Διαδικτυακή Δημοσιογραφία

Οικονομικά μοντέλα και βιωσιμότητα της Διαδικτυακής Δημοσιογραφίας

Ευγενία Σιαπέραesiapera@jour.auth.gr

Περίληψη

• Η κρίση…• Το παρελθόν• Η συμβολή του Ίντερνετ• Οι ιδιαιτερότητες των ειδήσεων ως

προϊόν• Επιχειρηματικές στρατηγικές• Ιδεοτυπικά μοντέλα

 Πώς εξασφαλίζει εισοδήματα η δημοσιογραφία;

Ιστορικά, ο ριζοσπαστικός τύπος χρηματοδοτούνταν από πωλήσεις φύλλων, αλλά είχε μικρά έξοδα παραγωγής και διανομής.

Το κεφάλαιο εκκίνησης ήταν περίπου 700 ευρώ, κόστιζε περίπου 3 ευρώ, και έφτανε σε περίπου 500,000 αναγνώστες . Συχνά, χρησιμοποιούσαν άρθρα εθελοντών αναγνωστών  ελαχιστοποιώντας τα έξοδα. Σε αντίθεση με τις αστικές εφημερίδες (πχ Times) δεν είχαν καθόλου έσοδα από διαφημίσεις και ήταν αυτάρκεις με βάση μόνο τις πωλήσεις τους.

 Λίγο αργότερα, στις αρχές του 19ου αι. οι εφημερίδες άρχισαν να χρηματοδοτούνται κυρίως από τις διαφημίσεις και αγγελίες.

                         Αυτό είναι το τυπικό οικονομικό μοντέλο για τον τύπο και αργότερα για το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Σηματοδοτεί μια σημαντική στροφή: δεν πουλάει πλέον ειδήσεις στους αναγνώστες, αλλά τους αναγνώστες στους διαφημιστές.

Η εξάρτηση της δημοσιογραφίας από τις διαφημίσεις και τις πληρωμένες καταχωρήσεις οδήγησε πολλούς (π.χ. Bourdieu, Habermas) στην κριτική της δημοσιογραφίας ως ετερόνομη

 Μια τρίτη μορφή χρηματοδότησης αποτελεί το κράτος, που καταβάλει κρατικές επιδοτήσεις στις εφημερίδες τόσο στο επίπεδο της παραγωγής όσο και της διανομής, όπως στη Σουηδία. Το σκεπτικό της κρατικής υποστήριξης είναι η ενίσχυση της πολυμορφίας του τύπου.

Καθώς τέτοιου είδους επιδοτήσεις βρίσκονται στο στόχαστρο της Επιτροπής Ανταγωνισμού της ΕΕ, κάποια από τα αποτελέσματά τους δεν είναι πάντα τα αναμενόμενα. Η ακροδεξιά σουηδική εφημερίδα Nationell Idag έτυχε γενναιόδωρης ενίσχυσης από τον σχετικό φορέα. Από την άλλη, οι ενισχύσεις αυτές φαίνεται ότι επιτρέπουν πράγματι την επιβίωση μειονοτικών φωνών στη δημόσια σφαίρα. 

 Tι γίνεται με το ίντερνετ;

To Google έκλεψε τα φορτηγά διανομής, και το Amazon τα περίπτεραPaul Bradshaw

Σ΄αυτά θα μπορούσαμε να συμπληρώσουμε: • το Craiglist έκλεψε τις αγγελίες, • το Flickr τις φωτογραφίες,• τα μπλογκς τις ειδήσεις και την ανάλυση,• το Facebook τις προσωπικές αγγελίες, • το Twitter τα breaking news• το YouTube τα video news κλπ κλπ

  Το Ίντερνετ...– Υπονομεύει το κύριο οικονομικό μοντέλο της

δημοσιογραφίας, από τη μία απομακρύνοντας αναγνώστες από εφημερίδες και από την άλλη μη μπορώντας να εξασφαλίσει έσοδα από διαδικτυακές διαφημίσεις...

– Για τους διαφημιστές, ο μέσος χρήστης του ίντερνετ αξίζει 35-55% από τον αναγνώστη έντυπων μέσων..

– Η μερίδα του λέοντος των διαδικτυακών διαφημίσεων (40%) πάει στις μηχανές αναζήτησης.

– Επίσης η κουλτούρα της ελεύθερης διακίνησης της πληροφορίας και της συνεργασιμότητας (opensource) εμποδίζει την επιτυχημένη επιβολή συνδρομών σε ιντερνετικούς ειδησεογραφικούς ιστοτόπους.

 

 Ένα άλλο ζήτημα αφορά στην αλλαγή της κατανάλωσης στο διαδίκτυο - η έννοια του long tail:

Kατανάλωση

 ΠροϊόνταΓι' αυτό το λόγο τα εισοδήματα από διαφημίσεις μπορεί να είναι πολλά αλλά είναι διασκορπισμένα στα διάφορα ειδησεογραφικά σάιτ.

