"Φτιάχνοντας σβόλους"

Σήμερα οι τρεις μικρές αγρότισσες με τον κύριο Ηρακλή και την Άννα, (τη μαμά των κοριτσιών), ετοιμαζότανε να πάνε για μερικές μέρες στην Έδεσσα.

Η κυρία Άννα πήρε άδεια γι' αυτό το λόγο από τη δουλειά της. Οι γονείς της Μαργαρίτας ανέλαβαν να φροντίζουν τα ζώα και τον μπαξέ και όλοι ήταν έτοιμοι για αναχώρηση.

Στο δρόμο άρχισε η κουβέντα- "Τι ακριβώς θα κάνουμε εκεί που θα πάμε κυρία Άννα;"- "Θα βοηθήσουμε ένα φίλο μας να μαζέψει τα ροδάκινα από το κτήμα του και θα

ετοιμάσουμε σβόλους".- "Σβόλους; τι σβόλους;"- "Να σου πω εγώ Μαργαρίτα;" ρώτησε η Αιμιλία.- "Ναι αν ξέρεις"- "Ναι τον Οκτώβρη που μας πέρασε, με την κυρία μας ετοιμάσαμε σβόλους στο σχολείο.

Ζυμώσαμε σπόρους με κοκκινόχωμα και νερό, ύστερα περάσαμε τη λάσπη μέσα από σήτα με μικρές τρύπες για να ξεχωρίσουν οι σβόλοι με τα σποράκια και για να στεγνώσουν τους απλώσαμε πάνω σε εφημερίδες".

- "Τρελαίνομαι να παίζω με τις λάσπες, αλλά μετά τι τους κάνατε; ρώτησε η Μαργαρίτα.- "Πήγαμε εκδρομή σ' ένα λόφο που ήταν γυμνός και τους σκορπίσαμε για να φυτρώσουν".- "Και φύτρωσαν;"- "Αχά!!! Ξαναπήγαμε εκδρομή μετά τα Χριστούγεννα και είδαμε φυτά από βίκο, τριφύλλια,

κριθάρι και κάτι άλλα από αγριόχορτα και ακακίες. Η κυρία, μας είπε θα επαναλάβουμε τις σπορές τα επόμενα 3 χρόνια με σπόρους από φυτά που δείχνουν ότι μπορούν να ζήσουν εκεί 2-3 χρόνια.

Και κάποια στιγμή θα γίνει ένα μικρό δάσος. Εκεί θα φτιάχνουν τις φωλιές τους τα ζώα που πριν δεν ήξεραν που να πάνε και μείς θα ήμαστε υπερήφανοι που βοηθήσαμε".

- "Έτσι γίνονται τα δάση;"

- 1 -

- "Κάπως έτσι Σπόροι από χορταράκια, θάμνους και δέντρα πέφτουν πάνω στη γη. Όταν η θερμοκρασία και η υγρασία είναι αυτή που χρειάζεται ο κάθε σπόρος, χτυπάει το ξυπνητήρι, (το βιολογικό του ρολόι), ξυπνάει από τον λήθαργό του και φυτρώνει. Η ρίζα του τρυπάει το χώμα και μπαίνει μέσα, τα φύλλα του ψάχνουν το φως του ήλιου και αρχίζει να μεγαλώνει - να μεγαλώνει ώσπου να γίνει όπως οι γονείς του.

Σ' ένα λόφο όμως όπως αυτόν που έσπειραν η Αιμιλία, δεν υπάρχουν φυτά για να ρίξουν τους σπόρους τους και έτσι ανέλαβαν τα παιδιά", απάντησε η Άννα.

- "Όμως γιατί τους βάλατε μέσα στη λάσπη;"- "Για να τους προφυλάξουμε από τα πουλιά και τα ποντίκια". Απάντησε η Αιμιλία.- "Στην τηλεόραση, άκουσα ότι τα δάση είναι οι πνεύμονες της γης και αν συνεχίσουμε να τα

κόβουμε και να τα καίμε θα καταστρέψουμε το περιβάλλον. Και ότι σ' ένα δάσος που μόλις κάηκε δεν πρέπει να επιτρέπεται να βόσκουν τα πρόβατα γιατί τρων τα νέα φυτά που αν μεγάλωναν θα ξαναέκαναν το δάσος", είπε η Μυρτώ.

- "Και σε μας η κυρία είπε ότι αν σ' αυτό το λόφο που σπείραμε με τη μέθοδο Φουκουόκα, μπουν τα πρόβατα και βοσκήσουν, η προσπάθειά μας θα πάει χαμένη". Συμπλήρωσε η Αιμιλία.

- "Τι είναι ο Φουκουόκα;" Ρώτησε η Μαργαρίτα.- "Ο Φουκουόκα είναι ένας Ιάπωνας που σκέφτηκε αυτό τον τρόπο της αναβλάστησης των

βουνών.Να είναι αυτός ο παππούς στη φωτογραφία που μαζί με κάποιον άλλο ετοιμάζουν σβόλους,

έδειξε η Άννα στα κορίτσια και συνέχισε."Ο Φουκουόκα λοιπόν παρατηρώντας τη φύση, κατάλαβε ότι η βροχή δεν πέφτει από τον

ουρανό, "πηγάζει" από το ίδιο το έδαφος. Οι έρημοι δεν σχηματίζονται επειδή παύει να υπάρχει βροχή. Μάλλον η βροχή παύει να πέφτει επειδή έχει εξαφανιστεί η βλάστηση. Και ότι πρώτα θα πρέπει να μάθουμε πως να ξανακάνουμε τα παλιά δάση. Γι' αυτό προτείνει να τυλίξουμε τους σπόρους από δασικά φυτά, οπωροφόρα δέντρα, τριφύλλια, βίκο, σιτηρά και άλλους με αργιλόχωμα, αφαλατωμένο θαλασσινό νερό, σβησμένο ασβέστη και νερό και να τους "ρίχνουμε" στα φαλακρά βουνά την περίοδο των βροχών", εξήγησε η Άννα.

- "Χε - Χε!!! μ' αρέσει. Κορίτσια, Θέλετε να σπείρουμε πολλά δάση; Πρότεινε η Μαργαρίτα.Είχαν άλλη μια ώρα δρόμο αλλά οι δεσποινίδες κουράστηκαν και ζήτησαν στάση, γι' αυτό

μπήκαν σ' ένα χωραφόδρομο και παρκάρισαν.Η περιοχή ήταν γεμάτη ροδακινιές. Τα φρούτα κρέμονταν λαχταριστά από τα κλαδιά.Η Μυρτώ και η Μαργαρίτα παίζοντας ανάμεσα στα δέντρα δεν κρατήθηκαν και έκοψαν από

ένα ροδάκινο. Την ίδια στιγμή, ο παραγωγός που ήταν εκεί κοντά και τις άκουσε εμφανίστηκε τρέχοντας, για να τις προλάβει πριν τα δαγκώσουν.

Τα κορίτσια έμειναν με το στόμα ανοιχτό. Ο κύριος Κώστας όπως ήταν τ' όνομά του, τους εξήγησε ότι θα τους έδινε με πολύ χαρά όσα ροδάκινα θέλανε αλλά μετά από λίγες μέρες γιατί χτες είχε ραντίσει τα δέντρα μ' ένα δηλητήριο για τη σαπίλα και κινδύνευαν να αρρωστήσουν αν τα έτρωγαν.

Τα κορίτσια απογοητευμένα γύρισαν κοντά στου άλλους και περιέγραψαν το περιστατικό."Δυστυχώς αυτή η κατάσταση είναι μια πραγματικότητα" είπε ο κύριος Ηρακλής. "Δεν

μπορούμε να τρώμε άφοβα ους καρπούς που μας δίνει η φύση, όταν δεν καλλιεργούνται με φυσικό τρόπο γιατί κινδυνεύει η υγεία μας. Κι έτσι εσείς μικρές μου "κλέφτρες", τις μάλωσε, "θα έχετε ένα λόγο παραπάνω να μην απλώνετε χέρι σε ξένα φρούτα χωρίς πρώτα να πάρετε την άδεια..."

Οι δύο μικρές χαμήλωσαν τα μάτια.- "Άντε - άντε, μπείτε τώρα στο φορτηγάκι να συνεχίσουμε το ταξίδι μας".Η Μαργαρίτα όμως δεν είχε καταλάβει γιατί ράντισε εκείνος ο άνθρωπος μ' αυτό το

δηλητήριο.

- 2 -

"Οι καλλιέργειές μας, εκτός από τα έντομα που είπαμε την προηγούμενη φορά, κινδυνεύουν να πάθουν ζημιές και από αρρώστιες. Οι αρρώστιες στα φυτά προκαλούνται από μικροοργανισμούς που λέγονται ιοί, μύκητες και βακτήρια και μπορούμε να τους δούμε μόνο με το μικροσκόπιο.

Αυτοί χρησιμοποιούν τα φυτά σαν ξενιστές, για να μπορούν να υπάρχουν. Όταν τα φυτά δεν είναι αρκετά δυνατά, έχει χαλάσει οι οικολογική ισορροπία, (λείπουν δηλαδή "οι εχθροί" οι ανταγωνιστές αυτών των μικροοργανισμών που τους ελέγχουν), και τους ευνοήσουν οι συνθήκες του περιβάλλοντος όπως η υγρασία και η θερμοκρασία τότε τα φυτά κιτρινίζουν, μαραίνονται, ξηραίνονται ή σαπίζουν.

Αυτός ο παραγωγός για να προλάβει να μην σαπίσει η παραγωγή του ράντισε τα δέντρα μ' ένα γεωργικό φάρμακο το οποίο έχει μέσα μια ουσία. Αυτή σκοτώνει το μύκητα που προκαλεί τη σαπίλα αλλά είναι επικίνδυνη για τον άνθρωπο και πιο πολύ τις πρώτες μέρες από το ράντισμα", εξήγησε ο κύριος Ηρακλής.

- "Ναι τώρα κατάλαβα όμως τι θα κάναμε εμείς αν πάθαινε την αρρώστια της σαπίλας μια ροδακινιά και θέλαμε να την προστατέψουμε χωρίς να τη ραντίσουμε με επικίνδυνες ουσίες;"

- "Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Ανάλογα με τα συμπτώματα που παρουσιάζει το δέντρο για να μας δείξει ότι είναι άρρωστο, ρωτώντας και μελετώντας οδηγούμαστε στη διάγνωση της αρρώστιας. Είναι όπως με τα παιδιά όταν αρρωσταίνουν.

Βλέπουμε τη Μυρτώ άκεφη και χωρίς όρεξη για φαγητό, πράγμα πολύ σπάνιο... Αναρωτιόμαστε μήπως έχει πυρετό, της βάζουμε θερμόμετρο και διαπιστώνουμε ότι όντως έχει. Μετά ψάχνουμε να βρούμε ποια ήταν η αιτία που τον προκάλεσε, μήπως κάποια ίωση; Και γιατί δεν κόλλησε και η Αιμιλία που είναι αδερφή της. Τι κάνει την Αιμιλία πιο δυνατή στην αρρώστια αυτή από τη Μυρτώ; Για να προλάβουμε τις αιτίες για μελλοντικές αρρώστιες. Ταυτόχρονα της δίνουμε κάποια κατάλληλα φάρμακα για να τη βοηθήσουμε να ξεπεράσει την αρρώστια πιο εύκολα και να τη θωρακίσουν" και ο κύριος Ηρακλής συνέχισε.

