ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

ΥΓΕΙΑ2013ΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ

salus.gr

2

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

genesis pharma

4

ΥΓΕΙΑ2013ΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

ACTIVE BUSINESS PUBLISHING Καδμείας 17, Βοτανικός. Τ.κ. 11855 Αθήνα

Τηλ: +30 2103427481 , +30 210 3428666Φαξ: +30 2103421955

URL: www.statbank.gr www.timetv.gr www.exportleaders.gr www.traveltimes.gr www.newtimes.gr

Email: info@timetv.gr info@statbank.gr

ΕΚΔΟΤΗΣΣπύρος Α. Κτενάς

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣΝατάσα Σπαγαδώρου

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣΓιώργος ΣακκάςΔιονύσης Βασιλόπουλος

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣΚωνσταντίνος Παναγόπουλος

ΑΝΑΛΥΣΗ-ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝΑντονέλα ΤόνιΓιάννα Στεργίου

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜARKETING-ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣΘεόδωρος Τσακάλογλου

ΤΜΗΜΑ MARKETING – ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣΜυρτώ ΤοζακίδηΆντζελα Χανιωτάκη

ART DIRECTORΗλίας Σουλίδης

ΦΙΛΜ – ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΙ – ΕΚΤΥΠΩΣΗΑφοι Ρόη ΑΕ

Τιμή: 30 ευρώ

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

EDITORIALΜια διαφορετική κατάσταση βιώνουν τα τελευταία τρία χρόνια οι Έλληνες πολίτες όσον αφορά την υγεία, την περίθαλψη και γενικά την καθημερινότητά τους. Μια κατάσταση η οποία δεν φαίνεται ότι μοιάζει με καμία άλλη εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Μια κατάσταση όπου φορείς και κοινωνικές ομάδες έχουν αναλάβει να στηρίξουν για τα καλά τον υγειονομικό ιστό της χώρας και όπου οι Έλληνες για πρώτη φορά – χωρίς αυτό να ακούγεται μελό – έχουν αφήσει απ’ έξω τις διχόνοιες και τις μικρότητες έχουν ανασκουμπωθεί κάνοντας ό,τι καλύτερο μπορούν για τους συνανθρώ-πους τους, και μάλιστα με γενναιοδωρία. Ίσως η ενέργεια αυτή αποτελεί μια καλή ευκαιρία για να παραδειγματιστούν τόσο το κράτος όσο και οι επιχειρήσεις. Πράγματι, θα λέγαμε ότι οι ενέργειες αυτές αποτελούν ένα άριστο μοντέλο κοινωνικής ευθύνης, ατομικής όμως και όχι εταιρικής. Ναι, η Ελλάδα διέρχεται μια βαθιά κρίση εδώ και τρία χρόνια και ίσως η κρίση αυτή διαρκέσει για κάμποσο ακόμη. Η δύσκολη αυτή κατάσταση όμως υπήρξε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να δούμε κατάματα τον κακό εαυτό μας, να απαλλαγούμε από τους μύθους και τις αρνητικές συνήθειες και να πάμε παρακάτω με σύνεση και ψυχραιμία. Διότι δεν είναι δυνατό σε μια χώρα 11 εκατ. κατοίκων η φαρμακευτική δαπάνη το 2009 να χτυπάει «κόκκινο» αγγίζοντας τα 5,6 δισ. ευρώ, το 2013 να μειώνεται στα 2,37 δισ. ευρώ και η πρόβλεψη για το 2014 να είναι στα 2 δισ. ευρώ. Δεν μπορεί εδώ και 30 χρόνια που υφίσταται το ΕΣΥ – με ένα πλήθος ικανών οικονομολόγων της υγείας αλλά και πλήθος υπουργών που έχουν περάσει από το… πολύπαθο υπουργείο Υγείας – να μην έχουμε οικοδομήσει ένα σύστημα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Και τώρα, 30 χρόνια μετά το ΕΣΥ, με την Ελλάδα στα όρια της ανθρωπιστικής κρίσης, με τους Έλληνες να στερούνται τις καινοτόμες θε-ραπείες τους (συνεπεία της διετούς καθυστέρησης του δελτίου τιμών) αλλά συχνά και τις υπηρεσίες υγείας, με τους γιατρούς να μεταναστεύουν στο εξωτερικό για εργασία, να συζητάμε ακόμη για το αν πρέπει να έχουμε ή όχι τον οικογενειακό γιατρό. Άρα τι συνέβαινε όλα αυτά τα χρόνια; Ξοδεύαμε αδιακρίτως χωρίς να υπολογίζουμε τις επόμενες γενιές; Συνταγογραφούσαμε φάρμακα και παραπεμπτικά χωρίς καμία πρόνοια για την επόμενη ημέρα της υγείας και των συνανθρώπων μας; Δημιουργούσαμε προκλητή ζήτηση προς κάθε κατεύθυνση και ζούσαμε με δανεικά ώσπου μια ημέρα ξυπνήσαμε; Και επειδή δεν μπορούσαμε να μαζέψουμε το χάος στο «σπίτι» μας, αποφασίσα-με να προσλάβουμε μια ομάδα ξένων εμπειρογνωμόνων για να μας βάλει σε τάξη. Να βάλει σε τάξη αυτό που έπρεπε να έχουμε ήδη κάνει, όχι μόνο για εμάς και την πατρίδα μας αλλά κυρίως για τα παιδιά μας και τις επό-μενες γενιές. Το μνημόνιο νομοτελειακά κάποτε θα τελειώσει. Και τότε πρέπει να είμαστε έτοιμοι και έμπειροι, αφού θα έχουμε μάθει από τα λάθη μας, να προχωρήσουμε παρακάτω και να αλλάξουμε σελίδα. Να προχωρή-σουμε στη σελίδα της ανάπτυξης, της καινοτομίας και της προκοπής που έχουμε αποδείξει ότι μπορούμε εμείς οι Έλληνες να δημιουργήσουμε. Ποιος είπε ότι είμαστε καμωμένοι για τα μικρά και τα ευτελή; Βλέπουμε καθημερινά παραδείγματα δημιουργί-ας από επιχειρήσεις που μας κάνουν ιδιαίτερα υπερήφανους. Ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες που σηκώνουν το ανάστημά τους και ανταγωνίζονται κολοσσούς, που υψώνουν την ελληνική σημαία σε «δύσβατες» και απαιτητικές περιοχές της παγκόσμιας αγοράς. Επιχειρήσεις υπηρεσιών υγείας τις οποίες εμπιστεύονται λαοί του εξωτερικού για τη νοσηλεία τους, εταιρείες που πιστοποιούνται δίκαια και αντικειμενικά, προκειμένου να προσφέρουν υπηρεσίες σε ιδιαίτερα επιχειρηματικά «μονοπάτια», όπως αυτά του ιατρικού τουρισμού, όπου αν και δεν διαθέτουμε ακόμη το σχετικό νομοσχέδιο (;!), εν τούτοις οι ίδιοι οι ιδιώτες ανοίγουν τον δρόμο στέλνοντας μήνυμα στους κυβερνήτες. Και ακόμη άξιους και ακάματους επιστήμονες που κάνουν γνωστό το όνομα της Ελλάδας στο εξωτερικό, ανιχνεύοντας διαρκώς για νέες καινοτόμες και εξατομικευμένες θεραπείες, οι οποίες θα σηματοδοτήσουν την ανάπτυξη. Ελληνικές καινοτόμες εταιρείες που δίνουν τα χέρια με τα «τσακάλια» της διεθνούς αγοράς, διεκδικώντας μερίδιο από την παγκόσμια «πίτα» της καινοτομίας. Μιλάμε για την ελληνική Σellas Life Sciences, την οποία επέλεξε πρόσφατα η Fochon Pharma, μέλος της κινεζικής Fosun Pharma – παγκόσμιος ηγέτης στην ανακάλυψη φαρμάκων – εκχωρώντας της τα παγκόσμια δικαιώματα (εκτός από την Κίνα) για την ανάπτυξη δύο μορίων, του διαβήτη τύπου ΙΙ και του καρκίνου του πνεύμονα. Η Σellas θα επενδύσει ως και 400 εκατ. ευρώ για την κλινική ανάπτυξη των δύο αυτών μορίων, με στόχο τη βελτιστοποίηση του θεραπευτικού αποτελέσματος στην αντιμετώπιση των συγκεκριμένων σοβαρών παθή-σεων. Το πλέον σημαντικό όμως είναι ότι η Σellas επιθυμεί να συμβάλει ώστε οι κλινικές μελέτες να κατα-στούν σημαντική και προσοδοφόρα δραστηριότητα για τα νοσοκομεία στη χώρα μας, όπως συμβαίνει στα περισσότερα νοσηλευτικά ιδρύματα του εξωτερικού. Ιδού λοιπόν πεδίον δόξης λαμπρόν για το ΕΣΥ και τη βιωσιμότητά του. Με δεδομένο δε ότι όλες οι μελέτες των οικονομολόγων της υγείας δείχνουν ότι τα δημόσια συστήματα κοστίζουν περισσότερο από τα ιδιωτικά, ιδού μια σοβαρή πρόταση με οικονομική σημασία. Ιδού ένα άριστο παράδειγμα σύμπραξης δημόσιου με ιδιωτικό τομέα, αρκεί να κοιτάξουμε μακρύτερα και απενο-χοποιημένα, με τα «μάτια» της Ελλάδας τού αύριο. Αυτά είναι καλά νέα για μια… μουδιασμένη Ελλάδα που περνάει τη δυσκολότερη κρίση στη μεταπολιτευτική ιστορία της. Διότι αποδεικνύουν ότι υπάρχει και μια άλλη Ελλάδα που αναπτύσσεται και καινοτομεί, που αντιστέκεται και δημιουργεί, έχοντας το μυαλό της στο μέλλον!

Της Νατάσσας Ν. Σπαγαδώρου

6

ΥΓΕΙΑ2013ΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ

Editorial:

3 Νατάσσας Σπαγαδώρου

6 Γιώργος Σακκάς

Παρεμβάσεις:

8 Άδωνις Γεωργιάδης, Υπουργός Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης

10 Ανδρέας Ξανθός, Επικεφαλής Τομέα Υγείας ΚΟ Συ.ΡΙΖ.Α. / Ε.κ.μ.

11 Κωνσταντίνος Φρουζής, Πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος και Αντιπρόεδρος της Novartis Hellas

12 Δημήτριος Δέμος, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας

14 Βασίλειος Κάτσος, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της Pharmathen / Γενικός Γραμματέας Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας

16 Μάρκος Γερασσόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος της Sanofi-Aventis και Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος

17 Δημήτρης Γιαννακόπουλος, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος της VIANEX

18 Ιωάννης Βλόντζος, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος Merck A.E. / Πρόεδρος της Ένωσης Βιοτεχνολογίας Ελλάδος

20 Δημήτρης Κοντός, Πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας

21 Μαρία Σκουρολιάκου, Α΄ Αντιπρόεδρος Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων, Επίκουρος Καθηγήτρια του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου

22 Γεώργιος Πάγκαλος, Πρόεδρος της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Κονωνικής Ασφάλισης

23 Γεώργιος Πατούλης, Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών

24 Μιχάλης Βλασταράκος, Πρόεδρος Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου

26 Βαρβάρα Ανεμοδουρά, Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Πειραιά

27 Κυριάκος Θεοδοσιάδης, Πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου

28 Σταύρος Μπελώνης, Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Φαρμακοποιών Ελλάδος

29 Γιάννης Δαγρές, Φαρμακοποιός, Μέλος Διοίκησης Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής (ΦΣΑ-ΝΠΔΔ)

30 Παύλος Αρναούτης, Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Προμηθευτών Επιστημών & Υγείας

31 Μαριάννα Λάμπρου, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Σπανίων Παθήσεων

32 Ιωάννης Κυριόπουλος, Καθηγητής και Διευθυντής του Τομέα Οικονομικών της Υγείας στην Εθνική Σχολή Δημόσιας υγείας

34 Γιάννης Υφαντόπουλος, Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας

36 Άρης Σισσούρας, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών

37 Γεώργιος Καλαφατάκης, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακευτικού Μάρκετινγκ

38 Κυριάκος Σουλιώτης, Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικής Υγείας, Σχολή κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου επιστημονικός συνεργάτης, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

39 Γεράσιμος Κοσμάτος, Πρόεδρος της Ένωσης Φαρμάκων Ευρείας Χρήσης

40 Γρηγόρης Σαραφιανός, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Ιδιωτικών Κλινικών

41 Λυκούργος Λιαρόπουλος, Καθηγητής των Οικονομικών Υγείας και επικεφαλής της Επιτροπής για τη Συνεννόηση των Νοσοκομείων

49 Εμπόριο Εισαγωγικές και Εμπορικές Επιχειρήσεις

83 Βιομηχανία Παραγωγικές Επιχειρήσεις

101 Φαρμακαποθήκες

107 Επιστημονικά και Ιατρικά Μηχανήματα

113 Special Section Καλλυντικά

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

8

EDITORIALΣε ένα φαύλο κύκλο στέρησης δυνατοτήτων ανάκαμψης φαίνεται να οδηγείται η ελληνική οικονομία τα τελευταία χρόνια, η οποία ρυθμιζόμενη μέσα από μια σειρά οριζόντιων λογιστικών κυρίως μέτρων, προσπαθεί να εξορθολογιστεί με βασικό γνώμονα τη μείωση των δαπανών. Η συνταγή στεγνή. Χωρίς τα βασικά συστα-τικά μιας λογικής για επανεκκίνηση της οικονομίας, αφού η στρατηγική, όσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυτή η λέξη, έχει να κάνει μόνο με τον περιορισμό των δαπανών. Η οικονομία όμως είναι ανάπτυξη και επενδύσεις. Δεν είναι δαπάνες ή, τουλάχιστον, δεν μόνο αυτές. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια το ΑΕΠ υποχώρησε κατά 21%. Για κάποιους αυτή η μείωση δεν είναι αδικαιολό-γητη, τουλάχιστον σε όλο το εύρος της, αφού η κατανάλωση ήταν αυτή που το είχε φουσκώσει και, όπως ήταν λογικό, καμία φούσκα δεν συντηρείται ες αεί. Την ίδια ώρα, κάποιοι σημαντικοί κλάδοι της οικονομίας, συνδε-δεμένοι με την ανάπτυξη αλλά και την εύρυθμη λειτουργίας της κοινωνίας, σημείωσαν περαιτέρω δραματική υποχώρηση. Ο κλάδος της υγείας ήταν ένας από αυτούς. Ειδικότερα ο κλάδος του φαρμάκου τα τελευταία χρόνια σημείωσε συρρίκνωση διπλασία του ΑΕΠ. Εκτιμά-ται μάλιστα ότι η ελληνική αγορά φαρμάκου απώλεσε το 40% της αξίας της από το τέλος του 2009, ενώ η συνεισφορά του ελληνικού Δημοσίου ως βασικού αγοραστή φαρμάκων ήταν σημαντικά μειωμένη καθώς η δημόσια δαπάνη για φάρμακα είναι μειωμένη στα 2,37 δισ. ευρώ, ήτοι κατά 55% χαμηλότερα αυτής του 2009 και το 2014 αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω στα 2 δισ. ευρώ. Και εδώ είναι το σημαντικό λάθος που κάνει η κυβέρνηση και οι δανειστές μας. Δεν έχει γίνει συνείδηση ότι τα κεφάλαια που προσανατολίζονται στην υγεία δεν είναι μια δαπάνη που χάνεται σε αγορές lifestyle! Είναι επένδυση που επιστρέφει και δίνει υπεραξία στην κοινωνία. Ενισχύοντας και συντηρώντας την υγεία μιας κοινωνίας, ουσιαστικά γίνεται η πρωταρχική επένδυση για την ανάπτυξή της.Την ίδια στιγμή, ακόμη και με απόλυτα οικονομικούς όρους, το να προσανατολίζονται κεφάλαια κρατικά στην αναμόρφωση του υγειονομικού χάρτη και κυρίως στην εισαγωγή της καινοτομίας, αυτό είναι κέρδος. Επενδύ-ονται χρήματα σε μια διαδικασία εκσυγχρονισμού, δημιουργούνται οικονομίες κλίμακος, μειώνεται το κόστος, αναβαθμίζονται οι υπηρεσίες και βελτιώνονται τα προσφερόμενα προϊόντα. Άρα δημιουργούνται υπεραξίες και κέρδος, και μάλιστα σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Αν δε κοιτάξουμε λίγο πιο μακριά, σε ορίζοντα πενταε-τίας και πλέον, γεγονός που απαιτείται όταν χαράσσεις πολιτικές και επιβάλλεται όταν οι πολιτικές αφορούν χώρες, το όφελος είναι μεγαλειώδες.Με το ΑΕΠ λοιπόν σε ελεύθερη πτώση ή, έστω αν δεχτούμε σε σταθεροποίηση στα τρέχοντα χαμηλά επίπεδα, η χώρα πρέπει να αντιπαραβάλει στους κινδύνους της γενικής απαξίωσής της την ανάπτυξη. Ο κλάδος της φαρμακοβιομηχανίας, κλάδος με πρώτη ύλη την καινοτομία, αποτελεί έναν από τους σημα-ντικότερους και πιο ελπιδοφόρους, για μόχλευση ανάπτυξης, κλάδους στη χώρα μας. Και κατά τη McKinsey, είναι ένα από τα έξι «rising stars» που μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση του ΑΕΠ. Επιπλέον, κατά το ΙΟΒΕ, το αποτύπωμα στην ελληνική οικονομία της παραγωγής και εμπορίας φαρμάκων μαζί με τις εξαγωγές σε πάνω από 100 χώρες της ελληνικής βιομηχανίας και με την έμμεση και προκαλούμενη επίδραση φθάνει τα 7,5 δισ. ευρώ στη χώρα μας και αγγίζει το 4% του ΑΕΠ μας.Αντίστοιχα στην απασχόληση, η οποία τα τελευταία δύο χρόνια έχει πάρει την κατιούσα λόγω των λανθασμέ-νων στρατηγικών επιλογών των πρόσφατων κυβερνήσεων, η φαρμακοβιομηχανία έχει 23.000 άμεσες θέσεις εργασίας και συνολικά 135.000 οργανικές θέσεις σε όλα τα συναφή επαγγέλματα που αφορούν το φάρμακο. Και φυσικά πέρα από το φάρμακο υπάρχουν και οι υπηρεσίες υγείας που είναι σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα. Είναι παράλογο μια διαπιστωμένη πηγή ανάπτυξης να την αφήνουμε ανεκμετάλλευτη. Είναι τουλάχιστον ασυ-νεπές να μην αφήνουμε την καινοτομία να μετουσιωθεί σε ΑΕΠ.

Του ΓιώργουΣακκά

Φρένο στον φαύλο

κύκλο της συρρίκνωσης

με μετουσίωση της καινοτομίας

σε ΑΕΠ

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

elpen

10

Ο χώρος της Υγείας θα έπρεπε να έχει εξορθολογιστεί εδώ και χρόνια. Να παρέχει υψηλού επιπέδου υγειονο-μική φροντίδα, χωρίς όμως ανεξέλεγκτες δαπάνες. Να έχουν γίνει αυτονόητες κινήσεις που έχουν προ πολλού υλοποιηθεί σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες.Η σημερινή κατάσταση και τα προβλήματα δεν αφήνουν περιθώριο για αδράνεια αλλά επιβάλλουν σκληρή δουλειά, καθώς και βούληση για αλλαγές, με αποκλειστικό γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και την πρόνοια προς τον πολίτη.Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο υπό ολοκλήρωση αναπροσανατολισμός μικρών νοσοκομείων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και η μετατροπή τους είτε σε Κέντρα Υγείας Αστικού Τύπου είτε σε Χρόνιων Παθή-σεων. Κάτι που επετεύχθη χωρίς να υποβαθμιστούν στο ελάχιστο οι υπηρεσίες υγείας και χωρίς να υπάρξει ουδεμία απόλυση. Αντιθέτως, αξιοποιώντας την κινητικότητα ως εργαλείο, ενώσαμε τις δυνάμεις μας για να ενισχύσουμε την αποτελεσματικότητά μας εκεί όπου υπάρχουν ανάγκες, δηλαδή στα μεγάλα νοσοκομεία. Με την ολοκλήρωση της κινητικότητας, ενισχύεται η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, αυξάνονται σταδιακά οι κλίνες των μεγάλων νοσοκομείων, ανοίγουν χειρουργεία και κρεβάτια εντατικής θεραπείας, καθώς και κλίνες εφημερίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Γενικό Ογκολογικό Νοσοκομείο «Οι Άγιοι Ανάργυροι», ένα υπερ-σύγχρονο νοσοκομείο που αναπτύσσεται πλήρως και μπαίνει στην γενική εφημερία.Ακόμη ένα ενδεικτικό παράδειγμα μεταρρύθμισης είναι η φαρμακευτική δαπάνη η οποία από 5,2 δις ευρώ το 2009 έχει πλέον μειωθεί στα 2,370 δις ευρώ για το 2013, χωρίς ωστόσο να έχουν επηρεαστεί οι παροχές και οι καλύψεις προς τους πολίτες. Παράλληλα επιδιώκουμε την αύξηση της χρήσης των γενοσήμων, με κίνητρα για όλους, ιατρούς, φαρμακοποιούς και ασφαλισμένους. Με τα χρήματα τα οποία εξοικονομούμε, εισάγουμε στην Ελλάδα καινοτόμα φάρμακα για σοβαρές και σπάνιες ασθένειες, ενώ κάνουμε όλες τις απαραίτητες ενέργειες ώστε να επιστρέψουν στα φαρμακεία τα επονομαζό-μενα «ακριβά» φάρμακα.Δεν μένουμε μόνο σε αυτά. Στόχος μας είναι “η υγεία για όλους”. Μια επιδίωξη η οποία δεν είναι εύκολη και βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των προτεραιοτήτων μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της προσπάθει-άς μας, είναι το Εισιτήριο Ελεύθερης Πρόσβασης στην πρωτοβάθμια φροντίδα για 230.000 ανασφάλιστους συμπολίτες μας. Παράλληλα, σε συνεργασία με την Task Force και κυρίως τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, σχεδιάζουμε την παροχή ενός πακέτου υπηρεσιών υγείας σε κάθε συμπολίτη μας, αναγνωρίζοντας και μη παραγνωρίζοντας τις επιπτώσεις της σημερινής δημοσιονομικής συγκυρίας.Αντιμετωπίζουμε άμεσα και ρεαλιστικά κάθε πρόβλημα το οποίο προκύπτει, όπως επί παραδείγματι το έλ-λειμμα του ΕΟΠΥΥ. Επιταχύνουμε την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Οργανισμού έως και το τέλος του έτους και προπαντός προβαίνουμε σε ελέγχους ώστε να μην επαναληφθούν ανάλογα φαινόμενα και υπερβάσεις. Και όλα αυτά χωρίς αιφνιδιασμούς αλλά μέσα από διάλογο και ενημέρωση όλων των φορέων. Για αυτό το λόγο από την πρώτη στιγμή έχω ανοιχτή την πόρτα του γραφείου μου σε οποιονδήποτε μπορεί να βοηθήσει. Πα-ρουσιάζω σε κάθε συνάντηση, με απόλυτη ειλικρίνεια, τις δυνατότητες και τα περιθώρια που έχουμε και καλώ τους πάντες να γίνουν συμμέτοχοι στην κοινή προσπάθεια που οφείλουμε να καταβάλλουμε προς όφελος των Ελλήνων. Στην κατεύθυνση αυτή ξεκίνησε και σύντομα ολοκληρώνεται ο διάλογος για την πρωτοβάθμια φροντίδα υγεί-ας και τον ΕΟΠΥΥ -αν δηλαδή παραμείνει ως έχει ή θα διατηρήσει μόνο το χαρακτήρα του αγοραστή- όπου παραλάβαμε τέσσερις σχετικές μελέτες τις οποίες θέσαμε υπόψιν όλων των εμπλεκόμενων φορέων ώστε να πάρουμε τις καλύτερες δυνατές αποφάσεις.Προφανώς δε διαθέτουμε μαγικές συνταγές για την επίλυση των προβλημάτων. Δεν υπάρχουν τέτοιες συντα-γές άλλωστε. Αλλά με σκληρή εργασία, διαφάνεια και συγκροτημένο σχέδιο μπορούμε να τα καταφέρουμε. Δεν είναι άλλωστε καιρός για χαμένο χρόνο, ούτε για χαμένες ευκαιρίες Μόνο έτσι μπορούμε να θεμελιώσουμε και να χτίσουμε ένα βιώσιμο και αποτελεσματικό Εθνικό Σύστημα Υγείας. Ένα σύστημα υγείας το οποίο χρειαζόμαστε και μας αξίζει.

Άδωνις Γεωργιάδης

Υπουργός Υγείας και Κοινωνικής

Αλληλεγγύης

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

genepharm

12

Η κατάσταση της υγείας στη χώρα μας είναι τραγική. Δεν είναι αντιπολιτευτική υπερβολή η διαπίστωση ότι ζούμε μια πρωτοφανή ανθρωπιστική κρίση που έχει πλήξει ιδιαίτερα την υγεία των πολιτών. Από τη μια μεριά τα αιτήματα για φροντίδα από το δημόσιο σύστημα αυξάνονται αλματωδώς, από την άλλη οι περικοπές στο εθνικό σύστημα υγείας, την κοινωνική ασφάλιση και την πρόνοια έχουν οδηγήσει πολλούς συμπολίτες μας σε αδυναμία να λάβουν και τις πιο βασικές υπηρεσίες υγείας, οδηγώντας τους σε ένα καθεστώς υγειονομικής φτώχειας.Ας δούμε εν τάχει μερικά από τα απτά αποτελέσματα της πολιτικής της μνημονιακής λιτότητας στο χώρο της υγείας: Τουλάχιστον τρία εκατομμύρια ανασφάλιστοι δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Πάνω από 40 ασθενείς κάθε μέρα στην Αθήνα σε «ουρά» για μια κλίνη σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Ράντζα σε όλες τις εφημερίες. Τεράστιες ελλείψεις προσωπικού, κυρίως νοσηλευτικού, σε όλα τα νοσοκομεία. Ελλείψεις φαρμά-κων και μεγάλη αύξηση της επιβάρυνσης των ασφαλισμένων στη φαρμακευτική δαπάνη. Εξοντωτικά χρέη του ΕΟΠΥΥ προς ιατρούς, φαρμακοποιούς, φυσικοθεραπευτές, μικρά εργαστήρια κτλ. Η λιτότητα και οι περικοπές δεν είναι το μέσο της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, είναι ο στόχος. Το κοινωνικό κράτος δεν είναι απλά ακριβό και ατελέσφορο, είναι ανεπιθύμητο. Στον πυρήνα της νεοφιλελεύθερης πολιτι-κής βρίσκεται ο κοινωνικός δαρβινισμός και ο άκρατος ατομισμός, αξίες που έρχονται σε ευθεία αντίθεση με την αλληλεγγύη και την ισότητα, που είναι οι βασικές αρχές του κοινωνικού κράτους. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πρόσφατο σχέδιο της Τρόικας για την αναμόρφωση του ΕΟΠΥΥ, η υγεία αναφέρεται ως κλάδος της οι-κονομίας και ευκαιρία για την επιχειρηματική ανάπτυξη στην Ελλάδα και όχι ως συνταγματικά κατοχυρωμένο κοινωνικό δικαίωμα. Η δική μας άποψη είναι διαμετρικά αντίθετη με τη λογική της αγοράς και της επιχειρηματικότητας στο χώρο της περίθαλψης. Εμείς πιστεύουμε στην αποεμπορευματοποίηση της υγείας και του φαρμάκου, σε ένα δημόσιο σύστημα υγείας καθολικής και ισότιμης πρόσβασης όλων των ανθρώπων, ανεξάρτητα από εργασία, ασφάλιση ή νομιμότητα παραμονής στη χώρα. Σε μια περίοδο βαθιάς ύφεσης και ανεξέλεγκτης ανεργίας, το σύστημα υγείας δεν μπορεί να βασίζεται στις φθίνουσες ασφαλιστικές εισφορές. Αν θέλουμε αξιοπρεπή υγεία για όλους τους πολίτες της χώρας πρέπει σταδιακά να προχωρήσουμε σε ένα σύστημα που θα χρηματοδο-τείται από τη γενική φορολογία. Δεν είναι μια εύκολη μεταρρύθμιση, είναι όμως ο μόνος τρόπος που θα μας επιτρέψει να εγγυηθούμε αξιοπρεπείς παροχές υγείας προς όλους τους ανθρώπους που ζουν σε αυτή τη χώρα.Βασικός πυλώνας ενός τέτοιου συστήματος θα είναι η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ), η οργανωμένη πρόληψη και αγωγή υγείας, η διατομεακή παρέμβαση στους νοσογόνους παράγοντες του περιβάλλοντος και στους κοινωνικούς προσδιοριστές της υγείας (εργασία, μόρφωση, διατροφή, κατοικία, φυσικό και δομημένο περιβάλλον, οδική ασφάλεια κτλ.) , η επένδυση στο εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό. Ένα ολοκληρωμένο και ποιοτικό σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας θα ανακουφίσει τα νοσοκομεία από την τεράστια πίεση που δέχονται λόγω της αύξησης των αιτημάτων για περίθαλψη. Εμείς πιστεύουμε ότι τα νοσοκομεία του ΕΣΥ έχουν αξιόλογο δυναμικό και μπορούν να προσφέρουν ποιοτικές και αποδοτικές υπη-ρεσίες, αν αναδιοργανωθούν, αν στηριχθούν με στοχευμένες προσλήψεις τα Τμήματα Επειγόντων Περιστατι-κών (ΤΕΠ), οι ΜΕΘ, οι ειδικές Μονάδες, οι κλινικές της επαρχίας και των νησιών, αν εφαρμοστούν διαγνωστικά και θεραπευτικά πρωτόκολλα και αν υπάρξει αποτελεσματικός έλεγχος στις προμήθειες υλικών και φαρμά-κων. Σε αντίθεση με την κυβέρνηση που κλείνει νοσηλευτικές μονάδες λόγω μνημονιακών δεσμεύσεων, που ετοιμάζεται να συρρικνώσει τις δομές ΠΦΥ του ΕΣΥ και του ΕΟΠΥΥ «ανοίγοντας την αγορά» στους επιχειρη-ματικούς ομίλους, εμείς θεωρούμε ότι χρειάζεται ανασυγκρότηση των δημόσιων δομών υγείας με βάση έναν επικαιροποιημένο χάρτη καταγραφής των πραγματικών υγειονομικών αναγκών.Στο χώρο του φαρμάκου η πολιτική κατακόρυφης μείωσης της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης έχει οδη-γήσει πλέον να έχουμε κατά κεφαλή δαπάνη πολύ κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, να υπάρχει δυσκολία ανταπόκρισης των πολιτών στη φαρμακευτική αγωγή λόγω της αυξημένης συμμετοχής στο κόστος και να προωθείται η άλωση της εγχώριας αγοράς από πολυεθνικές γενοσήμων αμφιβόλου ποιότητας. Η όντως μεγά-λη αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης που παρατηρήθηκε στη χώρα μας δεν οφείλεται στην «πολυφαρμα-κία των Ελλήνων», αλλά ήταν αποτέλεσμα της ευνοϊκής για τη φαρμακοβιομηχανία τιμολόγησης των πρωτοτύ-πων αλλά και των γενοσήμων και φυσικά της ανυπαρξίας οποιουδήποτε αξιόπιστου μηχανισμού ελέγχου της συνταγογράφησης. Για να αναστραφεί αυτή η πορεία χρειάζεται αναβάθμιση του ελεγκτικού - παραγωγικού ρόλου του ΕΟΦ και του ΙΦΕΤ στο πλαίσιο μιας φαρμακευτικής πολιτικής δημοσίου συμφέροντος, με στήριξη της εγχώριας παραγωγικής δραστηριότητας και την «απεξάρτηση» από τις πολυεθνικές, με όραμα τη δημιουρ-γία εθνικής φαρμακαποθήκης και φαρμακοβιομηχανίας.

Ανδρέας Ξανθός

Επικεφαλής Τομέα Υγείας

ΚΟ Συ.ΡΙΖ.Α. / Ε.κ.μ.

Η υγεία και το φάρμακο

αποτελούν κοινωνικά

αγαθά και όχι εμπορεύματα

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Κωνσταντίνος ΦρουζήςΠρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος και Αντιπρόεδρος της Novartis Hellas

Επικίνδυνα ρήγματα που προοιωνίζονται την κατάρρευση του συστήματος υγείας στη χώρα έχει προκαλέσει η κρίση που έχει συρρικνώσει το κράτος πρόνοιας τα τελευταία πέντε χρόνια. Η προσπάθεια αντίδρασης των κυβερνήσεων με τη δραστική μείωση των δαπανών υγείας έχει βελτιώσει την εικόνα των αριθμητικών αποτυ-πώσεων του κλάδου, όμως την ίδια στιγμή η ουσία, που είναι η περίθαλψη των Ελλήνων, πλήττεται καθημερι-νά όλο και περισσότερο. Ο κλάδος του φαρμάκου, από την αρχή της προσπάθειας εξορθολογισμού των δαπανών, συνεισέφερε τα μέγιστα αφενός μέσω της πτώσης των τιμών στα φάρμακα καθώς και του περιορισμού κατά 3 δισ. ευρώ των διαθέσιμων κρατικών κονδυλίων για τη φαρμακευτική περίθαλψη, αφετέρου με το PSI που εξαφάνισε με μία νομοτεχνική διάταξη πωλήσεις άνω του 1 δισ. ευρώ, με τα «απόνερα» της εξέλιξης αυτής να επηρεάζουν την πορεία των επιχειρήσεων. Παρ’ όλα αυτά, ο κλάδος καλείται και πάλι να εισφέρει καθώς σήμερα πρέπει να λειτουργήσει με γνώμονα ένα φαρμακευτικό προϋπολογισμό στα 2 δισ. ευρώ, εξαιρετικά χαμηλό για τον πληθυσμό της χώρας μας. Την ίδια στιγμή η πολιτεία, μη έχοντας πράξει τα δέοντα σε άλλους τομείς ώστε να περιορίσει άλλες μη ορθο-λογικές κοινωνικές δαπάνες αλλά κυρίως να συγκεντρώσει τα διαφυγόντα έσοδα του προϋπολογισμού από την ανεξέλεγκτη φοροδιαφυγή, έχει σχεδόν στραφεί αποκλειστικά στην κοινωνική μέριμνα και στον κλάδο υγείας. Το αποτέλεσμα είναι δυσβάσταχτο για τον Έλληνα πολίτη που δεν γνωρίζει πραγματικά τι θα αντιμε-τωπίσει σε περίπτωση που έχει ανάγκη περίθαλψης ή για τον ήδη πάσχοντα αν θα μπορέσει να συνεχίσει τη θεραπεία του. Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα αστάθειας, το μόνο βέβαιο είναι ότι η Ελλάδα, η οποία πριν από πέντε χρόνια βρισκόταν πράγματι πάνω από τον μέσο όρο σε κατά κεφαλήν δαπάνη μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, έχει σήμερα μια κατά κεφαλήν δαπάνη που βρίσκεται μόλις και μετά βίας στα 2/3 του μέσου όρου της Ευρώπης ενώ για το 2014 οδεύουμε σχεδόν στο μισό! Με αυτές λοιπόν τις συνθήκες, το μέλλον, το άμεσο μέλλον το μόνο που «εξασφαλίζει» είναι η ανασφάλεια του Έλληνα πολίτη όσον αφορά το σύστημα υγείας και την πρόσβασή του σε θεραπείες. Το δικαίωμα στην πρόσβαση σε περίθαλψη τείνει να καταργηθεί και δυστυχώς οδηγούμαστε σε μια κοινωνία που θα προβλέπει εξαιρετικά χαμηλού επιπέδου υπηρεσίες περίθαλψης ειδικά για τα άτομα με χαμηλά εισοδήματα, μια κατηγο-ρία που τείνει να πλειοψηφεί στη χώρα μας. Παράλληλα, την ώρα που τα μακροοικονομικά στοιχεία τείνουν να αποκαταστήσουν στο εξωτερικό την εικόνα της χώρας, η φαρμακοβιομηχανία, πολυεθνική και ελληνική, δεν μπορεί να θεωρήσει ότι το επιχειρηματικό περιβάλλον της Ελλάδας σταθεροποιείται. Τα ανοιχτά θέματα για τους χρόνους εξόφλησης, τις τιμολογήσεις και την εισαγωγή νέων φαρμάκων, αλλά και η μόνιμα δραστική μείωση του φαρμακευτικού προϋπολογισμού δεν επιτρέπουν την αποκρυστάλλωση στρατηγικής και επενδύσεων. Απαιτείται άμεσα ένα σχέδιο δράσης για το σύνολο της υγείας. Υπάρχουν σημαντικά εργαλεία που μπορούν να εντοπίσουν ακριβώς τα σημεία παθογένειας του συνολικού συστήματος υγείας όπου ακόμη υπάρχουν ώστε να αλλάξουν. Πρέπει να γίνουν τομές όχι μόνο στον τομέα του φαρμάκου αλλά στο σύνολο των κέντρων κόστους είτε στα δημόσια νοσοκομεία είτε στον ΕΟΠΥΥ. Πρέπει να γίνουν κινήσεις εξασφάλισης πόρων ώστε να μην αγωνιούν οι πολίτες για το αν θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν το όποιο πρόβλημα προκύψει. Μόνο με τη λογική της επένδυσης στην υγεία μπορούμε να έχουμε αποτελέσματα και στο μέτωπο της κοινωνικής συνοχής και συσπείρωσης του λαού μας ώστε να ξαναβρούμε ως χώρα το δρόμο μας.

14

Το 2013 και πολύ περισσότερο το 2014 αναμένεται να σηματοδοτήσουν μια καθοριστική περίοδο για τη φαρ-μακοβιομηχανία αλλά και για ολόκληρη τη φαρμακευτική αγορά, η οποία καλείται να προσαρμοστεί στους ακόμη πιο σφικτούς προϋπολογισμούς για τη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη, όπως ορίζει η τριμερής επιτή-ρηση της χώρας. Πλησιάζοντας στο τέλος του 2013 φαίνεται πως ο στόχος των 2,371 δισ. ευρώ επιτυγχάνεται με μικρές αποκλίσεις, συνεπικουρούμενος βεβαίως από τις νέες μειώσεις τιμών, τα rebate και το σύστημα των αυτόματων επιστροφών της φαρμακοβιομηχανίας προς την κοινωνική ασφάλιση στην περίπτωση υπέρβασης των προϋπολογισμών, το γνωστό clawback.

Η μεγάλη πρόκληση όμως βρίσκεται ακόμη μπροστά μας, δεδομένου ότι ο στόχος των 2 δισ. ευρώ για τη φαρ-μακευτική δαπάνη του 2014 αναμένεται να θέσει σε σκληρή δοκιμασία όχι μόνο τα όρια βιωσιμότητας των φαρμακευτικών επιχειρήσεων, των φαρμακαποθηκών και των φαρμακείων αλλά και τη δυνατότητα πρόσβα-σης των ασφαλισμένων σε βασικές φαρμακευτικές θεραπείες. Έπειτα από τέσσερα σχεδόν χρόνια μνημονια-κής πολιτικής, με τις φαρμακευτικές δαπάνες να έχουν μειωθεί σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50%, είναι ορατή πλέον η αδυναμία παραγωγής νέων εξοικονομήσεων χωρίς την προσφυγή σε λύσεις που υπονομεύουν την επάρκεια της αγοράς και επιβάλλουν αυξημένη συμμετοχή στους ασθενείς σε μια εξαιρετικά δύσκολη περίο-δο όπου η κατακρήμνιση των εισοδημάτων και η έκρηξη της ανεργίας απειλούν να διαρρήξουν τον κοινωνικό ιστό.

Κατά συνέπεια θεωρώ ότι η φαρμακευτική αγορά εισέρχεται πλέον σε μια πολύ κρίσιμη φάση όπου δεν επιτρέπονται λάθη, όπου απαιτούνται πολύ προσεκτικές και ισορροπημένες κινήσεις στο επίπεδο τόσο της λήψης αποφάσεων όσο και της εφαρμογής και παρακολούθησής τους. Πρέπει να τονιστεί ότι τα μέχρι σήμερα δείγματα γραφής της πολιτείας δυστυχώς δεν ήταν ενθαρρυντικά αφού παρά το γεγονός της λογιστικής επίτευξης των οικονομικών στόχων για τη δαπάνη, τα περισσότερα εκ των μέτρων που σχεδιάστηκαν και εφαρμόστηκαν μέχρι και σήμερα υπηρετούν αποκλειστικά το κριτήριο της περιστολής της δαπάνης χωρίς απαραίτητα να υπακούουν στη μεσομακροπρόθεσμη λογική που πρέπει να διέπει ένα ολοκληρωμένο βιώσιμο σύστημα φαρμακευτικής πολιτικής.

Στο πλαίσιο αυτό, η ελληνική φαρμακοβιομηχανία βρίσκεται σε διαρκή διάλογο με την πολιτεία, που δείχνει πλέον αποφασισμένη να προχωρήσει με τόλμη. Προτείνουμε τεκμηριωμένες λύσεις που διασφαλίζουν την επίτευξη των στόχων για τα επόμενα χρόνια με τρόπο τέτοιο που θα επιτρέψει αφενός την απρόσκοπτη λειτουργία και επάρκεια της φαρμακευτικής αγοράς, χωρίς ακροβασίες που θα οδηγούσαν σε υποβάθμιση της ποιότητας των θεραπειών και θα έθεταν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία. Παράλληλα καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για τη δημιουργία των κατάλληλων προϋποθέσεων που θα δώσουν την απαραίτητη αναπτυξιακή ανάσα στην υγιή εγχώρια επιχειρηματικότητα. Και αυτό γιατί είμαστε πεπεισμένοι ότι μετά από μια τετραετία βίαιης προσαρμογής στα νέα δεδομένα, έπειτα από μια σειρά λανθασμένων κινήσεων που έχουν διαμορφώ-σει συνθήκες απειλητικές για τη βιωσιμότητα των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών, ήρθε επιτέλους η ώρα να μιλήσουμε για ανάπτυξη, εξωστρέφεια, προστιθέμενες αξίες, τεχνογνωσία, καινοτομία, απασχόληση.

Οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες και θέλουν και μπορούν να συνεισφέρουν στη σταθεροποίηση και στην έξοδο από την κρίση, αποτελώντας, φύσει και θέσει, μέρος της λύσης και όχι μέρος του προβλήματος. Η προσφορά των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών στην εθνική οικονομία και κοινωνία δεν αποτελεί ρητορικό σχήμα αλλά τεκμηριώνεται ποσοτικά από έγκυρες ανεξάρτητες πηγές και κατά συνέπεια δεν μπορεί παρά να ληφθεί σοβαρά υπόψη από την πολιτεία. Η αξιοποίηση της σημαντικής αναπτυξιακής δυναμικής των ελλη-νικών φαρμακοβιομηχανιών δεν είναι δυνατό να αποτελέσει αντικείμενο πολιτικού συμβιβασμού μεταξύ αντικρουόμενων συμφερόντων αλλά εθνική υπόθεση που αφορά την επιβίωση του συστήματος παροχής φαρμακευτικών φροντίδων, την απελευθέρωση των δημιουργικών δυνάμεων ενός πολύ δυναμικού κλάδου που επιμένει να παράγει πλούτο και να τον επενδύει στη χώρα, επιμένει στο άνοιγμα νέων αγορών στο εξωτε-ρικό, κατοχυρώνει τεχνογνωσία, ενισχύει την απασχόληση δημιουργώντας θέσεις εργασίας και τολμά να κοιτά μπροστά διεκδικώντας με αξιώσεις μερίδιο στην παγκόσμια φαρμακευτική αγορά. Σε πείσμα των αντίξοων συνθηκών, σε περιβάλλον γενικής αποβιομηχάνισης, η ελληνική φαρμακοβιομηχανία μένει και επιμένει στην Ελλάδα. Οι αποφάσεις που θα λάβει η πολιτεία στο προσεχές διάστημα θα κρίνουν την ορθότητα της επιλογής μας αυτής.

Δημήτριος Δέμος

Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης

Φαρμακοβιομηχανίας

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

16

Βασίλειος ΚάτσοςΠρόεδρος

& Διευθύνων Σύμβουλος της Pharmathen /

Γενικός Γραμματέας Πανελλήνιας Ένωσης

Φαρμακοβιομηχανίας

Είναι ενταγμένος σε μια συρρικνούμενη εθνική αγορά, η οποία έχει ως βασικά χαρακτηριστικά της την τιμή και το κόστος. Οι εταιρείες του κλάδου ωστόσο επιχειρούν – όσο ποτέ – να αναδείξουν ένα τρίτο χαρακτηριστικό, μια άλλη κρίσιμη παράμετρο: την ποιότητα. Αναγνωρίζουμε όλοι την ανάγκη εξορθολογισμού των δαπανών της υγείας. Η πορεία όμως δεν μπορεί να είναι κατηφορική και χωρίς τέλος. Οφείλει να έχει κομβικά σημεία. Να έχει τελικά κατεύθυνση και στόχους. Η χώρα φαίνεται ότι έχει αρχίσει να βγαίνει από το τέλμα. Τα μέτρα που θα συμβάλουν στη βελτίωση της εικόνας είναι εκείνα που θα θεσπιστούν στην κατεύθυνση της δημιουργίας σταθερών όρων. Όχι εκείνα που θα έχουν ως μοναδικό γνώμονα την περικοπή δαπανών. Η οδυνηρή εμπειρία των περασμένων ετών μάς έχει δεί-ξει ότι απαιτείται ορθή κατανομή πόρων. Η μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης των Ταμείων στα 2 δισ. ευρώ για το 2014 φαίνεται ότι αποτελεί μονόδρομο αλλά και ευκαιρία να μετρήσουμε και να μοιράσουμε σωστά τους πόρους. Είναι εποχή διαμόρφωσης ενός θεσμικού πλαισίου, μέσα στο οποίο θα μπορεί να κινηθεί η αγο-ρά. Μέτρα όπως τα θεραπευτικά πρωτόκολλα και η ηλεκτρονική συνταγογράφηση είναι εκ των ων ουκ άνευ.Είναι προφανές ότι η υγεία στην Ελλάδα είναι ένα τοπίο που αλλάζει. Η φαρμακευτική δαπάνη μειώνεται. Η πολιτεία επιχειρεί την αύξηση της διείσδυσης των γενόσημων φαρμάκων. Αρχίζουν να εφαρμόζονται τα θεραπευτικά πρωτόκολλα, αλλάζει ο τρόπος συνταγογράφησης και συνολικά η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Οι αλλαγές αυτές όμως πρέπει να έχουν συνέπεια και ουσία στην εφαρμογή και στην τήρησή τους. Η φαρμακευτική αγορά ανησυχεί για την εφαρμογή ή τις εξαγγελίες ad hoc εφαρμογής μιας σειράς μέτρων και πρακτικών σε εφήμερους στόχους. Ανησυχεί για την έλλειψη λογικής αλληλουχίας, η οποία καθιστά πολλές φορές αμφίβολη την αποτελεσματικότητα των μέτρων.

Για τις ελληνικές φαρμακευτικές επιχειρήσεις οι αλλαγές αυτές αποτελούν ευκαιρία εξέλιξης. Ο δυναμισμός και η προσαρμοστικότητά τους μπορεί να δημιουργήσουν όρους ανάπτυξης και προοπτικής. Υπό την προϋπόθε-ση ότι η πολιτεία θα αντιμετωπίσει τις επιχειρήσεις ως «εργαλείο» ανάπτυξης και όχι ως εμπόδιο στην προσπά-θεια ανόρθωσης της οικονομίας. Ο φαρμακευτικός κλάδος είναι πυλώνας της εθνικής οικονομίας. Μπορεί να συνεισφέρει στην ανάκαμψη της οικονομίας της χώρας, εφόσον διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις.

Τι σημαίνει όμως για την εθνική μας οικονομία η δραστηριοποίηση μιας μεγάλης ελληνικής φαρμακευτικής επιχείρησης; Θα μπορούσα να απαντήσω μέσα από το παράδειγμα της Pharmathen, θέλοντας να δώσω έμφα-ση στην προοπτική που έχουμε ως χώρα.Εδώ και σχεδόν μισό αιώνα η Pharmathen επενδύει σε έρευνα και ανάπτυξη, παραγωγή και διάθεση καινο-τόμων προϊόντων υγείας στην Ελλάδα αλλά και σε όλον τον κόσμο. Ακολουθώντας πιστά, με συνέπεια και μεθοδικότητα το στρατηγικό δόγμα μας, το δόγμα των τριών «Ε» – Έρευνα, Εξωστρέφεια, Επενδύσεις –, δεν αποκτήσαμε μόνο κύρος αλλά τη δυνατότητα να κάνουμε περισσότερες προσλήψεις και επενδύσεις σε καιρό ύφεσης. Να κάνουμε εξαγωγές υπηρεσιών και προϊόντων οι οποίες αγγίζουν το 1% των συνολικών εξαγωγών της χώρας και να φέρνουμε τα κέρδη αυτά πίσω στην Ελλάδα συνεισφέροντας στην εθνική μας οικονομία.Στη Pharmathen καταρρίψαμε μύθους παρόμοιους με εκείνους που θέλει να καταρρίψει σήμερα η Ελλάδα: ότι δεν μπορούμε να είμαστε εξωστρεφείς και ανταγωνιστικοί στις διεθνείς αγορές. Ότι δεν μπορούμε να αναπτυχθούμε εν μέσω κρίσης. Ότι δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε υπεραξία. Εμείς όμως συνεχίζουμε να ερευνούμε και παράγουμε για όλον τον κόσμο. Η διεθνής παρουσία μας είναι το διαβατήριο για μια βιώσιμη ανάπτυξη. Μέσα στο γενικό κλίμα απαισιοδοξίας και στην κρίση αυτοπεποίθησης που περνάμε ως κοινωνία και ως χώρα, εμείς μέσα από το δικό μας μοντέλο επιχειρηματικότητας, εξακολουθούμε να πιστεύουμε στις αναπτυξιακές δυνατότητες της Ελλάδας, στο ελληνι-κό ταλέντο και στα ελληνικά μυαλά.Πιστεύουμε ότι η ανάκαμψη της οικονομίας και η ανάπτυξη της χώρας θα έρθουν «από μέσα», από το εσω-τερικό της, από τις υγιείς δυνάμεις της οικονομίας που διαθέτουμε. Χτίζοντας το παρόν όπως θα θέλαμε να δούμε το μέλλον. Δημιουργώντας έναν κόσμο μέσα στον οποίο θα θέλαμε να ζουν τα παιδιά μας. 

Ο χώρος του φαρμάκου

καλείται να αντεπεξέλθει

σε ένα ασταθές οικονομικό περιβάλλον

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

18

Μάρκος Γερασσόπουλος

Διευθύνων Σύμβουλος της Sanofi-Aventis και Αντιπρόεδρος

του Συνδέσμου Φαρμακευτικών

Επιχειρήσεων Ελλάδος

Η ελληνική κοινωνία έχει βρεθεί αντιμέτωπη με μια ιδιαίτερα έντονη και πρωτοφανή οικονομική ύφεση τα τελευταία χρόνια. Η ύφεση αυτή έχει άμεση επίδραση στο βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων και μια έμμεση παρεπόμενη συνέπεια την εξασθένηση της υγειονομικής περίθαλψης των Ελλήνων. Οι συνεχείς μεταβολές του οικονομικού επιπέδου καθώς και τα αλλεπάλληλα οικονομικά μέτρα έχουν αποδυναμώσει και την ιατροφαρ-μακευτική περίθαλψη των ασθενών με αποτέλεσμα να περιορίζεται η πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών στην υγεία. Οι αλλαγές που έχουν εφαρμοστεί στην υγεία είναι περισσότερο αριθμητικού χαρακτήρα. Μπορεί οι δαπά-νες να συγκρατήθηκαν, αλλά πρέπει να υπάρξει και η αποδοτικότητά τους στο όλο σύστημα. Γίνεται μεγάλη προσπάθεια για τη βιωσιμότητα του συστήματος υγείας και για να περιοριστούν σημαντικά οι δαπάνες, αλλά το θέμα που παραμένει είναι αν ο Έλληνας ασθενής έχει πρόσβαση στη θεραπεία που έχει ανάγκη. Οι μειώσεις στις δαπάνες της υγείας έχουν προκαλέσει αρκετές δυσκολίες στην πρόσβαση των ασθενών στην υγειονομική περίθαλψη. Η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια κατά πολύ, αγγίζοντας πλέον τα 2 δισ. Η υγεία, σε κρίση και η ίδια, υφίσταται πολλές και συχνές μεταβολές. Αλλαγές στις τιμολογήσεις, συνεχείς μεταβολές στην αποζημίωση των φαρμάκων, καθυστερήσεις ένταξης νέων φαρμάκων, αύξηση της συμμε-τοχής του ασθενούς, συσσώρευση των χρεών των νοσοκομείων, επιβολή rebate - claw back στις φαρμακευ-τικές εταιρείες, αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο είναι μερικά από τα στοιχεία που συνθέτουν το πολύπλοκο περιβάλλον της υγείας. Μέσα σε όλα αυτά βρίσκεται ο ασθενής, ο οποίος, πέραν του ότι είναι επιβαρημένος από την όλη οικονομική κατάσταση, έχει να αντιμετωπίσει και το θέμα της υγείας του και της ποιότητας ζωής του που φθίνει συνεχώς. Αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι η παρεχόμενη υγεία αλλά και η δυνατότητα πρόσβασης σε νέες θεραπευτικές λύσεις δεν είναι πλέον και «τόσο» διαθέσιμες. Το επίπεδο υγείας των Ελλήνων χαμηλώνει τον πήχη με αυτόν τον τρόπο. Το σύστημα υγείας και περίθαλψης στην Ελλάδα δέχεται πιέσεις για περιορισμούς. Μέσα σε όλα υπάρχουν καθυστερήσεις στη διάθεση νέων φαρμακευτικών προϊόντων στην αγορά που πλησιάζουν τα τρία χρόνια. Η καινοτομία και η πρόσβαση σε νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις έχει παραγκωνιστεί. Επιπλέον οι συνεχείς αλλαγές στην τιμολόγηση των φαρμάκων δημιουργούν προβλήματα και στον ασθενή, καθώς δημιουργούνται κάποιες φορές ελλείψεις στην αγορά και ο ασθενής έχει δυσκολία στην πρόσβαση στη θεραπεία του. Επίσης τα νοσοκομεία πλέον λειτουργούν με συνεχώς συρρικνούμενους προϋπολογισμούς με άμεση συνέ-πεια την αδυναμία τους να καλύψουν τις ανάγκες των ασθενών σε φάρμακα. Οι ασθενείς από την πλευρά τους, στην προσπάθεια τους να πάρουν τη θεραπεία τους, καταφεύγουν στην προμήθεια του φαρμάκου από φαρμακεία ΕΟΠΥΥ με σημαντική προσωπική ταλαιπωρία και περιορισμένη πρόσβαση, καθώς δεν υπάρχει ικανός αριθμός φαρμακείων ΕΟΠΥΥ ανά την Ελλάδα όπου πρέπει να απευθύνονται όλοι οι ασθενείς για να το προμηθευτούν. Η συμμετοχή των ασθενών τα τελευταία χρόνια είναι αυξανόμενη. Ο Έλληνας ασθενής καταβάλλει μεγαλύ-τερα χρηματικά ποσά για την προμήθεια του φαρμάκων του σε σχέση με το παρελθόν, γεγονός το οποίο στο ευρύτερο περιβάλλον της κρίσης είναι αρκετά επιβαρυντικό και σε κάποιες περιπτώσεις δυσβάσταχτο. Με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η θεραπευτική προσέγγιση των ασθενών είτε με παράλειψη δόσεων/ σχημάτων για την επιμήκυνση της θεραπείας τους είτε με αραιότερες επισκέψεις στο θεράποντα ιατρό. Για όλους τους παραπάνω λόγους και κυρίως για τις επιπτώσεις που υφίσταται ο ασθενής, είναι επιτακτική η ανάγκη να επαναπροσδιοριστούν οι πολιτικές για την υγεία και το φάρμακο. Στο επίκεντρό τους πρέπει να τεθεί ο ασθενής και η βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής του, σε συνδυασμό με τη βιωσιμότητα του συστήματος υγείας. Ο Έλληνας ασθενής πρέπει να έχει τα ίδια δικαιώματα περίθαλψης και πρόσβασης στη θεραπεία με τον Ευρωπαίο ασθενή. Ο Έλληνας ασθενής δεν πρέπει να μένει πίσω από τις εξελίξεις της επιστή-μης. Οφείλουμε να του παρέχουμε υγεία και πρόσβαση σε αυτή. Όταν οι λύσεις υπάρχουν, θα πρέπει να είναι για τον ασθενή και όχι για την επιστήμη.

Επιπτώσεις στην πρόσβαση

των Ελλήνων ασθενών λόγω

της κρίσης

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Δημήτρης ΓιαννακόπουλοςΑναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος της VIANEX

Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια ζει μια πρωτόγνωρη κρίση. Κρίση πολυεπίπεδη, με τις οικονομικές συνέπειες να αντανακλώνται στο επίπεδο των αξιών, της κοινωνίας, του ανθρωπισμού. Οι πολιτικές του μνημονίου έβαλαν στο κρεβάτι του Προκρούστη τις ανάγκες όλης της ελληνικής κοινωνίας και πρώτα και κύρια την ανάγκη για ποιοτική δημόσια υγεία, αναπόσπαστο μέρος της οποίας είναι η φαρμακευτική πολιτική.Το φάρμακο ως κοινωνικό αγαθό, το οποίο παίζει αναντικατάστατο ρόλο στην υγεία και άρα πρέπει να είναι άριστης ποιότητας και προσβάσιμο σε όλους όσοι το έχουν ανάγκη, βρέθηκε και συνεχίζει να βρίσκεται στο επίκεντρο μιας διαμάχης διαφορετικών φιλοσοφιών: αυτής που εκπροσωπεί η τρόικα και θέτει ως ύψιστο κρι-τήριο το κόστος και αυτής που τόσα χρόνια η ελληνική φαρμακοβιομηχανία πρεσβεύει, της παραγωγής – με επιστημονικά κριτήρια – ποιοτικών φαρμάκων, με άξονα την αποτελεσματικότητα.Μια σειρά αποφάσεων, όπως η συνταγογράφηση με βάση τη δραστική ουσία ή η προμήθεια των νοσοκομεί-ων με μόνο κριτήριο τη χαμηλότερη τιμή, προκάλεσε ποιοτική υποβάθμιση του φαρμάκου στην ελληνική αγο-ρά, την ώρα που το μυαλό μας πρέπει να είναι στοχευμένο στον ασθενή, στις ανάγκες του και στην ποιότητα των σκευασμάτων.

Συνέπεια είναι η δημιουργία αναχωμάτων στην ελεύθερη πρόσβαση του ασθενούς στο κατάλληλο για κάθε περίπτωση φάρμακο και η εκ των πραγμάτων πριμοδότηση εισαγόμενων σκευασμάτων χαμηλού κόστους και αμφίβολης πολλές φορές ποιότητας. Σε μια εποχή που η επιβάρυνση της υγείας συνδέεται άμεσα με την ανερ-γία και την απώλεια εισοδήματος, έχουμε φθάσει να μιλάμε για απλή επιβίωση μεγάλης μερίδας πολιτών, τη στιγμή που το ποιοτικό ελληνικό φάρμακο είναι σε θέση να συνδράμει στην κατάσταση πλήρους σωματικής και ψυχικής ευεξίας του ανθρώπου και όχι στενά στην αντιμετώπιση της ασθένειας.Συνυπολογίζοντας τα διάφορα «χαράτσια», όπως rebate, clawback, υπερκοστολογήσεις, αλλά και τη συμμετο-χή στο PSI των ομολόγων που είχαν δοθεί υποχρεωτικά στους προμηθευτές έναντι χρεών των νοσοκομείων, γίνεται φανερό και το πλήγμα για την ελληνική φαρμακοβιομηχανία. Επίσης καταδεικνύεται ότι έχει υιοθετη-θεί μια λογιστική λογική, η οποία απέχει παρασάγγας από τη στρατηγική ανάπτυξης που τόσο έχει ανάγκη ο κλάδος του φαρμάκου. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι πρόκειται για έναν κλάδο που συνεισφέρει σημαντικά στο ΑΕΠ και στην πραγματική οικονομία και προσφέρει περισσότερες από 50.000 άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας.

Η Βιανέξ, κατά τη μακρόχρονη ιστορία της, υπήρξε πάντα πιστή στην προσπάθεια στήριξης του κοινωνικού αυτού αγαθού και της ελληνικής παραγωγής, με σεβασμό στον Έλληνα εργαζόμενο και κατ’ επέκταση στη μέση ελληνική οικογένεια. Ακόμη και την περίοδο της κρίσης δεν προχώρησε σε απολύσεις, διατηρώντας στο ακέραιο το δυναμικό των 1.200 εργαζομένων της.Με αυτούς ως βασικούς της συμμάχους και αξιοποιώντας τις παραγωγικές της δυνατότητες και το υψηλού επιπέδου επιστημονικό δυναμικό που διαθέτει, στάθηκε όρθια μέσα στο δυσχερές οικονομικό περιβάλλον και έβαλε στέρεες βάσεις για τη δημιουργία ενός πρότυπου εξαγωγικού αναπτυξιακού μοντέλου, που τόσο έχει ανάγκη η χώρα. Είπε όχι στις απολύσεις, όχι στις μειώσεις, ναι σε νέες επενδύσεις, σχεδιάζει νέα προϊόντα και αυξάνει την εξω-στρέφειά της. Θέλοντας να στείλει μήνυμα ισόρροπης ανάπτυξης, εγκαινίασε πρόσφατα τα νέα γραφεία της στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο ενίσχυσης του λιγότερο ανεπτυγμένου δυτικού τομέα της πόλης.Μέσα στο 2013 η Βιανέξ συνήψε μια στρατηγικής σημασίας συμφωνία με τη φαρμακοβιομηχανία Lilly, που μεταφράζεται σε επένδυση της τάξεως του 1,5 εκατ. ευρώ και οδηγεί σε 135 νέες θέσεις εργασίας και κάλυψη του 3%-4% του ετήσιου κύκλου εργασιών της, για την παραγωγή άνω των 10.000.000 τεμαχίων ενέσιμου αντι-βιοτικού για σοβαρές λοιμώξεις ετησίως (βανκομυκίνη), με εξαγωγή του 100% στην αγορά της Κίνας.Εν μέσω της πλέον καταστροφικής οικονομικής κρίσης που έπληξε τη μεταπολεμική Ελλάδα, εμείς στεκό-μαστε όρθιοι, παρά τα πολλαπλά και στοχευμένα χτυπήματα που έχει δεχθεί και εξακολουθεί να δέχεται ο κλάδος μας.Στεκόμαστε όρθιοι κρατώντας ψηλά την ελληνική σημαία και την εθνική μας υπερηφάνεια στα πέρατα της γης!

20

Οι φαρμακοβιομηχανίες που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας υπήρξαν πάντοτε ένας από τους σημαντικό-τερους βραχίονες της εθνικής οικονομίας, ένας πυλώνας εξωστρέφειας και καινοτομίας για την εγχώρια επι-χειρηματικότητα. Σε αυτό το δυσχερές οικονομικό περιβάλλον, όλοι οι τομείς βιώνουν τους κλυδωνισμούς της δυσμενούς διεθνούς συγκυρίας. Είναι ενδεικτικό ότι ο φαρμακευτικός κλάδος γνωρίζει σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο το χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης των τελευταίων ετών. Οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις επιτελούν ένα δύσκολο έργο μέσα σε έναν κυκεώνα καινούργιων νομοθετημάτων και καλούνται να αντιμετωπίσουν προ-βλήματα που θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητά τους, όπως η πολυετής συσσώρευση των χρεών, η έλλειψη ελέγχου στο σύστημα υγείας, η συμπίεση των τιμών, η γραφειοκρατία και τα αλλεπάλληλα rebate.Παρά τις δύσκολες οικονομικά συνθήκες, ο χώρος του φαρμάκου συνεχίζει να αποτελεί σημαντικό εταίρο στην ελληνική οικονομία, απασχολώντας ένα μεγάλο αριθμό εργαζομένων που αγγίζει τις 20.000, ενώ συνολι-κά οι θέσεις εργασίας που υπάρχουν χάρη στο φάρμακο αγγίζουν τις 130.000. Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς το σημαντικό μερίδιο συνεισφοράς μας στην ελληνική κοινωνία καθώς και την υποχρέωσή μας όχι μόνο να διατηρήσουμε αυτές τις θέσεις εργασίας αλλά και να βοηθήσουμε ώστε να δημιουργηθούν ακόμη περισσότερες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η φαρμακοβιομηχανία έχει αποδείξει έμπρακτα, αυτή τη δύσκολη περίοδο, την υπεύθυνη στάση της, υφιστάμενη μέτρα και αποφάσεις που πλήττουν καίρια τα συμφέροντά της και σε ορισμένες περιπτώσεις θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητά της. Η συμβολή μας στα δημόσια έσοδα και στη συγκράτηση του ΑΕΠ της χώρας μας, σε συνδυασμό με τις επενδύσεις στις οποίες προχωρούν οι φαρμακοβι-ομηχανίες, αποτελεί σημαντική κίνηση μέσα στον ελληνικό επιχειρηματικό χώρο. Για τον λόγο αυτόν ο στόχος που πρέπει να θέσουμε μαζί με την πολιτεία είναι η δημιουργία ενός φιλικότερου πεδίου έρευνας και ανάπτυ-ξης, το οποίο είναι βέβαιον ότι θα επιφέρει περισσότερες επενδύσεις στη χώρα μας. Η καινοτομία στο χώρο της υγείας, εκτός από το προφανές όφελος για τους ασθενείς, όπως η αύξηση του προσδόκιμου και η βελτίωση της ζωής, η μείωση του κόστους νοσηλείας, η καλύτερη περίθαλψη και η αντι-μετώπιση των ασθενειών με πιο σύγχρονες μεθόδους κτλ., επιφέρει ανάκαμψη των οικονομικών μεγεθών του ευρύτερου τομέα της υγείας. Η φαρμακοβιομηχανία αποτελεί τον πρώτο κλάδο σε παγκόσμιο επίπεδο που επανεπενδύει το μεγαλύτερο ποσοστό του τζίρου του σε έρευνα και ανάπτυξη. Σύμφωνα μάλιστα με πρόσφα-τα στοιχεία, τόσο οι φαμακευτικές όσο και οι εταιρείες βιοτεχνολογίας προχώρησαν σε επενδύσεις ύψους 135 δισ. δολαρίων με τάση στην πενταετία να προσεγγίσει τα 150 δισ. δολάρια ετησίως. Πρόκειται για ποσοστό τζίρου των εταιρειών του κλάδου που αγγίζει το 20% και αποτελεί περισσότερο από το 10% του συνόλου των επενδύσεων σε έρευνα και ανάπτυξη που γίνεται από την παγκόσμια βιομηχανία σε όλους τους κλάδους.Η καινοτομία, η δημιουργία νέων και αποκλειστικών προϊόντων και υπηρεσιών αποτελούν την κινητήριο δύναμη τόσο για τις φαρμακοβιομηχανίες όσο και για την εθνική οικονομία, οδηγώντας στην ανάπτυξη των υποδομών και καλλιεργώντας τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να ευδοκιμήσουν οι κλινικές έρευνες εντός των συνόρων. Η πολιτεία το τελευταίο διάστημα φαίνεται να αντιλαμβάνεται την αναγκαιότητα προώθησης ευνοϊ-κού νομοθετικού πλαισίου προς αυτή την κατεύθυνση.Οι φαρμακευτικές εταιρείες έχουν αποδείξει την αντοχή τους απέναντι στις συνέπειες της κρίσης στοχεύοντας παράλληλα στη μεγιστοποίηση του οφέλους για τον ασθενή και την κοινωνία. Το φάρμακο δεν είναι προϊόν, είναι κοινωνικό αγαθό και αποτελεί δικαίωμα του ασθενούς η πρόσβαση στην κατάλληλη θεραπεία. Η φαρ-μακοβιομηχανία έχει προσφέρει θεραπείες σε ασθένειες μέχρι πρόσφατα ανίατες, επενδύοντας στην τοπική οικονομία με έρευνα και ανάπτυξη και απασχόληση, αποτελώντας συγχρόνως έναν από τους πιο αξιόπιστους κοινωνικούς εταίρους.

Ιωάννης Βλόντζος

Πρόεδρος και Διευθύνων

Σύμβουλος Merck A.E. Πρόεδρος της Ένωσης

Βιοτεχνολογίας Ελλάδος

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

● Η υγεία είναι σωματική και ψυχική● Η ομορφιά επηρεάζεται από τη σωματική και ψυχική υγεία● Το φάρμακο είναι μέσο της προάσπισης της υγείας

Ο ιατρός με την επιστημονική του γνώση και εμπειρία δεν πρέπει να υπακούει τους «κράζοντες» ότι ξοδεύο-νται πολλά για την περίθαλψη των πολιτών, αντιθέτως πρέπει να προσφέρει υπηρεσίες υψηλού επιπέδου.Ο ρόλος του ιατρού στην παροχή υπηρεσιών υγείας και στη δημόσια υγεία είναι μονοσήμαντος, μοναδικός και αναντικατάστατος.Η βασική αρχή ότι ο ιατρός έχει ως μοναδικό του μέλημα τη θεραπεία και ως εκ τούτου δύναται και πρέπει να χρησιμοποιεί το μέσο και τη μέθοδο που επιστημονικά κρίνει ότι είναι για το όφελος του ασθενούς, αποδει-κνύει το αναντικατάστατο του ρόλου του.

