Download - παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Transcript
Page 1: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:

ΘΕΣΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

(Εμπορικό Δίκαιο I)

Διδάσκουσα: Χριστίνα Ι. Ταρνανίδου Λέκτορας Εμπορικού Δικαίου & Χρηματοπιστωτικού Δικαίου

Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

(ακαδ.έτος 2012-2013)

1

Page 2: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Θεματικές

1. Εισαγωγή 2. Οι εμπορικές πράξεις 3. Οι έμποροι 4. Βασικές εμπορικές πράξεις 5. Συναλλαγές με αξιόγραφα 6. Βιομηχανική ιδιοκτησία 7. Ανταγωνισμός 8. Δίκαιο του ηλεκτρονικού εμπορίου 9. Επίλυση εμπορικών διαφορών

2

Page 3: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά 1. ΕμπΔ & ΑστΔ 2. ΕμπΔ & ΕργΔ 3. ΕμπΔ & Δίκαιο προστασίας καταναλωτή 4. ΕμπΔ & ΔημΔ 5. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εμπορικού δικαίου

ΙΙΙ. Ιστορική εξέλιξη IV Πηγές του ΕμπΔ

1. Γενικά 2. Ο ΕμπΝ 3. Λοιποί εμπορικοί νόμοι 4. Άλλες πηγές 5. Ενοποίηση του εμπορικού δικαίου 6. Εμπορικές συνήθειες – ΓΟΣ 7. Νομολογία – επιστήμη

V. Διαιρέσεις του ΕμπΔ 3

Page 4: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

Ι. Βασικές έννοιες

1. Έννοια ΕμπΔ

• Τμήμα του ιδιωτικού δικαίου (ΑΚ)

• Βασικά στοιχεία ΕμπΔ: – Έμποροι & Εμπορικές πράξεις

• Εμπορική νομοθεσία: – Ρυθμίσεις οικονομικών συναλλαγών ως εμπορικών

πράξεων &

– Ρυθμίσεις προσωπικής κατάστασης των φορέων τους ως εμπόρων

• Εμπόριο: Οικονομική δραστηριότητα που είτε γίνεται από εμπόρους είτε έχει χαρακτήρα εμπορικό, είτε και τα δύο.

4

Page 5: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή Ι. Βασικές έννοιες

1. Εμπορικό δίκαιο (ΕμπΔ) και εμπόριο

• Δίκαιο του εμπορίου

• Αντικείμενο ΕμπΔ – Κάθε οικονομικό αγαθό, ενσώματο ή ασώματο, που

είναι δεκτικό κυκλοφορίας

– Η κυκλοφορία οικονομικών αγαθών

– Δεν απαιτείται τα αγαθά αυτά να είναι απαραίτητα εμπόρευμα

(παράδειγμα μεταφοράς αυτοκινήτου ως εμπορικής πράξης, βλ. Ι.Ρόκα, Εμπορικό Δίκαιο, σελ. 2)

• Υποκείμενο ΕμπΔ – Οποιοσδήποτε -και μη έμπορος- μπορεί να προβεί σε

εμπορικές πράξεις (παραδείγματα, Ρόκα)

5

Page 6: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

Ι. Βασικές έννοιες

2. Οικονομικές συναλλαγές και εμπορικό δίκαιο

• Η εμπορική επιχείρηση ως επίκεντρο της οικονομίας • ΕμπΔ ως τρόπος εφαρμογής από την Πολιτεία της

οικονομικής πολιτικής • Οι οικονομικές συναλλαγές ρυθμίζονται και από άλλα

δίκαια (διοικητικό δίκαιο, ποινικό δίκαιο κλπ) • Οι οικονομικές συναλλαγές δεν είναι πάντα εμπορικές

(αγοραπωλησίες ακινήτων, γεωργικές και εξορυκτικές δραστηριότητες, ελευθέρια επαγγέλματα)

• Διάρθρωση ΕμπΔ: – Βασικοί θεσμοί & – Ειδικοί κλάδοι οικονομίας (ρύθμιση με κανονιστική νομοθεσία)

• Πχ. δίκαιο κεφαλαιαγοράς (διατάξεις για το χρηματιστήριο, για τις οργανωμένες αγορές,

για την προστασία των συναλλαγών από πράξεις χειραγώγησης κλπ), • τραπεζικό δίκαιο, • δίκαιο ασφαλιστικής επιχείρησης κλπ.

6

Page 7: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

Ι. Βασικές έννοιες

3. ΕμπΔ και οικονομικά φαινόμενα

• ΕμπΔ ως «μοχλός» δημιουργίας φαινομένων οικονομικής συναλλαγής

(το παράδειγμα των ΕΠΕΥ ως δημιούργημα της investment services directive (ISD) και της Markets in Financial Instruments Directive)

• Διεπιστημονική προσέγγιση οικονομικής και νομικής επιστήμης – Για νομική ερμηνεία κανόνων, συνδρομή στην εμπειρία και στα διδάγματα

της οικονομικής επιστήμης (Παράδειγμα ερμηνείας όρου, οργανωμένη αγορά, χειραγώγηση αγοράς, καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης κλπ)

• Αλληλοσυσχέτιση οικονομίας και ΕμπΔ – Στάθμιση ατομικού – κοινωνικού συμφέροντος – Δόμηση οικονομίας με κανόνες ΕμπΔ (Πχ. «άκαμπτοι»/«ελαστικοί» οργανωτικοί τύποι

επιχειρήσεων)

– ΕμπΔ και κατανομή κινδύνων • Περιορισμός κινδύνου

– Πχ. ο περιορισμός της ευθύνης της επιχείρησης με τον εταιρικό τύπο - μετάθεση ευθύνης στο δανειστή

– Πχ. στις χρηματιστηριακές συναλλαγές μετάθεση ευθύνης στον εκκαθαριστικό φορέα

• Καταμερισμός κινδύνου - Πχ. επιχειρήσεις: – Χωρίς περιορισμό κινδύνου (ατομικές επιχειρήσεις, ομόρρυθμες εταιρίες) – Με περιορισμό του κινδύνου για ορισμένους εταίρους (ετερόρρυθμες εταιρίες) – Με περιορισμό του κινδύνου για όλους τους εταίρους (εταιρία περιορισμένης ευθύνης,

ανώνυμη εταιρία) 7

Page 8: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

Ι. Βασικές έννοιες

3. ΕμπΔ και οικονομικά φαινόμενα

– Τα οικονομικά φαινόμενα ως αντικείμενο έρευνας του ΕμπΔ • Γνώση οικονομικοπολιτικών κριτηρίων για ερμηνεία, εφαρμογή κανόνων

εμπορικού δικαίου Πχ. για να αποφαίνεται ο δικαστής επί διαφορών χρηματιστηριακού δικαίου θα πρέπει να γνωρίζει τον τρόπο λειτουργίας του χρηματιστηρίου και των αγορών του (παρεχόμενες υπηρεσίες και προϊόντα)

– Οικονομική ανάλυση του δικαίου (οικονομική σκοπιμότητα κανόνων δικαίου) • πχ. δίκαιο δικαιοπραξιών (αποκατάσταση ζημίας, χρηματική

ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης) • ο δικαστής λαμβάνει υπόψη τον τρόπο λειτουργίας της αγοράς για να μη

τη στρεβλώνει με τους κανόνες δικαίου που θέτει ή εφαρμόζει • Επαναφορά οικονομικής δικαιοσύνης (πχ εάν επιτρέπεται βάσει νόμου η

οικονομική επιχορήγηση μιας οικονομικής ομάδας, η οικονομική ανάλυση του δικαίου εξετάζει αν αυτή η επιχορήγηση δικαιολογείται από την άποψη της συνολικής οικονομίας).

8

Page 9: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή Ι. Βασικές έννοιες

1. Έννοια 2. Εμπορικό δίκαιο (ΕμπΔ) και εμπόριο 3. Οικονομικές συναλλαγές και εμπορικό δίκαιο 4. ΕμπΔ και οικονομικά φαινόμενα

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά 1. ΕμπΔ & ΑστΔ 2. ΕμπΔ & ΕργΔ 3. ΕμπΔ & Δίκαιο προστασίας καταναλωτή 4. ΕμπΔ & ΔημΔ 5. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εμπορικού δικαίου

ΙΙΙ. Ιστορική εξέλιξη IV Πηγές του ΕΜπΔ

1. Γενικά 2. Ο ΕμπΝ 3. Λοιποί εμπορικοί νόμοι 4. Άλλες πηγές 5. Ενοποίηση του εμπορικού δικαίου 6. Εμπορικές συνήθειες – ΓΟΣ 7. Νομολογία – επιστήμη

V. Διαιρέσεις του ΕμπΔ 9

Page 10: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά

1. ΕμπΔ & ΑστΔ

• ΕμπΔ – ΑστΔ (ιδιωτικό δίκαιο, κανόνες γενικής χρήσης): Σχέση ειδικού προς γενικό • ΑστΔ = Γενικές αρχές, Ειδικό ενοχικό δίκαιο, Εμπράγματο δίκαιο κλπ

• ΕμπΔ: Ιδιωτικό Δίκαιο με εφαρμογή όμως μόνο στις εμπορικές βιοτικές σχέσεις, στις οποίες το ΑστΔ εφαρμόζεται μόνο συμπληρωματικά

• Η ειδική ρύθμιση του ΕμπΔ ως αναγκαιότητα των ραγδαίων εξελίξεων των συναλλαγών • Εμπορικός Νόμος (ΕμπΝ) 1835 • Ο Αστικός Κώδικας (ΑΚ) του 1945 ρυθμίζει «επώνυμες» συμβάσεις (σύμβαση έργου, εργασίας, μίσθωση

πράγματος, μεσιτεία, εντολή, εταιρία, δάνειο, εγγύηση, ανώνυμα χρεώγραφα, ενέχυρο, υποθήκη κλπ).

• Κάποιες εμπορικές σχέσεις ρυθμίζονται απευθείας και όχι συμπληρωματικά από τον ΑΚ: όπως το «εταιρικό συνάλλαγμα», δηλ. η σύμβαση για την εταιρία που αφορά ομόρρυθμες εταιρίες.

• Και στις ανώνυμες συμβάσεις (πχ χρηματιστηριακές συμβάσεις, κοινή σύμβαση προμήθειας) ανατρέχουμε στον ΑΚ που έχει συμπληρωματική εφαρμογή

• Εμπορικοποίηση του ΑστΔ (πχ. ευθύνη νέου ιδιοκτήτη επιχείρησης για τα χρέη που είχε ο παλιός απέναντι στους δανειστές).

• Το ΕμπΔ ως δίκαιο γενικής εφαρμογής με τη διεύρυνση των συναλλαγών, οπότε λειτουργεί σήμερα, σε μεγάλη έκταση, ως «συνέχεια» του ΑστΔ και όχι ως ειδικό δίκαιο απέναντι στο ΑστΔ

• Η «ταχύτητας των εμπορικών συναλλαγών & η «υποχρέωση πίστης» ως λόγοι για την ύπαρξη μεγαλύτερου βαθμού προστασίας των συναλλασσομένων στο ΕμπΔ σε σχέση με το ΑστΔ.

• Χαλάρωση στενού δεσμού ΕμπΔ με ορισμένους κλάδους του, λόγω του ειδικού χαρακτήρα τους, (πχ δίκαιο κεφαλαιαγοράς, τραπεζικό δίκαιο).

10

Page 11: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά

2. ΕμπΔ & ΕργΔ

• Το «αντάλλαγμα» • Εμπορική δραστηριότητα:

– Κίνδυνος κατά την άσκησή της με την έννοια της «κερδοσκοπικής διαμεσολάβησης»

– Κέρδος (αντάλλαγμα) ή ζημία;

• Εξαρτημένη εργασία – Πχ υπάλληλος, στέλεχος σε εταιρία – Το αντάλλαγμα δεν είναι αβέβαιο, καθώς δεν έχει τη μορφή

του κέρδους, αλλά της προκαθορισμένης εργασιακής αμοιβής – Το ΕργΔ έχει πυρήνα την προστασία του ανταλλάγματος – του

μισθού

• Όμως, τα όρια μεταξύ «εταιρικής σχέσης» και «εργασιακής σχέσης» μπορεί να είναι συγκεχυμένα, – πχ. όταν το αντάλλαγμα σε μια εταιρική-εργασιακή σχέση

ορίζεται ως ποσοστό επί των κερδών

11

Page 12: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά

3. ΕμπΔ & Δίκαιο προστασίας του καταναλωτή

• Καταναλωτής: πρόσωπο για το οποίο προορίζονται τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες που προσφέρονται στην αγορά και το οποίο κάνει χρήση των προϊόντων ή των υπηρεσιών αυτών ως «τελικός αποδέκτης» τους.

• Καταναλωτής και έμπορος – Ο καταναλωτής ως αντισυμβαλλόμενος του εμπόρου

• Δίκαιο προστασίας του καταναλωτή – Η «παροχή» της εμπορικής επιχείρησης ρυθμίζεται

από το Δίκαιο αυτό για την προστασία του καταναλωτή ως αποδέκτη της «παροχής»

12

Page 13: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά

4. ΕμπΔ & ΔημΔ : Γενικά

• Αν και ιδιωτικό δίκαιο, το ΕμπΔ περιλαμβάνει και ρυθμίσεις του ΔημΔ

• Εκδηλώσεις εμπορίου ως δημοσίου συμφέροντος (Πολιτεία) και άρα υπό «διοικητικό-δικαστικό έλεγχο»

• Διατάξεις ΕμπΔ -ΔημΔ = Αναγκαστικού δικαίου

– Πχ ο τρόπος λειτουργίας των παρόχων επενδυτικών, τραπεζικών υπηρεσιών, δηλ. των ΕΠΕΥ και των τραπεζών, η λειτουργία της αε, η πτώχευση ως θεσμός προστασίας/δίκαιης ικανοποίησης των δανειστών του εμπόρου κλπ

13

Page 14: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά

4. ΕμπΔ & ΔημΔ: ΕμπΔ & ΣυνταγμΔ - Δημοσιοποίηση του ΕμπΔ – Οικονομικό δίκαιο

• ΣυνταγμΔ: Η βάση για την προστασία της ιδιοκτησίας, της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι, της οικονομικής ελευθερίας

• Δημοσιοποίηση του ΕμπΔ – Δημόσιο ΕμπΔ: – Πλέγμα ρυθμίσεων που η Πολιτεία θέτει για την εκτέλεση της οικονομικής πολιτικής – Πχ. Διατάξεις αναπτυξιακών νόμων, εξαγωγικού εμπορίου, επαγγελματικών οργανώσεων,

κρατικών αδειών για άσκηση εμπορικών επαγγελμάτων

• 3 κατηγορίες δημοσιοποίησης: – Κρατική εποπτεία αγοράς – οικονομίας – Ειδικοί κανόνες για την οργάνωση των εμπορικών επαγγελμάτων – Οικονομικό δίκαιο (κανονιστικά διατάγματα):

• κρατική παρέμβαση στον φιλελευθερισμό • όμως η σύγχρονη τάση είναι ο περιορισμός της παρέμβασης, «deregulation» και η «απελευθέρωση» των

αγορών (η οικονομική κρίση όμως δημιούργησε νέα δεδομένα..) • Παραδείγματα από το Ευρωπαϊκό δίκαιο (internal market)

– Εδώ εντάσσεται και η θεσμοθετημένη εποπτεία (πχ. δικαστική στην πτώχευση, διοικητική στην αε (πχ. ανάκληση άδειας αν η περιουσία κατήλθε σημαντικά κάτω από το κεφάλαιο))

• Ειδικές κατηγορίες Δημοσίου ΕμπΔ – Δίκαιο κεφαλαιαγοράς – Δίκαιο διεθνούς εμπορίου – Αγορανομικό δίκαιο

14

Page 15: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά

4. ΕμπΔ & ΔημΔ: ΕμπΔ & Δίκαιο κρατικής εποπτείας επί των επιχειρήσεων

• Αναγκαστικό δίκαιο σχετικά με τη λειτουργία της επιχείρησης (άδεια) – πχ άδεια λειτουργίας σε ειδικές αε (ΕΠΕΥ, τράπεζες), χορήγηση διπλώματος για ευρεσιτεχνία, σήμα κλπ.

• Αρμόδια αρχή (νπδδ, ή δικαστική αρχή) για έλεγχο νομιμότητας ή σκοπιμότητας – Πχ η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ελέγχει τη νομιμότητα του Κανονισμού του ΧΑ και όχι τη σκοπιμότητα

• Δικαίωμα προσφυγής στη δικαιοσύνη: διοικητική διαφορά και όχι πολιτική – ιδιωτικού δικαίου – Πχ. αρθ.25ν.3371/05: Οι εν γένει αποφάσεις της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς προσβάλλονται δικαστικώς ως

εξής: α) Οι αποφάσεις της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς με τις οποίες επιβάλλεται χρηματικό πρόστιμο προσβάλλονται με προσφυγή ουσίας ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, το οποίο δικάζει σε πρώτο και τελευταίο βαθμό, μέσα σε προθεσμία εξήντα ημερών από την κοινοποίησή τους. β) Ολες οι υπόλοιπες αποφάσεις της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, που εκδίδονται ως εκτελεστές ατομικές διοικητικές πράξεις, προσβάλλονται με αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, μέσα σε προθεσμία εξήντα ημερών από την κοινοποίησή τους. Κατά των αποφάσεων του Διοικητικού Εφετείου επιτρέπεται έφεση σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας.

• Έλεγχος από τα διοικητικά δικαστήρια της Αρχής για: τήρηση του νόμου κατά την άσκηση εποπτείας, πλάνη ως προς τα πραγματικά περιστατικά, τήρηση αρχών χρηστής διοίκησης (κατάχρηση δικαιώματος)

• Προληπτικός έλεγχος νομιμότητας από την Αρχή (πχ. αδειοδότηση) (πχ. Κανονισμός αγοράς με τεκμήριο νομιμότητας λόγω έγκρισης του από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, όμως με δυνατότητα ακυρότητας εάν όροι του είναι παράνομοι)

• Έλεγχος από τη Δικαστική αρχή (πχ. πτώχευση) • Άσκηση εμπορίου από τη Δημόσιο, ως περίπτωση λειτουργίας του εμπορίου από το

Δημόσιο – δημοσιοϋπαλληλικής δραστηριότητας (σύστημα κατευθυνόμενης οικονομίας) και όχι μόνο εποπτείας του

15

Page 16: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά

5. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ΕμπΔ: Γενικά

• Ταχύτητα

• Πίστη

• Χαρακτηριστικό γνώρισμα εμπορίου:

– κερδοσκοπική μεσολάβηση στην κυκλοφορία των οικονομικών αγαθών

16

Page 17: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά

5. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ΕμπΔ: Δίκαιο μεσολάβησης στην κυκλοφορία των αγαθών

• «Κατά κυριολεξία εμπόριο» είναι η διαμεσολαβητική λειτουργία του εμπορίου (αλυσίδα διανομής προς κατανάλωση) – Πχ. μεσολάβηση από τον ένα παραγωγό στον άλλο (πχ αλυσίδα

παραγωγών για τη βιομηχανική επεξεργασία εμπορεύματος) – Πχ. μεσολάβηση από τον παραγωγό στον χονδρέμπορα (πχ

αντιπροσωπεία ειδών διατροφής) – Πχ. μεσολάβηση από άλλους μεσολαβητές ή παραγωγούς στον τελικό

λήπτη-καταναλωτή (πχ. πώληση ειδών διατροφής) – Πχ. μεσολάβηση από τον παρέχοντα υπηρεσίες στον τελικό

καταναλωτή (πχ. πώληση ασφαλίσεων ζωής, παροχή επενδυτικών υπηρεσιών κλπ).

• «Μη κατά κυριολεξία εμπόριο» είναι το σε ευρεία έννοια εμπόριο που δεν στηρίζεται σε διαμεσολαβητική λειτουργία , όπως πχ. η βιομηχανία – βιοτεχνία. – Υπάρχει διαμεσολάβηση, όμως όχι ως κύρια απασχόληση

(παραγωγή), αλλά ως μέσο για την επίτευξη του σκοπού της κύριας δραστηριότητας (πχ. μεσολάβηση στην αγορά πρώτων υλών).

17

Page 18: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά

5. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ΕμπΔ: Δίκαιο μεσολάβησης στην κυκλοφορία των αγαθών

• ΕμπΔ: δίκαιο της διαμεσολάβησης (άμεσης ή έμμεσης) στην κυκλοφορία των αγαθών με σκοπό το κέρδος.

• Αγαθό δεκτικό διαμεσολάβησης: ενσώματο πράγμα, άυλα αγαθά (πχ. σήμα), απαιτήσεις, δικαιώματα, ηλεκτρικό ρεύμα, υπηρεσίες κλπ (όχι ακίνητα).

• Κυκλοφορία: Μεταβίβαση δικαιώματος κυριότητας, χρήση, διάθεση (δεν εννοείται κατ’ ανάγκη μεταφορά από τόπο σε τόπο).

• Δεν είναι όμως το αντικείμενο του ΕμπΔ μόνο οι μεσολαβητικές ενέργειες: Περιλαμβάνονται σε αυτό και άλλες ρυθμίσεις αναγκαίες για την αποστολή του εμπορίου (πχ πτώχευση).

18

Page 19: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά

5. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ΕμπΔ: Εκδηλώσεις διαμεσολάβησης

• Μετατόπιση από τόπο σε τόπο:

– Μεταφορά (πραγμάτων ή προσώπων)

– Παραγγελία μεταφοράς

• Αλλαγή ιδιοκτησίας:

– πχ. αγορά με σκοπό τη μεταπώληση

• Κυκλοφορία υπηρεσιών:

– Πχ πράκτορας, factoring, επενδυτικές υπηρεσίες

19

Page 20: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά

5. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ΕμπΔ: Εκδηλώσεις διαμεσολάβησης

• Διαμεσολάβηση (εκδηλώσεις/κατηγορίες) στην: – Παραγωγή προϊόντος

– Διανομή προϊόντος

– Παραγωγή (παροχή) υπηρεσιών

– Διανομή (διαμεσολάβηση στην παροχή) υπηρεσιών

• Το στοιχείο της «κερδοσκοπίας» (έκθεση στον κίνδυνο με σκοπό το κέρδος) στη μεσολαβητική δραστηριότητα (διαφορά από την επικινδυνότητα) – Πιστωτικός κίνδυνος και αγορές

20

Page 21: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά

5. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ΕμπΔ: Εκδηλώσεις διαμεσολάβησης

• Στοιχεία που συνθέτουν την εμπορικότητα:

– Διαμεσολάβηση (παραγωγή ή διανομή προϊόντων ή υπηρεσιών)

– Ανάληψη κινδύνου

– Επιδίωξη κέρδους

– Δράση σε αγορά (συνάντηση προσφοράς και ζήτησης)

21

Page 22: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά

5α. Γενικά για την έννοια του εμπόρου • Έμποροι [ορισμός]: Όσοι μετέρχονται πράξεις εμπορικές και κύριον (σύνηθες)

επάγγελμα έχουν την εμπορία (αρθ.1ΕμπΝ) – Εξαίρεση η περίπτωση πχ αε (έμπορος με το τυπικό κριτήριο) – Σύνηθες επάγγελμα: η με πρόθεση βιοπορισμού συνήθης και όχι περιστασιακή

απασχόληση

• Παλαιότερη νομολογία: Η άσκηση εμπορικών πράξεων για να προσδώσει την ιδιότητα του εμπόρου πρέπει να λαμβάνει χώρα στα πλαίσια οργανωμένης επιχείρησης στοιχείο της οποίας αποτελεί η απασχόληση προσωπικού (ΑΠ 521/88)

• Νεώτερη νομολογία: Όταν πρόκειται για αντικειμενικά εμπορικές πράξεις (πράξεις δηλ. που απαριθμεί ως τέτοιες ο ΕμπΝ) δεν είναι απαραίτητη η συστηματική οργάνωση της συναφούς δραστηριότητας (εγκατάσταση, διάθεση οικονομικών μέσων για εξοπλισμό, χρησιμοποίηση τρίτων πχ εργαζομένων, λογιστική παρακολούθηση της δραστηριότητας) για να χαρακτηριστεί η πράξη εμπορική (ΑΠ1209/94). – Έμπορος είναι και ο ασκών εμπορική δραστηριότητα σε μικρή κλίμακα

(καταστηματάρχης μικρού καταστήματος σε χωριό) – Δεν αποκτά την εμπορική ιδιότητα ο μικρέμπορος (δηλ το άτομο που ασκεί

εμπορικές πράξεις αλλά το κύριο στοιχείο της δραστηριότητάς του είναι η σωματική εργασία του και το κέρδος που αποκομίζει αποτελεί περισσότερο αμοιβή της σωματικής του καταπόνησης και όχι κερδοσκοπικών συνδυασμών)

22

Page 23: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά

5α. Γενικά για την έννοια του εμπόρου

Παράδειγμα 1ο – θέμα προς συζήτηση: 1. Είναι πράξη εμπορική η άσκηση ξενοδοχειακών επιχειρήσεων; [Είναι, ΑΠ33/69, Εφ. Θεσσαλ. 1701/1992)] 2. Είναι πράξη εμπορική η εκμίσθωση επιπλωμένων διαμερισμάτων σε παραθεριστές; [Είναι υπό προϋποθέσεις, ΝΣΚ 200/2010 ] Η εκμετάλλευση τουριστικών επιπλωμένων κατοικιών, στις οποίες, μάλιστα, παρέχεται και φροντίδα περιποίησης, όπως καθαριότητα δωματίων, παροχή και αλλαγή λευκών ειδών κ.λπ., αποτελεί, ανεξάρτητα από τη χρησιμοποίηση ή μη προσωπικού, πράξη εμπορική, η οποία ασκούμενη κατά σύνηθες επάγγελμα προσδίδει στο διενεργούν αυτήν υποκείμενο εμπορική ιδιότητα. Κατ` ακολουθία των ανωτέρω στην προκειμένη περίπτωση, ενόψει του συγκεκριμένου πραγματικού, η εκ μέρους της αιτούσας, δημοσίας υπαλλήλου, εκμετάλλευση δύο τουριστικών επιπλωμένων κατοικιών, στις οποίες θα παρέχονται υπηρεσίες καθαριότητας και αλλαγής ιματισμού δύο φορές εβδομαδιαίως, αποτελεί πράξη εμπορική, η οποία θα ασκείται από αυτήν κατά σύνηθες επάγγελμα, δεδομένου ότι, μετά την έναρξη εργασιών στην εφορία και την εγγραφή της στο Επαγγελματικό Τμήμα του οικείου Επιμελητηρίου, θα ασκείται συστηματικά, με πρόθεση βιοπορισμού, με αβεβαιότητα αλλά και με ελπίδα κέρδους, στο οποίο η αιτούσα αποβλέπει.

23

Page 24: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά

5α. Γενικά για την έννοια του εμπόρου

Παράδειγμα – θέμα προς συζήτηση:

• Αποκτά την εμπορική ιδιότητα μέτοχος ανώνυμης εταιρείας που είναι παράλληλα και εταιρείας ΕΠΕ και κατέχει σχεδόν το σύνολο των μετοχών και των εταιρικών μεριδίων σε αυτές αντίστοιχα και ασκεί τη συμμετοχή του στις εταιρείες κατ` επάγγελμα. Η κατ` επάγγελμα παροχή εγγυήσεων συνιστά εμπορική πράξη και ο εγγυητής είναι έμπορος και μπορεί να πτωχεύσει. Η μίσθωση αυτοκινήτου από ανώνυμη εταιρεία είναι πράξη εμπορική (ΠΠρΑθ646/2005)

24

Page 25: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή Ι. Βασικές έννοιες

1. Έννοια 2. Εμπορικό δίκαιο (ΕμπΔ) και εμπόριο 3. Οικονομικές συναλλαγές και εμπορικό δίκαιο 4. ΕμπΔ και οικονομικά φαινόμενα

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά 1. ΕμπΔ & ΑστΔ 2. ΕμπΔ & ΕργΔ 3. ΕμπΔ & Δίκαιο προστασίας καταναλωτή 4. ΕμπΔ & ΔημΔ 5. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εμπορικού δικαίου

ΙΙΙ. Ιστορική εξέλιξη IV Πηγές του ΕΜπΔ

1. Γενικά 2. Ο ΕμπΝ 3. Λοιποί εμπορικοί νόμοι 4. Άλλες πηγές 5. Ενοποίηση του εμπορικού δικαίου 6. Εμπορικές συνήθειες – ΓΟΣ 7. Νομολογία – επιστήμη

V. Διαιρέσεις του ΕμπΔ 25

Page 26: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙΙΙ. Ιστορική εξέλιξη

• «Καταγωγή»: Μεσαίωνας – Ιταλία, – Δίκαιο των «επαγγελματικών σωματείων» , δίκαιο εμπόρων και όχι εμπορικών

συναλλαγών – Δίκαιο άγραφο, εθιμικό 16ο – κωδικοποιήσεις γαλλικού χερσαίου και θαλάσσιου

εμπορικού δικαίου

• 1807 – έκδοση γαλλικού εμπορικού κώδικα με τον οποίο το ΕμπΔ έγινε πλέον το δίκαιο του εμπορίου και όχι των εμπόρων – Κατάργηση συντεχνιών – Καθιέρωση ελευθερίας του εμπορίου – [!] Μεταστροφή εμπορικού δικαίου από το «υποκειμενικό σύστημα» στο

«αντικειμενικό σύστημα» – Φιλελευθεροποίηση εμπορίου – ανάγκη ρύθμισης εμπορικών πράξεων με ενιαίο

τρόπο ανεξάρτητα από τα πρόσωπα που τις διενεργούν (ανεξάρτητα από την εμπορική ή μη εμπορική ιδιότητα)

• Η Ελλάδα εισήγαγε αυτούσιο τον γαλλικό Εμπορικό Κώδικα (1821) με απόφαση της Νομικής Διάταξης της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος

• Άλλοι εμπορικοί κώδικες: ιταλικός Αστικός Κώδικας του 1942 που αντικατέστησε τον Εμπορικό Κώδικα του 1882, ο γερμανικός εμπορικός νόμος του 1897 (υποκειμενικό σύστημα) ο ελβετικός του 1981, ο Ενιαίος Εμπορικός Κώδικας των ΗΠΑ (Uniform Commercial Code) και άλλοι.

