Download - ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

Transcript
Page 1: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ: «ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ»

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΔΙΑ50

ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 5:

«Τα πετρελαιοειδή στο θαλάσσιο περιβάλλον. Νομοθεσία, Επίπεδα. Επιπτώσεις

στις βιοκοινωνίες. Αντιμετώπιση».

Δούλαλα Δ. Γεωργίου (Α.Μ. 76671), Ειδικότητα ΠΕ04.01 (Φυσικός)

21/02/2012

1

Page 2: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1.1 Εισαγωγή – Θαλάσσια ρύπανση 3

1.2 Σκοπός της εργασίας 3

2.1 Πηγές εισόδου βαρέων μετάλλων στις θάλασσες 3

2.2 Τύχη των βαρέων μετάλλων στο θαλάσσιο νερό 4

3. Τα θαλάσσια ιζήματα 9

4. Μέθοδοι ποσοτικοποίησης της ρύπανσης των θαλάσσιων ιζημάτων

από βαρέα μέταλλα 10

4.1 Συγκέντρωση υποβάθρου Cb 10

4.2 Προσδιορισμός των συγκεντρώσεων των βαρέων μετάλλων

στις επιμέρους χημικές φάσεις των ιζημάτων 11

4.3 Δείκτες ρύπανσης θαλάσσιων ιζημάτων από βαρέα μέταλλα 13

4.3.1 Συντελεστής Επιβάρυνσης Ε 13

4.3.2 Δείκτης Γεωσυσσώρευσης Igeo (Index of geoaccumulation) 13

4.3.3 Δείκτης φορτίου ρύπανσης (PLI) (Pollution Load Index) 14

5. Παραδείγματα υπολογισμού Δεικτών Ρύπανσης Θαλάσσιων Ιζημάτων 15

5.1 Κόλπος Taranto Ιταλίας 15

5.2 Εκβολές ποταμού Besos Μπαρτσελόνα 17

5.3 Ρύπανση ιζημάτων στη θαλάσσια περιοχή της Ελευσίνας (2011) 18

6. Συμπεράσματα 22

7. Επίλογος 23

Βιβλιογραφία 24

2

Page 3: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

1.1 Εισαγωγή – Θαλάσσια ρύπανση από πετρελαιοειδή

Η θάλασσα καλύπτει το 70,8% του πλανήτη, συντηρώντας αμέτρητο πλήθος

οργανισμών, διατηρώντας την ισορροπία του κλίματος, παρέχοντας τροφή και

πρώτες ύλες στους ανθρώπους, ενώ ταυτόχρονα γίνεται αποδέκτης διαφόρων

ειδών ρύπων από αυτούς. Ένας από τους σημαντικότερους ρύπους που καταλήγει

στο θαλάσσιο περιβάλλον, αποτελεί το πετρέλαιο και τα παράγωγά του. Η

θαλάσσια ρύπανση από πετρελαιοειδή αποτελεί παγκόσμιο και αναπόσπαστο

τμήμα του γενικότερου προβλήματος ρύπανσης που αντιμετωπίζει η παγκόσμια

κοινότητα.

Το αργό πετρέλαιο (crude oil) είναι ένα μίγμα υδρογονανθράκων, η βάση

όλων των πετρελαιοειδών προϊόντων και η πρώτη ύλη των διυλιστηρίων. Η

σύσταση του ποικίλλει ανάλογα με τον τόπο προέλευσης. Γενικά, τρεις σειρές

υδρογονανθράκων αποτελούν τουλάχιστον το 95% όλων των αργών πετρελαίων.

Πρόκειται για τους παραφιννικούς (paraffins), όπως το μεθάνιο και το προπάνιο,

τους ναφθενικούς (naphtenes), με χώρα προέλευσης την Βενεζουέλα και τους

αρωματικούς (aromatics) υδρογονάνθρακες εκ των οποίον ο πιο γνωστός είναι το

βενζόλιο. Άλλες δύο ομάδες χημικών ενώσεων που περιέχονται στο αργό πετρέλαιο

είναι γνωστές ως: ασφαλτένια - είναι σειρά χημικών ενώσεων με πάρα πολύ ψηλά

μοριακά βάρη και ρητίτες - είναι υπεύθυνες για τον αρχικό σχηματισμό

γαλακτωμάτων με το θαλασσινό νερό. Τέλος πρέπει να μνημονευθεί ότι υπάρχει

μία άλλη σειρά υδρογονανθράκων, τα αλκένια (ολεφίνες) που δεν απαντώνται στο

αργό πετρέλαιο, αλλά είναι συνήθης στα προϊόντα διύλισης.

Τόσο το αργό πετρέλαιο όσο και τα παράγωγά του όταν χυθούν στη

θάλασσα σχηματίζουν μία μικρή ή μεγάλη κηλίδα η οποία απλώνεται γρήγορα με τη

συμβολή των ανέμων, θαλάσσιων ρευμάτων και της παλίρροιας. Οι διάφορες

διεργασίες που λαμβάνουν χώρα είναι σε πρώτο στάδιο η διασπορά, εξάτμιση και

διάλυση, σε δεύτερο στάδιο η γαλακτωματοποίηση και η μηχανική αναγωγή, σε

τρίτο στάδιο η φωτοχημική οξείδωση, η βιοαποικοδόμηση και η καταβύθιση

(Φύτιανος & Σαμανίδου, 1988). Εκτενέστερα, αναλύονται οι διεργασίες αυτές

παρακάτω.

Ο παράγοντας με το μεγαλύτερο ίσως μερίδιο ευθύνης στο θέμα της

θαλάσσιας ρύπανσης από πετρελαιοειδή, αποτελεί ο τομέας των θαλάσσιων

3

Page 4: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

μεταφορών. Το πετρέλαιο γενικά αντικατέστησε τον γαιάνθρακα ως καύσιμη ύλη

στα πλοία από τη στιγμή που διαθέτει μεγαλύτερη θερμαντική ικανότητα και

προσφέρει μεγάλη ταχύτητα εφοδιασμού. Τούτο επιβεβαιώνεται από την

αλματώδη παραγωγή και κατανάλωση πετρελαίου παγκοσμίως και τον ρόλο που

διαδραματίζουν σήμερα τα δεξαμενόπλοια (Αλεξόπουλος Α., χ.χ.). Έτσι, τα πλοία και

οι δραστηριότητές τους είναι η βασική αιτία πρόκλησης πετρελαιοκηλίδων στον

διεθνή θαλάσσιο χώρο.

Κάθε περιστατικό κηλίδας που σημειώνεται, αποτελεί ένα μοναδικό γεγονός

με ξεχωριστές συνθήκες, κάτω από τις οποίες λαμβάνει χώρα, και ξεχωριστά

χαρακτηριστικά. Ο τρόπος και το κόστος αντιμετώπισης αυτών, απασχολεί όλους

τους αρμόδιους φορείς των κρατών. Εξαρτάται δε, από ποικίλους σύνθετους και

αλληλεξαρτώμενους παράγοντες, οι οποίοι θα συζητηθούν στη συνέχεια της

εργασίας.

1.2 Σκοπός της εργασίας

Στην παρούσα εργασία επιχειρείται μια προσέγγιση του προβλήματος της

ρύπανσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος από πετρελαιοειδή. Σκοπός της είναι να

καταδείξει περιληπτικά τους τρόπους με τους οποίους αυτή συμβαίνει, την

ισχύουσα νομοθεσία και τα επιτρεπτά επίπεδα, καθώς και να εκθέσει - αναλύσει τις

επιπτώσεις στις θαλάσσιες βιοκοινωνίες. Τέλος, αναφέρονται μέτρα που πρέπει να

λαμβάνονται και μέθοδοι αντιρρυπαντικής τεχνολογίας που χρησιμοπούνται για την

αντιμετώπιση κηλίδων – περιστατικών θαλάσσιας ρύπανσης από πετρελαιοειδή.

2.1 Πηγές πετρελαιοειδών στο θαλάσσιο περιβάλλον

Kάθε χρόνο εξορύσσονται 3 δισεκατομμύρια τόνοι αργού πετρελαίου και το

μισό αυτής της ποσότητας μεταφέρεται διά θαλάσσης, με αποτέλεσμα 5-6 περίπου

εκατομμύρια τόνοι να χύνονται ετησίως στην θάλασσα σε πλανητικό επίπεδο ως

αποτέλεσμα των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων. Από αυτούς:

15% οφείλεται σε μη ανθρωπογενείς διαρροές

10% οφείλεται σε διαρροές από μόνιμες εγκαταστάσεις (διυλιστήρια,

πλατφόρμες εξόρυξης κλπ.)

4

Page 5: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

45% oφείλεται στην διαδικασία της μεταφοράς (τακτικοί χειρισμοί

δεξαμενοπλοίων, σεντινόνερα, επισκευές και δεξαμενισμός πλοίων,

ατυχήματα κλπ.)

30% oφείλεται σε διάφορες αιτίες (αστικά και βιομηχανικά απόβλητα κλπ)

Aπό τα παραπάνω μόνο το 12% οφείλεται σε ατυχήματα δεξαμενοπλοίων

που είναι και τα πλέον γνωστά λόγω των επώδυνων οικολογικών επιπτώσεών τους

(Σχήμα 1).

Σχήμα 1: Η είσοδος πετρελαίου στο θαλάσσιο περιβάλλον εκφρασμένη σε % ποσοστό ανά πηγή εισόδου (πηγή: Παπαθεοδώρου Γ, Φερεντίνος Γ, Ιγνατιάδου Λ., 2004).

Οι διαρροές και τα ατυχήματα στις εγκαταστάσεις είναι ένα συνεχές

πρόβλημα, με πιο σοβαρή περίπτωση τη ρύπανση που συνοδεύει την έκρηξη των

πετρελαιοπηγών. Στα πλέον χαρακτηριστικά ατυχήματα περιλαμβάνονται το

συμβάν στη Βόρεια Θάλασσα το 1977 (30,000tn πετρελαίου), η έκρηξη του

γεωτρύπανου IXTOC στον κόλπο του Μεξικού το 1979 (530.000tn πετρελαίου) και

αυτή στο γεωτρύπανο FUNIWA 5 έξω από την ακτή της Νιγηρίας το 1980. Την

περίοδο 1980-1991 καταγράφηκαν σημαντικές διαρροές πετρελαίου στη θάλασσα,

κυρίως λόγω των εχθροπραξιών στον Περσικό κόλπο μεταξύ Ιράκ και Ιράν. Τέλος,

5

Page 6: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

αναφέρεται το μεγαλύτερο ίσως ατύχημα που έχει συμβεί μέχρι σήμερα στις αρχές

του 2010 στην πλατφόρμα Deepwater Horizon στον Κόλπο του Μεξικού (Σχήμα 2).

Σχήμα 2: Το ατύχημα στην πλωτή εξέδρα Deepwater Horizon, θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα της κατηγορίας του. (πηγή:

http://www.eoearth.org/article/Deepwater_Horizon_oil_spill#gen1).

2.2 Πετρελαϊκή ρύπανση και θαλάσσιες μεταφορές

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η πετρελαϊκή ρύπανση των θαλασσών οφείλεται

κατά κύριο λόγο στις θαλάσσιες μεταφορές. Οι περιπτώσεις αυτές μπορούν να

συνοψιστούν στις εξής:

2.2.1 Ρύπανση λόγω Ναυτικών Ατυχημάτων από βύθιση πλοίου, δυναμική

προσάραξη, σύγκρουση ή επαφή του πλοίου, πυρκαγιά ή έκρηξη, απώλειες λόγω

πολεμικών εχθροπραξιών, ζημιές στη δομή του πλοίου. Ωστόσο δεν είναι μόνο τα

ατυχήματα δεξαμενόπλοιων (σχήμα 3) που προκαλούν θαλάσσια ρύπανση. Πολλά

αλλά είδη πλοίων όπως containers, bulk carriers είναι πιθανό να μεταφέρουν

μεγαλύτερες ποσότητες πετρελαίου στις αποθήκες καυσίμων σε σχέση με μικρά

tanker που το μεταφέρουν ως φορτίο (Τριανταφύλλου Γ., Βεργέτης Μ., 2004).

