Download - ΕΤΟΣ 2012/ΤΕΥΧΟΣ 4 · ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 681 Αποκτήστε

Transcript
Page 1: ΕΤΟΣ 2012/ΤΕΥΧΟΣ 4 · ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 681 Αποκτήστε

ΕΤΟΣ 2012/ΤΕΥΧΟΣ 4

Δρ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΥΛΩΝΟΠΟΥΛΟΣΑναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Πειραιά

Δρ. ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΟΙΡΑΚαθηγήτρια ΤΕΙ Πειραιά

Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚH ΔΙAΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΒAΣΕΩΝ ΕΞΕΡΕYΝΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠOΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟYΣ ΒΥΘΟY

Page 2: ΕΤΟΣ 2012/ΤΕΥΧΟΣ 4 · ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 681 Αποκτήστε
Page 3: ΕΤΟΣ 2012/ΤΕΥΧΟΣ 4 · ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 681 Αποκτήστε

Δρ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΥΛΩΝΟΠΟΥΛΟΣΑναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Πειραιά

Δρ. ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΟΙΡΑΚαθηγήτρια ΤΕΙ Πειραιά

Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚH ΔΙAΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΒAΣΕΩΝ ΕΞΕΡΕYΝΗΣΗΣ

ΤΩΝ ΠOΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟYΣ ΒΥΘΟYΑνάτυπο από το «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΔΙΚΑΙΟ»

Τεύχος 4 / Έτος 2012

ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΕΒΕΜαυρομιχάλη 23, 106 80 Αθήνα • Τηλ.: 210 3678 800 • Fax: 210 3678 819

http://www.nb.org • e-mail: [email protected]

Page 4: ΕΤΟΣ 2012/ΤΕΥΧΟΣ 4 · ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 681 Αποκτήστε
Page 5: ΕΤΟΣ 2012/ΤΕΥΧΟΣ 4 · ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 681 Αποκτήστε

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 681

Αποκτήστε πλήρη online πρόσβαση στο ΠερΔικ από το 1997 www.nbonline.gr

Η Διεθνής Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας - 1982 προ-βλέπει τη δυνατότητα εξερεύνησης και εκμετάλλευσης των πό-ρων του διεθνούς βυθού της θάλασσας. Η εξερεύνηση αυτή τίθεται υπό την αιγίδα της διεθνούς κοινότητας και χορηγείται με άδεια της Διεθνούς Αρχής Θαλάσσιων Βυθών. Στη δεκαετία του 2000 δόθηκαν οι πρώτες άδειες εξερεύνησης με τη μορ-φή συμβολαίου. Στο περιεχόμενο των συμβολαίων αυτών, το-νίζεται η υποχρέωση των συμβαλλομένων για την εκπόνηση μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων και ιδιαίτερη σημασία δίδεται στην προστασία του περιβάλλοντος.

1. Εισαγωγή

Ο θαλάσσιος χώρος σε όλη τη διαδρομή της ανθρώπινης ιστορίας κατέστη χώρος διεκδίκησης της κυριαρχίας του. Καθώς η θάλασσα είναι εύκολα προσβάσιμη, οι διάφο-ροι ναυτικοί λαοί προσπάθησαν να κυριαρχήσουν στους θαλάσσιους εμπορικούς δρόμους. Ο ανταγωνισμός μετα-ξύ των λαών για τη θάλασσα πέρασε από ποικίλες διακυ-μάνσεις ανάλογα με τις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτι-κές και στρατιωτικές συνθήκες κάθε εποχής. Έτσι, την επο-χή που μία ή περισσότερες ναυτικές δυνάμεις κυριαρχού-σαν στον θαλάσσιο χώρο, δινόταν έμφαση στην ελευθε-ρία ναυσιπλοΐας και τη μη υπαγωγή της θάλασσας στην κρατική κυριαρχία. Αντίθετα, τις περιόδους που οι μεγάλες δυνάμεις παρήκμαζαν ή αδυνατούσαν να επιβάλλουν τη θέλησή τους στα μικρότερα κράτη, δινόταν έμφαση στην προστασία και διατήρηση των θαλάσσιων πόρων, επομέ-νως στην άσκηση κρατικής εξουσίας στον θαλάσσιο χώρο1.

Το δόγμα της ελευθερίας των θαλασσών τέθηκε από τον 17ο αιώνα και ουσιαστικά περιορίζει τα δικαιώματα των κρατών στην αιγιαλίτιδα ζώνη, ενώ η υπόλοιπη θάλασσα ανακηρύχθηκε ελεύθερη σε όλους και μη ανήκουσα σε κα-νέναν. Στην ελευθερία των θαλασσών αναφέρθηκε πρώ-τος ο Ολλανδός νομομαθής Hugo Grotius (1583-1645) που θεωρείται εξ αιτίας αυτού και πατέρας του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας2. Σε ένα μικρό του έργο με τίτλο «Mare Liberum», που εκδόθηκε το 1609, ο Grotius εξέ-θεσε τη νομική άποψη ότι οι θάλασσες δεν ανήκουν στην

1. Βαμβούκος, Αθ. (1985). Το σύγχρονο Δίκαιο της Θάλασσας, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα, σελ. 33.

2. O Hugo Grotius υπήρξε γνωστός ως «παιδί θαύμα», θεολόγος, ιστο-ρικός, ποιητής και νομικός. Είναι επίσης γνωστός για τα βιβλία του «Mare Liberum» (1609), «De Jure Belli ac Pacis» (1625), χάρη στα οποία θεωρείται πατέρας του διεθνούς δικαίου.

αποκλειστική κυριαρχία κανενός κράτους και ότι πρέπει να παραμείνουν ελεύθερες στη χρήση όλων. Πρώτος λοι-πόν ο Grotius υποστήριξε τη νομική θεωρία της αρχής της μη ιδιοποίησης της ανοικτής θάλασσας. Η ελευθερία αυτή βασιζό ταν σε δύο ουσιαστικές διαπιστώσεις: α) ο θαλάσσι-ος χώρος δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο κυριαρχί-ας (Dominium) ή ιδιοποίησης κανενός, β) η ίδια η θάλασ-σα από τη φύση της είναι ατέλειωτη.

Μετά τον Grotius διατυπώθηκαν, από διεθνολόγους, οι απόψεις: α) ότι η ανοιχτή θάλασσα είναι «Res nullius», δη-λαδή δεν ανήκει και δεν μπορεί να ανήκει σε κανένα κράτος και β) ότι είναι «Res communis», δηλ. «κοινή» για όλους και σαν τέτοια ανήκει εξ ίσου και αδιαίρετα σε όλα τα κράτη.

Η αρχή της ελευθερίας των θαλασσών αποτελούσε βασικό θεσμό του κλασικού διεθνούς δικαίου της θάλασσας από τον l7ο αιώνα μέχρι και το 1945. Το κλασικό αυτό δίκαιο της θάλασσας, είχε τρία βασικά χαρακτηριστικά3:

α) Ήταν δίκαιο της κίνησης. Οι διατάξεις του είχαν ως στό-χο την εξασφάλιση της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας και λειουργούσαν προς όφελος της θαλάσσιας μεταφοράς. Χαρακτηριστικό στοιχείο ήταν ότι έδινε μικρότερη σημα-σία στην εκμετάλλευση του θαλάσσιου πλούτου και με-γαλύτερη στη μεταφορά του πλούτου από την μία ακτή στην άλλη. Δηλαδή, οι κανόνες του διεθνούς δικαίου βα-σίζονταν στην ανάγκη να αποφευχθεί η αύξηση του μετα-φορικού κόστους.

β) Ήταν δίκαιο της επιφάνειας. Οι θαλάσσιες δραστηριότητες δεν επηρέαζαν τον θαλάσσιο βυθό. Για παράδειγμα, δεν υπήρχε πρόβλεψη για τα υποβρύχια, τα οποία διέπονταν από τις διατάξεις μόνον όταν έπλεαν στην επιφάνεια.

γ) Ήταν λειτουργικό δίκαιο. Έδινε μικρή σημασία στην κυ-ριαρχία του παράκτιου κράτους, ενώ προσδιόριζε τις αρ-μοδιότητες των ναυτικών κρατών στην ανοικτή θάλασσα και προσδιόριζε τις συνθήκες, κάτω από τις οποίες θα απο-λάμβαναν την ελευθερία των θαλασσών.