Από την άλλη πλευρά βεβαίως τα μέσα που του διατίθενται πρέπει να είναι επιλεγμένα και να ανταποκρίνονται σε υψηλές προδιαγραφές. ● Το αποτελεσματικό φάρμακο πρέπει να είναι και ασφαλές ● Το αξιόπιστο αναλώσιμο για μια εξέταση πρέπει να είναι ασφαλές ● Το κατάλληλο χρησιμοποιούμενο ιατρικό μηχάνημα πρέπει να έχει σωστές προδιαγραφές κ.λπ.

Ως εκ τούτου στο έργο του ιατρού, προκειμένου να ωφεληθεί ο ασθενής, πρέπει να έχει συμμετοχή η πολιτεία και διά των φορέων της να διασφαλίζει το έργο του ιατρού και το όφελος του πολίτη που είναι η υγεία του, καθώς και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του πάσχοντος από χρόνια προβλήματα.

Η υγεία, η ιατρική και η ομορφιά λατρεύονταν από την αρχαιότητα, στις οποίες έδιναν διαστάσεις «θεϊκές», διότι έτσι πίστευαν ότι μπορούν να τις εξασφαλίσουν.

Μετά τα μεγάλα επιτεύγματα της ιατρικής επιστήμης και τις ιατρικές ανακαλύψεις μεγάλων ιατρών, και δη Ελλήνων (π.χ. Παπανικολάου), εμείς σήμερα τι μπορούμε να κάνουμε, να διασφαλίσουμε και να εξασφαλίσου-με; Τι δυνατότητες έχουμε εκτός από το να δίνουμε την επιστημονική μας γνώση και εμπειρία στο έργο μας; Ο ιπποκράτειος όρκος μας είναι ικανός και αναγκαίος στην άσκηση του έργου μας;

22

Ο ΕΟΠΥΥ οφείλει να παρέχει ασφαλιστική περίθαλψη υπό όρους ιατρικής αποτελεσματικότητας, οικονομικής αποδοτικότητας και κοινωνικής ισότητας, ενώ παράλληλα να διασφαλίζει την παροχή ενός βασικού πακέτου υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) στους ασφαλισμένους αλλά και στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού.Αδιαμφισβήτητα, στη σύντομη λειτουργία του ΕΟΠΥΥ, από τη σύστασή του ως σήμερα, παρατηρήθηκαν ορ-γανωτικά και διαχειριστικά προβλήματα. Κύρια αιτία αυτών ήταν η ημιτελής υλοποίηση του εγχειρήματος του ΕΟΠΥΥ και η απουσία στρατηγικού σχεδιασμού και ευρύτερης υποστήριξής του από τους εταίρους.Κατά συνέπεια, δύο μόλις χρόνια από τη συγκρότηση του ΕΟΠΥΥ καλούμαστε να ολοκληρώσουμε τη μεταρ-ρυθμιστική πρωτοβουλία και να υποστηρίξουμε το αίτημα για διαμόρφωση ενός ενιαίου δημόσιου φορέα παροχής υπηρεσιών ΠΦΥ με κοινό προϋπολογισμό. Κατά συνέπεια, απαιτούνται διαρθρωτικές αλλαγές και δημιουργία ενός νέου σχήματος το οποίο θα διασφαλίζει την κάλυψη των αναγκών υγείας του πληθυσμού και την ομαλή λειτουργία και βιωσιμότητα του Οργανισμού, δεδομένων μάλιστα των περιοριστικών οικονομικών συνθηκών.Ο ενιαίος αυτός φορέας, ως ολοκληρωμένη μορφή παροχής υπηρεσιών ΠΦΥ, πρέπει να ενσωματώνει τις μονά-δες ΠΦΥ του ΕΟΠΥΥ, του ΕΣΥ αλλά και τους συμβεβλημένους παρόχους και να διαμορφώσει έναν νέο χάρτη ΠΦΥ στη χώρα. Η ενοποίηση των υφιστάμενων δομών υπό τον ΕΟΠΥΥ επιβάλλει επίσης τη λειτουργική αναδι-άρθρωση των μονάδων ΠΦΥ, βάσει γεωγραφικών, δημογραφικών και πληθυσμιακών κριτηρίων. Με τον τρόπο αυτόν αντιμετωπίζονται χρονίζουσες παθογένειες του δημόσιου συστήματος ΠΦΥ, όπως για παράδειγμα οι αλληλοεπικαλύψεις δομών, η υποστελέχωση μονάδων ή η υπολειτουργία τους, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα τη στροφή των ασφαλισμένων στον ιδιωτικό τομέα και στα νοσοκομεία. Κύριος στόχος είναι η δημιουργία συνεκτικού συστήματος ΠΦΥ με επίκεντρο τις επί μέρους Νομαρχιακές Μονάδες Αναφοράς Υγείας και τα επί μέρους δίκτυα αυτών ανά καλλικρατικό δήμο, που θα διαχειρίζονται κλειστούς προϋπολογισμούς που θα διαμορφώνονται σύμφωνα με ιστορικά απολογιστικά στοιχεία και συνα-φή κριτήρια.Η δημιουργία μέσω των δικτύων ενός νέου σχήματος παροχής υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, με ολοήμερη λειτουργία και πρόγραμμα εφημεριών, οδηγεί σε εκσυγχρονισμό των υπαρχουσών δομών αλλά και πλήρη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού. Με τον τρόπο αυτόν τα δίκτυα δύνανται να εγγυηθούν ποιοτικές υπηρεσίες υγείας σε επίπεδο πρωτοβάθμιας περίθαλψης και να ανακόψουν τη ροή προς τις δευτεροβάθμιες δομές. Επιπλέον η συγκρότηση των δικτύων θέτει εχέγγυα για την πλήρη και συνεχή φροντίδα υγείας του πληθυσμού και την αποδοτική χρήση των πόρων σύμφωνα με τις ανάγκες υγείας των επί μέρους γεωγραφικών περιοχών και τα επιδημιολογικά και δημογραφικά χαρακτηρι-στικά των πληθυσμών ευθύνης.Ωστόσο οι αλλαγές πρέπει επίσης να στοχεύουν στην οργανωτική μεταρρύθμιση του ΕΟΠΥΥ, ως παρόχου και αγοραστή υπηρεσιών ΠΦΥ. Βασικός λόγος της ενίσχυσης του ρόλου του ΕΟΠΥΥ ως παρόχου είναι η αναγκαία ενδυνάμωση του Οργανισμού, ώστε να μπορεί να εξασφαλίσει την καθολική κάλυψη του πληθυσμού της επικράτειας, το μηδενικό κόστος χρόνου και τη βελτίωση του επίπεδου υγείας μέσω προγραμμάτων πρόλη-ψης, αγωγής και προαγωγής της υγείας. Παράλληλα μόνο μέσω του ΕΟΠΥΥ ως παρόχου και αγοραστή είναι δυνατός ο έλεγχος των στρεβλώσεων, όπως για παράδειγμα η δημιουργία μονοπωλιακών καταστάσεων από ιδιώτες προμηθευτές, ιδιαίτερα στην περιφέρεια.Σημαντικό στοιχείο υπέρ της τεκμηρίωσης του ΕΟΠΥΥ ως παρόχου και αγοραστή είναι η ανάγκη διατήρησης του κλάδου της αγοράς και του κλάδου της παροχής υπηρεσιών ΠΦΥ υπό έναν φορέα, με διακριτές ωστόσο υπηρεσίες, ώστε να είναι δυνατός ο ενιαίος έλεγχος. Μόνο μέσω ενιαίου ελέγχου είναι εφικτή η παρακολούθη-ση των προϋπολογισμών και η διαφάνεια των συναλλαγών και ως εκ τούτου καθίσταται δυνατή η συγκράτηση της δαπάνης και η τήρηση των προϋπολογισμών. Η ένταξη των μονάδων ΠΦΥ του ΕΣΥ στον ΕΟΠΥΥ αποτελεί στρατηγικής σημασίας επιλογή, καθώς με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται η συμπληρωματική σχέση της ασφάλισης και της ΠΦΥ. Ωστόσο αποτελεί γενική πα-ραδοχή ότι κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια οφείλει να διέπεται από κανόνες διαχρονικής σταθερότητας, υποστήριξης και ευρύτερης συναίνεσης των εταίρων ώστε, μολονότι αλλάζουν οι προϋποθέσεις και η συγκυ-ρία, οι στόχοι να παραμένουν σαφείς και οριοθετημένοι προς ένα σύστημα υγείας το οποίο θα ικανοποιεί τους χρήστες και θα αξιοποιεί πλήρως τους σπάνιους πόρους που δεσμεύει.

Δημήτρης Κοντός

Πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Παροχής

Υπηρεσιών Υγείας

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Μαρία ΣκουρολιάκουΑ΄ Αντιπρόεδρος Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων, Επίκουρος Καθηγήτρια του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου

Ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων, που ιδρύθηκε το 1983, επιτελεί ιδιαίτερα σημαντικό έργο με αρμοδιότητες στους τομείς της αξιολόγησης και της έγκρισης φαρμάκων και άλλων προϊόντων της αρμοδιότητάς του, της μετεγκριτικής παρακολούθησης της ποιότητας, ασφάλειας των φαρμάκων, της επιθεώρησης της παραγωγής και της διακίνησης καθώς επίσης και της φαρμακοεπαγρύπνησης και των κλινικών μελετών.Από το 2010 ως σήμερα και στο περιβάλλον της οικονομικής κρίσης ο ΕΟΦ συνέβαλε στο γενικότερο σχέδιο για την πολιτική φαρμάκου στη χώρα μας και υλοποίησε και εφάρμοσε δράσεις, παρέχοντας τεχνογνωσία για την κατάρτιση της θετικής και αρνητικής λίστας αποζημιούμενων φαρμάκων, για τον κατάλογο των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων (ΜΗΣΥΦΑ) και για τη λειτουργία της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Την τελευταία τριετία έχουμε καταφέρει να απλοποιήσουμε τις διαδικασίες και έχει εφαρμοσθεί ηλεκτρονική διαχείριση σε πολλούς τομείς. Επιπλέον τον τελευταίο χρόνο ο ΕΟΦ έχει αναλάβει και την αρμοδιότητα της τιμολόγησης των φαρμάκων. Την προώθηση των γενοσήμων, η οποία επιδιώκεται από το Υπουργείο Υγείας, εμείς ως ΕΟΦ την ενισχύουμε κυρίως και για να απαντήσουμε σε ανησυχίες που έχουν δημιουργηθεί ως προς την ασφάλεια και την αποτελε-σματικότητα των σκευασμάτων.Γενόσημο προϊόν είναι φαρμακευτικό προϊόν που έχει αναπτυχθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ίδιο με ήδη εγκεκριμένο προϊόν (το προϊόν αναφοράς) και είναι ασφαλές και αποτελεσματικό. Το γενόσημο προϊόν περι-έχει την ίδια δραστική, όπως το προϊόν αναφοράς, σε ίδια ποσότητα και είναι θεραπευτικά ισοδύναμο με το πρωτότυπο. Ένα πρωτότυπο φάρμακο έχει συνήθως αποκλειστική άδεια κυκλοφορίας για 10 χρόνια. Σε ό,τι αφορά την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά τους, τα γενόσημα προϊόντα παίρνουν άδεια αφού λήξει η περίοδος «αποκλειστικότητας» του πρωτότυπου φαρμάκου. Η χορήγηση άδειας στα γενόσημα πραγ-ματοποιείται σύμφωνα με τη νομοθεσία που ισχύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση από κάποια εθνική αρχή ή από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων και προβλέπει εξονυχιστική αξιολόγηση των επιστημονικών δεδομένων. Όλα τα φάρμακα, πρωτότυπα και γενόσημα, ανεξάρτητα από τη χώρα παραγωγής τους, για να εισαχθούν και να κυκλοφορήσουν στην Ελλάδα, ελέγχονται και εγκρίνονται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) και τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ). Ο ΕΟΦ διενεργεί συστηματικά εργαστηριακούς ελέγχους και επιθεωρήσεις. Επιπλέον, μετά την αδειοδότηση και κυκλοφορία των φαρμάκων, ο ΕΟΦ πραγματοποιεί εργαστηριακούς δειγματοληπτικούς ελέγχους και τακτικές και έκτακτες επιθεωρήσεις.Στόχος μας είναι η αύξηση του ποσοστού της χρήσης των γενοσήμων στην Ελλάδα, όπως συμβαίνει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ. Τα γενόσημα στην Ελλάδα κατέχουν το περίπου 18% της αγοράς. Οι καταναλωτές πρέπει να εμπιστευθούν τα γενόσημα καθώς όλα τα φάρμακα με άδεια κυκλοφορίας ΕΟΦ (πρωτότυπα και γενόσημα) είναι ασφαλή, αποτελεσματικά και ίδιας θεραπευτικής αξίας. Επιπλέον τα φάρμακα που παράγονται στη χώρα μας κυκλοφορούν στην ελληνική και στη διεθνή αγορά και είναι αναγνωρισμένα διεθνώς.

24

Γεώργιος Πάγκαλος

Πρόεδρος της Ηλεκτρονικής

Διακυβέρνησης Κονωνικής Ασφάλισης

H συνταγογράφηση των φαρμάκων και των ιατρικών πράξεων συνιστά μια από τις κρισιμότερες λειτουργίες του τομέα της υγείας αφού επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό τη δημόσια υγεία και τα δημόσια οικονομικά. Στη χώρα μας η εφαρμογή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης ξεκίνησε πιλοτικά το 2010, με την Η.ΔΙ.ΚΑ. Α.Ε. να έχει αναλάβει τη λειτουργία του συστήματος, διαθέτοντας 24 ώρες την ημέρα τόσο τις υποδομές της όσο και το εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό της. Το έργο ξεκίνησε πιλοτικά από τον ΟΑΕΕ και στη συνέχεια επεκτάθηκε και στα υπόλοιπα ασφαλιστικά ταμεία, τα οποία στη συνέχεια εντάχθηκαν στον ΕΟΠΥΥ. Πρόκειται, από όσα γνωρίζουμε, για τη μεγαλύτερη εφαρμογή από όσες «λειτουργούν» αυτή τη στιγμή στη χώρα μας, εξυπηρετώντας δεκάδες χιλιάδες χρήστες και περισσότερες από 5,5 εκατομμύρια πράξεις κάθε μήνα. Μέσα σε δύο χρόνια καταφέραμε να έχουμε ένα αξιόπιστο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, με πολύ χαμηλό κόστος ανάπτυξης και λειτουργίας, τη στιγμή που σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες απαιτήθηκαν οκτώ, δέκα ή και παραπάνω.

Η εφαρμογή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης αποτελεί αναμφίβολα ένα δραστικό εργαλείο για την πε-ριστολή των υπερβαλλουσών δαπανών. Σε καμία όμως περίπτωση δεν πρέπει να ταυτίζεται με μια εφαρμογή αποκλειστικά δημοσιονομικού χαρακτήρα. Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο για την προάσπιση της υγείας των πολιτών, τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών και τον έλεγχο των δαπανών. Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση αποτελεί ακόμη ένα πολύτιμο βοήθημα της πολιτείας για την κα-τάρτιση ενός αξιόπιστου υγειονομικού χάρτη στη χώρα μας και τον σχεδιασμό πολιτικών στο χώρο της υγείας. Είναι γνωστό ότι τα δεδομένα που είχε στα χέρια της η πολιτική ηγεσία ώστε να χαράξει πολιτική στο χώρο της περίθαλψης μέχρι σήμερα ήταν και ελλιπή και ανεπίκαιρα.

Τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν μέχρι σήμερα οι εμπλεκόμενοι [ασφαλισμένοι, φορείς κοινωνικής ασφάλι-σης (ΦΚΑ), γιατροί, φαρμακοποιοί κ.ά.]) στη διαδικασία της χειρόγραφης συνταγογράφησης ήταν όπως είναι γνωστό πολλά. Μερικά από αυτά: Λάθη ή ασάφειες σχετιζόμενες με τη χειρόγραφη δημιουργία των συντα-γών/ παραπεμπτικών, ιδίως σε σχέση με τη διάγνωση, το ποσοστό συμμετοχής ασφαλισμένου, τα φάρμακα και τις οδηγίες λήψης τους. Μεγάλη επιβάρυνση των ασφαλιστικών ταμείων με εκατομμύρια χειρόγραφες συνταγές που φυλάσσονταν σε αποθήκες, εκκαθαρίζονταν μετά από μήνες και ελέγχονταν δειγματοληπτικά. Αυξημένες δαπάνες συνταγογράφησης και παραπομπών εξετάσεων με αντίστοιχη επιβάρυνση της υγείας των πολιτών, καθώς και άλλες πρακτικές κατάχρησης του συστήματος, σε συνδυασμό με την αδυναμία άσκησης ελέγχου για την επιβολή κυρώσεων. Ουρές αναμονής για τη θεώρηση συνταγών/παραπεμπτικών ή/και για ανανέωση της συνταγής (περιπτώσεις χρόνιων παθήσεων). Έλλειψη διοικητικής πληροφόρησης για τη λήψη αποφάσεων και τη χάραξη στρατηγικής.

Ένα πρώτο άμεσο και ορατό αποτέλεσμα της εφαρμογής της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης ήταν η συμβολή της στη δραστική μείωση του κόστους της φαρμακευτικής περίθαλψης μέσω του περιορισμού των φαινομένων υπερσυνταγογράφησης, προώθησης της χρήσης γενόσημων φαρμάκων κλπ. Επίσης με την ηλε-κτρονική συνταγογράφηση το υπουργείο μπορεί σήμερα να ελέγχει ευκολότερα την κατεύθυνση της χρημα-τοδότησης του ΕΟΠΥΥ για τις ανάγκες πρωτοβάθμιας κάλυψης των ασφαλισμένων.

Επίσης με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση οι συνταγές που δημιουργούνται και εκτελούνται είναι έγκυρες και πλήρως συμπληρωμένες με όλα τα τυπικά στοιχεία που απαιτούνται από τη νομοθεσία. Επιπλέον είναι εφικτός ο άμεσος καθολικός και όχι δειγματοληπτικός έλεγχος των συνταγών, επιτυγχάνονται οικονομίες σε διάφορα επίπεδα, στη διακίνηση και αποθήκευση χαρτιού και στη διανομή βιβλιαρίων, η οποία θα προκύψει μελλοντικά), η παραγωγή στατιστικών στοιχείων για την πορεία της όλης διαδικασίας, η άμεση εκκαθάριση των συνταγών, καθώς επίσης και ποιοτικά στοιχεία σχετικά με τη συνταγογράφηση, προκειμένου η πολιτεία να έχει ένα εργαλείο για την υποβοήθησή της στη λήψη διοικητικών αποφάσεων.Το τελευταίο διάστημα προωθήθηκαν τέλος και νέες παρεμβάσεις στο σύστημα της ηλεκτρονικής συνταγο-γράφησης, όπως η ενσωμάτωση του ICD10 ανά ειδικότητα ιατρού και η εισαγωγή των θεραπευτικών πρωτο-κόλλων.

Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση δεν αποτελεί από μόνη της λύση για τα όποια προβλήματα του χώρου της υγείας. Αποτελεί όμως, και το απέδειξε νομίζουμε ήδη, ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για την επίλυση των προβλημάτων αυτών. Είναι ένα εργαλείο προς όφελος του ασφαλισμένου και του πολίτη. Ένα εργαλείο που συμβάλλει αποφασιστικά στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών και στη διασφάλιση της βιωσιμότητας του συστήματος υγείας για τις επόμενες δεκαετίες. Ένα εργαλείο που του αξίζει και πρέπει να υποστηριχθεί από όλους.

Ο ρόλος της ηλεκτρονικής

συνταγο-γράφησης

στη χάραξη πολιτικής στο χώρο

της υγείας

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Γεώργιος ΠατούληςΠρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών

Η ισότιμη προσβασιμότητα στις παροχές υγείας πρέπει να αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις όλης της Ευρώπης ώστε μέσα από ένα Κοινό Υγειονομικό Σύστημα Ισότιμης Υγείας, ο κάθε πολίτης να μπορεί να διασφαλίζει το δικαίωμα της διατήρησης στη ζωή, σε όποια χώρα και αν ζει ή διαμένει προσωρινά και σε όποια οικονομική κατάσταση έχει περιέλθει. Η οικονομική κρίση των λαών της Ευρώπης, και ιδιαίτερα του Νότου, δεν πρέπει να σημαίνει υγειονομική έκπτωση των πολιτών, σε όποια χώρα και αν ζουν. Άλλο είναι ο εξορθολογισμός των οικονομικών και η χρηστή διαχείριση στη διοίκηση των χωρών και άλλο τα δυσβάστακτα μέτρα να δημιουργούν ανθρωποκτονική κρίση σε κάποιες χώρες της Ευρώπης. Επειδή στην Ελλάδα, επί πολλές δεκαετίες, δεν υπήρχαν ούτε ελεγκτικοί μηχανισμοί ούτε ηλεκτρονική συνταγογράφηση, είχαμε μια υγεία υψηλού κόστους με χαμηλή ανταπόδοση στον πολίτη. Και αυτό όχι από ευθύνη των παρόχων υγείας και των ασθενών αλλά από ευθύνη των εκάστοτε κυβερνώντων της υγείας. Ήδη Έλληνες γιατροί βρίσκονται σε όλα τα υγειονομικά συστήματα της Ευρώπης, παράγοντας σπουδαίο ερευνητικό και επιστημονικό έργο, με τους κανόνες ποιότητας των ευρωπαϊκών χωρών αλλά και των ΗΠΑ. Αυτό καταδεικνύει ότι το πρόβλημα της υγείας στη χώρα μας «υψηλού κόστους και χαμη-λής ποιότητας» δεν προκύπτει από τους υγειονομικούς που σε όλον τον κόσμο θριαμβεύουν, αλλά από τις κακές πολιτικές που εδώ και πολλά χρόνια είχαν εγκαθιδρυθεί ή διατηρηθεί από τις εκάστοτε ηγεσίες. Είμαστε υπέρ των ελεγκτικών μηχανισμών αλλά είμαστε κατά των ακρωτηριαστικών μέτρων που συνεπάγο-νται έλλειψη φαρμάκων, έλλειψη εμβολίων, έλλειψη γιατρών στις δομές υγείας και αύξηση της θνησιμότητας και της θνητότητας στη χώρα μας. Μόνο ένας κεντρικός συντονισμός των κυβερνήσεων της Ευρώπης μπορεί να εφαρμόσει κοινά συστήματα υγείας, βάσει των υπαρχόντων δομών και των ιδιαίτερων αναγκών κάθε χώρας.

Ελπίζουμε η ελληνική κυβέρνηση να αναλάβει τις δικές της ευθύνες, με την ανάληψη των καθηκόντων της το 2014 στην προεδρία της Ε.Ε., ώστε να προωθήσει τις θέσεις μας που στοχεύουν στην καλύτερη ποιότητα της υγείας με το χαμηλότερο κόστος. Είναι σημαντικό να τεθούν οι παράμετροι εκείνες που θα διασφαλίζουν σε όλους τους Ευρωπαίους πολίτες ένα ελάχιστο, ένα στοιχειώδες δικαίωμα σε μια ισότιμη περίθαλψη παγκόσμιων σταθερών, σύμφωνα με τη συνταγ-ματική ελευθερία και τις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ και του ΠΟΥ, ώστε να μην πεθαίνουν άρρωστοι διασωληνωμένοι στα ράντζα και ανασφάλιστοι καρκινοπαθείς στο δρόμο.Κεντρική στόχευση για την Ελλάδα του 2014 πρέπει να είναι μια Ευρωπαϊκή Χάρτα Υγείας που θα εξασφαλί-ζει υγειονομικά ισότιμα τον ανασφάλιστο με τον ασφαλισμένο και τον πλούσιο με τον φτωχό μέσα από μια κεντρική στόχευση: τη διατήρηση όλων των πολιτών στη ζωή. Θεωρούμε πρώτιστης προτεραιότητας για την Ελλάδα ένα Σύστημα Υγείας εφάμιλλο της Ευρώπης, που θα στοχεύει στη διαφάνεια και στην αποδοτικότητα των υπηρεσιών του, χωρίς όμως να λησμονεί τον σεβασμό στη ζωή του αρρώστου. Αυτή είναι η πεμπτουσία της πολιτικής της υγείας που πρέπει να χαραχθεί. Και σε αυτή την προσπάθεια πρέπει να συμβάλουμε όλοι. Δεν περισσεύει κανείς.

Για να μην πεθαίνουν διασωληνωμένοι στα ράντζα, ανασφάλιστοι καρκινοπαθείς στο δρόμο και χρόνια άρρωστοι χωρίς φάρμακο

Δικαίωμα σε μια ισότιμη υγεία για όλους στις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ και του ΠΟΥ

26

Ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος έχει κατ’ επανάληψη τονίσει ότι βιώνουμε μια ανθρωπιστική κρίση που βαθαίνει όλο και περισσότερο. Η δημόσια υγεία από την οικονομική ύφεση έχει πληγεί ανεπανόρθωτα. Η πίεση της τρόικας και των δανειστών μας εν γένει για μείωση των δαπανών υγείας κάτω από το 6%, δημιουρ-γούν προοπτικές που η υγεία και η περίθαλψη του ελληνικού λαού θα τεθούν σε μεγάλη δοκιμασία. Όταν ο μέσος όρος των χωρών της ζώνης του ευρώ είναι άνω του 8%, είναι αντιληπτό ότι δεν μπορεί κανείς να είναι αισιόδοξος για τη δική μας προοπτική στην υγεία με δαπάνες κάτω του 6%. Παράλληλα ο ανεπαρκής έλεγχος για τις συνθήκες διαβίωσης του πληθυσμού που κατοικεί στη χώρα μας δημιουργεί κινδύνους σε μολυσματι-κές παθήσεις, αλλά και σε άλλες που οφείλονται σε περιβαλλοντικές διαταραχές. Η εγκατάλειψη εμβολιασμών από ομάδες πληθυσμού ή ορθής φαρμακευτικής περίθαλψης δημιουργεί τους κινδύνους συνολικά για την κοινωνία και την υγεία. Η πλημμελής σίτιση νέων παιδιών αλλά και ευπαθών ομάδων θέτει σε κίνδυνο παράλληλα όλο το πλέγμα της υγείας του λαού. Η δημόσια υγεία πρέπει να προστατευθεί από όλους μας με κάθε τρόπο. Οφείλει το κράτος να ενισχύσει τις δομές και όχι να αφήνεται σε φιλανθρωπική διάθεση και εθελοντική προσφορά.Όλοι οι έχοντες ή εκείνοι που κέρδισαν αρκετά χρήματα προ της κρίσης οφείλουν να συνειδητοποιήσουν ότι είναι μέλη αυτής της κοινωνίας που τους ανέδειξε και τους βοήθησε και είναι καιρός να βοηθήσουν στον ευαίσθητο τομέα της δημόσιας υγείας με την ενίσχυση που αυτή χρειάζεται.Ήδη πολλά ιδιωτικά ιατρεία έχουν κλείσει και πολλά θα κλείσουν τον επόμενο χρόνο, διότι δεν είναι δυνατόν να συνεχιστεί η λειτουργία τους. Οι ασθενείς καταφεύγουν όλο και περισσότερο στις δημόσιες δομές, διότι δεν έχουν περίσσευμα για ιδιωτική περίθαλψη και άλλοι θεραπεύονται μέσα από συμβουλές ιατρών, φίλων και γνωστών ή μετά από εγκατάλειψη της υγείας οδεύουν με ασθενοφόρα στα νοσοκομεία. Έτσι το κράτος κατα-ναλώνει περισσότερα χρήματα, και στο μέλλον θα επιδεινωθεί αυτό, για τη νοσηλεία ασθενών που μπορούσαν να θεραπευθούν αν υπήρχε πρωτοβάθμια περίθαλψη για τον κόσμο, ισχυρή και αποτελεσματική – δημόσια και ιδιωτική.

Είναι γεγονός ότι έχει αυξηθεί η προσέλευση του κόσμου στα δημόσια νοσοκομεία. Δεν θα μπορέσουν στο μέλλον να αντέξουν το βάρος και της πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Πρέπει να δημιουργηθεί πλέον, και η ανά-γκη το επιβάλλει σήμερα περισσότερο, δημόσια πρωτοβάθμια περίθαλψη με αστικά Κέντρα Υγείας, που θα εφημερεύουν καθημερινά, απαλλάσσοντας τα νοσοκομεία από το βάρος που δεν πρέπει να έχουν. Επίσης ο προσωπικός γιατρός, ο οποίος θα συνδέεται με τα αστικά κέντρα όπως και οι υπόλοιπες υφιστάμενες δομές, προκειμένου τα νοσοκομεία να ασχοληθούν με τον ρόλο τους που είναι η περίθαλψη των ασθενών.Ο κόσμος δεν έχει σήμερα διαθέσιμο ούτε ένα ευρώ. Είναι απαράδεκτο να ζητούνται για την περίθαλψή του σε νοσοκομείο 25 ευρώ ή οποιοδήποτε ποσό. Όχι μόνο πρέπει να καταργηθεί σαν μνημονιακή επιλογή, αλλά πρέπει συνολικά να βαδίσουμε σε μια ελάφρυνση της περίθαλψης του κάθε ασφαλισμένου και σε βελτίωση των παροχών.

O ΕΟΠΥΥ «καταρρέει»!Ο ΕΟΠΥΥ όπως σχεδιάστηκε, προχώρησε και λειτουργεί είναι ετοιμόρροπος στην παραπέρα πορεία του. Είχαμε τονίσει από την αρχή, αλλά δεν ακουστήκαμε, ότι θα έπρεπε όχι μόνο να προσεχθεί ο σχεδιασμός του, αλλά να στηριχθεί με πόρους και προσωπικό που να ανταποκρίνονται στην προοπτική ενός φορέα κάτω από τις υφιστάμενες σκληρές οικονομικές συνθήκες. Η ανεπαρκής απαρχής χρηματοδότησή του με 0,4%-0,6% του ΑΕΠ συνετέλεσε στη μεγάλη κρίση που βιώνει σήμερα, σε συνδυασμό με τη μεγάλη ύφεση και ανεργία και αδυναμία είσπραξης εισφορών ασθένειας. Αυτά είχαν ειπωθεί από εμάς από την αρχή. Θεωρηθήκαμε κινδυ-νολόγοι ή έξω από τεχνοκρατικές σύγχρονες απόψεις. Δυστυχώς επαληθευθήκαμε, γιατί η εμπειρία χρόνων στα θέματα υγείας, αλλά και στην παρακολούθηση της ασκούμενης πολιτικής υγείας, μας έχει οδηγήσει σε συμπεράσματα και μέσα από τη διεθνή εμπειρία, ότι η σοβαρότητα στο χώρο της ασκούμενης πολιτικής έχει καταργηθεί από τις επιδράσεις των διαφόρων συμφερόντων αλλά και των διαφόρων επικίνδυνων και άσχετων παρατρεχάμενων συμβούλων. Για να μπορέσει σήμερα να συνεχίσει έστω και πλημμελώς την λειτουργία του θέλει ενίσχυση. Η πρότασή μας είναι ότι η χρηματοδότηση πρέπει να ξεπεράσει το 1% του ΑΕΠ. Επίσης να εξευρεθούν κοινωνικοί πόροι, όπως π.χ. από επιπλέον φορολόγηση σε καπνό, οινόπνευμα, ρυπογόνες βιομηχανίες κ.ά.Τα ποσά που χρειάζονται είναι μεγάλα και θα αυξηθούν το επόμενο διάστημα. Χρειάζεται τόλμη, γενναία πο-λιτική και παρεμβάσεις. Ας διατεθούν επιτέλους από τα κέρδη κάποιων που πλούτισαν και από την υγεία, αλλά και από άλλες δραστηριότητες ποσά, για την ενίσχυση αυτού του Οργανισμού που τώρα αποτελεί ανάγκη για τον κόσμο.

Πιστεύουμε στα γενόσημα, αλλά...Είμαστε υπέρ των αξιόπιστων γενόσημων φαρμάκων και όχι κατ’ ανάγκην των πρωτότυπων. Τα γενόσημα, και ιδιαίτερα της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας που υπάρχει εμπειρία στη λειτουργία τους, είναι φάρμακα στα

Μιχάλης Βλασταράκος

Πρόεδρος Πανελληνίου

Ιατρικού Συλλόγου

Βιώνουμε ανθρωπιστική

κρίση. Απαιτείται

αξιόπιστη ΠΦΥ και ισχυρό ΕΣΥ

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

οποία έχουν εμπιστοσύνη οι Έλληνες γιατροί. Είμαστε υπέρ της ενίσχυσης, ιδιαίτερα των ελληνικών γενοσή-μων, διότι επιφέρουν προστιθέμενη αξία στην ελληνική οικονομία αλλά και συντελούν στην καταπολέμηση της ανεργίας με τις θέσεις εργασίας που παράγουν. Γενικά το αξιόπιστο γενόσημο, το οποίο όμως πρέπει να είναι επιλογή του γιατρού και όχι του φαρμακοποιού, συμβάλλει στην ελληνική οικονομία. Εμείς το στηρίζου-με, θα ενισχύσουμε την προσπάθεια στην παραπάνω κατεύθυνση, αλλά ζητούμε από την πολιτεία σεβασμό στο ρόλο του κάθε γιατρού και όχι υποκατάσταση της λειτουργίας του. Στη Μεγάλη Βρετανία, στην οποία έχει γίνει αναφορά από τον υπουργό, επιτρέπεται και η αναγραφή της εμπορικής ονομασίας παράλληλα με τη δρα-στική. Οι γιατροί του Ηνωμένου Βασιλείου, που λειτουργούν σε ένα άλλο σύστημα υγείας, διαφορετικό από το δικό μας και χρόνια εγκατεστημένο, έχουν εμπιστοσύνη στο γενόσημο που παράγεται στη χώρα τους και έτσι δεν χρειάζεται να υπάρχει καμία απαγόρευση στη λειτουργία τους και η ελευθερία επιλογής τους συμβάλλει στην ανάπτυξη της βιομηχανίας τους. Ένα σημείο που πρέπει να προσέξουμε ιδιαίτερα, όσον αφορά τα γενόσημα φάρμακα στη χώρα μας, είναι οι ελλιπείς έλεγχοι. Η έλλειψη προσωπικού στον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων, η αδυναμία ελέγχων στους τόπους όχι μόνο παραγωγής αλλά και διάθεσης των φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων, καθιστούν προβλημα-τικά ορισμένα φάρμακα για τα οποία μάλιστα υπάρχουν όχι μόνον ενδείξεις παρενεργειών ή κακής λειτουργί-ας τους από την εμπειρία μας, αλλά και διεθνείς αναφορές από πολλά από αυτά, εισαγόμενα από τρίτες χώρες. Ο Οργανισμός Φαρμάκων και Τροφίμων των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (FDA) έχει κάνει αναφορές για «σκουπίδια φάρμακα, γενόσημα» από χώρες του Τρίτου κόσμου. Είναι απαραίτητη λοιπόν η ενίσχυση του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων με το αναγκαίο προσωπικό και μηχανισμούς, τόσο για τους ελέγχους και τις μελέτες βιοϊσοδυναμίας, όσο και των παρενεργειών από την εφαρμογή των φαρμάκων. Αν καταλήξουμε σε εφαρμογή ηλεκτρονικής κάρτας ασθενούς, θεραπευτικών διαγνωστικών πρωτοκόλλων αξιόπιστης λειτουργί-ας του ΕΟΦ και ενίσχυση της ιατρικής λειτουργίας, κατά συνέπεια και στην αύξηση του ποσοστού αξιόπιστου γενοσήμου, θα συμβάλουμε πιστεύω όλοι στην περίθαλψη του λαού χωρίς υπερβολές και άσκοπες δαπάνες. Παράλληλα θα διαφυλάξουμε τόσο την αξιοπρεπή λειτουργία του γιατρού όσο και την ανθρώπινη περίθαλψη κάθε ασφαλισμένου.

28

● Η υγεία είναι σωματική και ψυχική● Η ομορφιά επηρεάζεται από τη σωματική και ψυχική υγεία● Το φάρμακο είναι μέσο της προάσπισης της υγείας

Ο ιατρός με την επιστημονική του γνώση και εμπειρία δεν πρέπει να υπακούει τους «κράζοντες» ότι ξοδεύο-νται πολλά για την περίθαλψη των πολιτών, αντιθέτως πρέπει να προσφέρει υπηρεσίες υψηλού επιπέδου.Ο ρόλος του ιατρού στην παροχή υπηρεσιών υγείας και στη δημόσια υγεία είναι μονοσήμαντος, μοναδικός και αναντικατάστατος.Η βασική αρχή ότι ο ιατρός έχει ως μοναδικό του μέλημα τη θεραπεία και ως εκ τούτου δύναται και πρέπει να χρησιμοποιεί το μέσο και τη μέθοδο που επιστημονικά κρίνει ότι είναι για το όφελος του ασθενούς, αποδει-κνύει το αναντικατάστατο του ρόλου του.

Από την άλλη πλευρά βεβαίως τα μέσα που του διατίθενται πρέπει να είναι επιλεγμένα και να ανταποκρίνονται σε υψηλές προδιαγραφές. ● Το αποτελεσματικό φάρμακο πρέπει να είναι και ασφαλές ● Το αξιόπιστο αναλώσιμο για μια εξέταση πρέπει να είναι ασφαλές ● Το κατάλληλο χρησιμοποιούμενο ιατρικό μηχάνημα πρέπει να έχει σωστές προδιαγραφές κ.λπ.

Ως εκ τούτου στο έργο του ιατρού, προκειμένου να ωφεληθεί ο ασθενής, πρέπει να έχει συμμετοχή η πολιτεία και διά των φορέων της να διασφαλίζει το έργο του ιατρού και το όφελος του πολίτη που είναι η υγεία του, καθώς και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του πάσχοντος από χρόνια προβλήματα.

Η υγεία, η ιατρική και η ομορφιά λατρεύονταν από την αρχαιότητα, στις οποίες έδιναν διαστάσεις «θεϊκές», διότι έτσι πίστευαν ότι μπορούν να τις εξασφαλίσουν.

Μετά τα μεγάλα επιτεύγματα της ιατρικής επιστήμης και τις ιατρικές ανακαλύψεις μεγάλων ιατρών, και δη Ελλήνων (π.χ. Παπανικολάου), εμείς σήμερα τι μπορούμε να κάνουμε, να διασφαλίσουμε και να εξασφαλίσου-με; Τι δυνατότητες έχουμε εκτός από το να δίνουμε την επιστημονική μας γνώση και εμπειρία στο έργο μας; Ο ιπποκράτειος όρκος μας είναι ικανός και αναγκαίος στην άσκηση του έργου μας;

Βαρβάρα Ανεμοδουρά

Πρόεδρος του Ιατρικού

Συλλόγου Πειραιά

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Κυριάκος ΘεοδοσιάδηςΠρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου

Κάθε κλάδος έχει την τάση να υπερεκτιμάει το ρόλο του στην κοινωνία. Ωστόσο ο ρόλος των φαρμακείων στη φαρμακευτική περίθαλψη, με την πιο αντικειμενική προσέγγιση, είναι αναντικατάστατος και μοναδικός. Αρκεί να αναλογιστεί κάποιος όλη την αλυσίδα της περίθαλψης και έναν έναν τους κρίκους της. Χωρίς τον τελευταίο κρίκο, χωρίς το φαρμακείο, δεν υπάρχει φαρμακευτική περίθαλψη. Και αυτό όχι μόνον ούτε κυρίως από τη σκοπιά της προμηθευτικής αλυσίδας, αλλά από την άποψη της παρέμβασης του επιστήμονα φαρμακοποιού.

Η διαπίστωση αυτή είναι αναγκαία σε μια εποχή όπου τα κριτήρια για την εφαρμογή των πολιτικών (ή τη «λήψη μέτρων», όπως συνηθίσαμε να λέμε) δεν είναι δυστυχώς πρωτίστως κοινωνικά και ορθολογικά αλλά, υπό την πίεση των δανειστών, στεγνά οικονομικά.Πρώτα ράβουμε το κοστούμι και μετά προσπαθούμε να στριμώξουμε τη φαρμακευτική περίθαλψη σε αυτό. Ό,τι περισσεύει, κόβεται.

Τα φαρμακεία μέσα σε αυτό το περιβάλλον, από τη μια έχουν πληγεί θανάσιμα, αλλά από την άλλη συνεχίζουν παρά τα τραύματά τους να αποτελούν τον βασικό πυλώνα, τον εγγυητή της παροχής φαρμακευτικής περίθαλ-ψης στους πολίτες:

✓ στηρίζοντας μέτρα ορθολογικοποίησης της διακίνησης των φαρμάκων ✓ αιμοδοτώντας το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης εξ ιδίων πόρων και✓ παρέχοντας φαρμακευτική φροντίδα και συμβουλή σε ένα λαό που η πρόσβασή του στις υπηρεσίες υγείας και στα φάρμακα γίνεται όλο και πιο δύσκολη.

Σήμερα η στόχευση των φαρμακοποιών περιλαμβάνει τρεις άξονες:● Ο πρώτος αφορά την οικονομική επιβίωση του φαρμακείου. Αυτό περιλαμβάνει τόσο την άμεση διακοπή της αιμορραγίας των φαρμακείων από τις τιμολογιακές πολιτικές για τα φάρμακα, όσο και τη λήψη μέτρων για την εύρυθμη λειτουργία του ΕΟΠΥΥ, με έγκαιρη εξόφληση των συνταγών των ασφαλισμένων, ώστε οι φαρμακοποιοί να έχουν τη δυνατότητα να αναπληρώνουν τα αποθέματά τους και να καλύπτουν τις ανάγκες των πολιτών.

● Ο δεύτερος άξονας αφορά την ομαλοποίηση της αγοράς των φαρμάκων και των όρων λειτουργίας της, έτσι ώστε να υπάρχουν τα φάρμακα που χρειάζονται οι πολίτες τη στιγμή που τα χρειάζονται. Εδώ απαιτούνται πολιτικές που αφορούν όλο το πλέγμα διακίνησης του φαρμάκου, τους παραγωγούς, τους εισαγωγείς και τους χονδρεμπόρους.

● Ο τρίτος, αλλά όχι έσχατος, άξονας αφορά την ανάδειξη του φαρμακείου ως κέντρου πρωτοβάθμιας περί-θαλψης, μια αναγκαιότητα κρίσιμη περισσότερο από κάθε άλλη εποχή. Αυτό περιλαμβάνει τόσο τη συμβολή του στην αύξηση των γενόσημων φαρμάκων και την κατοχύρωσή του ως σημείου διάθεσης με συμβουλή και φαρμακευτική φροντίδα των Μ.Υ.ΣΥ.ΦΑ, των συμπληρωμάτων διατροφής και των ειδικών προϊόντων, όπως τα βρεφικά γάλατα. Κόντρα σε μια πολιτική «φιλελευθεροποίησης», που τίποτα δεν προσφέρει στην εθνική οικονομία, ενώ θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία.

Με αυτούς τους άξονες οι φαρμακοποιοί θα συνεχίζουν να αγωνίζονται, με τεκμηριωμένες θέσεις, με μελέτες αλλά και με αγωνιστική διεκδίκηση, όποτε απαιτείται, με ένα στόχο: την αξιοπρεπή φαρμακευτική περίθαλψη των πολιτών της χώρας μας.

30

Με την πολιτική που ακολουθείται στο φάρμακο επιβεβαιώνεται για μία ακόμη φορά ότι είμαστε χώρα των υπερβολών, μετατοπιζόμαστε από το ένα άκρο στο άλλο. Η κατά κεφαλήν φαρμακευτική δαπάνη το 2011 ήταν 440 ευρώ και με τις κυβερνητικές παρεμβάσεις το 2014 θα προσεγγίσει τα 178 ευρώ, όταν ο μέσος όρος στις χώρες του ΟΟΣΑ είναι 340 ευρώ. Με βάση τα στοιχεία αυτά, η χώρα ενδέχεται να αντιμετωπίσει ανθρωπι-στική κρίση όσον αφορά τα θέματα υγείας.Η πολιτική για τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης δεν μπορεί να λαμβάνει χώρα με μοναδικό κριτήριο την πρόσκαιρη μείωση των δαπανών και δη με έναν τρόπο πρόχειρο και ευκαιριακό. Συνήθως η έλλειψη σχεδι-ασμού και οργάνωσης επιδεινώνει την κατάσταση της υγείας των πολιτών και αυξάνει τις δαπάνες σε βάθος χρόνου. Για παράδειγμα, η επιβάρυνση της υγείας των πολιτών λόγω της μη σωστής φαρμακευτικής αγωγής, κυρίως για τα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα, θα επιβαρύνει οικονομικά το σύστημα υγείας από την ανά-γκη μετέπειτα νοσηλείας λόγω ενδεχόμενων υποτροπών και παράλληλων παρενεργειών.Οι καθυστερήσεις πληρωμών 110 ημέρες, όταν πληρώνουμε σε 30-60 ημέρες, η μείωση του τζίρου κατά 60% και της κερδοφορίας του φαρμακείου κατά επτά ποσοστιαίες μονάδες και πλέον είναι προφανές ότι θα οδη-γήσουν, εκτός των άλλων, στην «άναρχη και ασύντακτη» μείωση του αριθμού των φαρμακείων, των φαρμακα-ποθηκών και φαρμακευτικών εταιρειών με επιπλέον οικονομική επιβάρυνση στον κλάδο και άρα υποβάθμιση των υπηρεσιών στο ήδη πληγωμένο σύστημα υγείας.Θα θέλαμε να στιγματίσουμε την πολιτική που υποβαθμίζει και απαξιώνει την κοινωνική συμβολή του φαρμα-κείου ως σημαντικού μέρους του συστήματος υγείας, με αναφορές ότι τα φαρμακεία κερδίζουν περισσότερο από αυτό που προφέρουν. Η υποστήριξη του φαρμακείου σε ασθενείς που δεν έχουν οικονομική δυνατότητα με επιβάρυνση του φαρμακοποιού, η ψυχολογική υποστήριξη των ασθενών και όχι μόνο, σε συνδυασμό με την παροχή συμβουλών υγείας, συνιστούν ένα πλαίσιο αξιών – σε μια περίοδο που υπάρχουν κυρίως οικο-νομικές αξίες και δυστυχώς δευτερευόντως κοινωνικές – με σημαντική κοινωνική συμβολή. Η συμβολή αυτή είναι μη μετρήσιμη αλλά υπαρκτή και μια ανθρώπινη πολιτεία πρέπει να την προσμετρά στη διαμόρφωση των πολιτικών της. Εμείς ως συνεταιριστικό κεφάλαιο που εκπροσωπούμε 5.500 φαρμακεία, διαχειριζόμαστε πλέον του 50% της διακίνησης του φαρμάκου και έχουμε περίπου 1.500 εργαζομένους, αναβαθμίζουμε τις υποδομές και την οργάνωσή μας για να υποστηρίξουμε το δοκιμαζόμενο φαρμακείο ώστε να βελτιώσει τις υπηρεσίες του προς τους ασθενείς σχετικά με τη φαρμακευτική φροντίδα. Το σύγχρονο φαρμακείο μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς σχετικά με τη διαχείριση της φαρμακευτικής αγωγής, γεγονός που μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά και σε βάθος χρόνου στη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης και στη βελτίωση της υγείας των πολιτών, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει σε σχέση με την παραγωγική βάση της οικονομίας. Αυτό συνιστά τη διαμόρφωση της φαρμακευτικής πολιτικής σε διαφορετική βάση από αυτή που ασκείται σήμερα. Δεν ανακαλύπτουμε τον τροχό, στις ΗΠΑ καθώς και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κάτω από την πίεση των δημοσιονομικών προβλημά-των, το φαρμακείο αναβαθμίζεται θεσμικά σε χώρο πρωτοβάθμιων συμβουλών υγείας καθώς και παρακολού-θησης της φαρμακευτικής αγωγής, σε συνεργασία με την ιατρική κοινότητα και τους φορείς υγείας. Σε συνδυασμό με τα ανωτέρω, η κυβέρνηση πρέπει να διαπραγματευθεί σθεναρά με την τρόικα την πρόταση όλων των φορέων υγείας για διαμόρφωση στα 2,25 δισ. της φαρμακευτικής δαπάνης, από 2 δισ., για το 2014 και την απεμπλοκή από το κριτήριο του 1% του ΑΕΠ, μήπως και περιοριστούν τα φαινόμενα ανθρωπιστικής κρίσης στο χώρο της υγείας. Προτείνουμε δηλαδή αλλαγή στη βάση της διαμόρφωσης της φαρμακευτικής πολιτικής σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους στα θέματα της υγείας, ιατρική κοινότητα, φαρμακευτικές εταιρείες, φαρμακο-ποιούς, πολιτειακούς φορείς. Γνωρίζουμε ότι η προσπάθεια αυτή δεν είναι εύκολη γιατί απαιτείται αλλαγή σε ρόλους και θίγονται άτυπα δομημένα συμφέροντα. Είναι όμως η πλέον αποδοτική γιατί συνδυάζει τη μείωση των κρατικών και ιδιωτικών δαπανών με την υπεράσπιση της υγείας των πολιτών.

Σταύρος Μπελώνης

Πρόεδρος της Ομοσπονδίας

Φαρμακοποιών Ελλάδος

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Γιάννης ΔαγρέςΦαρμακοποιός, Μέλος Διοίκησης Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής (ΦΣΑ-ΝΠΔΔ)

Ελληνικάφαρμακεία:Ένα χρυσόπρότυπο

Στην Ελλάδα έχουμε τα περισσότερα φαρμακεία σε όλη την Ευρώπη, και μάλιστα κατά 99% πλήρως μηχανο-γραφημένα και όλα ιδιοκτησίας φαρμακοποιών, όπως άλλωστε στη συντριπτική πλειονότητα των χωρών της Ε.Ε. Ταυτόχρονα απολαμβάνουμε και την καλύτερη δυνατή διασπορά αυτών σε όλη την επικράτεια, χάρη στις πληθυσμιακές και αποστασιακές ρυθμίσεις στις αδειοδοτήσεις. Πολιτεία και ασφαλισμένοι απολαμβάνουν τις υπηρεσίες τους στην οικονομικότερη πανευρωπαϊκά τιμή. Το ποσοστό κέρδους τους κυμαίνεται μεταξύ 14% και 16%, ανάλογα με το φαρμακείο, όταν ο μέσος όρος στις 25 ευρωπαϊκές χώρες κυμαίνεται στο 19,5% (2010). Και όλα αυτά όταν σήμερα πλέον η κατά κεφαλήν εξωνοσο-κομειακή φαρμακευτική δαπάνη στη χώρα μας είναι 21% φθηνότερη από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ και 33% χαμηλότερη από τον μέσο όρο των χωρών της Ε.Ε. (source: IOBE/SFEE, Facts & Figures 2012). Στα φάρμακα που δεν αποζημιώνονται (Μ.Υ.Συ.Φα.), με συνδυασμό μέσου όρου τιμής μόλις τα 1,7 ευρώ ανά τεμάχιο και ταυτόχρονα βέλτιστης ποιότητας και ασφάλειας στη χορήγηση, η Ελλάδα αποτελεί πλέον χρυσό πρότυπο στην Ε.Ε. στην παροχή ασφαλούς και ποιοτικής φαρμακοθεραπείας. Μιλάμε δηλαδή για μια ολοκλη-ρωμένα και αποτελεσματικά ρυθμισμένη λειτουργία, κρίσιμη για το δημόσιο συμφέρον και την εθνική οικονο-μία, με τρόπο που αποκλείει αποτελεσματικά τα επίφοβα φαινόμενα καρτέλ και την υποβάθμιση υπηρεσιών εξαιτίας παρουσίας τρίτων-άσχετων στον ευαίσθητο αυτό χώρο (κοινό mass-market) στο σκέλος της τελικής χορήγησης, δηλαδή λειτουργεί με τη βέλτιστη πανευρωπαϊκά σχέση κόστους/αποτελέσματος. Από την άλλη πλευρά, τα παραπάνω συνοδεύονται από την αδιαίρετη σχέση με το γνωστό κράτος της, με τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα μιας τέτοιας κατάστασης. Από το 2010 ζήσαμε δυστυχώς χαριστικές-προνομιακές παρεμβάσεις κυρίως προς όφελος λίγων πολυεθνικών εταιρειών παραγωγής και σε βάρος της εθνικής οικονομίας, των ασφαλισμένων και των υπόλοιπων παρόχων. Τα περιθώρια κέρδους στα φάρμακα υποχώρησαν νομοθετικά σε όλους τους παρόχους πλην των εταιρειών, κάτι άγονο τελικά καθώς η τιμή πολλών από αυτά αυξήθηκε (!!) σε βάρος του ασφαλιστικού συστήματος (βλ. π.χ. Δελτίο Τιμών 2-5-2013), ενώ θανάσιμες οικονομικά καθυστερήσεις πληρωμών από τα ασφαλιστικά ταμεία, ως φαινόμενο συνεχίζεται, στεγνώνοντας την απαραίτητη ρευστότητα των φαρμακείων και παρεμποδίζοντάς τα να αγοράζουν φάρμακα για να χορηγήσουν στους ασθενείς. Και μέσα σε όλα αυτά εναπομείνασες ιδεολη-πτικές εμμονές στην αντιμετώπιση του χώρου της υγείας ακόμη τυραννούν τη χάραξη πολιτικής στα φαρμα-κεία και εμποδίζουν την αποδοτική λειτουργία τους.Τέτοια φαινόμενα απειλούν να υπονομεύσουν σοβαρά τις βάσεις ενός φαρμακευτικού μοντέλου που στις κύριες λειτουργίες του «βάζει τα γυαλιά» σε οποιοδήποτε άλλο μοντέλο διεθνώς. Και ταυτόχρονα απειλούν σοβαρά και τα ίδια τα υπάρχοντα φαρμακεία ως οντότητες, γεγονός εξαιρετικά ανησυχητικό για την οικονομία και την απασχόληση στην Ελλάδα. Τα φαρμακεία αποτελούν τον μεγαλύτερο εργοδότη πανελλαδικά στον χώρο του φαρμάκου, με σχεδόν 30.000 εργαζομένους, δηλαδή άνω του 60% του συνόλου των εργαζομένων στον χώρο του φαρμάκου (ICAP Group, αρχές 2013), γεγονός που σημαίνει ότι το πρώτο και κύριο θύμα τέτοιων λανθασμένων επιλογών της πολιτείας θα είναι η απασχόληση σε δυσανάλογα μεγάλο βαθμό σε σχέση με οποιονδήποτε άλλο πάροχο στο φάρμακο. Τα φαρμακεία δεν είναι κοινά καταστήματα. Και κρίνοντας από την αποστολή τους και τα χαρακτη-ριστικά τους αυτό είναι και το συμφορότερο για την κοινωνία και την οικονομία. Πρόσφατη έρευνα της PWC έδειξε ότι μόνον οι δωρεάν συμβουλές των φαρμακοποιών εξοικονομούν ετησίως ένα ποσό της τάξης των 500 εκατ. ευρώ σε πρωτοβάθμια περίθαλψη και σχεδόν άλλο 1 δισ. ευρώ σε δευτερο-βάθμια, σε ευρωπαϊκή χώρα που τα φαρμακεία λειτουργούν στα ελληνικά πρότυπα και με πληθυσμό τον μισό από τον ελληνικό (PWC, Σεπτέμβριος 2010), προσφέροντας επιπλέον τεράστια και ακοστολόγητη αποσυμφό-ρηση στον φόρτο εργασίας του υπόλοιπου Συστήματος Υγείας.Συνεπώς υπάρχουν πολλά που πρέπει να διορθωθούν και άλλα που πρέπει να γίνουν ακόμη ώστε να απο-λαύσουμε το μέγιστο της υπεραξίας από τη λειτουργία του καλύτερου μοντέλου φαρμακείων πανευρωπαϊκά, του ελληνικού. Μοντέλου που τόσο ανησυχητικά και αναίτια απειλείται από λανθασμένες μνημονιακές και κυβερνητικές πολιτικές τα τελευταία τρία χρόνια.

32

Παύλος Αρναούτης

Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων

ΠρομηθευτώνΕπιστημών & Υγείας

Η συμβολή της ιατροτεχνο-

λογίας για ένα βιώσιμο Εθνικό

Σύστημα Περίθαλψης

Σύμφωνα με μελέτη του ΟΟΣΑ, η αύξηση των δαπανών υγείας θα εξακολουθήσει τις επόμενες δεκαετίες να ασκεί πίεση στους δημόσιους προϋπολογισμούς. Ξεκινώντας από ένα ποσοστό 6% του ΑΕΠ το 2006, η δημό-σια δαπάνη για την υγείας προβλέπεται να αναρριχηθεί στο 9,5% του ΑΕΠ το 2060. Στον περισσότερο κόσμο υπάρχει η πεποίθηση ότι οι νέες τεχνολογίες στον χώρο της υγείας προσθέτουν κόστος και αυξάνουν τις δαπάνες υγείας. Συμβαίνει όμως το ακριβώς αντίθετο. Πολλές από αυτές τις νέες τεχνολογίες, τόσο από τον χώρο των in vitro διαγνωστικών όσο και από τον τομέα των ιατροτεχνολογικών προϊόντων, αποτελούν την απάντηση στη μεγάλη σημερινή πρόκληση, που δεν είναι άλλη από τον περιορι-σμό του κόστους περίθαλψης και τη μείωση της συνολικής δαπάνης για την υγεία.Η ιατρική βιομηχανία τεχνολογίας αναγνωρίζει τον σημαντικό ρόλο της αλλά και την ευθύνη της στο να διατη-ρήσει, παρά τη γήρανση του πληθυσμού και τους περιορισμένους κρατικούς προϋπολογισμούς, ένα ποιοτικό σύστημα περίθαλψης υγείας, οικονομικά βιώσιμο. Τα in vitro διαγνωστικά, επί παραδείγματι, ανιχνεύοντας έγκαιρα και σε πρώιμο στάδιο μια παθολογική κατάσταση, με κόστος ίσο με κλάσματα της συνολικής δαπάνης υγείας, βοηθούν σημαντικά στην καλύτερη αντιμετώπιση του ασθενούς, προλαμβάνοντας επιβλαβείς για τον ίδιο επιπλοκές αλλά και δαπάνες υγείας. Ενώ λοιπόν οι δαπάνη για διάγνωση είναι περίπου 0,8% της συνολικής δαπάνης υγείας, τα οφέλη που προσφέρει στο Σύστημα Υγείας είναι σημαντικά, διότι εξασφαλίζει ότι τα περιορισμένα κονδύλια χρησιμοποιούνται απο-τελεσματικά και ουσιαστικά. Ενώ σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ δεν μπορεί να προβληθεί μεμονωμένα η απευθείας συσχέτιση της τεχνολογίας με τις δαπάνες υγείας, μια νέα μελέτη του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υγείας, βασισμένη στη δημοσιευ-μένη βιβλιογραφία, συμπεραίνει ότι οι αποφασίζοντες για τα θέματα υγείας δεν πρέπει να εστιάζουν μόνο στο κόστος. Πρέπει να εξετάζουν κατά πόσον η ιατρική τεχνολογία φέρνει καλύτερες αξίες στην περίθαλψη υγείας και ευρύτερα βέβαια κοινωνικοοικονομικά οφέλη.Οι επιχειρήσεις λοιπόν ιατροτεχνολογικών προϊόντων πρέπει να αναλάβουν τη δέσμευση να αναδείξουν τη συμβολή των καινοτόμων τεχνολογιών στη μείωση των συνολικών δαπανών υγείας.

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (ΠΕΣΠΑ), ως εκπρόσωπος 26 συλλόγων ασθενών και περισσοτέρων από 1.000 μεμονωμένων ασθενών με 300 σπάνιες παθήσεις που έχει καταγράψει από την ίδρυσή της, καλεί την πολιτεία στο πλευρό όλων αυτών που πλήττονται την περίοδο αυτή.

Δυστυχώς η οικονομική ύφεση, σε συνδυασμό με τις αλλαγές στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, με βασικό άξονα την ίδρυση του ΕΟΠΥΥ, έχει οδηγήσει τους ασθενείς με σπάνιες παθήσεις στην απελπισία και στην απόγνωση. Οι εν λόγω αλλαγές πραγματοποιήθηκαν βιαστικά και χωρίς σωστό προγραμματισμό, οδηγώντας σε κατα-στάσεις όπως η προβληματική διαδικασία για την απόδοση βαθμού αναπηρίας, με μακροχρόνιες περιόδους αναμονής για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εξέταση, η χρήση της ελλιπέστατης λίστας χρονίων, σπανίων παθήσεων που χρησιμοποιείται από τις επιτροπές αξιολόγησης, τα μειωμένα ποσοστά που αποδίδει η πρωτοβάθμια επιτροπή στους περισσότερους ασθενείς και πολλά άλλα.

Με τη σημερινή πραγματικότητα (ανεργία, μείωση μισθών - συντάξεων, αύξηση φορολογίας) το μέλλον δεν είναι καθόλου ελπιδοφόρο. Τα μέλη μας αδυνατούν να καλύψουν το κόστος της ιατροφαρμακευτικής αγωγής τους και κινδυνεύουν με επιδείνωση της υγείας τους και με την απώλεια της ίδιας τους της ζωής. Στην Ευρώπη έχει δημιουργηθεί ένα ισχυρό «λόμπι» από τις Ενώσεις Ασθενών με Σπάνιες Παθήσεις, όπως και η ΠΕΣΠΑ, οι οποίες είναι μέλη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σπανίων Παθήσεων (EURORDIS), στελεχώνοντας το Συμβούλιο Ενώσεων της Ευρώπης και οι οποίες συνεργάζονται ώστε να ακουστεί η φωνή των ασθενών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο έχει ήδη θέσει ως προτεραιότητα τις σπάνιες παθήσεις.Με την οικονομική κρίση προβλήματα έχουν προκύψει σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Η διαφορά της χώρας μας με τα άλλα κράτη είναι ότι αυτά διαθέτουν πληρέστερο Σχέδιο Δράσης Δημόσιας Υγείας, το οποίο καλύπτει αρκετές από τις ανάγκες των ασθενών με σπάνιες παθήσεις. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι μετά από πολλές προσπάθειες έγινε πραγματικότητα η σύσταση της «Συντο-νιστικής Επιτροπής για τις Σπάνιες Παθήσεις» στο Υπουργείο Υγείας, από την οποία προσδοκούμε τη λύση πολλών προβλημάτων. Ατυχώς η ως τώρα στάση του Υπουργείου Υγείας δείχνει ότι δεν υπάρχει η απαραίτητη γνώση για να εκτιμηθεί σωστά η σοβαρότητα και η ιδιαιτερότητα των σπανίων παθήσεων. Χαρακτηριστικό είναι ότι με τα νέα μέτρα η πληθώρα των ασθενών με σπάνιες παθήσεις δεν έχει πρόσβαση στη φαρμακευτική αγωγή με μηδενική συμμετοχή και, σε συνδυασμό με τη στέρηση του προνοιακού επιδόματος, συχνά οδηγείται στη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής, με καταστροφικές συνέπειες.Αν η κατάσταση της υγείας των ασθενών αυτών επιδεινωθεί λόγω διακοπής ή στέρησης των φαρμάκων, τότε θα κοστίζουν τελικά πολύ περισσότερο στο ελληνικό κράτος λόγω πιθανής ανάγκης νοσηλείας, περιττών ακρι-βών εξετάσεων, περιττών επεμβάσεων κτλ. και συγχρόνως φυσικά θα πάψουν να είναι αποδοτικά άτομα στην κοινωνία αφού δεν θα είναι σε θέση πλέον να εργαστούν. Σημαντική βοήθεια θα είναι για όλους η αναγνώριση από την πολιτεία της καταγραφής των ασθενών και ασθε-νειών σπανίων παθήσεων που ως τώρα έχει υλοποιήσει και συνεχίζει η ΠΕΣΠΑ, καθώς επίσης και η αναγνώρι-ση της καταγραφής του ευρωπαϊκού προγράμματος Orpha.net.Κατανοούμε την κατάσταση της χώρας μας, όμως θέλουμε να πιστεύουμε ότι η κοινωνική ασφάλιση δεν θα ξεχάσει το ρόλο της με φθηνή δικαιολογία το ακριβό κόστος.