Αφού καταλήγουμε ότι είναι ο τάδε μύκητας που προκαλεί την τάδε αρρώστια και κάνει τα φρούτα στα δέντρα να σαπίζουν, ψάχνουμε να δούμε τι λάθη κάναμε εμείς που ευνόησαν αυτόν τον μύκητα να αναπτυχθεί τόσο πολύ, που να μας σαπίσει τα φρούτα, ώστε να μην το ξαναπάθουμε στο μέλλον. Συγχρόνως ρωτάμε να μάθουμε με ποιο φυσικό φάρμακο μπορούμε να ψεκάσουμε το φυτό για να σταματήσουν τα συμπτώματα. Για το δέντρο σου Μαργαρίτα βρήκαμε ότι έπρεπε να ραντίσουμε μ' ένα ζουμί που περιέχει βότανα όπως τσουκνίδα και πολυκόμπι μαζί με φύκια, σκόνες πετρωμάτων και θειάφι. Για να προλάβουμε την εμφάνιση της αρρώστιας αυτό έπρεπε να είχε γίνει μια φορά λίγο πριν την άνθηση των δέντρων και μια φορά αμέσως μετά στην ανθοφορία.

Όμως μην ανησυχείτε σ' ένα κτήμα που καλλιεργείται οικολογικά τα φυτά δεν αρρωσταίνουν συχνά. Εμείς βέβαια πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι να αναγνωρίσουμε και να αντιμετωπίσουμε τις αρρώστιες.

Όταν επιστρέψουμε θα σας δείξω πως να κάνουμε μερικά τέτοια ζουμιά από βότανα και πως τα φυλάμε στο "φαρμακείο" του βιοκαλλιεργητή διά παν ενδεχόμενο... Συμφωνείτε;.

- "Ναι!!!" ακούστηκε μια ιαχή.Με την κουβέντα ούτε που κατάλαβαν πως πέρασε η ώρα και βρέθηκαν στην περιοχή κάτω

από τους καταρράκτες της Έδεσσας.Η Άννα έβγαλε το χαρτάκι με το σχεδιάγραμμα που θα τους οδηγούσε στο κτήμα του φίλου

τους.Δεν άργησαν να το βρουν. Γινόταν τέτοιος σαματάς που το κατάλαβαν αμέσως.Ήταν μαζεμένοι καμιά εικοσαριά άνθρωποι, άλλοι μάζευαν ροδάκινα και άλλοι δούλευαν στις

μπετονιέρες.Κάτω από τα πλατάνια, δίπλα σε μια πηγή ήταν στημένες οι σκηνές.

- 3 -

Η Μυρτώ, η Αιμιλία και η Μαργαρίτα κατέβηκαν από το αυτοκίνητο μ' ένα συγκρατημένο ενθουσιασμό και μια περιέργεια που δεν περιγράφεται.

Ο κύριος Ηρακλής και η Άννα αγκαλιάστηκαν συγκινημένοι με τους περισσότερους μιας και ήταν φίλοι από παλιά και χαιρέτησαν εγκάρδια τους άγνωστους μέχρι τότε συντρόφους.

Να και ο ιδιοκτήτης του κτήματος κουρασμένος και χαρούμενος με την Αριάδνη.Η Αριάδνη είναι ένα κοριτσάκι που είχε έρθει από την Καλαμάτα με τους γονείς της. Ήταν πια

μια έμπειρη κατασκευάστρια σβόλων και ανέλαβε να ξεναγήσει τις καινούριες της φίλες.Τα κορίτσια γρήγορα ξεπέρασαν το μούδιασμα που τις κρατούσε συγκρατημένες και έγιναν

ένα με την παρέα. Το πρώτο που έκαναν βέβαια ήταν να ορμήσουν στις ροδακινιές και να φάνε όσα νόστιμα, μυρωδάτα και προπάντων ακίνδυνα ροδάκινα τραβούσε η ψυχή τους.

Ο κύριος Ηρακλής και η Άννα αφού κατέβασαν από το φορτηγάκι μερικά σακιά με σπόρους έπιασαν δουλειά με τους υπόλοιπους.

Τη σκηνή θα την έστηναν αργότερα.Τα τρία κορίτσια με την καθοδήγηση της Αριάδνης άπλωναν τους σβόλους για να

στεγνώσουν ενώ εκείνη έλυνε τις απορίες τους.- "Γιατί χρησιμοποιούμε μπετονιέρες;"- "Γιατί έχουμε να κάνουμε πολλούς τόνους σβόλων. Έτσι γίνονται πιο γρήγορα και με

λιγότερο κόπο. Βέβαια τις έχουν μετατρέψει κάπως, δεν είναι όπως όταν κάνουμε τσιμέντο".- "Και θα σπείρουμε όλους αυτούς του σβόλους;"- "Ναι απ' ότι άκουσα έχουν προγραμματιστεί πολλές σπορές το Φθινόπωρο".- "Σε ποια σκηνή μένεις;"- "Στην πορτοκαλί"- "Τι έχει μέσα στην αποθήκη;"- "Μια πρόχειρη κουζίνα. Κάποιος αναλαμβάνει το μαγείρεμα και τρώμε όλοι μαζί"- "Τι ώρα θα φάμε;"Αργά το απόγευμα η Μαργαρίτα σκεφτόταν "τι πανηγύρι είναι τούτο. Βέβαια έχει λίγη ζέστη

και ο θόρυβος από τις μπετονιέρες είναι κάπως ενοχλητικός... αλλά ποιος δίνει σημασία μπροστά σ' αυτή την ομορφιά".

Σχετικά με τις ασθένειες

Οι ασθένειες στα φυτά προκαλούνται από τρεις κατηγορίες μικροοργανισμών τους μύκητες, τα βακτήρια και τους ιούς.

- 4 -

Οι μικροοργανισμοί αυτοί ζουν συνήθως σε βάρος, (δηλαδή σαν παράσιτα) των φυτών. Ονομάζουμε ξενιστή το φυτό-θύμα και παθογόνο το παράσιτο. Μερικές φορές το παθογόνο είναι απόλυτα εξαρτημένο από το θύμα του και σ' αυτή την περίπτωση θα πρέπει να τρέφεται απ' αυτό χωρίς όμως να το σκοτώσει γιατί τότε θα πεθάνει και το ίδιο.

Το παράσιτο για να προσβάλλει το θύμα του πρέπει να ξεπεράσει εμπόδια και μηχανισμούς που κάνουν το φυτό-θύμα ανθεκτικό. Ο βιοκαλλιεργητής στηρίζεται κυρίως πάνω σ' αυτό για να προστατέψει τις καλλιέργειές του.

Το να ανακαλύψεις ένα πρόβλημα που προκαλεί στα φυτά σου ένα έντομο, είναι σχετικά εύκολη υπόθεση. Το να ανακαλύψεις όμως την αιτία μιας ασθένειας είναι πραγματικός πονοκέφαλος.

Τα συμπτώματα που μπορεί να παρουσιάζει ένα φυτό για να μας δείξει ότι είναι άρρωστο χωρίζονται σε 6 μεγάλες κατηγορίες:

Στην 1η μπορεί να έχουμε ανωμαλίες στην ανάπτυξη του φυτού: γιγαντισμό, νανισμό ή διάφορες παραμορφώσεις, όπως καρούλιασμα ή κατσάρωμα των φύλλων και άλλα.

Στη 2η μπορεί να έχουμε αλλαγές στο χρώμα του φυτού που ξεφεύγουν από το φυσιολογικό όπως χλώρωση. Αυτό σημαίνει ότι από σκούρο πράσινο γίνεται ανοιχτό πράσινο. Υπόψιν ότι αυτό μπορεί να συμβεί και όταν τα φυτά δεν τα βλέπει πολύ φως ή όταν λείπουν κάποιες οργανικές ουσίες, (τροφή), από το έδαφος. Οι αλλαγές στο χρώμα του φυτού μπορεί να είναι επίσης προς το κόκκινο, κίτρινο ή αργυρό. Αλλά μπορεί να σχηματιστεί και "μωσαϊκό", που σημαίνει κλιμακωτή αλλαγή στο χρώμα των φύλλων από ανοιχτό σε πιο σκούρο ή να έχει

κηλίδες με συγκεκριμένο σχήμα και μέγεθος.Στην 3η κατηγορία συμπτωμάτων έχουμε τη μάρανση. Πρέπει να ξεχωρίσουμε αυτή που

παθαίνουν τα φυτά από την πολύ ζέστη και την έλλειψη νερού ή επειδή κάποια έντομα ρούφηξαν το χυμό τους. Αφού αποκλείσουμε αυτές τις αιτίες ψάχνουμε για την αρρώστια και την αντιμετώπισή της.

Στην 4η, μπορεί να έχουμε θάνατο μέρους ή ολόκληρου του φυτού (νέκρωση ή σάπισμα).Στην 5η, μπορεί το φυτό να βγάλει διάφορα υγρά όχι όμως όπως αυτό το γαλακτώδες υγρό

που βγάζει η συκιά. Αυτό είναι φυσιολογικό και όχι αρρώστια.Εκείνο όμως που βγάζουν οι ροδακινιές από τον κορμό τους και είναι παχύρρευστο και

σκούρο σαν λιωμένη καραμέλα και λέγεται κόμι ή αυτό που βγάζουν τα πεύκα, τη ρετσίνη που όταν το βγάζουν σε μικρό βαθμό είναι φυσιολογικό σε μεγάλο όχι. Τέλος αυτό το υγρό που βγάζουν οι καστανιές και οι καρυδιές, το μελάνωμα και έχει μαύρο χρώμα δείχνει ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα, μια αρρώστια που πρέπει να αντιμετωπιστεί αλλιώς τα δέντρα θα χαθούν.

Και στην 6η κατηγορία συμπτωμάτων έχουμε το πέσιμο των φύλλων των ανθών ή των καρπών όχι όμως επειδή φύσηξε δυνατός αέρας.

Οι μύκητες προκαλούν τις περισσότερες ασθένειες στα φυτά.Δεν μπορούν να τραφούν από μόνοι τους και εξαρτώνται από άλλους οργανισμούς

(Ετερότροφοι).Οι μύκητες αναπαράγονται με τα σπόρια και η διάδοσή τους μπορεί να γίνει με τον άνεμο, τη

βροχή, το νερό του ποτίσματος ή κάποιου μεταφορέα (ανθρώπου, ζώου ή εντόμου).Η διάδοση επίσης μπορεί να γίνει και με τους σπόρους του ίδιου του φυτού που έχει την

αρρώστια ή κάποιο τμήμα του π.χ. ένα βλαστό άρρωστο που θα μολύνει ένα υγιές φυτό.

- 5 -

Από τη στιγμή που θα μπει ο μύκητας μέσα στο φυτό μέχρι να φανούν τα συμπτώματα χρειάζεται κάποιος χρόνος. Κάποιες από τις πιο γνωστές αρρώστιες από μύκητες στα φυτά είναι ο περονόσπορος και το ωΐδιο. Τα βακτήρια είναι μικροσκοπικά μονοκύτταρα αρχέγονα φυτά.

Αναπαράγονται με τη διαίρεση του πυρήνα τους. Μεταδίδονται περισσότερο με το νερό της βροχής παρά με τον άνεμο αλλά και τα έντομα βοηθάνε σ' αυτό. Τα βακτήρια μπαίνουν μέσα στο φυτό από τους πόρους τους ή από πληγές. Μια συνηθισμένη βακτηριακή αρρώστια είναι το καρκίνωμα της ελιάς.

Οι ιοί δεν είναι ζωντανοί οργανισμοί όπως οι άλλοι και για να τους δούμε δεν αρκεί το κοινό μικροσκόπιο, χρειάζεται ηλεκτρονικό που κάνει πολύ μεγάλη

μεγέθυνση. Για να αναπαράγουν τον εαυτό τους χρειάζονται την ενέργεια κάποιου ζωντανού ξενιστή - θύματος.

