Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής

http://xristx.blogspot.gr/

Ιστορία Δ΄- Ενότητα 4η - Μάθημα 40ο : ΄΄ Η υποταγή του ελληνικού κόσμου ΄΄

Σχεδιαγράμματα – Πληροφορίες

Φύλλα εργασιών - Παρουσιάσεις

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.1

Οι Ρωμαίοι...

Η υποταγή του ελληνικού κόσμου

… θέλησαν ναπάρουν με το μέρος τους τις πόλεις της

νότιας Ελλάδας. ▼

Παρουσιάζονται ως

ελευθερωτές από

τους Μακεδόνες.

… ήτανδιασπασμένοι.

… ήταν σε παρακμή εξαιτίαςτων συνεχών πολέμων.

Εμπόδιό τους να κυριαρχήσουν στον

ελληνικό χώρο ήταν η Μακεδονία.

… ήθελαν τουςΈλληνες

διαιρεμένους. ▼

Υποστήριζαν

πότε τη μια και

πότε την άλλη

πόλη.

Οι Ρωμαίοι θέλησαν να κατακτήσουν την Ελλάδα.

… νίκησαντους

Μακεδόνες το 168 π.Χ. και συνέλαβαν

αιχμάλωτο το βασιλιά Περσέα.

▼ Μακεδονία

γίνεται ρωμαϊκή επαρχία.

Κάποιες πόλεις προσπάθησαν να ενωθούν και να

αποτελέσουν ξεχωριστά κράτη.

Δημιουργήθηκαν δυο συμπολιτείες.

… στη νότια Ελλάδανίκησαν τους Έλληνες στη

Λευκόπετρα (κοντά στον Ισθμό της

Κορίνθου) το 146 π.Χ..

Κατέστρεψαν την Κόρινθο.

Με το τέλος του 1ου π.Χ. αιώνα ο ελληνικός κόσμος είχε υποταχθεί στους

Ρωμαίους.

Αυτή την εποχή οι Έλληνες...

● Οι πόλεις που ανήκαν σ’ αυτές είχαν ίσα δικαιώματα.● Χρησιμοποιούσαν τα ίδια νομίσματα.● Τελευταία προσπάθεια για ένωση των Ελλήνων.● Δεν πέτυχε το στόχο της.● Άρχισαν οι συγκρούσεις.

Αχαϊκή Αιτωλική

olgaporporiΕπιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.2

Οη Ρσκαίνη αθνύ λίθεζαλ ηνπο Καξρεδόληνπο ήζειαλ λα ληθήζνπλ θαη λα πάξνπλ

ηελ Ειιάδα. Οη Ρσκαίνη ήζειαλ λα αθήζνπλ ειεύζεξεο ηηο πόιεηο ηεο λόηηαο

Διιάδαο πνπ ηηο θξαηνύζαλ νη Μαθεδόλεο.

Οη Ρσκαίνη λίθεζαλ ηνπο Μαθεδόλεο θαη έπηαζαλ ηνλ βαζηιηά ηνπο ηνλ Πεξζέα ην

. Έηζη νη Ρσκαίνη θαηάθεξαλ λα πάξνπλ ηε Μαθεδνλία.

ην ηέινο έγηλε κηα κάρε ζηε Λεπθόπεηξα ζηνλ ηζζκό ηεο Κνξίλζνπ. Δθεί νη

Ρσκαίνη λίθεζαλ μαλά ηνπο Έιιελεο ην θαη κεηά θαηέζηξεςαλ ηελ

Κόξηλζν

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.3

48

Οι Ρωμαίοι θέλησαν να κατακτήσουν την Ελλάδα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 40

Η υποταγή του ελληνικού κόσμου

Αυτή την εποχή οι Έλληνες...

● Οι πόλεις που ανήκαν σ’ αυτές είχαν ίσα δικαιώματα. ● Χρησιμοποιούσαν τα ίδια νομίσματα. ● Τελευταία προσπάθεια για ένωση των Ελλήνων. ● Δεν πέτυχε το στόχο της. ● Άρχισαν οι συγκρούσεις.

Οι Ρωμαίοι...

… ήταν διασπασμένοι.

… ήταν σε παρακμή εξαιτίας των συνεχών

πολέμων.

Κάποιες πόλεις προσπάθησαν να ενωθούν και να αποτελέσουν

ξεχωριστά κράτη.

Δημιουργήθηκαν δυο συμπολιτείες.