26

Page 27: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή Ι. Βασικές έννοιες

1. Έννοια 2. Εμπορικό δίκαιο (ΕμπΔ) και εμπόριο 3. Οικονομικές συναλλαγές και εμπορικό δίκαιο 4. ΕμπΔ και οικονομικά φαινόμενα

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά 1. ΕμπΔ & ΑστΔ 2. ΕμπΔ & ΕργΔ 3. ΕμπΔ & Δίκαιο προστασίας καταναλωτή 4. ΕμπΔ & ΔημΔ 5. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εμπορικού δικαίου

ΙΙΙ. Ιστορική εξέλιξη IV Πηγές του ΕμπΔ

1. Γενικά 2. Ο ΕμπΝ 3. Λοιποί εμπορικοί νόμοι 4. Άλλες πηγές 5. Ενοποίηση του εμπορικού δικαίου 6. Εμπορικές συνήθειες – ΓΟΣ 7. Νομολογία – επιστήμη

V. Διαιρέσεις του ΕμπΔ 27

Page 28: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙV. Πηγές του ΕμπΔ

• Εμπορικός Νόμος: – Δ της 19.4/1.5.1835 «Περί του Εμπορικού Νόμου»

• Έμποροι – εμπορική ιδιότητα (αρθ.1) • Εμπορικά βιβλία (αρθ.8-17) (βλ. όμως ΚΒΣ ΚΠολΔ) • Εμπορικές εταιρίες (αρθ.18-64, μόνο συμπληρωματικά εφαρμόζονται καθώς υπάρχουν νεώτεροι νόμο, πχ.

2190/1920 για αε) • Χωρισμός υπαρχόντων μεταξύ συζύγων ένας εκ των οποιών είναι έμπορος (αρθ.65-69) • Χρηματιστήρια (αρθ.70-89), κατ’ ουσίαν έχει αντικατασταθεί από τους νεώτερους νόμους περί κεφαλαιαγοράς • Παραγγελιοδόχοι , χερσαίες μεταφορές (αρθ.90-107) • Απόδειξη εμπορικών δραστηριοτήτων (αρθ.108) (ήδη ρυθμίζονται από τον ΚΠολΔ) • Συναλ/κη – γραμμάτια εις διαταγή ((109-188) (καταργήθηκαν και ρυθμίζονται με νεώτερο νόμο) • Ασφλαιστική σύμβαση (αρθ.109-225) (κατάργηση, νέος ν. 2496/1997) • Θαλάσσια εμπορία (αρθ.226-524) (κατάργηση, ΚΙΝΔ-1958) • Πτώχευση – χρεωκοπία (αρθ.525-707) (κατάργηση, νέος ν. 3588/2007).

• Λοιποί εμπορικοί νόμοι (ενδεικτικά): – Ν. 2190/20 αε – Ν. 3190/55 επε – Ν. 5325/32 συναλ/κη – γραμμάτια εις διαταγή – Ν. 5960/33 τραπεζική επιταγή – Ν. 146/14 αθέμιτος ανταγωνισμός – Ν. 3959/2011 ελεύθερος ανταγωνισμός – Ν. 3606/2007 οργανωμένες αγορές (Χρηματιστήρια)

28

Page 29: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

ΙV. Πηγές του ΕμπΔ • Εμπορικά έθιμα:

– κανόνας που διαμορφώνεται με τη μακρά και ομοιόμορφη άσκηση που γίνεται με συνείδηση δικαίου

• Ενοποίηση ΕμπΔ: – Διεθνείς συμβάσεις – κυρωτικοί νόμοι με αυξημένη τυπική ισχύ – Ενωσιακό δίκαιο (ΕΕ): ενιαία αγορά

• Εμπορικές συνήθειες – Γενικοί Όροι Συναλλαγών ΓΟΣ) – συναλλακτική πρακτική – μακρά και ομοιόμορφη συνήθεια που γίνεται

χωρίς συνείδηση δικαίου – Δεν αποτελούν πηγή δικαίου αλλά βοηθούν στην ερμηνεία του – ΓΟΣ μαζικοποίηση & τυποποίηση των συναλλαγών

• προσχώρηση συναλλασσόμενου • Λόγω έλλειψης δυνατότητας διαπραγμάτευσης – ερμηνεία υπέρ του προσχωρούντα

(γνώση, υπογραφή, ενημέρωση) • Μέτρο προστασίας καταναλωτή (περιπτώσεις καταχρηστικών όρων, ν. 2251/94) • Έλεγχος κύρους ΓΟΣ: καλή πίστη • Παραδείγματα: γερμανικοί όροι για θαλάσσια ασφάλιση, ISDA για επενδυτικές

συναλλαγές (OTC)

• Νομολογία (ιδίως αποφάσεις ΑΠ) – επιστήμη (έγκριτα νομικά έργα)

29

Page 30: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή Ι. Βασικές έννοιες

1. Έννοια 2. Εμπορικό δίκαιο (ΕμπΔ) και εμπόριο 3. Οικονομικές συναλλαγές και εμπορικό δίκαιο 4. ΕμπΔ και οικονομικά φαινόμενα

ΙΙ. Εμπορικό δίκαιο και δίκαιο γενικά 1. ΕμπΔ & ΑστΔ 2. ΕμπΔ & ΕργΔ 3. ΕμπΔ & Δίκαιο προστασίας καταναλωτή 4. ΕμπΔ & ΔημΔ 5. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εμπορικού δικαίου

ΙΙΙ. Ιστορική εξέλιξη IV Πηγές του ΕΜπΔ

1. Γενικά 2. Ο ΕμπΝ 3. Λοιποί εμπορικοί νόμοι 4. Άλλες πηγές 5. Ενοποίηση του εμπορικού δικαίου 6. Εμπορικές συνήθειες – ΓΟΣ 7. Νομολογία – επιστήμη

V. Διαιρέσεις του ΕμπΔ 30

Page 31: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή

V. Διαιρέσεις ΕμπΔ • Γενικό μέρος

– Γενικό Μέρος (εισαγωγή, εμπορικές πράξεις, έμποροι) – Εμπορικές ενοχές (πώς ρυθμίζονται οι εμπορικές πράξεις) – Δίκαιο αξιογράφων – Βιομηχανική ιδιοκτησία – Πτωχευτικό δίκαιο

• Ειδικό Μέρος – Δίκαιο εμπορικών εταιριών – Ναυτικό δίκαιο – Δίκαιο μεταφορών – Χρηματοπιστωτικό δίκαιο

• Δίκαιο Κεφαλαιαγοράς • Τραπεζικό Δίκαιο • Ασφαλιστικό Δίκαιο

31

Page 32: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Οι εμπορικές πράξεις Ι. Γενικά

1. Αντικειμενικό σύστημα – υποκειμενικό σύστημα – σύστημα οργανωμένης επιχείρησης

2. Αμφιμερώς & ετερομερώς εμπορικές πράξεις 3. Πρωτότυπα & Παράγωγα εμπορικές πράξεις 4. Αρχή παρεπομένου (ή παρακολουθήματος) 5. Συναλλαγές που εξαιρούνται της εμπορικότητας 6. Τα αδικήματα

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων 2. Αρθ.3 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων 3. Νεώτεροι νόμοι 4. Αντικειμενικά εμπορικές πράξεις 5. Σχέσεις μεταξύ εμπορικής πράξης και εμπορικότητας της ενοχής

ΙΙΙ. Παράγωγα εμπορικές πράξεις 1. Παράγωγα εξ αντικειμένου εμπορικές πράξεις 2. Παράγωγα εξ υποκειμένου εμπορικές πράξεις 3. Τεκμήριο εμπορικότητας

ΙV. Συνέπειες της εμπορικότητας μιας πράξης

32

Page 33: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Οι εμπορικές πράξεις

I. Γενικά

1) Αντικειμενικό σύστημα – υποκειμενικό σύστημα – σύστημα οργανωμένης επιχείρησης

33

Πρακτική αξία διάκρισης:

Απαντά στο ερώτημα «Με ποιο τρόπο χαρακτηρίζεται ορισμένη πράξη ως εμπορική;»

Page 34: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Οι εμπορικές πράξεις

I. Γενικά

1) Αντικειμενικό σύστημα – υποκειμενικό σύστημα – σύστημα οργανωμένης επιχείρησης

Εμπορική πράξη Έμπορος Εφαρμογή

Αντικειμενικό σύστημα

Η πράξη χαρακτηρίζεται ως εμπορική ανεξάρτητα από το αν αυτός που τη διενεργεί είναι έμπορος Προσδιορίζονται οι εμπορικές πράξεις από το νόμο ή με ερμηνεία και εφόσον πρόσωπο τις διενεργεί κατ’ επάγγελμα γίνεται «έμπορος»

__

Γαλλία & Ελλάδα (κατά κανόνα)

Υποκειμενικό σύστημα

__

Η πράξη χαρακτηρίζεται ως εμπορική, ακόμη και αν από τη φύση της δεν είναι τέτοια, εφόσον αυτός που τη διενεργεί είναι έμπορος Έμποροι κατά το σύστημα αυτό είναι εκείνοι που έχουν εγγραφεί στο εμπορικό μητρώο (ν. 3419/05)

Γερμανία

Σύστημα οργανωμένης επιχείρησης

__

Η πράξη χαρακτηρίζεται ως εμπορική, ακόμη και αν από τη φύση της δεν είναι τέτοια, εφόσον αυτός που τη διενεργεί είναι έμπορος / οργανωμένη επιχείρηση στην παραγωγή και διανομή προϊόντων ή υπηρεσιών

Ιταλία

34

Page 35: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 1o

35

Σύμφωνα με το αντικειμενικό σύστημα, μία πράξη χαρακτηρίζεται ως εμπορική εφόσον: α) διενεργείται από έμπορο β) διενεργείται από οργανωμένη επιχείρηση γ) ορίζεται ως εμπορική με βάση το νόμο δ) α) + β) + γ)

Page 36: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Οι εμπορικές πράξεις

I. Γενικά 2) Αμφιμερώς και ετερομερώς εμπορικές πράξεις

36

Πρακτική αξία διάκρισης:

Απαντά στο ερώτημα «Για ποιον από τους συμβαλλόμενους είναι η πράξη εμπορική; Και για τους 2 ή μόνο για τον ένα;»

Page 37: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Οι εμπορικές πράξεις

I. Γενικά 2) Αμφιμερώς και ετερομερώς εμπορικές πράξεις

Αμφιμερώς εμπορική πράξη

Όταν είναι εμπορική και για τα 2 συμβαλλόμενα μέρη Πχ. ο Α από τον Β αγοράζει εμπορεύματα με σκοπό τη μεταπώλησή τους. Για τον Α είναι εξ αντικειμένου εμπορική πράξη (αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων). Για τον Β θα είναι εμπορική εάν πρόκειται για πώληση που διενεργεί χάριν της εμπορίας του (παράγωγα εξ υποκειμένου εμπορική πράξη) Μπορεί μια πράξη να είναι «αμφιμερώς αστική», παρότι και οι 2 συμβαλλόμενοι είναι έμποροι: όταν η πράξη δεν έχει σχέση με την εμπορία τους (πχ ενοικίαση κατοικίας προς διαμονή μεταξύ 2 εμπόρων). Αγορά πλοίου: είναι από το νόμο εμπορική πράξη ακόμη και αν δε γίνεται από τον αγοραστή/πωλητή χάριν εμπορίας, και μάλιστα αμφιμερώς εμπορική.

Ετερομερώς εμπορική

Όταν είναι εμπορική μόνο για τον 1 από τους 2 συμβαλλόμενους Στο παραπάνω παράδειγμα αυτό ισχύει, εάν για τον Β δεν είναι η πράξη εμπορική

37

Page 38: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Οι εμπορικές πράξεις

I. Γενικά

3) Πρωτότυπα και παράγωγα εμπορικές πράξεις 4) Αρχή παρεπομένου ή παρακολουθήματος

38

Πρακτική αξία διάκρισης:

Απαντά στο ερώτημα «Ποιες αστικές πράξεις εμπορικοποιούνται, γίνονται δηλ. εμπορικές;»

Page 39: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Οι εμπορικές πράξεις

I. Γενικά

3) Πρωτότυπα και παράγωγα εμπορικές πράξεις 4) Αρχή παρεπομένου ή παρακολουθήματος

Πρωτότυπα ή αντικειμενικά εμπορική πράξη

Όταν βάσει του νόμου (κατάλογος-απαρίθμηση) ή με ερμηνεία ορίζονται ως εμπορικές (πχ. αγορά προς μεταπώληση, επιχείρηση προμήθειας κλπ)

Παράγωγα εμπορική πράξη

Όταν μια αστική πράξη γίνεται εμπορική: 1) είτε γιατί γίνεται χάριν εμπορίας άλλης αντικειμενικά εμπορικής

πράξης (παράγωγα εξ αντικειμένου εμπορική πράξη) (αρχή παρεπομένου ή παρακολουθήματος) • Ισχύει και το αντίστροφο, δηλ. μια αντικειμενικά εμπορική πράξη

γίνεται αστική, αν η επόμενη κύρια είναι αστική και η εμπορική γίνεται χάριν αυτής (πχ. αγορά χρυσού με σκοπό την κατασκευή καλλιτεχνήματος)

2) είτε γιατί γίνεται από έμπορο χάριν της εμπορίας του (παράγωγα εξ υποκειμένου εμπορική πράξη) (οι μεταξύ των εμπόρων υποχρεώσεις και συναλλαγές θεωρούνται εμπορικές)

39

Page 40: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Οι εμπορικές πράξεις

I. Γενικά

3) Πρωτότυπα και παράγωγα εμπορικές πράξεις 4) Αρχή παρεπομένου ή παρακολουθήματος

40

Παραδείγματα παράγωγα εξ αντικειμένου εμπορικών πράξεων:

• Η εγγύηση (αστική πράξη) που παρέχεται σε σχέση με δάνειο που χορηγεί τράπεζα (πρωτότυπα εμπορική πράξη)

• Το δάνειο (αστική πράξη) μεταξύ ιδιωτών το οποίο πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για την αγορά πλοίου (πρωτότυπα εμπορική πράξη)

• Βιομήχανος παιδικών τροφών αγοράζει ποσότητα παιδικών μπρελόκ για να τα τοποθετήσει εντός παιδικών τροφών ως δώρο

– Αγορά μπρελόκ: αστική πράξη-δωρεά αποτελεί παράγωγα εξ αντικειμένου εμπορική πράξη γιατί γίνεται για χάρη προώθησης των προϊόντων του.

Παράδειγμα παράγωγα εξ υποκειμένου εμπορικής πράξης:

• Η σύσταση ενεχύρου από έμπορο

• Η ανάληψη χρέους από έμπορο

• Στο παραπάνω τελευταίο παράδειγμα η πράξη της δωρεάς αποτελεί και παράγωγα εξ υποκειμένου εμπορική πράξη γιατί γίνεται για χάρη της εμπορίας του βιομηχάνου.

Page 41: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 2o

41

Παράγωγα εμπορική πράξη είναι: α) κάθε πράξη που διενεργείται από έμπορο ακόμη και αν δεν τη διενεργεί χάριν της εμπορίας του β) μία εμπορική πράξη η οποία γίνεται αστική διότι εξυπηρετεί μία κύρια αστική πράξη την οποία διενεργεί έμπορος γ) μία εμπορική πράξη η οποία είναι παρεπόμενη κάποιας άλλης εμπορικής πράξης που ασκεί ο έμπορος στο πλαίσιο της εμπορίας του δ) μία αστική πράξη η οποία γίνεται εμπορική γιατί τελείται χάριν εμπορίας άλλης αντικειμενικά εμπορικής πράξης ή γιατί τελείται από έμπορο χάριν της εμπορίας του

Page 42: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Οι εμπορικές πράξεις

I. Γενικά 5) Συναλλαγές που εξαιρούνται της εμπορικότητας

42

Ποιες πράξεις δεν είναι εμπορικές: • Αυτές που αφορούν ακίνητα (αντιθ.νομολ.

ΔΠρΘεσ2904/68) – Αγορά προς μεταπώληση, πώληση, αγορά προς μίσθωση

• Γεωργικές εργασίες (πώληση προϊόντων γης), κτηνοτροφικές, αλιευτικές, εξορυκτικές και υλοτομικές εργασίες. – Εδώ λείπει το στοιχείο της αγοράς και η κτήση γίνεται

πρωτότυπα • Καλλιτεχνική – πνευματική εργασία (όταν παρέχεται

αυτοπρόσωπα) (είναι εμπορική, αν υπάρχει μεσολάβηση τρίτου μεταξύ καλλιτέχνη και κοινού).

Page 43: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Οι εμπορικές πράξεις

I. Γενικά 5) Συναλλαγές που εξαιρούνται της εμπορικότητας

43

ΔΕΝ ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ: Πράξεις από οργανωμένη επιχείρηση: • Η νομολογία έχει χαρακτηρίσει, ως πρωτότυπα εμπορικές, αστικές

πράξεις όταν ασκούνται από οργανωμένη επιχείρηση • Περιλαμβάνονται:

– Γεωργικές δραστηριότητες – Εξορυκτικές δραστηριότητες – Εργολαβία – Εμπορία ακινήτων και – Δραστηριότητες ελευθέρων επαγγελματιών

• Κριτήρια οργανωμένης επιχείρησης:

– Απασχόληση προσωπικού (διαμεσολάβηση στην παροχή εργασίας) ή λειτουργία με αξιοποίηση σημαντικής επένδυσης κεφαλαίου (χρημάτων, μηχανημάτων κλπ).

Page 44: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Οι εμπορικές πράξεις

I. Γενικά 6) Τα αδικήματα

44

• Μια εμπορική πράξη που είναι αθέμιτη ή παράνομη δεν χάνει τον

εμπορικό της χαρακτήρα (πχ. αγορά προς μεταπώληση λαθραίων εμπορευμάτων, ναρκωτικών κλπ).

• Αστικές αξιώσεις από αδίκημα που διαπράττει εργοδότης-

έμπορος (πχ τραυματισμός υπαλλήλου) αποτελούν απαιτήσεις από εμπορική αιτία (αρχή παρεπομένου)

• «Ειδική αδικοπρακτική ευθύνη εμπορικού δικαίου»- απαιτήσεις

αποζημίωσης από εμπορική αιτία,

– πχ. ευθύνη για προϊόντα (ελαττωματική ανασφάλεια) λόγω ζημίας στην περιουσία ή υγεία του χρήστη ή τρίτου

– Πχ. βλάβη φήμης εμπόρου από αθέμιτα ανταγωνιστικές πράξεις καταναλωτή

Page 45: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 3o

45

Μία πράξη μπορεί να είναι εμπορική: • Μόνο εφόσον διενεργείται κατά τρόπο νόμιμο • Μόνο εφόσον το πρόσωπο που τη διενεργεί έχει

αποκτήσει από πριν την εμπορική ιδιότητα • Ακόμη και αν η πράξη είναι παράνομη • Ακόμη και εάν η πράξη είναι παράνομη με την

προϋπόθεση ότι η παρανομία της δεν είναι γνωστή στους τρίτους

Page 46: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Οι εμπορικές πράξεις Ι. Γενικά

1. Αντικειμενικό σύστημα – υποκειμενικό σύστημα – σύστημα οργανωμένης επιχείρησης

2. Αμφιμερώς & ετερομερώς εμπορικές πράξεις 3. Πρωτότυπα & Παράγωγα εμπορικές πράξεις 4. Αρχή παρεπομένου (ή παρακολουθήματος) 5. Συναλλαγές που εξαιρούνται της εμπορικότητας 6. Τα αδικήματα

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων 2. Αρθ.3 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων 3. Νεώτεροι νόμοι 4. Αντικειμενικά εμπορικές πράξεις 5. Σχέσεις μεταξύ εμπορικής πράξης και εμπορικότητας της ενοχής

ΙΙΙ. Παράγωγα εμπορικές πράξεις 1. Παράγωγα εξ αντικειμένου εμπορικές πράξεις 2. Παράγωγα εξ υποκειμένου εμπορικές πράξεις 3. Τεκμήριο εμπορικότητας

ΙV. Συνέπειες της εμπορικότητας μιας πράξης

46

Page 47: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις

1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

• Αγορά με σκοπό τη μεταπώληση • Επιχείρηση προμήθειας • Επιχείρηση παραγγελίας • Επιχείρηση χειροτεχνίας • Επιχείρηση πρακτορείας • Επιχείρηση μετακόμισης (μεταφορά) • Επιχείρηση πλειστηρίασης • Επιχείρηση δημοσίων θεαμάτων • Κολλυβιστικές εργασίες • Τραπεζικές εργασίες • Αποστολές χρημάτων από τόπο σε τόπο • Πράξεις επί συναλλαγματικών • Επιχείρηση μεσιτείας • Συναλλαγές μεταξύ εμπόρων

47

Page 48: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

α) Αγορά με σκοπό τη μεταπώληση

48

Ορισμός

Στοιχεία ορισμού

(α) Αγορά (β) Πρόθεση μεταπώλησης (γ) Προϊόν γης ή τέχνης

Κάθε (α) αγορά, (γ) προϊόντων γης ή τέχνης που γίνεται (β) με σκοπό είτε την μεταπώλησή τους ως έχουν, ακατέργαστα, ή μετά από κατεργασία, είτε με σκοπό να τα εκμισθώσει (δηλ. να μεταβιβάσει απλά τη χρήση τους).

1) Όχι πρωτότυπη κτήση (πχ. αλίευση),

2) Κτήση κυριότητας ή και χρήσης (πχ. ενοικίαση με σκοπό την υπενοικίαση),

3) Με αντάλλαγμα, άρα από επαχθή αιτία και όχι από χαριστική αιτία (πχ κληρονομική διαδοχή)

4) Η αγορά δεν είναι ανάγκη να προηγείται της μεταπώλησης (πχ προμηθευτική πώληση)

1) Πρέπει να υπάρχει κατά την αγορά, διαφορετικά δεν υπάρχει το στοιχείο της «κυκλοφορίας του αγαθού». Δεν αρκεί εάν η πρόθεση υπήρχε μετά την αγορά.

2) Πρόθεση κέρδους. Επιδίωξη κέρδους από τη μεταπώληση. Αρκεί και έμμεσο κέρδος (δηλ. να μην αποβλέπει σε κέρδος ο αγοραστής από την συγκεκριμένη πράξη αλλά από την εμπορία του γενικά ή από μια άλλη εμπορική πράξη (πχ αγορά μπρελόκ ως δώρο από τον έμπορο για τη διάθεσή τους μαζί με προϊόντα του παιδικών τροφών).

1) Κινητά και ασώματα (ερμηνεία) πχ προϊόντα βιομ/κής ιδιοκτησίας, απαιτήσεις, χρηματοοικονομικά παράγωγα κλπ.

2) Αγορά ακινήτων όχι. Μπορεί παράγωγα εξ υποκειμένου εμπορική πράξη ή αντικειμενικά εμπορική πράξη πχ στην περίπτωση κατασκευής οικοδομών (στοιχείο διαμεσολάβησης κατασκευαστή μεταξύ προσωπικού, υπεργολάβων κλπ).

Page 49: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

α) Αγορά με σκοπό τη μεταπώληση

• Διάκριση από εμπορική πώληση(εμπ.π.)

– Η εμπ.π. είναι πώληση του ΑΚ με εμπορικό χαρακτήρα (1 ή και οι 2 συμβαλλόμενοι έμποροι)

– Δεν προϋποθέτει η πώληση από τον Π (Πωλητή) να έπεται κάποιας αγοράς ούτε η αγορά από τον Α (Αγοραστή) να γίνεται με σκοπό την μεταπώληση

– πχ. αγορά του Α εμπόρου από τον Π έμπορο μηχανημάτων για το εργοστάσιό του

49

Page 50: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 4ο Για να υπάρχει η πρωτότυπα εμπορική πράξη της αγοράς

προς μεταπώληση θα πρέπει:

α) κατά το χρόνο της μεταπώλησης ο έμπορος-πωλητής να διαθέτει, να έχει δηλ. ήδη αγοράσει, το προς μεταπώληση προϊόν

β) κατά το χρόνο της αγοράς ο έμπορος να έχει συνάψει-κλείσει τις συμφωνίες μεταπώλησης του προϊόντος

γ) κατά το χρόνο της αγοράς ο έμπορος να έχει πρόθεση μεταπώλησης των προϊόντων και στη συνέχεια να τα μεταπωλήσει

δ) κατά το χρόνο της αγοράς ο έμπορος να έχει πρόθεση μεταπώλησης των προϊόντων, ακόμη και αν στη συνέχεια η μεταπώληση δεν έλαβε χώρα (πχ. ο έμπορος κράτησε μέρος των προϊόντων για τον εαυτό του). 50

Page 51: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 5ο

Η Α διατηρεί φαρμακείο στο κέντρο της Αθήνας. Ερωτάται:

Είναι η δραστηριότητά της εμπορική; Ασκεί η Α μέσω της επιχείρησης φαρμακείου κάποια εμπορική πράξη;

51

Page 52: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 6ο

Ο Α είναι πωλητής σε λαϊκές αγορές οπωροκηπευτικών προϊόντων, που παράγει ο ίδιος.

Ο Β πωλεί και αυτός παρόμοια προϊόντα τα οποία όμως δεν παράγει ο ίδιος αλλά τα αγοράζει από τον Χ. Ερωτάται:

Είναι οι παραπάνω πράξεις των Α και Β εμπορικές;

52

Page 53: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

β) Επιχείρηση προμήθειας

53

Ορισμός

Στοιχεία ορισμού

(α) γνώση προμηθευόμενου για μη κατοχή πράγματος

(β) εκ των υστέρων κτήση

από τον προμηθευτή του

πράγματος

(γ) γνώση από τον προμηθευόμενο του

τρόπου κτήσης από τον προμηθευτή του πράγματος

Ανάληψη υποχρέωσης από τον προμηθευτή στον προμηθευόμενο να του προμηθεύσει έναντι ανταλλάγματος (προμήθεια) κινητό πράγμα το οποίο δεν έχει κατά τη στιγμή της πώλησης αλλά θα το αποκτήσει μελλοντικά από επαχθή αιτία.

Θα πρέπει να έχει τη γνώση αυτή ο προμηθευόμενος Προμήθεια: - Το προϊόν - Η αμοιβή (ασφάλιστρο

στην ασφάλιση, ναύλος στη ναύλωση )

Προμήθεια ως προϊόν: ενσώματο ή ασώματο, όχι παροχή υπηρεσιών. Μπορεί να αφορά εφάπαξ ή περιοδική παροχή

Δεν απαιτείται ο προμηθευτής να βρίσκεται στην κατοχή της προμήθειας κατά τη στιγμή της πώλησης – διαφορά από «αγορά προς μεταπώληση».

Δεν είναι όμως ανάγκη η πράξη της κτήσης του αγαθού να είναι εμπορική πράξη. Πχ. για τον ελληνικό στρατό που συνάπτει συμβάσεις προμήθειας δεν είναι εμπορική πράξη. Πχ. δεν είναι για το γεωργό εμπορική η πώληση της σοδειάς λαχανικών του στον προμηθευτή αφού τα αποκτά με πρωτότυπο τρόπο και όχι συμβατικά (με αγορά)

Page 54: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

β) Επιχείρηση προμήθειας

Παραδείγματα:

- Προμήθεια κινηματογραφικών ταινιών από εταιρία διανομής τους σε κινηματογράφους

- Προμήθεια ξυλείας σε ξυλουργό που ο έμπορος την εισάγει από το εξωτερικό

- Προμήθεια αναλωσίμων ηλεκτρονικών υπολογιστών σε επιχειρήσεις σε τακτή (πχ μηνιαία βάση)

- Παραδείγματα συμβάσεων προμήθειας με το δημόσιο (προμήθεια ειδών τροφοδοσίας για ανάγκες σίτισης κρατουμένων, προμήθειας προϊόντων νοσοκομειακής χρήσης (αναλώσιμα κλπ)).