Τα τρία αυτά χαρακτηριστικά επηρεάστηκαν σημαντικά από την εξέλιξη της θαλάσσιας τεχνολογίας που επέτρεψε την αύξηση της αξιοποίησης του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Ειδικότερα: α) στο δίκαιο της κίνησης προστέθηκε η δικαι-οδοσία του παράκτιου κράτους να απολαμβάνει τον φυ-

3. Dupuy, R.J., Vignes, D. ed. (1991), A Handbook on the New Law of the Sea 1, Martinus Nijnoff Publishers, p. 247.

Η περιβαλλοντική διάσταση των συμβάσεων εξερεύνησης των πόρων του διεθνούς βυθούΔρ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΥΛΩΝΟΠΟΥΛΟΣ, Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Πειραιά

Δρ. ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΟΙΡΑ, Καθηγήτρια ΤΕΙ Πειραιά

Page 6: ΕΤΟΣ 2012/ΤΕΥΧΟΣ 4 · ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 681 Αποκτήστε

682 ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) Δ. ΜΥΛΩΝΟΠΟΥΛΟΣ - Π. ΜΟΙΡΑ

www.nbonline.gr Αποκτήστε πλήρη online πρόσβαση στο ΠερΔικ από το 1997

σικό έλεγχο της θαλάσσιας περιοχής. Οι θαλάσσιες μετα-φορές συνέχιζαν να αναπτύσσονται με την εμφάνιση με-γάλων πλοίων μεταφοράς εμπορευμάτων και γιγαντιαίων πετρελαιοφόρων, ενώ παράλληλα οι τεχνικές εκμετάλλευ-σης των πόρων του θαλάσσιου βυθού απαίτησαν την κα-τασκευή σταθερών εγκαταστάσεων. Επίσης, οι αλιευτικές τεχνικές σημείωσαν αξιοσημείωτη ανάπτυξη. Αποτέλεσμα υπήρξε η δημιουργία τεράστιων αλιευτικών στόλων με πλοία - εργοστάσια επεξεργασίας αλιευμάτων, που οδήγη-σε στην αύξηση της βιομηχανικής εκμετάλλευσης των θα-λάσσιων πόρων, β) οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν στη δημι-ουργία ενός πολυδιάστατου νομικού πλαισίου. Αυτό καλύ-πτει την εκμετάλλευση του θαλάσσιου βυθού και ιδιαίτερα τις περιοχές μετά την ακτή, την εκμετάλλευση της υφαλο-κρηπίδας, αλλά και τη μάχη κατά της θαλάσσιας ρύπαν-σης που ακολούθησε τους νέους τρόπους εκμετάλλευσης των πόρων της θάλασσας, γ) ομοίως, η κυριαρχία των κρα-τών επεκτάθηκε, ώστε να συνάδει με τις νέες χρήσεις της θάλασσας. Αυτό το κίνημα της ανοικτής θάλασσας ξεκινά με την υφαλοκρηπίδα και τη δήλωση Τρούμαν - 1945 και την υφέρπουσα τάση επέκτασης στα υπερκείμενα ύδατα.

Η θάλασσα πάντοτε υπήρξε οδός επικοινωνίας και από-θεμα πλούτου για τα κράτη. Η τεράστια ανάπτυξη των δυ-νατοτήτων αξιοποίησης αυτού του πλούτου αναπόφευ-κτα έδωσε στα κράτη το κίνητρο να επεκτείνουν την κυρι-αρχία τους στα παράκτια ύδατα που διαθέτουν ζωντανούς οργανισμούς ή ορυκτές ύλες που είναι πλέον περισσότε-ρο προσιτές απ΄ ό,τι στο παρελθόν4.

Οι διεκδικήσεις από διάφορα κράτη για τους υπερά-κτιους πόρους αυξήθηκαν στο μέσον του 20ού αιώνα. Παράλληλα, αυξήθηκε το ενδιαφέρον για τα αλιευτικά αποθέματα και διατυπώθηκαν έντονοι προβληματισμοί για τη θαλάσσια ρύπανση λόγω της αυξημένης κίνησης μέσω της θάλασσας επικίνδυνων φορτίων, σε όλη την υδρόγειο. Ο κίνδυνος της ρύπανσης ήταν πάντα παρών, απειλώντας τα παράκτια θέρετρα και όλες τις μορφές ωκεάνιας ζωής. Η σύγχυση που επεκράτησε λόγω των ποικίλων διεκδική-σεων, η αύξηση της ρύπανσης, οι διεκδικήσεις για τα προ-σοδοφόρα αλιευτικά αποθέματα στα παράκτια ύδατα και στις γειτονικές θάλασσες, οι αυξημένες εντάσεις μεταξύ πα-ράκτιων κρατών για τη διεκδίκηση αυτών των πηγών, αλ-λά και των αλιέων, οι προοπτικές της εκμετάλλευσης των πλούσιων πόρων των βυθών της θάλασσας, η αυξανόμε-νη παρουσία των μεγάλων ναυτικών δυνάμεων και οι πιέ-σεις για τη ναυσιπλοΐα μεγάλων αποστάσεων καθώς και το «ξεπερασμένο», αν όχι εγγενώς συγκρουσιακό δόγμα της «ανοικτής θάλασσας» απειλούσαν να μετατρέψουν τους ωκεανούς σε έναν ακόμα χώρο σύγκρουσης και αστάθειας.

Το 1945 ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Χάρρυ Τρούμαν, με δι-ακήρυξή του, ανταποκρινόμενος σε πιέσεις των εταιρει-ών πετρελαίου, αναγνώρισε μονομερώς το αποκλειστικό δικαίωμα των ΗΠΑ, να εκμεταλλεύονται τον ορυκτό πλού-το της ηπειρωτικής τους υφαλοκρηπίδας έξω από τα όρια

4. Dupuy, R.J., Vignes, D. ed. (1991), A Handbook on the New Law of the Sea 1, Martinus Nijnoff Publishers, p. 248.

της αιγιαλίτιδας ζώνης. Η Διακήρυξη αυτή υιοθετήθηκε και από άλλα παράκτια κράτη5 του πλανήτη, που με τη σειρά τους διεκδίκησαν μεγάλες θαλάσσιες εκτάσεις.

Η εκμετάλλευση της θάλασσας ξεκίνησε και συνεχίσθηκε στον υπέρτατο βαθμό. Από την εξόρυξη μετάλλων, την άντληση πετρελαίου, την αλιεία, οι δυνατότητες εκμετάλ-λευσης, με τη βοήθεια της τεχνολογίας γίνονταν ακόμα περισσότερες. Σταδιακά οι ωκεανοί κινητοποίησαν ποικί-λες διεκδικήσεις, διενέξεις και διεκδικήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων. Έτσι, κατέστη προφανής η ανάγκη ύπαρξης ενός σταθερού πλαισίου για την προώθηση της ορθολογι-κότερης χρήσης και της καλύτερης διαχείρισης των ωκεά-νιων πόρων, που παράλληλα να δημιουργεί αρμονία και καλή θέληση μεταξύ των κρατών, με την εξάλειψη της κα-χυποψίας και των συγκρουόμενων αξιώσεων.

2. Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών

Το Δίκαιο της Θάλασσας αποτέλεσε αντικείμενο ειδικού ενδιαφέροντος του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών, στις 21.11.1947 με την ίδρυση της Επιτροπής του Διεθνούς Δικαίου. Το άρθρο 8 του Καταστατικού της Επιτροπής ανέ-φερε ότι «ήταν επιφορτισμένη με το έργο διερεύνησης του συνόλου των προς κωδικοποίηση διατιθέμενων θεμάτων του Διεθνούς Δίκαιου». Στον κατάλογο των δεκατεσ σάρων προς κωδικοποίηση θεμάτων, που παρουσίασε η Επιτροπή Διεθνούς Δικαίου, περιέλαβε ως τρίτη κατά σειρά προτε-ραιότητα την αρχή της ελευθερίας της ανοικτής θάλασσας. Διαβλέποντας όμως την ανησυχητική κατάσταση, που εί-χε αρχίσει να διαμορφώνεται στον διεθνή ορίζοντα μετά τη Διακήρυξη Τρούμαν και τις διεκδικήσεις των υπόλοιπων κρατών, η Επιτροπή Διεθνούς Δίκαιου διεύρυνε στη συνέ-χεια, τα συζητούμενα από αυτή θέματα προ σθέτοντας στο αρχικό θέμα της ελευθερίας της ανοικτής θάλασσας και τα θέματα που αναφέρονταν στο καθεστώς: α) της αιγιαλίτι-δας ζώνης, β) της αλιείας, γ) της διατήρησης των βιολογι-κών πηγών της ανοικτής θάλασσας και δ) της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας.

Όλα τα παραπάνω θέματα περιλήφθηκαν στην Τελική Εισήγηση της Επιτροπής Διεθνούς Δίκαιου που αποτελεί-το από 73 άρθρα, τα οποία χωρίζονταν σε δύο κύρια μέρη, το πρώτο αναφερόταν στο καθε στώς της αιγιαλίτιδας ζώ-νης και το δεύτερο στο καθεστώς της ανοικτής θάλασσας. Με βάση το ιστορικό αυτό κείμενο, η Γενική Συνέ λευση του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών, στην ενδέκατη Συνοδό της, στις 21.2.1957, αποφάσισε τη σύγκληση Διεθνούς Συνδιάσκεψης για τις αρχές Μαρτίου της επόμενης χρονιάς (1958) με αποκλειστικό σκοπό την κωδικοποίηση, σε μία ή περισσότερες συμβάσεις, του μέχρι τότε εθιμικά ισχύο-ντος Δίκαιου της Θάλασσας.

5. Τον Οκτώβριο του 1946 η Αργεντινή διεκδίκησε την υφαλοκρηπίδα και τη θάλασσα πάνω από αυτή. Η Χιλή και το Περού το 1947 και ο Ισημερινός το 1950 διεκδίκησαν κυριαρχικά δικαιώματα σε μία ζώ-νη 200 ναυτικών μιλίων ελπίζοντας με αυτό τον τρόπο να περιορί-σουν την πρόσβαση ξένων αλιευτικών στόλων και να ελέγξουν τη μείωση των ιχθυοαποθεμάτων στις παρακείμενες θάλασσές τους.