Σχήμα 3: Βύθιση του ελληνόκτητου τάνκερ Prestige σε απόσταση 250 χιλιομέτρων από τις ακτές της Γαλικίας. Συνολικά 100 ακτές μολύνθηκαν και χιλιάδες θαλασσοπούλια πέθαναν βουτηγμένα στο πετρέλαιο που διέρρευσε από το δεξαμενόπλοιο (13 Νοεμβρίου 2002) .

6

Page 7: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

Πάντως από μελέτες που έχουν γίνει κρίνεται ότι o ανθρώπινος παράγοντας

είναι πολύ πιο σημαντικό αίτιο πρόκλησης ατυχημάτων στην θάλασσα παρά η

ηλικία του πλοίου (DET NORKSE VERITAS, report No 97-2039, Project SAFECO).

2.2.2 Ρύπανση λόγω λειτουργικών διαδικασιών από την οποιαδήποτε, μη

ατυχηματικής μορφής ρύπανση, που προξενεί στο θαλάσσιο περιβάλλον η συνήθης

λειτουργία ενός εμπορικού πλοίου. Η λειτουργική ρύπανση είναι δυνατό να

αναζητηθεί σε κάθε φάση του κύκλου ζωής ενός πλοίου, δηλαδή στην ναυπήγηση ή

διάλυση του πλοίου, κατά την τακτική ή έκτακτη συντήρησή του, κατά τις

διαδικασίες ερματισμού / αφερματισμού και φορτοεκφόρτωσής του ή κατά τις

μεταγγίσεις καυσίμων.

3. Συμπεριφορά πετρελαιοειδών στη θάλασσα

Ύστερα από τη διαρροή τους στη θάλασσα, τα πετρελαιοειδή υπόκεινται σε

διάφορες φυσικοχημικές μεταβολές, ανάλογα με τη φύση τους και τις

ωκεανολογικές συνθήκες. Αυτές οι μεταβολές θα επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό την

επιλογή των τεχνικών καταπολέμησης της κηλίδας. Τα πετρελαιοειδή, γενικά

διαχωρίζονται σε εμμένοντα (persistent) και μη εμμένοντα (non persistent),

ανάλογα με τις φυσικές και χημικές διεργασίες που καταγράφονται μετά την

εισαγωγή τους στο θαλάσσιο περιβάλλον. Εμμένοντα θεωρούνται εκείνα τα

πετρελαιοειδή τα οποία λόγω της χημικής τους σύστασης, όταν διαρρέουν στην

θάλασσα αποικοδομούνται με αργούς ρυθμούς και εξαπλώνονται, με αποτέλεσμα

την ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων για την καταπολέμηση της επακόλουθης

ρύπανσης. Αντιθέτως, τα μη εμμένοντα με την είσοδο τους στο θαλάσσιο

περιβάλλον, υπόκεινται σε φυσικό διασκορπισμό ή εξατμίζονται γρήγορα και δεν

είναι πάντα απαραίτητο να ληφθούν μέτρα για την καταπολέμηση τους (Ζαγοραίος

Γ., 2008). Αναλυτικότερα:

3.1 Εξάπλωση (spreading)

Το πλέον προφανές χαρακτηριστικό του πετρελαίου που διαρρέει στην

επιφάνεια της θάλασσας είναι η τάση του να διασκορπίζεται οριζόντια, κάτω από τη

δράση των συνδυασμένων δυνάμεων βαρύτητας, ιξώδους και επιφανειακής τάσης.

7

Page 8: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

Τυπικά, το πετρέλαιο που διαρρέει σε νερό θα σχηματίσει ένα λεπτό φιλμ, του

οποίου το εσωτερικό τμήμα έχει μεγαλύτερο πάχος απ' ότι στις άκρες.

3.2 Εξάτμιση (evaporation)

Η διεργασία αυτή λαμβάνει χώρα μέσα σε λίγες ώρες ύστερα από τη

διαρροή και τα πλέον πτητικά κλάσματα μίας πετρελαιοκηλίδας χάνονται στην

ατμόσφαιρα με ρυθμό που καθορίζεται από την ταχύτητα του ανέμου, τη

θερμοκρασία και τον τύπο του πετρελαίου. Όταν η θάλασσα είναι ταραγμένη ο

ρυθμός εξάτμισης αυξάνεται, γιατί διευκολύνεται η απώλεια πετρελαίου από τις

κορυφές των κυμάτων, υπό μορφή σταγονιδίων.

3.3 Διάλυση (dissolution)

Οι απώλειες από διάλυση είναι σχετικά μικρές, αφού οι περισσότεροι

υδρογονάνθρακες από τους οποίους αποτελείται το πετρέλαιο έχουν μικρή

διαλυτότητα στο νερό της θάλασσας. Εκείνα τα συστατικά του πετρελαίου που

μπορούν να διαλυθούν στο νερό, απομακρύνονται μέσω της εξάτμισης, η οποία

κατά κανόνα προηγείται της διάλυσης. Στην πραγματικότητα, όσο αλμυρότερη είναι

η θάλασσα (όπως συμβαίνει στη Μεσόγειο), τόσο ασθενέστερη είναι η διάλυση.

3.4 Βιοαποικοδόμηση (biodegradation)

Η βιοαποικοδόμηση του πετρελαίου από βακτηρίδια που ζουν στη θάλασσα,

συμβάλλει σημαντικά στη μετατροπή του πετρελαίου σε οξειδωμένα προϊόντα. Ο

ρυθμός αποικοδόμησης εξαρτάται από τη θερμοκρασία, τις θρεπτικές ουσίες, την

ύπαρξη οξυγόνου και τον τύπο πετρελαίου. Επειδή τα βακτηρίδια είναι ενεργά στη

διαχωριστική επιφάνεια πετρελαίου/νερού, ο ρυθμός αποικοδόμησης αυξάνεται

όταν σχηματίζονται λεπτές μεμβράνες ή σταγονίδια διασκορπισμένου πετρελαίου

σε μεγάλη επιφάνεια. Τα ελαφρότερα κλάσματα αποικοδομούνται γρηγορότερα απ'

ότι τα κλάσματα μεγαλύτερου μοριακού βάρους. Οι πλέον ευνοϊκές θερμοκρασίες

για μικροβιακή ανάπτυξη είναι πάνω από 25° C.

3.5 Γαλακτoποίηση (emulsification):

Πετρέλαιο στο νερό: Αν η ροή στην επιφάνεια του νερού είναι τυρβώδης, το

πετρέλαιο είναι δυνατόν να διασπασθεί σε σταγονίδια που αιωρούνται στο νερό.

Τότε η κηλίδα δεν επηρεάζεται από τον άνεμο και μπορεί να ξανασχηματισθεί σε

κάποια απόσταση από την περιοχή που έγινε η αρχική διαρροή.

8

Page 9: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

Νερό στο πετρέλαιο (΄΄chocolate mousse΄΄): Αυτός ο τύπος γαλακτώματος

μπορεί να σχηματισθεί εντός ολίγων ωρών και περιέχει μέχρι 90% νερό. Επομένως η

πυκνότητα και το ειδικό βάρος αυξάνουν καθώς επίσης και οι όγκοι που θα πρέπει

να καταπολεμηθούν και να ανακτηθούν. Πρόκειται για την πλέον δυσάρεστη

εξέλιξη ρύπανσης από πετρελαιοειδή στη θάλασσα και αυτήν που δυσχεραίνει

περισσότερο το έργο των μηχανισμών αντιμετώπισης.

3.6 Φώτο-οξείδωση (oxidation)

Η χημική αντίδραση των υδρογονανθράκων με το οξυγόνο καλείται

οξείδωση. Η αντίδραση αυτή γίνεται στην επιφάνεια και λαμβάνει χώρα ταχύτερα,

όταν το πετρέλαιο εξαπλωθεί σε λεπτή μεμβράνη. Η υπεριώδης ακτινοβολία από το

φως του ηλίου επιταχύνει την οξείδωση. Οι επιπτώσεις αυτές μπορεί να ευνοούν ή

να εμποδίζουν την περαιτέρω ανάπτυξη της ρύπανσης.

3.7 Βύθιση και κατακάθιση (sedimentation and sinking)

Η εξάτμιση και γαλακτοποίηση καθώς και η αύξηση της πυκνότητας που θα

προκύψει μπορεί να βοηθήσει στη βύθιση της κηλίδας. Συχνά, η αιτία της βύθισης

είναι η προσκόλληση ιζημάτων και άλλων οργανικών ουσιών ή και άμμου σε ρηχές

θάλασσες με αμμώδη βυθό.

3.8 Κίνηση

Ο μηχανισμός της επιφανειακής κίνησης του πετρελαίου υπό την επίδραση

του ανέμου δεν είναι πλήρως γνωστός, αλλά έχει βρεθεί εμπειρικά ότι το πετρέλαιο

κινείται κατά την κατεύθυνση του ανέμου με ταχύτητα που είναι περίπου το 3% της

ταχύτητας του ανέμου. Όταν υπάρχουν επιφανειακά ρεύματα, θα προστεθεί στην

πιο πάνω ταχύτητα και η ταχύτητα του ρεύματος.

Όλες οι παραπάνω φυσικοχημικές διεργασίες του πετρελαίου, όταν αυτό

διαρρέει στο θαλασσινό νερό, απεικονίζονται στο Σχήμα 4.

9

Page 10: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

Σχήμα 4: Φυσικοχημικές μεταβολές πετρελαιοειδών.

4. Διεθνής και Εθνική Νομοθεσία - Κυρώσεις

Υπάρχει πλούσια διεθνής και εθνική νομοθεσία η οποία θεσπίζει όρους

σχετικά με τον εξοπλισμό των πλοίων και με τον τρόπο αντίδρασης του πληρώματος

προκειμένου η ρύπανση της θάλασσας από τα πετρελαιοειδή των πλοίων να είναι η

ελάχιστη δυνατή. Αυτοί οι κανόνες αφορούν καταρχήν τους πλοιοκτήτες και τα

πληρώματα, καθώς επίσης και τις κυβερνήσεις, οι οποίες, π.χ. εξασφαλίζουν τη

συμμόρφωση των πλοιοκτητών και των πληρωμάτων προς τους κανονισμούς, τη

παροχή διευκολύνσεων υποδοχής των αποβλήτων των πλοίων στα λιμάνια και την

αμοιβαία συνδρομή τους σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης (ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ,

2003).

4.1 Νομοθεσία

Οι διεθνείς συνθήκες που διέπουν αυτόν τον τομέα (της ρύπανσης της

θάλασσας από τα πλοία) είναι οι ακόλουθες δύο: η Διεθνής Σύμβαση για την

πρόληψη της ρύπανσης της θάλασσας από τα πλοία (γνωστή ως Σύμβαση MARPOL)

και η Διεθνής Σύμβαση για την ετοιμότητα, συνεργασία και αντιμετώπιση της

ρύπανσης της θάλασσας από πετρέλαιο (γνωστή ως Σύμβαση OPRC, 1990). Η

1

Page 11: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

Σύμβαση MARPOL κυρώθηκε στην Ελλάδα με το ν.1269/21-7-1982 (ΦΕΚ 89 Α΄) και η

Σύμβαση OPRC με το ν.2252/18-11-1994 (ΦΕΚ 192 Α΄).