Τώρα τι;

• Θα πρέπει να επανεξετάσουμε το όλο θέμα της αξίας των ειδήσεων από την αρχή. Τι προσδίδει αξία στις ειδήσεις;

• Van der Wurff (2012): η έννοια του news value chain, δηλαδή η αλυσίδα των διαφορετικών διαδικασιών που πρέπει να ακολουθήσει ένας ειδησεογραφικός οργανισμός για να παραδώσει το προϊόν του στους πελάτες.

• Παρατηρώντας την αλυσίδα αυτή μπορούμε να διαπιστώσουμε τι ακριβώς έχει γίνει και που θα μπορούσαμε να παρέμβουμε.

Δημιουργία

Παρουσίαση

Αναπαραγωγή

ΔιανομήΠωλήσεις

και μάρκετινγκ

Ειδήσεις, γεγονότα

διαφήμιση

αναγνώστες

Η έννοια της αλυσίδας της προστιθέμενης αξίας, από van der Wurff, 2012

Η αλυσίδα

• Στο (πρόσφατο) παρελθόν, ένας οργανισμός έκανε τα πάντα – είχαμε δηλαδή κάθετη ενοποίηση (vertical integration)

• Τώρα όμως άλλες εταιρείες αναλαμβάνουν κάποιες από τις διαδικασίες αυτές, οδηγώντας σε μια κάθετη αποσύνθεση της αλυσίδας

• Π.χ. Τα λεγόμενα news aggregators, Google News, Yahoo News κλπ αναλαμβάνουν την αναπαραγωγή και διανομή.

• Οι αναγνώστες μπορούν να παράγουν το δικό τους περιεχόμενο, επεμβαίνοντας έτσι στα αρχικά στάδια κλπ.

• Και οι δύο μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτές τις δραστηριότητες για να έχουν πωλήσεις ή έσοδα από διαφημίσεις.

Οι ιδιαιτερότητες των ειδήσεων

1. Υψηλό κόστος παραγωγής σε συνδυασμό με μη-καταναλωτική χρήση (non-rival consumption– Οικονομίες κλίμακας– Εμπόδια στην είσοδο στην αγορά =>

τάση προς μονοπώλια2. ‘Τζαμπατζήδες’3. Ειδήσεις ως δημόσιο αγαθό

– Επιχορηγήσεις για τις ειδήσεις;

Δύσκολο να προκύψει κέρδος για τους ειδησεογραφικούς οργανισμούς…

Πού είναι το κέρδος;

1. Στην ομαδοποίηση ή συνδυασμό προϊόντων (Sparks, 2003)

2. Στην κυρίαρχη θέση στην αγορά που προήλθε από την σπανιότητα των συχνοτήτων

Αλλά:Και τα δύο έχουν υποστεί ισχυρά πλήγματα

Τι αξία έχει η διαδικτυακή δημοσιογραφία;

• Χρήση και εφαρμογή των διαδικτυακών χαρακτηριστικών δεν είναι αρκετή

• Μειωμένα έξοδα συναλλαγής• Δημοσιογραφική αξία

Επιχειρηματικές στρατηγικές στις διαδικτυακές ειδήσεις

1. Διαφήμιση 1. Χαμηλές επιστροφές2. Ελκυστική εξατομίκευση της διαφήμισης3. Αυξημένος ανταγωνισμός

Αφενός η διαφήμιση δεν μπορεί να καλύψει έξοδα/αποφέρει κέρδος, αφετέρου έχει εν γένει ένα αρνητικό αποτέλεσμα στη δημοσιογραφία.Γιατί; Όπως αναφέρει ο van der Wurff, $600 για την παραγωγή ενός μεγάλου άρθρου/ρεπορτάζ αποφέρουν λιγότερα έσοδα από διαφημίσεις απ’ ότι $600 για πολλά μικρά θεματάκια…

Επιχειρηματικές στρατηγικές

2. Μείωση κόστους παραγωγής ειδήσεων1. Ύπαρξη ‘content farms’ (παραγωγή

περιεχομένου χαμηλής ποιότητας, advertorials, κλπ)

2. Εθελοντική παραγωγή περιεχομένου (π.χ. The Huffington Post) ή χρήση περιεχομένου χρηστών.

3. News aggregators συλλέγουν ειδήσεις και τις αναπαράγουν στα δικά τους sites παίρνοντας και τις διαφημίσεις.

Επιχειρηματικές στρατηγικές

3. Ειδήσεις επί πληρωμή1. Pay walls π.χ. Τhe Financial Times (αρχικά

δωρεάν, μετά επί πληρωμή)2. Συνδρομητικά μοντέλα, π.χ. The Wall Street

Journal ($100 per annum)

4. Δημόσια ενίσχυση1. Από το κράτος (επιχορηγήσεις, δημόσιο

μοντέλο)2. Από κοινωφελείς οργανισμούς (Knight

Foundation) – angel funding3. Από αναγνώστες (μοντέλο spot.us)

Επιχειρηματικές στρατηγικές

5. Στην παροχή υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας

1. Παροχή χρήσιμων πληροφοριών (π.χ. Guardian’s University Guide ή Fortune 500 κλπ).