Page 7: ΕΤΟΣ 2012/ΤΕΥΧΟΣ 4 · ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 681 Αποκτήστε

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 683

Αποκτήστε πλήρη online πρόσβαση στο ΠερΔικ από το 1997 www.nbonline.gr

Η Α΄ ΣυνδιάσκεψηΗ πρώτη συνδιάσκεψη του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών για το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας έλαβε χώρα στις 24.2.1958, στη Γενεύη. Οι εργασίες της διήρκεσαν συ-νολικά δύο μήνες. Αντιπρόσωποι από ογδόντα έξι κρά-τη (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας) και παρα-τηρητές από δεκαέξι διεθνείς, ειδικευμένους και διακρα-τικούς οργανισμούς συμφώνησαν στην υιοθέτηση τεσ-σάρων Συμβάσεων και ενός πρωτοκόλλου προαιρετικής υπογραφής που αφορούσε την υποχρεωτική επίλυση των διαφορών. Οι συμβάσεις αυτές ήσαν:

α) Η Σύμβαση για την αιγιαλίτιδα και τη συνορεύουσα ζώνη.

β) Η Σύμβαση για την ανοιχτή θάλασσα.

γ) Η Σύμβαση για την αλιεία και τη διατήρηση των βιολο-γικών πηγών της ανοιχτής θάλασσας.

δ) Η Σύμβαση για την ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα.

Με τη λήξη των εργασιών της Συνδιάσκεψης, υι οθετήθηκαν και οκτώ επί μέρους αποφάσεις. Οι επτά από αυτές έθε-ταν το μεγάλο πρόβλημα της προστασίας του θαλάσσιου και ωκεάνιου χώρου από τη μόλυνση γενικότερα, αλλά και ειδικότερα από τα ραδιενεργά κατάλοιπα, σε συνδυα-σμό με τη διατήρηση των βιολογικών θαλάσσιων πηγών, σε μια νέα βάση, οριοθετώντας το ταυτόχρονα σε άμε-ση προτεραιότητα για μελλοντική διερεύνηση. Με την 8η Απόφαση, η Συνδιάσκεψη καλούσε τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών να εξετάσει το εν-δεχόμενο σύγκλησης, το συντομότερο δυνατόν, μιας δεύ-τερης συνδιάσκεψης με αποκλειστικό αντικείμενο τη σε βά-θος διερεύνηση των θεμάτων που η πρώτη συνδιάσκεψη δεν κατάφερε να επιλύσει.

Οι Συμβάσεις της Γενεύης του 1958 αποτέλεσαν το βασι-κό νομικό πλαίσιο του ισχύοντος Δίκαιου της Θάλασσας, αποτέλεσμα της ιστορικής του εξέλιξης, μέχρι τη σύμβαση του Μοντέγκο Μπέυ 1982.

Η Β΄ ΣυνδιάσκεψηΗ δεύτερη συνδιάσκεψη, που συγκλήθηκε με βάση την απόφαση 1307 της 10ης Δεκεμβρίου 1958 της Γενικής Συνέλευσης, έλαβε χώρα και πάλι στη Γενεύη στις 17-27.4.1960. Κύριος στόχος της υπήρξε η άμεση δυνατή κα-τάληξη σε ένα ουσιαστικό αποτέλεσμα πάνω στον καθο-ρισμό της έκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης και στα όρια των ζωνών αλιείας, μοναδικά σημεία, στα οποία θεωρήθηκε ότι η πρώτη συνδιάσκεψη δεν κατάφερε να δώσει λύσεις. Παρά τον περιορισμό όμως των θεμάτων για συζήτηση, η συνδιάσκεψη αυτή στέφθηκε από πλήρη αποτυ χία.

Η Γ΄ ΣυνδιάσκεψηΣτη δεκαετία που ακολούθησε, κατά τη διάρκεια της απο-αποικιοποίησης προέκυψαν νέα κράτη με αποτέλεσμα το διεθνές περιβάλλον να μεταβληθεί. Παράλληλα, η τεχνο-λογική πρόοδος παρείχε τη δυνατότητα αξιοποίησης του

θαλάσσιου πλούτου σε μεγαλύτερο βαθμό και από μεγα-λύτερο αριθμό κρατών, ενώ η οικονομική πρόοδος κατέ-στησε πολλές χώρες ισχυρές που προέβαλλαν διεκδική-σεις στον θαλάσσιο χώρο.

Πολλά κράτη θεώρησαν αναγκαία την αναθεώρηση των Συμβάσεων της Γενεύης, έχοντας την πεποίθηση ότι αυτές συνομολογήθηκαν υπό την επιρροή των μεγάλων ναυ-τικών δυνάμεων, των οποίων τα συμφέροντα εξυπηρε-τήθηκαν σε βάρος των συμφερόντων των μικρών κρα-τών. Παράλληλα, η ανερχόμενη διαπραγματευτική δύνα-μη των χωρών του «Τρίτου Κόσμου6» διαμόρφωσε μια νέα θεώρηση για το διεθνές δίκαιο με σημείο αναφοράς την ανάπτυξη.

Η αρχή ότι ο θαλάσσιος πλούτος αποτελεί «Κοινή Κληρονομιά της Ανθρωπότητας» υποχρέωσε τους διεθνο-λόγους να προβούν στην αναθεώρηση πολλών εθιμικών κανόνων της αρχής της ελευθερίας της ανοικτής θάλασσας. Η έννοια «Κοινή Κληρονομιά της Ανθρωπότητας» οφείλε-ται στον Arvid Pardo, μόνιμο αντιπρόσωπο της Μάλτας στα ΗΕ, ο οποίος στις 18 Αυγούστου 1967 απευθυνόμενος στα ΗΕ έθεσε το ζήτημα της κυριαρχίας του βυθού των θαλασ-σών, των ωκεανών και του υπεδάφους του στην ανοικτή θάλασσα, έξω από τα όρια της εθνικής δικαιοδοσίας ζητώ-ντας την εκμετάλλευση των πηγών τους προς όφελος της ανθρωπότητας. Σε δήλωσή του την 1η Νοεμβρίου 1967 στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ζήτησε να ανακηρυχθεί ο βυθός των θαλασσών και των ωκεανών, που βρίσκεται έξω από τα όρια της εθνικής δικαιοδοσίας, ως Κοινή Κληρονομιά της Ανθρωπότητας7. Το γεγονός αυτό προϋπέθετε την άμε-ση χρήση του αποκλειστικά για ειρηνικούς σκοπούς και την εκμετάλλευση των πηγών του προς όφελος του γενι-κού συνόλου της ανθρώπινης παρουσίας στον πλανήτη.

Στο νέο διεθνές περιβάλλον, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών έλαβε δύο σημαντικές αποφάσεις. Η πρώτη (2749/XXV/1970) αποτελεί τη Διακήρυξη των Αρχών που διέπουν τους θαλάσσιους και ωκεάνιους βυθούς και τις πηγές τους πέρα από τα όρια της εθνικής δικαιοδοσίας8. Η δεύτερη

6. Η πατρότητα του όρου «τρίτος κόσμος» αποδίδεται στον καθηγητή Alfred Sauvy, ο οποίος το 1952, στην προσπάθεια να εντοπίσει σημα-ντικές διαφορές ανάμεσα στα νεοεμφανιζόμενα κράτη, πρώην αποι-κίες των μεγάλων δυνάμεων του βορρά και τα παραδοσιακά κράτη μέλη του ΟΗΕ αναφέρθηκε στην έννοια του «Τρίτου Κόσμου», δηλ. στα κράτη που αντιμετωπίζουν μεν πληθώρα προβλημάτων, αλλά δεν εντάσσονται στη σφαίρα επιρροής του ενός ή του άλλου συνα-σπισμού. Βλ. Τσάλτας, Γρ.Ι. (1991), Αναπτυξιακό φαινόμενο και Τρίτος Κόσμος. Πολιτικές και Διεθνές Δίκαιο της Ανάπτυξης, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα, σελ. 88.

7. United Nations, General Assembly (1967). Αgenda item 92: Examination of the question of the reservation exclusively for peaceful purposes of the seabed and the ocean floor, and the subsoil there-of, underlying the high seas beyond the limits of present national jurisdiction, and the use of their recourses in the interests of mankind General debate, UN General Assembly, 22nd session, first Committee, 1515th meeting, Wednesday, 1 November, 1967, NY.

8. 1970 UN General Assembly Resolution 2749 (XXV): Declaration of Principles Governing the Sea-Bed and the Ocean Floor, and the Subsoil Thereof, Beyond the Limits of National Jurisdiction, Adopted by the United Nations General Assembly at the 1933th plenary meeting on 12 December 1970, in http://www.un-documents.net/a25r2749.htm

Page 8: ΕΤΟΣ 2012/ΤΕΥΧΟΣ 4 · ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 681 Αποκτήστε

684 ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) Δ. ΜΥΛΩΝΟΠΟΥΛΟΣ - Π. ΜΟΙΡΑ

www.nbonline.gr Αποκτήστε πλήρη online πρόσβαση στο ΠερΔικ από το 1997

(2750/XXV/1970) ανέθετε στην Επιτροπή για την ειρηνική χρήση του θαλάσσιου και του ωκεάνιου βυθού πέρα από τα όρια της εθνικής δικαιοδοσίας9, η οποία ήταν γνωστή με τον αγγλικό της τίτλο «Seabed Committee», την προετοι-μασία σχεδίων συμβατικών κανόνων για μια νέα, την τρίτη κατά σειρά, συνδιά σκεψη του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών για το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.