Στόχος της MARPOL είναι να αποφευχθεί η ρύπανση του θαλάσσιου

περιβάλλοντος από την απόρριψη πετρελαίου, χημικών και άλλων επιβλαβών

ουσιών ή αποβλήτων από πλοία. Το πετρέλαιο είναι η πιο συνήθης επιβλαβής

ουσία. Η Σύμβαση MARPOL περιορίζει τα επιτρεπτά επίπεδα "απόρριψης" και

επιβάλλει στα κράτη μέλη της:

να επιθεωρούν τα πλοία στα λιμάνια και στη θάλασσα

να εντοπίζουν (για παράδειγμα, μέσω εναέριας επιτήρησης) και να

διώκουν τα ρυπαίνοντα πλοία και

να εξασφαλίζουν την ύπαρξη επαρκών και κατάλληλων

διευκολύνσεων υποδοχής των αποβλήτων των πλοίων στα λιμάνια.

Η Σύμβαση OPRC υιοθετήθηκε ως επακόλουθο του ατυχήματος στο Exxon

Valdez το 1989, ρυθμίζει δε και το ζήτημα της συνεργασίας των κρατών μελών της

σε θέματα αντιμετώπισης περιστατικών ρύπανσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Οι στόχοι της είναι:

η πρόληψη της θαλάσσιας ρύπανσης από πετρέλαιο

η προώθηση και θέσπιση επαρκών και κατάλληλων μέτρων

αντιμετώπισης ατυχημάτων και

η παροχή αμοιβαίας συνδρομή και η συνεργασία.

Η αρμόδια αρχή για την εφαρμογή των αρχών για την πρόληψη της

ρύπανσης που προκύπτουν από τις Συμβάσεις MARPOL και OPRC είναι το

Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας (Υ.Ε.Ν.) και, ειδικότερα δύο υπηρεσίες του: η

Διεύθυνση Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (Δ.Π.Θ.Π.) και ο Κλάδος Ελέγχου

Εμπορικών Πλοίων (Κ.Ε.Ε.Π.), των οποίων το προσωπικό αποτελείται κυρίως από

Αξιωματικούς του Λιμενικού Σώματος.

Με το Προεδρικό Διάταγμα 11/2002 (ΦΕΚ 6/21.1.2002 Τεύχος Α΄)

θεσπίστηκε το «Εθνικό Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης» για την αντιμετώπιση των

περιστατικών ρύπανσης του θαλασσίου περιβάλλοντος από πετρέλαιο και άλλες

επιβλαβείς ουσίες. Σύμφωνα με τις διατάξεις του προαναφερομένου

νομοθετήματος, σε κάθε επίπεδο κινητοποίησης των Αρχών αντιστοιχεί το ανάλογο

1

Page 12: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Το Εθνικό Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης (National

Contingency Plan, NCP) καλύπτει το σύνολο της επικράτειας, ενώ το Τοπικό Σχέδιο

Έκτακτης Ανάγκης (Local Contingency Plan, L.C.P) αναφέρεται στο συγκεκριμένο

γεωγραφικό τομέα χωρικής αρμοδιότητας της Λιμενικής Αρχής.

Η επιτακτική ανάγκη για άμεση επέμβαση και καταπολέμηση κάθε

περιστατικού θαλάσσιας ρύπανσης είχε ως αποτέλεσμα να θεσπιστούν με το

Προεδρικό Διάταγμα 55/1998 «Προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος» (ΦΕΚ

58/20.3.1998 Τεύχος Α΄), και να λειτουργήσουν, σε διάφορες Λιμενικές Αρχές της

Ελλάδας, Περιφερειακοί Σταθμοί Καταπολέμησης Ρύπανσης (Π.Σ.Κ.Ρ.).

4.2 Κυρώσεις

Σύμφωνα με τις ισχύουσες νομοθετικές διατάξεις στη χώρας μας, οι υπαίτιοι

ρύπανσης της θάλασσας και των ακτών τιμωρούνται ποινικά και διοικητικά, ενώ οι

Έλληνες ναυτικοί τιμωρούνται, επιπρόσθετα και πειθαρχικά.

Ποινικές Κυρώσεις: Από τα αρμόδια Ποινικά Δικαστήρια (φυλάκιση από 10 ημέρες

μέχρι 5 χρόνια).

Διοικητικές Κυρώσεις: Από τις Λιμενικές Αρχές επιβάλλεται πρόστιμο μέχρι 58.694

ευρώ και σε σοβαρά περιστατικά, από τον Υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας μέχρι

1.173.881 ευρώ. Όταν η ρύπανση προκαλείται από μια χερσαία εγκατάσταση, η

δικαιοδοσία για επιβολή κυρώσεων μέχρι 120.000 ευρώ ανήκει στον οικείο

Νομάρχη και σε σοβαρά περιστατικά ρύπανσης επιβάλλεται πρόστιμο μέχρι

733.676 ευρώ από τον Υπουργό Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων

και τον κατά περίπτωση συναρμόδιο Υπουργό.

Πειθαρχικές Κυρώσεις: Από το Πειθαρχικό Συμβούλιο Εμπορικού Ναυτικού και

περιλαμβάνουν την προσωρινή ή οριστική στέρηση του ναυτικού επαγγέλματος. Οι

κυρώσεις, όταν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις, επιβάλλονται αθροιστικά,

από εντελώς ανεξάρτητα όργανα.

Το Γαλάζιο Ταμείο: Τα χρήματα που εισπράττονται από τα διοικητικά πρόστιμα,

που επιβάλλονται, σύμφωνα με τις διατάξεις περί προστασίας του θαλασσίου

περιβάλλοντος, καθώς και οι καταλογισμοί σε χρήμα των υπαιτίων για τις δαπάνες

αντιμετώπισης της ρύπανσης, στις οποίες υποβλήθηκε το Ελληνικό Δημόσιο,

εισπράττονται και περιέρχονται στο «Γαλάζιο Ταμείο» (ν. 2252/1994 και άρθρο 18

π.δ. 55/1998).

1

Page 13: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

Στο Παράρτημα 1, παρατείθενται η βασική Διεθνής και Εθνική Νομοθεσία

σχετικά με την προστασία και αντιμετώπιση περιστατικών θαλάσσιας ρύπανσης

από πετρελαιοειδή.

5. Επίπεδα πετρελαιοειδών ρύπων στη θάλασσα

Ακόμη και σε μικρές ποσότητες, τα πετρελαιοειδή ανάλογα με το βαθμό

τοξικότητας, προκαλούν αρνητικές επιπτώσεις σε όλους τους θαλάσσιους

οργανισμούς, είτε αυτοί ζουν κοντά στην επιφάνεια της θάλασσαςείτε κοντά ή μέσα

στο βυθό, μέσω της αύξησης της ευαισθησίας τους σε ασθένειες, βλάβες στη

λειτουργία της κυτταρικής τους μεμβράνης κλπ. Αρκεί να αναφερθεί πως 10

γραμμάρια πετρελαιοειδών μπορούν να κάνουν 800 λίτρα νερού ακατάλληλο για

την ζωή των οργανισμών (Μακρής Ι., 2010).

Ίχνη πετρελαίου στο νερό επηρεάζουν τη σεξουαλική συμπεριφορά των

θαλασσίων οργανισμών, τη δυνατότητα προσανατολισμού τους και τους ρυθμούς

αφομοίωσης της τροφής. Κάποιες από τις συνέπειες αυτές ενισχύονται από τη

χαμηλή αλατότητα και τις υψηλές θερμοκρασίες, ενώ υπάρχει συνεργιστική δράση

ανάμεσα στους αρωματικούς υδρογονάνθρακες και κάποια μέταλλα (UNEP, 1988).

Μόλις 0.1g/l πετρελαίου στο θαλασσινό νερό μπορούν να καταστρέψουν

τους βενθικούς οργανισμούς (το σύνολο των ζωικών ή φυτικών οργανισμών που

ζουν προσκολλημένοι ή έρποντες στο βυθό της θάλασσας), ενώ σε συγεντρώσεις

0,2 μg/l επηρεάζουν την αναπαραγωγή ορισμένων αλγών (Steele, 1977). Σε

συγκεντρώσεις 2-10 μg/l το πετρέλαιο επηρεάζει την επιβίωση των νυμφών των

ψαριών (Vandermeulen & Capuzzo, 1983) και ελαττώνει την παραγωγή αυγών και

την πιθανότητα επιτυχούς ωοτοκίας (Kuhnhold et al, 1978). Σε συγκεντρώσεις 20-40

μg/l το πετρέλαιο μπορεί να επιφέρει αλλαγές στη σύσταση του φυτοπλαγκτού,

ευνοώντας πχ. τα μικρότερα είδη, ανατρέποντας κατ' αυτό τον τρόπο τις ισορροπίες

ολόκληρης της τροφικής αλυσίδας (Lee, 1977).

Συγκεντρώσεις της τάξης των 0,1 g/Kg στα ιζήματα μπορούν να επιφέρουν

δυσμενείς επιπτώσεις στους βενθικούς οργανισμούς (Elmgren & Frithsen, 1982).

Παρόλα αυτά, στην ανοιχτή θάλασσα τα πετρελαιοειδή δεν θεωρούνται

ρύπανση εφόσον δεν υποβαθμίζεται κανένας συντελεστής παραγωγής ενώ

αντίθετα σε παράκτιες περιοχές και μάλιστα με λιγότερη ποσότητα να έχει

1

Page 14: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

διαρρεύσει στη θάλασσα, θεωρούνται ρύπανση από τη στιγμή που επηρεάζουν

άμεσα κάποιες άλλες δραστηριότητες. Κατά την ίδια λογική, η επίδραση των

πετρελαιοκηλίδων σε εκτεθειμένες βραχώδεις ακτές είναι λιγότερο καταστροφικές

σε σχέση με τις κλειστές ακτές, κολπίσκους κλπ.

Οι αποβολές πετρελαίου στη θάλασσα από τη λειτουργία διαφόρων

εγκαταστάσεων είναι ένα διαφορετικό θέμα, αφού κανονικά υπόκεινται σε

κανονισμούς ελέγχου. Στη Βόρεια Θάλασσα για παράδειγμα η συγκέντρωση του

αποβαλλόμενου πετρελαίου στο νερό περιορίζεται από αντίστοιχους κανονισμούς

στα 40ppm (Καλδέλλης Ι. & συν., 2005).

Στην Ελλάδα τώρα, με βάση πρόσφατες μετρήσεις διεθνών οργανισμών οι

συγκεντρώσεις πετρελαιοειδών σε ορισμένες θάλασσες εκτιμώνται σε 5-10μg/l, ενώ

επιλεγμένες περιοχές του Αιγαίου κοντά σε βιομηχανικά και αστικά κέντρα (π.χ.

Ελευσίνα, Καβάλα, Θερμαϊκός) κατατάσσονται ανάμεσα στις πλέον περιβαλλοντικά

υποβαθμισμένες περιοχές του κόσμου.

6.1 Επιπτώσεις πετρελαιοειδών στο θαλάσσιο περιβάλλον

Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που απορρέει από τη δημιουργία

πετρελαιοκηλίδων στην επιφάνεια της θάλασσας είναι το γεγονός ότι εμποδίζονται

σε σημαντικό βαθμό οι φυσικές ανταλλαγές που συμβαίνουν μεταξύ του νερού και

του ατμοσφαιρικού αέρα και οι οποίες είναι απαραίτητες για το βιολογικό κύκλο

της θαλάσσιας ζωής. Με τον τρόπο αυτό περιορίζεται η ποσότητα του διαλυμένου

οξυγόνου στο νερό. Η ελάττωση αυτή με την ταυτόχρονη αύξηση της θερμοκρασίας

της θάλασσας βοηθά στην περαιτέρω ανάπτυξη μικροοργανισμών, οι οποίοι

καταναλώνουν το εναπομείναν οξυγόνο, επηρεάζοντας σημαντικά την ισορροπία

του τοπικού οικοσυστήματος (Γιδαράκος Ε., χ.χ.).