Οι ιοί που προσβάλλουν τα φυτά μεταδίδονται με μοσχεύματα (τμήματα των βλαστών) ή βολβούς και κονδύλους που παίρνουμε από ιωμένα, (δηλαδή προσβεβλημένα από ιό) φυτά για να τα φυτέψουμε τα σπείρουμε και να πάρουμε παραγωγή. Πολύ σπάνια μεταδίδονται με τους σπόρους.

Τα έντομα που ρουφούν τους χυμούς από τα φυτά όπως οι μελίγκρες, είναι οι κυριότεροι μεταφορείς των ιών, μεταφέρονται όμως και με του μύκητες. Μεταφορά και μετάδοση κάνουν και οι άνθρωποι ή τα μηχανήματα που ακούμπησαν ή σκάψανε ένα άρρωστο φυτό και πήγαν αμέσως μετά σε ένα υγιές. Κάποιες από τις γνωστές αρρώστιες που προκαλούν οι ιοί είναι το μωσαϊκό του καπνού και η σάρκα των ροδάκινων, βερίκοκων και δαμασκηνιών.

Ευτυχώς ένας καλός αγρότης ξέρει ότι αν το έδαφος του είναι υγιές και η χρονιά καλή, οι αρρώστιες που προκαλούν οι ιοί, οι μύκητες και τα βακτήρια δεν είναι πολύ σοβαρό πρόβλημα.

Αν φροντίζει ώστε το έδαφος να είναι γόνιμο, σπέρνει και φυτεύει την κατάλληλη εποχή, κάνει σωστές εναλλαγές

καλλιεργούμενων φυτών στο χωράφι του και χρησιμοποιεί σωστά τις καλλιεργητικές πρακτικές δεν πρόκειται να δει πολλές αρρώστιες.

Δυστυχώς όμως υπάρχει και μια άλλη αιτία που προκαλεί προβλήματα στα φυτά και αυτή είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση.

Σ' αυτή την περίπτωση υπεύθυνος είναι ο άνθρωπος και οι δραστηριότητές του.Αυτές συμβαίνουν κυρίως κοντά σε βιομηχανικές περιοχές.Παραδείγματος χάρη από την καύση του λιγνίτη για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος

αποβάλλεται διοξείδιο του θείου που νεκρώνει τα φύλλα των φυτών και αν ενωθεί με την υγρασία τότε έχουμε τη λεγόμενη όξινη βροχή.

Το αιθυλένιο που απελευθερώνεται από την καύση του φυσικού αερίου, του πετρελαίου και τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων, ξεγελά τα φυτά γιατί μοιάζει με μια ουσία που παράγουν τα ίδια (μια φυτοορμόνη) και τότε μπορεί να γέρνουν τους βλαστούς ή να ρίχνουν πρόωρα τα φύλλα.

Το φθόριο που παράγεται από τη βιομηχανία γυαλιού και τα εργοστάσια που κάνουν συνθετικά λιπάσματα συγκεντρώνεται στην περιφέρεια των φύλλων και τα νεκρώνει.

- 6 -

Το όζον που παράγεται από τις βιομηχανίες και από τα αυτοκίνητα προκαλεί κηλίδες στα φύλλα που χάνουν το χρώμα τους και πέφτουν πρόωρα.

Ξένες ενώσεις στο περιβάλλον είναι και τα διάφορα γεωργικά φάρμακα, εντομοκτόνα και μυκητοκτόνα, που προκαλούν εγκαύματα στα φυτά και ακόμη μεγαλύτερη ζημιά προκαλούν τα λεγόμενα ζιζανιοκτόνα.

Και όλα αυτά δεν βλάπτουν μόνο τα φυτά...

- 7 -

Μια απρόσμενη συνάντηση

Ήταν αρχές του Ιούνη και ο μπαξές ήταν στις δόξες του. Οι νάνες φασολιές είχαν "δέσει" και τα φασολάκια σε λίγες μέρες θα ήταν για μάζεμα. Οι καλαμποκιές είχαν γίνει ένα γόνατο ψηλές. Οι πατάτες ως το τέλος του μήνα θα ήταν έτοιμες για μαγείρεμα.

Οι φραουλιές αν και σοκαρισμένες από την όψιμη μεταφύτευση, έδωσαν στα κορίτσια μερικές ζαχαρωμένες και μυρωδάτες φραουλίτσες που μαζεμένες με την πρωινή δροσιά ήταν χάρμα.

"Του χρόνου που θα απλώσουν τα φυτά και θα γίνουν περισσότερα θα μας δώσουν μεγαλύτερη παραγωγή" παρηγόρησε τα κορίτσια ο κύριος Ηρακλής

Το σπανάκι η γιαγιά το είχε κάνει κιόλας σπανακόπιτα. Οι ντοματιές είχαν δέσει καρπούς αλλά δεν θα ήταν έτοιμες παρά στις αρχές του Ιούλη.

Τα καρότα τρώγονταν, οι μικρούλες τσιμπούσαν από κανένα όπου ήταν πυκνά. Οι πιπεριές δεν θέλανε και πολύ ενώ τα φρέσκα κρεμμυδάκια είχαν φαγωθεί μαζί με τα μαρούλια. Ένα – δύο όμως τα πλήρωσαν για φόρο στη φύση. Έτυχε να φυτευτούν πάνω σε μια φωλιά από μυρμήγκια. Μόλις μεγάλωσαν αρκετά και η Μαργαρίτα τα είχε βάλει στο μάτι για τα σάντουιτς με την πάστα ελιάς και το σκορδάκι, τα περίλαβαν τα μυρμήγκια και δεν άφησαν παρά μόνο τα χοντρά νεύρα στο κέντρο κι αυτό μέσα σε 24 ώρες.... ήταν απίστευτο.

Αλλά και οι γυμνοσάλιαγκες τους έκαναν κάποιες επιθέσεις κουρελιάζοντας τα εξωτερικά φύλλα. Ο κύριος Ηρακλής είπε να θάψουν στο επίπεδο του εδάφους πιατάκια με μπίρα γιατί έτσι τους αρέσει. Μ' αυτό τον τρόπο έσωσαν τα υπόλοιπα.

Τα δεντρολίβανα, ο βασιλικός και το μποράγκο πήγαιναν πολύ καλά.

Οι αγγουριές και αυτές μέσα στον Ιούνιο θα έδιναν τα πρώτα αγγουράκια τα ραδίκια σε 1,5 μήνα από τη σπορά ήταν ήδη έτοιμα. Αυτά τα κόβεις με το μαχαίρι σ' ένα ύψος πάνω από το χώμα και "ξαναχτυπάνε", δηλαδή τα φύλλα τους μεγαλώνουν ξανά και ξανά. Αν πιάσουν όμως απότομες ζέστες και δεν τα έχει κόψει σχηματίζουν στο κέντρο το ανθικό στέλεχος και

σποριάζουν, τότε είναι ακατάλληλα για σαλάτα.Ο μαϊντανός ήταν ακόμη μικρός και η σελινόριζα θα ήταν έτοιμη στις αρχές του Ιούλη. Τα

παντζάρια θέλανε ακόμη για να μεγαλώσουν και τα λάχανα μπορούσαν να φαγωθούν τον Ιούνιο.Αλλά τι μπελάς αυτές οι άσπρες πεταλούδες έστηναν τρελό χορό γύρω από τα λάχανα και

γεννούσαν τ' αβγά τους στο πίσω μέρος των φύλλων κάθε μέρα. Τα κορίτσια τα επιθεωρούσαν και τα έλιωναν συνέχεια. Όταν όμως τους ξέφυγαν κάποια και βγήκαν απ' αυτά μικρές κάμπιες που έτρωγαν τα φύλλα τότε αποφάσισαν να τα ψεκάσουν με τον βάκιλο θουριγκιένσις.

Όσο για τα κολοκυθάκια τα είχαν ήδη δοκιμάσει με διάφορες μαγειρικές.

- 8 -

Σ' όλο αυτό το διάστημα πότιζαν τα φυτά πριν κινδυνέψουν να μαραθούν και τα ψέκασαν δύο φορές με εκχύλισμα φυκιών.

Μόλις γύρισαν από την Έδεσσα το πρώτο Σάββατο πήγαν στο βουνό να μαζέψουν πολυκόμπι (εκουϊζέτο) και τσουκνίδα για να κάνουν κάποια από τα παρασκευάσματα που καλό είναι να έχει ο κάθε βιοκαλλιεργητής στο "οπλοστάσιό του".

Κουβαλώντας 2 πλαστικές κλούβες κάνα δυο τσουβάλια, σχοινί, γάντια και ψαλίδια ξεκίνησαν πρωί - πρωί.

- "Είναι μακριά αυτό το μέρος;" ρώτησε η Μαργαρίτα- "Όχι - όχι και πολύ ακολουθώντας το μονοπάτι θα είμαστε εκεί σε μισή ώρα. Θα τα βρούμε

κοντά σε ρεματιές που κρατάνε υγρασία". είπε ο κύριος Ηρακλής.Καθώς ακολουθούσαν το μονοπάτι σ' ένα σημείο που φάρδαινε ο δρόμος είχαν μια

απρόσμενη συνάντηση. Στα 2-3 μέτρα μπροστά τους σέρνονταν προς το μέρος τους μια αλεπού.Η Μυρτώ, η Αιμιλία και η Μαργαρίτα σταμάτησαν απότομα την κουβέντα και έμειναν σαν

αγάλματα. Ήταν η πρώτη φορά που έβλεπαν τέτοιο ζώο από τόσο κοντά.- "κάτι δεν πάει καλά κορίτσια", παρατήρησε ο κύριος Ηρακλής, "θα 'πρεπε κανονικά να έχει

εξαφανιστεί".- "Κοιτάξτε κοιτάξτε!!! σέρνεται προς τα δω και μας κοιτάει σαν να μας παρακαλεί να τη

βοηθήσουμε..." φώναξε όλο έξαψη η Μυρτώ.- "Δεν έχει άδικο θα την πλησιάσω να δω τι έχει" και ο κύριος Ηρακλής πήγε κοντά της

φορώντας τα υφασμάτινα γάντια έπιασε το άγριο ζώο από το σβέρκο. Εκείνο αντέδρασε ελάχιστα. Το βλέμμα του ήταν καθαρό αλλά για κάποιο λόγο δεν μπορούσε να πάρει τα πόδια του.

- "Παιδιά νομίζω ότι πρέπει να τη βάλουμε μέσα στην κλούβα και να τη στείλουμε στο κέντρο προστασίας άγριων ζώων και πουλιών" πρότεινε ο κύριος Ηρακλής.

- "Ευτυχώς που έχουμε μαζί μας ότι χρειάζεται" είπε η Μυρτώ- "Ναι είναι τυχερή που τη βρήκαμε", πρόσθεσε η Μαργαρίτα.Της δώσανε να πιει λίγο νερό σ' ένα πλαστικό κεσεδάκι που ήταν πεταμένο πιο κει αλλά η

αλεπού ούτε που το άγγιξε.Προσεκτικά ο κύριος Ηρακλής την έβαλε στη μια κλούβα και τοποθέτησε την άλλη από

πάνω. Τις έδεσε καλά - καλά και ξεκίνησαν για το σπίτι τη φόρτωσαν στο αυτοκίνητο και βιαστικά κατευθύνθηκαν στο ΚΤΕΛ για να τη στείλουν με το λεωφορείο στη διπλανή πόλη, όπου υπήρχε σταθμός περίθαλψης άγριων ζώων και πουλιών.