54

Page 55: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

γ) Επιχείρηση παραγγελίας

55

Ορισμός

Στοιχεία ορισμού

(α) υπόσχεση διενέργειας

εμπορικής πράξης έναντι

ανταλλάγματος

(β) «στο όνομα» του παραγγελιοδόχου

(γ) μετάβαση οικονομικού αποτελέσματος πράξης

στον παραγγελέα

Ανάληψη έναντι ανταλλάγματος υποχρέωσης από τον παραγελιοδόχο στον παραγγελέα να διενεργήσει μία εμπορική πράξη στο όνομά του μεν για λογαριασμό όμως του παραγγελέα

Πράξη εμπορική, πχ. διενέργεια χρηματιστηριακής συναλλαγής

Την εμπορική συναλλαγή ο έμπορος – παραγγελιοδόχος τη διενεργεί στο όνομά του οπότε έναντι του τρίτου – αντισυμβαλλομένου του συμβάλλεται ο παραγγελιοδόχος και όχι ο παραγγελέας δηλ. ο πελάτης του εμπόρου. Ευθύνη del credere (εγγυητική ευθύνη του παραγγελιοδόχου).

Ειδική υποχρέωση του παραγγελιοδόχου να μεταφέρει στον παραγγελέα τα αποτελέσματα της παραγγελίας πχ. πωλητής αναλαμβάνει για λογαριασμό εταιρίας να πωλήσει τα ιατρικά της μηχανήματα σε νοσοκομεία εμφανιζόμενος ότι έχει ιδιοκτησία επί των μηχανημάτων

Page 56: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

γ) Επιχείρηση παραγγελίας

Παράδειγμα - Σύμβαση παραγγελίας χρηματιστηριακής αγοραπωλησίας (χρηματιστηριακή παραγγελία): • Ανάληψη από χρηματιστή της υποχρέωσης να

εκτελέσει, με την κατάρτιση κύριας χρηματιστηριακής σύμβασης, την παραγγελία (εντολή) του πελάτη για αγορά ή πώληση χρεογράφων (χρηματιστηριακών πραγμάτων) και αντίστοιχα ανάληψη από τον πελάτη της υποχρέωσης να καταβάλει στο χρηματιστή τη συμφωνηθείσα αμοιβή (προμήθεια) για την εκτέλεση της χρηματιστηριακής συναλλαγής, καθώς και το τίμημα των χρεογράφων που αποτέλεσαν το αντικείμενο της συναλλαγής.

• Εμπορική πράξη: χρηματιστηριακή συναλλαγή δηλ. αγοραπωλησία που καταρτίζεται σύμφωνα με τη νομοθεσία περί χρηματιστηρίων. 56

Page 57: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

γ) Επιχείρηση παραγγελίας

Παράδειγμα - Σύμβαση παραγγελίας χρηματιστηριακής αγοραπωλησίας (χρηματιστηριακή παραγγελία):

Σήμερα ο ν. 3606/2007 (αρθ.48Α) προβλέπει: • Κάθε μέλος οργανωμένης αγοράς ευθύνεται αφ` ενός έναντι του εντολέα

του για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων του αντισυμβαλλόμενου μέλους και αφ` ετέρου έναντι του αντισυμβαλλόμενου μέλους για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων του εντολέα του. Κάθε αντίθετη συμφωνία είναι άκυρη.

• Το μέλος δεν επιτρέπεται να αντιτάξει κατά του εντολέα του ενστάσεις που απορρέουν από τη σύμβαση με το άλλο μέλος και οι οποίες προβάλλονται από το αντισυμβαλλόμενο μέλος για λόγους απαλλαγής από την ευθύνη του, ούτε και κατά του αντισυμβαλλόμενου μέλους ενστάσεις που απορρέουν από τη σύμβαση με τον εντολέα του.

• Ακυρότητα ή ελάττωμα της σύμβασης παραγγελίας μεταξύ του μέλους και του εντολέα του δεν θίγει το κύρος των συμβάσεων που συνάπτονται, σε εκτέλεση της σύμβασης παραγγελίας, στην οργανωμένη αγορά ούτε και επηρεάζει την εκπλήρωση των υποχρεώσεων των συμβαλλόμενων μελών, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στον Κανονισμό της οργανωμένης αγοράς.

57

Page 58: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 7ο

Η εταιρία εμπορίας μεταχειρισμένων αυτοκινήτων «Χ ΑΕ» συμφωνεί με τον Ψ να αγοράσει ο Ψ για λογαριασμό της μεταχειρισμένα αυτοκίνητα από τρίτους. Επίσης, συμφωνούν ότι στις συναλλαγές που θα κάνει ο Ψ θα εμφανίζεται ως αγοραστής.

Ερωτάται:

Είναι οι παραπάνω πράξεις της Χ ΑΕ και του Ψ εμπορικές και τι είδους;

58

Page 59: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

δ) Επιχείρηση χειροτεχνίας

59

Ορισμός

Στοιχεία ορισμού

(α) επεξεργασία (β) ξένη ύλη

Η έναντι αμοιβής επεξεργασία ξένης πρώτης ύλης (μετάπλαση, μετατροπή, μεταποίηση).

Αν δεν υπάρχει επεξεργασία, δε στοιχειοθετείται η πράξη επιχείρησης χειροτεχνίας. Λόγω του στοιχείου της «επεξεργασίας» η διαμεσολάβηση εδώ δεν είναι άμεση. Υπάγονται εδώ η βιομηχανία και η βιοτεχνία. Δεν είναι απαραίτητη η ριζική μεταβολή της ύλης, υπάγονται εδώ και: η συσκευασία, η ψύξη, ο καθαρισμός, η θέρμανση. Χειροτεχνία σε ακίνητα, γεωργικές εργασίες, επίσης γίνονται δεκτές, υπό τον όρο της μεσολάβησης στην αγορά εργασίας (πχ. εργολάβος οικοδομών, θερμοκήπια, πτηνοτροφείο). Δεν είναι εμπορική η χειροτεχνία όταν προέχει ο καλλιτεχνικός ή επιστημονικός χαρακτήρας της.

Η ύλη δεν πρέπει να ανήκει στον χειροτέχνη. Υπάρχει όμως χειροτεχνία, ακόμη και αν η ύλη ανήκει στο χειροτέχνη, όταν ο χειροτέχνης απασχολεί για την επεξεργασία εργάτες, οπότε και έχουμε διαμεσολάβηση στην αγορά εργασίας.

Page 60: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

δ) Επιχείρηση χειροτεχνίας

Παραδείγματα

– Καθαρισμός ενδυμάτων

– Τυπογραφικές ή βιβλιοδετικές ή φωτοτυπικές εργασίες

– Κατασκευή ή επισκευή υποδημάτων

– Επισκευή επίπλων

– Βαφή – καθαρισμός και επισκευή αυτοκινήτου

60

Page 61: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 8ο

Ο Α είναι σχεδιαστής μόδας και συγκεκριμένα κατασκευάζει με υλικά που αγοράζει από προμηθευτές (υφάσματα, κουμπιά, στρας) ενδύματα τα οποία και μεταπωλεί.

Ο Β, επίσης σχεδιαστής μόδας, σχεδιάζει γυναικεία ενδύματα σε υφάσματα που του παρέχουν οι πελάτες του.

Είναι εμπορικές οι παραπάνω πράξεις και αν ναι τι είδους;

61

Page 62: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 9ο

Ο οίκος νυφικών ΑΣΛΑΝΗΣ παρέχει τις παρακάτω υπηρεσίες σε πελάτες του:

α) πωλήσεις νυφικών που προμηθεύεται από αγορές του εξωτερικού

β) ενοικίασεις νυφικών που κατασκευάζει ο ίδιος.

Χαρακτηρίστε τις παραπάνω πράξεις από πλευράς εμπορικότητας.

62

Page 63: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

ε) Επιχείρηση πρακτορείας

63

Ορισμός

Στοιχεία ορισμού

(α) παροχή ιδιωτικών υπηρεσιών (β) στο κοινό

Η με αντάλλαγμα ανάληψη υποχρέωσης παροχής στο κοινό κάθε φύσης ιδιωτικών υπηρεσιών

• Ευρεία έννοια πρακτορείας, μη περιορισμός μόνο σε πρακτορεία ταξιδίων, εφημερίδων, ειδήσεων, τυχερών παιχνιδιών κλπ. Περιλαμβάνονται επίσης φοροτεχνικά γραφεία, ελεγκτικές υπηρεσίες, γραφεία παροχής οικονομικών πληροφοριών κ.ά.

• Προϋπόθεση: να πρόκειται για επιμέλεια ιδιωτικών υποθέσεων τρίτων.

• Εάν μια πράξη πρακτορείας χαρακτηρίζεται ειδικά από το νόμο, πχ. παραγγελία, μεσιτεία, τότε δεν υπάγεται στον εμπορικό τύπο της πρακτορείας αλλά στον ειδικό τύπο του νόμου (βλ. παρακ. παραδ.).

• Διαφορά από παραγγελία: Ο έμπορος-πράκτορας δεν έχει εδώ ποτέ del credere ευθύνη.

• Δεν είναι πρακτορεία, δραστηριότητες στις οποίες προέχει το καλλιτεχνικό, επιστημονικό στοιχείο ή το στοιχείο του δημοσίου λειτουργού (πχ. ιατρικές, δικηγορικές, συμβολαιογραφικές κλπ).

• Οι πράξεις –συμβάσεις μεταξύ πράκτορα ή τρίτου μπορεί να είναι αστικές ή εμπορικές.

Ευρύ κοινό, κύκλο προσώπων, συνθήκες αγοράς. Διαφορετικά δεν είναι πρακτορεία. Υπάρχει ακόμη και αν ο πράκτορας απευθύνεται σε περιορισμένο κύκλο προσώπων λόγω της φύσης των σχετικών υπηρεσιών, αρκεί να διατηρεί την ανεξαρτησία του σε σχέση με τους πελάτες του (πχ. προσφορά υπηρεσιών δορυφορικών επικοινωνιών, όπου πελάτες μόνο οι εταιρίες τηλεπικοινωνιών).

Page 64: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

ε) Επιχείρηση πρακτορείας

Παραδείγματα - πρωτότυπα εμπορική πράξη πρακτορείας:

• -Σύμβαση ξενοδόχου (πρακτορευόμενου) με αυτόν που εκμεταλλεύεται το ταξιδιωτικό γραφείο (πράκτορα). Σύμβαση πράκτορα με πελάτη μπορεί να είναι εμπορική ή αστική

• γραφεία διαχείρισης υποθέσεων, εμπορικών πληροφοριών, μετάφρασης εγγράφων, δακτυλογραφήσεων, διαφημιστικά κ.ά.

• Εργασίες λογιστικές, φοροτεχνικές, εργολαβίες καθαριότητας, κέντρα αισθητικής αδυνατίσματος, παροχή συνδέσεων στο διαδίκτυο κλπ.

64

Page 65: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 10ο

• Ο Α διατηρεί ψυγεία κρεάτων και άλλων ειδών τα οποία παρέχει σε εμπόρους έναντι ανταλλάγματος προς φύλαξη των εμπορευμάτων τους (κρεάτων, πουλερικών κλπ.).

Ερωτάται:

Τι είδους εμπορικές πράξεις διενεργεί ο Α με την άσκηση των παραπάνω δραστηριοτήτων του;

65

Page 66: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 11ο

• Ο Β διατηρεί γραφείο δακτυλογράφησης και παρέχει σε τρίτους έναντι ανταλλάγματος δακτυλογράφηση κειμένων. Αξιολογήστε από πλευράς εμπορικότητας τη δραστηριότητα του Α.

66

Page 67: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

στ) Επιχείρηση μετακόμισης

67

Ορισμός

Στοιχεία ορισμού

(α) μεταφορά προσώπων ή πραγμάτων

(β) μέσω ξηράς ή εσωτερικών υδάτων

Κάθε μεταφορά προσώπων ή πραγμάτων μέσω ξηράς ή μέσω εσωτερικών υδάτων (ποτάμια λίμνες) που διενεργείται έναντι ανταλλάγματος.

Μεταφορά με οποιοδήποτε μεταφορικό μέσο, πχ. σιδηρόδρομο, αυτοκίνητο βάρκα, ιδιόκτητο ή ακόμη και μισθωμένο. Μεταφορά και χωρίς μεταφορικό μέσο (πχ. μεταφορά αποσκευών από αχθοφόρο).

Χερσαία μεταφορά. Οι θαλάσσιες, αεροπορικές, διαστημικές μεταφορές δεν ανήκουν στην επιχείρηση μετακόμισης.

Page 68: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

στ) Επιχείρηση μετακόμισης

Παραδείγματα:

– Μεταφορά ζώων με πλοιάριο εντός των υδάτων λίμνης

– Μεταφορά φυσικού αερίου μέσω αγωγού

– Ταχυδρομικές υπηρεσίες

– Μεταφορά αυτοκινήτου με γερανό

– Μεταφορά προσώπων με λεωφορεία (πχ. εκδρομικά)

68

Page 69: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

ζ) Επιχείρηση πλειστηρίασης

69

Ορισμός

Στοιχεία ορισμού

(α) ιδιωτικός πλειστηριασμός (β) ξένου κινητού πράγματος

Η με αντάλλαγμα πώληση με ιδιωτικό πλειστηριασμό ξένων κινητών πραγμάτων

Η πράξη δεν σχετίζεται με αναγκαστικό πλειστηριασμό που είναι μέσω αναγκαστικής εκτέλεσης και όχι εμπορική πράξη. Είναι εμπορική η σύμβαση - επιχείρηση πλειστηρίασης μεταξύ του «πωλητή» και του επιχειρούντα την πλειστηρίαση. Μεταξύ του «πωλητή» και του αγοραστή μπορεί να είναι είτε αστική είτε εμπορική.

Κινητό πράγμα (πχ. παλαιά βιβλία, έργα τέχνης κλπ).

Page 70: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

ζ) Επιχείρηση πλειστηρίασης

– Το case του πλειστηριασμού – δημοπράτηση των «δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων» στο Χρηματιστήριο Αθηνών. http://www.helex.gr/EUAs

70

Page 71: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

η) Επιχείρηση δημοσίων θεαμάτων

71

Ορισμός

Στοιχεία ορισμού

(α) παροχή ψυχαγωγίας (β) στο κοινό

Η παροχή στο κοινό κάθε μορφής ψυχαγωγία έναντι ανταλλάγματος.

Μεσολάβηση μεταξύ εκείνων που εκτελούν το πρόγραμμα ψυχαγωγίας ή μόρφωσης (πχ. ηθοποιών, καλλιτεχνών κλπ) και του κοινού. Και με τη μορφή πχ. ενοικίασης κινηματογραφικής ταινίας από κινηματογραφική επιχείρηση. Αντικειμενικά εμπορική είναι η ιδιότητα του θιασάρχη. Η κινηματογραφική επιχείρηση είναι αντικειμενικά εμπορική πράξη όταν είναι δημόσια επιχείρηση.

Δημόσιο θέαμα

Page 72: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

η) Επιχείρηση δημοσίων θεαμάτων

- Κάθε εκδήλωση, πχ. ψυχαγωγική, μορφωτική, αθλητική, ενημερωτική, που απευθύνεται σε θεατές ή ακροατές.

- Δεν είναι εμπορική πράξη όταν τη σχετική εκδήλωση τη διενεργεί ο ίδιος ο δημιουργός διότι τότε λείπει το στοιχείο της διαμεσολάβησης μεταξύ δημιουργού και κοινού.

- Παραδείγματα:

- Τσίρκο, θέατρο, αθλητικοί αγώνες, ιπποδρομίες, διοργάνωση επιστημονικών διαλέξεων κλπ.

72

Page 73: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 12ο

– Ο Α εκμεταλλεύεται αίθουσα τέχνης με τους

παρακάτω τρόπους:

α) εκθέτει προς πώληση έργα τέχνης τα οποία ανήκουν σε καλλιτέχνες

β) εκθέτει προς πώληση έργα τέχνης τα οποία έχει αγοράσει από τρίτους

γ) διοργανώνει εκθέσεις έργων τέχνης διάσημων ζωγράφων:

(i) σε «φίλους του καλλιτεχνικού χώρου» για καθαρά ψυχαγωγικούς σκοπούς (δωρεάν/με αντάλλαγμα)

(ii) σε τρίτους (δωρεάν/με αντάλλαγμα).

73

Page 74: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

θ) Κολλυβιστικές εργασίες

74

Ορισμός

Στοιχεία ορισμού

Η ανταλλαγή νομισμάτων έναντι ανταλλάγματος.

Ανταλλακτήρια συναλλάγματος (αε), ν. 2515.97 Διαφορά από επενδυτικά προϊόντα «συμβάσεις χρηματοοικονομικών ανταλλαγών επί συναλλάγματος» (swaps) τα οποία παρέχονται από ΕΠΕΥ (επιχειρήσεις επενδύσεων και πιστωτικά ιδρύματα).

Page 75: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

ι) Τραπεζικές εργασίες

75

Ορισμός Τραπεζικές δραστηριότητες του ν. 3601/2007

Οι εργασίες που διενεργούνται από τράπεζες, όπως ορίζονται στο νόμο.

- αποδοχή καταθέσεων ή άλλων επιστρεπτέων κεφαλαίων - χορήγηση δανείων ή λοιπών πιστώσεων συμπεριλαμβανομένων και των πράξεων πρακτορείας

επιχειρηματικών απαιτήσεων (factoring, ν. 1905/1990) - χρηματοδοτική μίσθωση (leasing) - υπηρεσίες πληρωμών, περιλαμβανομένης της μεταφοράς κεφαλαίων - έκδοση-διαχείριση άλλων μέσων πληρωμής (ταξιδιωτικών-τραπεζικών επιταγών), - εγγυήσεις και αναλήψεις υποχρεώσεων - συναλλαγές για λογαριασμό του ίδιου του ιδρύματος ή της πελατείας του, που αφορούν:

- μέσα χρηματαγοράς (αξιόγραφα, πιστοποιητικά καταθέσεων κ.λπ.) - Συνάλλαγμα - προθεσμιακά συμβόλαια χρηματοπιστωτικών τίτλων ή χρηματοπιστωτικά δικαιώματα - συμβάσεις ανταλλαγής επιτοκίων και συναλλάγματος - κινητές αξίες - συμμετοχές σε εκδόσεις τίτλων και παροχή συναφών υπηρεσιών περιλαμβανομένων ειδικότερα και των

υπηρεσιών αναδόχου εκδόσεων τίτλων - παροχή συμβουλών σε επιχειρήσεις όσον αφορά τη διάρθρωση του κεφαλαίου, τη βιομηχανική

στρατηγική και συναφή θέματα παροχής συμβουλών, καθώς και υπηρεσιών στον τομέα της συγχώνευσης και της εξαγοράς επιχειρήσεων

- διαμεσολάβηση στις διατραπεζικές αγορές - διαχείριση χαρτοφυλακίου ή παροχή συμβουλών για τη διαχείριση χαρτοφυλακίου - φύλαξη και διαχείριση κινητών αξιών - συλλογή και επεξεργασία εμπορικών πληροφοριών, περιλαμβανομένων και των υπηρεσιών αξιολόγησης

πιστοληπτικής ικανότητας πελατών - εκμίσθωση θυρίδων - έκδοση ηλεκτρονικού χρήματος - Επενδυτικές υπηρεσίες και παρεπόμενες υπηρεσίες (ν. 3606/2007)

Page 76: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

ι) Τραπεζικές εργασίες

• Διάκριση – κατηγοριοποίηση

– Παθητικές – αποδοχή πίστης (πχ. αποδοχή καταθέσεων)

– Ενεργητικές – χορήγηση πίστης (πχ. χορήγηση πιστώσεων)

– Παροχή υπηρεσιών (πχ. παροχή συμβουλών, Investment banking).

• Οι τραπεζικές εργασίες ασκούνται υποχρεωτικά από τράπεζες. Εξαίρεση: επενδυτικές υπηρεσίες παρέχονται από ΕΠΕΥ (άλλες εξαιρέσεις, ασφαλιστικές επιχειρήσεις κλπ).

• Βάση οι σχετικές συμβάσεις του τραπεζικού – χρηματιστηριακού δικαίου (σύμβαση ανοιχτού λογαριασμού, τραπεζικού δανείου, η σύμβαση ανταλλαγής χρημάτων κλπ.).

• Αντικειμενικά εμπορική πράξη για την τράπεζα, για τον συναλλασσόμενο με την τράπεζα μπορεί αστική ή εμπορική.

76

Page 77: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

ια) Αποστολές χρημάτων από τόπο σε τόπο ιβ) Πράξεις επί συναλλαγματικών

ια) Αποστολές χρημάτων από τόπο σε τόπο (διατόπια μεταφορά)

• Όταν δε μεσολαβεί τράπεζα και δε γίνεται μέσω τραπεζικών λογαριασμών – Πχ. μέσω τραχυδρομείου με ταχυδρομική επιταγή

Ιβ) Πράξεις επί συναλλαγματικών

• Κάθε πράξη, όπως έκδοση, αποδοχή, οπισθογράφηση, τριτεγγύηση

• Δεν ενδιαφέρει εάν η αιτία της είναι εμπορική συναλλαγή.

77

Page 78: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

ιγ) Μεσιτικές εργασίες

78

Ορισμός

Στοιχεία ορισμού

(α) μεσολάβηση ή υπόδειξη ευκαιρίας (β) για σύναψη σύμβασης

Η με αντάλλαγμα μεσολάβηση μεταξύ 2 υποψηφίων συμβαλλομένων ή η υπόδειξη ευκαιρίας για σύναψη σύμβασης

Προϋποθέτει τη μη συμμετοχή του μεσίτη στη σύναψη της σύμβασης (διαφορετικά, θα πρόκειται πχ. για παραγγελία). Νομική βάση είναι η σύμβαση του μεσίτη με τους εκατέρωθεν υποψήφιους συμβαλλομένους. Όταν ο μεσίτης προσφέρει άλλου είδους υπηρεσίες (εκτίμηση, διαφήμιση, παροχή συμβουλών κλπ.), τότε πρόκειται για πρακτορεία και όχι για μεσιτεία. Ο μεσίτης δικαιούται αμοιβής μόνο αν έχει καταρτιστεί η σύμβαση για την οποία μεσολάβησε.

Αντικείμενο της σύμβασης μπορεί να είναι οποιαδήποτε εμπορική ή αστική δραστηριότητα. Η μεσιτεία είναι εμπορική πράξη όταν ασκείται επί ακινήτων.

Page 79: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 13ο

– O A διατηρεί γραφείο συνοικεσίων στην Ομόνοια

– Ο Β διατηρεί γραφείο ευρέσεως εργασίας (carriers office, head hunders) στην Ελλάδα και στο εξωτερικό

– Η Ανώνυμη Εταιρία Επενδυτικής Διαμεσολάβησης Ψ προωθεί εντολές πελατείας της σε εντεταλμένες Χρηματιστηριακές Εταιρίες προς διενέργεια συναλλαγών σε εισηγμένες στο ΧΑ μετοχές

Χαρακτηρίστε τις πράξεις των Α, Β και Ψ.

79

Page 80: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

ιδ) Συναλλαγές μεταξύ εμπόρων

80

Ορισμός

Στοιχεία ορισμού

Οι συναλλαγές μεταξύ εμπόρων είναι εμπορικές πράξεις ακόμη και αν δεν υπάγονται σε κάποια «αντικειμενικά εμπορική πράξη».

Εάν δεν είναι αντικειμενικά εμπορικές πράξεις οι εν λόγω συναλλαγές (είναι δηλ. αστικές) γίνονται εμπορικές ως «παράγωγα εξ υποκειμένου εμπορικές πράξεις». Παράδειγμα αγοραπωλησίας μεταξύ εμπόρων.

Page 81: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 2. Αρθ.3 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις θαλάσσιου εμπορίου

81

Πράξη Ορισμός / στοιχεία πράξης

1. Επιχείρηση κατασκευής πλοίου

Η με αντάλλαγμα ανάληψη υποχρέωσης κατασκευής, επισκευής, μετασκευής πλοίου ή πλωτού ναυπηγήματος . Είναι εμπορική ακόμη και αν το πλοίο δεν προορίζεται για εμπορική εκμετάλλευση (πχ. ιδιωτικό πλοίο αναψυχής)

2. Αγορά πλοίου Κάθε αγορά πλοίου (αντιθ. αγορά προς μεταπώληση )

3. Πώληση πλοίου Κάθε πώληση πλοίου ακόμη και αν αποκτήθηκε από χαριστική αιτία

4. Μεταπώληση πλοίου Κάθε μεταπώληση ακόμη και αν δεν υπήρχε πρόθεση μεταπώλησης τη στιγμή της αγοράς

5. Θαλάσσιες αποστολές

Οποιαδήποτε αποστολή χωρίς να ενδιαφέρει το είδος του πλοίου ή η ιδιότητα του αποστολέα

6. Αγοραπωλησία εξαρτημένων πλοίου & τροφοεφοδίων

Κάθε αγοραπωλησία συστατικών και παραρτημάτων του πλοίου και τροφοδοσίας

7. Ναύλωση Η μίσθωση μέρους ή όλου του πλοίου (ναύλωση σε στενή έννοια – θαλάσσια μεταφορά προσώπων ή πραγμάτων)

8. Ασφάλιση Ασφάλιση, πλοίου ή επιβαινόντων ή πραγμάτων που μεταφέρονται, από θαλάσσιους κινδύνους - ναυτασφαλιστική σύμβαση

9. Σύμβαση νηολόγησης

Μίσθωση εργασίας πληρώματος

10. Συναλλαγές ναυτικής εμπορίας

Ναυτικές εργασίες που γίνονται στο πλαίσιο άσκησης ναυτικής εμπορίας.

Page 82: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 2. Αρθ.3 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων

Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις θαλάσσιου εμπορίου

82

Πράξη Παραδείγματα

1. Επιχείρηση κατασκευής πλοίου

Η σύμβαση ναυπήγησης σκάφους αναψυχής μεταξύ του εντολέα και του ναυπηγού Η σύμβαση επισκευής πλοίου

2. Αγορά πλοίου Αγορά φουσκωτού σκάφους, αγορά πλοίου ιδιωτικής αναψυχής

3. Πώληση πλοίου Πώληση πλοίου, ρυμουλκού, σκάφους αναψυχής

4. Μεταπώληση πλοίου Μεταπώληση πλοίου που αποκτήθηκε με κληρονομική διαδοχή ή από αγορά ενώ δεν υπήρχε κατά την αγορά πρόθεση μεταπώλησης

5. Θαλάσσιες αποστολές

Διενέργεια ταξιδιών αναψυχής, η αλιεία (αντίθετη άποψη: γεωργική δραστηριότητα), η ναυαγιαίρεση (ανέλκυση ναυαγίων), μεταφορά προσώπων και πραγμάτων με πλοίο

6. Αγοραπωλησία εξαρτημένων πλοίου & τροφοεφοδίων

Αγορά σκοινιών, αγκυρών, λυπαντικών Πώληση τροφίμων, πανιών, ανταλλακτικών

7. Ναύλωση Βλ. παρακ. διαφ. 83

8. Ασφάλιση Ασφάλιση πλοίου, πραγμάτων που μεταφέρονται

9. Σύμβαση νηολόγησης

Σύμβαση ναυτολόγησης: σύμβαση εργασίας ναυτικού και αυτού που εκμεταλλεύεται το πλοίο

10. Συναλλαγές ναυτικής εμπορίας

Εκμετάλλευση πλοίου ως πλωτού ξενοδοχείου.

Page 83: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

83

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 2. Αρθ.3 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις θαλάσσιου εμπορίου

Ναύλωση & ναυτιλιακά παράγωγα

• Η Ναυλαγορά συνιστά την αγορά όπου καταρτίζονται οι συμφωνίες

ναύλωσης έναντι ανταλλάγματος, του ναύλου, κατά τυποποιημένο ή μη τρόπο βάσει των ειδικότερων αναγκών που καλούνται κάθε φορά να καλύψουν.

• Ναυλαγορά ως: – Εξωχρηματιστηριακή αγορά – Χρηματιστηριακή αγορά

• Παράδειγμα είναι το Baltic Exchange του Λονδίνου (1744) που έχει ως σκοπό την οργάνωση ναυλαγορών, αγορών εμπορίας πλοίων και αγορών συσκευασμένων προϊόντων διακινούμενων μέσω θαλάσσιων μεταφορών

• Χαρακτηριστική αγορά του Baltic Exchange η αγορά δεξαμενόπλοιων (tanker) οι τιμές της οποίας διαμορφώνονται με βάση τις δημοσιευμένες τιμές του δείκτη Worldscale.