Η Τρίτη Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας έγινε στη Νέα Υόρκη, τον Δεκέμβριο του 1973. Αποτέλεσμα των επίπονων και μακροχρόνιων ερ-γασιών της τρίτης συνδιάσκεψης του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας είναι η νέα ενιαία Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, που υπεγράφη στις 10 Δεκεμβρίου 1982 στο Μοντέγκο Μπέυ της Τζαμάικα. Στη συνδιάσκεψη συμμετείχαν 157 κράτη, 8 απελευθερω-τικά κινήματα, 12 εξειδικευμένοι οργανισμοί, 19 διακυβερ-νητικοί οργανισμοί, 43 μη κυβερνητικοί οργανισμοί και 19 άλλες ενώσεις. Την 30ή Απριλίου 1982, τελευταία ημέρα της συνδιάσκεψης, διεξήχθη ψηφοφορία, κατά την οποία 130 κράτη ψήφισαν υπέρ, 4 κράτη εναντίον (Βενεζουέλα, ΗΠΑ, Ισραήλ και Τουρκία) και 17 κράτη απείχαν.

Από την Τρίτη Συνδιάσκεψη για το δίκαιο της θάλασσας πα-ρέμεινε σε εκκρεμότητα η επίλυση θεμάτων σχετικά με την εκμετάλλευση του διεθνούς βυθού, δηλαδή του βυθού πέ-ρα από τα κρατικά όρια. Η εκκρεμότητα αυτή ήρθη με τη Συμφωνία της Νέας Υόρκης. Με τον όρο αυτό είναι γνωστή η Συμφωνία για την εφαρμογή του Μέρους ΧΙ (Περιοχή) της Σύμβασης των ΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία έλαβε χώρα την 28 Ιουλίου 1994, στη Νέα Υόρκη, στο πλαί-σιο έκτακτης συνεδρίασης της 48ης Συνόδου της ΓΣ του ΟΗΕ. Η Συμφωνία της Νέας Υόρκης συμπληρώνεται με το Παράρτημα που περιλαμβάνει ρυθμίσεις ουσίας.

Έτσι, το Δίκαιο της Θάλασσας αποτελείται από: α) τη Σύμβαση 1982 που περιλαμβάνει το Προοίμιο, 320 άρθρα και 9 Παραρτήματα και β) τη Συμφωνία της Νέας Υόρκης 1994, που περιλαμβάνει 10 άρθρα και το Παράρτημα. Η ΔΣ για το Δίκαιο της Θάλασσας τέθηκε σε ισχύ την 16.11.1994.

Η Ελλάδα κύρωσε τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας 1982 και τη Συμφωνία της Νέας Υόρκης 1994, τον Ιούνιο 1995 με τον Ν 3221/1995 (ΦΕΚ Α΄ 136).

3. Η περιοχή εκτός εθνικής δικαιοδοσίας

Στη σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας - 1982, μετά την οριοθέτηση των ζωνών όπου αναγνωρίζονται δικαιώματα των κρατών, προβλέπεται η ύπαρξη περιοχής «εκτός εθνι-

9. 2750 (XXV). Reservation exclusively for peaceful purposes of the sea-bed and the ocean floor, and the subsoil thereof, underlying the high seas beyond the limits of present national jurisdiction and use of their resources in the interests of mankind, and convening of a conference on the law of the sea, UN General Assembly Resolution 2750 (XXV), December 17, 1970, in http://www.freplata.org/documentos/archivos/Documentos_Freplata/inventario/Inventario%20Freplata/Resoluciones/r.2.pdf

κής δικαιοδοσίας10». Ο όρος αυτός, υποδηλώνει την «ανοι-κτή θάλασσα» (Μέρος VII) και την «Περιοχή» (Μέρος XI). Ως ανοικτή θάλασσα ορίζεται η θαλάσσια περιοχή που δεν περιλαμβάνεται στα εσωτερικά ύδατα ενός κράτους, στη χωρική θάλασσα, στη συνορεύουσα ζώνη, στην απο-κλειστική οικονομική ζώνη ή στα αρχιπελαγικά ύδατα ενός αρχιπελαγικού κράτους. Με τον όρο «Περιοχή» νοείται το τμήμα εκείνο του βυθού, που βρίσκεται πέρα από την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) και την υφαλοκρη-πίδα των παράκτιων κρατών.

Η θαλάσσια περιοχή εκτός εθνικής δικαιοδοσίας αποτελεί «Κοινή Κληρονομιά της Ανθρωπότητας11». Επιτρέπεται η νόμιμη και λογική χρήση της από όλα τα κράτη και δεν μπο-ρεί να ανήκει στην αποκλειστική κυριαρχία ενός κράτους. Σύμφωνα με το άρθρο 136 της Σύμβασης η «Περιοχή» (Τhe Area) και οι πόροι της θεωρούνται ως «Κοινή Κληρονομιά της Ανθρωπότητας». Ως «πόροι» νοούνται όλοι οι ορυκτοί πόροι που βρίσκονται σε στερεή, υγρή ή αεριώδη κατά-σταση in situ στην Περιοχή, επάνω ή στο υπέδαφος του θαλάσσιου βυθού. Σε αυτούς περιλαμβάνονται και οι πο-λυμεταλλικοί κόνδυλοι12. Οι πόροι μετά την εξόρυξή τους από την Περιοχή καλούνται «ορυκτά». Επισημαίνεται ότι οι περιοχές εκτός της εθνικής δικαιοδοσίας στον βυθό των ωκεανών φιλοξενούν τα πιο σημαντικά και δυναμικά συ-στήματα του πλανήτη μας και συντηρούν τόσο ζώντες όσο και μη ζώντες πόρους13.

Η περιοχή εκτός εθνικής δικαιοδοσίας, αν και υπάρχει δυ-νατότητα για τη λήψη μέτρων προστασίας της μέσω συμ-φωνίας μεταξύ των κρατών, εν τούτοις συχνά υπονομεύ-εται από μη συμβαλλόμενα στην εν λόγω συμφωνία μέ-ρη. Αυτά είναι τα ονομαζόμενα «κράτη - ελεύθεροι σκο-πευτές» «free-rider States14», δηλ. αυτά που δεν συμμορ-

10. Area Beyond National Jurisdiction/ABNJ.

11. Η έννοια της «Κοινής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας» ανάγεται σε βασική αρχή της Σύμβασης, η οποία σύμφωνα με το άρθ. 311 παρ. 6, δεν μπορεί να τροποποιηθεί από τα κράτη μέρη. Επιπρόσθετα τα κράτη μέρη αναλαμβάνουν τη δέσμευση να μην καταστούν συμ-βαλλόμενα μέρη σε οποιαδήποτε συμφωνία που παραβιάζει την αρχή αυτή.

12. Οι πολυμεταλλικοί κόνδυλοι, είναι ιζήματα μετάλλων όπως σίδη-ρος, νικέλιο, κοβάλτιο, μαγνήσιο, τιτάνιο, μαγγάνιο κ.λπ. με μορ-φή κονδύλου ή σφαίρας. Το μέγεθός τους φθάνει τα 10-15 εκατο-στά. Ονομάσθηκαν πολυμεταλλικοί κόνδυλοι μαγγανίου, επειδή κατά μέσον όρο περιέχουν 20-30% μαγγάνιο. Σήμερα εκτιμάται ότι ο όγκος των κονδύλων φθάνει το 1 τρισεκατομμύριο τόνους και βρίσκεται σε ζώνη βυθού που έχει μήκος 1.000 μίλια, πλά-τος 125 μ. και εκτείνεται στον Ειρηνικό, Ατλαντικό και Ινδικό ωκε-ανό. Μυλωνόπουλος Δ., Μοίρα Π. (1996), Ναυτιλιακή Οικονομική Γεωγραφία, σελ. 30.

13. Rona, P. (2004). «IMAX presentation entitled “Volcanoes of the deep sea” and environmental baselines at deep seabed polymetallic sulphide mine sites in the area», in ISA/OREM (2004), Polymetallic sulphides and cobalt rich ferromanganese crust deposits: establishment of environmental baselines and an associated monitoring programme during exploration, Proceedings of the International Seabed Authority΄s Workshop, Kingston, Jamaica, 6-10 September, 2004, p. 21.

14. Hart, Sharelle (2012). «Elements of a Possible Implementation Agreement to UNCLOS for the Conservation and Sustainable Use of Marine Biodiversity in Areas beyond National Jurisdiction», IUCN

Page 9: ΕΤΟΣ 2012/ΤΕΥΧΟΣ 4 · ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 681 Αποκτήστε

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 685

Αποκτήστε πλήρη online πρόσβαση στο ΠερΔικ από το 1997 www.nbonline.gr

φώνονται με τους κανόνες και καταναλώνουν περισσότε-ρο από το «δίκαιο μερίδιό» τους από έναν πόρο.

4. Η διεθνής διαχείριση του θαλάσσιου βυθού

Η Περιοχή διατίθεται για χρήση από όλα τα κράτη, παρά-κτια ή περίκλειστα, χωρίς διάκριση. Η χρήση αυτή γίνεται αποκλειστικά για ειρηνικούς σκοπούς. Για την οργάνωση και τον έλεγχο των δραστηριοτήτων που διεξάγονται στην Περιοχή με σκοπό ειδικότερα τη διαχείριση των πόρων αυ-τής συστήθηκε σύμφωνα με το άρθρο 156 της Διεθνούς Σύμβασης, η Διεθνής Αρχή των Θαλάσσιων Βυθών15 (The International Seabed Authority/ISA), με έδρα τη Τζαμάικα. Η λειτουργία της διέπεται από ειδικές διατάξεις. Η βασι-κή λειτουργία της Αρχής είναι η διαχείριση των ορυκτών πόρων της Περιοχής, που αποτελούν Κοινή Κληρονομιά της Ανθρωπότητας. Για την διαχείριση των ορυκτών πό-ρων, η Αρχή πρέπει να εξασφαλίσει την αποτελεσματική προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος από βλαβερές επιδράσεις που μπορεί να προκύψουν τόσο από την εξε-ρεύνηση όσο και από την επακόλουθη εκμετάλλευση αυ-τών των πόρων16.