Φόρτωσαν τις κλούβες αφού τις σιγούρεψαν καλά με τα σχοινιά γιατί αν τυχόν συνερχόταν η αλεπού και πήγαινε να ελευθερωθεί....

Εντελώς τυχαία με το ίδιο δρομολόγιο έφευγαν μέσα σε δύο χαρτόκουτα 2 τραυματισμένα γεράκια.

"Από τι τραυματίστηκαν;" ρώτησαν τα κορίτσια."Από όπλα κυνηγών" απάντησε η γυναίκα που τα συνόδευε.- "Μα.... τρώγονται τα γεράκια;" ρώτησε η Μυρτώ- "Όχι αλλά φαίνεται ότι έπεσαν πάνω σε ασυνείδητους κυνηγούς που πυροβολούν ότι

κινείται μπροστά τους". "Ξέρετε ότι οι αλεπούδες και τα γεράκια τρώνε τους ποντικούς; Είναι κάποιοι από τους φυσικούς τους εχθρούς. Αναλογεί περίπου ένας θηρευτής σε 20-30 θηράματα. Κανονικά θα 'πρεπε να τα προστατεύουμε". Πρόσθεσε η κυρία

- "Πάνω από το κτήμα μας πετάνε πολύ συχνά δύο γερακίνες. Τις βλέπω που κάνουν κύκλους όλο και πιο μικρούς όλο και πιο χαμηλά κρώζοντας ώσπου κάνουν μια βουτιά χάνονται για λίγο και ξανά από την αρχή". Περιέγραψε η Μαργαρίτα και συνέχισε "ο γείτονάς μας είπε: Ε!! ρε και να πάρω το τφέκι θα σας κουβαλήσει τις κότες, αλλά ο μπαμπάς μου είπε ότι δεν πειράζει χαλάλι τους"

- 9 -

Η μέρα είχε προχωρήσει, η ζέστη μεγάλωνε και ανέβαλαν το μάζεμα των βοτάνων για την άλλη μέρα. Έτσι στις 8 η ώρα το πρωί βρισκόντουσαν ήδη στο δρόμο και κουβέντιαζαν τι άλλο τα νεότερα για τη φιλενάδα τους. Ο κύριος Ηρακλής είχε επικοινωνήσει με τον υπεύθυνο τους σταθμού προστασίας και έμαθε ότι η αλεπουδίτσα όταν την παρέλαβαν βρισκόταν σε κώμα και σε λίγο πέθανε. Η αιτία ήταν ένα δηλητήριο. Ήδη στο χωριό κουβέντιαζαν αυτές τις μέρες ότι κάποιος σκόρπισε δηλητηριασμένα κομμάτια κρέας, "φόλες", στο βουνό για να δηλητηριάσει τις αλεπούδες και μαζί μ' αυτές πέθαναν και 3 τσομπανόσκυλα από τα κοπάδια που έβοσκαν τριγύρω.

- "Μα γιατί το κάνουν αυτό" αναρωτήθηκε η Αιμιλία στενοχωρημένη.- "Δεν ξέρω ίσως να το κάνουν κάποιοι τσομπάνοι γιατί οι αλεπούδες επιτίθενται στα μικρά

αλλά πάλι δεν μπορεί γιατί θα γνώριζε ότι μπορεί να το φάνε τα σκυλιά του. Ίσως κάποιος κυνηγός γιατί οι αλεπούδες κυνηγάνε τους λαγούς".

- "Ναι αλλά η αλεπού σκοτώνει το λαγό για να φάει ενώ ο κυνηγός για διασκέδαση" σκέφτηκε φωναχτά η Αιμιλία.

- "Και πάλι όμως" συμπλήρωσε ο κύριος Ηρακλής "δεν πρέπει να είναι κυνηγός γιατί η περίοδος που επιτρέπεται το κυνήγι πέρασε άλλωστε οι κυνηγοί προτιμούν την πυροβολούν όταν τη βρίσκουν γιατί τους χαλάει το κυνήγι ξέρετε τα σκυλιά τρέχουν πίσω απ' αυτήν και αφήνουν το θήραμα. Ίσως ήταν κάποιος που η κυρά Μάρω τους έκανε ζημιά στο κοτέτσι κι αυτός αποφάσισε να δηλητηριάσει τις αλεπούδες αντί να φυλάγει καλύτερα τις κότες του. Ξέρετε ότι η αλεπού είναι επιχορηγούμενη από το κράτος; ρώτησε τα κορίτσια ο κύριος Ηρακλής.

- "Τι θα πει αυτό;"- "Θα πει ότι κάποια ζώα και πουλιά που θεωρούνται βλαπτικά όχι μόνο έχεις δικαίωμα να τα

σκοτώσει αλλά παραδίδοντάς τα στο Δασαρχείο ή σε κυνηγετικό σύλλογο, τα πόδια και την ουρά της αλεπούς π.χ. παίρνεις σαν κάποιο αντίτιμο σε σκάγια ή σε χρήματα.

- "Και πως συμβιβάζεται αυτό με όσα μας είπαν στο σχολείο για την προστασία του οικοσυστήματος" αναρωτήθηκε η Αιμιλία.

- "Πολλά έχουν να γίνουν γλυκιά μου" της είπε και την αγκάλιασε ο πατέρας της.Σε λίγο έφθασαν στη ρεματιά και βρήκαν όσο πολυκόμπι και τσουκνίδες θέλανε.Τα έκοψαν με το ψαλίδι και αφού γέμισαν τα τσουβάλια τους πήραν το δρόμο της

επιστροφής.Η ατμόσφαιρα ήταν ακόμη βαριά αλλά με τη δουλειά ξεχάστηκαν. Γυρίζοντας στο σπίτι έβαλαν σ' ένα πλαστικό βαρέλι 10 μέρη νερού και 1 μέρος φρέσκιας

τσουκνίδας και το άφησαν ανοιχτό σε μια σκιά.- "Θα πρέπει να μείνει εκεί για 10 - 15 μέρες, μόνο που θα πρέπει να το ανακατεύετε κάθε μέρα

και υπ' όψιν μυρίζει πολύ - πολύ άσχημα. Όταν περάσουν οι μέρες θα το στραγγίσουμε και θα το φυλάξουμε σε δοχεία.

- "Σε τι μας χρησιμεύει αυτό πατέρα;" ρώτησε η Μυρτώ- "Με το ζουμί αυτό ψεκάζουμε τα φυτά αφού το αραιώσουμε με το τριπλάσιο ή τετραπλάσιο

νερό. Όσο πιο τρυφερά είναι τα φυτά τόσο πιο μεγάλη αραίωση χρειάζεται. Κάνει τα φυτά να ζωηρεύουν, τα δυναμώνει και γίνονται πιο ανθεκτικά σε προβλήματα με έντομα και αρρώστιες".

Στο δεύτερο βαρέλι ακολουθώντας των αναλογία 10 λίτρα νερό 1 κιλό φρέσκο πολυκόμπι ετοίμασαν το κρύο έμβρεγμα. Αυτό θα το αφήσουμε 8 μέρες και θα το ανακατεύετε κάθε μέρα. Όταν θα είναι έτοιμο σ' ένα άλλο πλαστικό δοχείο θα διαλύσουμε σε χλιαρό νερό 400 gr πράσινο τριμμένο σαπούνι και αφού διαλυθεί καλά θα το προσθέσουμε στο έτοιμο πολυκόμπι. Επίσης θα προσθέσουμε και 800 gr οινόπνευμα και θα συμπληρώσουμε με νερό μέχρι να φτάσουμε τα 40 λίτρα συνολικά.

Αφού ανακατέψουμε καλά μ' αυτό το παρασκεύασμα μπορούμε να ψεκάζουμε ενάντια σε έντομα που ρουφάνε χυμούς από τα φυτά μας, όπως οι μελίγκρες ή τρώνε τα φύλλα τους όπως οι κάμπιες".

- 10 -

- "Δεν θα το βάλουμε όλο το πολυκόμπι;" ρώτησαν τα κορίτσια.- "Όχι το υπόλοιπο θα το αποξηράνουμε στη σκιά και όταν θα έχουμε κάποια αρρώστια από

μύκητες στα φυτά μας όπως περονόσπορο ή ωΐδιο ή φουζικλάδι θα κάνουμε ένα τσάι.Θα βράζουμε 500 gr αποξηραμένα πολυκόμπι για μισή ώρα σε 5 λίτρα νερό. Αυτό αν το

στραγγίσουμε και το αραιώσουμε προσθέτοντας 20 λίτρα κρύο νερό μπορούμε να ψεκάζουμε κάθε 4 μέρες μέχρι να εξαφανιστεί η αρρώστια. Αν το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί στα φυτά είναι πολύ έντονο τότε σ' αυτό το παρασκεύασμα μπορούμε να προσθέτουμε και βρέξιμο θειάφι ή θεϊκό χαλκό από 0,1 έως 0,3% που θα πάρουμε από το γεωπονικό κατάστημα. Σας φαίνεται πολύπλοκο;" τις ρώτησε ο κύριος

Ηρακλής όταν τις είδε να τον κοιτάζουν κάπως..."Ελάτε πάμε να ετοιμάσουμε το μεσημεριανό μας και το απόγευμα θα σας πάω για μπάνιο

στη θάλασσα θέλετε;"Εκεί ζωήρεψαν κάπως τα βλέμματα.

- 11 -

Άσε με να φάω τη ντομάτα..!

"...ΣΤΟΠ! άσε κάτω τη ντομάτα"- Τρομαγμένη η χελώνα μαζεύτηκε στο καβούκι της.Η Μυρτώ την έπιασε στα πράσσα. Μέρες τώρα φύλαγαν πως και πως τις πρώτες ντομάτες

που κοκκίνισαν ώστε να ωριμάσουν καλά πάνω στο φυτό για να κρατήσουν το σπόρο. Αλλά η καημένη η χελώνα που να το ξέρει, την έβαλε στο μάτι έτσι λαχταριστή που ήταν και ετοιμάστηκε να τη φάει.

"Άσε με να φάω τη ντομάτα..!" Η Μυρτώ όμως κέρβερος γιατί η υπόσχεση είναι υπόσχεση.- Την Άνοιξη όταν πήγαν στην Κιβωτό να πάρουν σπόρους

και φυτά, ο Παναγιώτης τους ζήτησε για αντάλλαγμα να του φυλάξουν μερικά σπόρια από τις σπάνιες πια ντόπιες ποικιλίες.

- Ο κύριος Ηρακλής είπε στα κορίτσια:"Όταν θέλουμε να κρατήσουμε σπόρους από τα φυτά που

καλλιεργούμε για να έχουμε να σπείρουμε και την επόμενη χρονιά, ακολουθούμε κάποιους κανόνες:

- Επειδή μας ενδιαφέρει να κρατήσουμε τα χαρακτηριστικά της ποικιλίας (ποικιλία αποτελούν τα φυτά του ίδιου είδους που είναι όμοια όσον αφορά τα κύρια χαρακτηριστικά του φυτού και του καρπού), πρέπει να φροντίσουμε η μία να μη "παντρεύεται" με άλλη. Δηλαδή η γύρη από μια ντοματιά που κάνει μακρουλές ντομάτες να μην μπορεί να φτάσει στα άνθη μιας ντοματιάς με ολοστρόγγυλες ντομάτες.