Ταυτόχρονα, η παρουσία πετρελαίου παρεμποδίζει τη διείσδυση των

ακτίνων του ήλιου στη θάλασσα με άμεσο αποτέλεσμα τη μείωση της

φωτοσυνθετικής ικανότητας των υδρόβιων φυτών, οδηγώντας στη μείωση της

υπάρχουσας χλωροφύλλης και την αναστολή της φωτοσύνθεσης των

υποθαλάσσιων φυτών.

1

Page 15: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

Οι επιπτώσεις της επίδρασης των πετρελαιοειδών φαίνεται ότι

διαφοροποιούνται ανάλογα με την κατηγορία των οργανισμών που προσβάλλονται

από αυτά. Μελέτες που έγιναν σε περιοχές με συνεχή ρύπανση από πετρελαιοειδή

έδειξαν ότι οι φυτοπλαγκτονικοί οργανισμοί είναι εξαιρετικά ανθεκτικοί. Έχει

διαπιστωθεί όμως ότι το φυτοπλαγκτόν προσλαμβάνει τους πετρελαϊκούς ρύπους

(πολλοί από του οποίους θεωρούνται καρκινογόνοι) μέσω της διατροφής του ή της

προσρόφησης των ρύπων στα κύτταρά του και τους μεταφέρει στα ανώτερα

τροφικά επίπεδα μέσω της τροφικής αλυσίδας.

Στις βραχώδεις ακτές, λόγω της υψηλής ενέργειας (κυματισμός, παλίρροιες

κλπ.) το πετρέλαιο ξεπλένεται γρήγορα, εν τούτοις υπάρχουν φαινόμενα άμεσης

τοξικότητας στα Xλωροφύκη και Pοδοφύκη καθώς και σημαντικές άμεσες και

έμμεσες επιπτώσεις στους πληθυσμούς των φυτοφάγων οργανισμών

μεταβάλλοντας σημαντικά την δομή των βιοκοινωνιών.

Στις αμμώδεις και ιλυώδεις ακτές, οι επιπτώσεις είναι σημαντικότερες γιατί

το πετρέλαιο κατακαθίζει στον βυθό, ενσωματώνεται στο επιφανειακό ίζημα με

αποτέλεσμα την δημιουργία ανοξεικών συνθηκών με ολέθριες συνέπειες για την

ενδοπανίδα. Επιπλέον η χαμηλή συγκέντρωση οξυγόνου σε αυτές τις ακτές έχει σαν

αποτέλεσμα την βραδύτερη αποικοδόμηση του πετρελαίου και επομένως την

παράταση της τοξικής του δράσης.

Το πλαγκτόν και ιδιαίτερα το νευστόν που ζει στην επιφάνεια της θάλασσας

είναι ιδιαίτερα ευπαθές στις πετρελαιοκηλίδες. Πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις

υδρογονανθράκων, της τάξης των 50 ng/g, επιταχύνουν τη φωτοσύνθεση επειδή

δρουν ίσως ως θρεπτικά. Πάνω από τις συγκεντρώσεις αυτές όμως υπάρχει μια

σταδιακή ελάττωση των ρυθμών της φωτοσύνθεσης. Σε συγκεντρώσεις της τάξης

των 250 ng/g οι διατροφικές συνήθειες και λειτουργίες κάποιων οργανισμών

μεταβάλλονται (Clark, 1986). Μια σειρά από άλλες επιπτώσεις σε πλαγκτονικούς

μικροοργανισμούς μαρτυρούν ότι το πετρέλαιο δρα ως δηλητήριο για το πλαγκτόν,

παρεμποδίζοντας την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό του και οδηγώντας στον

πρόωρο θάνατο πολλών οργανισμών. Το ζωοπλαγκτόν καταναλώνει μικρά

σταγονίδια πετρελαίου και μ' αυτόν τον τρόπο οι υδρογονάνθρακες περνούν σε

υψηλότερα τροφικά επίπεδα. Επιπλέον, μη αφομοιώσιμες ουσίες καταλήγουν στο

1

Page 16: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

βένθος με τα εκκρίματα των οργανισμών αυτών. Αν και δεν έχει προχωρήσει αρκετά

η έρευνα σχετικά με το μεταβολισμό των υδρογονανθράκων από το ζωοπλαγκτόν,

υπάρχουν ενδείξεις ότι είναι δυνατός ο μεταβολισμός πολλών υδρογονανθράκων

από ορισμένους μικροοργανισμούς, αλλά οι μεταβολίτες που προκύπτουν

παραμένουν στους οργανισμούς αυτούς και δεν αποβάλλονται στο περιβάλλον. Σε

πολλές περιπτώσεις οι μεταβολίτες αυτοί και κάποια ενδιάμεσα προϊόντα είναι

καρκινογόνα (Rostron, 1990). Οι ζωοπλαγκτονικοί οργανισμοί (κωπήποδα, αυγά

ψαριών, προνύμφες των βενθικών οργανισμών) παρουσιάζουν προβλήματα κυρίως

στην πλεύση, λόγω μεταβολής του ιξώδους του νερού και στην αναπνοή, από την

έλλειψη οξυγόνωσης του νερού λόγω κάλυψης των επιφανειακών στρωμάτων από

πετρέλαια, με αποτέλεσμα να βυθίζονται στον πυθμένα και να πεθαίνουν.

Τα άμεσα αποτελέσματα των πετρελαιοειδών στις βενθικές βιοκοινωνίες

οφείλονται κυρίως στη μηχανική τους δράση. Οι εναποθέσεις πίσσας στον πυθμένα

καλύπτουν το χώρο διαβίωσης αλλά και τους ίδιους τους οργανισμούς, με

αποτέλεσμα να εμποδίζεται τόσο η μετακίνηση και διατροφή των βενθικών ζώων,

όσο και η ανάπτυξη των βενθικών φυτών. Έτσι, ο αριθμός των ειδών τους

ελαττώνεται και τελικά εξαφανίζονται σε περιπτώσεις έντονης και χρόνιας

πετρελαϊκής ρύπανσης. Εάν όμως σταματήσει η εκβολή των πετρελαιοειδών,

γίνεται σταδιακά πλήρης αποκατάσταση των βενθικών βιοκοινωνιών.

Τα περισσότερα είδη ψαριών που ζουν στα υδάτινα στρώματα των ανοικτών

θαλασσών, λόγω της μεγάλης τους κινητικότητας, έχουν τη δυνατότητα

απομάκρυνσης από τις περιοχές έντονης ρύπανσης. Τα ψάρια κλειστών κόλπων

επηρεάζονται εντονότερα, όταν δημιουργούνται ανοξικές καταστάσεις λόγω

κάλυψης των επιφανειακών στρωμάτων από πετρέλαια ή εάν υποστούν φραγμό

των βραγχίων τους από πίσσα. Σε πολλές περιπτώσεις χρόνιας αλλά όχι έντονης

ρύπανσης τα ψάρια αναπτύσσονται κανονικά, αλλά οι ιστοί τους εμποτίζονται από

πετρελαϊκές ουσίες έντονης οσμής, με αποτέλεσμα να χάνουν την εμπορική τους

αξία (Παπαθεοδώρου Γ. & συν., 2004).

Τα θαλάσσια πτηνά και θηλαστικά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα, π.χ. πολλά

πεθαίνουν όταν τα φτερά ή το τρίχωμά τους καλύπτεται με πετρέλαιο, διότι χάνουν

την ικανότητα να διατηρήσουν ένα λεπτό στρώμα θερμού αέρα, αναγκαίου για την

1

Page 17: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

μόνωσή τους από το κρύο νερό. Πτηνά που βασίζονται σε πτήσεις για την αλίευση

της τροφής τους δεν είναι πλέον σε θέση να το πράξουν και πεθαίνουν. Η τοξική-

χημική δράση του πετρελαίου στα πουλιά δεν είναι σημαντική γιατί συμβαίνει μόνο

μετά την κατάποση κάτι που δεν συμβαίνει εύκολα. Oι απώλειες στους πληθυσμούς

των θαλάσσιων πτηνών που έχουν αναφερθεί είναι πολλές και δύσκολα

αναπληρώσιμες λόγω του σχετικά μικρού αριθμού απογόνων τους σε σχέση με

άλλους οργανισμούς.

Η επίδραση του πετρελαίου στα θαλάσσια θηλαστικά εξαρτάται από το είδος

του τριχώματος που καλύπτει το δέμα τους. Θηλαστικά με πυκνό τρίχωμα, όταν

καλυφθούν με πετρέλαιο, παρουσιάζουν συμπτώματα απώλειας της θερμικής

μόνωσης που τους προσφέρει το τρίχωμα, ενώ αυτά που έχουν λείο δέρμα δεν

επηρεάζονται άμεσα (Παπαθεοδώρου Γ. & συν., 2004). Μερικά από αυτά

(φάλαινες, δελφίνια, φώκιες κλπ.) είναι αρκετά ευαίσθητα διότι πρέπει να

αναδυθούν για να αναπνεύσουν, ως συνέπεια τα ρουθούνια και το ευαίσθητό τους

δέρμα εκτίθενται στις τοξικές ουσίες (Μακρής Ι., 2010).

Σε γενικές γραμμές, οι πετρελαιοκηλίδες που προκύπτουν από τη βύθιση ή

τη σύγκρουση των supertankers είναι και οι πιο καταστροφικές, διότι

απελευθερώνουν μαζικά στη θάλασσα τεράστιες ποσότητες πετρελαιοειδών σε

ανύποπτο χρόνο. Η ιστορία έχει να καταδείξει πολλά τέτοια παραδείγματα. Το

περιστατικό της προσάραξης του “Exxon Valdez” στο Prince William Sound της

Αλάσκα, είχε ως αποτέλεσμα τη διαρροή 40.900m3 αργού πετρελαίου στο θαλάσσιο

περιβάλλον. Το αποτέλεσμα ήταν η θανάτωση περί των 350.000 – 390.000

θαλασσοπουλιών, 2.800 θαλάσσιων ενυδρίδων, 300 φώκεων, 247 αετών, 22 ορκών,

καθώς επίσης και η καταστροφή δισσεκατομυρίων αυγών σολομού και ρέγγας. Οι

επιπτώσεις διαρροής εξακολούθησαν να είναι αισθητές για πολλά χρόνια αργότερα.

Μειώσεις πληθυσμών έχουν παρατηρηθεί σε διάφορα ζώα, συμπεριλαμβανομένων

και των πληθυσμών του ροζ σολομού. Επίσης, οι θαλάσσιες ενυδρίδες και οι πάπιες

παρουσίασαν τα υψηλότερα ποσοστά θανάτου τα επόμενα χρόνια, λόγω

κατάποσης λείας από το μολυσμένο έδαφος και των υπολειμμάτων πετρελαίου στις

φτερούγες (λόγω περιποίησης). Από τα τριάντα είδη πτηνών και χερσαίων ζώων,

επέζησαν μόνο δέκα μετά από 21 χρόνια (Γιδαράκος Ε., χ.χ.).

1

Page 18: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

6.2 Κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία

Αν και οι άμεσες επιπτώσεις του πετρελαίου στις τροφικές αλυσίδες και

δίκτυα θεωρούνται συχνά μικρής κλίμακας, δεν αποκλείονται μακροχρόνιες

επιπτώσεις καθώς και φαινόμενα βιοσυσσώρευσης κυρίως καρκινογόνων

πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων.

