρόπος δια­Jορφώσεως τού δ ικτύου (παράγρ. 1 5.2). Σέ κάθε ύπνοδωμάτιο πρέπει νά ύπάρχει πολύ μ ικρός μερικός πίνακας (σέ πολλές περιπτώσεις πίνακας μ ιάς γραμμής), wστε νά δίνεται ή δυνατότητα στόν πελάτη νό έλέγχε ι τό δωμάτιό του . Τό σύστημα αύ-

Ν ο Ν ::i. 3 <]

ο Ν ::i 3 <]

Ul ο � a. ρ

- - - ---- ,

- - - -- - ------ - -- - ,

Ν $2 ::i 3 <]

§ ::i 3 <]

Vl ο 9-0 a. ρ

407

� ρ ti :ι< ...

408

τό, έξ δλλου λύνει καί τό πρόβλημα τού όφηρημένου � όμελή πελάτη. Π ραγματικά, μέ τούς διακόmες όπό όπόσταση μπορεί όπό τό χώρο ύποδοχής νά τίθεται ή έγκα­τάσταση κάθε δωματίου έκτός τάσεως, δν, δταν βγεί ό πελάτης, ό ύπάλληλος τού ξενοδοχείου διαπιστώσει (όπό κατάλληλη ένδεικτική λυχνία) δτι λειτουργεί κάποια κατανάλωση (φώτα, έξαεριστήρες, συσκευή κλιματισμού κλπ.) . Τό σχήμα 1 5.6α δείχνει lΞνα τέτοιο σύστημα μέ διακόmες χειρισμού όπό όπόσταση.

Τό σχήμα 1 5.6β δείχνει τόν τρόπο διανομής τής ήλεκτρικής ένέργειας σέ ξενο­δοχείο.

'Υπνοδωμάτια

Κ;uρία ι.. εtσοδος �

. _λ] Καταστηματα---.0

• Πίνακες; δι.ανομtjς

Σχ. 1 5.6β. Διανομή ήλε;κτρικiiς ένέργειας σέ ξενοδοχείο.

5) ΈγκαταστάσΕις άσθΕνών ρΕυμάτων.

Στά ξενοδοχεία έφαρμόζονται: α) ΟΙ δΕυτΕρΕύουσΕς τηλΕΦωνικtς tγκαταστάσΕις. Μέ αύτές έπικοινωνούν oi

πελάτες, όπό τά δωμάτιά τους, μέ τό χε ιριστή τού τηλεφωνικού κέντρου τού ξενο­δοχείου γιά νά μεταβιβάζουν η νά δέχονται κάποιο μήνυ μα η νά συνδέονται μέ ό­στικό τηλεφωνικό κέντρο.

β) Οί ΕγκαταστάσΕις φωτΕινών κλήσΕων. Μέ αύτές καλείται τό προσωπΙκό. Ώς άπλή έγκατάσταση κλήσεως προσωπικού, γιά μ ικρά ξενοχεία, μπορεί νά χρησι μο-

Σχ. 1 5.6γ. 'Εγκατάσταση φωτεινών κλήσεων.

1 ) •Πίνακας κουμπιών στά δωμάτια. 2) Κουμπιά όκυρώσεως καί φωτ. σήματα έπάνω στίς πόρτες. 3) Κουτιά ήλεκτρονόμων μέσα στά δωμάτια. 4) Κουτί ήλεκτρονόμων στό δωμάτιο προσωπικού.

5) Σήματα κατευθύνσεως μέ λαμmήρες πολλών χρωμάτων.

410

...,οιηθεί αύτή πού δόθηκε στό σχήμα 1 5.4γ γιά μ ικρές κλινι κές. Συνθετότερη έγκα­άσταση φωτεινών κλήσεων φαίνεται στό σχήμα 1 5.6γ. Μέ αύτήν είναι δυνατό\ ά κληθεί προσωπικό τριών κατηγοριών τό όποίο, μάλιστα, όδηγείται όπό φωτε ι ούς δείκτες πρός τή θέση κλήσεως.

γ) 01 iγκαταστάσ�ις ήλ�κτροακουστικού συστήματος γιά νά μεταδίδονται �α­όιοφωνικά προγράμματα σέ κάθε ύπνοδωμάτιο καί

δ) 01 iγκαταστάσ�ις άγγ�λτήρων πυρκαϊάς.

5.7 Σχεδiαση Ε.Η.Ε γιά έκπαιδευτήρια.

01 Ε . Η . Ε . τών έκπαιδευτηρίων έξυπηρετοϋν: α) Τό φωτισμό τών αΙθουσών διδασκαλίας τών έκπαιδευτικών έργαστηρίων,

rών κλιμακοστασίων, τών διαδρόμων καί προαυλίων, τών γραφείων, τής β ιβλιοθή­κης, τής αίθουσας τελετών καί διαλέξων καί τών λοιπών βοηθητικών χώρων.

β) Τ ή λειτουργία διαφόρων συσκευών μέ κυκλώματα ρευματοδοτών καί λοιπwν λήψεων ρεύματος στά έκπαιδευτικά έργαστήρια, στήν αίθουσα τελετών καί δ ιαλέ­ξεων, στό όναψυκτήριο καί στούς άλλους χώρους (π.χ. γραφεία) .

γ) Τή λειτουργία τών έγκαταστάσεων όσθενών ρευμάτων (τηλεφωνική έγκατά σταση, έγκατάσταση ήλεκτροακουστικοϋ συστήματος, έγκατάσταση κουδουνιwv.)

Σχ. 1 5.7α. Φωτισμός αrθουσας διδασκαλίας.

Τό σχήμα 1 5.7α δείχνει παράδειγμα φωτισμού αίθουσqς διδασκαλίας. Στά σχή­ματα 1 5. 7 β wς 1 5.7δ φαίνονται παραδείγματα έγκαταστάσεων τροφοδοτήσεωc έκπαιδευτι κών έργαστηρίων καί στό σχήμα 1 5.7 ε διάγραμμα έγκαταστάσεl.ύς κ ου· δουνιών.

Γ -·-·- ·-·- · -·-·-1 . R S Τ Ο Ι

Γενικός; φ!!tισμός με λαμπτ]pες; φ�ορισμοu

1 5.8 'Ερωτήσεις.

Γ - τρ;mέ� �έ�ράμd'τ"ί;;�- l i

....------------1. > I Γ"""---------+--<.. ο Ι

ι-"----------,·r:::::ι. � 220V · - -· - · - - - - - · - - � < Ί'ποδοχΕς

βvσμάτων

Σχ. 1 5.7β.

Ε .Η .Ε. έκπαιδευτικοϋ έργαστηρίου.

Σχ. 1 5.7y.

Ε .Η .Ε . έκπαιδευτικοϋ έργαστηρίου.

20V

· ---,

>Ι i_,_,_, ��

, _ , 1 20V

1 . Μέ πιό τρόπο κατασκευάζονται καί σχεδιάζονται οΙ Ε .Η .Ε. καταστημάτων; 2. Ποιά μορφή lχουν οΙ ιΊλεκτρικές γραμμές μέσα στούς χώρους γραφείων; 3. Πώς διαμορφώνεται τό δίκτυο τών Ε .Η .Ε . στούς όρόφους γραφείων; 4. Ποϋ έφαρμόζονται οΙ διακόmες χειρισμού άπό άπόσταση στίς Ε .Η .Ε . γραφείων

� 1 1

412

Διατά�εις συνεχούς ρευματοληψlαι; έ:πάνω σε τοtχονι;

D � =- - -= - --. 11 lc::::::J.hJ 11

D D [J [J Τροφοδότηση ά!τό τό ι δάπεδο γιά �εσει.ς μα')(pιa -άnό τοίχους

Διατά�εις σννεχοϋς ρευματοληψίας έναέριει; γιά ��σεις μιrιφιά άπό τοιχοuς

� · -

=- - -< -<:::>-

� D §l D D D D

Σχ. 1 5.76. Ε .Η .Ε . i;κπαιδεuτικοϋ i;ργαστηρίου.

5. Πώς κατασκευόζονται οΙ γρομμές τών Ε .Η .Ε. όγροκτημότων; 6. Ποιό μέτρα λαμβόνοvται στίς Ε .Η .Ε . κλινικών καί Ιατρίων καί γιατί; 7. τί εΤναι καί πώς λειτουργεί ό φωτισμός όσφόλειας; 8. Ποιό φωτιστικό σημεία όπαιτοϋvται στούς διαφόρους χώρους ξενοδοχείου; 9. Ποιές εΤναι οΙ όπαιτούμενες i;γκαταστόσεις όσθενών ρευμότων σέ ξενοδοχεία; Σχεδιόστε όπλή

i;γκατόσταση κλήσεως προσωπικού, γιό μ ικρό ξενοδοχεία. 1 Ο. Σχεδιόστε διόγραμμα i;γκαταστόσεως κουδουνιών γ ιό i;κπαιδευτήρια.

,.. . , I Lr - r� ; . . • j L - - -· φ I I I

Κουδοuνια σε' διάφορες �σεις αί-δσυσwν διδασJαιλiας

Ό τpόττος αύτος συνδεσμολογίας ��ιτρε'πει mλ� Jαιτανψ� τϊiς τc:cεως

Σχ. 1 5.7ε. Διάγραμμα έγκαταστάσεως κουδουνιών.

4 1 3

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Δ Ε Κ Α Τ Ο Ε Κ Τ Ο

Π ΡΟΥΠΟΛΟ ΓΙΣΜΟΣ ΔΑΠΑΝ ΗΣ Ε .Η .Ε .

ι 6.1 Προμ�τρηση ύλικών.

Μετά τή σύνταξη τών σχεδίων έσωτερικής �λεκτρικής έγκαταστάσεως, έπάνω Jέ αύτό μετροϋμε τό συνολικό μήκος τών άγωγών καί τών σωληνώσεων κατό εΤ­δος καί μέγεθος (διατομή άγωγών, διάμετρος σωλήνων), τό πληθος τών λοιπών ύ­λικών Ε.Η.Ε. (κουτιά διακλαδώσεως, φωτιστικό σημεία, ρευματοδότες, διακόπτες κλπ.). κατό εΤδος καί μέγεθος καί τό πλήθος τών διαφόρων συσκευών καί μηχα­νών. ' Η έργα σία αύτή λέγεται πpομΕτpηση ύλικών. Μέ τήν προμέτρηση, δηλαδή, προσδιορίζονται τό εΤδη καί οΙ ποσότητες τών ύλικών, πού θό χρειασθοϋν γιό νό πραγματοποιηθεϊ � έσωτερική �λεκτρική έγκατάσταση.

Τήν προμέτρηση τών ύλικών Ε .Η .Ε. μεταφέρομε γιό εύκολία σέ πίνακα, δπως ό Πίνακας 1 6. 1 . 1 , πού γιό κόθε έγκατόσταση �χει τόσες στήλες, δσα εΤναι τό εΤδη καί τό μεγέθη τών ύλικών, συσκευών καί μηχανών πού θό χρησιμοποιηθούν στήν έγκατόσταση.

Στίς ποσότητες ύλικών πού θό βροϋμε πρέπει νό προσθέσαμε �να ποσοστό 1 Ο% γιό νό καλύψομε άπώλε ιες άπό ζημιές κατό τήν έγκατάσταση, άπό άχρηστα Ίττόλοιπα μήκη, καΙ άπό άνακρίβειες κατό τίς μετρήσεις. Τό μ ικροϋλικό πού άπαι­, οϋvται γιό τήν έγκατόσταση κόθε ύλικοϋ (ύλικό στερεώσεως, μονώσεως κλπ.) , ύ­πολογίζονται μέ προσαύξηση τών παραπάνω προσαυξημένων κατό 1 Ο% ποσοτή­των κατό ποσοστό πού μπορεί νό φτάσε ι καί μέχρι 1 Ο% άκόμα. ΟΙ προσαυξήσε ις αύτές ύπολογίζονται κατό τή διαμόρφωση τής τιμής μονάδας τών ύλικών (παρόγρ. 1 6.3) .

1 6.2 'Υπολογισμός χρόνων �ργασrQς.

Ό άπαιτούμενος χρόνος γιό τήν έκτέλεση μ ιδς έργασίας Ε .Η .Ε. ύπολογίζεται έμπειρικό, ϋστερα άπό μακροχρόνια άπασχόληση καί πολυάριθμες μετρήσεις.

ΟΙ διάφορες έργασiες Ε .Η .Ε. έκτελοϋνται συνήθως άπό �να τεχνίτη (έγκi::ιτα­στότη) καί �να βοηθό (βοη�ό τεχνίτη ι'\ μαθητευόμενο), γι' αύτό καί ό άπαιτούμε­νος χρόνος άναφέρεται, συνήθως, στήν ταυτόχρονη άπασχόληση ένόι; τεχνίτη καί ένός βοηθοϋ.

1 6.3 Προϋπολογισμός δαπάνης Ε.Η.Ε.

Γιό τόν προϋπολογισμό τής δαπάνης πού θό άπαιτηθεί γιό μ)ό Ε .Η .Ε., συντόσ-

- ·--

!:! ;z

/

φ • ... .., ... ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ ( 1 )

Β ' ΟΡΟΦΟΥ � ...

CD ' ω .., ...

Α' ΟΡΟΦΟΣ

1 , 5 mm' 2 , 5 mm' 4 mm' 6 mm'

1 0 mm'

0 1 1 mm' 0 1 3 5 mm' 0 1 6 mm' 0 23 mm' 0 29 mm2 0 1 3, 5 mm' 0 1 6 mm' 0 23 mm'

3 χ 1 ,5 mm' 3 χ 2 , 5 mm'

� 0 1 3, 5 mm2 f-9- 10 1 6 mm'

-9-�

3 κυκλ. διακ. 5 κυκλ. διακ. Β κυκλ. διακ. 1 1\xou 2 fιχων

ΑΙΑΧΩΡΟΥ

ΑΙΑ ΣΥΝΟΛΟΥ

ΑΓΩΓΟΙ ΝΥΑ

ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΟ ΚΑΛΩΔΙΟ

ΣΩΛΗΝΕΣ Μ Π Ε ΡΓΚΜΑΝ

ΧΑΛΥΒΔΟΣΩΛΗ Ν ΕΣ

ΚΑΛΩΔΙΟ ΝΥΜ κοvτΙΑ ΔΙΑΚΛΑΔΩΣΕΩΣΜΠΕ ΡΓΚΜΜ

. . . . ΔΙΑΚΟΠτΕΣ ΑΠΛΟΙ "' ΧΩΝ ΕvτΟΙ ΔΙΑΚΟΠΤΕΣ KOMMITATEP Ή ΑΜΕ - ΡΠΟΥΡ ΧΩΝΕvτΟΙ

::::! �

ΔΙΑΚΟΠτΕΣ ΑΠΛΟΙ ΗΕΓΑΝΟΙ ΕΞΩτΕΡΙΚΟΙ

� .... ΡΕΥΜΑΤUΔΟτΕΣ ΜΕ ΓΕΙΩΣΗ ΧΩΝΕvτΟΙ ΡΕΥΙγ!ΑΤΟΔΟτΕΣ ΜΕ ΓΕΙΩΣΗ ΚΑΙ ΚΑΛΥΜΜΑ ΧΩΝΕvrΟΙ ΡΕΥΜΑΤΟΔΟτΕΣ ΣΟΥ ΚΟ ΜΕ ΚΑΛΥΜΜΑ L

ΡΕΥΜΑΤΟΔΟτΕΣ ΜΕ ΓΕΙΩΣΗ ΧΩΝΕvτΟΙ ΡΕΥΜΑΤΟΔΟτΕΣ Μ Ε ΓΕΙΩΣΗ ΚΑΙ ΚΑΛΥΜΜΑ ΧΩΝΕvrΟΙ ΡΕΥΜΑΤΟΔΟτΕΣ ΣΟΥ ΚΟ Μ Ε ΚΑΛΥΜΜΑ ΡΕΥΜΑΤΟΔΟτΕΣ ΜΕ ΓΕΙΩΣΗ

� ::::! � � "' � :τ1 .... � ... � � :"" .... :"" ..... i ο. �

ΠΕΓΑΝΟΙ ΧΩΝΕvτΟΙ � ΡΕΥΜΑΤΟΔΟτΕΣ ΞΥΡΙΣΜ. θ.. ΦΩτΙΗΙΚΑ Σ Η Μ Ε ΙΑ ΑΠΛΑ ΦΩτΙΗΙΚΑ Σ Η Μ Ε ΙΑ Π ΟΛΛΑΠΛΑ Ε=ΑΕΡΙΠΗΡΑΣ ΚΟΥΜΠΙΑ Π Ι ΕΣΕΩΣ ΤΡΑΒ Η ΚΤΟΙ ΔΙΑΚΟΠτΕΣ ΕΣΩτΕΡΙΚΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ Ε:ΩτΕΡ Ι ΚΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ Κ Ε ΡΑΙΟΔΟτΕΣ ΘΕΡΜΟΣΙΦΩΝΑΣ 4 kW ΘΕΡΜΟΣΙΦΩΝΑΣ 1 , 5 kW ΜΑΓΕ Ι ΡΕΙΟ 9 kW ΠΛΥΝΤΗΡΙΟ 3 kW ΓΕΦΥΡΩΣΕΙΣ ΛΟvτΡΟΥ Ή ΥΔΡΟΜΠΡΗΗt. ΚΛΙΜΑτΙΠΗΣ 1 , 6 kW ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΠΛΑΠΙΚΟΣ ΧΩΝ ΕvτΟΣ

ΠΙ ΝΑΚΑΣ ΚΟΥΔΟΥΝΙΩΝ

. . . .