Παράλληλα δημιουργήθηκε, με το άρθρο 170 της Σύμβασης, η Επιχείρηση ως το όργανο της Αρχής που διεξάγει απ΄ ευθείας δραστηριότητες στην Περιοχή. Η Επιχείρηση διεξάγει επίσης τη μεταφορά, την επεξεργασία και τη διάθεση των ορυκτών που λαμβάνονται από την Περιοχή. Για την πραγματοποίηση των σκοπών της και την άσκηση των καθηκόντων της, προβλέπεται ότι η Επιχείρηση ενεργεί πάντοτε σύμφωνα με τη Σύμβαση και τους κανό-νες, κανονισμούς και διαδικασίες της Αρχής. Για την αξιο-ποίηση των πόρων της Περιοχής, η Επιχείρηση διεξάγει τις δραστηριότητές της σύμφωνα με υγιείς εμπορικές αρχές.

Στους πόρους της Περιοχής η ανθρωπότητα, η οποία εκ-προσωπείται από την Αρχή, έχει πλήρη δικαιώματα. Οι πό-ροι της Περιοχής είναι αναπαλλοτρίωτοι. Όμως, τα ορυκτά που εξορύσσονται από την Περιοχή μπορούν να μεταβιβα-σθούν μόνο σύμφωνα με τους κανόνες, τους κανονισμούς και τις διαδικασίες της Αρχής.

Σύμφωνα με τη Σύμβαση, κανένα κράτος δεν έχει το δι-καίωμα να διεκδικήσει ή να ασκήσει κυριαρχία ή κυρι-αρχικά δικαιώματα σε οποιοδήποτε τμήμα της Περιοχής ή στους πόρους της. Επίσης, κανένα κράτος ή φυσικό ή

Environmental Policy and Law Papers online, Marine Series No. 4, p. 5, in http://data.iucn.org/dbtw-wpd/edocs/EPLP-MS-4.pdf

15. Η Αρχή έχει τις εξουσίες και τα καθήκοντα που της ανατίθενται ρητά από τη Σύμβαση. Η Αρχή βασίζεται στην αρχή της κυρίαρχης ισότη-τας όλων των μελών της. Όλα τα μέλη της Αρχής εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους με καλή πίστη, προκειμένου να εξασφαλισθούν για κάθε ένα μέλος τα δικαιώματα και τα πλεονεκτήματα που απορ-ρέουν από την ιδιότητά του ως μέλους.

16. Hart, Sharelle (2012). «Elements of a Possible Implementation Agreement to UNCLOS for the Conservation and Sustainable Use of Marine Biodiversity in Areas beyond National Jurisdiction», IUCN Environmental Policy and Law Papers online, Marine Series No. 4, p. 3.

νομικό πρόσωπο δεν μπορεί να ιδιοποιηθεί οποιοδήποτε τμήμα της Περιοχής. Δεν αναγνωρίζεται καμία διεκδίκηση ή άσκηση κυριαρχίας ή κυριαρχικών δικαιωμάτων ή ιδι-οποίηση τέτοιας φύσης. Επισημαίνεται ότι κανένα κράτος και κανένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο δεν διεκδικεί και δεν αποκτά ή ασκεί δικαιώματα αναφορικά με ορυκτά που εξορύσσονται από την Περιοχή, παρά μόνον σύμφωνα με τις διατάξεις της Διεθνούς Σύμβασης.

Όλα τα κράτη έχουν την υποχρέωση, σχετικά με ότι αφο-ρά την Περιοχή, να τηρούν τις διατάξεις της Διεθνούς Σύμβασης, τις αρχές που περιλαμβάνονται στον χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και στους άλλους κανόνες του δι-εθνούς δικαίου, με σκοπό τη διατήρηση της ειρήνης και της ασφάλειας και την προαγωγή της διεθνούς συνεργα-σίας και της αμοιβαίας κατανόησης.

Τα κράτη μέρη έχουν την υποχρέωση να εξασφαλίζουν ότι οι δραστηριότητες στην Περιοχή διεξάγονται σύμφωνα με τις διατάξεις της Διεθνούς Σύμβασης, είτε οι δραστηριότητες αυτές διεξάγονται από τα κράτη μέρη είτε από κρατικές επι-χειρήσεις ή φυσικά ή νομικά πρόσωπα που είναι υπήκοοι των κρατών μερών ή ελέγχονται ουσιαστικά από αυτά ή τους υπηκόους τους. Την ίδια υποχρέωση έχουν και οι δι-εθνείς οργανισμοί για τις δραστηριότητες που διεξάγονται από αυτούς στην Περιοχή.

Οι δραστηριότητες στην Περιοχή διεξάγονται προς όφε-λος ολόκληρης της ανθρωπότητας, ανεξάρτητα από τη γε-ωγραφική θέση των κρατών, είτε αυτά είναι παράκτια εί-τε περίκλειστα. Για τη διεξαγωγή των δραστηριοτήτων αυ-τών πρέπει να λαμβάνονται ιδιαίτερα υπ΄ όψη τα συμφέ-ροντα και οι ανάγκες των αναπτυσσομένων κρατών και των λαών που δεν έχουν αποκτήσει πλήρη ανεξαρτησία ή άλλο καθεστώς αυτοδιοίκησης αναγνωρισμένο από τα Ηνωμένα Έθνη.

Η Αρχή μεριμνά για τη δίκαιη κατανομή των χρηματικών και άλλων οικονομικών ωφελημάτων που προέρχονται από τις δραστηριότητες στην Περιοχή, μέσω καταλλή-λου μηχανισμού και με βάση την αρχή της μη διάκρισης.

5. Η διεθνής συνεργασία

Στην Περιοχή επιτρέπεται η διεξαγωγή θαλάσσιας επιστη-μονικής έρευνας αποκλειστικά και μόνο για ειρηνικούς σκοπούς και προς όφελος ολόκληρης της ανθρωπότη-τας. Μάλιστα, η Αρχή έχει την υποχρέωση να προωθεί και να ενθαρρύνει τη θαλάσσια επιστημονική έρευνα στην Περιοχή και να συντονίζει και να διαθέτει τα αποτελέσμα-τα των ερευνών και των αναλύσεων.

Το δικαίωμα για τη διεξαγωγή θαλάσσιας επιστημονικής έρευνας στην Περιοχή έχει τόσο η Αρχή όσο και τα κράτη μέρη. Η Αρχή έχει το δικαίωμα να διεξάγει θαλάσσια επι-στημονική έρευνα σχετικά με την Περιοχή και τους πόρους της και μπορεί να συνάπτει συμβόλαια για το σκοπό αυτό. Τα κράτη μέρη μπορούν να πραγματοποιούν θαλάσσιες επιστημονικές έρευνες στην Περιοχή. Στη Σύμβαση επιση-

Page 10: ΕΤΟΣ 2012/ΤΕΥΧΟΣ 4 · ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 681 Αποκτήστε

686 ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) Δ. ΜΥΛΩΝΟΠΟΥΛΟΣ - Π. ΜΟΙΡΑ

www.nbonline.gr Αποκτήστε πλήρη online πρόσβαση στο ΠερΔικ από το 1997

μαίνεται η σημασία της διεθνούς συνεργασίας για θαλάσ-σια επιστημονική έρευνα στην Περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό τα κράτη μέρη προωθούν τη συνεργασία τους:

α) Συμμετέχοντας σε διεθνή προγράμματα και ενθαρρύ-νοντας τη συνεργασία στη θαλάσσια επιστημονική έρευνα που πραγματοποιείται από το προσωπικό διαφόρων χω-ρών και από το προσωπικό της Αρχής.

β) Μεριμνώντας ώστε η επεξεργασία των προγραμμάτων να γίνεται, μέσω της Αρχής ή άλλων διεθνών οργανισμών, προς όφελος των αναπτυσσομένων κρατών και των λιγό-τερο ανεπτυγμένων τεχνολογικά κρατών, ώστε να ενισχύ-ονται οι δυνατότητες έρευνας των χωρών αυτών, να εκπαι-δεύεται το προσωπικό τους και το προσωπικό της Αρχής στις τεχνικές και στις εφαρμογές της έρευνας και να τονώ-νεται η απασχόληση του εξειδικευμένου προσωπικού τους στις έρευνες που διεξάγονται στην Περιοχή.

γ) Κοινοποιώντας, αποτελεσματικά, μέσω της Αρχής και άλλων διεθνών καναλιών, τα αποτελέσματα των ερευ-νών και αναλύσεων.

Σύμφωνα με την Σύμβαση, η Αρχή έχει το δικαίωμα να λαμ-βάνει μέτρα για την απόκτηση τεχνολογίας και επιστημονι-κών γνώσεων που σχετίζονται με τις δραστηριότητες στην Περιοχή. Επίσης, μπορεί να προωθεί και να ενθαρρύνει τη μεταφορά της τεχνολογίας και επιστημονικών γνώσεων στα αναπτυσσόμενα κράτη, ώστε όλα τα κράτη μέρη να επω-φελούνται από αυτές.