Αιτωλική Αχαϊκή

… ήθελαν τους Έλληνες

διαιρεμένους. ▼

Υποστήριζαν πότε τη μια και πότε την

άλλη πόλη.

Εμπόδιό τους να κυριαρχήσουν στον ελληνικό χώρο ήταν η Μακεδονία.

… θέλησαν να πάρουν με το μέρος τους τις

πόλεις της νότιας Ελλάδας.

▼ Παρουσιάζονται ως ελευθερωτές από τους Μακεδόνες.

… νίκησαν τους Μακεδόνες το 168

π.Χ. και συνέλαβαν αιχμάλωτο το

βασιλιά Περσέα.

… στη νότια Ελλάδα νίκησαν τους Έληνες στη

Λευκόπετρα (κοντά στον Ισθμό της

Κορίνθου) το 146 π.Χ..

▼ Μακεδονία γίνεται ρωμαϊκή επαρχία. ▼

Κατέστρεψαν την Κόρινθο.

Με το τέλος του 1ου π.Χ. αιώνα ο ελληνικός κόσμος είχε υποταχθεί στους Ρωμαίους.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.4

1. Οι Ρωμαίοι κυβερνούν τους Έλληνες

146 π.Χ. Οι Ρωμαίοι κατακτούν την Ελλάδα

Τρόπος διοίκησης Ρωμαίων “Διαίρει και βασίλευε”

Όσες πόλεις συμμάχησαν Όσες πόλεις αντιστάθηκαν

Ανεξαρτησία Φέρθηκαν ανελέητα Αυτονομία Γκρέμισαν τείχη Διοικητής Έλληνας (Φιλορωμαίος) Άρπαξαν έργα τέχνης Φόροι Αιχμαλωσία Διοικητής Ρωμαίος

Σ υ ν έ π ε ι ε ς

● Κατανάλωση προϊόντων υπαίθρου από τους Ρωμαίους. ● Στρατολογία Ελλήνων.● Ανασφάλεια, φόβος, συγκέντρωση στις πόλεις φτώχεια,παρουσία κατακτητών.● Οι Έλληνες πρώτη φορά υπόδουλοι εξεγέρσεις καταπνίγονται από Ρωμαί-

ους τιμωρία πρωταιτίων.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.5

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.6

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.7

H υποταγή του ελληνικού κόσμου

Βασικά σημεία του μαθήματος

Χαλκίτη Μαριάνθη

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.8

Οι βλέψεις των Ρωμαίων…

Μετά τη νίκη τους υπέρ των Καρχηδονίων οι Ρωμαίοι θέλουν να κατακτήσουν την Ελλάδα. Οι ελληνικές πόλεις στην προσπάθειά τους να ενωθούν σχηματίζουν δύο συμπολιτείες:

την Αιτωλική Οι πόλεις των συμπολιτειών την Αχαϊκή ήταν ίσες μεταξύ τους και είχαν

το ίδιο νόμισμα. Όμως ούτε αυτό ήταν αρκετό για να τις κρατήσει ενωμένες.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.9

Αιτωλική συμπολιτεία

Αχαϊκή συμπολιτεία

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.10

Οι Ρωμαίοι για να διατηρούν τη διαίρεση των ελληνικών πόλεων πότε υποστήριζαν τη μία και πότε την άλλη πόλη. Θέλοντας να κατακτήσουν την ισχυρή τότε Μακεδονία, πήραν το μέρος των πόλεων της νότιας Ελλάδας παρουσιάζοντας τον εαυτό τους ως απελευθερωτές από την κυριαρχία των Μακεδόνων. Τελικά κατακτούν τη Μακεδονία και σκοτώνουν και το βασιλιά της Περσέα. Μετά στρέφονται και προς της πόλεις της νότιας Ελλάδας. Συγκρούονται μαζί τους στη Λευκόπετρα (κοντά στην Κόρινθο) και κερδίζουν. Έτσι, όλος ο ελληνισμός υποτάσσεται στους Ρωμαίους.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.11

7

1. Οι Ρωμαίοι κυβερνούν τους Έλληνες

Χρόνος: αμέσως μετά την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους (146 π.Χ.)

Πρωταγωνιστές: οι Ρωμαίοι - οι κάτοικοι των ελληνικών πόλεων

Βασικές έννοιες: κατάκτηση, διοίκηση, συνέπειες

Σε αυτό το μάθημα θα εξετάσουμε:

• Πώς οι Ρωμαίοι κυβέρνησαν τους κατακτημένους Έλληνες.• Με ποιο τρόπο οι Ρωμαίοι διοικούσαν κάθε πόλη-κράτος που κατα-

κτούσαν.• Ποια αποτελέσματα (συνέπειες) είχε για τους Έλληνες η παρουσία

του ρωμαϊκού στρατού στον τόπο τους. • Πώς αντέδρασαν οι Έλληνες στους κατακτητές τους.