416

σεται στήν όρχή τό πμολ6γιο. Σέ αύτό όναγρόφονται τά διάφορα ύλικά, πού θά χρησιμοποιηθούν στήν Ε . Η . Ε., μέ τεχνική περιγραφή τους, σέ κατάσταση πλήρους �γκαταστάσεως, καΙ δίπλα όπό κάθε lνα γράφεται � τιμή μονάδας του .

Ή τιμή μονάδας κάθε ύλικού βγαίνει ώς �ξής: α) Π ροσδιορίζομε τήν ποσότητα τού ίιλικού, σέ μονάδες μετρήσεώς του (μέτρα

κλπ.) , πού θά όπαιτηθεί γιά τήν �γκατάσταση μιδς μονάδας του (παράγρ. 1 6. 1 ) . β) Π ροσδιορίζομε τήν ποσότητα τού ίιλικού, σέ μονάδες μετρήσεώς του πού

άντιπροσωπεύει τά άπαιτούμενα μ ικροϋλικά γιά τήν �γκατάσταση μιδς μονάδας τού ίιλικού (παράγρ. 1 6. 1 ) .

γ ) Π ροσθέτομε τίς ποσότητες (α ) καί (β) καί τό άποτέλεσμα πολλαπλασιάζομε �­πί τήν άξία τής μονόδας τού ίιλικού στόν τόπο τών έργων (δηλαδή συμπεριλαμβά­νομε καί τήν άξία μεταφοράς τού ίιλικού στή θέση τής �yκαταστάσεως).

δ) Π ροσδιορίζομε τό χρόνο τής άπα ιτούμενης, γιά τήν �γκατάσταση τής μονά­δας τού ίιλικού, �ργασίας σέ ι1ρες καί πολλαπλασιάζομε, συνήθως, �πί τό άθροι­σμα ώρομισθίων τεχνίτη καί βοηθού (ώς ώρομίσθιο παίρνομε αύτό πού συνολικά καταβάλλεται όπό τόν �ργοδότη, δπως άναφέρεται στήν παράγραφο 1 0.2) .

ε ) Προσθέτομε τίς δαπάνες (γ) καί (δ) καί τίς προσαυξάνομε κατά τό �ργολαβικό ποσοστό (γενικά έξοδα καί όφελος �ργολάβου, δπως όναφέρεται στήν παράγραφο 1 0.2) .

Ή τι;.ιή πού προκύmει τελικά στήν (ε) ε1ναι � τ ιμή μονάδας τού τιμολογίου. Μετά τό τιμολόγιο, συμπληρώνεται πίνακας προμετρήσεως καί προϋπολογι­

σμού, άπό τόν όποίο pροκύmει � συνολική δαπάνη τής �γκαταστάσεως. Ό Πίνακας 1 6.3. 1 ε1ναι ίιπόδειγμα πίνακα προμετρήσεως καί προϋπολογισμού.

Στόν Πίνακα 1 6.3.2 δίνεται σύντομη τεχνική περιγραφή τών πιό συνηθισμένων ίι­λικών Ε . Η . Ε. Στόν Π ίνακα 1 6.3.3 δίνονται, γιά τά iδια ίιλικά τού Π ίνακα 1 6.3.2, � άπαιτούμενη ποσότητα ίιλικού γιά τήν �γκατάσταση μιδς μονάδας του [βλέπε (α) καί (β) πιό πάνω] καί ό άπαιτούμενος άντίστοιχα χρόνος �ργασίας. ΟΙ χρόνοι έργα­σίας πού δίνο�ι στόν Π ίνακα 1 6.3.3, ε1ναι μέσες τιμές καί μπορούν, �πομένως, σέ Ιδιαίτερες συνθήκες νά αύξάνονται "' καί νά �λαπώνονται κατά ποσοστό, πού καθορίζεται άπό τήν πείρα.

Σέ πολλές περιmώσεις � προμέτρηση τών ίιλικών γίνεται άνά λήψη ρεύματος (φωτιστικό σημείο, ρευματοδότη κλπ.), έφ' δσον ύπάρχουν τιμές μονάδας, στίς ό­ποίες νά περιλαμβάνονται καί οΙ άπαιτούμενες γραμμές μέ τά έξαρτήματά τους [πα­ράγρ. 1 3 . 1 . ( 1 ) παρατήρηση] . Ό Πίνακας 1 6.3.4 ε1ναι ύπόδειγμα πίνακα προ μετρή­σεως καί προϋπολογισμού αύτού τού είδους.

Ε Ιδικά γιά δημόσια έργα, τό τιμολόγιο �σωτερικης ήλεκτρικής έγκαταστάσεως συντάσσεται μέ βάση τά στοιχεία πού περιλαμβάνονται σέ ε Ιδ ικό τεύχος τού 'Υπουργείου Δημοσίων "Εργων. Τό τεύχος αύτό ε1ναι τό 'Αναλυτικό Τιμολόγιο Ο Ι­κοδομικών 'Εργασιών (Α.Τ.Ο. Ε . ) .

Μετά τήν �κτέλεση τής έγκαταστάσεως, μετρούνται τά ίιλικά πού πραγματικά χρησιμοποιήθηκαν, γιά νά γίνει σύγκριση μέ αύτά Πού προϋπολογίσθηκαν καί νά βγεί τό πραγματικό κόστος τής �γκαταστάσεως. Ή έργασία αύτή λέγεται tπιμiτρη­ση ύλικών.

1 6.4 'Ερωτήσεις.

1 . Σέ τί χρησιμεύει ι'ι προμέτρηση τών ύλικών Ε .Η .Ε ;

417

2 . Π ώς συντάσσεται τό τιμολόγιο γιά μιά Ε.Η.Ε; 3. Πώς προκύmει ι'ι τιμή μονάδας ύλικού Ε .Η .Ε; 4. Πώς βγαίνει ι'ι συνολική δαπάνη μιδς Ε .Η .Ε ;

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 6.3. 1 .

Π ΡΟΜ ΠΡΗΣΗ - Π ΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Α/Α ΕΙΔΟΣ ΥΛΙΚΟΥ Μ ΟΝΑΔΑ ΠΟΣΟ- τ ιΜ Η Μ Ε Ρ Ι ΚΟ Τ ΙΜΟ- ΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΥΝΟΛΟ

ΛΟΓΙΟΥ ΔΡΧ. ΔΡΧ.

1 ΑΓΩΓΟΣ ΝΥΑ 1 ,5 mm2 m - - -2 ΑΓΩΓΟΣ ΝΥΑ 2,5 mm2 m - - -3 ΑΓΩΓΟΣ ΝΥΑ 4 mm2

4 ΑΓΩΓΟΣ ΝΥΑ 6 mm2

5 ΣΩΛΗΝΑΣ Μ ΠΕΡΓΚΜΑΝ (/) 1 1 mm m - - -6 ΣΩΛΗ ΝΑΣ Μ Π ΕΡΓΚΜΑΝ (/) 1 3,5 mm m - - -7 ΣΩΛΗ ΝΑΣ Μ Π ΕΡΓΚΜΑΝ (/) 1 6 mm m - - -8 κοvτιΑ ΔΙΑΚΛΑΔΩΣΕΩΣ (/) 1 3,5 mm τε μ . - - -9 ΔΙΑΚΟΠΤΕΣ ΑΠΛΟΙ ΧΩΝΕvτΟΙ τε μ. - - -

1 0 ΔΙΑΚΟΠτΕΣ ΑΠΛΟΙ ΠΕΓΑΝΟΙ τε μ . - - -1 1 ΡΕΥΜΑΤΟΔΟτΕΣ ΣΟΥΚΟ τε μ . - - -

Μ Ε ΚΑΛΥΜΜΑ 1 2 1 3

ΣΥΝ ΟΛΟ

ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΑ ... %

ΓΕΝ ΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ

Πlνακας 16.3.2. ΤΕχνική Μριγpαφή ύλικών

Α/Α ΥΛ ΥΛΙ ΚΟ ΜΟΝΑΔΑ

1 ΣΩΛΗ ΝΑΣ τΎΠΟΥ Μ Π ΕΡΓΚΜΑΝ. όρατός ι'\ έντοιχισμένος μέ μ ικροϋλικά, έπί τόπου, πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος. m

2 ΧΑΛΥΒΔΟΣΩΛΗ ΝΑΣ, όρατός ι'\ έντοιχισμένος, μέ μικροϋλικά (κολλάρα ι'\ κολλιέδες, μαστοί, διαστολές, συστολές, κόντρα παξιμάδια, καννάβι, μίνιο κλπ.), έπί τόπου, πλή-ρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος. m

3 ΣΩΛΗ ΝΑΣ Σ Π Ε Ι ΡΑΛ Μ Π ΕΡΓΚΜΑΝ, άπλής σπειροειδούς θωρακίσεως, όρατός ι'\ έν-!τοιχισμένος, μέ μικροϋλικά έπί τόπου, πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος. m 4 ΣΩΛΗΝΑΣ Σ Π Ε Ι ΡΑΛ ΧΑΛΥΒΔΙ ΝΟΣ, διπλής σπειροειδούς θωρακίσεως, όρατός ι'\ έν-

οιχισμένος, μέ μικροϋλικά, έπί τόπου. έγκαταστημένος καί συνδεμένος. m 5 ΣΩΛΗ ΝΑΣ Σ Π Ε Ι ΡΑΛ ΠΛΑΠΙΚΟΣ, όρατός ι'\ έντοιχισμένος, μέ μ ικροϋλικά, έπί τόπου,

πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος. m -

418

Πίνtnιος 16.3.2. ΤΕχνική nΕριγραφη ύλικώ� (συν�χΕιαJ

, , � � --' I "ΛI Κ · ' ΜΟΝΑΔΑ � +-------------------------------------------------------r-, ----�

" 11 :_ � 11 1 1 � 1 " � , ι'Ι. ι'\ '} Τ I Ι( (')') � V (-) V 'f l'lnnτi'lr ,; f VTnΙYIOUf VO(. μf μ ικμο� ιλ ι!'(.ύ til ι ΤόΠΟU. j Ι ιΛΙ jμW ... ( , ,\.,; ; .._: ._; . ' j;.. ·� ." "....' ., �.'...I ; "..... - νδr:._ ,..;j ')ζ KOYrl ΔΙΑΚΛΑΔΩΣΕΩΣ ΤΥΠΟΥ Μ Π Ε ΡΓΚΜΑΝ . •'ψι 1 1ύ ή έ ντοιχοσμένο. μέ μ.ψυ.;λο�u

m

(γύψος, κατράμι , πίσσα κλπ.), έπί τόπου. πλήρω� έγκαταστημένα καί συνδεμένο. τεμ . 8 ΚΟΥτι ΟΡΓΑΝΩΝ (ΔΙΑΚΟΠΤΗ ΡΕΥΜΑΤΟΔΟΤΗ. ΚΟΥΜ Π ΙΟΥ Π Ι ΕΣΕΩΣ κλπ.), όρατά

ή ένταιχισμένο, μέ μικροϋλικά (γύψος, κατράμι , πίσσα κλπ.), έπί τόπου. πλήρως έγκα-ταστημένο καί συνδεμένο. τεμ .

9 ΚΟΥτι ΔΙΑΚΛΑΔΩΣΕΩΣ ΧΑΛΥΒΔΙΝΟ, όρατά ή έντοιχισμένο. μέ μικροϋλικά (καννάβι, μίνιο, ξύλινα τακάκια, βίδες, μαστοί, διαστολές, συστολές, κόντρα παξιμάδια, τάπες), έ-πί τόπου. πλήρως έγκαταστημένο καί συνδεμένο. τεμ.

10 KOYrl ΔΙΑΚΛΑΔΩΣΕΩΣ ΧΑΛΥΒΔΙ ΝΟ ΤΠΡΑΓΩΝΟ γιά σωλήνα q) 21 m m , όρατά ή έντοιχισμένο. μέ μικροϋλικά (καννάβι, μίνιο, ξύλινα τακάκια, βίδες. μαστοί, διαστολές, κόντρα παξιμάδια, τάπες), έπί τόπου, πλήρως έγκαταστημένο καί συνδεμένο. τεμ .

1 1 KOYrl ΔΙΑΚΛΑΔΩΣΕΩΣ ΠΟΡΣΕΛΑΝ ΗΣ (Μ ΠΟΥ ΑΗ μέ μικροϋλικά. έπί τόπου, πλή-ρως έγκαταστημένο κοί συνδεμένο. τεμ.

1 2 ΚΟΥτι ΔΙΑΚΛΑΔΩΣΕΩΣ ΒΑΚΕΛΙΤΗ ΚΑΛΩΔΙΟΥ ΝΥΜ ή ΝΥΥ 4 χ 1 0 m m2• μέ μι-κροϋλικό, έπί τόπου. πλήρως έγκαταστημένο καί συνδεμένο. τεμ .

13 ΡΟΖΕΠΑ ΟΡΟΦΗΣ. μέ μ ικροϋλικό (ροζέπα χαρτιού. ξύλινοι τόκοι. ξυλόβιδες. γύψος κλπ.) . έπί τόπου. πλήρως έγκαταστημένη καί συνδεμένη. τεμ.

14 ΔΙΑΚΛΑΔΩΤΗΡΑΣ ΠΟΡΣΕΛΑΝ ΗΣ. μέχρι 4 έπαφών, έπί τόπου, πλήρως έγκαταστη-μένος καί συνδεμένος. τεμ.

1 5 ΔΙΑΚΛΑΔΩΤΗΡΑΣ ΒΑΚΕΛΙΤΗ. δπως παραπάνω. τεμ. 1 6 ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΠΛΗΡΗΣ ΓΙΑ ΦΩΣ ΑΠΛΟ, πού περιλαμβάνει προστάμιο, άγκιστρο, δα-

κτύλιο κλέμενς καί όγωγό στρεmά, μέ μικροϋλικό (ξύλινος τάκος. γύψος κλπ.), έπί τό-που, πλήρως έγκαταστημένη καί συνδεμένη. τεμ .

1 7 ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΠΛΗΡΗΣ ΓΙΑ ΦΩΣ ΠΟΛΛΑΠΛΟ. δπως παραπάνω. τεμ. 18 ΑΓΩΓΟΣ ΝΥΑ χάλκινος, τοποθετούμενος μέσα σέ σωλήνες ή έπόνω σέ μονωτήρε<,.

δηλαδή προμήθεια καί προσκόμιση όγωγού καί μικροϋλικών (τακάκια, μονωτήρες, βί-δες, σύρμα συνδέσεως, μονωτικό πόσης φύσεως κλπ.). έπί τόπου καί έργασία τοπο-θετήσεως, συνδέσεως καί δοκιμών μονώσεως πράς πλήρη καί κανονική λειτουργία m

1 9 ΚΑΛΩΔΙΟ τΥΠΟΥ ΝΥΜ, χάλκινων όγωγών, όρατό ή έντοιχισμένο ή μέσα σέ σωλrι νες, δηλαδή προμήθεια καί προσκόμιση ύλικών καί μικροϋλικών (κολλόρα, βίδες, γύ­ψος. τσιμεντοκονίαμα, τακάκια, πέδιλα, κασσιτεροκόλληση, μονωτικό καί ε Ιδικά στη­ρίγματα) έπί τόπου καί έργασία διανοίξεως αύλακιών καί όπών σέ όποιοδήποτε στοι ­χείο τού κτηρίου. τοποθετήσεως, διαμορφώσεως καί συνδέσεως τών όκρων τοι; (μέ-σα ατά κουτιά καί έξαρτήματα τής έγκαταστάσεως) καί πλήρους έγκαταστάσεως. m

20 ΚΑΛΩΔΙΟ τΥΠΟΥ ΝΥΥ, κατάλληλο γιό τοποθέτηση μέσα στό έδαφος, μέ μικροϋλικά. έπί τόπου, πλήρως έγκαταστημένο. συνδεμένο καί δοκιμασμένο πρός πλήρη καί κανο-νική λειτουργία. m

2 1 ΑΓΩΓΟΣ ΠΡΕΠΤΟΣ, έπάνω σέ μονωτήρες, μέ μικροϋλικά (τακάκια, μονωτήρες, βί-δες, γύψος. ταινία κλπ.), έπί τόπου. πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος. m

22 ΑΓΩΓΟΣ ΓΥΜΝΟΣ, χάλκινος μονόκλωνος ή πολύκλωνος μέ μικροϋλικά (δίχαλα ή μο­νωτήρες, τάκοι, βίδες, γύψος κλπ.), έπί τόπου καί έργασία τοποθετήσεως μέ διχάλες ή έπόνω σέ μονωτήρες. m

2 3 ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ ΧΩΝ ΕΥrΟΣ, πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος. τεμ. 24 ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ ΕΞΩτΕΡΙ ΚΟΣ. μέ μικροϋλικό (ροζέπα χαρτιού. ξύλινα τακάκια, γύψος,

ξυλόβιδες κλπ.), πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος. τεμ.