Οι βενθικοί οργανισμοί που φιλτράρουν την τροφή τους (π.χ μύδια,

στρείδια) συσσωρεύουν υδρογονάνθρακες με γοργούς ρυθμούς. Τα στρείδια

αποκτούν δυσάρεστη γεύση όταν οι συγκεντρώσεις υδρογονανθράκων φτάνουν τα

10 ppb. Για τα ψάρια και τα καρκινοειδή οι αντίστοιχες συγκεντρώσεις κυμαίνονται

από 4-300 ppm (Rostron, 1990). Τα θαλασσινά περιέχουν γενικά μικρές ποσότητες

καρκινογόνων πολυκυκλικών υδρογονανθράκων (ΡΑΗ). Η κατανάλωση θαλασσινών

εκτιμάται ότι συνεισφέρει 2-3% της συνολικής κατανάλωσης ΡΑΗ από τρόφιμα.

Ακόμη κι αν οι συγκεντρώσεις αυτές των ΡΑΗ δεν αποτελούν άμεσο κίνδυνο για τον

άνθρωπο, οι καρκινογόνες αυτές ουσίες ευθύνονται για όγκους και απολεπίσεις

ψαριών από περιοχές με χρόνια ρύπανση με πετρελαιοειδή και όγκους και

προκαρκινικές καταστάσεις σε όστρακα αυτών των περιοχών (Clark, 1986).

7. Παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται ο τρόπος και το κόστος αντιμετώπισης

κηλίδων.

Σύμφωνα με την Dagmar Schmidt Etkin, καθαρισμός κηλίδας (cleanup)

ορίζεται ως η απομάκρυνση των πετρελαιοειδών από το περιβάλλον, η

παρεμπόδιση και η διαχείριση της εξάπλωσής της.

Οι περισσότερες μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί συγκλίνουν στο ότι οι

βασικοί παράγοντες από τους οποίους εξαρτώνται οι μέθοδοι αντιμετώπισης των

κηλίδων και το κόστος αυτών είναι οι εξής: το είδος του πετρελαιοειδούς (oil type),

το μέγεθος της κηλίδας (spill size), η γεωγραφική τοποθεσία του περιστατικού

ρύπανσης (location), το είδος-χρησιμότητα-χαρακτηρισμός της τοποθεσίας (type of

location), η στρατηγική αντιμετώπισης της κηλίδας (cleanup strategy-methodology),

το μήκος της προσβληθείσας ακτογραμμής (shoreline oiling) και τέλος, ο χρόνος

αντίδρασης ως προς την έναρξη της καταπολέμησης της πετρελαιοκηλίδας (time to

response) (Ζαγοραίος Γ., 2008).

1

Page 19: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

Η Etkin προσθέτει στους παραπάνω παράγοντες και ορισμένα άλλα στοιχεία

που επηρεάζουν την επιλογή του τρόπου αντιμετώπισης και το κόστος αυτής όπως

είναι: ο χρόνος πρόκλησης του περιστατικού, οι καιρικές συνθήκες, το ενδεχόμενο

προσβολής ή απειλής ευαίσθητων περιοχών, η τοπική και η εθνική νομοθεσία

καθώς και το επίπεδο της κοινωνικής ευαισθησίας και νοοτροπίας των πολιτών για

το τι θεωρείται ΄΄καθαρό΄΄. Ο Ian White κρίνει ότι βασικό ρόλο διαδραματίζουν

επίσης τα φυσικά, βιολογικά και οικονομικά χαρακτηριστικά της περιοχής, οι

καιρικές συνθήκες και η κατάσταση της θάλασσας, το ποσοστό διαρροής

πετρελαίου από την πηγή και η εξέλιξη του φαινομένου του ως προς το χρόνο.

Ακολούθως αναλύονται περετέρω κάποιοι από τους προναφερθέντες

παράγοντες.

7.1 Είδος – Ποσότητα Πετρελαιοειδούς (oil type - quantity)

Η Etkin, υποστηρίζει ότι το είδος του πετρελαιοειδούς σε συνδυασμό με την

ποσότητα πετρελαίου και τις καιρικές συνθήκες, καθορίζουν τις άμεσες

περιβαλλοντικές επιδράσεις που έχει το περιστατικό της κηλίδας, και που

σχετίζονται με την τοξικότητα (τα ελαφρότερα πετρελαιοειδή είναι περισσότερο

τοξικά από τα βαρύτερα πετρελαιοειδή) και την επιμονή (τα βαρύτερα προϊόντα του

πετρελαίου παραμένουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ότι τα ελαφριά

προϊόντα). Γενικά, ισχύει ότι όσο περισσότερο επίμονα είναι τα πετρελαιοειδή τόσο

μεγαλύτερη εξάπλωση γνωρίζει η ρύπανση και συνεπακόλουθα τόσο δυσκολότερο

γίνεται το έργο της απομάκρυνσης των πετρελαιοειδών (Etkin D., 1999).

Πιο συγκεκριμένα, τα ελαφριά προϊόντα του πετρελαίου (gasoline, diesel,

light crudes oils) δεν παραμένουν στην επιφάνεια της θάλασσας για σημαντικό

χρονικό διάστημα εξαιτίας της γρήγορης εξάτμισης των συστατικών που τα

συνθέτουν και της ευκολίας με την οποία αυτά διαλύονται με φυσικό τρόπο και

διεργασίες (κυρίως χάρη στην επίδραση των κυματισμών).

Από την άλλη πλευρά υπάρχουν τα βαρέα καύσιμα (heavy crudes and heavy

fuel oils), τα οποία είναι επίμονα και παραμένουν αρκετό διάστημα στην επιφάνεια

της θάλασσας, αφού αποτελούνται σε μεγάλο βαθμό από συστατικά που δεν

εξατμίζονται ενώ έχουν και υψηλό ιξώδες. Τέτοια πετρελαιοειδή έχουν την τάση

συνεπώς να ταξιδεύουν σε μεγάλες αποστάσεις από την αρχική τοποθεσία του

συμβάντος και σαν αποτέλεσμα ο καθαρισμός τους κρίνεται αρκετά δύσκολος, οι

1

Page 20: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

διαδικασίες καθαρισμού μπορούν να επεκταθούν σε τεράστιες εκτάσεις και το

κόστος είναι υπερβολικά υψηλό.

7.2 Μέγεθος Πετρελαιοκηλίδας (spill size)

Το κόστος καθαρισμού, σε μία ανάλυση κόστους ανά μονάδα τόνου

πετρελαίου που συλλέγεται, μειώνεται σημαντικά όσο αυξάνεται η ποσότητα των

πετρελαιοειδών που πρέπει να συγκεντρωθούν από τη θάλασσα. Με άλλα λόγια, οι

μικρότερες κηλίδες είναι πιο ακριβές να καθαριστούν από τις μεγαλύτερες, σε μία

ανά μονάδα τόνου ανάλυση και όσο μεγαλύτερη είναι η κηλίδα τόσο μικρότερο το

κόστος αντιμετώπισης και καθαρισμού (Lentz S.A., Felleman F., 2003). Αυτά

βρίσκουν την εξήγησή τους στα κόστη τα σχετικά με την επιλογή και κατάστρωση

της στρατηγικής αντιμετώπισης, τη μεταφορά, εγκατάσταση και χρήση του

εξοπλισμού αντιμετώπισης καθώς και την εκτίμηση της όλης κατάστασης και του

προβλήματος από ειδικούς. Συγκεκριμένα, μια μικρή κηλίδα απαιτεί το ίδιο

ποσοστό επίβλεψης και προσωπικού με μία άλλη δέκα φορές μεγαλύτερη. Η

κινητοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και του σχετικού εξοπλισμού

αντιμετώπισης είναι δεδομένη ακόμη και για μικρές κηλίδες, ενώ τα εργατικά

πληρώματα και ο ενοικιασμένος εξοπλισμός κοστίζουν το ίδιο, είτε αυτά

χρησιμοποιηθούν είτε όχι.

7.3 Τοποθεσία πρόκλησης της κηλίδας (location).

Η τοποθεσία της ρύπανσης (αν παρουσιάζει υψηλή κοινωνική και

οικονομική σημασία), από μόνος του είναι ένας σύνθετος παράγοντας ο οποίος

περιπλέκει γεωγραφικές, πολιτικές και κοινωνικές θεωρήσεις. Επηρεάζει σημαντικά

την επιλογή της μεθόδου αποκατάστασης, άρα και το κόστος, αφού καθορίζει τις

απαιτήσεις, την έκταση της στρατηγικής αντιμετώπισης και την έκταση των

συνεπειών στον τομέα του περιβάλλοντος και της οικονομίας. Μερικές περιοχές

τυγχάνει να είναι εθνικού ή ακόμη και διεθνούς ενδιαφέροντος, εξαιτίας της αλιείας

τους, του τουρισμού τους, της οικολογικής τους αξίας για διάφορα είδη πανίδας και

χλωρίδας ή και ακόμη λόγω διαφόρων βιομηχανιών τους. Σε τέτοιες περιοχές ακόμη

και μία περιορισμένου μεγέθους κηλίδα θα απαιτήσει μια οργανωμένη και

εκτεταμένη επιχείρηση αντιμετώπισης, πράγμα που συνεπάγεται και μεγαλύτερο

κόστος καθαρισμού.

2

Page 21: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

Η χρονική στιγμή της πρόκλησης μίας πετρελαιοκηλίδας μπορεί επίσης να

επηρεάσει τη φύση και την ευαισθησία μίας γεωγραφικής τοποθεσίας. Σε μερικές

περιπτώσεις η χρονική στιγμή μπορεί να επηρεάσει πολιτικές και κοινωνικές

αντιλήψεις.

Τόσο η γεωγραφική τοποθεσία όσο και η χρονική στιγμή της πρόκλησης της

πετρελαιοκηλίδας έχουν επίδραση στις διαδικασίες μεταφοράς του απαραίτητου

εξοπλισμού αντιμετώπισης και των ειδικών συνεργείων στο χώρο του συμβάντος.

Συγκεκριμένα, το να μεταφερθεί ο απαραίτητος εξοπλισμός αντιμετώπισης της

κηλίδας σε μία απομακρυσμένη περιοχή ή η κινητοποίηση του ανθρώπινου

δυναμικού κατά τη διάρκεια μιας χειμερινής καταιγίδας, είναι παραδείγματα που

κάνουν το έργο της αντιμετώπισης και καθαρισμού πολύ πιο σύνθετο και

οικονομικά δαπανηρό.

7.4 Λοιποί παράγοντες.

Ο πολιτισμός και η κοινωνική ευαισθησία και γνώση για την υψηλή αξία της

διατήρησης και προστασίας του περιβάλλοντος διαδραματίζουν επίσης, σημαντικό

ρόλο στην επιλογή της μεθόδου απορρύπανσης και στη διαμόρφωση του κόστους

καθαρισμού, ειδικότερα όταν τίθενται ζητήματα αποκατάστασης της άγριας ζωής

και προστασίας των ακτών με χρήση ευαίσθητων μεθόδων καθαρισμού. Η

προσωπική θεώρηση για το τι θεωρούμε ΄΄καθαρό΄΄, μπορεί να έχει μεγάλη

επίδραση στη τελική επιλογή της μεθόδου. Το κριτήριο, που διατυπώνεται ως

΄΄πόσο καθαρό είναι το καθαρό΄΄, καθορίζεται και από το κατά πόσο ευαίσθητες

περιοχές έχουν προσβληθεί. Για παράδειγμα, μια κηλίδα σε μια βιομηχανική

περιοχή, η οποία είναι ήδη επιβαρυμένη με πετρελαιοειδή, προφανώς απαιτεί

λιγότερη κινητοποίηση από ότι μια κηλίδα σε μια ευαίσθητη, οικολογικά, περιοχή.

