Η επανάσταση στην Κέρκυρα (Θουκυδίδου, Ἱστορίαι ΙΙΙ, 69-85): Μία διδακτική πρόταση με τη χρήση των Nέων

Τεχνολογιών

39ο ΣυνέδριοΠανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων

Αθήνα, Νοέμβριος 2012

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 1sites.google.com/site/akisambelas

Το διδακτικό πλαίσιο

Α) η κειμενική, διακειμενική και διαθεματική προσέγγιση,

Β) η ανάδειξη της διαλεκτικής σχέσης γραμματειακού έργου – κοινωνίας,

Γ) η αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (Τ.Π.Ε.) [σημειωτικοί πόροι του διαδικτύου και των πολυμέσων, λογισμικά παρουσίασης και επεξεργασίας κειμένου, εργαλεία διαδικτυακής δημοσίευσης κλπ.].

ΦΕΚ 1562/27-6-2011 Τεύχος Β΄ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 2sites.google.com/site/akisambelas

Βασικοί στόχοι

1. Η ανάπτυξη δεξιοτήτων για την αναζήτηση πληροφοριών.

2. Η κριτική επεξεργασία και συνθετική παρουσίαση των δεδομένων που συλλέγονται .

3. Η χρήση πολυτροπικών κειμένων και ποικίλων σημειωτικών πόρων.

4. Η πραγμάτευση ενός θέματος από διαφορετικές οπτικές γωνίες.

5. Ο πειραματισμός κατά το γράψιμο και η παραστατικότητα στην παρουσίαση.

6. Η συνεργατική μάθηση και η ανάπτυξη πρωτοβουλιών εντός της ομάδας.

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 3sites.google.com/site/akisambelas

Και τώρα τι κάνουμε;

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ sites.google.com/site/akisambelas 4

Η πρότασή μας

• Σχέδιο μαθήματος για το μέρος της Εισαγωγής που σχετίζεται με τον ιστορικό Θουκυδίδη με αξιοποίηση τόσο αρχαίων πηγών όσο και του facebook.

• Γλωσσική επεξεργασία ενός ενδεικτικού αποσπάσματος (Βιβλίο Γ΄. Κεφάλαιο 81) από το πρωτότυπο με τη βοήθεια διαγράμματος, εμπλουτισμένου κειμένου με υπερσυνδέσεις και της διαδικτυακής εφαρμογής των google documents.

• Δημιουργία ιστολογίου (blog) ως ηλεκτρονικού περιοδικού που θα συμβάλει στην κατανόηση και ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων που σχετίζονται με την επανάσταση στην Κέρκυρα.

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 5sites.google.com/site/akisambelas

Το facebook στην υπηρεσία του μαθήματος

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 6sites.google.com/site/akisambelas

Βασικές προϋποθέσεις – Υλικοτεχνική υποδομή

• Εργαστήριο Πληροφορικής – 2 ώρες + (2 ώρες)• Φυλλομετρητής (Internet Explorer ή Mozilla Firefox ή

Google Chrome)• Μηχανή αναζήτησης της Google• Πρωτογενείς πηγές (Μαρκελλίνου βίος, Ανωνύμου

βίος, Λεξικό Σούδας)• Αναφορές του σχολικού βιβλίου το οποίο

προσφέρεται σε εμπλουτισμένη ηλεκτρονική μορφή στη σελίδα του Ψηφιακού Σχολείου

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 7sites.google.com/site/akisambelas

1ο δίωρο• Ομάδες 4-5 μαθητών - Κοινό φύλλο εργασίας• Δίνονται οι απαραίτητες διευκρινίσεις στους μαθητές

ώστε να κατανοήσουν τους στόχους της συγκεκριμένης διδασκαλίας με τη χρήση των Τ.Π.Ε.

• Συνδιαμορφώνεται το «συμβόλαιο» τάξης, δηλαδή οι κανόνες συνεργασίας, ο ρόλος των μελών της κάθε ομάδας (Συντονιστής, Γραμματέας, Χειριστής Η/Υ, Μεσολαβητής)

• Τονίζεται η ιδιαίτερη σημασία της συμμετοχής τους σε αυτή τη διδακτική προσέγγιση με παράλληλα κίνητρα.

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 8sites.google.com/site/akisambelas

Δημιουργώντας το «Χρονολόγιο» του Θουκυδίδη

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 9sites.google.com/site/akisambelas

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 10sites.google.com/site/akisambelas

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ sites.google.com/site/akisambelas 11

2ο δίωρο

• Σύντομες διορθώσεις, αλλαγές, βελτιώσεις στο έργο κάθε ομάδας.