AIA ΥΛ

Πlνακας 16.3.2. Τ�χιιική ΠΕριγραφή ύλικών (συνtχ�ια}

ΥΛΙΚΟ

419

ΜΟΝΑΔΑ

25 ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ ΠΕΓΑΝΟΣ ΧΩΝ ΕvrΟΣ. μέ μικροϋλικό (γύψος. καννόβι, μίνιο κλπ.). πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος. τεμ.

26 ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ ΠΕΓΑΝΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ. μέ μικροϋλικό (ξύλινα τακόκια. γύψος, ξυλό-βιδες, καννόβι, μίνιο κλπ.), πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος. τεμ.

27 ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ ΜΑΧΑΙ ΡΩΤΟΣ 500 ν. κλειστού τύπου μέ πλόγιο μοχλό, πλήρως έγκα-ταστημένος καί συνδεμένος i:πόνω σέ πίνακα. τεμ.

28 ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ τΎΠΟΥ ΠΑΚΟ. κατόλληλος γιό τοποθέτηση i:πόνω σέ μεταλλικό ήλε­κτρικό πίνακα τύπου i:ρμαρίου ι'\ μέσα σέ κιβώτιο στεγανής διανομής, μέ έξαρτήματα καί μικροϋλικό (όγωγοί συνδεσμολογίας ι'\ χόλκινες ρόβδοι - μπόρες, βίδες, ριπολίνη βαφής, μονωτικό κλπ.). έπί τόπου, πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος, συμπερι­λαμβανόμενης τής έργασίας βαφής τών ρόβδων, μέ ριπολίνη, μέ τό χαρακτηριστικό χρώματα τών φόσεων καί δοκιμής κανονικής λειτουργίας. τεμ.

29 ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ ΑΠΕΡΑ - ΤΡΙΓΩΝΟΥ ΤΡΙΠΟΛΙΚΟΣ, μέσα σέ χυτοσιδηρό κιβώτιο, μέ μ ικροϋλικά, έπί τόπου, πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος. τεμ.

30 ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ ΜΑΧΑΙ ΡΩΤΟΣ ΔΙΠΛΗΣ ΕΙ'\Ε ΡΓΕΙΑΣ. πλήρως έγκαταστημένος καί συν δεμένος. τεμ.

3 1 ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ ΑvτΟΜΑΤΟΣ ΚΛΙ ΜΑΚΟΠΑΣΙΟΥ, πλήρως έγκαταστημένος καί συνδε μένος. τεμ.

32 ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ ΑvτΟΜΑΤΟΣ ΑΕΡΑ 500 ν. μέ μικροϋλικό. πλήρως έγκαταστημένος κα συνδεμένος. τεμ.

33 ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ ΑvτΟΜΑΤΟΣ ΛΑΔΙΟΥ 500 ν. ΤΡΙΠΟΛΙΚΟΣ. μέ μ ικροϋλικό, πλήρως έγ καταστημένος καί συνδεμένος. τεμ.

34 ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ. μέ μικροϋλικό. πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος. τεμ. 35 ΚΛΕΜ Ε Ν Σ ΠΟΡΣΕΛΑΝΗΣ ΤΗΡΑΠΟΛΙΚΟ. μέ μ ικροϋλικά, πλήρως έγκαταστημένο

καί συνδεμένο. τεμ. 36 ΡΕΥΜΑΤΟΔΟΤΗΣ ΧΩΝ ΕvτΟΣ Μ Ε ΓΕΙΩΣΗ. πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμέ-

νος. τεμ. 37 ΡΕΥΜΑΤΟΔΟΤΗ Σ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ. μέ μ ικροϋλικό (ροζέπα χαρτιού, ξύλινα τακόκια, γύ-

ψος, ξυλόβιδες κλπ.). έπί τόπου, πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος. τεμ. 38 ΡΕΥΜΑΤΟΔΟΤΗΣ ΠΕΓΑΝΟΣ ΧΩΝ ΕvτΟΣ. μέ μ ικροϋλικά (ξύλινος τόκος, γύψος. ξυ-

λόβιδες κλπ.), έπί τόπου, πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος. τεμ. 39 ΡΕΥΜΑΤΟΔΟΤΗΣ ΠΕΓΑΝΟΣ ΕΞΩrΕΡΙ ΚΟΣ. μέ μικροϋλικό (ροζέπα χαρτιού, ξύλινος

τάκος. γύψος, ξυλόβιδες κλπ.). έπί τόπου. πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος. τεμ. 40 ΡΕΥΜΑΤΟΔΟΤΗ Σ ΠΕΓΑΝΟΣ τΎΠΟΥ ΣΟΥΚΟ, μέ μ ικροϋλικό (ξύλινος τάκος. γύψος.

ξυλόβιδες κλπ.), έπί τόπου, πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος. τεμ. 41 ΚΟΥ Μ Π Ι Π Ι ΕΣΕΩΣ ΚΟΥΔΟΥΝΙΟΥ, XΩN EvrO. πλήρως έγκαταστημένο καί συνδεμέ

νο. τεμ. 42 ΚΟΥΜ Π Ι Π Ι ΕΣΕΩΣ ΚΟΥΔΟΥΝ ΙΟΥ. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ, μέ μ ικροϋλικά, πλήρως έγκαταστη

μένα καί συνδεμένο. τεμ. 43 ΚΟΥ Μ Π Ι Π Ι ΕΣΕΩΣ ΕΞΩΘΥΡΑΣ. μέ μικροϋλικό, πλήρως έγκαταστημένο καί συνδεμέ

νο. τεμ. 44 ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ ΤΡΑΒΗ ΚΤΟΣ (ΧΩΝΕvrΟΣ). Μ Ε ΑΛΥΣΙΔΑ ΚΑΙ ΛΑΒΗ. μέ μικροϋλικά. έ

πί τόπου, πλήρως i:γκαταστημένος καί συνδεμένος. τεμ. 45 ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ ΤΡΑΒΗ ΚΤΟΣ. ΕΞΩΤΕΡΙ ΚΟΣ Μ Ε ΑΛΥΣΙΔΑ ΚΑΙ ΛΑΒ Η. μέ μικροϋλικά,

πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος. τεμ. 46 ΛΥΧΝ ΙΟΛΑΒ Η ΑΝΑΡΤΗΣΕΩΣ Μ ΠΑΓΙΟ Ν Η "Η ΚΟΧΛΙΩΤΗ. μέ ρακόρ, πλήρως έγκα

ταστημένη καί συνδεμένη. τεμ. 47 ΛΥΧΝΙΟΛΑΒΗ ΟΡΟΦΗΣ "Η ΤΟΙΧΟΥ, ΕΥΘΕΙΑ "Η ΚΥΡΤΗ, Μ ΠΑΓΙΟΝ Η "Η ΚΟΧΛΙΩ

ΤΗ, μέ μικροϋλικό, έπί τόπου. πλήρως έγκαταστημένη καί συνδεμένη. τεμ.

420

ΑΙΑ ΥΛ

Πίνακας 7 6.3.2. Τf'χνική Πf'ριγραφή ύλικών (συν€χf'ιαJ

ΥΛΙ ΚΟ ΜΟΝΑ�Α

48 ΑΡΜΑΤΟΥΡΑ ΤΟΙΧΟΥ ΠΕΓΑΝΗ ΠΟΡΣΕΛΑΝ ΗΣ ΓΙΑ ΛΑΜ ΠΤΗ ΡΑ. μέ σφαιρικό γυά λινο κώδωνα. μέ μικραϋλικό (ξύλινος τάκος, γύψος, βίδες κλπ. ), πλήρως έγκαταστημέ νη καί συνδεμένη. τεμ .

49 ΑΡΜΑΤΟΥΡΑ ΤΟΙΧΟΥ "Η ΟΡΟΦΗΣ (ΧΕΛΩΝΑ), κατά τά λοιπά δπως παραπάνω. τεμ. 50 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΗ κτΟΥ ΠΛΗ ΡΗΣ. μέ φωλιά φυσιγγίου καί πώμα, μέ μικροϋλικά. έπί τό

που. πλήρως έγκαταστημένη έπάνω σέ πίνακα. συνδεμένη καί δοκιμασμένη. τεμ. 51 Μ ΙΚΡΟΑΥΤΟΜΑΤΟΣ ΤΥΠΟΥ S I E M ENS, κατά τά λοιπά δπως παραπάνω. τεμ . 52 Μ Ι ΚΡΟΑΥrΟΜΑΤΟΣ ΤΥΠΟΥ STOTS. κατά τά λοιπά δπως παραπάνω. τεμ . 53 ΠΩΜΑΤΟΑΥΤΟΜΑΤΟΣ ΤΥΠΟΥ STOTS � ALFA, κατά τά λοιπά δπως παραπάνω. τεμ . 54 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΟΥΔΟΥΝΙΩΝ ΤΥΠΟΥ M I N ION, πλήρης μέ φωλιά φυσιγγίου καί πώμα,

μέ μικροϋλικά. έπί τόπου. πλήρως έγκαταστημένη καί συνδεμένη. τεμ . 55 ΑΚΡΟΔΕΚΤΗΣ ΤΥΠΟΥ STOTS, φάσεως � ούδετέρου, μέ κάλυμμα καί μικροϋλικά

(ροδέλλα χαρτιού) έπί τόπου, τοποθετημένος καί συνδεμένο<;. τεμ. 56 Μ ΠΑΣΧΗ ΜΑτιΠΗΣ ΚΟΥΔΟΥΝΙΩΝ 220 Ι 4 - 8 - ' 1 2 V. μέ μικροϋλικά, έπί τόπου,

πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένο<;. τεμ . 57 ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΚΟΥΔΟΥΝΙ. πλήρες μέ κάλυμμα βακελίτη καί μικροϋλικά, έπί τόπου,

πλήρως έγκαταστημένο καί συνδεμένο. τεμ. 58 ΒΟΜΒ ΗΤΗΣ ΒΑΚΕΛΙΤΗ, πλήρης δπως παραπάνω. τεμ. 59 Π ΙΝΑΚΑΣ ΣΗ ΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΩΣ. πλήρης μέ μηχανισμό όκυρώσεως, μέ μικροϋλικά, έ

πί τόπου, πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεσμολογημένος. τεμ . 60 Π ΕΡΙΛΑΙ Μ Ι Ο ΓΕ ΙΩΣΕΩΣ ΣΩΛΗ ΝΩΝ, κανονικής κατασκευής, χάλκινο έπικασσιτερω

μένα, κατάλληλο γιά όγώγιμη σύνδεση τού μεταλλικού περιβλήματος τού χαλυβδο σωλήνα ή μεταλλικού σωλήνα μέ όγωγό γειώσεως � γεφύρωση κουτιού, μ ή περιλαμ βανόμενου στήν άξία, τού όπαιτούμενου γυμνού χάλκινου όγωγού διατομής 6 m m2

καί μήκους 0.20 m γιά σύνδεση τού περιλαίμιου μέ τή γραμμή γειώσεως � τόν άκρο­δέκτη άλλου περιλαίμιου, έπί τόπου, μέ έπιμελή καθαρισμό τού σωλήνα ατή θέση το ποθετήσεώς του, πλήρως έγκαταστημένο καί συνδεμένο μέ τούς όγωγούς. τεμ.

61 ΓΕΦΥΡΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙ ΚΗ, λουτήρα � ύποδοχέα καταιονιστήρα μέ χάλκινο όγωγό τών 6 mm2 καί κανονικά περιλαίμια γειώσεως έπάνω ατό σωλήνα όποχετεύσεως και στούς σωλήνες θερμού καί ψυχρού νερού, μέ μικροϋλικά, έπί τόπου. πλήρως τοποθε-τημένη. τεμ.

62 ΣΙΔΗΡΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΠΟ ΜΟΡΦΟΣΙΔΗ ΡΟ, κάθε σχήματος καί διατομής, διαμορ­φούμενη σέ στηρίγματα ή έσχάρες καλωδίων καί στεγανών πινάκων διανομής, μέ μικροϋλικά (καρφιά, βίδες, όξυγονοκολλήσεις, τσιμεντοκονίαμα κλπ.), έπί τόπου, πλή­ρως διαμορφωμένη καί τοποθετημένη (κοπή, διάνοιξη όπών, ήλώσεις, συγκολλήσεις, όγκυρώσεις έπάνω σέ όποιοδήποτε στοιχείο τού κτηρίου κλπ.) ώς καί χρωματισμένη μέ δύο στρώσεις μίνιου. kg

63 Π ΙΝΑΚΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙ ΚΟΣ Μ ΠΑΛΛΙ ΚΟΣ, όπό λαμαρίνα «ντεκαπέ)) πάχους 1 mm άρι­στης κατασκευής, κατάλληλος γιά έντοιχισμένη τοποθέτηση μέσα σέ τοίχο. μέ συνδε­σμολόγηση καί χειρισμό τών όργάνων του όπό έμπρός, χωρίς τήν άξία τους, πού όπα­τιμάται Ιδιαίτερα μέ έμπρόσθια μεταλλική πόρτα στηριζόμενη σέ μεντεσέδες, χωρίς κλειδαριά, μέ διάταξη όπλής μανδαλώσεως (κούμπωμα) καί χειρολαβή πολυτελούς έμφανίσεως � κάλυμμα όπό λαμαρίνα «ντεκαπέ» μέ όνοίγματα γιά τήν �ξοδο τών λα­βών χειρισμού τών όργάνων, μέ έπιγραφές ένδείξεως κυκλωμάτων, στερεωμένο μέ βίδες έπόνω ατό σιδερένιο πλαίσιο τού πίνακα. Ό πίνακας θά συνοδεύεται όπό τό ό ναγκαία μικροϋλικά (γύψος, τσιμέντο, μονωτrκό κάθε είδους, ύλικά στερεώσεως και συνδέσεως κλπ.), έπί τόπου, καί θό τοποθετηθεί καί στερεωθεί στήν κατάλληλη θέ­!1η, δπου θό κατασκευασθεί ή όναγκαία ύποδοχή aτόν τοίχο. Ό πίνακας θά παραδο­θεί πλήρως συνδεσμολογημένος, μέ δλα τό όργανα καί έξαρτήματό τ� καί συνδεμέ­νο<; μέ τίς γραμμές προσαγωγής καί όναχωfο!ήσεως, δοκιμασμένος καί /Ξτοιμος γιό κα-νονική λειτουργία. kg

421

Πiνακας 16.3.2. ΤΕχνική πΕριγραφή ύλικών

Α/Α ΥΛ. ΥΛΙ ΚΟ ΜΟΝΑΔΑ

64 Π Ι ΝΑΚΑΣ ΠΛΑΠΙΚΟΣ, μέ μικροϋλικά (γύψος. τσιμέντο, μονωτικά κλπ.). έπί τόπου. πλήρως έγκαταστημένος μέσα σέ είδική γιά τό λόγο αύτό φωλιά στόν τοίχο μέ έντοι-χισμό, συνδεμένος μέ τίς γραμμές προσαγωγής καί άναχωρήσεως, πλήρως συνδε-ομολογημένος μέ τά όργανα πού φέρει καί δοκιμασμένος γιά κανονική λειτουργία. τε μ.

65 ΚΟΥτι ΔΙΑΚΛΑΔΩΣΕΩΣ ΓΙΑ ΚΑΛΩΔΙΟ ΝΥΥ η ΝΥΜ, μέ στυπιοθλίmες καί τόν όνάλο-γο διακλαδωτήρα 3 ιϊις 6 όπλών η διπλών είσόδων, πλήρως έγκαταστημένο καί συν-δεμένο. τε μ .

66 Κ Ι ΒΩτΙΟ ΣΥΝΔΕΣΕΩΣ ΧvτΟΣΙΔΕΡΕΝ ΙΟ ΓΙΑ ΚΑΛΩΔΙΟ ΝΥΥ, μέ μικροϋλικά, έπί τό-που. πλήρως έγκαταστημένο καί συνδεμένο. τε μ.

67 ΑΣΦΑΛΕΙΟΔΙΑΚΟΠΤΗΣ, πού περιέχει διακόmη καί άσφάλεια μέσα σέ στεγανό χυτο-σιδερένιο κιβώτιο μέ μ ικροϋλικά, έπί τόπου, πλήρως έγκαταστημένος καί συνδεμένος. τε μ.

68 ΑΣΦΑΛ Ε ΙΟΚΙ ΒΩτιΟ, στεγανό πού περιέχει άσφάλειες τήξεως, χυτοσιδερένιο, μέ μι-κροϋλικά, έπί τόπου, πλήρως έγκαταστημένο καί συνδεμένο. τε μ.