Σε μερικές περιπτώσεις, η πίεση του κόσμου και της κυβέρνησης, να παρθεί

άμεσα δράση, μπορεί να επηρεάζεται περισσότερο από λόγους αισθητικής παρά

από περιβαλλοντικούς λόγους. Αυτό παρατηρείται σε περιπτώσεις που η κηλίδα

φτάνει μέχρι και τις ακτές. Τότε, όλοι πιέζουν για χρήση περισσότερο δραστικών,

επιθετικών μεθόδων καθαρισμού (ξέπλυμα ακτών με καυτό νερό, χρήση

εκσκαφικών μηχανημάτων), παρά το γεγονός ότι τέτοιες διαδικασίες οδηγούν

μακροπρόθεσμα σε μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές από ότι η ίδια η κηλίδα

2

Page 22: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

μόνη της. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι η δημόσια απαίτηση είναι, να φαίνεται

καθαρή μία παραλία, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη μακροπρόθεσμες συνέπειες.

Γενικά μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι ο καθαρισμός

κηλίδων που λαμβάνουν χώρα σε τοποθεσίες κοντά σε λιμάνια και ακτές είναι

σημαντικά περισσότερο πολύπλοκος και δαπανηρός, σε σχέση με αυτές που

συμβαίνουν σε ανοιχτές θάλασσες (ITOPF, 2005). Αυτό οφείλεται στις οικονομικές

συνέπειες που επιφέρουν οι κηλίδες στις ακτές και στο γεγονός ότι οι απαιτήσεις

καθαρισμού των ακτών είναι πολύ υψηλές. Σχετικά με τις κηλίδες που φθάνουν σε

ακτές, το είδος των ακτών, το πόσο αυτές είναι αυτό-καθαριζόμενες (εκτεθειμένες

σε κυματισμούς και θαλάσσια ρεύματα), η προσβασιμότητα της περιοχής για να

μεταφερθούν εξοπλισμός και συνεργεία, η διαθεσιμότητα και το κόστος των

υπαρχόντων τεχνικών μέσων καθαρισμού, είναι με τη σειρά τους παράγοντες που

επηρεάζούν την μέθοδο που θα επιλέγει και το συνολικό κόστος αντιμετώπισης και

καθαρισμού (White I.C. & Molloy F.C).

8.1 Αντιμετώπιση – Καταπολέμηση πετρελαιοειδών στο θαλάσσιο περιβάλλον

Οι συνέπειες της ρύπανσης από πετρελαιοειδή και κυρίως αυτές που

σχετίζονται με μεγάλες διαρροές έκαναν επιτακτική την ανάγκη ανάπτυξης

στρατηγικών και αντιρρυπαντικών τεχνολογιών που να τις αντιμετωπίζει. Στα

περισσότερα μεγάλα λιμάνια υπάρχουν ειδικοί σταθμοί υποδοχής των

σεντινόνερων, τα σύγχρονα δεξαμενόπλοια κατασκευάζονται με ειδικές

προδιαγραφές (σύστημα load-on-top, διπλά τοιχώματα) ενώ μιά σειρά από ειδικά

υλικά διατίθενται στη αγορά γιά την περισυλλογή του πετρελαίου που έχει ήδη

χυθεί στη θάλασσα όπως πλωτά φράγματα, υλικά προσρόφησης και

διασκορπιστικά υλικά.

Στην Ελλάδα, ο κατ΄ εξοχήν αρμόδιος φορέας για την αντιμετώπιση της

ρύπανσης του θαλάσσιου χώρου από πετρελαιοειδή (και όχι μόνον), είναι σύμφωνα

με το Π.Δ. 242/99 (ΦΕΚ.20Α΄/99) Άρθρο 21, η Διεύθυνση Προστασίας Θαλάσσιου

Περιβάλοντος (στο εξής Δ.Π.Θ.Π.), που υπάγεται στο Λιμενικό Σώμα. Στα πλαίσια

της άμεσης και αποτελεσματικής καταπολέμησης της ρύπανσης από πετρελαιοειδή,

επιτηρούνται σε καθημερινή βάση, τόσο η θάλασσα όσο και οι ακτές της χώρας μας

από αεροσκάφη,από πλωτά και από χερσαία μέσα που διαθέτουν οι Λιμενικές

2

Page 23: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

Αρχές. Για την καταπολέμηση της ρύπανσης της θάλασσας από πετρέλαιο, η

Δ.Π.Θ.Π. έχει εφοδιάσει τις Λιμενικές Αρχές με σύγχρονα υλικά και μέσα

απορρύπανσης. Η Κεντρική Αποθήκη Υλικών Απορρύπανσης (Κ.Α.Υ.Α.) του Υ.Ε.Ν.

βρίσκεται στην Ελευσίνα και υπάγεται στο Κεντρικό Λιμεναρχείο Ελευσίνας. Τα

υλικά και μέσα απορρύπανσης που διαθέτει το Υ.Ε.Ν. διακρίνονται σε:

- σκάφη απορρύπανσης

- πλωτά φράγματα

- αντλητικό συγκρότημα για άντληση πετρελαιοειδών

- φορητές συσκευές περισυλλογής πετρελαιοειδών από τηνεπιφάνεια της

θάλασσας (oil skimmers)

- συσκευές αναρρόφησης διά δημιουργίας κενού (τύπος powervac vicoma)

- συστήματα κοχλιωτών αντλιών ανάκτησης βαρέων πετρελαιοειδών

- συστήματα παραγωγής ζεστού νερού (τύπου gerni)

- συσκευές εκτόξευσης χημικών διασκορπιστικών ουσιών

- χημικές διασκορπιστικές ουσίες

- δεξαμενές αποθήκευσης πετρελαιοειδών

- απορροφητικά – προσροφητικά υλικά

- βοηθητικά οχήματα

- πλήρεις στολές προστασίας από τοξικά αέρια

Λαμβάνοντας υπόψη τους παράγοντες που αναφέρθηκαν στο προηγούμενο

κεφάλαιο 7, οι βασικότερες μέθοδοι που επιλέγονται για την καταπολέμηση της

θαλάσσιας ρύπανσης είναι:

Εγκλωβισμός και εκτροπή της κηλίδας, με πλωτά φράγματα (Y.A.

3221.2/1/99) και περισυλλογή του πετρελαίου με μηχανικά μέσα.

Τοποθέτηση πλωτών φραγμάτων για την αποτροπή προσβολής ευαίσθητων

θαλάσσιων περιοχών και ακτών.

Χρήση χημικών διασκορπιστικών ουσιών (ΧΔΟ) (K.Y.A. 5219/2000)

Χρήση απορροφητικών ουσιών (K.Y.A. 1218.91/1997)

Μηχανική διασπορά της κηλίδας, σε περιπτώσεις που δεν απαιτείται

καταπολέμηση.

Φυσική αυτοδιάλυση της κηλίδας, σε περιπτώσεις που δεν απαιτείται

επέμβαση (Natural Degradation/ To Do Nothing ).

2

Page 24: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

Καθαρισμός της ρυπανθείσας ακτογραμμής με διάφορα μηχανικά ή

χειρωνακτικά μέσα.

Εναλλακτικές μέθοδοι: α) Βιοαποικοδόμηση (Bioremediation), β) Επί τόπου

καύση (In – Situ Burning).

8.2 Χρήση Χημικών Διασκορπιστικών Ουσιών (Χ.Δ.Ο.)

Οι Χ.Δ.Ο. είναι χημικές ενώσεις που διαλύουν το πετρέλαιο στο νερό

μετατρέποντάς το σε γαλάκτωμα, συνήθως όμως είναι ενώσεις εξαιρετικά τοξικές

και παρόλη την βελτίωσή τους, παραμένουν πολύ πιο τοξικά από το ίδιο το

πετρέλαιο. H χρήση τους συνιστάται μόνο στην ανοιχτή θάλασσα, έτσι ώστε να

αποφευχθεί η μεταφορά του πετρελαίου στην ακτή, όπου η αντιμετώπισή του είναι

πολύ δυσκολότερη και δαπανηρότερη (www . aqualex . org / elearning / ).

Πλ εονεκτήματα χρήσης Χ.Δ.Ο. :

απομάκρυνση του πετρελαίου από την επιφάνεια του νερού

μείωση του κινδύνου προσβολής των ακτών

μείωση του κινδύνου προσβολής πτηνών

αποφυγή δημιουργίας γαλακτώματος

μείωση κινδύνου πυρκαϊάς

αύξηση βιοαποικοδόμησης

Μειονεκτήματα χρήσης Χ.Δ.Ο. :

το πετρέλαιο παραμένει στο θαλάσσιο περιβάλλον

αύξηση κινδύνου μόλυνσης υποθαλάσσιων οργανισμών (ψάρια,

οστρακοειδή, οστρακόδερμα)

προσθήκη στο θαλάσσιο περιβάλλον επιπλέον χημικών ουσιών

η αποτελεσματικότητά της εξαρτάται από πολλούς παράγοντες

9. ΣυμπεράσματαΟι συνέπειες της πετρελαϊκής θαλάσσιας ρύπανσης είναι οικολογικά μη

κοστολογήσιμες και δραματικές για το θαλάσσιο περιβάλλον. Τα παράκτια υδάτινα

οικοσυστήματα πλήττονται από την πετρελαϊκή ρύπανση άμεσα μέσω της απώλειας

γης και βιοτόπων έχοντας και επιπτώσεις στην ποιότητα του νερού, αλλά και

έμμεσα μέσω της τροποποίησης των υδάτινων ρευμάτων και των προτύπων

εναπόθεσης ιζημάτων. Τα πετρελαιοειδή αποτελούνται από χημικές ενώσεις,

2

Page 25: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

τοξικές για πολλούς θαλάσσιους οργανισμούς. Οι πετρελαιοκηλίδες προκαλούν

μακροχρόνιες βλάβες. Το πετρέλαιο απορροφάται από τις αμμώδεις ακτές σε

μεγάλο βάθος και η διαδικασία αποικοδόμησης είναι πολύ δύσκολη. Σε βραχώδεις

ακτές οι επιπτώσεις είναι καταστροφικές για το θαλάσσιο οικοσύστημα, ενώ και η

παράκτια βλάστηση επηρεάζεται. Το πλαγκτόν δηλητηριάζεται και έτσι πολλοί

θαλάσσιοι οργανισμοί που ζουν σε αυτό ή από αυτό, οδηγούνται στο θάνατο.

Η ρύπανση από πετρελαιοειδή στις ελληνικές θάλασσες βρίσκεται σε οριακό

σημείο, ενώ ο κίνδυνος διατάραξης της ισορροπίας των θαλάσσιων

οικοσυστημάτων είναι υπαρκτός. Η μεγάλη ακτογραμμή της χώρας που ανέρχεται

σε 16.600 χλμ., ο τεράστιος αριθμός των νησιών που φθάνουν περίπου τα 2.000

(από τα οποία 140 κατοικούνται) και το γεγονός ότι οι περισσότερες ζώνες

ναυσιπλοΐας των Ελληνικών θαλασσών χρησιμοποιούνται για τη σύνδεση του

Εύξεινου Πόντου με τη Μεσόγειο Θάλασσα, καθιστούν πολύ δύσκολο το έργο του

Λιμενικού Σώματος, όσον αφορά την πρόληψη ή την αντιμετώπιση περιστατικών

ρύπανσης από τα πλοία.

Δυστυχώς, ο διαρκώς εξελισσόμενος κανονισμός για την ασφάλεια στη

θάλασσα δεν θα κατορθώσει ποτέ να εκμηδενίσει τον κίνδυνο πρόκλησης

ατυχημάτων, ούτε είναι δυνατός ένας πραγματικός "καθαρισμός" πετρελαιοκηλίδας

από την άποψη της ανάκτησης όλου του πετρελαίου. Όμως, μια γρήγορη και καλά

συντονισμένη επιχείρηση σε μια διαρροή πετρελαίου είναι ζωτικής σημασίας.

Εντούτοις, πρέπει να αναγνωριστεί ότι ένας.