Ας αρχίσουμε…

Πώς οι Ρωμαίοι κυβέρνησαν τους κατακτημένους Έλληνες;α) Κατάργησαν τα δημοκρατικά πολιτεύματα, στα οποία οι άρχοντες

της πόλης είχαν επιλεγεί από την πλειοψηφία των πολιτών και γι’ αυτό είχαν την αποδοχή των περισσοτέρων.

β) Κατάργησαν τις συμμαχίες μεταξύ των πόλεων-κρατών.γ) Κρατούσαν τους Έλληνες διχασμένους και τους εμπόδιζαν να συ-

νεργάζονται.

Με ποιο τρόπο οι Ρωμαίοι διοικούσαν κάθε πόλη-κράτος που κατα-κτούσαν;α) Σε όσες πόλεις συμμαχούσαν μαζί τους ή δεν αντιστέκονταν στις

λεγεώνες τους, οι Ρωμαίοι:• παραχωρούσαν ανεξαρτησία ή αυτονομία, δηλαδή επέτρεπαν

σε αυτές να διοικούνται με δικούς τους νόμους και άρχοντες • επέτρεπαν να τις διοικούν Έλληνες που είχαν φιλική διάθεση

απέναντί τους.

�

�

Α . ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΡΩΜΑΙΟΙ

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.12

8

ΙΣΤΟΡΙΑ Ε΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ

β) Σε όσες πόλεις αντιστέκονταν, οι Ρωμαίοι φέρονταν με πολύ σκλη-ρό τρόπο: • γκρέμιζαν τα τείχη τους • άρπαζαν θησαυρούς και έργα τέχνης • επέβαλλαν βαρύτατους φόρους • αιχμαλώτιζαν τους κατοίκους τους • εγκαθιστούσαν μόνιμες ρωμαϊκές φρουρές • ανέθεταν τη διοίκησή τους σε Ρωμαίους αξιωματούχους.

Ποια αποτελέσματα (συνέπειες) είχε για τους Έλληνες η παρουσία του ρωμαϊκού στρατού στον τόπο τους; α) Οι κάτοικοι της υπαίθρου υπέφεραν από τις ρωμαϊκές λεγεώνες, οι

οποίες έπαιρναν τη σοδειά τους για να τραφούν.β) Συχνά οι Ρωμαίοι τούς στρατολογούσαν στο ρωμαϊκό στρατό.γ) Αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν τη γη τους και να καταφύγουν στις

πόλεις. δ) Οι κάτοικοι των πόλεων υπέφεραν από τη φτώχεια και από την πα-

ρουσία του ρωμαϊκού στρατού.ε) Τα συναισθήματα που κυριαρχούσαν στον κόσμο ήταν η ανασφά-

λεια και ο φόβος. Πώς αντέδρασαν οι Έλληνες στους κατακτητές τους;Οι Έλληνες πρώτη φορά υποδουλώνονταν σε ξένους και η συμπερι-

φορά των κατακτητών τούς ανάγκασε πολλές φορές να ξεσηκωθούν. Οι Ρωμαίοι, όμως, κατέπνιγαν τις εξεγέρσεις και τιμωρούσαν αλύπητα αυ-τούς που θεωρούσαν ότι τις υποκινούσαν.

Συζητούμε τις ερωτήσεις του μαθήματος

Είχαν λόγους οι κατακτημένοι Έλληνες να νιώθουν ανασφαλείς και φοβισμένοι;Οι κατακτημένοι Έλληνες ένιωθαν μεγάλη ανασφάλεια και φόβο για

πολλούς λόγους.Οι Ρωμαίοι στρατιώτες τρέφονταν από τα προϊόντα που καλλιεργού-

σαν οι κάτοικοι της υπαίθρου. Έτσι, οι άνθρωποι αυτοί δεν μπορούσαν ούτε να πουλήσουν τα προϊόντα τους ούτε να τα χρησιμοποιήσουν οι ίδιοι για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους.

Επίσης, οι Ρωμαίοι στρατολογούσαν πολλούς από τους κατοίκους των πόλεών τους, δηλαδή τους συγκέντρωναν και τους κατέτασσαν στο ρω-μαϊκό στρατό για να αυξήσουν τη δύναμή του.