• Ανατροφοδότηση και σχολιασμός σε επίπεδο ολομέλειας.

• Ελεύθερη συζήτηση: οι μαθητές να δικαιολογήσουν τις αποφθεγματικές φράσεις που επέλεξαν για να πλαισιώσουν το «προφίλ» του ιστορικού.

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 12sites.google.com/site/akisambelas

Η γλωσσική επεξεργασία του πρωτότυπου κειμένου. Ένα ενδεικτικό παράδειγμα.

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 13sites.google.com/site/akisambelas

Προϋποθέσεις

α) η αξιοποίηση του εμπλουτισμένου κειμένου που υπάρχει στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Ψηφιακού Σχολείου,β) η χρήση των παράλληλων μεταφράσεων που προσφέρονται στην Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας γ) η δημιουργία διαγράμματος (π.χ. με τον επεξεργαστή κειμένου Word)δ) η χρήση της εφαρμογής google documentsΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ

ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 14sites.google.com/site/akisambelas

• Α΄ φάση: Προετοιμασία - Δημιουργία Φύλλου Εργασίας: α) το αρχαίο κείμενο, β) το αντίστοιχο διάγραμμα ανά περίοδο ή ημιπερίοδο και γ) οι ηλεκτρονικές διευθύνσεις των νεοελληνικών μεταφράσεων.

• Β΄ φάση: 1ο δίωρο (ομάδες των 3-4 μαθητών):

α) συμπλήρωση του διαγράμματος της συντακτικής δομής χρησιμοποιώντας τις εντολές της Αντιγραφής + Επικόλλησης,

β) σύνθεση της νεοελληνικής απόδοσης του αρχικού κειμένου χρησιμοποιώντας τις παράλληλες νεοελληνικές μεταφράσεις

γ) καταγραφή της νεοελληνική απόδοσης με τον επεξεργαστή κειμένου (Word)

• Γ΄ Φάση (1 ώρα + 1 ώρα) (νέες ομάδες των 3-4)

Βελτίωση των νεοελλληνικών αποδόσεων, ανατροφοδότηση, σχολιασμός από μέρους του διδάσκοντα.

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 15sites.google.com/site/akisambelas

Φύλλο εργασίας

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ sites.google.com/site/akisambelas 16

Εμπλουτισμένο κείμενο

[1] Oἱ μὲν οὖν Πελοποννήσιοι τῆς νυκτὸς εὐθὺς κατὰ τάχος ἐκομίζοντο ἐπ᾽ οἴκου παρὰ τὴν γῆν· καὶ ὑπερενεγκόντες τὸν Λευκαδίων ἰσθμὸν τὰς ναῦς,  ὅπως μὴ περιπλέοντες ὀφθῶσιν, ἀποκομίζονται. [2] Κερκυραῖοι δὲ αἰσθόμενοι τάς τε Ἀττικὰς ναῦς προσπλεούσας τάς τε τῶν πολεμίων οἰχομένας, λαβόντες προς τε Μεσσηνίους ἐς τὴν πόλιν ἤγαγον πρότερον ἔξω ὄντας, καὶ τὰς ναῦς περιπλεῦσαι κελεύσαντες ἃς ἐπλήρωσαν ἐς τὸν Ὑλλαϊκὸν λιμένα, ἐν ὅσῳ περιεκομίζοντο, τῶν ἐχθρῶν εἴ τινα λάβοιεν, ἀπέκτεινον· καὶ ἐκ τῶν νεῶν ὅσους ἔπεισαν ἐσβῆναι ἐκβιβάζοντες ἀπεχρῶντo, ἐς τὸ ῞Ηραιόν τε ἐλθόντες τῶν ἱκετῶν ὡς πεντήκοντα ἄνδρας δίκην ὑποσχεῖν ἔπεισαν καὶ κατέγνωσαν πάντων θάνατον.

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 17sites.google.com/site/akisambelas

Oἱ μὲν οὖν Πελοποννήσιοι τῆς νυκτὸς εὐθὺς κατὰ τάχος ἐκομίζοντο ἐπ᾽ οἴκου παρὰ τὴν γῆν·

καὶ ὑπερενεγκόντες τὸν Λευκαδίων ἰσθμὸν τὰς ναῦς,  ὅπως μὴ περιπλέοντες ὀφθῶσιν, ἀποκομίζονται.