10. Επίλογος

Οι περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές και ιδίως εκείνες που συντηρούν

σπάνια είδη θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά το σχεδιασμό, έτσι ώστε να

εφαρμόζονται σε αυτές αυστηρότεροι έλεγχοι σε εν δυνάμει πηγές πρόκλησης

ρύπανσης από πετρελαιοειδή, ήτοι πλοία ή βιομηχανικές εγκαταστάσεις που

βρίσκονται πλησίον της ακτογραμμής. Οι περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές θα

πρέπει βέβαια, να καθορίζονται σαφώς εκ των προτέρων βάσει κλίμακας κινδύνου

ρύπανσης που θα χρησιμοποιεί ως κριτήρια τις δραστηριότητες ανάπτυξης και

2

Page 26: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

ρύπανσης της περιοχής, τη συχνότητα των ατυχημάτων, όπως επίσης και τη φύση

του προς προστασία οικοσυστήματος.

Ένα ακόμη σπουδαίο ζήτημα είναι η εγρήγορση των πολιτών. Είναι

επιτακτική, η ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε την ευθύνη προστασίας που έχουμε

όλοι μας απέναντι στις ευαισθησίες του οικοσυστήματος. Οφείλουμε να

μελετήσουμε τις ιδιομορφίες της εθνικής μας πραγματικότητας σε συνεχή

αναζήτηση της χρυσής τομής ανάμεσα στην οικονομική-κοινωνική ανάπτυξη και τις

περιβαλλοντικές αξίες, γιατί και τα δύο στηρίζουν την ανθρώπινη ευζωία που

πρέπει να αποτελεί κεντρικό πυρήνα σύγχρονης πολιτικής φιλοσοφίας. Οι πολίτες,

ως χρήστες των θαλασσίων υδάτων είτε προς ψυχαγωγία είτε προς βιοπορισμό, θα

πρέπει να είναι ενημερωμένοι ως προς την ορθότητα ή μη των πρακτικών που

σχετίζονται με απόρριψη υλικών ή ρύπανση. Στην πράξη, πολλά πλοία

παρανομούν, χωρίς όμως οι πολίτες, αν και το βλέπουν, να το αντιλαμβάνονται. Η

ίδια άγνοια υπάρχει και ως προς τις αρχές, με τις οποίες θα πρέπει να

επικοινωνήσει κανείς, στην περίπτωση περιστατικού θαλάσσιας ρύπανσης ή

απειλής, όπως και ως προς τα νόμιμα μέσα που δύναται να λάβει κανείς

(ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ, 2003).

Η ενασχόληση μίας μόνης αρχής, ήτοι του Λιμενικού Σώματος, στην

πρόληψη της ρύπανσης ενέχει οπωσδήποτε το πλεονέκτημα της συντονισμένης

δράσης, ενδέχεται όμως να οδηγήσει σε αναποτελεσματικότητα όταν ο αριθμός του

προσωπικού είναι ανεπαρκής. Είναι επιτακτική η ανάγκη αύξησης του αριθμού του

προσωπικού του Λιμενικού Σώματος που απασχολείται στην πρόληψη της

ρύπανσης από πλοία, εφόσον ληφθούν υπόψη τόσο η αχανής ακτογραμμή της

Ελλάδας όσο και ο τεράστιος αριθμός των νησιών, αλλά και η χρήση του Αιγαίου

Πελάγους ως ενδιάμεση πορεία από ένα μεγάλο αριθμό πλοίων.

2

Page 27: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

Σχήμα 11: Το αντιρρυπαντικό φράγμα πάνω από το “Sea Diamond” το 2007.(πηγή: Εργαστήριο Διαχείρισης Τοξικών και Επικινδύνων Αποβλήτων, 2011)

2

Page 28: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

Βιβλιογραφία

Ελληνική Βιβλιογραφία

Αλεξόπουλος Α., χ.χ. Διεθνές Θαλάσσιο Περιβαλλοντικό Δίκαιο

Γιδαράκος Ε., χ.χ. Ποιοτικός και Ποσοτικός Χαρακτηρισμός Επικίνδυνων και

Τοξικών Ουσιών από το Ναυάγιο του SEA DIAMOND – Περιβαλλοντικές

Επιπτώσεις (Παρούσες και Μελλοντικές), Χανιά.

ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ, 2003. Έκθεση ελέγχου Marpol. Η ρύπανση της

θάλασσας και των λιμανιών από τα πλοία, Αθήνα.

Ζαγοραίος Γ., 2008. Διπλωματική Εργασία: “Μελέτη του κόστους

καταπολέμησης πετρελαιοκηλίδων στον Ελλαδικό χώρο”. Ε.Μ.Π., Τμήμα

Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών, Επιβλέπων: Λέκτορας Ε.Μ.Π.

Νικόλαος Π. Βεντίκος, Αθήνα.

Καλδέλλης Ι., Κονδύλη Αιμ., Κων/δης Π., Λαμπρίδου Ε., 2005. Περιβάλλον και

Βιομηχανική Ανάπτυξη, Τόμος Β’.

Μακρής Ι., 2010. Πετρελαϊκή ρύπανση και θαλάσσιο περιβάλλον.

Παπαθεοδώρου Γ, Φερεντίνος Γ, Ιγνατιάδου Λ., 2004. Επιπτώσεις των

αποβλήτων στο θαλάσσιο περιβάλλον. Τόμος Δ’, Πάτρα.

Τριανταφύλλου Γ., Βεργέτης Μ., 2004. Περιβάλλον και Ανάπτυξη

Φύτιανος Κ., Σαμανίδου Β., 1988. Η ρύπανση των θαλασσών. University Stu-

dio Press, Θεσσαλονίκη.

Ζαχαρίας Ι., Κουτσικόπουλος Κ., Παπαθεοδώρου Γ., Φερεντίνος Γ., 2004.

Φυσικό Περιβάλλον και Ρύπανση-Το θαλάσσιο περιβάλλον ως αποδέκτης

αποβλήτων. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα.

Ξένη Βιβλιογραφία

Etkin D.S. Intertanko, For Safe Transport, Cleaner Seas and Free Competition

ITOPF, 2002. Technical Information Paper: FATE OF MARINE OIL SPILLS.

ITOPF, 2005. OIL TANKER SPILL STATISTICS

White I.C. Factors Affecting the Cost of Oil Spills.

White I.C. & Molloy F.C., Factors that Determine the Cost of Oil Spills

White I.C. Oil Spill Response-Experience, Trends and Challenges

1

Page 29: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

Άρθρα

Etkin D.S., 1999. Estimating Clean up Costs for Oil Spills, International Oil Spill

Conference, Paper #168

Etkin D.S., 2000. Worldwide Analysis of Marine Oil Spill Clean up Cost Factors,

Presented at: Arctic and Marine Oil spill Program Technical Seminar (June

2000).

Etkin D.S., Clean up Costs for Oil Spills in Ports, Port Technology International,

pp. 237 – 241

Etkin D.S., 2003. Financial Implications of Hypothetical San Francisco Bay Oil

Spill Scenarios : Response, Socio-economic, and Natural Resource Damage

Costs, International Oil Spill Conference 2003, pp. 1 – 15.

Etkin D.S. Methodologies for Estimating Shoreline Cleanup Costs. Proceedings

of 24th Arctic and Marine Oil spill Program Technical Seminar, pp.647-70.

Lentz S.A., Felleman F., 2003. Oil Spill Prevention: A Proactive Approach,

International Oil Spill Conference.

Πηγές από το διαδίκτυο

www .chem.uoa.gr/

www.aqualex.org/elearning/marine_environment/greek/chap5/

categories.html

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1

2

Page 30: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

Α) ΒΑΣΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ (ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ)(πηγή: ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ, 2003. Έκθεση ελέγχου Marpol. Η ρύπανση της θάλασσας και των

λιμανιών από τα πλοία, Αθήνα)

Νόμοι - Νομοθετικά Διατάγματα (στα παρακάτω, όπου ΔΣ=Διεθνής Σύμβαση)

1) Ν.Δ.187/73 (ΦΕΚ 261 Α'/3-10-73) " Περί Κώδικος Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου"

2) Ν.314/76(ΦΕΚ 106 Α'/5-5-76) "Κύρωση ΔΣ 1969 - αστική ευθύνη συνεπεία

ζημιών από ρύπανση με πετρέλαιο"

3) Ν.743/77 (ΦΕΚ 319 Α'/17-10-77) "Περί προστασίας του θαλασσίου

περιβάλλοντος και ρυθμίσεως συναφών θεμάτων".

4) Ν.855/78 (ΦΕΚ 235 Α'/78) "Κύρωση ΔΣ Βαρκελώνης 1976-προστασία Μεσογείου

θάλασσας από ρύπανση κ.λπ".

5) Ν.1147/81 (ΦΕΚ 110 Α'/81) "Κύρωση ΔΣ Λονδίνου 1972-πρόληψη ρύπανσης

θάλασσας από απόρριψη καταλοίπων κ.λ.π".

6) Ν.1267/82 (ΦΕΚ 85 Α'/5-7-82) "Για την κύρωση της Συμφωνίας συνεργασίας

μεταξύ της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ και ΙΤΑΛΙΚΗΣ Δημοκρατίας, που υπογράφηκε στη Ρώμη την 6

Μαρτίου 1979 - προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος του Ιουνίου πελάγους

και των παράκτιων ζωνών του".

7) Ν.1269/82 (ΦΕΚ 89 Α'/21-7-82) "Κύρωση ΔΣ MARPOL 73/78 - πρόληψη ρύπανσης

θάλασσας από πλοία 1973 και πρωτοκόλλου 1978 ".

8) Ν.1634/86 (ΦΕΚ 104 Α'/18-7-86) "Κύρωση των πρωτοκόλλων 1980 για την

προστασία της Μεσογείου θάλασσας από τη ρύπανση από χερσαίες πηγές και 1982

περί των ειδικά προστατευομένων περιοχών της Μεσογείου".

9) Ν.1638/86 (ΦΕΚ 108 Α'/18-7-86) "Κύρωση ΔΣ 1971 - ίδρυση διεθνούς κεφαλαίου

για την αποζημίωση ζημιών ρύπανσης από πετρελαιοειδή κ.λ.π".

10) Ν.1650/86 (ΦΕΚ 160 Α'/16-10-86) "Για την προστασία του περιβάλλοντος".

11) Ν.1892/9 (ΦΕΚ 101 Α'/31-7-90)"Για τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη και

άλλες διατάξεις".

12) Ν.2242/94 (ΦΕΚ 162 Α'/3-10-94) "Πολεοδόμηση περιοχών δεύτερης κατοικίας

σε Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου, προστασία φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος

και άλλες διατάξεις".

3

Page 31: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

13) Ν.2252/94 (ΦΕΚ 192 Α'/18-11-94) Κύρωση Διεθνούς Σύμβασης "για την

ετοιμότητα, συνεργασία και αντιμετώπιση της ρύπανσης της θάλασσας από

πετρέλαιο,1990" και άλλες διατάξεις.

14) Ν.2289/95 (ΦΕΚ 27 Α' /8-02-95) "Αναζήτηση, έρευνα και εκμετάλλευση

υδρογονανθράκων και άλλες διατάξεις".

15) Ν.2412/96 (ΦΕΚ 123 Α'/17-06-96) Μεταφορά αρμοδιοτήτων από Υπουργικό

Συμβούλιο σε άλλα Κυβερνητικά όργανα κ' άλλες διατάξεις.

Προεδρικά Διατάγματα

1) Π.Δ. 666/82 (ΦΕΚ 138 Α'/26-11-82) "΄Ιδρυση διαχείριση και κατανομή του

κεφαλαίου περιορισμού της αστικής ευθύνης του πλοιοκτήτη για ζημιές ρύπανσης

από πετρέλαιο".

