ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 1

TECHNIMAT - Α.ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε.Υψηλάντου 49, Ν. Ψυχικό, Αθήνα • Τηλ: 210-6777579 • Κιν: 6974357154 • Φαξ: 210677506

email: a.venizelos@technimat.gr • website: www.technimat.gr

ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΕΣ ΕΛΑΙΟΥ – ΡΗΤΙΝΗΣΟι μετασχηματιστές της MASTERGROUP – ELETTROMECCANICA MAGLIANO:

• Αποτελούν την καλύτερη εναλλακτική και αξιόπιστη λύση καλύπτοντας όλο το φάσμα των βιομηχανικών και ενεργειακών εφαρ-μογών.• Υψηλή ποιότητα κατασκεύης - μεγάλη δί-αρκεια ζωής.• Κατασκευασμένοι σύμφωνα με τους δι-εθνείς κανονισμούς – πρότυπα CEI 14-4, IEC EN 60076 (ελαίου) και CEI 14-8, IEC EN 60076 (ρητίνης).

• Το εργοστήριο παραγωγής της MASTERGROUP – ELETTROMECCANICA MAGLIANO είναι πιστο-ποιημένο κατά ISO 9001:2008 και ISO 14001:2004, αποδεικνύοντας την ποιότητα και την αξιοπι-στία της διαδικασίας παραγωγής των μετασχηματιστών.• Δυνατότητα διαμόρφωσης κατά παραγγελία, με την προσθήκη εξαρτημάτων για την κάλυψη εξειδικευμένων αναγκών.• Γραπτή εγγυήση καλής λειτουργίας.• Πλήρης τεχνική υποστήριξη.

Certificato Nr. 9101.EL32NORMA UNI EN ISO:9001:2008

Certificato Nr. 9911.EL33NORMA ISO 14001:2004

Η Technimat με 30ετή και πλέον εμπειρία στο χώρο της βιομη-χανίας είναι ο αποκλειστικός αντιπρόσωπος και επίσημος δια-νομέας της MASTERGROUP – ELETTROMECCANICA MAGLIANO.

O σεβασμός και η συνέπεια προς τους πελάτες και τους συνερ-γάτες είναι οι βασικές αρχές της φιλοσοφίας της Technimat.

2 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Tιμή τεύχους: 1 λεπτόTα ενυπόγραφα άρθρα δεν εκφράζουν

κατ’ ανάγκη και την άποψη του “Δελτίου”

KΩΔIKOΣ ENTYΠOY 1127IΔIOKTHΣIA:

ΠANEΛΛHNIOΣ ΣYΛΛOΓOΣ ΔIΠΛΩMATOYXΩNMHXANOΛOΓΩN - HΛEKTPOΛOΓΩN

APIΣTONIKOY 18 & ΓOPΓIOY METΣ 116 36 AΘHNAτηλ.: 2109212741-2-4, fax: 2109217928

e-mail: psdmh@otenet.gr, http://www.psdmh.gr

ΔIOIKHTIKO ΣYMBOYΛIOpresident@psdmh.gr ΠPOEΔPOΣ

A’ ANTIΠPOEΔPOΣB’ ANTIΠPOEΔPOΣ

ΓENIKOΣ ΓPAMMATEAΣANAΠΛHPΩTHΣ ΓENIKOΣ ΓPAMMATEAΣ

TAMIAΣMEΛOΣMEΛOΣMEΛOΣMEΛOΣMEΛOΣ

YΠEYΘYNOΣ KATA NOMO:

ΣYNTAKTIKH EΠITPOΠH:

ΠAΠAΔOΠOYΛOΣ ΘOΔΩPOΣΔΙΑΜΑΝΤΙΔΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣΝΤΑΒΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣEYΣTAΘIOY TAΣOΣ ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΔΟΥ ΡΑΝΙΑΚΟΤΣΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣKOPTEΣAΣ BAΓΓEΛHΣΣIΔHPOΠOYΛOΣ KΩΣTAΣΝΟΜΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣTΣOΓKAΣ XAPHΣ XOMΣIOΓΛOY HΛIAΣ

ΠAΠAΔOΠOYΛOΣ ΘOΔΩPOΣ

ΒΟΓΚΛΗ ΣΤΕΛΛΑΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣΚΟΥΛΟΥΜΟΥΝΔΡΑΣ ΣΠΥΡΟΣΚΡΕΣΠΗΣ ΚΩΣΤΑΣΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΞΑΝΘΗΠΕΠΟΝΗΣ ΧΑΡΗΣΣΧΙΝΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣΧΑΜΠΗΛΟΜΑΤΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣΧΡΥΣΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΣ

εκδότης:σύμβουλος έκδοσης:

δημόσιες σχέσεις:

υπεύθυνος διαφήμισης:

παραγωγοί διαφήμισης:

art director:

φωτογραφίες:

Χρυσάνθη KοσμάΤάκης Κοσμάςkosmas2@gmail.com

Mαλάμω Bαρελά

Kώστας Σιδέρης

Iωάννα MπουρδανιώτηΠαναγιώτης ΚυπριώτηςΣωκράτης Μαρτινόπουλος

Έφη Μαρκοπούλουatelier@provoli3.gr

wikimedia.orgdreamstime.com

για τη διαφήμισή σας στο ΔEΛTIOαπευθυνθείτε στην

Χ. ΚΟΣΜΑ - Κ. ΖΑΜΠΑΡΑ - Κ. ΣΙΔΕΡΗΣ Ο.Ε.εκδόσεις - διαφημίσεις

Μαραθώνος 20, 15343 Aγία Παρασκευήτηλ.: 210 6008530, 210 6006917

fax: 210 6006981www.provoli3.gr

Tεύχος 449, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012

ΠEPIEXOMENA

Παρακαλούνται οι αναγνώστες - μέλη του ΠΣΔM-H για οποιαδήποτε αλλαγή στη διεύθυνση αποστολής του ΔEΛTIOY να ενημερώνουν έγκαιρα τον Σύλλογο

στο τηλέφωνο: 2109212741, fax: 2109579009 ή e-mail: psdmh@otenet.gr και τον εκδότη στο τηλέφωνο: 2106006917, fax: 2106006981

Mε τον τρόπο αυτό το ΔEΛTIO του Πανελληνίου Συλλόγου Διπλωματούχων Mηχανολόγων Hλεκτρολόγων θα φθάνει πάντοτε στα χέρια τους.

A ΦΙΕΡΩΜΑ

E ΝΗΜΕΡΩΣΗ

N ΕΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

7 ΑΦΙΕΡΩΜΑ Α.Π.Ε.

8 Αιολική Ενέργεια, Δρ. Κυριάκος Ρώσσης

10 Εξειδίκευση για τα Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα

14 Κυματική Ενέργεια

18 Γεωθερμική Ενέργεια

22 Θερμικά ηλιακά συστήματα για εφαρμογές ηλιακού κλιματισμού

26 Βιομάζα – Βιοκαύσιμα

30 Τεχνολογίες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας

36 ΑΠΕ και Υδρογόνο – Το Επιδεικτικό του Αϊ Στράτη

38 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ - ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΟΔηΓΟΣ

42 ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΥΠηΡΕΣΙΕΣ ΑΠΟ ΕΠΙΧΕΙΡηΣΕΙΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 3

4 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 5

6 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 7

AΦΙΕΡΩΜΑ ΑΠΕ

Σ ύμφωνα με τις διεθνείς δεσμεύσεις μας το 20% τουλάχιστον της ενέργειας που θα καταναλώνουμε το 2020 θα πρέπει να προέρχεται από Ανανεώσιμες Πηγές. Τα στοιχεία του 2010 κα-

τέγραφαν το ποσοστό αυτό στο 9.7%. Συνεπώς πέρα από τις προσπά-θειες εξοικονόμησης ενέργειας, πολλά πρέπει να γίνουν ακόμα στον τομέα της εγκατάστασης συστημάτων παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ. Είναι δε φανερό ότι η επίτευξη του στόχου 20-20-20 θα γίνει με την

συνεισφορά όχι μόνον μιας ή δύο αλλά όλων ανεξαιρέτως των μορφών ΑΠΕ (αιολική, ηλιακή, υδροηλεκτρι-κή, γεωθερμική, βιομάζα) στο ενεργειακό μίγμα.Παρά την βαθειά οικονομική ύφεση και τη σταδιακή μείωση της ρευστότητας, οι ηλεκτρικές ΑΠΕ γνώρισαν μια πρωτοφανή άνθηση τα τελευταία χρόνια με την εγκατεστημένη τους ισχύ να εξελίσσεται από τα 1.446 MW του 2009 σε 1.736 MW του 2010 και σε περισσότερα από 2.400 MW στο τέλος του 2011. Η σημαντική αυτή αύξηση προήλθε κυρίως από τα Φωτοβολταικά : 53 MW(2009), 198 MW(2010), >550 MW (2011) και τα Αιολικά : 1167 MW (2009), 1300 MW (1010), 1625 MW (2011).

Προκειμένου να επιστρατεύσουμε μεσο-μακροπρόθεσμα όσο το δυνατόν περισσότερες μορφές ΑΠΕ, με όσο το δυνατόν υψηλότερη διείσδυση, σε όσο το δυνατόν ευρύτερες εφαρμογές (ηλεκτρισμός, θερμότητα, μετα-φορές) παρουσιάζουμε στο τεύχος αυτό ορισμένες από τις λιγότερο γνωστές τεχνολογίες που είτε παράγουν απ’ ευθείας ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές ή διευκολύνουν τη μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό σύστημα εξισορροπώντας το μεταβλητό χαρακτήρα της παραγωγής τους.

Το τεύχος περιλαμβάνει τα παρακάτω άρθρα και η συντακτική ομάδα προέρχεται από τη Διεύθυνση Ανανεώ-σιμων Πηγών Ενέργειας (Δ-ΑΠΕ) του ΚΑΠΕ.

1. Αιολική Ενέργεια, Δρ. Κυριάκος Ρώσσης

2. Εξειδίκευση για τα Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα, Δρ. Παναγιώτης Χαβιαρόπουλος

3. Κυματική Ενέργεια, Δρ. Μιχάλης Παναγιωτόπουλος

4. Γεωθερμική Ενέργεια, Δρ. Κωνσταντίνος Καρύτσας

5. Θερμικά ηλιακά συστήματα για εφαρμογές ηλιακού κλιματισμού, Βασιλική Δρόσου

6. Βιομάζα – Βιοκαύσιμα, Μυρσίνη Χρήστου

7. Τεχνολογίες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, Δρ. Στάθης Τσελεπής

8. ΑΠΕ και Υδρογόνο – Το Επιδεικτικό του Αϊ Στράτη, Δρ. Μανώλης Ζούλιας

Δρ Π.Κ. ΧαβιαρόπουλοςΔ/της Δ - ΑΠΕ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

8 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

Σύντομη Ανασκόπησηη αιολική ενέργεια είναι σήμερα η πιο γρήγορα αναπτυσσόμενη τεχνολογία παραγωγής ηλεκτρι-κής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κάτι που αναμένεται τα επόμενα χρόνια να συνε-χιστεί με ανάλογους ρυθμούς. Συνολικά, στην Ευ-ρώπη των 27 κρατών μελών μόνο το 2011 εγκα-ταστάθηκαν αιολικοί σταθμοί συνολικής ισχύος 9,616MW ανεβάζοντας την συνολικά εγκατεστη-μένη ισχύ των αιολικών σταθμών στα 93,957MW. Στην Ευρώπη δύο χώρες, η Γερμανία και η Ισπανία με 29,060MW και 21,674MW, αντιστοίχως, κυρι-αρχούν στον τομέα της αιολικής ενέργειας. Ακο-λουθούν χώρες όπως η Γαλλία (6,800MW), η Ιτα-λία (6,747MW), το ηνωμένο Βασίλειο (6,540MW), η Πορτογαλία (4,083MW), η Δανία (3,871MW) και η Ολλανδία (2,328MW). Είναι επίσης γεγονός ότι πλέον σχεδόν όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες, ανα-πτύσσουν αιολικούς σταθμούς και είναι χαρακτη-ριστικό το γεγονός ότι ενώ το 2000 το 85% της συνολικά εγκατεστημένης ισχύος αιολικών σταθ-μών περιοριζόταν σε τρεις χώρες, την Γερμανία, την Ισπανία και τη Δανία, το 2011 οι χώρες αυ-τές αντιπροσωπεύουν μόλις το 34% του συνόλου. Αν και η εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας εί-ναι μια ιστορία που ξεκινά πολλούς αιώνες πριν, χρειάστηκε η πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του ’70 για να ξυπνήσει ξανά το ενδιαφέρον του κό-σμου για αυτήν. Από την δεκαετία του ’70 και μετά ξεκινά αρχικά με δειλά βήματα μια σταδιακή εξέ-λιξη των ανεμογεννητριών τόσο ως προς το μέγε-θος όσο και ως προς τις εφαρμοζόμενες τεχνολο-γίες. Οι πρώτες φιλόδοξες προσπάθειες για μεγά-

λες ανεμογεννήτριες (2-3MW) δεν παρουσίασαν την αξιοπιστία που χρειαζόταν και πολύ γρήγορα οι κατασκευαστές κατάλαβαν ότι ο μόνος τρόπος να δημιουργήσουν αξιόπιστες κατασκευές ήταν να ξεκινήσουν από μικρού μεγέθους (25-100kW) μηχανές. Οι πρώτες αξιόπιστες μηχανές έκαναν την εμφάνισή τους την δεκαετία του ’80 και έκτο-τε χρόνο με το χρόνο οι ανεμογεννήτριες γίνονται ολοένα μεγαλύτερες ενώ παράλληλα εξελίσσο-νται ταχύτατα τεχνολογικά. Παράλληλα, τα τελευ-ταία χρόνια υπάρχει ένα ολοένα αυξανόμενο εν-διαφέρον και για μικρές ανεμογεννήτριες, οικια-κής χρήσης οι οποίες σε συνδυασμό με συστοι-χίες φωτοβολταικών στοιχείων μπορούν να καλύ-ψουν πολύ μεγάλο μέρος των οικιακών ενεργεια-κών αναγκών. Στη δεκαετία που διανύουμε, στην Ευρώπη υπάρ-χουν πολλοί και σημαντικοί κατασκευαστές με-γάλου κυρίως μεγέθους ανεμογεννητριών. η VESTAS, η SIEMENS, η ENERCON, η GAMESA, η GENERAL ELECTRIC, η REPOWER η NORDEX και η ACCIONA είναι αυτή τη στιγμή οι εταιρείες με τις περισσότερες εγκατεστημένες μηχανές σε Ευρω-παϊκό και όχι μόνο έδαφος. Αντίστοιχου μεγέθους εταιρείες υπάρχουν πλέον και στην Ασιατική αγο-ρά και κυρίως την Κίνα και την Ινδία με εταιρεί-ες όπως η SINOVEL, η GOLDWIND και η SUZLON των οποίων όμως ακόμα τα προϊόντα περιορίζο-νται κυρίως στις Ασιατικές αγορές.

Στοιχεία για την Τεχνολογία Οι σύγχρονες ανεμογεννήτριες, συγκρινόμενες με τις πρώτες ανεμογεννήτριες της δεκαετίας του ’70

Αιολική Ενέργεια

Κ. Ρώσσης, Δρ. Μηχ. ΜηχανικόςΤμήμα Αιολικής Ενέργειας, ΚΑΠΕ

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 9

και παρά την τεχνολογική τους εξέλιξη δεν διαφέρουν –εξωτερικά- ως προς τα βασικά χαρακτηριστικά τους. Σε μία τυπικής διάταξης ανεμογεννήτρια, ο δρομέας της μηχανής αποτελείται από τρία συνήθως πτερύγια και την πλήμνη πάνω στην οποία συνδέονται τα πτερύγια. Στην πιο απλή περίπτωση τα πτερύγια είναι στα-θερά συνδεδεμένα με την πλήμνη και η μέ-γιστη απόδοση της ανεμογεννήτριας εξαρ-τάται από το σημείο εμφάνισης της αποκόλ-λησης (stall) της ροής του αέρα στα πτερύ-για χωρίς τη δυνατότητα ρύθμισης. Ωστό-σο, εδώ και πολλά χρόνια, οι κατασκευα-στές ανεμογεννητριών σε μια προσπάθεια μεγιστοποίησης και ελέγχου της παραγό-μενης ενέργειας και μείωσης των φορτίων χρησιμοποιούν δρομείς μεταβλητού βή-ματος και στροφών (pitch –variable speed rotors). Οι δρομείς αυτοί ελέγχονται έτσι ώστε στις μεν χαμηλότερες ταχύτητες ανέ-μου (κάτω της ονομαστικής) να μεγιστοποι-ούν την παραγόμενη ενέργεια, στις δε υψη-λότερες να διατηρούν τη μέγιστη ισχύ και να προστατεύουν τη μηχανή από υπερβο-λική φόρτιση. Τα τελευταία χρόνια, η τεχνολογία που πρώτο-εισήγαγε η εταιρεία ENERCON υι-οθετώντας τη χρήση ηλεκτρογεννήτριας με χαμηλό αριθμό στροφών και πολλούς πό-λους (σύγχρονη ηλεκτρογεννήτρια) και την απ’ ευθείας σύνδεση του δρομέα με την ηλεκτρογεννήτρια χωρίς την ανάγκη μετα-τροπέα στροφών, βρίσκει πολλούς υποστη-ρικτές και αναμένεται ότι στο άμεσο μέλλον όλοι οι κατασκευαστές θα έχουν ανάλογα εμπορικά προϊόντα. Εξέλιξη στον τομέα αυ-τόν αποτελεί και το γεγονός ότι πολλοί κα-τασκευαστές προχωρώντας ένα βήμα πε-ρισσότερο υιοθετούν τη χρήση σύγχρονων ηλεκτρογεννητριών με μόνιμους μαγνήτες σε μια προσπάθεια να αυξήσουν την αξι-οπιστία των συστημάτων τους και να μειώ-σουν το βάρος των κατασκευών. Γενικότε-ρα, οι τεχνολογικές εξελίξεις των Α/Γ τα τε-λευταία χρόνια έχουν ως κυριότερο αποδέ-κτη τα υποσυστήματα μετάδοσης της ισχύ-ος (drive-train) καθώς εκεί εντοπίζονται τα μεγαλύτερα περιθώρια για τη μείωση του κόστους παραγωγής της αιολικής ενέργειας, ιδιαίτερα καθώς το μέγεθος των ανεμογεν-νητριών συνεχίζει να μεγαλώνει.

Σήμερα, το μέγεθος των ανεμογεννητριών που παράγονται παγκοσμίως κυμαίνεται από μερικά δεκάδες Watt (πχ 500W) έως μερικές χιλιάδες kW (πχ 5000kW), ενώ πρό-σφατα έχουν ήδη μπει σε παραγωγή ανεμο-γεννήτριες ισχύος έως και 7MW, κυρίως για θαλάσσιες εφαρμογές. Μικρής ισχύος ανε-μογεννήτριες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη αναγκών ηλεκτροδότησης κατοικιών, αγροτικών εγκαταστάσεων κτλ με αυτόνομη παραγωγή. Οι μεγάλης ισχύος μη-χανές προορίζονται αποκλειστικά και μόνο για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και δι-άχυσής της στο ηλεκτρικό δίκτυο.

Η Ελληνική πραγματικότηταΤο 2011 ήταν το έτος με τον μεγαλύτερο αριθμό εγκατεστημένων αιολικών σταθμών αφού στη διάρκεια του έτους εγκαταστά-θηκαν περισσότερα από 340MW αιολικών σταθμών αριθμός ρεκόρ δεδομένου ότι τα προηγούμενα χρόνια η ετήσια εγκαταστημέ-νη ισχύς δεν ξεπερνούσε τα 150MW. Αθροι-στικά, στο τέλος του 2011, η εγκατεστημένη ισχύς έφθασε τα 1640MW ενώ η παραγω-γή των αιολικών σταθμών κάλυψε το 5.7% των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια της χώ-ρας. Αξίζει να σημειωθεί ότι παρά τον μεγά-λο αριθμό νέων αιολικών σταθμών το έτος 2011, η πλειοψηφία αυτών είναι έργα με με-γάλη χρονική διαδρομή, πρόκειται δηλαδή για έργα παλαιά (ακόμα και δεκαετίας) τα οποία ολοκληρώθηκαν με επιτυχία το προ-ηγούμενο έτος.Στην Ελλάδα όπως και στις περισσότερες Ευ-ρωπαϊκές χώρες η ενέργεια που παράγεται από αιολικούς σταθμούς αμείβεται από το

διαχειριστή του δικτύου σε τιμές που κα-θορίζονται βάσει νόμου (σύστημα feed-in tariff). Με τον ν.3851 του 2010 καθορίστη-κε ότι η τιμή ενέργεια για το διασυνδεδεμέ-νο δίκτυο είναι 87.85 €/MWh ενώ για τα μη διασυνδεδεμένα νησιά 99.45 €/MWh. η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών δεν αφήνει ανεπηρέαστο ούτε τον τομέα της αιολικής ενέργειας επηρεάζοντας σοβα-ρά τα επενδυτικά σχέδια των εταιρειών, ελ-ληνικών και ξένων. Καθώς η χρηματοδότη-ση των τραπεζικών ιδρυμάτων έχει μειωθεί στο ελάχιστο, η αβεβαιότητα της κατάστασης φρενάρει την υλοποίηση ακόμα και αδειο-δοτικά ώριμων έργων πολύ περισσότερο δε την ανάπτυξη νέων. Θυμίζουμε ότι η Ελλάδα έχει δεσμευτεί να παράγει το 40% του ηλε-κτρισμού της από ΑΠΕ το 2020 με ιδιαίτε-ρα έντονη τη συνεισφορά της αιολικής ενέρ-γειας όπως αυτή αποτυπώνεται στην Υπουρ-γική Απόφαση για την επιδιωκόμενη ανα-λογία εγκατεστημένης ισχύος και την κατα-νομή της στο χρόνο μεταξύ των διαφόρων τεχνολογιών ΑΠΕ (ΦΕΚ 1630/11.10.2010). Σύμφωνα με την ΥΑ η συνεισφορά της αιο-λικής ενέργειας αντιστοιχεί σε σταθμούς συ-νολικής εγκατεστημένης ισχύος 4000MW και 7500MW για τα έτη 2014 και 2020 αντί-στοιχα.Πάντως και παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις για τη συνέχιση της κρίσης, η αιολική ενέρ-γεια στην Ελλάδα μπορεί να είναι από τους λίγους παραγωγικούς τομείς που θα μπο-ρούσε να συνεχίσει να αναπτύσσεται συμ-βάλλοντας στην σταθεροποίηση της εθνικής οικονομίας, την απασχόληση και φυσικά το περιβάλλον.

Η εξέλιξη της εγκατεστημένης ισχύος αιολικών σταθμών στην Ελλάδα τα τελευταία 10 χρόνια.

10 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

Σύντομη ΑνασκόπησηΣτην έκδοσή της “Pure Power, Wind energy targets for 2020 and 2030”[1], η Ευρωπαϊ-κή Ένωση Αιολικής Ενέργειας (EWEA) ανέλυσε την πιθανή εξέλιξη της εγκατεστημένης αιολι-κής ισχύος έως το 2030. Στο βασικό σενάριο, η αιολική ενέργεια θα καλύπτει το 28.5% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται στην Ευρώπη το 2030. Σύμφωνα με την EWEA, η συνολική εγκατεστημένη ισχύς μπορεί να φθά-σει τα 400 GW το 2030 εκ των οποίων 250 GW θα βρίσκονται στη στεριά και 150 GW στη θάλασσα σε υπεράκτιες αιολικές εγκατα-στάσεις.η υπεράκτια αιολική ενέργεια είναι η ταχύτε-ρα αναπτυσσόμενη πηγή ανανεώσιμης ενέρ-γειας και αξιοποιείται ήδη αποδοτικά σε σχε-τικά ρηχά νερά, κυρίως στη Βόρεια Θάλασ-σα και την Βαλτική. Σύμφωνα με μια πρόσφα-τη μελέτη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περι-βάλλοντος (ΕΟΠ Τεχνική έκθεση, 2009, [2]), το τεχνικό δυναμικό της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας στην ΕΕ εκτιμάται σε 30.000 TWh / έτος. Σε σύγκριση με την κατανάλωση ηλεκτρι-κής ενέργειας, που εκτιμάται από την Ευρωπα-ϊκή Επιτροπή στα 4.400 TWh το 2030, είναι προφανές ότι το υπεράκτιο αιολικό δυναμικό προσφέρει τεράστιες δυνατότητες διείσδυσης στο ενεργειακό σύστημα της Ευρώπης και μια εξαιρετική εσωτερική αγορά για την Ευρωπαϊ-κή βιομηχανία της αιολικής ενέργειας. Σύμφωνα με την EWEA[3] 1.371 υπεράκτι-ες ανεμογεννήτριες έχουν εγκατασταθεί μέχρι

σήμερα σε ευρωπαϊκά ύδατα αντιστοιχώντας σε συνολική ισχύ 3.812,6 MW, εξαπλωμένες σε 53 αιολικά πάρκα σε 10 χώρες, παράγο-ντας κατά τη διάρκεια ενός τυπικού ανεμολο-γικού έτους 14 TWh ηλεκτρικής ενέργειας που είναι αρκετή για να καλύψει το 0,4% της συνο-λικής κατανάλωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ηνωμένο Βασίλειο είναι μακράν η μεγαλύ-τερη αγορά με 2.094 MW εγκατεστημένα, που αντιπροσωπεύουν πάνω από το μισό της συ-νολικής εγκατεστημένης υπεράκτιας αιολικής ισχύος στην Ευρώπη. η Δανία ακολουθεί με 857 MW (23%), μετά η Ολλανδία (247 MW, 6%), Γερμανία (200 MW, 5%), Βέλγιο (195, 5%), Σουηδία (164, 4%), Φινλανδία (26MW σε παράκτια έργα) και Ιρλανδία με 25 MW, ενώ η Νορβηγία και η Πορτογαλία φιλοξενούν και οι δύο από μια επιδεικτική, πλήρους κλί-μακας, πλωτή ανεμογεννήτρια (2,3 MW και 2 MW, αντίστοιχα). Παρατηρούμε ότι ο Ευρωπαϊκός Νότος είναι απών από την παραπάνω καταγραφή, κυρίως λόγου του μεγάλου βάθους που χαρακτηρίζει τα νερά της Μεσογείου.