Μαριάννα ΛάμπρουΠρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Σπανίων Παθήσεων

Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (ΠΕΣΠΑ) καλεί την πολιτεία στο πλευρό όλων αυτών που πλήττονται την περίοδο αυτή

34

Ιωάννης Κυριόπουλος

Καθηγητής και Διευθυντής

του Τομέα Οικονομικών της Υγείας στην Εθνική Σχολή Δημόσιας υγείας

Αντί Προλόγου:Για την

απεμπλοκή από τον

δημοσιονομικό «φετιχισμό» και

την ανάκτηση της αναπτυξιακής ανασυγκρότησης του υγειονομικού

τομέα

Η περιοριστική πολιτική η οποία συνοδεύει το πρόγραμμα δημοσιονομικής ανασυγκρότησης της χώρας ενδε-χομένως θα επιφέρει μερικές διευθετήσεις, με βαρύτατο όμως πλήγμα στην υγεία, στην κοινωνική ασφάλιση και ενδεχομένως σε άλλους τομείς της κοινωνικής ζωής. Οι πολιτικές αυτές συνοδεύονται με οργανωτικές και διοικητικές αλλαγές, οι οποίες επιτυγχάνουν κυρίως στην οριζόντια μείωση των κοινωνικών εξόδων. Στο πλαί-σιο αυτό, οι αλλαγές στον τομέα της υγείας ταυτίζονται με τις περικοπές της δημόσιας δαπάνης και οδηγούν σε δραματική μείωση των ανθρώπινων, τεχνολογικών και οικονομικών πόρων η οποία ανέρχεται σε 40% και κατατάσσει τη χώρα κάτω από τον μέσο όρο μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Τα φαινόμενα αυτά ωθούν σε μια κατάσταση αδυναμίας διασφάλισης της αναγκαίας ποσότητας και ποιότητας υπηρεσιών υγείας προς διανομή, με αποτέλεσμα τη μείωση του επιπέδου υγείας του πληθυσμού και την όξυνση των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων, καθώς ευπαθείς κοινωνικές ομάδες πλήττονται περισσότερο, συνεπεία της μη αποτελεσματικής, αποδοτικής και δίκαιης οργάνωσης και λειτουργίας του υγειονομικού συστήματος.Υπό το πρίσμα αυτό, η επιδείνωση του επιπέδου υγείας του πληθυσμού από τους κοινωνικοοοικονομικούς παράγοντες κινδύνου, οι οποίοι αναδύονται εξαιτίας της οικονομικής κρίσης (ανεργία, δανειακές υποχρεώ-σεις και άγχος), και από τη μείωση της χρήσης υπηρεσιών υγείας συγκροτούν ένα αρνητικό ιστορικό συμβάν, δηλαδή την επαπειλούμενη κατάρρευση του υγειονομικού τομέα και την απονομιμοποίηση της υγειονομικής πολιτικής.Σχετικά με τις εξελίξεις στο νοσολογικό πρότυπο της χώρας, παρατηρείται αύξηση κατά 8% των διαγνωστικών κατηγοριών που σχετίζονται με έμφραγμα του μυοκαρδίου, καθώς επίσης των λοιμωδών νοσημάτων, της ελο-νοσίας και των κρουσμάτων του ιού HIV (με αύξηση κατά 137% εντός της διετίας 2010-2012), ενώ δραματικά εξελίσσονται τα μεγέθη που σχετίζονται με την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών και χρήσης αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, των αυτοκτονιών και των αποπειρών (καθώς ανά μία αυτοκτονία αντιστοιχούν 25 απόπειρες). Η ασφυκτική περιοριστική πολιτική αντανακλάται, επίσης στα ποσοστά ανεργίας (27,4%), στη συνολική φτώχεια (>25%) και στον αριθμό των μη εξυπηρετούμενων δανείων τα οποία προσεγγίζουν το 24,5% το 2012 έναντι 5% το 2008, παράγοντες υψηλού κινδύνου για την παθολογία της οικονομικής κρίσης. Η «πίεση» αυτή αφορά ένα ευρύ φάσμα της νοσολογίας και σταδιακά αποτυπώνεται στην αύξηση της βρεφικής θνησιμότητας και στην απώλεια δυνητικών ετών ζωής.Στην παρούσα συγκυρία, έξι στους δέκα πολίτες εκφράζουν δυσχέρεια στην πρόσβαση και έχουν μειωμένη χρήση υπηρεσιών υγείας, λόγω οικονομικών εμποδίων και μειωμένης αγοραστικής δύναμης, που είναι επα-κόλουθο των αυξητικών τάσεων στους δείκτες ανεργίας και φτώχειας, ενώ μείζονος σπουδαιότητας ζήτημα αποτελεί η «αποασφάλιση» ευρύτερων ομάδων του πληθυσμού, οι οποίοι στερούνται βασικής υγειονομικής φροντίδας.Τα ευρήματα καταδεικνύουν επίσης ότι η μείωση της δημόσιας δαπάνης και κυρίως των ιδιωτικών πληρωμών και παραπληρωμών, σε συνδυασμό με την αύξηση του κόστους χρόνου και χρήματος, το οποίο επιβάλλεται με τα πρόσφατα μέτρα, ενοχοποιούνται για την ελάττωση της χρήσης πρωτοβάθμιας φροντίδας και ωθούν σε «αντίστροφη υποκατάσταση», δηλαδή την αύξηση της χρήσης νοσοκομειακής περίθαλψης και ως εκ τούτου την επιδείνωση των οικονομικών του συστήματος υγείας.Με βάση αυτές τις διαπιστώσεις είναι προφανές ότι τα ευρήματα των επιστημονικών μελετών συγκροτούν ένα αρνητικό «παράδειγμα» σε διεθνή κλίμακα και συνθέτουν ένα δραματικό μωσαϊκό καταστροφής του κεφαλαίου «υγεία» της χώρας, πράγμα το οποίο συνδέεται με τη μείωση των ανθρώπινων, υλικών και οικονο-μικών πόρων στον υγειονομικό τομέα και την αδυναμία απάντησης – διά μέσου διαρθρωτικών αλλαγών – στις δυσμενείς επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης. Εξαιτίας αυτών των εξελίξεων, οι έννοιες της μεταρρύθμισης και των διαρθρωτικών αλλαγών έχουν αποκτήσει δυσφημιστικά χαρακτηριστικά και ουσιαστικά επισημαίνουν – και ενίοτε παρακινούν – σε επιστροφή στη στα-σιμότητα και στο συντηρητισμό, ενώ εμποδίζουν την προσπάθεια απεμπλοκής και ανάταξης, με κατεύθυνση την αναπτυξιακή διαδικασία η οποία καθίσταται επείγουσα και αναγκαία εξαιτίας των δραματικών επιπτώσε-ων στην υγεία και στις υπηρεσίες υγείας.Αυτή η ακολουθούμενη πολιτική ενισχύει τη μονοπωλιακή ισχύ της προσφοράς και επιδρά αρνητικά στην αποδοτική κατανομή των (σπανίων) πόρων, ώστε το ιατροτεχνολογικό σύμπλεγμα και ορισμένα τμήματα του συλλογικού ιατρικού μονοπωλίου να ιδιοποιούν μείζονα τμήματα της λειτουργίας των υπηρεσιών υγείας. Κατά συνέπεια, η απεμπλοκή από τις δεσμεύσεις της διεθνούς οικονομικής επιτήρησης – στον τομέα της υγείας – οφείλει να είναι άμεση και να συνοδεύεται από ένα ευρύ πρόγραμμα αλλαγών, οι οποίες αποσκοπούν στην εξασφάλιση πρόσβασης για το σύνολο του πληθυσμού σε μια περιεκτική δέσμη υγειονομικών υπηρεσι-ών. Ο πυρήνας του εγχειρήματος αυτού είναι η υπαγωγή του συνόλου του πληθυσμού (εργαζομένων, συνταξι-ούχων, ανέργων και ανασφάλιστων) στον ΕΟΠΥΥ, η θεμελίωση και διεύρυνση της χρηματοδοτικής βάσης του ασφαλιστικού οργανισμού και η ανασυγκρότηση των υγειονομικών υπηρεσιών με θεμέλιο την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας.Το εγχείρημα του ΕΟΠΥΥ, όπως διαμορφώνεται από τη θεσμική συγκρότηση και τη χρηματοδοτική βάση του, σε συνδυασμό με τις ατελέσφορες συστάσεις της «troika», επιχειρεί την επιβολή ελέγχου στους προϋπο-

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

λογισμούς υγείας με απολύτως εσφαλμένο τρόπο, με έμφαση στον ασφυκτικό έλεγχο της ζήτησης και, κατά συνέπεια, της μεταφοράς του βάρους χρηματοδότησης στα νοικοκυριά.Η τρέχουσα οικονομική συγκυρία όμως επιβάλλει την κινητοποίηση μεταρρυθμίσεων με επίκεντρο την ενοποίηση των κατακερματισμένων υπηρεσιών σε ένα συνεκτικό και φιλικό στο χρήστη σύστημα υπηρεσιών υγείας με επίκεντρο την πρωτοβάθμια φροντίδα και τον ΕΟΠΥΥ, ώστε να παράγεται το μέγιστο αποτέλεσμα προς όφελος των ασφαλισμένων μέσω της ορθολογικής κατανομής των πόρων και της αναβάθμισης των προ-σφερόμενων υπηρεσιών υγείας σε άμεση συνάρτηση με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις των πολιτών. Στο πλαίσιο αυτό, οι αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές στον υγειονομικό τομέα έχουν ασφαλώς ως «πύλη εισό-δου» την ασφάλιση υγείας και ως κύρια στρατηγική επιλογή την «ολική επαναφορά» στη Διακήρυξη της Alma-Ata του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την πρωτοβάθμια φροντίδα, με την ανασυγκρότηση και ενδυνά-μωση του ιστού των υπηρεσιών και παραλλήλως με τον έλεγχο της νοσοκομειακής τεχνολογικής περίθαλψης.Το εγχείρημα αυτό προαπαιτεί την εισαγωγή κλειστών προϋπολογισμών ανά γεωγραφική περιοχή με βάση τις ανάγκες – ως προς την τρωτότητα – του πληθυσμού, εντός των οποίων ισχύουν συνθήκες ελεγχόμενου ανταγωνισμού μεταξύ του συνόλου των προμηθευτών υγειονομικής φροντίδας (γιατροί, νοσοκομεία και άλλα σχετικά). Η προσφυγή σε ένα σχήμα κατάργησης της ασφάλισης υγείας και χρηματοδότησης των υπηρεσιών υγείας από τη γενική φορολογία – όπως διατυπώνεται προσφάτως από μερικούς – συνιστά μια μη επιθυμητή εξέλιξη, η οποία οδηγεί στη συρρίκνωση του υγειονομικού τομέα και στον «φιλανθρωπικό» και «προνοιακό» εκφυλι-σμό του. Η εναλλακτική λύση διεύρυνσης της χρηματοδοτικής βάσης (ειδική φορολογία, αναπροσαρμογή ασφαλιστι-κών εισφορών, «κοινωνικός ΦΠΑ», αναπροσδιορισμός ασφαλιστικής κάλυψης) συνιστά μια επιλογή υπο-στήριξης και μεταρρύθμισης του εγχειρήματος υπό την οπτική των κριτηρίων της (κοινωνικής) ισότητας και (οικονομικής) αποδοτικότητας.

36

Γιάννης Υφαντόπουλος

Καθηγητής Οικονομικών

της Υγείας

Την περίοδο της οικονομικής κρίσης αναζητούμε λύσεις για ανάπτυξη, καινοτομία και αναστροφή του κλί-ματος της ύφεσης, της ανεργίας της φτώχειας, της απομόνωσης, της κατάθλιψης και της απαισιοδοξίας. Την τελευταία πενταετία η οικονομική κρίση δημιούργησε στη χώρα μας σημαντικά οικονομικά κοινωνικά και ψυ-χολογικά «ελλείμματα». Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 23%, οι μισθοί κατά 25%, η ιδιωτική κατανάλωση κατά 26% ενώ οι τιμές αυξήθηκαν κατά 13%. Μέσα στο κλίμα της οικονομικής αβεβαιότητας, επειδή η ιδιωτική κατανάλωση αδυνατεί να συμβάλει στην πολυπόθητη ανάπτυξη λόγω της συρρίκνωσης των εισοδημάτων και της αυξα-νόμενης ανεργίας που φθάνει στο 28%, οι πλέον απαραίτητες κινήσεις για την επανεκκίνηση της οικονομίας είναι οι επενδύσεις, οι ιδιωτικοποιήσεις και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που συνεχώς αναβάλλονται. Οι επενδύσεις όμως απαιτούν καινοτομία, ανταγωνιστικότητα και «έξυπνη» παραγωγική τεχνολογία, βασισμένη στην έρευνα. Η Ελλάδα δυστυχώς διαθέτει μόλις το 0,06% του ΑΕΠ για έρευνα ενώ άλλες χώρες που βρίσκο-νται αντίστοιχα στα «δεσμά» του μνημονίου, όπως η Ιρλανδία και η Πορτογαλία, διαθέτουν τριπλάσια ποσοστά που φθάνουν το 1,6% και το 1,7% αντίστοιχα του ΑΕΠ. Επιπλέον, σε αντίθεση με την Ελλάδα, οι «μνημονιακές» χώρες αυξάνουν διαχρονικά τη χρηματοδότηση της έρευνας (βλ. διάγραμμα 1) προσδοκώντας έξοδο από την κρίση. Με δυσκολία θα μπορούσε βέβαια να συγκριθεί η χώρα μας με τη Φινλανδία (3,8% του ΑΕΠ) και τη Σουηδία (3,5% του ΑΕΠ) αλλά και με τις άλλες χώρες της Ε.Ε. που διαθέτουν αυξανόμενη μερίδα του ΑΕΠ για έρευνα και καινοτομία (βλ. διάγραμμα 1).

Τι διαφοροποιεί όμως την Ελλάδα από τις άλλες χώρες της ΕΕ; Η κύρια διαφορά αποδίδεται στην ύπαρξη «ανοικτών» και όχι «κλειστών» συστημάτων εκπαίδευσης καθώς και στην ύπαρξη «clusters» συνεργατικών σχηματισμών μεταξύ των πανεπιστημίων, των ερευνητικών κέντρων και των επιχειρήσεων. Πρέπει να απαλ-λαγούμε από τα ψευτοϊδεολογικά δεσμά της «αποκλειστικής» κρατικής χρηματοδότησης της έρευνας και να προσφύγουμε σε δυναμικές συνεργασίες μεταξύ των επιχειρήσεων, των πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων. Οι «περίεργοι» αριστεροσοσιαλιστές του ευρωπαϊκού Βορρά, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Δανία, επενδύουν δυναμικά στην έρευνα και στην παιδεία, προσελκύοντας ξένους επενδυτές και ανταγωνιστικές εξα-γωγικές επιχειρήσεις. Στη χώρα μας δυστυχώς αυτό θεωρείται «ξεπούλημα στο ξενόφερτο κεφάλαιο». Πρέπει να θυμόμαστε ότι οι μεγάλοι ευεργέτες της χώρας μας και οι πλέον επιτυχημένοι επιχειρηματίες παγκοσμίως επένδυσαν στο ανθρώπινο κεφάλαιο και στην καινοτομία αναλαμβάνοντας κινδύνους με ρηξικέλευθες επιχει-ρηματικές πρωτοβουλίες. Ευτυχώς στον τομέα του φαρμάκου τα πράγματα αναπτύσσονται πιο δυναμικά, περισσότερο ανταγωνιστικά και με μεγαλύτερη εξωστρέφεια. Η φαρμακευτική βιομηχανία, παρά τη σημαντική μείωση των φαρμακευ-τικών δαπανών κατά 2,87 δισ. (δηλαδή από 5,86 το 2009 σε 2,99 το 2012), διατήρησε μέσα στην οικονομική κρίση μια εντυπωσιακή βιωσιμότητα με έμφαση στις εξαγωγές και στην καινοτομία.

Δαπάνες για έρευνα (% του ΑΕΠ)

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Αξιοσημείωτη είναι η πρόσφατη πρωτοβουλία του ΣΦΕΕ για την ανάπτυξη συνεργασίας μεταξύ των ερευνη-τικών κέντρων των πανεπιστημίων και των φαρμακευτικών επιχειρήσεων. Με το σύνθημα «Επιβραβεύουμε την καινοτομία, προάγουμε την υγεία» ανέπτυξε ένα νέο πρόγραμμα με τίτλο «ΣΦΕΕ Innovation Project» που αποσκοπεί στην ανάδειξη καινοτόμων δράσεων στον τομέα της υγείας. Η πρωτοβουλία έχει «διαθεματικό» και «διεπιστημονικό» χαρακτήρα καλύπτοντας τους τομείς της βιοπληροφορικής, της βιοτεχνολογίας, της νανοϊατρικής, της τηλεϊατρικής, της ηλεκτρονικής διοίκησης και άλλων δράσεων με καινοτόμα επιχειρηματικά σχέδια. Η προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας στο σύστημα υγείας της χώρας μας θα συμβάλει ουσιαστικά στη βελτίωση της υγείας των πολιτών και στη γενικότερη αύξηση της παραγωγικότητας. Η υγεία αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα ανάπτυξης που συμβάλλει όχι μόνο στην οικονομική μεγέθυνση αλλά και στην ευ-ημερία των πολιτών. Επίσης η δημοκρατία και η εμπιστοσύνη στους θεσμούς έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλουν ουσιαστικά στην υγεία. Οι νέες μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγείας πρέπει να συζητούνται και να αξιολο-γούνται με σαφέστερη επιστημονική τεκμηρίωση και γνώση λαμβάνοντας ουσιαστικά υπόψη τις επιπτώσεις τους στην υγεία και στην ευημερία των πολιτών. Συνοψίζοντας πρέπει να σημειώσουμε ότι σήμερα, την περίοδο της οικονομικής κρίσης, η θεωρία του Γιόζεφ Σούμπετερ (1883-1900) «Περί Δημιουργικής Καταστροφής» αποτελεί την πεμπτουσία του σύγχρονου οικο-νομικού και κοινωνικού συστήματος. Είχε προβλέψει ήδη από την πρώτη δεκαετία του 1900 ότι η καινοτομία «επαναστατικοποιεί» τις οικονομικές δομές καταστρέφοντας τις παλαιές και δημιουργώντας στη θέση τους νέες. Το «επιχειρείν» με το «καινοτομείν» αποτελούν τις νέες προκλήσεις των πανεπιστημίων, των επιχειρήσε-ων και των ερευνητικών κέντρων.

38

Μόλις τούτο τον Οκτώβριο κλείνουμε 30 χρόνια Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ). Ένα σύστημα του οποίου όμως όλα αυτά τα χρόνια τα βήματα έμειναν «μετέωρα»★ και στην ολοκλήρωση της θεσμικής του συγκρότη-σης αλλά και στο σκέλος της αποτελεσματικής διαχείρισης και ορθολογικής χρήσης των πόρων – οικονομικών, ανθρώπινων και τεχνολογικών. Αυτό το διπλό κενό ανέδειξε ορισμένες αντιφάσεις, οι οποίες πιστοποιούν τις πολιτικές ευθύνες πρωτίστως, παράλληλα με τις οργανωτικές παραλείψεις και την ανικανότητα διαχείρισης του συστήματος. Η άρση αυτών των αντιφάσεων είναι ίσως ο κεντρικός άξονας του εγχειρήματος ανάδειξης ενός νέου παραδείγματος ανασυ-γκρότησης του συστήματος υγείας της χώρας, αλλά μέσα σε ένα πλαίσιο πλέον που προσδιορίστηκε με την κρίση και το βάρος των μέτρων που υποχρεώθηκε να υποστεί το σύστημα. Ας δούμε τις αντιφάσεις και τις προκλήσεις που έχουν δημιουργηθεί και αν αρμόζει να θεωρήσουμε ότι «η κρίση είναι μια ευκαιρία». Η πρώτη αντίφαση απηχεί την ίδια την υπόσταση του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Παρά τον εθνικό χαρακτή-ρα που είχε ο σχεδιασμός του ΕΣΥ, αναπτύχθηκε στην πορεία το ιδιότυπο τριαδικό σχήμα: υπηρεσίες υγείας ΕΣΥ, κοινωνικής ασφάλισης και ιδιωτικές. Θεωρούμε ότι αυτό του «τριαδικό πρότυπο» είναι υπεύθυνο για τις αποτυχίες των μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων και προπαντός για τη διατήρηση του πλέγματος των ανισο-τήτων πρόσβασης∙ ενώ στο οικονομικό πεδίο το ίδιο σχήμα επέτρεπε τον ακατάπαυστο ρυθμό αύξησης των ιδιωτικών δαπανών και των ελλειμμάτων της κοινωνικής ασφάλισης. Καλείται λοιπόν ένας νέος σχεδιασμός να παρέμβει σε τρία κομβικά επίπεδα: α) στον θεσμό της ενιαιοποίησης των υπηρεσιών του ΕΣΥ και της ασφάλι-σης και τη δημιουργία πλέον του θεσμού της ΠΦΥ β) στην ορθολογικοποίηση και ενιαία οργάνωση της χρημα-τοδότησης των υπηρεσιών υγείας και γ) σε ένα ρυθμιστικό πλαίσιο ελέγχου και αξιολόγησης της λειτουργίας γενικότερα του «μείγματος δημόσιου – ιδιωτικού».Η πρώτη πρόκληση για αλλαγές σε αυτό το τοπίο ήρθε με την ίδρυση του ΕΟΠΥΥ, που δεν ήταν μάλιστα μνη-μονιακής προέλευσης. Πιστεύω σταθερά και αναμένω η θεμελιακή αυτή διαρθρωτική αλλαγή να γίνει μοχλός μεταρρύθμισης όλου αυτού του τριεπιπεδικού τοπίου.Η δεύτερη αντίφαση εκφράζει τη δυσαρμονία που υπάρχει μεταξύ της μεγέθυνσης των υπηρεσιών υγείας (σε νοσοκομειακές υποδομές και ειδικές μονάδες, ιατρική τεχνολογία και ιατρικό δυναμικό) και της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών ιατρικής φροντίδας. Το σύστημα για χρόνια, όπως αποκαλύπτουν οι έρευνές μας, παρουσιάζει ακόμη τα χαμηλότερα επίπεδα ανταποκρισιμότητας στις προσδοκίες των πολιτών ή τα υψηλότε-ρα της δυσαρέσκειάς τους για τις προσφερόμενες υπηρεσίες, με αίτια κυρίως τις οργανωτικές και ρυθμιστικές αναξιοπάθειες των υπηρεσιών στη διακίνηση των ασθενών και το «μάνατζμεντ» της ασθένειας. Οι προκλήσεις εδώ προτρέπουν σε ένα «λαμπρό πεδίο» ανασχεδιασμού, ορθολογικοποίησης της υπάρχουσας υποδομής και κυρίως δράσεων για την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών στις μονάδες υγείας. Για την ώρα, φαίνεται το σχέδιο των συγχωνεύσεων να προσανατολίζεται κυρίως προς αυτούς τους στόχους, αν δεν αφορούν αποκλειστικά και μόνον τις μνημονιακές απαιτήσεις για «μετακινήσεις». Η τρίτη αντίφαση εντοπίζεται στον κρίσιμο τομέα των δαπανών υγείας, ο οποίος και έχει ανακινήσει στο πλαί-σιο της κρίσης όλους τους προβληματισμούς για την πορεία του συστήματος. Το πρόβλημα έχει δύο σκέλη: από τη μια μεριά την άνιση κατανομή ανάμεσα σε δημόσιες και ιδιωτικές δαπάνες και, από την άλλη, τη διό-γκωσή τους στον δημόσιο τομέα και, το σοβαρότερο, την αναντιστοιχία μεταξύ του ύψους των διατιθέμενων δημόσιων πόρων και της αποτελεσματικότητας στην αξιοποίησή τους. Το πρώτο πηγάζει προφανώς από το γεγονός ότι ένα μεγάλο ποσοστό των ιδιωτικών δαπανών προκαλείται από την επιλογή ή τη «φυγή» ασθενών προς τις ιδιωτικές υπηρεσίες. Όσον αφορά το δεύτερο, είναι πράγματι αντιφατικό να χρηματοδοτείται το δημόσιο σύστημα με τους αναγκαίους πόρους αλλά να μην ανταποκρίνεται στην αποδοτική και ορθολογική αξιοποίησή τους, εμφανίζοντας αποδεδειγμένες σπατάλες και ανορθολογικές κατανομές. Οι προκλήσεις εδώ ανοίγουν ένα άλλο πεδίο διαρθρωτικών αλλαγών και όχι μόνον τις παρεμβάσεις δημοσι-ονομικού χαρακτήρα που έχουν δρομολογηθεί. Πολλές πράγματι προσβλέπουν σε αναδιάταξη των μεθόδων διαχείρισης των δαπανών και έδωσαν την ευκαιρία για μεταρρυθμιστικές αλλαγές ισχύος (π.χ., ΚΕΝ-DRG, ηλε-κτρονική συνταγογράφηση, έλεγχος προμηθειών κ.ά.). Προσδοκούμε όλες αυτές οι παρεμβάσεις να συντηρη-θούν και να αρθρωθούν στην επιδίωξη για ένα νέο διαχειριστικό μάνατζμεντ του συστήματος και να πάψει να στοχοποιείται μόνον ο τομέας φαρμάκου σε ένα τέτοιο συστημικά ευρύτερο μοντέλο διαχείρισης. Συμπερασματικά, έχει ανοίξει ο δρόμος για την «επόμενη μέρα» του συστήματος υγείας, πάντα όμως με σχε-διασμό και κυρίως πολιτικές αποφάσεις μεταρρυθμιστικής αντίληψης. Θα επιμέναμε μάλιστα, τώρα που έχει ανέβει το «θερμόμετρο» του δημόσιου διαλόγου για την πορεία του συστήματος, να θέσουμε τις προτεραιότη-τες, εστιάζοντας στην καθιέρωση Εθνικών Στρατηγικών και Πολιτικών Δράσης:● Για την ποιότητα των υπηρεσιών και των στόχων βελτίωσης του πληθυσμού ● Για την ολική «διαχείριση της ασθένειας» (disease management) με προτεραιότητα τις χρόνιες● Για την πρόληψη και τη δημόσια υγεία ευρύτερα● Για την ψυχική υγεία, όπου η κρίση ανέδειξε άλλες πραγματικότητες και δεδομένα.

Άρης Σισσούρας

Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών

Υπερβαίνοντας τις αντιφάσεις

και αντιδρώντας στις προκλήσεις

της κρίσης

Υπάρχει επόμενη μέρα για το σύστημα Υγείας της χώρας;

★Αναλυτικά στο βιβλίο του Α. Σισσούρα «Τα μετέωρα βήματα του ΕΣΥ», 2012, Εκδ. Καστανιώτη.

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Κατ’ αρχήν να ευχαριστήσω τους οργανωτές της εκδήλωσης «Υγεία - Φάρμακο 2013» και τους εκδότες του φερώνυμου οδηγού για την πρόσκληση να συμμετάσχω και να προλογίσω. Θεωρώ χρήσιμο να ανταλλάσσουμε απόψεις γύρω από την ανάδειξη των υγιών δυνάμεων της χώρας όσον αφορά την υγεία και το φάρμακο. Είναι θέμα που αφορά την υγεία των πολιτών, τα δημόσια οικονομικά, τα οικονομικά των ασφαλιστικών ταμείων αλλά και τα οικονομικά των νοικοκυριών. Η παρατεταμένη ύφεση και τα απότομα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής έχουν δημιουργήσει έντονα προβλήματα. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, η συρρίκνωση των δαπα-νών υγείας στην Ελλάδα είναι χωρίς παγκόσμιο προηγούμενο. Η κρίση στην υγεία και στο φάρμακο είναι τεράστια, με επιπτώσεις στον Έλληνα ασθενή. Τα αποτελέσματα τα βλέπουμε μέσα από τη σοβαρή επιδείνωση μιας σειράς δεικτών υγείας του πληθυσμού, όπως είναι η χρήση ναρκωτικών ουσιών, η αύξηση των κρουσμάτων AIDS, το κραχ στους δείκτες ψυχικής υγείας και η μεγάλη αύξηση των καρδιαγγειακών παθήσεων. Όλοι φέρουμε ευθύνες για τα προβλήματα αυτά και όλοι οφείλουμε να συμβάλουμε στο ξεπέρασμά τους. Απαιτούνται γενναίες τομές στην πολιτική υγείας και φαρμάκου. Έχουν γίνει προσπάθειες από όλους τους παράγοντες. Μένει ακόμη να γίνει μια αλλαγή φιλοσοφίας και πρακτικής στους τομείς αυτούς για να σταθερο-ποιηθεί η αλλαγή και να προκύψουν οφέλη για όλους και κυρίως για τους ασθενείς. Τα προβλήματα θα λυθούν αν καθιερώσουμε σε όλον τον κλάδο της υγείας και του φαρμάκου την αξιοκρατία. Έχουμε ανάγκη από την εφαρμογή δύο θεσμών: αξιολόγηση των εκάστοτε αποτελεσμάτων και λογοδοσία των υπευθύνων για αυτά. Μόνο με την εφαρμογή των δύο αυτών θεσμών παντού μπορεί να επαναφέρουμε μια νέα φιλοσοφία και μια νέα κουλτούρα αξιοκρατίας και μέσω αυτής της διαδικασίας θα προκύψουν οι νέοι ηγέτες που θα μας οδηγήσουν με το παράδειγμά τους. Μια νέα φιλοσοφία πρέπει να κυριαρχήσει στο ιατρικό σώμα που διαμορφώνει κυρίως τη φαρμακευτική κατανάλωση. Πρέπει να συμβάλει στην εξάλειψη της άσκοπης, μη αποδοτικής και συχνά βλαβερής (αν δούμε το κόστος των παρενεργειών) φαρμακευτικής κατανάλωσης. Μια νέα φιλοσοφία πρέπει να κυριαρχήσει στις φαρμακευτικές εταιρείες, οι οποίες είναι οι κύριοι παραγωγοί του φαρμάκου αλλά και οι διαμορφωτές της συμπεριφοράς των γιατρών και των φαρμακοποιών που έχουν κυρίαρχο ρόλο στη διανομή και επηρεάζουν τη σχέση του ασθενούς με το φάρμακο. Οι εταιρείες πρέπει να συμβάλουν να αναπτυχθεί περισσότερο ο τομέας της φαρμακοοικονομίας και στη χώρα μας, έτσι ώστε να έχουμε περισσότερα και πλέον αξιόπιστα δεδομένα για τη συμβολή κάθε σκευάσματος στη βελτίωση της υγείας των Ελλήνων πολιτών. Μια νέα φιλοσοφία πρέπει να κυριαρχήσει στους ασθενείς που με ελλιπή ενημέρωση αλλά και αυθαιρεσία συχνά «θεοποιούν» τη λήψη ενός χαπιού, δεν συμμορφώνονται με τις θεραπείες και αυτοπροσδιορίζουν τη φαρμακευτική αγωγή με δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία και στο κόστος της θεραπείας τους. Μια νέα φιλοσοφία πρέπει να κυριαρχήσει κυρίως στο χώρο της πολιτείας που οφείλει να κατανοήσει την ανάγκη της νέας φιλοσοφίας. Ας μην ενδιαφέρεται μόνο για τον περιορισμό της φαρμακευτικής δαπάνης ως αυτοσκοπό, αλλά ας αγκαλιάσει και ας υποστηρίξει με κατανόηση τις προσπάθειες όλων. Οι προσπάθειες αυ-τές είναι σημαντικές, πολύπλευρες και δύσκολες γιατί έχουν μεγάλο κόστος. Ας κατανοήσει ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με πρακτικές παρελθόντος που δεν εξασφαλίζουν κλινική αποτελεσματικότητα και οικονο-μική αποδοτικότητα. Ας βοηθήσει έμπρακτα στον εκσυγχρονισμό της αγοράς στηρίζοντας την απαίτηση της κοινωνίας για υπηρεσίες υγείας υψηλής ποιότητας και σε χαμηλό κόστος. Μια τέτοια κοινή φιλοσοφία από όλους τους παράγοντες ταυτόχρονα θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση μιας έντιμης και ειλικρινούς συνεργασίας στο μέλλον προς όφελος όλων των πολιτών. Η Ελληνική Εταιρεία Φαρμακευτικού Μάρκετινγκ πιστεύει ότι σε αυτή την κρίσιμη καμπή μόνο με τη συνερ-γασία όλων, μαζί με ειλικρινή διάθεση και με τη νέα κουλτούρα, μπορούμε να βρούμε τρόπους να βγάλουμε την υγεία και το φάρμακο από το τέλμα και να συμβάλουμε στο όφελος όλων των παραγόντων. Προς αυτή την κατεύθυνση καλούμε όλους να εργαζόμαστε καθημερινά.

Γεώργιος ΚαλαφατάκηςΠρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακευτικού Μάρκετινγκ

40

Η ανάλυση και ο επιστημονικός διάλογος γύρω από το πνεύμα και το χαρακτήρα των παρεμβάσεων στον τομέα της υγείας στα «χρόνια της κρίσης» έχουν καλύψει όλες σχεδόν τις πτυχές του συστήματος υγείας και της λειτουργίας της αγοράς. Καταλήγουν δε σε δύο ευρείας αποδοχής διαπιστώσεις, οι οποίες συνίστανται αφενός στην αναγκαιότητα «διόρθωσης» των στρεβλώσεων του παρελθόντος και αφετέρου στην υποχρέωση της κεντρικής διοίκησης να θέσει «κόκκινες γραμμές» απέναντι στη στενά δημοσιονομική οπτική που έχει επικρατήσει στην ατζέντα των δανειστών μας.

Εν τούτοις η συζήτηση αυτή κάποια στιγμή θα ολοκληρωθεί καθώς οι στόχοι δημοσιονομικής πειθαρχίας έχουν σε μεγάλο βαθμό επιτευχθεί και, ως εκ τούτου, το σύστημα υγείας και οι παράγοντες της αγοράς καλού-νται να ετοιμαστούν για την «επόμενη ημέρα». Τι νέο όμως πρέπει να έχει το σύστημα υγείας για να προσαρ-μοστεί στο τόσο διαφορετικό πλέον περιβάλλον το οποίο έχει διαμορφωθεί;

Κατά πρώτον, σε κεντρικό επίπεδο, μια διαφορετική διαδικασία και κουλτούρα λήψης αποφάσεων. Όπου οι χρήστες θα συμμετέχουν ενεργά στο σχεδιασμό για την κατανομή των πόρων, το εύρος και το είδος των παρεχόμενων φροντίδων, τις προτεραιότητες της πολιτικής υγείας. Η παρουσία τους αυτή μάλιστα καθίστα-ται ακόμη πιο απαραίτητη σε ένα περιβάλλον περιορισμένων πόρων, όπως αυτό το οποίο έχει διαμορφωθεί στον υγειονομικό τομέα στη χώρα. Μια πρώτη κίνηση προς την κατεύθυνση αυτή θα μπορούσε να γίνει με τη συμμετοχή εκπροσώπων των ασθενών σε όλα τα διοικητικά συμβούλια και στη λήψη αποφάσεων οργανισμών που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με την υγεία.

Επιπλέον η «νέα εποχή» για το σύστημα υγείας μπορεί να αναδείξει τη σημασία της ποιότητας, με την πιστο-ποίησή της αφενός να αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη συνέχιση των δραστηριοτήτων μιας δομής, δη-μόσιας ή ιδιωτικής, και αφετέρου να έχει μια άμεση σύνδεση με το σύστημα αποζημίωσης των παρεχόμενων φροντίδων. Συνακόλουθα, ιδιωτικές δομές, ακολουθώντας αντίστοιχες πρωτοβουλίες που έχουν λάβει χώρα σε προηγμένα συστήματα υγείας, καλούνται να οργανωθούν σε ομάδες (π.χ., group practice) προσφέροντας με τον τρόπο αυτόν πιο ολοκληρωμένες υπηρεσίες, υπό περιβάλλον οικονομιών κλίμακος.

Με αφετηρία τα παραπάνω, μια αγορά υπηρεσιών υγείας με –αποδεδειγμένης – υψηλής ποιότητας υπηρεσίες, που παρέχονται σε ανταγωνιστικό κόστος, θα είναι έτοιμη να αναζητήσει πόρους και εκτός των συνόρων, με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση του ιατρικού τουρισμού.

Εν κατακλείδι, η βιωσιμότητα του συστήματος υγείας δεν είναι διαπραγματεύσιμη. Η χώρα πέτυχε μια ευρείας κλίμακας προσαρμογή, η οποία όμως δεν μπορεί να έχει συνέχεια, τουλάχιστον με αποκλειστικό όχημα τη μονοδιάστατη δημοσιονομική προσέγγιση που έχει κυριαρχήσει μετά το μνημόνιο. Από την άλλη, η προετοι-μασία για τη «νέα εποχή» δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο με εσωτερικές πρωτοβουλίες διαρθρωτικής λογικής. Και όπως έχει δείξει η εμπειρία, ο μεγαλύτερος εχθρός ως προς αυτό είναι η αναβλητικότητα, την οποία μπορεί το σύστημα να υπερβεί μόνο αν αναγνωρίσει τον αναβαθμισμένο ρόλο των ασθενών. Άλλωστε τα συστήματα υγείας υπάρχουν για να υπηρετούν τους πολίτες.

Κυριάκος Σουλιώτης

Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικής Υγείας,

Σχολή κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστήμιο

Πελοποννήσου επιστημονικός

συνεργάτης, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

Οι ασθενείς στο επίκεντρο

στη «νέα εποχή» που

έρχεται για το σύστημα υγείας

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Η ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία προσπαθεί ακόμη, ασθμαίνοντας με αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης, να αφήσει πίσω της την παγκόσμια οικονομική κρίση της διετίας 2007-2009. Η Ελλάδα, πέρα από κάθε αρχική πρόβλεψη, διανύει το έκτο συνεχόμενο έτος οικονομικής ύφεσης με εμφανείς επιπτώσεις, οι οποίες δεν αφήνουν ανεπηρέαστο κανέναν τομέα. Στη δυσχερή αυτή συγκυρία, ο καθένας με τις δυνάμεις του, αλλά και συλλογικά όποτε καθίσταται εφικτό, καλούμαστε να συνδράμουμε την προσπάθεια την οποία καταβάλλει η χώρα για να εξέλθει της κρίσης. Η ανάκαμψη ίσως δεν είναι και τόσο μακριά.

Ο τομέας της υγείας, η φαρμακευτική βιομηχανία, ο κλάδος του φαρμάκου ειδικότερα, έχουν υποστεί και συνεχίζουν να υφίστανται τις βαριές συνέπειες της κρίσης. Η δυναμική του φαρμακευτικού κλάδου εν τούτοις είναι εγνωσμένη και αν αυτός αφεθεί απερίσπαστος, απαλλαγμένος από τα υφιστάμενα προσκόμματα, θα αναπτυχθεί και θα καταφέρει να ενισχύσει σημαντικά την εθνική οικονομία. Οι παράγοντες του κλάδου από κοινού με τους αρμόδιους φορείς σε πολιτικό και επιχειρησιακό επίπεδο οφείλουμε να συνεργαστούμε με στό-χο την ορθολογική λειτουργία του τομέα της υγείας γενικότερα και του φαρμάκου ειδικότερα, ώστε να βρεθεί διέξοδος για την ομαλότερη λειτουργία του και τη μεγιστοποίηση της συμβολής του στην πολυαναμενόμενη επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας.

Ο κλάδος των ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. μέσω της προώθησης της αυτοθεραπείας ως αναπόσπαστου οργανικού μέρους της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, η οποία στη χώρα μας βρίσκεται στα σπάργανα και υπολείπεται συγκριτικά με τα υπόλοιπα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μπορεί να συμβάλει στον εξορθολογισμό της φαρμακευ-τικής δαπάνης και να προσφέρει κίνητρα οικονομικής ανάπτυξης.

Με την προϋπόθεση της μεταρρύθμισης του υπάρχοντος αναχρονιστικού ρυθμιστικού πλαισίου που διέπει τα ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. και την άμεση απελευθέρωση της διατίμησής τους, θα επιτευχθεί ο διπλασιασμός του μεγέθους της αγοράς από 260 εκατ. ευρώ το 2012 (μειωμένο κατά 11,1% σε σχέση με το 2011) σε περισσότερα από 476 εκατ. το 2017 (τιμές χονδρικής)★ . Σε τιμές λιανικής το όφελος θα αγγίξει τα 650 εκατ. ευρώ Κατ’ αυτόν τον τρόπο, αίρονται τα υφιστάμενα αντικίνητρα, με άμεσο αποτέλεσμα την αναθέρμανση του ανταγωνισμού στην αγορά, ο οποίος θα δημιουργήσει ευνοϊκό επιχειρηματικό κλίμα, θα ξεκλειδώσει την αναπτυξιακή δυναμική των φαρμακευτικών εταιρειών και θα επιτρέψει παραγωγικές επενδύσεις στον κλάδο.

Η διεύρυνση της αγοράς ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. και η ανάπτυξη της φαρμακευτικής επιχειρηματικότητας που θα επιφέρει η πλήρης απελευθέρωση της διατίμησής τους, θα ενδυναμώσουν ποικιλοτρόπως την υφιστάμενη αλυσίδα αξίας του φαρμακευτικού κλάδου, δημιουργώντας, μεταξύ άλλων, νέες θέσεις εργασίας σε μια χώρα η οποία βλέπει τα ποσοστά ανεργίας να εκτοξεύονται, διαρρηγνύοντας τον κοινωνικό ιστό.

Ας μην παραγνωρίζουμε επίσης ότι με την προώθηση της αυτοθεραπείας δεν διευκολύνεται μόνο ο ασθενής στην προσπάθειά του να διατηρήσει το επίπεδο της υγείας και της ευεξίας του μέσω της θεραπείας ήπιων ασθενειών και της πρόληψης σοβαρότερων. Παράλληλα, αφενός αποσυμφορείται το Εθνικό Σύστημα Υγείας και ελευθερώνεται χρόνος από το ιατρικό προσωπικό, ο οποίος θα μπορούσε να διοχετευθεί σε επείγοντα και σοβαρά περιστατικά, όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη, αφετέρου συρρικνώνεται η δαπάνη των ασφαλιστι-κών ταμείων, καθώς τα ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. ως μη αποζημιούμενα σκευάσματα, δεν την επιβαρύνουν. Επιπροσθέτως ενδεχόμενη επέκταση του καταλόγου ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ., ώστε να περιλαμβάνει φάρμακα που περιέχονται στους αντίστοιχους καταλόγους 7 τουλάχιστον κρατών-μελών της ΕΕ, δύναται να εξοικονομήσει από την κοινωνική ασφάλιση τουλάχιστον 150 εκατ. ευρώ.★

Η ανά χείρας έκδοση παρουσιάζει τη δυναμική πορεία και τα επιτεύγματα της βιομηχανίας και των επιχειρή-σεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του φαρμάκου, της υγείας και της σωματικής υγιεινής, οι οποίες έχουν κατορθώσει σε πείσμα του αφιλόξενου για την επιχειρηματικότητα περιβάλλοντος να κάνουν τη διαφορά στον τομέα τους, μεταδίδοντας ένα συγκρατημένο αίσθημα αισιοδοξίας. Υπό την προϋπόθεση της διαμόρφωσης φιλικότερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, αναμένουμε στην επόμενη έκδοση βελτιωμένα οικονομικά αποτελέσματα, σημάδι απρόσκοπτης και σταθερής αναπτυξιακής πορείας.

★Εκτίμηση βασισμένη σε στοιχεία του IMS.

★Μανιαδάκης Ν., Μυλωνάς Αντ. & Μυλωνάς Χ. (2012), Η αυτοθεραπεία στην Ελλάδα και την Ευρώπη, ΕΣΔΥ.

Γεράσιμος ΚοσμάτοςΠρόεδρος της Ένωσης Φαρμάκων Ευρείας Χρήσης

42

Θερμά συγχαρητήρια στον εκδότη και τους συνεργάτες του για την έκδοση του ετήσιου οδηγού υγείας της Stat Bank, η οποία προσφέρει ένα σημαντικό βήμα επικοινωνίας των απόψεων των ανθρώπων του κλάδου της υγείας στη χώρα μας τόσο προς το Υπουργείο Υγείας όσο και προς την κοινωνία. Η έκδοση του ετήσιου οδηγού συμπίπτει με τη συμπλήρωση τεσσάρων χρόνων οικονομικής κρίσης στη χώρα μας, με βαθιά ύφεση και λιτότητα, με βίαιη υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου του ελληνικού λαού, με διεύ-ρυνση της φτώχειας, ζώντας σε συνθήκες ανθρωπιστικής κρίσης και αβεβαιότητας για το αύριο.Η οικονομική κρίση δεν άφησε βέβαια ανεπηρέαστο το χώρο της υγείας και ιδιαίτερα της ιδιωτικής υγείας.Η φετινή χρονιά ήταν μια δύσκολη χρονιά, μια χρονιά ορόσημο για την επιβίωση των ιδιωτικών κλινικών. Κάνοντας έναν απολογισμό της φετινής χρονιάς, με τη συμπλήρωση δύο ετών λειτουργίας του ΕΟΠΥΥ και τη συνεχιζόμενη καθυστέρηση πληρωμής των νοσηλίων για χρονικό διάστημα περισσότερο των 8 μηνών, σε συνδυασμό με την αργή αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων χρεών των ασφαλιστικών ταμείων που συνέστη-σαν τον ΕΟΠΥΥ και την ανάληψη από το Υπουργείο Οικονομικών των χρεών τους, που εκκρεμούσαν στις 31-12-2011, διαπιστώνεται μια πρωτόγνωρη κατάσταση για τον κλάδο, έναν κλάδο συνεπέστατο μέχρι και το 2011 στην πληρωμή των ασφαλιστικών, φορολογικών και μισθολογικών του υποχρεώσεων και με μικρούς χρόνους πίστωσης προς τους προμηθευτές του.Η προσδοκία του κλάδου για άμεση ρευστότητα, μετά την εκταμίευση της δόσης τον περασμένο Ιανουάριο και τις δεσμεύσεις του Πρωθυπουργού για την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων χρεών των ασφαλιστικών ταμείων για τη χρονική περίοδο 2007-2011, ύψους 535 εκατ. ευρώ, προς τις 150 κλινικές, δεν επαληθεύθηκε, διότι, παρά την ψήφιση του Νόμου 4132 στις αρχές Μαρτίου 2013 και την υπογραφή της κοινής υπουργικής απόφασης για «κούρεμα» του χρέους κατά 8%, οι ιδιωτικές κλινικές έχουν εισπράξει μέχρι σήμερα ένα μικρό μόνο ποσοστό των οφειλομένων.Ταυτόχρονα με την προσπάθεια εξόφλησης των χρεών και τον εκμηδενισμό των υποχρεώσεων του Δημοσίου προς τις επιχειρήσεις, μια νέα γενιά ληξιπρόθεσμων χρεών έχει δημιουργηθεί από τον ΕΟΠΥΥ. Η πληρωμή μόνο προκαταβολής 90% των υποβαλλόμενων δαπανών προς τους παρόχους υγείας και η αδια-φορία του για το υπολειπόμενο 10% που, βάσει των συμβατικών υποχρεώσεων αλλά και της κοινοτικής νομο-θεσίας, έχει καταστεί ληξιπρόθεσμο, δημιουργεί ένα νέο χρέος, που υπολογίζεται στα 75 εκατ. ευρώ ετησίως, αυξανόμενο καθημερινά, καθόσον ο ΕΟΠΥΥ αδυνατεί να ελέγξει τους λογαριασμούς και, βάσει του Νόμου 4172/2013, αναθέτει τον έλεγχο, μόνο για το 2013 και όχι για το 2012, σε ιδιωτική εταιρεία.Το πρόβλημα ρευστότητας όμως δεν είναι το μόνο που απασχολεί τον κλάδο των ιδιωτικών κλινικών. Η οικονομική κρίση είχε ως συνέπεια τη μετακίνηση ποσοστού 30% των ασθενών, από τον ιδιωτικό προς τον δημόσιο τομέα του συστήματος υγείας, μετακίνηση που αυξήθηκε στα τέλη του 2012 και εντάθηκε από τις αρχές του τρέχοντος έτους, μετά την τροποποίηση του Κανονισμού Παροχών του ΕΟΠΥΥ τον Νοέμβριο του 2012 και την εφαρμογή συμμετοχής στις δαπάνες νοσηλείας των ασθενών από 30% ως 50%. Ταυτόχρονα το τελειωτικό χτύπημα για τον κλάδο ήταν η ψήφιση του Νόμου 4172/2013 που ορίζει την εφαρμογή Rebate και Claw Back, για πρώτη φορά παγκοσμίως σε υπηρεσίες και όχι σε αγαθά, που οδηγούν σε κούρεμα, αναδρομικά (!!!) από 1-1-2013, των υποβληθέντων λογαριασμών νοσηλίων των κλινικών σε ποσοστό πάνω από 40%, όταν οι κλινικές τιμολογούν όχι αυθαίρετα αλλά βάσει αποζημιώσεων καθοριζόμενων από την κυβέρνηση, είτε ως ημερήσιο νοσήλιο είτε ως ΚΕΝ (Κλειστά Ενοποιημένα Νοσήλια) και τα ποσοστά κέρδους των εταιρειών του κλάδου κυμαίνονται σε μονοψήφια ποσοστά. Η κυβέρνηση προσπαθεί να παρέχει νοσοκομειακή περίθαλψη σε 11 εκατ. Έλληνες με το εξωπραγματικό ποσό των 312,3 εκατ. ευρώ, δηλαδή αντιστοιχούν ετησίως στον καθένα μας λιγότερο από 28 ευρώ! Η δικαιολογία της υπέρβασης της νοσοκομειακής δαπάνης δεν είναι αληθής. Δεν υπάρχει υπέρβαση δαπάνης το 2013 σε σχέση με το 2012, αλλά υπέρβαση σε σχέση με τον προϋπολο-γισμό του ΕΟΠΥΥ για το 2013, ο οποίος συντάχθηκε αυθαίρετα, χωρίς καμία τεκμηρίωση και με πρόβλεψη μείωσης των δαπανών κατά 40%!!! Πριν από δύο χρόνια οι δαπάνες υγείας ανέρχονταν σε 11 δισ. ευρώ ενώ φέτος δεν θα ξεπεράσουν τα 4 δισ., από τα οποία πάνω από 60% αντιστοιχούν σε ιδιωτική φαρμακευτική δαπάνη και μόνο 7,5% σε νοσοκομειακή περίθαλψη σε ιδιωτικές κλινικές. Δυστυχώς το υπέρτατο αγαθό της υγείας, το πολυτιμότερο αγαθό, υφίσταται εκπτώσεις με καθαρά αριθμητι-κές πράξεις.Ο απαιτούμενος σεβασμός προς τους ασθενείς συνανθρώπους μας, το κοινωνικό κράτος που οφείλει να παρέ-χει υπηρεσίες υγείας σε όλους τους πολίτες του, χωρίς διακρίσεις, όταν αυτοί έχουν ανάγκη τις υπηρεσίες, και η ελεύθερη πρόσβαση των ασθενών στο σύστημα υγείας θυσιάζονται στο βωμό των περικοπών. Η οικονομική κρίση θα μπορούσε να αποτελέσει την ευκαιρία για διαρθρωτικές αλλαγές και στον χώρο της υγείας. Τα μέτρα όμως που λαμβάνονται είναι μόνο ταμειακά και οριζόντια, χωρίς να αγγίζουν, ούτε κατ’ ελάχι-στο, τη διαφθορά και τη σπατάλη στο χώρο.

Γρηγόρης Σαραφιανός

Πρόεδρος της Πανελλήνιας

Ένωσης Ιδιωτικών

Κλινικών

Υγειονομική περίθαλψη ή

ανθρωπιστική κρίση και

εξαφάνιση του ιδιωτικού

τομέα της υγείας;

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Είναι καιρός να διορθωθούν τα κακώς κείμενα, για δεκαετίες, στο χώρο. Για να «σπάσεις αβγά» όμως πρέπει να υπάρχει πολιτική βούληση.

Την ίδια στιγμή καμία πρόβλεψη αλλά και προσπάθεια για συρρίκνωση των δαπανών του δημόσιου τομέα του συστήματος υγείας, που καταναλώνει περίπου 8 δισ. ευρώ, δεν έχει γίνει.Σύμφωνα με τα στοιχεία που καταγράφονται στο Ελληνικό Σύστημα Λογαριασμών Υγείας, η σπατάλη στο χώρο της υγείας οφείλεται στη δημόσια νοσοκομειακή δαπάνη, που εκτοξεύθηκε από 3,9 σε 7 δισ. ευρώ, αύξηση δηλαδή κατά 79%, την τετραετία 2005-2009! Και σήμερα παραμένει στα ύψη των 8 δισ. ευρώ, ενώ οι δαπάνες νοσοκομειακής περίθαλψης προς τον ιδιωτικό τομέα, που επιβαρύνουν τον ΕΟΠΥΥ, δεν ξεπερνούν τα 312 εκατ. ευρώ ετησίως!

Η λανθασμένη αντίληψη, σύμφωνα με την οποία οι δαπάνες για την υγεία δεν εκλαμβάνονται ως επένδυση παρά μόνον ως κόστος, οδήγησε την εκάστοτε κυβέρνηση σε πολιτικές επιχορηγήσεων και μέσω αυτών σε στρεβλώσεις του ανταγωνισμού.Αν το άγχος του κόστους όμως είναι η μόνη και βασική ανησυχία, αν η ανάπτυξη του κλάδου των ιδιωτικών κλινικών θεωρείται επένδυση μη παραγωγική και ότι δεν αποτελεί ένα σημαντικό εργοδότη, έναν καταναλωτή αγαθών και έναν ηγέτη στον τομέα της καινοτομίας, της έρευνας και της ανάπτυξης, όπως είναι στην πραγμα-τικότητα, τότε η πολιτική στον χώρο της υγείας οδηγεί σε επικίνδυνα μονοπάτια.Κανείς δεν μπορεί να επιτρέψει να θεωρηθεί το σύστημα υγείας της χώρας ως ένα βάρος και ένα έξοδο για περιορισμό, που πρέπει να μειωθεί χωρίς μια προηγούμενη και ακριβή ανάλυση. Σήμερα, που τα χρήματα είναι λίγα, η βασική πρόκληση είναι να εξασφαλίσουμε τις προτεραιότητες του συ-στήματος υγείας, ισορροπώντας μεταξύ ελεύθερης πρόσβασης, ασφάλειας και ποιότητας υπηρεσιών.Είναι βασικό να εξασφαλιστεί η ισορροπία των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων μεταξύ όλων των παρό-χων, δημόσιων και ιδιωτικών, και ειδικά όταν πρόκειται για κανόνες διαπίστευσης, τρόπους πληρωμής, όπως τα DRG (Diagnosis Related Groups), ποιοτικού ελέγχου, κάτω από την υπευθυνότητα ενός τρίτου, ανεξάρτητου οργανισμού.

Ζώντας καθημερινά το οξύτατο πρόβλημα ρευστότητας, σε συνδυασμό με τη μετακίνηση ασθενών προς το δημόσιο σύστημα υγείας, ανακύπτει το ερώτημα της ύπαρξης ή μη βιωσιμότητας για το σύνολο των επιχειρή-σεων του κλάδου. Υπάρχει αύριο για τις ιδιωτικές κλινικές; Σίγουρα όχι για όλες και σίγουρα όχι για αυτές που έχουν πλήρη εξάρ-τηση από τον ΕΟΠΥΥ.Προχωρούν σε ένα μονόδρομο οικονομικής καταστροφής, χωρίς επιστροφή, ή πρέπει να υπάρξει διέξοδος με αλλαγή προσανατολισμού για τις επιχειρήσεις του κλάδου σε εξωστρεφείς δραστηριότητες, που θα δώσουν μια αναπτυξιακή προοπτική, με αλλαγή του μείγματος των ασθενών και άμεση τόνωση της ρευστότητας;Η δημιουργία του προϊόντος του τουρισμού υγείας, με την ταυτόχρονη προσπάθεια για ένταξη της χώρας στον διεθνή χάρτη των κρατών που προσφέρουν υπηρεσίες ιατρικού τουρισμού, μπορεί να αποτελέσει μια εναλλακτική πρόταση σωτηρίας.Οι ιδιωτικές κλινικές στην Ελλάδα μπορούν να προσελκύσουν αλλοδαπούς ασθενείς που επιζητούν προσιτές τιμές σε συνδυασμό με ποιοτικές και ασφαλείς υπηρεσίες υγείας, κορυφαίους ιατρούς και ιατρικό εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας.Δεν αρκεί όμως μόνο αυτή η αλλαγή προσανατολισμού, που σίγουρα θα ακολουθήσει μέρος μόνο και όχι το σύνολο του κλάδου.Πρέπει ταυτόχρονα η κυβέρνηση να εξηγήσει στην τρόικα ότι περαιτέρω μείωση του προϋπολογισμού του ΕΟΠΥΥ θα οδηγήσει όχι μόνο σε μείωση των παροχών αλλά σε ανθρωπιστική κρίση, σε ανυπαρξία υγειονομι-κής περίθαλψης και σε βίαια εξαφάνιση του ιδιωτικού τομέα της υγείας. Πρέπει να απαιτήσει από την τρόικα αύξηση του προϋπολογισμού των δαπανών για την υγεία και κατάργηση των άδικων, αντισυνταγματικών και καταστροφικών μέτρων του Rebate και του Claw Back. Ακόμη πρέπει να προβεί άμεσα στη μείωση του ποσοστού συμμετοχής στα έξοδα νοσηλείας των ασθενών, στην άμεση οριστική εξόφληση των παλαιών ληξιπρόθεσμων χρεών, στην τακτική εντός 60 ημερών πληρω-μή του συνόλου των νοσηλίων του ΕΟΠΥΥ, χωρίς τη δημιουργία νέων ληξιπρόθεσμων χρεών, δίνοντας έτσι ανάσες ζωής στον κλάδο, που προσφέρει καθημερινά σε κάθε πόλη ποιοτικές υπηρεσίες υγείας, αποτελώντας τον ένα από τους δύο πυλώνες του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Η συνύπαρξή τους είναι αναγκαία για την παροχή του αγαθού της υγείας σε όλον τον πληθυσμό. Υγεία με έναν πυλώνα δεν μπορεί να υπάρξει.Τα μέτρα όμως αυτά θα πρέπει να ληφθούν άμεσα, διότι θα αποτελέσουν ανάσες ζωής για τον κλάδο. Αλλιώς η επιβίωση του κλάδου των ιδιωτικών κλινικών είναι αμφίβολη.

44

Το θέμα των ημερών αναμφισβήτητα υπήρξε η μεταρρύθμιση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας στη χώρα μας. Η «Επιτροπή Σουλιώτη» δημοσιοποίησε μία πρόταση με πολλά καλά. Δίνει επιλογές στον πολίτη και ανεκτό κόστος στην κοινωνία. Σπάει «οιονεί» ολιγοπώλια των γιατρών του ΙΚΑ - ΕΟΠΥΥ δίνοντας, θεωρητικά, σε όλους τους γιατρούς δικαίωμα σύμβασης. Ευνοεί την «ομαδική ιατρική» και την προσαρμογή στις τοπικές ανάγκες, παρέχοντας βαθμούς ελευθερίας. Τέλος, υιοθετεί επιτυχημένα διεθνή πρότυπα σε μια προσπάθεια τήρησης μνημονιακών υποχρεώσεων. Λείπουν ίσως κάποια από τα χαρακτηριστικά επιτυχημένων μεταρρυθμίσεων, όπως η απλότητα. Η πρόταση διατηρεί τα Πολυϊατρεία του ΙΚΑ, τα Κέντρα Υγείας και γιατρούς πολλών ταχυτήτων. Τα Πολυϊατρεία προσφέ-ρουν υλικό στις καλοκαιρινές επιθεωρήσεις αλλά και ταλαιπωρία στον πολίτη. Ως παλιός υποδιοικητής του ΙΚΑ, ελπίζω να ζήσω να δω την κατάργηση αυτού του αναχρονισμού. Θα ήθελα και κάτι άλλο. Τη σύνδεση με τη δευτεροβάθμια φροντίδα. Η εισαγωγή στο νοσοκομείο είναι το κυριότερο «εμπορεύσιμο» προϊόν μετά το φάρμακο. Η πρόταση Σουλιώτη σπάει το μονοπώλιο στην πρωτοβάθμια φροντίδα, ενώ η τεχνολογία, με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, ήδη «τακτοποίησε» την αγορά του φαρμάκου. Καιρός να σπάσει και το άλλο ολιγοπώλιο στη νοσοκομειακή περίθαλψη, δίνοντας νόημα και στο μεγάλο ζητούμενο, τη «συνέχεια στη φροντίδα». Σε μια αναδίφηση στη μνήμη, τρεις πολιτικοί «μένουν» μετά τη Μεταπολίτευση για έργο με πραγματική αξία για τη δημοκρατία και την ευημερία του πολίτη. Η Μαρία Κυπριωτάκη-Περράκη για τα ΚΑΠΗ, ο Σταύρος Μπένος για τα ΚΕΠ και ο Αναστάσης Πεπονής για το ΑΣΕΠ. Οι ιδέες τους είχαν πολύτιμες ιδιότητες. Ήταν απλές, ανταποκρίνονταν σε μεγάλες ανάγκες και πρόσθεσαν στη δημοκρατία και στην ευημερία πολλών. Το κυριότερο, κανείς δεν μπορούσε να τις πολεμήσει. Ένα τέτοιο θέμα ανακίνησε ο κ. Γεωργιάδης με την ένταξη της πρωτοβάθμιας φροντίδας στον ΕΟΠΥΥ. Σήμερα με την κρίση, την αποασφάλιση και την αναμενόμενη έκρηξη νοσηρότητας, για πολλά χρόνια η εύκολη και φθηνή πρόσβαση στο γιατρό θα είναι ζήτημα ακόμη και επιβίωσης. Η πρόταση Σουλιώτη θέλει την ευθύνη για την πρωτοβάθμια στις ΥΠΕ αλλά ταυτόχρονα και στον ΕΟΠΥΥ. Πολ-λοί αμφιβάλλουν. Την ίδια αμφιβολία για την αποτελεσματικότητα των ΥΠΕ έχω και εγώ. Ίσως πρέπει σοβαρά να σκεφθούν την περιφερειακή διάρθρωση του ΕΟΠΥΥ, ο οποίος με δική του τεχνογνωσία (εδώ θα μπορούσε να βοηθήσει η Task Force) πρέπει να αναλάβει τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας των νέων ρυθμίσεων. Οι μηχανισμοί ελέγχου και μέτρησης απόδοσης και αποτελεσμάτων είναι καίριο ζήτημα, χωρίς το οποίο η κάθε προσπάθεια θα πάει στα… βράχια.Το κυριότερο ίσως πλεονέκτημα της πρότασης, που δεν τονίστηκε όσο του άξιζε, είναι ότι εντάσσει και τους ανασφάλιστους στην κάλυψη του δημόσιου συστήματος. Είναι ένα πρώτο «σιωπηλό» βήμα για την Εθνική Ασφάλιση Υγείας, που είναι η προϋπόθεση για οτιδήποτε άλλο σήμερα στη χώρα μας. Αλήθεια, τι νόημα έχει να σχεδιάζουμε κάποια οργανωτική μεταρρύθμιση, όπως η προτεινόμενη για την πρωτοβάθμια φροντίδα, με δύο εκατομμύρια άνεργους, ανασφάλιστους και φτωχούς; Για ποια έσοδα του ΕΟΠΥΥ μιλάμε, όταν αυτά τα περιμένουμε από ασφαλιστικές εισφορές ανέργων και πτωχευσάντων; Αυτή η κατάσταση δεν προβλέπεται να αλλάξει ουσιαστικά για πολλά χρόνια. Μια ολόκληρη κοινωνία όμως δεν μπορεί να παριστάνει τη… στρουθο-κάμηλο. Αντί να αστειευόμαστε με vouchers και άλλες… ελεημοσύνες, ας σοβαρευτούμε. Τα έσοδα της κοινω-νίας είναι τα φορολογικά της έσοδα, που πρέπει να μάθει να τα μαζεύει. Με αυτά πρώτα από όλα θα φροντίσει την υγεία των πολιτών της και μετά τα… πελατάκια του κομματικού κράτους. Και μια λέξη σε σχέση με τις επιτυχίες του παρελθόντος και την αντίδραση που τότε δεν υπήρξε. Φωνές ήδη ακούγονται για την αλλαγή στην πρωτοβάθμια φροντίδα και πρέπει να απαντηθούν εκθέτοντας τα πραγματι-κά κίνητρα. Η ευαισθησία χώρου και συγκυρίας δεν επιτρέπει υπονόμευση της αναγκαίας αλλαγής. Ελπίζω το «ασφαλιστικό» του κ. Γιαννίτση να μας δίδαξε κάτι.

Λυκούργος Λιαρόπουλος

Καθηγητής των Οικονομικών Υγείας

και επικεφαλής της Επιτροπής για τη

Συνεννόηση των Νοσοκομείων

Τα ζητούμενασε μια

μεταρρύθμιση

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

46

Σημαντική συρρίκνωση, η οποία που σε μερικές κατηγορίες ξεπερνά το 30% σε σχέση με το 2009, εμφανίζει κατά την τρέχουσα χρήση η αγορά των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων και των συμπληρωμάτων δια-τροφής, σύμφωνα με τα στοιχεία της IMS.Ο συνολικός τζίρος των δύο αγορών έχει φθάσει τα 123 εκατ. και 140 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Στη συγκε-κριμένη κατηγορία, η οποία διευρύνεται κατά 120 εκατ. ευρώ με τα φαρμακευτικά σκευάσματα που έχουν τεθεί εκτός λίστας και πλέον δεν αποζημιώνονται, δραστηριοποιούνται μερικές από τις κορυφαίες ελληνικές φαρμακευτικές επιχειρήσεις αλλά και εταιρείες καταναλωτικών ειδών, που είναι και μέλη του Συνδέσμου Εταιρειών Φαρμάκων Ευρείας Χρήσης (ΕΦΕΧ), όπως η Abbot, η Angelini, η Bayer, η Boehringer-Ingelheim, η GSK, η Johnson & Johnson, η Menarini, η Novartis, η Olvos Science, η Omega, Φαρμασερβ Lilly, Pharmaswiss, η Reckitt Benckiser, η Sanofi, η Pfizer, η Vianex και η Procter & Gamble.Σύμφωνα με την IMS Hellas, ο όγκος της αγοράς των φαρμάκων ευρείας χρήσεως ανέρχεται στο 11% της συνολικής αγοράς φαρμάκου σε παγκόσμιο επίπεδο, όταν στην Ελλάδα φθάνει μόλις το 4%.Την ίδια στιγμή σε εφαρμογή είναι και η αρνητική λίστα. Για το σύνολο της κατηγορίας που περιλαμβάνει φαρ-μακευτικά προϊόντα ευρείας χρήσης και αυτοθεραπείας, δηλαδή μόνο τα ΜΗΣΥΦΑ, η πτώση είναι της τάξης του 14,4% το τρέχον έτος.Η κατηγορία των OTC, γενικά, περιλαμβάνει αναλγητικά, βιταμίνες, χωνευτικά προϊόντα για δέρμα και άλλα. Η πτώση τζίρου είναι διαφορετική για κάθε κατηγορία.

Η ΕΦΕΧΣύμφωνα με την ΕΦΕΧ, οι τιμές των ΜΗΣΥΦΑ πρέπει να απελευθερωθούν και να διευρυνθεί η κατηγορία με μετατροπή 40-50 προϊόντων από συνταγογραφούμενα σε μη συνταγογραφούμενα, ενώ πρέπει να εισαχθούν και νέα φάρμακα στην αγορά. Με τις κινήσεις αυτές, θα δημιουργηθούν σοβαρές θετικές αναπτυξιακές προο-πτικές για την οικονομία.Η ΕΦΕΧ τονίζει ότι η συγκεκριμένη αγορά μπορεί να αναπτυχθεί κατά μέσον όρο 12,9% ετησίως και, από τα 260 εκατ. ευρώ το 2012, να ανέλθει σε 476 εκατ. ευρώ το 2017.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οφέλη θα υπάρξουν και για τα ασφαλιστικά ταμεία, όπως προκύπτει από σχετική συγκριτική μελέτη της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας σε 50 και πλέον χώρες. Ειδικότερα, η ενδεχόμενη επέκταση της λίστας ΜΗΣΥΦΑ, ώστε να περιλαμβάνει φάρμακα που έχουν περιληφθεί στις αντίστοιχές λίστες επτά τουλάχιστον κρατών-μελών της Ε.Ε., δύναται να εξοικονομήσει από την κοινωνική ασφάλιση τουλάχιστον 150 εκατ. ευρώ.

Μελέτη ΕΣΔΥΜε σκοπό να αναδειχθούν τα κοινωνικοοικονομικά οφέλη που πηγάζουν από την αυτοθεραπεία, η οποία βασίζεται στη χρήση μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων (ΜΗΣΥΦΑ), ο καθηγητής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ) κ. Νίκος Μανιαδάκης μαζί με την Ερευνητική Ομάδα των κκ. Αντώνη και Χαράλαμπου Μυλωνά και τον καθηγητή κ. Δημήτρη Κούβελα (εξωτερικό σύμβουλο) εκπόνησαν τη μελέτη «Η αυτοθερα-πεία στην Ελλάδα και στην Ευρώπη».Η μελέτη έδειξε, τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο, ότι η αυτοθεραπεία δύναται να διαδρα-ματίσει σημαντικό ρόλο και να συμβάλει σημαντικά στη δημόσια υγεία αλλά και στην οικονομία. Για να γίνει αυτό όμως, απαιτείται σειρά παρεμβατικών κινήσεων σε συγκεκριμένους τομείς, που θα μπορέσουν να προσδώσουν στην αυτοθεραπεία τη δυναμική που χρειάζεται για να αποφέρει τα αντίστοιχα οφέλη. Συνοπτι-κά, οι τομείς παρέμβασης αφορούν την εκπαίδευση και ενημέρωση των πολιτών και επαγγελματιών υγείας και ειδικότερα των φαρμακοποιών, τη διεύρυνση της σχετικής λίστας και την ελεγχόμενη απελευθέρωση των τιμών των ΜΗΣΥΦΑ.Το σημαντικό που προκύπτει, ειδικά για την περίοδο που διανύουμε και κατά την οποία απαιτούνται λύσεις για μια ορθότερη οικονομική διαχείριση των δαπανών για την υγεία, είναι η οικονομική σχέση μεταξύ των επι-πτώσεων που απορρέουν για τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης και των υπόλοιπων ενδιαφερόμενων μερών, όταν γίνεται μια μετατόπιση υπέρ της αυτοθεραπείας με μη συνταγογραφούμενα φάρμακα.Σύμφωνα με τη μελέτη, υπάρχουν διαφορετικές οικονομικές σχέσεις ανάμεσα σε κάθε επίπεδο της αυτοθερα-πείας με μη συνταγογραφούμενα φάρμακα και στο επίπεδο των εξοικονομήσεων για τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ) και των εξοικονομήσεων για τα υπόλοιπα ενδιαφερόμενα μέρη. Ειδικότερα υπάρχει άμεση σχέση εξάρτησης μεταξύ των εξοικονομήσεων των ασφαλιστικών ταμείων και των δαπανών για φάρμακα των ασθενών.Στην περίπτωση της Γερμανίας, υπολογίστηκε ότι μια αύξηση της τάξης των 10 ευρώ ανά ασφαλισμένο για μη συνταγογραφούμενα φάρμακα θα εξοικονομούσε ένα ποσό της τάξης των 2,5 δισ. ευρώ για τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, η οποία με τη σειρά της συνεπάγεται μείωση κατά 0,3% των εισφορών.

Συρρίκνωση μιας αγοράς με σημαντικά οφέλη ΜΗΣΥΦΑ10

0 πρώτα σκεύασματα

100 πρώτα σκεύασματα

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Οικονομική αποτίμησηΣτη μελέτη αναπτύχθηκε ένα μοντέλο αποτίμησης των επιπτώσεων από μια ενδεχόμενη διεύρυνση της λίστας των ΜΗΣΥΦΑ.Στο μοντέλο προβλέπονται 3 σενάρια διεύρυνσης της λίστας, που δύναται να υλοποιηθούν μέσω μεταφοράς φαρμάκων από την αρνητική και τη θετική λίστα προς τη λίστα των μη συνταγογραφούμενων, ώστε αυτή να εναρμονιστεί με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές.Τα σενάρια που εξετάζονται στη μελέτη είναι τα εξής:* Σενάριο 1: Το συγκεκριμένο σενάριο βασίστηκε σε αντίστοιχες μελέτες που έχουν δημοσιευθεί για την περίπτωση άλλων χωρών, σχετικά με τη μεταφορά φαρμάκων υπέρ της λίστας των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Με βάση τις μελέτες που έχουν παρουσιαστεί στη βιβλιογραφία, υιοθετείται ένα σενάριο μεταφο-ράς του 50% της λίστας των φαρμάκων της αρνητικής λίστας και του 5% εκείνων της θετικής λίστας.* Σενάριο 2: Για το συγκεκριμένο σενάριο, ζητήθηκε η συνδρομή ειδικού εμπειρογνώμονα (καθηγητή Φαρμα-κολογίας ΑΠΘ κ. Δημήτρη Κούβελα).Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, τα φάρμακα που δύνανται να μεταφερθούν στη λίστα των μη συνταγογραφού-μενων φαρμάκων προκύπτουν ύστερα από ενδελεχή αξιολόγηση όλων των φαρμάκων που περιέχονται στην αρνητική και στη θετική λίστα, καθώς και των κριτηρίων ένταξης σε αυτές.Τα φάρμακα εξετάστηκαν ένα προς ένα, σύμφωνα με τα κριτήρια ένταξης στη λίστα των μη συνταγογραφού-μενων φαρμάκων διεθνώς.Ύστερα από πρόταση του ειδικού εμπειρογνώμονα και συσχέτιση με τις πωλήσεις των φαρμάκων αυτών, το 2011 διαπιστώθηκε ότι δύναται να μεταφερθεί το 57% των φαρμάκων της αρνητικής λίστας και το 2,3% των φαρμάκων της θετικής λίστας στη λίστα των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων.* Σενάριο 3: Το σενάριο αυτό βασίζεται στις ευρωπαϊκές λίστες των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων.Στο σενάριο αυτό έγινε αξιολόγηση της λίστας των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων σε 24 χώρες στην Ευρώπη (Αυστρία, Βέλγιο, Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Σουηδία, Βρετανία, Βουλγαρία, Κροατία, Τσεχία, Ουγγαρία, Λιθουανία, Νορβηγία, Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία και Ελβετία) και κατασκευάστηκε ένας αλγόριθμος, ο οποίος ανεδείκνυε τα φάρμακα τα οποία μπο-ρούσαν να μεταφερθούν από τη θετική και την αρνητική λίστα προς τη λίστα των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων.Συγκεκριμένα, ένα φάρμακο θεωρήθηκε ότι δύναται να μεταφερθεί στη λίστα των ΜΗΣΥΦΑ στη χώρα μας εφόσον ήταν ΜΗΣΥΦΑ σε τουλάχιστον 7 άλλες ευρωπαϊκές χώρες από τις άνω 24 που αποτέλεσαν το δείγμα ανάλυσης, δηλαδή περίπου στο ένα τρίτο.