69 ΦΩτΙΠΙ ΚΟ ΣΩΜΑ Ε ΞΩΤΕΡΙ ΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΡΕ ΜΑΠΟ ΠΕΓΑΝΟ, γιά λαμmήρα ά-τμών ύδραργύρου, άπό χυτοπρεσσαριστό κράμα άλουμινίου, μέ καμπύλο διαφανές κάλυμμα, πού περιλαμβάνει τά όπαραίτητα όργανα όφής (στραγγαλιστικά πηνία, άκρο-δέκτες. λυχνιολαβή πορσελάνης, πυκνωτή κλπ.), μέ άναρτήρα άπό συρματόσχοινο, πλήρως έγκοταστημένο καί συνδεμένο. τε μ.

70 ΦΩτιΠΙ ΚΟ ΣΩΜΑ Ε ΠΑΝΩ ΣΕ ΒΡΑΧΙΟΝΑ ΙΠΟΥ, κατά τά λοιπά δπως παραπάνω. τε μ. 7 1 ΦΩτΙΠΙΚΟ ΣΩΜΑ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ ΣΧΗ ΜΑΤΟΣ ΟΡΘΟΓΩΝΙΟΥ, γενικής έσωτερικής

χρήσεως πού άποτελείται άπό μεταλλική βάση, μέ πλαστικό κάλυμμα άρθογωνικού σχήματος μέ στραγγαλιστικά πηνία, έκκινητές, λυχνιολαβή, πυκνωτή καί λοιπά μι-κροϋλικά πλήρως έγκαταστημένο καί συνδεμένο. τε μ.

72 ΦΩτιΗΙ ΚΟ ΣΩΜΑ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ ΟΡΘΟΓΩΝΙ ΚΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ τΕΛΕ IΩΣ ΠΕΓΑΝΟ. γιά τοποθέτηση στό ϋπαιθρο η σέ ύγρούς χώρους πού άποτελείται άπό ένισχυμένη μεταλλική η πλαστική βάση βαμμένη μέ άνθεκτικό σέ δυσμενείς καιρικές συνθήκες χρώμα, μέ ένσωματωμένα τά άπαραίτητα όργανα όφής, πλήρως έγκαταστημένο καί συνδεμένο. τε μ.

73 ΦΩτιπικο ΣΩΜΑ ΤΕτΡΑΓΩΝΟ, όροφής η χωνευτό μέσα σέ ψευδοροφή, γιά δύο λαμmήρες φθορισμού διαστάσεων 400 χ 400 χ 1 Ο mm, πού άποτελείται άπό με-ταλλική έσωτερική βάση καί περιβάλλεται άπό μεταλλικό πλαίσιο, μέ πλαστικό κάλυμ-μα τετράγωνης διατομής, μέ τά άπαραίτητα όργανα όφής, τ ή λυχνιολαβή κλπ., πλήρως έγκαταστημένο καί συνδεμένο. τε μ.

74 ΦΩτΙΠΙΚΟ ΣΩΜΑ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ, γενικής χρήσεως (ή στεγανό). κρεμαστό lj έπάνω σέ όροφή γιά λαμmήρα φθορισμού χωρίς πλαστικό κάλυμμα, πού άποτελείται άπό πλαστική βάση βαμμένη μέ χρώμα φούρνου μέ δλα τά άπαραίτητα έξαρτήματα, έπί τόπου, πλήρως έγκαταστημένο καί συνδεμένο. τε μ.

75 ΕτΙ Κ ΕΠΑ ΧΑΡΑΚΤΗ ΡΙΣΜΟΥ ΓΡΑΜΜ Η Σ Μ ΕτΑΛΛΙ ΚΟΥ Π ΙΝΑΚΑ, άποτελούμενη ό-πά τό όρειχάλκινο έπινικελωμένο πλαίσιό της, τό διαφανές πλαστικό κάλυμμα, τό χάρ-τη άναγραφής τών χαρακτηριστικών τής γραμμής, πλήρως τοποθετημένη έπάνω σέ πίνακα η σέ στεγανή διανομή. τε μ.

76 ΕΝΔΕ ΙΚτΙ ΚΗ ΛΥΧΝΙΑ ΓΡΑΜΜ ΗΣ, κατάλληλη γιά τοποθέτηση στήν όψη μεταλλικού πίνακα διανομής Χ. Τ. η καλύμματος κιβωτίου στεγανής διανομής μέ τή λαμmηρ�δόχη καί τό γυάλινο κάλυμμά της, μέ μικροϋλικά (μονωτικά, άγωγοί συνδεσμολογίας, βίδες κλπ.), έrτί τόπου, πλήρως έγκαταστημένη καί συνδεμένη. τε μ.

77 ΚΙ ΒΩΤΙΟ ΧvrΟΣΙΔΕΡΕΝΙΟ ΣΥΛΛΕ ΚΤΗΡΙΩΝ ΡΑΒΔΩΝ ( ΜΠΑΡΟΚΙ ΒΩτΙΟ), γιά τήν ύποδοχή τριών συλλεκτηρίων ράβδων φάσεων καί μιδς ούδετέρου, μέ μικροϋλικά, έ -π ί τόπου, πλήρως έγκαταστημένο κα ί συνδεμένο πρός δλλα κιβώτια γιά σχηματισμό στεγανής διανομής. τε μ.

ΑΙ� ΥΛ

78

79

80 8 1

82

83

84

85

86

87

88 89

90

9 1

Πlνακας 16.3.2 (συνiχΕιαJ ΤΕχνική ΠΕριγραφή ύλικών

ΥΛΙΚΟ

ΑΜ Π ΕΡΟΜ ΕτΡΟ Π ΙΝΑΚΑ, μέ μικροϋλικό, έπί τόπου, πλήρως έγκοταστημένο, συν-δεμένο καί δοκιμασμένο. ΑΜΠ Ε ΡΟ Μ ΕτΡΟ Π Ι ΝΑΚΑ Μ ΕΣΩ Μ ΕτΑΣΧΗ ΜΑτιΠΗ Ε ΝΤΑΣΕΩΣ, κατά τό λοιπό δ-πως παραπάνω. ΒΟΛΤΟΜ ΕτΡΟ Π Ι ΝΑΚΑ. κατά τό λοιπό δπως στόν άριθ. 78. Μ ΕτΑΓΩΓΕΑΣ ΒΟΛΤΟΜ ΕτΡΟΥ, όνομαστικής τάσεως 500 ν, διπολικός 6 θέσεων, πρόc; μέτρηση 3 πολικών κοί φασικών τάσεων, περιστροφικού τύπου. μέ μικροϋλικό, έπί τόπου, πλήρως έγκαταστημένος, συνδεμένος καί δοκιμασμένος. Μ ΕΤΡΗΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ. τριφασικός μέ ούδέτερο τριών στοιχείων μετρήσεως όνομαστι-κής έντόσεως 3 ως 5 Α, όνομαστικής τάσεως 3 χ 220 ν. γιό σύνδεση μέσω δευτε-ρεύοντα μετασχηματιστή, μέ μικροϋλικό, έπί τόπου, πλήρως έγκαταστημένος. συνδε-μένος καί δοκιμασμένος. Μ ΕτΡΗΤΗΣ ΣΥΝτΕΛΕΠΗ Ι ΣΧΥΟΣ, μέ μικροϋλικό, έπί τόπου, πλήρως έγκαταστημέ-νοc;. συνδεμένοc; καί δοκιμασμένος. Μ ΕτΑΣΧΗ ΜΑτιΠΗΣ Ε ΝΤΑΣΕΩΣ, μονοφασικός, μέ μικροϋλικό, έπί τόπου, πλήρως έγκαταστημένοc;. συνδεμένος καί δοκιμασμένος. ΚΑΤΑΝ Ε Μ ΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗΣ ΕΓΚΑΤΑΠΑΣΕΩΣ μέ μικροϋλικό (γύψος, βίδες κλπ.). έπί τόπου, πλήρως τοποθετημένος γιό έντοιχισμό, συνδεμένοc; μέ τούς τηλεφω-νικούc; άγωγούc; καί δοκιμασμένος. ΤΗΛΕΦΩΝ ΙΚΟ Κ ΕΝΤΡΟ. αύτόματο, γραμμών πόλεως καί δευτερευουσών συνδέ-σε ων, μέ συσκευή κλήσεως, πού βρίσκεται σέ έπιτραπέζιο μεταλλικό κέλυφος καί πε-ριλαμβόνει λυχνίες κλήσεως, λυχνίες έπαγρυπνήσεως γιό τίς γραμμές κέντρου, πλή-κτρα καί όmικό σήματα, μεταγωγέα γι!'J τή μεταγωγή έξωδικαιούχων σέ ι')μιεξωδι-καιοϋχεc; συσκευές καί τό άντίστροφο καί χειροτηλέφωνο μέ μικροϋλικό, έπί τόπου, πλήρως τοποθετημένο. συνδεμένο, ρυθμισμένο καί δοκιμασμένο. ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΣΥΣΚΕΥΗ ΑΥτΟΜΑΤΗ ΕΠ ΙΤΡΑΠΕΖΙΑ. άπό πλαστικό ύλικό, τής έγ-κρίσεως τοϋ ΟΤΕ. μέ μικροϋλικό. έπί τόπου. πλήρως τοποθετημένη, συνδεμένη καί δοκιμασμένη. ΤΗΛΕΦΩ Ν Ι Κ Η ΣΥΣΚΕΥΗ ΑΥτΟΜΑΤΗ Ε Π ΙΤΟΙΧΟΣ κατά τό λοιπό δπως παραπάνω. ΣΥΠΟΙΧΙΑ ΣΥΣΣΩΡΕΥτΩΝ μέ διάταξη αύτόματης φορτίσεως. μέ μικροϋλικό. έπί τό-που, πλήρως τοποθετημένη, συνδεμένη καί δοκιμασμένη. ΑΝΟΡΘΩΤΗΣ ΞΗΡΟΣ ΣΕΛΙΝ ΙΟΥ. πού περιλαμβάνει μετασχηματιστή, διάταξη ρuθμί-σεωc;. διακόmεc;. όργανα άσφόλειαc; καί μετρήσεως καί �χει δυνατότητα σταθερο-ποιήσεως τής τάσεως Σ. Ρ .. μέ μικροϋλικό. έπί τόπου, πλήρως τοποθετημένος, συνδε-μένος καί δοκιμασμένος. ΗΛΕ ΚΤΡΟΔΙΟ ΓΕ ΙΩΣΕΩΣ, γιό γαλβανισμένο σιδηροσωλήνα μέ διάμετρο 1 " ι'\ 2", μή-κοc; 2.5 m πού μπήγεται μέσα στό έδαφος έτσι. ωστε τό κάτω μέρος του νό φθάσει σέ βάθος τουλάχιστον 3 m. μέ σύνδ�σή του πρόc; τόν άγωγό γειώσεως μέσω άκρο-πεδίλου καί όρειχάλκινου κοχλιοφόρου � 318" χ 75. άποτιμώμενων Ιδιαιτέρως. μέ σύσφιξη καί συγκόλληση καί έπόλειψη τοϋ δκρου τοϋ καλωδίου καί τοϋ κοχλfα συν-δέσεως μέ δσφαλτο γιά προστασία τους άπό ι')λεκτρολυτικές διαβρώσεις, πλήρως το-ποθετημένο μέσα στό �δαφος (κατασκευή λάκκου, τοποθέτηση τοϋ σωλήνα, έπανu πλήρωση τοϋ λάκκου μέ τό χώματα έκσκαφής κοσκινισμένα) καί συνδεμένο.

ΜΟΝΑΔΑ

τε μ.

τε μ. τε μ.

τε μ.

τε μ.

τε μ.

τε μ.

τε μ.

τε μ.

τε μ. τε μ.

τε μ.

τε μ.

τε μ.

Α:f!ι. ΥΛ 92

I I I

93

! �4

I I

I 95 ι �6

Πlνακα� 16.3.2 (συνtχ€ια) Τ€χνική Π€pιγpαφή ύλικών

- - -��ΙJΝΑΔΑ: ΥΛΙΙ<.Ο

Γ Ε ΙΩΣΗ ΤΡΙ ΓΩΝ ΙΚΗ , μέ τρίο τεμάχιο σιδηροσωλήνων γαλβανισμέν�ν ([) 2 'ι , μη-κουι; 3 m, τοποθετημένων μέ έμπηξη μέσα ατό έδαφος στίς κορυφές ίσοπλεύρου τρι-γώνου, πλευράς τουλάχιστον 3 m. Ή κεφαλή κάθε ήλεκτροδίου σιδηροσωλήνο βγαί-νει aτόν πυθμένα φρεατίου βάθους 0,5 m καί έσωτερικών διαστάσεων 0,25 χ 0,25 m. Τά φρεάτια θά κατασκευασθούν κτιστά μέ όmοπλινθοδομή μέ όσβεστοκονίαμα καί θά έπιχρισθούν μέ πατητό τσιμεντοκονίαμα πάχους 2,5 cn1, ένώ οΙ πυθμένες θά καλυφθούν άπό φυτική γη καί θά ποτίζονται κατά χρονικά διαστήματα γιά νά διατη-ρείται ή άγωγιμότητα. ΟΙ σιδηροσωλήνει; θά φέρνουν ατό έπάνω μέρος περιλαίμια χάλκινα ([) 21/2" γιά σύνδεση μέ τόν όγωγό γειώσεως (χάλκινο πολύκλωνο διατομής 95 mm2). Τά φρεάτια θά καλυφθούν μέ άνάγλυφη (μπακλαβωτή) λαμαρίνα, πού θά έ-δράζεται έπάνω σέ σιδηρογωνία τοποθετημένη ατά χείλη τού φρεατίου. Στήν όξία πε-ριλαμβάνεται ό σιδηροσωλήναι; μέ μικροϋλικά (κόλληση, όξυγόνο, όσετυλίνη, πίσσα, φυτική γη, ρινίσματα σιδήρου κλπ.). έπί τόπου, πλήρως τοποθετημένος. συνδεμένοι; μέ τούς άγωγούι; μέσω περιλαιμίου, καλυμμένοι; ατό σημείο συνδέσεως μέ παχύρευ-στη πίσσα, περιβλημένοι; μέ ρινίσματα σιδήρου καί φυτικής γής, μέ έπίχωση τών λάκ-κων κατά στρώματα, μέ προηγούμενη διαβροχή μέ άφθονο νερό πρός όποφυγή δη-μιουργίαι; κενώiι καί έπιτεύξεωι; καλύτερης όγωγιμότηται;. τε μ . ΡΑΔΙ Ε Ν ΕΡΓΟ ΑΛΕΞ ΙΚΕΡΑΥΝΟ ΙΟΝ ΙΣΜΟΥ μέ κατάλληλους όκροδέκτει; συνδέσεως τού χάλκινου άγωγού γειώσεως, μέ μικροϋλικά, έπί τόπου. πλήρως έγκαταστημένο έ-πάνω σέ Ιστό καί συνδεμένο. τε μ. ΙΠΟΣ ΠΗΡΙΞΕΩΣ ΑΛΕΞ ΙΚΕΡΑΥΝΟΥ όπό σιδηροσωλήνει; χωρίς ραφή (Manesman) τηλεοmικού σχήματος, μέ όρθρωτή βάση, συνολικού ϋψουι; 4, 5 m, βαμμένοι; μέ δύο στρώσεις όντιοξειδωτικού χρώματος. πλήρως τοποθετημένοι; καί γεφυρωμένοι; μέ τόν άγωγό καθόδου. μέ μικροϋλικά, έπί τόπου. τε μ . ΜΟΝΩΤΗ ΡΕΣ ΠΗ ΡΙΞΕΩΣ ΑΓΩΓΟΥ ΓΕ ΙΩΣΕΩΣ, μέ τά στηρίγματά τους (3 είδικά στη-ρίγματα γιά τόν Ιστό καί τά ύπόλοιπα aτόν τοίχο όνά 1 ,5 m) πλήρως τοποθετημένοι. τε μ. ΣΥΝΔΕΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΚ ΙΝΗΤΗΡΑ. συνεχούς ρεύματος καί έναλλασσόμενου ρεύματος βραχυκυκλωμένου δρομέα (κλωβού). τε μ.