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 18sites.google.com/site/akisambelas

19

Κερκυραῖοι δὲ αἰσθόμενοι τάς τε Ἀττικὰς ναῦς προσπλεούσας τάς τε τῶν πολεμίων οἰχομένας, λαβόντες πρὸς τε Μεσσηνίους ἐς τὴν πόλιν ἤγαγον πρότερον ἔξω ὄντας, καὶ τὰς ναῦς περιπλεῦσαι κελεύσαντες ἃς ἐπλήρωσαν ἐς τὸν Ὑλλαϊκὸν λιμένα, ἐν ὅσῳ περιεκομίζοντο, τῶν ἐχθρῶν εἴ τινα λάβοιεν, ἀπέκτεινον·

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 20sites.google.com/site/akisambelas

21

καὶ ἐκ τῶν νεῶν ὅσους ἔπεισαν ἐσβῆναι ἐκβιβάζοντες ἀπεχρῶντo, ἐς τὸ ῞Ηραιόν τε ἐλθόντες τῶν ἱκετῶν ὡς πεντήκοντα ἄνδρας δίκην ὑποσχεῖν ἔπεισαν καὶ κατέγνωσαν πάντων θάνατον.

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 22sites.google.com/site/akisambelas

23

thucydides.blogspot.com ή historiae.wordpress.com

Παρουσιάζοντας και σχολιάζοντας τα Κερκυραϊκά σε ένα blog.

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 24sites.google.com/site/akisambelas

Γιατί ένα ιστολόγιο;

«τα λογισμικά πολυτροπικής παρουσίασης, τα εργαλεία δικτυακής δημοσίευσης, οι δυνατότητες συγχρονικής και ασύγχρονης επικοινωνίας και τα λογισμικά επεξεργασίας κειμένου είναι κάποιες από τις σύγχρονες τεχνολογικές δυνατότητες που μπορεί να αξιοποιήσουν οι μαθητές, για να περάσουν από την ανάγνωση και πρόσληψη στη γραφή και δημιουργία».

ΦΕΚ 1562/27-6-2011

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 25sites.google.com/site/akisambelas

Διαδικασία

• Ολιγομελής συντακτική ομάδα μαθητών με δικαιώματα ελέγχου, τελικής επεξεργασίας και δημοσίευσης στο ιστολόγιο (editors).

• Οι υπόλοιποι μαθητές σε ρόλο δημοσιογράφου ή αρθρογράφου (authors).

• Ο καθηγητής σε ρόλο αρχισυντάκτη με αποκλειστικά δικαιώματα διαχείρισης του ιστολογίου (administrator).

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 26sites.google.com/site/akisambelas

Πλεονεκτήματα

• Οι συνήθεις γραπτές εργασίες ερμηνευτικού χαρακτήρα πλέον δημοσιεύονται και σχολιάζονται διαδικτυακά.

• Είδηση-Σχόλιο: οργάνωση, σημασία, διαπλοκή – δομή ενός άρθρου (διαθεματικότητα με τη Νεοελληνική Γλώσσα)

• Αφηγηματική ικανότητα, κριτική ικανότητα, αποφυγή χρήσης greeklish

• Δημιουργία πολυτροπικών κειμένων, ενίσχυση της δημιουργικότητας και της φαντασίας.

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 27sites.google.com/site/akisambelas

Οι Τ.Π.Ε. ένα μέσο – όχι αυτοσκοπός!

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ sites.google.com/site/akisambelas 28

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

• Lankshear, C., & Knobel, M. 2011 (3rd ed.). New Literacies: Everyday Practices & Classroom Learning. Berkshire: Open University Press.

• Πόλκας, Λ., Τουλούμης, Κ. 2012. Μελέτη για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή σεναρίων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραμματείας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Θεσσαλονίκη.

• Τουλούμης, Κ. 2011. Ο πολυτροπικός κόσμος των αρχαίων πραγμάτων και η χρήση του στην εκπαίδευση της ψηφιακής εποχής. Στο Μ. Πουρκός & Ε. Κατσαρού (επιμ.), Βίωμα, μεταφορά και πολυτροπικότητα. Εφαρμογές στην επικοινωνία, την εκπαίδευση, τη μάθηση και τη γνώση, 510-526. Θεσσαλονίκη: Νησίδες.

• Χατζημαυρουδή, Ελ. 2007. Η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών από το Πρωτότυπο στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, Θεσσαλονίκη: University Studio Press.

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ sites.google.com/site/akisambelas 29

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!

Για υποστήριξη, απορίες και διευκρινίσεις akisambelas@gmail.com

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ sites.google.com/site/akisambelas 30