Στοιχεία για την Τεχνολογία Μέχρι σήμερα όλα τα θαλάσσια αιολικά πάρ-κα (ΘΑΠ) χρησιμοποιούν ανεμογεννήτριες που στηρίζονται στον πυθμένα με τέσσερα χα-ρακτηριστικά είδη θεμελίωσης, τη βαρυτική (20% των εγκαταστάσεων), το μονό πάσαλο (monopile, 75% των εγκαταστάσεων), το τρί-ποδο (tripod) και το χωροδικτύωμα (jacket)

Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα

Π.Κ. Χαβιαρόπουλος, Δρ. Μηχ. ΜηχανικόςΔ/της Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ΚΑΠΕ

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 11

που είναι καταλληλότερο για τα βαθύτε-ρα νερά (40+ μέτρα). Από το 2009, το μέσο μέγεθος των υπε-ράκτιων αιολικών πάρκων έχει αυξηθεί σταθερά. Το 2011, το μέσο μέγεθος των έργων που μόλις ολοκληρώθηκαν, είναι περίπου 200 MW, 45 MW περισσότερο από ό, τι το 2010. Αυτή η τάση αναμένε-ται να συνεχιστεί και, μάλιστα να επιτα-χυνθεί καθώς το μέσο μέγεθος των υπε-ράκτιων αιολικών πάρκων που ήδη κατα-σκευάζονται σήμερα είναι 300 MW. Τα υπεράκτια αιολικά πάρκα χωροθε-τούνται όλο και πιο μακριά από την ακτή και σε όλο και βαθύτερα νερά. η ανάλυ-ση των σχεδιαζόμενων έργων δείχνει ότι η τάση αυτή θα συνεχιστεί. Το 2011 το μέσο βάθος εγκατάστασης των θαλάσσι-ων αιολικών πάρκων ήταν 22,8 μέτρα και η μέση απόσταση από την ξηρά 23,4 χι-λιόμετρα. Για τα έργα που είναι υπό κα-τασκευή, το μέσο βάθος είναι 25.3 μέτρα και απόσταση από την ξηρά 33,2 χιλιό-μετρα.η μέση ονομαστική ισχύς των ανεμογεν-νητριών που είχαν εγκατασταθεί στα θα-λάσσια αιολικά πάρκα μέχρι το τέλος του 2011 είναι 2MW, ενώ. το μέσο μέγεθος των ανεμογεννητριών που τέθηκαν σε λει-

τουργία το 2011 ήταν 3,6 MW από τα 3 MW το 2010. Οι πρώτες υπεράκτιες ανε-μογεννήτριες αναπτύχθηκαν τη δεκαετία του ενενήντα και ήταν της κλίμακας < 1 MW. Το 2000 είχαμε το πρώτο υπεράκτιο πάρκο με μηχανές των 2 MW ενώ το μέ-γεθος των μηχανών αυξάνεται συστημα-τικά. Οι πρώτες Α/Γ των 5 MW χρησιμο-ποιήθηκαν το 2007 στο πάρκο Beatrice στο ηνωμένο Βασίλειο και το 2008 στο Hooksiel στη Γερμανία.

41 κατασκευαστές Α/Γ έχουν ανακοινώσει τα τελευταία δυόμισι χρόνια την πρόθεσή τους να προωθήσουν στην αγορά νέα ει-δικά μοντέλα Α/Γ για υπεράκτιες εφαρμο-γές. Αυτό δείχνει ότι η υπεράκτια αιολική ενέργεια θεωρείται παγκοσμίως ως ένας ιδιαίτερα δυναμικός τομέας για ανάπτυ-ξη και επενδύσεις. Σχεδόν οι μισές από τις εταιρίες που ανακοινώνουν νέα μοντέ-λα έχουν τη βάση τους στην Ευρώπη, η οποία εξακολουθεί να διατηρεί το τεχνο-λογικό προβάδισμα. η Κίνα έρχεται στη δεύτερη θέση (33%),οι ηΠΑ (8%), η Ια-πωνία, η Νότια Κορέα και το Ισραήλ ακο-λουθούν. Τα νέα μοντέλα είναι ως επί το πλείστον πολύ μεγάλες μηχανές με ονο-μαστική ισχύ μεγαλύτερη των 5 MW. η

Vestas είναι έτοιμη να δοκιμάσει ένα μο-ντέλο των 7MW και η Alstom αναπτύσ-σει ένα πρωτότυπο των 6 MW. η Siemens ήδη δοκιμάζει ένα μοντέλο των 6 MW στη Δανία.η ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών πάρ-κων μακρύτερα από την ακτή και σε βα-θύτερα νερά φαίνεται οικονομικότερη με την εγκατάσταση ανεμογεννητριών μεγά-λης ονομαστικής ισχύος, πέραν των 10 MW. Για τους λόγους αυτούς η ανάπτυ-ξη των μεγάλων ανεμογεννητριών απο-τελεί βασική προτεραιότητα της κοινής Ευρωπαϊκής πολιτικής για τις ενεργει-ακές τεχνολογίες, όπως αυτή καταγρά-φεται στο λεγόμενο SET-Plan (Strategic Energy Technology Plan). Εκεί προσδιο-ρίζεται και ο οδικός χάρτης για την έρευ-να-τεχνολογία-καινοτομία στην αιολική ενέργεια στον ορίζοντα 2010-2050 αφού αποτελεί κοινή αντίληψη ότι μόνο μέσω ουσιαστικών τεχνολογικών επιτευγμάτων και καινοτομιών μπορεί να βελτιωθεί ση-μαντικά η σχέση κόστους-οφέλους για τις μεγάλες Α/Γ.

Η Ελληνική πραγματικότηταΣτην Ελλάδα λόγω των σημαντικών ιδιαι-τεροτήτων της (κυρίως του μεγάλου βά-

Εικόνα 1: Μέσο μέγεθος, απόσταση από την ακτή και βάθος εγκατάστασης ΘΑΠ [3]

12 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

θους της θάλασσας ακόμα και σε μικρές σχετικά αποστάσεις από τη στεριά) δεν έχει εγκαταστα-θεί προς το παρόν κανένα θαλάσσιο αιολικό πάρ-κο. Όμως μέχρι τον Ιούνιο του 2010, που ο νό-μος 3851 επέβαλε μια κεντρική διαδικασία αδει-οδότησης ειδικά για τα θαλάσσια πάρκα, είχε κα-τατεθεί στη ΡΑΕ μία σειρά αιτημάτων για έκδοση άδειας παραγωγής που ξεπερνούσε σε συνολική ισχύ τα 3 GW. Στο πλαίσιο του νέου νόμου ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2010 από το ΚΑΠΕ η Διαδικασία Προ-καταρκτικής Χωροθέτησης των Θαλασσίων Αιολι-κών Πάρκων με χρονικό ορίζοντα ανάπτυξης τη περίοδο 2012–2017. Στη σχετική μελέτη αναλύ-θηκαν τα κριτήρια επιλογής που εφαρμόστηκαν ώστε να καθοριστεί η ακριβής θέση των Αιολικών Πάρκων, η θαλάσσια έκταση που καταλαμβάνουν και η μέγιστη εγκατεστημένη ισχύς τους. Ως επό-μενο βήμα προβλέφθηκε η ολοκλήρωση της Στρα-τηγικής Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων την οποία ανέλαβε να συντάξει το ΚΑΠΕ με χρηματο-δότηση από το ΕΠΠΕΡΑΑ. η μελέτη αυτή είναι σε εξέλιξη.Με τον ν. 4030/2011 (άρθρο 42, παρ.21) καταργή-θηκε η μεταβατική διάταξη του ν. 3851/2010 για τα ΘΑΠ παρέχοντας τη δυνατότητα στους επενδυτές που είχαν υποβάλει αιτήματα για άδεια παραγωγής πριν την έναρξη ισχύος της διαδικασίας κεντρικής αδειο-δότησης (ν. 3851, Ιούνιος 2010) να προχωρήσουν με το παλιό αδειοδοτικό καθεστώς προσφέροντας τους παράλληλα και ένα εύρος εγγυημένης τιμής για την παραγόμενη ενέργεια που συνδέεται έμμεσα με τη δυσκολία-αρχικό κόστος της εγκατάστασης. η ΡΑΕ, με τη συνεργασία με το ΚΑΠΕ, διαμόρφωσε στη συ-

νέχεια τον αναγκαίο Οδηγό Αξιολόγησης για τα έργα αυτά. η διαδικασία αξιολόγησης είναι σε εξέλιξη. Παράλληλα, ξεκινά σύντομα, στο πλαίσιο του προ-γράμματος της ΓΓΕΤ Συνεργασία, ερευνητικό έργο με τίτλο «Δημιουργία Εθνικού Προγράμματος Αξιο-ποίησης του Υπεράκτιου Αιολικού Δυναμικού του Αιγαίου Φάση 1: Προπαρασκευαστικές Δράσεις» όπου το ΚΑΠΕ, το ΕΛΚΕΘΕ και το ΕΜΠ συνεργάζο-νται με έξι σημαντικές εταιρίες του ενεργειακού χώ-ρου προκειμένου να επιτύχουν:• Τη διερεύνηση και αποτύπωση του διαθέσιμου αιολικού και κυματικού δυναμικού των ελληνικών θαλασσών και ειδικότερα του Αιγαίου Πελάγους. η εκτίμηση του διαθέσιμου δυναμικού θα βασίζε-ται σε μακροχρόνια δεδομένα τα οποία καθιστούν επαρκή τη στατιστική αξιοπιστία των αποτελεσμά-των.• Το βέλτιστο σχεδιασμό των ηλεκτρικών διασυνδέ-σεων που θα ενσωματώσουν τα εξυπηρετούμενα νη-σιά στο ηπειρωτικό δίκτυο, ενώ παράλληλα θα πα-ραλάβουν αιολική ισχύ από επίγεια (επί των νησιών) και υπεράκτια αιολικά πάρκα. Παράλληλα, θα προ-ταθούν περιοχές για μελλοντική χωροθέτηση πλωτών αιολικών πάρκων.• Την έρευνα και ανάπτυξη ολοκληρωμένων σχε-διαστικών εργαλείων για πλωτές ανεμογεννήτριες και ιδιαίτερα εργαλείων προσομοίωσης της αερο-ελαστικο-υδροδυναμικής συμπεριφοράς τους.• Τη διερεύνηση των τεχνο-οικονομικών παραμέ-τρων και των logistics των υπεράκτιων αιολικών πάρκων τόσο για τη φάση κατασκευής τους, όσο και για τη λειτουργία και συντήρησή τους.

Με το έργο αυτό θα αναπτυχθεί μέρος της ανα-γκαίας τεχνογνωσίας που θα επιτρέψει την ανάπτυ-ξη της θαλάσσιας αιολικής ενέργειας στη χώρα μας με όρους υψηλής εγχώριας προστιθέμενης αξίας.[1] “Pure Power, Wind energy targets for 2020 and 2030”, EWEA, 2011 http://www.ewea.org/fileadmin/ewea_documents/documents/publications/reports/Pure_Power_III.pdf[2] “Europe’s onshore and offshore wind energy potential. An assessment of environmental and economic constraints”, EEA Technical report, No6/2009[3] “The European offshore wind industry key 2011 trends and statistics’ EWEA, h t t p : / /www.ewea.org/fileadmin/ewea_documents/documents/publications/statistics/EWEA_stats_offshore_2011_02.pdf

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 13

14 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Σύντομη ΑνασκόπησηΤα θαλάσσια κύματα δημιουργούνται από την αλληλεπίδραση του ανέμου με την επιφάνεια της θάλασσας. Τα χαρακτηριστικά των κυμάτων, όπως η ταχύτητα διάδοσης, η περίοδος και το μήκος κύματος καθώς και το διάστημα μορφο-ποίησής τους, προσδιορίζονται κυρίως από την ταχύτητα του ανέμου και την διάρκεια αλληλεπί-δρασης του με αυτά. Επίσης επηρεάζονται από το βάθος και τη μορφολογία του πυθμένα, που μπορεί να τα εστιάζει ή να διασκορπίζει τον κυ-ματισμό αλλά και από τα θαλάσσια ρεύματα.Το δυναμικό της ενέργειας από τον θαλάσσιο κυ-ματισμό μπορεί να έχει αξιοσημείωτη συνεισφο-ρά στην παραγωγή ηλεκτρισμού από Ανανεώσι-μες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) σε διεθνές επίπεδο. η κυματική ενέργεια παρουσιάζει το πλεονέκτη-μα της εξαιρετικά μεγάλης πυκνότητας και η δι-αθεσιμότητά της είναι πλέον πολύ καλά προβλέ-ψιμη. Παρ’ ότι οι μηχανές κυματικής ενέργειας σχεδιάζονται και δοκιμάζονται για τρεις δεκαε-τίες, δεν έχουν φθάσει σε ώριμη εμπορική μορ-φή, όπως συμβαίνει για άλλες μορφές ΑΠΕ. Αυτό οφείλεται κυρίως στο σκληρό και αφιλόξενο θα-λάσσιο περιβάλλον, όπου καλούνται να λειτουρ-γήσουν. Το ενδιαφέρον όμως παραμένει αμείωτο και αρκετές συσκευές, που έχουν πλέον ξεπερά-σει το αρχικό πειραματικό στάδιο ανάπτυξης υπό κλίμακα, εγκαθίστανται, ως βιομηχανικά πρωτό-τυπα πλήρους κλίμακας, στα πεδία δοκιμών της Βόρειας θάλασσας και του Ατλαντικού. Ένα από τα σημαντικότερα κέντρα δοκιμών είναι το European Marine Energy Centre (EMEC), που έχει τις εγκα-ταστάσεις του στα νησιά Orkney της Σκοτίας.

Παρ’ όλα αυτά, καμία από τις τεχνολογίες που δοκιμάζονται δεν έχει αποδειχθεί ως η επικρα-τούσα τεχνολογία, όπως συμβαίνει με τις ανεμο-γεννήτριες οριζοντίου άξονα τριών πτερυγίων. Παρά την τεχνολογική αβεβαιότητα, dδυτικοευ-ρωπαϊκές κυρίως χώρες έχουν θέσει Εθνικούς στόχους για την εγκατάσταση συστημάτων κυμα-τικής ενέργειας μέχρι το 2020. Πρώτο το ηνωμέ-νο Βασίλειο με αιχμή του δόρατος τη Σκοτία με στόχο 2.0GW, η Γαλλία με 0.8GW, η Ιρλανδία, η Δανία και η Ισπανία (Κανάρια Νησιά) με 0.5MW και η Πορτογαλία με 0.3GW. [1]Από την απαρίθμηση αυτή φαίνεται ότι λείπουν οι μεσογειακές χώρες. Αυτό κατ΄ αρχήν αποδίδεται στη μεγάλη διαφορά του διαθέσιμου κυματικού δυναμικού, που στον Ατλαντικό και τη Βόρεια θά-λασσα είναι στην περιοχή των 35-70 kW/m (kW ανά μέτρο μετώπου κύματος), ενώ στη Μεσόγειο είναι μια τάξη μεγέθους μικρότερο

Στοιχεία για την ΤεχνολογίαΤα θαλάσσια κύματα κατά την διάδοσή τους πε-ριέχουν ενέργεια, που είναι δυνατόν εάν μετα-βιβασθεί κατάλληλα σε μια συσκευή κυματι-κής ενέργειας, αυτή να μετατραπεί σε ηλεκτρική ενέργεια. Τα τελευταία χρόνια, πολλές συσκευές έχουν αναπτυχθεί για την αξιοποίηση της ανα-νεώσιμης αυτής πηγής ενέργειας με την τοποθέ-τησή τους είτε επί της ακτής (on shore), είτε πλη-σίον της ακτής (near shore) ή και μακράν της ακτής (off shore). Οι διάφορες συσκευές κυμα-τικής ενέργειας, μπορούν να καταταχθούν στις παρακάτω κατηγορίες:

Κυματική Ενέργεια

Μιχ. Παναγιωτόπουλος,Δρ. Μηχανολόγος ΜηχανικόςΤμήμα Τεχνολογιών Νερού, ΚΑΠΕ

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

Η συσκευή Oyster στο πεδίο δοκιμών της EMEC στη Σκοτία.

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 15

1. Επιμήκεις μετατροπείς που καλούνται και αποσβεστήρες (attenuator). Αυτές είναι πλωτές επιμήκεις κατασκευές, με μικρή με-τωπική επιφάνεια, που λειτουργούν παράλ-ληλα με τον κυματισμό και κινούνται στην επιφάνεια του κύματος. Οι κινήσεις κατά μή-κος της μηχανής μπορούν επιλεκτικά να χρη-σιμοποιηθούν για την παραγωγή ενέργει-ας, μέσω υδραυλικού κυρίως μηχανισμού. Έχουν μικρή μετωπική επιφάνεια προς το κύμα, σε σύγκριση με άλλες συσκευές, όπου το κύμα τερματίζει την πορεία του, οπότε η συσκευή καταπονείται από μικρότερες δυ-νάμεις. Παράδειγμα τέτοιας συσκευής, που έχει δοκιμασθεί σε πλήρη κλίμακα, αποτελεί το Pelamis [2]. Στην παρούσα φάση βρίσκε-ται σε εξέλιξη η συσκευή P2 που δοκιμάζε-ται στο κέντρο δοκιμών EMEC.

2. Σημειακοί απορροφητές ενέργειας (point absorbers). Είναι πλωτές κατασκευ-ές, που απορροφούν την ενέργεια του κύ-ματος από όλες τις κατευθύνσεις, μέσω της κίνησής τους στην επιφάνεια του νερού ή κοντά σε αυτήν. Το σύστημα ανάκτησης της ενέργειας (Power take-off), μπορεί να παίρ-νει διάφορες μορφές ανάλογα με τη δια-μόρφωση της αντίδρασης στην κίνηση του πλωτήρα. Έτσι, η σχετική κίνηση του πλω-τήρα με την υπόλοιπη κατασκευή, μπορεί να κινεί είτε ένα υδραυλικό σύστημα πα-ραγωγής ενέργειας, είτε να κινεί απ’ ευθεί-ας μια γραμμική ηλεκτρική γεννήτρια Πα-ραδείγματα αυτής της προσέγγισης είναι το Wave Star [3] με πειραματική εγκατάσταση 500kW στη Βόρεια Δανία. Επίσης το OPT [4], και το Wavebob [5], που έχουν ενταχθεί σε Ευρωπαϊκά επιδεικτικά έργα στο Έβδομο Πρόγραμμα Πλαίσιο της Ε.Ε.

3. Συσκευές οριζόντιας κυματικής πα-λινδρόμησης (Oscillating Wave Surge Converter). Οι συσκευές αυτές προσλαμ-βάνουν την ενέργεια από την κατά την ορι-ζόντια κατεύθυνση, κίνηση των στοιχείων του νερού, κατά τον θαλάσσιο κυματισμό. Ένας βραχίονας παλινδρομεί σαν εκκρεμές στηριγμένος σε περιστρεφόμενη άτρακτο. η διεύθυνση της ατράκτου είναι κάθετη στην κίνηση τόσο του κύματος όσο και του βρα-χίονα. Παράδειγμα τέτοιας συσκευής είναι το Oyster [6] που αποτελεί μια ορθογωνι

κού σχήματος πτέρυγα ύψους περίπου 10m εγκατεστημένη κοντά στην ακτή, η βάση της οποίας βρίσκεται στηριγμένη στο βυθό της θάλασσας. Το άνω μέρος παλινδρομεί, η δε κίνηση έχει ως αποτέλεσμα την παραγω-γή νερού υπό πίεση, που κινεί συμβατικό υδροστρόβιλο εγκαταστημένο στην ακτή

4.Παλινδρομούσα στήλη νερού (Oscilla-ting Water Column). Είναι συσκευές που διαθέτουν μια ημιβυθισμένη κενή εσωτερι-κά κατασκευή σε μορφή θαλάμου. Ο θάλα-μος είναι ανοικτός προς την μεριά της θά-λασσας, με το άνω τμήμα του ανοίγματος κάτω από την ελεύθερη επιφάνεια του νε-ρού. Στο εσωτερικό του, πάνω από την επι-φάνεια του νερού, έχει μια στήλη αέρα. Τα κύματα κινούν παλινδρομικά τη στήλη του νερού στο εσωτερικό του θαλάμου η οποία με τη σειρά της συμπιέζει και εκτονώνει την υπερκείμενη στήλη αέρα. Όταν η στή-λη νερού ανέρχεται ο εγκλωβισμένος αέρας οδηγείται προς την ατμόσφαιρα, μέσω ενός αεροστροβίλου. Όταν η στήλη κατέρχεται, αναρροφάται αέρας από την ατμόσφαιρα μέσω του ιδίου αεροστροβίλου, που στρέ-φεται γενικά προς την ίδια κατεύθυνση ανε-ξάρτητα από την φορά κίνησης του αέρα. η ροπή από την περιστροφική κίνηση του αε-ροστροβίλου χρησιμοποιείται για την κίνη-ση μια γεννήτριας και την παραγωγή ηλε-κτρικής ενέργειας. Οι συσκευές αυτές αρ-χικά σχεδιάστηκαν για εγκατάσταση επί της ακτής σε κυματοθραύστες ή άλλες κα-τασκευές. Στη συνέχεια δοκιμάστηκαν συ-σκευές αυτής της τεχνολογίας, που επέπλε-αν, για εγκατάσταση στην ανοικτή θάλασ-σα με κατάλληλη αγκύρωση. Παραδείγμα-τα τέτοιων συσκευών είναι το Wavegen, το Oceanlinx, το Ocean Energy Buoy. Με μη-χανές της Wavegen έχει εξοπλισθεί το έργο

ισχύος 300kW που έχει εγκατασταθεί στον κυματοθραύστη του οικισμού Mutriku στη Χώρα των Βάσκων στη Βόρεια Ισπανία [7].

5. Συσκευές υπερπήδησης του νερού (Overtopping device). Είναι συσκευές που βασίζονται στη φυσική συλλογή του νερού, που συλλαμβάνεται σε μια ανοι-κτή δεξαμενή, το χείλος της οποίας βρίσκε-ται πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και γεμίζει με τον θαλάσσιο κυματισμό. Το νερό επιστρέφει στη θάλασσα μέσω συμ-βατικού υδροστροβίλου, μικρού ύψους πτώσης, ο οποίος μέσω γεννήτριας, παρά-γει την ηλεκτρική ενέργεια. η ενέργεια πα-ράγεται με αξιοποίηση της δυναμικής ενέρ-γειας του νερού, που βρίσκεται στην ανοι-κτή δεξαμενή ψηλότερα από τη στάθμη της θάλασσας. Παράδειγμα τέτοιας συσκευής είναι το Wave Dragon [8], που έχει δοκι-μασθεί υπό κλίμακα και επί σειρά ετών, σε προστατευμένη θάλασσα στη Δανία.