2) Π.Δ. 9/84 (ΦΕΚ 3 Α'/10-1-84) "Σύσταση Σταθμών Πρόληψης και καταπολέμησης

της Ρύπανσης της θάλασσας στις Λιμενικές Αρχές Βόλου και Ισθμίας".

3) Π.Δ. 479/84 (ΦΕΚ 169 Α'/1-11-84) "΄Οροι και λεπτομέρειες συμμόρφωσης στις

απαιτήσεις του παραρτήματος Ι της ΔΣ MARPOL 73/78 πλοίων που δεν υπάγονται

στις διατάξεις αυτού".

4) Π.Δ. 167/86 (ΦΕΚ 63 Α'/15-5-86) "Τροποποίηση και συμπλήρωση διατάξεων του

Π.Δ 479/84".

5) Π.Δ. 347/86 (ΦΕΚ 154 Α'/6-10-86) "Μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στους Νομάρχες

και στις Περιφερειακές Αρχές Διανομαρχιακού επιπέδου".

6) Π.Δ. 404/86 (ΦΕΚ 182 Α'/26-11-86) "Διατάξεις αναφορών περιστατικών

ρύπανσης με επιβλαβές ουσίες".

7) Π.Δ. 417/86 (ΦΕΚ 195 Α'/5-12-86) "Αποδοχή τροποποιήσεων διατάξεων του

παραρτήματος του Πρωτοκόλλου 1978 του σχετικού με την ΔΣ 1973 πρόληψη της

ρύπανσης της θάλασσας από πλοία".

8) Π.Δ. 81/89 (ΦΕΚ 36 Α'/7-2-89) "Αποδοχή του πρωτοκόλλου του έτους 1976 της

Διεθνούς Σύμβασης , Αστική Ευθύνη για ζημιές ρύπανσης από πετρελαιοειδή,1969".

9) Π.Δ. 254/89 (ΦΕΚ 120 Α'/11-5-89) "Αποδοχή τροποποιήσεων του έτους 1987 στο

παράρτημα του Πρωτοκόλλου 1978 της ΔΣ 1973 - πρόληψη της ρύπανσης της

θάλασσας από πλοία".

10) Π.Δ. 494/89 (ΦΕΚ 209 Α'/26-9-89) "Τροποποίηση και συμπλήρωση του Π.Δ

666/82".

4

Page 32: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

11) Π.Δ. 98/90 (ΦΕΚ 46 Α'/2-4-90) "Αρμοδιότητα δικαστηρίων και διαδικασία

εκδίκασης υποθέσεων στις οποίες είναι διάδικος το Διεθνές Κεφάλαιο αποζημίωσης

ζημιών ρύπανσης από πετρέλαιο".

12) Π.Δ. 305/91 (ΦΕΚ 105 Α'/4-7-91) "Σύσταση Περιφερειακών Σταθμών Πρόληψης

και Καταπολέμησης της Ρύπανσης της θάλασσας στις Λιμενικές Αρχές Σύρου και

Νεάπολης Βοιών".

13) Π.Δ. 103/92 (ΦΕΚ 47 Α'/31-3-92) "Aποδοχή τροποποιήσεων των

προσαρτημάτων ΙΙ και ΙΙΙ του Παραρτήματος II της Διεθνούς Σύμβασης 1973 - για την

πρόληψη της ρύπανσης της θάλασσας από τα πλοία" (MARPOL 73/78).

14) Το από 16-5-92 Π.Δ. (ΦΕΚ 519 Δ'/28-5-92) "Χαρακτηρισμός χερσαίων και

θαλασσίων περιοχών των Β.Σποράδων ως Θαλασσίου Πάρκου".

15) Π.Δ. 288/92 (ΦΕΚ 147 Α'/2-09-92) "Αποδοχή τροποποιήσεων του

Παραρτήματος του Πρωτοκόλλου 1978 του σχετικού με την ΔΣ MARPOL

73/78(Παράρτημα Ι)".

16) Π.Δ. 46/92 (ΦΕΚ 17 Α'/17-02-93) "Αποδοχή τροποποιήσεων του Παραρτήματος

του Πρωτοκόλλου 1978 του σχετικού με τη ΔΣ 1973 - Για την πρόληψη της ρύπανσης

της θάλασσας από πλοία (MARPOL 73/78 - Παράρτημα Ι)".

17) Π.Δ 8/94 (ΦΕΚ 4 Α'/31-1-94) "Σύσταση Περιφερειακού Σταθμού Πρόληψης και

Καταπολέμησης της Ρύπανσης της θάλασσας, στην Λιμενική Αρχή Πύλου".

18) Π.Δ. 346/94 (ΦΕΚ 183 Α' /31-10-94)"Αναφορές των πλοίων που καταπλέουν σε

ή αποπλέουν από Ελληνικούς λιμένες και μεταφέρουν επικίνδυνα ή ρυπογόνα

φορτία, σύμφωνα με την οδηγία 93/75/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 13ης Σεπτεμβρίου

1993".

19) Π.Δ. 68/95 (ΦΕΚ 48 Α'/7-3-95) "Αποδοχή τροποποιήσεων των Παραρτημάτων

της Διεθνούς Σύμβασης 1972 " Περί προλήψεως ρυπάνσεως της θάλασσας από

απορρίψεις καταλοίπων και άλλων υλών και άλλων τινών διατάξεων ".

20) Π.Δ. 197/95 (ΦΕΚ 106 Α'/13-6-95) "Κύρωση του Πρωτοκόλλου του έτους 1992

για την τροποποίηση της Διεθνούς Σύμβασης του 1969 "περί Αστικής Ευθύνης της

συνεπεία ζημιών εκ ρυπάνσεως υπό πετρελαίου,1969 και ρυθμίσεως συναφών

θεμάτων".

5

Page 33: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

21) Π.Δ. 270/95 (ΦΕΚ 151 Α'/26-7-95) "Αποδοχή των πρωτοκόλλων των ετών 1976

και 1992 για την τροποποίηση της Διεθνούς Σύμβασης του 1971, αναφορικά με την

'Ιδρυση Διεθνούς Κεφαλαίου Αποζημίωσης Ζημιών Ρύπανσης από Πετρέλαιο".

22) Π.Δ. 361/96 (ΦΕΚ 233 Α'/20-9-96) "Αποδοχή τροποποιήσεων του

Παραρτήματος του Πρωτοκόλλου 1978 σχετικού με τη Διεθνή Σύμβαση 1973 για την

πρόληψη της ρύπανσης από πλοία (MARPOL 73/78)".

23) Π.Δ. 400/96 (ΦΕΚ 268 Α΄/6-12-96) "Κανονισμός για την πρόληψη της ρύπανσης

της θάλασσας από τα λύματα των πλοίων".

24) ΦΕΚ 13 Α'/14-2-97 "Διορθώσεις σφαλμάτων στο Π.Δ. 361/96 αρμοδιότητας

ΥΕΝ"

25) Π.Δ. 86/97 (ΦΕΚ 72 Α'/14-5-97) "Αύξηση των ανωτάτων ορίων προστίμων που

επιβάλλονται κατά των παραβατών της νομοθεσίας για την προστασία του

θαλάσσιου περιβάλλοντος".

26) Π.Δ. 112/97 (ΦΕΚ 99 Α'/28-5-97) "Σύσταση Περιφερειακών Σταθμών Πρόληψης

και Καταπολέμησης της Ρύπανσης, στις Λιμενικές Αρχές Αλεξ/λης, Μύρινας Λήμνου,

Χίου και Ρόδου".

27) Π.Δ. 114/97 (ΦΕΚ 99 Α'/28-5-97) "Αύξηση των ανωτάτων ορίων των διοικητικών

κυρώσεων που προβλέπονται στις διατάξεις Ν.855/78 και Ν.1147/81".

28) ΦΕΚ 144 Α'/7-7-97 "Διορθώσεις σφαλμάτων στα Π.Δ. 86/97 και 114/97

αρμοδιότητας ΥΕΝ".

29) Π.Δ. 55/98 (ΦΕΚ 58 Α'/20-3-98) "Προστασία Θαλάσσιου Περιβάλλοντος "

30) Π.Δ. 11/2002 Εθνικό Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης για την αντιμετώπιση

περιστατικών ρύπανσης από πετρέλαιο και άλλες επιβλαβείς ουσίες.

31) Κ.Υ.Α. 3418/07/2002 ''Μέτρα και όροι για τις λιμενικές εγκαταστάσεις

παραλαβής αποβλήτων που παράγονται στα πλοία και καταλοίπων φορτίου

(οδηγία 2000/59/ΕΚ)''.

32) Υ.Α. 2411.1/07/2003 ''Οδηγίες/ διαδικασίες για την αντιμετώπιση περιστατικών

πλοίων που βρίσκονται σε κατάσταση ανάγκης ή κινδύνου σύμφωνα με τις

απαιτήσεις του άρθρου 20 της Οδηγίας 2002/59/ΕΚ – Ορισμός περιοχών

καταφυγής''.

6

Page 34: ΕΡΓΑΣΙΑ 5 Δούλαλας Γιώργος periexomena

Β) Π.Δ.11/2002ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ

ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΑΠΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΕΠΙΒΛΑΒΕΙΣ ΟΥΣΙΕΣ(πηγή: Σαμπατακάκης Η. - Πλοίαρχος ΛΣ, 2010.Διασυνοριακή ρύπανση του Παράκτιου

Περιβάλλοντος, Μυτιλήνη)

ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ

ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΑΠΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΕΠΙΒΛΑΒΕΙΣ ΟΥΣΙΕΣ

Βαθμίδα Κινητοποίησης Εφαρμοζόμενο Σχέδιο Ποσότητα διαφυγής πετρελαίου στο

περιβάλλον

Επίπεδο 1 PCP/FCP/LCP Έως και 7 τόνους

Επίπεδο 2 LCP/RCP/NCP ΄Ανω των 7 τόνων και μικρότερη των 700 τόνων

Επίπεδο 3 NCP Από 700 τόνους και άνωP.C.P. (Port Contingency Plan): Εγκεκριμένο σχέδιο έκτακτης ανάγκης του φορέα

διοίκησης ή εκμετάλλευσης του λιμένα.

F.C.P. (Facility Contingency Plan): Εγκεκριμένο σχέδιο έκτακτης ανάγκης της

παράκτιας ή υπεράκτιας εγκατάστασης διακίνησης πετρελαιοειδών ή εξόρυξης

πετρελαίου αντίστοιχα.

L.C.P. ( Local Contingency Plan): Εγκεκριμένο σχέδιο έκτακτης ανάγκης της

Λιμενικής Αρχής.

R.C.P. (Regional Contingency Plan): Περιφερειακό σχέδιο έκτακτης ανάγκης που

αποτελεί συνδυασμό των τοπικών σχεδίων των εμπλεκομένων Λιμενικών Αρχών

υπό τον γενικό συντονισμό του ιεραρχικά ανώτερου Τοπικού Συντονιστή.

N.C.P. (National Contingency Plan): Εθνικό σχέδιο αντιμετώπισης περιστατικών

ρύπανσης της θάλασσας από πετρέλαιο και άλλες επιβλαβείς ουσίες.

Σε περίπτωση ανάγκης για κινητοποίηση του μηχανισμού αντιμετώπισης

ενός περιστατικού ρύπανσης που υπερβαίνει τα δεδομένα όρια αρμοδιότητας μιας

Λιμενικής Αρχής, μπορεί να ενεργοποιούνται περισσότερα από ένα Τοπικά Σχέδια

και να δρα ως Περιφερειακός Συντονιστής ο ιεραρχικά ανώτερος, μεταξύ των

εμπλεκόμενων επιμέρους Τοπικών Συντονιστών, σύμφωνα με τις οδηγίες του

Εθνικού Συντονιστή.

7