Page 84: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

84

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 2. Αρθ.3 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις θαλάσσιου εμπορίου

Ναύλωση & ναυτιλιακά παράγωγα

• Είδη ναυλοσυμφώνων:

– Ανάλογα με το αν πρόκειται για ναύλωση ολόκληρου του πλοίου ή για μεταφορά πραγμάτων: • Ναύλωση πλανώμενων πλοίων (tramps) • Ναύλωση δρομολογημένων πλοίων ή πλοίων γραμμής (linear)

– Ανάλογα με το είδος και την έκταση των εξουσιών που παραχωρούνται από τον εκναυλωτή στο ναυλωτή: • Ναύλωση γυμνού σκάφους (bare-boat charter ή charter by demise) • Ναύλωση κατά χρόνο (time charter) • Ναύλωση κατά ταξίδι (voyage charter)

– Ανάλογα με το είδος του φορτίου: • Ναύλωση υγρού (wet cargo) (όπως πετρέλαιο) • Ναύλωση ξηρού φορτίου (dry cargo) (όπως σιτηρά, γεωργικά ή βιομηχανικά προϊόντα κλπ.).

Page 85: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

85

Ι. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 2. Αρθ.3 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις θαλάσσιου εμπορίου

Ναύλωση & ναυτιλιακά παράγωγα

• Παράγοντες διαμόρφωσης των τιμών στις ναυλαγορές (ο βαθμός ανάπτυξης της

παγκόσμιας οικονομίας, τα επίπεδα ζήτησης στις θαλάσσιες μεταφορές εμπορευμάτων, το κόστος μεταφοράς, τα πολιτικά γεγονότα, η παραγωγή πλοίων κλπ.)

• Ύπαρξη διακυμάνσεων στις τιμές των ναύλων αναλόγως των παραγόντων και συνθηκών

• «Αγοραίοι κίνδυνοι» (market risks) για τους συμμετέχοντες στις ναυλαγορές λόγω των διακυμάνσεων στις τιμές των ναύλων.

Page 86: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

86

Ι. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 2. Αρθ.3 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις θαλάσσιου εμπορίου

Ναύλωση & ναυτιλιακά παράγωγα

• Ειδικότερα οι «αγοραίοι κίνδυνοι»:

– Οι πλοιοκτήτες-εκναυλωτές, οι οποίοι αποβλέπουν στη μεγιστοποίηση του κέρδους από την εκμετάλλευση των πλοίων τους, εκτίθενται στον κίνδυνο οι τιμές των ναύλων να κινηθούν πτωτικά. Πτώση των τιμών θα σημαίνει μείωση των σχετικών εσόδων τους.

– Οι ναυλωτές, οι οποίοι αποβλέπουν στη ναύλωση πλοίων ή ακόμη στη διενέργεια θαλάσσιων μεταφορών με το μικρότερο δυνατό κόστος, εκτίθενται στον κίνδυνο οι τιμές των ναύλων να κινηθούν ανοδικά. Άνοδος των τιμών θα σημαίνει αύξηση του σχετικού κόστους τους.

Page 87: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

87

Ι. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 2. Αρθ.3 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις θαλάσσιου εμπορίου

Ναύλωση & ναυτιλιακά παράγωγα

• Τα ναυτιλιακά παράγωγα ως μέσο κάλυψης των αγοραίων κινδύνων στις

ναυλαγορές • «Υποκείμενο στοιχείο» οι ναυτιλιακοί δείκτες, δείκτες που αντικατοπτρίζουν τις

τιμές των ναύλων. – Συντίθενται από τις τιμές που διαμορφώνουν στις ναυλαγορές συγκεκριμένες

διαδρομές πλοίων

• Τα ναυτιλιακά παράγωγα αποσκοπούν στην αποκόμιση κέρδους από τις διακυμάνσεις των τιμών των ναυτιλιακών δεικτών στους οποίους αναφέρονται κάθε φορά.

Page 88: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

88

Ι. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 2. Αρθ.3 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις θαλάσσιου εμπορίου

Ναύλωση & ναυτιλιακά παράγωγα

• Η αγορά BIFFEX (Baltic International Freight Futures Exchange (Λονδίνου, 1985-2002) – Ο ναυτιλιακός δείκτης BFI (Baltic Freight Index) ως δείκτης συγκεκριμένων διαδρομών

πλοίων (voyage routes) ευρείας κλίμακας φορτίων και μεταφορικής ικανότητας

• H διαμόρφωση των ναυτιλιακών δεικτών του Baltic Exchange ως δεικτών συγκεκριμένων διαδρομών που αφορούν χρονοναυλώσεις και ναυλώσεις κατά ταξίδι ξυρού και υγρού φορτίου

• Η εξωχρηματιστηριακή αγορά FFABA (Forward Freight Agreement Brokers Association)(2002)

• Το Χρηματιστήριο ΝΥΜΕΧ (άνω των 135 ετών λειτουργίας) • Οι χρηματιστηριακές συναλλαγές επί ναυτιλιακών παραγώγων στο IMAREX και το

NOS. • Ναυτιλιακά παράγωγα και ελληνική κεφαλαιαγορά: Μη ύπαρξη σχετικών αγορών –

Νέες θεσμικές δυνατότητες προς διαμόρφωσή τους (ν. 3606/2007)

Page 89: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις Αντικειμενικά εμπορικές πράξεις :

3. με βάση νεώτερους νόμους - 4. που δεν καθορίζονται ρητά στο νόμο

[3.] •Χρηματιστηριακές συναλλαγές (ν. 3632/1928 – ν. 1806/88 (καταργ.) ν. 3606/2007, 3340/2005, 3371/2005 κ.ά.). •Τραπεζική ενέγγυα πίστωση (ν.δ. 17.7.23 – ειδικές διατάξεις αε •Συναλλαγματική – γραμμάτιο εις διαταγή (ν. 5325/32), τραπεζική επιταγή (ν. 5960/33), αποθετήρια-ενεχυρόγραφα (ν. 3077/54) [4.] •Νέες εμπορικής φύσεως δραστηριότητες, είτε ρυθμίζονται ειδικά είτε όχι είναι κατ’ αναλογία εμπορικές, είτε γιατί προσομοιάζουν με μία χαρακτηρισμένη εμπορική πράξη είτε γιατί απλώς έχουν το στοιχείο της διαμεσολάβησης («μέθοδος της αναλογίας του δικαίου»).

–Πχ. χρηματοδοτική μίσθωση, σύμβαση factoring, χρηματιστηριακές δραστηριότητες

89

Page 90: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Οι εμπορικές πράξεις Ι. Γενικά

1. Αντικειμενικό σύστημα – υποκειμενικό σύστημα – σύστημα οργανωμένης επιχείρησης

2. Αμφιμερώς & ετερομερώς εμπορικές πράξεις 3. Πρωτότυπα & Παράγωγα εμπορικές πράξεις 4. Αρχή παρεπομένου (ή παρακολουθήματος) 5. Συναλλαγές που εξαιρούνται της εμπορικότητας 6. Τα αδικήματα

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων 2. Αρθ.3 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων 3. Νεώτεροι νόμοι 4. Αντικειμενικά εμπορικές πράξεις 5. Σχέσεις μεταξύ εμπορικής πράξης και εμπορικότητας της ενοχής

ΙΙΙ. Παράγωγα εμπορικές πράξεις 1. Παράγωγα εξ αντικειμένου εμπορικές πράξεις 2. Παράγωγα εξ υποκειμένου εμπορικές πράξεις 3. Τεκμήριο εμπορικότητας

ΙV. Συνέπειες της εμπορικότητας μιας πράξης

90

Page 91: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

IΙΙ. Παράγωγα εμπορικές πράξεις

1. Παράγωγα εξ αντικειμένου εμπορικές πράξεις

•Ο νόμος προβλέπει την περίπτωση των παράγωγα εξ υποκειμένου εμπορικών πράξεων. •Νομικά όμως ισχύει (θεωρία) και η περίπτωση των παράγωγα εξ αντικειμένου εμπορικών πράξεων με βάση την «αρχή του παρεπομένου» •Δηλ. μια μη εμπορική-αστική πράξη γίνεται εμπορική όταν τελεί προς μία εμπορική σε σχέση παρεπόμενου προς κύριο (δάνειο για κατασκευή πλοίου, μίσθωση γηπέδου για διενέργεια συναυλίας) • Ισχύει και το αντίθετο «αποεμπορικοποίηση εμπορικών πράξεων μία εμπορική που τελεί σε σχέση παρεπόμενου προς κύριο με μία αστική γίνεται αστική (πχ. αγορά προς μεταπώληση γυάλινων δοχείων που θα χρησιμοποιηθούν ως συσκευασία για την πώληση μελιού παραγόμενου από μελισσοκόμους.

91

Page 92: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

IΙΙ. Παράγωγα εμπορικές πράξεις

2. Παράγωγα εξ υποκειμένου εμπορικές πράξεις

•Μία μη εμπορική-πράξη αποκτά εμπορικό χαρακτήρα επειδή διενεργείται από έμπορο χάρη της εμπορικής του δραστηριότητας (δεν ισχύει το αντίθετο, δηλ. αποεμπορικοποίηση εμπορικής πράξης διότι δε διενεργείται από έμπορο, αφού τότε δε θα είχαμε δίκαιο του εμπορίου αλλά των εμπόρων)

•Η «εμπορικοποίηση» γίνεται σε εφαρμογή του κριτηρίου της εμπορικότητας (αρθ.8παρ.2 β.δ.2/14.5.1835) •Σκεπτικό κριτηρίου:

(1) η επέκταση των εμπορικών πράξεων καθιστά πρακτικά δύσκολη την εξακρίβωση εάν κάποια πράξη που γίνεται από έμπορο σχετίζεται με την εμπορική του δραστηριότητα ή όχι (δύσκολη η αποδεικτική θέση αυτών με τους οποίους συναλλάσσεται ο έμπορος)

(2) το σύνηθες είναι οι έμποροι στις συναλλαγές να διενεργούν εμπορικές πράξεις (αντιθ. πχ. αγορά από έμπορο αυτοκινήτου για αμιγώς ιδιωτικούς σκοπούς).

92

Page 93: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

IΙΙ. Παράγωγα εμπορικές πράξεις

3. Τεκμήριο εμπορικότητας

•Όλες οι πράξεις που γίνονται από έμπορο θεωρούνται ότι γίνονται για να εξυπηρετήσουν την εμπορική του δραστηριότητα (χάριν της εμπορίας του) [ «κατά τεκμήριο εμπορικές πράξεις» ]

•Αντιστροφή βάρους απόδειξης με το τεκμήριο, – πχ. ο ενάγων που ισχυρίζεται στο δικαστήριο ότι η πράξη είναι εμπορική δε χρειάζεται να το αποδείξει, αφού ισχύει το «τεκμήριο», δηλ. και χωρίς να το αποδείξει, θα ευσταθεί ο ισχυρισμός του.

•Όμως πρόκειται για μαχητό (όχι αμάχητο) τεκμήριο, δηλ. καταρρίπτεται εάν αποδειχθεί από τον έμπορο ότι η πράξη ήταν άσχετη με την εμπορική του δραστηριότητα.

93

Page 94: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

IΙΙ. Παράγωγα εμπορικές πράξεις

3. Τεκμήριο εμπορικότητας

•Δεν εφαρμόζεται: –Σε πράξεις που «από τη φύση τους» είναι αστικές (πχ. γονική παροχή, μνηστεία, διαθήκη, υιοθεσία κλπ) –Σε πράξεις που από το νόμο αποκλείονται της εμπορικότητας (αγορά ακινήτου, γεωργική παραγωγή εκτός εάν υπάρχει το στοιχείο της διαμεσολάβησης προσωπικού, οργανωμένης επιχείρησης) –Σε υποχρεώσεις δημοσίου δικαίου (υποχρεώσεις εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, φορολογικές οφειλές)

•Το τεκμήριο είναι αμάχητο, δηλ. δεν υπάρχει δυνατότητα ανατροπής του στις περιπτώσεις που ο έμπορος έχει αποκτήσει την εμπορική ιδιότητα με βάση το τυπικό κριτήριο (βλ. παρακ.), δηλ. εάν ο έμπορος λειτουργεί ως ανώνυμη εταιρία (αε) ή εταιρία περιορισμένης ευθύνης (επε).

–Οι πράξεις της αε τεκμαίρονται ως εμπορικές χωρίς να υπάρχει δυνατότητα ανταπόδειξης (απόδειξης δηλ. του αντιθέτου).

94

Page 95: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

III. Παράγωγα εμπορικές πράξεις

3. Τεκμήριο εμπορικότητας

•Το τεκμήριο είναι ζήτημα αποδεικτικό και όχι ουσιαστικό, όπως είναι η αρχή του παρεπομένου

–Δεν προσδίδει εμπορικότητα, αλλά αντιστρέφει το βάρος απόδειξης

•Το τεκμήριο της εμπορικότητας ισχύει και στις αδικοπραξίες

–πχ. όταν ο έμπορος ρυπαίνει το περιβάλλον θα γεννηθεί αξίωση αποζημίωσης που βασίζεται σε αδικοπραξία από εμπορική αιτία, διότι τεκμαίρεται ότι σχετίζεται αυτή με την εμπορία του εμπόρου (χωρεί όμως ανταπόδειξη από τον έμπορο, πχ. εάν αποδείξει ότι η ρύπανση προήλθε από ιδιωτική εγκατάστασή του).

95

Page 96: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Οι εμπορικές πράξεις Ι. Γενικά

1. Αντικειμενικό σύστημα – υποκειμενικό σύστημα – σύστημα οργανωμένης επιχείρησης

2. Αμφιμερώς & ετερομερώς εμπορικές πράξεις 3. Πρωτότυπα & Παράγωγα εμπορικές πράξεις 4. Αρχή παρεπομένου (ή παρακολουθήματος) 5. Συναλλαγές που εξαιρούνται της εμπορικότητας 6. Τα αδικήματα

ΙΙ. Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις 1. Αρθ.2 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων 2. Αρθ.3 δ/τος περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων 3. Νεώτεροι νόμοι 4. Αντικειμενικά εμπορικές πράξεις 5. Σχέσεις μεταξύ εμπορικής πράξης και εμπορικότητας της ενοχής

ΙΙΙ. Παράγωγα εμπορικές πράξεις 1. Παράγωγα εξ αντικειμένου εμπορικές πράξεις 2. Παράγωγα εξ υποκειμένου εμπορικές πράξεις 3. Τεκμήριο εμπορικότητας

ΙV. Συνέπειες της εμπορικότητας μιας πράξης

96

Page 97: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

IV. Συνέπειες της εμπορικότητας μιας πράξης

•Εφαρμόζεται σε αυτή η εμπορική νομοθεσία •Εάν ασκείται κατ’ επάγγελμα, προσδίδει σε αυτόν που την ασκεί την εμπορική ιδιότητα •Ισχύουν ως προς αυτή συντομότερες παραγραφές (5ετής και όχι 20ετής η παραγραφή μεταξύ εμπόρων, 1έτους η παραγραφή από χρηματιστηριακή συναλλαγή (καταργ.)) • Οι απαιτήσεις που προκύπτουν από αυτή, εάν πρόκειται για απαιτήσεις μεταξύ εμπόρων φέρουν τόκο από την ημέρα που έγινε το χρέος απαιτητό •Επιτρέπεται ως προς αυτή στο δικαστήριο η απόδειξη με μάρτυρες ανεξάρτητα από το ποσό της επίδικης διαφοράς (ενώ εάν δεν ήταν εμπορική, η απόδειξη με μάρτυρες δε θα επιτρεπόταν εάν επρόκειτο για απόδειξη συναλλαγών που υπερβαίνουν τα ποσά που ορίζει ο νόμος) •Για διαφορές ως προς την εμπορική πράξη η απόφαση που εκδίδεται από το δικαστήριο μπορεί να κηρυχθεί προσωρινά εκτελεστή (για διαφορές από συναλλαγματική, γραμμάτιο σε διαταγή, επιταγή, το δικαστήριο είναι υποχρεωμένο να κηρύξει την απόφασή του προσωρινά εκτελεστή) • Υπάρχει ειδική διαδικασία επίλυσης ορισμένων εμπορικών διαφορών (διαφορές από αξιόγραφα) •Υπόκειται κατά κανόνα σε ελαφρύτερη φορολογία •Η εμπορικότητά της προσδιορίζεται από το νόμο (ή με ερμηνεία) και συνεπώς οι συμβαλλόμενοι δεν μπορούν να χαρακτηρίσουν μια αστική πράξη ως εμπορική και αντίστροφα.

97

Page 98: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

3. Οι έμποροι Ι. Κτήση της εμπορικής ιδιότητας

1. Ουσιαστικές προϋποθέσεις 2. Κτήση της εμπορικής ιδιότητας κατά το τυπικό σύστημα 3. Εμπορική ικανότητα, ασυμβίβαστα, μικροέμπορος 4. Συνέπειες

ΙΙ. Απώλεια της εμπορικής ιδιότητας 1. Εμπορική ιδιότητα κατά το ουσιαστικό σύστημα 2. Εμπορική ιδιότητα κατά το τυπικό σύστημα

ΙΙΙ. Οργάνωση του εμπορικού επαγγέλματος 1. Γενικά 2. Εμπορικά και βιομηχανικά επιμελητήρια 3. Χρηματιστήρια 4. Επαγγελματικές οργανώσεις 5. Δημόσιες αποθήκες και ελεύθερες ζώνες 6. Διεθνής οργάνωση εμπορίου

IV. Εμπορικά βιβλία 1. Εμπορικά και επαγγελματικά βιβλία 2. Τα κατ’ ιδίαν βιβλία 3. Σκοπός τήρησης των βιβλίων 4. Υπόχρεοι προς τήρηση των βιβλίων 5. Τρόπος τήρησης των βιβλίων 6. Συνέπειες τήρησης των βιβλίων

98

Page 99: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Κτήση της εμπορικής ιδιότητας

1. Ουσιαστικές προϋποθέσεις

α. Εμπορικές πράξεις και έμποροι

•Άρθρ.1 ΕμπΝ – Έχει την εμπορική ιδιότητα: –Εκείνος που προβαίνει σε πράξεις εμπορικές –Σύνηθες επάγγελμα έχει την εμπορία του

•Προσδίδουν την ιδιότητα του εμπόρου όλες οι εμπορικές πράξεις; –Όχι, η έκδοση συναλλαγματικής από τη φύση της δεν προσδίδει, όσες φορές κι αν εκδοθεί.

•Αυτό είναι το ουσιαστικό σύστημα απόκτησης της εμπορικής ιδιότητας •Ποιοι αποκτούν εμπορική ιδιότητα βάσει του συστήματος αυτού;

–Φυσικά πρόσωπα –Από τα νομικά πρόσωπα όσα δεν αποκτούν την εμπορική ιδιότητα βάσει του τυπικού συστήματος (βλ. παρακ., πχ. αε), δηλ. οι ομόρρυθμες εταιρίες και οι ετερόρρυθμες εταιρίες

99

Page 100: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Κτήση της εμπορικής ιδιότητας

1. Ουσιαστικές προϋποθέσεις

β. Κατά «σύνηθες» επάγγελμα

•Πώς προσδιορίζεται ο όρος «σύνηθες»: –Άσκηση εμπορίας κατά τρόπο διαρκή

•Διαρκής είναι η άσκηση ακόμη και αν διενεργείται όχι τακτικά λόγω της φύσης της εμπορίας (πχ. εμπορικός αντιπρόσωπος σπανίων προϊόντων μεγάλης αξίας)

–Όχι ευκαιριακή άσκηση (πχ. ευκαιριακή μεσιτεία) –Με πρόθεση επαγγέλματος (πρόθεση απαιτείται, όχι κατ’ ανάγκη οργάνωση) –Η οργάνωση όμως αποδεικνύει την πρόθεση (πχ. κτήση αδείας, υποδομή, σοβαρή προετοιμασία) – λόγω οργάνωσης κτήση εμπορικής ιδιότητας – Δεν απαιτείται να πρόκειται για το κύριο επάγγελμα –Κτάται η εμπορική ιδιότητα ακόμη και αν από το κύριο επάγγελμα απαγορεύεται η διενέργεια εμπορικών πράξεων

100

Page 101: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Κτήση της εμπορικής ιδιότητας

1. Ουσιαστικές προϋποθέσεις

γ. Αντιπροσώπευση κατά την άσκηση της εμπορίας

•Πχ. Έμπορος με σύνηθες επάγγελμα την αγορά μεταχειρισμένων αυτοκινήτων από το εξωτερικό για τη μεταπώλησή τους στην Ελλάδα, χρησιμοποιεί τρίτο ως αντιπρόσωπο για να διενεργεί τις αγορές για λογαριασμό του εμπόρου •Χαρακτηριστικά Αντιπροσώπου (Α) σε αντιπαραβολή προς τον εμπορικό αντιπρόσωπο – Ο Α δεν αποκτά την εμπορική ιδιότητα:

–Δεν προέβη σε εμπορική δραστηριότητα για δικό του λογαριασμό κατά σύνηθες επάγγελμα

•Ενεργούσε ως απλό εκτελεστικό όργανο του εμπόρου

–Δεν ανέλαβε να διενεργήσει τις αγορές για τον έμπορο έναντι προμήθειας

101

Page 102: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Κτήση της εμπορικής ιδιότητας 1. Ουσιαστικές προϋποθέσεις

δ. Φαινόμενος έμπορος

•Λέγεται και περίπτωση «αχυρανθρώπου» •Όταν κάποιος δε ζητά απλώς εκτελεστικό όργανο των εμπορικών του πράξεων αλλά πρόσωπο, πίσω από το οποίο θα κρύβεται, ώστε να μη φαίνεται ότι ασκεί ο ίδιος ο κρυπτόμενος εμπορία •Έναντι τρίτων φαίνεται μόνο το φαινόμενο πρόσωπο και όχι το κρυπτόμενο και δεν αποκαλύπτεται ότι ο φαινόμενος ενεργεί για λογαριασμό του κρυπτόμενου •Ο κρυπτόμενος αφού διενεργεί εμπορικές πράξεις μέσω του φαινόμενου αποκτά την εμπορική ιδιότητα (αναγκαστικού δικαίου κτήση λόγω του ότι τις διενεργεί) •Χάριν προστασίας των τρίτων αποκτά την εμπορική ιδιότητα και ο φαινόμενος •Ο κρυπτόμενος δεν αποκτά την εμπορική ιδιότητα όταν ενεργεί ως αφανής εταίρος – τότε ο φαινόμενος ως εμφανής εταίρος είναι συνεταίρος του και όχι εκτελεστικό του όργανο •Αν και αμφότεροι είναι έμποροι, δε στοιχειοθετείται εις ολόκληρον ευθύνη καθώς ο νόμος αποβλέπει στην προστασία των τρίτων έναντι του εμφανώς συναλλασσομένου.

102

Page 103: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 14ο

– O Χ διενεργεί εμπορικές πράξεις στο όνομά του

χωρίς να αποκαλύπτει ότι αυτές διενεργούνται για τον Ψ.

Ποιος αποκτά την εμπορική ιδιότητα, ο Χ, ο Ψ, ή και οι δύο, και γιατί;

103

Page 104: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Κτήση της εμπορικής ιδιότητας

Ομόρρυθμοι εταίροι

•Αποκτούν την εμπορική ιδιότητα ως εταίροι ομόρρυθμης ή ετερόρρυθμης εταιρίας, λόγω της συμμετοχής τους δηλ. στην εταιρία (παράγωγος τρόπος)

•Δεν απαιτείται να διενεργούν εμπορικές πράξεις οι ίδιοι ή να έχουν χαρακτηριστεί από το νόμο ως έμποροι

•Απόκτηση της εμπορικής ιδιότητας με μόνη την εταιρική συμμετοχή, ισχύει μόνο στην περίπτωση των ομορρύθμων εταίρων. Άρα δεν ισχύει για τους ετερόρρυθμους εταίρους, τους εταίρους ή διαχειριστές εταιρίας περιορισμένης ευθύνης, τους μετόχους ή τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου ανώνυμης εταιρίας.

104

Page 105: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Κτήση της εμπορικής ιδιότητας

2. Κτήση της εμπορικής ιδιότητας κατά το τυπικό σύστημα

•Έμπορος είναι το πρόσωπο διότι ορίζεται ως τέτοιο από το νόμο, χωρίς να είναι απαραίτητο να έχει διενεργήσει πρωτότυπα εμπορικές πράξεις κατά σύνηθες επάγγελμα. •Έμποροι με το σύστημα αυτό είναι:

–Η ανώνυμη εταιρία –Η εταιρία περιορισμένης ευθύνης –Ο αστικός και γεωργικός συνεταιρισμός –Η ναυτική εταιρία. Με το παλιό δίκαιο (ν.3632/1928) που έχει καταργηθεί (ν. 3606/2007) έμπορος κατά το άνω σύστημα ήταν και ο χρηματιστής. Το νέο επάγγελμα του χρηματιστή ασκείται από αε που λέγονται ΑΕΠΕΥ (ΑΧΕΠΕΥ) οπότε η εμπορική ιδιότητα με το τυπικό σύστημα κτάται λόγω του ότι πρόκειται για αε.

105

Page 106: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Κτήση της εμπορικής ιδιότητας

3. Εμπορική ικανότητα – περιορισμοί – ασυμβίβαστα – μικροέμπορος

•Εμπορική ικανότητα: –Ικανότητα προς δικαιοπραξία:

•Να μη βρίσκεται σε νόμιμη απαγόρευση (μετά από καταδίκη για κακούργημα) ή δικαστική (μετά από δικαστική απόφαση λόγω σωματικής, πνευματικής ή διανοητικής πάθησης)

•Να μην είναι ανήλικος.

–Πλήρης ικανότητα λόγω ηλικίας με συμπλήρωση 18ου έτους – περιορισμένη (περιορισμένα ικανός προς δικαιοπραξία), μεταξύ 10ου και 14ου έτους ηλικίας όπου έγκυρες είναι μόνο οι εμπορικές πράξεις από τις οποίες προκύπτει έννομο όφελος, ενώ με τη συμπλήρωση του 14ου έτους μπορεί ο ανήλικος να διαθέτει ελεύθερα και ό,τι του διατέθηκε.

106

Page 107: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Κτήση της εμπορικής ιδιότητας

3. Εμπορική ικανότητα – περιορισμοί – ασυμβίβαστα – μικροέμπορος

•Ασυμβίβαστα:

–Τυχόν απαγορεύσεις από το νόμο σε σχέση με την άσκηση εμπορίας (πχ. για δικηγόρους, δημόσιους υπαλλήλους κλπ) δε θίγουν την τυχόν κτήση της εμπορικής ιδιότητας.

–Παρά το ασυμβίβαστο η ιδιότητα κτάται, αλλά προφανώς επέρχονται οι κυρώσεις από τον ειδικό νόμο που απαγορεύει την εμπορία.

–Ως άσκηση εμπορίας υπάγεται στις συνέπειες της εμπορικότητας (πχ. πτώχευση).

107

Page 108: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 15ο

– Η δικηγόρος Α διατηρεί κατάστημα εισαγόμενων

ρούχων στην Λάρισα στο όνομα της μητέρας της Β. Ο εμπορικός αντιπρόσωπος Ψ που τους προμηθεύει με τα εισαγόμενα ρούχα ενάγει τόσο την Α όσο και την Β διεκδικώντας τα οφειλόμενα από τις προμήθειες των ρούχων που έχει παραδώσει στη Β σε εκτέλεση σχετικών παραγγελιών. Ζητά επίσης την κήρυξη της Α και της Β σε κατάσταση πτώχευσης. Η Α ισχυρίζεται τότε ότι δεν έχει την εμπορική ιδιότητα, ενώ η Β ότι το κατάστημα δεν είναι δικό της αλλά της κόρης της. Αξιολογήστε τους ισχυρισμούς της Α και της Β.