Αυτό το πετυχαίνουμε αν οι αποστάσεις μεταξύ των διαφορετικών ποικιλιών στο χωράφι είναι αρκετά μεγάλες ώστε να μην μεταφέρεται γύρη με τα έντομα ή τον αέρα από τη μια στην άλλη π.χ. δύο διαφορετικές ποικιλίες αγγουριού πρέπει να απέχουν τουλάχιστον 500 μέτρα.

- Αφήνουμε τους πρώτους καρπούς να ωριμάσουν κανονικά.- Αν πρόκειται για φυτά με σπόρους που ωριμάζουν και ξηραίνονται πάνω στο φυτό όπως

το καλαμπόκι, τα φασόλια, τα μαρούλια, μαζεύουμε μόνο τους σπόρους που έχουν ξεραθεί. Το φυτό μπορεί να έχει αρχίσει να πεθαίνει πριν οι σπόροι να είναι έτοιμοι για συλλογή.- Δεν τους μαζεύουμε με την πρωινή δροσιά ή μετά από βροχή.- Αφού τους πλύνουμε, (όσους χρειάζονται πλύσιμο για να ξεχωρίσουν από τη σάρκα π.χ.

κολοκύθια), τους στραγγίζουμε και τους στεγνώνουμε αφήνοντάς τους για μια βδομάδα σε ένα ξηρό και καλά αεριζόμενο μέρος όπου η θερμοκρασία καλό είναι να μην ξεπερνά τους 25οC, ανακατεύοντας τους μια δυο φορές την ημέρα.

- Κατόπιν τους αποθηκεύουμε σε πάνινα σακουλάκια ή μεταλλικά - γυάλινα δοχεία με ετικέτες όπου γράφουμε το είδος του σπόρου π.χ. αγγούρι, την ποικιλία π.χ. Καλυβιώτικα, τον τόπο που καλλιεργήθηκε π.χ. Καλαμάτα, την ημερομηνία συλλογής του σπόρου και την ημερομηνία αποθήκευσης. Στα γυάλινα ή μεταλλικά δοχεία για να προστατευτούν οι σπόροι από την υγρασία προσθέτουμε μέσα σε τούλι με λίγο ασβέστη για να συγκρατεί την υγρασία και να εμποδίζει την ανάπτυξη εντόμων.

- Το τελευταίο βήμα είναι να φυλάξουμε τους σπόρους σ' ένα ράφι του σπιτιού με δροσιά και χωρίς υγρασία ή στην κατάψυξη.

Οι σπόροι είναι ζωντανοί και χρειάζονται φροντίδα για να διατηρήσουν τη ζωή μέσα τους! Συνήθως ζουν από 1 χρόνο (μαϊντανός) έως 6 χρόνια (μαρούλι).

- 12 -

- Επειδή λοιπόν ο πολύτιμος σπόρος κινδύνευε άμεσα από πεινασμένους καταπατητές του οικολογικού μπαξέ, ο κύριος Ηρακλής μετά από προσεκτική εξέταση και ύστερα από ένα μικρό συμβούλιο με τα κορίτσια αποφάσισαν ότι το σχήμα, το μέγεθος και το χρώμα του καρπού ήταν πολύ ικανοποιητικά το ίδιο και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του φυτού όπως ύψος - φύλλα - άνθη και αποφάσισαν να μαζέψουν τις ώριμες ντομάτες.

Η Αιμιλία τοποθέτησε τη ντομάτα με τη σάρκα μέσα σ' ένα τούλι και το έτριβε με πίεση κάτω από άφθονο τρεχούμενο νερό για να ξεχωρίσουν οι σπόροι. Μετά έβαλε τους σπόρους σ' ένα δοχείο με νερό. Οι καλοί, αυτοί δηλαδή που μπορούν να φυτρώσουν και να δώσουν ένα καινούριο φυτό, κατέβηκαν στον πάτο και αυτοί που δεν πρόκειται να φυτρώσουν έμειναν στην επιφάνεια. Μετά τους ξέπλυνε και τους έβαλε στη σκιά.

- "Εγώ δεν θα κάνω τίποτε;" παραπονέθηκε η Μαργαρίτα.- "Ναι - ναι και βέβαια. Σε ορίζουμε υπεύθυνη σποροπαραγωγής επί των αγγουριών" της

απάντησε ο κύριος Ηρακλής. "Θα πρέπει να αφήσεις σε κάθε φυτό 4-5 γερά αγγούρια και θα τα κόψεις όταν θα έχουν ωριμάσει εντελώς..."

- "...Θα ξεχωρίσω τους σπόρους από τη σάρκα, θα τους πλύνω, θα τους ξεράνω και θα τους αποθηκεύσω". Πήρε τη σκυτάλη η μικρούλα.

- "Μπράβο Μαργαριτούλα" της είπε η Μυρτώ. "Όμως μπαμπά αν δεν ήταν η υπόσχεσή μας στην κιβωτό δεν θα ήταν πιο απλό να αγοράζαμε τους σπόρους από ένα μαγαζί;"

- "Ναι φαίνεται πιο απλό αλλά μ' αυτή τη λογική φτάσαμε στα μεταλλαγμένα" είπε μονολογώντας ο κύριος Ηρακλής.

- "Τι εννοείς; δεν σε κατάλαβα"- "Είχαμε ξαναμιλήσει για τα κριτήρια που έκαναν τους ανθρώπους να κρατήσουν κάποιες

ποικιλίες και να καλλιεργούν μόνο αυτές. Σήμερα μια μόνο ποικιλία απλώνεται σε πάνω από το 60% της γης που καλλιεργούνται με ρύζι στην Ν.Α Ασία ενώ μόλις λίγα χρόνια πριν έβρισκες χιλιάδες ποικιλίες που καλλιεργούνταν για αιώνες από τους αγρότες.

Αυτό σημαίνει ότι αφήσαμε να χαθούν ποικιλίες με ανεκτίμητα φυσικά χαρακτηριστικά προς χάριν της ποσότητας με κίνδυνο εάν εμφανιστεί μια νέα ασθένεια να μπορεί να καταστρέψει όλη την παραγωγή μιας χώρας σε ελάχιστο χρόνο.

Είχε συμβεί κάτι τέτοιο στην Ιρλανδία το 1845 όταν καλλιεργούνταν σ' όλα τα χωράφια της μια μόνο ποικιλία πατάτας όπου βασιζόταν και η διατροφή του λαού της. Τότε πολλοί άνθρωποι πέθαναν από την πείνα και πολλοί μετανάστευσαν. Επιπλέον η αγορά αυτών των σπόρων είναι ένα σημαντικό κόστος για τον αγρότη αλλά και εξάρτηση".

- "Δεν μας είπες για τα μεταλλαγμένα" επέμενε η Μυρτώ.- "Ο άνθρωπος μέχρι πρόσφατα βελτίωνε τις ποικιλίες των φυτών που καλλιεργούσε και τα

ζώα που αναπαρήγαγε με φυσικό τρόπο. Την τελευταία δεκαετία όμως με επεμβάσεις στο κύτταρο πολλών φυτών, που καλλιεργούμαι μετέφερε, γενετικό υλικό με τα χαρακτηριστικά που τον ενδιαφέρουν από βακτήρια, σκορπιούς, ποντίκια και άλλα για να φτιάξει φυτά π.χ. πιο ανθεκτικά στα ζιζανιοκτόνα ή με καρπούς που αργούν να σαπίσουν.

Τα φυτά αυτά λέγονται: γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί (Γ.Τ.Ο. για συντομία) ενώ επικράτησε να λέγονται μεταλλαγμένοι" προσπάθησε να εξηγήσει ο πατέρας της Μυρτώς και συνέχισε. "Σε όλες τις περιπτώσεις τα κριτήρια ήταν οικονομικά, όπως αντοχή στις επιθέσεις των εντόμων, αντοχή σε μεγαλύτερες δόσεις ζιζανιοκτόνου ακόμη και τετραγωνισμένα καρπούζια σχεδιάζουν να κάνουν για να βολεύονται καλύτερα στα κιβώτια κατά τη μεταφορά τους. Ούτε τα ζώα έχουν αφήσει ήσυχα, "μπόλιασαν" τις αγελάδες στην Ινδία με ειδικά γονίδια ώστε να αναγκάζονται να παράγουν πολύ περισσότερο γάλα από το φυσιολογικό αντιμετωπίζοντας τες σαν μηχανές.

- "Και τι λένε οι άνθρωποι για όλα αυτά", ρώτησαν τα παιδιά.

- 13 -

- "Για την ώρα αυτοί που δεν συμφωνούν δεν μπορούν να αποδείξουν ότι είναι κακό γιατί οι βιολογικές διαδικασίες είναι λειτουργίες που κρατάνε πολλά χρόνια και τα αποτελέσματα θα φαίνονται στις επόμενες γενιές.

Αυτοί που τα υποστηρίζουν βασίζονται κυρίως στο ότι ακριβώς επειδή τα κακά αποτελέσματα δεν εμφανίζονται άμεσα δεν υπάρχουν χειροπιαστές αποδείξεις για την επικινδυνότητα τους. Πράγμα που θα ανάγκαζε τους υπεύθυνους να τα απαγορέψουν.

Αλλά πρέπει να σκεφτούμε ότι όταν θα έχουμε τις αποδείξεις δεν θα μπορούμε να κάνουμε τίποτε πλέον γιατί θα έχουμε απελευθερώσει ανεξέλεγκτο, το κακό τζίνι.

Από την μέχρι τώρα εμπειρία ότι από τους Γ.Τ.Ο. γνωρίζουμε ότι κινδυνεύουν ωφέλιμα έντομα, μικροοργανισμοί του εδάφους και αλλάζουμε βίαια τα χαρακτηριστικά των φυτών τη στιγμή που και η πιο μικρή αλλαγή στη φύση γίνεται σε διάστημα χιλιάδων ετών. Χάνονται οι παραδοσιακές ποικιλίες και οι αγρότες αναγκάζονται να εξαρτώνται όλο και περισσότερο από τις ελάχιστες εταιρίες που πουλάνε τους μεταλλαγμένους σπόρους.

Το μεγαλύτερο πείραμα γίνεται με την ανθρώπινη υγεία γιατί "μέσα σε μια νύχτα" ο οργανισμός μας υποχρεώνεται να αλλάζει διατροφικές συνήθειες και να τρώει μαζί με τις πατάτες ή το καλαμπόκι του βακτηρίδια, γονίδια σκορπιού ή γονίδια που κάνουν άχρηστα τα αντιβιοτικά εκθέτοντας τον σε αλλεργίες, καρκίνους, μειωμένη αντοχή σε ασθένειες κ.α. και να σκεφτείτε ότι οι Γ.Τ.Ο. προβάλλονται από τις εταιρίες που τους παράγουν σαν οικολογικοί και με στόχο να θρέψουν τους λαούς που πεινάνε"

- "Εμένα δεν μου αρέσουν αυτοί οι σπόροι και δεν θα τους αγοράσω ποτέ για τον μπαξέ μου!" κατέληξε η Μαργαρίτα.

- 14 -

Ένα καλάθι φρέσκα λαχανικά

Ήταν 25 Ιουλίου στην καρδιά του καλοκαιριού. Η ζέστη ήταν ανυπόφορη. Η Μυρτώ και η Αιμιλία μόλις είχαν επιστρέψει από 15νθήμερη κατασκήνωση στο βουνό. Σ' αυτό το διάστημα έμεινε "στο πόδι τους" η συνεταίρος τους. Το πρωί η Μαργαρίτα με ένα καλάθι στο χέρι μπήκε στο μπαξέ και άρχισε να μαζεύει φασολάκια, πιπεριές, καρότα, αγγουράκια, ντομάτες, κολοκυθάκια, λίγο μαϊντανό και ένα κοτσάνι βασιλικό. Όλα εξαιρετικής ποιότητας. Τα στόλισε όμορφα - όμορφα και τα θαύμαζε.