Παρατηρούμε, δηλαδή, ότι οι κατακτημένοι Έλληνες έχασαν τις ελευθε-ρίες και τα δικαιώματά τους, γι’ αυτό και ένιωθαν ανασφάλεια και φόβο.

�

�

�

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.13

9

Α . ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΡΩΜΑΙΟΙ

Γιατί οι Ρωμαίοι κατάργησαν τις συμμαχίες των πόλεων και κυβέρνη-σαν την καθεμία διαφορετικά;Οι Ρωμαίοι κατάργησαν τις συμμαχίες των πόλεων και κυβέρνησαν δια-

φορετικά την καθεμία από αυτές, γιατί έτσι κράτησαν ευκολότερα υπό-δουλους τους Έλληνες. Αν οι ελληνικές πόλεις συνεργάζονταν μεταξύ τους, τότε θα μπορούσαν ευκολότερα να ξεσηκωθούν και να αποκτήσουν την ελευθερία τους.

Επίσης, με τη διαφορετική διακυβέρνηση της κάθε πόλης, οι κάτοικοι δεν είχαν να αντιμετωπίσουν τα ίδια προβλήματα και έτσι ήταν δυσκολό-τερο να ενωθούν απέναντι σε έναν κοινό εχθρό.

Άλλα κείμενα μας πληροφορούν

Ο Πολύβιος για την ερήμωση της υπαίθρουΟι άνθρωποι δεν έκαναν αρκετά παιδιά και έτσι ο πληθυσμός λιγόστευε

τόσο στις πόλεις όσο και στην ύπαιθρο. Στην ύπαιθρο δεν υπήρχαν «χέ-ρια» για τις αγροτικές εργασίες και επομένως παράγονταν λιγότερα προ-ϊόντα. Αλλά και οι κάτοικοι των πόλεων λιγόστευαν συνεχώς. Έτσι, ενώ δεν υπήρχαν αρρώστιες ούτε πόλεμοι, η Ελλάδα σιγά σιγά ερήμωνε.

Ασχολούμαστε με το Τετράδιο Εργασιών

1 . Αντιστοιχίστε τις ενέργειες των Ρωμαίων με τα αποτελέσματά τους και σχολιάστε κάθε ζεύγος, μετά την αντιστοίχισή του.

ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Επέβαλαν βαρύτατους φόρους στις πόλεις.

Επικράτησαν φτώχεια και ανέχεια.

Οι κάτοικοι των πόλεων έπρεπε να δίνουν το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων που έπαιρναν από τη δουλειά τους στους Ρωμαίους, για να ξεπληρώνουν τους φόρους που τους επέβαλλαν. Έτσι, επικράτησαν παντού φτώχεια και ανέχεια.

Κατάργησαν τα δημο-κρατικά πολιτεύματα.

Οι Έλληνες δε μετείχαν στη διοίκησή τους.

Κατάργηση του δημοκρατικού πολιτεύματος σημαίνει περιορισμός της Εκκλησίας του ∆ήμου, δηλαδή περιορισμός του δικαιώματος κάθε πολίτη να συμμετέχει στη διοίκηση της πόλης του.

�

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.14

10

ΙΣΤΟΡΙΑ Ε΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ

ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Λεηλατούσαν τις καλλι-έργειες.

Χάθηκαν οι σοδειές των αγροτών.

Ο ρωμαϊκός στρατός λεηλατούσε τα χωράφια που καλλιεργούσαν οι αγρότες, με αποτέλεσμα να χάνονται οι σοδειές τους.

Αιχμαλώτιζαν τους κατοί-κους.

Μειώθηκε ο ελληνικός πληθυσμός.

Οι Ρωμαίοι αιχμαλώτιζαν τους κατοίκους των ελληνικών πόλεων. Έτσι, μειώθηκε ο πληθυσμός τους.

Απαγόρευαν την επικοι-νωνία.

Aπομονώθηκαν οι κάτοικοι.

Οι Ρωμαίοι δεν επέτρεπαν την επικοινωνία ανάμεσα στους κατοίκους, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να είναι απομονωμένοι μεταξύ τους.