6. Βυθισμένες συσκευές διαφοράς πίεσης (Submerged pressure differential). Οι συ-σκευές αυτές τυπικά βρίσκονται κοντά στην ακτή και στηρίζονται στο βυθό. η κίνηση του κύματος στην επιφάνεια διαφοροποι-εί την υποκείμενη πίεση η οποία μεταφέ-ρεται κατάλληλα στο μηχανισμό παραγωγής ενέργειας. Παράδειγμα τέτοιων συσκευών είναι το AWS [9] και το CETO [10].

7. Άλλες συσκευές που δεν κατατάσσο-νται σε κάποια κατηγορία. Στην κατηγορία αυτή κατατάσσονται συσκευές διαφορετι-κής σχεδίασης από τις πλέον γνωστές τεχνο-λογίες που προαναφέρθηκαν, όπως για πα-ράδειγμα το wave rotor, που είναι μια μορ-φή στροβίλου που κινείται κατ’ ευθείαν από τα κύματα. Ή επίσης εύκαμπτες κατα-σκευές που αλλάζουν σχήμα και όγκο και που αποτελούν τμήμα του συστήματος με-τατροπής της ενέργειας.

Η συσκευή Pelamis2 σε δοκιμαστική λειτουργία στη Σκοτία.

16 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

Η Ελληνική πραγματικότηταη Ελλάδα διαθέτει το σχετικά περιορισμέ-νο κυματικό δυναμικό της Μεσογείου οπό-τε το ενδιαφέρον για την ανάπτυξη τεχνολο-γιών κυματικής ενέργειας είναι αντίστοιχα μικρότερο. Παρ’ όλα αυτά έχουν γίνει προ-σπάθειες εγκατάστασης μηχανών κυματικής ενέργειας στη θάλασσα για πειραματικούς σκοπούς. η πρώτη αφορούσε συσκευή σειράς πλωτήρων εγκατεστημένων επί της ακτής και την μετατροπή της παλινδρομικής τους κίνησης σε περιστροφική μέσω αλυσί-δας. Το έργο λειτούργησε για περιορισμένο χρονικό διάστημα στη νήσο Ψυτάλλεια. η δεύτερη αφορούσε την αξιοποίηση της κυ-ματικής ενέργειας για την κίνηση πλωτήρα που ήταν συνδεδεμένος με έμβολο στηριγ-μένο στο βυθό. Το έμβολο παρήγαγε πεπι-εσμένο νερό, που χρησίμευε για την κίνη-ση υδραυλικού μηχανισμού για την παρα-γωγή ενέργειας αφ’ ενός, και την λειτουρ-γία συσκευής αφαλάτωσης εφ’ ετέρου. η συσκευή λειτούργησε για μεγάλο διάστημα στην περιοχή του Λαυρίου.[1] Oceans of Energy, European Ocean Energy Roadmap 2010-1050 ht tp : / /www.eu-oea .com/wp-content /uploads/2012/02/EUOEA-Roadmap.pdf[2] Pelamis Wave Power,

http://www.pelamiswave.com/[3] Wave Star http://wavestarenergy.com/[4] Ocean Power Τechnologies, http://www.oceanpowertechnologies.com/[5] Wave Bob Blue Technologies, http://www.wavebob.com/[6] Aquamarine Power http://www.aquamarinepower.com/[7] Mutriku Wave Energy Plant

http://www.eve.es/web/Energias-Renovables/Energia-marina.aspx?lang=en-GB[8] Wave Dragon http://www.wavedragon.net/[9] AWS Ocean Energy, http://www.awsocean.com/home.aspx[10] Carnegi Wave Energy http://www.carnegiewave.com/

Η συσκευή Wave Star σε λειτουργία στη Βόρεια Δανία.

Η συσκευή OPT σε ήρεμες κυματικές συνθήκες.

Η Ελληνική κυματική συσκευή παραγωγής νερού υπό πίεση για παραγωγή ρεύματος και αφαλάτω-ση. Διακρίνονται ο πλωτήρας και το έμβολο.

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 17

18 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

Παρούσα και μελλοντική κατάσταση στην ΕυρώπηΟι προοπτικές για την ανάπτυξη των εφαρμο-γών της γεωθερμικής ενέργειας στην Ευρώπη και κατ’ επέκταση στην Ελλάδα, με ορίζοντα το έτος 2020,είναι σημαντικές και κατηγοριοποι-ούνται ως ακολούθως:• Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (με έμφαση στην τεχνολογία EGS)• Χρήση της θερμικής ενέργειας (τηλεθέρμανση / τηλεψύξη και θερμοκήπια)• Γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (ΓΑΘ)Όσον αφορά την ανάπτυξη των ανωτέρω εφαρ-μογών, έχουν τεθεί διακριτοί στόχοι σχετι-κά με την προς εγκατάσταση ισχύ ανά κατηγο-ρία εφαρμογής ([1], [2] και [3]), σε επίπεδο Ευ-ρωπαϊκής Ένωσης για το έτος 2020. Σύμφωνα με το National Renewable Energy Action Plan (NREAP) για το έτος 2020 και με ορίζοντα το συ-γκεκριμένο έτος για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τη χρήση της θερμικής ενέργειας και τις ΓΑΘ εφικτός στόχος είναι τα 1.553,4 MW(e), 15.356 MW(th), και 32.756 MW(th) αντιστοίχως.

η εγκατεστημένη ισχύς στην Ευρωπαϊκή Ένωση για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της εκμετάλλευσης της Γεωθερμίας ανέρχεται σή-μερα σε 898,5 MW(e), που αντιστοιχεί περίπου στο 7% της παγκόσμιας εγκατεστημένης ισχύος για γεωθερμική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργει-ας. Σχεδόν το 95% της ισχύος αυτής είναι εγκα-τεστημένο στην Ιταλία, ενώ το υπόλοιπο περί-που 5% της ισχύος κατανέμεται σε μικρές μο-νάδες, όπου είναι εγκατεστημένες στην Πορτο-

γαλία (Αζόρες), στη Γαλλία (Γουαδελούπη), στην Αυστρία (Altheim και Bad Blaumau) και στη Γερμανία (Newstadt Gloewe). Ανάλογα με τις γεωλογικές συνθήκες και τη θερμοκρασία του γεωθερμικού ρευστού, το κόστος κατασκευής των γεωθερμικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής ποικίλει μεταξύ 1000 και 4000 €/kW(e), με τυ-πικό κόστος συντήρησης και λειτουργίας γύρω στο 2% αυτού της κατασκευής. Το κόστος πα-ραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από γεωθερμία ανέρχεται σε 0,03-0,15 €/kWh(e), συμπεριλαμ-βανομένων των αποσβέσεων των κεφαλαίων και του κόστους κεφαλαίου. Βάσει των προανα-φερθέντων παρατηρείται ότι η γεωθερμία, είναι απολύτως ανταγωνιστική προς άλλες τεχνολογί-ες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με συμβα-τικά καύσιμα ή ΑΠΕ

η εγκατεστημένη ισχύς για θερμικές χρήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογίζεται σήμερα περίπου σε 1.550 MW(th) και περιλαμβάνεται σ’ αυτήν η θέρμανση κτιρίων περίπου στο 45%, τα θερμοκήπια στο 25%, τα θερμά λουτρά στο 23% και υπόλοιπες εφαρμογές στο 7%.Το κόστος της απευθείας χρήσης του γεωθερμι-κού ρευστού για θερμικές εφαρμογές ανέρχεται σε αρχική επένδυση 200-1000 €/kW(th) και το ισοδύναμο κόστος παραγόμενης θερμότητας σε 0,005-0,025 €/kWh(th), τιμές σημαντικά μικρότε-ρες από εκείνες που αντιστοιχούν στην παραγω-γή θερμότητας από πετρέλαιο θέρμανσης (ντίζελ), ακόμη και από φυσικό αέριο.Επιπροσθέτως οι εφαρμογές των γεωθερμικών αντλιών θερμότητας (ΓΑΘ) στην Ευρωπαϊκή Ένω-

Γεωθερμία –Η τεχνολογία ΑΠΕ του μέλλοντος

Ι. ΧαλδέζοςΔιπλ. Μηχανικός Ορυκτών ΠόρωνΚ. Καρύτσας Δρ. Γεωλόγος-Γεωθερμικός, Αν/της Διευθυντής Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, Προϊστάμενος Τμήματος Γεωθερμικής Ενέργειας, ΚΑΠΕ

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 19

ση ανέρχονται σήμερα σε 12.611MW(th), που αντιστοιχεί στο 50% περίπου της παγκό-σμιας εγκατεστημένης ισχύος, ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης της αντίστοιχης αγοράς ανέρχεται σε 20% ετησίως.

Το κόστος εγκατάστασης των γεωθερμικών αντλιών θερμότητας (ΓΑΘ) ανέρχεται σε 500-1200 €/kW(th) για μονάδες που χρησιμοποι-ούν νερό από υδρογεώτρηση (ανοικτού κυ-κλώματος εφαρμογές) και σε 1000-1800 €/kW(th) για μονάδες που χρησιμοποιούν υπόγειους εναλλάκτες θερμότητας (κλειστού κυκλώματος εφαρμογές). Το αντίστοιχο κό-στος ανά μονάδα παρεχόμενης θερμικής ενέργειας ανέρχεται σε 0,015-0,028 €/kWh χωρίς αποσβέσεις, και σε 0,038-0,052 €/kWh λαμβάνοντας υπόψη την απόσβεση του αρχικού κεφαλαίου και το κόστος χρήματος.

Επισκόπηση στις γεωθερμικές τεχνολογίες αιχμήςΓεωθερμική ενέργεια είναι η φυσική θερ-μότητα της γης. η θερμότητα αυτή προέρ-χεται από το εσωτερικό της γης και περι-έχεται στα πετρώματα, στο υπόγειο νερό ή/και σε ατμό. Οι μέθοδοι εκμετάλλευσης της γεωθερμικής ενέργειας για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν να κατηγο-ριοποιηθούν σε δύο τύπους συστημάτων:

• Συμβατικά υδροθερμικά συστήματα στα οποία χρησιμοποιείται ο φυσικός υδρο-φόρος ορίζοντας (ατμός ή διφασικό ρευ-στό ή νερό).

• Τεχνητώς Βελτιωμένα Γεωθερμικά Συ-στήματα - EGS (Enhanced Geothermal Systems) στα οποία χρησιμοποιείται η υψηλή θερμοκρασία των πετρωμάτων με την τεχνητή έγχυση νερού και ταυτόχρονα με την αύξηση της διαπερατότητας των γε-ωλογικών σχηματισμών που αποτελούν το γεωθερμικό ταμιευτήρα. Στην ουσία ένα σύστημα EGS είναι ένας υπόγειος γεωθερ-μικός ταμιευτήρας, ο οποίος έχει δημιουρ-γηθεί και βελτιωθεί με τεχνητό τρόπο. Ένα είδος γεωθερμικής ενέργειας, που έχει σήμερα πολύ ενδιαφέρουσα εφαρμογή, είναι η αβαθής γεωθερμία, η οποία είναι ενέργεια, που προέρχεται από μικρό βά-θος, δηλαδή από τα επιφανειακά στρώ-ματα της Γης. Όταν όμως η γεωθερμική ενέργεια προέρχεται από τα έγκατα της Γης

χαρακτηρίζεται ως γεωθερμικό δυναμι-κό. Με δεδομένο λοιπόν αυτή τη διάκρι-ση μπορεί πλέον η αβαθής γεωθερμία να οριστεί ως: η εκμετάλλευση της θερμότη-τας των επιφανειακών γεωλογικών σχημα-τισμών και των υδάτων (επιφανειακών και υπογείων), που δεν χαρακτηρίζονται ως γεωθερμικό δυναμικό και είναι κατάλλη-λη για τη θέρμανση και την ψύξη χώρων. Για την εκμετάλλευση της αβαθούς γεω-θερμίας χρησιμοποιούνται οι γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (ΓΑΘ).

Οι γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (ΓΑΘ) είναι συστήματα θέρμανσης/ψύξης που αποτελούνται από τον υπόγειο εναλλά-κτη θερμότητας (ή γεωεναλλάκτη) ή/και την υδρογεώτρηση, την υδρόψυκτη αντλία θερμότητας και το εσωτερικό σύστημα θέρμανσης-ψύξης χαμηλής θερμοκρασίας. Οι γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (ΓΑΘ) αξιοποιούν την πρακτικά σταθερή θερ-μοκρασία του εδάφους, με αποτέλεσμα να εξοικονομούν πρωτογενή ενέργεια (σε μορφή θερμική ή ηλεκτρική), καθώς και να συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και συνεπώς στην προστασία του περιβάλλοντος. Ανα-φέρεται ότι οι γεωθερμικές αντλίες θερμό-τητας (ΓΑΘ) είναι διαδεδομένες στην Ευ-ρώπη και ιδιαίτερα σε χώρες όπως: Σου-ηδία, Αυστρία, Ελβετία, Γερμανία, Ολλαν-δία και Γαλλία. Σε αυτές τις χώρες έχει ανα-πτυχθεί και καθιερωθεί η αντίστοιχη τε-χνολογία και οι πρακτικές αυτής, με κύ-ρια απόρροια για τα συστήματα των ΓΑΘ να λειτουργούν αξιόπιστα επί σειρά δεκα-ετιών.

Υφιστάμενη κατάσταση στην Ελλάδα και προοπτικές ανάπτυξηςΣτην Ελλάδα υπάρχει γεωθερμία ικανή να παρέχει ενέργεια για κάθε είδους εφαρ-μογή, συμβάλλοντας καταλυτικά στην το-πική αποκεντρωμένη ανάπτυξη. Το συνολικό βεβαιωμένο γεωθερμικό δυ-ναμικό για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργει-ας εκτιμάται στα 400 MW(e), ενώ το πι-θανό συμπεριλαμβανομένου της εφαρμο-γής EGS ανέρχεται τουλάχιστον σε 1000 MW(e). Επισημαίνεται ότι στην Ελλάδα η γεωθερ-μική ενέργεια, που είναι κατάλληλη για τις θερμικές χρήσεις (αγροτικές εφαρμο-

γές, θέρμανση χώρων, υδατοκαλλιέργει-ες, ιαματικά λουτρά κλπ.) της γεωθερμί-ας, εμφανίζει βεβαιωμένο δυναμικό της τάξης των 500 MW(th) και πιθανό άνω των 1000MW(th) .

Αξίζει να τονισθεί ότι το θεμελιώδες, ιδι-άζων και αδιαμφισβήτητο πλεονέκτη-μα της γεωθερμίας είναι ότι μπορεί να αποτελέσει φορτίο βάσης, αντικαθιστώ-ντας απ’ ευθείας και καθ’ ολοκληρία τα συμβατικά καύσιμα που χρησιμοποιού-νται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέρ-γειας. Αυτό επιτυγχάνεται διότι η γεω-θερμική ενέργεια είναι απολήψιμη καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους (ήτοι 7 ημέρες την εβδομάδα, 24 ώρες την ημέρα, 8760 ώρες το έτος).

Σήμερα στη χώρα μας υφίστανται εφαρ-μογές εγκατεστημένες, για θερμικές χρή-σεις, της τάξεως των 161MW(th) και συ-γκεκριμένα: 60 MW(th) σε γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (ΓΑΘ), 48MW(th) σε θερμοκήπια και άλλες αγροτικές χρή-σεις, 40 MW(th) σε ιαματικά λουτρά, 10 MW(th) σε υδατοκαλλιέργειες, 1MW(th) σε θέρμανση χώρων, 0,5 MW(th) σε βιομη-χανικές εφαρμογές και 1,5 MW(th) σε άλ-λες χρήσεις.

Το βεβαιωμένο γεωθερμικό δυναμικό χαμηλής ενθαλπίας στην Ελλάδα ανέρχε-ται σε 370 MW(th) για θερμικές χρήσεις

20 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

μη συμπεριλαμβανομένων των ιαματικών λουτρών.

Αυτή τη στιγμή υπάρχει ενδιαφέρον από επενδυτές για την εγκατάσταση 1000 στρεμμάτων γεωθερμικών θερμοκηπίων (ΓΑΘ) και εκτιμάται ότι η υλοποίηση αυ-τών των επενδύσεων θα οδηγήσει στην κάλυψη της τάξεως των 175 MW(th) θερμι-κών αναγκών.

Στην αγορά των γεωθερμικών αντλιών θερμότητας (ΓΑΘ) παρουσιάζεται ιδιαίτε-ρη ανάπτυξη από το έτος 2004 με ρυθ-μό ανάπτυξης μεγαλύτερο από 20% ετη-σίως, επειδή αφενός μεν αυτές μπορούν να εγκατασταθούν σε οποιοδήποτε κτίριο και περιοχή, αφετέρου δε έχει εφαρμοστεί πρόσφατα το αντίστοιχο θεσμικό πλαίσιο.

η γεωθερμική ενέργεια αποτελεί φθηνή και ήπια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, με

άμεσα ενεργειακά, οικονομικά, περιβαλ-λοντικά και κοινωνικά οφέλη. Οι προοπτι-κές μελλοντικής ανάπτυξης όλων των τε-χνολογιών εκμετάλλευσης της γεωθερμι-κής ενέργειας στην Ελλάδα, είναι ιδιαίτε-ρα μεγάλες, ειδικά για την ηλεκτροπαρα-γωγή καθώς και για τα συστήματα θέρ-μανσης, ψύξης και ζεστού νερού χρήσης στα κτίρια με τη χρήση των ΓΑΘ. Στη χώρα μας έχουμε εκμεταλλευτεί έως σήμερα λι-γότερο από το 1% του συνολικού γεωθερ-μικού δυναμικού αυτής, όμως στο άμεσο μέλλον, ήτοι έως το 2030, μπορεί το αξι-οποιημένο γεωθερμικό δυναμικό, μέσω άμεσων επενδύσεων να αυξηθεί σημαντι-κά και να έχουμε για ηλεκτροπαραγωγή εγκατεστημένα τουλάχιστον 1.000 MW(e), για το σύνολο των θερμικών εφαρμογών 780 MW(th). Επίσης εκτιμάται ότι οι εφαρ-μογές των ΓΑΘ έως το 2030 να ανέρχο-νται σε 660 MW(th), και επιπροσθέτως το ίδιο έτος η αντίστοιχη ετήσια εξοικονόμη-

ση ενέργειας προσεγγιστικά υπολογίζεται να ανέρχεται ετησίως σε 3.000.000 Τό-νους Ισοδύναμου Πετρελαίου (Τ.Ι.Π.), κα-θώς και η παράλληλη αποφυγή εκλύσεων στην ατμόσφαιρα σε 9.600.000Τόνοι διο-ξειδίου του άνθρακα (CO2).

[1] Καρύτσας Κ. και Μενδρινός Δ., “η Γεωθερμική Ενέργεια στην Ελλάδα – Δυνατότητες ανάπτυξης εφαρμογών με ορίζοντα το 2030”, Δελτίο ΠΣΔΜ-η, σελ. 40-48, Μάρτιος 2010.

[2] Eurobserv’er: SYSTÈMES SOLAIRES le journal des energies renouvelables, “Ground Source Heat Pump Barometer”, No 205, pp. 82-101, September, 2011.

[3] EGEC – European Geothermal Energy Council, “NREAPs: evaluation of the geo-thermal contribution”, Brussels, October 14, 2010.

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 21

22 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Σύντομη ΑνασκόπησηΤα Θερμικά ηλιακά Συστήματα (ΘηΣ) είναι εξοπλισμός και διατάξεις που αξιοποιούν την ηλιακή θερμότητα. Οι ηλιακές θερμικές εφαρμογές αφορούν στην απ’ ευθείας αξιο-ποίηση της θερμότητας της ηλιακής ακτινο-βολίας για παραγωγή θερμού νερού χρήσης και θέρμανση/ψύξη χώρων στα κτίρια, στην βιομηχανία και στην γεωργία.Σε σύγκριση με άλλες χώρες, η Ελλάδα δι-αθέτει υψηλή ηλιακή ακτινοβολία με μεγά-λη διάρκεια ηλιοφάνειας και επομένως έχει ισχυρό πλεονέκτημα για αποδοτικές ηλια-κές εφαρμογές. Ο νησιωτικός χώρος απο-τελεί σημαντική προτεραιότητα εφαρμογών με αξιόλογα οφέλη εξυπηρετώντας τον του-ρισμό και συμβάλλοντας στην περιφερεια-κή ανάπτυξη. η απουσία ηλιακών εφαρμο-γών στον δημόσιο τομέα είναι έντονη στην Ελλάδα με αποτέλεσμα την σπατάλη ενερ-γειακών πόρων με κόστος και δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις.Σήμερα υπάρχει σημαντική διείσδυση των ΘηΣ στα κτίρια στην Ελλάδα με περισσότε-ρα από 4,1 εκατομ. m2 ηλιακών συλλεκτών εγκατεστημένων και αποδιδόμενη ισχύ 2,9 GWth. [1]. Περί το 25-30% των νοικοκυ-ριών στην Ελλάδα έχει εγκατεστημένο ΘηΣ. Στην Ελλάδα, τόσο στην ηπειρωτική χώρα όσο και στα νησιά τα ΘηΣ για την παραγω-γή ζεστού νερού χρήσης υποκαθιστούν κυ-ρίως ηλεκτρική ενέργεια.Στην έκδοσή της «Solar thermal markets

in Europe, Trends and Market Statistics 2010», η Ευρωπαϊκή Ένωση Θερμικών ηλι-ακών Βιομηχανιών (ESTIF) [2], δείχνει ότι η Ελλάδα συνολικά κατέχει το 6% της Ευρω-παϊκής αγοράς (Εικ. 1) ενώ αναφορικά με την ανηγμένη ισχύ των εν λειτουργία συστη-μάτων ανά 1000 κατοίκους (Εικ.2), η Κύ-προς έχει τα πρωτεία, ενώ η Αυστρία, αν και χώρα χωρίς ιδιαίτερη ηλιοφάνεια, βρί-σκεται μπροστά από την Ελλάδα. η Ελλάδα κατέχει την τρίτη θέση μεταξύ των Ευρωπα-ϊκών χωρών, ενώ μόλις πριν από τέσσερα χρόνια ήταν δεύτερη.

η τρίτη θέση που καταλαμβάνει η Ελλάδα μεταξύ των χωρών της Ευρώπης οφείλεται μάλλον στο μεγάλο αριθμό εγκαταστάσεων κατά το παρελθόν και δεν φαίνεται να μπο-ρεί να συνεχιστεί για πολύ αν η αγορά ακο-λουθήσει τη σημερινή της πτωτική πορεία και στο μέλλον (Εικ. 3).

Μερικοί κατασκευαστές προβλέποντας την πτώση της Ελληνικής αγοράς, στράφηκαν έγκαιρα προς τις διεθνείς αγορές και κυ-ρίως προς την Κεντρική Ευρώπη και επέ-δειξαν ιδιαίτερη εξωστρέφεια (συμμετοχή σε Κοινοτικά προγράμματα, συμβολή στην ίδρυση και ανάληψη της προεδρίας της Ευ-ρωπαϊκής Ένωσης Κατασκευαστών- ESTIF). Από το 1991 ξεκίνησαν συστηματικές προ-σπάθειες εξαγωγών. Οι εταιρείες του κλά-δου επέτυχαν να διεισδύσουν σε όλες τις

Θερμικά ηλιακά συστήματα για εφαρμογές ηλιακού κλιματισμού

Β. Δρόσου, Ενεργειακός Μηχανικός, ΜSc in EnergyΠροϊσταμένη τμ. Θερμικών ηλιακών Συστημάτων

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 23

«δύσκολες» αγορές (Γερμανία, Αυστρία, Κύπρος, Ισραήλ, Τουρκία). Τα Ελληνι-κά προϊόντα εξάγονται σε δεκάδες χώρες και φθάνουν έως την Νότια Αφρική και την Ινδονησία. Χαρακτηριστικό της δυνα-μικότητας είναι ότι έχουν κατακτήσει το 20% της μεγαλύτερης Ευρωπαϊκής αγο-ράς σήμερα (Γερμανία). Συνολικά εξάγε-ται περίπου το 40% της ελληνικής παρα-γωγής συλλεκτών. Ο ηλιακός κλιματισμός αποτελεί μια νέα και αναπτυσσόμενη τεχνολογία, σε σύ-γκριση με τους άλλους τομείς εφαρμο-γής της ηλιακής ενέργειας. η χρήση της ηλιακής ενέργειας για τη λειτουργία συ-στημάτων κλιματισμού χώρων είναι όμως πολύ ελκυστική, δεδομένου ότι το ψυκτι-κό φορτίο συμπίπτει γενικά με τη διαθε-σιμότητα της ηλιακής ενέργειας και επο

μένως οι απαιτήσεις σε ψύξη ενός κτιρίου συμπίπτουν με την υψηλή ηλιακή ακτινο-βολία. Αποτρεπτικοί παράγοντες για την ευρεία διάδοση της τεχνολογίας του ηλι-ακού κλιματισμού αποτελούν κυρίως το υψηλό οικονομικό ρίσκο της επένδυσης και η έλλειψη τεχνογνωσίας.