.;;Α, ι;�� -Ιοv '�

Α/Α ΥΛΙ ΚΟΥ

1

2

3

4

5

6

7

Μ ΕΓΕΘΟΣ ΚΑΙ nbΣOTHTA ΧΑΡΑΚΤΗ Ρ ΙΠΙ ΚΑ σέ μονάδες

ΥΛΙ ΚΟΥ τοϋ ύλικοϋ

(/) 1 1 mm 1 . 1 3 (/) 1 3,5 mm 1 . 1 3 (/) 1 6 mm 1 . 1 3 (/) 23 mm 1 ' 1 3

(/) 1 3,5 mm 1 ' 1 6 (/) 1 6 mm 1 ' 1 6 (/) 2 1 mm 1 , 1 6 (/) 2 9 mm 1 . 1 6 (/) 3 6 mm 1 , 1 6

(/) 1 1 mm 1 , 1 3 (/) 1 3, 5 mm 1 , 1 3 (/) 1 6 mm 1 , 1 6 (/) 23 mm 1 , 1 6

(/) 1 3, 5 mm 1 ' 1 3 (/) 1 6 mm 1 , 1 6 (/) 2 1 mm 1 , 1 6

(/) 1 1 mm 1 , 1 3 (/) 1 3,5 mm 1 , 1 3 (/) 1 6 mm 1 , 1 6 ([) 23 mm 1 , 1 6

([) 1 1 mm 1 . 1 3 (/) 1 3,5 mm 1 , 1 3 (/) 1 6 mm 1 , 1 6 (/) 23 mm 1 , 1 6

(/) 55 mm 1 , 1 0 (/) 70 mm 1 , 1 0 (/) 80 mm 1 , 1 0 (/) 7 5 χ 75 mm 1 , 1 0

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 6.3.3.

ΧΡΟΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ Ε Ρ ΓΑΣΙΑΣ Ε Ρ ΓΑΣΙΑΣ σέ ώρες Α/Α Μ ΕΓΕΘΟΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΗΤΑ • τ σε ωρες

Τεχνίτη Τεχνίτη ΥΛΙ ΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗ ΡΙΠΙ ΚΑ σέ μονάδες Τεχνίτη Τεχνίτη + ΥΛΙ ΚΟΥ τοϋ ύλικοϋ +

Βοηθού Βοηθού

0. 1 0 1 6 mm2 1 .03 0.08 I 0, 1 0 2 5 mm2 1 .03 0.08 I 0. 1 0 3 5 mm2 1 .03 0. 1 2 ο. 1 5 50 mm2 1 ,03 0, 1 2 '

0,20 1 9 1 χ 1 , 5 mm2 1 . 1 6 0,20 I 0,20 1 χ 2,5-mm2 1 ' 1 6 0,20 0,25 1 χ 4 mm2 1 ' 1 6 0,25 0,25 1 χ 6 mm2 1 , 1 6 0,25 0,30 2 χ 1 , 5 mm2 1 , 1 6 0.20

0, 1 0 2 χ 2 .5 mm2 1 , 1 6 0,20

0, 1 0 2 χ 4 mm2 1 , 1 6 0,25

0, 1 5 2 χ 6 mm2 1 ' 1 6 0,25 I 0, 1 5 2 χ 1 0 mm2 1 ; 1 6 0,25 3 χ 1 , 5 mm2 1 , 1 6 0,20

Ο, 1 5 3 χ 2 ,5 mm2 1 , 1 6 0,20 0, 1 5 3 χ 4 mm2 1 , 1 6 0,25 I 0,20 3 χ 6 mm2 1 , 1 6 0,30 0, 1 0 3 χ 1 0 mm2 1 , 1 6 0,30 0, 1 0 3 χ 50 mm2 1 , 1 6 0,35 0, 1 5 4 χ 1 , 5 mm2 1 ' 1 4 0,25 ' 0, 1 5 4 χ 2.5 mm2 1 , 1 4 0,2 5 I 0, 1 0 4 χ 4 mm2 1 , 1 3 0,30 0, 1 0 4 χ 6 mm2 1 , 1 0 0,35 0, 1 5 4 χ 1 0 mm2 1 , 1 0 0,35 0, 1 5 4 χ 1 6 mm2 1 ,09 0.40

4 χ 25 mm2 1 ,09 0.40 4 χ 95 mm2 1 ,08 0.45

0, 1 5 4 χ 1 20 mm2 1 ,07 0,50

Ο. 1 5 4 χ 1 50 mm2 1 ,07 0.50

0, 1 5 20 1 χ 6 mm2 1 . 1 4 0,20

0, 1 5 1 χ 1 0 mm2 1 , 1 3 0.20

,r:. ΡΙ-ιο, �·�'\""(') �\>.���� .-1QV \�

8 9

1 0

1 1

1 2

1 3

1 4

1 5

1 6

1 7

1 8

Ο 1 00 χ 1 00 mm 1 , 1 0 0,20 r[) 1 50 χ 1 50 mm 1 , 1 0 0,30 r[) 1 00 χ 300 mm 1 , 1 0 0,35

1 , 1 0 0, 1 5 r[) 55 mm 3 όπών 1 , 1 0 0,30 r[) 70 mm 3 όπών 1 , 1 0 0,30 r[) 80 mm 3 όπών γιό σωλήνα r[) 1 6 - 2 1 mm 1 , 1 0 0,30 6 όπών γιό σωλ. r[) 2 1 mm 1 , 1 0 0,50 3 όπών γιό σωλ. r[) 29 mm 1 , 1 0 0,50 6 όπών γιό σωλ. r[) 29 mm 1 , 1 0 0,60 3 όπών γιό σωλ. r[) 36 mm 1 , 1 0 0,60 6 όπών γιό σωλ. r[) 36 mm 1 , 1 0 0,75

1 , 1 0 0,20 όπλών εΙσόδων 1 , 1 0 0,35 διπλών εΙσόδων 1 , 1 0 0,35 r[) 1 3,5 πορσελόνης 1 , 1 6 0,25 r[) 1 3,5 βακελίτη 1 ' 1 6 0,30 r[) 1 3,5 χυτοσιδήρου 1 ' 1 6 0,30 r[) 1 3,5 χυτοαλουμινίου 1 ' 1 6 0,30

2,5 mm2 2,3 fi 4πολικός 1 ,05 4 mm2 2,3 fi 4πολικός 1 ,05 6 mm2 2,3 fi 4πολικός 1 ,05

1 0 mm2 2,3 fi 4πολικός 1 ,05 2 ,5 mm2 2,3 fi 4πολικός 1 ,05 4 mm2 2,3 fi 4πολικός 1 ,05 6 mm2 2,3 fi 4πολικός 1 ,05

1 0 mm2 2,3 fi 4πολικός 1 ,05 1 .05 1 ,02

0 8 mm 1 ,03 0,02 1 mm2 1 ,03 0,02 1 , 5 mm2 1 ,03 0,03 2,5 mm2 1 .03 0,03 4 mm2 1 ,03 0,03 6 mm2 1 ,03 0,04 1 0 mm2 1 ,03 0,04

20 1 χ 1 6 mm2 1 , 1 0 0,25 1 χ 25 mm2 1 ,08 0,30 1 χ 35 mm2 1 ,07 0,30 1 χ 50 mm2 1 ,07 0,35 1 χ 70 mm2 1 ,07 0.40 2 χ 1 , 5 mm2 1 ' 1 6 0,20 2 χ 2 .5 mm2 1 , 1 6 0,20 2 χ 4 mm2 1 , 1 1 0,20 2 χ 6 mm2 1 , 1 0 0,25 2 χ 1 0 mm2 1 ,09 0,25 I 3 χ 1 ,5 mm2 1 . 1 3 0.20 3 χ 2,5 mm2 1 ' 1 2 0,20 3 χ 4 mm2 1 , 1 0 0,25 3 χ 6 mm2 1 ,09 0,30 3 χ 1 0 mm2 1 ,07 0,35 I 3 χ 1 6 mm2 1 ,07 0,35 3 χ 25 mm2 1 ,07 0,35 3 χ 35 mm2 1 ,07 0.40 3 χ 35 mm2 + 1 6 mm2 1 ,06 0.45 3 χ 50 mm2 1 ,06 0,40 3 χ 50 mm2 + 25 mm2 1 ,p6 0,50 3 χ 70 mm2 1 ,06 0.40

0, 1 5 3 χ 70 mm2 + 35 mm2 1 ,06 0,50 0,20 3 χ 95 mm2 1 ,06 0,50 0,30 3 χ 95 mm2 + 50 mm2 1 ,06 0,55 0,30 3 χ 1 20 mm2 1 ,06 0,60

Ο, 1 5 3 χ 1 20 mm2 + 70 mm2 1 ,06 0,60

0,20 3 χ 1 50 mm2 1 ,06 0,70

0,30 3 χ 1 50 mm2 + 70 mm2 1 ,06 0,70 3 χ 1 85 mm2 1 ,06 0,7 5 0,30 3 χ 1 85 mm2 + 95 mm2 1 ,06 0,7 5 0,30 4 χ 1 , 5 mm2 1 ' 1 3 0,25 I 0,30 4 χ 2,5 mm2 1 ' 1 1 0,25 4 χ 4 mm2 1 ,09 0,30 4 χ 6 mm2 1 ,08 0,35 4 χ 1 0 mm2 "1 ,07 0.40 : 4 χ 1 6 mm2 1 ,06 0.40 4 χ 25 mm2 1 ,06 0,45 4 χ 35 mm2 1 ,05 0.45 4 χ 50 mm2 1 ,06 0,50 I

.;;�,., ι;�� ·-ισv \�

Α/Α ΥΛΙ ΚΟΥ

2 1

22

23

24

Μ ΕΓΕΘΟΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗ ΡΙΠΙ ΚΑ

ΥΛΙ ΚΟΥ

4 χ 70 mm2 4 χ 95 mm2 4 χ 1 20 mm2 4 χ 1 50 mm2

2 χ 1 mm2 � >< 1 ,5 mm2 2 < 2,5 mm2 3 < 1 , 5 mm2 3 ' 2,5 mm2 2 .: mm2 4 n m2 6 π m2 1 0 nm2 1 6 nm2 25 r ηm2 35 r 1m2 50 ι1m2 70 ι 1m2 95 ιηm2 1 20 r.1m2 1 50 mm2 6Α όπλός 1 0Α όπλός 6Α κομμιτατέρ ι') όλλέ - ρετούρ 1 ΟΑ όλλέ - ρετούρ

6Α όπλός 1 0Α όπλός 6Α κομμιτατέρ � όλλέ - ρετούρ 1 ΟΑ όλλέ - pετούp

ΠΟΣΟΤΗΤΑ σέ μονόδες τού ύλικού

1 .06 1 ,06 1 ,06 1 ,06 1 , 1 3 1 , 1 3 1 ' 1 3 1 , 1 0 1 , 1 0 1 , 1 7 1 ' 1 2 1 , 1 0 1 ' 1 0 1 ,09 1 ,09 1 ,08 1 ,07 1 ,07 1 ,06 1 ,06 1 ,05 1 ,0 1 ,0

1 ,0 1 ,Ο 1 , 1 0 1 , 1 0

1 , 1 0 1 , 1 0

- --------

Π:Ν� ΚΑΣ 16.3.3 (uυοdχΕιαJ

ΧΡΟΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ Ε Ρ ΓΑΣΙΑΣ Ε Ρ ΓΑΣΙΑΣ σέ ιiιρες Α/Α Μ Ε ΓΕΘΟΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΗΤΑ • τ σε ωρες

Τεχνίτη Τεχνίτη ΥΛΙ ΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΠΙΚΑ σέ μονόδες Τεχνίτη Τεχνίτη + ΥΛΙ ΚΟΥ τού ύλικού +

Βοηθού Βοηθού

0,50 29 3 χ 1 0Α 1 , 1 0 1 ,00 0.55 3 χ 1 5Α 1 . 1 0 1 ,00 0.65 3 χ 25Α 1 ,08 1 ,30 0,70 3 χ 40Α 1 ,08 1 , 50

0,08 3 χ 60Α 1 ,07 1 , 50

0.08 30 25Α 1 ,00 1 ,00 0,08 40Α 1 .00 1 ,30

0,096 60Α 1 ,00 1 , 50 0, 1 2 1 00Α 1 ,00 1 .80

0,03 200Α 1 ,00 2,00 0,03 300Α 1 ,00 2.50 0,04 3 1 6Α 1 ,00 0. 1 5 0,05 1 0Α 1 ,00 0,20 0.05 32 4Α μονοπολικός 1 ,05 1 ,00 0,05 6 � 1 ΟΑ μονοπολικός 1 ,03 1 , 30 0,06 0,06

1 5 � 20Α μονοπολικός 1 ,03 2.00

0,06 4 ως 6Α τριπολικός 1 ,05 1 , 30

0.07 5 ως 8Α τριπολικός 1 ,05 1 , 30

0,07 7 ως 1 2Α τριπολικός 1 ,05 1 . 50

0.08 1 0 ως 1 5Α 1 ,03 1 . 50

0, 1 5 1 4 ως 20Α 1 .03 1 . 50 1 8 ως 25Α 1 ,03 1 80

0. 1 5 40Α 1 ,0 1 2 00 60Α 1 ,0 1 2 .00

0,20 1 00Α 1 ,0 1 2 .50 0,20 0.20 33 4 ως 6Α 1 ,05 1 . 50

0.20 6 ως 1 ΟΑ 1 ,05 1 , 50 1 5Α 1 ,05 1 . 50 20Α 1 ,05 2 .00

0.25 25Α 1 ,05 2.00 0.25 40Α 1 ,05 2.00 --

,r:. ΡΙ-ιο, .;-1�'1", ����f7)� . -1Q V \�

25

26

27

28

6Α όπλός 1 0Α όπλός . 6Α κομμιτατέρ ι'\ όλλέ - ρετούρ 1 ΟΑ όλλέ - ρετούρ

6Α όπλός 1 0Α όπλός 6Α κομμιτατέρ ι'\ όλλέ - ρετούρ 1 ΟΑ όλλέ - ρετούρ 1 5Α μονοπολικός 25Α μονοπολικός 1 5Α διπολικός 25Α διπολικός 40Α διπολικός 60Α διπολικός 1 5Α τριπολικός 25Α τριπολικός 40Α τριπολικός 60Α τριπολικός 1 ΟΟΑ τριπολικός 1 χ 1 5Α 1 χ 25Α 1 -χ 35Α 1 χ 60Α 2 χ 1 5Α 2 χ 25Α 2 χ 35Α 2 χ 60Α 3 χ 1 5Α ' 3 χ 25Α 3 χ 35Α 3 χ 60Α 3 χ 1 00Α 4 χ 1 5Α 4 χ 25Α 4 χ 35Α 4 χ 60Α 4 χ 1 00Α

1 , 1 0 0,20 1 , 1 0 0.20

1 . 1 0 0,25 1 , 1 0 0.25

1 , 1 0 0,20 1 , 1 0 0,20

1 , 1 0 0,25 1 , 1 ο 0,25 1 ,0 0,25 1 ,0 0,30 1 ,0 0,30 1 ,0 0.40 1 ,0 0.40 1 ,0 0.45 1 ,0 0.30 1 ,0 0.40 1 ,0 0.40 1 ,0 0.45 1 ,0 0,55

1 , 1 0 0,60 1 , 1 ο 0,60 1 , 1 0 0,60 1 . 1 0 0,80 1 ,09 0,70 1 .09 0,80 1 ,09 0,90 1 ,09 1 ,00 1 ,09 0,90 1 ,09 1 ,00 1 ,06 1 ,20 1 ,05 1 , 50 1 ,03 2,00 1 ,07 1 , 1 0 1 ,05 - 1 ,30 1 ,05 1 .40 1 ,05 1 .40

ι 1 04 1 60

33 60Α 1 .03 2 .50 1 00Α 1 ,02 2.50 1 50Α 1 ,02 3,00 12οοΑ 1 ,02 3.00

34 1 0Α 1 , 1 0 1 ,00 35 12,5 m m2 , 1 , 1 0 0,07 36 1 ΟΑ διπολικός μέ γείωση 1 ,00 0, 1 5

1 ΟΑ τριπολικός μέ γείωσr 1 ,00 0, 1 8 37 1 ΟΑ διπολικός μέ γείωση 1 , 1 0 0,20

1 ΟΑ τριπολικός μέ γείωση 1 , 1 0 0,25 38 1 ΟΑ διπολικός μέ γείωση 1 ,05 0,20

1 ΟΑ τριπολικός μέ γείωση 1 ,05 0,25 39 1 ΟΑ διπολικός μέ γείωση 1 , 1 0 0,20

1 ΟΑ τριπολικός μέ γείωση 1 , 1 0 0,25 40 1 ,05 0,30 4 1 1 ,00 0,20 '42 1 , 1 0 0,25 43 1 , 1 0 0,30 44 1 ,03 0,20 45 1 ,03 0,30 46 1 ,00 0, 1 3 47 1 , 1 0 0.,?.0 48 λαμπτήρας 40 ως 60 w 1 ,02 0,30

λαμπτήρας 1 00 W 1 ,02 0,35 49 λαμπτήρας 60 ως 1 00 w 1 ,02 0.40 50 ως 2 5Α 1 ,30 0,50

35 ως 63Α 1 ,20 0,60 80 ως 1 ΟΟΑ 1 ,20 0,70 1 25 ως 2ΟΟΑ 1 , 1 5 1 ,00

5 1 6Α 1 ,05 0,50 1 0Α 1 ,05 0,50 1 6Α 1 ,05 0,80 . 20Α 1 , 1 0 0,90 25Α 1 . 1 � 1 ,00

.;;�, ι;�� ·-ισv \�

Α/Α ΥΛΙ ΚΟΥ

52

53

54

55

56 57

58 59

60

61 62

63

64

65

Μ ΕΓΕΘΟΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗ ΡΙΠΙ ΚΑ σέ μονάδες