Να και οι φίλες της, μόλις είχαν ταΐσει τα πουλερικά και την Κωστούλα (το γουρουνάκι).- ".... Τελικά δεν ήταν και τόσο δύσκολο, ούτε που κατάλαβα πως φθάσαμε να μαζεύουμε τα δικά μας λαχανικά", είπε η Μαργαρίτα.

- "Εγώ θα το 'λεγα παιχνίδι", συμπλήρωσε η Μυρτώ.- "Ξέρετε μου φαίνεται παράξενο που δεν χρειάζεται να τα αγοράσουμε από το

μανάβη άσε που είναι πολύ πιο νόστιμα. Αλλά όχι μόνο επειδή είναι οικολογικά, να... όταν τα μαγειρεύουμε το κάνουμε με τόση αγάπη"

- "Κι εγώ Μαργαρίτα νιώθω αυτή τη συγκίνηση. Είναι σαν θαύμα να βλέπεις από ένα τόσο δα σποράκι να ξεκινάει ένα φυτό που με τις φροντίδες σου, μεγαλώνει και σου δίνει τους καρπούς του. Είναι κάτι που δεν μπορώ να το περιγράψω με λόγια είναι σαν το φυτό κι εγώ να γινόμαστε ένα", είπε η Αιμιλία.

Ο κύριος Ηρακλής που πλησίασε σιγά - σιγά, άκουσε με πολύ ικανοποίηση τα λόγια τους.

- "Λοιπόν μπαμπά δεν θα σπείρουμε κάτι στα κενά που έμειναν στις βραγιές;" ρώτησε ορεξάτη η Μυρτώ.

- "Μμ... ναι .... θα 'πρεπε. Το συζητήσαμε με τη Μαργαρίτα όταν εσείς απολαμβάνατε τον καθαρό αέρα και τη δροσιά του βουνού", είπε ο πατέρας της και συνέχισε.

- "Θυμάστε που μιλήσαμε για την αμειψισπορά; Δηλαδή το πόσο σημαντικό είναι να διαλέγουμε ποια φυτά θα καλλιεργήσουμε στις κενές θέσεις, ποια θα διαδεχθούν ποια και με ποια θα γειτονεύουν στην ίδια βραγιά;"

- "Ναι όταν σχεδιάζαμε το μπαξέ" θυμήθηκε η Αιμιλία.- "Μπράβο. Καταλήξαμε λοιπόν με τη Μαργαρίτα να σπείρουμε πατάτες δίπλα στις

φράουλες εκεί που ήταν το σπανάκι. Να μεταφυτεύσουμε λάχανα στη θέση που ήταν οι - 15 -

ανοιξιάτικες πατάτες, πράσα στη θέση του σπανακιού ανάμεσα στο σέλινο και το μαϊντανό. Να σπείρουμε καλοκαιρινές κολοκύθες δίπλα στα παντζάρια στη θέση των μαρουλιών και τέλος να μεταφυτεύσουμε μπρόκολα εκεί που ήταν τα κολοκυθάκια. Θα 'χετε καταλάβει ότι δεν σπέρνουμε μόνο ότι θέλουμε αλλά ότι ταιριάζει στην εποχή του έτους" είπε ο κύριος Ηρακλής και τις κοίταξε διερευνητικά για να αντιληφθεί πόσα απ' αυτά με τα οποία τους "βομβάρδιζε" που για κείνον ήταν αυτονόητα μπορούσαν να γίνουν κατανοητά.

- "Σπόρους - φυτά έχουμε;"- "Ναι μην ανησυχείς Μυρτώ έχουμε

πάρει. Όμως νομίζω ότι ήρθε η ώρα να κάνετε το δικό σας σπορείο. Θα χρειαστεί να σπείρετε λάχανα, μπρόκολα και κουνουπίδια (για το χειμώνα) που θα τα μεταφυτεύσουμε στη μόνιμη θέση τους όταν ο βλαστός τους θα έχει το πάχος ενός μολυβιού οκέϋ;"

- "Οκέϋ, αλλά πως γίνεται ένα σπορείο;" ρώτησαν οι μαθητευόμενοι μπαξεβάνοι.

- "Τα σπορεία δεσποινίδες μου είναι δύο ειδών, τα εσωτερικά ή θερμοσπορεία για τον χειμώνα και τα υπαίθρια για το καλοκαίρι.

Για τα θερμοσπορεία χρησιμοποιούμε μικρά γλαστράκια ή δίσκους με τρύπες που τα γεμίζουμε με κοσκινισμένο καλό χώμα και κόμποστ προσθέτοντας λίγη άμμο ή βερμικουλίτη (άσπρο πέτρωμα σαν σποράκια) για να είναι πιο αφράτο το χώμα και να στραγγίζει το παραπανίσιο νερό. Σ' αυτά σπέρνουμε τα φυτά που δεν αντέχουν στο κρύο όπως ντομάτες, πιπεριές, μελιτζάνες το χειμώνα για να κερδίσουμε χρόνο και να τα φάμε πιο

πρώιμα. Μετά τα τοποθετούμε μέσα στο σπίτι μπροστά σ' ένα φωτεινό παράθυρο ή στο υπόγειο με αναμμένη λάμπα ή στο θερμοκήπιο αν έχουμε. Όταν μεγαλώσουν κάμποσο τα μεταφυτεύουμε σε γλαστράκια ένα - ένα και τα κρατάμε πάλι σε θερμαινόμενο χώρο. Τέλος όταν θα έχει ξεπεραστεί κάθε κίνδυνος παγετού τα φυτεύουμε έξω στο μπαξέ στη μόνιμη πια θέση τους".

- "Σ' αυτό το διάστημα τα ψεκάζουμε 2-3 φορές με εκχύλισμα φυκιών και φροντίζουμε να είναι το χώμα τους πάντα υγρό αλλά όχι μούσκεμα", συμπλήρωσε η Αιμιλία που παρατηρούσε όπως φαίνεται τον πατέρα της και γνώριζε.

- 16 -

Μ' ένα χαμόγελο ως τα αυτιά ο κύριος Ηρακλής που συνειδητοποίησε για ακόμη μια φορά πως μέσα από την πράξη τα παιδιά μαθαίνουν πολύ καλύτερα κι απ' το να τους κάνεις ειδικό μάθημα, συνέχισε.

- "Για τα υπαίθρια σπορεία, αν δεν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε την άκρη μια βραγιάς της οποίας το χώμα αφού το τρυπήσουμε με πολύ προσοχή, με μια πιρούνα, και αν χρειαστεί αφού το κοσκινίσουμε, προσθέτουμε λίγο βερμικουλίτη, το ανακατεύουμε, το βρέχουμε και μετά σπέρνουμε. Φροντίζοντας να έχουμε σκιά πάνω από τα φυτά που θα βγουν.

Τότε για να κάνουμε καλοκαιρινό σπορείο μπορούμε να σκάψουμε μια τάφρο βάθους 15 εκατοστών και όσο μεγάλη την θέλουμε και να την γεμίσουμε μ' ένα μίγμα από καλό χώμα κόμποστ και βερμικουλίτη έως 3 εκατοστά κάτω από το επίπεδο του εδάφους (όπως φαίνεται στο σχήμα). Όταν τελειώσει αυτή η δουλειά βρέχουμε το χώμα, σπέρνουμε και καλύπτουμε την τάφρο μ' ένα ξύλο που να πατάει στις άκρες και δεν θα πιέζει το χώμα του σπορείο.

Αυτό πρέπει να το ελέγχουμε καθημερινά μέχρι να εμφανιστούν τα φυντανάκια και να το ποτίζουμε με προσοχή ώστε να μην μείνει ποτέ στεγνό το χώμα.

Όταν φανούν τα φυτά θα απομακρύνουμε το ξύλο φροντίζοντας να κάνουμε σκιά πάνω από το σπορείο μ' ένα σκελετό στον οποίο θα έχουμε εφαρμόσει ένα ύφασμα (σαν σκεπή). Κατανοητό;" ρώτησε ο κύριος Ηρακλής.

- "Μάλιστα κύριε!" απάντησε η Μυρτώ. "Όμως θα μας πας σε παρακαλώ για κανένα μπάνιο; Γιατί καλό το βουνό αλλά και η θάλασσα..."

- "Πες το κι έγινε".

- 17 -

"Θέλω να μάθω..."

Μόλις που άρχισε η σχολική χρονιά - "Καλώς τις κουκλίτσες μου!!! πως πήγε σήμερα το σχολείο;"- "Καλά πατέρα, μια χαρά" είπε η Αιμιλία.

- "Εγώ προτιμώ τις διακοπές" απάντησε η Μυρτώ

- "Εσύ Μαργαρίτα;"- "Εγώ τελικά θέλω ένα αλλιώτικο

σχολείο όπου θα μαθαίνω χρήσιμα πράγματα αλλά παίζοντας..."

- "Εξαιρετική ιδέα, μπορεί να την προτείνεις στο δάσκαλό σου. Όμως δεν μας λες και μας τι χρήσιμο θα θελες να μάθεις;" Τη ρώτησε ο κύριος Ηρακλής.

- "Θέλω να μάθω να αρμέγω τις κατσίκες, να φτιάχνω μόνη μου ένα δεντρόσπιτο μαζί με τα έπιπλα. Θέλω να ξέρω πώς να καθαρίζω ψάρια. Πώς να μου δίνουν οι μελισσούλες το μέλι που τους περισσεύει. Θέλω να μπορώ να γνωρίζω τις φωλιές των πουλιών και των ζώων μέσα στο δάσος και τι τα βλάπτει για να τα προστατεύω θέλω...."

- "Λουλούδι μου είσαι μια αποκάλυψη!" Την αγκάλιασε ο κύριος Ηρακλής. Όσο για την ιδέα με το δεντρόσπιτο και το δάσος άρεσε εξαιρετικά στη Μυρτώ και στην Αιμιλία που αγαπούσαν τη Μαργαρίτα σαν αδελφούλα τους.

- "Έχω μια ιδέα!" Είπε ο κύριος Ηρακλής.

- " Ποια πατέρα πες μας" άστραψαν τα μάτια της Μυρτώς.- "Λέω να αρχίσετε να γράφετε σ' έναν κατάλογο που δεν θα τελειώνει ποτέ όλα

εκείνα τα πράγματα που θα θέλατε να μάθετε. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι χωρίς αριθμητική και γεωμετρία δεν θα μπορείτε να υπολογίσετε σωστά τις αναλογίες του δεντρόσπιτου ούτε και να υπολογίσετε την αξία των ξύλων. Και χωρίς γραμματική και ορθογραφία δεν θα μπορείτε να γράφετε σωστά σ' ένα κομμάτι χαρτί τις σκέψεις σας.

- 18 -

Εγώ σας υπόσχομαι ότι θα προσπαθήσω να τα μαθαίνουμε όλα αυτά με τον πιο ευχάριστο τρόπο. Θέλετε;"

- "Και βέβαια θέλουμε" απάντησαν οι μικρές.- "Θα μας βάζεις και διαγωνίσματα;" ρώτησε η Αιμιλία.- "Καλή ιδέα" αρχίζουμε από τώρα:

Θέμα Α: Σχεδιάστε τις βραγιές του μπαξέ σας και σημειώστε με μικρά γράμματα τα είδη των λαχανικών που υπάρχουν σήμερα.