2.Παρατηρήστε την εικόνα 4, διαβάστε το κείμενο-πηγή που ακολουθεί και φανταστείτε ότι ζείτε σε μια κατακτημένη ελληνική πόλη, απ’ όπου αρπάζονται έργα τέχνης για να στολίσουν τη Ρώμη. Ένας Έλληνας γλύ-πτης προσπαθεί να πείσει το Ρωμαίο διοικητή να μην αφαιρέσει τα έργα τέχνης από τη γενέθλια πόλη του. Αναθέστε σε δυο συμμαθητές σας το ρόλο των δύο προσώπων, χωριστείτε σε ομάδες και βοηθήστε τους να στηρίξουν με επιχειρήματα τις απόψεις τους.

Επιχειρήματα για το Ρωμαίο • Τα γλυπτά θα αναδειχθούν καλύτερα σε μια μεγάλη πόλη όπου δεν

επικρατεί η φτώχεια, όπως στις ελληνικές πόλεις. • Κάθε λαός έχει δικαίωμα να απολαμβάνει τα έργα τέχνης, ακόμη και

αν δεν του ανήκουν. • Αφού οι Ρωμαίοι κατόρθωσαν να νικήσουν τους Έλληνες, έχουν τη

δύναμη ως κατακτητές να παίρνουν ό,τι θέλουν από τις πόλεις τους (το δίκαιο του ισχυροτέρου). Ακόμη και οι Έλληνες μετέφεραν έργα τέχνης στον τόπο τους από άλλες περιοχές που είχαν κατακτήσει.

• Οι Ρωμαίοι γλύπτες, παρατηρώντας τα γλυπτά, μπορούν να μάθουν την τέχνη και να κατασκευάσουν και αυτοί παρόμοια.

• Η Ρώμη είναι η πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας και έχει πολύ με-γάλο πληθυσμό. Επίσης, την επισκέπτονται πάρα πολλοί άνθρωποι από κάθε γωνιά της αυτοκρατορίας. Επομένως, όλα αυτά τα έργα τέχνης θα μπορούν να τα βλέπουν και να τα απολαμβάνουν περισ-σότεροι άνθρωποι.

�

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.15

11

Α . ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΡΩΜΑΙΟΙ

Επιχειρήματα για τον Έλληνα• Τα γλυπτά έχουν γίνει από Έλληνες καλλιτέχνες και άρα οι Έλλη-

νες έχουν δικαίωμα περισσότερο από κάθε άλλον να τα απολαμβά-νουν.

• Οι Έλληνες πλήρωσαν για να κατασκευαστούν αυτά τα έργα, επο-μένως το να αφαιρεθούν θεωρείται κλοπή της περιουσίας τους.

• Τα γλυπτά εκφράζουν τις ελληνικές συνήθειες, τον τρόπο ζωής κα-θώς και τη θρησκεία των Ελλήνων. Αυτά δε θα μπορούσαν εύκολα να τα καταλάβουν οι κάτοικοι της Ρώμης.

• Τα γλυπτά κατασκευάστηκαν ύστερα από παραγγελία για να διακο-σμήσουν συγκεκριμένα σημεία της πόλης, των δρόμων ή των ναών. Άρα ταιριάζουν τέλεια σε αυτά και αν τοποθετηθούν αλλού μπορεί να μη δείχνουν το ίδιο όμορφα.

• Αν τα έργα τέχνης παραμείνουν στον τόπο όπου κατασκευάστηκαν, οι Ρωμαίοι θα μπορούν να υπερηφανεύονται για τον πολιτισμό που κατέκτησαν και για την ανωτερότητά τους που δεν τα κατέστρε-ψαν.

3 . ∆ιαβάστε τον παρακάτω μύθο του Αισώπου και συζητήστε πώς μπορεί να συσχετισθεί με τις εσωτερικές αντιθέσεις των Ελλήνων και με το «δι-αίρει και βασίλευε» των Ρωμαίων;

Όπως οι βέργες στα χέρια του γεωργού του μύθου ήταν ευκολότερο να σπάσουν μία μία παρά ενωμένες, έτσι και οι λαοί μπορούν ευκολότερα να παραμείνουν υπόδουλοι, όταν επιτρέπουν να τους κρατούν χωρισμέ-νους οι αντιθέσεις τους. Ξέρουμε ότι οι ελληνικές πόλεις είχαν πάντοτε αντιθέσεις και πολέμους μεταξύ τους. Ακόμη και μέσα στην ίδια πόλη πολλές φορές παρουσιαζόταν διχόνοια. Αυτό προσπάθησαν να εκμεταλ-λευτούν οι Ρωμαίοι, αντιμετωπίζοντας με διαφορετικό τρόπο την κάθε πόλη και καταργώντας τις συμμαχίες τους.

�

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.16