ΥΛΙ ΚΟΥ τοϋ ύλικοϋ

6Α ως 1 6Α 1 ,05 20Α ως 25Α 1 ,05

6 καί 1 0Α 1 ,05 1 6 καί 20Α 1 ,05 25Α 1 ,05

1 ,03

6 καί 1 0 mm2 1 ,00 25 mm2 1 ,00 60Α η 1 6 mm2 1 ,00 1 00Α ι'j 35 mm2 1 ,00

1 , 1 0 1 , 1 0 1 , 1 0

5 όριθμών 1 ,05 1 Ο όριθμών 1 ,05 1 5 όριθμών 1 ,05

!/) 1 3,5 mm 1 ,00 !/) 1 6 mm 1 ,00 !/) 2 1 mm 1 ,00 !/) 29 mr.n 1 ,00 !/) 36 mm 1 ,00

1 ' 1 6

1 ,30 1 , 1 0

4 χ 1 , 5 mm2 ως 4 χ2,5 mm2 1 ,03 4 χ 4 mm2 ως 4 χ 6 mm2 1 ,03 4 χ 1 ο m m2 ως 4 χ 1 6 mm2 1 ,03

ΠΙΝΑΚΑΣ 16.3.3 (συνlχ�ια)

ΧΡΟΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ε Ρ ΓΑΣΙΑΣ σέ ιlιρες ΑΙΑ Μ Ε ΓΕΘΟΣ ΚΑΙ nοΣΟΤΗΤΑ σέ ιlιρες

Τεχνίτη Τεχνίτη ΥΛΙ ΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗ ΡΙΠΙΚΑ σέ μονάδες Τεχνίτη Τεχνίτη + ΥΛΙ ΚΟΥ τοϋ ύλικοϋ +

Βοηθοϋ Βοηθοϋ

0,40 7 1 λαμmήρας 40 W 1 ,05 1 ,20

0,45 λαμmήρες 2 χ 40 W 1 ,05 1 , 50

0,50 λαμmήρες 65 W 1 ,05 1 ,40

0,60 λαμmήρες 2 χ 65 W 1 ,05 1 ,80

0,70 72 λαμmήρας 40 ι; 65 W 1 ,05 1 , 50

Ο, 1 5 λαμmήρες 2 χ 40 ιϊ

2 χ 65 W 1 ,05 1 ,80 0, 1 0 73 λαμmήρες 2 χ 20 W 1 ,05 1 ,00 0, 1 5 λαμmήρες 4 χ 20 W 1 ,05 1 , 50 0,20 0,25 74 λαμmήρας 40 ι'j 65 W 1 , 1 0 1 ,00

0,50 λαμmήρες 2 χ 40 ι'j

2 χ 65 W 1 , 1 0 1 ,30 0,40 75 1 ,00 0,50 0,40 76 1 ,05 0,50

0,70 77 3 χ 60Α 1 ,03 2,50 ) ,30 3 χ 1 00Α 1 ,03 2,50 2,00 3 χ 200Α 1 ,03 3,00

0,20 78 1 , 1 0 1 ,50 0,20 0,25 79 Μ/Σ 200/5 1 , 1 0 1 , 50

0,30 Μ/Σ 400 ως 1 000/5 1 , 1 0 2,50

0,35 80 1 , 1 0 1 , 50

1 ,00 8 1 1 , 1 0 1 , 50

0,40 82 1 , 1 0 2,00

2,5 83 1 , 1 0 2,00

4,00 84 200/5 1 ,05 1 ,00

0, 1 2 400/5 1 ,05 1 , 50

Ο, 1 5 1 000/5 1 ,05 2,00

0,20 85 1 0 ζευγών 1 .03 2,00

,r:. ΡΙ-ιο, �·�'\""(') �\>.���� .-1QV \�

66

67

68

69

70 -----

Εύθύ 4 >< 1 0 m m2

Εύθύ 4 χ 1 6 mm2

ιϊις 4 χ 25 m m2

Εύθύ 4 χ 35 mm 2

ιϊις 4 χ 70 mm2

Ταϋ 4 χ 1 0 m m2

Ταϋ 4 χ 1 6 mm2

ιϊις 4 χ 25 m m2 Ταϋ 4 χ 35 m m2

ιϊις 4 χ 70 m m2 Σταυρός 4 χ 1 Ο m m2

Σταυρός 4 χ 1 6 m m2

ιϊις 4 χ 2 5 m m2 Σταυρός 4 χ 35 m m2

ιϊις 4 χ 70 mm2

1 5Α μονοπολικός 25Α μονοπολικός 40Α μονοπολικός 60Α μονοπολικός 1 5Α διπολικός 25Α διπολικός 40Α διπολικός 60Α διπολικός

1 5Α τριπολικός 25Α τριπολικός 40Α τριπολικός 60Α τριπολικός

3 όσφαλειών ιϊις 25Α 6 όσψαλειών ιϊις 25Α 9 όσφαλειών ιϊις 25Α 1 2 όσφαλειών ιϊις 25Α 3 όσφαλειών ιϊις 50Α 6 όσφαλειών ιϊις 63Α 9 όσφαλειών ιϊις 63Α

λαμmήρας 80 � 1 25 W λαμmήρας 250 � 400 I/IJ λαμmήρας 80 � 1 25 W λαμmήρας 250 � 400 W

1 .50 3 .00

1 ,40 3,00

1 , 30 4,00 1 ,30 4,00

1 ,20 4,00

1 , 1 0 5,00 1 , 30 7,00

1 ,20 7,00

1 , 1 0 8,00 1 , 1 0 1 ,00 1 . 1 0 1 ,20 1 ,08 1 ,40 1 ,08 1 ,60 1 ,06 1 , 70 1 ,06 1 ,80 1 ,06 1 ,90 1 ,06 2,00 1 ,05 2,20 1 ,05 2,40 1 ,02 2,60 1 ,02 3,00 1 ,08 1 , 50 1 ,06 2,00 1 ,04 2,50 1 ,04 3,00 1 ,03 4,00 1 ,02 · 5,00 1 ,02 6,00 1 ,05 1 , 50 1 ,05 2,00

1 ,05 1 , 50 1 ,05 2,00

86

87

88 89

90 9 1 92 93 94 95 96

? () ζF ι ιγι;ιv 40 ζευγών 60 ζευγών 1 00 ζευγών -- - - ·-·--Γ

1 . 03 3 .00 1 ,03 6 00 1 ,03 8,00 1 ,02 1 2,00

1 γραμ. πόλεως καί 1 Ο δευτερευουσών ( 1 / 1 0) 1 ,02 1 20 1 0/1 00 1 ,0 1 1 60

1 ,03 1 ,03

1 , 1 0 3,00

1 ,05 6,00 1 ,08 5,00

1 , 50 2 1 ,00*

1 ,0 1 3 0

1 ,06 1 0**

1 ,06 1 ,20

'/8 ιϊις 2 PS, 2 όγωγ. 0,50 3 όγωγ. 0,75 6 όγωγ. 1 ,30

3 ιϊις 10 PS 2 όγωγ. 0,80 3 όγωγοί 1 ,25 6 όγωγοί 2,00

1 1 ιϊις 1 5 PS 2 όγωγ. 1 ,25 3 όγωγοί 1 , 70 6 όγωγοί 3,00

1 6 Uις 35 PS 2 όγωγ. 1 , 50 3 όγωγοί 2,25 6 όγωγοί 3 ,75

36 ιϊις 70 PS 2 όγωγ. 2,00 3 όγωyοί 3,00 6 όγωγοί 5,00

* 'Απαιτούνται έπί πλέον 32 ιΙιρες έργάτη.

** Άπαιτοϋvται έπί πλέον 1 Ο ιlιρες έργάτη.

1 ,00

1 , 50

ΠΙΝΑΚΑΣ 16.3.4.

ΠΡΟΜΕτΡΗΣΗ - ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ .

� <t: ι- τΙΜ Η Μ ΕΡΙΚΟ Α/Α Ι

z ι- ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΥΝΟΛΟ .τιΜΟΛ. Ε ΙΔΟΣ ΥΛΙΚΟΥ ο ο 1-.j Δρχ. Δρχ. :2 ο

ι::

1 ΦCo:HIKJ. ΣΗΜΕ ΙΑ ΑΠΛΑ τΕ Μ 2 ΦΩτΙΠΙΚΑ ΣΗΜ ΕΙΑ ΚΟΜΜΠΑΤΕΡ )) 3 ΦΩτΙΠΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΑΛΛΕ - ΡΕτΟΥΡ 1 ΦΩΤ. ΣΩΜΑΤΟΣ )) 4 ΦΩτΙΠΙΚΑ ΣΗΜ ΕΙΑ ΑΛΛΕ - ΡΕτΟΥΡ 2 ΦΩΤ. ΣΩΜΑΤΩΝ » 5 ΦΩτΙΠΙΚΑ ΣΗΜ ΕΙΑ ΑΛΛΕ - ΡΕτΟΥΡ 3 ΦΩΤ. ΣΩΜΑΤΩΝ )) 6 2 ΦΩτΙΠΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΩΣ 1 ΣΗΜΕΙΟ )) 7 2 ΦΩτΙΠΙΚΑ ΣΗΜ ΕΙΑ ΩΣ 1 ΣΗΜΕΙΟ ΚΟΜΜΙΤΑτΕΡ )) 8 3 ΦΩτΙΠΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΩΣ 1 ΣΗΜΕΙΟ ΚΟΜΜΙΤΑτΕΡ

. ))

9 ΦΩτΙΠΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΚΛΙΜΑΚΟΠΑΣΙΟΥ )) 1 0 ΦΩτΙΠΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ Η Μ ΙΠΕΓΑΝΑ (Μόνο το τελευτοιο

τμημο της γρομμης εινοι στεγανό) » 1 1 ΦΩτΙΠΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΠΕΓΑΝΑ ΑΠΛΑ )) 1 2 ΦΩτΙΠΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΠΕΓΑΝΑ ΑΛΛΕ - ΡΕτΟΥΡ 1 Φ.Σ. )) 1 3 ΦΩτΙΠΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΠΕΓΑΝΑ ΑΛΛΕ - ΡΕτΟΥΡ 2 Φ.Σ )) 1 4 2 ΦΩτΙΠΙΚΑ ΣΗΜΕ ΙΑ Η Μ ΙΠΕΓΑΝΑ ΩΣ 1 ΣΗΜΕΙΟ )) 1 5 ΡΕΥΜΑΤΟΔΟτΕΣ ΧΩΝ ΕΥτΟΙ ΑΠΛΟΙ Μ Ε ΓΕΙΩΣΗ )) 1 6 ΡΕΥΜΑΤ. ΧΩΝ ΕΥτΟΙ ΑΠΛΟΙ Μ Ε ΓΕΙΩΣΗ ΚΑΙ ΚΑΛΥΜΜΑ » 1 7 ΡΕΥΜΑΤΟΔΟΤΕΣ ΣΟΥ ΚΟ )) 1 8 ΡΕΥΜΑΤ. ΧΩΝ ΕΥτΟΙ ΞΥΡΙΣΜΑΤΟΣ )) 1 9 ΡΕΥΜΑΤ. ΕΞΩΠΩΝ (ΗΜΙΠΕΓΑΝΟΙ) )) 20 ΡΕΥΜΑΤΟΔΟΤΕΣ ΠΕΓΑΝΟΙ )) 2 1 ΣΗΜΕΙΟ ΕΞΑΕΡΙΠΗ ΡΑ 3 χ 1 ,5 m m2 )) 22 ΚΟΥΜΠΙΑ Π Ι ΕΣΕΩΣ ΕΣΩτΕΡΙ ΚΑ )) 23 ΚΟΥΜΠΙΑ Π Ι ΕΣΕΩΣ ΕΞΩΘΥΡΑΣ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ )) 24 ΔΙΑΚΟΠΤΕΣ ΤΡΑΒΗ ΚΤΟΙ )) 25 ΛΗΨΗ ΕΣΩτ. ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ )) 26 ΛΗΨΗ ΕΞΩΤ. ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ )) 27 ΣΗΜΕΙΟ ΚΕΡΑΙΑΣ )) 28 ΕΠΑΦΗ ΗΛ. ΚΛΕΙΔΑΡΙΑΣ )) 29 ΣΗΜΕΙΟ ΘΕΡΜΟΣΙΦΩΝΑ 3 χ 4 mm2 )) 30 ΣΗΜΕ ΙΟ ΘΕΡΜΟΣΙΦΩΝΑ 3 χ 2,5 m m2 )) 3 1 ΣΗΜΕ ΙΟ ΜΑΓΕ ΙΡΕ ΙΟΥ 3 χ 1 0 m m2 )) 32 ΣΗΜΕΙΟ ΜΑΓΕ ΙΡΕ ΙΟΥ 3 χ 6 m m2 )) 33 ΣΗΜΕΙΟ ΜΑΓΕΙΡΕΙΟΥ 3 χ 4 m m2 » 34 ΣΗΜΕΙΟ ΠΛΥΝΤΗΡΙΟΥ 3 χ 2,5 mm2 )) 35 ΣΗΜΕΙΟ ΠΛΥΝΤΗ ΡΙΟΥ 3 χ 4 m m2 )) 36 ΓΕΦΥΡΩΣΗ ΛΟΥτΡΟΥ Ή Υ ΔΡΟΜ ΕτΡΗΤΗ )) ., 37 ΣΗΜ Ε ΙΟ ΚΛΙ ΜΑτΙΠΗ 3 χ 4 m m2 » 38 Π ΙΝΑΚΑΣ ΚΟΥΔΟΥΝΙΩΝ 2 ΗΧΩΝ ))

ΣΥΝΟΛΟ

ι ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΑ . . . % . '

ΓΕΝ Ι ΚΟ ΣΥΝΟΛΟ -- --

ΠΑΡΑΡΤΗ ΜΑ ΔΕΥrΕΡΟ

Π ΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕ Ι ΕΣ ΣΕ Π Ε Ρ Ι ΠΤΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΠΛΗ ΞΙΑΣ, ΟΔΗ Γ Ι ΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΗΛΕ κτΡΙ ΣΜΟΥ

1 7.1 τ εχvητή άvαπνοή.

Γιά νά έφαρμόσομε τήν τεχνητή όναπνοή, πρέπει πρώτα νά βγάλαμε άμέσως τόν ήλεκτρόπληκτο όπό τούς όγωγούς rϊ τή συσκευή, πού προκάλεσε τήν ήλεκτρο­πληξία, δταν τό θύμα παραμένει προσκολλημένο έπάνω τους, χωρίς νά μπορεί νά όπομακρυνθεί. Αύτό δμως πρέπει νά γίνει μέ μεγάλη προσοχή γιά νά μή πάθαμε καί έμείς ήλεκτροπληξία, καθώς θά έρχόμαστε σέ έπαφή μέ τό θύμα, πού βρίσκε­τα ι σέ τάση. Γιά τό λόγο αύτό πρέπει όπωσδήποτε ιϊ νά διακόψαμε τήν Παροχή τού ήλεκτρικού ρεύματος ιϊ νά μονωθούμε δύο φορές. Π ρέπει δηλαδή νά πατήσαμε έ­πάνω σέ μονωτικό ύλικό (έλαστικό, ξερό ξύλο, rϊ ξερό χαρτί) καί όχι κατευθείαν έ­πάνω στό δάπεδσ, πού μπορεί νά είναι π.χ. μπετόν, μωσαϊκό, πλακάκια, βρεγμένο ξύλο κλπ. Κατόπιν θά όγγίξομε τό θύμα πάλι μέ κάποιο μονωτικό ύλικό, π.χ. μέ μιά ξύλινη ράβδο, eνα ξύλινο κάθισμα, μέ έλαστικά γάντια rϊ όκόμα μέ άφθονο ϋφασμα η χαρτί, πού μέ αύτό θά eχομε τυλίξει τά χέρια μας. Τό θύμα θά τό σύρομε κατά προτίμηση, όπό τά ρούχα του.

'Αφού έλευθερώσομε τόν ήλεκτρόπληκτο όπό τήν έπικίνδυνη τάση, όρχίζομε χωρίς καθυστέρηση τήν τεχνητή όναπνοή, πού συνεχίζαμε χωρίς διακοπή, μέχρι νά συνέλθει τό θύμα rϊ μέχρι νά διαπιστωθεί όσφαλώς όπό γιατρό ό θάνατος. ( 'Υ­πάρχει γνωστή περίmωση διασώσεως θύματος ϋστερα όπό 8ωρη συνεχή τεχνη­τή άναπνοή) . 'Οποιαδήποτε μεταφορά τού θύματος πρίν συνέλθει όπαγορεύεται .