2. Παροχή προστιθέμενης αξίας μέσω εξατομικευμένων υπηρεσιών, π.χ. πρόσβαση μέσω κινητού κλπ.

3. Επέκταση σε άλλα προϊόντα, π.χ. βιβλία από δημοσιογράφους ή ακόμα και άσχετα είδη

Οδηγεί σε βελτίωση της ανταλλακτικής αξίας (value exchange) όπου συλλέγουν πληροφορίες για τους χρήστες μέσω cookies και μετά τις χρησιμοποιούν για τη βελτιστοποίηση των υπηρεσιών τους

Επιχειρηματικές στρατηγικές

6. Ηλεκτρονικό εμπόριο και τοπικές πλατφόρμες

1. Χρησιμοποιώντας το brand name πάροχοι διαδικτυακών ειδήσεων προσφέρουν μια πλατφόρμα για πωλήσεις σε διαδικτυακούς πωλητές.

2. Επίσης, υπερ-τοπικές πλατφόρμες, που παρέχουν μια συλλογή από τοπικές πληροφορίες, ειδήσεις, οικονομικά/επιχειρηματικά νέα, μπλογκς κλπ.

Ειδήσεις Επί Πληρωμή

Ανταλλακτική Αξία (Value exchange)

Δημόσια Επιχορήγηση

Τοπική Πλατφόρμα Δωρεάν Ειδήσεις Δωρεάν Φόρουμ Συζητήσεων

Κοινό-στόχος

Επαγγελματίες Ευκατάστατες κοινωνικές ομάδες

Τοπικές ή εθνικές κοινότητες και οικονομικά αδύναμες ομάδες

Τοπικές κοινότητες Μαζικά ακροατήρια σε διαφορετικές χώρες

Πολιτικά ή πολιτισμικά δραστηριοποιημένες κοινότητες

Προϊόν Ολοκληρωμένο προϊόν αποκλειστικών ειδήσεων υψηλής αξίας και ποιότητας μαζί με υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας

Προσφορά branded ειδήσεων συν άλλα προϊόντα που ταιριάζουν στους χρήστες

Παροχή ειδήσεων υψηλής ποιότητας

Προσφορά τοπικών ειδήσεων όλων των μορφών μαζί με εμπορικές και άλλες υπηρεσίες

Ελεύθερη πρόσβαση σε βασικές ειδήσεις από όλο τον κόσμο

Ελεύθερη πρόσβαση σε γνώμες και συμμετοχή σε συζητήσεις που ταιριάζουν στις πολιτικο-κοινωνικές αντιλήψεις του χρήστη Comprehensive and

Προστιθέμενη Αξία

Δημοσιογραφική αξία – μειωμένα κόστη έρευνας

Μείωση του κόστους – δημιουργία κοινοτήτων και συμμετοχής

Δημοσιογραφική αξία, δημιουργία κοινοτήτων και συμμετοχής

Μείωση κόστους – δημιουργία τοπικών κοινοτήτων και συμμετοχής

Μείωση κόστους Δημιουργία κοινοτήτων και συμμετοχής

Εισοδήματα

Συνδρομές, διαφημίσεις

Έσοδα από άλλα προϊόντα, διαφημίσεις, κάποιες συνδρομές

Δημόσιες επιχορηγήσεις ή κοινωφελής χρηματοδότηση

Διαφημίσεις, μερικά ποσοστά επί των συνδιαλλαγών

Διαφημίσεις Διαφημίσεις

Κόστος ειδήσεων

Υψηλό κόστος: παραγωγή πρωτότυπου περιεχομένου Χαμηλό κόστος: εθελοντές, περιεχόμενο χρηστών, ειδήσεις από άλλες πηγές

Ιδεοτυπικά Οικονομικά Μοντέλα της Διαδικτυακής Δημοσιογραφίας, προσαρμοσμένο από van der Wurff, 2012

Το Μέλλον;

• Η κύρια πρόκληση: θα πειστούν οι αναγνώστες να πληρώνουν για τις ειδήσεις;

• Μάλλον μεικτά οικονομικά μοντέλα…• Μάλλον οι μέρες της απίστευτης κερδοφορίας

των μέσων-κολοσσών έχει περάσει.• Ίσως το μέλλον να βρίσκεται στην απαράμιλλη

ικανότητα του Ίντερνετ να ‘αποδιαμεσολαβεί’ (disintermediate) – οι δημοσιογράφοι να παρέχουν υπηρεσίες απευθείας στους αναγνώστες χωρίς τους μεσάζοντες (εκδότες).