Για την επίτευξη του σκοπού αυτού, η Αρχή και τα κρά-τη μέρη συνεργάζονται, προκειμένου να προωθήσουν τη μεταφορά τεχνολογίας και επιστημονικών γνώσεων που σχετίζονται με τις δραστηριότητες στην Περιοχή, έτσι ώστε και η Επιχείρηση και όλα τα κράτη μέρη να μπο-ρούν να ωφεληθούν από αυτές. Ειδικότερα εισάγουν και προωθούν:

α) Προγράμματα για τη μεταφορά, στην Επιχείρηση και στα κράτη μέρη, τεχνολογίας σχετικής με τις δραστηριότητες στην Περιοχή, διευκολύνοντας, μεταξύ άλλων, την απόκτη-ση τεχνολογίας από την Επιχείρηση και τα αναπτυσσόμενα κράτη με δίκαιους και λογικούς όρους και προϋποθέσεις.

β) Μέτρα που αποσκοπούν στην προαγωγή της τεχνολογί-ας της Επιχείρησης και της εγχώριας τεχνολογίας των ανα-πτυσσομένων κρατών και ειδικότερα στη δημιουργία ευ-καιριών εκπαίδευσης για το προσωπικό της Επιχείρησης και των αναπτυσσομένων κρατών στις θαλάσσιες επιστή-μες και τεχνικές και στην πλήρη συμμετοχή αυτών στις δραστηριότητες που διεξάγονται στην Περιοχή.

6. Η περιβαλλοντική προστασία

Σύμφωνα με το μέρος XI της Σύμβασης τα κράτη έχουν την υποχρέωση να θεσπίζουν διεθνείς κανόνες, κανονισμούς και διαδικασίες για την πρόληψη, μείωση και έλεγχο της ρύπανσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος από δραστηριό-τητες στην Περιοχή. Οι κανόνες αυτοί, οι κανονισμοί και δι-αδικασίες επανεξετάζονται από καιρό σε καιρό, όποτε κρίνε-

ται αναγκαίο. Τα κράτη υιοθετούν νόμους και κανονισμούς για την πρόληψη, μείωση και έλεγχο της ρύπανσης του θα-λάσσιου περιβάλλοντος από δραστηριότητες στην Περιοχή που διενεργούνται από πλοία, εγκαταστάσεις, κατασκευές και άλλα μηχανήματα που φέρουν τη σημαία τους ή είναι εγγεγραμμένα στο νηολόγιό τους ή εργάζονται για λογα-ριασμό τους, κατά περίπτωση.

Στην Περιοχή, όσον αφορά στις δραστηριότητες που δι-εξάγονται σε αυτήν, πρέπει να λαμβάνονται τα αναγκαία μέτρα, για την αποτελεσματική προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τα βλαβερά αποτελέσματα που είναι δυνατόν να προκύψουν από τις δραστηριότητες αυτές. Η Αρχή υιοθετεί για το σκοπό αυτό κατάλληλους κανό-νες, κανονισμούς και διαδικασίες που αποσκοπούν, με-ταξύ άλλων:

α) Στην πρόληψη, μείωση και έλεγχο της μόλυνσης και των άλλων κινδύνων που απειλούν το θαλάσσιο περιβάλλον και τις ακτές και που διαταράσσουν την οικολογική ισορ-ροπία. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στην ανάγκη προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τις βλαβε-ρές συνέπειες δραστηριοτήτων όπως είναι οι γεωτρήσεις, οι βυθοκορήσεις, οι εκσκαφές, η απομάκρυνση αποβλή-των, η κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση εγκαταστά-σεων, αγωγών και άλλων μηχανημάτων που χρησιμοποι-ούνται γι΄ αυτές τις δραστηριότητες.

β) Στην προστασία και διατήρηση των φυσικών πόρων της Περιοχής και στην πρόληψη ζημιών στη θαλάσσια χλωρί-δα και πανίδα.

Η Διεθνής Σύμβαση ενθαρρύνει την ουσιαστική συμμετο-χή των αναπτυσσόμενων κρατών στις δραστηριότητες που διεξάγονται στην Περιοχή. Ιδιαίτερα μεριμνά για την εξυ-πηρέτηση των συμφερόντων και των αναγκών των περί-κλειστων κρατών και των γεωγραφικά μειονεκτούντων, μεταξύ των αναπτυσσόμενων κρατών, με σκοπό να ξεπε-ράσουν τα εμπόδια που προκύπτουν από τη μειονεκτική τους θέση και κυρίως από τη μακρινή απόσταση που τα χωρίζει από την Περιοχή και τις δυσκολίες πρόσβασης και αποχώρησης από αυτή.

7. Σύστημα εξερεύνησης και εκμετάλλευσης

Σύμφωνα με το άρθρο 153, οι δραστηριότητες στην Περιοχή οργανώνονται, διεξάγονται και ελέγχονται από την Αρχή για λογαριασμό όλης της ανθρωπότητας. Οι δραστη-ριότητες στην Περιοχή διεξάγονται: α) από την Επιχείρηση και β) από κράτη μέρη ή κρατικές επιχειρήσεις ή από φυσι-κά ή νομικά πρόσωπα που έχουν την εθνικότητα των κρα-τών μερών ή που ελέγχονται ουσιαστικά από αυτά ή τους υπηκόους των. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται η συνεργα-σία αυτών με την Αρχή.

Για τη διεξαγωγή των δραστηριοτήτων στην Περιοχή απαι-τείται η κατάρτιση ενός επίσημου γραπτού προγράμμα-τος εργασίας. Το πρόγραμμα αυτό εγκρίνεται από το

Page 11: ΕΤΟΣ 2012/ΤΕΥΧΟΣ 4 · ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 681 Αποκτήστε

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 687

Αποκτήστε πλήρη online πρόσβαση στο ΠερΔικ από το 1997 www.nbonline.gr

Συμβούλιο μετά από εξέταση από τη Νομική και Τεχνική Επιτροπή17. Στην περίπτωση που οι δραστηριότητες στην Περιοχή δεν διεξάγονται από την Επιχείρηση, αλλά από άλλες οντότητες, απαιτείται άδεια της Αρχής και το πρό-γραμμα εργασίας λαμβάνει τη μορφή συμβολαίου. Τα συμβόλαια αυτά είναι δυνατόν να προβλέπουν συμφω-νίες μεικτών επιχειρήσεων.

Η Αρχή, έχει το δικαίωμα να λαμβάνει, οποτεδήποτε, κά-θε μέτρο που προβλέπεται στη Σύμβαση, προκειμένου να διασφαλίσει την τήρηση των διατάξεών της και να είναι σε θέση να ασκήσει τα καθήκοντα ελέγχου και τις κανονιστι-κές της αρμοδιότητες που προκύπτουν από τη Σύμβαση ή από τη σύναψη ενός συμβολαίου. Έχει επίσης το δικαίωμα να επιθεωρεί όλες τις εγκαταστάσεις που βρίσκονται στην Περιοχή και χρησιμοποιούνται για δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα σε αυτή.

Σύμφωνα με τον Κανονισμό 18 ο αιτών την άδεια έρευ-νας πρέπει να υποβάλλει: α) γενική περιγραφή του προ-τεινόμενου προγράμματος εξερεύνησης, β) περιγραφή των περιβαλλοντικών μελετών που θα πραγματοποιη-θούν (σύμφωνα με τις συστάσεις της νομικής και τεχνικής επιτροπής και γ) προκαταρκτική αξιολόγηση των πιθανών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εξερεύνηση.

Επίσης, καθιερώνονται κανόνες, κανονισμοί και διαδικασί-ες για την αποτελεσματική προστασία του θαλάσσιου περι-βάλλοντος από επιβλαβείς συνέπειες που απορρέουν άμε-σα από δραστηριότητες στην Περιοχή ή από την επεξερ-γασία των μετάλλων που γίνεται επί πλοίου που βρίσκε-ται επάνω από τη μεταλλευτική τοποθεσία, από την οποία εξορύσσονται, λαμβανομένου υπ΄ όψη του μεγέθους, κα-τά το οποίο οι επιβλαβείς αυτές συνέπειες μπορούν να απορρέουν από γεωτρήσεις, βυθοκορήσεις, αποσπάσεις και εξορύξεις και από εκφορτώσεις, απορρίψεις και εκβο-λές, στο θαλάσσιο περιβάλλον, ιζημάτων, αποβλήτων ή άλλων εκροών.

Η Διεθνής Αρχή Θαλάσσιου Βυθού δίνει μεγάλη βαρύτη-τα στις δεσμεύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Για τον λόγο αυτό υπάρχουν ουσιαστικές περιβαλλοντικές

17. Η νομική και τεχνική επιτροπή που είναι ένα όργανο του Συμβουλίου της Διεθνούς Αρχής Θαλάσσιου Βυθού. Αποτελείται από 25 μέλη που εκλέγονται από το Συμβούλιο για μια περίο-δο 5 ετών, με βάση προσόντα σχετικά με την εξερεύνηση, εκμε-τάλλευση και επεξεργασία των ορυκτών πόρων, την ωκεανο-γραφία, την οικονομική επιστήμη και νομικά θέματα σχετικά με την ωκεάνια μεταλλευτική εκμετάλλευση και συναφείς τομείς. Η Επιτροπή είναι επιφορτισμένη με διάφορες λειτουργίες που σχετίζονται με τις δραστηριότητες στο βαθύ ωκεανό. Στις λειτουρ-γίες της περιλαμβάνεται η επίβλεψη της εξερεύνησης και των με-ταλλευτικών δραστηριοτήτων, η εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των δραστηριοτήτων αυτών και η παροχή συμβου-λών στη Συνέλευση και στο Συμβούλιο της Αρχής σχετικά με όλα τα θέματα που αφορούν την εξερεύνηση και εκμετάλλευση των μη έμβιων θαλάσσιων πόρων (όπως πολυμεταλλικών κονδύλων, πολυμεταλλικά σουλφίδια κ.λπ.). Η Επιτροπή αναπτύσσει τους Κανονισμούς για την αναζήτηση και εξερεύνηση των πόρων της Περιοχής. Οι συναντήσεις της προηγούνται συνήθως των ετη-σίων συνόδων της Αρχής και παρουσιάζει τις αναφορές της στο Συμβούλιο κατά τη διάρκεια της συνεδρίας.