Ή τεχνητή άναπνοή πού έφαρμόζεται δχι μόνο σέ περίmωση τής ήλεκτροπλη­ξίας άλλά καί σέ πνιγμό rϊ όσφυξία όποιασδήποτε άλλης μορφής, συνίσταται στήν

' έκτέλεση όρισμένων κινήσεων, πού έφαρμόζονται στό θύμα καί πού σκοπό eχουν νά τού προκαλέσουν όναρρόφηση καί έκδίωξη όέρα όπό τούς πν€ύμονές του. 'Όταν κάποιος όναλάβει νά κάνει τήν τεχνητή όναπνοή, δέν πρέπει νά όσχολείται μέ τίποτε άλλο, wστε νά κερδίσε ι χρόνο. Κάποιος άλλος θά πρέπει νά όναλάβει νά χαλαρώσει τά ένδύματα τού θύματος καί νά ε ίδοποιήσε ι γιατρό rϊ τό Σταθμό Α' Βοηθε ιών.

_ Ή τεχνητή άναπνοή έκτελείται crήμερα μέ δυό κυρίως μεθόδους, πού η έφαρ­μογή τους όπαιτεί προηγούμενη έξάσκηση.

·

Ή πρώτη μέθοδος είναι ή μέθοδος τού Δανού γιατρού Η . N ielsen. Τό θύμα το­ποθετείται μπρούμυτα (μέ τό πρόσωπο πρός τό eδαφος) άν είνα ι δυνατόν μέ έλα­φρή κλίση ΕΤσι, wστε νά διευ ΚΟΛUνt: ;�! ή ΕξΟδΟς τών ύγρών ΤΟύ όναπνευστικού

431

του συστήματος. Τό κεφάλι του πρέπει νά εΤναι τεντωμeνο πρός τό πίσω, γιατί, άν κάμπτεται πρός τό έμπρός, δημιουργείται έμφραξη τού όναπνευστικού του συστή­ματος. Λυγίζομε τούς όγκώνες τού θύματος (σχ. 1 7 . 1 α) καί τοποθετούμε τά χέρια τqυ τό �vα έπάνω στό άλλο. Τό κεφάλι τό τοποθετούμε έπόνω στά χέρια του μέ έ-

Σχ. 1 7. 1α.

Σχ. 1 7. 1 β.

λαφρά κλίση πρός τή μία πλευρά. Αύτός πού θά κάνει τήν τεχνητή αναπνοή θά πρέπει νά γονατίσει έμπρός, πρός τό κεφάλι τού θύματος (σχ. 1 7 . 1 β) . Π ρώtη έ­νέργε ια είναι νά έλέγξει τό στόμα τού θύματος, άν έχε ι ξένα όντικείμενα μέσα καί νά σύρει τή γλώσσα του πρός τά έξω. Κατόπιν τοποθετεί τά χέρια του έπάνω στή ράχη τού θύ ματος, κάτω όπό τή γραμμή ;ης μασχάλης", έχοντας τά δάκτυλα άνοι­κτά, καί πρός τά έξω καί κάτω, καί τούς όντίχε ιρες σχεδόν ένωμένους.

"Από τή θέση αύτή σκύβει έμπρός μέ τεντωμένους όγκώνες eτσι, ιί.:ιστε τά χέρια του νά γίνουν κατακόρυφα, καί όφήνε ι τό βάρος τού σώματός του νά πέφτει άργά, σταθερά καί όμοιόμορφα στά χέρια του καί μέσω αύτών στήν πλάτη τού θύματος, χωρίς πρόσθετη πίεση (σχ. 1 7 . 1 γ) .

Μέ τόν τρόπο αύτόν έπιτυγχάνεται ή τεχνητή έκπνοή. Στή συνέχεια έλαπώνει τήν πίεση, χωρίς άπότομη κίνηση, ένώ κινείται άργά

πρός τά πίσω καί όπομακρύνει συγχρόνως τά χέpια όπό τή ράχη τού θύματος, ιί.:ι­στε νά διευκολυνθεί ή διεύρυνση τού θώρακά του . Αύτή είναι ή φάση τfiς τεχνη-

433

Σχ. 1 7. 1y.

Σχ. 1 7. 16.

τής ε[σπνοής, πού γιά νά διευκολυνθεί όκόμα περισσότερο, αύτόc,. πού τήν έκτελεί πιάνε ι τούς βραχίονες τού θύματος κοντά στούς όγκώνες καί τούς eλκει, καθώς κι­νείται άργά πρός τά πίσω, χωρίς πρόσθετη μυική δύναμη. τέλος, μέ τούς όγκώνες τεντωμένους πάντα, σηκώνε ι τούς βραχίονες τού θύματος, μέχρι νά αίσθανθεί πίε- ·

ση, όπότε τούς χαμηλώνει πάλι fjρεμα καί τούς τοποθετεί στήν όρχική θέση (σχ. 1 7 . 1 δ). Ό κύκλος αύτός έκπνοής - ε ίσπνοής έπαναλαμβάνεται 1 2 περίπου φορές τό λεmό, μέ ρυθμό όμοιόμορφο καί σταθερό. ' Επειδή ή τεχνητή όναπνοή πρέπει νά συνεχισθεί έπί μακρό χρονικό διάστημα, είναι όνάγκη νά γίνεται έναλλαγή τών προσώπων πού τήν έκτελούν χωρίς δμως νά χάνεται ό ρυθμός.

· Η δε ύτερη μέθοδος είναι ή μέθοδος έμφυσήσεως όέρα όπό στόμα σέ στόμα (τό φιλί τής ζωής). Ή μέθοδος αύτή έφαρμόζεται κυρίως σέ βρέφη καί μικρά παι­διά fj σέ ένήλικες, στούς όποίους δέν είναι δυνατή ή έφαρμογή τής προηγούμενης μεθόδου (π.χ. δταν ύπάρχουν κατάγματα πλευρών κλπ.) . Καί έδώ καθαρίζεται πρώτα τό στόμα τού θύματος όπό όποιοδήποτε ξένο όντικείμενο, μέ τό μεσαίο δάκτυλο τού δεξιού χεριού (σχ. 1 7 . 1 ε) καί κατόπιν σύρεται ή γλώσσα μέ τό ϊδιο δάκτυλο, πρός τά κάτω καί έξω. Στή συνέχε ια αύτός πού θά έκτελέσει τήν τεχνητή

434

όναπνbή τοποθετεί τό θύμα έπάνω ιττό χέρ' �ου, δπωc; φαίνεται στό σχήμα 1 7 . 1 ε, δν τό θύμα δέν είναι ένιlλικοι, ένώ μέ τό IJ.Λλο χέρι τοϋ πιέζει σχετικά Ισχυρά τή ράχη. Έτσι έπιδιώκεται η �ξοδος κάθε ξένου σώμα;_ � όπό τίς ιΊ�ροφόρους όδούς.

Σχ. 1 7.1 ε.

Σχ. 1 7. 1στ.

Κατόmν; τοποθετει τό θύμα όν6σκελα (μέ τό κεφάλι έπάνω) καί μέ τά μεσαία 66-κτυλα καί τών δύο χεριών του σηκώνει τό σαγόνι τοϋ θύματος ώθώvrάς το πρός τά �ξω καί τό συγκρατεί στή θέση αύτή μέ τό �να μόνο χέρι. Τό Τδιο μπορεί νά συμβεί. δν μπεί ό άvrίχε ιρας στά δόντια τοϋ θύματος (σχ. 1 7 . 1 στ) καί συρθεί τό κάτω σαγόνι του πρός τά έπάνω κάί πίσω. 'Όπως εΤπαμε, κρατεί μέ τό �να χέρι του τό στόμα τοϋ θύματος σέ ήμίκλε ιστη θέσrι. ένώ τοποθετεί τό κεφάλι του σέ ύπερέκταση (τοποθετώντας �να μαξιλάρι κάτω άπό τούς ώμους του) . Μετά, φράζει μέ τό �λeύθερο χέρι του ι'\ μέ τήν παρειά του τά ρουθούνια τοϋ θύματος καί βάζει κατόπιν τό στόμα του πάνω στό στόμα τοϋ θύματος καί φυqδ, μέχρι νά παρατηρή-

ει τό στέρνο τού θύματος νό άνεβαίνε ι . Συγχρόνως, δν τό χέρι του εΤναι έλεύθε­ο, τό τοποθετεί έπόνω στήν κοιλιά τού θύματος, μεταξύ όμφαλού καί πλευρών, Jί πιέζει συνεχώς καί έλαφρό γιά νά παρεμποδίσει νά ε Ισχωρήσει άέρας μέσα rό στομάχι του (σχ. 1 7 . 1 ζ). 'Όταν φουσκώσουν οΙ πνεύμονες μέ τόν άέρα, τότε ιτός πού έ κτελεί τήν άναπνοή παίρνει βαθειό ε Ισπνοή, άπομακρuνοντας τz6τόμα •υ άπό τό στόμα τού θύματος γιό νό γίνει ή έ κπνοή στό θύμα. Ό κύκλος αύτός έ­ιναλαμβάνεται μέ ρυθμό 20 φορές περίπου στό λεπτό γιό παιδιά καί 1 2 φορές ά ένήλικες. Μετά άπό κάθε 20 κύκλους, σταματά γιά λίγο ή έφαρμογή τrϊς τεχνη-1ς άναπνοής, γιά δσο χρονικό διάστημα χρειάζεται γιά μιά βαθειά άναπνευστική ·ιηση καί πάλι συνεχίζεται. ΜΑν ύπάρξει άντί�αση κατά τό φύσημα καί τό στέρνο ϋ θύ ματος δέ σηκώνεται, έλέγχεται ή θέ.ση τού κεφαλιl)ύ του καί έρευνάται, μή-ς ύπόpχουν ξένα σώματα· στίς άεροφόρες όδούς.

Σχ. 1 7. 1ζ.

'Όταν τό θύμα συνέλθει, πρέπει νό διατηρηθεί θερμό μέ κουβέρτες, νά τού χο· ')ηγηθούν τονωτικά ποτό (ποτέ δμως οΙνοπνευματώδη) καί νό συνεχισθεί ή παρα· -uλούθησή του, μέχρι νά έλθει ό γιατρός.

1 7.2 'Οδηγίες γιά τήv άσφαλή χρησιμοποίηση τοϋ ήλεκτρισμού.

1 ) Ή βασικότερη προϋπόθεση γιό τήν άσφαλή λειτουργίιι τών ήλεκτρικών έγ­<αταστάσεων είναι ή τακτική συντήρησή τους άπό άρμόδιο όδε ιοϋχο έγκαταστάτη

Σχ. 1 7.2α.

� <' •. rρολόγο (σχ. 1 7 .2α). Ό ίδιος πρέπει νά έκτελεί πεύθυνΙJ κάθε άπαραίτητη , · · -= �· φrτn ΟΙ πρι'>νι::φες .aί αύθαίρετει. έπΗ τάσε ις είναι, συνήθως,

"'-'ί έπι κίνυuvcς, Ιδίως δταv γίνονται άπό άvεύθυνσ . ιρό<Jωπα.

"2) Τά καμένα φυσίγγια τών όσφαλε ιών πρέπει νά τά όντικαθιστούμε μέ και­νούργια, πού νά γράφουν έπάνω τους τήν Τ δια όνο μαστική ένταση σέ όμπέρ. · Η έ­πιδιόρθωση τών φυσιγγίων μέ πρόχειρα μέσα, δπως συρματόκια καί χρυσόχαρτα, όπαγορεύεται, γιατί είναι έπικίνδυνη (σχ. 1 7 .2β). Ή συχνή καταστροφή τών φυ­σιγγίων τών όσφαλειών δείχνει, δτι «κάτι συμβαίνει>> στήν έγκατόσταση ι"Ι στή συ­σκευή καί πρέπει νά καλέσαμε τόν �λεκτρολόγο γιά νά βρεί καί νά έπισκευάσε ι τή βλάβη, ι"Ι νά δώσει τίς κατάλληλες συμβουλές γιά τόν τρόπο λειτουργίας τής έγκα­ταστάσεως.

Ιχ. 1 7.""!β. Σχ. 1 7.2y.

3) ΟΙ σπασμένοι διακόπτες, πρίζες, ντου\· (σχ. 1 7 .2γ) καί δλλα έξαρτήματα, δπως έπίσης καί τό καλώδια πού έχουν φθαρεί, πρέπει νό τό όντικαθιστούμε όμέσως μέ καινούργια.

4) Τά καλύμματα τών κουτιών διακλαδώσεως καί τών τμημάτων τών �λεκτρι­κών συσκευών τους καί μηχανών πού βρίσκονται σέ τάση, πρέπει νά είναι πάντοτε τοποθετημένα στίς θέσε ις τους (σχ. 1 7 .2δ). Τά καμένα ή σπασμένα καλύμματα πρέπει νά όντικαθίστανται όπωσδήποτε, πρίν δοθεί ρεύ μα. Τά μηχανήματα καί οΙ συσκευές, πού έχουν βλάβες, πρέπει νό έπισκευάζονται όμέσως.

Σχ. 1 7.26. Σχ. 1 7.2ε.

5) ΟΙ πρόχε ιρες �λεκτρικές συσκευές εfναι πάντοτε έπικίνδυνες καί γι ' αύτό το λόγο δέν πρέπει νό χρησιμοποιούνται ποτέ. Πρέπει νά όγοράζομε μόνο συσκευές έγκεκριμένες, πού νά γράφουν έπόνω τους τόν ύπεύθυνο κατασκευαστή (σχ. 1 7 .2ε) , διαφορετικό � τυχόν οΙκονομία πού θά έπιτύχομε θό είναι όσύμφορη.

6) Π ρίν όρχίσομε νά καθαρίζομε ή νά μετακινούμε �λεκτρικές συσκευές ή μη­χανήματα, πρέπει νά φροντίζομε όnωσδήποτε νά δφαιροϋμε τό καλώδιο, πού rά τροφοδοτεί όπό τήν πρίζα ι"Ι νά διακόπτομε τήν τροφοδότηση όπό τόν πίνακα δια­νομής (σχ. 1 7 .2στ). Φυσικό ό καθαρισμός δέν γίνεται ποτέ μέ νερό, σαπουνάδες

437

καί τά παρόμοια, γιατί ή ύγρασία πού μένει, μπορεί νά προκαλέσει έπικίνδυνα βρα­χυκυκλώματα.

Σχ. 1 7.2στ. Σχ. 1 7.2ζ.

7) Κάθε ήλεκτρική έγκατάσταση καί κάθε συσκευή πρέπει νά γειώνεται ή νά ούδετερώνεται, ίδίως δταν χρησιμοποιείται σέ χώρους μέ μ'ή μονωτικό δάπεδο (μωσαϊκό, χώμα κ.τ.τ.), ύγρούς κλπ. Τά μ ικρά φορητά ήλεκτρικά έργαλεία καί συ­σκευές, δπως είναι τά δράπανα, τά πριόνια, οί θερμάστρες κλπ., έπιβάλλεται έπί­σης νά γειώνονται . Γιά τό λόγο αύτόν πρέπει νά τροφοδοτούνται μέ τριπολικά κα­λώδια καί τριπολικούς ρευματοδότες - ρευματολήπτες (3 βυσμάτων ή σούκο). Κα­λώδια έπεκτάσεως, πού τυχόν χρησιμοποιούνται, πρέπει νά εiναι τριπολικά καί νά έξασφαλίζουν καλή σύνδεση τών άγωγών τροφοδοτήσεως καί γειώσεως (σχ. 1 7 .2ζ).

8) Δέν πρέπει νά άγγίζομε διακόπτες, ρευματοδότες καί ήλεκτρικές μηχανές η

συσκευές μέ βρεγμένα ή πολύ Ιδρωμένα χέρια, γιατί εiναι έπικίνδυνο (σχ. 1 7 .2η) . Ή χρησι μοποίηση συνηθισμένων ήλεκτρικών θερμαστρών, ραδιοφώνων, άποξη­ραντήρων μαλλιών κ.ό. στό λουτρό, στό πλυντήριο καί όλλους παρόμοιους ύγρούς χώρους άπαγορεύεται .

Σχ. 1 7.2η. Σχ. 1 7.28.

9) Γιά νά άλλάξομε eνα καμένο λαμπτήρα, πρέπει νά .διακόψόμε προηγουμένως τό ρεύμα τού κυκλώματος, πού τόν τροφοδοτεί, άπό τόν πίνακα διανομής (σχ. 1 7.2θ) .

1 Ο) Π ρέπε ι νά άφαιρούμε τά τροφοδοτικά καλώδια τών συσκευώΥ άπό τήν πρί­ζα καί νά διακόπτομε τήν παροχή τού ρεύματος στά μηχανήματα, δταν δέν τά χρη-

438

σιμοποιοϋ με. Δέν πρέπει νά πιάνομε τό ρευματολήπτη όπό τό καλώδιο, δταν τόν όφαιροϋμε όπό τό ρευματοδότη (πρίζα) (σχ. 1 7 .2ι ) , γιατί σιγά-σιγά τό καλώδιο θά φθαρεί καί θά γίνει έτσι έπικίνδυνο.

Σχ. 1 7. 2ι .