Θέμα Β: Προτείνετε σε αντικατάσταση ποιων γηρασμένων φυτών μπορούμε να σπείρουμε τώρα τον Σεπτέμβρη τα λαχανικά: ρεπανάκι κόκκινο, ρεπάνι άσπρο, ρέβα, κρεμμύδι, μαρούλι, καρότο, σπανάκι.Σημειώστε τα με κεφαλαία γράμματα πάνω στο ίδιο σχέδιο.

Θέμα Γ: Ποιο γλυκό σας αρέσει περισσότερο.

Σημείωση: Η συνεργασία και των τριών θεωρείται απαραίτητη. Μελετήστε τις σημειώσεις σας πριν απαντήσετε. Οι απαντήσεις πρέπει να δοθούν το Σάββατο το πρωί.Τα κορίτσια γελούσαν με το δασκαλίστικο ύφος

του κυρίου Ηρακλή αλλά κατέγραφαν στο μυαλουδάκι του στις ερωτήσεις.Παίζοντας αργά το απόγευμα μετά τη μελέτη

για το σχολείο κατέληξαν στο σχέδιο του μπαξέ

Απαντήσεις Α' και Β' θέματος

ΦασολάκιαΚαρότοΚαλαμπόκιαΛάχαναΦράουλεςΠατάτεςΠιπεριές ΣπανάκιΡεπανάκιΚόκκινοΔεντρολίβανο ΑγγουράκιαΡεπάνιΆσπρο

- 19 -

ΡαδίκιαΒασιλικόςΡέβαΝτομάτεςΜποράγκοΜαϊντανόςΠράσοΣέλινοΠαντζάριαΚρεμμύδιαΚαλοκαιρινές κολοκύθεςΜπρόκολαΜαρούλια Καλαμπόκια

Το Σάββατο το πρωί άρχισε η δράση βάση του σχεδίου. Αν οι απαντήσεις ήταν οι σωστές θα το έδειχνε η πράξη. Έκοψαν τα κοτσάνια από τα φυτά που έδωσαν ότι καρπούς είχαν να δώσουν όπως οι καλαμποκιές, οι ντοματιές και οι αγγουριές. Τα τεμάχισαν με το μπαλτά πάνω σ' ένα κομμένο κορμό δέντρου και ύστερα τα έριξαν μέσα στο δεύτερο διαμέρισμα του σκωληκοτρωφείου ακολουθώντας τη γνωστή διαδικασία. Πριν σπείρουν τις καινούριες καλλιέργειες πήραν χούμο από το πρώτο διαμέρισμα του σκωληκοτροφείου που ήταν έτοιμος από τις αρχές του Αυγούστου και το σκόρπισαν στις βραγιές. Αφράτεψαν το χώμα με την πιρούνα φροντίζοντας να θάψουν το χούμο και μετά έσπειραν τα σποράκια τους στο σωστό βάθος και κρατώντας τις αποστάσεις που έπρεπε πάνω στην ευθεία που σχημάτιζε ένα τεντωμένο σχοινί. Πάντα με τη βοήθεια και τις οδηγίες του κυρίου Ηρακλή.

Όλο αυτό το μήνα καθημερινά έλεγχαν το σπορείο με τα λάχανα - μπρόκολα - κουνουπίδια.

- "Πότε θα τα μεταφυτεύσουμε κύριε Ηρακλή;"- "Δεν είναι έτοιμα ακόμη Μαργαρίτα. Θέλουν περίπου 50 μέρες από τη σπορά".- "Και πότε θα ωριμάσουν για να τα φάμε;"- "Τα λάχανα άλλες 90 μέρες από τη μεταφύτευση. Τα μπρόκολα και τα κουνουπίδια

30 μέρες νωρίτερα από τα λάχανα".- "Αργούν πολύ" συμπέρανε η ΜυρτώΣαν φτάσανε στο τρίτο θέμα, βροχή οι απαντήσεις

Απάντηση Γ' θέματος: Φράουλες με κρέμα σαντιγί και πάστα φλώρα και τρούφες και λουκουμάδες και χαλβαδόπιτες και ζαχαρωμένα κερασάκια.

Ήταν αδύνατον να καταλήξουν!

- 20 -

Η ΓΙΟΡΤΗ

Επιτέλους ήρθε το πρώτο Σαββατοκύριακο του Οκτώβρη. Ήταν το διήμερο της περίφημης γιορτής με τα οικολογικά προϊόντα.

Σ' αυτή τη γιορτή που γίνεται εδώ και χρόνια, παίρνουν μέρος βιοκαλλιεργητές και χειροτέχνες απ' όλη την Ελλάδα. Γίνεται μια φορά το χρόνο και φέτος θα συμμετείχαν και τα κορίτσια εκθέτοντας τα προϊόντα του μπαξέ τους, τους ντόπιους σπόρους και χειροτεχνήματα.

Γι' αυτό το λόγο δουλεύουν ασταμάτητα σαν μελισσάκια. Αγόρασαν οικολογικά βαμβακερά νήματα, βαμμένα με φυσικές βαφές και έφτιαξαν μακραμέ (τους το μάθε ο κύριος Ηρακλής). Έπλεξαν μ' αυτά πιαστράκια για τα ζεστά σκεύη της κουζίνας, σχοινάκια και δίχτυα για κρεμαστές γλάστρες. Ακόμη μάζεψαν όμορφες λείες πέτρες από την θάλασσα και τις ζωγράφισαν με φυσικά χρώματα.

Την ιδέα για τη γιορτή την έδωσε ο κύριος Ηρακλής που συμμετείχε όλα αυτά τα χρόνια σαν χειροτέχνης με έπιπλα και άλλα ξύλινα αντικείμενα για το νοικοκυριό που δημιουργούσε.

Η Αιμιλία και η Μυρτώ είχαν πάρει πολλές φορές μέρος αλλά σαν επισκέπτριες ή βοηθοί στον πάγκο του πατέρα τους. Φέτος θα έπαιρναν μέρος σαν ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ με δικό τους πάγκο ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ.

Όταν τα παιδιά το αποφάσισαν, ο κύριος Ηρακλής τους έδωσε τα σχετικά έντυπα για να δηλώσουν τη συμμετοχή τους.

Μαζεύτηκαν και οι τρεις γύρω από το τραπέζι και άρχισαν να συμπληρώνουν:Όνομα.................... Επώνυμο.......................... Ηλικία................. Τηλ........................Διεύθυνση.......................... Προϊόντα που θα εκτεθούν........................Ως εδώ καλά.... ….Περιγραφή τρόπου καλλιέργειας και εκτροφής των βιολογικών

προϊόντων..................... Λόγοι που σας ώθησαν σ' αυτόν τον τρόπο παραγωγής...................

- "Ούπς!!!.............- " Εδώ πρέπει να γράψουμε ολόκληρη έκθεση"- "Από πού ν' αρχίσουμε;"Η Μαργαρίτα και η Μυρτώ πελάγωσαν. Η Αιμιλία σαν πιο μεγάλη και πιο ψύχραιμη

τις καθησύχασε.- "Μην κάνετε έτσι. Θα γράψουμε ότι έχουμε κάνει μέχρι τώρα. Βήμα - βήμα.Έστυψαν τα μυαλουδάκια τους και σ' ένα πρόχειρο χαρτί περιέγραψαν με μικρές

προτάσεις ότι εργασίες είχαν κάνει μέχρι τώρα στον μπαξέ τους.Μερικά πράγματα όμως δεν μπορούσαν να τα περιγράψουν με λίγα λόγια. Τα μάτια

τη Μυρτώς άστραψαν!- "Να στείλουμε φωτογραφίες"- "Μπράβο Μυρτώ, μας έσωσες. Mια εικόνα, χίλιες λέξεις". Στους λόγους που τους ώθησαν να παράγουν έτσι απάντησαν:

- 21 -

Η αγάπη μας για κάθε τι φυσικό.Η έγνοια μας για το μέλλον του πλανήτη.Η φροντίδα για την υγεία τη δική μας και των άλλων

Το ερωτηματολόγιο συνέχιζε........…Περιγραφή χειροτεχνημάτων, πρώτων υλών και μεθόδων επεξεργασίας τους.- "Τι λέμε τώρα εδώ; Δεν φτιάξαμε εμείς τα νήματα ούτε τα χρώματα".- "Δεν θα μπορούσαμε άλλωστε να φτιάξουμε όλα όσα χρειαζόμαστε".- "Κανείς δεν μπορεί...."- "Νομίζω ότι αν γράψουμε από πού τα πήραμε και τις πληροφορίες που δίνει η

συσκευασία, θα είναι αρκετά". Έσωσε πάλι την κατάσταση η Αιμιλία.- "Να γράψουμε και ότι μας τα πρότεινε ο κύριος Ηρακλής που γνωρίζει απ' αυτά.*

Πρότεινε η Μαργαρίτα.- "Δεν γράφουν ότι τους κατέβει σ' ένα επίσημο χαρτί....." Διαφώνησε η Μυρτώ.- "Αφήστε το θα ρωτήσουμε το μπαμπά. Πάμε παρακάτω"........ Αναφέρετε τον οργανισμό ελέγχου και πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων

(Β.Π.).- "Γκλούπ...."- "Τι είναι πάλι τούτο;"Δεν μπορούσαν να το αγνοήσουν. Έτρεξαν κατευθείαν στο ξυλουργείο.- "Κύριε Ηρακλή!!! κύριε Ηρακλή!!!! τι θα πει οργανισμός πιστοποίησης;*- "Χμ..... Δεν έτυχε να προσέξετε ποτέ πάνω στα συσκευασμένα προϊόντα, να όπως

αυτό το χρώμα τη φράση: ΕΛΕΓΜΕΝΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ - ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ DEMETER και το σηματάκι;"

- "Το έχουμε δει, αλλά δεν δώσαμε ποτέ σημασία. Τι σημαίνουν αυτά;"- "Αυτά σημαίνουν ότι το προϊόν αυτό δεν παράγεται εδώ αλλά στη Γερμανία, γι' αυτό

και ο οργανισμός πιστοποίησης είναι ο Γερμανικός Demeter. Ότι το σήμα του πάνω σ' αυτό εγγυάται πως τα υλικά και οι μέθοδοι και η επεξεργασίας συμφωνούν με τον κανονισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ισχύει σ' όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής κοινότητας υποχρεωτικά. Αυτός ο κανονισμός περιγράφει πότε ένα προϊόν μπορεί να χαρακτηριστεί Β.Π. Σε κάθε χώρα δίνεται το δικαίωμα σε συγκεκριμένες ομάδες πεπειραμένων ατόμων που αποτελούν τους οργανισμούς πιστοποίησης Β.Π. να κάνουν αυτή τη δουλειά.*

- "Έχουμε κι εμείς;"- "Ναι τρεις με τα ονόματα ΔΗΩ, ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ και ΒΙΟΕΛΛΑΣ".- "Τι ακριβώς κάνουν;"- "Σ' αυτούς συμμετέχουν κυρίως γεωπόνοι, ζωοτέχνες, τεχνολόγοι τροφίμων, χημικοί

και άλλοι που με επισκέψεις κάθε χρόνο στους τόπους παραγωγής των Β.Π. και σε πολλές περιπτώσεις με χημικές αναλύσεις στο χώμα ή στο προϊόν, γράφουν μια έκθεση με το τι έκανε, τι δεν έκανε και τι δεν θα έπρεπε να είχε κάνει ο παραγωγός. Η κάθε έκθεση εξετάζεται από μια επιτροπή όπου συμμετέχουν όλες αυτές οι ειδικότητες και ίσως ομάδες βιοκαλλιεργητών και καταναλωτών με αντιπροσώπους τους. Η επιτροπή παίρνοντας υπόψη της την έκθεση του ελεγκτή και τι λέει ο κανονισμός της Ε.Ε., αποφασίζει αν τα

- 22 -

προϊόντα που παράγονται δικαιούνται να χαρακτηρίζονται βιολογικά. Αν ναι, δίνουν το σήμα τους και μ' αυτό τον τρόπο την εγγύησή τους στους καταναλωτές που θα το αγοράσουν. Πρέπει να σας πω ακόμη ότι για να γραφτεί κάποιος σ' έναν οργανισμό Β.Π. κάνει αίτηση, ειδικό συμβόλαιο και πληρώνει κάθε χρόνο τα έξοδα για όλη αυτή τη διαδικασία.*

- "Οι άλλοι παραγωγοί που δεν καλλιεργούν βιολογικά, από ποιους ελέγχονται" ρώτησε η Αιμιλία.