108

Page 109: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Κτήση της εμπορικής ιδιότητας 1. Ουσιαστικές προϋποθέσεις

3. Εμπορική ικανότητα – περιορισμοί – ασυμβίβαστα – μικροέμπορος

•Μικροέμπορος:

–Κριτήριο μικρής αξίας εμπορευμάτων

–Κριτήριο τρόπου άσκησης της δραστηριότητας

•Ανεξάρτητος εργάτης

•Προέχει ο σωματικός κάματος και όχι το εμπορικό στοιχείο

–Δεν αποκτά εμπορική ιδιότητα, δε συντρέχει το στοιχείο εμπορίας του νόμου

109

Page 110: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Κτήση της εμπορικής ιδιότητας 1. Ουσιαστικές προϋποθέσεις

4. Συνέπειες

•Πτωχευτική ικανότητα –Έμπορος (αρκεί να ήταν κατά το χρόνο που κρίθηκε η παύση των πληρωμών) –Υπαγωγή στην πτωχευτική περιουσία και της αστικής περιουσίας του εμπόρου

•Διαφορετική φορολογική μεταχείριση •Ως «κατοικία» θεωρεί ο νόμος τον τόπο επαγγελματικής εγκατάστασης του εμπόρου

–Πχ. καταβολή χρέους στον έμπορο στον παραπάνω τόπο –Πχ. αγωγές επιδίδονται στον παραπάνω τόπο

•Υποχρέωση αναγγελίας στο οικείο εμπορικό επιμελητήριο •Σε ειδικού τύπου εμπορικές εταιρίες (υποχρεώσεις αναγγελίας στην αρμόδια Εποπτική Αρχή) •Υποχρέωση τήρησης εμπορικών βιβλίων •Υπαγωγή σε αγορανομικό έλεγχο •Δικαίωμα εμπορικής επωνυμίας και διακριτικού τίτλου. (Βλ. και παραπ. σελ. 97) 110

Page 111: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙ. Απώλεια εμπορικής ιδιότητας

•Όταν έχει αποκτηθεί κατά το ουσιαστικό σύστημα

–Παύση από έμπορο άσκησης επαγγέλματος

–Απώλεια εμπορικής ικανότητας (λόγω πτώχευσης, θανάτου κλπ, συνεπάγεται αυτοδίκαιη παύση)

•Όταν έχει αποκτηθεί κατά το τυπικό σύστημα

–Λύση και αποπεράτωση εκκαθάρισης (δεν αρκεί η ανάκληση άδειας σύστασης για να απολεσθεί η ιδιότητα)

–Κήρυξη πτώχευσης

111

Page 112: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

«Ανίχνευση» εμπορικότητας

Ι. Εμπορική πράξη

ΙΙ. Έμπορος

112

Page 113: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

«Ανίχνευση» εμπορικότητας

Ι. Εμπορική πράξη • Είναι πρωτότυπα εμπορική πράξη (ΕμπΝ, άλλος νόμος);

Ανήκει στον «κατάλογο» που εξετάσαμε; • Εάν όχι, είναι, αναλογικά, πρωτότυπα εμπορική πράξη;

Συγκεντρώνει τα κριτήρια εμπορικότητας (ήτοι διαμεσολάβηση, επιδίωξη κέρδους, κίνδυνος κλπ);

• Εάν όχι, συνδέεται με κάποια πρωτότυπα εμπορική πράξη; Είναι δηλ. παράγωγα εξ αντικειμένου εμπορική πράξη;

• Εάν όχι, έχει διενεργηθεί από έμπορο και, επιπλέον, υπάρχει κάποιος λόγος που να αποκλείει την εφαρμογή του τεκμηρίου εμπορικότητας; Είναι δηλ. παράγωγα εξ υποκειμένου εμπορική πράξη;

• Εάν όχι, η πράξη δεν είναι εμπορική.

113

Page 114: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

«Ανίχνευση» εμπορικότητας

ΙΙ. Έμπορος

• Είναι το πρόσωπο που εξετάζουμε έμπορος βάσει του νόμου; Είναι δηλ. έμπορος βάσει του τυπικού συστήματος; Είναι, πχ. αε;

• Εάν όχι, είναι το σύνηθες επάγγελμα του προσώπου αυτού να διενεργεί πρωτότυπα εμπορικές πράξεις; Είναι δηλ. έμπορος βάσει του ουσιαστικού συστήματος;

• Εάν όχι, είναι ομόρρυθμος εταίρος ομόρρυθμης ή ετερόρρυθμης εταιρίας; Έχει δηλ. αποκτήσει με παράγωγο τρόπο την εμπορική ιδιότητα;

• Εάν όχι, το πρόσωπο αυτό δεν είναι έμπορος.

114

Page 115: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

3. Οι έμποροι Ι. Κτήση της εμπορικής ιδιότητας

1. Ουσιαστικές προϋποθέσεις 2. Κτήση της εμπορικής ιδιότητας κατά το τυπικό σύστημα 3. Εμπορική ικανότητα, ασυμβίβαστα, μικροέμπορος 4. Συνέπειες

ΙΙ. Απώλεια της εμπορικής ιδιότητας 1. Εμπορική ιδιότητα κατά το ουσιαστικό σύστημα 2. Εμπορική ιδιότητα κατά το τυπικό σύστημα

ΙΙΙ. Οργάνωση του εμπορικού επαγγέλματος 1. Γενικά 2. Εμπορικά και βιομηχανικά επιμελητήρια 3. Χρηματιστήρια 4. Επαγγελματικές οργανώσεις 5. Δημόσιες αποθήκες και ελεύθερες ζώνες 6. Διεθνής οργάνωση εμπορίου

IV. Εμπορικά βιβλία 1. Εμπορικά και επαγγελματικά βιβλία 2. Τα κατ’ ιδίαν βιβλία 3. Σκοπός τήρησης των βιβλίων 4. Υπόχρεοι προς τήρηση των βιβλίων 5. Τρόπος τήρησης των βιβλίων 6. Συνέπειες τήρησης των βιβλίων

115

Page 116: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 1. Γενικά

Οργάνωση:

• Επιμελητηριακή

• Διεθνής

• Ενώσεων ιδιωτικού δικαίου

116

Page 117: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 2. Εμπορικά & Βιομηχανικά Επιμελητήρια

Τι είναι;

• Υποχρεωτικές, αυτοτελείς και ανεξάρτητες ενώσεις φυσικών και νομικών προσώπων, που ασκούν εμπορική δραστηριότητα σε ορισμένη περιφέρεια.

• Είναι νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και εποπτεύονται από τον Υπουργό Ανάπτυξης

• Διέπονται από το ν. 2081/92, όπως ισχύει.

117

Page 118: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 2. Εμπορικά & Βιομηχανικά Επιμελητήρια

Ποιος είναι ο σκοπός τους;

• Προστασία και η ανάπτυξη του εμπορίου, της βιομηχανίας, της βιοτεχνίας, των επαγγελμάτων, του τομέα παροχής υπηρεσιών και των εξαγωγών, σύμφωνα με τα συμφέροντα και τους στόχους της εθνικής οικονομίας, για την ανάπτυξη και την πρόοδο αυτής, ενώ ασκούν και άλλες συναφείς αρμοδιότητες (πχ. γνωμοδοτικές).

118

Page 119: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 2. Εμπορικά & Βιομηχανικά Επιμελητήρια

Ποιοι συμμετέχουν σε αυτά;

• Τα Μέλη του, τα οποία είναι: οι εγγεγραμμένοι σε αυτό έμποροι (έμποροι με εμπορική κατοικία την περιφέρεια του επιμελητηρίου, υποκαταστήματα ημεδαπών ή αλλοδαπών επιχειρήσεων ευρισκόμενα στην περιφέρεια του επιμελητηρίου κλπ).

119

Page 120: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 2. Εμπορικά & Βιομηχανικά Επιμελητήρια

Πώς ιδρύονται και πώς καταργούνται;

• Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται μετά από πρόταση του Υπουργού

Πού λειτουργούν;

• Σε κάθε νόμο

Πώς διοικούνται;

• Από το Διοικητικό συμβούλιο (δσ), που εκλέγεται από τα μέλη του επιμελητηρίου, και τη Διοικητική Επιτροπή, που εκλέγεται από το δσ, και αποτελείται από τον πρόεδρο, τους 2 αντιπροέδρους, το γενικό γραμματέα και τον οικονομικό επόπτη.

120

Page 121: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 2. Εμπορικά & Βιομηχανικά Επιμελητήρια

Από ποιον εποπτεύονται; • Από τους κατά τόπους νομάρχες, εκτός από τα επιμελητήρια Αθηνών και

Πειραιώς που εποπτεύονται από τον ίδιο τον Υπουργό. Ποιοι είναι οι πόροι τους; • Οι ετήσιες συνδρομές των μελών τους Τι είναι η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων (Κ.Ε.Ε.) ; • Νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου που τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργού

Ανάπτυξης και έχει ως μέλη της όλα τα Επιμελητήρια της χώρας. Σκοπός της Κ.Ε.Ε. είναι η εκπροσώπηση των Ελληνικών Επιμελητηρίων στο εξωτερικό, η μελέτη θεμάτων ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας και η παροχή προς τις δημόσιες αρχές γνωμοδοτήσεων για κάθε θέμα που είναι σχετικό με τους σκοπούς των Επιμελητηρίων.

Ποιες οι συνέπειες σε περίπτωση παράβασης διατάξεων του νόμου για τα επιμελητήρια; • Διοικητικές κυρώσεις • Πειθαρχικές κυρώσεις που επιβάλλονται από το πειθαρχικό συμβούλιο του

επιμελητηρίου για πειθαρχικά παραπτώματα των μελών του.

121

Page 122: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 16ο

Τα Εμπορικά & Βιομηχανικά Επιμελητήρια είναι:

α) νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που συστήνονται από τα μέλη τους και εποπτεύονται από τον Υπουργό Εσωτερικών

β) νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου που συστήνονται και εποπτεύονται από τον Υπουργό Εσωτερικών

γ) νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που συστήνονται από τα μέλη τους και εποπτεύονται από τον Υπουργό Ανάπτυξης δ) νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου που συστήνονται και εποπτεύονται από τον Υπουργό Ανάπτυξης

122

Page 123: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 2. Εμπορικά & Βιομηχανικά Επιμελητήρια

Άλλα επιμελητήρια;

Ναυτιλιακό επιμελητήριο, ξενοδοχειακό επιμελητήριο κλπ.

123

Page 124: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 3. Χρηματιστήρια (α. Αξιών-Παραγώγων, β. Εμπορευμάτων)

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ Χ.Α.Α. • Το χρηματιστηριακό σύστημα των νόμων 3632/1928 και 1806/1988 ως σύστημα

μονοπωλιακού χαρακτήρα. • Είχε μοναδική οργανωμένη αγορά τη χρηματιστηριακή αγορά αξιών που τελούσε υπό

τη διαχείρισή του. • Μέλη του ΧΑ ήταν οι χρηματιστές (ν. 3632/28) και εν συνεχεία οι ΑΧΕ και οι τράπεζες

(Έμποροι). • Ο έντονος μονοπωλιακός χαρακτήρας του ελληνικού συστήματος έθετε φραγμό στην

ίδρυση και λειτουργία άλλων χρηματιστηρίων και οργανωμένων αγορών στην Ελλάδα. • Υπό το πλαίσιο αυτό, το χρηματιστηριακό σύστημα λειτούργησε για πολλά χρόνια

εντασσόμενο στον τομέα του δημοσίου δικαίου. • Το Χ.Α.Α. αποτελούσε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου (άρθρο 1 ν. 3632) με έντονο

κανονιστικό ρόλο στα θέματα λειτουργίας του. Από το καθεστώς αυτό απογαλακτίστηκε μετά από σειρά θεσμικών πρωτοβουλιών, ιδίως με το ν. 2324/1995 (άρθρο 1), με τον οποίο μετετράπη σε ανώνυμη εταιρία, και στην τελική του φάση με το ν. 3152/2003 (άρθρο 15 παρ. 3), αλλά και το ν. 3606/2007, σύμφωνα με τους οποίους «το Χ.Α. απολαμβάνει, ως ανώνυμη εταιρία, διοικητικής και οικονομικής αυτονομίας και δεν υπάγεται στις διατάξεις που προβλέπουν οποιουσδήποτε περιορισμούς για τα νομικά πρόσωπα του δημοσίου τομέα.».

124

Page 125: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 3. Χρηματιστήρια (α. Αξιών-Παραγώγων, β. Εμπορευμάτων)

• Βασικός κανόνας, τον οποίο ακολουθούσε κατά πάγια πρακτική το ελληνικό χρηματιστηριακό σύστημα, ήταν ο κανόνας της συγκέντρωσης.

• Ο κανόνας θεμελιώθηκε με το άρθρο 15 του ν. 3632/1928 «απαγορεύεται και είναι άκυρη η εξωχρηματιστηριακή μεταβίβαση κινητών αξιών εισηγμένων προς διαπραγμάτευση στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, με ή χωρίς ειδικές συμφωνίες, ενδεικτικά με πίστωση του τιμήματος, συμφωνία εξώνησης και επαναγοράς.».

125

Page 126: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 3. Χρηματιστήρια (α. Αξιών-Παραγώγων, β. Εμπορευμάτων)

• Η κατάλυση του κανόνα της συγκέντρωσης – Οδηγία MiFID - ν. 3606/2007: – καταργεί τους κανόνες περί απαγόρευσης των εξωχρηματιστηριακών

μεταβιβάσεων και συναλλαγών (ν.3632/28, ν. 1806/88)

– παρέχει τη δυνατότητα εισηγμένοι στο Χ.Α. τίτλοι να μπορούν πλέον να «κυκλοφορούν» ελεύθερα και εκτός της χρηματιστηριακής αγοράς.

• Οι επαγγελματίες διαμεσολαβητές του χώρου (ΕΠΕΥ, πιστωτικά ιδρύματα) δεν είναι πλέον υποχρεωμένοι να διενεργούν τις συναλλαγές τους στο Χ.Α. αλλά μπορούν να τις διενεργούν και εκτός της σχετικής αγοράς.

• Το Χ.Α. παύει να αποτελεί το μοναδικό «μηχανισμό διαμόρφωσης τιμών» (price formation process) για τους εισηγμένους τίτλους και εν γένει για τα επενδυτικά προϊόντα των αγορών του, αφού οι αγοραίες τιμές επ’ αυτών μπορούν πλέον να διαμορφώνονται και στο ευρύτερο περιβάλλον της «εξωχρηματιστηριακής αγοράς».

126

Page 127: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 3. Χρηματιστήρια (α. Αξιών-Παραγώγων, β. Εμπορευμάτων)

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ Χ.Π.Α. • Στα πρότυπα του χρηματιστηριακού συστήματος του Χ.Α.Α. κινήθηκε σε μεγάλο

βαθμό και το σύστημα του Χρηματιστηρίου Παραγώγων Αθηνών (Χ.Π.Α.), το οποίο ιδρύθηκε το 1999 κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του ν. 2533/1997, εμφανίζοντας και αυτό έντονο χαρακτήρα μονοπωλιακού και συγκεντρωτικού συστήματος.

• το Χ.Π.Α. ιδρύθηκε και λειτούργησε μέχρι την με συγχώνευση απορρόφησή του από το Χ.Α.Α. (2002) ως διαχειριστής της οργανωμένης αγοράς παραγώγων. Η αγορά αυτή και ο διαχειριστής της λειτουργούσαν μονοπωλιακά, περιορίζοντας έτσι κάθε δυνατότητα ίδρυσης και λειτουργίας άλλων σχετικών υποδομών αγοράς στην Ελλάδα.

• Σε αντίθεση με το Χ.Α.Α., το Χ.Π.Α., από την ίδρυσή του λειτουργούσε ως ανώνυμη εταιρία, η οποία πάντως δεν απολάμβανε πλήρους διοικητικής αυτονομίας , ενώ επίσης είχε τα χαρακτηριστικά της κανονιστικής διοίκησης . Συγχωνευόμενο το 2002 με το Χ.Α.Α., το οποίο κατόπιν τούτου μετονομάστηκε σε Χ.Α., ως διαχειριστής πέραν της χρηματιστηριακής αγοράς αξιών και της αγοράς παραγώγων του Χ.Π.Α., υπήχθη στη συνέχεια στο καθεστώς της πλήρους ιδιωτικοποίησης του χρηματιστηριακού συστήματος που εισήχθη με το ν. 3152/2003 και ολοκληρώθηκε με το ν. 3606/2007.

127

Page 128: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 3. Χρηματιστήρια (α. Αξιών-Παραγώγων, β. Εμπορευμάτων)

Το ΧΑ ως Διαχειριστής της Αγοράς Αξιών και της Αγοράς Παραγώγων - Πρόσβαση στις Αγορές του Χ.Α. • Πρόσβαση στις Αγορές του Χ.Α. έχουν τα Μέλη σε τοπική ή

εξ αποστάσεως βάση. • Τα Μέλη διακρίνονται σε Μέλη της Αγοράς Αξιών και Μέλη

της Αγοράς Παραγώγων. • Η ιδιότητα του Μέλους κτάται ανά Αγορά μετά από άδεια

του Χ.Α. • Η απόκτηση της ιδιότητας του Μέλους παρέχει το δικαίωμα

πρόσβασης στην Αγορά προς διενέργεια συναλλαγών για λογαριασμό πελατών ή για ίδιο λογαριασμό.

• Το μετοχικό κεφάλαιο των Μελών (πχ. για διενέργεια συναλλαγών πελατείας) ανέρχεται σε 1.000.000€.

128

Page 129: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 3. Χρηματιστήρια (α. Αξιών-Παραγώγων, β. Εμπορευμάτων)

• Το Χ.Α. δέχεται ως Μέλη τράπεζες ή Ε.Π.Ε.Υ. που έχουν την άδεια εκτέλεσης εντολών για λογαριασμό πελατών ή διαπραγμάτευσης για ίδιο λογαριασμό (αρθ.4 ν. 3606/2007):

• α) με καταστατική έδρα στην Ελλάδα ή

• β) με υποκατάστημα στην Ελλάδα, εάν πρόκειται για Ε.Π.Ε.Υ. άλλου, εκτός Ελλάδος, Κράτους Μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή Τρίτου Κράτους, ή

• γ) εξ αποστάσεως, εάν πρόκειται για Ε.Π.Ε.Υ. άλλου, εκτός Ελλάδος, Κράτους Μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

129

Page 130: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 3. Χρηματιστήρια (α. Αξιών-Παραγώγων, β. Εμπορευμάτων)

• Το Χ.Α. εποπτεύεται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (ΕΚ)

• Η ΕΚ αποτελεί την εθνική αρχή που είναι αρμόδια για την εποπτεία του τρόπου λειτουργίας της ελληνικής κεφαλαιαγοράς. Είναι νπδδ.

130

Page 131: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 17ο

Οι αγοραπωλησίες σε μετοχές, εισηγμένες στο ΧΑ:

α) πρέπει βάσει της ελληνικής νομοθεσίας να γίνονται αποκλειστικώς και μόνο μέσω των χρηματιστηριακών αγορών του ΧΑ (χρηματιστηριακώς)

β) πρέπει βάσει της ελληνικής νομοθεσίας να γίνονται αποκλειστικώς και μόνο μέσω Μελών του ΧΑ, χρηματιστηριακώς ή και εξωχρηματιστηριακώς

γ) μπορεί να γίνονται τόσο χρηματιστηριακώς όσο και εξωχρηματιστηριακώς

δ) μπορεί να γίνονται εξωχρηματιστηριακώς μόνο εφόσον δεν είναι δυνατό να γίνουν στο ΧΑ (χρηματιστηριακώς)

131

Page 132: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 18ο

Το Μέλη του ΧΑ:

α) πρέπει να έχουν καταστατική έδρα στην Ελλάδα

β) πρέπει είτε να έχουν καταστατική έδρα στην Ελλάδα είτε να λειτουργούν σε αυτή με τη μορφή υποκαταστήματος

γ) εφόσον είναι αλλοδαπά, έχουν δικαίωμα να λειτουργούν στην Ελλάδα μέσω υποκαταστήματος ή εξ αποστάσεως

δ) εφόσον είναι αλλοδαπά, δεν μπορεί να λειτουργούν στην Ελλάδα εξ αποστάσεως, αλλά μόνο με τη μορφή υποκαταστήματος

132

Page 133: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 3. Χρηματιστήρια (α. Αξιών-Παραγώγων, β. Εμπορευμάτων)

Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων

• Νπδδ – ν.δ. 2/10.11.1923

• Πειραιά – Θεσσαλονίκης – περιέπεσαν όμως σε αχρησία…

133

Page 134: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 4. Επαγγελματικές οργανώσεις

Τι είναι;

• Οργανώσεις εμπόρων, βιοτεχνών, επαγγελματιών, αυτοκινητιστών που είναι νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και ασχολούνται με την προαγωγή των συμφερόντων των μελών τους.

134

Page 135: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 5. Δημόσιες αποθήκες & ελεύθερες ζώνες

Σε τι αποσκοπούν οι δημόσιες αποθήκες; • Φύλαξη και συντήρηση εμπορευμάτων και προϊόντων και εγχάρτωση – τιτλοποίησή τους σε αξιόγραφα

(εμπορευματόγραφα), που ονομάζονται αποθετήρια ή ενεχυρόγραφα. • Μεταβίβαση εμπορευμάτων με μεταβίβαση αποθετηρίου Τι είναι το αποθετήριο; • Αποθετήριο: αξιόγραφο που εκδίδεται με την κατάθεση των κάθε φύσεως εμπορευμάτων στις αποθήκες

και την καταβολή των τελών φύλαξης και το οποίο δεν αποδεικνύει απλώς την παραλαβή τους προς φύλαξη αλλά ενσωματώνει και το δικαίωμα διάθεσης – μεταβίβασης αυτών με μόνη τη μεταβίβαση του αποθετηρίου.

• Ευθύνη αποθήκης έναντι του κομιστή του αποθετηρίου για καλή φύλαξη των εμπορευμάτων και για τυχόν αναγραφόμενες σε αυτό ιδιότητες ακόμη και αν δεν υπήρχαν στο εμπόρευμα εφόσον ο τρίτος – κομιστής είναι καλόπιστος.

• Αντίστοιχο έγγραφο είναι το ενεχυρόγραφο Γενικά χαρακτηριστικά τίτλων αποθηκών • Εκδίδονται με ημερομηνία λήξης της προθεσμίας φύλαξης • Με το πέρας της ημερομηνίας ή αποθήκη μπορεί να εκποιήσει τα εμπορεύματα σε δημόσιο

πλειστηριασμό. Τι είναι οι Ελεύθερες ζώνες ; • Ορισμένα τμήματα λιμένων τα οποία διαχωρίζονται για τη διευκόλυνση του διαμετακομιστικού εμπορίου

τα οποία θεωρούνται τόποι στους οποίους δεν εφαρμόζεται η τελωνειακή νομοθεσία ή τόποι εκτός τελωνειακής ζώνης (Για την Ελλάδα, Πειραιάς – Θεσσαλονίκη).

• Για τα εμπορεύματα που αποταμιεύονται στην ελεύθερη ζώνη του ΟΛΠ εκδίδονται αντίστοιχη τίτλοι.

135

Page 136: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Οργάνωση εμπορικού επαγγέλματος 6. Διεθνής οργάνωση εμπορίου

• Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο Παρισιού – Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο του Επιμελητηρίου

• Ο.Ο.Σ.Α.

• Δ.Ν.Τ. – Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) ("IMF“): διεθνής οργανισμός ο

οποίος επιβλέπει το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα παρακολουθώντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες και τα ισοζύγια πληρωμών και προσφέροντας οικονομική και τεχνική βοήθεια όταν του ζητηθεί. Το ΔΝΤ ιδρύθηκε το 1945 στην Ουάσιγκτον, κατόπιν συνομολόγησης 29 Χωρών. Η ίδρυση του Οργανισμού αυτού είχε προπαρασκευαστεί κατά τη Διεθνή Νομισματική και Χρηματοδοτική Συνδιάσκεψη που συνήλθε στο Μπρέτον Γουντς, του Νιού Χαμσάιρ των ΗΠΑ, ενάμισι χρόνο πριν. Έδρα του Οργανισμού ορίσθηκε η Ουάσιγκτον ως πρωτεύουσα της χώρας με το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής. 136

Page 137: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

3. Οι έμποροι Ι. Κτήση της εμπορικής ιδιότητας

1. Ουσιαστικές προϋποθέσεις 2. Κτήση της εμπορικής ιδιότητας κατά το τυπικό σύστημα 3. Εμπορική ικανότητα, ασυμβίβαστα, μικροέμπορος 4. Συνέπειες

ΙΙ. Απώλεια της εμπορικής ιδιότητας 1. Εμπορική ιδιότητα κατά το ουσιαστικό σύστημα 2. Εμπορική ιδιότητα κατά το τυπικό σύστημα

ΙΙΙ. Οργάνωση του εμπορικού επαγγέλματος 1. Γενικά 2. Εμπορικά και βιομηχανικά επιμελητήρια 3. Χρηματιστήρια 4. Επαγγελματικές οργανώσεις 5. Δημόσιες αποθήκες και ελεύθερες ζώνες 6. Διεθνής οργάνωση εμπορίου

IV. Εμπορικά βιβλία 1. Εμπορικά και επαγγελματικά βιβλία 2. Τα κατ’ ιδίαν βιβλία 3. Σκοπός τήρησης των βιβλίων 4. Υπόχρεοι προς τήρηση των βιβλίων 5. Τρόπος τήρησης των βιβλίων 6. Συνέπειες τήρησης των βιβλίων

137

Page 138: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Εμπορικά βιβλία

Τήρηση από εμπόρους υποχρεωτικών και προαιρετικών βιβλίων βάσει του ΕμπΝ, του ΚΒΣ ή άλλων νόμων.

138

Page 139: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Εμπορικά βιβλία

• Υποχρεωτικά εμπορικά βιβλία του ΕμπΝ:

– Ημερολόγιο

– Βιβλίο αντιγραφής επιστολών

– Βιβλίο απογραφής

139

Page 140: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Εμπορικά βιβλία

Ημερολόγιο: • Το εμπορικό βιβλίο στο οποίο ο έμπορος καταγράφει

καθημερινά όλες τις πράξεις του (εισπράξεις, πληρωμές, χρέη, εμπορικές εργασίες, συμβάσεις κλπ), περιλαμβανομένων και των αστικών πράξεων (πχ. αγορά οικοπέδου) και των οικογενειακών του δαπανών (1 φορά το μήνα).

• Λόγος καταγραφής πέραν των εμπορικών και των αστικών και οικιακών δαπανών, ο μη διαχωρισμός της εμπορικής από τη μη εμπορική περιουσία και η αποφυγή εμφάνισης εμπορικών δαπανών ως αστικών (υπερχρέωσης) χάριν προστασίας των δανειστών του εμπόρου.

• Η ρύθμιση αυτή του ημερολογίου δεν αφορά τις εμπορικές εταιρίες οι οποίες μόνο σε δαπάνες για την εμπορική τους δραστηριότητα μπορούν να προβαίνουν .

140

Page 141: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Εμπορικά βιβλία

Βιβλίο αντιγραφής επιστολών: • Το εμπορικό βιβλίο στο οποίο ο έμπορος

καταγράφει περιλήψεις των επιστολών που λαμβάνει ή αποστέλλει.

• Στην έννοια της επιστολής περιλαμβάνονται τα τηλετυπικά μηνύματα (telex), τα τηλεγραφήματα και τα τηλεομοιοτυπικά μηνύματα (telefax).

• Ο έμπορος πρέπει να κρατά αντίγραφα των επιστολών που λαμβάνει και των επιστολών που στέλνει.

141

Page 142: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Εμπορικά βιβλία

Βιβλίο απογραφής: • Το εμπορικό βιβλίο στο οποίο ο έμπορος καταγράφει

περιουσιακά στοιχεία του ως έχουν στο τέλος κάθε ημερολογιακού έτους.

• Ειδικότερα, καταγράφονται τα περιουσιακά στοιχεία που προορίζονται ή χρησιμεύουν στην άσκηση του εμπορίου και δεν καταχωρούνται τα υπόλοιπα «ιδιωτικά» περιουσιακά στοιχεία του.

• Πρόκειται για τη λεγόμενη ετήσια απογραφή των κινητών και ακίνητων πραγμάτων του εμπόρου.

• Διαφορετικός από την απογραφή είναι ο ισολογισμός, που συντάσσεται από μη ατομικά εμπορευόμενους εμπόρους, πχ. από αε, με τον οποίο αντιπαρατίθενται το ενεργητικό και το παθητικό ώστε να διεξαχθεί το λογιστικό υπόλοιπο.

• Ο ισολογισμός βασίζεται στην απογραφή. 142

Page 143: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Εμπορικά βιβλία

• Υποχρεωτικά εμπορικά βιβλία του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων (ΚΒΣ): – Ποιοι πρέπει να τα τηρούν;

• Ημεδαπά ή αλλοδαπά, φυσικά ή νομικά πρόσωπα που ασκούν μέσα στην ελληνική επικράτεια, βιομηχανική ή άλλη επιχείρηση και γενικά οποιοδήποτε κερδοσκοπικό, βιοποριστικό ή ελευθέριο επάγγελμα (επιτηδευματίες) εκτός εάν παρέχουν αποκλειστικά έμμισθες υπηρεσίες

– Ποια είναι τα βιβλία αυτά; • Το είδος τους καθορίζεται ανάλογα με το αντικείμενο των εργασιών, τη νομική

μορφή του επιτηδευματία, το ύψος των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του. • Διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες: πχ. για αε

– βιβλίο εσόδων – εξόδων – Βιβλία αποθήκης, παραγωγής – κοστολογίου – Βιβλίο πρακτικών γενικής συνέλευσης και πρακτικών συνεδριάσεων διοικητικού συμβουλίου

(στις αε)

– Ποια η σχέση βιβλίων ΕμπΝ και ΚΒΣ; • Αν τα βιβλία του ΚΒΣ ως βιβλία της φορολογικής νομοθεσίας που υποχρεούται να

τηρεί ο έμπορος έχουν το ίδιο περιεχόμενο με αυτά του ΕμπΝ, δεν είναι απαραίτητη η τήρησή τους 2 φορές.

• Η τήρηση όμως μόνο των εμπορικών βιβλίων, τα οποία δεν τηρούνται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του φορολογικού δικαίου, δεν καλύπτει την υποχρέωση του εμπόρου από το φορολογικό δίκαιο.