ΕπιπτώσειςΗ ενδεχόμενη διεύρυνση της λίστας των ΜΗΣΥΦΑ, όπως έδειξε το μοντέλο με τα τρία σενάρια συνοπτικά, θα μετατοπίσει ένα οικονομικό βάρος στους ασθενείς, θα υπάρξει μια απώλεια εισοδήματος για τους ιατρούς και θα εξοικονομήσει ένα σημαντικό ποσό για τους ΦΚΑ, ενώ παράλληλα θα έχει ευεργετικές επιπτώσεις για την εθνική οικονομία. Το τελικό αποτέλεσμα το οποίο προκύπτει αποτιμάται θετικά για το σύνολο της οικονομίας.Η εξοικονόμηση της δαπάνης από τους ΦΚΑ θα λειτουργήσει σωρευτικά προς όφελος των ασθενών, αφού θα αποδεσμεύσει πόρους επιτρέποντας στους ΦΚΑ να παρέχουν τη δυνατότητα καλύτερης ιατρικής περίθαλψης στους ασθενείς. Παράλληλα οι γιατροί θα έχουν περισσότερο χρόνο που μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη παροχή υπηρεσιών στους ασθενείς.Τέλος, θα ενισχυθεί η δυναμική της μείωσης της φαρμακευτικής δαπάνης, εφόσον οι ασθενείς θα αγοράζουν φάρμακα όποτε και όταν τα έχουν πραγματικά ανάγκη και όχι just in case. Θα υπάρξει δηλαδή μια καταπολέ-μηση της πολυφαρμακίας μέσα από την αυτοθεραπεία. Προϋπόθεση βέβαια για όλα τα ανωτέρω αποτελεί η συνεχής και έγκυρη ενημέρωση του κοινού και των φαρμακοποιών με στόχο την εκπαίδευση στην αυτοθερα-πεία και στη σωστή χρήση των φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων.Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι, αν το οικονομικό βάρος το οποίο θα επωμιστούν οι δικαιούχοι ια-τροφαρμακευτικής περίθαλψης επιμεριστεί ανά δικαιούχο, τότε το οικονομικό βάρος ανά δικαιούχο θα είναι μικρό σε σχέση με τα χρήματα τα οποία μπορεί να εξοικονομήσει η εθνική οικονομία και οι ΦΚΑ. Συμπερασματικά, η ενδεχόμενη διεύρυνση της λίστας των ΜΗΣΥΦΑ θα εξοικονομήσει ένα σημαντικό ποσό για τους ΦΚΑ και την εθνική οικονομία, με ελάχιστη επιβάρυνση στους ασθενείς σε ατομική βάση, αλλά το ποσό αυτό μπορεί να έχει σημαντική συνεισφορά στην προσπάθεια εξορθολογισμού των δημόσιων φαρμα-κευτικών δαπανών.Από τα στοιχεία της μελέτης φαίνεται ότι η ενδεχόμενη διεύρυνση της λίστας των ΜΗΣΥΦΑ θα μπορούσε να αποτελέσει ένα χρήσιμο εναλλακτικό μέτρο στα χέρια της κυβέρνησης για την επίτευξη του στόχου εξορθολο-γισμού της φαρμακευτικής δαπάνης. Χαρακτηριστικά, παρουσιάζεται ότι, μέσω της διεύρυνση της λίστας, θα μπορούσε να αποφευχθεί μείωση για τον δημόσιο προϋπολογισμό αντίστοιχη της μείωσης των συμβασιού-

48

χων και τον περιορισμό των προνοιακών επιδομάτων ή της μείωσης των δημοσίων δαπανών για επενδύσεις.Αν η κυβέρνηση κατάφερνε να αντισταθμίσει κάποια μέτρα τα οποία πρέπει να λάβει (στο πλαίσιο του μνημο-νίου), θα μπορούσε να βοηθήσει πολλούς τομείς της οικονομίας και της κοινωνίας που πλήττονται από αυτά (π.χ., ανεργία, ύφεση κ.ά.).

α/α Σκεύασμα ΜΗΣΥΦΑ ΤΜΧ1 DEPON 5,179,4432 SALOSPIR 3,147,1503 ZANTAC 987,0534 PANADOL EXTRA 907,1385 VOLTAREN 874,8006 BETADINE 769,5677 OTRIVIN 670,5508 ASPIRIN 636,0099 MESULID 405,670

10 TEARS NATURAL 343,41911 ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟ MEDIPLANTS 328,31612 GLYCERIN SUPP/ZARBIS 319,42513 PANADOL COLD & FLU 313,14514 FENISTIL 307,57415 DAKTARIN 291,63216 RONAL 258,88317 NUROFEN 252,48418 DULCOLAX 248,02719 STREPSILS (CLASSIC) 245,84820 PANADOL 241,25521 HEXALEN 236,05522 LYSOPAINE 230,13323 ALGOFREN 173,56024 PULVO-47 171,23425 ZOVIRAX 169,29626 BISOLVON 168,54127 SEPTOBORE 163,24628 MAALOX PLUS 151,52429 SIMECO 138,68330 BUSCOPAN 119,35831 MUSCO-RIL 116,06832 NAPROSYN 109,58333 MILK OF MAGNESIA 108,199

Τα 100 πρώτα σε πωλήσεις (τεμάχια) ΜΗΣΥΦΑ

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

α/α Σκεύασμα ΜΗΣΥΦΑ ΤΜΧ34 NUJOL 104,65935 REFRESH 103,13136 SALONPAS 99,13937 DEPON VIT. C 98,58438 COUNTERPAIN 97,84039 TANTUM 97,74640 VICKS VAPORUB 95,99341 CANESTEN 90,38842 ADAPTOPLAST 82,80543 BIOFENAC 81,44544 BRUFEN 79,82745 LAMISIL 76,95846 FELDENE 7518547 PENNSAID 74,18148 SUPERAMIN 74,07149 VALMANE 70,92350 NICORETTE 66,05251 DONAROT 63,42052 APOTEL 61,48453 APOTEL 61,48454 OCULOSAN 57,13255 VIDILAC 5703556 PYRALVEX 53,71957 NIMESULIDE/GENER 52,88558 ASPIRIN-C 47,46259 FUNGORAL 46,79060 ΛΕΟΝΤΟΣ 42,51161 PARA-PLUS 42,26162 INTELECTA 41,62163 DETTOLSEPT 41,27764 GAVISCON-L 40,61065 MUNDISAL 40,18666 VISPRING 38,68567 ROIPLON 35,97868 REFRESH/ALLERGAN 35,87769 STREPFEN 35,11870 ADVIL 32,85971 VIBROCIL-S 32,26972 RELIEF 31,515

50

α/α Σκεύασμα ΜΗΣΥΦΑ ΤΜΧ

ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ

73 PREPARATION H 30,61374 REGAINE 30,38975 THILOGEL 25,63476 MAALOX 25,11977 CORNEREGEL 24,85678 TRAVELGUM 24,81179 INESTOM 22,92980 RIOPAN 22,67181 SOLU-KET 22,64982 ALGON 22,47783 HIBITANE 21,34784 FENIVIR 21,23285 NUROFEN CF 21,23186 VICKS INHALER 20,61987 DRIMEN 20,25388 ΒΑΜΜΑ ΙΩΔΙΟΥ/ΖΑΡΜΠΗ 19,93989 SPLENTIR 19,21390 ΥΠΕΡΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ/ΖΑΡΜΠΗ 17,78791 DICLOPLAST 1,79392 ALGESAL SURACTIVE 16,54893 ALUDROX 15,80394 CAPSER 15,72395 EZIXIN 13,37296 MERCUROCHROME/ΖΑΡΜΠΗ 13,01197 VIARTRIL 12,58598 TRIAN 12,50599 VICKS VAPOSPRAY 12,300

100 SINARTROL 11,024

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ

EΜΠΟΡΙΟΕισαγωγικές - Εμπορικές Επιχειρήσεις

52

Μέσα σε ένα περιβάλλον έντονων προκλήσε-ων καλούνται να λειτουργήσουν οι φαρμακευτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας, με τα σημάδια της ύφεσης να αποτυπώνονται έντονα στην οικονομική τους κατάσταση. Ο κλάδος των φαρμακευτικών εταιρειών εδώ και αρκετά χρόνια κυ-ριαρχείται από τις πολυεθνικές δυνάμεις του χώρου, γεγονός που δεν αποτελεί πρωτοτυπία της Ελλάδας, αφού τις κορυφαίες θέσεις και στην ελληνική αγορά κρατούν οι διεθνείς πρωταγωνιστές. Οι εταιρείες αυτές μαζί με τις εγχώριες βιομηχανίες διεκδικούν μερίδια σε μια συνεχώς συρρικνούμενη αγορά, η οποία σύμφωνα με τον ΕΟΦ έφθασε πέρυσι τα 5,9 δισ. ευρώ, όταν στην κορυφαία της επίδοση το 2009 ήταν 8,5 δισ. ευρώ. Σημειώνεται ότι η μείωση προέρχεται κυρίως από τη μείωση της κρατικής φαρ-μακευτικής δαπάνης από τα 5,2 δισ. ευρώ το 2009 στα 2,88 δισ. ευρώ το 2012. Πέρα από τη μείωση της δαπάνης που για το 2013 δι-αμορφώθηκε ακόμη χαμηλότερα στα 2,37 δισ. ευρώ ενώ για το 2014 η κυβέρνηση την έχει ορίσει στα 2,02 δισ. ευρώ, οι εταιρείες έχουν ακόμη να αντιμετωπί-σουν την αφομοίωση του κουρέματος των ομολό-γων, η οποία τους προκάλεσε ζημιά της τάξης του 1 δισ. ευρώ. Επίσης τα διογκούμενα χρέη του ΕΟΠΥΥ που στο τέλος του Αυγούστου του 2013 ήταν 1,2 δισ. ευρώ αλλά και τη μη ένταξη νέων φαρμάκων στην ελληνική αγορά και στη λίστα αποζημίωσης. Οι ξένες φαρμακοβιομηχανίες έχουν ασκήσει σημα-ντικές πιέσεις για εγκρίσεις νέων φαρμάκων καθώς από τον Φεβρουάριο του 2010 δεν είχε δοθεί καμία τιμή σε νέο σκεύασμα, ενώ στην τιμολόγηση που έγινε τον Σεπτέμβριο του 2013 δόθηκαν τιμές για περίπου 100 νέα φάρμακα αλλά εκκρεμεί η ένταξή τους στο καθεστώς αποζημίωσης. Οι εταιρείες πάντως, αναμένοντας την έγκριση νέων φαρμάκων και άρα την τόνωση της δραστηριότητάς τους, παραμένουν εντός της ελληνικής αγοράς παρά τις ζημιές που έχουν υποστεί από το PSI αλλά και τη μείωση των εργασιών τους. Μάλιστα, σύμφωνα με τους ισολογισμούς του 2012, οκτώ πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες ενίσχυσαν με 500 εκατ. ευρώ τις ελληνικές θυγατρικές μέσω αυξήσεως κεφαλαίων. Ειδικότερα, τονωτική κεφαλαιακή ένεση από τις μητέρες τους δέχθηκαν μέσω αύξησης κεφαλαίων με μετρητά οι Pfizer, Merck, Janssen, Novartis, Abbot, Roche, Alcon και UCB.

Ειδικότερα οι αυξήσεις κεφαλαίου κινήθηκαν: ● Στα 195 εκατ. ευρώ για την Pfizer.● Στα 44 εκατομμύρια ευρώ για τη Merck.● Στα 10 εκατ. ευρώ για την Alcon.● Στα 88 εκατ. ευρώ για τη Novartis.● Στα 70 εκατ. ευρώ για την janssen.● Στα 30 εκατ. ευρώ για την Abbot.● Στα 60 εκατ. ευρώ για τη Roche.● Στα 3,3 εκατ. ευρώ για τη UCB.Πρέπει να επισημάνουμε ότι συνολικά οι εν λόγω εταιρείες είχαν το 2012 τζίρο της τάξης του 1,36 δισ. ευρώ και με τις αυξήσεις κεφαλαίου επί της ουσίας δεκαπλασίασαν τα συνολικά ίδια κεφάλαιά τους στην Ελλάδα.

Εξέλιξη μεγεθώνΣύμφωνα με τα οικονομικά στοιχεία για τις 57 μεγα-λύτερες φαρμακευτικές εμπορικές εταιρείες, τα οποία συγκέντρωσε η Stat Bank το 2012, το σύνολο των πωλήσεων διαμορφώθηκε στα 3,5 δισ. ευρώ από 3,8 δισ. ευρώ το 2011. Η μείωση των πωλήσεων αποδίδε-ται στην πτώση των τιμών των φαρμάκων που έγινε με σχετικές υπουργικές αποφάσεις. Την ίδια στιγμή τα κέρδη των εταιρειών δείχνουν να φθάνουν στα 230 εκατ. ευρώ από ζημιά 190 εκατ. ευρώ το 2011. Τα κέρδη αυτά αποδίδονται κυρίως στις εταιρείες Genesis Pharma, MSD, Abbott, Pfizer, που επηρεάστηκαν από την αντιστροφή των προβλέ-ψεων προηγούμενων χρήσεων, όπως αναφέρθηκε.Πάντως η κατάσταση το 2013 δεν δείχνει να εξελίσ-σεται ομαλά για τους μεγάλους του κλάδου, καθώς ήδη το πρώτο εξάμηνο οι εταιρείες κινούνται με ρυθμό πτώσης της τάξης του 15% σε αξίες, όταν σε όγκο οι πωλήσεις των σκευασμάτων είναι σταθερές. Ο λόγος είναι η σημαντική μείωση των τιμών, η οποία θα ενταθεί, ενώ και οι κορυφαίες του κλάδου θα δουν τα μερίδιά τους να υποχωρούν περαιτέρω με την είσοδο πληθώρας γενοσήμων.

Αλλαγές στα δίκτυαΌσον αφορά τα δίκτυα διανομής, το 2012 σημειώ-θηκε μια σημαντική αλλαγή καθώς πλέον τον έλεγχο έχουν οι συνεταιρισμένοι φαρμακοποιοί. Συγκεκριμένα, με δυναμικό 25 συνεταιρισμούς 5.700 φαρμακείων, 40 κέντρων διανομής και τζίρο που φθάνει το 1,5 δισ. ευρώ, το συνεταιριστικό κίνημα των Ελλήνων φαρμακοποιών δείχνει από τα πλέον ισχυρά της Ευρώπης. Ο δυναμισμός αυτός θα μπορούσε να αποτελέσει και

EμπόριοΣε περιβάλλον έντονων προκλήσεων

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

το μεγάλο πλεονέκτημα απέναντι στην κρίση που αντιμετωπίζει η Ελλάδα και ο κλάδος του φαρμάκου, μέσα από συντονισμένες προσπάθειες οι οποίες μέχρι σήμερα έχουν καταφέρει σε ένα βαθμό να ισορροπήσουν τα ελληνικά φαρμακεία πάνω στο τεντωμένο σκοινί που τα αναγκάζει να πορευθούν οι μνημονιακές – και όχι μόνο – επιταγές, αναφέρουν εκπρόσωποι του κλάδου.

Στοιχεία IMSΣχετικά με την πορεία του 2013, όπως αναφέρει η IMS, μετά το ιδιαίτερα δυσμενές β’ εξάμηνο του 2012, με πληθώρα απεργιών και ελλείψεων στα φαρμακεία, το α’ εξάμηνο του 2013 παρουσίασε μειωμένο ρυθμό πτώσης σε αξίες και ελαφρά ανάκαμψη σε όγκο, προφανώς διότι η ανάγκη για αγωγή είναι υπαρκτή, πέραν των μειώσεων στις τιμές και στη συνολική αξία της αγοράς. Σε ετήσια βάση πάντως η μείωση των πωλήσεων εκτιμάται στην αγορά φαρμακείου στο 14%. H μεταβολή του ρυθμού της συνολικής αγοράς σε αξίες λογικά θα βαίνει μειούμενη, συγκρινόμενη με το β’ εξάμηνο του 2012 που είχαν ήδη μειωθεί τα προϊόντα χωρίς πατέντα (off patent), συμπαρασέρνο-ντας και τα γενόσημα, αν δεν προκύψουν περαιτέρω σημαντικές μεταβολές στον τρόπο τιμολόγησης.

Γενόσημα και προϊόντα χωρίς πατέντα (off patent)H παρατηρούμενη πτώση στην αξία των γενοσή-μων ήταν συνεπώς αναμενόμενη διαμορφώνοντας ένα μερίδιο στην αγορά φαρμακείου της τάξης του 15,5%, ενώ το μερίδιό τους σε όγκο 13% φαίνεται μεν χαμηλό αλλά βαίνει αυξανόμενο.Αν θέλαμε να συγκρίνουμε τη διείσδυση των γενο-σήμων με αυτή άλλων χωρών της ευρωζώνης, θα έπρεπε να λάβουμε υπόψη μας τις ίδιες ομάδες δρα-στικών ουσιών σε προστασία, διότι αυτό διαφέρει από κράτος σε κράτος. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι με βάση συγκριτικά στοιχεία της IMS από άλλα κράτη της Ευρώπης τα πρωτότυπα στην Ελλάδα περιέχουν και δραστικές (περίπου 5% του συνόλου της αγοράς) οι οποίες που στο εξωτερικό κατατάσσονται στα γενόσημα, ανεβάζοντας το μερίδιο των γενοσήμων σε αξίες σχεδόν στο 20% για τα προϊόντα που διακινούνται στο ελληνικό φαρμακείο. Πιο σημαντική είναι η διείσδυση σε όγκο, όπου αν στο 13% συνυπολογισθεί και το μερίδιο των δραστι-κών από τα πρωτότυπα στην Ελλάδα που στο εξω-τερικό κατατάσσονται στα γενόσημα, το συνολικό ποσοστό ανέρχεται σχεδόν σε 30%, γεγονός που δεν διαφέρει σημαντικά από τη διείσδυση των γενοσή-μων στις χώρες της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης (40%-50%).

Διείσδυση γενοσήμων της τάξης του 60% σε όγκο αφορά μόνο μεμονωμένα κράτη-μέλη με ψηλότερες του μέσου όρου τιμές πρωτοτύπων (π.χ. Ολλανδία) και πρέπει να γίνεται διάκριση αν αναφερόμαστε σε γενόσημα μόνο ή συνολικά φάρμακα χωρίς (ποτέ ή πλέον) πατέντα, όπου συνυπολογίζονται και τα off patent, οπότε το ποσοστό (γενοσήμων + off patent) συνολικά στην περίπτωση της Ελλάδας θα ανερχόταν στο >75% σε όγκο.Είναι προφανές επίσης ότι με τη μερική κάλυψη της συμμετοχής του ασθενούς στην επιλογή γενοσήμου με τιμή κάτω της τιμής αναφοράς, η διείσδυση των γενοσήμων θα αυξηθεί περαιτέρω σε όγκο με ανάλο-γη ελάφρυνση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπά-νης, σε ποσοστό που εξαρτάται φυσικά και από την επιλογή ή τη δυνατότητα των ασθενών να καλύπτουν πλήρως τη διαφορά όταν η λιανική είναι υψηλότερη της τιμής αναφοράς που καλύπτει ο ΕΟΠΥΥ και μέχρι πρόσφατα καλυπτόταν κατά 50%.

Θεραπευτικές κατηγορίεςΑπό τις 4 μεγαλύτερες κατηγορίες, τα καρδιολογικά και τα προϊόντα του αναπνευστικού υποχωρούν περισσότερο του μέσου όρου της αγοράς σε αξίες, στην πρώτη μάλιστα με το μερίδιο των γενοσήμων να αυξάνεται σημαντικά σε όγκο και να έχει από τα υψηλότερα ποσοστά διείσδυσης (18%). Μεγάλη αύξηση σε αξίες και σε όγκο γενοσήμων παρουσιάζει και η κατηγορία των νευρολογικών και όλα αυτά προτού τα καινούργια γενόσημα εισαχθούν στην αγορά με το δελτίο του Σεπτεμβρίου.

Και τα πρωτότυπαΣτο ίδιο Δελτίο Τιμών περιέχονται και τα πρωτότυ-πα που δεν είχαν λάβει τιμή επί διετία, τα οποία σε συνδυασμό με την επόμενη θετική λίστα αναμένεται να μεταβάλουν τους συσχετισμούς στις κατηγορίες των ογκολογικών, νευρολογικών και νοσοκομειακών, παρουσία πληθώρας νέων γενοσήμων στις ίδιες κατηγορίες (αλλά και σε αυτή των καρδιολογικών).

Εταιρείες Σε επίπεδο εταιρειών, παρατηρείται μια μικρή μείωση (μικρότερη της μισής ποσοστιαίας μονάδας) για τις τρεις πρώτες μεγαλύτερες εταιρείες, η οποία αναδιανέμεται με το παραπάνω στις υπόλοιπες που απαρτίζουν την πρώτη δεκάδα, ενώ σχεδόν σταθερά παραμένουν τα μερίδια των επόμενων εταιρειών που συμπληρώνουν την πρώτη εικοσάδα. Περισσότερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η τρίτη δεκάδα, το 50% της οποίας αφορά αμιγώς ελληνικές εταιρείες και η οποία στο σύνολό της κερδίζει σχεδόν μισή ποσοστιαία μονάδα.

54

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

1 NOVARTIS HELLAS ΑΕΒΕ 440,206,939 410,100,943 -6.84 12,072,862 1,021,788 -91.54 0.25

2 PFIZER ΕΛΛΑΣ ΑΕ 446,059,319 345,984,871 -22.44 -50,324,907 27,968,511 0.00 8.08

3 SANOFI AVENTIS AEBE 274,897,960 251,955,492 -8.35 -15,622,474 -5,965,617 61.81 -2.37

4 GLAXOSMITHKLINE AEBE 224,151,059 208,547,775 -6.96 15,677,818 31,756,126 102.55 15.23

5 ROCHE HELLAS AE 234,844,690 193,981,609 -17.40 -61,535,248 -226,237 99.63 -0.12

6 MERCK SHARP & DOHME AE 165,352,109 186,200,134 12.61 -6,086,457 44,442,612 0.00 23.87

7 ASTRAZENECA ΑΕ 203,883,157 184,924,576 -9.30 8,486,071 -1,666,112 0.00 -0.90

8 ΓΕΝΕΣΙΣ ΦΑΡΜΑ ΑΕ (ΔΛΠ) 207,439,159 182,274,448 -12.13 -89,322,352 74,358,929 0.00 40.80

9 ABBOTT LABORATORIES ΕΛΛΑΣ ΑΒΕΕ 192,383,156 166,711,067 -13.34 -25,210,088 12,667,406 0.00 7.60

10 BAYER ΕΛΛΑΣ ΑΒΕΕ 165,694,308 145,883,835 -11.96 12,139,813 3,264,532 -73.11 2.24

11 ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ - ΛΙΛΛΥ ΑΕΒΕ 158,505,154 129,477,088 -18.31 6,145,885 4,834,428 -21.34 3.73

12 BRISTOL-MYERS SQUIBB AE 120,648,687 103,289,298 -14.39 8,544,255 17,759,945 107.86 17.19

13 JANSSEN - CILAG ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΕΒΕ 122,563,075 98,594,381 -19.56 7,963,007 4,920,400 -38.21 4.99

14 BAXTER ΕΛΛΑΣ ΕΠΕ 65,613,860 60,395,951 -7.95 -2,857,401 16,106 0.00 0.03

15 MERCK ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ - ΧΗΜΙΚΑ AE 59,038,231 58,869,306 -0.29 -3,067,341 3,544,033 0.00 6.02

16 LUNDBECK HELLAS ΑΕ 60,748,834 52,151,659 -14.15 2,461,582 1,345,816 -45.33 2.58

17 MENARINI HELLAS AE 50,125,743 48,548,780 -3.15 6,480,759 8,420,928 29.94 17.35

18 ΣΕΡΒΙΕ ΕΛΛΑΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΕΠΕ 50,938,813 46,672,713 -8.37 3,786,045 1,873,347 -50.52 4.01

19 GILEAD SCIENCES ΕΛΛΑΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΕΠΕ 43,212,528 44,366,100 2.67 -26,873,041 6,904,155 0.00 15.56

20 UCB AE 45,413,655 42,347,927 -6.75 -1,643,364 2,469,531 0.00 5.83

21 ΑΛΚΟΝ ΛΑΜΠΟΡΑΤΟΡΙΣ ΕΛΛΑΣ ΑΕ & ΒΕ 40,919,597 41,774,511 2.09 -1,977,614 1,890,679 0.00 4.53

22 TAKEDA ΕΛΛΑΣ ΑΕ (πρώην NYCOMED ΕΛΛΑΣ ΑΕ) 49,609,104 38,256,199 -22.88 2,547,751 580,565 -77.21 1.52

23 ΦΑΡΜΑΤΕΝ ΕΛΛΑΣ ΑΕΒΕ 31,599,204 32,242,037 2.03 304,111 -19,456 0.00 -0.06

24 TEVA ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΣ ΑΕ 18,495,344 31,204,022 68.71 -1,226,390 -4,643,483 -278.63 -14.88

25 ΝΟΒΟ ΝΟΡΝΤΙΣΚ ΕΛΛΑΣ ΕΠΕ 31,434,909 30,851,549 -1.86 10,601,186 250,814 -97.63 0.81

26 ΛΕΟ ΕΛΛΑΣ ΕΠΕ 28,753,381 29,449,493 2.42 7,551,951 -1,655,854 0.00 -5.62

27 AMGEN ΕΛΛΑΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΕΠΕ 19,825,478 29,332,401 47.95 2,730,232 321,202 -88.24 1.10

28 ΙΦΕΤ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΑΕ (ΔΛΠ) 25,143,295 28,264,384 12.41 -7,124,255 456,272 0.00 1.61

29 ASTELLAS PHARMACEUTICALS AEBE 21,966,679 24,218,802 10.25 900,151 1,383,302 53.67 5.71

30 WIN MEDICA ΕΠΕ 12,188,938 23,153,898 89.96 -259,475 79,797 0.00 0.34

31 CSL BEHRING ΕΛΛΑΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ Μ. ΕΠΕ 25,002,319 19,055,561 -23.78 3,540,661 -3,882,520 0.00 -20.37

32 ΚΑΖΗΣ ΕΛΛΑΣ ΑΕ 15,097,040 18,566,036 22.98 122,916 276,256 124.75 1.49

33 ACTELION PHARMACEYTICALS ΕΛΛΑΣ Ε.Π.Ε. 24,088,473 18,544,014 -23.02 -3,586,039 -907,480 74.69 -4.89

34 NEXUS MEDICALS ΑΕ 23,573,299 17,803,452 -24.48 2,728,285 -2,387,429 0.00 -13.41

35 PHARMASWISS HELLAS ΑE 10,142,608 16,743,277 65.08 1,016,970 2,323,792 128.50 13.88

36 IPSEN ΕΠΕ 18,189,369 16,066,630 -11.67 1,704,677 1,683,429 -1.25 10.48

37 ΜΕΝΤΙΚΑΜΕΡΚ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΕ 15,992,707 14,932,123 -6.63 22,605 72,264 219.68 0.48

38 CHIESI ΕΛΛΑΣ AEBE ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ 12,672,383 13,942,531 10.02 113,313 775,150 584.08 5.56

39 ΩΜΕΓΑ ΦΑΡΜΑ ΕΛΛΑΣ ΑΕ 13,356,143 13,637,495 2.11 -1,022,451 -1,660,423 -62.40 -12.18

40 PHARMAZAC 17,067,235 13,619,817 -20.20 -214,097 107,554 0.00 0.79

41 OLVOS SCIENCE ΑΕ 15,379,129 12,604,529 -18.04 385,032 137,591 -64.27 1.09

42 ΦΑΡΜΕΞ ΑΕ 15,578,845 12,478,355 -19.90 -462,160 -2,769,273 -499.20 -22.19

ΤΑΞΙ

ΝΟΜ

ΗΣΗ

ΕΠΩΝ

ΥΜΙΑ

ΕΤ

ΑΙΡΕ

ΙΑΣ

ΠΩΛΗ

ΣΕΙΣ

20

11

ΠΩΛΗ

ΣΕΙΣ

20

12

ΜΕΤ

ΑΒΟΛ

Η (%

)

ΚΕΡΔ

Η 20

11

ΚΕΡΔ

Η 20

12

ΜΕΤ

ΑΒΟΛ

Η (%

)

ΠΕΡΙ

ΘΩΡΙ

Ο ΚΕ

ΡΔΟΥ

Σ (%

)

ΠΗΓΗ: STAT BANK

Eμπόριο φαρμάκων01

- 42

/ Βάσ

ει κύ

κλου

εργα

σιών -

Ποσ

ά σε ε

υρώ

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΤΑΞΙ

ΝΟΜ

ΗΣΗ

ΕΠΩΝ

ΥΜΙΑ

ΕΤ

ΑΙΡΕ

ΙΑΣ

ΠΩΛΗ

ΣΕΙΣ

20

11

ΠΩΛΗ

ΣΕΙΣ

20

12

ΜΕΤ

ΑΒΟΛ

Η (%

)

ΚΕΡΔ

Η 20

11

ΚΕΡΔ

Η 20

12

ΜΕΤ

ΑΒΟΛ

Η (%

)

ΠΕΡΙ

ΘΩΡΙ

Ο ΚΕ

ΡΔΟΥ

Σ (%

)

43 FARMEDIA AE 11,685,247 11,659,802 -0.22 356,919 172,185 -51.76 1.48

44 ΦΕΡΡΕΡ ΓΚΑΛΕΝΙΚΑ ΑΕ 10,774,476 9,188,363 -14.72 171,565 183,309 6.85 2.00

45 ΒΙΑΝ ΑΕ 5,959,990 8,948,006 50.13 236,117 238,576 1.04 2.67

46 AKNOPHARM AE 6,996,833 8,138,994 16.32 124,617 60,445 -51.50 0.74

47 RECORDATI HELLAS PHARMACEUTICALS ΑΕ 7,212,418 7,960,831 10.38 855,776 1,979,672 131.33 24.87

48 ΠΙΕΡ ΦΑΜΠΡ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΕ 8,202,396 7,927,627 -3.35 -2,698,972 188,368 0.00 2.38

49 ΒΙΟΦΑΡΜ ΑΕ 5,984,117 5,763,572 -3.69 -2,542 14,635 0.00 0.25

50 CEVA ΕΛΛΑΣ ΕΠΕ 5,737,563 5,448,626 -5.04 138,536 234,314 69.14 4.30

51 ΚΙΤΕ ΕΛΛΑΣ ΕΠΕ 4,549,448 4,215,115 -7.35 653,895 -780,214 0.00 -18.51

52 ΝΤΙΑΜΕΝΤ ΕΛΛΑΣ ΑΕ 4,998,636 4,130,580 -17.37 -3,264,759 -383,682 88.25 -9.29

53 ROTTAPHARM HELLAS AE 4,414,170 4,073,157 -7.73 -1,495,037 -2,118,153 -41.68 -52.00

54 ITF HELLAS ΑΕΕ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ 4,250,510 3,894,427 -8.38 -418,218 -281,488 32.69 -7.23

55 NOVIS PHARMACEUTICAL AE 4,000,614 3,345,169 -16.38 -56,927 455,599 0.00 13.62

56 GABRIEL HEALTH ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΕΠΕ 3,420,759 3,230,161 -5.57 298,265 232,230 -22.14 7.19

57 ΙΝΠΑ ΑΕ 2,110,750 1,481,691 -29.80 101,283 -13,126 0.00 -0.89

58 MEDICUS AE 3,533,511 1,330,539 -62.35 -1,025,321 -1,134,501 -10.65 -85.27

ΠΗΓΗ: STAT BANK

43- 58 / Βάσει κύκλου εργασιών - Ποσά σε ευρώ

56

Η αποτελεσματική διαχείριση των νέων συνθηκών που διαμορφώνονται τα τελευταία τρία χρόνια στην ελληνική αγορά φαρμάκου αλλά και το δυναμικό χαρτοφυλάκιο θεραπειών οδήγησαν την τελευταία διετία την εταιρεία Novartis στην καθιέρωσή της ως κορυφαίας επιχείρησης στην ελληνική αγορά φαρμάκου. Η Novartis Hellas AΕΒΕ, η οποία ανήκει στον ελβετικό όμιλο Novartis AG, είναι μια δυναμι-κή εταιρεία η οποία έχει βασίσει την ανάπτυξή της και στα καινοτόμα σκευάσματα που παρέχει στους Έλληνες ασθενείς. Συνδυάζει την επιχειρηματική δρα-στηριότητα με ένα έντονα ανεπτυγμένο κοινωνικό προφίλ που στόχο έχει να συνεισφέρει στο κοινωνικό σύνολο, στην ελληνική βιομηχανία αλλά και στη νέα κατάσταση που διαμορφώνεται στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον υγείας της χώρας. Οι επιχειρηματικές δραστηριότητες της Novartis (Hellas) AΕΒΕ, στην οποία εργάζονται 470 άτομα, επικεντρώνονται στους τομείς των συνταγογραφού-μενων ιδιοσκευασμάτων και των μη συνταγογρα-φούμενων φαρμάκων (OTC). Τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας βρίσκονται στη Μεταμόρφωση Αττικής. Επίσης λειτουργούν γραφεία της εταιρείας στη Θεσ-σαλονίκη, στην Πάτρα, στο Ηράκλειο Κρήτης, στα Ιωάννινα, στη Λάρισα και στην Καβάλα.H εταιρεία εισάγει το μεγαλύτερο ποσοστό φαρμά-κων (περίπου το 80%), τα οποία συσκευάζονται σε εγκαταστάσεις συνεργατών της, ενώ σε μικρότερη αναλογία γίνεται παραγωγή και συσκευασία προϊό-ντων της Novartis στην Ελλάδα, μεγάλο μέρος των οποίων εξάγονται μετά την παραγωγή τους στο εξωτερικό. Η Novartis Hellas όσα χρόνια δραστηριοποιείται στην Ελλάδα αποδίδει ένα μεγάλο τμήμα του κύκλου εργασιών της στην ελληνική οικονομία και κοινωνία, μέσω πληρωμών φόρων (άμεσων και έμμεσων), προ-μηθευτών, μισθοδοσίας, ασφαλειών, επενδύσεων για έρευνα, προστιθέμενη αξία παραγωγής και εμπορι-κών συνεργασιών κ.ά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η μητρική Novartis είναι η μόνη εταιρεία που κατέχει ηγετικές θέσεις σε όλους αυτούς τους τομείς. Το 2012 ο όμιλος πέτυχε κύκλο εργασιών 56,7 δισ. δολαρίων, κέρδη 12,8 δισ. και περίπου 9,3 δισ. δολάρια επενδύθηκαν σε έρευνα και ανάπτυξη. Με έδρα τη Βασιλεία της Ελβετίας, οι εταιρείες του Ομίλου Novartis απασχολούν περίπου 125.000 εργαζομένους και δραστηριοποιούνται σε περισσότερες από 140 χώρες του κόσμου.Όσον αφορά τη δραστηριότητα στην Ελλάδα, το 2012 οι μειώσεις στις τιμές των φαρμάκων επέδρα-σαν στη διαμόρφωση του τζίρου της εταιρείας στη χώρα. Ειδικότερα το 2012 ο τζίρος της εταιρείας υπο-χώρησε στα 410 εκατ. ευρώ έναντι 440 εκατ. ευρώ το 2011, υποχώρηση σημαντικά χαμηλότερη έναντι του μέσου όρου της αγοράς. Με βάση τον τζίρο η εταιρεία βρίσκεται στην πρώτη θέση με σημαντική απόσταση από τις υπόλοιπες του κλάδου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η παρουσία του πολυεθνικού ομίλου στη χώρα συμπληρώνεται και από τις εταιρείες Alcon και Sandoz. Επίσης η μητρική επέδειξε εμπιστοσύνη στην ελληνική αγορά ενισχύοντας με 80 εκατ. ευρώ τα κεφάλαια της θυγατρικής στην Ελλάδα.

Η κορυφαία φαρμακευτική στην ελληνική αγορά

Novartis Hellas

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

To 2012 αποτέλεσε το κρισιμότερο έτος για την Pfizer Hellas, τη θυγατρική του πολυεθνικού κολοσσού που έχει συμπληρώσει περισσότερα από 50 χρόνια παρουσίας στην ελληνική φαρμακευτική αγορά. Η διοίκηση, παρά τα σημαντικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, το ασταθές περιβάλλον και τις μεγάλες ζημιές, αποφάσισε την ενδυνάμωση της εται-ρείας μέσω της επένδυσης σε αυτή 195 εκατ. ευρώ, η οποία τοποθέτησε την Pfizer Hellas μεταξύ των κορυφαίων εταιρειών που συνέβαλαν στην εισροή ξένων κεφαλαίων στην ελληνική οικονομία. Την ίδια στιγμή ο όμιλος έδειξε την αποφασιστικότητά του να παραμείνει ενεργός στην Ελλάδα και επίσης να συμβάλει στην κρίσιμη περίοδο όχι μόνο οικονομικά αλλά και κοινωνικά, αφού παρά της ζημιές οι Έλληνες δεν δυσκολεύονται πια να βρουν τα σκευάσματα της εταιρείας. H κορυφαία βιοφαρμακευτική εταιρεία, η οποία μετά και τη συγχώνευσή της το 2010 με την εταιρεία Wyeth Hellas ενδυνάμωσε την ισχυρή θέση της στη χώρα, ιδρύθηκε το 1960, ξεκινώντας με ένα μικρό ανθρώπινο δυναμικό 40 ατόμων και έδρα το πρώτο εργοστάσιο στην οδό Αλκέτου 5, στο Παγκράτι. Το 1970 η εταιρεία μεγαλώνει, καθώς ένα νέο εργοστά-σιο στον Αυλώνα προστίθεται στις εγκαταστάσεις της εταιρείας, δίνοντας νέα πνοή και δημιουργώντας νέες απαιτήσεις στη φαρμακοβιομηχανία. Παράλληλα το 1980 πραγματοποιεί και τις πρώτες εξαγωγές της. Το 2003 η Pfizer Hellas αναδεικνύεται η πρώτη σε μέγε-θος φαρμακευτική εταιρεία στην Ελλάδα, διατηρώ-ντας για χρόνια τη θέση αυτή.Η διοίκηση της Pfizer Hellas τονίζει πως η επιχειρησι-ακή ανάπτυξή της τις προηγούμενες δεκαετίες προ-σέφερε σημαντικά οφέλη στην ελληνική οικονομία, καθώς το διάστημα αυτό δημιουργήθηκαν θέσεις εργασίας για νέους επιστήμονες, δίνοντας ευκαιρίες εκπαίδευσης και εξέλιξης. Επιπλέον σημαντικά ποσά δόθηκαν στο ελληνικό κράτος, μέσω των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών. Ημερομηνία ορόσημο για την εταιρεία αποτελεί η 15η Ιουλίου 2010, όπου οι εργασίες συγχώνευσης των Pfizer Hellas και Wyeth Hellas ολοκληρώνονται, δημιουργώντας την πιο ισχυρή βιοφαρμακευτική εταιρεία στην Ελλάδα. Επί-σης τo 2012 η εταιρεία αποφάσισε την απόσχιση του κλάδου κτηνιατρικών προϊόντων και προχώρησε στη δημιουργία της θυγατρικής με τη σημερινή επωνυμία Zoetis.

Η νέα Pfizer Hellas έχει ένα ευρύτατο φάσμα δρα-στηριοτήτων στον τομέα της υγείας των ανθρώπων. Στα πρωτοποριακά σκευάσματά της συμπεριλαμ-βάνονται εμβόλια, βιολογικά φάρμακα και προϊόντα διατροφής, ενώ το υψηλό επίπεδο τεχνογνωσίας και εξειδίκευσης του ανθρώπινου δυναμικού της προσδί-δει μια πρωτόγνωρη δυναμική.Ο πολυεθνικός όμιλος Pfizer, με προϊόντα που βρί-σκονται στην πρώτη θέση της κατηγορίας τους, με προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης νέων προϊό-ντων, κατέχει ηγετική θέση στον φαρμακευτικό χώρο παγκοσμίως. Δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 85 χώρες ενώ τα προϊόντα του διατίθενται σε 150 χώρες. Το 2012 ο συνολικός κύκλος εργασιών του ομίλου έφθασε τα 59 δισ. δολάρια από 65,3 δισ. το 2011, τα κέρδη αυξήθηκαν κατά 45% στα 14,6 δισ. δολάρια και οι επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη ανήλθαν στα 7,9 δισ. δολάρια. Η εταιρεία σημείωσε μεγάλη πτώση στον τζίρο της καθώς πέρυσι έχασε την αποκλειστικότητα σε αρκετές πατέντες φαρμά-κων, μεταξύ αυτών και του κορυφαίου για χρόνια Lipitor. Όσον αφορά την πορεία της θυγατρικής στην Ελλά-δα, σύμφωνα με τον δημοσιευμένο ισολογισμό της Pfizer Hellas, το 2012 ο τζίρος διαμορφώθηκε στα 332 εκατ. ευρώ έναντι 429 εκατ. ευρώ το 2011, κατα-γράφοντας μείωση της τάξης του 22,6%. Η εταιρεία όμως κατάφερε να επιστρέψει σε κέρδη και πλέον, μετά και την τόνωση από τη μητρική, διαθέτει μια από τις ισχυρότερες κεφαλαιακές βάσεις.Η Pfizer βάσει των οικονομικών της μεγεθών θεω-ρείται η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία φαρμάκων στην Ελλάδα και το 1/3 των φαρμάκων που διακινεί παράγεται εδώ με βασικό συνεργάτη τη Φαμάρ. Με-ταξύ των σκευασμάτων αυτών είναι τα πασίγνωστα Ponstan και Vibramycin. Μέρος δε της παραγωγής στην Ελλάδα εξάγεται σε κοντινές αγορές, ειδικά στην Κύπρο.

Ψήφος εμπιστοσύνης στην Ελλάδα με 195 εκατ. ευρώ

Pfizer Hellas

58

HSanofi κατέχει ηγετική θέση στον τομέα της υγείας παγκοσμίως, με πολυδιάστατη δραστηριότητα, ανακαλύπτοντας, αναπτύσσοντας και παρέχοντας θεραπευτικές λύσεις εστιασμένες στις ανάγκες των ασθενών. Διαθέτει ισχυρή παρουσία στον τομέα της υγείας με επτά πλατφόρμες ανάπτυξης: ολοκληρω-μένες λύσεις για τον διαβήτη, εμβόλια για ανθρώπινη χρήση, καινοτόμα φάρμακα, καταναλωτικά προϊόντα υγείας, αναδυόμενες αγορές, κτηνιατρικό τομέα και τη Genzyme.Το χαρτοφυλάκιό της στην ελληνική αγορά περι-λαμβάνει καινοτόμα φάρμακα σε τομείς εξαιρετικής σημασίας για τη δημόσια υγεία, στοχεύοντας στη συνεχή βελτίωση και αναβάθμιση της υγείας του Έλληνα ασθενούς, καθώς και στην άμεση πρόσβασή του στην κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Η Sanofi-Aventis το 2012 εμφάνισε κύκλο εργασιών της τάξης 259 εκατ. ευρώ έναντι 275 εκατ. ευρώ το 2011 ενώ τα αποτελέσματα (προ φόρων) ήταν ζημιά περίπου 6 εκατ. ευρώ έναντι 15,6 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία επιβαρύνθηκε από ζημιές για ομόλογα της τάξης των 80 εκατ. ευρώ, που σε σημαντικό βαθμό τα ισοσκέλισε με προβλέψεις προηγούμενων χρήσεων. Η Sanofi-Aventis, 85 και πλέον χρόνια τώρα, αποδει-κνύει έμπρακτα τη στήριξή της στις πιο ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες. Σήμερα είναι σε εξέλιξη περίπου 62 μεγάλα προγράμματα ανθρωπιστικής στήριξης παγκοσμίως, με στόχο τη μείωση των ανισοτήτων και την παροχή καλύτερης πρόσβασης στην υγεία σε διάφορους πληθυσμούς και χώρες. Ο όμιλος πρωταγωνιστεί στην παραγωγή εμβολίων με τη διάθεση πάνω από 1 δισ. δόσεων ετησίως σε 500 εκατομμύρια ανθρώπους. Αποτελεί δε μέλος ενός ομίλου ο οποίος διαθέτει 300 παραγωγικές και εμπορικές μονάδες σε περίπου 100 χώρες στις πέντε ηπείρους, με παραγωγή σε 40 χώρες ενώ τα προϊόντα της κυκλοφορούν σε όλον τον κόσμο. Απασχολεί σχεδόν 110.000 εργαζομένους και εδρεύει στο Παρίσι. Περίπου 10.000 ερευνητές της εργάζονται σε 18 ερευνητικά κέντρα απλωμένα σε τρεις ηπείρους, με στόχο την ανακάλυψη νέων καινοτόμων φαρμάκων.

Το 2012 οι συνολικές πωλήσεις του ομίλου διαμορ-φώθηκαν στα 34,9 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 1,5 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2011, και τα κέρδη διαμορφώ-θηκαν στα 8,2 δισ. ευρώ από 8,8 δισ. Επίσης 4,9 δισ. ευρώ κατευθύνθηκαν στην έρευνα και ανάπτυξη.

Η θυγατρική Genzyme πρωτοστατεί πάνω από 30 χρόνια στην ανάπτυξη και παροχή πρωτοποριακών θεραπειών σε ασθενείς που πάσχουν από σπάνια νοσήματα και εξουθενωτικές παθήσεις. Οι στόχοι της επιτυγχάνονται μέσω έρευνας παγκοσμίου επιπέδου και με τη συνδρομή και την αφοσίωση των υπαλλήλων της. Εστιάζει στις σπάνιες παθήσεις και στην πολλαπλή σκλήρυνση και είναι αφοσιωμένη να συμβάλλει θετικά στη ζωή των ασθενών και των οικογενειών τους. Ο στόχος αυτός καθοδηγεί και εμπνέει καθημερινά. Το χαρτοφυλάκιο επαναστατι-κών θεραπειών της Genzyme, που κυκλοφορούν σε χώρες όλου του κόσμου, αντιπροσωπεύει ορισμένες σημαντικές και σωτήριες για τη ζωή των ασθενών εξελίξεις στην ιατρική. Ως εταιρεία της Sanofi, η Genzyme επωφελείται από τη συνεργασία και τους πόρους μιας από τις μεγαλύτερες φαρμακευτικές εταιρείες παγκοσμίως, με την οποία έχουν την κοινή δέσμευση να βελτιώνουν τη ζωή των ασθενών.

Η παγκόσμια ηγέτις στα εμβόλια Sanofi Aventis

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Mε μια σημαντική κίνηση «γιορτάζει» τα 40 χρό-νια παρουσίας της στην Ελλάδα η πολυεθνική GlaxoSmithKline (GSK), καθιστώντας τη χώρα μας κέντρο παραγωγής και εξαγωγών μέσω της υλοποί-ησης συμπληρωματικής επένδυσης 2,2 εκατ. ευρώ, που αφορά την επέκταση της συνεργασίας της με την ελληνική βιομηχανία Φαμάρ. Συγκεκριμένα, επιπλέον τέσσερα, μη συνταγογρα-φούμενα, προϊόντα της GSK Consumer Healthcare (NiQuitin Lozenge, NiQuitin Patch, Breathe Right και Alvedon) συσκευάζονται από το τέλος του 2013 στην Ελλάδα, με τη συνολική παραγωγή να υπολογίζεται στα 12,5 εκατ. τεμάχια ετησίως.Το 98% της παραγωγής θα εξάγεται σε 32 χώρες σε Ευρώπη και Αυστραλία και το υπόλοιπο 2% θα προορίζεται για την εγχώρια αγορά. Η επένδυση, στο πλαίσιο τετραετούς συμφωνίας με τη Φαμάρ, συνοδεύεται και από 30 νέες θέσεις εργασίας, ενώ η παραγωγή εντοπίζεται στις εγκαταστάσεις σε Ανθού-σα και Αυλώνα.

Η GSK δίνει δυναμικά το «παρών» στην Ελλάδα από τη δεκαετία του 1970, δραστηριοποιούμενη σε δύο κύριους τομείς: τα καταναλωτικά και τα φαρμακευτι-κά προϊόντα. Στον τομέα των καταναλωτικών προϊόντων, η GSK διαθέτει μη συνταγογραφούμενα φάρμακα (Panadol) και προϊόντα για τη στοματική υγεία (Aquafresh, Sensodyne).Στον τομέα των φαρμακευτικών προϊόντων, η GSK κυκλοφορεί περισσότερα από 60 φάρμακα για την αντιμετώπιση νοσημάτων όπως το άσθμα, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), η αλλεργική ρινίτιδα, διάφορες δερματοπάθειες, η θρόμβωση, η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη, ο καρκίνος ωο-θηκών, ο μικροκυτταρικός καρκίνος των πνευμόνων, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, ο μεταστατικός καρκίνος του μαστού, η γρίπη, οι ιογενείς λοιμώξεις, το HIV/AIDS, η οστεοπόρωση, η επιληψία, η ημικρα-νία, η νόσος του Πάρκινσον, η κατάθλιψη, η ελονο-σία, το έλκος του στομάχου, η ηπατίτιδα Β. Επίσης διαθέτει φάρμακα και για την αντιμετώπιση σπανίων παθήσεων όπως η οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία και η πνευμονική αρτηριακή υπέρταση.

Επιπλέον η GSK διαθέτει στην Ελλάδα 17 εμβόλια για την πρόληψη ασθενειών όπως η ηπατίτιδα Α και Β, η διφθερίτιδα, ο τέτανος, ο κοκκύτης, η ιλαρά, η παρωτίτιδα, η ερυθρά, η πολιομυελίτιδα, η εποχική γρίπη, η γαστρεντερίτιδα από ροταϊό, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας και η διεισδυτική πνευμονιο-κοκκική νόσος.

Η GSK επενδύει στην Ελλάδα περίπου 2,5 εκατ. ευρώ ετησίως σε κλινική έρευνα και διεξάγει πάνω από 25 κλινικές μελέτες στους τομείς της ογκολογίας, των καρδιαγγειακών νοσημάτων, της νευρολογίας, της ουρολογίας και των αναπνευστικών νοσημάτων.Διεθνώς η GSK αναδεικνύεται σε πρωτοπόρο εταιρεία στον χώρο της, κατέχοντας το 5,3% της παγκόσμιας φαρμακευτικής αγοράς. Απασχολεί περισσότερους από 99.000 ανθρώπους σε πάνω από 100 χώρες, ενώ τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας βρίσκονται στο Λονδίνο. Παγκοσμίως μόνο στον τομέα της έρευνας και ανά-πτυξης, η GSK απασχολεί 14.500 εργαζομένους.Το 2012 η θυγατρική στην Ελλάδα εμφάνισε κύκλο εργασιών 208,5 εκατ. ευρώ και κέρδη 31,75 εκατ. ευρώ έναντι πωλήσεων 224 εκατ. ευρώ και κερδών 15,67 εκατ. ευρώ το 2011. Σε επίπεδο μητρικής εταιρείας, η GSK το 2012 εμφά-νισε κύκλο εργασιών 26,4 δισ. στερλινών έναντι 27,4 δισ. το 2011 και καθαρά κέρδη 8,3 δισ. στερλινών από 8,8 δισ. λίρες.

Σημαντική νέα επένδυση στην Ελλάδα

GSK

60

Mε το κέντρο βάρους της να εντοπίζεται στην έρευνα, η Roche προάγει την πρόληψη, ανακαλύπτει, αναπτύσσει και παρέχει πρωτοπόρα διαγνωστικά και θεραπευτικά προϊόντα για περισσότερα από 110 χρό-νια. Στόχος της εταιρείας είναι η βελτίωση της υγείας και της ποιότητας των ανθρώπων, στηριζόμενη στις θεμελιώδεις αξίες της ακεραιότητας, της τόλμης και του πάθους, αξίες που την έχουν αναδείξει σε παγκό-σμιο ηγέτη στον χώρο της υγείας. Η Roche επιδιώκει να προπορεύεται πάντα της εποχής της και οι εργαζόμενοι, από την Amadora της Πορτογαλίας ως το Welwyn της Βρετανίας, δεσμεύ-ονται από τις παραπάνω αξίες, διατηρώντας την προσωπική τους ακεραιότητα, επιδεικνύοντας τόλμη στις σκέψεις και στις πράξεις και επιδιώκοντας με πάθος τη βελτίωση των φαρμάκων. Η έδρα της Roche βρίσκεται στη Βασιλεία της Ελβετί-ας και εκτιμάται ότι απασχολεί 80.000 εργαζομένους σε 150 χώρες, επενδύοντας ετησίως περίπου 10 δισ. ελβετικά φράγκα στην έρευνα και στην ανάπτυξη.Η Roche στην Ελλάδα εκπροσωπείται από δύο εται-ρείες, τη Roche (Hellas) Α.Ε., που δραστηριοποιείται στον τομέα των φαρμάκων, και τη Roche Diagnostics (Hellas) Α.Ε., που διαθέτει διαγνωστικά προϊόντα καλύπτοντας όλο το φάσμα των εργαστηριακών αναγκών.Στον κλάδο των φαρμάκων απασχολούνται περίπου 260 άτομα και μεταξύ των πρωτοποριακών θεραπευ-τικών λύσεων που παρέχονται σε επιστήμονες και ασθενείς βρίσκονται σκευάσματα που ανήκουν στις θεραπευτικές κατηγορίες της ιολογίας (γρίπη, ηπα-τίτιδα, AIDS, κυτταρομεγαλοϊός), της νεφρολογίας (αναιμία από χρόνια νεφρική νόσο), της μεταμόσχευ-σης (ανοσοκαταστολή στη μεταμόσχευση συμπαγών οργάνων), των καρδιαγγειακών νοσημάτων (υπέρ-ταση, στεφανιαία νόσος, καρδιακή ανεπάρκεια), της αιματολογίας (μη-Hodgkin λέμφωμα, χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία), των φλεγμονωδών νόσων (ρευματοειδής αρθρίτιδα) και των ασθενειών του μεταβολισμού (οστεοπόρωση, παχυσαρκία). Η Roche διαθέτει στη χώρα μας αποτελεσματικά ογκολογικά φάρμακα με αποδεδειγμένο όφελος επιβίωσης για την αντιμετώπιση διαφόρων μορφών καρκίνου, όπως του παχέος εντέρου, του μαστού, του πνεύμονα, του στομάχου, του παγκρέατος και του νεφρού.

Η φαρμακευτική εταιρεία επενδύει το 20% του κύκλου εργασιών της στην έρευνα και την ανάπτυ-ξη νέων φαρμάκων και κλινικά διαφοροποιημένων διαγνωστικών προϊόντων, ώστε να βοηθήσει τους ανθρώπους να ζήσουν περισσότερο με ποιότητα. Μάλιστα στον θεραπευτικό τομέα η Roche αναγνω-ρίζεται ως πρωτοπόρος στην ανάπτυξη και διάθεση φαρμάκων για τη θεραπεία του καρκίνου και όχι μόνο. Τα τελευταία χρόνια διαθέτει στην αγορά πολ-λά φάρμακα υψηλής θεραπευτικής αξίας σε υψηλής ιατρικής προτεραιότητας τομείς, όπως ο καρκίνος, οι ιογενείς λοιμώξεις, οι φλεγμονώδεις νόσοι, οι διατα-ραχές του μεταβολισμού και του κεντρικού νευρικού συστήματος. Στον κλάδο των διαγνωστικών απασχολούνται τουλάχιστον 180 άτομα και παρέχονται πρωτοπο-ριακές, αποδοτικές και αξιόπιστες λύσεις σε επιστή-μονες υγείας και ασθενείς. Συγκεκριμένα η Roche, ως ηγέτιδα εταιρεία στην παγκόσμια αγορά των in vitro διαγνωστικών προϊόντων, παρέχει ένα μεγάλο εύρος διαγνωστικών εργαλείων και εργαστηριακών εξετάσεων για την ταχεία και αξιόπιστη ανίχνευση ασθενειών και την παρακολούθησή τους από τους γιατρούς και από τους ίδιους τους ασθενείς. To 2012 η Roche Hellas παρουσίασε κύκλο εργασιών στα 193,98 εκατ. ευρώ έναντι 234,84 εκατ. το 2011 και σημαντικά μειωμένες ζημιές 226.000 ευρώ από 61,5 εκατ. ευρώ. Να σημειώσουμε ότι η εταιρεία έχει υψηλές απαιτήσεις κυρίως από το ελληνικό Δημόσιο, οι οποίες φθάνουν τα 116 εκατ. ευρώ. Επιπλέον το 2011 είχε επιβαρυνθεί με ζημιές λόγω ομολόγων της τάξης των 82 εκατ. ευρώ. Η δε μητρική προχώρησε σε ένεση κεφαλαίων στην ελληνική θυγατρική της τάξης των 60 εκατ. ευρώ. Σε επίπεδο μητρικού ομίλου αυξημένα κατά 2,4% ήταν τα καθαρά κέρδη το 2012 φθάνοντας τα 9,77 δισ. φράγκα (7,82 δισ. ευρώ) από 9,54 δισ. φράγκα το 2011 και τα έσοδα ενισχύθηκαν 7%, στα 45,5 δισ. φράγκα (37 δισ. ευρώ).

Ανοίγει το δρόμο στην εξατομικευμένη θεραπεία

Roche Hellas

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Η MSD (Merck Sharp & Dohme) ξεκίνησε τη λειτουρ-γία της στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 2010 απασχολώ-ντας σήμερα περισσότερους από 230 υπαλλήλους. Αποτελεί θυγατρική εταιρεία του πολυεθνικού ομίλου Merck & Co, με έδρα το New Jersey, που απασχολεί 82.000 εργαζομένους σε 140 χώρες σε όλον τον κόσμο. Η εταιρεία λειτουργεί με την ονομασία Merck στις Ηνωμένες Πολιτείες και στον Καναδά και με την ονομασία MSD στην Ευρώπη. Η MSD (Merck Sharp & Dohme) είναι η δεύτερη μεγα-λύτερη φαρμακευτική εταιρεία παγκοσμίως. Στόχος της να εκπληρώσει τη βασική της αποστολή: να είναι ο κόσμος καλά.Η Schering Plough διατηρούσε μια μακρόχρονη πα-ρουσία στην Ελλάδα από το 1974. Το Νοέμβριο του 2009 η Merck συγχωνεύεται με τη Schering Plough παγκοσμίως για να δημιουργήσουν μια νέα εταιρεία η οποία εργάζεται εντατικά για να είναι ο κόσμος καλά. Σήμερα η ελληνική θυγατρική MSD βρίσκεται μεταξύ των κορυφαίων προς τον συνολικό όγκο πωλήσεων των θεραπευτικών προϊόντων της στη χώρα μας. Η εταιρεία συνεργάζεται με τη Βιανέξ ήδη από το 1983 βελτιώνοντας την πρόσβαση των ασθενών σε καινο-τόμες και αποτελεσματικές θεραπείες. Μάλιστα οι δύο εταιρείες «γιόρτασαν» τα 30 χρόνια συνεργασίας, συνάπτοντας νέα συμφωνία για την από κοινού προώθηση δύο καθιερωμένων θεραπει-ών για την αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Σκοπός της συμφωνίας είναι να βελτιώσει στην ελληνική αγορά την παρουσία δύο υπαρχουσών θεραπειών για το διαβήτη τύπου 2. Βάσει της στρα-τηγικής αυτής οι δύο εταιρείες ενώνουν τις δυνάμεις τους και θα προωθούν από κοινού δύο σκευάσματα τα οποία μέχρι πρότινος προωθούνταν μόνο από τη Βιανέξ, ενώ σύντομα τα δύο εν λόγω προϊόντα θα ανήκουν στο χαρτοφυλάκιο της MSD Ελλάδας.Η νέα συμφωνία ενισχύει τη στρατηγική θέση των δύο εταιρειών στην κατηγορία του καρδιομεταβο-λικού συστήματος καθώς οι MSD και Βιανέξ συνερ-γάζονται ήδη για την προώθηση δύο ακόμη σκευα-σμάτων κατά της υπερχοληστερολαιμίας, τα οποία ανήκουν και αυτά στην κατηγορία των καρδιομετα-βολικών προϊόντων.

Επίσης στην Ελλάδα μία από τις κύριες δραστηριό-τητες της MSD είναι οι κλινικές έρευνες στις οποίες επενδύει διεθνώς 8 δισ. δολάρια ετησίως. Ο όμιλος προχωρεί σε επενδύσεις έρευνας και ανάπτυξης και ήδη στη βασική έρευνα έχει επενδύσει σημαντικά ποσά στην Ελλάδα. Η MSD συνεργάζεται και με τη Φαμάρ και συνολικά πάνω από το 40% των προϊόντων που διατίθενται στην αγορά παρασκευάζονται και συσκευάζονται στην Ελλάδα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η MSD ανακάλυψε τα πρώτα φάρμακα που χορηγούνται από το στόμα για την υπέρταση, την πρώτη θεραπεία για τη μείωση της χοληστερίνης, περισσότερα από 30 εμβόλια τα τελευταία 30 χρόνια, τις πρώτες θεραπείες για την αντιμετώπιση του AIDS. Η καινοτομία είναι το βασικό χαρακτηριστικό των επιστημονικών ανακαλύψεων της MSD. H εταιρεία προσφέρει σήμερα θεραπείες για την αντιμετώπιση ασθενειών που αφορούν τις ακόλουθες θεραπευτικές κατηγορίες: καρδιαγγειακό σύστημα, διαβήτης/παχυσαρκία, ογκολογία, αυτοάνοσα νοσή-ματα, AIDS, λοιμώξεις, αντισύλληψη, υποβοηθούμενη γονιμότητα, βιολογικοί παράγοντες, οφθαλμολογία, οστεοπόρωση, αναπνευστικές παθήσεις και αλλεργί-ες, εμβόλια κ.ά. Η ελληνική εταιρεία το 2012 παρουσίασε σημαντική άνοδο κύκλου εργασιών, στα 186 εκατ. ευρώ έναντι 163 εκατ. ευρώ, ενώ λόγω αντιστροφής προβλέψεων η κερδοφορία της εκτινάχθηκε στα 44 εκατ. ευρώ έναντι ζημιών 6,1 εκατ. ευρώ.

Ενδυναμώνει τις συνεργασίες της στην Ελλάδα

Merck Sharp & Dohme

62

ΗAstraZeneca δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 100 χώρες και εκατομμύρια ασθενείς παγκοσμί-ως λαμβάνουν φάρμακά της, ενώ παράγει τα προϊό-ντα της σε 16 κράτη. Διεθνώς η εταιρεία απασχολεί 50.000 άτομα και πραγματοποιεί προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης σε τρεις ηπείρους, επενδύο-ντας πάνω από 4 δισ. δολάρια κάθε χρόνο. Η εταιρεία έχει συμπληρώσει 24 χρόνια παρουσίας στην Ελλάδα και με τη σημερινή της μορφή λειτουρ-γεί από το 1999. Απασχολεί περίπου 400 εργαζόμε-νους σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα και δρα-στηριοποιείται στην εισαγωγή, προώθηση, εμπορία και διανομή φαρμάκων. Φιλοδοξεί να διατηρήσει τη θέση της ως μια από τις κορυφαίες εταιρείες στον ελληνικό φαρμακευτικό χώρο αλλά και να αναπτύσ-σει πρωτοποριακές ιδέες, στρατηγικές και πρακτι-κές, τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό. Στην κατεύθυνση αυτή η AstraZeneca προχωρεί σε σημαντικές συνεργασίες ώστε να ανταποκριθεί στις προκλήσεις και να επιτευχθεί ο κοινός στόχος της προαγωγής της υγείας.Στις αρχές του 2013 στη θέση του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της AstraZeneca Ελλάδος τοποθετήθηκε ο Jeroen Commissaris.Η AstraZeneca εξασφαλίζει σε ασθενείς και επαγ-γελματίες υγείας αποτελεσματικά και καινοτόμα φάρμακα για την καταπολέμηση αναπνευστικών, γαστρεντερολογικών, καρδιολογικών, νευρολογικών, ογκολογικών παθήσεων καθώς και του διαβήτη.H έρευνα και η ανάπτυξη βρίσκονται στην «καρδιά» των δράσεων της εταιρείας, διαθέτοντας έναν από τους μεγαλύτερους οργανισμούς R&D σε παγκόσμιο επίπεδο και μια από τις καλύτερες γραμμές παραγω-γής νέων – υπό ανάπτυξη – φαρμάκων της βιομηχα-νίας διεθνώς.Περισσότεροι από 15.700 άνθρωποι στελεχώνουν το κομμάτι αυτό, υποστηρίζοντας καθημερινά την έρευ-να για την ανακάλυψη και ανάπτυξη πρωτοποριακών σκευασμάτων σε ένα ευρύ φάσμα θεραπευτικών κατηγοριών. Συγκεκριμένα η AstraZeneca διαθέτει 14 ερευνητικά κέντρα σε Βρετανία, ΗΠΑ, Σουηδία, Γαλ-λία, Ιαπωνία, Κίνα, Καναδά και Ινδία. Έξι είναι οι τομείς της ιατρικής έρευνας όπου δραστηριοποιείται η εται-ρεία: καρδιαγγειακές παθήσεις, διαταραχές κεντρικού νευρικού συστήματος, γαστρεντερολογία, λοιμώδη νοσήματα, ογκολογία και αναπνευστικές παθήσεις.

Παράλληλα εκτεταμένη έρευνα διενεργείται με στόχο τη μεγιστοποίηση της κλινικής ωφέλειας από τα υπάρχοντα φάρμακα της εταιρείας, με τη διερεύνηση νέων ενδείξεων και την παραγωγή αποτελεσματικό-τερων φαρμακοτεχνικών μορφών.Κύριο μέλημα της AstraZeneca είναι η επικέντρωση σε κρίσιμους επιστημονικούς τομείς και τεχνολογίες αιχμής, καθώς και η σύναψη εκατοντάδων στρατη-γικών συνεργασιών με κορυφαία ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια από όλον τον κόσμο, υπουργεία, ΜΚΟ, συλλόγους ασθενών και επιστημονικούς φορείς.Μόνο τα τελευταία τρία χρόνια επικυρώθηκαν διεθνώς πάνω από 60 σημαντικές συμφωνίες, ενώ διατηρούνται περισσότερες από 1.200 συνεργασίες σε όλον τον κόσμο.Κατά το 2012 η εταιρεία παρουσίασε κάμψη των πω-λήσεών της στα 184,9 εκατ. ευρώ έναντι 203,9 εκατ. ευρώ το 2011, ενώ εμφάνισε ζημιές 1,67 εκατ. ευρώ έναντι 8,48 εκατ. ευρώ. Σε επίπεδο ομίλου το 2012 υπήρξε κάμψη πωλήσεων κατά 17% στα 27,93 δισ. δολάρια έναντι 33,59 δισ. και τα κέρδη προ φόρων υποχώρησαν στα 7,7 δισ. δολά-ρια από 12,36 δισ. το 2011. Η εταιρεία, αν και μείωσε τις επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη, δαπάνησε 4,5 δισ. δολάρια ή το 16% των πωλήσεών της προς αυτή την κατεύθυνση.