Στοιχεία για την Τεχνολογία Τα συστήματα ηλιακής ψύξης έχουν το πλεονέκτημα ότι χρησιμοποιούν απολύ-τως αβλαβή ρευστά όπως το νερό, ή δια-λύματα αλάτων για την λειτουργία τους. Είναι ενεργειακά αποδοτικά και περιβαλ-λοντικά φιλικά. Μπορούν να χρησιμοποι-ηθούν είτε ως αυτόνομα συστήματα, είτε σε συνδυασμό με συμβατικό κλιματισμό, για να βελτιώσουν την ποιότητα της ατμό-σφαιρας του εσωτερικού όλων των τύπων

κτιρίων, καταλήγοντας σε μείωση της κα-τανάλωσης ενέργειας και των εκπομπών CO2.η ηλιακή ψύξη προσφέρει μια λύση για την υπερθέρμανση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και, επιπλέον, μειώνει τη μέγιστη ηλεκτρική ενεργειακή ζήτηση που εμφανίζεται κατά τους θερινούς μή-νες τις μεσημβρινές ώρες. η λειτουργία της βασίζεται στην εκμετάλλευση της θερ-μικής ενέργειας του ήλιου ή την ηλεκτρι-κής ενέργειας που παράγεται με τη βο-ήθεια της ηλιακής ακτινοβολίας για την τροφοδοσία μιας ψυκτικής συσκευής. Τα συστήματα ηλιακού κλιματισμού/ψύ-ξης που χρησιμοποιούνται μέχρι τώρα μπορούν να ταξινομηθούν σε:

-κλειστά συστήματα: αυτά είναι θερμοκί-νητοι ψύκτες που παρέχουν ψυχρό νερό, το οποίο είτε χρησιμοποιείται στις κεντρι-κές κλιματιστικές μονάδες για να παρέχει πλήρως κλιματισμένο αέρα (ελεγχόμενης θερμοκρασίας και υγρασίας) είτε διανέ-μεται μέσω ενός δικτύου ψυχρού νερού σε καθορισμένους χώρους για να τροφο-δοτήσει τις τοπικές μονάδες των δωματί-ων (π.χ. fan coils). Στην αγορά σήμερα εί-ναι διαθέσιμες οι τεχνολογίες των ψυκτών απορρόφησης (οι πιο κοινοί) και οι των ψυκτών προσρόφησης..

-ανοικτά συστήματα: αυτά είναι συστή-ματα αέρα στα οποία ελέγχεται η θερμο-κρασία και η υγρασία σύμφωνα με τις απαιτούμενες συνθήκες άνεσης. Το ψυ-κτικό μέσο είναι πάντα το νερό, δεδο-μένου ότι βρίσκεται σε άμεση επαφή με τον αέρα. η τεχνολογία που χρησιμο-ποιείται είναι αυτή της ψύξης μέσω αφύ-γρανσης και εξάτμισης (DEC: Desiccant Evaporative Cooling).

Τα κύρια στοιχεία μιας διάταξης ηλιακού κλιματισμού είναι:• Οι ηλιακοί συλλέκτες (για συστήμα-τα ανοικτού κύκλου απαιτούνται περί-που 10m2 ανά 1000m3/h, ενώ για ψύκτες υγρού χρειάζονται περίπου 3m2 ανά kW ψύξης)• Το σύστημα ηλιακής ψύξης

Εικ.1: Μερίδια αγοράς Ευρωπαϊκών χωρών

Εικ.2: Κατάταξη Ευρωπαϊκών χωρών αναφορικά με την συνολική εγκατεστημένη ισχύ θερμικών ηλια-κών συλλεκτών εν λειτουργία, ανηγμένη /1000 κατοίκους

24 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

Εικ.3: Ανάπτυξη αγοράς – Ανηγμένη εγκατεστημένη ισχύ ηλιακών συλλεκτών / 1000 κατοίκους

Σχήμα 1: Σχηματικό διάγραμμα συστήματος ηλιακού κλιματισμού (πηγή: [3])

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 25

• Οι δεξαμενές αποθήκευσης της θερμό-τητας που παράγουν οι ηλιακοί συλλέκτες.• Το υδραυλικό κύκλωμα: πύργος ψύξης, αντλίες, εναλλάκτες θερμότητας, σωληνώ-σεις, βάνες και σύνδεση με τη βοηθητική πηγή θέρμανσης• Σύστημα ελέγχου και προαιρετικά, τη-λεπαρακολούθησης.Ένα σχηματικό διάγραμμα συστήματος ηλι-ακού κλιματισμού φαίνεται στο Σχήμα 1.

Η Ελληνική πραγματικότηταΣήμερα στον κόσμο υπάρχουν σχεδόν 1000 εγκατεστημένα συστήματα ηλιακού κλιματισμού, και σχεδόν 100 στην Ευ-ρώπη, διαφόρων ισχύων και τεχνολογι-ών, εμπορικά και πειραματικά [4]. Στην Ελλάδα είναι καταγεγραμμένα περί τα 10 συστήματα ηλιακού κλιματισμού με συ-νολική εγκατεστημένη ψυκτική ισχύ περί τα 1500 kW.Μεταξύ αυτών η εγκατάσταση ηλιακού κλιματισμού της εταιρείας καλλυντικών «Sarantis», η οποία είναι η μεγαλύτερη στην Ευρώπη από πλευράς ηλιακού πε-δίου (2664m2, 700 kW ψυκτική ισχύ) και έχει βραβευτεί ως η τρίτη καλύτερη επέν-δυση για την βιώσιμη ανάπτυξη στον κό-σμο για το έτος 2001.

Επίσης, από τον Δεκέμβριο του 2011 λει-τουργεί με επιτυχία η εγκατάσταση ηλια- κού κλιματισμού με διεποχιακή απο-θήκευση νερού, στις εγκαταστάσεις του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργει-ας (ΚΑΠΕ), στο Πικέρμι. η συγκεκριμέ-νη εγκατάσταση υλοποιήθηκε στα πλαί-σια του ευρωπαϊκού έργου HIGH-COMBI [5]. η εφαρμογή αυτή παρέχει θέρμαν-ση και ψύξη σε ένα κτήριο γραφείων του ΚΑΠΕ, με χρήση επίπεδων θερμικών ηλι-ακών συλλεκτών. Το σύστημα σχεδιάστη-

κε ώστε να καλύπτει τις ενεργειακές ανά-γκες του κτιρίου κατά 85%. η καινοτομία της συγκεκριμένης εγκατά-στασης αφορά στη μεταφορά μεγάλων ποσών θερμότητας μέσω της χρήσης δι-εποχιακής αποθήκης θερμότητας σε νερό ενισχύοντας έτσι την αυτονομία κατά τη θέρμανση. Κατά την ηλιακή ψύξη, το σύ-στημα των ηλιακών συλλεκτών τροφο-δοτεί ένα θερμικά κινούμενο ψύκτη, ο οποίος παράγει κρύο νερό θερμοκρασί-ας 7oC. Τα βασικά μέρη της εγκατάστα-σης είναι οι θερμικοί ηλιακοί συλλέκτες (150m2), η διεποχιακή αποθήκη θερμό-τητας (58m3), ο θερμικός ψύκτης απορρό-φησης (35kW), η αντλία θερμότητας και ο πύργος ψύξης. η διεποχιακή αποθήκη θερμότητας απο-θηκεύει την πλεονάζουσα θερμότητα από τους ηλιακούς συλλέκτες κατά τις περιό-δους υψηλής ηλιακής ακτινοβολίας και χαμηλών ενεργειακών απαιτήσεων, ώστε αυτή να αξιοποιείται όταν χρειάζεται. Με-γάλα ποσά ενέργειας αποθηκεύονται έτσι κατά το φθινόπωρο και την άνοιξη και χρησιμοποιούνται κατά την επόμενη ενερ-γοβόρο περίοδο, δηλαδή το χειμώνα και το καλοκαίρι. η ενεργειακή συμπεριφο-ρά της αποθήκης βελτιώνεται από την εν-σωμάτωση της αντλίας θερμότητας νερού –νερού κατά την περίοδο θέρμανσης.

Το σύστημα παρακολουθείται βάσει διε-θνών προδιαγραφών και καταγράφονται μετρήσεις σε συνεχή βάση. Παράλληλα, οι ερευνητικές δραστηριότητες έχουν επι-κεντρωθεί και στην υπολογιστική προ-σέγγιση του συστήματος. Ειδικότερα, εξε-τάζονται διαφορετικές τεχνικές, επιμέ-ρους συστήματα και συνδυασμοί τους (πχ νέοι τρόποι αποθήκευσης, εκμετάλλευ-

ση της απορριπτόμενης θερμότητας για ψύξη, συνδυασμένος έλεγχος θέρμανσης και ψύξης). Αναλυτικές προσομοιώσεις διενεργούνται με χρήση του λογισμικού δυναμικών προσομοιώσεων TRNSYS. η συγκέντρωση και η ανάλυση των μετρή-σεων στοχεύει στη διαπίστευση της ακρί-βειας των προγραμμάτων προσομοίωσης και σχεδιασμού, καθώς και στην αξιολό-γηση της απόδοσης όλης της εγκατάστα-σης. Πλέον, στόχος είναι η βελτιστοποί-ηση του συστήματος, κυρίως μεταβάλλο-ντας τις ρυθμίσεις λειτουργίας.Δεδομένου ότι το σύστημα High Combi καλύπτει πραγματικές ανάγκες θέρμανσης και ψύξης γραφείων του ΚΑΠΕ, η λειτουρ-γία του, η συνεχής παρακολούθησή του και η βελτιστοποίηση του θα συντελέσουν στην περαιτέρω διείσδυση της τεχνολογί-ας του ηλιακού κλιματισμού στην Ελλάδα.

[1]WEISS, W., MAUTHNER, F., (2012) Solar heating worldwide: Market and contribution to energy supply 2010. Graz: IEA Solar heating and cooling programme.[2]European Solar Thermal Industry Federation (ESTIF), (2011), Solar thermal markets in Europe, Trends and Market Statistics 2010, Bruxelles.[3] “Solar combi+” project, supported by Intelligent Energy Europe http://www.solarcombiplus.eu[4]SPARBER, W, NAPOLITANO, A., P. MELOGRANO, P., Overview on worldwide installed solar cooling systems. Tarragona-Spain: 2nd International Conference Solar Air Conditioning[5]“High Combi” project, supported by European Commission http://www.highcombi.eu

26 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Σύντομη Ανασκόπησηη βιομάζα, το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα προϊόντων, υπολειμμάτων και αποβλήτων βι-ολογικής προέλευσης από τη γεωργία, την κτη-νοτροφία, τις δασοκομικές και συναφείς βι-ομηχανίες, καθώς και των αστικών αποβλή-των, είναι η τέταρτη μεγαλύτερη πηγή ενέργει-ας στον κόσμο μετά τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Είναι η μεγαλύτερη και πιο σημαντική ανανεώσιμη ενεργειακή επιλο-γή στο παρόν στάδιο καθώς μπορεί να χρησι-μοποιηθεί για την παραγωγή διαφόρων μορ-φών ενέργειας, παρέχοντας έτσι όλες τις δυνα-τές ενεργειακές υπηρεσίες. Ανάλογα με τα δι-αφορετικά χαρακτηριστικά κάθε τύπου βιο-μάζας - χημική σύνθεση, θερμογόνο δύναμη, υγρασία, τέφρα, κλπ - χρησιμοποιούνται διά-φορες διεργασίες μετασχηματισμού, μηχανι-κές, χημικές, θερμοχημικές, βιολογικές, ώστε η βιομάζα να μετατραπεί σε βιοκαύσιμα, θερμό-τητα ή/και ηλεκτρική ενέργεια.Σύμφωνα με στοιχεία της ΑΕΒΙΟΜ [1], η συμμετοχή της βιοενέργειας στην τελική κατανάλωση ενέργει-ας (MΤΙΠ) σε Ευρωπαϊκό επίπεδο εκτιμάται στα 60 ΜΤΙΠ ενώ οι προβλέψεις για το 2030 ανεβάζουν τη

Βιομάζα – Βιοκαύσιμα

Μ. Χρήστου, Γεωπόνος, ΜScΥπεύθυνη Τμήματος Βιομάζας, ΚΑΠΕΙωάννα Παπαμιχαήλ, Χημικός μηχανικόςΥπεύθυνη δέσμης έργων ενεργειακών τεχνολογιών βιομάζας

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

Πίνακας 1. Συμμετοχή της βιοενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο στην ΕΕ27.

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 27

Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζαΤο 2010 η αύξηση της παραγωγής ηλε-κτρικής ενέργειας από στερεή βιομάζα στην ΕΕ αυξήθηκε κατά 12,2% φθάνοντας τις 69,9 TWh. Το 63,8% αυτής παράχθη-κε σε μονάδες συμπαραγωγής [2]. η καύ-ση σε συνδυασμό με κύκλο ατμού είναι η κύρια χρησιμοποιούμενη τεχνολογία για την ώρα, αλλά αναδύονται και νέες τεχνολογίες, όπως πχ μονάδες Organic Rankine Cycle (ORC). Επίσης λειτουρ-γούν μονάδες σύγκαυσης βιομάζας και άνθρακα από εταιρείες παραγωγής ηλε-κτρικής ενέργειας. Στη Βόρεια Ευρώπη, είναι ευρέως διαδεδομένη η σύγκαυση σε μονάδες συμπαραγωγής ή παραγωγής θερμότητας. Τα τελευταία χρόνια υπάρ-χει η τάση να γίνεται σύγκαυση σε σταθ-μούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με άνθρακα, ως μέρος του εκσυγχρονισμού υφιστάμενων μονάδων άνθρακα ώστε να μειωθούν οι εκπομπές CO2 σε συνδυα-σμό με μείωση των αερίων του θερμο-κηπίου. Οι φορείς εκμετάλλευσης εγκαταστάσε-ων τείνουν να προτιμούν τα σύμπηκτα (pellets) ξύλου, ως την πρώτη ύλη βιομά-ζας που προσφέρει την υψηλότερη από-δοση. η χρήση των συμπήκτων ξύλου στα εργοστάσια που καίνε άνθρακα εί-ναι εξαιρετικά κοινή πρακτική στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης, όπως η Δανία, το ηνωμένο Βασίλειο, τις Κάτω Χώρες και το Βέλγιο. Μεγάλο μέρος αυτής της πρώτης ύλης εισάγεται από τις ηΠΑ, τον Κανα-δά και τη Ρωσία, αλλά επίσης προέρχεται από τα κράτη της Βαλτικής και τη Φινλαν-δία. Εκτιμάται ότι το 2010, 1,6 εκατ. τό-νοι σύμπηκτων ξύλου εισήχθησαν από τις ηΠΑ και τον Καναδά ενώ η κατανάλωση πρέπει να υπερβαίνει τα 10 εκ. τόνους, που ισοδυναμεί με κατανάλωση περίπου 4 εκατομμύρια ΤΙΠ (16 MJ/kg) και 5% της συνολικής στερεάς βιομάζας στην πρωτο-γενή παραγωγή ενέργειας της Ευρωπαϊ-κής Ένωσης. Αν και η χρήση σύμπηκτων μπορεί να προσφέρει λύση, εξακολουθεί να καλύπτει ένα μικρό μερίδιο των στε-ρεών καυσίμων βιομάζας. Το μεγαλύ-τερο μέρος της παραγωγής (περίπου το μισό) τροφοδοτείται από καυσόξυλα, και ακολουθείται από τα υπολείμματα ξύλου (20-25%) και το black liqueur (απόβλητο χαρτοβιομηχανίας, περίπου 15%), με τα

υπόλοιπα αγροτικά υπολείμματα (όπως το άχυρο) να αντιπροσωπεύουν περίπου το 8%. Άλλες πιθανές τεχνολογίες για σύγκαυση είναι η καύση ή η αεριοποίηση σε ρευ-στοποιημένη κλίνη με ανακυκλοφορία. Το τέλος του 2012 εργοστάσιο στη Vaasa της ενεργειακής εταιρείας Vaskiluodon Voima Oy θα είναι το μεγαλύτερο εργοστάσιο αε-ριοποίησης βιομάζας στον κόσμο, με ισχύ 140 MWe και θα χρησιμοποιεί 25-40% στερεά βιομάζα και άνθρακα.

Άλλη εναλλακτική λύση είναι η μετατρο-πή μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με καύ-ση άνθρακα σε μονάδες καύσης βιομάζας. Μια τέτοια περίπτωση είναι η Electrabel της GDF Suez, που τον Σεπτέμβριο του 2011 ανέθεσε τη μετατροπή μονάδας στην περιοχή Rodenhuize στο Βέλγιο για € 125 εκατομμύρια. η μονάδα είναι 180 MW λειτουργεί με σύμπηκτα και μπορεί να πα-ράγει πράσινη ηλεκτρική ενέργεια ισοδύ-ναμη με την ετήσια κατανάλωση 320000 οικογενειών, μειώνοντας έτσι τις ετήσι-ες εκπομπές CO2 κατά 1,2 εκ. τόνους. η GDF Suez έχει επίσης επενδύσει σε μια νέα μονάδα βιομάζας 190-MW στο Polaniec, στην Πολωνία, η οποία αναμένεται να τε-θεί σε λειτουργία στο τέλος του 2012, με ηλεκτρική απόδοση 36,5% και λέβητα της Foster Wheeler (ρευστοποιημένη κλίνη με ανακυκλοφορία). η πρώτη ύλη θα είναι 80% υπολείμματα ξύλου και 20% γεωργι-κά υπολείμματα.

Στην Ελλάδα υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για μικρές μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από στερεή βιομάζα λόγω και της ειδικής τιμής αγοράς της από το δίκτυο. Όμως η μόνη μονάδα που έχει υλοποιηθεί, αν και δεν λειτουργεί ακόμα, είναι μονάδα συμπαραγωγής 130 kWe σε ορυζόμυλο με καύσιμο φλοιούς ρυζιού στη Θεσσαλονίκη. Προβλήματα που αφορούν στη γραφειο-κρατία, στην διασφάλιση ικανής ποσότητας βιομάζας σε σταθερές τιμές καθώς και στην αποδοχή της τοπικής κοινωνίας, κάνουν δι-στακτικούς τους πιθανούς επενδυτές. Από το 2010 όμως έχουν κατατεθεί στη ΡΑΕ για χορήγηση άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα/βιοαέριο 248 αι-τήσεις, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 2041,4 MW. η Δ/νση Διαχείρισης Δικτύ-ου της ΔΕη έχει ήδη εξετάσει 79 αιτήσεις συνολικής ισχύος 87,8 MW για χορήγηση

προσφοράς σύνδεσης για ηλεκτροπαραγω-γή από βιοαέριο κι αυτές έχουν πάρει σειρά προτεραιότητας για να ξεκινήσουν την ΕΠΟ και την άδεια εγκατάστασης.

Θέρμανση με βιομάζαη θερμότητα αποτελεί το 48% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας στην ΕΕ -27 με τα νοικοκυριά να είναι ο κύριος καταναλωτής (44% της θερμότητας, 21% της συνολικής ενέργειας), ακολουθούμενα από την βιο-μηχανία και τον τριτογενή τομέα. Το 2010 σημειώθηκε σημαντική αύξηση της κατα-νάλωσης θερμότητας από στερεή βιομάζα. Ο όγκος της θερμότητας που διανεμήθηκε από δίκτυα τηλεθέρμανσης αυξήθηκε κατά 23,7%, που ισοδυναμεί με 7,1 εκ. ΤΙΠ το 2010. Το 68,8% αυτής παραδόθηκε από μονάδες συμπαραγωγής. Αν συμπεριλη-φθεί και η θερμότητα που παράχθηκε/ κα-ταναλώθηκε από ιδιώτες, η συνολική κα-τανάλωση θερμότητας από στερεή βιομά-ζα έφτασε τα 66,1 εκ. ΤΙΠ το 2010, κατά 10,2% αυξημένη από την προηγούμενη χρονιά [2]. η καύση στερεάς βιομάζας για την παρα-γωγή θερμότητας είναι η κύρια χρήση της βιοενέργειας παγκοσμίως, με μια σταθερή τάση για βελτίωση της απόδοσης και μει-ωμένες εκπομπές ρύπων. Υπάρχουν πολ-λά συστήματα ανάλογα με το μέγεθος: α) μικρής κλίμακας συστήματα θέρμανσης για τα νοικοκυριά που συνήθως χρησιμο-ποιούν καυσόξυλα ή σύμπηκτα, β) μεσαί-ας κλίμακας χρήστες που συνήθως χρησι-μοποιούν ως καύσιμη ύλη θρυμματισμέ-νο ξύλο σε λέβητες εσχάρας, και γ) μεγά-λης κλίμακας λέβητες που είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν μεγάλη ποικιλία καυσί-μων, ακόμα και απόβλητα ξύλου ή καύσι-μα που προέρχονται από απορρίμματα. η θερμότητα μπορεί επίσης να παραχθεί σε μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους μονάδες συ-μπαραγωγής και να διατεθεί σε βιομηχανι-κές διαδικασίες με τη μορφή ατμού ή/και σε δίκτυα τηλεθέρμανσης.Ειδικά στον τομέα της οικιακής θέρμανσης τα τελευταία χρόνια συντελείται μια έντονη στροφή στη χρήση βιομάζας και συγκεκρι-μένα στην χρήση συμπήκτων ξύλου. Την τελευταία δεκαετία οι λέβητες και οι σό-μπες προηγμένης τεχνολογίας έχουν διεισ-δύσει στην αγορά της Ευρώπης προσφέ-ροντας ανανεώσιμη θέρμανση με άνεση που όλο και περισσότερο προσεγγίζει αυτή

28 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

του πετρελαίου. Παράλληλα οι τιμές των συ-μπήκτων είναι σταθερότερες και ανταγωνι-στικές με αυτές του πετρελαίου, ενώ η διαδι-κασία δημιουργίας ευρωπαϊκών προτύπων για τα καύσιμα βιομάζας για μη βιομηχανική χρήση είναι στο στάδιο της ολοκλήρωσης.Στην Ελλάδα δεδομένης της υψηλής τιμής του πετρελαίου, σε συνδυασμό με την οι-κονομική κρίση, αλλά και με την βοήθεια της Κ.Υ.Α. 189533/2011 «Ρύθμιση θεμά-των σχετικών με τη λειτουργία των σταθε-ρών εστιών καύσης για την θέρμανση κτη-ρίων και νερού» (ΦΕΚ 2654/11) που εισάγει την χρήση στερεών βιοκαυσίμων στον κτιρι-ακό τομέα, παρατηρήθηκε μια εντυπωσιακή αύξηση στην αγορά σομπών και λεβήτων βι-ομάζας το 2011. Αν και αυτή η αύξηση δεν έχει αποτιμηθεί καταγράφηκαν μεγάλοι χρό-νοι παράδοσης προϊόντων καθώς και έλλει-ψη καυσίμων στην αγορά λόγω υψηλής κα-τανάλωσης. Τα υπάρχοντα ευρωπαϊκά πρό-τυπα για τα στερεά καύσιμα βιομάζας έχουν ενσωματωθεί από τον ΕΛΟΤ. Τα επιτρεπτά στερεά καύσιμα βιομάζας κατά την νομοθε-σία είναι όλα όσα αναφέρονται στο πρότυπο ΕΛΟΤ EN 14961.01.

ΒιοκαύσιμαO όρος βιοκαύσιμα χρησιμοποιείται συνή-θως για υγρά καύσιμα μεταφορών. Το 2010 συνεχίστηκε η αυξητική τάση της κατανάλω-σης βιοκαυσίμων στην ΕΕ27 όμως με χα-μηλότερους ρυθμούς σε σχέση με το 2009 (13,6% μεταξύ 2009-2010 έναντι 28,9% με-ταξύ 2008-2009 και 42,8% μεταξύ 2007-2008), φτάνοντας συνολικά τα 13.9 ΜΤΙΠ σύμφωνα με τα στοιχεία του Eurobserver [2]. Πιθανά αίτια της υστέρησης είναι αφενός η επίτευξη κατά σημαντικό βαθμό των στόχων του 2020 από τους κύριους καταναλωτές βι-οκαυσίμων (Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία, κλπ) κι αφετέρου η εισαγωγή κριτηρίων αειφορί-ας στην παραγωγή βιοκαυσίμων με την πρό-σφατη Ευρωπαϊκή Οδηγία, που ακόμα δεν έχει διευθετηθεί στις νομοθεσίες όλων των κρατών. Τα πλέον συνηθισμένα στο εμπόριο είναι τα βιοκαύσιμα πρώτης γενιάς: βιοντίζελ, βιοαι-θανόλη. Το βιοντίζελ, καταλαμβάνει τη μερί-δα του λέοντος με ποσοστό 77,3% των συ-νολικών βιοκαυσίμων, κι ακολουθούν η βι-οαιθανόλη (21,1%), τα φυτικά έλαια (1,3%) και το αναβαθμισμένο βιοαέριο (0,4%).