143

Page 144: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Εμπορικά βιβλία

• Σκοπός τήρησης των βιβλίων

– Αρχή δημοσιότητας – απεικόνιση της οικονομικής κατάστασης του εμπόρου και της εμπορικής επιχείρησης

– ΕμπΝ:

• Διευκόλυνση ιδιωτικών εμπορικών συναλλαγών

– Άλλοι ειδικοί νόμοι

• Διευκόλυνση ειδικών συναλλαγών

• Άσκηση κρατικής εποπτείας

– ΚΒΣ:

• Διευκόλυνση ελέγχου φορολογητέας ύλης

144

Page 145: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Εμπορικά βιβλία

Υπόχρεοι τήρησης • Κάθε έμπορος

– Εάν η εμπορική εταιρία δεν έχει νομική προσωπικότητα, πχ. αφανής εταιρία, συμπλοιοκτησία, υπόχρεος τήρησης είναι ο κάθε εταίρος (εμφανής, συμπλοιοκτήτης, αντίστοιχα) ξεχωριστά

– Στην κοινοπραξία* 2 εμπόρων που δεν έχει νομική προσωπικότητα όμως, χρησιμοποιεί βιβλία η κοινοπραξία σαν να είχε νομική προσωπικότητα

• Έναρξη τήρησης – Με την έναρξη του επαγγέλματος (ουσιαστικό σύστημα) – Με την απόκτηση της εμπορικής ιδιότητας (τυπικό σύστημα) *(Η Κοινοπραξία αποτελεί ένωση προσώπων, φυσικών ή νομικών, δια της οποίας επιδιώκεται με κοινά μέσα κοινός σκοπός. Ο επιδιωκόμενος σκοπός της Κοινοπραξίας (και συνακόλουθα και η διάρκειά της) διαφέρει από εκείνο των λοιπών εταιρικών τύπων κατά την έννοια ότι δεν είναι διαρκής αλλά μοναδικός και συνδέεται συνήθως άμεσα με ορισμένο έργο. Για τη σύσταση Κοινοπραξίας απαιτείται έγγραφος τύπος, αρκεί όμως ιδιωτικό έγγραφο).

145

Page 146: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Εμπορικά βιβλία

Τρόπος τήρησης των βιβλίων (προς αποφυγή κινδύνου καταδολίευσης δανειστών – κινδύνου αλλοίωσης γνησιότητας οικονομικής εικόνας εμπόρου)

• Αρίθμηση, μονογραφή, θεώρηση από οικονομικό έφορο (αρθ.11ΕμπΝ)

• Βιβλίο απογραφής & ημερολόγιο: «ετήσια» μονογράφηση και θεώρηση

• Σύνταξη κατά χρονολογική τάξη, χωρίς άγραφα διαστήματα, χάσματα ή παραπομπές στο περιθώριο (αρθ.10παρ.2ΕμπΝ)

• Τήρηση βιβλία ΕμπΝ υποχρεωτικώς για 10 έτη κατ’ ελάχιστον.

146

Page 147: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Εμπορικά βιβλία

• Προαιρετικά βιβλία

– Βιβλία απαραίτητα για την καλύτερη άσκηση από τον έμπορο της εμπορικής του δραστηριότητας

– Πχ. βιβλία συναλλαγματικών, επιταγών, αποθήκης, ταμείου κλπ.

147

Page 148: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Εμπορικά βιβλία

Συνέπειες τήρησης των υποχρεωτικών βιβλίων • Αν και ιδιωτικά έγγραφα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως

αποδεικτικό μέσο υπέρ του εκδότη-εμπόρου που τα τηρεί, κατ’ εξαίρεση του κανόνα που ισχύει για τα ιδιωτικά έγγραφα και ορίζει ότι τα έγγραφα αποδεικνύουν κατά του εκδότη.

• Μεταξύ των εμπόρων, αποτελούν πλήρη απόδειξη για όσα αναφέρονται σε αυτά, επιτρέπεται όμως η ανταπόδειξη από τον άλλο έμπορο.

• Μεταξύ εμπόρου και μη εμπόρου, αποτελούν πλήρη απόδειξη υπέρ του εμπόρου (και κατά του μη εμπόρου) μόνο για το μέγεθος της απαίτησης (την ύπαρξή της θα πρέπει να αποδείξει ο έμπορος με άλλο τρόπο) και μόνο για χρονικό διάστημα 1ος έτους από την εγγραφή.

• Αν όμως ο οφειλέτης-έμπορος έχει υπογράψει τα εμπορικά βιβλία του δανειστή-εμπόρου, τότε δεν υπάρχουν οι παραπάνω περιορισμοί και τα βιβλία αποτελούν πλήρη απόδειξη και για την ύπαρξη της απαίτησης και χωρίς χρονικό περιορισμό. 148

Page 149: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Παράδειγμα 1ο

Βιβλιάριο καταθέσεως ταμιευτηρίου:

• Απόδειξη καταθέσεως χρημάτων • Το εκδίδει και παραδίδει στον καταθέτη η Τράπεζα και σε αυτό

απεικονίζεται από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή της, τόσο η αρχική κατάθεση, όσο και οι μεταγενέστερες καταθέσεις ή αναλήψεις χρημάτων, με βάση τα γραμμάτια καταθέσεως και αναλήψεως χρημάτων, που ο καταθέτης υπογράφει και διατηρούνται στο αρχείο της τράπεζας και στη μνήμη του ηλεκτρονικού υπολογιστή.

• Το βιβλιάριο αυτό, έστω και αν δεν φέρει υπογραφή του αρμόδιου υπαλλήλου της οφειλέτριας τράπεζας ή δεν απεικονίζει την πραγματικότητα λόγω καταθέσεως χρημάτων στο λογαριασμό του δικαιούχου ή αναλήψεως χρημάτων από αυτόν χωρίς τη χρήση του βιβλιαρίου που ενημερώνεται με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, εξομοιώνεται (αρθ.443 εδ.3 ΚΠολΔ), με ιδιωτικό έγγραφο και αποτελεί πλήρη απόδειξη για όσα γεγονότα και πράγματα αναγράφει (με μηχανική απεικόνιση) (αρθ.448 παρ.2 ΚΠολΔ), επιτρέπεται δε μόνο ανταπόδειξη κατά της αληθείας των εγγραφών αυτών.

149

Page 150: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Παράδειγμα 2ο

Σύμβαση αλληλόχρεου λογαριασμού (προς εξυπηρέτηση χορηγούμενης πίστωσης από τράπεζα) • Η δικονομική σύμβαση μεταξύ του οφειλέτη και της δανείστριας τράπεζας, ότι

το ύψος της οφειλής του προς αυτήν θα αποδεικνύεται από αποσπάσματα των εμπορικών βιβλίων της τελευταίας, με την οποία αυτά αναγορεύονται σε αποδεικτικό μέσο (αν και δεν προβλέπονται από τις διατάξεις των άρθρων 444 παρ.1 και 448 παρ.1 ΚΠολΔ ή από άλλη διάταξη νόμου και επομένως χωρίς αυτή τη δικονομική σύμβαση δεν έχουν αποδεικτική δύναμη), δεν προσκρούει κατά το μέρος της αυτό στην δημόσια τάξη και γι` αυτό είναι έγκυρη. Επομένως, η τράπεζα έγκυρα αποδεικνύει με το απόσπασμα των εμπορικών βιβλίων της, στο οποίο εμφανίζεται όλη η κίνηση του λογαριασμού από την υπογραφή της σύμβασης πίστωσης μέχρι το κλείσιμό της, ότι ο σχετικός λογαριασμός έκλεισε με ορισμένο υπόλοιπο. Σε κάθε περίπτωση επιτρέπεται στον οφειλέτη να ανταποδείξει ότι το κατάλοιπο του λογαριασμού είναι διαφορετικό και όχι το εμφανισθέν στο απόσπασμα που προσκόμισε η τράπεζα-αιτούσα και κάθε όρος περί του αντιθέτου είναι άκυρος. Δεν αρκεί όμως η γενική αμφισβήτηση της ακρίβειας του λογαριασμού αλλά απαιτείται ανταπόδειξη ως προς συγκεκριμένα κονδύλια.

150

Page 151: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Παράδειγμα 3ο

Τριπλότυπα πινακίδια εκτέλεσης χρηματιστηριακών εντολών Κατά το αρ. 444 στοιχ. 1 του ΚΠολΔ ως ιδιωτικά έγγραφα θεωρούνται και τα βιβλία, που έμποροι και επαγγελματίες τηρούν κατά τον Εμπορικό Νόμο ή άλλες διατάξεις. Τέτοιο βιβλίο είναι και κατά το αρ. 12 του ν. 3632/1928 "περί Χρηματιστηρίων Αξιών", όπως το αρ. αυτό τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με τα αρ. 4 παρ. 1 και 5 παρ. 1 του ν. 2341/1940, βιβλιάριο τριπλοτύπων πινακιδίων ή πινακιδίων εκτελέσεως εντολών, προορισμένων όπως από κάθε πινακίδιο το μεν πρώτο τμήμα παραδίδεται, εντός 24 ωρών από της συναλλαγής, από τον χρηματιστή στον εντολέα, το δε δεύτερο εντός της ημέρας της συνάψεως της συναλλαγής στον επόπτη και το τρίτο να κρατείται από αυτόν (Η αποδεικτική δύναμη του εμπορικού αυτού βιβλίου ρυθμίζεται από την παραπάνω διάταξη του ν. 3632/1928 σε συνδυασμό με τα αρ. 448 παρ. 1,336 παρ. 3 και 339 του ΚΠολΔ). Ειδικότερα, τα πινακίδια αυτά παρέχουν πλήρη απόδειξη του περιεχομένου τους σε βάρος του εκδότη χρηματιστή και υπέρ του παραγγελέα της χρηματιστηριακής συναλλαγής, ενώ όσον αφορά την αποδεικτική δύναμη υπέρ του εκδότη, το αρ. 12 παρ. 2 του ν. 3632/1928 εξοπλίζει το πινακίδιο εκτέλεσης εντολής, που παραδίδεται στον παραγγελέα με πλήρη αποδεικτική δύναμη υπέρ του χρηματιστή, αν ο λήπτης είχε παράσχει γραπτή εντολή συναλλαγής και δεν αμφισβητήσει κατά τα λοιπά το περιεχόμενό του μέσα σε 24 ώρες από τη λήψη του.

151

Page 152: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Εμπορικά βιβλία

Παράβαση υποχρέωσης τήρησης των βιβλίων (πχ.

ελλιπής τήρηση, μη αποτύπωση της αληθινής οικονομικής εικόνας)

• Εάν υπήρχε δόλος (πχ. παραποίηση, απόκρυψη, αλλοίωση) & χρεωκοπία-πτώχευση: δόλια χρεωκοπία (ποινή φυλάκισης τουλαχ. 2 έτη & χρηματική ποινή)

• Εάν δεν υπήρχε δόλος: απλή χρεωκοπία (ποινή φυλάκισης μέχρι 2 έτη)

• Παραβάσεις ΚΒΣ: διοικητικά πρόστιμα

• Στερούνται αποδεικτικής δύναμης εφόσον δεν έχουν τηρηθεί σύμφωνα με το νόμο

152

Page 153: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Εμπορικά βιβλία

Ανακοίνωση – εμφάνιση βιβλίων Επίδειξη βιβλίων στον έχοντα έννομο συμφέρον (έμπορο ή μη) προς απόδειξη συναλλαγών με τον έμπορο. α. Ανακοίνωση [Α] βιβλίων • Γνωστοποίηση συνόλου εγγραφών στον έχοντα έννομο συμφέρον είτε στο πλαίσιο

δίκης είτε εξώδικα • Μόνο όμως στις εξής περιοριστικά προβλεπόμενες περιπτώσεις:

– Κληρονομική διαδοχή (ανακοίνωση μετά από αίτημα των κληρονόμων) – Κοινότητα υπαρχόντων (κοινά δικαιώματα που τα μοιράζονται περισσότεροι, ανακοίνωση στον

καθένα από αυτούς) – Λύση εταιρίας (ανακοίνωση στους εταίρους) – Πτώχευση εμπόρου (ανακοίνωση στους πιστωτές)

β. Εμφάνιση [Ε] βιβλίων • Γνωστοποίηση σε τρίτο, μέρους των εγγραφών που έχουν γίνει στα βιβλία αυτά • Γνωστοποίηση μόνο στο πλαίσιο δίκης όπου διάδικος είναι ο έμπορος του οποίου τα

βιβλία ζητούνται να εμφανιστούν • Ποιος μπορεί να ζητήσει την εμφάνιση; ο ίδιος ο έμπορος, ο αντίδικος του,

αυτεπάγγελτα το δικαστήριο γ. Διαφορές Α – Ε • Η Α αφορά το σύνολο των εγγραφών ενώ η Ε μόνο ένα μέρος • Η Α μπορεί να γίνει είτε στο πλαίσιο δίκης είτε εξώδικα ενώ η Ε μόνο στο πλαίσιο δίκης • Η Α προβλέπεται μόνο για ορισμένους λόγους ενώ η Ε για οποιοδήποτε λόγο.

153

Page 154: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 19ο

Στη δίκη αγωγής διαζυγίου η ενάγουσα σύζυγος ζητά από τον εναγόμενο σύζυγο τα εμπορικά του βιβλία προκειμένου να εκτιμηθεί από το δικαστήριο η οικονομική κατάσταση του εναγομένου. Ο εναγόμενος όμως αρνείται να τα προσκομίσει ισχυριζόμενος ότι δεν έχει δικαίωμα να τα ζητήσει η ενάγουσα – αντίδικος. Αξιολογήστε τον ισχυρισμό του εναγομένου.

154

Page 155: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 20ο

Τα υποχρεωτικά εμπορικά βιβλία:

α) είναι δημόσια βιβλία διότι για να είναι έγκυρα απαιτείται η θεώρηση και η μονογράφησή τους από δημόσια αρχή

β) είναι δημόσια βιβλία διότι εάν τηρηθούν σύμφωνα με τον τύπο που επιβάλλει ο νόμος παρέχουν σε δικαστήριο πλήρη απόδειξη υπέρ του εκδότη τους

γ) είναι ιδιωτικά έγγραφα με εκδότη-συντάκτη τους τον έμπορο που τα τηρεί και όχι τη δημόσια αρχή που απλώς τα θεωρεί

δ) είναι ιδιωτικά έγγραφα που παρέχουν πλήρη απόδειξη μόνο δικαστικώς και όχι εκτός δίκης

155

Page 156: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

1. Σύμβαση πώλησης και εμπορική πώληση 2. Εμπορική πώληση και καταναλωτική πώληση 3. Μορφές και όροι εμπορικών πωλήσεων 4. Σύμβαση της Χάγης του 1985 για το δίκαιο που εφαρμόζεται στις πωλήσεις 5. Διεθνείς πωλήσεις κινητών πραγμάτων

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία 1. Έννοια 2. Δικαιώματα, υποχρεώσεις, αμοιβή 3. Λύσης της σύμβασης της εμπορικής αντιπροσωπείας

ΙΙΙ. Αλληλόχρεος λογαριασμός IV. Σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης V. Χρονομεριστική μίσθωση VI. Τραπεζικές εργασίες 1. Γενικά 2. Σύμβαση factoring – forfaiting 3. Ενέγγυα τραπεζική πίστωση 4. Εγγυητική επιστολή 5. Κατάθεση χρημάτων σε τράπεζα VII. Σύμβαση δικαιοχρησίας (franchising) VIII. Εμπορική εντολή και παραγγελία 1. Εμπορική εντολή 2. Σύμβαση παραγγελίας IX. Μεταφορά 1. Θαλάσσια 2. Αεροπορική 3. Σιδηροδρομική 4. Οδική μεταφορά πραγμάτων X. Χρηματιστηριακές συναλλαγές 1. Συναλλαγές στα Χρηματιστήρια Εμπορευμάτων 2. Συναλλαγές στο Χρηματιστήριο Αθηνών & στην Κεφαλαιαγορά

156

Page 157: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

1. Σύμβαση πώλησης και εμπορική πώληση

• Πώληση ΑΚ (αρθ513-572): Μεταβίβαση

κυριότητας κινητού ή ακινήτου πράγματος έναντι τιμήματος & υποχρέωση παράδοσης αυτού στον αγοραστή.

– Δικαιώματα αγοραστή (πχ. σε περίπτωση νομικών ή πραγματικών ελαττωμάτων, έξοδα για παράδοση και παραλαβή, πίστωση τιμήματος κλπ).

• Η πώληση ΑΚ αφορά και πωλήσεις ως εμπορικές πράξεις για 1 τουλάχιστον από τους συμβαλλόμενους

157

Page 158: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

1. Σύμβαση πώλησης και εμπορική πώληση

Εμπορική πώληση - Γίνεται :

• Με ομοιόμορφους γενικούς όρους συναλλαγών

• Με διάφορους τύπους εμπορικών πωλήσεων

• Με διεθνείς εμπορικούς όρους

• Κατά κανόνα από απόσταση

Όλα αυτά διαμορφώνουν το ιδιαίτερο δίκαιο της σύμβασης εμπορικής πώλησης

158

Page 159: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

1. Σύμβαση πώλησης και εμπορική πώληση

Σε τι αποβλέπουν οι ειδικές ρυθμίσεις της «εμπορικής πώλησης»;

• Δεν αλλάζουν τη φύση της πώλησης

• Ρυθμίζουν για λόγους σκοπιμότητας – ιδιαιτεροτήτων πιο ειδικά ορισμένα θέματα (πχ. πωλήσεις φαρμακευτικών προϊόντων, χημικών προϊόντων).

159

Page 160: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

1. Σύμβαση πώλησης και εμπορική πώληση

Όμως, ρυθμίζεται κάτι πιο ειδικότερα:

Εγγυητική εμπορική ευθύνη παραγωγού (οιονεί αντικειμενική ευθύνη):

Ο παραγωγός ευθύνεται για κάθε ζημιά που οφείλεται σε ελάττωμα του προϊόντος του (αρθ.6 ν. 2251/1994).

160

Page 161: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

1. Σύμβαση πώλησης και εμπορική πώληση

Τι πρέπει να αποδείξει ο καταναλωτής;

• Το ελάττωμα (υπάρχει όταν το προϊόν δεν παρέχει την προβλεπόμενη απόδοση σύμφωνα με τις προδιαγραφές του ή και την ευλόγως αναμενόμενη ασφάλεια εν όψει όλων των ειδικών συνθηκών και, ιδίως, της εξωτερικής εμφάνισης του, της αναμενόμενης χρησιμοποίησης του και του χρόνου κατά τον οποίο τέθηκε σε κυκλοφορία.).

• Την ταυτότητα του προϊόντος (δηλ. τη σύνδεση του με τον παραγωγό)

• Τη ζημιά του και

• Τον αιτιώδη σύνδεσμο μεταξύ ελαττώματος και ζημιάς

ΟΧΙ ΤΗΝ ΥΠΑΙΤΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ («οιονεί» αντικειμενική ευθύνη του παραγωγού)

Τι πρέπει να αποδείξει ο παραγωγός για να απαλλαγεί;

• δεν έθεσε το προϊόν σε κυκλοφορία

• το ελάττωμα δεν υπήρχε όταν το προϊόν τέθηκε σε κυκλοφορία

• δεν κατασκεύασε το προϊόν αποβλέποντας στη διανομή του

• δεν το διένειμε στα πλαίσια της επαγγελματικής του δραστηριότητας

• το ελάττωμα οφείλεται στο ότι το προϊόν κατασκευάστηκε σύμφωνα με κανόνες αναγκαστικού δικαίου

• όταν το προϊόν τέθηκε σε κυκλοφορία, το επίπεδο επιστημονικών και τεχνικών γνώσεων δεν επέτρεπε τη διαπίστωση του ελαττώματος.

161

Page 162: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

1. Σύμβαση πώλησης και εμπορική πώληση

Παράδειγμα ελαττώματος

• Το φάρμακο είχε παρενέργειες από τις οποίες βλάφθηκε η υγεία του καταναλωτή (άλλο είναι το θέμα όταν το φάρμακο δεν έχει τις θεραπευτικές ιδιότητες …)

162

Page 163: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΕφΑθ5479/2009

Πρόκληση σε καταναλωτές βλάβης της υγείας τους από κατανάλωση ελαττωματικής μπίρας. Αιωρούμενα σωματίδια στη φιάλη μπύρας λόγω πλημμελούς διαδικασίας εμφιαλώσεως.

163

Page 164: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

2. Εμπορική πώληση & καταναλωτική πώληση (πώληση εκτός εμπορικού καταστήματος και συμβάσεις από απόσταση)

Καταναλωτής (αρθ.1παρ.4(α) ν. 2251/1994)

Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή ενώσεις προσώπων χωρίς νομική προσωπικότητα για τα οποία προορίζονται τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες που προσφέρονται στην αγορά και τα οποία κάνουν χρήση των προϊόντων ή των υπηρεσιών αυτών, εφόσον αποτελούν τον τελικό αποδέκτη τους. • Θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως καταναλωτής το πρόσωπο που ναι μεν είναι ο

τελικός αποδέκτης του προϊόντος (ή της υπηρεσίας), όταν όμως το αποδέχεται προκειμένου με αυτό να παράξει δικά του προϊόντα ή υπηρεσίες στο πλαίσιο των επαγγελματικών του σκοπών; ΔΙΧΟΓΝΩΜΙΑ…

• Για τα μάτια του παραπάνω νόμου, είναι καταναλωτής. (θα έπρεπε όμως ;;;)

Άλλος ορισμός στο νόμο:

Κάθε φυσικό πρόσωπο που ενεργεί για λόγους που δεν εμπίπτουν στην εμπορική, επιχειρηματική, βιοτεχνική ή ελευθέρια επαγγελματική του δραστηριότητα

164

Page 165: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

2. Εμπορική πώληση & καταναλωτική πώληση (πώληση εκτός εμπορικού καταστήματος και συμβάσεις από απόσταση)

Α) Συμβάσεις εκτός εμπορικού καταστήματος – door to door selling • Είναι συμβάσεις παροχής αγαθών ή υπηρεσιών • Καταρτίζονται

– με πρωτοβουλία του προμηθευτή χωρίς ρητή πρόσκληση από τον καταναλωτή ή

– με επίσκεψη του προμηθευτή στον τόπο κατοικίας, διαμονής ή εργασίας του καταναλωτή ή

– σε χώρο επιλογής του προμηθευτή έξω από το εμπορικό κατάστημά του.

• Πχ. ο πωλητής επισκέπτεται τον καταναλωτή στο σπίτι του ή στο γραφείο του για να του πωλήσει το προϊόν

• Πρέπει να καταρτισθούν εγγράφως, διαφορετικά είναι άκυρες

165

Page 166: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

2. Εμπορική πώληση & καταναλωτική πώληση (πώληση εκτός εμπορικού καταστήματος και συμβάσεις από απόσταση)

Α) Συμβάσεις εκτός εμπορικού καταστήματος

• Τι πρέπει να ορίζεται με την έγγραφη σύμβαση;;; – το όνομα ή η επωνυμία και η πλήρης διεύθυνση του προμηθευτή και αυτού

που συμβάλλεται στο όνομα και για λογαριασμό του προμηθευτή [ποιος;]. – χρονολογία [πότε;] και η πλήρης διεύθυνση του τόπου κατάρτισης της

σύμβασης [πού;] – η περιγραφή της φύσης και των χαρακτηριστικών των εμπορευμάτων ή

υπηρεσιών [τι είδους;] – οι όροι εκτέλεσης της σύμβασης και ιδίως ο τρόπος και ο χρόνος παράδοσης

των εμπορευμάτων ή παροχής των υπηρεσιών [πώς;] – η συνολική επιβάρυνση του καταναλωτή και οι όροι πληρωμής και ιδίως, σε

περίπτωση πίστωσης του τιμήματος ή πληρωμής με δόσεις, το πραγματικό επιτόκιο και το επιτρεπόμενο ανώτατο όριο επιτοκίου [πόσο;]

– το δικαίωμα υπαναχώρησης και, σε χωριστό έντυπο, υπόδειγμα δήλωσης υπαναχώρησης του καταναλωτή από τη σύμβαση [αλλαγή γνώμης;].

166

Page 167: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Παράδειγμα - ΜΠρΘεσσαλ20925/2008

Η Α, ενώ βάδιζε μπροστά στο κατάστημα της εταιρίας Β, που διατηρεί κέντρο αδυνατίσματος και περιποίησης προσώπου και σώματος, υπάλληλος της Β την πλησίασε και με την πρόφαση ότι κέρδισε κάποια δωρεάν παροχή, της πρότεινε να την ακολουθήσει στις εγκαταστάσεις της Β. Εκεί άλλη υπάλληλος της Β με επίμονο και φορτικό τρόπο και ψυχολογική πίεση για την αναγκαιότητα των παροχών της, έπεισε την Α να υπογράψει μία σύμβαση για πρόγραμμα παροχής αισθητικών υπηρεσιών χωρίς όμως να της διευκρινίσουν τους ειδικότερους όρους σχετικά με τον τρόπο αποπληρωμής αφού διαρκώς τη διαβεβαίωναν ότι θα είχε τη δυνατότητα να πληρώνει σε δόσεις δημιουργώντας της έτσι την πεποίθηση ότι θ` ακολουθήσει μεταγενέστερη μεταξύ τους συμφωνία για το ύψος των δόσεων και τον τρόπο καταβολής τους στη Β. Στο χρονικό διάστημα που ακολούθησε υπό το κράτος συνεχών προτροπών και έντονης ψυχολογικής πίεσης, αναγκάσθηκε η Α να υπογράψει αλλεπάλληλες συμβάσεις, το περιεχόμενο των οποίων ποτέ δεν της γνωστοποιήθηκε, ενώ αντίθετα η Β της δημιουργούσε την πεποίθηση ότι υπέγραφε για δωρεάν παροχές. Τα ποσά που εισέπραττε το κέντρο χωρίς τη δική της εξουσιοδότηση ή συναίνεση τα χρέωνε σε πιστωτικά προϊόντα που καταρτίζονταν με τράπεζες της επιλογής του κέντρου χωρίς την ενημέρωση της Α αφού υφάρπαζαν την υπογραφή της στις εκάστοτε υπογραφείσες αιτήσεις…

167

Page 168: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

2. Εμπορική πώληση & καταναλωτική πώληση (πώληση εκτός εμπορικού καταστήματος και συμβάσεις από απόσταση)

Α) Συμβάσεις εκτός εμπορικού καταστήματος

• Αλλαγή γνώμης από τον καταναλωτή… Ο καταναλωτής δικαιούται να υπαναχωρήσει από την έγγραφη σύμβαση μέσα σε 14 ημέρες (ημερολογιακές) από την παραλαβή του εγγράφου της σύμβασης (πχ. όταν η σύμβαση έχει καταρτιστεί με αλληλογραφία) ή από την τυχόν μεταγενέστερη παραλαβή του προϊόντος, εκτός αν στη σύμβαση προβλέπεται μεγαλύτερη προθεσμία.

• Παραίτηση από το δικαίωμα αυτό είναι άκυρη – Πχ. εάν υπάρχει όρος στη σύμβαση που να ορίζει ότι «ο πελάτης δε

δικαιούται να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση αφής στιγμής αυτή υπογραφεί», αυτός ο όρος θα είναι άκυρος και άρα ο πελάτης θα μπορεί έγκυρα να ασκήσει το δικαίωμα υπαναχώρησης παρά την ύπαρξη του όρου.

168

Page 169: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

2. Εμπορική πώληση & καταναλωτική πώληση (πώληση εκτός εμπορικού καταστήματος και συμβάσεις από απόσταση)

Α) Συμβάσεις εκτός εμπορικού καταστήματος Πότε δεν εφαρμόζεται αυτή η νομοθεσία; • Στις πωλήσεις μικροπωλητών χωρίς μόνιμη εγκατάσταση. • Στις συμβάσεις για την κατασκευή, πώληση ή μίσθωση ακινήτων και στις

συμβάσεις που αφορούν άλλα δικαιώματα σχετικά με ακίνητα. • Στις συμβάσεις για την προμήθεια τροφίμων, ποτών ή άλλων αγαθών, που

προορίζονται για την τρέχουσα οικιακή κατανάλωση και τα οποία παραδίδουν κατ` οίκον διανομείς σε τακτά ή συχνά διαστήματα.

• «Αγορά από κατάλογο»: προμήθεια αγαθών ή υπηρεσιών όπου: – Η σύμβαση συνάπτεται βάσει καταλόγου του προμηθευτή, τον οποίο ο καταναλωτής είχε

την ευκαιρία να συμβουλευθεί χωρίς να είναι παρών ο αντιπρόσωπος του προμηθευτή, – Προβλέπεται η εξακολούθηση της επαφής ανάμεσα στον αντιπρόσωπο του προμηθευτή

και στον καταναλωτή όσον αφορά τη συγκεκριμένη ή άλλη μεταγενέστερη συναλλαγή και – Τόσο ο κατάλογος όσο και η σύμβαση πληροφορούν τον καταναλωτή ότι έχει δικαίωμα να

επιστρέψει τα αγαθά στον προμηθευτή μέσα σε χρονικό διάστημα όχι μικρότερο των 14 ημερολογιακών ημερών από την παραλαβή τους ή να λύσει τη σύμβαση μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα, χωρίς να αναλαμβάνει οποιαδήποτε άλλη υποχρέωση, εκτός από μία εύλογη φροντίδα για τα αγαθά αυτά.