Στα 28 δισ. δολάρια οι πωλήσεις το 2012Astra Zeneca

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Mία από τις πιο επιτυχημένες ελληνικές εμπορικές επιχειρήσεις, που καταφέρνει όχι μονο να επιβιώνει αλλά και να αναπτύσσεται μέσα σε ένα ιδιαίτερα αντί-ξοο περιβάλλον, έχει αναδειχθεί η Genesis Pharma. Παρά τις σημαντικές δυσκολίες η εταιρεία κατα-τάσσεται μεταξύ των μεγαλύτερων φαρμακευτικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά, ενώ είναι σταθερά στις πρώτες θέσεις σε νοσοκομειακές πωλήσεις στην Ελλάδα. Ο διευθύνων σύμβουλος και ιδρυτικό στέλεχος της Genesis Pharma κ. Κωνσταντίνος Ευριπίδης κηρύ-χθηκε «Ευρωπαίος Ηγέτης Ποιότητας» για το 2012 από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ποιότητα (EOQ), ύστερα από αξιολόγηση 20 Quality Leaders από όλη την Ευρώπη. Πρόκειται για διάκριση που αντικατοπτρίζει την επιτυχημένη πορεία της Genesis Pharma μέσα από δομές και πρακτικές διασφάλισης ποιότητας, αριστείας και καινοτομίας, καθώς και τη βαρύτητα των επιχειρηματικών αποφάσεων που οδήγησαν στη διασφάλιση μιας σταθερής πορείας βιώσιμης ανάπτυξης της εταιρείας σε μια περίοδο όπου οι οικονομικές και επιχειρηματικές συνθήκες στην Ελλάδα είναι δυσχερείς. Η Genesis Pharma ξεκίνησε τη δραστηριότητά της στη φαρμακευτική βιοτεχνολογία το 1997, σε μια εποχή που ο εν λόγω κλάδος στην Ελλάδα βρισκό-ταν ακόμη σε «βρεφικό» στάδιο. Συνδυάζοντας τις ραγδαίες επιστημονικές εξελίξεις με επιτυχημένες επιχειρηματικές κινήσεις, άνοιξε το δρόμο για την εγκαθίδρυση μιας νέας αγοράς. Η Genesis Pharma εξελίχθηκε στην πρώτη ελληνική φαρμακευτική εταιρεία με εξειδίκευση στην προώθηση, πώληση και διανομή φαρμακευτικών προϊόντων βιοτεχνολογίας. Η εταιρεία έχει αναπτύξει στρατηγικές συμμαχίες με μερικές εκ των κορυφαίων εταιρειών στην αγορά των φαρμακευτικών προϊόντων βιοτεχνολογίας παγκο-σμίως, όπως οι Biogen Idec, Celgene, Cephalon, Pharmamar, Shire, Vifor.Το μοναδικό χαρτοφυλάκιο των πρωτοποριακών φαρμακευτικών προϊόντων βιοτεχνολογίας της εταιρείας καλύπτει κυρίως τα εξειδικευμένα θερα-πευτικά πεδία της ογκολογίας, της αιματολογίας, του κεντρικού νευρικού συστήματος, της νεφρολογίας, της ρευματολογίας και της γαστρεντερολογίας.

Επιπλέον η Genesis Pharma δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο ανθρώπινο δυναμικό της αναγνωρίζοντας τη συμβολή του στην επιτυχία της εταιρείας. Παρέχει λοιπόν ένα ιδανικό περιβάλλον εργασίας που διακρί-νεται συνεχώς στην έρευνα Best Workplaces. Πολιτική της εταιρείας είναι να προσελκύει και να διατηρεί τα ικανότατα στελέχη, προσφέροντας υψη-λού επιπέδου αποδοχές και παροχές. Επιπροσθέτως μοιράζεται τις επιτυχίες της με όλους τους εργαζόμε-νους σε όλα τα επίπεδα και δίνει κάθε ευκαιρία στους ανθρώπους της να αναπτύξουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους. H εταιρεία, η οποία το 2011 επιβαρύνθηκε με ζημιές άνω των 100 εκατ. ευρώ λόγω του PSI, πέρυσι εμφάνισε σημαντικά κέρδη όμως την ίδια στιγμή οι απαιτήσεις από τα δημόσια νοσοκομεία και τον ΕΟΠΥΥ έφθασαν στα 190 εκατ. ευρώ από 117 εκατ. ευρώ. Το 2012 οι πωλήσεις του ομίλου διαμορφώθη-καν στα 188,6 εκατ. ευρώ παρουσιάζοντας μείωση 11%, η οποία οφείλεται κυρίως σε μείωση της τιμής πώλησης ορισμένων φαρμάκων, ενώ τα καθαρά κέρδη του ομίλου ανήλθαν σε 60,5 εκατ. ευρώ έναντι ζημιάς 72,8 εκατ. ευρώ.Όπως αναφέρει η διοίκηση, τα κέρδη οφείλο-νται κυρίως στη σύμβαση συμβιβασμού με κύριο προμηθευτή του ομίλου, την Amgen, που ενίσχυσε κεφαλαιακά την Genesis κατά 54 εκατ. ευρώ και στη ρευστοποίηση διαθέσιμων προς πώληση χρηματοοι-κονομικών περιουσιακών στοιχείων.Σημειώνεται πως οι πωλήσεις της εταιρείας προς τα δημόσια νοσοκομεία και ασφαλιστικούς οργανι-σμούς αντιπροσωπεύουν ποσοστό 63% των πωλήσε-ων του 2012 από 54% το 2011.

Πρώτη στη βιοτεχνολογία

Genesis Pharma

64

To 2013 ήταν χρονιά ριζικών αλλαγών για την Abbott. Αντιλαμβανόμενη ότι η αντιμετώπιση των εξελισσό-μενων προκλήσεων στην υγεία απαιτεί εστιασμένες λύσεις και προσεγγίσεις, η Abbott διαχωρίστηκε σε δύο ανεξάρτητες εταιρείες: την Abbott και την AbbVie.

Η φαρμακευτική εταιρεία Abbott ιδρύθηκε το 1888 από τον Δρα Wallace Abbott, ιατρό που δραστη-ριοποιούνταν στο Σικάγο. Από τότε εξελίχθηκε σε παγκόσμιο ηγέτη στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, παρέχοντας καινοτόμα φάρμακα, προ-ϊόντα κλινικής διατροφής, διαγνωστικά και ιατρικά προϊόντα σε όλον τον κόσμο.Η Abbott συνεχίζει ως μία από τις πιο εκτεταμένες, δι-ευρυμένες εταιρείες υγείας στον κόσμο, με μια ευρεία γκάμα προϊόντων και ισχυρή παρουσία στις ταχέως αναπτυσσόμενες, αναδυόμενες αγορές. Η εταιρεία θα παραμείνει παρούσα στην ανάπτυξη νέων τρόπων ώστε να φθάνουν τα φάρμακά της σε ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη, να εξερευνά την επιστήμη της διατροφής αλλά και να ξεκλειδώνει τα μυστικά των γενετικών ασθενειών. Η Abbott ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 1947 και το ανθρώπινο δυναμικό της ξεπερνά τους 300 εργα-ζομένους. Η εταιρεία εδρεύει στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, στεγάζει το κέντρο διανομής της σε εγκαταστάσεις στο Κορωπί ενώ έχει παρουσία και στην κυπριακή αγορά.Η AbbVie ιδρύθηκε την 1η Ιανουαρίου 2013 ως παγκόσμια ανεξάρτητη βιοφαρμακευτική εταιρεία, με προσήλωση και ικανότητες να αντιμετωπίσει ορι-σμένες από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες προκλήσεις για την υγεία, με ιδιαίτερη έμφαση στον τομέα των σύνθετων ασθενειών. Στην Ελλάδα η διάσπαση του ομίλου και η ίδρυση της Abbvie έγινε στα μέσα του 2012. Η δραστηριότητά της της έχει οδηγήσει σε κορυφαίες θέσεις στο χώρο των φαρμάκων πολλών γνωστών θεραπευτικών κατηγοριών, στα είδη διατροφής, στα διαγνωστικά και στις ιατρικές συσκευές.

Η εταιρεία συμπληρώνει εφέτος 125 χρόνια επιτυγ-χάνοντας ρεκόρ τζίρου στα 39,9 δισ. δολάρια το 2012 από 38,9 δισ. δολάρια το 2011 και κέρδη. Πέρυσι πέτυχε προ φόρων κέρδη 6,2 δισ. ευρώ ενώ το 10,8% του τζίρου της επενδύθηκε σε έρευνα και ανάπτυξη. Η καινοτομία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων της AbbVie ως παγκόσμιας βιοφαρμακευτικής εταιρείας. Επικε-ντρώνεται στην ανάπτυξη φαρμάκων που μπορούν να επιτύχουν ισχυρές κλινικές επιδόσεις, μετρήσιμα οφέλη για τους ασθενείς και υψηλή οικονομική αξία, ιδιαίτερα σε τομείς όπου υπάρχει σημαντική ανάγκη, όπως η ηπατίτιδα C, η νευρολογία, η ανοσολογία, η ογκολογία, η χρόνια νεφρική νόσος και η γυναικεία υγεία. Η AbbVie διαθέτει χαρτοφυλάκιο με ποικίλα προϊό-ντα, συμπεριλαμβανομένων πολλών κορυφαίων στην αγορά φαρμάκων, καθώς και εστιασμένο επιχειρημα-τικό και επενδυτικό μοντέλο, σχεδιασμένο να καλύ-ψει ανάγκες που δεν έχουν ικανοποιηθεί. Απασχολεί περίπου 21.000 εργαζόμενους και τα προϊόντα της φθάνουν σε εκατομμύρια ασθενείς σε πάνω από 170 χώρες του κόσμου.Το 2012 η Abbot Laboratories παρουσίασε κύκλο εργασιών 166,7 εκατ. ευρώ έναντι 192,3 εκατ. ευρώ το 2011 και σημείωσε κέρδη 12 εκατ. ευρώ έναντι ζημιών 25 εκατ. ευρώ λόγω της απομείωσης των ομολόγων από το PSI. H δε Abbvie στην επτάμηνη δραστηριότητά της σημείωσε πωλήσεις 17 εκατ. ευρώ και μικρές ζημιές.

To 2013 ήταν χρονιά ριζικών αλλαγώνAbbott - AbbVie

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Το 2013 αποτελεί χρονιά ορόσημο για την Bayer, καθώς σηματοδοτεί 150 χρόνια από την ίδρυση της εταιρείας.Μία από τις πλέον γνωστές φαρμακευτικές εταιρείες στην Ελλάδα και διεθνώς, η Bayer δραστηριοποιείται τόσο στον τομέα της υγείας, όσο και στους τομείς της γεωργίας και των υλικών υψηλής τεχνολογίας και, ως εφευρετική εταιρεία, δημιουργεί τάσεις στην εντα-τική έρευνα διαφόρων τομέων. Όλα αυτά τα χρόνια, από την ίδρυσή της το 1863 στο Barmen, μια μικρή γερμανική πόλη, η Bayer παρέχει καινοτόμες λύσεις στον τομέα της υγείας, της φυ-τοπροστασίας και των υλικών υψηλής τεχνολογίας, πάντα πιστή στην αποστολή της «Επιστήμη για μια καλύτερη ζωή». Η εταιρεία ξεκίνησε από τους Friedrich Bayer και Johann Friedrich Weskott, με αρχικό σκοπό την κα-τασκευή και πώληση συνθετικών χρωστικών ουσιών. Με την πάροδο των χρόνων και μετά από συνεχείς ερευνητικές προσπάθειες, η γκάμα των προϊόντων της Bayer διευρύνθηκε με νεότερες χρωστικές ουσί-ες, με προϊόντα φυτοπροστασίας και με φαρμακευτι-κά σκευάσματα, όπως η ασπιρίνη, το «φάρμακο του αιώνα», που ανακαλύφθηκε από τον Felix Hoffmann το 1899. Το 1936 ο ερευνητής της Bayer Gerhard Domagk τιμάμαι με το Νομπέλ Ιατρικής για την ανακάλυψη της αντιμικροβιακής δράσης των σουλφοναμίδων (Prontosil). Κατά τη διάρκεια των επόμενων χρόνων η Bayer εξελίχθηκε σε παγκόσμιο οργανισμό με έντονη εξαγωγική δραστηριότητα και εκτενές ερευνητικό έργο στους τομείς υγείας, γεωργίας και πολυμερών. Στην Ελλάδα τα προϊόντα της Bayer διατίθενται εδώ και 100 χρόνια, αρχικά μέσω αποκλειστικών αντιπρο-σώπων και διανομέων, ενώ από το 1955 η εταιρεία δραστηριοποιείται στη χώρα μέσω της θυγατρικής της Bayer Ελλάς, η οποία εδρεύει στο Μαρούσι.

Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες της Bayer έχουν σχεδι-αστεί για να προσφέρουν στους ανθρώπους και να βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής τους. Ταυτόχρονα ο όμιλος στοχεύει στη δημιουργία αξίας μέσω της καινοτομίας, της ανάπτυξης και της υψηλής ικανότη-τας κέρδους. Η Bayer είναι προσηλωμένη στις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης και δρα ως ένας κοινωνικά και ηθικά υπεύθυνος εταιρικός πολίτης. Κατά το οικονομικό έτος 2012 ο όμιλος απασχόλησε περίπου 110.500 ανθρώπους και είχε πωλήσεις της τάξεως των 39,8 δισ. ευρώ. Οι κεφαλαιουχικές δαπά-νες ανήλθαν σε 2 δισ. ευρώ και οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη σε 3 δισ. ευρώ. H Bayer διατηρεί σημαντικές συνεργασίες με ελληνι-κές εταιρείες στους τομείς των κατασκευών και του αυτοκινήτου, προμηθεύοντας πρώτες ύλες υλικών πολυουρεθάνης, ενώ στο φάρμακο βασικός συνερ-γάτης-παραγωγός της είναι η ΕΛΠΕΝ, με την οποία ανανέωσε τη συνεργασία της. Επίσης η εταιρεία τα τελευταία χρόνια ακολουθεί πρόγραμμα αναδιάτα-ξης, το οποίο δεν περιλαμβάνει απολύσεις, αν και λόγω ωρίμανσης του προσωπικού ο αριθμός των εργαζομένων έχει περιοριστεί στα 300 άτομα από τα 330 που ήταν την περασμένη τριετία.Ο κύκλος εργασιών το 2012 κινήθηκε στα 145,6 εκατ. ευρώ, μειωμένος κατά 12,5% περίπου σε σχέση με το 2011, και τα κέρδη προ φόρων μειώθηκαν στα 3,3 εκατ. ευρώ έναντι 12 εκατ. ευρώ.

150 χρόνια πρωτοπορίας

Bayer

66

Αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες πολυεθνικές εται-ρείες φαρμάκου η οποία σταθερά δείχνει το ισχυρό της ενδιαφέρον για την ελληνική αγορά. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η Φαρμασέρβ Lilly αποτελεί τη μοναδική εταιρεία που είναι κοινοπραξία της πολυεθνικής Lilly και της Φαρμασέρβ, μιας ελληνικής εταιρείας συμφερόντων του κ. Διονύση Φιλιώτη. Απόδειξη της εμπιστοσύνης του ομίλου στη χώρα μας αποτελεί και η σημαντική συμφωνία που σύναψε η εταιρεία Lilly με την ελληνική φαρμακοβιομηχανία Βιανέξ για την εκχώρηση μέρους της παραγωγής φαρμάκου της Lilly, με προορισμό τρίτες χώρες. Η συμφωνία είναι η δεύτερη σημαντική που υπογρά-φει η Lilly καθώς ήδη υπάρχει η συνεργασία με την Boehringer για την από κοινού παραγωγή στα εργο-στάσια της δεύτερης στην Ελλάδα φαρμάκου για τον διαβήτη με προορισμό τις διεθνείς αγορές. Η Lilly ιδρύθηκε το 1876 και πλέον είναι η 10η μεγα-λύτερη φαρμακευτική εταιρεία στον κόσμο. Παρα-μένει ανεξάρτητη αλλά όχι απομονωμένη. Η Lilly έχει αναπτύξει παραγωγικές συμμαχίες και συνεργασίες ανά τον κόσμο, που προάγουν την ικανότητα της εταιρείας να αναπτύξει καινοτόμα φάρμακα με μικρότερο κόστος. Αλλά και για τους εργαζομένους τα οφέλη είναι πολλαπλά, αφού η εταιρεία συνεχώς τοποθετείται μεταξύ των επιχειρήσεων με το καλύτε-ρο εργασιακό περιβάλλον. Η έδρα της εταιρείας βρίσκεται στην Ινδιανάπολη των ΗΠΑ και διαθέτει περίπου 38.000 εργαζόμενους παγκοσμίως. Μόνο στην έρευνα και ανάπτυξη απα-σχολούνται πάνω από 7.700 άτομα (20% συνόλου εργαζομένων), ενώ κλινική έρευνα διεξάγεται σε περισσότερες από 55 χώρες και σε οκτώ κράτη υπάρ-χουν εργοστάσια παρασκευής. Τα προϊόντα της Lilly κυκλοφορούν σε 125 χώρες. Τα κέρδη το 2012 ανήλθαν σε 22,6 δισ. δολάρια από 24,28 δισ. το 2011 και τα κέρδη διαμορφώθηκαν στα 4,1 δισ. δολάρια από 4,3 δισ. Επιπλέον 5,28 δισ. δολάρια προωθήθηκαν στην έρευνα.

Η Lilly, ως ένας πρωτοπόρος οργανισμός που οδη-γείται από την καινοτομία, αναπτύσσει ένα συνεχώς αυξανόμενο χαρτοφυλάκιο φαρμακευτικών προϊ-όντων με στόχο να δώσει λύσεις σε μερικές από τις παγκόσμιες επείγουσες ιατρικές ανάγκες.Η Φαρμασέρβ ιδρύθηκε το 1984 από τον Διονύση Φιλιώτη και γρήγορα αναπτύχθηκε σε μια σημαντική εταιρεία στην ελληνική αγορά. Η Φαρμασέρβ Lilly ΑΕΒΕ «γεννήθηκε» το 1994 ως η κοινοπραξία μεταξύ της εταιρείας Eli Lilly & Company και της Φαρμασέρβ. Σήμερα αποτελεί μία από τις 10 πρώτες εταιρείες στην ελληνική αγορά, απασχολώντας συνολικά 380 εργαζομένους, εκ των οποίων 30 στην έρευνα και ανάπτυξη. Η Φαρμασέρβ Λίλλυ ΑΕΒΕ παρέχει προϊόντα και υπη-ρεσίες για τον διαβήτη, τις διαταραχές ανάπτυξης, τη διπολική διαταραχή, την ελλειμματική προσοχή, την επώδυνη διαβητική νευροπάθεια, την κατάθλι-ψη, τις λοιμώξεις, την ογκολογία, το οξύ στεφανιαίο σύνδρομο, την οστεοπόρωση, την ουρολογία και τη σεξουαλική υγεία, τη σχιζοφρένεια αλλά και μη συνταγογραφούμενα προϊόντα. Με πίστη στην αναζήτηση της εξατομικευμένης θε-ραπείας, καθώς δεν υπάρχουν δύο ίδιοι ασθενείς με καρκίνο, ο τομέας ογκολογίας της Lilly στοχεύει στη δημιουργία θεραπευτικών προσεγγίσεων τόσο ιδι-αίτερων όσο και οι άνθρωποι που τις έχουν ανάγκη. Τελικό ζητούμενο είναι το καλύτερο δυνατό αποτέ-λεσμα για τον ασθενή που βιώνει τη νόσο και έτσι αναπτύσσει περισσότερα από 40 φάρμακα-στόχους.

Προωθεί σημαντικές συμφωνίες με ελληνικά εργοστάσια

Φαρμασέρβ Lilly

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

68

Tη διατήρηση της επένδυσής της στην ελληνική αγορά, όπου έχει παρουσία τεσσάρων δεκαετιών, επισφράγισε την τελευταία διετία η εταιρεία Janssen Cilag μέσω της κεφαλαιακής ενίσχυσης στην οποία προχώρησε το 2012 ενώ είχε προηγηθεί κεφαλαια-κή ένεση άλλων 50 εκατ. ευρώ το 2011. Η εταιρεία συγκαταλέγεται μεταξύ των 15 μεγαλύτερων προ-μηθευτών φαρμακευτικών προϊόντων στην Ελλάδα και ανήκει στον πολυεθνικό κολοσσό της Johnson & Johnson.Η διοίκηση της ελληνικής θυγατρικής σημειώνει ότι κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας η Janssen στην Ελλάδα έχει εξελιχθεί σε «πρότυπο» μεταξύ όλων των εταιρειών Janssen Ευρώπης, έχοντας στα-θερά επιχειρησιακά αποτελέσματα μέσω μιας σημα-ντικής ομάδας ταλαντούχων ανθρώπων και άριστων επιχειρησιακών διεργασιών. Προσφέροντας πάντα θέσεις εργασίας σε νέους Έλληνες επιστήμονες, το ανθρώπινο δυναμικό που στελεχώνει την επιχείρηση αριθμεί περίπου 190 άτομα. Οι εταιρείες του ομίλου Janssen αναπτύσσουν δραστηριότητες ουσιαστικά σε όλες τις χώρες του κόσμου και έχουν σημαντική παρουσία σε διάφορες θεραπευτικές περιοχές, όπως ο πόνος, η ψυχιατρική, η νευρολογία, οι γαστρεντερικές και μυκητιασικές ασθένειες, το HIV και η ψωρίαση. Δραστηριοποιεί-ται σε περισσότερες από 100 χώρες απασχολώντας περίπου 40.000 άτομα και επενδύει σε έρευνα και ανάπτυξη περίπου 4,5 δισ. δολάρια. Η Janssen προέκυψε από τη συνένωση δύο εταιρει-ών, της Janssen Pharmaceutica και της Cilag. H Cilag (ακρωνύμιο των Chemical Industry Laboratory AG) ιδρύθηκε στην Ελβετία (Schaffhausen) το 1936. Το 1959 η Cilag εντάχθηκε στον όμιλο εταιρειών της Johnson & Johnson.Η Janssen Pharmaceutica ιδρύθηκε το 1953 στο Βέλ-γιο από τον Dr Paul Janssen, ο οποίος περιγράφεται ως «αναμφισβήτητα ο πιο επιτυχημένος ερευνητής φαρμάκων όλων των εποχών». Ήδη από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της εταιρείας αναπτύχθηκαν αρκετά πρωτοποριακά φάρμακα σε θεραπευτικές κατηγορίες όπως η αναισθησία, ο πόνος, η ψυχιατρι-κή, η γαστρεντερολογία, οι μυκητιάσεις και αρκετές άλλες.

Το 1961 η Janssen Pharmaceutica έγινε μέλος του ομίλου της Johnson & Johnson. Από εκεί ξεκίνησε η διεθνής εξάπλωση που είχε ως αποτέλεσμα τη λειτουργία των εταιρειών Janssen Pharmaceutica ουσιαστικά σε όλες τις χώρες του κόσμου.Το 1994 οι λειτουργίες των πωλήσεων και του marketing της Janssen Pharmaceutica συγχωνεύ-θηκαν παγκοσμίως με τις αντίστοιχες της Cilag και έγιναν Janssen-Cilag. Αργότερα οι δύο αντίστοιχοι ερευνητικοί οργανισμοί συγχωνεύθηκαν με την Johnson & Johnson Pharmaceutical Research & Development (J&J PRD).Σήμερα μέσω της Janssen ο όμιλος της Johnson & Johnson συγκαταλέγεται μεταξύ των 10 μεγαλύτε-ρων φαρμακευτικών ομίλων διεθνώς με τις συνολικές πωλήσεις να αυξάνονται κατά 4% μέσα στο 2011 και να διαμορφώνονται στα 25,4 δισ. δολάρια έναντι 24,4 δισ.

Η ελληνική θυγατρική παρουσίασε μείωση πωλήσε-ων το 2012, στα 96,5 εκατ. ευρώ από 122,6 εκατ., και κέρδη 4,9 εκατ. ευρώ έναντι 7,9 εκατ. ευρώ.

Kεφαλαιακή ενίσχυση 120 εκατ. ευρώ από τη μητρική

Janssen Cilag

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Η Baxter αποτελεί μια παγκόσμια, πολλαπλών δραστηριοτήτων εταιρεία προϊόντων υγείας, η οποία αναπτύσσει εξειδικευμένες θεραπείες και φάρμακα εδώ και πάνω από οκτώ δεκαετίες. Η Μπάξτερ ΕΠΕ ιδρύθηκε το 1990, με έδρα την Ηλιούπολη, απασχολεί 85 άτομα και αποτελεί θυγατρική της Baxter Health Care Holding Gmbh. Τα προϊόντα της χρησιμοποιού-νται για την αντιμετώπιση σοβαρών και απειλητικών για τη ζωή ασθενειών, όπως αιμορροφιλία, ανοσοα-νεπάρκεια/αυτοάνοσα νοσήματα, λοιμώδεις νόσοι, νεφρική νόσος, τραύματα και άλλες χρόνιες και οξείες ιατρικές καταστάσεις.Η ίδρυση της πολυεθνικής Baxter συνδέεται με την εξέλιξη της ιατρικής καθώς στην εταιρεία οφείλονται η πρώτη διαθέσιμη παραγωγή σε βιομηχανική κλί-μακα παρεντερικών διαλυμάτων, ο πρώτος εμπορικά διαθέσιμος τεχνητός νεφρός, οι πρώτοι παράγοντες πήξης για την αντιμετώπιση της αιμορροφιλίας και πολλές άλλες πρωτοποριακές θεραπευτικές λύσεις.Ο συνδυασμός του εύρους και της εξειδίκευσης δημιουργεί καινοτομίες σε πολλούς θεραπευτικούς τομείς. Η Baxter διαθέτει έξι γνωστικούς τομείς, γεγονός που προσδίδει στην εταιρεία ένα ανταγωνι-στικό πλεονέκτημα και μοναδικές ευκαιρίες για την ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών. Αυτοί οι τομείς είναι θεραπείες προερχόμενες από το πλάσμα και ανασυνδυασμένες, συστήματα χορήγησης φαρμά-κων, σχεδιασμός τεχνικού εξοπλισμού και λογισμικού, ιατρικώς συμβατά πλαστικά, ενδοφλέβια διαλύματα και στείρωση.Η εταιρεία διαθέτει ιδιόκτητα γραφεία και εγκατα-στάσεις παραγωγής σε 62 χώρες και έχει την έδρα της στο Deerfield, έξω από το Σικάγο. Παγκοσμίως ο όμιλος έχει περίπου 48.500 υπαλλήλους, συμπεριλαμ-βανομένων των 92 εργαζομένων στην Ελλάδα. Η Baxter είναι ένας παγκόσμιος ηγέτης στην αγορά με το 70% των πωλήσεων να προέρχονται από προϊόντα που βρίσκονται σε κορυφαίες θέσεις. Σχεδόν το 60% των πωλήσεων αφορά χώρες εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Ευρώπη είναι μια σημαντική περιοχή για την εταιρεία, όπου απασχολούνται περίπου 15.000 εργαζόμενοι, λειτουργούν τρία ερευνητικά κέντρα και 20 εγκαταστάσεις παραγωγής.

Σε παγκόσμιο επίπεδο ο όμιλος το 2012 πραγματο-ποίησε πωλήσεις 14,2 δισ. δολαρίων, αύξηση 2%, και κέρδη 2,3 δισ. δολάρια από 2,2 δισ. δολάρια το 2011, ενώ σημείωσε και σημαντική αύξηση κατά 20% σε επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη, στα 1,1 δισ. δολάρια.Λόγω της φύσης των προϊόντων περίθαλψης που διακινεί στην Ελλάδα η Baxter, βασικότερος πελάτης της είναι κυρίως τα δημόσια νοσοκομεία, γεγονός το οποίο μεταφράζεται σε σημαντικό ύψος απαιτήσεών της τα οποία εξοφλήθηκαν με ελληνικά ομόλογα. Όπως φαίνεται μάλιστα από τον ισολογισμό της μη-τρικής για το 2012, η εταιρεία έχει απαιτήσεις από την ελληνική αγορά της τάξης των 66 εκατ. δολαρίων ενώ έχει ήδη κάνει απομείωση παλαιότερων απαιτήσεων 36 εκατ. δολαρίων. Πάντως η μητρική έχει δηλώσει ότι για τις νέες ζημιές από ομόλογα στην Ελλάδα ανα-λαμβάνει να καλύψει την επιβάρυνση για λογαριασμό της θυγατρικής της. Το 2012 η εταιρεία πραγματοποίησε κύκλο εργασιών 60,4 εκατ. ευρώ έναντι 65,6 εκατ. ευρώ το 2010 ενώ παρουσίασε μικρά κέρδη 16.100 ευρώ από ζημιές 2,9 εκατ. ευρώ.

Οκτώ δεκαετίες καινοτομεί στη θεραπεία σημαντικών παθήσεων

Baxter Hellas

70

Mε μια ιστορία που ξεκινάει πριν από σχεδόν 350 χρόνια, η Merck αποτελεί στις μέρες μας έναν από τους πλέον πολυσχιδείς ομίλους και μία από τις κορυ-φαίες επιχειρήσεις στο χώρο των φαρμακευτικών και χημικών σκευασμάτων αλλά και των λύσεων για τις βιολογικές επιστήμες.Η ιστορία της Merck αρχίζει το 1668, όταν ο Friedrich Jacob Merck (1621-1678) αγόρασε το φαρμακείο Angel. Επίσης ορόσημο αποτελεί για την εταιρεία το 1827, όταν ο Heinrich Emanuel Merck (1794-1855) ξεκίνησε παραγωγή σε βιομηχανική κλίμακα.

Η εταιρεία δραστηριοποιείται σε τέσσερις κλάδους:● Merck Serono: Συνταγογραφούμενα σκευάσμα-τα χημικής και βιολογικής προέλευσης σε ειδικές ενδείξεις.● Consumer Health: Μη συνταγογραφούμενα φαρμα-κευτικά σκευάσματα για την προληπτική ιατρική και αυτοθεραπεία των ελαφρών ασθενειών.● Performance Materials: Υλικά υψηλών επιδόσεων για εφαρμογές σε τομείς όπως η παραγωγή ηλεκτρο-νικών ειδών ευρείας κατανάλωσης, στοιχείων φωτι-σμού, επιχρισμάτων, μελάνης εκτύπωσης, πλαστικών και καλλυντικών.● Merck Millipore: Προϊόντα και υπηρεσίες για τη φαρμακευτική έρευνα, τη χημική ανάλυση και την παραγωγή φαρμάκων και τροφίμων.Απασχολεί περίπου 38.000 εργαζομένους σε 66 χώρες και οι δραστηριότητές της βρίσκονται υπό την αιγίδα της Merck KGaA, η οποία είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο της Φραγκφούρτης από το 1995 και περιλαμβάνεται στο δείκτη DAX 30 από τον Ιούνιο 2007. Περίπου 30% των συνολικών μετοχών διακι-νούνται δημόσια ενώ η οικογένεια Merck, ως γενικός εταίρος, διατηρεί έμμεσα περίπου το 70% του κεφα-λαίου. Πέρυσι ξεκίνησε το παγκόσμιο πρόγραμμα «Fit for 2018» εντός του ομίλου, το οποίο θα σηματοδοτή-σει και 350ά γενέθλια της εταιρείας.Οι πωλήσεις του ομίλου το 2012 ανήλθαν σε 10,7 δισ. ευρώ και τα κέρδη σε 964 εκατ. ευρώ.

Στην Ελλάδα η Merck απασχολεί 61 εργαζομένους και κατέχει ηγετική θέση στην πολλαπλή σκλήρυνση, στη γονιμότητα αλλά και στα χημικά.Η Merck Serono δραστηριοποιείται στους κλάδους της ογκολογίας, των νευροεκφυλιστικών παθήσεων, της γονιμότητας, της ενδοκρινολογίας και της γενικής ιατρικής.Το 2012 η Merck Serono διέθεσε συνολικά 1,187 δισ. ευρώ για έρευνα και ανάπτυξη και έχει σε εξέλιξη 16 ερευνητικά προγράμματα κλινικής ανάπτυξης και ένα πλούσιο ερευνητικό portfolio. H έρευνα της εταιρείας εστιάζει σε τομείς με υψηλές θεραπευτικές ανάγκες που καλύπτονται από εξειδικευμένη ιατρική εμπειρία και μια ευρεία, σταθερή τεχνολογική υποδομή.Ειδικά στην ογκολογία ο «συνδυασμός είναι το κλειδί», καθώς η εταιρεία σχεδιάζει την ανάπτυξη θεραπειών που δρουν σε τρία διαφορετικά πεδία: το καρκινικό κύτταρο, το καρκινικό περιβάλλον γενικό-τερα και το ανοσοποιητικό σύστημα. Στην ανοσολο-γία η έρευνα και η ανάπτυξη εστιάζουν σε πρωτεΐνες που ρυθμίζουν βασικούς παθογόνους μηχανισμούς σε αυτοάνοσες και φλεγμονώδεις νόσους, όπως τον συστηματικό ερυθηματώδη λύκο και την οστεο-αρθρίτιδα, ενώ στη νευρολογία βάρος πέφτει στην ανακάλυψη καινοτόμων θεραπειών, με έμφαση στην πολλαπλή σκλήρυνση (MS) και σε άλλες παρόμοιες ενδείξεις.Η ελληνική θυγατρική έχει σημαντική παρουσία στην ελληνική αγορά μέσω πωλήσεων κυρίως στα νοσοκομεία και στα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ, γεγονός που επηρέασε σημαντικά τα μεγέθη της λόγω του PSI. Μάλιστα η μητρική ενίσχυσε κεφαλαιακά το 2012 τη θυγατρική Merck στην Ελλάδα με 44 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία το 2012 έκανε τζίρο 59 εκατ. ευρώ, στα ίδια επίπεδα με το 2011, και κέρδη 3,5 εκατ. ευρώ έναντι ζημιάς 3 εκατ. ευρώ.

Το 2012 η Merck Serono διέθεσε συνολικά 1,187 δισ. ευρώ για έρευνα και ανάπτυξη

Merck Serono

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Περίπου έναν αιώνα δραστηριότητας έχει διανύσει η δανέζικη φαρμακευτική H. Lundbeck Α/S, με τα τελευταία 18 χρόνια να έχει σημαντική παρουσία και στην ελληνική αγορά. Η Lundbeck Hellas A.Ε. ιδρύ-θηκε στις αρχές του 1995. Τα φάρμακα της Lundbeck που κυκλοφορούν στην Ελλάδα ανήκουν σε τρεις μεγάλες φαρμακευτικές κατηγορίες για το κεντρικό νευρικό σύστημα: τα αντικαταθλιπτικά, τα αντιανοϊκά και τα αντιψυχωσικά. Επιπλέον η εταιρεία λανσάρει και άλλα σκευάσματα στον τομέα της νευρολογίας. Τα πρώτα προϊόντα της Lundbeck κυκλοφόρησαν στην ελληνική αγορά κατά τη διάρκεια της δεκαετί-ας του 1960. Έκτοτε υπεύθυνοι κυκλοφορίας ήταν αντιπρόσωποι ώσπου η Lundbeck μεταβίβασε τα προϊόντα στη Lundbeck Hellas A.E., η οποία ξεκίνησε την εμπορική της δραστηριότητα την 1η Οκτωβρίου 1995.

Τα 18 μέλη που αποτελούσαν αρχικά το προσωπικό της Lundbeck Hellas A.E. έχουν αυξηθεί σε 68 σήμε-ρα. Τα κεντρικά γραφεία της βρίσκονται στην Αθήνα, υπάρχουν γραφεία στη Θεσσαλονίκη καθώς και τοπικοί αντιπρόσωποι της εταιρείας στην Ανατολική Μακεδονία, στη Θράκη, στην Ήπειρο, στη Θεσσα-λία, στη Στερεά Ελλάδα, στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη. Η Lundbeck Hellas, πέραν της ενεργού προώθησης των σκευασμάτων της, ξεκίνησε στην Ελ-λάδα δραστηριότητες οι οποίες έχουν ως σκοπό την καλύτερη αξιολόγηση των αναγκών που σχετίζονται με την αντιμετώπιση των ψυχικών νοσημάτων στην Ελλάδα.Σε αυτές περιλαμβάνεται η διεξαγωγή μιας εθνικής μελέτης για την καταγραφή του μεγέθους του στίγ-ματος που συνδέεται με την ψυχική νόσο, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς, η οικογένειά τους και οι γιατροί.Η μητρική Lundbeck ιδρύθηκε στη Δανία το 1915 από τον Hans Lundbeck, ο οποίος πίστευε στην αρχή ότι «καμία επιχείρηση δεν μπορεί να είναι υπερβολι-κά μικρή εφόσον είναι καλή επιχείρηση». Η παρουσία της στη φαρμακευτική αγορά χρονολογείται από το 1920. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 η διοίκηση της εταιρείας αποφάσισε να εστιάσει τις δραστηριό-τητές της αποκλειστικά στα νοσήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος, με στόχο τη βελτίωση των υπηρεσιών της. Επιπλέον αποφασίστηκε η επέκταση της εταιρείας, ιδρύοντας θυγατρικές σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Σήμερα απασχολεί 5.800 εργαζομένους σε 57 χώρες, διατηρώντας παραγωγικές μονάδες σε Δανία, Κίνα, Γαλλία, Ιταλία και Μεξικό. Επιπλέον κέντρα έρευνας και ανάπτυξης της επιχείρησης βρίσκονται σε Δανία, Κίνα και ΗΠΑ. Σε επενδύσεις για έρευνα και ανάπτυξη κατευθύνεται το 20% του τζίρου. Το 2013 η Lundbeck έκανε τα πρώτα της βήματα σε ένα νέο πεδίο, με την πανευρωπαϊκή κυκλοφορία του Selincro® για τη θεραπεία του αλκοολισμού. Επίσης κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ μια νέα θεραπευτική αγωγή για τη σχιζοφρένεια.Η μητρική εταιρεία το 2011 εμφάνισε πωλήσεις 14,8 δισ. δανέζικες κορόνες έναντι 16 δισ. και κέρδη 1,66 δισ. κορόνες από 2,28 δισ. κορόνες. Όσον αφορά την ελληνική θυγατρική, το 2012 πα-ρουσίασε κύκλο εργασιών 52,15 εκατ. ευρώ και καθα-ρά κέρδη 1,34 εκατ. ευρώ έναντι 60,75 εκατ. ευρώ και 2,46 εκατ. ευρώ αντίστοιχα.

98 χρόνια πρωταγωνιστεί στα ψυχικά νοσήματα

Lundbeck Hellas

72

Για σχεδόν δυόμισι δεκαετίες ο διεθνής φαρμακευτι-κός όμιλος Menarini, ο 16ος μεγαλύτερος φαρμακευ-τικός όμιλος της Ευρώπης και ο μεγαλύτερος της Ιτα-λίας, δραστηριοποιείται στην ελληνική αγορά τόσο στα φάρμακα όσο και στα διαγνωστικά μηχανήματα. Η επιχείρηση ειδικότερα ξεκίνησε τη δραστηριοποί-ησή της στην Ελλάδα το 1989 εξαγοράζοντας το 70% της Δαμβέργης Α.Ε., μιας παραδοσιακής φαρμακευτι-κής βιομηχανίας με παρουσία από το 1935.Το 1996 ο όμιλος Menarini International εξαγοράζει το 100% του μετοχικού κεφαλαίου της Δαμβέργης, μετονομάζοντας τη θυγατρική της εταιρεία στην Ελλάδα σε Menarini Hellas A.E.Από το 1989 μέχρι σήμερα η εταιρεία κυκλοφόρη-σε στη φαρμακευτική αγορά πολλά πρωτότυπα φαρμακευτικά σκευάσματα κυρίως στην κατηγορία του καρδιαγγειακού συστήματος αλλά και σε άλλες σημαντικές θεραπευτικές κατηγορίες. Οι βασικότερες είναι η υπέρταση, η καρδιακή ανεπάρκεια, η χρόνια σταθερή στηθάγχη, η ουρική αρθρίτιδα, η ημικρανία, ο έρπητας ζωστήρας, το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου και η υπερλιπιδαιμία.Η πορεία της εταιρείας όλα αυτά τα χρόνια έχει καθι-ερώσει τη Menarini Hellas ως μια δυναμική εταιρεία στο χώρο της φαρμακευτικής αγοράς, η οποία ήδη συγκαταλέγεται ανάμεσα στις 20 μεγαλύτερες φαρ-μακευτικές εταιρείες στον ελλαδικό χώρο.Ο ιταλικός όμιλος θεωρείται ο μεγαλύτερος της Ιταλίας στον κλάδο του, ενώ κατατάσσεται 16ος στην Ευρώπη μεταξύ 5.180 εταιρειών και 38ος στον κόσμο ανάμεσα σε 18.237 επιχειρήσεις, σύμφωνα με τα δεδομένα της IMS για το 2010. Επίσης με βάση τα πρώτα στοιχεία ο τζίρος του το 2012 διατηρήθηκε για δεύτερη συνεχή χρονιά στα επίπεδα των 3,2 δισ. ευρώ, με πάνω από το 72,5% του συγκεκριμένου ποσού να προέρχεται από δραστηριότητες εκτός Ιταλίας. Ο όμιλος απασχολεί 16.640 άτομα, εκ των οποίων το 79% εκτός Ιταλίας.Η ιστορία του ομίλου οδηγεί πίσω στο 1886 και στη Νάπολι, όπου ξεκίνησε να λειτουργεί ένα μικρό εργαστήριο με το όνομα Farmacia Internazionale.

Το 1915 η έδρα του μεταφέρθηκε στη Φλωρεντία, όπου ακόμη και σήμερα στεγάζονται τα κεντρικά γραφεία. Το 1978 ξεκίνησε ένας κύκλος συνενώσεων με άλλους μεγάλους ιταλικούς οίκους στο χώρο. Η πρώτη που ένωσε τις δυνάμεις της με τη Menarini ήταν η Μalesci. Αυτός ο κύκλος συνεχίστηκε και είχε ως στόχο τη διεθνοποίηση αλλά και τη συνεργασία στον τομέα της έρευνας και της ανάπτυξης.

Ο όμιλος διαθέτει 3 ερευνητικά κέντρα στην Ιταλία (Φλωρεντία, Πίζα και Πομέτσια), ένα στη Βαρκελώνη και ένα στο Βερολίνο. Επίσης διατηρεί βιομηχανική παραγωγή στη Φλωρεντία, στην Πίζα και στη Λ’ Ακουίλα και διαθέτει εργοστάσια και σε Κωνσταντι-νούπολη, Δρέσδη, Βερολίνο και Βαρκελώνη. H ελλη-νική θυγατρική του ομίλου καταφέρνει να παραμένει εξαιρετικά κερδοφόρα. Το 2012 ο κύκλος εργασιών διαμορφώθηκε στα 48,5 εκατ. ευρώ, ελαφρά μειωμέ-νος σε σχέση με το 2011 που ήταν 48,9 εκατ. ευρώ. Παράλληλα τα προ φόρων κέρδη διαμορφώθηκαν σε 8,4 εκατ. ευρώ από 6,5 εκατ. ευρώ.

Η μεγαλύτερη ιταλική πολυεθνική φαρμακοβιομηχανία

Μεναρίνι Ελλάς

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Η Servier ιδρύθηκε το 1954 ξεκινώντας από ένα μι-κρό επιχειρηματικό σχήμα στην Κοιλάδα του Λίγηρα, που απασχολούσε μόλις 9 άτομα, για να εξελιχθεί σήμερα στον πρώτο γαλλικό ανεξάρτητο φαρμακευ-τικό όμιλο. Η εταιρεία έχει παρουσία σε 140 χώρες και στις 5 ηπείρους, με περισσότερους από 20.000 εργαζομένους, εκ των οποίων 3.000 στην έρευνα όπου επενδύεται το 25% του κύκλου εργασιών. Η Servier δραστηριοποιείται στην Ελλάδα από το 1978.Ο Όμιλος Ερευνών Servier (Servier Research Group) δραστηριοποιείται στις καρδιαγγειακές παθήσεις, στον καρκίνο, στις παθήσεις του ΚΝΣ, στις μεταβολι-κές παθήσεις (διαβήτης τύπου ΙΙ), στη ρευματολογία ενώ αναπτύσσει και διάφορα καινοτόμα προϊόντα. Από 800 εκατ. κουτιά φαρμάκου που διακινεί ο όμιλος, τα τρία τέταρτα κατασκευάζονται σε δικές της φαρμακευτικές μονάδες παραγωγής, στη Γαλλία και στο εξωτερικό. Σημειώνεται ότι το 42% των φαρμάκων της Servier παράγονται και εξάγονται από τη Γαλλία. Ο όμιλος διαθέτει κέντρα παραγωγής στην Ουγγαρία, στην Αίγυπτο, στην Ισπανία, στην Ιρλανδία, στην Πολωνία, στην Κίνα, στη Βραζιλία, στο Μεξικό, στο Μαρόκο και στη Ρωσία.Μετά από μια σειρά από σημαντικές επενδύσεις κατά την τελευταία δεκαετία στην Loiret (κλάδος φαρμακείων) και της Νορμανδίας (χημεία), καθώς και σε εκτός χώρας περιοχές, κυρίως στη Ρωσία, η εταιρεία, για να ανταποκριθεί στις νέες ανάγκες για την ανάπτυξη φαρμάκων, επικεντρώνεται κυρίως σε επενδύσεις συντήρησης και εκσυγχρονισμού των ήδη υπαρχουσών μονάδων της. Οι επόμενες δράσεις της αφορούν 44 νέες χημι-κές ουσίες που βρίσκονται υπό ανάπτυξη στους ακόλουθους θεραπευτικούς τομείς: καρδιαγγειακές παθήσεις, καρκίνο, διαβήτη και μεταβολισμό, καθώς και ρευματολογία.Επίσης είναι αξιοσημείωτο ότι η διοίκηση του ομίλου θεωρεί ότι μια από τις επιτυχίες του είναι η σταθερή πολιτική που ακολουθείται παρέχοντας ίσες ευκαιρίες σε γυναίκες και άνδρες στον εργασιακό χώρο. Οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν το 58% του εργατικού δυναμικού (50% των στελεχών, 70% του διοικητικού και τεχνικού προσωπικού και 45% των ειδικευμένων εργαζομένων). Ο όμιλος το 2012 σημείωσε κύκλο εργασιών 3,9 δισ. ευρώ με 92% των φαρμάκων της Servier να συνταγο-γραφούνται εκτός Γαλλίας. Σημειώνεται ότι το 2012 η Servier εισέφερε το 57% του εμπορικού ισοζυγίου

της Γαλλίας στον φαρμακευτικό τομέα. Από τις αρχές του 2012 Servier έχει συνάψει 14 συνεργασίες με εταιρείες βιοτεχνολογίας και δημόσια και ιδιωτικά ερευνητικά ιδρύματα σε όλον τον κόσμο, στον χώρο της έρευνας και ανάπτυξης φαρμάκων στους τομείς καρδιολογίας, νευρολογίας, ρευμα-τολογίας, αυτοάνοσων νοσημάτων και, ειδικότερα, της ογκολογίας, με διάφορα υποψήφια φάρμακα να βρίσκονται είδη σε φάση κλινικής ανάπτυξης.Κατά τη χρήση που ολοκληρώθηκε το Σεπτέμβριο του 2012 η ελληνική θυγατρική Σερβιέ Ελλάς παρου-σίασε κύκλο εργασιών 46,67 εκατ. ευρώ έναντι 50,94 εκατ. ευρώ τη χρήση που είχε προηγηθεί και κέρδη 1,87 εκατ. ευρώ έναντι 3,79 εκατ. ευρώ.

Ο μεγαλύτερος εξαγωγέας γαλλικών φαρμάκων

ΣΕΡΒΙΕ ΕΛΛΑΣ

74

H UCB, η Ένωση Χημικών Εργαστηρίων του Βελγίου (Union Chimique Belge, UCB), ιδρύθηκε το 1928 από τον Emmanuel Janssen και έκτοτε έχει εξελιχθεί από χημική εταιρεία υβριδικών προϊόντων σε παγκόσμια βιοφαρμακευτική εταιρεία, στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται ο ασθενής. Η εταιρεία δραστηριοποιείται σε δύο θεραπευτικούς τομείς: το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) και την ανοσολογία, ενώ διαθέτει μια επιλεκτική παρουσία στην πρωτοβάθμια περίθαλψη.

Η UCB εδρεύει στις Βρυξέλλες και δραστηριοποι-είται σε περίπου 40 χώρες, που υποστηρίζονται από προσωπικό 9.000 ατόμων. 

Το 2012 σηματοδότησε την εξέλιξη της UCB σε μια ασθενοκεντρική βιοφαρμακευτική εταιρεία. Οι πωλήσεις των τριών σύγχρονων σκευασμάτων της UCB, για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, την επιληψία και τη νόσο του Πάρκινσον, ξεπέρασαν τις πωλήσεις του εδραιωμένου σκευάσματος της UCB για την επιληψία.

Συνδυάζοντας τη βιολογία και τη χημεία, η εταιρεία επιτυγχάνει βαθύτερη κατανόηση των παθήσεων και της πολυπλοκότητας των σοβαρών ασθενειών, παράγοντας αποτελεσματικότερα φάρμακα.Η εταιρεία είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο των Βρυξελλών (Euronext), ενώ το 2012 παρουσίασε κα-θαρές πωλήσεις 3,07 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 7% σε σχέση με το 2011, και κέρδη 242 εκατ. ευρώ έναντι 233 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Την ίδια στιγμή επένδυσε 890 εκατ. ευρώ σε έρευνα και ανάπτυξη απασχολώ-ντας 1.200 άτομα.

Με τις συγκριτικά υψηλότερες επενδύσεις στην έρευ-να και στην ανάπτυξη ανά εργαζόμενο στο σύνολο όλων των επιχειρηματικών κλάδων στην Ευρώπη, αλλά και μέσα από στρατηγικής σημασίας εξαγορές και συνεργασίες, η UCB οραματίζεται να αποτελέσει την κορυφαία βιοφαρμακευτική εταιρεία της επόμε-νης γενιάς. Η UCB συγκαταλέγεται σταθερά στις 20 πρώτες του κλάδου στην Ελλάδα. Μάλιστα, παρά τις προκλή-σεις της σύγχρονης εποχής, ο όμιλος συνεχίζει να επενδύει στην Ελλάδα και το 2012 προχώρησε στην αύξηση κεφαλαίου της θυγατρική του κατά 3,3 εκατ. ευρώ. Την ίδια χρονιά ο κύκλος εργασιών της UCB στη χώρα μας διαμορφώθηκε στα 42,34 εκατ. ευρώ έναντι 45,4 εκατ. ευρώ το 2011 και παρουσίασε κέρ-δη 2,47 εκατ. ευρώ έναντι ζημιών 1,64 εκατ. ευρώ.

Η βελγική δύναμη στη βιοτεχνολογία

UCB A.E.

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Νέα σελίδα γύρισε η εταιρεία Alcon πριν από δύο χρόνια μετά και την πλήρη εξαγορά του 100% των μετοχών της από τον φαρμακευτικό κολοσσό Novartis, στο πλαίσιο του οποίου μετά τη συγχώνευ-σή της με τη CIBA Vision και τη Novartis Οφθαλμικά σε μια ενιαία εταιρεία φροντίδας ματιών, εξελίχθηκε στο δεύτερο μεγαλύτερο τμήμα της Novartis. Οι δε πωλήσεις της φθάνουν τα 10,2 δισ. δολάρια, ενώ το 2011 λήφθηκε απόφαση για την επένδυση 5 δισ. δολαρίων για έρευνα ως το 2017. Δημιούργημα δύο φαρμακοποιών, των Robert Alexander και William Conner, οι οποίοι το 1945 διατηρούσαν ένα μικρό φαρμακείο στο Fort Worth του Τέξας, η Alcon αποτελεί την υλοποίηση μιας επιχειρηματικής ιδέας που φέρει στην επωνυμία της το συνδυασμό των πρώτων συλλαβών των ονομάτων τους. Η μικρή εκείνη επιχείρηση, εστιασμένη στα οφθαλμιατρικά προϊόντα, μετεξελίχθηκε σε έναν κολοσσό στον εν λόγω χώρο με δραστηριότητα σε 75 χώρες και πωλήσεις προϊόντων σε περισσότερες από 180, απασχολώντας 24.000 συνεργάτες. Από τον Μάρτιο του 2002 το 23% του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας εισήχθη στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης μετά από δημόσια εγγραφή. Αυτή όμως δεν ήταν η μοναδική αλλαγή στο μετοχολόγιό της. Τον Ιούλιο του 2008 η Novartis απέκτησε από τη Nestle το 25% περίπου της Alcon και μετατράπηκε σε μέτοχο μειοψηφίας. Δύο χρόνια μετά, τον Αύγουστο του 2010, εξαγόρασε και το υπόλοιπο 52% το οποίο ανήκε στη Nestle και έτσι μετατράπηκε σε βασικό της μέτοχο. Η Nestle αποχώρησε πλήρως. Ο όμιλος διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα τμήματα έρευνας και ανάπτυξης παγκοσμίως. Αποτελείται από 2.000 εργαζομένους αλλά και εκατοντάδες επιπλέον συνεργάτες, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι κάτοχοι διδακτορικών διπλωμάτων. Παράλληλα συ-νεργάζεται με μεγάλα πανεπιστήμια για τη διενέργεια ερευνητικών προγραμμάτων. Διαθέτει επίσης 26 πα-ραγωγικές μονάδες σε διάφορες χώρες του κόσμου, όπου απασχολούνται 12.000 εργαζόμενοι. Ουσιαστικά ο όμιλος δραστηριοποιείται σε τρεις επί μέρους τομείς:

Ο χειρουργικός, στον οποίο περιλαμβάνονται προϊό-ντα της Alcon όπως οι ενδοφθάλμιοι φακοί. Ο όμιλος έχει προμηθεύσει παγκοσμίως περισσότερους από 50 εκατ. φακούς. Ο φαρμακευτικός κλάδος καλύπτεται με σκευάσματα τα οποία θεραπεύουν ασθένειες του ματιού όπως το γλαύκωμα, το οποίο αποτελεί ακόμη και σήμερα έναν από τους κύριους λόγους τύφλωσης.Στα καταναλωτικά προϊόντα για την όραση η Alcon είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος κατασκευαστής στον κόσμο. Στο χαρτοφυλάκιό της περιλαμβάνονται φακοί επαφής και προϊόντα περιποίησής τους.Για την ελληνική θυγατρική η πορεία των πωλήσεων είναι σταθερά ανοδική. Το 2000 είχε παρουσιάσει πωλήσεις ύψους 16,2 εκατ. ευρώ. Η συγκεκριμέ-νη χρονιά είχε κλείσει με τα προ φόρων κέρδη να διαμορφώνονται στις 490.000 ευρώ. Τα δεδομένα είχαν αλλάξει άρδην 12 χρόνια μετά. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις οικονομικές καταστάσεις του 2012, ο κύκλος εργασιών διαμορφώθηκε σε 41,7 εκατ. ευρώ, ενώ μετά από δύο σημαντικά ζημιογόνες χρήσεις επέστρεψε στην κερδοφορία με 1,9 εκατ. ευρώ, ενώ η μητρική εταιρεία προχώρησε στην κεφαλαιακή ενί-σχυση της θυγατρικής στην Ελλάδα με 10 εκατ. ευρώ.

Παγκόσμιος Leader στα οφθαλμολογικά

Alcon Labboratories ΕΛΛΑΣ

76

Με ισχυρή παρουσία στην Ευρώπη και στις ταχέως αναπτυσσόμενες αγορές, όπως η Ρωσία, η Λατινική Αμερική και η Μέση Ανατολή, αλλά και σε περίπου 50 χώρες ακόμη, η Takeda επιδιώκει να προσεγγίσει περισσότερο τις ανάγκες των ανθρώπων βελτιώνο-ντας τις υπηρεσίες της. Η Takeda είναι μια διεθνής ιδιωτική φαρμακευτική εταιρεία με έδρα τη Ζυρίχη. Απασχολεί 30.500 άτομα παγκοσμίως και έχει θυγατρικές σε περισσότερες από 70 χώρες, παράγοντας φάρμακα που έχουν σημασία για τους ασθενείς σε όλον τον κόσμο. Η ιστορία της εταιρείας ξεκινά το 1781 οπότε ιδρύθηκε ο οργανι-σμός Takeda. Τα προϊόντα της εταιρείας διατίθενται και στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία, μέσω των best-in-class συνεταίρων της. Έχοντας κατασκευάσει ένα ευέλικτο επιχειρημα-τικό μοντέλο η Takeda στοχεύει στην αύξηση των επενδύσεων σε έρευνα και ανάπτυξη, ενισχύοντας το χαρτοφυλάκιο των προϊόντων της, και στην επέκταση της γεωγραφικής εμβέλειάς της.Η Takeda προμηθεύει με φαρμακευτικά προϊόντα τα νοσοκομεία αλλά και την ιδιωτική αγορά. Ανάμεσα στα προϊόντα που διακινεί ανήκουν και μη συντα-γογραφούμενα σκευάσματα για διάφορες ενδείξεις. Δραστηριοποιείται σε συγκεκριμένες φαρμακευτικές κατηγορίες, όπως γαστρεντερολογία, παθήσεις ανα-πνευστικού, αντιμετώπιση του πόνου, οστεοπόρωση κ.ά.Η Takeda Hellas S.A. ιδρύθηκε το 1991 και μέχρι σήμερα έχει λανσάρει στη φαρμακευτική αγορά προϊόντα για πολλές θεραπευτικές κατηγορίες. Σήμερα, μετά και την εξαγορά της Altana Pharma, απασχολεί στην Ελλάδα περίπου 120 εργαζομένους, εκ των οποίων οι περισσότεροι ανήκουν στο τμήμα επιστημονικής ενημέρωσης

Νέα προϊόντα της εταιρείας προέρχονται είτε από ίδια έρευνα είτε από συνεργασία με άλλες εταιρείες, όπως η small biotechs. H δημιουργία μακροπρόθε-σμων εταιρικών σχέσεων αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της στρατηγικής ανάπτυξης της Takeda, ενώ η έρευνα και ανάπτυξη διεξάγεται σε τρία σημεία στην Ευρώπη και σε ένα στην Ινδία. Μια σημαντική επένδυση γίνε-ται σε ένα νέο φαρμακευτικό εργοστάσιο στη Ρωσία, που σήμερα είναι μεγαλύτερη αγορά της Takeda.Οι πωλήσεις της Takeda για το 2013 εκτιμάται ότι θα κλείσουν στο 1,59 δισ. yen ενώ το 2012 έκλεισαν στο 1,55 δισ. yen. Όσον αφορά την ελληνική εταιρεία, το 2012 σημείω-σε τζίρο 38,2 εκατ. ευρώ.

H ιαπωνική απάντηση στη φαρμακευτική αγορά

TAKEDA

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

78

Ηγετική θέση παγκοσμίως στον τομέα παραγωγής και εμπορίας γενοσήμων, με σημαντικές επενδύσεις στην έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων θεραπευτικών σκευασμάτων, κατέχει η Teva, η οποία συμπεριλαμ-βάνεται στις 15 κορυφαίες φαρμακευτικές εταιρείες του κόσμου με δραστηριότητα σε 120 χώρες, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα.Στον τομέα των καινοτόμων προϊόντων, η Teva εστι-άζει στη διεύρυνση του χαρτοφυλακίου προϊόντων για νοσήματα του Κεντρικού Νευρικού Συστήμα-τος (ΚΝΣ), στη δημιουργία σειράς προϊόντων για παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος και στην επιλεκτική, στοχευμένη ανάπτυξη προϊόντων στους τομείς της ογκολογίας, της υγείας της γυναίκας και των βιοτεχνολογικών προϊόντων.Παράλληλα στον άξονα των γενοσήμων η Teva επιδι-ώκει τη διατήρηση της ηγετικής της θέσης, δίνοντας πλέον έμφαση σε γενόσημα ιδιαίτερα υψηλών τε-χνολογικών απαιτήσεων (π.χ., φάρμακα ελεγχόμενης αποδέσμευσης, συνδυασμούς φαρμάκων, συσκευές ενέσιμης χορήγησης, χρήση λιποσωμάτων ως «όχημα μεταφοράς» φαρμάκου σε συγκεκριμένους ιστούς-στόχους στον οργανισμό, συσκευές εισπνεόμενων φαρμάκων, συστήματα διαδερμικής χορήγησης κ.ά.). Την ίδια στιγμή εστιάζει και στην ανάπτυξη νέων θεραπευτικών οντοτήτων (New Therapeutic Entities - ΝΤΕs).Από την ίδρυσή της πριν από 112 χρόνια, το 1901, η Teva υπηρετεί ένα μεγάλο όραμα: Να είναι μια πολύτιμη φαρμακευτική εταιρεία για τους ασθενείς σε όλον τον κόσμο και ταυτόχρονα η πιο αξιόπιστη για τους συνεργάτες της, τους πελάτες, τους μετόχους και τους υπαλλήλους της.

Στην ΕλλάδαΗ Teva Hellas ξεκίνησε την εμπορική της δραστη-ριότητα το 2008 και σήμερα απασχολεί πάνω από 40 εργαζομένους. Η επιχειρησιακή της δράση στην Ελλάδα έχει ως κύριους άξονες:● Την προώθηση καινοτόμων φαρμακευτικών σκευασμάτων κυρίως στις θεραπευτικές κατηγορίες των νευρολογικών διαταραχών, των αυτοάνοσων νοσημάτων, της ογκολογίας και της αντιμετώπισης του πόνου.● Την εμπορία γενοσήμων και βιο-ομοειδών φαρμά-κων εγκεκριμένων τόσο από τον EMA όσο και από τον ΕΟΦ.

Η Teva πάνω από 10 χρόνια – είτε μέσω της σημε-ρινής Teva Hellas είτε μέσω της μητρικής εταιρείας (προτού ιδρυθεί η Teva Hellas) – συνεργάζεται με τις μεγαλύτερες ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες γενοσήμων, προμηθεύοντάς τις με δραστικές ουσίες φαρμάκων (APIs).Η Teva Hellas λειτουργεί προς όφελος του Έλληνα ασθενούς και του εθνικού ασφαλιστικού συστήματος, προσφέροντας ποιοτικά και σε ανταγωνιστική τιμή γενόσημα φάρμακα με τη διορατικότητα, την προνο-ητικότητα και το κύρος ενός παγκόσμιου ηγέτη.Ο όμιλος της Teva απασχολεί 47.000 εργαζομένους, από τους οποίους 6.000 στη διασφάλιση ποιότητας. Διαθέτει τη μεγαλύτερη ομάδα έρευνας και ανάπτυ-ξης (R&D) γενοσήμων της βιομηχανίας, με περισσό-τερους από 1.000 επιστήμονες και 34 κέντρα R&D σε όλον τον κόσμο.Το 2012 προμήθευσε 75 δισ. δισκία και 600 εκατ. στείρων δόσεων, ενώ το 2011 η Teva ολοκλήρω-σε δύο μεγάλες εξαγορές: την εξαγορά της Taiyo Pharmaceutical Industry (τρίτη μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής γενοσήμων στην Ιαπωνία), με πάνω από 550 προϊόντα και δυναμική ομάδα R&D, και την εξα-γορά της Cephalon, η οποία ενισχύει τη μακρόπνοη στρατηγική της Teva για ανάπτυξη καινοτόμων και εξειδικευμένων προϊόντων.Σήμερα η Teva επαναξιολογεί τους τομείς στους οποί-ους επικεντρώνει το ερευνητικό της ενδιαφέρον, με σκοπό να επιτύχει στο άμεσο μέλλον μια ακόμη πιο στοχευμένη σειρά προϊόντων τα οποία θα καλύπτουν σημαντικές, ανεκπλήρωτες ανάγκες των ασθενών. Αυτή η επιδίωξη επιτυγχάνεται μέσα από μεθοδευ-μένες κινήσεις (στρατηγικές συμμαχίες, εξαγορά εξειδικευμένων μορίων).Με επίκεντρο πάντα τον ασθενή και οδηγό την καινο-τομία, η Teva ανταποκρίνεται δυναμικά στις νέες προ-κλήσεις, φροντίζοντας να αξιολογεί και να αξιοποιεί τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται, διατηρώντας μια σταθερή πορεία ανάπτυξης.

Παγκόσμιος ηγέτης στα γενόσημα

Teva

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Η Novo Nordisk επικεντρώνεται στην ανάπτυξη ολοένα και καλύτερων θεραπειών για τα άτομα με διαβήτη από το 1923. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 23 εκατομμύρια άνθρωποι με διαβήτη παγκοσμί-ως αντιμετωπίζουν το πρόβλημά τους με προϊόντα της δανέζικης φαρμακευτικής εταιρείας. Άλλωστε η Novo Nordisk παράγει περίπου το 50% του συνόλου της ινσουλίνης στον κόσμο. Στην Ελλάδα η Novo Nordisk με τη σημερινή της μορ-φή δραστηριοποιείται από το τέλος του 1980. Η εφετινή χρονιά σηματοδοτεί τη συμπλήρωση 90 χρόνων από τότε που οι πρώτοι ασθενείς υποβλή-θηκαν σε θεραπεία αντιμετώπισης του διαβήτη με ινσουλίνη της εταιρείας σε νοσοκομείο της Κοπεγχά-γης. Από τότε η εταιρεία έχει πρωτοπορήσει σε πολλές σημαντικές εξελίξεις στη θεραπεία του διαβήτη, συμπεριλαμβανομένων της ανθρώπινης ινσουλίνης (1982) και του πρώτο στυλό ινσουλίνης στον κόσμο, του NovoPen® (1985). Αργότερα αναπτύχθηκαν πολλές σύγχρονες ινσουλίνες και πλέον η εταιρεία αποτελεί ηγέτιδα σε μια νέα κατηγορία θεραπειών διαβήτη, τις GLP-1 θεραπείες. Παράλληλα η Novo Nordisk έχει αναπτύξει προϊόντα βιοτεχνολογίας για τη θεραπεία της αιμορροφιλίας και της διαταραχής στην ανάπτυξη.Ο μεγαλύτερος μέτοχος της Novo Nordisk είναι το δανέζικο ίδρυμα Novo Nordisk Foundation, το οποίο παρέχει μια σταθερή βάση για τις δραστηριότητες της εταιρείας ενώ στηρίζει επιστημονικούς σκοπούς και τις ανθρωπιστικές δράσεις της εταιρείας.

Το 2002 η Novo Nordisk ίδρυσε το Παγκόσμιο Ίδρυμα Διαβήτη (World Diabetes Foundation), κορυφαίο διεθνή οργανισμό χρηματοδότησης και υποστήριξης στον τομέα της πρόληψης και αντιμετώπισης του διαβήτη στον αναπτυσσόμενο κόσμο.Το 2005 η Novo Nordisk ίδρυσε και το Haemophilia Foundation – ίδρυμα για την αντιμετώπιση της αιμορροφιλίας –, με όραμα την κατάλληλη φροντίδα και θεραπεία όλων των πασχόντων από αιμορροφι-λία ή από συναφείς διαταραχές αιμορραγίας.Με έδρα τη Δανία, η Novo Nordisk απασχολεί περί-που 36.300 εργαζομένους σε 75 χώρες και διαθέτει τα προϊόντα της σε περισσότερες από 180 χώρες. Οι πωλήσεις της δανέζικης εταιρείας το 2012 ανήλθαν σε 78,02 δισ. δανέζικες κορόνες σημειώνοντας άνοδο κατά 18% ενώ τα κέρδη αυξήθηκαν κατά 25%, στα 21,4 δισ. κορόνες. Οι επενδύσεις σε έρευνα και ανά-πτυξη αυξήθηκαν το 1012 στα 9 δισ. κορώνες από 7,8 δισ. το 2011. Στην Ελλάδα η θυγατρική Novo Nordisk Ελλάς ΕΠΕ σημείωσε πωλήσεις της τάξης των 30 εκατ. ευρώ πετυχαίνοντας οριακή κερδοφορία.

90 χρόνια «πάλης» με τον διαβήτη

Novo Nordisk

80

Αρωγός στην προσπάθεια των ανθρώπων σε όλον τον κόσμο, αλλά και στη χώρα μας, να αποκτήσουν ένα υγιές δέρμα, η Leo Pharma είναι μια παγκόσμια ηγέτιδα φαρμακευτική εταιρεία, η οποία εξειδικεύε-ται στη δερματολογία και στη θεραπεία σοβαρών, για τη ζωή των ασθενών, νόσων. Για πάνω από έναν αιώνα τα προϊόντα της εταιρείας έχουν βελτιώσει την ποιότητα ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλον τον κόσμο. Η φαρμακοβιομηχα-νία Leo ιδρύθηκε το 1908 από δύο Δανούς φαρμακο-ποιούς στο υπόγειο του φαρμακείου τους. Το 1984 ιδρύεται το ίδρυμα Leo, το οποίο ανέλαβε τον πλήρη έλεγχο της εταιρείας και το οποίο έκτοτε διοικεί εξ ολοκλήρου την Leo Pharma. Έχοντας τα κεντρικά γραφεία της στη Δανία, η εται-ρεία διαθέτει περίπου 4.800 υπαλλήλους σε 61 χώρες και τα προϊόντα της πωλούνται σε περισσότερες από 100 χώρες.Στα 50ά γενέθλια της εταιρείας, το 1985, ιδρύεται η Leo Pharmaceutical Hellas S.A., θυγατρική της Leo Pharma A/S. Τα γραφεία της Leo Ελλάς βρίσκονται στην Κηφισιά, όπου μεταφέρθηκαν από τον Ιούλιο του 2010.Τα φάρμακα της εταιρείας προσφέρουν οφέλη σε ασθενείς που πάσχουν από δερματολογικές πα-θήσεις, όπως η ψωρίαση, το έκζεμα, λοιμώξεις του δέρματος, η ακτινική κεράτωση και ο μη μελανωματι-κός καρκίνος, ενώ δραστηριοποιείται και στον τομέα της θρόμβωσης. Στόχος της Leo είναι να βελτιώσει την ποιότητα ζωής ανθρώπων με δερματικές παθήσεις καθώς και αυτών που έχουν ανάγκη από critical care. Παραδείγματος χάρη σήμερα η ψωρίαση αφορά έναν σε κάθε 50 ανθρώπους και οι μελέτες δείχνουν ότι μόνο οι μισοί από αυτούς που πάσχουν από ψωρίαση λαμβάνουν ικανοποιητική αγωγή. Η εταιρεία έχει στρέψει τις προσπάθειές της στην αλλαγή αυτού του φαινομέ-νου.