Το βιοντίζελ παράγεται από φυτικά έλαια με εστεροποίηση και μπορεί να χρησιμο-ποιηθεί τόσο αναμεμειγμένο με ορυκτό ντί-ζελ όσο και σε καθαρή μορφή. Χρήση του σε μείγματα κάτω του 5% δεν απαιτεί κα-μία τροποποίηση του κινητήρα, ενώ αλλα-γές απαιτούνται όταν το βιοντίζελ χρησιμο-ποιείται σε ποσοστό 100%. Καθαρά φυτικά έλαια μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν σε μείγματα ή σε καθαρή μορφή, αλλά στην τελευταία περίπτωση οι κινητήρες των αυτο-κινήτων πρέπει να προσαρμοστούν. η βι-οαιθανόλη που παράγεται από αλκοολική ζύμωση σακχαρούχων και αμυλούχων φυ-τών, ακολουθούμενη από απόσταξη. Μπο-ρεί να χρησιμοποιηθεί σε κινητήρες βεν-ζίνης είτε σε μείγματα σε χαμηλή αναλογία (μέχρι 10%), σε υψηλές μείξεις σε Οχήματα Ελαστικού Καυσίμου (fuel flexible vehicles) ή σε καθαρή μορφή σε τροποποιημένους κινητήρες. η βιοαιθανόλη μπορεί επίσης να μετατραπεί σε ETBE (αιθυλο-τριτο-βουτυλ-αιθέρα). Βιοκαύσιμα τέλος μπορούν να πα-ραχθούν από αναβαθμισμένο βιοαέριο (βι-ομεθάνιο), το οποίο χρησιμοποιείται κυρίως στη Σουηδία , όπως και βιο-υδρογόνο. Ση-

Πίνακας 2. Βιοκαύσιμα πρώτης γενιάς

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 29

Πίνακας 3. Βιοκαύσιμα δεύτερης γενιάς

μαντική θα είναι και η συμβολή του υγρο-ποιημένου βιοαερίου (LBG).η έρευνα στον τομέα των βιοκαυσίμων εστι-άζεται πλέον στα βιοκαύσιμα δεύτερης και τρίτης γενιάς. Τα βιοκαύσιμα δεύτερης γε-νιάς παράγονται με τη μετατροπή της λι-γνο-κυτταρινούχας βιομάζας σε αιθανόλη και συνθετικό βιοντήζελ. Μεγάλα ποσά δα-πανώνται σήμερα τόσο στις ηΠΑ όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για την έρευνα και ανά-πτυξη μεθόδων παραγωγής βιοαιθανόλης από δασικού-τύπου βιομάζα (λιγνοκυτταρι-νούχα υλικά), καθώς με τον τρόπο αυτό επι-τυγχάνεται πολύ καλύτερη αξιοποίηση των Α’ υλών και, επομένως, και σημαντική αύ-ξηση του συνολικού βαθμού απόδοσης της διεργασίας βιομετατροπής. Παράγονται από μεγαλύτερο φάσμα πρώτων υλών, και θεω-ρούνται περισσότερο φιλικά προς το περι-βάλλον από τα προηγούμενα γιατί προέρχο-νται από πρώτες ύλες που είναι είτε υπολειμ-ματικές μορφές είτε φυτικά είδη που μπο-ρούν να καλλιεργηθούν με χαμηλές εισροές.η παραγωγή βιοκαυσίμων από λιγνοκυττα-ρινούχες πρώτες ύλες μπορεί να επιτευχθεί μέσω δύο πολύ διαφορετικών τεχνολογιών

μετατροπής: τις βιοχημικές - κατά την οποίες χρησιμοποιούνται ένζυμα και άλλοι μικρο-οργανισμοί για τη μετατροπή της κυτταρίνης και ημι-κυτταρίνης σε σάκχαρα πριν από τη ζύμωσή τους, για την παραγωγή αιθανόλης τις θερμοχημικές – κατά τις οποίες με τεχνο-λογίες πυρόλυσης / αεριοποίησης παράγε-ται ένα αέριο σύνθεσης (CO + H2), από το οποίο μπορούν να σχηματιστεί ένα ευρύ φάσμα βιοκαυσίμων, όπως συνθετικό βιο-ντίζελ ή βιοκαύσιμα αερομεταφορών.Μια κατηγοριοποίηση των βιοκαυσίμων πρώτης και δεύτερης γενιάς απεικονίζονται στους Πίνακες 2 και 3 [3].Πιλοτικές μονάδες παραγωγής δεύτερης γε-νιάς βιοκαυσίμων είναι η Etek Etanolteknik στη Σουηδία, ABENGOA με επειδικτικές μονάδες στην Ισπανία και ηΠΑ (43Ml/y), η BlueFire Ethanol στην Ιαπωνία (65Ml/y), οι Iogen Biorefinery partners (70Ml/y) και Poet (80Ml/y) στις ηΠΑ, οι οποίες ακο-λουθούν τις βιοχημικές τεχνολογίες μετα-τροπής, οι Ecofin LLC, ICM Incorporated, Lignol Innovations Inc, Mascona, Pasific Ethanol, RSE Pulp στις ηΠΑ, με δυναμικότη-τα 30Mly η καθεμιά περίπου, οι οποίες απο-

τελούν βιοχημικά διυλιστήρια (biochemical biorefineries) [3].

Τέλος έρευνα διεξάγεται και για τα τρίτης γε-νιάς βιοκαύσιμα από άλγες και πιο εξελιγμέ-νες τεχνολογίες μετατροπής (hydrogenated biodiesel, DME, SNG, pyrolysis diesel, hydrogen, bio n-butanol, p-series fuel).Στην Ελλάδα υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για την παραγωγή πρώτης γενιάς βιοκαυσί-μων και ήδη περί τις 13 μονάδες παραγω-γής βιοντίζελ δραστηριοποιούνται στον Ελ-ληνικό χώρο. Οι πρώτες ύλες που χρησιμο-ποιούν είναι φυτικά έλαια (κυρίως ηλιέλαιο, κραμβέλαιο και βαμβακέλαιο) και σε μι-κρότερο βαθμό χρησιμοποιημένα έλαια. η συνολική δυναμικότητά τους ξεπερνά τους 700.000 τόνους βιοντίζελ.[1]ΑΕΒΙΟΜ, 2011. 2011 Annual Statistical Report on the contribution of Biomass to the Energy System in the EU27.[2]EurObserv’ER, 2011. SystÈm Soloires. Le journal des Ènergies renouvelables. Biofuels Barometer.[3]OECD/IEA, 2009. From 1st to 2nd generation biofuel technologies.

30 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

ΕισαγωγήΟι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) εί-ναι η βασική τεχνολογία για τη μείωση των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άν-θρακα. Επί του παρόντος, η διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα μεγά-λα ηλεκτρικά δίκτυα, όπως της Ευρώπης συνολικά, είναι σχετικά χαμηλή και συνε-πώς οι επιπτώσεις λόγω της μεταβλητότητας και της στοχαστικής συμπεριφοράς των εί-ναι ελεγχόμενη. Εντούτοις, υπάρχουν περι-πτώσεις όπου τοπικά η διείσδυση ΑΠΕ έχει ξεπεράσει το 50% της κατανάλωσης ενέρ-γειας ετησίως και συνεπώς σε αυτές τις πε-ριπτώσεις ήδη υπάρχουν θέματα στην λει-τουργία του δικτύου, τα οποία προσωρι-νά είναι υπό έλεγχο χάριν κυρίως των ισχυ-ρών ηλεκτρικών διασυνδέσεων με γειτονι-κές χώρες και την αποθήκευση σε αναστρέ-ψιμους υδροηλεκτρικούς σταθμούς, όπως στην περίπτωση της συνεργασίας Νορβηγί-ας, Σουηδίας, Δανίας. Τα συστήματα απο-θήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα μπορούν να ενισχύσουν τη σταθε-ρότητα των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και να επιτρέψουν την αύξηση του μεριδί-ου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Βα-σικό εργαλείο για τον συντονισμό και εύ-ρυθμη λειτουργία των δικτύων είναι η δια-χείριση τους μέσω της ενίσχυσης των σημεί-ων μέτρησης και μετάδοσης των πληροφο-ριών στα κέντρα διαχείρισης όπου ευφυή συστήματα ελέγχου αποφασίζουν και απο-στέλλουν σήματα ρύθμισης της λειτουργίας των ελεγχόμενων σημείων παραγωγής/απο-θήκευσης συμβατικών μονάδων και τα συ-στήματα ΑΠΕ που είναι συνδεδεμένα στην υψηλή τάση και ολοένα και σε μεγαλύτερο βαθμό στην μέση τάση. Συνεπώς, τα «έξυ-πνα δίκτυα» ήδη υλοποιούνται στην υψηλή τάση και καθώς η διείσδυση των ΑΠΕ αυξά-νεται θα εξαπλωθούν στην μέση και χαμηλή τάση. Το δίκτυο επικοινωνίας που αποτελεί την ραχοκοκαλιά των «έξυπνων δικτύων»,

στο μέλλον θα ενσωματώσει και τα φορη-τά συστήματα αποθήκευσης ενέργειας όπως ηλεκτρικά και υβριδικά οχήματα με δυνατό-τητα σύνδεσης στο δίκτυο, ώστε να συντονί-ζεται η φόρτισής των και να μην υπερφορτί-ζεται το δίκτυο, ενώ παράλληλα θα προσφέ-ρουν επικουρικές υπηρεσίες στο πλαίσιο των «έξυπνων δικτύων». Το άρθρο παρου-σιάζει τα συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρι-κής με δυνατότητα υποστήριξης της τάσης και της συχνότητας του δικτύου και τελικά την ευστάθεια λειτουργίας και την ενεργει-ακή ασφάλεια.Τα μέσα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργει-ας θα παίξουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην ευστάθεια λειτουργίας των δικτύων σε συνδυασμό με τα «έξυπνα δίκτυα» και στην ενεργειακή ασφάλεια. Ο επίτροπος ενέργειας, Günther Oettinger, κατά την δι-άρκεια της 7ης Ετήσια Γενικής Συνέλευσης (22 Μαρτίου 2012) του Ευρωπαϊκού Συνδέ-σμου Φωτοβολταϊκών Βιομηχανιών (EPIA) ανέφερε ότι όπως για τις συμβατικές πη-γές ενέργειας: άνθρακα, πετρέλαιο, φυσι-κό αέριο, τα κράτη μέλη διαθέτουν αποθέ-ματα ασφαλείας για ένα σημαντικό διάστη-μα, για παράδειγμα 30 μέρες για το φυσικό αέριο, θα ήθελε να γνωρίζει πότε θα είναι δυνατόν να αποθηκεύεται από κάθε κρά-τος μέλος της Ε.Ε. το ισοδύναμο 10 ημε-ρών της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργει-ας, ώστε να υπάρχει ένα σημαντικό επίπε-δο ασφάλειας λόγω της αυξανόμενης εξάρ-τησης από τις ΑΠΕ αλλά και της μεταβλητό-τητάς των στην παραγωγή. Ωστόσο, προς το παρόν η ηλεκτρική ενέργεια δεν αποθηκεύ-εται ευρέως. Τα Έξυπνα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και οι αναπτυσσόμενες τεχνολογί-ες αποθήκευσης θα προσφέρουν νέες δυνα-τότητες στο μέλλον και επίσης θα δημιουρ-γήσουν νέα ζήτηση για τη χρήση αποθηκευ-μένης ηλεκτρικής ενέργειας. Τα Έξυπνα Δί-κτυα είναι βασικά ένας συνδυασμός της τε-χνολογίας ελέγχου του δικτύου, της πληρο-

Τεχνολογίες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας για σταθερά

ηλεκτρικά δίκτυα και ενεργειακή ασφάλεια

Σ. Τσελεπής, Δρ. ΦυσικόςΤμήμα Φωτοβολταϊκών Συστημάτων & Διεσπαρμένης παραγωγής, ΚΑΠΕ

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 31

φορικής και της βέλτιστης διαχείρισης της παραγωγής, μεταφοράς και διανομής. η αποθήκευση ενέργειας μπορεί να θεω-ρηθεί ως ένα σημαντικό δομικό στοιχείο για να υλοποιηθεί η λειτουργικότητα των έξυπνων δικτύων.

Οι ενεργειακές τεχνολογίες αποθήκευ-σης ηλεκτρικής ενέργειαςΣτις επόμενες παραγράφους θα παρουσια-σθούν [1] σε περίληψη τόσο οι τεχνολογί-ες βραχυπρόθεσμης αποθήκευσης όπως, υπερπυκνωτές, μαγνητική αποθήκευση ενέργειας σε υπεραγώγιμα πηνία (SMES) και σφόνδυλοι, μεσοπρόθεσμα αποθη-κευτικά μέσα όπως, ηλεκτροχημικοί συσ-σωρευτές και συσσωρευτές ροής (Flow Batteries), και μακροπρόθεσμα μέσα όπως η αποθήκευση πεπιεσμένου αέρα, οι αναστρέψιμοι υδροηλεκτρικοί σταθμοί και η αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας σε συνθετικό φυσικό αέριο (Power to gas [SNG]).Στο σχήμα 1, παρουσιάζεται η ονομαστι-κή ισχύς (σε W) συναρτήσει του ενεργει-ακού περιεχόμενου του αποθηκευτικού

μέσου (σε kWh) διαφορετικών τεχνολο-γιών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας. Επίσης παρουσιάζεται, ο χρόνος εκφόρτι-σης σε ονομαστική ισχύ, καλύπτοντας ένα φάσμα από δευτερόλεπτα μέχρι μέρες. Οι παρουσιαζόμενες τεχνολογίες αποθήκευ-σης ηλεκτρικής ενέργειας δεν είναι όλες διαθέσιμες στο εμπόριο προς το παρόν, αλλά αναμένεται στο μέλλον να γίνουν δι-αθέσιμες και σημαντικές. Οι περισσότε-ρες από τις τεχνολογίες θα μπορούσαν να εφαρμοστούν με ακόμη μεγαλύτερη ισχύ και επίπεδα ενέργειας, καθώς όλα τα συ-στήματα είναι επεκτάσιμα ή τουλάχιστον μπορούν να διπλασιαστούν εκτός από ορισμένες περιπτώσεις, όπως οι αναστρέ-ψιμοι υδροηλεκτρικοί σταθμοί, η υπόγεια αποθήκευση Υδρογόνου , το Συνθετικό Φυσικό Αέριο και τα συστήματα αποθή-κευσης συμπιεσμένου αέρα (CAES). Συ-νήθως, αν δεν υλοποιείται ένα σύστημα αποθήκευσης μεγαλύτερης ισχύος ή και ενεργειακής χωρητικότητας, θα είναι κυ-ρίως για οικονομικούς λόγους (είτε λόγω κόστους ανά kW ή και λόγω κόστους ανά kWh, αντίστοιχα).

Βραχυπρόθεσμα μέσα αποθήκευσηςΟι υπερπυκνωτές, γνωστοί ως ηλεκτρο-χημικοί πυκνωτές διπλού στρώματος (DLC- Double Layer Capacitors), μπο-ρούν να προσφέρουν πλεονεκτήματα έναντι άλλων μορφών αποθήκευσης της ενέργειας, όπως τον μεγάλο χρόνο ζωής όσον αφορά τους κύκλους φόρτισης/εκ-φόρτισης, υψηλούς ρυθμούς φόρτισης/εκφόρτισης λόγω της εξαιρετικά χαμηλής εσωτερικής αντίστασης, την υψηλή ενερ-γειακή απόδοση ανά κύκλο, το χαμηλό κόστος συντήρησης, την αξιοπιστία, και την ονομαστική τάση ανεξάρτητα από την χημεία του πυκνωτή. η απόδοση ανά κύ-κλο είναι συνήθως γύρω στο 90% και οι περίοδοι εκφόρτισης είναι της τάξης από δευτερόλεπτα μέχρι λεπτά. Οι υπερπυ-κνωτές μπορούν να εκτελέσουν διάφορες λειτουργίες και να προσφέρουν υπηρεσί-ες στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, για παράδειγμα: σταθεροποίηση γραμμών μεταφοράς, στρεφόμενη εφεδρεία, διόρ-θωση φάσης, καταστολή αρμονικών και την ρύθμιση συχνότητας.

Σχήμα1: Σύγκριση της ονομαστικής ισχύος, του ενεργειακού περιεχόμενου και του χρόνου εκφόρτισης διαφορετικών τεχνολογιών αποθήκευσης ηλεκτρικής

ενέργειας (Fraunhofer-IWES) [2].

32 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

Μαγνητική Αποθήκευση Ενέργει-ας σε Υπεραγώγιμα πηνία (SMES – Superconductive Magnetic Energy Storage) αποθηκεύουν ενέργεια στο μα-γνητικό πεδίο που δημιουργείται από τη ροή του συνεχούς ρεύματος σε ένα πηνίο που είναι κατασκευασμένο από υπερα-γώγιμο υλικό. η θερμοκρασία λειτουργί-ας των πηνίων σε υπαραγώγιμη κατάστα-ση συνήθως είναι σε θερμοκρασία υγρού ηλίου (4.2°Κ) ή υγρού Αζώτου (77°Κ). η ανάπτυξη υπεραγώγιμων πηνίων που λειτουργούν σε υψηλότερη θερμοκρασία και αποδοτικότερων συστημάτων ψύξης μπορεί να μειώσει το κόστος των SMES. Τα συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας σε υπεραγώγιμα πηνία έχουν υψηλή ηλεκτρική απόδοση ανά κύκλο αποθήκευσης και έγχυσης της ενέργειας στο δίκτυο, προσφέρουν γρήγορη από-κριση σε μεταβολές της ροής και την ικα-νότητα να ελέγχουν την ενεργό και άεργο ισχύ. Αυτά τα χαρακτηριστικά καθιστούν την τεχνολογία Μαγνητικής Αποθήκευσης Ενέργειας σε Υπεραγώγιμα πηνία υποψή-φια για χρήση σε πολλές εφαρμογές των έξυπνων δικτύων. Μονάδες μικρής δυνα-μικότητας SMES απευθύνονται σε εφαρ-μογές, όπως η σταθεροποίηση γραμμών μεταφοράς, στρεφόμενη εφεδρεία, στατι-κή αντιστάθμιση άεργου ισχύος (SVC) και υποστήριξη τάσης για κρίσιμα φορτία.

Οι Σφόνδυλοι αποθηκεύουν ενέργεια σε μορφή κινητικής ενέργειας περιστρε-φόμενης μάζας. Οι μελλοντικοί στόχοι της έρευνας που αφορά τους σφονδύ-λους περιλαμβάνει βελτίωση των υλικών της περιστροφόμενης μάζας, ρουλεμάν (κυλισιοτριβέα) και την ασφάλεια. Οι σφόνδυλοι χρησιμοποιούνται σε εφαρ-μογές της ηλεκτροκίνησης και σε μικρό-τερα διεσπαρμένα συστήματα παροχής ισχύος π.χ. σε συστήματα αδιάλειπτης ισχύος (UPS). Οι σφόνδυλοι μπορούν να υποστηρίξουν επικουρικές υπηρεσίες όπως την υποστήριξη συχνότητας, υπο-στήριξη στρεφόμενης εφεδρείας για μι-κρά χρονικά διαστήματα καθώς και εφε-δρεία σε κατάσταση αναμονής. Οι σφόν-δυλοι διαθέτουν επίσης την δυνατότη-τα εξομάλυνσης των αιχμών σε ηλεκτρι-κά συστήματα ισχύος και την εξομάλυν-ση της παροχής ενέργειας από συστήμα-

τα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Μεσοπρόθεσμα μέσα αποθήκευσηςΣτην κατηγορία των συμβατικών ηλε-κτροχημικών συσσωρευτών (μπατα-ριών) περιλαμβάνονται σήμερα οι πλέον τεχνολογικά και εμπορικά ώριμες τεχνο-λογίες, όπως οι. συσσωρευτές μολύβδου οξέος (Pb-O), συσσωρευτές με βάση το Νικέλιο, συμπεριλαμβανομένων Νικελίου Καδμίου (NiCd) και Νικελίου Μεταλλικού Υδριδίου (NiMH). Όλοι οι συμβατικοί συσ-σωρευτές είναι εμπορικά διαθέσιμοι και ο υψηλός βαθμός ανακύκλωσης βελτιώνει τη χρηστικότητά τους. Οι επαναφορτιζόμε-νοι συμβατικοί συσσωρευτές που θα μπο-ρούσαν να χρησιμοποιηθούν στα έξυπνα δίκτυα, είναι οι συσσωρευτές Pb-O, NiMH και NiCd. Ήδη χρησιμοποιούνται ευρέως σε αυτόνομα συστήματα και σε άλλες εφαρ-μογές του δικτύου.Οι συσσωρευτές ιόντων Λιθίου αναμένε-ται να συμβάλουν στις εφαρμογές αποθή-κευσης ενέργειας σε δίκτυα λόγω της δυ-νατότητας γρήγορης φόρτισης, ενώ επι-πλέον χαρακτηρίζονται από υψηλή ενερ-γειακή πυκνότητα σε σύγκριση με τους συμβατικές συσσωρευτές. Οι συσσωρευ-τές ιόντων Λιθίου χρησιμοποιούνται ευ-ρέως στις φορητές ηλεκτρονικές συσκευ-ές και έχουν ήδη γίνει η τεχνολογία επιλο-γής για την ηλεκτροκίνηση λόγω των πλε-ονεκτημάτων τους. η προοπτική εφαρ-μογής της τεχνολογίας ιόντων Λιθίου σε μεγαλύτερα συστήματα αυξάνεται σημα-ντικά σε σχέση με άλλες τεχνολογίες ηλε-κτροχημικής αποθήκευσης και, ιδιαίτε-ρα, λόγω της αναπτυσσόμενης καινοτό-μου ενσωμάτωσης των ηλεκτρικών οχη-μάτων στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας.Μια άλλη κατηγορία εμπορικών μπατα-ριών είναι οι συσσωρευτές υψηλής θερ-μοκρασίας και οι συσσωρευτές ροής (flow batteries). Στην τεχνολογία υψηλών θερμοκρασιών ανήκουν οι συσσωρευτές Θειικού Νατρίου (NaS) και οι συσσωρευ-τές Zebra (NaNiCl2).

Οι συσσωρευτές Θειικού Νατρίου (NaS) αποτελούνται από Θείο στο θετικό ηλε-κτρόδιο και Νάτριο στο αρνητικό ηλε-κτρόδιο ως ενεργά υλικά, και ένα αγώγι-μο κεραμικό που περιέχει ιόντα Νατρίου που χωρίζει τα δύο ηλεκτρόδια. Οι συσ-

σωρευτές NaS λειτουργούν σε θερμοκρα-σίες γύρω στους 300°C. Οι συσσωρευτές αυτού του τύπου μπορούν να κατασκευ-αστούν σε μονάδες ισχύος αρκετών MW. η απαιτούμενη επιφάνεια για την εγκατά-σταση μπαταριών NaS είναι περίπου το ένα τρίτο από ότι για μια μπαταρία μολύ-βδου οξέος. Επίσης, έχουν μεγάλο χρόνο ζωής σε συνεχείς κύκλους (περίπου 10-20 χρόνια) και κατά την λειτουργία τους δεν εκλύουν αέρια, ενώ δεν δημιουργούν κραδασμούς και λειτουργούν σε χαμηλά επίπεδα θορύβου. Τα συστήματα μπατα-ριών NaS παρέχουν υπηρεσίες για τη δι-αχείριση της ενέργειας (εξομάλυνση των αιχμών), αξιοπιστία (σε περίπτωση δι-ακοπής - UPS) και σε καταστάσεις όπου υπάρχουν θέματα ποιότητας ισχύος. Αυ-τές οι εφαρμογές αυξάνουν την αξιοποίη-ση των ενεργειακών πόρων, την παροχή εναλλακτικών λύσεων για την κάλυψη των ζήτηση αιχμής και τη βελτίωση της ποιό-τητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Το ηλεκτροχημικό στοιχείο ονομαζό-μενο «ZEBRA» έχει ένα κεντρικό θετι-κό ηλεκτρόδιο που αποτελείται κυρίως από Νικέλιο και Χλωριούχο Νάτριο συν κάποια πρόσθετα και ρευστό ηλεκτρο-λύτη (tetrachloroaluminate: [AlCl4]È) που περιέχεται μέσα σε ένα σωλήνα β-Αλουμίνας (β-Al2O3). Το ηλεκτροχημικό στοιχείο λειτουργεί σε ένα εύρος θερμο-κρασιών 270 με 350°C. Οι συσσωρευτές ZEBRA χρησιμοποιούνται σε σταθερά συ-στήματα για εφεδρική ισχύ των δικτύων τηλεπικοινωνιών, σε συστήματα ανανεώ-σιμων πηγών ενέργειας για την εξομάλυν-ση του φορτίου. Επίσης χρησιμοποιού-νται και σαν μέσο αποθήκευσης σε ηλε-κτρικά οχήματα. Οι συσσωρευτές Ροής (Flow Batteries) είναι ένας ιδιαίτερος τύπος ηλεκτροχη-μικής αποθήκευση ενέργειας όπου ένα ή και τα δύο ηλεκτρο-ενεργά υλικά εί-ναι διαλυμένα σε ηλεκτρολύτες. Οι θετι-κοί και αρνητικοί ηλεκτρολύτες αποθη-κεύονται εξωτερικά σε δεξαμενές και ει-σάγονται στη συστοιχία κυψελών, όπου οι αντιδράσεις φόρτισης και εκφόρτισης λαμβάνουν χώρα μόνο κατά τη διάρκεια της λειτουργίας. Μια επιλεκτική μεμβρά-νη ιόντων χρησιμοποιείται προκειμένου να αποφεύγεται η ανάμειξη των δυο ηλε-

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 33

κτρολυτών στη φάση της αντίδρασης. η συστοιχία κυψελών, ως εκ τούτου, μοιά-ζει περισσότερο με μια επαναφορτιζό-μενη ενεργειακή κυψέλη (fuel cell) παρά σαν μια μπαταρία.