απαιτήσεις στους Κανονισμούς εξερεύνησης της Περιοχής και η Αρχή έχει επενδύσει ένα σημαντικό ποσό για τη δι-ερεύνηση των πιθανών επιπτώσεων από δραστηριότητες που σχετίζονται με τους θαλάσσιους ορυκτούς πόρους και για τον μετριασμό των επιπτώσεων αυτών. Παρ΄ όλα αυτά έχει κατ΄ επανάληψη επισημανθεί ότι ορισμένες περιβαλλο-ντικές επιπτώσεις μπορεί να προκληθούν και από τις εργα-σίες εξερεύνησης, ενώ υπάρχουν πιθανότητες και για σο-βαρές περιβαλλοντικές βλάβες18. Μάλιστα καθώς είναι με-γαλύτερη η πιθανότητα για σοβαρές περιβαλλοντικές επι-πτώσεις στο βυθό και στις περιοχές όπου αποβάλλονται τα κατάλοιπα των εξορυκτικών εργασιών (από την επιφάνεια μέχρι το βάθος των 1.000 μ.) συστήνεται τα κατάλοιπα να απορρίπτονται σε μεγαλύτερο βάθος με ελάχιστο στρώμα οξυγόνου (π.χ. Ειρηνικό ωκεανό).

Οι κανονισμοί για την εξερεύνηση των πολυμεταλλικών κονδύλων και των πολυμεταλλικών σουλφιδίων απαιτούν από την Αρχή να «καθιερώσει και να διατηρήσει την πε-ριοδική επανεξέταση των περιβαλλοντικών κανόνων και κανονισμών για την προστασία του περιβάλλοντος19» και απαιτεί από τους αναδόχους και τα κράτη - χορηγούς να «συνεργάζονται με την Αρχή για τη θέσπιση και την εφαρ-μογή προγραμμάτων περιβαλλοντικής παρακολούθησης». Επιπλέον, οι ανάδοχοι υποχρεούνται να υποβάλλουν ετή-σιες εκθέσεις σχετικά με τις εργασίες που πραγματοποίη-σαν καθώς και τις περιβαλλοντικές συνιστώσες και να τη-ρούν βάσεις δεδομένων με τα καταγραφόμενα στοιχεία με σκοπό την παρακολούθηση των επιπτώσεων. Για να βοηθήσει τους αναδόχους στις περιβαλλοντικές δραστη-ριότητές τους, η νομική και τεχνική επιτροπή, έχει εκδώ-σει κατευθυντήριες γραμμές για τον προσδιορισμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τις δραστηριότητες κα-τά τη διάρκεια της εξερεύνησης που απαιτούν εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και εκείνων που δεν το απαιτούν. Επιπλέον, ο κατάλογος περιλαμβάνει τις κατευ-θυντήριες γραμμές όσον αφορά τις περιβαλλοντικές μετα-βλητές που πρέπει να μετρώνται, ενώ περιλαμβάνουν και προτεινόμενη μεθοδολογία20.

Μάλιστα, σύμφωνα με τους Κανονισμούς, είναι διαφορε-τικές οι υποχρεώσεις της Αρχής, των αναδόχων και των κρατών - χορηγών.

18. ISA (1999). Deep-Seabed Polymetallic Nodule Exploration: Development of Environmental Guidelines, Proceedings of the International Seabed Authority’s Workshop, held in Sanya, Hainan Island, People΄s Republic of China, 1-5 June 1998, p. 222.

19. SBA/7/LTC/1/Rev. 1 (2002), Recommendations for the guidance of the contractors for the assessment of the possible environmental impacts arising from exploration for polymetallic nodules in the Area, Issued by the Legal and Technical Commission, Distr.: General 13 February 2002, Seventh session, Kingston, Jamaica, 2-13 July 2001.

20. Cook, Adam (2011). The environmental work of the International Seabed Authority, International Workshop on Environmental Management Needs for Exploration and Exploitation of Deep Seabed Minerals, Fiji Islands, 29 November - 3 December 2011, p. 1.

Page 12: ΕΤΟΣ 2012/ΤΕΥΧΟΣ 4 · ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 681 Αποκτήστε

688 ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) Δ. ΜΥΛΩΝΟΠΟΥΛΟΣ - Π. ΜΟΙΡΑ

www.nbonline.gr Αποκτήστε πλήρη online πρόσβαση στο ΠερΔικ από το 1997

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 - Υποχρεώσεις συμβαλλομένων μερών

ΑΡΧΗ ΚΡΑΤΗ - ΧΟΡΗΓΟΙ

ΑΝΑΔΟΧΟΙ

Καθιέρωση περιβαλλο-ντικών κανό-νων, κανο-νισμών και διαδικασιών.

Υιοθέτηση προσέγγισης πρόληψης.

Πρόληψη, περιορισμός και έλεγχος της ρύπανσης και λοι-πών κινδύνων με τη χρήση της καλύτερης διαθέσιμης τεχνο-λογίας.

Υιοθέτηση προσέγγι-σης πρόληψης.

Συλλογή περιβαλλοντικών δε-δομένων και δημιουργία βά-σης περιβαλλοντικών στοιχείων, σύμφωνα με τις συστάσεις που εκδίδονται από τη Νομική και Τεχνική Επιτροπή και παρακο-λούθηση των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων στο θα-λάσσιο περιβάλλον.

Υποβολή ετήσιας έκθεσης για τα προγράμματα περιβαλλοντικής παρακολούθησης και υποβολή στοιχείων και πληροφοριών.

Οι κατευθυντήριες γραμμές επανεξετάζονται περιοδικά λαμ-βάνοντας υπ΄ όψη τις νομικές και επιστημονικές εξελίξεις. Ωστόσο, αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές ισχύουν μόνο για τις δραστηριότητες εξερεύνησης και όχι για δραστηριό-τητες εκμετάλλευσης, καθώς είναι οι μόνες δραστηριότητες που σήμερα ρυθμίζονται στην Περιοχή.

Μία άλλη περιβαλλοντική δραστηριότητα της Αρχής είναι η πραγματοποίηση εξειδικευμένων ημερίδων. Η Αρχή εμπλέ-κεται ενεργά στην επιστημονική κοινότητα με σκοπό να αποκτήσει τις κατάλληλες πληροφορίες για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και συμβάλλει οικονομικά στην κατάλληλη έρευνα, όπου είναι δυνατόν.

Τέλος, η Αρχή συμβάλλει ώστε να επιτρέψει στα κράτη μέ-ρη να συμμετάσχουν σε διεθνή επιστημονικά προγράμμα-τα, για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και στην ορθολογικότερη διαχείριση των ορυκτών πόρων τους.

8. Δραστηριότητες εξερεύνησης στην Περιοχή

Οι πρώτες αιτήσεις για την έγκριση των προγραμμάτων ερ-γασίας για εξερεύνηση υποβλήθηκαν από επενδυτές στις 19 Αυγούστου 1987, σύμφωνα με τις διατάξεις της συμφω-νίας, σχετικά με την εφαρμογή του μέρους ΧΙ της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας της 10ης Δεκεμβρίου 1982.

Οι πρώτες συμβάσεις21 συνήφθησαν από την Αρχή με επτά επενδυτές, αφορούσαν την εξερεύνηση για πολυμε-

21. Το περιεχόμενο των συμβάσεων αναφέρεται στην οριοθέτηση της περιοχής εξερεύνησης, στα χορηγούμενα δικαιώματα, στη χρονική

ταλλικούς κονδύλους στην Περιοχή και έχουν δεκαπεντα-ετή διάρκεια. Αν και οι σχετικές αιτήσεις των επενδυτών, όπως ήδη αναφέρθηκε, υπεβλήθησαν στα τέλη της δεκα-ετίας του 1980, οι συμβάσεις υπογράφηκαν το 2001 και το 2003, καθώς έπρεπε να προηγηθεί η έγκριση των σχετικών Κανονισμών22 από τη Συνέλευση. Το 2006 υπεγράφη ένα ακόμα συμβόλαιο με τη Γερμανία και ακολούθησε το 2011 ένα νέο συμβόλαιο με την Εταιρεία Nauru Ocean Resources Inc. Επίσης το 2011, κατά τη διάρκεια της 17ης Συνόδου της, η Αρχή ενέκρινε το πρόγραμμα εργασίας για τρεις συμ-βαλλόμενους: α) της έρευνας για πολυμεταλλικούς κονδύ-λους στην Tonga Mining Offshore Limited, β) της έρευνας για πολυμεταλλικά σουλφίδια, στην China Ocean Mineral Resources Research and Development Association και γ) στην κυβέρνηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Η άδεια αφο-ρά την εξερεύνηση συγκεκριμένων τμημάτων των ωκεα-νών, εκτός της εθνικής δικαιοδοσίας των κρατών. Στο πλαί-σιο των Κανονισμών, κάθε ανάδοχος έχει το αποκλειστικό δικαίωμα να ερευνήσει μια αρχική περιοχή μέχρι 150.000 τ.χλμ. Επτά από τις περιοχές εξερεύνησης βρίσκονται στον κεντρικό Ειρηνικό Ωκεανό και μία στο μέσο του Ινδικού Ωκεανού.