Λαμβάνοντας υπόψη δεδομένα από διάφορους τομείς, όπως η ψυχολογία, η κοινωνιολογία και η φυσιολογία, η Leo Pharma δημιουργεί θεραπείες και φάρμακα τα οποία είναι απλά και εύκολα να χορηγη-θούν. Η Leo Pharma επεκτείνεται διαρκώς σε νέες γε-ωγραφικές περιοχές και αγορές, προσεγγίζοντας περισσότερους ασθενείς και κοινωνικές ομάδες, προσφέροντας φάρμακα με συγκριτικά πλεονεκτή-ματα και θεραπείες που ως τώρα δεν υπήρχαν για να καλύψουν τις σύγχρονες ιατρικές ανάγκες.Η Leo Pharma έκλεισε το 2012 με αύξηση των πωλή-σεων κατά 10%, αγγίζοντας τις 8,2 δισ. DKK, ακολου-θώντας τη στρατηγική ανάπτυξης του ομίλου από το 2009 και βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην εν εξελίξει προώθηση της θεραπείας Picato®. Τα κέρδη της Leo Pharma μετά τον φόρο ανήλθαν σε 663 εκατ. DKK, έναντι 627 εκατ. το 2011. Στην Ελλάδα η εταιρεία το 2012 παρουσίασε άνοδο πωλήσεων στα 29,5 εκατ. ευρώ έναντι 28 εκατ. ευρώ αλλά και ζημιές 1,66 εκατ. ευρώ έναντι κερδών 7,55 εκατ. ευρώ.

Το «λιοντάρι» της δερματολογίας

LEO

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Έτος ορόσημο αποτελεί το 2013 για την εταιρεία Amgen όσον αφορά την παρουσία της στην Ελλάδα καθώς, παρά το δυσμενές κλίμα στην ελληνική οικο-νομία και τις συνθήκες επιχειρηματικής ασφυξίας και χρεών στην ελληνική αγορά, η πολυεθνική εταιρεία βιοτεχνολογίας, μέσω της θυγατρικής της Amgen Hellas, αποφάσισε να επενδύσει σε υποδομές και ανθρώπινο δυναμικό. Ήδη η Amgen έχει ενισχύσει την ισχυρή παρουσία της στην Ελλάδα αποκτώντας τον πλήρη έλεγχο της επιχειρηματικής της δραστη-ριότητας με την ανάληψη του συνόλου του ογκο-λογικού και νεφρολογικού χαρτοφυλακίου της και «θέτει τη χώρα ως σημείο-κλειδί για την ανάπτυξη της εταιρείας».Η Amgen ειδικεύεται σε καινοτόμα φάρμακα και αναμένει την έγκριση και κυκλοφορία μιας σειράς νέων στην ελληνική αγορά. Τον Δεκέμβριο του 2012 η εταιρεία απέκτησε τα εμπορικά δικαιώματα για τα προϊόντα Aranesp, Granulokine (filgrastim), Neulasta και Mimpara στην Ελλάδα και στην Κύπρο από την εταιρεία Genesis Pharma. Η συγκεκριμένη κίνηση αποτελούσε επί της ουσίας τη δεύτερη μεγαλύτερη επένδυση του αμερικανικού ομίλου στην Ευρώπη για το 2012. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πολυεθνική μητρική προχώρησε στη σημαντική επέκταση στο ογκολο-γικό χαρτοφυλάκιο και στο ερευνητικό πρόγραμμα της Amgen, με την εξαγορά της βιοφαρμακευτικής εταιρείας Onyx Pharmaceuticals Inc., η οποία δρα-στηριοποιείται διεθνώς στην ανάπτυξη και εμπορική διάθεση καινοτόμων θεραπειών που στοχεύουν στη βελτίωση της ζωής των ασθενών που πάσχουν από καρκίνο. Η Amgen είναι πρωτοπόρος στο χώρο της βιοτεχνο-λογίας από το 1980 και μια από τις πρώτες εταιρείες που έκανε πραγματικότητα τις νέες υποσχέσεις της επιστήμης, φέρνοντας ασφαλή και αποτελεσματικά φάρμακα από το εργαστήριο στη μονάδα παραγωγής και από εκεί στους ασθενείς. Οι θεραπείες της Amgen έχουν αλλάξει την άσκηση της ιατρικής, βοηθώντας εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο στον αγώνα τους ενάντια στον καρκίνο, στις παθήσεις των νεφρών, στη ρευματοειδή αρθρίτιδα, στις παθήσεις των οστών και σε άλλες σοβαρές ασθένειες. Στο χαρτοφυλάκιο της Amgen περιλαμβάνονται εννέα καινοτόμα προϊόντα, τέσσερα εκ των οποίων είναι τα πρώτα στην κατηγορία τους.

Η Amgen υπήρξε πρωτοπόρος στην ανάπτυξη καινο-τόμων προϊόντων που βασίζονται στην πρόοδο που έχει επιτευχθεί στους τομείς του ανασυνδυασμένου DNA και της μοριακής βιολογίας και κυκλοφόρησε στην αγορά τα πρώτα βιοτεχνολογικά φάρμακα που γνώρισαν τεράστια εμπορική επιτυχία. Σήμερα, ανήκοντας πλέον στις 500 κορυφαίες εταιρείες του περιοδικού Fortune, η Amgen προσφέρει τις υπηρε-σίες της σε εκατομμύρια ασθενείς και εξακολουθεί να είναι μια εταιρεία η οποία καθοδηγείται από την επιχειρηματικότητα και την επιστημονική γνώση, υλοποιώντας τη δέσμευσή της να βοηθά τους αν-θρώπους στην καταπολέμηση σοβαρών ασθενειών.

Στην Ελλάδα, από την ίδρυσή της, το 2007, έως σήμε-ρα, η Amgen Hellas παρουσιάζει σημαντικό ρυθμό ανάπτυξης, με αύξηση του κύκλου εργασιών της κατά 48% το διάστημα 2011-2012, προσεγγίζοντας τα 28 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία θεωρεί το 2013 ως ορό-σημο για τη σταθερή ανοδική πορεία της. Μάλιστα, μετά και την επανάκτηση των προαναφερθέντων προϊόντων, η εταιρεία αναμένεται να υπετριπλασιά-σει τον τζίρο της. Η Amgen Hellas στο τέλος του 2012 απασχολούσε 89 εργαζομένους οι οποίοι το 2013 αυξήθηκαν στους 125.

Επενδύσεις 50 εκατ. ευρώ στη βιοτεχνολογία στην Ελλάδα

Amgen

82

Φαρμακευτική εταιρεία «νέας» γενιάς, η Actelion συν-δυάζει την καινοτομία, την ταχύτητα και την ευελιξία με την πειθαρχία και την άριστη δομή λειτουργιών διεθνώς.Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή φαρμακευ-τική εταιρεία βιοτεχνολογίας με διεθνή παρουσία, που δραστηριοποιείται στην έρευνα, στην ανάπτυξη και στη διάθεση καινοτόμων μικρομοριακών φαρμά-κων που καλύπτουν σημαντικές ιατρικές ανάγκες, οι οποίες μέχρι σήμερα δεν είχαν αντιμετώπιση. Η εταιρεία έχει αποδείξει την ικανότητά της να ανακαλύπτει νέα μόρια και να τα εξελίσσει γρήγορα από το στάδιο της έρευνας στην ανάπτυξη και στην εμπορική τους κυκλοφορία. Μάλιστα οι επιστήμονες της Actelion ήταν από τους πρώτους που εργάστη-καν στον τομέα των ανταγωνιστών των υποδοχέων της ενδοθηλίνης, γεγονός που οδήγησε στην παρα-γωγή του κορυφαίου προϊόντος της εταιρείας, του Tracleer®.

H Actelion, με τέσσερα εγκεκριμένα φάρμακα, έχει δυναμική παρουσία στην αντιμετώπιση σπάνιων παθήσεων, όπως η πνευμονική αρτηριακή υπέρταση, τα δακτυλικά έλκη που σχετίζονται με σκληρόδερμα, η νόσος Gaucher τύπου 1 και η νόσος Niemann-Pick τύπου C. Παράλληλα, στο στάδιο της κλινικής ανάπτυξης βρίσκονται εννέα καινοτόμα μόρια, ενώ αναμένεται η έγκριση του νέου της φαρμάκου Opsumit® (Macitentan) για τη θεραπεία της πνευμο-νικής αρτηριακής υπέρτασης, από τον αμερικανικό FDA και την ευρωπαϊκή ΕΜΑ.

Η έδρα της εταιρείας βρίσκεται στο Allschwil, στη Βασιλεία της Ελβετίας, όπου και ιδρύθηκε το 1997. Η Actelion έχει περισσότερες από 30 θυγατρικές εταιρείες παγκοσμίως, απασχολεί 2.350 άτομα ενώ αναπτύσσει δυναμικά την παρουσία της στην Ελλάδα για περισσότερα από 12 χρόνια. Παρά το ασταθές περιβάλλον, λαμβάνει ενεργό ρόλο σε πρωτοβουλίες που αφορούν την ενημέρωση των ασθενών, των επαγγελματιών υγείας, αλλά και της κοινότητας για τις σπάνιες παθήσεις, ενώ ανοίγει δρόμους καινοτομί-ας μεταξύ της Ελλάδας και εξειδικευμένων ερευνητι-κών κέντρων του εξωτερικού. Οι πωλήσεις της εταιρείας το 2012 (product sales) ανήλθαν σε 1.722,1 εκατ. ελβετικά φράγκα, σημειώ-νοντας μείωση 2%, αντικατοπτρίζοντας τις δύσκολες διεθνείς οικονομικές συνθήκες και το ανταγωνιστικό περιβάλλον. Η Actelion βρίσκεται στην Ελλάδα τα τελευταία 12 χρόνια με δύο σκευάσματα, το Tracleer και το Zavesca. Σύμφωνα με τη διοίκηση, η ελβετική μητρική προγραμματίζει να ενισχύσει τη δραστηρι-ότητα της θυγατρικής της στη χώρα μας, Actelion Pharmaceuticals Ελλάς Α.Ε., δίνοντας προτεραιότητα στην εξασφάλιση της πρόσβασης των ασθενών με σπάνιες παθήσεις στις θεραπείες τους με ορφανά φάρμακα. Μάλιστα η εταιρεία δεν εγκατέλειψε τη χώρα, παρά το γεγονός ότι υπέστη τεράστιες ζημιές από το PSI ενώ σχεδιάζει περαιτέρω επενδύσεις κεφαλαίων για να τονώσει την ελληνική θυγατρική.

Βασική της μέριμνα οι ασθενείς με σπάνιες παθήσεις

ACTELION

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Η Actelion, η μεγαλύτερη Ευρωπαϊκή εταιρεία βιοτεχνολογίας με διεθνή παρουσία δραστηριοποιείται στην ανακάλυψη και διάθεση καινοτόμων φαρμάκων για την κάλυψη σημαντικών και χωρίς μέχρι σήμερα φαρμακευτική αντιμετώπιση, ιατρικών αναγκών. Ιδρύθηκε στη Βασιλεία της Ελβετίας το 1997, ενώ σήμερα αποτελείται από μία ομάδα 2400 εξειδικευμένων επιστημόνων διεθνώς, οι οποίοι με πάθος να μετατρέπουν την καινοτομία σε πρωτοποριακές θεραπείες. Από την ίδρυσή της η Actelion λειτουργεί ως μία «νέας γενιάς» φαρμακευτική εταιρεία βιοτεχνολογίας, συνδυάζοντας την καινοτομία, την ταχύτητα και την ευελιξία με την πειθαρχεία και την άριστη δομή λειτουργιών διεθνώς. Με ένα δυνατό ιστορικό σημαντικών επιδόσεων σε ό,τι αφορά στην έρευνα και ανάπτυξη και με δυναμική παρουσία τεσσάρων εγκεκρι-μένων φαρμάκων για σπάνιες παθήσεις όπως η Πνευμονική Αρτηριακή Υπέρταση, τα Δακτυλικά Έλκη που σχετίζονται με Σκληρόδερμα, η νόσος Gaucher τύπου 1 και η νόσος Niemann-Pick τύπου C, η Actelion έχει αποδείξει διεθνώς τη δέσμευσή της για τη δημιουργία αξίας τόσο για τους ασθενείς και τα συστήματα υγείας, όσο και για τους μετόχους της.Με το βλέμμα στραμμένο σε ένα καλύτερο αύριο και πιστή στην αποστολή της να προσφέρει πρωτοποριακά φάρμακα στους ασθενείς, σήμερα, εννέα καινοτόμα μόρια βρίσκονται ήδη στο στάδιο κλινικής ανάπτυξης. Ένα απο αυτά, βρίσκεται ήδη σε διαδικασία έγκρισης από τους Διεθνείς Οργανισμούς Φαρμάκων και δύο μόρια στα τελικά στάδια ανάπτυξης, σχεδιασμένα όλα για τη θεραπεία ενός ευρέως φάσματος ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων καρδιαγγειακών και ανοσολογικών διαταραχών καθώς και διαταραχών του κεντρικού νευρικού συστήματος και λοιμωδών νοσημάτων. Η Actelion έχει περισσότερες από 30 λειτουργικές θυγατρικές ανά τον κόσμο σε ΗΠΑ, Καναδά, Βραζιλία, Αυστραλία, Ιαπωνία, Ελβετία, και στην πλειοψηφία των χωρών της Ευρωπαικής Ένωσης,, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα, για περισσότερα από 12 χρόνια τώρα, η Actelion αναπτύσσει δυναμικά την παρουσία της, ενώ ιδιαίτερα σήμερα σε ένα περιβάλλον αυξημένης αστάθειας, λαμβάνει ενεργά μέρος σε πρωτοβουλίες που αφορούν την ενημέρωση για τις σπάνιες παθήσεις αλλά και τη διευκόλυνση της πρόσβασης των ασθενών σε ορφανά φάρμακα. Την ίδια στιγμή, αρωγός στην «εισαγωγή» επιστημονικής γνώσης από διεθνείς αυθεντίες του κλάδου, η Actelion ανοίγει δρόμους καινοτομίας μεταξύ Ελλάδας και Centers of Excellence του εξωτερικού. Σε μία δύσκολη οικονομική συγκυρία για την Ελλάδα και σε μία φαρμακευτική αγορά από την οποία ακόμα απουσιάζει ένα εθνικό πλαίσιο κινήτρων για την κυκλοφορία και διάθεση των ορφανών φαρμάκων όπως άλλωστε επιτάσσει το Ευρωπαικό νομοθετικό πλαίσιο, η Actelion συνεχίζει να στηρίζει τους ‘Ελληνες ασθενείς που πάσχουν από σπάνια νοσήματα, διατηρώντας παράλληλα την έντονη επιχει-ρηματική της δραστηριότητα, προς όφελος της Ελληνικής οικονομίας. Κινητήριος δύναμη για την Actelion, ο ίδιος ο ασθενής, αυτό είναι άλλωστε και το μότο της εταιρείας «Κάθε μέρα ερχόμαστε στη δουλειά, για να βοηθήσουμε να αλλάξει η ζωή ενός συνανθρώπου μας. Για εμάς στον ιδιαίτερο χώρο των σπάνιων παθήσεων ακόμη και ο ένας ασθενής αποτελεί έμπνευση για την επιχειρηματική μας ανάπτυξη » έχει πει χαρακτηριστικά η Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος της Actelion στην Ελλάδα κ. Ελένη Γ. Τέντου.Για την Actelion διεθνώς, το αγαθό το οποίο προωθεί είναι η καινοτομία, και αυτή είναι αποτυπωμένη στο DNA της εταιρείας και κομμάτι της ταυτότητάς της. Για την Ελλάδα σήμερα, προτεραιότητα παραμένει η θεραπεία των ασθενών ως ολοκληρωμένη έννοια, από την έγκαιρη διάγνωση των σπανίων παθήσεων, στην αντιμετώπιση τους, και από την εισαγωγή στην αγορά νέων ορφανών φαρμάκων, στη βελτίωση της πρόσβασης των ασθενών σε αυτά, προσφέροντάς τους ένα καλύτερο αύριο.

84

ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΠαραγωγικές Επιχειρήσεις

86

O κλάδος που επιδεικνύει σημαντικές αντοχές στην κρίση είναι αυτός της ελληνικής φαρμακοβιομηχανί-ας, με τους εκπροσώπους του να επιζητούν αφενός την εφαρμογή μιας ορθής πολιτικής φαρμάκου, αφετέρου να γίνει αντιληπτό στους Έλληνες πολίτες ότι το εγχωρίως παραγόμενο φάρμακο έχει υψηλά ποιοτικά χαρακτηριστικά.Σύμφωνα με τη διοίκηση της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας, ο κλάδος μέσα στην τελευ-ταία πενταετία της κρίσης έχει επενδύσει περίπου 350 εκατ. ευρώ, ενώ αναπτύσσει έντονη εξαγωγική δραστηριότητα σε 85 και πλέον χώρες.Το ελληνικό φάρμακο και η ελληνική φαρμακοβιο-μηχανία συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας. Η συμβολή του κλάδου στο ΑΕΠ της χώρας φθάνει τα 2,8 δισ. ευρώ. Υπολογίζεται ότι για κάθε 1.000 ευρώ που δαπανώνται στην αγορά φαρμάκων που παράγονται στην Ελλάδα, το ΑΕΠ της χώρας μας ενισχύεται κατά 3.420 ευρώ. Η οικονομική δραστηριότητα της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας ενισχύει και τα φορολογικά έσοδα του κράτους. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με έκθεση του ΙΟΒΕ, τα συ-νολικά φορολογικά έσοδα από την εγχώρια παραγω-γή φαρμάκων ανέρχονται σε 147 εκατ. ευρώ. Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία είναι από τους ελάχιστους εναπομείναντες παραγωγικούς θυλά-κους της χώρας με εκατομμύρια επενδύσεων τα τελευταία χρόνια και εξαγωγές σε όλον τον κόσμο. Ασθενείς των χωρών της Ε.Ε., των ΗΠΑ, του Κανα-δά, της Αυστραλίας, κ.ά. εμπιστεύονται το ελληνικό φάρμακο, το οποίο εξελίσσεται συνεχώς σε συνεργα-σία με πανεπιστήμια και ερευνητικά ινστιτούτα του εξωτερικού. Ταυτόχρονα οι μεγάλες επενδύσεις στο ελληνικό φάρμακο θα δώσουν θέσεις εργασίας σε ακόμη περισσότερους Έλληνες στο μέλλον.

Η άμεση απασχόληση στον κλάδο ξεπερνά τις 10.000 θέσεις εργασίας. Εμμέσως όμως υποστηρίζονται πε-ρίπου 13.400 θέσεις σε κλάδους που συνδέονται με την ελληνική φαρμακοβιομηχανία και άλλες περίπου 29.000 θέσεις εργασίας προκύπτουν ως αποτέλεσμα της καταναλωτικής δαπάνης από τους καταβαλλό-μενους μισθούς. Έτσι η συνολική επίδραση στην απασχόληση από τη δραστηριότητα του κλάδου της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας φθάνει τις 53.100 θέσεις εργασίας.Η χρήση του ελληνικού φαρμάκου από τον Έλληνα ασθενή εξοικονομεί μεγάλα ποσά για το Σύστημα Υγείας, τα οποία προκύπτουν από τη διαφορά των τιμών μεταξύ των ελληνικών και των εισαγόμενων πρωτότυπων φαρμάκων. Οι πόροι που εξοικονο-μούνται μπορούν να αφιερωθούν στην κάλυψη άλλων προτεραιοτήτων, όπως η χρηματοδότηση της έρευνας για νέες θεραπείες και φάρμακα. Ο ανταγω-νισμός ενεργεί επίσης ως σημαντικό ερέθισμα για την ελληνική φαρμακοβιομηχανία, ώστε να εστιάσει στην έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων, κατοχυρωμένων με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας φαρμάκων. Παρά τις σημαντικές επιπτώσεις του PSI και της μείωσης της φαρμακευτικής αγοράς στην Ελλάδα, οι ελληνικές βιομηχανίες του κλάδου εξακολουθούν να διαγράφουν επιτυχημένη πορεία, βασισμένη σε μεγάλο βαθμό στην εξωστρέφειά τους.H εξωστρέφεια των ελληνικών βιομηχανιών πολλές φορές έχει και τη συνδρομή ξένων πολυεθνικών, με τις οποίες συνεργάζονται για την παραγωγή και συσκευασία φαρμάκων όχι μονο για την ελληνική αγορά αλλά και για το εξωτερικό. Χαρακτηριστική είναι η κίνηση της GlaxoSmithkline, η οποία ανα-κοίνωσε τη διεύρυνση της συνεργασίας της με τη βιομηχανία Φαμάρ, η οποία παράγει το Panadol για όλη την Ευρώπη για λογαριασμό της πολυεθνικής. Την ίδια στιγμή εδραιωμένες με εξαγωγική διάσταση είναι και οι συνεργασίες της Βιανέξ με τη Lilly και την MSD, των Lilly και Boehringer, Φαμάρ και Pfizer, Ελπέν και Novartis κ.ά.Με την ανάθεση νέων παραγγελιών για την κάλυψη

ΒιομηχανίαΕπενδύσεις 350 εκατ. στην ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

ξένων αγορών οι ελληνικές επιχειρήσεις αποκτούν και σημαντική ρευστότητα, καθώς η ελληνική τραπε-ζική αγορά είναι «κλειστή» και οι πληρωμές γίνονται με το σταγονόμετρο.Σημειώνεται δε ότι οι παραγωγικές εγκαταστάσεις της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας, δηλαδή τα 21 εργοστάσια, θεωρούνται ιδιαίτερα καλού επιπέδου και έχουν περάσει με επιτυχία τα «τεστ» των πολυ-εθνικών. Μάλιστα έχουν υψηλή δυναμικότητα που μπορεί να παράγει μεγαλύτερες ποσότητες.Όπως λένε χαρακτηριστικά εκπρόσωποι του κλάδου, «οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες έχουν υψηλό δείκτη εξωστρέφειας και έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην άμεση μείωση του ελλείμματος από τη στιγμή που η συμβολή στις εξαγωγές είναι της τάξης των 3,5 δισ. ευρώ».

Μάλιστα το 2013 δείχνει να διατηρείται η παραγωγι-κή ανάκαμψη του κλάδου, με τον όγκο της παρα-γωγής να σημειώνει αύξηση το πρώτο πεντάμηνο του τρέχοντος έτους κατά 10,7%, σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).Συγχρόνως ο τζίρος των επιχειρήσεων του τομέα κα-ταγράφεται ενισχυμένος, κυρίως λόγω της διεύρυν-σης των εξαγωγών, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθούν τα έσοδά τους από τη διεθνή αγορά, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, κατά 35,1% τον Ιανουάριο, 16,1% τον Φεβρουάριο, 9,7% τον Μάρτιο, 43,1% τον Απρίλιο και 5,5% τον Μάιο του τρέχοντος έτους. Αυ-ξημένος εμφανίζεται και ο όγκος των νέων παραγγε-λιών που εισρέουν στον τομέα από το εξωτερικό.Επίσης, σύμφωνα με την επεξεργασία των ισολογι-σμών των φαρμακοβιομηχανιών για τη χρήση 2012 από τη Stat Bank, ο κλάδος εμφάνισε, σε σύγκριση με το 2011, αύξηση καθαρών κερδών κατά 35%, στα 58,1 εκατ. ευρώ έναντι 43,35 εκατ. ευρώ, γεγονός που αποδίδεται κυρίως στη Specifar, η οποία σημείωσε ζημιές λόγω μιας λογιστικής απομείωσης. Την ίδια στιγμή οι πωλήσεις των βιομηχανιών διαμορφώθη-καν στο 1,5 δισ. ευρώ, σχεδόν σταθερές σε σχέση με το 2011.

88

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

1 BOEHRINGER INGELHEIM HELLAS AE 215,710,390 244,404,586 13.30 10,729,293 12,961,131 20.80 5.30

2 ΒΙΑΝΕΞ ΑΕ 301,894,558 240,194,300 -20.44 30,466,701 27,618,935 -9.35 11.50

3 ΦΑΡΜΑΤΕΝ ΑΒΕΕ 108,479,936 149,321,132 37.65 7,183,493 10,500,225 46.17 7.03

4 ΦΑΜΑΡ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΩΝ & ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΩΝ ΑΒΕ (ΔΛΠ) 123,915,454 120,931,814 -2.41 2,769,266 9,333,618 237.04 7.72

5 ELPEN ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΑΕ 113,215,533 115,332,649 1.87 5,489,373 4,272,774 -22.16 3.70

6 DEMO ΑΒ & ΕΕ (ΔΛΠ) 93,294,534 107,032,253 14.73 2,846,914 6,209,592 118.12 5.80

7 SPECIFAR ΑΒΕΕ (ΔΛΠ) 73,514,539 82,931,000 12.81 17,349,230 -6,146,000 0.00 -7.41

8 LAVIPHARM AE (ΔΛΠ) 46,973,000 39,126,000 -16.71 -5,150,000 -616,000 88.04 -1.57

9 GALENICA ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΑΕ 41,164,788 36,264,394 -11.90 -1,387,774 -918,858 33.79 -2.53

10 UNI-PHARMA ΚΛΕΩΝ ΤΣΕΤΗΣ ΑΒΕΕ 29,709,165 33,840,000 13.90 482,092 6,077,000 1,160.55 17.96

11 ΡΑΦΑΡΜ ΑΕΒΕ 33,229,426 32,695,190 -1.61 389,340 -1,470,281 0.00 -4.50

12 CANA ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΑΕ 43,916,604 27,343,932 -37.74 -1,088,557 369,107 0.00 1.35

13 ΓΚΑΠ ΑΕ 22,752,563 26,745,061 17.55 2,499,190 4,135,062 65.47 15.46

14 ΒΙΟΣΕΡ ΑΕ 23,361,571 26,168,104 12.01 -4,568,092 -443,503 90.29 -1.69

15 GENEPHARM ΑΧ & ΦΕ 24,480,647 25,515,000 4.23 -870,623 -2,917,000 -235.05 -11.43

16 ΦΑΡΑΝ ΑΒΕΕ 22,215,931 19,443,732 -12.48 -8,365,808 -2,448,611 70.73 -12.59

17 BENNETT ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 14,043,918 16,586,291 18.10 159,522 144,804 -9.22 0.87

18 HELP ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟЇΟΝΤΑ ΑΒΕΕ 18,191,429 15,852,861 -12.86 -867,440 -2,257,152 -160.21 -14.24

19 ΑΝΦΑΡΜ ΕΛΛΑΣ ΑΕ 15,564,125 15,775,867 1.36 1,067,148 530,588 -50.28 3.36

20 ΠΕΤΣΙΑΒΑΣ Ν. ΑΕ 15,889,739 15,081,270 -5.09 904,507 952,072 5.26 6.31

21 PROTON PHARMA Α.Ε. 7,929,898 15,052,923 89.82 634,136 -1,035,721 0.00 -6.88

22 ΝΟΡΜΑ ΕΛΛΑΣ ΑΕ 11,329,501 13,002,763 14.77 267,599 -1,216,728 0.00 -9.36

23 ΚΟΠΕΡ ΑΕ 9,129,393 12,291,422 34.64 -1,898,265 936,684 0.00 7.62

24 GENERICS PHARMA HELLAS Ε.Π.Ε 12,164,939 9,631,865 -20.82 -1,510,943 -3,106,533 -105.60 -32.25

25 ΤΣΕΤΗ Ε. & Ι. ΑΒΕΕ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ 7,411,542 9,077,751 22.48 20,847 468,591 2,147.76 5.16

26 ΒΕΡΜΑ ΝΤΡΑΓΚΣ ΑΒΕΕ 8,285,065 8,257,144 -0.34 -10,321,974 905,509 0.00 10.97

27 IASIS PHARMACEUTICALS HELLAS ABEE 10,444,338 8,225,090 -21.25 502,116 -349,000 0.00 -4.24

28 ADELCO ΧΡΩΜΑΤΟΥΡΓΕΙΑ ΑΘΗΝΩΝ ΑΦΩΝ Ε. ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ ΑΕ 4,508,525 6,387,625 41.68 40,151 674,982 1,581.11 10.57

29 LIBYTEC ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 6,907,685 6,357,418 -7.97 -126,620 -425,211 -235.82 -6.69

30 ΜΙΝΕΡΒΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΕ 6,212,982 5,964,464 -4.00 -3,059,567 -1,523,112 50.22 -25.54

31 DOCTUM ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ Κ. ΓΙΟΚΑΡΗΣ & ΣΙΑ ΑΕ 6,654,292 5,864,668 -11.87 375,389 -2,434,563 0.00 -41.51

32 MEDOCHEMIE HELLAS Α.Ε. 3,674,597 4,868,088 32.48 -1,601,825 -421,032 73.72 -8.65

33 ΦΟΙΝΙΞ ΦΑΡΜ ΕΠΕ 5,665,573 4,294,873 -24.19 105,151 -252,628 0.00 -5.88

ΤΑΞΙ

ΝΟΜ

ΗΣΗ

ΕΠΩΝ

ΥΜΙΑ

ΕΤ

ΑΙΡΕ

ΙΑΣ

ΠΩΛΗ

ΣΕΙΣ

20

11

ΠΩΛΗ

ΣΕΙΣ

20

12

ΜΕΤ

ΑΒΟΛ

Η (%

)

ΚΕΡΔ

Η 20

11

ΚΕΡΔ

Η 20

12

ΜΕΤ

ΑΒΟΛ

Η (%

)

ΠΕΡΙ

ΘΩΡΙ

Ο ΚΕ

ΡΔΟΥ

Σ (%

)

ΠΗΓΗ: STAT BANK

Βιομηχανία φαρμάκων01

- 33

/ Βάσ

ει κύ

κλου

εργα

σιών -

Ποσ

ά σε ε

υρώ

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

90

Σε μια δυσμενή οικονομική συγκυρία, τόσο για τον φαρμακευτικό κλάδο όσο και για το σύνολο της αγο-ράς, η Boehringer Ingelheim Ελλάς αποδεικνύει τον πάγιο προσανατολισμό της για επιχειρηματική και οικονομική εξωστρέφεια, υποδεχόμενη μια σημαντι-κή επένδυση στη μονάδα παραγωγής που διατηρεί στην Ελλάδα.Η Boehringer Ingelheim ξεκίνησε τη λειτουργία της στη χώρα μας το 1966 και λίγα χρόνια αργότερα προ-έβη στην ίδρυση βιομηχανικής μονάδας παραγωγής στο Κορωπί Αττικής, η οποία λειτουργεί αδιάλειπτα μέχρι σήμερα θέτοντας νέα δεδομένα στον βιομηχα-νικό τομέα της χώρας.Το εργοστάσιο αποτελεί μια καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής και από το 1997 η παραγωγική δραστηρι-ότητα του εργοστασίου προσανατολίστηκε και εκτός ελληνικών συνόρων. Σήμερα η εταιρεία τροφοδοτεί τις αγορές πλέον των 45 χωρών, μεταξύ των οποίων χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ανατολικής Ευρώπης, βαλκανικές, χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής.Στην έντονη εξαγωγική δράση της οφείλει πάνω από το 60% των εσόδων της, μια δράση που αντιπρο-σωπεύει παράλληλα περίπου το 1% της συνολικής εξαγωγικής δραστηριότητας της Ελλάδας, ανεξαρτή-τως κλάδου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Boehringer Ingelheim Ελλάς αποτελεί τη μοναδική πολυεθνική φαρμακευτική εταιρεία που διατηρεί δική της βιομηχανική μονάδα στη χώρα μας.Έπειτα από σχεδόν τέσσερις δεκαετίες ανάπτυξης, η επιχείρηση πραγματοποίησε πρόσφατα και εν μέσω κρίσης, πρωτοφανούς για τα ελληνικά δεδομένα, νέα επένδυση ύψους 10 εκατ. ευρώ που αναμένεται να οδηγήσει στη σημαντική αύξηση των εξαγωγών του εργοστασίου από περίπου 135 εκατ. ευρώ το 2012 (που αντιστοιχεί στο 55% των συνολικών πωλήσεων της εταιρείας) σε περίπου 300 εκατ. το 2014.Η νέα αυτή επένδυση αφορά την παραγωγή και εξαγωγή ενός νέου, καινοτόμου φαρμακευτικού ιδιοσκευάσματος, που θα κυκλοφορήσει από την εταιρεία σε ολόκληρο τον κόσμο και θα αφορά τη θεραπεία του διαβήτη. Η επένδυση αυτή θα οδηγή-σει σε αύξηση των θέσεων εργασίας στο εργοστάσιο κατά 10%. Η νέα γραμμή παραγωγής αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία στα τέλη του τρέχοντος έτους.Εξέχουσας σημασίας είναι το γεγονός ότι για πρώτη φορά η Boehringer Ingelheim εμπιστεύεται σε εργοστάσιο εκτός Γερμανίας, ΗΠΑ και Ιαπωνίας την παραγωγή ενός φαρμάκου το οποίο κυκλοφορεί για πρώτη φορά στην αγορά.

Σημειώνεται επίσης ότι από την αρχή του 2012 στις ελληνικές εγκαταστάσεις μεταφέρθηκε εξ ολοκλήρου η παραγωγή ενός ακόμη σκευάσματος, το οποίο αφορά την υπέρταση και αναμένεται να τονώσει τόσο τον τζίρο της εταιρείας όσο και τις εξαγωγές της.Οι δράσεις αυτές προέρχονται από σχετικές πρωτο-βουλίες της ελληνικής θυγατρικής εταιρείας, η οποία στοχεύει στην ανάπτυξή της τόσο τοπικά όσο και διεθνώς και θα συμβάλει στην προσπάθεια επανόδου της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.Παράλληλα όμως οι δράσεις και οι επενδύσεις αυτές στην εξαγωγική δραστηριότητα της Boehringer Ingelheim Ελλάς, που αποτελεί και το «δυνατό χαρτί» της, καταδεικνύουν την εμπιστοσύνη της γερμανι-κής πολυεθνικής και την πρόθεσή της όχι μόνο να αναβαθμίσει την ελληνική θυγατρική αλλά και να στηρίξει και να ενισχύσει τις εξαγωγές της ελληνικής οικονομίας.Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, στην παρούσα δυσμενή οικονομική συγκυρία για την Ελλάδα, οι θυγατρικές εταιρείες μεγάλων πολυεθνικών ομίλων να αντιλαμ-βάνονται τον διαφοροποιημένο πλέον ρόλο τους, ο οποίος συνίσταται στη στήριξη της Ελλάδας μέσα από την ανάπτυξή τους τοπικά.Οι πρωτοβουλίες της Boehringer Ingelheim Ελλάς Α.Ε. συνοψίζονται στο τρίπτυχο Επένδυση, Ανάπτυξη και Στήριξη. Επένδυση για την ανάπτυξη της εταιρεί-ας και στήριξη της Ελλάδας. Με αυτόν το γνώμονα επαναπροσδιορίζει τη στρατηγική της και σε αυτό το τρίπτυχο θα στηρίξει τη λειτουργία της για τα επόμενα χρόνια.

Η πολυεθνική που ψηφίζει «παραγωγικά» Ελλάδα

Boehringer

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Το 2013 σημαδεύτηκε από μια σημαντική επιχειρη-ματική εξέλιξη για τη Βιανέξ Α.Ε. Στο πλαίσιο της ήδη μακροχρόνιας συνεργασίας της φαρμακοβιομηχα-νίας με την πολυεθνική Lilly προστέθηκε η σύναψη συμφωνίας των δύο εταιρειών για την ανάληψη της παραγωγής τουλάχιστον 10 εκατ. τεμαχίων ισχυρού ενέσιμου αντιβιοτικού για σοβαρές λοιμώξεις (βανκο-μυκίνη) ετησίως από τη Βιανέξ και εξαγωγή του 100% στην Κίνα.   Η συμφωνία μεταφράζεται σε 135 νέες θέσεις εργα-σίας και αποτελεί επένδυση 1,5 εκατ. ευρώ. Η Βιανέξ Α.Ε. συνιστά σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας. Η οικογένεια Γιαννακόπουλου βρίσκεται στο χώρο του φαρμάκου ήδη από το 1924, με τη δημιουργία από τον Δημή-τριο Γιαννακόπουλο ενός από τα πρώτα φαρμακεία των Αθηνών. Ο πρώτος μεγάλος σταθμός στην εξέλιξη της εταιρείας ήρθε το 1951, όταν ο Παύλος Γιαννακόπου-λος ίδρυσε την ομόρρυθμη εταιρεία Φαρμαγιάν και αποτέλεσε αντιπρόσωπο μεγάλων διεθνών φαρμα-κευτικών εταιρειών, όπως οι Jannsen, Roussel και Alcon. Το 1971 η εταιρεία μετονομάσετε σε Βιανέξ και μετατρέπεται σε Α.Ε.Έκτοτε η εταιρεία διευρύνει τις συνεργασίες της και αναπτύσσεται αλματωδώς. Στις συνεργαζόμε-νες φαρμακευτικές εταιρείες περιλαμβάνονται η αμερικανική Merck & Co (ΗΠΑ), η γιαπωνέζικη Takeda Chemical Industries, η ιταλική Sigma Tau Industries και η βρετανική Boots.

Το 1974 άρχισε και η βιομηχανική δραστηριότητα της εταιρείας με τη δημιουργία του Α’ εργοστασίου, στην Εθνική Οδό Αθηνών-Λαμίας. Ακολούθησε η αγορά του Β’ εργοστασίου το 1983 και του Γ’ εργοστασίου το 1985 στην Παλλήνη, ενώ το 1999 δημιουργείται το Δ’ εργοστάσιο με την αγορά της μονάδας παραγωγής αντιβιοτικών του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευ-νας και Τεχνολογίας στη Βιομηχανική Ζώνη Πατρών. Από το 1997 οι διοικητικές και οικονομικές υπηρεσίες της Βιανέξ στεγάζονται στη Βαρυμπόμπη. Σήμερα η Βιανέξ εξειδικεύεται σε όλο το φάσμα του φαρμάκου και εξελίσσεται αδιάκοπα με στρα-τηγικούς σχεδιασμούς, αξιοποιώντας πλήρως τις παραγωγικές δυνατότητες που της παρέχουν τα τέσ-σερα ιδιόκτητα και υπερσύγχρονα εργοστάσιά της. Απασχολεί πάνω από 1.100 άτομα, ενώ εφαρμόζει ένα ευρύ επενδυτικό πρόγραμμα με νέες στρατηγικές επιχειρηματικές κινήσεις διεθνούς προσανατολισμού. Εξάλλου οι γενικότερες οικονομικές συνθήκες στην Ελλάδα αλλά και οι ραγδαίες εξελίξεις στο χώρο της υγείας συνιστούν πρόκληση και για τις πιο δυναμικές φαρμακοβιομηχανίες όπως η Βιανέξ.Τα 2012 η επιχείρηση πραγματοποίησε κύκλο εργασι-ών που ανήλθε στα 240 εκατ. ευρώ έναντι 301,9 εκατ. ευρώ το 2011. Εμφάνισε δε κέρδη 27,6 εκατ. ευρώ έναντι 30 εκατ. ευρώ το προηγούμενο έτος.

Εθνικό κεφάλαιο στην παραγωγή φαρμάκου

Βιανέξ

92

Με μια σημαντική επενδυτική κίνηση που σηματο-δοτεί την επιστροφή της εταιρείας στο χώρο που γεννήθηκε, το φαρμακείο, η Pharmathen γιορτάζει τις πέντε δεκαετίες επιχειρηματικής της δράσης.

Η φαρμακευτική βιομηχανία, υποδεικνύοντας τη «συνταγή» εξόδου της Ελλάδας από την κρίση και επιδεικνύοντας μοναδική εξωστρέφεια, επεκτείνει το αντικείμενο εργασιών της και επενδύει στην εκπρο-σώπηση των διεθνών brands Nuxe, Bioderma, Gum στην Ελλάδα, τα οποία θα διανέμονται αποκλειστικά και μόνο από τα φαρμακεία.

Η Pharmathen ανήκει στις 50 μεγαλύτερες και πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Παρά την κρίση, ακολουθεί απαρέγκλιτα το αναπτυξιακό της πλάνο, το οποίο προβλέπει επενδύσεις 110 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2010-2015. Με τρία υπερ-σύγχρονα ερευνητικά κέντρα και δύο σημαντικές μονάδες παραγωγής φαρμακευτικών προϊόντων, έχει επεκταθεί σε πέντε ηπείρους, εξάγοντας φαρμακευ-τικά προϊόντα σε περισσότερες από 85 χώρες και συνεργαζόμενη με τις 200 μεγαλύτερες φαρμακευτι-κές εταιρείες παγκοσμίως.

Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία το 2012 παρουσίασε κύκλο εργασιών 162 εκατ. ευρώ (από 12,1 εκατ. ευρώ το 2003), πάνω από το 75% του οποίου προέρχεται από εξαγωγές σε 85 χώρες διεθνώς, αποτελώντας το 1% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών. Μέσα στην κρίση η εταιρεία έχει επενδύσει 55 εκατ. ευρώ τα τελευταία τέσσερα χρόνια, δημιουργώντας την ίδια περίοδο περισσότερες από 300 νέες θέσεις εργασίας στη χώρα μας και απασχολώντας σήμερα 850 εργαζομένους.

Ο στρατηγικός σχεδιασμός της Pharmathen δίνει έμφαση στο τρίπτυχο: Επενδύσεις – Έρευνα – Εξω-στρέφεια. Έτσι η εταιρεία στοχεύει στην ενίσχυση της παρουσίας της στις διεθνείς αγορές, στην ανάπτυ-ξη των εξαγωγικών δραστηριοτήτων, στη διαρκή επένδυση στην έρευνα και στην καινοτομία και στην περαιτέρω ενδυνάμωση της παρουσίας της στην ελληνική αγορά. Εκτιμάται ότι τα επόμενα δύο χρόνια θα επενδυθούν πάνω από 10 εκατ. ευρώ σε εγκατα-στάσεις υποδομών και θα δημιουργηθούν περισσό-τερες από 100 νέες θέσεις εργασίας.

Η Pharmathen έχει πλέον αναδειχθεί ως μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες έρευνας και ανάπτυξης γενοσήμων στην Ευρώπη. Εξάλλου, σύμφωνα με τα στοιχεία που προκύπτουν από την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «The 2011 EU Industrial R&D Investment Scoreboard», κατατάσσεται στην 42η θέση ανάμεσα σε 4.500 ερευνητικές φαρμακοβιομη-χανίες από όλη την Ευρώπη και στην 429η θέση επί του συνόλου των 1.000 κορυφαίων εταιρειών στην R&D ανεξαρτήτως κλάδου.

Παράλληλα κατέχει 60 διεθνή διπλώματα ευρεσι-τεχνίας για ανάπτυξη καινοτόμων φαρμακευτικών τεχνολογιών, τα οποία έχουν κατατεθεί με παγκόσμια εμβέλεια και έχουν εγκριθεί από ευρωπαϊκούς και αμερικανικούς οργανισμούς (EPO, USPTO). Επιπλέον, πρόσφατα η εταιρεία έκανε και τη δυναμική είσοδό της στον τομέα των πρωτότυπων φαρμάκων και καινοτόμων τεχνολογιών.

Ο μεγαλύτερος Έλληνας επενδυτής σε έρευνα και ανάπτυξη

Pharmathen

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Επιβεβαίωση της ισχυρής θέσης της βιομηχανίας Famar τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ευρύτερη περιοχή αλλά και διεθνώς αποτελεί η συμφωνία επέ-κτασης της συνεργασίας της με την GlaxoSmithKline Consumer Healthcare. Πρόκειται για μια τετραετή συμφωνία αξίας 2,2 εκατ. ευρώ για τη συσκευασία τεσσάρων επιπλέον μη συ-νταγογραφούμενων προϊόντων GSK από τη Φαμάρ. Η προβλεπόμενη συνολική παραγωγή θα ανέρχεται σε 12,5 εκατ. τεμάχια ανά έτος, με το 98% της συνολι-κής νέας παραγωγής να εξάγεται σε 32 χώρες. Η GSK είναι μία από τους 150 διαφορετικούς πελάτες που εξυπηρετεί η Famar, καθώς βασική δραστηριό-τητα της εταιρείας είναι η παραγωγή προϊόντων προς τρίτους, κυρίως πολυεθνικές εταιρείες. Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία παράγει 5.000 διαφορετικούς κωδικούς προϊόντων, τα οποία φθάνουν σε πάνω από 120 χώρες παγκοσμίως. Η ελεγχόμενη από τον όμιλο Μαρινόπουλου βιομη-χανία Famar ιδρύθηκε το 1949 και διαθέτει εγκατα-στάσεις σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες. Στην Ελλάδα η βάση της είναι στον Άλιμο, ενώ οι παραγωγική δραστηριότητά της πραγματοποιείται στις υπερσύγ-χρονες εγκαταστάσεις της Αυλώνας. Με δυναμικές κινήσεις κατά τη διάρκεια της δεκαετί-ας του 1990, η Famar ανέβηκε στις κορυφαίες θέσεις της ελληνικής επιχειρηματικής δραστηριότητας. Αρ-χικά αγοράζει το εργοστάσιο της Ciba-Geigy στην Αν-θούσα, το 1990 και τρία χρόνια μετά το εργοστάσιο της Pfizer στην Αυλώνα. Ακολούθησε η ενσωμάτωση της δραστηριότητας της μονάδας της Sandoz και η απόκτηση μονάδας της Roche στο Bladel το 1999, ενώ το 2000 αγόρασε το εργοστάσιο της SmithKline Beecham στην Ιταλία. Το 2001 σημαδεύτηκε από την επέκταση της εταιρείας στη Γαλλία, όπου εξαγόρα-σε το εργοστάσιο παραγωγής στερεών και υγρών φαρμακευτικών μορφών της Novartis και μονάδα παραγωγής στερεών φαρμακευτικών προϊόντων της Aventis Pharma. Τον επόμενο χρόνο αποκτά κέντρο διανομής της Sephora στο Boigny.

Το 2004 ο ελληνικός όμιλος αποκτά ένα ακόμη εργο-στάσιο στη Γαλλία, μια μονάδα παραγωγής στερεών και υγρών φαρμακευτικών μορφών της Aventis. Το 2007 εξαγοράζει βιομηχανική μονάδα παραγωγής λυοφίλων και κυτταροστατικών φαρμακευτικών προ-ϊόντων από την Abbott και το 2009 αποκτά εργοστά-σιο παραγωγής υγρών και ημιστερεών φαρμακευτι-κών μορφών από την εταιρεία Johnson & Johnson. Η ευρωπαϊκή παρουσία της Famar εδραιώνεται και στην Ισπανία με την αγορά του εργοστασίου της Sanofi στη Μαδρίτη το 2011. Συνολικά η Φαμάρ εξάγει το 70% της παραγωγής της, ενώ μέσω των 11 εργοστασίων της (4 σε Ελλάδα και 7 στο εξωτερικό – Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία και Ισπανία) αποτελεί τον τρίτο μεγαλύτερο ανεξάρτητο παραγω-γό για τις εταιρείες φαρμάκου στην Ευρώπη και τον πέμπτο διεθνώς, παράγοντας φάρμακα για λογαρια-σμό 150 πολυεθνικών.Οι ενοποιημένες πωλήσεις το 2012 διαμορφώθηκαν στα 440 εκατ. ευρώ, ενώ για το 2013 αναμένονται στα 425 εκατ. ευρώ. Η ελληνική μητρική εταιρεία το 2012 κατάφερε να σημειώσει σημαντική αύξηση κερδών στα 6,7 εκατ. ευρώ, παρά τη μικρή υποχώρηση του τζίρου της και τη διατήρηση σε σταθερά επίπεδα των μεικτών κερδών. Ειδικότερα η εταιρεία Φαμάρ εμφάνισε κύκλο εργασιών 120,9 εκατ. ευρώ έναντι 123,9 εκατ. ευρώ το 2011, ενώ τα EBITDA διαμορφώ-θηκαν στα 15,7 εκατ. ευρώ έναντι 9,2 εκατ. ευρώ. Τα δε καθαρά κέρδη αυξήθηκαν στα 6,7 εκατ. ευρώ από 1,2 εκατ. ευρώ το 2011.

Στρατηγικός συνεργάτης 150 πολυεθνικών σε 4 ηπείρους

ΦΑΜΑΡ

94

Με όραμα να προσφέρει ποιοτικά φάρμακα για τη θεραπεία των ασθενειών και παράλληλα να συνει-σφέρει στο κοινωνικό σύνολο και στην ελληνική οικο-νομία, η ELPEN έχει εξελιχθεί σε κορυφαία ελληνική φαρμακοβιομηχανία που κατατάσσεται στην έβδομη θέση σε μια αγορά με 300 και πλέον φαρμακευτικές εταιρείες, εγχώριων και πολυεθνικών συμφερόντων.Αμιγώς ελληνική επιχείρηση, η ELPEN ιδρύθηκε το 1969 παρασκευάζοντας τα πρώτα γενόσημα αντιβιο-τικά, ενώ το 1970 ξεκινάει η κατασκευή της μονάδας παραγωγής στο Πικέρμι, που ολοκληρώνεται σε δύο χρόνια. Στο χαρτοφυλάκιο προϊόντων της ELPEN, εκτός από τα αντιβιοτικά, περιλαμβάνονται βιταμίνες και καρδιολογικά φάρμακα. Ήδη από το τέλος της δεκαετίας του 1980 η ELPEN κατατάσσεται ανάμεσα στις 50 πρώτες φαρμακευτικές εταιρείες της Ελλάδας, για να σκαρφαλώσει στη 13η θέση δέκα χρόνια αρ-γότερα, με το χαρτοφυλάκιο προϊόντων της σαφώς διευρυμένο. Η δεκαετία του 1990 σηματοδοτείται και από την ανάπτυξη των εγκαταστάσεων έρευνας και τεχνο-λογίας της ELPEN ενώ ο 21ος αιώνας βρίσκει την εταιρεία ηγέτιδα ανάμεσα στις εγχώριες φαρμακοβι-ομηχανίες. Από το 2000 η ELPEN έχει εξασφαλίσει συνεργασίες για πρωτότυπα φαρμακευτικά σκευάσματα με πολυε-θνικές εταιρείες, όπως η Novartis, η Baxter, η Bayer, η Lundbeck, η Euritalia και πρόσφατα η Ferring.  H ελληνική φαρμακευτική βιομηχανία ELPEN έγινε η πρώτη φαρμακοβιομηχανία παγκοσμίως που έλαβε έγκριση γα την κυκλοφορία στην Ευρώπη του συνδυασμού των φαρμακευτικών ουσιών φλουτικα-ζόνης και σαλμετερόλης (Fluticasone + Salmeterol): η χορήγηση της κόνεως γίνεται με εισπνοή σε δόσεις με την καινοτόμα ιδιόκτητη συσκευή Elpenhaler®, προϊόν εφεύρεσης του προέδρου της εταιρείας κ. Δημητρίου Πενταφράγκα, η οποία είναι καταχωρημέ-νη με διπλώματα ευρεσιτεχνίας σε περισσότερα από 100 κράτη. Με αιχμή του δόρατος το Rolenium, ένα φάρμακο της ELPEN για τη θεραπεία του άσθματος και της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας που χορηγείται με τη συσκευή Elpenhaler®, άνοιξε διάπλατα ο δρόμος για την ELPEN Pharma GmbH, τη θυγατρική εταιρεία της ELPEN στη Γερμανία.

Με σκοπό τη διανομή και την πώληση αυτού του σκευάσματος με την καινοτόμα συσκευή της εται-ρείας, από τον Απρίλιο του 2012 έχει ήδη συσταθεί και δραστηριοποιείται η ELPEN Pharma GmbH που εδρεύει στο Βερολίνο και απασχολεί 40 Γερμανούς εργαζομένους χτίζοντας ισχυρές σχέσεις με 1.400 πνευμονολόγους και 43.000 γενικούς ιατρούς. Πραγματοποιώντας εξαγωγές 30 σκευασμάτων υψη-λής ποιότητας και θεραπευτικής αξίας που υπερβαί-νουν τα 20 εκατ. ευρώ και με ενεργή παρουσία σε 27 ευρωπαϊκές χώρες και 60 παγκοσμίως, η ELPEN προ-σφέρει φροντίδα στον άνθρωπο σε κάθε γωνιά της υφηλίου: Ευρώπη, Αφρική, Ασία, ακόμη και Ωκεανία. Με το βλέμμα συνεχώς στραμμένο στην έρευνα, στην ανάπτυξη, στις επενδύσεις και στις εξαγωγές, ο στόχος της ELPEN είναι να παραμένει ηγέτις στην πνευμονολογία και στο αναπνευστικό, στην καρδι-ολογία, στο κεντρικό νευρικό σύστημα και να έχει έντονη παρουσία σε όλες τις άλλες μεγάλες θερα-πευτικές κατηγορίες. Συγχρόνως η ELPEN εργάζεται για την προσφορά και άλλων προϊόντων υψηλών προδιαγραφών, που βρίσκονται ήδη υπό ανάπτυξη, με στόχο τα επόμενα πέντε χρόνια να αποτελεί έναν αναγνωρισμένο προμηθευτή των Hybrid Generics στον τομέα της πνευμονολογίας. Στις κρίσιμες εποχές που διανύει η Ελλάδα, ο Όμιλος ELPEN κατορθώνει και διατηρεί 730 θέσεις εργασίας στη χώρα, έχοντας μάλιστα κάνει τους τελευταίους μήνες νέες προσλήψεις σε ορισμένες κρίσιμες κατη-γορίες, ενώ παραμένει ανεξάρτητος, βασιζόμενος αποκλειστικά σε ίδιους πόρους.Το 2012 η εταιρεία σημείωσε κύκλο εργασιών 115 εκατ. ευρώ έναντι 113 εκατ. ευρώ το 2011 ενώ τα κέρδη της διαμορφώθηκαν στα 4,3 εκατ. ευρώ έναντι 5,5 εκατ. ευρώ.

Επενδύοντας στην εξαγωγή καινοτομίας

ΕΛΠΕΝ

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Tέσσερις δεκαετίες επιχειρηματικής δραστηριότητας έχει στο ενεργητικό της η φαρμακοβιομηχανία Demo A.Ε. γιορτάζοντας την τεσσαρακονταετία αυτή με νέες επενδύσεις στο χώρο των παραφαρμακευτικών προϊόντων αλλά και με δημιουργία θυγατρικών στο εξωτερικό.

Η εταιρεία Demo ως βιομηχανία ιδρύθηκε το 1973, η ιστορία της όμως ξεκινά 8 χρόνια νωρίτερα όταν το 1965 ξεκίνησε να λειτουργεί ως ένα απλό φαρμακείο. Σήμερα έχει εξελιχθεί σε έναν από τους κυριότε-ρους παραγωγούς φαρμακευτικών προϊόντων στην Ελλάδα με πολύ ισχυρή παρουσία στη νοσοκομειακή αγορά, όπου είναι και η πρώτη φαρμακοβιομηχανία σε πωληθείσες μονάδες. Η έδρα της εταιρείας βρίσκεται στη βόρεια βιομηχα-νική ζώνη της Αθήνας, όπου βρίσκονται και οι τρεις παραγωγικές μονάδες, σε έκταση 40.000 τ.μ. Διαθέτει γραφεία στις μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας και υψηλής τεχνολογίας αποθηκευτικές εγκαταστάσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, γεγονός που επιτρέπει στην εταιρεία να προσφέρει δικές της υπηρεσίες εφο-διασμού (logistics) σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας.Σημαντική είναι η παρουσία της Demo και διεθνώς, καθώς εξάγει τα προϊόντα της σε 50 χώρες σε 4 ηπεί-ρους και το 2013 ίδρυσε θυγατρική στην Κίνα. Η εται-ρεία πραγματοποιεί εξαγωγές στην Κίνα πάνω από δύο δεκαετίες, ενώ σε κάποιες χώρες κατέχει μερίδιο αγοράς 30%. Επίσης η εταιρεία επενδύει σημαντικά σε έρευνα και ανάπτυξη και διαθέτει στο χαρτοφυλά-κιό της εγκεκριμένα περίπου 700 σκευάσματα, 110 εκ των οποίων σε διεθνές επίπεδο.Στην Ελλάδα η εταιρεία κατέχει την πρώτη θέση σε πωλήσεις σε τεμάχια στα ελληνικά νοσοκομεία, ενώ σε διεθνές επίπεδο συγκαταλέγεται μεταξύ των 90 μεγαλύτερων παραγωγών γενοσήμων.Τα τελευταία χρόνια έχει επενδύσει περίπου 60 εκατ. ευρώ σε παραγωγικές εγκαταστάσεις, με το σύνολο των στεγασμένων της χώρων στην Αττική να φθάνει τα 40.000 τ.μ. και 9.000 τ.μ. στο κέντρο logistics στη Θεσσαλονίκη. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 40 ετών τα φαρ-μακευτικά προϊόντα της Demo πολλαπλασιάστηκαν, ενώ η διοίκηση της εταιρείας έχει αποφασίσει να αναπτύσσει τέσσερα - έξι νέα προϊόντα κάθε χρόνο, τα οποία θα παρουσιάζει στη διεθνή αγορά μόλις λήξει η άδεια της ευρεσιτεχνίας.

Με μεγάλες επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη, στο πλαίσιο των οποίων εντάσσεται ένας σημαντικός αριθμός ερευνητικών έργων και η δημιουργία εργα-στηρίου τελευταίας τεχνολογίας, η Demo αναμένεται να καταστεί πρωτοπόρος όμιλος στη διεθνή φαρμα-κευτική αγορά. Η εταιρεία απασχολεί πάνω από 500 άτομα.

Το εργαστήριο έρευνας και ανάπτυξης της Demo, έκτασης πάνω από 1.400 τ.μ., είναι εξοπλισμένο με όλα τα πιο σύγχρονα όργανα και είναι στελεχωμένο με τους κορυφαίους απόφοιτους του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Την ίδια ώρα, ενδεικτικό της δέσμευσης της εταιρείας για κορυφαία ποιότητα, το νέο Εργαστήριο Ποιοτικού Ελέγχου ακολουθεί τις πιο σύγχρονες ορθές εργα-στηριακές διαδικασίες. Έχει έκταση μεγαλύτερη από 1.500 τ.μ. και έχει καταταγεί στα καλύτερα της Ευρώ-πης, καθώς είναι πλήρως εξοπλισμένο με συσκευές κορυφαίας τεχνολογίας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Demo, έχοντας ως βασικό πελάτη εντός συνόρων τα δημόσια νοσοκομεία, αφε-νός υπέστη το 2010 και το 2011 σημαντικές ζημιές λόγω των ομολόγων που κατείχε, αφετέρου έχει πολύ μεγάλες απαιτήσεις από τις νέες μη εξοφλημένες παραγγελίες του 2011 και του 2012.Η εταιρεία το 2012 ολοκλήρωσε τη χρήση με αύξηση του κύκλου εργασιών κατά 15%, στα 107 εκατ. ευρώ, ενώ και τα κέρδη προ φόρων κινήθηκαν ανοδικά κατά 28%, στα 6,2 εκατ. ευρώ.Το 2013 κινείται στα ίδια επίπεδα και θεωρείται από τον κλάδο επιτυχία μετά και τη ραγδαία μείωση των τιμών και την πτωτική πορεία της αγοράς.Από το σύνολο της παραγωγής, το 80% αφορά εξα-γωγές, όμως σε επίπεδο αξίας οι εξαγωγές αντιπρο-σωπεύουν το 30% του τζίρου.

Νέες επενδύσεις και εξωστρέφεια εξασφαλίζουν το μέλλον

DEMO

96

Πριν από περίπου τρία χρόνια η ελληνική φαρμακο-βιομηχανία Specifar γύρισε σελίδα στην ιστορία της περνώντας στον πολυεθνικό φαρμακευτικό όμιλο Watson. Σήμερα, μετά και τη συγχώνευση του μη-τρικού ομίλου με την ευρωπαϊκή Actavis, η ελληνική εταιρεία ατενίζει το μέλλον με περισσότερη αισιο-δοξία ενώ μπορεί να αποτελέσει και ένα σημαντικό κεφάλαιο στην προσπάθεια επιστροφής της χώρας στην ανάπτυξη. Η Specifar ιδρύθηκε το 1933 και αποτελεί σταθερή αξία στην εγχώρια ελληνική φαρμακοβιομηχανία. Οι τομείς της δραστηριότητάς της επικεντρώνονται στην παραγωγή, στη διανομή και στην προώθηση με στόχο την παράδοση υψηλής ποιότητας φαρμάκων στους ασθενείς και στους πελάτες της.Το 2003 η Specifar εξασφάλισε την πρώτη άδεια κυκλοφορίας για προϊόν της σε ξένη αγορά και την επόμενη χρονιά στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία το πρώτο λανσάρισμα προϊόντος στην Ευρωπαϊκή Ένω-ση, σηματοδοτώντας την έναρξη μιας εντυπωσιακής αναπτυξιακής πορείας με άξονα τις εξαγωγές. Το 2005 επικεντρώθηκε στην ελληνική αγορά, επεκτεί-νοντας ταχέως τον προϊοντικό της κατάλογο και την κάλυψη ολοένα και περισσότερων ειδικοτήτων, κατα-φέρνοντας σε σύντομο χρονικό διάστημα να γίνει μια εκ των κορυφαίων εταιρειών του εγχώριου κλάδου.Από το 2011 η Specifar ανήκει στην οικογένεια της Actavis, η οποία είναι σήμερα η τρίτη μεγαλύτερη εταιρεία γενοσήμων στον κόσμο με παρουσία σε περισσότερες από 60 χώρες και 33 αγορές, έχοντας πρόσβαση σε περισσότερες από 600 δραστικές ουσίες σε ένα ευρύ θεραπευτικό οπλοστάσιο, καθώς και σε ένα εκτεταμένο παγκόσμιο δίκτυο έρευνας και ανάπτυξης, το οποίο σταθερά επενδύει μεταξύ άλ-λων και σε όλες τις τεχνολογικά καινοτόμες μορφές φαρμάκων και βι-ομοειδών (bio-similars). Παράλληλα

η Specifar διατηρεί την ελληνικότητά της σεβόμενη τους θεσμούς και συμμετέχοντας ενεργά σε δράσεις κοινωνικής ευθύνης.Σήμερα η Specifar κατατάσσεται ανάμεσα στις 30 πρώτες φαρμακευτικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα και μεταξύ των κορυφαίων εγχώριων εταιρειών γενό-σημων φαρμάκων, παρουσιάζοντας έναν από τους μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης στην ελληνική φαρμακευτική αγορά.Το 2012 η εταιρεία κατάφερε να σημειώσει άνοδο του κύκλου εργασιών της στα 82,9 εκατ. ευρώ έναντι 73,5 εκατ. ευρώ το 2012, ενώ η λογιστική απομείωση κάποιας συμμετοχής προκάλεσε ζημιές 6 εκατ. ευρώ έναντι κερδών 17 εκατ. ευρώ.

Ατενίζοντας το μέλλον από το άρματης ευρωπαϊκής Actavis

Specifar

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Σε αλλαγή σελίδας στην επιχειρηματική της ιστορία προχωρεί η Lavipharm, φαρμακοβιομηχανία η οποία έχει συμπληρώσει πάνω από έναν αιώνα δραστηρι-ότητας. Ο όμιλος, προσπαθώντας να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις του κλάδου της υγείας, ενισχύει την εξωστρέφειά του και επαναπροσδιορίζει τη θέση του στην ελληνική αγορά περιορίζοντας τον κλάδο του χονδρεμπορίου. Στο πλαίσιο αυτό, οι προτεραιότητες του ομίλου επικεντρώνονται κυρίως στην περαιτέρω ενίσχυ-ση της εξαγωγικής δραστηριότητας, με στόχο τη διείσδυση των διαδερμικών προϊόντων που παράγει στην παγκόσμια αγορά, αλλά και στην ενίσχυση του χαρτοφυλακίου φαρμακευτικών προϊόντων που κυ-κλοφορούν στην ελληνική αγορά με νέα, γενόσημα σκευάσματα. Ναυαρχίδα για τη διεθνή εξάπλωσή του αποτελεί η εξειδίκευσή του στην τεχνολογία των δια-δερμικών συστημάτων. Ο όμιλος διαθέτει ένα ισχυρό χαρτοφυλάκιο προϊόντων και στόχος είναι να βρουν το δρόμο προς την αγορά. Η Lavipharm διαθέτει επίσης ένα από τα ελάχιστα εργοστάσια παραγωγής διαδερμικών συστημάτων στην Ευρώπη και στόχος είναι να αποτελέσει το πλεονέκτημα υπεροχής έναντι του ανταγωνισμού. Στην Ελλάδα η Lavipharm αναπτύσσει, αντιπροσω-πεύει, παράγει, διακινεί και προωθεί προϊόντα ιδίας έρευνας και ανάπτυξης, καθώς και προϊόντα τρίτων, ενώ παραμένει ο ισχυρότερος συνεργάτης στον τομέα των υπηρεσιών. Στον χώρο των υπηρεσιών, το δίκτυο πωλήσεων της Lavipharm στηρίζεται στη φαρμακαποθήκη LAS αλλά και στο ισχυρό κέντρο δι-ανομής της, τη Pharma Logistics. Ειδικότερα ο όμιλος διαχειρίζεται μία από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές φαρ-μακαποθήκες στην Ελλάδα που παρέχει υπηρεσίες logistics σε φαρμακεία, νοσοκομεία και αποθήκες με ταχύτητα επεξεργασίας 600 παραγγελιών ανά ώρα. Διαθέτει αποθηκευτικά κέντρα στην Παιανία και σε τέσσερις μεγάλες πόλεις στην επικράτεια. Από τα σημαντικότερα παραγόμενα προϊόντα της Lavipharm θεωρείται το διαδερμικό σύστημα της φαιντανύλης Fentadur, το οποίο κυκλοφορεί σε Ελ-λάδα και στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε., ενώ εδώ και χρόνια αναμένεται η κυκλοφορία του στις ΗΠΑ. Επιπλέον στην Ελλάδα επεκτάθηκε η συνεργασία με την εταιρεία Pfizer, η οποία, πέρα από το patch της νιτρογλυκερίνης, προωθεί στην ελληνική αγορά και το διαδερμικό σύστημα φαιντανύλης.

Όσον αφορά την παραγωγή της, στις εγκαταστάσεις της η εταιρεία μπορεί να παράγει 830 εκατ. δισκία, 47 εκατ. μονάδες, 140 εκατ. διαδερμικά συστήματα χορήγησης εσωτερικής χρήσεως, 23 εκατ. μπουκα-λάκια υγρών και 8 εκατ. σωληνάρια αλοιφών. Επίσης μπορεί να παράγει 4,5 εκατ. σωληνάρια κρέμες και γαλακτώματα, σαμπουάν, καθώς και 6 εκατ. μπουκά-λια σαμπουάν και λοσιόν. Η εταιρεία έχει ιδρύσει τη θυγατρική Pharma Plus, η οποία δραστηριοποιείται στον τομέα εμπορίας, αντιπροσώπευσης, πώλησης, διανομής και διάθεσης κάθε είδους προϊόντος, εξοπλισμού, υλικού καθώς και παροχής υπηρεσιών προς φαρμακεία, φαρμακα-ποθήκες, φαρμακευτικές εταιρείες και συνεργάζεται ήδη με 90 φαρμακεία. Στο εξωτερικό επίσης αναπτύσσει τον τομέα της έρευνας με τρεις εταιρείες στις ΗΠΑ και δύο στη Γαλλία.Το 2012 ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών της Lavipharm διαμορφώθηκε σε 37 εκατ. ευρώ έναντι 168,7 εκατ. ευρώ το 2011, με τη μείωση αυτή να αφο-ρά τον περιορισμό της εμπορικής δραστηριότητας της εταιρείας καθώς μειώθηκε η δραστηριότητα του θυγατρικού ομίλου LAS μετά την αποεπένδυση από φαρμακαποθήκες σε Ιωάννινα, Καβάλα, Πάτρα και Λάρισα. Το 2012 έκλεισε για τον όμιλο με ζημιές 10,6 εκατ. ευρώ έναντι 13,4 εκατ. ευρώ το 2011. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2013 ο κύκλος εργασιών παρουσίασε πτώση 14% (16,16 εκατ. ευρώ έναντι 18,99 εκατ. το 2012) και τα ενοποιημένα αποτελέσμα-τα διαμορφώθηκαν σε ζημιές προ φόρων ύψους 6,09 εκατ. έναντι ζημιών 5,44 εκατ. το αντίστοιχο περυσινό διάστημα.