Επί του παρόντος δύο κύριοι τύποι συσ-σωρευτών ροής συνεχίζουν να ανα-πτύσσονται, Βρωμιούχου Ψευδάργυ-ρου (ZnBr2) και Βανάδιο-οξειδοαναγωγής (Vanadium Redox). Οι συσσωρευτές ροής ZnBr2 έχουν επιχειρησιακές δυνατότητες που τους καθιστούν κατάλληλους σε διά-φορες εφαρμογές. Μια περιοχή εφαρμο-γών που αναμένεται να γίνει χρήση είναι η διαχείριση της ενέργειας σε έξυπνα δί-κτυα. Οι συσσωρευτές ροής Βαναδίου θα ήταν ιδιαίτερα κατάλληλοι για εφαρμογές αποθήκευσης μεγάλης κλίμακας, όπως η εξομάλυνση των αιχμών ζήτησης, εφεδρι-κά συστήματα και εφαρμογές σε συνδυα-σμό με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως τα μεγάλης κλίμακας φωτοβολταϊ-κά συστήματα. Επίσης έχουν μικρό χρόνο απόκρισης και υψηλή πυκνότητα ισχύος που τους καθιστά κατάλληλους για εφαρ-μογές Ποιότητας Ισχύος.

Μακροπρόθεσμα μέσα αποθήκευσηςΤα συστήματα ενεργειακής αποθήκευσης συμπιεσμένου αέρα (CAES - Compressed Air Energy Storage) είναι μια μορφή αποθήκευσης που χρησιμοποιείται για με-γάλης κλίμακας αποθήκευση ενέργειας. η βασική αρχή της CAES είναι η συμπίε-ση του αέρα σε υπόγεια ορυχεία και σπή-λαια και κατόπιν η χρήση του για την πα-ραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω αερι-οστροβίλων για να καλύπτουν τη ζήτηση αιχμής. Οι συμβατικοί αεριοστρόβιλοι κα-ταναλώνουν περίπου το 35% των καυσί-μων για την συμπίεση του αέρα κατά τη διάρκεια της παραγωγής. Με το σύστη-μα αποθήκευσης CAES διατίθεται προ-συμπιεσμένος αέρας και αξιοποιεί αυτή την ενέργεια μαζί με κάποιο αέριο καύ-σιμο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέρ-γειας. η οικονομική και τεχνική απόδοση των συστημάτων CAES αναμένεται να συ-νεχίσει να βελτιώνεται. Το μεγάλο μέγεθος των μονάδων αποθήκευσης συμπιεσμέ-νου αέρα CAES (50 με 300 MW) και η δυ-νατότητα γρήγορης απόκρισης (μερικά λε-πτά) τις καθιστούν κατάλληλες για εφαρμο-γές, όπως η κάλυψη φορτίου, ρύθμιση της

συχνότητας και της τάσης. Ένα χαρακτηρι-στικό της νέας γενιάς των προτεινόμενων εγκαταστάσεων CAES είναι ότι μπορεί να συνδυασθούν με μεγάλης κλίμακας παρα-γωγή από ΑΠΕ αποθηκεύοντας την περίσ-σεια ενέργεια για χρήση όταν υπάρχει έλ-λειψη.Η υδροηλεκτρική ενέργεια με εγκατα-στάσεις αποθήκευσης είναι η παλαιότε-ρη τεχνολογία αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, με την μεγαλύτερη εγκατεστη-μένη ισχύ από όλες τις εμπορικά διαθέ-σιμες τεχνολογίες και βρίσκεται σε χρή-ση από τη δεκαετία του 1890. η βασι-κή αρχή λειτουργίας στηρίζεται στη βα-ρύτητα, αποθηκεύοντας ενέργεια λόγω της υψομετρικής διαφοράς μεταξύ δύο δεξαμενών. Οι πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνολογία αναστρέψιμων υδροηλεκτρι-κών συνδέονται κυρίως με δύο τομείς: τη διπλή ρύθμιση της αντλίας-τουρμπίνας που επιτρέπει τη χρήση μεγάλου μανο-μετρικού (υψομετρικής διαφοράς) στην αντλησιοταμίευση, παρέχοντας μεγαλύ-τερη ενεργειακή απόδοση και τη χρήση μηχανών ρυθμιζόμενης ταχύτητας επιτρέ-ποντας επιπλέον υπηρεσίες στο ηλεκτρικό

Σχήμα 2: Παγκόσμια εγκατεστημένη χωρητικότητα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας [2].

34 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

δίκτυο, π.χ. μέσω της ρύθμισης συχνότη-τας κατά την άντληση, καλύτερη απόδο-ση, ευελιξία και αξιοπιστία. Οι μονάδες αντλησιοταμίευσης χαρακτηρίζονται από μεγάλους χρόνους κατασκευής και υψηλό αρχικό κόστος επένδυσης.Οι κύριες εφαρμογές για την αποθήκευση σε υδροηλεκτρική ενέργεια είναι η παρο-χή δευτερεύουσας και τριτεύουσας στρε-φόμενης εφεδρείας, ρύθμιση συχνότη-τας, τάσης, κλπ. Παγκοσμίως, λειτουργούν μονάδες αντλησιοταμίευσης, συνολικής ισχύ-ος πάνω από 127 GW [2], η ισχύς αυτή αντιστοιχεί σε περίπου 4% της παγκόσμι-ας ικανότητας παραγωγής. η ενεργειακή χωρητικότητα των ταμιευτήρων υδροηλε-κτρικών στην Ευρώπη εκτιμάται ότι ανέρ-χεται σε περίπου 180 TWh, εκ των οποί-ων, η Νορβηγική υδροηλεκτρική αποθη-κευτική χωρητικότητα αντιπροσωπεύει περίπου το 50% (84,3 TWh). η μεγάλη χωρητικότητα των υδροηλεκτρικών της Νορβηγίας υποστηρίζει ήδη την ανάγκη για ευελιξία και αποθήκευση των γειτο-νικών της χωρών, ιδιαίτερα της Σουηδί-ας και της Δανίας και προσελκύει όλο και περισσότερο ενδιαφέρον. Ο βαθμός από-δοσης σε ένα πλήρη κύκλο, άντλησης και ηλεκτροπαραγωγής, ανάλογα και με τον εξοπλισμό (αντλίες, υδροστρόβιλοι κλπ) είναι της τάξης του 70-85%.

Ηλεκτρική Ενέργεια σε Συνθετικό Φυ-σικό Αέριο (SNG) (Power to Gas - P2G) σαν μέσο αποθήκευσης για τις ανανεώσι-μες πηγές ενέργειας. η παραγωγή καυσί-μων που βασίζονται στον άνθρακα από την σύνθεση CO2 (Διοξείδιο του Άνθρα-κα) και η2 (Υδρογόνο) με στόχο την απο-θήκευση των ανανεώσιμων πηγών ενέρ-γειας, είναι αντικείμενο έρευνας από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Νέες πτυχές της έννοιας P2G είναι η χρήση των υφι-στάμενων υποδομών των δικτύων φυσι-κού αερίου για την αποθήκευση και τη μετατροπή του καυσίμου που παράγε-ται σε ηλεκτρική ενέργεια, και ειδικότερα η χρήση της αιολικής και ηλιακής ενέρ-γειας, η περαιτέρω επέκταση των οποί-ων θα περιορίζεται επί του παρόντος από την ικανότητα απορρόφησης των δικτύ-ων ηλεκτρικής ενέργειας. η βασική αρχή της έννοιας P2G είναι η αμφίδρομη δι-

ασύνδεση των υφιστάμενων υποδομών (το ηλεκτρικό δίκτυο και το δίκτυο φυ-σικού αερίου), με στόχο τη δημιουργία ενός νέου τρόπου διαχείρισης των φορ-τίων και της παραγωγής, το οποίο επι-τρέπει υψηλά ποσοστά παραγωγής ηλε-κτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πη-γές ενέργειας πηγές που θα φιλοξενηθούν στο ενεργειακό σύστημα. Μέχρι σήμερα, αυτός ο σύνδεσμος υπάρχει μόνο όσον αφορά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέρ-γειας από φυσικό αέριο (Gas to Power), αλλά όχι το αντίστροφο (Power to Gas). η νέα ιδέα βασίζεται στην αποθήκευση της ηλεκτρικής ενέργειας, που δεν μπορεί να απορροφηθεί από το δίκτυο για λόγους ευστάθειας του δικτύου, υπό μορφή συν-θετικού φυσικού αερίου (SNG). Ένας βα-σικός στόχος είναι να επιτραπεί ο σχεδι-ασμός και ο έλεγχος των εισροών από τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά συστήματα. η διαδικασία P2G προβλέπει πρώτα την χρήση ηλεκτρόλυσης για την μετατροπή της περίσσειας ηλεκτρικής ενέργειας από τις διακυμάνσεις των ΑΠΕ σε υδρογό-νο, και στη συνέχεια την σύνθεση φυσι-κού αερίου χρησιμοποιώντας CO2 (ή/και CO). η ενεργειακή απόδοση για αυτή την διαδικασία είναι μεγαλύτερη από 60% (kWhSNG/kWhel) [3]. Στην Ελλάδα υπάρ-χει ένας μόνος σταθμός αποθήκευσης φυ-σικού αερίου, αυτός του υγροποιημένου φυσικού αερίου στη νήσο Pεβυθούσα, που σήμερα αποτελεί τη μοναδική εφε-δρεία της χώρας σε περίπτωση που προ-κύψει πρόβλημα με το αέριο που μεταφέ-ρεται από τους αγωγούς. Ο σταθμός αυ-τός μπορεί να διασφαλίσει τροφοδοσία μόνο έξι ημερών σύμφωνα με την μέση σημερινή χρήση φυσικού αερίου. η αποθήκευση ενέργειας συνολικά μπο-ρεί να θεωρηθεί ως μια αναπτυσσόμενη τεχνολογία. Τα σημαντικότερα ζητήματα είναι η ενεργειακή απόδοση, η μεγαλύ-τερη διάρκεια ζωής, η ασφάλεια, τα πε-ριβαλλοντικά ζητήματα και χαμηλότερο κόστος. Οι περισσότερες δραστηριότητες επί του παρόντος βρίσκονται στην εξέλιξη των συσσωρευτών ιόντων Λιθίου, ακό-μη και αν άλλες τεχνολογίες αναπτύσσο-νται παράλληλα, όπως π.χ. η τεχνολογία αποθήκευσης σε υδρογόνο που δεν πε-ριλαμβάνεται στο άρθρο αυτό. η υψηλή

χρηματοδότηση στον τομέα των τεχνολο-γιών αποθήκευσης και οι δραστηριότητες σε Ερευνα & Ανάπτυξη μπορεί να αναδεί-ξουν νέες καινοτόμες τεχνολογίες που θα είναι διαθέσιμες στο μέλλον. Γενικά, οι βελτιώσεις στη χωρητικότητα αποθήκευ-σης και το κόστος θα επιτρέψουν στις ση-μερινές τεχνολογίες αποθήκευσης ενέρ-γειας να είναι πιο χρήσιμες σε εφαρμογές των Έξυπνων Δικτύων και να κάνουν την αποθήκευση ενέργειας πιο ανταγωνιστι-κή σε σύγκριση με άλλες εναλλακτικές τε-χνολογικές λύσεις, π.χ. επέκταση του δι-κτύου ή περιορισμό της διείσδυσης ΑΠΕ. η άμεση χρηματοδοτική στήριξη για την επίδειξη, την εγκατάσταση ή οικονομι-κά κίνητρα (π.χ. feed-in tariff) θα αυξή-σει τις εφαρμογές της αποθήκευσης της ενέργειας.

Συστήματα Αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα Από τις τεχνολογίες αποθήκευσης ηλε-κτρικής ενέργειας, αυτές που εφαρμό-ζονται στην Ελλάδα είναι οι συμβατικοί συσσωρευτές [Μολύβδου οξέος (Pb-O), Νικελίου Καδμίου (NiCd) και Νικελίου Μεταλλικού Υδριδίου (NiMH)], σε μικρά αυτόνομα συστήματα και σε συστήματα αδιάλειπτης παροχής (UPS). Μια σημαντι-κή κατηγορία αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, σε μεγάλη κλίμακα, αποτελούν οι αναστρέψιμοι υδροηλεκτρικοί σταθμοί της ΔΕη. Στην χώρα μας η ΔΕη έχει ανα-πτύξει σημαντικό αριθμό μεγάλων υδρο-ηλεκτρικών σταθμών (ΥηΣ). Οι λειτουρ-γούσες σήμερα υδροηλεκτρικές μονάδες, με ισχύ πάνω από 10 MW, είναι 22 και έχουν συνολική εγκατεστημένη ισχύ περί-που 3.000 MW.Δυο από τις παραπάνω υδροηλεκτρι-κές μονάδες έχουν επίσης την δυνατό-τητα άντλησης νερού από τον κάτω στο άνω ταμιευτήρα. Αυτές οι εγκαταστάσεις είναι της Σφηκιάς, στον ποταμό Αλιάκ-μονα (1985) που διαθέτει 3 αναστρέψι-μες μονάδες ισχύος 3Χ105=315 ΜW και αυτή του Θησαυρού στον ποταμό Νέ-στο (1998) που διαθέτει 3 αναστρέψι-μες μονάδες ισχύος 3Χ127=381 ΜW. Συ-νεπώς, η συνολική εγκατεστημένη ισχύς αναστρέψιμων υδροηλεκτρικών μονά-δων στην Ελλάδα ανέρχεται σε περίπου 700 MW. Τα τελευταία χρόνια, η παρα-

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 35

Φωτοβολταϊκά ΣυστήματαΜΕΛΕΤΗ - ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ - ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ

- Εγκαταστάσεις αυτόνομων και διασυνδεδεμένων σε όλη την Ελλάδα - Ποιότητα - Υποστήριξη – Συντήρηση - Εμπειρία

Ομήρου 129, 183 45 Μοσχάτο, Αθήνα, Τηλ. 210 9414344, Fax: 210 9414704Κιν. 6937 993972, E-mail: info@sgsphotovoltaics.gr, www.sgsphotovoltaics.gr

γωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τα μεγά-λα υδροηλεκτρικά κυμαίνεται από 3 μέχρι 6,7 TWh ετησίως, ανάλογα με το υδρολο-γικό έτος, που αντιστοιχεί σε 5 με 10% της ετήσιας κατανάλωσης στην Ελλάδα. Από στοιχεία του ΔΕΣΜηΕ, για το έτος 2008 η παραγωγή από μεγάλα υδροηλεκτρικά ήταν 2,973 TWh, ενώ η ενέργεια που κα-ταναλώθηκε για άντληση (δηλαδή αποθή-κευση) ήταν 1,196 TWh (μια από τις υψη-λότερες τα τελευταία χρόνια). η ενέργεια που καταναλώνεται για άντληση κυμαίνε-ται σημαντικά από χρόνο σε χρόνο όπως μαρτυρούν τα στοιχεία του ΔΕΣΜηΕ.Μέχρι το 2020, η ΔΕη έχει στα σχέδιά της την ανάπτυξη άντλησης στους υπάρ-χοντες ΥηΣ συνολικής ισχύος 2 GW, όπου είναι τεχνικά εφικτό και οικονομικά βιώ-σιμο. Σκοπός της ανάπτυξης των μονάδων άντλησης είναι η σταθεροποίηση του ηλε-κτρικού δικτύου μέσω της αποθήκευσης και χρήσης της ηλεκτρικής ενέργειας ανά-λογα με τις απαιτήσεις, ώστε να διευκο-λυνθεί η μεγάλη διείσδυση που σχεδιάζε-ται κυρίως από τα Αιολικά και Φωτοβολ-ταϊκά συστήματα. Συνεπώς είναι σαφές ότι με την εκτεταμένη εφαρμογή άντλησης

χρησιμοποιώντας περίσσεια ενέργεια από ΑΠΕ, η συμμετοχή των υδροηλεκτρικών συστημάτων αποθήκευσης στην ετήσια κατανάλωση θα αυξάνονταν σημαντικά.Πριν δυο χρόνια, παρουσιάστηκε επενδυ-τικό σχέδιο ύψους 400 εκατ. Ευρώ που αφορούσε την αποθήκευση φυσικού αε-ρίου σε κοίτασμα της νότιας Kαβάλας. η παραγωγή στο συγκεκριμένο κοίτασμα ξεκίνησε το 1981 και μέχρι σήμερα έχει διαμορφωθεί σε 845 εκατ. κ.μ. Σύμφωνα με μελέτη που παρουσιάστηκε στο ΥΠΕ-ΚΑ, στις αποθήκες που θα δημιουργού-νταν θα μπορούσε να αποθηκευτεί ποσό-τητα 1 δισ. κ.μ. αερίου. Από αυτά τα 500 εκατ. κ.μ. θα είναι διαθέσιμα ως στρατηγι-κό απόθεμα. Το έργο θα μπορεί να τροφο-δοτήσει το εθνικό σύστημα φυσικού αε-ρίου έως 4 εκατ. κυβικά μέτρα ημερησί-ως, ποσότητα που μεταφράζεται στο 40% των αναγκών της χώρας σε φυσικό αέριο για περίοδο 90 ημερών. Το σημαντικό αυτό επενδυτικό σχέδιο για την ενεργει-ακή ασφάλεια της χώρας και της ενδεχό-μενης δυνατότητας αποθήκευσης ηλεκτρι-κής ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα από ΑΠΕ έχει τεθεί σε επ΄ αόριστο αναβολή.

[1] “Deliverable 4.1--Electrical Energy Storage Technology Review”, EERA SmartGrids Joint Programme, Editor: R. Alanen. December 2011. h t t p : / / s i t e s . g o o g l e . c o m / s i t e /eerasmartgrids/documents-download[2]“Electrical Energy Storage”, IEC (International Electrotechnical Commission) White Paper, December 2011. http://www.iec.ch/whitepaper/pdf/iecWP-energystorage-LR-en.pdf [3] “Storing Renewable Energy in the Natural Gas Grid Methane via Power-to-Gas (P2G): A Renewable Fuel for Mobility”, M. Specht, U. ZuberbÈhler, F. Baumgart, B. Feigl, V. Frick, B. StÈrmer, M. Sterner, G. Waldstein, ZSW – Centre for Solar Energy and Hydrogen Research, Industriestr. 6, DE-70565 Stuttgart, IWES - Fraunhofer Institute for Wind Energy and Energy System Technology, KÈnigstor 59, DE-34119 Kassel, SolarFuel GmbH. October 2011. http://www.solar-fuel.net/fileadmin/user_upload/Paper_111027_P2G_CNG_ZSW_IWES_SolarFuel_final.pdf

36 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Οι δυσκολίες στην αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ έχουν εκτός των άλλων να κάνουν με θέ-ματα του ηλεκτρικού δικτύου κυρίως σε απομα-κρυσμένες ή/και απομονωμένες περιοχές συμπε-ριλαμβανομένων και των νησιών. Το ηλεκτρικό δίκτυο στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώ-σεις εμφανίζει σημαντικές αδυναμίες κυρίως ως προς τη σταθερότητά του, γεγονός που αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια στην αύξη-ση της διείσδυσης των ΑΠΕ. Τα υβριδικά συστή-ματα ΑΠΕ – τεχνολογιών αποθήκευσης ενέργει-ας παρουσιάζονται ως λύση στο πρόβλημα και για το λόγο αυτό αποτελούν αντικείμενο έρευνας τόσο σε ευρωπαϊκή όσο και παγκόσμια κλίμα-κα. Ως τεχνολογίες αποθήκευσης - εκμετάλλευ-σης ενέργειας σε τέτοια συστήματα αναφέρονται και οι τεχνολογίες υδρογόνου. Γενικά υπάρχουν δύο εμπορικά διαθέσιμες τε-χνολογίες αποθήκευσης υδρογόνου: το συμπι-εσμένο αέριο και το υγροποιημένο αέριο. Επι-πρόσθετα, το υδρογόνο μπορεί να αποθηκευτεί σε μεταλλικά υδρίδια. Αρκετά μεταλλικά υδρί-δια είναι εμπορικά διαθέσιμα αποτελώντας μία υποσχόμενη λύση όταν το βάρος δεν αποτελεί πρόβλημα. Ένας από τους τρόπους παραγωγής υδρογόνου είναι μέσω της ηλεκτρόλυσης νερού σε υδρογόνο και οξυγόνο. η ιδέα του συνδυα-σμού ΑΠΕ και αποθήκευσης υδρογόνου στα συ-στήματα ηλεκτρικής ενέργειας των νησιών βασί-ζεται στο γεγονός ότι η πλεονάζουσα ηλεκτρι-κή ενέργεια, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ηλεκτρόλυση νερού και το παραγόμενο υδρογό-νο μπορεί να αποθηκευτεί για μελλοντική χρή-ση μέσω κυψελών καυσίμου είτε για ηλεκτρισμό

είτε για χρήση στις μεταφορές. η αποθήκευση υδρογόνου μπορεί να είναι μια ενδιαφέρουσα λύση για μικρομεσαία νησιά όταν η διείσδυση ΑΠΕ πρόκειται να αυξηθεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το νησί Utsira στη Νορβηγία. Ο αριθμός των νησιών που το υδρογόνο μπορεί να χρησιμοποιηθεί θα αυξη-θεί όσο μειώνεται το κόστος του απαιτούμενου εξοπλισμού. η ζήτηση για διατάξεις ενεργειακής αποθήκευσης υδρογόνου θα εξαρτηθεί από τις εξωτερικές συνθήκες της αγοράς, το προφίλ ηλε-κτρικής ζήτησης της περιοχής εγκατάστασης και το βαθμό διάχυσης και αποδοχής της τεχνολογί-ας. Ο υψηλός συντελεστής φορτίου είναι μία ση-μαντική παράμετρος για τη συνεργασία των μο-νάδων ΑΠΕ και υδρογόνου καθώς οι κυψέλες καυσίμου λειτουργούν υπό σταθερή παραγωγή. η χρήση του υδρογόνου στις μεταφορές μπορεί να αποτελέσει μία εναλλακτική λύση που ενισχύ-ει τη διείσδυση του υδρογόνου στο ενεργειακό μείγμα των νησιών.Ένα γενικό συμπέρασμα που μπορεί να εξαχθεί από προσομοιώσεις με αποθήκευση υδρογό-νου που πραγματοποιήθηκαν από το ΚΑΠΕ σε μη διασυνδεδεμένα νησιά είναι ότι το υδρογό-νο μπορεί να συμπληρώσει τις ΑΠΕ δεδομένου ότι έχει τη δυνατότητα να διαχειριστεί τη στοχα-στική τους φύση και επομένως να συμβάλει στην επίτευξη υψηλών επιπέδων διείσδυσης ΑΠΕ. Ο συνδυασμός αποθήκευσης υδρογόνου και αιο-λικής παραγωγής σε συστήματα νησιών αποδει-κνύει ότι είναι εφικτή η μείωση της εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα, η αύξηση της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού και η μείωση της εκ-

ΑΠΕ και ΥδρογόνοΤο επιδεικτικό έργο του Αϊ Στράτη

Μ. Ζούλιας, Δρ. Χημ. ΜηχανικόςΥπεύθυνος Τμήματος Υδρογόνου, ΚΑΠΕ

Α ΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 37

πομπής αερίων του θερμοκηπίου και μά-λιστα σε μικρότερα επίπεδα κόστους, ακό-μα και αν δεν αξιοποιηθεί το παραγόμενο υδρογόνο στις μεταφορές. Είναι σαφές πως τα αποτελέσματα και κατ’ επέκταση τα οφέ-λη γίνονται ακόμα περισσότερο ευνοϊκά με τη μείωση του κόστους εγκατάστασης των τεχνολογιών υδρογόνου και με την περαιτέ-ρω εκμετάλλευση του παραγόμενου υδρο-γόνου στις μεταφορές.