1 1 ) Σέ μ ικρά φορητά μηχανήματα � σι.ισκευές, δπως οΙ σβοϋ_ρες, τά ?ράπαν� κλπ., η καί σέ ύπερβολικό ύγρούς χώρους πρέπει νά χρησιμοποιειται πολυ χαμηλη τάση (42 V). , , • _ .

1 2 ) 'Όταν αΙσθανθούμε διαρροή σέ όποιαδήποτε ήλεκτρικη συσκευη η τμημα τής έγκαταστόσεως, πρέπει νό καλούμε όμέσως τό� ήλεκτρ?λόγο. • . .

1 3 ) Πρίν όπό κάθε χρησιμοποίηση, πρέπει νά έλεγχομε με προ�οχη �ην καλη λειτουργία καί μόνωση κάθε ήλεκτρικής συσκευής � μηχανήματος, τα όποια χρησι­μοποιούνται σπανίως (σχ. 1 7 .2ια) .

�� � ·;�)rj . ι . . [/ --' -

Σχ. 1 7.2ια. Σχ. 1 7.2ιβ.

1 4) ΟΙ φορητοί ήλεκτρικοί λαμ ιπήρες (μπαλαντέζες), πρέπει νά έχουν μονωτική λαβή, τό λαμπτήρα τοποθετημένο μέσα σέ κατάλληλα προcrταJευμένη ύποδοχή καί εΙδικό προστατευτικό κάλυμμα (σχ. 1 7 .2ιβ) . Μπαλαντέζες;ποί. κατασκευάζον­τα ι πρόχε ιρα μέ ίΞνα ντουf καί λίγο σύρμα, εΤναι έπικίνδυνες.

Σχ. 1 7.2ιγ. Σχ.

' 1 7.2ιδ.

1 5) 'Όταν έργαζόμαστε σέ ήλεκτρικές έγκαταστάσεις, Πρέπε ι νά χρηcrι μοποιοϋ­με έργαλεία γερά καί κατάλληλα (μέ μονωμένες λαβές καί εΙδική όντιολισθηρή κα­τασκευή) (σχ. 1 7.2ιγ).

439

1 6) 'Όταν γίνεται έργασία συΙΠηρήσεως σέ ήλεκτρ ικές έγκαταστάσεις, πρέπει οί συσκeυές καί τά 'κυ κλώματα, στά όποία γίνεται ή έpγασία αύτή, νά θέτονται έ­<τός τάσεως άνοίγοντας τούς άντίστοιχους διακόπτες καί άφαφώντας τίς άσφά­\Ε Ιες άπό τόν πίνακα διανομής. Πρέπε ι, έπίσης, νά τοποθετούνται σχετικές προει-5οποιητι κές πινακίδες (σχ. 1 7 .2ιδ) .

1 7) Κάθε ήλεκτρική έγκατάσταση πρέπει νά eχει άρκετά φωτιστικά σημεία καί πρίζες, δπου χρε ιάζεται . �Ετσι άποφεύγεται ή τροφοδότηση πολλών ήλεκτρικών συσκευών άπό τήν ίδια πρίζα, μέ άποτέλεσμα νά ύπερθερμαίνονται οΙ άγωγοί πού ι<αταλήγουν στήν πρίζα αύτή καί νά δημιουργείται γιά τό λόγο αύτόν κίνδυνος πυρ­ι<αϊάς (σχ. 1 7 .2 ιε ) .

Σχ. 1 7.2ιε. Σχ. 1 7.2ιστ.

1 8) 'Απαγορεύεται τά ήλεκτροφόρα καλώδια ν6 στερε.ώνονται πρόχε ιρα μέ κοι­νά καρφιά, ιϊ νά περνούν τά καλώδια μέσα άπό τό άνοιγμα παραθύρων, θυρών κ.ό., έπίσης έπάνω ιϊ κοντά σέ θερμαντικά σώματα, θερμάστρες , κλπ. ιϊ κάτω άπό χαλιά, διαδρόμους κλπ, (σχ. 1 7.2ιστ).

1 9) 'Όχι μόνον ή άμεση έπαφή άλλά καί ή' έμμεση η τό όπλό πλησίασμα μ ιός έ­ναέριας ήλεκτρι κής γραμμής π.χ. μέσω σιδηροσ�λήνα ιϊ ύψηλού όχήματος (γερα­νού, έκσκαφέα, γεωτρυπάνου κλπ.) , μπορεί νά προκαλέσει σοβαρό ήλεκτρικό ότύ­νnuα (σχ. 1 7 .2 ιζ).

Σχ. 1 7.2ιζ. Σχ. 1 7.2ιη.

20) Τά κομ μένα καλώδια, πού είτε βρίσκονται στό έδαφος είτe κρeμοντα, μπο­ιJεi νά είναι έπικίνδυνα. Γι' αύτό, δέν πρέπει νά τά άγγίζομε ιϊ νά τά πλησιάζαμε έ­στω καί όν γνωρίζομε δτι εχει διακοπεί τό ρεύμα, γιατί �πορεί νά έπανέλθει ά­nροειδοποίητα άπό στιγμή σέ στιγμή (σχ. 1 7 .2ιη) .

·Η τεχνητή βpόχή, ό ψεκασμός δένδρων, τό πέταγμα χαρταετών καί τά παρό­μ')ια κοvτn πf: t:νaέpιες ήλεκτρικές vpαuμές εΤναι έπικίνδυνα.

440

1 7.3 'Ερωτήεις.

1 . Πώς μπορούμε νά iοπιδιορθώσομε eνα φυσίγγιο όσφάλειας, δταν . κoli; 2. τί εΊναι ιΊ τεχνητή όναπνοή καί πώς iοφαρμόζεται; 3. Πώς iοξηγοϋνται οΙ όδηγίες ύπ' όριθμ. 8 καί 20; Γιατi καί τό όπλό πλησίασμα στούς όγωγούς μιάς

ι'}λεκτρικής γραμμής εΊναι iοπικίνδυνο (όδηγία ύπ' όριθμ. 1 9);

E Y P E T H P I O

(ΟΙ όριθμοί όναφέρονται σέ σελίδες)

'Αγωγός όλουμινίου 7 'Αγωγός γυμνός 7 'Αγωγός μονόκλωνος 9 'Αγωγός μονωμένος 9 'Αγωγός ούδέτερος 1 34 'Αγωγός πολύκλωνος 9 'Αγωγός προστασίας 1 34 'Αγωγών χρώμστα 1 34 'Αγωγών καί καλωδίων, εΤδη 1 2 'Αγωγών μεγέθη 28 , 29 'Αγωγών όνομασίες 25 'Ακροδέκτης 42 'Ακροδέκτης συνδέσεως συσκευών 70 "Αμεση γείωση 28, 1 32 'Ανακλάσεως, συντελεστής 3 1 1 Άπορροφούμενη �νταση ι'ιλεκτρο-

κινητήρων 267 Άπορροφούμενη Ισχύς ήλεκτροκινητήρων 268

όντλιών 268 όνεμιστήρων 272 όνελκυστήρων 272

Άπορροφούμενη Ισχύς φωτιστικών συσκευών 285 ρευματοδοτών 287 μεγάλων συσκευών 290

'Απώλεια ένέργειας 240 'Ασφάλεια 54

Γ ε ίωση προστασίας 6 Γραμμή έναέρια 8 Γραμμή κύρια 6, 83 Γραμμή όρατή 8, 1 0 Γραμμή σταθερή 1 0 Γραμμή χωνευτή 1 Ο Γραμμών, έγκατόσταση 89

Διακοπής καί έλέγχου, όργανα 44 Διακόmης αύτόματος 50 Διακόmης διαφυγής 1 28, 1 3 3 Διακόmης κινητός 80 Διακόmης πίνακα 44 Διακόmης τοίχου 66 Διακόmης χfιρισμοϋ όπό όπόσταση 352, 366 Διακόmης ποοτεραιότητας 360

Διατομή, έλάχιστη έπιτρεπόμενη 241 όσφαλοϋς λειτουργίας 241 οΙκονομικής λειτουργίας 262

Διόρθωση τοϋ συντελεστή Ισχύος (όντιστάθμιση) 278

'Εγκστάσταση όγγελτήρων πυρκαϊάς 1 94 ' Εγκατάσταση όνελκυστήρων 1 83 · Εγκατάσταση όνοίγματος πόρτας 1 88 Έγκστάσταση όσθενών ρευμάτων 1 85 ' Εγκατάσταση όσφάλειας χώρων 1 96 Έγκστόσταση έλέγχο υ φυλάκων 1 98 Έγκστάσταση ένδοσυνεννοήσεως καί

θυροτηλεφ. 1 89 Έγκστάσταση ήλ. κουδουνιών 1 87 Έγκστάσταση ήλ. ρολογιών 1 93 ' Εγκατάσταση ήλεκτροακουστική 206 Έγκστόσταση κεντρικής θερμάνσεως καί

κλιματισμού 1 7 5 Έγκστόσταση κεραιών 202 Έγκστάσταση κλήσεως προσώπων 1 92 ' Εγκατάσταση προστασίας κτιρίων όπό ότμα-

σφαιρικές έκκενώσεις 209 Έγκστάσταση τηλετυπική 201 ' Εγκατάσταση τηλεφωνική 1 98 ' Εγκατάσταση φωτεινών κλήσεων 1 9 1 Ε .Η .Ε. Ιατρείων - κλινικών, σχεδίαση 388

κινηματογράφων, σχεδίαση 401 ξενοδοχείων - έστιατορίων, σχεδίαση 405 έκπαιδευτηρίων, σχεδίαση 41 Ο

Ε .Η .Ε . κατοικίας, σχεδίαση 345 βιοτεχνίας, σχεδίαση 375 καταστημάτων, σχεδίαση 386 γραφείων, σχεδίαση 389 άγροκτημάτων, σχεδίαση 396

'Εκλογή μεγέθους όργόνων, έξαρτημότων καί ύλικών 262 κινητήρων καί έξαρτημάτων τους 267 συσκευών 284

' Επιμέτρηση ύλικών 4 1 6 ' Επίπεδο μετρήσεως 3 1 1 ' Εκκινητής (στόρτερ) 7 8 Έξαρτήμστα στηρίξεως γραμμών 89 ' Εργαλεία γιά ι'ιλεκτρικές έργασίες 440 ;Εσωτερικής ήλ. έγκαταστόσεως, �λεγχος 1 5 1

442

'Ηλεκτρόδιο γειώσεως 1 29 'Ηλεκτροκινητήρων, έκλογή 74

Θέρμανση, ήλεκτρική 290

Καλώδιο 1 0 Καλώδιο διπολικό, τριπολικό 1 Ο Καλώδιο μονοπολικό 1 1 Καλώδιο παροχετεύσεως 3 Καλώδιο ύπόγειο 1 1 Καλώδια κομμένα 441 Κανονισμοί έσωτερικών ήλεκτρικών

έγκαταστόσεων 6 Κανονισμών Ε .Η . Ε. , έπισκόπηση 1 38 Καταναλώσεως κέντρα 1 Κατανεμητής, κύριος 366

ένδιόμεσος 366 όκραίος 366

Κατανομή φορτίων στίς 3 φόσεις 301 Κεντρική θέρμανση 355 Κεραίες καί ένισχυτές κεραιών 292 Κιβώτιο ζεύξεως (μπόλαστ) 78 Κιβώτιο μετρητή 3 Κουδούνι, ήλεκτρικό 72 Κουτί διακλαδώσεως η ένώσεων 94 Κύκλωμα διακλαδώσεως 6

Λαμπρότητα 3 1 Ο, 3 1 4 Λαμmήρες πυρακτώσεως 324

φθορισμού 325 Λαμmήρων φθορισμού, συνδεσμολογία 326 Λαμmήρας καμένος 439 Λαμmήρας ότμών νατρίου 78, 1 64 Λαμmήρας ύδραργύρου 78, 1 63 Λαμmήρας έκκενώσεως 77, 1 63 Λαμmήρας μικτού φωτισμού 1 64 Λαμmήρας «νέον» 78, 1 67 Λαμmήρας «ξένον» 1 68 Λαμmήρας πυρακτώσεως 77 , 1 63 Λαμmήρας φθορισμού 78, 1 65 Λυχνιολαβή 67

Μεyόφωνα ήλεκτροακουστικών έγκατα-στόσεων 298

Μετόδοση κινήσεως 274 Μετασχηματιστής όπομονώσεως 1 34 Μεταφοράς γραμμές 1

Όδηyiες όσφαλούς χρησιμοποιήσεως τού ήλεκτρισμού 437

"Οργανα προστασίας καί έλέγχου ήλεκτροκι­νητήρων 275

Ούδετέρωση 1 28, 1 30

Πίνακας. γενικός 86

Πίνακας διανομής 6, 38, 84 Πίνακας κινήσεως 40 Πίνακας μερικός 86 Πίνακας φωτισμού 40 Πίνακας χυτοσιδερένιος 4 1 Πινακίδες προειδοποιητικές 441 Προμέτρηση ύλικών Ε .Η .Ε . 408 Προστασίας μέτρα 1 24, 1 26 Προστασίας όργανα 50 Προϋπολογισμός δαπόνης Ε .Η .Ε. 408 Πτώση τόσεως 240 Πτώσεως τόσεως, ύπολογισμός 245

Ρευματοδότης ξυρίσματος 70 Ρευματοδότης ραδιοφώνου 7 1 Ρευματοδότης ρευματολήmης 6 1 Ρευματοδότης συνδέσεως 7 9 Ρευματοδότης τηλεορόσεως 7 1 Ρευματοδότης τηλεφώνου 7 1

Σταθμός παραγωγής 1 Σύμβολα σχεδιόσεως 2 1 7 Σύνδεση ήλεκτροκινητήρα μέ προστασία

ύπερφορτίσεως 265 περισσότερων όπό �να ήλεκτροκινητή­ρων μέ προστασία ύπερφορτίσεως 266 ένός η περισσότερων ήλεκτροκινητή­ρων χωρίς προστασία ύπερφορτίσεως 266

Συντελεστές ζητήσεως 300 Συσκευές καταναλώσεως 73 Συσκευές κινητές 79 Συσκευές σταθερές 79 Συσκευές φορητές 79 Συσκευών καταναλώσεως, όνόγκες Ισχύος 80 Συσκευών καταναλώσεως καί κινητήρων,

σύνδεση 1 20 Συσκευών καθαρισμός 438 Σχεδίαση έγκαταστόσεως Ισχυρών

ρευμότων 345 Σωλήνας 3 1 Σωλήνας μ ή μονωτικός 3 1 , 34 Σωλήνας μονωτικός 3 1 Σωλήνων, μεγέθη 35 Σωλήνες, φωτιστικοί 3 3 1

Τόση, μέση 1 Τόση ύψηλή 1 , 3 Τόση χαμηλή 1 , 3 Τεχνητή όναπνοή 433 Τεχνική περιγραφή ύλικών 4 1 7 Τηλεδιακόmης 352. 366 Τηλεφωνική έγκατόσταση 365 Τιμολόγιο 41 6

Ύπολοyισμός Ισχύος Ε .Η .Ε . 298 Υπολογισμός φωτιστικfις έγκαταστάσεως 3 1 7

σέ έξωτερικούς χώρους 335 Υποπίνακας διανομfις 38, 86

Φuσlyyια όσφαλειών καμένα 438 Φωτισμός, όμεσος 1 60 Φωτισμός eμμεσος 1 62 Φωτισμός έξωτερικών χώρων 1 67 Φωτισμός έσωτερικών χώρων 1 59 Φωτισμός κυρίως όμεσος 1 6 1 Φωτισμός κυρίως eμμεσος 1 62 Φωτισμός όμοιόμορφος 1 62 Φωτισμοϋ, ρυθμιστής 70 Φωτισμοϋ, eνταση 31 Ο, 3 1 2

όμοιομορφία 3 1 5 διεύθυνση 3 1 5 βαθμός όποδόσεως 3 1 8

Φωτεινή, Ισχύς 309 eνταση 309

όπόδοση 3 1 0 Φωτομετρική καμπύλη 339 Φωτισμός κλιμακοστασίου 354

-443

Φωτιστικών σωμάτων, ϋψος όναρτήσεως 3 1 6 Φωτός, χρώμα 324

Χαρακτηριστικά 3φασικών κινητήρων όν. τά-σεως 380 V, 265

Χρόνοι έργασίας 408 Χώρος, όγροτικός 24 Χώρος βρεγμένος 24, 1 40 Χώρος ήλ. ύπηρεσίας 1 39 Χώρος ξηρός 24, 1 39 Χώρος πού ύπόκειται σέ έκρήξεις 24, 1 40 Χώρος πρόσκαιρα ύγρός 1 39 Χώρος ρυπαρός 1 40 Χώρος σκονιζόμενος 1 39 Χώρος συγκεντρώσεως 1 4 1 Χώρος ύγρός 24, 1 39

.. Χώρος ύποκείμενος σέ πυρκαϊά 24, 1 40

COPYRIGHT ΙΔΡΥΜΑ ΤΟΣ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