169

Page 170: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

2. Εμπορική πώληση & καταναλωτική πώληση (πώληση εκτός εμπορικού καταστήματος και συμβάσεις από απόσταση)

Β) Σύμβαση από απόσταση • Κάθε σύμβαση που αφορά αγαθό ή υπηρεσία, η οποία συνάπτεται

μεταξύ ενός προμηθευτή και ενός καταναλωτή, χωρίς την ταυτόχρονη φυσική παρουσία τους, στο πλαίσιο ενός συστήματος προμήθειας αγαθών ή παροχής υπηρεσιών από απόσταση, που οργανώνεται από τον προμηθευτή, ο οποίος χρησιμοποιεί, αποκλειστικά, ένα ή περισσότερα μέσα τεχνικής επικοινωνίας από απόσταση μέχρι και τη σύναψη της σύμβασης.

• Μέσα τεχνικής επικοινωνίας – Έντυπα χωρίς παραλήπτη, τα έντυπα με παραλήπτη, οι τυποποιημένες

επιστολές, τα διαφημιστικά έντυπα με στέλεχος παραγγελίας, οι κατάλογοι, το τηλέφωνο με ή χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, το ραδιόφωνο, το εικονοτηλέφωνο, το βιντεοτέξτ (μικροϋπολογιστής και τηλεοπτική οθόνη) με πληκτρολόγιο ή οθόνη αμφίδρομης επικοινωνίας, το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, η τηλεομοιοτυπία και η τηλεόραση.

170

Page 171: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

2. Εμπορική πώληση & καταναλωτική πώληση (πώληση εκτός εμπορικού καταστήματος και συμβάσεις από απόσταση)

Β) Σύμβαση από απόσταση Η σύμβαση από απόσταση είναι άκυρη, υπέρ του καταναλωτή, εάν πριν από τη σύναψη της, ο καταναλωτής δεν ενημερώθηκε με τα μέσα της χρησιμοποιούμενης τεχνικής επικοινωνίας κατά τρόπο ευκρινή, σαφή και κατανοητό, τηρουμένων των αρχών της καλής πίστης κατά τις εμπορικές συναλλαγές και των διατάξεων που διέπουν το κύρος των δικαιοπραξιών, για τα ακόλουθα ιδίως στοιχεία, καθώς και για κάθε μεταβολή αυτών: • Την ταυτότητα και τη διεύθυνση του προμηθευτή [ποιος;] • Τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του αγαθού ή της υπηρεσίας [τι είδους;] • Την τιμή, την ποσότητα και τις δαπάνες μεταφοράς, καθώς και το φόρο

προστιθέμενης αξίας, εφόσον δεν περιλαμβάνεται στην τιμή [κόστος;] • Τον τρόπο πληρωμής, παράδοσης και εκτέλεσης [πως;] • Τη διάρκεια ισχύος της προσφοράς ή της τιμής [διάρκεια προσφοράς;] • Το δικαίωμα υπαναχώρησης [αλλαγή γνώμης;] • Το κόστος χρησιμοποίησης του μέσου επικοινωνίας από απόσταση [κόστος;] • Την ελάχιστη διάρκεια ισχύος της σύμβασης στην περίπτωση συμβάσεων για την

προμήθεια αγαθών ή υπηρεσιών που επιτελείται διαρκώς ή περιοδικώς [για πόσο;].

171

Page 172: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

2. Εμπορική πώληση & καταναλωτική πώληση (πώληση εκτός εμπορικού καταστήματος και συμβάσεις από απόσταση)

Β) Σύμβαση από απόσταση Η σύμβαση από απόσταση είναι άκυρη υπέρ του καταναλωτή, εάν αυτός δεν λάβει, σε εύθετο χρόνο, κατά την εκτέλεση της και το αργότερο κατά τη στιγμή της παράδοσης των αγαθών, εγγράφως ή με άλλο σταθερό μέσο (πχ. μήνυμα SMS μέσω τηλεφώνου) στο οποίο ο καταναλωτής έχει πρόσβαση, και στη γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε στην πρόταση σύναψης σύμβασης, τις ακόλουθες τουλάχιστον πληροφορίες: • τις παραπάνω (προσυμβατικές) πληροφορίες • την επωνυμία και τη διεύθυνση του πιο προσιτού για τον καταναλωτή καταστήματος του

προμηθευτή, όπου ο καταναλωτής μπορεί να απευθύνεται για την επισκευή του προϊόντος.

• τον τρόπο καταβολής του τιμήματος, περιλαμβανομένων των όρων πίστωσης ή πληρωμής με δόσεις, καθώς και τους όρους εξασφάλισης

• τους όρους και τον τρόπο άσκησης του δικαιώματος υπαναχώρησης (και εδώ προβλέπεται σχετικό δικαίωμα) και, σε χωριστό έντυπο ή ηλεκτρονικό έγγραφο, υπόδειγμα δήλωσης υπαναχώρησης.

• πληροφορίες σχετικές με την εξυπηρέτηση μετά την πώληση και τις υφιστάμενες εμπορικές εγγυήσεις και

• τους όρους καταγγελίας της σύμβασης, όταν πρόκειται για σύμβαση αόριστου χρόνου ή διάρκειας μεγαλύτερης του ενός έτους.

172

Page 173: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

2. Εμπορική πώληση & καταναλωτική πώληση (πώληση εκτός εμπορικού καταστήματος και συμβάσεις από απόσταση)

Β) Σύμβαση από απόσταση

• Απαγορεύεται να αποστέλλονται ή να παρέχονται στον καταναλωτή αγαθά ή υπηρεσίες, αντίστοιχα, χωρίς προηγούμενη σχετική παραγγελία του, εφόσον αυτός καλείται για την απόκτηση τους έναντι καταβολής τιμήματος ή για την επιστροφή τους, ακόμη και όταν δεν καταβάλλει τις δαπάνες αποστολής.

• Σε περίπτωση που αποστέλλονται αγαθά ή παρέχονται υπηρεσίες χωρίς την παραπάνω παραγγελία, ο καταναλωτής έχει το δικαίωμα να διαθέτει τα αγαθά ή τις υπηρεσίες κατά την κρίση του, χωρίς να οφείλει οποιοδήποτε τίμημα, απαλλασσόμενος και από την υποχρέωση φύλαξης ή και επιστροφής των αγαθών.

• Η μη απάντηση του καταναλωτή σε περίπτωση αποστολής αγαθών ή παροχής υπηρεσιών που δεν παραγγέλθηκαν δεν συνιστά συναίνεση ή σιωπηρή αποδοχή της σχετικής συναλλαγής εκ μέρους του.

173

Page 174: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

3. Μορφές και όροι εμπορικών πωλήσεων

Ειδικοί τύποι εμπορικών πωλήσεων στις διεθνείς συναλλαγές (διασυνοριακές) – Incoterms:

•Ποιος φέρει τον κίνδυνο των εμπορευμάτων κατά τη μεταφορά τους (ο πωλητής ή ο αγοραστής;;;)

•Ποιος πληρώνει τα κόστη;;;

174

Page 175: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

3. Μορφές και όροι εμπορικών πωλήσεων

175

Τίτλος

Ορισμός

Ρήτρα πληρωμής έναντι παράδοσης (cash against documents)

• Ο αγοραστής καταβάλει το τίμημα όταν ο πωλητής παρουσιάσει τα

φορτωτικά έγγραφα (συνοδευτικά του εμπορεύματος, ασφαλιστήριο

κλπ).

• Η φορτωτική παρουσιάζεται συνήθως στην τράπεζα του τόπου του

αγοραστή.

• Η τράπεζα κατά την παραλαβή της φορτωτικής ενεργεί για τον αγοραστή.

• Μόνο στη θαλάσσια φορτωτική η μεταβίβασή της (του πρωτοτύπου)

συνεπάγεται μεταβίβαση της κυριότητας των εμπορευμάτων (είναι

εμπορευματόγραφο, δηλ. αξιόγραφο που ενσωματώνει τα εμπορεύματα

και την αξία τους).

• Στις άλλες περιπτώσεις (εκτός θαλάσσιας φορτωτικής) η φορτωτική είναι

απλό αποδεικτικό της σύμβασης μεταφοράς .

Page 176: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

3. Μορφές και όροι εμπορικών πωλήσεων

176

Τίτλος Ορισμός

Ρήτρα αξία, ασφάλιση, ναύλος (cost, insurance, freight ή cif)

• Ο πωλητής “προμηθεύει” και “καλύπτει ασφαλιστικά” (CIF)

• O πωλητής παραδίδει το προϊόν όταν αυτό περάσει το στηθαίο του πλοίου στο λιμάνι

φόρτωσης

• Ο πωλητής πληρώνει όλα τα απαραίτητα έξοδα για να φθάσει το προϊόν στο προβλεπόμενο

λιμάνι προορισμού.

• Ο κίνδυνος απώλειας ή ζημιάς στο προϊόν που μπορεί να επέλθει όπως και κάθε

συμπληρωματικό έξοδο που δημιουργείται από γεγονότα που συμβαίνουν μετά την παράδοση

μεταβιβάζεται από τον πωλητή στον αγοραστή. Στην πώληση αυτή τα πράγματα ταξιδεύουν

με κίνδυνο του αγοραστή.

• Με το όρο CIF ο πωλητής οφείλει ακόμη να δώσει μία θαλάσσια ασφάλιση ώστε να καλύψει

τον αγοραστή από τον κίνδυνο απώλειας ή ζημιάς που μπορεί να υποστεί το προϊόν κατά την

διάρκεια της μεταφοράς. Κατά συνέπεια ο πωλητής συμβάλλεται σε ασφαλιστήριο συμβόλαιο

και πληρώνει τα ασφάλιστρα. Ο πωλητής είναι ο ασφαλιζόμενος, ο αγοραστής ο δικαιούχος

της ασφάλειας

• Στην πώληση cif ο αγοραστής μπορεί να αρνηθεί την παραλαβή ανασφάλιστων

εμπορευμάτων ακόμη και αν έχουν αφιχθεί ασφαλώς στον προορισμό τους και τούτο γιατί η

βλάβη μπορεί να φανεί μεταγενέστερα, μετά την παραλαβή των εμπορευμάτων.

• Εάν δεν υπάρχει υποχρέωση σύναψης σύμβασης ασφάλισης εκ μέρους του πωλητή, η ρήτρα

λέγεται αξία κα ι ναύλος (cost and freight, c&f)

Page 177: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

3. Μορφές και όροι εμπορικών πωλήσεων

177

Τίτλος

Ορισμός

Ρήτρα πώληση με τη φόρτωση (free on board/fob, free on truck/fot, free on rail/for).

• O πωλητής θεωρείται ότι παραδίδει μόλις το προϊόν περάσει το στηθαίο του πλοίου στο λιμάνι φόρτωσης. Από το σημείο αυτό ο αγοραστής φέρει για λογαριασμό του όλα τα έξοδα και τους κινδύνους ενδεχόμενης απώλειας ή ζημιάς στο προϊόν.

• Η λέξη free σημαίνει ελεύθερο της ευθύνης του πωλητή για τυχαία καταστροφή του πράγματος με την παράδοσή του από τον πωλητή στον αγοραστή. • Πχ. εάν το εμπόρευμα βρίσκεται σε γερανό της προβλήτας του

λιμανιού που το μεταφέρει από την προβλήτα στο κατάστρωμα του πλοίου και πέσει από το γερανό και καταστραφεί, τις συνέπειες της καταστροφής θα φέρει ο πωλητής εφόσον το εμπόρευμα πέσει πριν προλάβει να περάσει το στηθαίο (κιγκλίδωμα) του πλοίου, ενώ θα τις φέρει ο αγοραστής εφόσον πέσει πάνω στο κατάστρωμα.

Page 178: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

3. Μορφές και όροι εμπορικών πωλήσεων

178

Τίτλος

Ορισμός

Ρήτρα εκ του πλοίου (ex ship)

• Ο πωλητής φέρει τον κίνδυνο μέχρις ότου τα πράγματα φτάσουν στον

παραλήπτη και τεθούν πράγματι στη διάθεσή του (γι΄ αυτό λέγεται και

ex ship και όχι on board, δηλ. μέχρι να φύγουν από το πλοίο).

Ρήτρα εκ του εργοστασίου (ex works, ex factory, ex warehouse)

• Με τη ρήτρα ο πωλητής ευθύνεται μέχρι την έξοδο των πραγμάτων

από το εργοστάσιό του. Δεν είναι υπεύθυνος για τη φόρτωση των

εμπορευμάτων στο μεταφορικό μέσο. Αν δεν υπάρχει άλλη συμφωνία, ο

αγοραστής φέρει τον κίνδυνο και όλες τις δαπάνες που προκύπτουν

κατά τη μεταφορά από το εργοστάσιο του πωλητή μέχρι τον τόπο

προορισμού (πώληση με τις ελάχιστες υποχρεώσεις για τον πωλητή).

Page 179: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

4. Σύμβαση της Χάγης του 1985 για το δίκαιο των πωλήσεων 5. Διεθνείς πωλήσεις εμπορικών πραγμάτων

• «ΧΑΓΗ»: Ποιο δίκαιο εφαρμόζεται όταν η πώληση έχει «διεθνή» χαρακτήρα, δηλ. όταν τα συμβαλλόμενα μέρη έχουν την επαγγελματική τους κατοικία σε διαφορετικά κράτη ;;

–Το δίκαιο που έχουν επιλέξει τα μέρη. Όμως, εάν δεν έχουν τα μέρη δεν έχουν επιλέξει δίκαιο;; –Το δίκαιο του τόπου κατοικίας του αγοραστή εφόσον:

• Οι διαπραγματεύσεις έγιναν και η σύμβαση υπογράφτηκε στη χώρα του αγοραστή ή •Ο πωλητής πρέπει να παραδώσει τα εμπορεύματα κατά τη συμφωνία στη χώρα του αγοραστή (πχ. με ρήτρα ex ship) ή •Η συμφωνία έγινε βάσει των όρων του αγοραστή ή •Η συμφωνία έγινε βάσει προσφοράς του αγοραστή στην οποία ανταποκρίθηκαν οι πωλητές

•«ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ»: –Σύμβαση για τη Διεθνή Πώληση (ισχύει από 1988, αποφασίστηκε στη Διάσκεψη Ηνωμένων (Βιέννη 1980), –Στην Ελλάδα κυρώθηκε με το Ν. 2532/1997

179

Page 180: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

1. Σύμβαση πώλησης και εμπορική πώληση 2. Εμπορική πώληση και καταναλωτική πώληση 3. Μορφές και όροι εμπορικών πωλήσεων 4. Σύμβαση της Χάγης του 1985 για το δίκαιο που εφαρμόζεται στις πωλήσεις 5. Διεθνείς πωλήσεις κινητών πραγμάτων

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία 1. Έννοια 2. Δικαιώματα, υποχρεώσεις, αμοιβή 3. Λύσης της σύμβασης της εμπορικής αντιπροσωπείας

ΙΙΙ. Αλληλόχρεος λογαριασμός IV. Σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης V. Χρονομεριστική μίσθωση VI. Τραπεζικές εργασίες 1. Γενικά 2. Σύμβαση factoring – forfaiting 3. Ενέγγυα τραπεζική πίστωση 4. Εγγυητική επιστολή 5. Κατάθεση χρημάτων σε τράπεζα VII. Σύμβαση δικαιοχρησίας (franchising) VIII. Εμπορική εντολή και παραγγελία 1. Εμπορική εντολή 2. Σύμβαση παραγγελίας IX. Μεταφορά 1. Θαλάσσια 2. Αεροπορική 3. Σιδηροδρομική 4. Οδική μεταφορά πραγμάτων X. Χρηματιστηριακές συναλλαγές 1. Συναλλαγές στα Χρηματιστήρια Εμπορευμάτων 2. Συναλλαγές στο Χρηματιστήριο Αθηνών & στην Κεφαλαιαγορά

180

Page 181: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία 1. Έννοια

Εισαγωγικά- Εμπορία προϊόντος (πώς γίνεται;;):

•Με άμεση πώληση από τον παραγωγό στον καταναλωτή

•Εμπορία μέσω «τρίτων» στη χώρα όπου ο παραγωγός επιθυμεί να προωθήσει το προϊόν (πλεονεκτήματα: γνώση τοπικών συνθηκών, στρατηγική

προώθησης, προώθηση προϊόντων με μικρότερο κόστος και ευκολία) – 2 βασικές κατηγορίες:

– Σύμβαση Εμπορικής Αντιπροσωπείας (ΣΕΑ, ΕΑ)

–Σύμβαση Αποκλειστικής Διανομής (ΣΑΔ, ΑΔ)

181

Page 182: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία 1. Έννοια

•Τι είναι ο Εμπορικός Αντιπρόσωπος);;

•[Νομοθετικός ορισμός] Εκείνος στον οποίο, με την ιδιότητα του ανεξάρτητου μεσολαβητή, ανατίθεται σε μόνιμη βάση, είτε να διαπραγματεύεται για λογαριασμό άλλου προσώπου, το οποίο καλείται "αντιπροσωπευόμενος", την πώληση ή την αγορά εμπορευμάτων, είτε να διαπραγματεύεται και να συνάπτει τις πράξεις αυτές επ' ονόματι και για λογαριασμό του αντιπροσωπευομένου (πδ.219/91).

•Ο ΕΑ συνδέεται με τον έμπορο – αντιπροσωπευόμενο με διαρκή ενοχική σύμβαση με την οποία ο πρώτος αναλαμβάνει την υποχρέωση έναντι του δεύτερου να μεριμνά σε μόνιμη βάση για τις υποθέσεις του εμπόρου σε μία ορισμένη περιοχή (διαφορά από απλό μεταπωλητή βλ. και παρακ.).

182

Page 183: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία 1. Έννοια

•Γιατί ο ΕΑ είναι έμπορος;;; Μετέρχεται με τη δική του επωνυμία και για δικό του λογαριασμό τη δραστηριότητα της διαμεσολάβησης με αντάλλαγμα κατά τη διαπραγμάτευση ή τη σύναψη συμβάσεων για λογαριασμό του αντιπροσωπευόμενου.

–Είναι υποχρεωμένος να εγγραφεί ως ΕΑ στις αρμόδιες ΔΟΥ, στα Εμπορικά Επιμελητήρια ή στο Εμπορικό Τμημάτων λοιπών Επιμελητηρίων, και στο Ταμείο Ασφαλίσεως Εμπόρων.

•Η ΕΑ μπορεί να λειτουργεί ως: –«Πληρεξούσιος του εμπόρου» : όταν ο ΕΑ λειτουργεί ως αντιπρόσωπος του εμπόρου (πχ. υπογράφει για λογαριασμό του, ενεργεί τις πράξεις/διαπραγματεύσεις για λογαριασμό του κλπ).

–«Μεσίτης» : όταν υποδεικνύει ευκαιρίες στον έμπορο για σύναψη συμβάσεων με αυτόν.

–«Παραγγελιοδόχος» : όταν καταρτίζει συμβάσεις στο όνομά του για λογαριασμό του εμπόρου

–«Πράκτορας» : όταν προσφέρει γενικές υπηρεσίες στον έμπορο. 183

Page 184: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία 1. Έννοια

•Σε τι διαφέρει ο ΕΑ από τον διανομέα;; Ο ΕΑ λειτουργεί στο όνομα του προμηθευτή και για λογαριασμό του χωρίς όμως να αναλαμβάνει επιχειρηματικό κίνδυνο, όπως ο αποκλειστικός διανομέας (ΑΔ). Αντίθετα απ' ότι ο ΑΔ, ο ΕΑ δεν αγοράζει τα προϊόντα, αλλά λειτουργεί ως μεσολαβητής μεταξύ του προμηθευτή και του πελάτη. Ο ΑΔ συναλλάσσεται με τους τρίτους στο όνομα και για λογαριασμό του, αναλαμβάνοντας πλήρως τον επιχειρησιακό κίνδυνο, ενώ ο ΕΑ εκτελεί βοηθητική εργασία διαμεσολαβήσεως στο όνομα και για λογαριασμό του αντιπροσωπευόμενου.

• Η ΣΕΑ μπορεί να έχει αποκλειστικό χαρακτήρα (όταν ο αντιπροσωπευόμενος αναθέτει αποκλειστικά και μόνο στον ΕΑ το δικαίωμα αντιπροσώπευσης, πώλησης και προώθησης των προϊόντων

σε ορισμένη περιοχή) ή μη.

184

Page 185: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία 1. Έννοια

Παραδείγματα:

•Ανάληψη από τον Α ως ΕΑ της διαπραγμάτευσης και πώλησης μηχανολογικού εξοπλισμού βιομηχανικών μονάδων παραγωγής κεραμικών προϊόντων που παράγει ο Β έναντι αμοιβής ύψους 5% επί της τιμολογιακής τιμής πώλησης των εμπορευμάτων.

•Προώθηση από την Ε ως ΕΑ στην Ελλάδα των προϊόντων της Ζ (βερνίκια σε σκόνη για βιομηχανική χρήση), για 1 έτος (με δυνατότητα σιωπηρής ανανέωσης μετά το 1 έτος) και με προμήθεια ποσοστού 5% επί των πωλήσεων.

185

Page 186: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία 1. Έννοια

ΕΑ δεν μπορούν να είναι:

•Τα πρόσωπα τα οποία υπό την ιδιότητα του οργάνου έχουν την εξουσία να δεσμεύουν μία εταιρία ή ένωση προσώπων

•Οι εταίροι οι οποίοι έχουν νόμιμη εξουσία να δεσμεύουν τους άλλους εταίρους

•Οι διαχειριστές που ορίζονται από το δικαστήριο, οι εκκαθαριστές ή οι σύνδικοι πτωχεύσεως.

186

Page 187: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία 2. Δικαιώματα-υποχρεώσεις-αμοιβή

Ο ΕΑ οφείλει κατά την άσκηση των δραστηριοτήτων του:

• να μεριμνά για τα συμφέροντα του αντιπροσωπευομένου

•να δρα νόμιμα με βάση την καλή πίστη

• να ασχολείται με την δέουσα επιμέλεια κατά την διαπραγμάτευση και ενδεχομένως κατά την σύναψη των πράξεων οι οποίες του έχουν ανατεθεί

• να ανακοινώνει στον αντιπροσωπευόμενο κάθε αναγκαία πληροφορία που διαθέτει

•να συμμορφώνεται προς τις εύλογες υποδείξεις του αντιπροσωπευομένου

•να τηρεί τα απόρρητα του αντιπροσωπευόμενου (υποχρέωση μη ανταγωνισμού, παρακ.).

187

Page 188: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία 2. Δικαιώματα-υποχρεώσεις-αμοιβή

Ο αντιπροσωπευόμενος οφείλει κατά την διάρκεια των σχέσεών του με τον ΕΑ να δρα νόμιμα, με βάση την καλή πίστη και ιδιαίτερα

•να θέτει στην διάθεση του ΕΑ τα αναγκαία πληροφοριακά έγγραφα, που αφορούν τα εμπορεύματα

•να παρέχεται στον Εμπορικό Αντιπρόσωπο τις αναγκαίες πληροφορίες για την εκτέλεση της σύμβασης εμπορικής αντιπροσωπείας, ιδίως να ειδοποιεί τον ΕΑ μέσα σε εύλογη προθεσμία, μόλις προβλέψει ότι ο όγκος των εμπορικών πράξεων θα είναι αισθητά μικρότερος από εκείνον που ΕΑ θα έπρεπε να αναμένει κανονικά

•να ενημερώνει μέσα σε εύλογη προθεσμία τον ΕΑ σχετικά με την εκ μέρους του αποδοχή ή απόρριψη καθώς και με τη μη εκτέλεση μίας εμπορικής πράξης για την οποία μεσολάβησε.

188

Page 189: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία 2. Δικαιώματα-υποχρεώσεις-αμοιβή

• Ο ΕΑ δικαιούται την ειδικώς συμφωνηθείσα αμοιβή.

• Ελλείψει σχετικής συμφωνίας – ειδικών διατάξεων, ο ΕΑ δικαιούται αμοιβή που καθορίζεται σε ποσοστό επί της αξίας της σύμβασης στην οποία μεσολαβεί ή συνάπτει για λογαριασμό του αντιπροσωπευόμενου σύμφωνα με τις συνήθειες που εφαρμόζονται στον τόπο όπου ασκεί τη δραστηριότητά του και για την αντιπροσώπευση των εμπορευμάτων τα οποία αφορά η ΣΕΑ.

• Ελλείψει παρομοίων συνθηκών ο αντιπρόσωπος δικαιούται εύλογη αμοιβή, αφού ληφθούν υπόψη όλα τα στοιχεία που έχουν σχέση με την εμπορική πράξη.

189

Page 190: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία 2. Δικαιώματα-υποχρεώσεις-αμοιβή

Για εμπορική πράξη, που έχει συναφθεί κατά τη διάρκεια της ΣΕΑ, ο ΕΑ δικαιούται προμήθειας:

• αν η πράξη έχει συναφθεί χάρη στην παρέμβασή του ή

• αν η πράξη έχει συναφθεί με τρίτο με τον οποίο ο ΕΑ έχει συνάψει προηγουμένως πράξεις του ιδίου είδους ώστε να τον έχει καταστήσει πελάτη ή

• αν είναι αρμόδιος για ένα καθορισμένο γεωγραφικό τομέα ή για μία καθορισμένη ομάδα προσώπων και η πράξη έχει συναφθεί με πελάτη που ανήκει σε αυτό τον τομέα ή σε αυτή την ομάδα

190

Page 191: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία 2. Δικαιώματα-υποχρεώσεις-αμοιβή

Για εμπορική πράξη που έχει συναφθεί μετά την λύση της ΣΕΑ, ο ΕΑ δικαιούται προμήθειας:

• Εάν η πράξη οφείλεται κυρίως στη δραστηριότητα που ανέπτυξε κατά τη διάρκεια της ΣΕΑ και έχει συναφθεί μέσα σε εύλογη προθεσμία από τη λύση αυτής της ΣΕΑ.

• Εάν η παραγγελία του τρίτου περιήλθε στον ΕΑ ή τον αντιπροσωπευόμενο πριν από την λύση της ΣΕΑ.

Η αξίωση επί της προμήθειας υπάρχει όταν:

• Ο αντιπροσωπευόμενος εκτέλεσε την πράξη

• Ο αντιπροσωπευόμενος όφειλε να έχει εκτελέσει την πράξη δυνάμει της συμφωνίας που είχε συναφθεί με τον τρίτο

• Ο τρίτος εκτέλεσε την πράξη

* Η αξίωση επί της προμήθειας γεννάται όταν ο τρίτος έχει εκτελέσει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την σύμβαση.

191

Page 192: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία 3. Λύση της ΣΕΑ

• Η ΣΕΑ μπορεί να καταρτιστεί για ορισμένο ή αόριστο χρόνο και να τερματισθεί με καταγγελία καθενός των μερών, με την τήρηση συγκεκριμένης προθεσμίας.

• Οι προθεσμίες γίνονται μεγαλύτερες όσο περισσότερο διαρκεί η σύμβαση. Η αορίστου χρόνου ΣΕΑ μπορεί να καταγγελθεί τηρώντας τις ακόλουθες προθεσμίες: -Ένα μήνα για το πρώτο έτος της σύμβασης

-Δύο μήνες για το δεύτερο έτος της σύμβασης,

-Τρεις μήνες για το τρίτο έτος της σύμβασης

-Τέσσερις μήνες για το τέταρτο έτος της σύμβασης

-Πέντε μήνες για το πέμπτο έτος της σύμβασης

-Έξι μήνες για το έκτο και τα επόμενα έτη της σύμβασης

192

Page 193: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία 3. Λύση της ΣΕΑ

• Μετά τη λύση της ΣΕΑ ο ΕΑ έχει αξίωση αποζημίωσης πελατείας, με βάση την οποία αποζημιώνεται εφόσον έφερε νέους πελάτες ή προήγαγε σημαντικά τις υποθέσεις με τους υπάρχοντες πελάτες. Πρόκειται για την βασικότερη αξίωση του εμπορικού αντιπροσώπου.

• Ο ΕΑ αποζημιώνεται για το ότι έχει φέρει στον προμηθευτή νέους πελάτες, με τους οποίους ο τελευταίος θα μπορέσει να καταρτίσει νέες συμβάσεις μετά την λύση της ΣΕΑ. Η αξίωση αυτή δεν μπορεί να αφαιρεθεί από τον ΕΑ.

• Η αποζημίωση πρέπει να είναι εύλογη σύμφωνα με τις περιστάσεις. Λαμβάνοντας υπόψη τους τζίρους των τελευταίων ετών, γίνεται μία πρόβλεψη για το μέλλον, στο πλαίσιο της οποίας πρέπει να διαπιστωθεί, ποιόν τζίρο θα επετύγχανε ο εμπορικός αντιπρόσωπος με τους πελάτες που απέκτησε ο ίδιος.

• Το ποσό της αποζημίωσης δεν μπορεί να υπερβαίνει ποσό ισοδύναμο με τον μέσο ετήσιο όρο των αμοιβών που εισέπραξε κατά την τελευταία 5ετία.