Το επιδεικτικό έργο του Αϊ ΣτράτηΤο έργο «Πράσινο Νησί – Αϊ Στράτης» απο-τελεί ερευνητικό-επιδεικτικό έργο, στο οποίο θα εφαρμοστούν τεχνολογικά ώρι-μες τεχνολογίες ΑΠΕ καθώς και τεχνολογί-ες εξοικονόμησης ενέργειας στον κτιριακό τομέα, προκειμένου οι ενεργειακές ανάγκες του νησιού να καλύπτονται σε υψηλό ποσο-στό από φιλικές προς το περιβάλλον μορ-φές ενέργειας. η καινοτομία του έργου αφορά κυρίως στη μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ στο αυτόνομο ασθενές δίκτυο της νήσου του Αγ. Ευστρα-τίου. Το ερευνητικό έργο επίδειξης που θα υλοποιηθεί και η τεχνογνωσία που θα απο-κτηθεί θα έχει παγκόσμιο ενδιαφέρον εφό-σον οι εφαρμογές τέτοιου είδους είναι ελά-χιστες και η μέχρι σήμερα εμπειρία μικρή. η εξέταση, καταγραφή, αξιολόγηση των αποτελεσμάτων λειτουργίας του συστήμα-τος και η βελτιστοποίηση του θα αποτελέ-σουν τη βάση για την εξέλιξη και προώθη-ση μιας νέας εναλλακτικής εφαρμογής των ΑΠΕ. Κύριος στόχος είναι η σταδιακή μεί-ωση των αυτόνομων συμβατικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής στα Ελληνικά νησιά με την τεράστια περιβαλλοντική και οικονομι-κή επιβάρυνση. Στο νησί προβλέπεται η υλοποίηση παρεμ-βάσεων στους τομείς: 1) ηλεκτροπαραγωγής, 2) μεταφορών, 3) επιδεικτικών σταθερών εφαρμογών, 4) στην κάλυψη θερμικών και ψυκτικών φορτίων στον κτιριακό τομέα με χρήση τε-χνολογιών ΑΠΕ και 5) εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια με κύριο στόχο τη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και την εισαγωγή φιλι-κών προς το περιβάλλον τεχνολογιών.

Στα πλαίσια του συγκεκριμένου έργου, η ηλεκτροπαραγωγή του νησιού θα στηρίζε-ται σε υψηλό ποσοστό σε ΑΠΕ και τεχνολο-

γίες αποθήκευσης ενέργειας, συμπεριλαμ-βανομένων των τεχνολογιών υδρογόνου. Το υβριδικό σύστημα ηλεκτροπαραγωγής θα αποτελείται από τις μονάδες ΑΠΕ (ανε-μογεννήτριες, φωτοβολταϊκά) και το βοη-θητικό εξοπλισμό τους (συσσωρευτές, αντι-στροφείς, κεντρικό σύστημα ελέγχου) κα-θώς και τεχνολογίες υδρογόνου ως μέσο αποθήκευσης ενέργειας αλλά και ως εναλ-λακτικό καθαρό καύσιμο για οχήματα. Αναλυτικότερα, στη φάση αυτή θα πραγμα-τοποιηθεί η εγκατάσταση και θέση σε λει-τουργία ολοκληρωμένων συστημάτων πα-ραγωγής, αποθήκευσης και χρήσης υδρο-γόνου. Ο σταθμός παραγωγής, αποθήκευ-σης και χρήσης υδρογόνου σε σταθερές εφαρμογές θα περιλαμβάνει μονάδα ηλε-κτρόλυσης για την παραγωγή του υδρο-γόνου. το οποίο θα αποθηκεύεται σε αέ-ρια μορφή υπό πίεση και εν συνεχεία θα τροφοδοτεί δύο ηλεκτροπαραγωγά Ζεύγη (η/Ζ) για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέρ-γειας, η οποία θα διοχετεύεται στο ηλεκτρι-κό δίκτυο του νησιού. η παραγωγή ενέρ-γειας από τα η/Ζ θα πραγματοποιείται στην περίπτωση όπου η διαθέσιμη παραγωγή από τις αιολικές και φωτοβολταϊκές μονά-δες δεν επαρκεί για την κάλυψη της ζήτη-σης του φορτίου του νησιού. Ο σταθμός υδρογόνου θα μπορεί να καλύπτει ποσο-στό από 50% έως και 100% της ζήτησης του νησιού στην περίπτωση όπου οι αιολι-κές και φωτοβολταϊκές μονάδες δεν παρά-γουν ενέργεια. Επιπλέον στο νησί θα εγκα-τασταθεί σταθμός πλήρωσης οχημάτων με υδρογόνου (υδρογονάδικο), ο οποίος θα τροφοδοτείται αποκλειστικά με «πράσινη ενέργεια», παραγόμενη από τις αιολικές και φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις του νησιού.

Το ολοκληρωμένο σύστημα παραγωγής, αποθήκευσης και χρήσης υδρογόνου θα περιλαμβάνει τα ακόλουθα βασικά τμήμα-τα εξοπλισμού:•Μονάδα ηλεκτρόλυσης ονομαστικής ισχύ-ος της τάξης των 100 kW για την παραγω-γή υδρογόνου•εξαμενή αποθήκευσης υδρογόνου σε αέρια μορφή υπό πίεση χωρητικότητας 200 kg.•Συμπιεστής υδρογόνου με παροχή 15-20 Nm3/hr σε πίεση 220 bar •Δύο ηλεκτροπαραγωγά Ζεύγη (η/Ζ) υδρο-γόνου ισχύος 75 kW έκαστο•Σύστημα αντλιών για παροχή υδρογόνου, το οποίο ενσωματώνει συμπιεστή με λει-

τουργία πεπιεσμένου αέρα, μια ενδιάμεση αποθήκευση υδρογόνου σε συστοιχία φι-αλών καθώς και το δίκτυο σωληνώσεων μαζί με τα απαραίτητα ασφαλιστικά και με-τρητικά για την ορθή λειτουργία του σταθ-μού στο σύνολό του.

Ο βασικός στόχος της χρήσης υδρογόνου στον τομέα των μεταφορών στον Αϊ Στράτη είναι η δημιουργία της κατάλληλης υποδο-μής για έναν ολοκληρωμένο σταθμό πλή-ρωσης οχημάτων με υδρογόνο, ο οποί-ος θα μπορεί να καλύπτει και μελλοντικά την εκτεταμένη χρήση οχημάτων υδρογό-νου στο νησί. Σε αυτά τα πλαίσια θα τεθούν σε λειτουργία οχήματα υδρογόνου που θα τροφοδοτούνται αποκλειστικά από το πρα-τήριο φόρτισης υδρογόνου. Συγκεκριμέ-να, αναμένεται να ενσωματωθούν στο στό-λο οχημάτων του νησιού ένα περονοφόρο όχημα κυψελών καυσίμου και δύο δίτροχα (scooters) με κυψέλη καυσίμου, τα οποία αφενός θα εξυπηρετούν τις μεταφορικές ανάγκες του Δήμου και αφετέρου θα χρη-σιμοποιηθούν για την επίδειξη και διάδοση των τεχνολογιών υδρογόνου.

Εκτός από τον τομέα των μεταφορών, εν-σωμάτωση τεχνολογιών υδρογόνου θα υπάρξει και στον κτιριακό τομέα. Πιο συ-γκεκριμένα, θα εγκατασταθούν και θα τε-θούν σε λειτουργία οι παρακάτω σταθερές – επιδεικτικές εφαρμογές:

•Επιδεικτική εφαρμογή κυψέλης καυσίμου: Τέσσερεις μονάδες κυψελών καυσίμου τύ-που ΡΕΜ (Proton Exchange Membrane), ονομαστικής ισχύος 5 kW με χρήση καθα-ρού υδρογόνου ως καύσιμο θα εγκαταστα-θούν στα κτίρια του Δημαρχείου, του ΚΕΠ και της Μαρασλείου Σχολής. Αναλυτικότε-ρα, προβλέπονται δύο συστήματα απρό-σκοπτης παροχής ισχύος (UPS) βασισμένα σε τεχνολογία κυψελών καυσίμου, μια μο-νάδα που θα εξυπηρετήσει τα ηλεκτρικά φορτία εξωτερικού φωτισμού και μια μο-νάδα συμπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας.

•ηλεκτρικό ψυγείο: Μονάδα κυψέλης καυ-σίμου ονομαστικής ισχύος 300 W για τη φόρτιση συσσωρευτή (μπαταρία) ηλεκτρι-κού ψυγείου. Το σύστημα κυψέλη καυσί-μου – συσσωρευτής - ψυγείο θα εγκατα-σταθεί σε κτίριο του Δήμου του Αγ. Ευ-στρατίου.

38 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

E ΝΗΜΕΡΩΣΗ

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ

Επιμέλεια: Κ. Κρέσπης

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ – ΜΕΛΕΤΕΣΥ.Α υπ’αριθμ. 189279/1347 ( Φ.Ε.Κ. 1552Β/08-05-2012 )Ορισμός συντελεστή Μ, ο οποίος χρησιμοποι-είται για την εφαρμογή διατάξεων του Π.Δ. 437/81Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 4861/232 ( Φ.Ε.Κ. 1546Β/08-05-2012 )Ασφαλτικά και συνδετικά ασφαλτικών – Προ-διαγραφές για ασφάλτους οδοστρωσίας.Υ.Α υπ’αριθμ. 22186 ( Φ.Ε.Κ. 1494Β/04-05-2012 )Τροποποίηση της υπ’αριθμ. οικ. 26804/16-6-2011 απόφασης Υπουργού ΠΕΚΑ «Νέο πλαί-σιο διενέργειας των αρχιτεκτονικών διαγωνι-σμών και γενικά των διαγωνισμών μελετών με απονομή βραβείων» (Β΄1427)Κ.Υ.Α υπ’αριθμ. 109/1205320 ( Φ.Ε.Κ. 1460Β/02-05-2012 )Καθορισμός προεκτιμώμενων αμοιβών για την εκπόνηση μελετών οριοθέτησης των χερσαίων περιοχών του δικτύου «NATURA 2000»-επικαιροποίηση, περιγραφή και ορι-οθέτηση χερσαίων τύπων οικοτόπων σε Τό-πους Κοινοτικής Σημασίας.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΥ.Α. υπ’αριθμ. Δ3-Γ/7981 (Φ.Ε.Κ. 1523Β/04-05-2012)Μείωση της ζώνης απαγόρευσης της δόμη-σης από είκοσι (20) μέτρα σε δέκα (10) μέτρα εκατέρωθεν του άξονα του Αγωγού Φυσικού Αερίου Υψηλής Πίεσης «Στεφάνη-Βαρνάβας-Αλιβέρι» (Τμήμα εντός του Νομού Εύβοιας).Υ.Α. υπ’αριθμ. Δ3-Γ/7980 (Φ.Ε.Κ. 1523Β/04-05-2012)Μείωση της ζώνης απαγόρευσης της δόμη-σης από είκοσι (20) μέτρα σε δέκα (10) μέτρα εκατέρωθεν του άξονα του Αγωγού Φυσικού Αερίου Υψηλής Πίεσης «Στεφάνη-Βαρνάβας-Αλιβέρι» (Τμήμα εντός του Νομού Εύβοιας).Υ.Α. υπ’αριθμ. Δ3-Γ/9960 (Φ.Ε.Κ. 1509Β/04-05-2012)Εγκατάσταση και διαδρομή του Αγωγού Φυ-σικού Αερίου Υψηλής Πίεσης «Αγ. Θεόδωροι – ΔΕη Μεγαλόπολης» σε τρία (3) Τμήματα αυ-τού, α) Κ136-Κ198 (στο Δήμο Λουτρακίου – Αγ. Θεοδώρων), β) Κ18-Κ72 (στο Δήμο Κο-ρινθίων) και γ) Κ105-Κ128+33,37 μ. (στους Δήμους Κορινθίων και Νεμέας), στο Νομό Κορινθίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου.

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 39

ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΑΥ.Α. υπ’αριθμ. οικ.1192 (Φ.Ε.Κ. 1413Β/30-04-2012)Έγκριση και εφαρμογή των Τεχνικών Οδηγιών ΤΕΕ για την Ενεργει-ακή Απόδοση Κτιρίων.

ΥΓΙΕΙΝΗ - ΑΣΦΑΛΕΙΑΚ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 120/2012 ( Φ.Ε.Κ. 1583Β/9-05-2012 )Τροποποίηση της αποφασης Α;ΧΣ 437/2005, ΦΕΚ 1641Β/8-11-2006 και εναρμόνιση με την οδηγία 2010/79/ΕΕ της Επιτροπής της 19ης Νοεμβρίου 2010 «για προσαρμογή στην τεχνική πρό-οδο του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας 2004/42/ΕΚ του Ευρωπα-ϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τον περιορισμό των εκπομπών πτητικών οργανικών ενώσεων. (ΕΕ L304/20.11.2010)»

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑΥ.Α. υπ’αριθμ. οικ.4894/586 ( Φ.Ε.Κ. 1607Β/10-05-2012 )Αναβολή δεύτερης περιόδου υποβολής προτάσεων έργων προς ένταξη στο Πρόγραμμα «Νέα – Καινοτομική Επιχειρηματικότητα» του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητα και Επιχει-ρηματικότητα (ΕΠΑΕ) του ΕΣΠΑ 2007-2013Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ.4891/583 ( Φ.Ε.Κ. 1607Β/10-05-2012 )Τροποποίηση της υπ’αριθμ. 11088/1164/1-10-2010 Υπουργικής απόφασης με θέμα «Τροποποίηση – Συμπλήρωση του Οδηγού του Προγράμματος «Μεταποίηση στις Νέες Συνθήκες» του Επιχειρη-σιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα (ΕΠΑΕ) του ΕΣΠΑ 2007-2013», όπως ισχύει.Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ.4897/596 ( Φ.Ε.Κ. 1607Β/10-05-2012 )Ανασυγκρότηση Επιτροπής Παρακολούθησης του Προγράμματος «Μεταποίηση στις Νέες Συνθήκες» του Επιχειρησιακού Προγράμ-ματος Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα (ΕΠΑΕ) του ΕΣΠΑ 2007-2013Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ.4894/586 ( Φ.Ε.Κ. 1607Β/10-05-2012 )Τροποποίηση της Κ.Υ.Α. με αριθ. 401/10.03.2010 (ΦΕΚ 355Β/30.03.2010) για το πλαίσιο εφαρμογής του άξονα 4 «Προ-σέγγιση LEADER» του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελ-λάδας 2007-2013 (ΠΑΑ)Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 3647/139 ( Φ.Ε.Κ. 1474Β/03-05-2012 )Τροποποίηση της υπ’αριθμ. 9892/364/2-11-2011 κοινής υπουρ-γικής απόφασης «Πρόγραμμα επιχορήγησης επιχειρήσεων για την πρόσληψη ανέργων πτυχιούχων ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμά-των πανεπιστημιακού και τεχνολογικού τομέα, έως 35 ετών» (ΦΕΚ 2462Β)

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ – ΒΙΟΤΕΧΝΙΑΥ.Α. υπ’αριθμ. Φ/Α/68/4847/375 (Φ.Ε.Κ. 1464Β/3-5-2012)Περί έγκρισης ανάπτυξης του Επιχειρηματικού Πάρκου Τύπου Β΄

Ιεράπετρας στη θέση «Κρεμαστό» στα διοικητικά όρια του Δήμου Ιεράπετρας της Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου Κρήτης.

ΠΡΑΤΗΡΙΑ ΥΓΡΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝΚ.Υ.Α. υπ’αριθ. οικ.21523/763/Ε-103 ( Φ.Ε.Κ. 1439Β/02-05-2012 )Μέτρα για τη μείωση της ποσότητας των ατμών βενζίνης, σε συμ-

40 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

E ΝΗΜΕΡΩΣΗ

μόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2009/126/ΕΚ «σχετικά με τη φάση ΙΙ της ανάκτησηςατμών βενζίνης κατά τη διάρκεια του ανε-φοδιασμού μηχανοκίνητων οχημάτων σε πρατήρια καυσίμων» του Ευρωπαϊκού Κοι-νοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρω-παϊκής Ένωσης της 21ης Οκτωβρίου 2009 Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ. 18154/1250 (Φ.Ε.Κ. 1365Β/27-4-2012)Τροποποίηση της υπ’αριθμ. οικ. 20155/1268/09 υπουργικής απόφασης όπως ισχύει.Με την συγκεκριμένη Υ.Α. παρατείνονται, κατά δύο (#2#) έτη, οι προθεσμίες εγκατά-στασης συστημάτων ελέγχου διαρροών στα πρατήρια υγρών καυσίμων.

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣΚ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 198015/ΕΥΠΕ-ΥΠΕΚΑ ( Φ.Ε.Κ. 1510Β/04-05-2012 )Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (Π.Π.Δ.) για Σταθμούς Βασης Κινητής Τη-λεφωνίας (Ομάδα 12/α.α. 6Β)Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 20490/525 ( Φ.Ε.Κ. 1444Β/02-05-2012 )Έγκριση Εθνικού Κανονισμού Κατανομής Ζωνών Συχνοτήτων (ΕΚΚΖΣ).

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΥ.Α. υπ’αριθμ. 20741 (Φ.Ε.Κ. 1565Β/8-5-2012)Τροποποίηση της 1958/13-1-2012 από-φασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής «Κατά-ταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υπο-κατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 1 πα-ράγραφος 4 του Ν. 4014/21.9.2011 (Α΄ 209)» (Β΄ 21 )Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ. 146163 (Φ.Ε.Κ. 1537Β/8-5-2012)Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Απο-βλήτων Υγειονομικών ΜονάδωνΚ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 21398 ( Φ.Ε.Κ. 1470Β/03-05-2012 )Ίδρυση και λειτουργία ειδικού δικτυακού τόπου για την ανάρτηση των αποφάσεων έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (ΑΕΠΟ), των αποφάσεων ανανέωσης ή τροποποίη-σης ΑΕΠΟ, σύμφωνα με το άρθρο 19α του Νόμου 4014/2011 (ΦΕΚ Α/209/2011).Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ. 211773 ( Φ.Ε.Κ. 1367Β/27-04-2012 )Καθορισμός Δεικτών Αξιολόγησης και

Ανωτάτων Επιτρεπομένων Ορίων Δεικτών Περιβαλλοντικού Θορύβου που προέρχε-ται από την λειτουργία συγκοινωνιακών έργων, τεχνικές προδιαγραφές ειδικών ακουστικών μελετών υπολογισμού και εφαρμογής (ΕΑΜΥΕ) αντιθορυβικών πε-τασμάτων, προδιαγραφές προγραμμάτων παρακολούθησης περιβαλλοντικού θορύ-βου και άλλες διατάξεις.

ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ - ΛΑΤΟΜΕΙΑΠ.Δ. υπ’αριθμ. 56/2012 ( Φ.Ε.Κ. 108Α/02-05-2012 )Τροποποίηση – συμπλήρωση των δια-τάξεων του Π.Δ. 76/2010 «Προσαρμο-γή της Ελληνικής Νομοθεσίας στην οδηγία 2008/43/ΕΚ της Επιτροπής της 4ης Απριλί-ου 2008 για την καθιέρωση, σύμφωνα με την οδηγία 93/15/ΕΟΚ του Συμβουλίου, συστήματος αναγνώρισης και εντοπισμού των εκρηκτικών υλών εμπορικής χρήσης» (Α΄140) σε συμμόρφωση προς την οδη-γία 2012/4/ΕΕ της Επιτροπής της 22ας Φε-βρουαρίου 2012 για την τροποποίηση της οδηγίας 2008/43/ΕΚ για την καθιέρω-ση, σύμφωνα με την οδηγία 93/15/ΕΟΚ του Συμβουλίου, συστήματος αναγνώρι-σης και εντοπισμού των εκρηκτικών υλών εμπορικής χρήσης.

ΟΧΗΜΑΤΑ – ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑΥ.Α. υπ’αριθμ. 19720/1349 ( Φ.Ε.Κ. 1470Β/03-05-2012 )Τροποποίηση της με αρ. Πρωτ. 36144/3360/11 υπουργικής απόφασης «Καθίσματα και ζώνες ασφαλείας σχολι-κών λεωφορείων».Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ. 20398/2177 ( Φ.Ε.Κ. 1469Β/03-05-2012 )Τροποποίηση των Υ.Α. 44800/123/1985 «Τρόπος, διαδικασία και πιστοποίηση διε-νέργειας του Περιοδικού Τεχνικού Ελέγχου Οχημάτων» και Φ.23/24327/2887/2009 «Καθορισμός τρόπου, διαδικασίας και πιστοποίησης διενέργειας του Τεχνικού Ελέγχου δικύκλων μοτοποδηλάτων και μοτοσικλετών».Υ.Α. υπ’αριθμ. 20794/2222 ( Φ.Ε.Κ. 1466Β/03-05-2012 )Καθορισμός των όρων και προϋποθέσεων της ορθής λειτοπυργίας των Δημοσίων Κ.Τ.Ε.Ο.

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣΠ.Δ. υπ’αριθμ. 64/2012

( Φ.Ε.Κ. 114Α/04-05-2012 )Κανονισμός Πτητικής Λειτουργίας Δημοσί-ων Αερομεταφορών – Ελικόπτερα με κύ-ρωση τροποποιήσεών του.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ – ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΠ.Δ. υπ’αριθμ. 61/2012 ( Φ.Ε.Κ. 112Α/03-05-2012 )Τροποποίηση διατάξεων τυ Π.Δ. 50/2008 (Α΄81) «Φοίτηση και Αξιολόγηση των μαθη-τών του Επαγγελματικού Λυκείου (ΕΠΑ.Λ.)» όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε από το Π.Δ. 43/2010 (Α΄86) «Τροποποίη-ση και συμπλήρωση του Π.Δ. 50/2008 (ΦΕΚ 81Α) ΄΄Φοίτηση και Αξιολόγηση των μαητών του Επαγγελματικού Λυκείου (ΕΠΑΛ)¨» ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑΥ.Α. υπ’αριθμ. ΠΟΛ.1104 (Φ.Ε.Κ. 1522Β/04-05-2012)Τύπος και περιεχόμενο της δήλωσης ειδι-κού φόρου επί των ακινήτων έτους 2012 και δικαιολογητικά που συνυποβάλλονται με αυτή.

ΔΗΜΟΣΙΟΥ.Α. υπ’αριθμ. Α-16447/1304 (Φ.Ε.Κ. 1539Β/8-5-2012)Οργανόγραμμα ΣΤΑΣΥ Α.Ε.

ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ( ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ - O.T.A. )Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 16275 ( Φ.Ε.Κ. 1436Β/30-04-2012 )Κριτήρια και διαδικασία κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων των Πριφε-ρειών, έτους 2011.Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 16276 ( Φ.Ε.Κ. 1398Β/30-04-2012 )Κριτήρια και διαδικασία κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων των Δήμων και Κοινοτήτων, έτους 2011.

ΠΟΛΙΤΗΣΥ.Α. υπ’αριθμ. ΕΞ. 004/2012 (Γ.Υφ.) ΔΙΣ-ΚΠΟ Φ1οικ. 10885 (Φ.Ε.Κ. 1476Β/03-5-12)Ρύθμιση λεπτομερειακών και τεχνικών θε-μάτων για την εφαρμογή του Ν.3861/2010 «Ενίσχυση της διαφάνειας με την υποχρε-ωτική ανάρτηση νόμων και πράξεων των κυβερνητικών, διοικητικών και αυτοδι-οικητικών οργάνων στο διαδίκτυο «Πρό-γραμμα Διαύγεια και άλλες διατάξεις».

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 41

42 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Ν ΕΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ENGAIA A.E.