- "Από κανέναν. Ίσως μόνο δειγματοληπτικά ή μετά από καταγγελία. Μπορούν να χρησιμοποιούν ζιζανιοκτόνα, συνθετικά λιπάσματα και δηλητήρια. Οι κτηνοτρόφοι φάρμακα. Όλα αυτά ο κάθε παραγωγός τα παίρνει και τα χρησιμοποιεί συνήθως προληπτικά, βάση προγράμματος που ακολουθεί αλλά και όποτε κρίνει εκείνος ότι υπάρχει λόγος. Θεωρούμε ότι ακολουθεί πιστά τους κανόνες που γράφονται πάνω στη συσκευασία όσον αφορά την ποσότητα που θα χρησιμοποιήσει και μετά από πόσες μέρες από την αντιβίωση π.χ. που θα δώσει στις αγελάδες του μπορεί να πουλήσει το γάλα. Γιατί όσο διαρκεί η θεραπεία θα πρέπει να το πετάει.*

- "Μα όλα αυτά γνωρίζουμε ότι βλάπτουν αν δεν τα χρησιμοποιούμε και σωστά;..." προβληματίστηκε η Αιμιλία.

- "Οι βιοκαλλιεργητές γιατί πρέπει να έχουν το σήμα;" απόρησε η Μυρτώ.- "Γιατί πουλάνε ένα ανώτερο ποιοτικά προϊόν και πρέπει να ξεχωρίζει από τα άλλα,

τα συμβατικά. Συνήθως πουλιέται πιο ακριβά και ο κόσμος, όταν μπορεί να πληρώσει τη διαφορά, το προτιμά. Αυτοί είναι δύο λόγοι που θα έκαναν κάποιους ανθρώπους να πούνε ψέματα ότι και τα δικά τους είναι Β.Π. κι ας μην είναι".

- "Δεν καταλαβαίνω", λέει η Αιμιλία. "Πληρώνει ο βιοκαλλιεργητής που κοπιάζει περισσότερο, προστατεύει το περιβάλλον και αυτόν που τα αγοράζει. Πληρώνει κι αυτός που τα αγοράζει, βοηθώντας έτσι στην προστασία του πλανήτη. Κι όσοι συνεχίζουν τη ρύπανση ούτε ελέγχονται ούτε πληρώνουν;"Τα παιδιά βραχυκύκλωσαν

- "Κι εμείς που δεν έχουμε σήμα για τη γιορτή κινδυνεύουμε να μας πούνε ψεύτες;"- "Ναι", γέλασε με κατανόηση ο κύριος Ηρακλής, "Πρέπει να αποδείξετε ότι δεν είστε

ελέφαντες!!!! Υπάρχουν πολλοί ΟΙΚΟΠΑΡΑΓΩΓΟΙ που δεν συμφωνούν με την πιστοποίηση από τους οργανισμούς των "καθαρών" προϊόντων.

Αντί γι' αυτό, προτείνουν να ψωνίζουμε κατευθείαν από τα αγροκτήματα όπου παράγονται και μπορούμε να βλέπουμε τις εργασίες που γίνονται εκεί. Έτσι αναπτύσσουμε ανθρώπινες σχέσεις, σχέσεις εμπιστοσύνης πράγμα που ίσως να είναι ακόμα πιο σημαντικό από τα ίδια τα προϊόντα. Παρακάμπτουμε τους οργανισμούς πιστοποίησης και τους μεσάζοντες στην διαδικασία πώλησης. Γινόμαστε εμείς οι ίδιοι πιστοποιητές, αγοράζουμε πιο φρέσκα, πιο φθηνά και όσο γίνεται πιο χύμα τα . Γιατί παιδιά, η συσκευασία γι' αυτά είναι υποχρεωτική για να ξεχωρίζουν από τα συμβατικά. Αλλά όσο οικολογικά και ανακυκλώσιμα κι αν είναι τα υλικά δεν παύουν να κοστίζουν και σ ε χρήμα και στο περιβάλλον.

- "Με μας τι θα γίνει;"- "Σας πληροφορώ ότι στη γιορτή αυτή παίρνουν μέρος πολλοί τέτοιοι

ΟΙΚΟΠΑΡΑΓΩΓΟΙ που δεν έχουν πιστοποίηση από οργανισμό και συνήθως είναι άνθρωποι που έχουν ακόμη πιο αυστηρούς κανόνες απ' αυτούς της Ε.Ε. στον τρόπο παραγωγής των

- 23 -

Β.Π. Τους ελέγχει η συνείδησή τους και όλα αυτά τα χρόνια έχουν αποδείξει όλα αυτά σε μας που τους γνωρίζουμε".

- "Για μας θα εγγυηθείς εσύ;" ρώτησαν τα παιδιά.- "Ναι, εγώ, ο Παναγιώτης, η Βασιλική και όλοι οι φίλοι που έχουν δει τη δουλειά σας",

είπε γελώντας ο κύριος Ηρακλής βλέποντας την απόγνωση στα μάτια τους μετά την πρώτη γνωριμία με τους κανόνες της αγοράς των Βιολογικών.

- "?Τι είναι Μαργαρίτα, ακόμη συννεφιασμένη σε βλέπω."- "Κύριε Ηρακλή....."- "Ναι;"- "Όταν... όπως αυτά τα χρώματα από τη Γερμανία.... Δεν μπορούμε να πάμε να τα

πάρουμε από κει και ούτε μπορούμε εμείς να ξεχωρίσουμε αν είναι φτιαγμένα με φυσικά υλικά ή όχι. Τι γίνεται;"

- "Γι' αυτούς τους λόγους εγώ θα έλεγα ότι δεχόμαστε την πιστοποίηση σαν αναγκαίο κακό και πάντα προσπαθούμε να βελτιώσουμε την κατάσταση. Παράλληλα επισκεπτόμαστε και ψωνίζουμε από τους παραγωγούς της περιοχής μας, τη δουλειά και τη στάση των οποίων γνωρίζουμε. Και το πιο όμορφο γινόμαστε εμείς οι ίδιοι παραγωγοί. Θα μπορούσαμε, ακόμη και στο διαμέρισμα. Τι λέτε αξίζει τον κόπο;"

Μετά απ' όλη αυτή την κουβέντα οι τρεις μικρές ΟΙΚΟΠΑΡΑΓΩΓΟΙ ολοκλήρωσαν την συμπλήρωση των εντύπων για τη συμμετοχή τους στη γιορτή, που ευτυχώς δεν είχε άλλες δυσκολίες, και τα έστειλαν στους διοργανωτές. Εκείνοι απάντησαν ότι ήταν τιμή τους να συμμετέχουν στη γιορτή τους τέτοια παιδιά.

Όλο ανυπομονησία τα κορίτσια το πρωί του Σαββάτου με τους γονείς της Μαργαρίτας ξεκίνησαν για τη γιορτή. Από πίσω τους έρχονταν ο κύριος Ηρακλής με το φορτηγάκι του φορτωμένο τόσο πολύ που δεν χωρούσε ούτε καρφίτσα.

Επιτέλους έφτασανΗ εκδήλωση γινόταν σ' ένα όμορφο πεζόδρομο δίπλα σ' ένα παρκάκι. Κάτω από τη

σκιά των δένδρων, όμορφοι ξύλινοι πάγκοι, με ταμπελίτσες, που έγραφαν τα ονόματα των συμμετεχόντων, ήταν τοποθετημένοι κατά μήκος του δρόμου.

Η Αιμιλία η Μυρτώ και η Μαργαρίτα, φορτωμένες με τα καλαθάκια τους πλησίασαν εκεί που έγραφε ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ.

Όλο καμάρι δήλωσαν τα ονόματά τους. Τις καλωσόρισαν και τις υπέδειξαν τον πάγκο τους. Στόλισαν όμορφα - όμορφα τα πραγματάκια τους και άρχισαν τις ... αναγνωριστικές πτήσεις φροντίζοντας να μένει πάντα μια πίσω. Γρήγορα διαπίστωσαν ότι δεν ήταν τα μόνα παιδιά που έπαιρναν μέρος. Υπήρχαν άλλοι τρεις πάγκοι με μικρά υφαντά σε τελάρα, μπουκέτα με αγριολούλουδα και απλά ξύλινα παιχνίδια. Όσο για τα προϊόντα των μεγάλων, και τι δεν είχαν. Φρούτα και λαχανικά εποχής, μαρμελάδες, γλυκά, κομπόστες, αλεύρι, ψωμιά, λάδι, ελιές, όσπρια, σαπούνια, βότανα, αρώματα, αλοιφές, μέλια, κρασιά, τυριά, πίτες, χυμούς, έπιπλα, παιχνίδια, ξυλόγλυπτα, υφαντά, κεραμικά, καλάθια, διακοσμητικά, μουσικά όργανα....

Ο καιρός ήταν θαυμάσιος.Ο κόσμος είχε κατακλύσει το χώρο.Συζητήσεις έδιναν κι έπαιρναν. Άλλοτε ήρεμες και γελαστές άλλοτε πιο έντονες.Ταυτόχρονα γίνονταν εκδηλώσεις και παιχνίδια για παιδιά, τους μικρούς επισκέπτες.

Ακόμη μαθήματα από χειροτέχνες που έδειχναν τη δουλειά τους.

- 24 -

Και μουσική και χορός.Μια ατμόσφαιρα χαρούμενη με γελαστά πρόσωπα, πολλά χρώματα και μυρουδιές.Ένας κόσμος που χωράει πολλούς κόσμους.Και βέβαια άξιζε τον κόπο.Ευτυχώς που δεν τελείωσε. Υπάρχει και η αυριανή μέρα....

Βιβλιογραφία- Square Foot Gardening, M. Bathrolomew- Gardening for all seasons, New Alchemists- Στοιχεία Βιολογίας , Μάριος Δεσύλας- Βιοκαλλιέργειες, Αναστ. Αλκιμος- Φυτοπροστασία χωρίς χημικά, Πανάγος Γαβριήλ- Φυσική καλλιέργεια, Μ. Fukuoka- Η επανάσταση Θεού, φύσης και ανθρώπου, M. Fukuoka- Οδηγοί φαρμακευτικών φυτών, F. Paris- High - Yield Gardening, Hunt and Bortz- Insect Pests of Farm, Garden and Orchard, Davidson Lyon- Soil Fertility , E. Pfeiffer- The Soul of Soil, Gershuny and Smillie- Garden insect, disease and weed identification guide, Smith Carr- The Plant , Gerbert Grohmam- Οργανική λίπανση και αμειψισπορές, Νικόλαος Σιδηράς- Φυτοφάρμακα, εκδ. Γενική Γραμματεία Ν. Γενιάς

κομποστ

- 25 -