Στόχος η ενίσχυση των εξαγωγών

Lavipharm

98

Με το βλέμμα συνεχώς στις εξελίξεις, στις συγκυρίες, στις ανακατατάξεις και στις απαιτήσεις των καιρών η φαρμακευτική εταιρεία Galenica λειτουργεί ως ανοι-κτό μοντέλο καινοτομίας και συμμετέχει σε πλήθος συνεργασιών με ερευνητικούς οίκους της Ευρώπης, των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και της Ινδίας. Η ιστορία της ξεκινά το 1974, όταν ο Διονύσιος Βαρελάς από κοινού με τον Βασίλειο Ταμβακά συ-στήνουν την Galenica, με αποκλειστικό αντικείμενο την παραγωγή και εμπορία πρωτότυπων φαρμακευ-τικών προϊόντων. Πρόκειται για την πρώτη ελληνική φαρμακευτική επιχείρηση που επικεντρώνεται στην αναζήτηση, στην απόκτηση, στην κατοχύρωση τεχνογνωσίας και αξιοποίησής της στην ελληνική αγορά. Την ίδια χρονιά κατασκευάζεται και η πρότυ-πη μονάδα παραγωγής φαρμακευτικών ιδιοσκευα-σμάτων της εταιρείας στη Χαλκίδα.Το 1992 η Galenica εξαγοράζει την Olvos Science, μια ταχέως αναπτυσσόμενη, δυναμική εταιρεία με καθαρά εμπορικό προσανατολισμό στην αγορά των προϊόντων υγείας που διακινούνται μέσω φαρμακεί-ου.Το 1999, στοχεύοντας στις αναπτυσσόμενες αγορές των Βαλκανίων, αναλαμβάνει τη διοίκηση της μεγα-λύτερης φαρμακοβιομηχανίας της Ρουμανίας, της Sicomed, και το 2000 προχωρεί στην πρώτη επένδυ-ση στον τομέα της βιοτεχνολογίας.

Το 2011 η Galenica, εκτιμώντας τις ραγδαίες εξελίξεις στο χώρο του φαρμάκου στη χώρα μας, προχώρησε σε στρατηγική συνέργεια με την ελληνική φαρμακευ-τική εταιρεία Minerva A.E.H Galenica δραστηριοποιείται έντονα στον τομέα αναζήτησης, ανάπτυξης ιδίων προϊόντων, ανάπτυ-ξης - συνανάπτυξης και μελέτης νέων φαρμάκων και θεραπειών για διαφορετικές κατηγορίες με κυρίαρχη προτεραιότητα την ασφάλεια και την αποτελεσματι-κότητα υψηλής ποιότητας φαρμακευτικών προϊό-ντων.

Σε επίπεδο βασικής ερευνητικής δραστηριότητας συνεργάζεται με ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια και ερευνητικούς οίκους και εταιρείες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ στο πλαίσιο της ανάπτυξης και της αξιολόγησης ειδικών φαρμακευτικών εφαρμο-γών συμμετέχει στην εκπόνηση κλινικών μελετών τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Στον τομέα της έρευνας η Galenica εστιάζει στην απόκτηση τεχνογνωσίας για την ανάπτυξη καινοτό-μων προστιθέμενης αξίας φαρμακευτικών μορφών μέσω της νέα εταιρείας στην οποία συμμετέχει, της Expermed. Τα τελευταία χρόνια η εταιρεία πραγματοποιεί επεν-δύσεις στον τομέα της βιοτεχνολογίας, αναγνωρίζο-ντας τη σημασία των εφαρμογών της στη δυνατότη-τα ανακάλυψης νέων μεθόδων, τόσο για τη θεραπεία, όσο και για την πρόληψη ασθενειών.Στο πλαίσιο της διεύρυνσης των πωλήσεών της, πραγματοποιεί με απόλυτη επιτυχία σταθερά βήματα επέκτασης και σε άλλες ευρωπαϊκές αγορές, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις βαλκανικές χώρες. Το ανθρώπινο δυναμικό της Galenica ανέρχεται σε 300 άτομα, ενώ η εταιρεία καλύπτει ένα ευρύ φάσμα συνταγογραφούμενων φαρμάκων, όπως αιματολο-γικά, αναλγητικά – αντιφλεγμονώδη, αντιαλλεργικά, αντιεμετικά, γαστρεντερολογικά, γυναικολογικά, δερματολογικά, καρδιολογικά, ογκολογικά, παθή-σεων αισθητηρίων οργάνων και του αναπνευστικού συστήματος. Παράλληλα όμως η Galenica δραστη-ριοποιείται και στα OTC προϊόντα για κρυολόγημα, πόνους μυών, ρινίτιδα, τραύμα-έγκαυμα, φθειρίαση και ωτική υγιεινή.Το 2012 η εταιρεία παρουσίασε κύκλο εργασιών 36,26 εκατ. ευρώ και ζημιές 919 εκατ. ευρώ, έναντι τζίρου 41,16 εκατ. ευρώ και ζημιάς 1,38 εκατ. ευρώ το 2011.

Αναζητώντας καινοτόμες ιδέες εντός και εκτός συνόρων

Galenica

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Επιδιώκοντας την ενίσχυση της δυναμικότητάς της αλλά και των δυνατοτήτων της να προσφέρει τις υπη-ρεσίες της σε μεγάλους πολυεθνικούς κολοσσούς, η εταιρεία Cana συνέχισε και το 2013 τις επενδύσεις σε εξοπλισμό και εγκαταστάσεις ενώ ταυτόχρονα πι-στοποιήθηκε και κατά ISO 9001:2008. Συγκεκριμένα κατά την περίοδο Σεπτεμβρίου - Νοεμβρίου 2012, η εταιρεία προχώρησε στην αναβάθμιση του μηχανο-λογικού εξοπλισμού και των χώρων του εργοστασίου με σκοπό την πλήρη ετοιμότητά της για την αύξηση και τη διεύρυνση της παραγωγής. Έτσι σήμερα τα Φαρμακευτικά Εργαστήρια Cana έχουν τη δυνατότητα να παράγουν, εκτός από φαρμακευτικά προϊόντα, καλλυντικά και βιοκτόνα προϊόντα. Επιπλέον έγινε επένδυση σε σύγχρονο εξοπλισμό για την παραγωγή ιατροτεχνολογικών προϊόντων και συμπληρωμάτων διατροφής. Η μονά-δα παραγωγής της Cana έχει πλέον τη δυνατότητα να υποστηρίξει ένα ακόμη ευρύτερο φάσμα προϊόντων υγείας ειδικών προδιαγραφών και απαιτήσεων.Ξεκινώντας από το 1928 και ακολουθώντας μια επιτυχημένη πορεία τα Φαρμακευτικά Εργαστήρια Cana έχουν πλέον καθιερωθεί ως ένας σταθερός συνεργάτης στην Ελλάδα διακεκριμένων πολυεθνι-κών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στο χώρο των φαρμακευτικών και συναφών προϊόντων υψηλής ποιότητος. Σήμερα συνεργάζεται με 14 οίκους του εξωτερικού έχοντας την ευκαιρία να διαθέτει στην ελληνική αγορά περισσότερους από 2.000 κωδικούς προϊόντων.Με την ευρεία γκάμα των προϊόντων της η Cana απευθύνεται σχεδόν στο σύνολο των επαγγελματι-ών υγείας της χώρας μας. Για το σκοπό αυτόν έχει δημιουργήσει εξειδικευμένες ομάδες marketing και πωλήσεων, τα στελέχη των οποίων επισκέπτονται σε ετήσια βάση περισσότερα από 33.000 άτομα, ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και πάνω από 7.000 ιδιω-τικά φαρμακεία.Ο θεμέλιος λίθος της εταιρείας τέθηκε από τον Κώστα Κανάρογλου που γεννήθηκε στο Ικόνιο της Καππα-δοκίας το 1898. Φοίτησε στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης και μετά εργάστηκε στο γνωστό Ελληνικό Φαρμακείο Μωραΐτη και βρίσκεται στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Ο Κανάρογλου προτού δημιουργήσει τη δική του εταιρεία είχε ήδη σημαντική πορεία στην αντιπρο-σώπευση φαρμακευτικών οίκων του εξωτερικού, ενώ παράλληλα παρασκευάζει ο ίδιος και πουλάει καλλυντικά και παραφαρμακευτικά προϊόντα, όπως το Petrole Cana, τη Ροδαλίνη Χιών και την πούδρα Ρέα - «Διά να είσθε ωραία».Η εταιρεία που ιδρύει εισάγει γνωστά προϊόντα, όπως τα Fissan, Cusi, Guigoz και British Cod Liver Oils. Τον Οκτώβριο του 1951 η εταιρεία μετεξελίσσεται στην Ανώνυμο Εταιρεία Φαρμακευτικά Εργαστήρια Cana Α.Ε. Τον Φεβρουάριο του 1952 η εταιρεία αγορά-ζει οικόπεδο με βιομηχανικό κτίριο στο Ηράκλειο Αττικής, όπου μεταφέρεται η παραγωγή. Τα μέσα της δεκαετίας βρίσκουν την Cana με περισσότερα από 120 προϊόντα και με 24 αντιπροσωπείες οίκων του εξωτερικού, όπως τις Asta-Werke, British Cod Liver Oils, British Oxygen, Fissan, ICI, Cusi, Dubois, Eska, Lohmann, Smith Nephew, Vitamins Ltd και Feen-a-mint.Τη δεκαετία του 1990 εγκαινιάζονται οι επεκτάσεις των γραφείων και αποθηκών της εταιρείας. Η Cana είναι πλέον από τις σημαντικές ελληνικές εταιρείες στους τομείς των καρδιολογικών και ογκολογικών φαρμάκων. Η δεκαετία του 2000 χαρακτηρίζεται από την επέκταση της Cana στην αγορά της ειδικής διατροφής με τα προϊόντα κλινικής διατροφής της Nestle, την αντιπροσώπευση του οίκου Dr. Schär με τρόφιμα ελεύθερα γλουτένης και την κάλυψη της κατ’ οίκον νοσηλείας ασθενών. Η εταιρεία επεκτείνεται και κτιριακά στο νέο σύγχρονο κτίριο γραφείων επί της λεωφόρου Ηρακλείου.Το 2011 η Cana αναλαμβάνει τη διάθεση των επιθε-μάτων για τη φροντίδα και επούλωση τραυμάτων, ελκών και πληγών, επεκτείνοντας τη συνεργασία της με την εταιρεία Molnlycke. Επίσης ξεκινά συνεργασία με την Covidien, ηγετική εταιρεία στο χώρο των ια-τρικών συσκευών και αναλωσίμων, για την προώθη-ση ιατροτεχνολογικών προϊόντων, με έμφαση στην αγγειακή θεραπεία, τα αναπνευστικά, το monitoring, τους αναπνευστήρες και τις ιατρικές προμήθειες αναλωσίμων.To 2012 η εταιρεία πέτυχε πωλήσεις 27,3 εκατ. ευρώ έναντι 43,9 εκατ. ευρώ το 2011 και κέρδη 369.000 ευρώ έναντι ζημιάς 1,1 εκατ. ευρώ.

Σταθερή αξία για 85 χρόνια στο χώρο του φαρμάκου

CANA

100

«Γεννημένη» το 1967 η Genepharm είναι μια φαρ-μακευτική εταιρεία αφιερωμένη στην ανάπτυξη, στην κατασκευή, στην προώθηση και στη διανομή μιας ευρείας γκάμας γενόσημων φαρμακευτικών προϊόντων. Αρχικά στραμμένη στην ελληνική αγορά, η Genepharm πλέον έχει επεκταθεί και πουλάει τα προϊόντα της στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική, στην Ασία και στην Κεντρική και Νότια Αμερική. Η πρώτη παραγωγική μονάδα της Genepharm εγκαινιάστηκε το 1974, ενώ η επέκταση στις διεθνείς αγορές άρχισε στη δεκαετία του ’80. Το 1992 η εταιρεία πιστοποιήθηκε ως προμηθεύτρια εταιρεία της UNICEF. Το 2005 έγινε αποδεκτή ως προμηθεύ-τρια εταιρεία από τις αρχές υγείας της Αυστραλίας, το 2010 από το Συμβούλιο των Χωρών του Κόλπου και το 2011 από το υπουργείο Υγείας της Τουρκίας. Επίσης από το 2006 η Genepharm θεμελίωσε δύο νέες ογκολογικές εγκαταστάσεις. Στην Ελλάδα η εταιρεία παράγει και προωθεί τα δικά της πατενταρισμένα γενόσημα, καλύπτοντας 8.300 γιατρούς σε διάφορους θεραπευτικούς τομείς και συγκεκριμένα στην καρδιολογία, στη δερματολο-γία, στη γαστρεντερολογία, στη γυναικολογία, στη νευρολογία, στην ογκολογία, στην παθολογία, στην πνευμονολογία, στην ουρολογία και στα ορθοπεδικά. Διαθέτει υπερσύγχρονες παραγωγικές εγκαταστά-σεις 12.000 τ.μ. στην Παλλήνη Αττικής. Το 2001 ολοκληρώθηκε μεγάλης κλίμακας εκσυγχρονισμός και επέκταση των εγκαταστάσεών της, σύμφωνα με τα EU GMP’s. Το 2008 επεκτάθηκαν εκ νέου οι εγκαταστάσεις της εταιρείας με τη δημιουργία δύο νέων μονάδων παραγωγής ογκολογικών προϊόντων (στερεών και ενέσιμων).

Κατά τη διάρκεια των ετών 2000-2012 οι συνολικές επενδύσεις της Genepharm σε παραγωγικές εγκατα-στάσεις και ανάπτυξη νέων προϊόντων ανήλθαν στο ποσό των 53 εκατ. ευρώ.Η εξαγωγική δραστηριότητα της εταιρείας εκτείνεται σε 58 χώρες παγκοσμίως και αυξάνεται με ιδιαίτερα ταχείς ρυθμούς, καλύπτοντας σήμερα ποσοστό άνω του 75% του συνολικού κύκλου εργασιών της.Η Genepharm παράγει 347 διαφορετικούς κωδικούς προϊόντων και η συνολική παραγωγική δυναμικότητά της ανά κατηγορία προϊόντων είναι για συμβατικά φάρμακα 780 εκατ. ταμπλέτες, 260 εκατ. κάψουλες, 7,5 εκατ. φιαλίδια και 3,7 εκατ. ρινικά διαλύματα, ενώ για τα ογκολογικά φθάνει τα 230 εκατ. ταμπλέτες, 75 εκατ. κάψουλες και 17 εκατ. φιαλίδια (ενέσιμα).Η Genepharm A.E. παρουσίασε το 2012 πωλήσεις ύψους 25,52 εκατ. ευρώ, αυξημένες έναντι εκείνων του 2011 (24,48 εκατ. ευρώ) κατά 4,2%, κατέγραψε EBITDA 3,51 εκατ. ευρώ (2,54 εκατ. ευρώ το 2011), ζη-μιές προ φόρων 2,92 εκατ. ευρώ (0,87 εκατ. ευρώ) και καθαρές ζημιές περίπου 2,94 εκατ. ευρώ (1,32 εκατ. ευρώ), με σύνολο απασχολουμένων κεφαλαίων 49,40 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα ίδια κεφάλαια είναι 4,94 εκατ. ευρώ. Η απόδοση του μέσου ενεργητικού της χρήσης 2012 σε EBITDA ήταν 7,1% (4,5% ένα έτος πριν).

Επένδυσε πάνω από 50 εκατ. ευρώ την τελευταία δεκαετία

Genepharm

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Για περισσότερα από 90 χρόνια η εταιρεία Ν. Πετσιά-βας Α.Ε. δραστηριοποιείται στην ελληνική αγορά και πλέον έχει αναπτύξει μια πολυσχιδή δραστηρι-ότητα, με επικέντρωση τις τελευταίες δεκαετίες στο χώρο της υγείας. Η εταιρεία ιδρύθηκε το 1920 και η διοίκησή της, συνεχίζοντας την παράδοση και εκ-συγχρονίζοντας τη δραστηριότητά της στα σημερινά εμπορικά δεδομένα και στις απαιτήσεις της εποχής, βρίσκεται στα χέρια της τρίτης γενεάς της οικογένει-ας Πετσιάβα.Ο κλάδος της υγείας περιλαμβάνει το Φαρμακευτικό Τμήμα που παράγει και διανέμει φάρμακα με την επωνυμία της εταιρείας αλλά και για λογαριασμό τρίτων, ενώ το Τμήμα Προϊόντων ΟΤC ειδικεύεται στις πωλήσεις και στη διανομή προϊόντων ΟΤC σε φαρμακεία και χονδρεμπόρους. Την ίδια στιγμή το Τμήμα Νοσοκομειακών Προϊόντων ειδικεύεται στα ιατρικά προϊόντα και προμηθεύει χειρουργικό και νοσοκομειακό υλικό.Παράλληλα τη δραστηριότητα της εταιρείας συμπλη-ρώνουν τα τμήματα των καταναλωτικών προϊόντων (καλσόν - κάλτσες, εσώρουχα και μαγιό), χημικών, πρώτων υλών για τη βιομηχανία, πλαστικών και κλω-στοϋφαντουργικών μηχανημάτων.Ειδικότερα, η Ν. Πετσιάβας Α.Ε. δραστηριοποιείται στον φαρμακευτικό τομέα κυκλοφορώντας στην Ελλάδα, για παραπάνω από 40 έτη, τα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα Euthyrox και Glucophage (Merck Serono), που παρασκευάζονται στην Ελλάδα, αλλά και το Ultra Levure (Laboratoires Biocodex). Το Τμήμα Προϊόντων Υγείας (OTC) της εταιρείας αποτελείται από τα Τμήματα Marketing, Πωλήσεων

και Customer Service. Η επιχείρηση απασχολεί 20 άτομα, από τα οποία 15 είναι εξειδικευμένοι πωλητές και ιατρικοί επισκέπτες. Επίσης μέσα από τη μακροχρόνια παράδοση της Ν. Πετσιάβας στον τομέα της υγείας, το Τμήμα Νοσο-κομειακών-Χειρουργικών Ειδών δραστηριοποιείται στα νοσοκομεία και νοσηλευτήρια όλης της χώρας, διαθέτοντας ποικίλα αναλώσιμα και μη υγειονομικά υλικά και χειρουργικά είδη, όπως: επιδεσμικά υλικά διαγνωστικά εργαλεία, χειρουργικά εργαλεία, χει-ρουργικά μηχανήματα, ορθοπεδικά εμφυτεύματα και σωλήνες παροχετεύσεως.Το Τμήμα Νοσοκομειακών-Χειρουργικών Ειδών λειτουργεί με άρτιο σύστημα ποιοτικού ελέγχου και είναι πιστοποιημένο σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Πρό-τυπο Διαχείρισης Ποιότητας EN ISO 9001:2000.Η εξυπηρέτηση των πελατών του Τμήματος Νοσοκο-μειακών-Χειρουργικών Ειδών για περισσότερα από 30 χρόνια έχει καθιερώσει τη Ν. Πετσιάβας Α.Ε. ως μία από τις πλέον αξιόπιστες εταιρείες στο χώρο της υγείας.Η εταιρεία το 2012 σημείωσε μικρή μείωση πωλή-σεων στα 15 εκατ. ευρώ έναντι 15,8 εκατ. ευρώ και κέρδη 952.000 ευρώ έναντι 904.000 ευρώ το 2011.

Για περισσότερα από 90 χρόνια στην ελληνική αγορά

Πετσιάβας Ν.

102

Σχετικά νέα αλλά ήδη με σημαντική παρουσία στο χώρο του φαρμάκου, η Libytec Φαρμακευτική Α.Ε. αντιπροσωπεύει μια σύγχρονη αντίληψη στο χώρο της υγείας, ανταποκρινόμενη στις σύγχρονες απαι-τήσεις.Ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 2008 με στόχο να προσφέρει στο χώρο της υγείας αξιόπιστες προτάσεις σύγχρο-νων φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων και διαθέτει ένα αξιόλογο χαρτοφυλάκιο φαρμάκων σε πολλές θεραπευτικές κατηγορίες.Η Libytec διαθέτει στην ελληνική αγορά ποιοτικά φαρμακευτικά προϊόντα, υψηλής θεραπευτικής αξίας και καινοτόμες δραστικές ουσίες που ξεχωρίζουν στη θεραπευτική κατηγορία τους. Όλα τα προϊόντα της εταιρείας εγκρίνονται, παράγονται και διανέμονται σύμφωνα µε την τρέχουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία και κατακτούν την εμπιστοσύνη των ασθενών και των επαγγελματιών υγείας.

Μερικά από αυτά είναι τα εξής:● Omeprazole gr capsules 20mg & 40mg● Fluconazole capsules 150mg● Sodium Hyaluronate sol. inj. 20mg/2ml● Clopidogrel f. c. tablets 75mg● Alendronate tablets 70mg● Risedronate 35mg f.c tablets 70mg● Glucosamine Sulphate 1,5g/ sachet● Atorvastatin f.c. tablets 20mg● Simvastatin f.c.tablets 40mg● Clarithromycin f.c.tablets 500mg & susp 250mg/5ml● Calcitonin, Salmon 200 I.U/doses (nasal spray)

Τα προϊόντα της εταιρείας καλύπτουν θεραπευτικές κατηγορίες για παθήσεις του πεπτικού και του κυκλο-φορικού συστήματος, για λοιμώξεις, αρθροπάθειες και μυοσκελετικές παθήσεις, ενώ παράγει και φάρμα-κα επιδρώντα στο μεταβολισμό των οστών.Δευτερευόντως επενδύει σε καινούργιες συνεργα-σίες που ανοίγουν νέους ορίζοντες ανάπτυξης και εξέλιξης. Προάγει και στηρίζει καινοτόμες ιδέες σε συνεργασία με τους φορείς υγείας.

Παράλληλα η Libytec επενδύει στο ανθρώπινο δυ-ναμικό με συνεχή εκπαίδευση, υποστηρίζοντας τους ανθρώπους που συμβάλλουν καθημερινά στην υλο-ποίηση των στόχων της εταιρείας, παροτρύνοντας την πρωτοβουλία και ενθαρρύνοντας την καινοτομία.Η Libytec Φαρµακευτική Α.Ε. σχεδιάζει την επέ-κταση των δραστηριοτήτων της και στηρίζεται σε αξιόπιστους συνεργάτες µε ένα δυναµικό portfolio προϊόντων, όπως είναι οι IBSA, Pharmathen, Μινέρβα Φαρµακευτική, KRKA, CHEMO.Επίσης πρόσφατα η εταιρεία ενίσχυσε το χαρτοφυ-λάκιό της με ένα προϊόν στο χώρο των δερμοκαλλυ-ντικών, το CG210 για την αντιμετώπιση της τριχόπτω-σης. Όραμα της εταιρείας είναι να προσφέρει άμεση πρόσβαση σε ασφαλή και αποτελεσματικά φάρμακα, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα τις ανάγκες των ασθε-νών και το έργο των επαγγελματιών υγείας. Η στρατηγική της Libytec κινείται σε δύο άξονες. Κατ’ αρχάς στη διασφάλιση καινοτόμων φαρμάκων υψηλής ποιότητας, που προσφέρουν θεραπευτι-κές λύσεις σε ένα ευρύ φάσμα παθήσεων. Όλα τα προϊόντα της εταιρείας εγκρίνονται, παράγονται και διανέμονται σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ε.Ε., ενώ ήδη η «υπογραφή» της Libytec είναι αναγνωρίσιμη, κερδίζοντας την εκτίμηση των επαγγελματιών υγείας και την εμπιστοσύνη των ασθενών.Η ανάπτυξη και η πρόοδος της εταιρείας είναι αποτέλεσμα της διαρκούς βελτίωσης της απόδοσης του ανθρώπινου δυναμικού. Η ομάδα πωλήσεων της εταιρείας αποτελείται από 40 άτομα µε μεγάλη εμπειρία στη φαρμακευτική αγορά. Οι επιστημονικοί συνεργάτες της εταιρείας ενημερώνουν πάνω από 5.000 μέλη της ιατρικής επιστημονικής κοινότητας σε όλη την Ελλάδα. Η ανοδική πορεία της εταιρείας αποτυπώνεται και σε αριθμούς. Συγκεκριμένα το πρώτο έτος λειτουργίας της (2008-2009) ο συνολι-κός αριθμός εργαζομένων ανερχόταν σε 39 άτομα, εκ των οποίων τα 34 απασχολούνταν στους τομείς πωλήσεων και μάρκετινγκ.Το 2012 η εταιρεία παρουσίασε κύκλο εργασιών 6,35

Σημαντική παρουσία στο χώρο του φαρμάκου

LIBYTEC

ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ

ΦαρΜακαποθήκες

104

Η συνεχιζόμενη μείωση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, η οποία από το 2009 ακολουθεί καθοδική πορεία προσαρμοζόμενη στο στόχο του μνημονίου, που είναι ο περιορισμός της σε 2 δισ. ευρώ το 2014, σε συνδυασμό με τις συνακόλουθες μειώσεις στις τιμές των φαρμάκων, τις εξελίξεις στο ρυθμιστικό πλαίσιο του κλάδου και τον περιορισμό της αγορα-στικής δύναμης του πληθυσμού, εκτιμάται ότι θα οδηγήσουν σε περαιτέρω μείωση του μεγέθους της αγοράς φαρμακείων τη διετία 2013-2014. Μάλιστα εκτιμάται ότι η μείωση το 2013 θα ξεπεράσει το 10% σε σχέση με το 2012 και αναμένεται να περιοριστεί σε 6%-8% το 2014.Αξίζει να σημειωθεί ότι η μείωση της αγοράς φαρμά-κου επηρεάζει δραματικά τη λειτουργία των ελληνι-κών φαρμακαποθηκών, οι οποίες ως βασικό πρόβλη-μά τους έχουν την επισφάλεια των φαρμακείων. Παρ’ όλα αυτά και κατά την κακή χρήση 2013 οι ελληνικές φαρμακαποθήκες δείχνουν στοιχεία αντοχής. Στον κλάδο χονδρικού εμπορίου (διανομή) φαρμά-κων και παραφαρμακευτικών προϊόντων δραστη-ριοποιείται μεγάλος αριθμός φαρμακαποθηκών, ιδιωτικών επιχειρήσεων και συνεταιρισμών φαρμα-κοποιών, με μακρόχρονη και ισχυρή παρουσία και δυναμική. Οι ελληνικές φαρμακαποθήκες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του τομέα υγείας, με σημα-ντική συνεισφορά στην ελληνική οικονομία. Στην ελληνική αγορά φαρμακαποθηκών εκτιμάται ότι δραστηριοποιούνται, στην παρούσα φάση, περίπου 100 επιχειρήσεις και περίπου 45 συνεταιρισμοί, με τον τζίρο πλέον να μοιράζεται 50%-50% ανάμεσα σε ιδιωτικές φαρμακαποθήκες και συνεταιρισμούς. Οι είκοσι μεγαλύτεροι χονδρέμποροι φαρμάκων (ανεξάρτητες εταιρείες και προμηθευτικοί συνεταιρι-σμοί φαρμακοποιών) κατέχουν το 50% της εξεταζό-μενης αγοράς (σε αξία).

Στην Ελλάδα ο αριθμός των φαρμακαποθηκών είναι μεγάλος σε σχέση με το μέγεθος της χώρας και συ-γκριτικά με την ευρωπαϊκή αγορά. Μάλιστα η χώρα μας καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση στην Ευρώπη σε πλήθος φαρμακαποθηκών ανά κάτοικο και την τρίτη θέση όσον αφορά το συνολικό αριθμό φαρμακαπο-θηκών, γεγονός που αποτελεί ένδειξη υπερπροσφο-ράς και έντονου ανταγωνισμού. Η εξάρτηση από το τραπεζικό σύστημα, το οποίο σήμερα έχει περιορίσει σημαντικά τις χρηματοδοτή-σεις του, και η αύξηση των ημερών πίστωσης προς τα φαρμακεία, λόγω καθυστέρησης πληρωμών του Δημοσίου, έχουν ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της ρευστότητας του κλάδου. Ταυτόχρονα οι περιορισμέ-νες πιστώσεις των φαρμακοβιομηχανιών στον κλάδο (που συνήθως δεν υπερβαίνουν τις 30 ημέρες), σε συνδυασμό με την επιμήκυνση του χρόνου είσπρα-ξης των απαιτήσεων του κλάδου από τα φαρμακεία (ξεπερνούν τις 70 ημέρες), εντείνουν το πρόβλημα ρευστότητας στις φαρμακαποθήκες. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αρνητικές εξελίξεις σε μεγάλους ομίλους το 2011, οι οποίοι προμήθευαν ση-μαντικό αριθμό φαρμακείων, επηρέασαν αντίστοιχα τον κλάδο καθώς οι υπόλοιπες επιχειρήσεις, δεδομέ-νης της οικονομικής συγκυρίας, δυσκολεύονται να «απορροφήσουν» το μεγάλο πελατολόγιό τους.

ΑνταγωνισμόςΌσον αφορά τον ανταγωνισμό μεταξύ των επιχει-ρήσεων του κλάδου είναι ιδιαίτερα έντονος και οφείλεται κυρίως στο μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο καθώς και στην επαναφορά των εκπτώσεων από τις αρχές του έτους, που ακολούθησε τη μείωση του ποσοστού κέρδους των φαρμακαποθηκών σε 5,12% που πραγματοποιή-θηκε το 2011. Η δυνατότητα εισόδου νέων ανταγωνιστών στην αγορά είναι περιορισμένη λόγω του χαμηλού περιθω-ρίου μεικτού κέρδους, των υψηλών απαιτούμενων κεφαλαίων κίνησης, του διευρυμένου δικτύου διανο-μής που πρέπει να αναπτυχθεί, λόγω της διασποράς και του πλήθους των φαρμακείων και των υψηλών επισφαλειών.

ΦαρμακαποθήκεςΛειτουργώντας σε ένα έντονα προκλητικό περιβάλλον

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Αγορά Όπως καταδεικνύεται από τα στοιχεία του ΕΟΦ για το 2012, η αξία των φαρμακευτικών σκευασμάτων που διακινήθηκαν από τις φαρμακαποθήκες και τα φαρμακεία πέρυσι έφθασε τα 4,56 δισ. ευρώ έναντι 5,6 δισ. ευρώ το 2011, δηλαδή υποχώρηση 17,1% και είναι σημαντικά μειωμένη, ήτοι 35%, σε σχέση με τα σχεδόν 7 δισ. ευρώ το 2009.Σε αυτό το ποσό βέβαια πρέπει να υπολογιστεί και η αξία των σκευασμάτων που εξήχθησαν (παράλληλες εξαγωγές) και έφθασαν πέρυσι στα 415 εκατ. ευρώ έναντι 486 εκατ. ευρώ το 2011.Υπενθυμίζεται ότι στην ανώτατη χονδρική τιμή των φαρμάκων, δηλαδή στην τιμή πώλησης προς τα φαρμακεία, περιλαμβάνεται το ποσοστό μεικτού κέρδους του φαρμακέμπορου, το οποίο υπολογίζεται ως ποσοστό επί της καθαρής τιμής του παραγωγού ή εισαγωγέα.

Σύμφωνα λοιπόν με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ και της EFPIA, στην τελική τιμή ενός φαρμάκου μόλις το 3,3% είναι αυτό που αναλογεί στις φαρμακαποθήκες, όταν το 2010 ήταν 3,5% και στην Ε.Ε. των 27 χωρών είναι κατά μέσον όρο 5,8%.Συμπεραίνεται λοιπόν ότι η μείωση του τζίρου, η οποία συνεχίζεται και το 2013, έχει «στεγνώσει» τη ρευστότητα των επιχειρήσεων χονδρικής φαρμά-κων, οι οποίες δεν έχουν και την εναλλακτική των επανεξαγωγών αφού έχουν υπάρξει κατά καιρούς απαγορεύσεις.Σύμφωνα με εκπροσώπους της αγοράς, ένα βασικό θέμα είναι και οι εκπτώσεις τις οποίες μπορεί να προ-σφέρει η φαρμακοβιομηχανία στους φαρμακοποιούς (που είναι και 5%), αλλά δεν την προσφέρει στο χονδρεμπόριο, με αποτέλεσμα να υπάρχει αθέμιτος ανταγωνισμός από το ίδιο το φαρμακείο και ειδικά στα ΜΗΣΥΦΑ.Μάλιστα κάτι τέτοιο θα συμβεί και με τα γενόσημα, όπου η βιομηχανία αναμένεται να προχωρήσει σε άμεσες διαθέσεις φαρμάκων προς τα φαρμακεία δίνοντας σημαντικές εκπτώσεις επίσης.Για δε τις εξαγωγές αναφέρουν ότι, ενώ πλέον υπάρ-χουν περισσότερα φάρμακα προς εξαγωγή, τελικά οι εξαγωγές μειώνονται σταθερά, καθώς δεν υπάρχουν πολλές ποσότητες και η προτεραιότητα είναι η ελλη-νική αγορά.

106

1 πεΙΦαςΥΝ πεΙραЇκος ΦαρΜακεΥΤΙκος ςΥΝ.πε. 170,177,258 186,904,387 9.83 2,501,991 2,521,425 0.76 1.35

2 προΜήθεΥΤΙκος ςΥΝεΤαΙρΙςΜος ΦαρΜακοποΙΩΝ αΤΤΙκής ςΥΝ.π.ε. 193,987,547 165,653,001 -14.61 3,500,053 2,648,534 -24.33 1.60

3 ςΥΝεΤαΙρΙςΤΙκή ΦαρΜακαποθήκή αε "ςΥΝ.Φα. αε" 162,382,261 146,041,928 -10.06 2,504,133 2,916,630 16.47 2.00

4 ςΤροΥΜςας Ι. ΦαρΜακαποθήκή αε 189,436,315 119,804,721 -36.76 341,609 -1,500,998 0.00 -1.25

5 παΦαρΜ αΦοΙ παπαΖοΓΛοΥ αε 89,562,646 101,428,825 13.25 887,178 513,324 -42.14 0.51

6 ΔΥΝαΜΙκή ΦαρΜακαποθήκή αε 81,282,494 94,458,885 16.21 1,006,996 600,938 -40.32 0.64

7 ΒΙΤαΦαρΜ αε 83,948,643 81,406,936 -3.03 3,657,937 5,120,802 39.99 6.29

8 ΦαρΜαςερΒΙς αε 41,819,285 80,410,078 92.28 6,937 48,255 595.62 0.06

9 ΦαρΜαΛοΥΞ επε 79,601,990 77,696,487 -2.39 768,943 297,501 -61.31 0.38

10 προΜήθεΥΤΙκος ςΥΝεΤ. ΦαρΜακοποΙΩΝ κρήΤής ςΥ.Φα.κ. ςΥΝ.π.ε 80,112,276 76,243,548 -4.83 1,425,627 150,898 -89.42 0.20

11 ALFA PHARM αε 70,681,031 70,713,120 0.05 546,045 822,001 50.54 1.16

12 παπαΝΙκοΛοποΥΛος α. αε 70,547,852 66,689,366 -5.47 393,806 279,218 -29.10 0.42

13 ςαραΝΤής Γ. ΦαρΜακαποθήκή αε 53,865,645 57,472,736 6.70 2,787,560 1,556,742 -44.15 2.71

14 PHARMA GROUP ΜεςςήΝΙας AE 51,049,372 52,215,291 2.28 75,149 209,130 178.29 0.40

15 ΞΥΔΙας κ. ΦαρΜακαποθήκή αε 56,195,556 49,897,849 -11.21 1,229,739 1,024,620 -16.68 2.05

16 NEWFARM αε (ΔΛπ) 35,985,000 49,529,000 37.64 313,000 202,000 -35.46 0.41

17 ΜαραΓκος Β. ΦαρΜακαποθήκή αε 39,994,240 43,134,501 7.85 490,807 1,326,444 170.26 3.08

18 αΛεΞΙΔή-ΦΥΛακΤΙΔή ε. αε 29,752,368 30,901,942 3.86 230,657 197,840 -14.23 0.64

19 ΦαρΜακεΥΤΙκος ςΥΝΔεςΜος αεε 32,508,963 30,388,216 -6.52 613,917 397,490 -35.25 1.31

20 ΦαρΜαςΤοκ αε 21,881,216 29,009,897 32.58 156,077 231,440 48.29 0.80

21 παΝεΛΛήΝΙα ςΥΝεΤαΙρΙςΤΙκή ΦαρΜακοποΙΩΝ '' παΝςΥΦα'' αεε 27,304,469 27,447,579 0.52 317,940 -163,709 0.00 -0.60

22 καЇΛας ΦαρΜακαποθήκή ΛαΜΙας αε 26,891,151 26,275,289 -2.29 86,807 46,054 -46.95 0.18

23 ΦαρΜακαποθήκή Μ. ΜαςΤρακοΥΛή - ε. αΝαΓΝΩςΤοποΥ-ΛοΥ αε 27,788,042 25,183,933 -9.37 296,760 189,894 -36.01 0.75

24 ςΥΝεΤαΙρΙςΤΙκή ΦαρΜακαποθήκή αε 25,318,364 24,465,936 -3.37 504,990 475,795 -5.78 1.94

25 εΛαΝκο εΛΛας αεΒε 20,671,227 21,992,599 6.39 358,508 503,891 40.55 2.29

26 ςΥΝεΤαΙρΙςΤΙκή ΦαρΜακαποθήκή κορΙΝθΙας αε (ςΥ.Φα.κο.) 21,209,624 21,744,284 2.52 284,415 229,658 -19.25 1.06

27 ΜαΦαρΜ αε 26,152,779 20,360,126 -22.15 122,948 48,760 -60.34 0.24

28 ςΥΝεΤαΙρΙςΤΙκή ΦαρΜακαποθήκή αρΤας αε (ςΥΦαρΤ αε) 19,057,791 19,913,379 4.49 186,122 82,054 -55.91 0.41

29 ςΥ.Φα.πεΛ. αε 20,264,893 19,108,143 -5.71 236,980 198,604 -16.16 1.04

30 ςΥΝεΤαΙρΙςΤΙκή ΦαρΜακαποθήκή κερκΥρας αε 21,044,761 18,798,085 -10.68 91,760 105,022 14.45 0.56

31 ςΥ.Φα.ρ. αε 19,835,502 18,490,221 -6.78 15,060 17,898 18.84 0.10

32 εΝΦαρεΛ αε 20,083,459 18,359,908 -8.58 68,236 7,405 -89.15 0.04

33 ςΥΝ.Φα. 4 αε 20,945,736 17,315,651 -17.33 27,463 12,294 -55.23 0.07

34 ΦαρΜακαποθήκή θεοΔΩροΥ κ. ςΙαΜπΛή αε 35,027,592 16,660,451 -52.44 122,157 -2,766,080 0.00 -16.60

35 ςΥ.Φα.Λ. αε 16,685,768 15,928,683 -4.54 218,548 30,293 -86.14 0.19

36 ΦαρΜακαποθήκή MEDISYL AE 16,937,349 14,528,817 -14.22 255,957 221,404 -13.50 1.52

37 ΤαΫΓεΤος ςΥ.ΦαρΜ αε 14,284,241 12,745,907 -10.77 260,151 200,521 -22.92 1.57

38 MEDIHELM ΦαρΜαποθήκή αε (ΔΛπ) 16,993,826 11,403,534 -32.90 -224,453 -912,428 -306.51 -8.00

39 ςΥΝεΤαΙρΙςΤΙκή ΦαρΜακαποθήκή ΔΥΤΙκής εΛΛαΔας αε 13,225,622 10,504,527 -20.57 92,029 -71,659 0.00 -0.68

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΩΝ ΦΑΡΜΑΚΑΠΟΘΗΚΩΝΤα

ΞΙΝο

Μής

ή

επΩΝ

ΥΜΙα

εΤ

αΙρε

Ιας

πΩΛή

ςεΙς

20

11

πΩΛή

ςεΙς

20

12

ΜεΤ

αΒοΛ

ή (%

)

κερΔ

ή 20

11

κερΔ

ή 20

12

ΜεΤ

αΒοΛ

ή (%

)

περΙ

θΩρΙ

ο κε

ρΔοΥ

ς (%

)

Φαρμακαποθήκες

πήΓή: STAT BANK

01- 3

9 / Β

άσει

κύκλ

ου ερ

γασιώ

ν - Π

οσά σ

ε ευρ

ώ

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΩΝ ΦΑΡΜΑΚΑΠΟΘΗΚΩΝ

ΤαΞΙ

ΝοΜ

ήςή

επΩΝ

ΥΜΙα

εΤ

αΙρε

Ιας

πΩΛή

ςεΙς

20

11

πΩΛή

ςεΙς

20

12

ΜεΤ

αΒοΛ

ή (%

)

κερΔ

ή 20

11

κερΔ

ή 20

12

ΜεΤ

αΒοΛ

ή (%

)

περΙ

θΩρΙ

ο κε

ρΔοΥ

ς (%

)

40 ΦαρΜακαποθήκή παπαΦραΓκοΥ αε 8,569,348 10,237,799 19.47 32,416 22,451 -30.74 0.22

41 ΦαρΜακαποθήκή '' αςκΛήπΙος '' αεεε 11,177,102 9,451,032 -15.44 -34,011 -84,446 -148.29 -0.89

42 ΦροΝας Γ. επε 9,619,096 8,683,500 -9.73 -22,431 -50,740 -126.20 -0.58

43 PHARMA GROUP ΛακΩΝΙας αε 8,818,866 8,020,528 -9.05 96,386 17,034 -82.33 0.21

44 ΜεΝΤΙκοΥΙκ αε 8,831,164 8,007,933 -9.32 -188,811 14,355 0.00 0.18

45 κεΝΤρΙκή ΦαρΜακαποθήκή αε 6,179,415 7,536,633 21.96 35,630 47,277 32.69 0.63

46 ςΥΝεΤαΙρΙςΤΙκες εΛΛήΝΙκες ΦαρΜακαποθήκες αε 11,206,232 6,918,719 -38.26 13,124 -41,942 0.00 -0.61

47 ςΥΝεΤαΙρΙςΤΙκή ΦαρΜακαποθήκή καΛΥΜΝοΥ αε 5,901,605 5,393,666 -8.61 20,913 1,867 -91.07 0.03

48 LAVIPHARM ACTIVE SERVICES AE (ΔΛπ) 76,300,000 5,126,000 -93.28 -4,877,000 -3,598,000 26.23 -70.19

49 ΦαρεΜα αε 4,826,989 4,889,537 1.30 163,953 103,240 -37.03 2.11

50 BIOTEST εΛΛας ΜοΝοπροςΩπή επε 7,421,176 3,506,037 -52.76 -6,707,915 -525,994 92.16 -15.00

51 ΤοΤΙκΙΔής Ν. '' ΤοΤΙFAR'' ABEE 11,367,534 3,265,615 -71.27 -1,452,416 -1,166,222 19.70 -35.71

52 FARMAPOL AE 4,531,871 2,796,027 -38.30 -236,531 -251,069 -6.15 -8.98

53 αθήΝαΪκή ΦαρΜακαποθήκή αε 3,201,068 2,747,908 -14.16 -31,360 -23,993 23.49 -0.87

54 Y-PHARMA αε (ΔΛπ) 3,440,167 2,610,730 -24.11 29,795 471,255 1481.66 18.05

55 ΦαρΜακεΥΤΙκή αΙΓαΙοΥ ε.π.ε. 3,569,097 1,670,133 -53.21 100,890 -95,076 0.00 -5.69

56 καΒαΛα ΦαρΜακεΥΤΙκή αε (ΔΛπ) 20,438,000 755,000 -96.31 -585,000 -319,000 45.47 -42.25

57 ΛαρΙςα ΦαρΜακεΥΤΙκή αε (ΔΛπ) 12,435,000 199,000 -98.40 -497,000 -189,000 61.97 -94.97

58 LAVIPHARM ALLIANCE SANTE παΤρα αε (ΔΛπ) 11,424,000 82,000 -99.28 -521,000 -289,000 44.53 -352.44

πήΓή: STAT BANK

40- 58 / Βάσει κύκλου εργασιών - Ποσά σε ευρώ

108

ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ

agrotiki

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ

EπΙςΤήΜοΝΙκακαι Ιατρικά Μηχανήματα

110

Η καθυστερήσεις στις εξοφλήσεις από τα δημόσια νοσοκομεία και τα «απόνερα» από το PSI είναι τα βα-σικά θέματα που ταλανίζουν τον κλάδο των ιατροτε-χνολογικών προϊόντων, έναν κλάδο απόλυτα εξαρτη-μένο από την ανάπτυξη και την πορεία του δημόσιου τομέα υγείας. Για τις επιχειρήσεις ιατροτεχνολογικών προϊόντων, έπειτα από μια περίοδο σημαντικής ανό-δου που κορυφώθηκε τη διετία 2008-2009, άρχισε η απότομη πτώση το διάστημα 2010-2012 λόγω της δημοσιονομικής προσαρμογής της χώρας.Σύμφωνα με εκτιμήσεις επιχειρηματιών, το 2009 η εγχώρια αγορά ιατροτεχνολογικών προϊόντων ξεπέ-ρασε σε αξία τα 2 δισ. ευρώ, για να υποχωρήσει το 2012 στα 950 εκατ. ευρώ, ενώ προβλέπεται περαιτέ-ρω επιδείνωση του τζίρου και τη διετία 2013-14.Στην εγχώρια αγορά δραστηριοποιείται μεγάλος αριθμός εισαγωγικών επιχειρήσεων, αρκετές από τις οποίες είναι θυγατρικές καθιερωμένων διεθνών ομίλων ιατροτεχνολογικών προϊόντων του εξωτερι-κού. Επίσης δραστηριοποιείται και μικρός αριθμός παραγωγικών επιχειρήσεων, οι οποίες καλύπτουν συνολικά μικρό μερίδιο της εγχώριας ζήτησης.Το μεγαλύτερο ποσοστό των πωλήσεων των προ-ϊόντων του κλάδου απορροφάται από τον δημό-σιο τομέα, ενώ μικρότερο ποσοστό κατευθύνεται προς τα ιδιωτικά νοσοκομεία. Τα τελευταία έτη, οι διάφορες παρεμβάσεις στον τομέα της υγείας με σκοπό τη μείωση των δαπανών (όπως η λειτουργία του Παρατηρητηρίου Τιμών, η διενέργεια κεντρικών διαγωνισμών, η δημιουργία του ΕΟΠΥΥ) επηρέασαν σε σημαντικό βαθμό την εξέλιξη των πωλήσεων των εταιρειών του κλάδου. Επίσης οι μεγάλες καθυστερή-σεις πληρωμών από πλευράς Δημοσίου δημιουργούν σοβαρά προβλήματα ρευστότητας στις εταιρείες.Επιπλέον ιδιαίτερα αρνητική εξέλιξη για τον κλάδο ήταν το γεγονός ότι το πρόγραμμα ανταλλαγής

ομολόγων στο PSI (στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης του δημοσίου χρέους) ενέταξε υποχρεωτικά και τα ομόλογα με τα οποία είχαν εξοφληθεί οι εταιρείες για τα χρέη των νοσοκομείων του ΕΣΥ της περιόδου 2007-2009.Οι παραπάνω εξελίξεις έχουν δημιουργήσει ανα-κατατάξεις και έντονη κινητικότητα στον κλάδο τα τελευταία έτη. Ορισμένες εταιρείες έχουν αναγκαστεί να περιορίσουν σημαντικά τις δραστηριότητές τους ή και να τεθούν εκτός αγοράς, λόγω των σημαντικών προβλημάτων ρευστότητας που αντιμετώπισαν. Κάποιες πολυεθνικές εταιρείες επέλεξαν να μην έχουν αυτόνομη παρουσία και αποχώρησαν από την ελληνική αγορά, ενώ ανακατατάξεις παρατηρούνται και σε ό,τι αφορά τους οίκους που εκπροσωπούν και τα προϊόντα που εμπορεύονται κάποιες εταιρείες.Η συνεχής και έντονη συρρίκνωση της εγχώριας αγοράς, η μείωση των τιμών και της κερδοφορίας των εταιρειών, οι καθυστερήσεις πληρωμών κυρίως από πλευράς του δημόσιου τομέα, τα χρέη των νοσοκομείων, οι αλλαγές του πλαισίου προμηθειών κ.ά. μεταβάλλουν τον ανταγωνισμό και αναμένεται να οδηγήσουν σε περαιτέρω ανακατατάξεις στον κλάδο τα επόμενα έτη.Η αγορά είναι κατακερματισμένη και τα μερίδια ακό-μη και των μεγάλων εταιρειών που ασχολούνται κυρί-ως με την εισαγωγή προϊόντων, οι οποίες κατέχουν το συντριπτικό μερίδιο αγοράς, κυμαίνονται σε σχετικά χαμηλά επίπεδα. Εκτιμάται ότι οι εταιρείες Abbot, Roche Diagnostics, Johnson & Johnson, Μαυρογένης και Siemens Διαγνωστικά κατέχουν ένα συνολικό μερίδιο της τάξης του 22%-23%.

Ιατροτεχνολογικά προϊόνταΣυρρίκνωση της αγοράςΔιόγκωση χρεών

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

ΠροοπτικέςΌπως αναφέρθηκε, για τη διετία 2013-2014 προ-βλέπονται νέες περικοπές τόσο στον τομέα των δημόσιων δαπανών υγείας με σκοπό την τήρηση των μνημονιακών δεσμεύσεων αλλά και στις ιδιωτικές δαπάνες υγείας.Η αναδιοργάνωση του συστήματος προμηθειών, η προώθηση των κεντρικών προμηθειών μέσω της ΕΠΥ (Επιτροπής Προμηθειών Υγείας) και των ΥΠΕ (Υγειο-νομικών Περιφερειών) και οι συνενώσεις νοσοκομεί-ων αναμένεται να επηρεάσουν σε σημαντικό βαθμό και τον κλάδο των ιατροτεχνολογικών προϊόντων.Ενδεικτικά, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016, οι λοιπές παροχές ασθενείας (εκτός της φαρμακευτικής δαπάνης) από τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης αναμένεται να μειωθούν κατά 6,2% το 2013-12 και κατά 0,3% το 2014-13. Επίσης οι δαπάνες για την προμήθεια ιατροφαρμακευτικού υλικού από τα νο-σοκομεία του ΕΣΥ προβλέπεται να περικοπούν κατά 16,1% το 2013-2012 και κατά 14,8% το 2014-2013.Κατά συνέπεια, ο κλάδος των ιατροτεχνολογικών προϊόντων αναμένεται να εμφανίσει περαιτέρω υποχώρηση την επόμενη διετία (2013-2014), η οποία προβλέπεται να κυμανθεί σε επίπεδα της τάξης του 10% για κάθε έτος.Οι συνθήκες που διαμορφώνονται πλέον στον κλάδο δημιουργούν ανακατατάξεις και αλλάζουν τα δεδο-μένα της αγοράς.

ΧρέηΣύμφωνα με τους εκπροσώπους του κλάδου τα χρέη των νοσοκομείων αποτελούν το μεγάλο βραχνά, ειδικά τα παλαιά που ανέρχονται σε πάνω από μισό δισ. ευρώ, καθώς για το 2013 έχουν γίνει κάποιες πληρωμές. Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία (Ν. 4152/13), για την καταπολέμηση των καθυστερήσε-ων στις πληρωμές, οποιαδήποτε οφειλή πέραν των εξήντα ημερών θεωρείται ληξιπρόθεσμη και ο προ-μηθευτής έχει το δικαίωμα να διεκδικήσει δικαστικώς την απαίτησή του (κεφάλαιο πλέον τόκων) χωρίς καμία περαιτέρω ενόχληση.Όπως τονίζουν οι επιχειρηματίες, οι παραβιάσεις της ισχύουσας νομοθεσίας εκ μέρους της πολιτείας δεν πλήττουν μόνο τους προμηθευτές του ΕΣΥ αλλά θέτουν σε τεράστιο κίνδυνο τη δημόσια υγεία από τις ελλείψεις των υλικών πρώτης ανάγκης που μοιραία θα επακολουθήσουν. Επίσης στις περισσότερες περιπτώσεις τα νοσοκομεία έχουν χρήματα αλλά δεν μπορούν να ενταλματοποιήσουν τις πληρωμές. Ο σημαντικότερος παράγοντας που έχει οδηγήσει σε αυτόν το γραφειοκρατικό παραλογισμό είναι μια πρόσφατη απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, βάσει της οποίας δεν επιτρέπεται πλέον η έγκριση καμιάς δαπάνης για προϊόντα που δεν συμπεριλαμ-βάνονται στο Παρατηρητήριο Τιμών της Επιτροπής Προμηθειών Υγείας (ΕΠΥ), ενώ όλοι γνωρίζουν ότι λόγω «γραφειοκρατικών» καθυστερήσεων της ΕΠΥ και των νοσοκομείων, ένα μικρό μόνο ποσοστό από τα άκρως απαραίτητα κυκλοφορούντα ιατροτεχνο-λογικά υλικά είναι αναρτημένο στο Παρατηρητήριο Τιμών (ΠΤ).Από μια έρευνα που έγινε από τα μέλη του Συνδέ-σμου Ελλήνων Προμηθευτών Επιστημών και Υγείας, διαπιστώθηκε ότι στο Παρατηρητήριο Τιμών είναι αναρτημένα μόνο 10.000 περίπου ιατροτεχνολογικά προϊόντα από τις εκατοντάδες χιλιάδες που κυκλοφο-ρούν, ενώ μεγάλη ομάδα προϊόντων, που διατίθενται με συνοδό εξοπλισμό και είναι απαραίτητα για τη διενέργεια όλων των εργαστηριακών εξετάσεων, είναι αδύνατο να αναρτηθούν, αφού δεν υπάρχει δυνατότητα σύγκρισης του κόστους τους.Ο Σύνδεσμος αναφέρει ότι σαφώς και υπάρχουν νέα εργαλεία παρακολούθησης, τα οποία με το σωστό σχεδιασμό και την κατάλληλη κωδικοποίηση θα έδιναν τη δυνατότητα πραγματικού ελέγχου των δαπανών και κυρίως των αναλώσεων που πραγματο-ποιούν οι μονάδες υγείας.

112

1 ROCHE DIAGNOSTICS HELLAS AE 65,219,520 61,862,250 -5.15 -18,810,422 1,699,428 0.00 2.75

2 ΜαΥροΓεΝής αΝαςΤαςΙος ΙαΤροΤεΧΝοΛοΓΙκα εΙΔή αε 42,614,428 52,776,941 23.85 4,274,130 6,280,252 46.94 11.90

3 ΜεΝΤΙςπες αεΒε 35,988,464 35,594,071 -1.10 -677,913 -9,789,151 -1,344.01 -27.50

4 Y-LOGIMED AE (ΔΛπ) 33,126,482 33,832,938 2.13 614,711 -349,257 0.00 -1.03

5 εΝοραςΙς αε 39,963,537 30,467,053 -23.76 915,006 1,444,398 57.86 4.74

6 ΝΤεЇΝΤ ΜπερΙΓκ εΛΛας αΒεε 33,288,440 28,780,524 -13.54 -38,512,722 -5,783,847 84.98 -20.10

7 MEDTRONIC HELLAS AE 11,794,946 28,184,789 138.96 590,574 323,158 -45.28 1.15

8 αρήΤή αε 24,270,507 28,112,324 15.83 -3,758,978 3,867,962 0.00 13.76

9 MEDIPRIME ΙαΤροΦαρMαKεΥΤΙκΩΝ εΙΔΩΝ αεε 26,602,120 27,196,985 2.24 246,443 7,045,527 2,758.89 25.91

10 GE HEALTHCARE SA 22,172,405 24,872,728 12.18 -1,555,638 -1,316,095 15.40 -5.29

11 ςεΛΙΔή α. αΦοΙ αε 17,125,312 21,766,360 27.10 -18,814 403,170 0.00 1.85

12 ΝοςοκοΜεΙακή ΓραΜΜή αε 20,152,631 19,800,749 -1.75 19,069 -10,189,344 0.00 -51.46

13 DIOPHAR AE 28,990,281 16,365,978 -43.55 114,583 -18,823,509 0.00 -115.02

14 παπαεΛΛήΝας κ. α. εΛΛας αεΒε 18,413,648 15,664,783 -14.93 -4,232,221 -4,343,940 -2.64 -27.73

15 BOSTON SCIENTIFIC εΛΛας αε 11,831,147 14,263,738 20.56 -585,301 297,622 0.00 2.09

16 AMVIS εΛΛας αε 18,770,261 12,506,560 -33.37 -489,974 -369,790 24.53 -2.96

17 πρΩΤοΝ αε 14,502,992 12,029,852 -17.05 -515,889 -489,409 5.13 -4.07

18 ELECTROMEDICAL αεΒε 16,069,387 11,437,814 -28.82 -1,071,710 -3,007,730 -180.65 -26.30

19 BIOMERIEUX εΛΛας αε 13,733,920 10,905,933 -20.59 -255,704 -855,822 -234.69 -7.85

20 ΛαΔακής Ι. αε 16,609,807 10,740,649 -35.34 -8,802,426 -8,006,458 9.04 -74.54

21 MENARINI ΔΙαΓΝΩςΤΙκα - ΙαΤρΙκα ορΓαΝα αε & Βε 13,247,949 10,716,359 -19.11 -2,762,258 -2,466,844 10.69 -23.02

22 ΙαΤρΙκή ΤεΧΝΙκή αεΒε (ΔΛπ) 12,805,476 10,695,625 -16.48 -11,867 701,608 0.00 6.56

23 ΙαΜεΞ αεε 11,268,356 10,290,658 -8.68 -4,661,325 -3,812,745 18.20 -37.05

24 ΙακΩΒΙΔής Μ. ς. εΛΛας αε 8,624,114 9,586,118 11.15 -1,549,050 -258,830 83.29 -2.70

25 MEDICON HELLAS αεε (ΔΛπ) 11,945,399 9,061,751 -24.14 -13,819,764 -1,496,455 89.17 -16.51

26 BARD εΛΛας ΙαΤρΙκος εΞοπΛΙςΜος αε 8,809,288 8,907,752 1.12 -341,405 -7,393,810 -2,065.70 -83.00

27 παραΦαρΜ ΙΝΤερΝαςΙοΝαΛ αε 9,693,907 8,223,187 -15.17 380,304 690,987 81.69 8.40

28 VIOLAK INTERNATIONAL αε ΝοςοκοΜεΙακοΥ εΞο-πΛΙςΜοΥ 7,006,079 8,029,758 14.61 978,298 992,134 1.41 12.36

29 κΥρΙακΙΔής Ι. Μ. αε 9,365,063 7,416,942 -20.80 -3,593,552 -4,330,847 -20.52 -58.39

30 αρθρΩςΙς ΙαΤρΙκα εΙΔή αε 13,240,500 7,347,379 -44.51 -2,885,342 -4,634,902 -60.64 -63.08

31 TELEFLEX MEDICAL HELLAS AEE 6,403,618 7,134,367 11.41 -416,835 -1,124,023 -169.66 -15.76

32 ΨήΜΙΤή εΛ. αε 19,918,197 7,014,805 -64.78 -4,295,148 -38,616,092 -799.06 -550.49

33 PAUL HARTMANN HELLAS AE 11,249,459 6,745,389 -40.04 -310,254 -615,681 -98.44 -9.13

34 OPTIMUM ORTHOPEDICS αε (ΔΛπ) 7,439,699 6,680,506 -10.20 -1,375,752 -1,923,821 -39.84 -28.80

35 GROUP MEDICAL PURCHASING επε 4,747,316 6,641,331 39.90 424,569 193,322 -54.47 2.91

36 ΙΝεΞ αε 5,764,509 6,572,277 14.01 861,544 1,085,999 26.05 16.52

37 BECTON DICKINSON HELLAS AE 8,581,169 6,535,989 -23.83 -7,672,048 -738,600 90.37 -11.30

38 ORTHOMEDICAL AEE 9,558,947 6,119,874 -35.98 -3,109,376 -3,262,076 -4.91 -53.30

39 αςΤερΙαΔής Ν. αε 3,192,306 5,541,746 73.60 56,354 37,935 -32.68 0.68

40 εΝΔοςκοπΙκή αε 5,385,929 5,343,000 -0.80 -147,208 185,472 0.00 3.47

41 ΔεΛΤα ΙαΤρΙκή αε 5,574,962 5,155,536 -7.52 1,077,692 -2,020,442 0.00 -39.19

42 ΒαρεΛας αε - ΧήΜΙκα καΙ ΔΙαΓΝΩςΤΙκα 5,245,223 5,138,149 -2.04 301,534 638,390 111.71 12.42

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΥΛΙΚΩΝΤα

ΞΙΝο

Μής

ή

επΩΝ

ΥΜΙα

εΤ

αΙρε

Ιας

πΩΛή

ςεΙς

20

11

πΩΛή

ςεΙς

20

12

ΜεΤ

αΒοΛ

ή (%

)

κερΔ

ή 20

11

κερΔ

ή 20

12

ΜεΤ

αΒοΛ

ή (%

)

περΙ

θΩρΙ

ο κε

ρΔοΥ

ς (%

)

Ιατροτεχνολογικά προϊόντα

πήΓή: STAT BANK

01- 4

2 / Β

άσει

κύκλ

ου ερ

γασιώ

ν - Π

οσά σ

ε ευρ

ώ

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΥΛΙΚΩΝ

ΤαΞΙ

ΝοΜ

ήςή

επΩΝ

ΥΜΙα

εΤ

αΙρε

Ιας

πΩΛή

ςεΙς

20

11

πΩΛή

ςεΙς

20

12

ΜεΤ

αΒοΛ

ή (%

)

κερΔ

ή 20

11

κερΔ

ή 20

12

ΜεΤ

αΒοΛ

ή (%

)

περΙ

θΩρΙ

ο κε

ρΔοΥ

ς (%

)

43 ΜαΝΤΖαρής Β. & Ι. αε 4,336,378 4,987,827 15.02 -976,469 -916,199 6.17 -18.37

44 αΝαΛΥΤΙκες ςΥςκεΥες "Δρ. κ. Ι. ΒαΜΒακας" αε 5,784,015 4,843,684 -16.26 14,322 -107,277 0.00 -2.21

45 ΒαΜΒας Χρ. ΙΩαΝΝής αεΒε 10,653,278 4,696,047 -55.92 -3,912,166 -4,126,467 -5.48 -87.87

46 ΒΙοΜεΤ εΛΛας αε 4,896,090 4,495,802 -8.18 -15,467,855 -14,616,502 5.50 -325.11

47 ε & ε ΙαΤρΙκα αε 5,022,093 4,248,989 -15.39 -2,503,014 -2,547,139 -1.76 -59.95

48 ΖαΦεΙροποΥΛος π. αε 3,582,686 4,211,580 17.55 51,317 25,482 -50.34 0.61

49 ρεκοΥΤής ΔήΜ. αε 4,149,528 3,822,702 -7.88 596,024 -6,452,761 0.00 -168.80

50 πΝοή αε 3,719,048 3,770,115 1.37 -1,232,727 -1,006,354 18.36 -26.69

51 εΛΛεΝκο αεΒε 3,626,016 3,766,716 3.88 256,581 415,583 61.97 11.03

52 καΛΤεκ ΜεΝΤΙκαΛ αε 5,169,946 3,736,116 -27.73 261,548 260,164 -0.53 6.96

53 DAMPLAID αε 5,320,445 3,605,792 -32.23 -486,114 -448,599 7.72 -12.44

54 ΒΙοΔΥΝαΜΙκή αε 4,025,052 3,171,015 -21.22 -202,405 -1,129,961 -458.27 -35.63

55 HELLAMCO AE 2,981,090 3,034,128 1.78 -628,786 -57,141 90.91 -1.88

56 ΒαΜΒας ε. & Χ. αεΒε 4,570,510 2,904,378 -36.45 -3,348,739 -2,592,988 22.57 -89.28

57 ΒΙςΤα ΙαΤρΙκα αε 3,750,631 2,555,807 -31.86 -3,457,665 594 0.00 0.02

58 LYRITIS BIOLINE αε 2,634,019 2,520,319 -4.32 -364,905 -418,618 -14.72 -16.61

59 αποςΤοΛος ΓεΩρΓ. παποΥΔής & ΥΙος αε 2,611,137 2,301,795 -11.85 19,434 11,582 -40.40 0.50

60 PAENCO - παΓΩΝακής Ν. αεε 3,040,637 2,238,893 -26.37 -645,246 -159,017 75.36 -7.10

61 εΛεΤροΝ αε 2,363,819 1,714,498 -27.47 -9,328,605 -2,720,364 70.84 -158.67

62 SYSTEMED AE 1,851,574 1,670,300 -9.79 0 -550,043 0.00 -32.93

63 ΙαΤρΙκή αΝαπΤΥΞή AE 4,170,746 1,659,560 -60.21 -3,949,244 -2,315,475 41.37 -139.52

64 αρΤΛαЇΦ αε 478,103 1,075,388 124.93 2,416 273,520 11,221.19 25.43

65 PLUS εΝΔοπροςθεΤΙκή εΛΛας αε 1,654,533 1,049,790 -36.55 -143,757 -1,334,489 -828.29 -127.12

πήΓή: STAT BANK

43- 65 / Βάσει κύκλου εργασιών - Ποσά σε ευρώ

114

ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ 2013 ΥΓΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑ

SPECIAL SECTIONΚαλλυντικά

116

Δραματική συρρίκνωση παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια ο άλλοτε κραταιός κλάδος των καλλυντικών, καθώς οι δαπάνες για ομορφιά θυσιάστηκαν όπως ήταν λογικό μπροστά στις βασικές ανάγκες των νοι-κοκυριών. Το αποτέλεσμα ήταν ο τζίρος των εταιρει-ών καλλυντικών να έχει υποχωρήσει κοντά στο μισό δισ. ευρώ όταν πριν από μερικά χρόνια ξεπερνούσε το 1 δισ. στην εγχώρια αγορά. Μάλιστα η κατάσταση φαίνεται να γίνεται ολοένα και χειρότερη καθώς, σύμ-φωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, τα καταστήματα φαρμακευτι-κών και καλλυντικών ειδών εμφάνισαν μείωση 18,3% στον τζίρο και 14,6% στον όγκο πωλήσεων κατά το πρώτο επτάμηνο του 2013.Σύμφωνα με εκτιμήσεις των επιχειρηματιών του κλάδου, το συνολικό μέγεθος της εγχώριας αγοράς καλλυντικών διαμορφώθηκε το 2012 κοντά στα 516 εκατ. ευρώ σε τιμές χονδρικής, σημειώνοντας μέσο ετήσιο ρυθμό πτώσης 11% την τετραετία 2009-2012.Ειδικότερα, όσον αφορά το επίπεδο κατηγορίας, τα προϊόντα μακιγιάζ έχουν εμφανίσει τη μεγαλύτερη πτώση την τετραετία 2009-2012, με τα αρώματα – κολόνιες να ακολουθούν. Σημειώνεται ότι τα super markets κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο στη διανο-μή των εξεταζόμενων κατηγοριών το 2012, ακολου-θούμενα από τα καταστήματα καλλυντικών και τα πολυκαταστήματα, σημαντικό μέρος των οποίων αποτελούν τα Καταστήματα Αφορολόγητων Ειδών (ΚΑΕ). Εκτιμάται δε ότι, συνολικά ο κλάδος συνεχίζει την πτωτική πορεία του και το 2013 με ρυθμό της τάξης του 7%-8% όσον αφορά τον τζίρο των επιχει-ρήσεων του χώρου.

Η αγορά απαρτίζεται από σημαντικό αριθμό εισαγω-γικών επιχειρήσεων, ορισμένες εκ των οποίων είναι

μεγάλου μεγέθους, θυγατρικές πολυεθνικών εται-ρειών, καθώς και από σχετικά περιορισμένο αριθμό παραγωγικών επιχειρήσεων, με κύρια δραστηριότητα την παραγωγή καλλυντικών και με δευτερεύουσα τις εισαγωγές.Όπως καταδεικνύεται επίσης και από τα στοιχεία του Πανελληνίου Συνδέσμου Βιομηχάνων και Αντιπρο-σώπων Αρωμάτων και Καλλυντικών (ΠΣΒΑΚ), η συνολική πτώση στην τριετία ξεπερνά το 40%, με αποτέλεσμα και οι παραγωγικές μονάδες να δίνουν έμφαση στις εξαγωγές ενώ οι εμπορικές επιχειρήσεις δίνουν μάχη στα κανάλια διανομής επιμένοντας στις προσφορές ανά δεκαπενθήμερο και στα no name προϊόντα.Σχολιάζοντας τα περιθώρια αντίδρασης, οι εκπρό-σωποι του κλάδου σημειώνουν ότι στις τρέχουσες συνθήκες οι εταιρείες βελτιώνουν την αποτελεσμα-τικότητα των λειτουργιών τους και περικόπτουν τις περιττές δαπάνες, χωρίς όμως να περιορίζουν τις δραστηριότητες που δίνουν αξία στην επιχείρηση. Εκεί όμως που υπάρχει μεγάλος περιορισμός είναι η διαφήμιση σε όλα τα επίπεδα (-29%). Στα σημαντικότερα προβλήματα για τον κλάδο, με-ταξύ άλλων, είναι το επιβαρημένο κόστος από τη μη ανταπόκριση του κράτους στα έσοδα των εταιρειών, η αύξηση του κόστους των πρώτων υλών, η έλλειψη χρηματοδότησης, η προεξόφληση προς τους ξένους οίκους και τα ασφάλιστρα πληρωμών των ασφαλιστι-κών εταιρειών.Οι εξαγωγές αποτελούν βασική διέξοδο για την ανά-πτυξη του κλάδου, αναφέρει ο ΠΣΒΑΚ και, παρά τις δυσκολίες, οι προσπάθειες των εξαγωγικών εταιρειών συνεχίζονται. Επίσης τα στοιχεία της Eurostat μπορεί να δείχνουν ότι τα ελληνικά προϊόντα καταγράφουν πτώση στην Ευρώπη, ωστόσο διαπιστώνεται άνοδος στις υπόλοιπες αγορές.