Το 2012 υποβλήθηκαν άλλες δύο αιτήσεις για άδειες εξερεύνησης του θαλάσσιου βυθού στην Περιοχή, στην περιοχή του Δυτικού Ειρηνικού Ωκεανού και αφορούν στην αναζήτηση για κοβαλτιούχους σιδηρομαγγανιού-χους φλοιούς. Οι αιτήσεις υποβλήθηκαν από την China Ocean Mineral Resources Research and Development Association (COMRA) στις 27.7.2012 και από την Japan Oil, Gas and Metals National Corporation (JOGMEC) στις 3.8.2012. Η εξέταση των αιτήσεων θα γίνει στην επόμενη συνάντηση της Επιτροπής το 2013, μετά την έκδοση σχε-τικών κανονισμών.

διάρκεια, ενώ περιλαμβάνει αναλυτικά σχεδιαγράμματα της περιο-χής εξερεύνησης και πενταετές πρόγραμμα δραστηριοτήτων, που μπορεί να αναθεωρείται. Επίσης προβλέπεται η εκπόνηση προγράμ-ματος εκπαίδευσης μετά από έγκριση από την Αρχή. ISA, Contract for exploration, in http://www.isa.org.jm/files/documents/EN/Regs/Code-Annex3.pdf

22. Η κύρια λειτουργία της Αρχής είναι η ρύθμιση των διαδικα-σιών εξόρυξης από τον θαλάσσιο βυθό και η διασφάλιση της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τυχόν επιβλαβείς επιπτώσεις που ενδέχεται να προκύψουν κατά τις εξορυκτικές δραστηριότητες. Μία από τις πρώτες προτεραιότητες της Αρχής υπήρξε η σύνταξη Κανονισμών για τους κανόνες και τις διαδικα-σίες αναζήτησης και εξερεύνησης των πολυμεταλλικών κονδύ-λων. Οι Κανονισμοί προβλέπουν τη συνεργασία των ερευνητών με την Αρχή, προκειμένου να διασφαλιστεί η περιβαλλοντικά αει-φόρος αξιοποίηση των ορυκτών πόρων του βυθού. Οι Κανονισμοί για την εξερεύνηση και την εκμετάλλευση των πολυμεταλλικών κονδύλων στην Περιοχή, εγκρίθηκαν από τη Συνέλευση της Αρχής στις 13 Ιουλίου 2000. Παράλληλα εγκρίθηκε και ο τύπος των συμ-βάσεων. Sea Bed Authority (2012), Marine Scientific Research, In http://www.isa.org.jm/en/scientific access 3.8.2012, Regulations on Prospecting and Exploration for Polymetallic Nodules in the Area, in http://www.isa.org.jm/files/documents/EN/Regs/PN-en.pdf Regulations on prospecting and exploration for polymetallic sulphides in the Area, in http://www.isa.org.jm/files/documents/EN/Regs/PolymetallicSulphides.pdf Regulations for Prospecting and Exploration of Cobalt-Rich Crusts.

Page 13: ΕΤΟΣ 2012/ΤΕΥΧΟΣ 4 · ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 681 Αποκτήστε

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 689

Αποκτήστε πλήρη online πρόσβαση στο ΠερΔικ από το 1997 www.nbonline.gr

ΣΥΜΒΑΛΛΟΜΕΝΟΣ ΑΙΤΗΣΗ - ΕΓΓΡΑΦΗ/ΕΓΚΡΙΣΗ

ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ

Κυβέρνηση της Ινδίας (The Government of India)

17.8.1987 25.3.2002

Institut français de recher-ché pour l΄ exploitation de la mer/Association française pour l΄ étude et la recher-che des nodules (IFREMER/AFERNOD) of France

17.12.1987 20.6.2001

Deep Ocean Resources Development Company (DORD) of Japan

17.12.1987 20.6.2001

State Enterprise Yuzmorgeologiya of the Russian Federation

17.12.1987 29.3.2001

China Ocean Mineral Resources Research and Development Association (COMRA) of the People΄s Republic of China

5.3.1991 22.5.2001

Interoceanmetal Joint Organization (IOM), a consortium formed by Bulgaria, Cuba, Czech Republic, Poland, Russian Federation and Slovakia

21.8.1991 29.3.2001

Κυβέρνηση της Δημοκρατίας της Κορέας (The Government of the Republic of Korea)

2.8.1994 27.4.2001

The Federal Institute for Geosciences and Natural Resources of the Federal Republic of Germany

11η Σύνοδος 2005

19.7.2006

Nauru Ocean Resources Inc 17η Σύνοδος 2011

22.7.2011

China Ocean Mineral Resources Research and Development Association (COMRA) of the People΄s Republic of China

17η Σύνοδος 2011

11.9.2011

Tonga Offshore Mining Limited

17η Σύνοδος 2011

11.1.2012

9. Επίλογος

Η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, ο σταδιακός πε-ριορισμός των διαθέσιμων πόρων σε συνδυασμό με την εξέλιξη της τεχνολογίας επιτρέπει πλέον την εξερεύνηση και εκμετάλλευση των πόρων των ωκεανών. Ιδιαίτερο

ενδιαφέρον παρουσιάζει ο βυθός των ωκεανών σε πε-ριοχές που βρίσκονται εκτός εθνικής δικαιοδοσίας. Η αφθονία μετάλλων, με τη μορφή των πολυμεταλλικών κονδύλων και πολυμεταλλικών σουλφιδίων αποτελεί ισχυρό κίνητρο για τη διενέργεια ερευνών και στη συ-νέχεια την εκμετάλλευση των πόρων αυτών. Η Διεθνής Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας -1982, θέτει το θε-σμικό πλαίσιο της συνεργασίας των κρατών προκειμέ-νου να αποφευχθούν οι διενέξεις και οι αντιπαραθέσεις σχετικά με την εξερεύνηση και εκμετάλλευση των πό-ρων του διεθνούς βυθού. Έτσι, προβλέπεται η διενέργεια περιβαλλοντικών μελετών, η μελέτη των περιβαλλοντι-κών επιπτώσεων από την εξερεύνηση και η καταγραφή των πιθανών επιπτώσεων στο θαλάσσιο περιβάλλον πριν και μετά την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων εξερεύνησης και εκμετάλλευσης, ώστε να αποφευχθεί η διατάραξη του οικοσυστήματος του βυθού των ωκεα-νών23. Παρ΄ όλα αυτά το οικοσύστημα αυτό εξακολου-θεί να παραμένει σχετικά άγνωστο24 στους επιστήμονες, καθώς φιλοξενεί κοινότητες σε μεγάλα και μέχρι στιγ-μής ανεξερεύνητα βάθη και οι αντιδράσεις τους στην αν-θρώπινη επέμβαση25 είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Μάλιστα, η πραγματοποίηση μελετών απαιτεί τη συνερ-γασία ποικίλων επιστημονικών κλάδων, όπως η ωκεα-νογραφία (φυσική και χημική), η βιολογία, η ορυκτολο-γία κ.ά. Η Διεθνής Αρχή έχει κατ΄ επανάληψη επισημάνει ότι δεν είναι γνωστά τα έμβια όντα που ζουν στον βυθό των ωκεανών και ασφαλώς δεν είναι κατανοητή η σύν-δεσή τους με τα οικοσυστήματα, ενώ η εξόρυξη από τα βάθη αυτά βρίσκεται ακόμα σε πειραματικό στάδιο και επομένως αγνοούνται οι πιθανές επιπτώσεις και ο βαθ-μός επίδρασης στο θαλάσσιο περιβάλλον.

Η διεθνής κοινότητα προβληματίζεται για την περιβαλλο-ντική διάσταση της χορήγησης αδειών εξερεύνησης και εκ-μετάλλευσης των πόρων της Περιοχής, καθώς δεν υπάρχει ακόμη επαρκής εμπειρία στον τομέα αυτό.

23. Lenoble, P. (2001). «Overview of the Authority’s Regulations and Recommendations to Ensure the Effective Protection of the Marine Environment from Harmful Effects That May Arise from Activities in the Area», in Standardization of Environmental Data and Information - Development of Guidelines, Proceedings of the International Seabed Authority΄s Workshop held in Kingston, Jamaica, 25-29 June 2001, p. 40.

24. ISA (2004). Polymetalic Sulphides and Cobalt-Rich Ferromanganese Crusts Deposits: Establishment of Environmental Baselines and an Associated Monitoring Programme During Exploration. Proceedings of the International Seabed Authority’s Workshop. Kingston - Jamaica, 6-10 September 2004, p. 315.

25. Smith Craig R. and Snelgrove Paul (2002). Disturbance and Recolonization Processes, in ISA (2002). Prospects for International Collaboration in Marine Environmental Research to Enhance Understanding of the Deep-Sea Environment, Proceedings of the International Seabed Authority΄s Workshop held in Kingston, Jamaica, 29 July to 2 August 2002, p. 109.

Page 14: ΕΤΟΣ 2012/ΤΕΥΧΟΣ 4 · ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΒΥΘΟΥ ΠερΔικ 4/2012 (ΕΤΟΣ 16ο) 681 Αποκτήστε