ΝΕΟ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪKO ΠΑΡΚΟ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ 352kW η ENGAIA A.E. συνεχίζει δυναμικά και το δεύ-τερο τρίμηνο του 2012 με πάρκα αλλά και οικι-ακές φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις σε ολόκλη-ρη την ελληνική επικράτεια. Το Μάιο η εταιρία ανέλαβε την κατασκευή πάρκου ισχύος 352kW στο Νομό Ιωαννίνων για λογαριασμό της K&P ENERGY. η ENGAIA με την τεχνογνωσία και την εμπει-ρία που διαθέτει έχει πραγματοποιήσει ήδη ένα σημαντικό αριθμό έργων στα Ιωάννινα, συνολικής ισχύος 400kW. η αξιοπιστία, η έμφαση στην ποιότητα και οι ιδιαίτερα υψη-λές αποδόσεις των έργων που έχει υλοποιή-σει η ENGAIA στα Ιωάννινα, οι οποίες πλη-σίασαν τις 1700kWh/kWp κατά το πρώτο έτος λειτουργίας, οδήγησαν τους μετόχους της K&P ENERGY να εμπιστευτούν για ακόμη μία φορά την ENGAIA για την υλοποίηση της επένδυσης τους.η νέα φωτοβολταϊκή εγκατάσταση θα απο-τελείται από πολυκρυσταλλικά φ/β πάνελ Canadian Solar CS6P-250P, ονομαστικής ισχύος 250Wp, τριφασικούς μετατροπείς SMA Sunny Tripower 17000TL και βάσεις

στήριξης της Alumil με πασσαλόμπηξη.Σημαντική επίσης θα είναι και η συνδρομή του πάρκου στην προστασία του περιβάλλοντος καθώς το περιβαλλοντικό όφελος της εγκατά-στασης αναμένεται να ξεπεράσει κατά μέσο όρο τις 510ΜWh/έτος «πράσινης» ηλεκτρικής ενέργειας . H ENGAIA με κύριο μέλημα την μέγιστη ικα-νοποίηση του πελάτη κατασκευάζει έργα υψηλών προδιαγραφών και ποιότητας τα οποία επιτυγχάνουν αποδεδειγμένα κορυ-φαίες αποδόσεις στην παραγόμενη ηλεκτρι-κή ενέργεια. Για περισσότερες πληροφορίες: Τ 2310 541344Ε info@engaia.gr / WWW.ENGAIA.GR

IBC SOLAR A.E

Ολοκληρώθηκε τον Μάιο φωτοβολταϊκό πάρκο 99,96kw στην Άρτα με εξοπλισμό της IBC SOLARη IBC SOLAR A.E., θυγατρική εταιρεία της IBC SOLAR A.G., μιας εκ των μεγαλύτερων εταιρειών φωτοβολταϊκών συστημάτων σε παγκόσμια κλίμακα, ανακοίνωσε την ολο-κλήρωση έργου 99,96kw σε ανοικτή έκταση

στην περιοχή Ράχη, στην Άρτα, από την εται-ρεία Άννα Τσέρου & ΣΙΑ Ο.Ε.

η εγκατάσταση του συστήματος ολοκληρώ-θηκε τον Μάιο του 2012 από την εταιρεία Άννα Τσέρου & ΣΙΑ Ο.Ε.- Sunergy συνεργά-τη της IBC SOLAR A.E. Το σύστημα υλοποιή-θηκε με 408 Φ/Β πλαίσια Suntech 245S, μο-νοκρυσταλλικού τύπου, ισχύος 245Wp ανά πλαίσιο και με αντιστροφείς (inverters) τύ-που αλυσίδας (string) της εταιρείας SMA. Το σύνολο του εξοπλισμού το προμήθευσε η IBC SOLAR A.E.

Σχετικά με την IBC SOLAR AΕη IBC SOLAR A.E. ιδρύθηκε το 2007 στην Αθήνα και αποτελεί έναν από τους κυρίαρ-χους προμηθευτές φωτοβολταϊκών συστημά-των και λύσεων Ελληνική αγορά. η εταιρία στην Ελλάδα καλύπτει όλο το φάσμα των προ-ϊόντων και υπηρεσιών της IBC SOLAR. Πιο συγκεκριμένα, διαθέτει στην Ελληνική αγο-ρά πλήρη γκάμα Φ/Β εξοπλισμού (πλαίσια, αντιστροφείς, βάσεις στήριξης, συστήματα μέτρησης και παρακολούθησης, ρυθμιστές φόρτισης, μπαταρίες, καλώδια και λοιπό ηλε-κτρολογικό εξοπλισμό). Παράλληλα προσφέ-ρει γκάμα υπηρεσιών που ξεκινάει από συμ-βουλευτικές υπηρεσίες και τον σχεδιασμό της φωτοβολταϊκής εγκατάστασης, και φθάνει μέ

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 43

Γενική άποψη του συστήματος

χρι την υλοποίηση του έργου και την παρά-δοση με το κλειδί στο χέρι. η IBC SOLAR Α.Ε. έχει αναπτύξει ένα πα-νελλαδικό δίκτυο διανομέων-συνεργατών, οι οποίοι προωθούν τον Φ/Β εξοπλισμό της IBC SOLAR AE. Στο δίκτυο διανομέων-συνεργατών η IBC παρέχει τεχνική κατάρτι-

ση και υποστήριξη.

Σχετικά με την ΑΝΝΑ ΤΣΕΡΟΥ & ΣΙΑ ΟΕ- Sunergy η εταιρεία Άννα Τσέρου & ΣΙΑ Ο.Ε. με την διακριτική επωνυμία «SUNERGY» είναι επί-σημος διανομέας της ΙBC SOLAR Α.Ε.. Ιδρύ-θηκε το 2006 με κύρια ασχολία τις εγκατα-στάσεις φωτοβολταϊκών συστημάτων στην

ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου. Το 2010 εγκαταστάθηκαν έργα συνολικής ισχύος 700KWp, ενώ για το 2011 αντίστοιχα συνο-λική ισχύ 1ΜWp. Με τα μέχρι στιγμής στοι-χεία- θα υλοποιήσει έργα συνολικής ισχύος 1,5MWp εντός του 2012, όχι μόνο στην νη-σιωτική χώρα αλλά και σε περιοχές της κε-ντρικής Ελλάδας. η επιχείρηση εγγυάται με την συνεχή παρου-σία της στα νησιά αλλά και με την επέκτα-ση της και στον κεντρικό κορμό της Ελλάδας , την ασφαλή και ικανοποιητική λειτουργία των εγκαταστάσεων, έχοντας ήδη προβλέψει την λειτουργία συνεργείων συντήρησης και επίβλεψης των έργων. η απόδοση των ήδη σε λειτουργία έργων της, έχει αποδείξει την ποιότητα του σχεδιασμού και κατασκευής των εγκαταστάσεων της.

Τηλ. +30 210 6828163, +30 210 6801724 Email lilian.panagiotopoulou@ibc-solar.gr

www.ibc-solar.gr

SPEL- solutions Ως SPEL- solutions ασχολούμαστε με εξειδικευ-μένα θέματα ηλεκτρολόγου μηχανικού με έμφα-ση κυρίως τη γείωση (προστασίας - λειτουργίας από Υ/Σ έως ασθενή, πηγών ηλεκτρικής ενέργειας όπως Φ/Β γεννήτρια, ανεμογεννήτρια, η/Ζ, UPS, προστασίας έναντι ηλεκτρικών εκκενώσεων όπως κεραυνικών πληγμάτων, στατικού ηλεκτρισμού), και κατ’ επέκταση με θέματα που σχετίζονται με τη γείωση ή έχουν πολλά κοινά σημεία όπως, ποι-ότητα ηλεκτρικής ενέργειας (υπερτάσεις είτε μόνι-μες είτε μεταβατικές - κρουστικές, αρμονικές, δι-όρθωση συντελεστή ισχύος, ηλεκτρομαγνητικής συμβατότητας) , διάβρωση κλπ.Παράλληλα έχουμε επεκτείνει τις δραστηριότη-τές μας στην εισαγωγή και προώθηση υλικών και εξοπλισμού από αναγνωρισμένους και πιστοποι-ημένους οίκους της Ευρωπαϊκής ένωσης. Παρέ-χουμε πλήρη τεχνική υποστήριξη από το σχεδια-σμό έως και μετά την εφαρμογή αυτού.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικάμε τα προιόντα μπορείτε να βρείτε στο site μας

www.spel-solutions.gr

KOUVIDIS

Νέα γενιά σωλήνων για υπόγεια δίκτυα η παραγωγή πλαστικών σωλήνων για υπόγεια δί-κτυα μεταφοράς ενέργειας & τηλεπικοινωνιών από την εταιρία KOUVIDIS σηματοδοτεί μια νέα εποχή για το χώρο των συστημάτων σωλήνων προστασί-ας καλωδίων.Οι νέοι σωλήνες της εταιρίας KOUVIDIS ονομάζο-νται GEOΝFLEX® (σπιράλ – Ν450) & GEONDUR® (άκαμπτοι – Ν750), είναι διπλού δομημένου τοι-χώματος από HDPE (παρθένο υψηλής πυκνότητας πολυαιθυλένιο), πλήρως ανακυκλώσιμοι καθώς παράγονται από ελεύθερες αλογόνων και χαμηλής εκπομπής καπνού πρώτες ύλες και διατίθενται σε

ένα μεγάλο εύρος διαμέτρων (από O40 έως O200). Οι δυνατότητες τους να ενσωματώνουν χαρακτη-ριστικά εύκαμπτων (σπιράλ) και άκαμπτων σω-λήνων, μέσω της προηγμένης τεχνολογίας διπλής εξώθησης (co-extrusion), και να εξασφαλίζουν υψηλές μηχανικές αντοχές διατηρώντας χαμηλό βάρος, τους κάνει ιδανικούς για ένα ευρύ πλήθος εφαρμογών υπόγειων δικτύων σε σταθμούς ηλε-κτρικής ενέργειας από ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά & αιο-λικά πάρκα) και σε έργα υποδομής.η διαμορφώσιμη κυματοειδής εξωτερική επιφά-νεια διευκολύνει τη τοποθέτηση τους στο έδαφος, ακολουθώντας την μορφολογία του εδάφους, ενώ η λεία εσωτερική εξασφαλίζει μειωμένες τριβές δι-ευκολύνοντας την όδευση των καλωδίων. Τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τη νέα γενιά

44 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Ν ΕΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

σωλήνων GEOΝFLEX® - GEONDUR® της εταιρί-ας KOUVIDIS είναι η αντιτρωκτική τους προστα-σία, που τους καθιστά ιδανικούς για εγκαταστάσεις σε αγρούς και γενικά σε χώρους όπου η παρουσία τρωκτικών είναι συχνή, η αυξημένη αντοχή στην υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία (extra UV stability), περισσότερο από 5 χρόνια, και η μείωση, έως και 50%, των τριβών που επιτυγχάνουν στο εσωτερι-κό τους λόγω ειδικού υλικού (slip).η εταιρία KOUVIDIS είναι η πρώτη ελληνική εται-ρία που προχώρησε στην παραγωγή πλαστικών σωλήνων για υπόγεια δίκτυα μεταφοράς ενέργει-ας σύμφωνα με τις απαιτήσεις που ορίζουν τα πρό-τυπα ασφάλειας για ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις (ΕΝ 61386-24).

Για περισσότερες πληροφορίες για τους νέους σωλήνες επισκεφθείτε το www.

kouvidis.gr. ΤRITEC

WORKSHOP – DO IT YOUR SELF η εταιρια ΤRITEC με κεντρικες εγκαταστα-σεις στην Ελβετια εχει περισσοτερο απο 25 χρονια εμπειρια στον τομεα των φωτοβολ-ταικων. Προσφερει εξοπλισμο, καινοτο-μες λυσεις και προιοντα για εγκαταστασεις και ποιοτικο ελεγχο φωτοβολταικων συστη-ματων, οπως το εργαλειο ελεχγου αποδο-σης TRIKA. Το TRIKA, εινε ενα επαναστατι-κο διαγνωστικο οργανο μετρησης - μια ευ-χρηστη συσκευη χειρος - που αποτελει τον ευκολοτερο και γρηγοροτερο τροπο για να ελεγξουν οι εγκαταστατες την παραγωγικο-τητα του φωτοβολταικου συστηματος λογω πιθανης απωλλειας των συλλεκτων ηλιακης ενεργειας με την παροδο του χρονου η απο πιθανα σφαλματα (οπως π.χ. ολικη η μερι-κη βρωμια/σκιαση, βρυα, ελλειπη καλλωδι-ωση κ.λ.π.).Μεσα απο το Προνομιακο Δικτυο Πελατων στην Ελλαδα (VIP*) -Εγκαταστατες Υψηλων Προδιαγραφων- που εινε εξοπλισμενοι με το TRIKA, εγγυωνται την πληρη τεχνικη υποστη-ριξη, βασισμενη σε λογισμικο Ευρωπαικων προδιαγραφων (TRI-DESIGN) για τις βασεις στηριξης της ιδιας εταιριας TRITEC και με τα προιοντα των πλεον ποιο βιοσημων οικων προμηθειας φωτοβολταικων πλαισιων και αντιστροφεις (οπως π.χ. Panasonic, Kyocera, Bosch, Kaco, SMA, Danfoss κ.λ.π.).

Οπως καθε χρονο ετσι και φετος πραγματο-ποιηθηκε η εταιρικη παρουσια ROADSHOW της TRITEC στις 08 και 10 Μαιου στην Αθη-

να και την Θεσσαλονικη αντιστοιχα.Και παράλληλα, παρουσιάστηκε για πρώ-τη φορά μια νεα και πρωτοποριακη πρα-

κτικη για την Ελλαδα, το WORKSHOP – DO IT YOUR SELF - (Ειναι απλο, φτιαχτο το μο-νος σoυ !).Συγκεκριμενα οι πελατες ειχανε την ευκαιρια επι την επιβλεψη του τριμελους εμπειρου προσωπικου της TRITEC απο την Ελλαδα, Γερμανια και την Ελβετια να αφο-μοιωσουν πρακτικες γνωσεις και εξασκηση πανω στο: - οργανο μετρησης αποδοσεων φωτοβολται-κων συστηματων TRIKA- την συναρμολογηση του καινοτομου συ-στηματος στηριξης χωρις καμμια επιπλε-ον επιβαρυνση στηριξης στο δωμα (!) TRI-STAND AERO

- την εξοικοιωση με το λογισμικο για την σιγουρη και ακριβη μελετη βασεων στηρι-ξης Ευρωπαικων προδιαγραφων του TRI-DESIGN

Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στην ιστοσελίδα www.tritec-energy.com

OLYMPIA ELECTRONICS AEη OLYMPIA ELECTRONICS AE αποτελεί πλέον μέλος του οργανισμού ΕΠΙΜΕΝ Ν ΕΛΛηΝΙΚΑ όπου με τον τρόπο αυτό ενισχύει και προβάλλει την ελληνικότη-τά μας.η OLYMPIA ELECTRONICS AE αμιγώς Ελληνική βιομηχανία παραγωγής ηλε-κτρονικών συστημάτων ασφαλείας, συ-νεχίζει να ηγείται στην Ελληνική αγορά, στην ανάπτυξη ηλεκτρονικών συστημά-των ασφαλείας χρησιμοποιώντας τεχνο-λογία αιχμής.η υψηλή ποιότητα των προϊόντων της και η οργάνωση ενός αποτελεσματικού δικτύου πωλήσεων την εδραίωσαν σε Ελλάδα αλλά και σε περισσότερες από 72 χώρες του εξωτερικού.η OLYMPIA ELECTRONICS A.E. έχο-ντας υιοθετήσει ως στρατηγική απόκτη-ση κερδών, την καινοτομία, θα συνεχί-σει την προσπάθειά της με γνώμονα την ποιότητα, την εξωστρέφεια και την τε-χνολογία αιχμής, έτσι ώστε να διατη-ρήσει το κυρίαρχο μερίδιο αγοράς που κατέχει στην Ελλάδα και να συνεχίσει να αποτελεί μία από τις 10 καλύτερες Ευ-ρωπαϊκές βιομηχανίες παραγωγής φω-τισμού ασφαλείας και πυρανίχνευσης.

www.olympia-electronics.gr e-mail: info@olympia-electronics.gr

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 45

46 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η

Ν ΕΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

SMA Solar Technology AG Η SMA Solar Technology AG εγκαινιάζει γραφείο πωλήσεων και τεχνικής υποστήριξης στην Ταϊλάνδη η SMA Solar Technology AG (SMA) εγκαινί-ασε επίσημα το νέο της θυγατρικό υποκατά-στημα πωλήσεων και τεχνικής υποστήριξης στην Ταϊλάνδη. η SMA, ως κορυφαία εται-ρεία στην αγορά φωτοβολταϊκών μετατροπέ-ων παγκοσμίως, παρέχει πλέον στους πελά-τες της και στην Ταϊλάνδη μια ολοκληρωμέ-νη γκάμα προϊόντων με φωτοβολταϊκούς με-τατροπείς για κάθε μέγεθος εγκατάστασης: από οικιακές εγκαταστάσεις έως φωτοβολ-ταϊκούς σταθμούς μεγάλης κλίμακας, για δι-ασυνδεδεμένες με το ηλεκτρικό δίκτυο εγκα-ταστάσεις αλλά και για αυτόνομα συστήμα-τα. Επιπλέον, το νέο θυγατρικό υποκατά-στημα στην Ταϊλάνδη παρέχει επαγγελματι-κές συμβουλές για το σχεδιασμό φωτοβολ-ταϊκών έργων και προσφέρει ένα ευρύ φά-σμα περαιτέρω υπηρεσιών.«Συνδυάζοντας την 30ετή εμπειρία με την τε-χνολογία αιχμής, μπορούμε να συμβάλλου-με σημαντικά στον μακροπρόθεσμο και αξι-όπιστο ενεργειακό εφοδιασμό της Ταϊλάν-δης με τη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας», δηλώνει ο Pierre-Pascal Urbon, εκπρόσωπος του Διοικητικού Συμβουλίου και Chief Financial Officer της SMA Solar Technology AG. «Δεδομένης της ρητής βού-λησης της κυβέρνησης της Ταϊλάνδης για την προώθηση της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύ-ματος από ανανεώσιμες πηγές, προσδοκού-με σημαντική ανάπτυξη της αγοράς τα προ-σεχή έτη.»η κυβέρνηση της Ταϊλάνδης επιθυμεί να ανε-ξαρτητοποιηθεί από τα ορυκτά καύσιμα. η χώρα μπορεί ταυτόχρονα να αξιοποιήσει την υψηλή ηλιακή ακτινοβολία. Με αυτά τα δεδομένα, η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύμα-τος από φωτοβολταϊκά συστήματα μπορεί να συμβάλλει σημαντικά, στο μέλλον, στον ενεργειακό εφοδιασμό της Ταϊλάνδης. η SMA συμμετείχε ήδη σε μια σειρά φωτο-βολταϊκών έργων μεγάλης κλίμακας στη χώρα αυτή. Με την εγκαθίδρυση της εγχώριας πα-ρουσίας της, η SMA επισημαίνει την ολοένα και μεγαλύτερη σημασία της αγοράς της Ταϊ-λάνδης. «Οι μετατροπείς της SMA είναι από-λυτα προσαρμοσμένοι στις ιδιαίτερες συνθή-

κες αγοράς της Ταϊλάνδης. Λειτουργούν αξιό-πιστα ακόμη και υπό τις πλέον αντίξοες συν-θήκες. Τα υψηλής ποιότητας προϊόντα δεν δι-ακρίνονται μόνο για τους υψηλούς βαθμούς απόδοσης και τη διασφάλιση υψηλών ενερ-γειακών αποδόσεων, αλλά και για τη μακρά διάρκεια ζωής και το χαμηλό κόστος λειτουρ-γίας τους», δηλώνει ο Anuson Atilaksana, δι-ευθυντής της SMA Ταϊλάνδης.Με τη λειτουργία του γραφείου στην Μπαν-γκόκ, η SMA διευρύνει την επιτυχημένη στρατηγική διεθνοποίησης. η επιχείρηση εκπροσωπείται παγκοσμίως σε 20 χώρες, σε όλες τις σημαντικές αγορές φωτοβολταϊκών συστημάτων. Στο προσεχές μέλλον πρόκεται να ιδρυθεί ένα ακόμη θυγατρικό υποκατά-στημα, στη Νότια Αφρική.

Σχετικά με την SMA η SMA Solar Technology AG (SMA/FWB: S92) είναι η κορυφαία εταιρεία στην αγο-ρά φωτοβολταϊκών μετατροπέων παγκο-σμίως και ένας από τους κορυφαίους προ-μηθευτές μετασχηματιστών και πηνίων, καθώς και καινοτόμων λύσεων τροφοδο-σίας ενέργειας στον τομέα των σιδηροδρο-μικών προαστιακών και υπεραστικών με-ταφορών. Ο όμιλος SMA σημείωσε κύκλο εργασιών 1,7 δισ. ευρώ το 2011. η εται-ρεία εδρεύει στο Niestetal της Γερμανίας και δραστηριοποιείται σε 20 χώρες, σε τέσσερις ηπείρους. Ο όμιλος επιχειρήσεων απασχολεί περισσότερους από 5.500 ερ-γαζόμενους, πλέον των εργαζομένων έκτα-κτης απασχόλησης, παγκοσμίως. Το ευρύ φάσμα προϊόντων της SMA περιλαμβάνει τον κατάλληλο μετατροπέα για κάθε τύπο φωτοβολταϊκού πλαισίου και για φωτο-βολταϊκές εγκαταστάσεις κάθε ισχύος. Το φάσμα προϊόντων περιλαμβάνει τόσο με-τατροπείς για φωτοβολταϊκές εγκαταστά-σεις διασυνδεδεμένες στο δημόσιο δί-κτυο, όσο και για αυτόνομα δίκτυα. Κατά συνέπεια, η SMA είναι σε θέση να προ-σφέρει την τεχνικώς βέλτιστη λύση μετα-τροπέα για όλες τις κατηγορίες ισχύος και όλους τους τύπους εγκαταστάσεων. Το φά-σμα υπηρεσιών της εταιρείας ολοκληρώνε-ται με ένα διεθνές δίκτυο service. Οι εξαι-ρετικά ευέλικτες εγκαταστάσεις παραγω-γής φωτοβολταϊκών μετατροπέων στη Γερ-μανία και στη Βόρεια Αμερική έχουν ετή-σια παραγωγική ικανότητα της τάξεως των 11,5 GW. Από το 2008, η μητρική εταιρεία SMA Solar Technology AG συμπεριλαμβά-

νεται στη λίστα Prime Standard του Χρημα-τιστηρίου Αξιών της Φρανκφούρτης (S92) και η μετοχή της προστέθηκε στο TecDAX. η SMA έχει διακριθεί επανειλημμένα στο παρελθόν για την εξαιρετική της απόδοση ως εργοδότης και τα έτη 2010 και 2011 κα-τέκτησε την πρώτη θέση στο γερμανικό δι-αγωνισμό «Great Place to Work»

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.SMA.de

και για την Ελλάδα www.SMA-Hellas.com.

Technimatη Technimat ειναι μια δυναμική επιχείρη-ση η οποία δραστηριοποιείται 30 και πλέον χρόνια στη βιομηχανία των πλαστικών και των μετάλλων και προσφέρει ολοκληρωμέ-νες και τεχνολογικά προηγμένες λύσεις. Απο-τελείται από μία έμπειρη ομάδα από εξει-δικευμένους διπλωματούχους μηχανικούς με ειδικότητες όπως ηλεκτρολόγου Μηχα-νικού, Μηχανολόγου Μηχανικού, Πολιτικού Μηχανικού. Το τεχνικό τμήμα της Technimat αναλαμβάνει την τεχνική υποστήριξη, παρα-κολούθηση και συντήρηση των μηχανημά-των τόσο στο ηλεκτρολογικό κομμάτι όσο και στο μηχανολογικό.Οι υπηρεσίες που παρέχει η Technimat πε-ριλαμβάνουν:• Προμήθεια, εγκατάσταση και θέση σε λει-τουργία βιομηχανικού εξοπλισμού στους το-μείς των πλαστικών και των μετάλλων (turn keyprojects).• Εμπόριο αντιστοιχων πρώτων υλών και βοηθητικών προιόντων.Τα προιόντα της Technimat διακρίνονται σε 3 βασικούς κλαδους:• Μηχανήματα και πρώτες ύλες για την βιο-μηχανία πλαστικών.• Μηχανήματα και πρώτες ύλες για την βιο-μηχανία μετάλλων.• Βιομηχανικά αέρια.

Εγγύηση για την ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών μας αποτελεί η αποκλειστική συνεργασία μας με καταξιωμένους οίκους του εξωτερικού.O σεβασμός και η συνέπεια προς τους πελά-τες και τους συνεργάτες είναι οι βασικέςαρ-χές της φιλοσοφίας της Technimat.

Για περισσότερες πληροφορίες,www.technimat.gr

ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η 47

48 ΔΕΛΤΙΟ ΠΣΔΜ-Η