καλλυντικάΔραματική υποχώρηση του τζίρου κατά 50%

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Παρά την πτώση της ζήτησης καλλυντικών στην Ελλάδα λόγω ύφεσης, οι ελληνικές εταιρείες φαίνεται πως κερδίζουν μερίδια, ωφελούμενες από τη στροφή των καταναλωτών σε φθηνότερα προϊόντα αλλά και από τη διεθνή τάση αναζήτησης ολοένα και περισσό-τερο εναλλακτικών προϊόντων περιποίησης. Η διεθνοποίηση της ελληνικής βιομηχανίας καλλυ-ντικών αρχίζει να αποδίδει καρπούς, με αποτέλεσμα επώνυμα καλλυντικά made in Greece να φιγουρά-ρουν από τις ΗΠΑ ως την εξωτική Ασία.Ειδικότερα ο όμιλος Σαράντη «ελληνοποίησε» την εξαγορασμένη ρουμανική φίρμα κρεμικών καλλυντι-κών Bioten, αφενός λανσάροντάς την στην ελληνική αγορά και αφετέρου μεταφέροντας την παραγωγή τής εν λόγω γκάμας προϊόντων στην Ελλάδα.Η Κορρές, εκτός από τη σημαντική παρουσία του στην ελληνική αγορά φαρμακείου, όπου σημειώ-νει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης το 2013 παρά τη σημαντική ύφεση, διατηρεί έντονη τη στρατηγική διεθνοποίησής της ποντάροντας ακόμη και στην απαιτητική αγορά της Βόρειας Αμερικής.Νέες επενδύσεις όσον αφορά την προβολή της γκάμας προϊόντων και έμφαση στις εξαγωγές δίνει το 2013 η εταιρεία παραγωγής φυσικών καλλυντικών Apivita. H εταιρεία προωθεί ως το τέλος του 2013 την αναβάθμιση της εμπορικής παρουσίας της με την επέκταση του υφιστάμενου χώρου που διαθέτει στο Κολωνάκι, δημιουργώντας το πρώτο ολοκληρωμένο σημείο προσωπικής φροντίδας και περιποίησης, σε έκταση 650 τ.μ. Πέρα από την εσωτερική αγορά

και την ενίσχυση της παρουσίας της στο κανάλι του φαρμακείου, επικεντρώνεται και στην αύξηση των εξαγωγών της και στην ανάπτυξη των τοπικών θυγα-τρικών της στις ΗΠΑ και στην Ισπανία.Τα προϊόντα της Apivita εξάγονται διεθνώς σε 14 χώρες (Αυστραλία, Βέλγιο, Κύπρο, Χονγκ Κονγκ, Ιαπωνία, Σιγκαπούρη, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Ρουμανία, Ισπανία, Σουηδία, Κροατία, Βρετανία και ΗΠΑ). Ήδη λειτουργούν 10 καταστήματα στο Χονγκ Κονγκ, 9 στην Ιαπωνία και 2 στη Σιγκαπούρη, στην οποία η Apivita εισήλθε πρόσφατα. Από τον περα-σμένο Ιούνιο η εταιρεία αποτελεί ένα από τα brand που η βρετανική αλυσίδα Marks & Spencer επέλεξε να συνεργαστεί προκειμένου να δημιουργήσει ειδικό τμήμα με φυσικά καλλυντικά υψηλής ποιότητας. Πέρα από τις καθιερωμένες στο ευρύ κοινό ελληνικές φίρμες, δυναμική ανάπτυξη παρουσιάζουν τα τελευ-ταία χρόνια και νέες εταιρείες του τομέα με αυξανό-μενα μερίδια εντός και εκτός συνόρων. Η ελληνική Frezyderm της οικογένειας Αναστασίου διαθέτει διακριτή θέση στην αγορά φαρμακείου, με σειρά δερμοκαλλυντικών και παιδικών ειδών περιποίησης, ενώ ταυτόχρονα την τελευταία πενταετία καταγράφει διαρκή αύξηση εξαγωγών σε Μέση Ανατολή, Βαλκά-νια, Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.Η βορειοελλαδική Sostar, εκτός από παραγωγή φα-σόν για τρίτους, δημιουργεί δικές της σειρές φυσικών καλλυντικών με εξειδικευμένα και διαφοροποιημένα προϊόντα περιποίησης, όπως η σειρά «Το γάλα» που παρασκευάζεται από γάλα γαϊδούρας.Τέλος, στον χώρο των προϊόντων επιλεκτικής διανο-μής, όπου ο διεθνής ανταγωνισμός είναι υψηλός, η ελληνική Philab έχει καταφέρει μόλις σε τρία χρόνια να έχει κυρίως εξαγωγικό τζίρο. Έχει αποσπάσει βραβεία όπως το ΕΒΓΕ 2013 για τον προϊοντικό της κατάλογο, το Ermis Silver Award 2012 για τον σχεδια-σμό της συσκευασίας των προϊόντων της, το Prix de Beaute 2012 κ.ά.

118

1 εΛαΪς UNILEVER HELLAS AE 512,195,147 475,383,081 -7.19 7,882,186 -1,906,663 0.00 -0.40

2 προκΤερ & ΓκαΜπΛ εΛΛας επε 419,734,075 350,351,441 -16.53 11,242,404 10,437,007 -7.16 2.98

3 L' OREAL HELLAS AE 127,896,260 118,947,135 -7.00 11,444,292 7,671,854 -32.96 6.45

4 SCA HYGIENE PRODUCTS αε (ΔΛπ) 56,829,569 65,284,115 14.88 1,390,414 1,714,523 23.31 2.63

5 BEIERSDORF HELLAS AE 59,600,630 55,311,267 -7.20 3,317,410 3,166,528 -4.55 5.72

6 ESTEE LAUDER HELLAS AE 56,331,881 51,162,776 -9.18 1,823,612 1,061,513 -41.79

7 SEPHORA ΜαρΙΝοποΥΛος αεε 43,428,675 42,023,268 -3.24 -3,398,091 -6,670,470 -96.30

8 STEP αεε 39,178,133 33,733,946 -13.90 133,334 70,657 -47.01

9 ANSWER AE 38,192,523 33,235,746 -12.98 208,931 133,309 -36.19

10 MAKALDI AEE HONDOS CENTER πεΙραΙα 38,226,874 32,060,756 -16.13 1,861,081 609,019 -67.28

11 ROGE AEE 33,708,582 31,367,666 -6.94 179,478 113,513 -36.75

12 ΧοΝΤοΥ ς. αΦοΙ καΛΛΥΝΤΙκα αΒεε 36,675,724 31,268,938 -14.74 1,257,141 759,594 -39.58

13 LR-HEALTH & BEAUTY SYSTEMS επε 23,656,289 22,825,995 -3.51 -366,569 893,016 0.00

14 HONDOS CENTER αεΒε 24,778,613 21,375,047 -13.74 74,216 -598,064 0.00

15 εΛΛήΝΙκες ΔΙαΝοΜες αε (ΔΛπ) 27,879,000 20,292,000 -27.21 4,202,000 -1,610,000 0.00

16 GALERIE DE BEAUTE AEE (ΔΛπ) 20,177,119 19,837,678 -1.68 618,004 74,002 -88.03

17 ORIFLAME εΛΛας ΜοΝοπροςΩπή επε 21,878,677 18,397,992 -15.91 -804,243 -1,035,664 -28.78

19 WELLA εΛΛας Μ.ε.π.ε. 20,769,317 16,717,847 -19.51 990,044 784,163 -20.80

20 PARFUMS CHRISTIAN DIOR HELLAS AEBE 18,872,896 15,912,678 -15.69 -1,259,424 -677,777 46.18

21 αροΜκα αε 16,557,517 14,533,520 -12.22 351,839 -375,233 0.00

23 ΔαΦΝής αε 8,967,697 8,879,575 -0.98 457,811 304,166 -33.56

24 COTY PRESTIGE HELLAS AE (ΔΛπ) 10,052,515 8,695,802 -13.50 989,325 918,366 -7.17

25 καρΥαΤΙς αε 8,577,497 7,522,631 -12.30 285,972 -98,808 0.00

26 ΓαΒρΙΛής ΓκροΥπ αε 7,462,152 7,163,389 -4.00 203,569 80,227 -60.59

27 ΝΤοΛας αεε 7,735,819 6,882,953 -11.02 449,224 275,373 -38.70

28 ΦορεΒερ ΛΙΒΙΝΓκ προΝΤακΤς εΛΛας επε 6,408,998 6,480,059 1.11 200,686 259,451 29.28

29 VENTUS καΛΛΥΝΤΙκα αε 3,952,598 5,772,397 46.04 14,823 29,958 102.10

30 ςοςΙΦαρ εΛΛας αεΒε 5,064,956 5,121,885 1.12 141,129 53,451 -62.13

31 GINKGO επε 5,748,308 4,744,347 -17.47 -169,831 -454,470 -167.60

32 ΜακροποΥΛος αΒ & εε 5,792,916 4,264,277 -26.39 121,818 -7,901 0.00

33 MAKE UP εΛΛας αεΒε 7,609,778 3,935,174 -48.29 -2,504,848 -1,301,254 48.05

34 FARMECO AE 3,085,188 3,418,643 10.81 -48,983 773,011 0.00

35 ΧρΥςαΦοποΥΛος αεε 3,990,872 3,190,782 -20.05 187,893 168,599 -10.27

36 ΔαςκαΛοΥ καΛΛΥΝΤΙκα ε.π.ε. 2,802,043 2,495,584 -10.94 290,344 195,196 -32.77

37 Τεορος αΒ & εε 2,657,641 2,176,813 -18.09 -261,149 -55,545 78.73

38 ΔΙαΜαΝΤακος α. & ΥΙος αε 2,590,938 2,132,271 -17.70 -24,868 16,807 0.00

39 ΒαΛΙΝα αεε 2,322,799 2,031,335 -12.55 86,894 103,780 19.43

40 ETHERIA AE 1,941,923 1,720,480 -11.40 104,649 112,362 7.37

41 BEAUTY LAND AE 2,019,088 1,683,438 -16.62 70,740 70,541 -0.28

42 ΧαΤΖοποΥΛος κΩΝ. & ΓεΩρΓΙος αεΒε 1,670,763 1,328,538 -20.48 27,914 8,803 -68.46

43 ΝοΥΤρΙΜεΤΙκς ΙΝΤερΝαςΙοΝαΛ (εΛΛας) αε 2,121,318 1,077,052 -49.23 -1,009,465 -1,068,657 -5.86

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΩΝΤα

ΞΙΝο

Μής

ή

επΩΝ

ΥΜΙα

εΤ

αΙρε

Ιας

πΩΛή

ςεΙς

20

11

πΩΛή

ςεΙς

20

12

ΜεΤ

αΒοΛ

ή (%

)

κερΔ

ή 20

11

κερΔ

ή 20

12

ΜεΤ

αΒοΛ

ή (%

)

περΙ

θΩρΙ

ο κε

ρΔοΥ

ς (%

)

καλλυντικά

πήΓή: STAT BANK

01- 4

3 / Β

άσει

κύκλ

ου ερ

γασιώ

ν - Π

οσά σ

ε ευρ

ώ

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

1 COLGATE PALMOLIVE εΜπορΙκή (εΛΛας) Μεπε 113,767,218 106,048,399 -6.78 23,226,287 14,507,312 -37.54 13.68

2 ςαραΝΤής Γρ. αΒεε (ΔΛπ) 89,282,711 100,670,274 12.75 20,645,903 -516,972 0.00 -0.51

3 JOHNSON & JOHNSON εΛΛας αεΒε 163,874,163 98,832,028 -39.69 -4,076,356 -25,348,399 -521.84 -25.65

4 HENKEL εΛΛας αΒεε (ΔΛπ) 55,046,330 85,615,560 55.53 -3,785,090 -432,260 88.58 -0.50

5 κορρες ΦΥςΙκα προΪοΝΤα αε (ΔΛπ) 38,981,668 37,207,563 -4.55 -4,141,825 -4,426,062 -6.86 -11.90

6 HELLENICA αε 28,412,168 28,258,316 -0.54 1,614,304 1,077,307 -33.26 3.81

7 APIVITA αεΒε 27,479,745 27,573,204 0.34 1,165,172 741,704 -36.34 2.69

8 FREZYDERM αΒεε 23,814,896 24,664,071 3.57 631,034 602,819 -4.47 2.44

9 COLGATE PALMOLIVE HELLAS ABEE 22,656,659 22,407,904 -1.10 3,464,475 3,066,916 -11.48 13.69

10 PLIAS αΒεε (ΔΛπ) 14,460,902 16,114,931 11.44 -963,042 -290,254 69.86 -1.80

11 FARCOM AE 4,856,704 7,278,444 49.86 20,683 42,734 106.61 0.59

12 ΒοςΜαΝΔρος ΔήΜήΤρΙος αε 6,349,917 6,006,695 -5.41 140,326 147,237 4.92 2.45

13 FRESH FORMULA αε 4,037,896 4,873,660 20.70 33,972 38,798 14.21 0.80

14 CASTALIA LABORATOIRES DERMATOLOGIQUES AE (ΔΛπ) 3,972,000 3,324,000 -16.31 63,000 -215,000 0.00 -6.47

15 ΤρΙαΝΤαΦΥΛΛοΥ θ. αΒεε 3,416,309 2,929,281 -14.26 -77,663 -115,423 -48.62 -3.94

16 MISS SANDY αΒε 2,383,318 2,350,595 -1.37 101,571 -215,438 0.00 -9.17

17 ΜαΛΙΝα αεΒε καΛΛΥΝΤΙκΩΝ 2,545,601 2,035,366 -20.04 -344,498 -393,841 -14.32 -19.35

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΩΝ

ΤαΞΙ

ΝοΜ

ήςή

επΩΝ

ΥΜΙα

εΤ

αΙρε

Ιας

πΩΛή

ςεΙς

20

11

πΩΛή

ςεΙς

20

12

ΜεΤ

αΒοΛ

ή (%

)

κερΔ

ή 20

11

κερΔ

ή 20

12

ΜεΤ

αΒοΛ

ή (%

)

περΙ

θΩρΙ

ο κε

ρΔοΥ

ς (%

)

πήΓή: STAT BANK

01 - 17 / Βάσει κύκλου εργασιών - Ποσά σε ευρώ

120

Με 400 μάρκες που καλύπτουν 14 κατηγορίες σε προϊόντα σπιτιού, προσωπικής φροντίδας και προ-ϊόντα τροφίμων, δεν υπάρχει άλλη εταιρεία που να αγγίζει τόσο πολύ τη ζωή τόσο πολλών ανθρώπων, με τόσο πολλούς, διαφορετικούς τρόπους. Το χαρτο-φυλάκιο της Unilever την έχει αναδείξει σε ηγέτιδα σε κάθε τομέα που δραστηριοποιείται, καθώς περιλαμ-βάνει μερικά από τα διεθνώς πλέον αγαπημένα προϊ-όντα, π.χ. Skip, Lipton, Knorr, Dove και Omo, μέχρι τις αξιόπιστες τοπικές επωνυμίες, όπως το Pummaro και το Άλτις.Η Unilever είναι μια βρετανοολλανδική εταιρεία που δημιουργήθηκε, με τη σημερινή της μορφή, το 1930. Οι εταιρείες όμως που ένωσαν τις δυνάμεις τους για να προκύψει η επιχείρηση είχαν ήδη ιδρυθεί στα μέσα του 19ου αιώνα και παρήγαν προϊόντα από έλαια και λιπαρά, κυρίως σαπούνι και μαργαρίνη. Σή-μερα πλέον αποτελεί έναν πολυεθνικό κολοσσό, με 252 εργοστάσια, παρουσία σε περισσότερες από 190 χώρες και 173.000 εργαζομένους. Επίσης 14 προϊό-ντα της εταιρείας κάνουν τζίρο πάνω από 1 δισ. ευρώ. Στην Ελλάδα η Unilever δραστηριοποιείται με την επωνυμία Ελαΐς -Unilever Hellas Α.Ε., διαθέτοντας στο χαρτοφυλάκιό της πληθώρα προϊόντων στους τομείς των τροφίμων (συμπεριλαμβανομένου του παγωτού), της οικιακής και προσωπικής φροντίδας και υγιεινής. Η Ελαΐς - Unilever Hellas Α.Ε. συνεργάζεται με διά-φορους επιστημονικούς οργανισμούς και ΜΚΟ, προ-κειμένου να προωθήσει τοπικά αειφόρες πρακτικές και πρωτοβουλίες εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Τον Δεκέμβριο του 2010 η Unilever εξαγόρασε και στην Ελλάδα τον τομέα προσωπικής υγιεινής της Sara Lee (εκτός από το Sanex), ενδυναμώνοντας έτσι τη θέση της στην ελληνική αγορά. Η Ελαΐς - Unilever Hellas Α.Ε. κατέχει ηγετική θέση στο 90% των κατηγοριών στις οποίες δραστηριοποιείται. Η διοίκηση της Unilever το 2013 δεσμεύθηκε στον Πρωθυπουργό της Ελλάδας για την παραμονή της στη χώρα αλλά και για την περαιτέρω ενδυνάμωση της παρουσίας της στην ελληνική αγορά. Η εταιρεία επιμένει επενδυτικά στην Ελλάδα, την οποία χαρα-κτηρίζει «αγορά ευκαιριών».

Με την έναρξη λειτουργίας του Κέντρου Αποθήκευ-σης και Διανομής της επιχείρησης στο Σχηματάρι, που έγινε το 2013, ολοκληρώθηκε το επενδυτικό πρόγραμμα της εταιρείας στην Ελλάδα για την περί-οδο 2008-2012, συνολικού ύψους 250 εκατ. ευρώ. Η μητρική εταιρεία διατηρεί αμείωτη τη στήριξη προς την ελληνική θυγατρική της, εξετάζοντας όλες τις δυ-νατότητες για περαιτέρω ανάπτυξη. Η Unilever έχει επίσης ανακοινώσει την πρόθεσή της να ξεκινήσει την παραγωγή 110 προϊόντων της στην Ελλάδα.Το 2012 η εταιρεία σημείωσε πωλήσεις 475 εκατ. ευρώ παρουσιάζοντας μείωση σε σχέση με το 2011 που είχε πωλήσεις 512 εκατ. ευρώ ενώ παρουσίασε ζημιά 1,9 εκατ. ευρώ έναντι κερδών 7,9 εκατ. ευρώ. Σε επίπεδο μητρικού ομίλου, τα έσοδα της Unilever για το οικονομικό έτος 2012 σημείωσαν άνοδο 10,5%, φθάνοντας τα 51,3 δισ. ευρώ, με τα προ φόρων κέρδη του ομίλου να είναι αυξημένα κατά 7%, στα 6,7 δισ. ευρώ.

Επιμένοντας ελληνικά

Unilever

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Αποτελεί μία από τις πλέον κορυφαίες εταιρείες κα-ταναλωτικών προϊόντων στον κόσμο, με τα προϊόντα της να χρησιμοποιούνται καθημερινά από περίπου 4,8 δισ. ανθρώπων από τα περίπου 7 που ζουν στον πλανήτη. Η Procter & Gamble διαθέτει ένα από τα με-γαλύτερα και ισχυρότερα χαρτοφυλάκια προϊόντων καθημερινής χρήσης από μια ευρεία γκάμα κατηγο-ριών, μεταξύ των οποίων τα Ace, Always, Ambi Pur, Ariel, Bounty, Charmin, Crest, Dawn, Downy, Duracell, Fairy, Fusion, Gain, Gillette, Head & Shoulders, Lenor, Mach3, Olay, Oral-B, Pampers, Pantene, Tide, Vicks, Wella και Whisper. Συνολικά η οικογένεια της P&G έχει παρουσία σε 175 χώρες, απασχολεί περισσότε-ρους από 121.000 εργαζομένους σε θυγατρικές της σε 70 χώρες ενώ παράγει και εμπορεύεται περισσότε-ρα από 300 προϊόντα.Η P&G ιδρύθηκε το 1837 στο Cincinnati - Ohio των ΗΠΑ από δύο Ευρωπαίους μετανάστες, τον William Procter και τον James Gamble. Με πωλήσεις που ξεπέρασαν, την τελευταία χρήση που έληξε το 2013, τα 82,6 δισ. δολάρια, η P&G είναι ένας από τους μεγα-λύτερους επιχειρηματικούς ομίλους παγκοσμίως.Στην Ελλάδα η πολυεθνική έκανε τα πρώτα της βήματα στις αρχές της δεκαετίας του 1950, µε την τότε αντιπροσώπευσή της από την εταιρεία ΓΕΝΚΑ. Το κύριο προϊόν που εισάγεται στην Ελλάδα από τους διάφορους εισαγωγείς της εποχής είναι το απορ-ρυπαντικό για πλύσιμο στο χέρι Τide ΖΚ. Το 1960 η τότε κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή, στην προσπάθειά της για οικονομική ανάπτυξη του τόπου, ζητεί από τους ξένους επενδυτές να δημιουργήσουν επιχειρήσεις στην Ελλάδα, µε τον όρο αυτές να έχουν κατά 50% Έλληνα επιχειρηματία.Έτσι η εταιρεία Βιοχρώμ του Θανάση Γκέρτσου, που παράγει χρώματα ρούχων και απορρυπαντικά, συμβάλλεται για 30 χρόνια µε την P&G και ιδρύεται η P&G Hellas. Η P&G Ελλάδας ιδρύθηκε λοιπόν το 1960 και υπήρξε μεταξύ των πρώτων ξένων εταιρειών που εγκαταστάθηκαν στη χώρα.Τα πρώτα γραφεία της P&G Ελλάδας βρίσκονται στην πλατεία Συντάγματος, στην οδό Όθωνος 10, και το εργοστάσιο παραγωγής των απορρυπαντικών καθώς και οι αποθήκες βρίσκονται στις εγκαταστάσεις της Βιοχρώμ στην Αγία Βαρβάρα του Αιγάλεω. Τη δεκα-ετία του 1970, µε τα ηλεκτρικά πλυντήρια να κάνουν δυναμικά την εξάπλωσή τους στην Ελλάδα, λανσάρε-ται και το πρώτο μεγάλο απορρυπαντικό της εταιρεί-ας στην Ελλάδα, το Ariel. Η δεκαετία θα κλείσει µε την τοποθέτηση στην αγορά ενός προϊόντος σταθμού, των Pampers. Από εκεί και πέρα η εξέλιξή της σε

leader σε διάφορες κατηγορίες κατέστη σχεδόν μονόδρομος, αφού έχει καταφέρει να σκαρφαλώσει στην κορυφή της κατηγορίας προϊόντων προσωπικής φροντίδας και καλλυντικών.Σήμερα η Pocter & Gamble διαθέτει σημαντικότατη παρουσία στη χώρα και προχωρεί σε επενδύσεις στο χώρο της καινοτομίας. Ειδικότερα η εταιρεία εγκαινίασε το κέντρο καινοτομίας στο Μαρούσι, μια επένδυση 3 εκατ. ευρώ. Η P&G, επιθυμώντας τη στήριξη της ελληνικής οικονομίας, προχώρησε στην ανάπτυξη κέντρου και-νοτομίας στα πρότυπα αντίστοιχων κέντρων που έχει δημιουργήσει η πολυεθνική εταιρεία ήδη στην Ευρώ-πη και ειδικότερα στη Γερμανία και στη Βρετανία.Με τις υποδομές αυτές η P&G είναι σε θέση να υποστηρίξει προγράμματα R&D και έρευνες γύρω από τις σύγχρονες τάσεις της αγοράς και τις εξελίξεις στο εξωτερικό περιβάλλον. Τα προγράμματα αυτά σε ετήσια βάση αφορούν κονδύλι που αγγίζει τα 2 δισ. δολάρια για τον όμιλο.Η εταιρεία διατηρεί ηγετική θέση στην ελληνική αγορά, αλλά επηρεάζεται σημαντικά από την κάμψη της κατανάλωσης και για τον λόγο αυτόν εμφάνισε κάμψη πωλήσεων 17% και καθαρών κερδών κατά 27% στην οικονομική χρήση 2012-2013.Ειδικότερα, όπως αποτυπώνεται στον ισολογισμό της εταιρείας, ο κύκλος εργασιών της ανήλθε σε 289,86 εκατ. ευρώ από 350,35 εκατ. στην προηγούμενη χρήση.Τα καθαρά κέρδη μετά από φόρους διαμορφώθηκαν σε 5,34 εκατ. από 7,30 εκατ., σημειώνοντας πτώση 26,8%.Τα κέρδη προ φόρων ανήλθαν σε 7,63 εκατ. από 10,44 εκατ. στην προηγούμενη χρήση, τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) περιορίστη-καν σε 8,98 εκατ. από 11,83 εκατ. αντίστοιχα και τα κέρδη προ φόρων και τόκων ανήλθαν σε 7,57 εκατ. από 10,55 εκατ. αντίστοιχα.

Επενδύσεις καινοτομίας στην Ελλάδα

Procter & Gamble

122

Αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά ονόματα στο χώρο της ομορφιάς, κατέχοντας κυρίαρχη θέση σε 130 χώρες και, φυσικά, στην Ελλάδα. Η L’ Oréal Paris, στην πλέον των 100 ετών πορεία της, έχει καθιερωθεί ως ο Νο 1 όμιλος καλλυντικών παγκοσμίως. Η στρατη-γική του ομίλου στρέφεται γύρω από μία φιλοσοφία: να καινοτομεί και να προσφέρει σε όσο το δυνατόν περισσότερους καταναλωτές τα καλύτερα προϊόντα, στην καλύτερη τιμή. Μια φιλοσοφία που πηγάζει από την έρευνα των εργαστηρίων και από την επιθυμία να κάνει την επαγγελματική τεχνογνωσία προσιτή σε όλους.Η εταιρεία είναι αδιαμφισβήτητος ηγέτης στον κλάδο των καλλυντικών ευρείας διανομής µέσω μιας μεγάλης γκάμας δημοφιλών προϊόντων και έχει καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια στις κορυφαίες θέσεις µε μερίδιο αγοράς άνω του 25%. Τα προϊόντα της πολυεθνικής εταιρείας για πρώτη φορά εμφανί-στηκαν στην ελληνική αγορά στα μέσα της δεκαετίας του 1930.Το 1970 ο γαλλικός όμιλος αποφασίσει την ίδρυση θυγατρικής της L’ Oreal στην Ελλάδα, η οποία εισερ-χόταν σε µια νέα φάση µε την άνοδο των αστικών στρωμάτων και φυσικά τις αλλαγές των καταναλωτι-κών συνηθειών, οι οποίες βέβαια είχαν να κάνουν µε την αστικοποίηση.Η πολυεθνική τότε επένδυσε στη δημιουργία μονά-δας παραγωγής και συγκεκριμένα το 1971 έθεσε σε λειτουργία ένα πρότυπο για την εποχή του εργοστά-σιο που συνέχισε να παράγει ως το 1999, οπότε και καταστράφηκε από τον σεισμό.Σήμερα η κύρια θυγατρική του ομίλου, L’ Oreal Hellas, συγκεντρώνει κάτω από τον έλεγχό της τη δραστηριότητα των τεσσάρων καναλιών διάθεσης καλλυντικών: κομμωτήρια, φαρμακεία, επιλεκτική και ευρεία διανομή. Το κέντρο Logistics στον Αυλώνα, που καλύπτει 13.000 τ.µ., εξυπηρετεί συνολικά 10.500 πελάτες, 190.000 παραγγελίες µε 13.000 κωδικούς τον χρόνο.Όσον αφορά τα αποτελέσματα της περυσινής χρή-σης, ο κύκλος εργασιών της εταιρείας υποχώρησε το 2012 στα 119 εκατ. ευρώ έναντι 127,9 εκατ. ευρώ το 2011, ενώ τα κέρδη προ φόρων διαμορφώθηκαν στα 7,7 εκατ. ευρώ έναντι 11,4 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται ότι η μητρική ενίσχυσε κεφαλαιακά την L’ Oreal Hellas με 4 εκατ. ευρώ το 2012.

Η ιστορία της L’ Oreal ξεκίνησε το 1909, όταν ο νεαρός χημικός και εφευρέτης Ευγένιος Scheuller είχε την παράδοξη ιδέα να δημιουργήσει την πρώτη συνθετική βαφή για τα μαλλιά.Τη δεκαετία του 1920 η L’ Oreal ήταν ήδη παρούσα σε 17 χώρες. Το 1957 ο Ευγένιος Scheuller πεθαίνει και διάδοχός του ορίζεται ο François Dale, ο οποίος οδήγησε την επιχείρηση τα επόμενα 35 χρόνια στην παγκόσμια κυριαρχία.Εκτός από τη γεωγραφική εξάπλωση ο François Dale πρόσθεσε στο οπλοστάσιο της εταιρείας σημαντικές μάρκες µε παγκόσμια απήχηση, όπως η Lancôme, η Garnier, η Biotherm, το µακιγιάζ Gemey, η Helena Rubinstein, η La-Roche-Posay, που εισήγαγαν τη L’ Oreal από τη γνώση των μαλλιών στη γνώση του δέρματος και οδήγησαν στη συστηματική επένδυση στην έρευνα κατά της γήρανσης.

Σήμερα ο πολυεθνικός όμιλος διακινεί τα προϊόντα του σε 130 χώρες µέσω 300 θυγατρικών εταιρειών, οι οποίες διαχειρίζονται 40 εργοστάσια παγκοσμίως και απασχολούν 72.600 εργαζομένους. Το 2012 ο πο-λυεθνικός όμιλος σημείωσε πωλήσεις 22,4 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 10,12%, και κέρδη 2,9 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 17,6%.

Για δεκαετίες Νο 1 στα προϊόντα ομορφιάς

L’ Oreal

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Όνομα «ηγέτης» στο χώρο της ομορφιάς, η Nivea «περιποιείται» τον γυναικείο, και όχι μόνο, πληθυσμό για πάνω από έναν αιώνα. Γνωστή στους Έλληνες από τη δεκαετία του 1930, η Nivea είναι ένα από τα κύρια τμήματα του γερμανικού ομίλου της Beiersdorf AG, ο οποίος έχει ισχυρή παρουσία και στην Ελλάδα ήδη από το 1968, όταν ιδρύθηκε η Beiersdorf Hellas.Πριν από 130 χρόνια ο ιδρυτής της εταιρείας Paul C. Beiersdorf και οι οκτώ υπάλληλοί του στο εργα-στήριο στο Αμβούργο διαχειρίζονταν παραγγελίες από γιατρούς και φαρμακεία σε όλον τον κόσμο. Το 1890 ο φαρμακοποιός Dr. Oscar Troplowitz αγόρασε το εργαστήριο από τον Beiersdorf και ξεκίνησε τη συστηματική ανάπτυξη της διεθνούς επιχείρησης. Ως το 1917 είχε δημιουργήσει επιχειρηματικούς δεσμούς σε 34 χώρες, µε το 42% των πωλήσεων να παράγεται στο εξωτερικό, ενώ στις αρχές της δεκαετί-ας του 1930 είχε 20 περιοχές παραγωγής, απασχολώ-ντας τότε 1.400 εργαζομένους. Σήμερα η Beiersdorf AG διαθέτει δίκτυο περισσότερων από 150 θυγατρι-κών και απασχολεί 16.500 εργαζομένους.

Η Beiersdorf Hellas έχει ισχυρή παρουσία σε 18 δια-φορετικές κατηγορίες προϊόντων. Οι μάρκες Nivea, Liposan, Hansaplast και Duo αποτελούν σημείο αναφοράς για τον Έλληνα καταναλωτή. Εκτός από τα παραπάνω, η εταιρεία διαθέτει σε άνδρες και γυναί-κες και τα προϊόντα Eucerin, Atrix, Λέοντος καθώς και την premium σειρά καλλυντικών La Prairie.Η επιτυχία του ομίλου οφείλεται στη συνεχή καινο-τομία, στην έρευνα και στην ανάπτυξη τόσο νέων προϊόντων όσο και για τη βελτίωση των υπαρχόντων. Οι πωλήσεις της Beiersdorf Hellas το 2012 σημείωσαν πτώση και υποχωρώντας στα 55,3 εκατ. ευρώ έναντι 59,6 εκατ. ευρώ το 2011, ενώ τα κέρδη διαµορφώθη-καν στα 3,1 εκατ. ευρώ από 3,32 εκατ. ευρώ το 2011. Ο µητρικός όµιλος χάρη στο ισχυρό χαρτοφυλάκιο προϊόντων του το 2012 παρουσίασε ανάκαμψη πω-λήσεων στα 6,02 δισ. ευρώ έναντι 5,6 δισ. το 2011 και προ φόρων κέρδη 709 εκατ. ευρώ έναντι 440 εκατ. ευρώ.

Το δυνατό επώνυμο χαρτοφυλάκιο αντίδοτο στην ύφεση

Beiersdorf Hellas

124

Συνώνυμη με την ομορφιά για πολλές γυναίκες στον κόσμο, η Estée Lauder έχει εδραιώσει την επωνυμία της μεταξύ των κορυφαίων εταιρειών που δραστη-ριοποιούνται στην ελληνική αγορά καλλυντικών, πρωταγωνιστώντας μάλιστα στην κατηγορία της επιλεκτικής διανομής µε το ομώνυμο brand name καθώς και µε τα προϊόντα Clinique. Η ανάπτυξή της στην Ελλάδα συνδυάστηκε εδώ και τρεις δεκαετίες µε τον Όμιλο Σαράντη, ο οποίος στις αρχές του 1980 προχώρησε σε µια νέα στρατηγική ανάπτυξης µε την επέκταση των δραστηριοτήτων του μέσα από νέες συνεργασίες µε ηγετικές εταιρείες καλλυντικών της Ευρώπης και της Αμερικής.Το 2002 συνάπτεται joint venture της Σαράντης µε την Estee Lauder και πλέον οι δύο εταιρείες έχουν ξεχωριστή πορεία. H Estée Lauder Hellas είναι θυγατρική του πολυεθνικού ομίλου και, εκτός από τις δύο μάρκες που αναφέρθηκαν, εισάγει και εμπορεύεται και άλλα προϊόντα, όπως Aramis, La mer, Mac, Origins, Tommy Hilfiger κ.ά. Σηµειώνεται δε ότι η ελληνική θυγατρική είναι υπεύθυνη και για την επέκταση των προϊόντων στις αγορές των Βαλκανίων, σε συνεργασία βέβαια µε τη Σαράντης.Παρά την επιτυχηµένη πορεία, η οποία οδήγησε σε ρεκόρ πωλήσεων τη χρήση 2008-2009, οι επόμενες χρονιές λόγω της ύφεσης στην ελληνική οικονο-μία προκάλεσαν τη συρρίκνωση των πωλήσεων. Συγκεκριμένα ο κύκλος εργασιών διαμορφώθηκε στο δωδεκάμηνο που ολοκληρώθηκε στις 30/6/2012 στα 51,16 εκατ. ευρώ έναντι 56,3 εκατ. ευρώ ένα χρόνο πριν. Την ίδια στιγµή τα προ φόρων κέρδη της κινήθηκαν πτωτικά επίσης και διαμορφώθηκαν σε 1 εκατ. ευρώ έναντι 1,8 εκατ. ευρώ τον προηγούµενο χρόνο. Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι παρά την απώ-λεια του 20% των πωλήσεων σε μια διετία η εταιρεία κατάφερε να διατηρήσει την κερδοφορία της.

Η πολυεθνικήΗ εταιρεία Estée Lauder φέρει το όνομα της δημιουρ-γού και ιδρύτριάς της. Η Estée Lauder γεννήθηκε µε το όνομα Josephine Esther Mentzer και μεγάλωσε στην περιοχή Κορόνα στο Queens της Νέας Υόρκης. Η μητέρα της Rose ήταν από την Ουγγαρία και ο πατέρας της Max από την Τσεχία. Το όνομα Estée ήταν παραλλαγή του χαϊδευτικού της Εsty, όπως την αποκαλούσε οικογένειά της.Από μικρή την ενδιέφερε έντονα ο χώρος της ομορφιάς και µε μέντορα το θείο της John Schotz, που ήταν χημικός, ξεκίνησε πουλώντας προϊόντα περιποίησης της επιδερμίδας σε σαλόνια ομορφιάς και ξενοδοχεία.Το 1946 ιδρύει την εταιρεία, η οποία ήταν τότε εφοδιασμένη µε τέσσερα µόνο προϊόντα και µε το γυναικείο πείσμα, όπως τόνιζε η ιδρύτρια, ότι κάθε γυναίκα μπορεί να είναι όμορφη.Σήμερα, 67 χρόνια μετά, αυτή η τόσο απλή αντίληψη άλλαξε κυριολεκτικά το πρόσωπο της βιομηχανίας της ομορφιάς.Η εταιρεία διαθέτει 25 brand names, τα προϊόντα της βρίσκονται στα καταστήματα επιλεκτικής διανομής καλλυντικών σε 150 χώρες, απασχολώντας πάνω από 40.000 εργαζομένους, ενώ περισσότεροι από μισό δισεκατομμύριο καταναλωτές επιλέγουν κάθε χρόνο τουλάχιστον ένα από αυτά. Ο συνολικός ετήσιος τζίρος της επιχείρησης για τη χρήση 2012 - 2013 διαμορφώνεται στα 10 δισ. ευρώ.

Συνώνυμο της ομορφιάς

Estée Lauder

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Κόντρα στα σημεία των καιρών που θέλουν τις ελληνικές εταιρείες σε ετοιμότητα για μετανάστευση, η διοίκηση της Σαράντης αποφάσισε τον Οκτώβριο του 2013 την ενίσχυση της δραστηριότητάς της στην Ελλάδα μεταφέροντας μάλιστα παραγωγή από τη γειτονική Ρουμανία. Ειδικότερα ο όμιλος Σαράντη αποφάσισε το κλείσιμο του ρουμανικού εργοστασίου παραγωγής κρεμικών προϊόντων προσωπικής περι-ποίησης και φροντίδας Elmiplant, Bioten, Kolastyna και τη μεταφορά της παραγωγής στο εργοστάσιο των Οινοφύτων στην Ελλάδα. Η εν λόγω μεταφορά ολο-κληρώνεται μέσα στους πρώτους μήνες του 2014 και για τον σκοπό αυτόν θα πραγματοποιηθεί επένδυση ύψους 1 εκατ. ευρώ για την προετοιμασία του χώρου και τη στέγαση των μηχανημάτων, ενώ επιπροσθέτως θα δημιουργηθούν 20 περίπου νέες θέσεις εργασίας, στηρίζοντας με αυτόν τον τρόπο την ελληνική οικο-νομία και τις ελληνικές εξαγωγές.

Συνδεδεμένη με την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, η εταιρεία Σαράντης αποτελεί σημείο αναφοράς για τον επιχειρηματικό κόσμο στον κλάδο των καλλυντι-κών προϊόντων. Η εταιρεία, που έμελλε να διαμορ-φώσει το τοπίο των επιχειρήσεων καλλωπισμού στην Ελλάδα, ιδρύθηκε το 1930 στην Κωνσταντινούπολη από τον Γρηγόρη Σαράντη.Το 1956 η πολιτική κατάσταση επιτάσσει τη μεταφο-ρά της έδρας της εταιρείας στην Αθήνα, απόφαση που θα σημάνει την απαρχή της μεγάλης ανάπτυξης της επιχείρησης. Τη δεκαετία του 1980 ο όμιλος Σαράντη επεκτείνει τις δραστηριότητές του συνάπτο-ντας νέες συνεργασίες με ηγετικές εταιρείες καλλυ-ντικών της Ευρώπης και της Αμερικής (Estee Lauder, Clinique κ.ά.), ενώ το 1994 εισάγεται στο Χρηματι-στήριο Αθηνών και το 1995 επεκτείνεται στην αγορά των Βαλκανίων.Συνολικά ο όμιλος Σαράντη δραστηριοποιείται στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής και Νοτιοανατο-λικής Ευρώπης μέσω 8 θυγατρικών εταιρειών, στην Πολωνία, στη Ρουμανία, στη Βουλγαρία, στη Σερβία, στη Δημοκρατία της Τσεχίας, στην πΓΔΜ, στην Ουγγαρία και στη Βοσνία, ενώ παράλληλα διατηρεί έντονη εξαγωγική δραστηριότητα σε περισσότερες από 26 χώρες. Τα προϊόντα της Σαράντης βρίσκονται σε πάνω από 46.000 σημεία πώλησης και απευθύνονται σε 110 εκατομμύρια ανθρώπους. Ο όμιλος απασχολεί 1.400 εργαζομένους ενώ το 59% των πωλήσεών του προ-έρχεται από τις θυγατρικές της Ανατολικής Ευρώπης,

οι οποίες σε συνδυασμό με τις εξαγωγές της μητρικής οδηγούν στην εκτίμηση ότι το περίπου 65% του κύ-κλου εργασιών του ομίλου προέρχεται από τις χώρες του εξωτερικού. Δύναμη της εταιρείας αποτελούν τα προϊόντα που διαθέτει στην αγορά καλύπτοντας τις καθημερινές ανάγκες των καταναλωτών. Πιο συγκεκριμένα, η εται-ρεία διατηρεί σημαντικό χαρτοφυλάκιο ιδιοπαραγό-μενων και διανεμόμενων καταναλωτικών προϊόντων, τα οποία θα μπορούσαν να καταταχθούν σε τρεις κατηγορίες:● Τα καλλυντικά ευρείας διανομής● Τα προϊόντα οικιακής χρήσης● Τα προϊόντα της κατηγορίας λοιπών πωλήσεων, στην οποία συγκαταλέγονται οι υποκατηγορίες των προϊόντων υγείας και φροντίδας και των καλλυντικών επιλεκτικής διανομής.Συγκεκριμένα, μεγάλο μέρος των 20 και πλέον εμπο-ρικών σημάτων, που απαρτίζουν το χαρτοφυλάκιο των καλλυντικών ευρείας διανομής, αποτελεί παρα-γωγή της ίδιας της εταιρείας. Αξίζει να αναφερθεί η κοινοπραξία που έχει συνάψει ο όμιλος με την εται-ρεία Estee Lauder Hellas για τη διανομή προϊόντων της Estee Lauder σε Ελλάδα, Ρουμανία και Βουλγαρία.Ο κλάδος των προϊόντων υγείας και φροντίδας του ομίλου δραστηριοποιείται στον φαρμακευτικό χώρο και ειδικότερα στον κλάδο OTC, αντιπροσωπεύο-ντας και διανέμοντας ηγετικές μάρκες στο χώρο των βιταμινών, των συμπληρωμάτων διατροφής, των διαγνωστικών και των καλλυντικών φαρμακείου. Στο πλαίσιο της περαιτέρω ενδυνάμωσης του κλάδου υγείας και φροντίδας, ο όμιλος Σαράντη απέκτησε τη διανομή των μαρκών PIC (είδη φλεβοκέντησης, θερμόμετρα, πιεσόμετρα και επιδεσμικά) και Serenity (υποσέντονα) του ιταλικού ομίλου Artsana.Το 2012 ο όμιλος παρουσίασε αύξηση στις ενοποι-ημένες πωλήσεις 6,6% που υποστηρίχθηκε από την ελληνική αγορά, στα 236 εκατ. ευρώ, ενώ τα κέρδη μετά τους φόρους και τα δικαιώματα μειοψηφίας πα-ρουσίασαν αξιοσημείωτη αύξηση κατά 24,84%, στα 12,15 εκατ. ευρώ. Όσον αφορά την πορεία του 2013 ο όμιλος παρουσίασε στο εξάμηνο σταθερές ενοποι-ημένες πωλήσεις στα 116 εκατ. ευρώ και καθαρά κέρδη αυξημένα κατά 111,59%, στα 6,32 εκατ. ευρώ.

Από την Ρουμανία στην Ελλάδα η παραγωγή

ΣΑΡΑΝΤΗΣ

126

Η Johnson & Johnson αποτελεί έναν δυναμικό πολυ-εθνικό κολοσσό που δραστηριοποιείται στις αγορές καταναλωτικών, φαρμακευτικών και ιατρικών προϊ-όντων. H επιτυχημένη πορεία του ομίλου με ιστορία 127 ετών αποτυπώνεται και στο γεγονός ότι σε διε-θνές επίπεδο κατέχει την έκτη θέση στα καταναλω-τικά προϊόντα φροντίδας υγείας, είναι η μεγαλύτερη εταιρεία σε ιατρικά και διαγνωστικά μηχανήματα, η τέτερτη μεγαλύτερη στη βιοτεχνολογία και η όγδοη μεγαλύτερη φαρμακευτική. Ο όμιλος αριθμεί περισ-σότερες από 275 θυγατρικές σε 60 χώρες απασχολώ-ντας περίπου 128.700 εργαζομένους. Στην Ελλάδα η Johnson & Johnson (J&J) ιδρύθηκε το 1975 και εμπορεύεται καταναλωτικά και ιατρικά προϊόντα, πολλά από τα οποία παράγονται στο εργο-στάσιό της στη Μάνδρα Αττικής. Μάλιστα η διοίκηση της εταιρείας στοχεύει στην ενίσχυση της παρουσί-ας της στην Ελλάδα όπου δραστηριοποιείται στον τομέα της παραγωγής καταναλωτικών προϊόντων και φαρμάκων. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα το γεγονός ότι η μητρική επένδυσε το 2012 περίπου 170 εκατ. ευρώ στην ελληνική θυγατρική της αυξάνοντας σημαντικά τα ίδια κεφάλαια της εταιρείας. Η J&J, η οποία στον φαρμακευτικό τομέα έχει ήδη ισχυρή παραγωγική δυναμική μέσω της Famar, επεκτείνει ήδη τη δυναμικότητα της μονάδας που διαθέτει στη Μάνδρα Αττικής, στον τομέα καταναλω-τικών προϊόντων. Η συγκεκριμένη μονάδα εξειδικεύ-εται στην παραγωγή καλλυντικών και αντηλιακών που εξάγονται σε όλον τον κόσμο. Ο όμιλος J&J δραστηριοποιείται στην Ελλάδα σε τρεις τομείς – κα-ταναλωτικά προϊόντα, φάρμακα και ιατρικά είδη – με ισάριθμες θυγατρικές εταιρείες και με συνολικό τζίρο περίπου 170 εκατ. ευρώ.Επενδύοντας σε νέες γραμμές παραγωγής ή μεταφέ-ροντας στην Ελλάδα δραστηριότητα που σήμερα δι-ατηρεί σε άλλες αγορές, αναμένεται να ενδυναμωθεί περαιτέρω ένα από τα μεγαλύτερα και πιο σύγχρονα εργοστάσια του πολυεθνικού ομίλου.

Σημειώνεται ότι στον τομέα των καταναλωτικών ειδών η εταιρεία παράγει προϊόντα OTC (μη συντα-γογραφούμενα φάρμακα), προϊόντα περιποίησης δέρματος, βρεφικής φροντίδας, προϊόντα γυναικείας και στοματικής υγιεινής. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο κ. Κοσμάτος, το εργοστάσιο είναι ένα από τα τρία εργοστάσια παραγωγής καταναλωτικών προϊόντων που διαθέτει η J&J στην Ευρώπη. Ήδη το 95% της παραγωγής στην Ελλάδα εξάγεται σε περισσότερες από 35 χώρες, ενώ η εταιρεία έχει την ευελιξία που απαιτείται για να διαχειρίζεται το κόστος και να διατηρεί την ανταγωνιστικότητά της.Σύμφωνα με τη διοίκηση, ο όμιλος J&J στην Ελλά-δα κατέχει ηγετική θέση στις βασικές προϊοντικές κατηγορίες που δραστηριοποιείται, απασχολεί 500 εργαζομένους συνολικά και σχεδιάζει να ενισχύσει περαιτέρω τη θέση του. Σημαντική είναι η κοινωνική δραστηριοποίηση του ομίλου στην Ελλάδα ειδικά μέσα από το πρόγραμμα ΕΚΕ, που αφορά ένα κινητό πολυϊατρείο, τον «Ιππο-κράτη». Το πολυϊατρείο ταξιδεύει σε όλη την Ελλάδα με σκοπό να προσφέρει υπηρεσίες προληπτικής ιατρικής σε 18.000 παιδιά. Το έργο υποστηρίζεται από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Johnson & Johnson Corporate Citizenship Trust, με έδρα τη Σκωτία, που αναπτύσσει προγράμματα ΕΚΕ για πάνω από 50 χώρες.

Ενίσχυση της παρουσίας της στην Ελλάδα

Johnson & Johnson

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

«Άρωμα Ελλάδας» φέρει η ιστορία της Παπουτσάνης ΑΒΕΕ, που ιδρύθηκε πριν από 143 χρόνια, το 1870, στο Πλωμάρι της Λέσβου.Η ιστορία της εταιρείας ξεκινά όταν ο Δημήτριος Πα-πουτσάνης ιδρύει το πρώτο ατμοκίνητο εργοστάσιο παραγωγής ελαιολάδου στο νησί. Η αγάπη του για τη σαπωνοποιία και η βαθιά γνώση του για το θαλάσσιο εμπόριο τον βοηθούν να δημιουργήσει μια ανθηρή επιχείρηση που βασίζεται στο εμπόριο σαπουνιού με λάδι ελιάς στην ευρύτερη περιοχή.Το 1913 οι παραγωγικές εγκαταστάσεις «μετακομί-ζουν» στον Πειραιά και το 1965 στην Κάτω Κηφισιά. Από το 2001 μέχρι σήμερα ένα υπερσύγχρονο εργοστάσιο παραγωγής σαπουνιού, το μεγαλύτερο στα Βαλκάνια και από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη, στη Ριτσώνα της Εύβοιας φιλοξενεί την παραγωγή της επιχείρησης. Πρωταρχικός στόχος της εταιρείας είναι να ικανοποιεί τις ανάγκες του καταναλωτή δημιουργώντας νέα, πρωτοποριακά προϊόντα σε εξαιρετική ποιότητα και ανταγωνιστικές τιμές. Έτσι, η ελληνική εταιρεία, που είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών από το 1972, συνεχίζει μέχρι σήμερα να φροντίζει για την ενυδάτωση και περιποίηση στο σώμα, στο πρόσωπο και στα μαλλιά.Η εταιρεία διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα και πιο σύγχρονα εργοστάσια παραγωγής σαπώνων στην Ευρώπη και το μοναδικό στην Ελλάδα, με αυτοματο-ποιημένες γραμμές παραγωγής υγρών καλλυντικών και ξενοδοχειακών προϊόντων μεγάλου παραγωγικού δυναμικού. Επιπλέον επεκτείνει συνεχώς την παρου-σία της στις διεθνείς αγορές και έχει πετύχει σημαντι-κές πολυετείς συνεργασίες µε διεθνείς εταιρείες του κλάδου. Η κατηγορία των παραγωγών για τρίτους αναπτύσσεται με ρυθμό 21% ετησίως κατά μέσον όρο από το 2010 μέχρι και το 2012. Η καθετοποιη-μένη παραγωγική διαδικασία πλαστικών προσφέρει ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα κυρίως στην αγορά private label και στην ξενοδοχειακή. Αντλώντας από την πάνω από 140 χρόνια μακρά εμπειρία στον τομέα του καλλυντικού, η Παπουτσά-νης είναι ο προτιμώμενος συνεργάτης - παραγωγός για πολλές μεγάλες εταιρείες καταναλωτικών αγαθών τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Η εταιρεία συνεργάζεται µε τις Johnson & Johnson, Unilever, Korres, Apivita, Kiss my face, Edeka, Delhaize Group, Σκλαβενίτης, Carrefour, Lidl, Bic, προσφέροντας υψηλής ποιότητας προϊόντα και υπηρεσίες στους καταναλωτές τους.

Οι εξαγωγές αποτελούν το 40% των ετήσιων πωλή-σεων, μάλιστα από την εξαγορά της εταιρείας από τους σημερινούς βασικούς μετόχους της και μετά οι εξαγωγές αναπτύσσονται κατά 10% ετησίως.Σημειώνεται ότι η εταιρεία κατέχει ηγετική θέση στην αγορά hotel amenities στην Ελλάδα µε αυτοματο-ποιημένες παραγωγικές μονάδες, ανταγωνιστικές σε διεθνές επίπεδο.Το καλοκαίρι του 2013 η Παπουτσάνης διεύρυνε τη σειρά Olivia, με τα Olivia Fusion, μια αγνή, φυσική σει-ρά για το σώμα σε τρεις συνδυασμούς αφρόλουτρου και body lotion, εμπνευσμένα από τη φύση. Ο κύκλος εργασιών το 2012 αυξήθηκε κατά 11,44% και ανήλθε σε 16,1 εκατ. ευρώ, με τις εξαγωγές να φθάνουν τα 6,2 εκατ. ευρώ. Στα επώνυμα προϊόντα η αύξηση ήταν 5% (Aromatics, Καραβάκι, Glycerine Πα-πουτσάνης, πράσινα παραδοσιακά), στα ξενοδοχει-ακά προϊόντα (Olivia, Skin Essentials, Καραβάκι) και στα προϊόντα Κορρέ (σε συνεργασία µε την οµώνυµη εταιρεία) η αγορά παρουσίασε σημαντική πτώση το 2012 λόγω της ύφεσης του τουρισμού αλλά και της καθυστέρησης έναρξης της σεζόν. Στα προϊόντα τρίτων, ιδιωτικής ετικέτας, οι πωλήσεις παρουσίασαν αύξηση 28% σε σχέση µε την προη-γούμενη χρήση, λόγω νέων συνεργασιών αλλά και ανάπτυξης υφιστάμενων. Τα αποτελέσματα προ φόρων ήταν οριακές ζημιές (37.310 ευρώ) έναντι ζημιών 600.000 ευρώ το 2011.Παρά τη συνεχιζόμενη εξαιρετικά δύσκολη οικονο-μική συγκυρία, η Παπουτσάνης είδε τα οικονομικά της μεγέθη να βελτιώνονται το 2013. Συγκεκριμένα, το πρώτο εξάμηνο του έτους ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών της εταιρείας αναπτύχθηκε κατά 18%, στα 8,3 εκατ. ευρώ, έναντι 7,1 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περυσινή περίοδο, με αποτέλεσμα τη μετά τους φόρους κερδοφορία ύψους 245.000 ευρώ.

Επιστροφή στην κερδοφορία εν μέσω κρίσης

Παπουτσάνης

128

Το 2013 αποτελεί έτος αναδιάρθρωσης για την εται-ρεία Κορρές, η οποία προχωρεί σε κινήσεις ώστε να αντεπεξέλθει στην ύφεση που πλήττει την ελληνική αγορά αλλά και να μπορέσει να εδραιώσει την πα-ρουσία της στο εξωτερικό. Η επωνυμία Κορρές έχει ήδη συμπληρώσει 15 χρόνια παρουσίας στην ελληνι-κή αγορά και θεωρείται μία από τις πλέον κορυφαίες στο χώρο των καλλυντικών φαρμακείου. Με οδηγό το πάθος του και τη βαθιά γνώση των βοτάνων, ο Γιώργος Κορρές οραματίστηκε και ανέ-πτυξε μια ολοκληρωμένη σειρά φυσικής περιποίησης προσώπου, όταν, το 1992, ανέλαβε τα ηνία ενός από τα ιστορικά φαρμακεία της Αθήνας.Ο λόγος για το φαρμακείο Τζιβανίδη, που είχε ανοίξει στα μέσα στης δεκαετίας του 1960 πίσω από το Καλλιμάρμαρο και ήταν το πρώτο ομοιοπαθητικό φαρμακείο στην Ελλάδα. Ο Γ. Κορρές προστέθηκε στην ομάδα Τζιβανίδη το 1989 ενώ σπούδαζε στη Φαρμακευτική Αθηνών και, αν και αρχικά αντιμετώπι-ζε με σκεπτικισμό την ομοιοπαθητική, κατέληξε ο πιο ένθερμος υποστηρικτής της. Το πρώτο βήμα στην επιχειρηματική πορεία της εται-ρείας ήταν η δημιουργία ενός υποδειγματικού εργα-στηρίου ομοιοπαθητικής, βασισμένου στα πρότυπα των αντίστοιχων στο εξωτερικό. Υποβοηθούμενος από την κληρονομιά του φαρμακείου, τη δική του γνώση και κατανόηση πάνω από 3.000 θεραπειών με βότανα και τη δίψα του για την εξεύρεση εναλλακτι-κών μέσα από τη φύση, άρχισε να κατασκευάζει τις πρώτες φόρμουλες, τις οποίες πρώτα δοκίμαζε στους φίλους του.Η αρχή έγινε με ένα αρωματικό σιρόπι για το λαιμό µε μέλι και γλυκάνισο και σήμερα πλέον η εταιρεία Κορρές διαθέτει περισσότερα από 400 φυσικά και πιστοποιημένα βιολογικά προϊόντα σε 30 χώρες σε όλον τον κόσμο.Η Κορρές αποτελεί έναν από τους καλύτερους πρεσβευτές της χώρας μας στο εξωτερικό, αφού έχει συστήσει τα ελληνικά βότανα σε 30 χώρες, έχοντας παρουσία σε περισσότερα από 11.000 σημεία πώλη-σης διεθνώς. Στην Ελλάδα τα προϊόντα διατίθενται σε 6.500 φαρμακεία.

Η διοίκηση του ομίλου συνεχίζει να εστιάζει το ενδιαφέρον στις χώρες που παρουσιάζουν προοπτι-κές ανάπτυξης, που έχουν στη φιλοσοφία τους την κατανάλωση φυσικών προϊόντων, έχουν οργανωμένα δίκτυα διανομής και η μάρκα έχει αποκτήσει ανα-γνωρισιμότητα. Τέτοια παραδείγματα χωρών είναι η Γερμανία, η Ισπανία , η Ρωσία, η Αγγλία, οι σκανδινα-βικές χώρες και η Αμερική. Στην Αμερική η Κορρές μετά τη λήξη της συνεργα-σίας διανομής των προϊόντων της µε την Johnson & Johnson για την αγορά της Βόρειας Αμερικής θα συνεχίσει να εστιάζει στη διεύρυνση της παρουσίας της. Σε επίπεδο κύκλου εργασιών, οι ενοποιημένες πω-λήσεις του ομίλου του 2012, επηρεασμένες από τις χαμηλότερες πωλήσεις του εξωτερικού δεδομένου ότι η Johnson & Johnson παράγει πλέον κυρίως η ίδια τα προϊόντα που διανέμει στη Β. Αμερική, καθώς και από τις ενέργειες αναδιοργάνωσης στις οποίες προέ-βη σε βασικές χώρες (Γερμανία, Ισπανία), με στόχο τη σημαντική ενίσχυση της παρουσίας του στις αγορές αυτές, διαμορφώθηκαν στα 40 εκατ. ευρώ από 42,7 εκατ. ευρώ το 2011. Τα καθαρά αποτελέσματα μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας διαμορφώθηκαν σε ζημιά 4,2 εκατ. ευρώ από ζημιά 3,4 εκατ. ευρώ το 2011, λόγω του κόστους αναδιάρθρωσης.Το πρώτο εξάμηνο του 2013 οι πωλήσεις του ομίλου διατηρήθηκαν στα ίδια επίπεδα με την αντίστοιχη περίοδο του 2012 και συγκεκριμένα στα 21,8 εκατ. ευρώ, ενώ τα αποτελέσματα προ φόρων ήταν αρνητι-κά στις 867.000 ευρώ έναντι κερδών 1,67 εκατ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2012 .

Πρεσβευτής της χώρα μαςστον κόσμο

Κορρές

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

Πολυβραβευμένη και πρωτοπόρος στον τομέα φυσι-κών και βιολογικών προϊόντων, η Apivita γιορτάζει 35 χρόνια επιτυχούς επιχειρηματικής δραστηριότητας με μια σημαντική διάκριση καθώς το 2013 απέσπασε το δεύτερο βραβείο, μεταξύ 150 συμμετοχών, στα Global Sustainable Beauty Awards στην κατηγορία Sustainability Pioneer για τη διαχρονική πρωτοπορία της σε θέματα αειφορίας με ταυτόχρονη σημαντι-κή ευαισθησία σε θέματα κοινωνικής ευθύνης, με ιδιαίτερη αναφορά στην καμπάνια «Παστίλιες για τον πόνου του άλλου», που επιτυχώς υλοποίησε με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Επιπλέον στην Apivita και στην επιστημονική ομάδα έρευνας και ανάπτυξης απονεμήθηκε το δεύτερο βραβείο στην κατηγορία «Καινοτομία» του διαγωνι-σμού «Η Ελλάδα Καινοτομεί» της Eurobank και του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών. Η Apivita ιδρύθηκε το 1979 από τους φαρμακοποι-ούς Νίκο και Νίκη Κουτσιανά, που δημιούργησαν τα πρώτα προϊόντα τους μέσα στο φαρμακείο τους. Η επωνυμία της προέρχεται από τις λέξεις Apis (μέλισ-σα) και Vita (ζωή), δηλαδή η ζωή της μέλισσας.Οι εταιρεία πρόσφατα εγκαινίασε το νέο βιοκλιματι-κό, πιστοποιημένο από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων (FDA approved), εργοστάσιό της στο Μαρκόπουλο, μια επένδυση 15 εκατ. ευρώ που απο-τελεί στην πράξη σύμβολο αειφορίας, καινοτομίας και πρωτοποριακής διασύνδεσης του εργασιακού περιβάλλοντος με το φυσικό. Το κτίριο αποτελεί προσομοίωση κυψέλης και συγκεντρώνει όλες τις δραστηριότητες της εταιρεί-ας: παραγωγή καλλυντικών, συσκευασία μελιού, γύρης και βασιλικού πολτού, που είναι οι δύο κύριες δραστηριότητες της εταιρείας, εργαστήρια, γραφεία, εκπαίδευση, σίτιση προσωπικού, SPA, εκδηλώσεις και ενημέρωση κοινού.

Η Apivita συνδυάζει την αρχαία ελληνική παράδοση με τον πλούτο της ελληνικής χλωρίδας, επικεντρώνε-ται στη ζωή της μέλισσας και δημιουργεί καλλυντικά φυσικά, οικολογικά, αποτελεσματικά και ολιστικά, με πίστη στη φιλοσοφία του Ιπποκράτη, πατέρα της Ιατρικής. Στα προϊόντα της αποφεύγει τη χρήση συνθετικών συστατικών όπως προπυλενογλυκόλη, parabens, σιλικόνες που δεν βιοαποικοδομούνται στο περιβάλλον, ενώ χρησιμοποιεί ανακυκλωμένες και ανακυκλώσιμες συσκευασίες, εκπαιδεύοντας συστηματικά τους πελάτες της σε ένα φυσικό, φιλικό προς το περιβάλλον, τρόπο ζωής. Η Apivita δραστηριοποιείται σε 14 χώρες σε ολό-κληρο τον κόσμο (Κύπρο, Ισπανία, Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο, Ρουμανία, Ιαπωνία, Χονγκ Κονγκ, Σιγκαπούρη, Αυστραλία, ΗΠΑ, Βρετανία, Κροατία, Ουκρανία). Επενδύει στην επιστημονική έρευνα συμμετέχοντας σε επτά ερευνητικά προγράμματα σε συνεργασία με πανεπιστημιακά ιδρύματα στην Ελλά-δα και στο εξωτερικό, ενώ επενδύει στρατηγικά στο κέντρο της Αθήνας, ανοίγοντας νέο concept store στην οδό Σόλωνος 6.Το 2012 η εταιρεία διατήρησε σταθερές τις πωλήσεις της στα 27,5 εκατ. ευρώ και τα κέρδη της διαμορ-φώθηκαν στις 741.000 ευρώ. Η πορεία το 2013 προδιαγράφεται σημαντικά βελτιωμένη καθώς ήδη το εννεάμηνο του 2013 ο όμιλος κατέγραψε σύνολο πωλήσεων 23,6 εκατ. ευρώ από 21,6 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περυσινή περίοδο, δηλαδή αύξηση κατά 9% με επίσης αυξημένα EBITDA στα 2,9 εκατ. ευρώ έναντι 2,6 εκατ. ευρώ. Από τις ενοποιημένες πωλήσεις του 2013 το 69% αφορά την ελληνική αγορά και 31% τη διεθνή.

Όταν η αειφορία συναντά την ομορφιά

APIVITA

130

Σε μία από τις πλέον δυναμικές εταιρείες καλλυντι-κών και ειδών προσωπικής υγιεινής που διακινούνται μέσα από τα φαρμακεία και οι οποίες κερδίζουν όλο και περισσότερο την εμπιστοσύνη των καταναλωτών έχει εξελιχθεί η εταιρεία Frezyderm. Το ξεκίνημά της τοποθετείται πριν από 26 χρόνια, όταν το 1987 ο κ. Αναστάσιος Αναστασίου δημιουρ-γεί την εταιρεία με σκοπό τη διακίνηση δερματολογι-κών και καλλυντικών προϊόντων, τα οποία σύστηναν οι γιατροί με βασικό κριτήριο την ποιότητα και την αποτελεσματικότητά τους. Σταδιακά η εταιρεία ανέπτυξε προϊόντα που συνεπι-κουρούσαν τις θεραπευτικές αγωγές των ασθενών. Λειτούργησαν τμήματα ιατρικής ενημέρωσης για την προσέγγιση του δερματολόγου και του παιδιάτρου, με αυστηρά επιστημονικό λόγο ως προς τα καλλυντι-κά, ενισχυμένο από μελέτες των προϊόντων σε πανε-πιστημιακές κλινικές της Ελλάδας και του εξωτερικού. Μάλιστα σήμερα, με βάση μελέτη που εκπονήθηκε σε παιδιάτρους και δερματολόγους, η εταιρεία στον τομέα της επιστημονικής ενημέρωσης στο χώρο του καλλυντικού κατέχει την πρώτη θέση ανάμεσα σε μεγάλες πολυεθνικές. Καινοτομία επίσης αποτέλεσε το εργοστάσιό της το οποίο άρχισε τη λειτουργία του το 2001 και κατα-σκευάστηκε σύμφωνα με τα σύγχρονα δεδομένα και τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκεί παρασκευ-άζονται με τις καλύτερες προδιαγραφές τα επώνυμα προϊόντα της εταιρείας καθώς και προϊόντα για λογαριασμό τρίτων. Η γκάμα των προϊόντων της εταιρείας περιλαμβάνει τη δερματολογική σειρά, τη γυναικολογική σειρά, τη σειρά μαλλιών, τα συμπληρώματα διατροφής, την αντιγηραντική αγωγή, τη βρεφική σειρά, τα εντομο-απωθητικά, τις καραμέλες Halls, τα δερματολογικά Atoprel, την παιδική περιποίηση, τα αναπλαστικά, την ψωρίαση PS.T, την παιδική στοματική υγιεινή, τα ρινικά spray, τα γαληνικά σκευάσματα, την αντηλιακή σειρά κ.ά.

Κατέχοντας τη δική της εργοστασιακή μονάδα και ένα ισχυρό Τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης, η Frezyderm κατάφερε να προβάλει στους ιατρούς το γαληνικό σκεύασμα, κάτι που έλειπε από την ιατρική ενημέρωση, ενώ παράλληλα ξεκίνησε εκπαιδευτικά σεμινάρια προς τους φαρμακοποιούς με το ίδιο θέμα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η Frezyderm να αναπτύξει το προφίλ μιας φαρμακευτικής εταιρείας μελετώ-ντας τα προϊόντα της με αυστηρώς φαρμακευτικά κριτήρια. Τα σύγχρονα δεδομένα της αγοράς οδήγησαν επίσης στη δημιουργία Τμήματος Πωλήσεων. Το δίκτυο της εταιρείας αναπτύσσεται σε όλον τον ελλαδικό χώρο, με έναν κύκλο 2.500 φαρμακείων που αναπτύσσουν το brand name της Frezyderm ημέρα με την ημέρα, καταλαμβάνοντας ακόμη μεγαλύτερο μερίδιο στο ράφι του φαρμακοποιού.Πέραν της ελληνικής τα προϊόντα της Frezyderm έχουν επιτυχώς διεισδύσει σε διεθνείς αγορές στη Μέση Ανατολή, στα Βαλκάνια, στην Κεντρική και στην Ανατολική Ευρώπη.Το έτος 2003 η εταιρεία απέκτησε Πιστοποιητικό Ποιότητας ISO 9001: 2000. To 2012 η εταιρεία παρουσίασε κύκλο εργασιών 24,66 εκατ. ευρώ έναντι 23,81 εκατ. ευρώ το 2011 και κέρδη 603 εκατ. ευρώ, στα ίδια περίπου επίπεδα με το 2011.

Κατακτώντας συνεχώς νέα μερίδια στο ελληνικό φαρμακείο

Frezyderm

ΥΓΕΙΑΦΑΡΜΑΚΟΟΜΟΡΦΙΑ2013

132