• Η αξίωση χάνεται για τον ΕΑ: – εάν ο προμηθευτής καταγγείλει την σύμβαση λόγω υπαιτιότητας του ΕΑ, – όταν καταγγέλλει ο ίδιος ο ΕΑ (όχι λόγω υπαιτιότητας του αντιπροσωπευόμενου) ή – όταν ο ΕΑ μετά από συμφωνία με τον αντιπροσωπευόμενο, ο ΕΑ εκχωρεί σε τρίτο τα

δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει με τη ΣΕΑ .

193

Page 194: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία 3. Λύση της ΣΕΑ

Άλλη αποζημίωση μπορεί να λάβει ο ΕΑ πέρα από την αποζημίωση πελατείας;

• Εφόσον ο ΕΑ υφίσταται κάποια περαιτέρω ζημία, πέραν της απώλειας της πελατείας του και των προμηθειών του, μπορεί να διεκδικήσει με βάση τις γενικές διατάξεις του ΑΚ αποζημίωση. Πχ. όταν

– προσβλήθηκε η φήμη του ΕΑ ή

– προέβη ο ΕΑ σε εκτεταμένες επενδύσεις λίγο πριν την καταγγελία, ενώ από την εύλογα αναμενόμενη συμπεριφορά του προμηθευτή είχε σχηματίσει την δικαιολογημένη πεποίθηση, ότι η συνεργασία πρόκειται να συνεχιστεί στο μέλλον.

• Και σε σχέση με τον αθέμιτο ανταγωνισμό (ν. 146/1914):

– εφόσον με την καταγγελία ο προμηθευτής σκόπευε τον αποκλεισμό του ΕΑ από την αγορά,

• Και σε σχέση με τον ελεύθερο ανταγωνισμό (ν. 703/1977):

– εφόσον αποδειχθεί ότι ο προμηθευτής εκμεταλλεύτηκε την δεσπόζουσα θέση του.

194

Page 195: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία

Σύμβαση διανομής

• Αντίθετα με τον ΕΑ, ο διανομέας αγοράζει τα προϊόντα από τον προμηθευτή και τα πωλεί στο δικό του όνομα και για δικό του λογαριασμό στους πελάτες του. Σε μερικούς κλάδους είναι δυνατόν να εκμεταλλεύεται ο διανομέας το υπάρχον δίκτυο του προμηθευτή.

• Το προνόμιο για τον προμηθευτή έγκειται στο ότι λαμβάνει το αντίτιμο για την πώληση των προϊόντων ήδη πριν την διάθεσή τους στον τελικό πελάτη.

• Από την άλλη δεν υφίστανται μεταξύ προμηθευτή και τελικού πελάτη άμεσες σχέσεις . Ο κίνδυνος της τυχόν αφερεγγυότητας καθώς και όλες οι σχετικές με την πώληση ενέργειες ανήκουν στην σφαίρα κινδύνου του διανομέα. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο εμπορικός διανομέας υποχρεούται συμβατικά να αγοράζει κάποιες ελάχιστες ποσότητες από τον προμηθευτή, και να διαθέτει αυτές στην αγορά όπου δραστηριοποιείται. Για τον σκοπό αυτό είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, αναγκαία η διενέργεια επενδύσεων.

195

Page 196: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία

Σύμβαση διανομής • Αντίθετα με τον εμπορικό αντιπρόσωπο, δεν υπάρχει σε ευρωπαϊκό ή σε

εθνικό επίπεδο ρύθμιση για τον εμπορικό διανομέα.

• Τα δικαστήρια εφαρμόζουν αναλογικά τις διατάξεις για τον ΕΑ στον εμπορικό διανομέα, εφόσον συντρέχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

• Προϋπόθεση αναλογικής εφαρμογής το να βρίσκεται ο εμπορικός διανομέας σε αντίστοιχη νομική θέση με αυτήν του ΕΑ που θα δικαιολογούσε την προστασία του καθ' όμοιο τρόπο. – Να εντάσσεται ο διανομέας στο δίκτυο του προμηθευτή (π.χ. ανάθεση ενός

συγκεκριμένου γεωγραφικού τομέα, υποχρέωση ελαχίστων τζίρων, απαγόρευση ανταγωνισμού).

– Ο διανομέας να υποχρεούται συμβατικά να παραδίδει στον προμηθευτή κατά την διάρκεια της σύμβασης τα στοιχεία των πελατών (διεύθυνση, στοιχεία επικοινωνίας κλπ.) και να εγγυηθεί την πρόσβαση προς τους νέους πελάτες που δημιούργησε.

* Με την διάταξη του άρ. 14 παρ. 4 ν. 3557/2007 προβλέφθηκε ρητά ότι το π.δ. 219 εφαρμόζεται στην σύμβαση αποκλειστικής διανομής, εφόσον ο διανομέας ενεργεί ως τμήμα της εμπορικής οργάνωσης του προμηθευτή.

196

Page 197: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία

Σύμβαση διανομής

• Αντίθετα από τον «απλό» μεταπωλητή, που απλώς αγοράζει προϊόντα από τον προμηθευτή και μεταπωλεί αυτά στους πελάτες του, ο ΑΔ και ο ΕΑ έχουν την υποχρέωση να προωθούν τις πωλήσεις σε μία συγκεκριμένη περιοχή, και να προστατεύουν ταυτόχρονα τα συμφέροντα του προμηθευτή.

• Ως αντάλλαγμα απαιτούν συνήθως το δικαίωμα αποκλειστικής διανομής των προϊόντων στην συγκεκριμένη περιοχή.

• Η αποκλειστικότητα μπορεί να έχει την έννοια : – του αποκλεισμού απευθείας πωλήσεων του προμηθευτή στην περιοχή, ή

– του αποκλειστικού δικαιώματος του διανομέα στην συγκεκριμένη περιοχή με αποκλεισμό οποιουδήποτε άλλου, ή και τα δύο.

197

Page 198: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 21

Βάσει γραπτής συμφωνίας μεταξύ της Α και της Β, η Β ανέθεσε στην Α την προώθηση στην Ελλάδα των πωλήσεων των προϊόντων της, και συγκεκριμένα των παιδικών υποδημάτων που η Β παρήγαγε, για χρονικό διάστημα 2 ετών το οποίο κατά τη συμφωνία τους μπορούσε να ανανεωθεί σιωπηρά μετά την πάροδο της διετίας, αντί προμηθείας ποσοστού 5% επί των πωλήσεων. Στο πλαίσιο αυτό, η Α έκλεινε παραγγελίες με πελάτες ενεργώντας στο όνομά της αλλά για λογαριασμό της Β.

Αξιολογήστε τη δραστηριότητα της Α.

198

Page 199: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 22

Βάσει προφορικής συμφωνίας μεταξύ του Γ και της Δ ΑΕ για αόριστη χρονική διάρκεια, ο Γ ανέλαβε την υποχρέωση να προμηθεύεται από την Δ και να μεταπωλεί σε τρίτους στην ευρύτερη περιοχή Αγρινίου Αιτωλοακαρνανίας, με προμήθεια 2,4% επί της τιμής πωλήσεως, τα καπνικά προϊόντα που η Δ παρήγαγε και εμπορευόταν. Συγκεκριμένα, ο Γ ανέλαβε την υποχρέωση να πωλεί στο δικό του όνομα και για δικό του λογαριασμό αποκλειστικά τα ως άνω προϊόντα μέσω της επιχείρησης της Δ που διατηρούσε στο Αγρίνιο, να ακολουθεί την πολιτική πωλήσεων της Δ και να συμμορφώνεται προς τις κατευθύνσεις της Δ, να συμβάλλει στην επέκταση της πελατείας της Δ, να γνωστοποιεί το πελατολόγιο του σε αυτή, η οποία τελούσε πάντοτε σε γνώση αυτού, και να μην την ανταγωνίζεται. Μετά από μακρά συνεργασία του Γ με τη Δ, η Δ προέβη σε νόμιμη καταγγελία της συνεργασίας τους.

Ερωτάται:

1) Τι είδους δραστηριότητα άσκησε ο Γ βάσει της παραπάνω συνεργασίας

2) Είχε ο Γ δικαίωμα να αξιώσει αποζημίωση πελατείας κατά της Δ με το αιτιολογικό ότι ο Γ συνέβαλε με τη διαμεσολάβησή του στην επέκταση της πελατείας της Δ;

(ΑΠ1129/2011) 199

Page 200: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Βασικές εμπορικές πράξεις Ι. Εμπορική πώληση

1. Σύμβαση πώλησης και εμπορική πώληση 2. Εμπορική πώληση και εμπορική πώληση 3. Μορφές και όροι εμπορικών πωλήσεων 4. Σύμβαση της Χάγης του 1985 για το δίκαιο που εφαρμόζεται στις πωλήσεις 5. Διεθνείς πωλήσεις κινητών πραγμάτων

ΙΙ. Εμπορική αντιπροσωπεία 1. Έννοια 2. Δικαιώματα, υποχρεώσεις, αμοιβή 3. Λύσης της σύμβασης της εμπορικής αντιπροσωπείας

ΙΙΙ. Αλληλόχρεος λογαριασμός IV. Σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης V. Χρονομεριστική μίσθωση VI. Τραπεζικές εργασίες 1. Γενικά 2. Σύμβαση factoring – forfaiting 3. Ενέγγυα τραπεζική πίστωση 4. Εγγυητική επιστολή 5. Κατάθεση χρημάτων σε τράπεζα VII. Σύμβαση δικαιοχρησίας (franchising) VIII. Εμπορική εντολή και παραγγελία 1. Εμπορική εντολή 2. Σύμβαση παραγγελίας IX. Μεταφορά 1. Θαλάσσια 2. Αεροπορική 3. Σιδηροδρομική 4. Οδική μεταφορά πραγμάτων X. Χρηματιστηριακές συναλλαγές 1. Συναλλαγές στα Χρηματιστήρια Εμπορευμάτων 2. Συναλλαγές στο Χρηματιστήριο Αθηνών & στην Κεφαλαιαγορά

200

Page 201: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Αλληλόχρεος λογαριασμός

•Υπάρχει όταν δύο συμβαλλόμενα μέρη, από τα οποία, το ένα, τουλάχιστον, έχει την εμπορική ιδιότητα, συμφωνούν, ότι οι μεταξύ τους δοσοληψίες και απαιτήσεις, που θα προκύπτουν (και από τις δύο πλευρές) από τις μεταξύ τους συναλλαγές, δεν θα επιδιώκονται χωριστά και μεμονωμένα, αλλά θα καταχωρούνται σε έναν κοινό χρεοπιστωτικό λογαριασμό, με τον τύπο και τη μορφή χρεοπιστωτικών κονδυλίων, τα οποία, μολονότι διατηρούν το νομικό τους χαρακτήρα, αποβάλλουν, διά και από της καταχωρήσεως, την αυτοτέλεια τους, ώστε να μη μπορούν πλέον να επιδιωχθούν ή διατεθούν χωριστά, με αποτέλεσμα να οφείλεται μόνο το κατάλοιπο που προκύπτει κατά το κλείσιμο του λογαριασμού, με την αντιπαραβολή των κονδυλίων

•Αναγκαία προϋπόθεση για τη σύμβαση αλληλόχρεου λογαριασμού είναι να υπάρχει η δυνατότητα να προκύψουν απαιτήσεις και οφειλές και από τα δύο μέρη και να μην είναι δεδομένο από το περιεχόμενο και τη φύση της σύμβασης ότι το ένα μέρος θα είναι μόνον πιστωτής και το άλλο μόνον οφειλέτης.

201

Page 202: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Αλληλόχρεος λογαριασμός

Δεν πρόκειται για σύμβαση αλληλοχρέου λογαριασμού αλλά για περισσότερες ανεξάρτητες μεταξύ τους αγοραπωλησίες με πίστωση του τιμήματος, όταν ο πελάτης εμπόρου αγοράζει με πίστωση διάφορα είδη και καταβάλλει κατά διαστήματα διάφορα χρηματικά ποσά σε μερική εξόφληση της οφειλής του. Στην περίπτωση αυτή, ο λογαριασμός που απεικονίζει τις τμηματικές παροχές δεν είναι αλληλόχρεος, αλλά έχει το χαρακτήρα απλού δοσοληπτικού λογαριασμού.

202

Page 203: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙΙΙ. Αλληλόχρεος λογαριασμός

•Ο λογαριασμός κλείνει περιοδικά, εκτός αντίθετης συμφωνίας, κάθε εξάμηνο και οριστικά με καταγγελία της συμβάσεως (ΕισΝΑΚ 112 παρ. 2), οπότε οφείλεται, δι` αποσβέσεως κατά τη διάρκεια λειτουργίας του λογαριασμού των επί μέρους κονδυλίων χρεοπιστώσεων που καλύπτονται, το κατά το κλείσιμο του λογαριασμού οριστικό κατάλοιπο.

•Όταν ο δανειστής που ενάγει επικαλείται σύμβαση αλληλόχρεου λογαριασμού που έχει κλείσει, καθώς και αναγνώριση εκ μέρους του οφειλέτη καταλοίπου αλληλόχρεου λογαριασμού, δεν είναι, πλέον, υποχρεωμένος να καθορίσει και να αποδείξει όλα τα καθ` έκαστον κονδύλια του αλληλόχρεου λογαριασμού, δηλαδή καθένα από τα κονδύλια του χωριστά με τα στοιχεία τους, όπως χρόνο και αιτία αυτών, αλλά μόνο υποχρεούται, απλώς, να προτείνει και να αποδείξει, ότι η απαίτηση του προέρχεται από τέτοια αιτία, δηλαδή από αλληλόχρεο λογαριασμό, με αναγνώριση του υπολοίπου του.

203

Page 204: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Παράδειγμα

•Ο Α ως γεωργός αγόραζε από την Β για μεγάλο χρονικό διάστημα γεωργικά φάρμακα με πίστωση του τιμήματος και με την προφορική συμφωνία η αποπληρωμή του τιμήματος να γίνεται στο τέλος κάθε καλλιεργητικής περιόδου, ενώ το τυχόν υπόλοιπο που θα απέμενε θα μεταφερόταν στο επόμενο έτος. Η Β τηρούσε για το σκοπό αυτό σχετικό λογαριασμό. Ερωτάται εάν αυτός ο λογαριασμός λειτουργούσε ως αλληλόχρεος λογαριασμός.

204

Page 205: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 23

Η εταιρία Μ, η οποία είχε ως αντικείμενο εργασιών την εισαγωγή και εμπορία οικιακών συσκευών και συναφών ειδών, συμφώνησε με τον Ν να τον προμηθεύει, έναντι τιμήματος, με εμπορεύματα τα οποία ο τελευταίος μεταπωλούσε σε τρίτους μέσω τηλεοπτικών εκπομπών με το σύστημα της τηλεπαρουσίας ή τηλεδιαφήμισης. Για την εξυπηρέτηση των μεταξύ τους συναλλαγών καταρτίστηκε ανάμεσά τους σύμβαση με την οποία συμφωνήθηκε να καταχωρούνται οι μεταξύ τους δοσοληψίες από τις ως άνω πωλήσεις εμπορευμάτων με τον τύπο των πιστοχρεωτικών κονδυλίων, ώστε το τυχόν κατάλοιπο του λογαριασμού να αποτελεί τη μοναδική μεταξύ τους απαίτηση. Στον ως άνω λογαριασμό καταχωρίζονταν στη στήλη της χρέωσης η αξία των πωληθέντων εμπορευμάτων ενώ στη στήλη της πίστωσης η αξία των μετρητών ή αξιόγραφων που παρέδιδε ο Ν στην Μ και συγκεκριμένα μεταχρονολογημένες επιταγές, έναντι λογαριασμού.

Χαρακτηρίστε το είδος του λογαριασμού που εξυπηρετούσε τις δοσοληψίες των ως άνω συμβαλλομένων.

205

Page 206: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing)

206

Πράξη Ορισμός / στοιχεία πράξης

ΙV. Χρηματοδοτική μίσθωση (leasing)

• Τι είναι: Παραχώρηση από εταιρία Leasing-εκμισθωτή έναντι μισθώματος της χρήσης πράγματος, κινητού ή ακινήτου, ή και των δύο μαζί, που προορίζεται αποκλειστικά για επαγγελματική χρήση του αντισυμβαλλομένου, παρέχοντας στον αντισυμβαλλόμενο το δικαίωμα είτε να αγοράσει το πράγμα είτε να ανανεώσει τη μίσθωση για ορισμένο χρόνο. Tο δικαίωμα αγοράς μπορεί να ασκηθεί κατά τη διάρκεια της μίσθωσης εάν το συμφωνήσουν τα μέρη.

• Ποιοι μπορούν να είναι εταιρίες leasing: οι ανώνυμες εταιρίες χρηματοδοτικής μίσθωσης, για τη λειτουργία των οποίων απαιτείται άδεια από την Τράπεζα της Ελλάδος, τα πιστωτικά ιδρύματα, τα χρηματοδοτικά ιδρύματα.

• Πόσο διαρκεί: Τουλάχιστον 3 έτη για τα κινητά και 10 για τα ακίνητα • Όροι ισχύος: Πρέπει η σύμβαση να καταρτισθεί εγγράφως, ενώ εάν πρόκειται για ακίνητο

συμβολαιογραφικά, και να καταχωρισθεί η σύμβαση στο πρωτοδικείο της κατοικίας ή της έδρας του μισθωτή και στο Πρωτοδικείο Αθηνών. Από το χρόνο της καταχώρισης τρίτοι δεν μπορούν έως τη λήξη της χρηματοδοτικής μίσθωσης να αποκτήσουν με οποιονδήποτε τρόπο κυριότητα ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα πάνω στο πράγμα.

• Φορολογικά πλεονεκτήματα: το μίσθωμα χαρακτηρίζεται ως δαπάνη και εκπίπτει από τα ακαθάριστα έσοδα της επιχείρησης.

• Ειδικά χαρακτηριστικά: Η σύμβαση Leasing, είναι [α] μίσθωση παραλλαγμένη σε πολλά σημεία (πχ. δικαίωμα αγοράς του πράγματος), [β] σύμβαση εντολής, γιατί η εταιρία leasing δίνει εντολή στον μισθωτή να διαπραγματευθεί με τον προμηθευτή την αγορά του πράγματος στην οποία θα προβεί η εταιρία με τον προμηθευτή, [γ] σύμβασης εκχωρήσεως, γιατί η εταιρία εκχωρεί τις απαιτήσεις που έχει κατά του προμηθευτή στο μισθωτή, ώστε να μπορεί αυτός να εξαναγκάσει τον προμηθευτή σε τήρηση των υποχρεώσεων του, [δ] Σύμφωνο προαιρέσεως, γιατί παρέχεται στο μισθωτή το δικαίωμα, με μονομερή δήλωσή του, είτε να αγοράσει το πράγμα (καταβάλλοντας και το συμφωνηθέν τίμημα), είτε να ανανεώσει τη μίσθωση για ορισμένο χρόνο.

Page 207: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 24

O επενδυτής E επιθυμεί να αγοράσει κινητό εξοπλισμό και δεν διαθέτει ή δεν θέλει να διαθέσει το αναγκαίο κεφάλαιο για τον σκοπό αυτό. Έτσι απευθύνεται στην Εταιρία Ζ, αφού προηγουμένως επιλέξει τον προμηθευτή Π και το αντικείμενο που επιθυμεί, και της ζητεί να προβεί αυτή στην αγορά. Ο Π αναλαμβάνει την απευθείας παράδοση του πράγματος στο Ε και ο Ε την καταβολή μισθωμάτων σε τακτές δόσεις ώστε να καλύψει το κεφάλαιο τους τόκους τα έξοδα που κατέβαλλε η Ζ. Κυρία του πράγματος γίνεται η Ζ.

Αξιολογήστε τη σχέση του Ε και της Ζ.

207

Page 208: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Παράδειγμα (ΑΠ646/2011)

•Δικαστικό αίτημα - αγωγή: Η εισαγωγέας αυτοκινήτων Ε πώλησε στην Α leasing ένα αυτοκίνητο τύπου Mercedes Benz CL-600, του οποίου αυτή, με σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης, παραχώρησε την κατοχή, με δικαίωμα υπεκμίσθωσης και υπό τον όρο εκχώρησης λόγω ενεχύρου του συνόλου των απαιτήσεων του εκμισθωτή κατά του μισθωτή, στην Β και η Β υπεκμίσθωσε το εν λόγω αυτοκίνητο στην Γ. Η Ε διαβεβαίωσε την Β (υπεκμισθώτρια) ότι το αυτοκίνητο ήταν σε άριστη κατάσταση, χωρίς ελαττώματα και κατάλληλο προς χρήση σύμφωνα με τις προδιαγραφές της κατασκευάστριας εταιρίας. Ωστόσο το εν λόγω αυτοκίνητο εμφάνισε ελλείψεις και πραγματικά ελαττώματα τα οποία δεν επανόρθωσε η Ε και γι`αυτό η Γ προσέφυγε στα δικαστήρια κατά της Ε ζητώντας αποζημίωση (μισθώματα - εγγύηση που κατέβαλε στην B).

•Δικαστική απόφαση: Το αίτημα δεν είναι ορθό γιατί δεν υπάρχει κανένας νομικός δεσμός μεταξύ της Ε και της Γ. Δεν υπήρχε συμφωνία για εκχώρηση των από την πώληση δικαιωμάτων της αγοράστριας του αυτοκινήτου Α για πραγματικά ελαττώματά του στην Γ και ούτε μπορούσαν να αποκτηθούν από την Γ τέτοια δικαιώματα από μόνο την υπομίσθωση, σαν να ήταν χρηματοδοτική υπομίσθωση, αφού ο νόμος 1665/1986 ρυθμίζει το πλαίσιο λειτουργίας αυτής της σύμβασης. Διαφορετική ερμηνεία των διατάξεων του ν.1665/1986, κατά την οποία η εγγυητική (νόθος αντικειμενική) ευθύνη του πωλητή-προμηθευτή ενός προϊόντος υφίσταται άνευ ετέρου, επί χρηματοδοτικής μισθώσεως, ανεξαρτήτως του περιεχομένου (και της σιωπής) των διαδοχικώς συμβαλλομένων μέχρι το τελικό χρήστη (μισθωτή ή υπομισθωτή) δεν προκύπτει από το νόμο για την προστασία του καταναλωτή (ν.2251/1994).

208

Page 209: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

V. Χρονομεριστική μίσθωση (time sharing) Παράδειγμα (ΑΠ646/2011)

Βλ. ορισμό, Ρόκα, σελ. 121-122.

209

Page 210: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

VΙ. Τραπεζικές εργασίες (factoring, forfaiting, ενέγγυα τραπεζική πίστωση, εγγυητική επιστολή)

210

Πράξη Ορισμός / στοιχεία πράξης

Factoring – πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων

• Η σύμβαση καταρτίζεται εγγράφως μεταξύ ενός κατά κύριο επάγγελμα προμηθευτή αγαθών ή υπηρεσιών και ενός πράκτορα επιχειρηματικών απαιτήσεων, ο οποίος αναλαμβάνει να παρέχει στον προμηθευτή, για το διάστημα που συμφωνείται, έναντι αμοιβής, υπηρεσίες σχετικές με την παρακολούθηση και είσπραξη μιας ή μέρους ή του συνόλου των απαιτήσεων του προμηθευτή, ιδίως από συμβάσεις πώλησης αγαθών, παροχής υπηρεσιών σε τρίτους ή εκτέλεση έργων. Περιεχόμενο της πρακτορείας αποτελεί ιδίως η εκχώρηση απαιτήσεων στον πράκτορα με ή χωρίς δικαίωμα αναγωγής, η εξουσιοδότηση για την είσπραξή τους, η χρηματοδότηση του προμηθευτή με προεξόφληση των απαιτήσεων, η λογιστική ή νομική παρακολούθηση των απαιτήσεων, η διαχείρισή τους, η ολική ή μερική κάλυψη του πιστωτικού κινδύνου του προμηθευτή. Στην περίπτωση κάλυψης πιστωτικού κινδύνου η δραστηριότητα είναι πιστωτική και γι’ αυτό ασκείται από πιστωτικά ιδρύματα ή αε factoring με μετοχικό κεφάλαιο τουλ. ίσο με το ¼ αυτού των πιστωτικών ιδρυμάτων και κατόπιν αδείας από την τράπεζα της Ελλάδος.

Forfaiting • Προεξοφλητική χρηματοδότηση που συνίσταται στην αγορά από τον forfaiter απαιτήσεων από μεταβιβάσιμα πιστωτικά έγγραφα (συναλλαγματικές, επιταγές κλπ.) Οι τίτλοι προέρχονται από προμήθειες αγαθών (πχ. εξαγωγικές δραστηριότητες).

Ενέγγυα τραπεζική πίστωση

• Δέσμευση που δίνεται από την τράπεζα του αγοραστή των εμπορευμάτων στον πωλητή ότι θα καταβάλει πληρωμή, με την παράδοση των φορτωτικών εγγράφων στην τράπεζα.

• Διευκόλυνση διαμετακομιστικού εμπορίου: με τη διασφάλιση του αγοραστή και του πωλητή για πληρωμή με την παράδοση. Ρόκα, 126-127.

Εγγυητική επιστολή

• Εκδίδεται από τράπεζα η οποία ως εγγυήτρια εγγυάται την εκπλήρωση της υπόσχεσης-υποχρέωσης που παρέχει το ένα συμβαλλόμενο μέρος στο άλλο. Είναι το έγγραφο που εκδίδεται από την τράπεζα ως εγγύηση τήρησης,από τον εντολέα (αυτόν για τον οποίο παρέχεται η εγγύηση), υποχρεώσεων οικονομικού ή άλλου περιεχομένου σε έναν δικαιούχο και οι οποίες απορρέουν από διατάξεις νόμου ή από νόμιμες συναλλαγές. Μπορεί να είναι καθορισμένης ή αορίστου διάρκειας. Δημιουργείται λοιπόν μια τριμερής σχέση, με εμπλεκόμενα μέρη τον εγγυητή, τον εντολέα και το δικαιούχο. Η τράπεζα αναλαμβάνει την υποχρέωση προς το δικαιούχο, εάν ο οφειλέτης δεν εκπληρώσει την υποχρέωσή του, να την εκπληρώσει ως εγγυητής για το ορισμένο ποσό που αναγράφεται, στο σώμα της εγγυητικής επιστολής με μόνη την εμφάνιση της εγγυητικής (εγγυητική σε πρώτη ζήτηση. Είδη: καλής εκτέλεσης, συμμετοχής σε διαγωνισμό, εξασφάλισης πληρωμής-ποινική ρήτρα κλπ). Γα την έκδοσή της η τράπεζα λαμβάνει κάλυμμα από τον εντολέα (collateral).

Κατάθεση χρημάτων σε τράπεζα

• Βασική τραπεζική εργασία. Ανάληψη κατάθεσης από τον καταθέτη οποτεδήποτε. Το επιτόκιο κεφαλαιοποιείται ανά εξάμηνο εάν δεν αναληφθεί από τον καταθέτη. Απόρρητο καταθέσεων. Αίρεται σε περίπτωση δικαστικής απόφασης, βουλεύματος για παροχή πληροφοριών σε σχέση με κακούργημα ή πλημμέλημα από δόλο. Κάλυψη ανά καταθέτη ανά τράπεζα από το ΤΕΚΕ αποζημίωσης κατ’ ανώτατο 100.000€.

Page 211: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

VII. Σύμβαση δικαιοχρησίας (franchising) VIII. Εμπορική - εντολή παραγγελία

IX. Μεταφορά

βλ. Ρόκα, σελ. 130-142.

211

Page 212: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

X. Χρηματιστηριακές συναλλαγές 2. Συναλλαγές στο ΧΑ και στην Κεφαλαιαγορά

• Στην Ευρώπη έχει δημιουργηθεί το θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία της ενιαίας κεφαλαιαγοράς (http://ec.europa.eu/internal_market/securities/index_en.htm)

• Προς αυτό το πλαίσιο έχει εναρμονισθεί η χώρας μας υιοθετώντας αντίστοιχες εθνικές διατάξεις (www.hcmc.gr , www.athex.gr)

• Η κεφαλαιαγορά περιλαμβάνει κάθε εμπορική δραστηριότητα διαμεσολάβησης στην αγορά χρήματος και κεφαλαίου.

• Κεντρικοί πυλώνες της είναι ιδίως τα χρηματιστήρια και οι υποδομές που χρησιμοποιούν αυτά για το διακανονισμό των συναλλαγών σε χρηματοπιστωτικά μέσα, αλλά και οι τράπεζες και επενδυτικές επιχειρήσεις (ΕΠΕΥ: επιχειρήσεις παροχής επενδυτικών υπηρεσιών) που παρέχουν υπηρεσίες επενδύσεων, τις λεγόμενες «επενδυτικές υπηρεσίες». Πρόκειται για υπηρεσίες επένδυσης σε «χρηματοπιστωτικά μέσα» (financial instruments).

• Το περιβάλλον διαμορφώνεται με βάση την αρχή ότι η Ευρώπη επιθυμεί να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή ποικιλία επενδυτικών προϊόντων και υπηρεσιών υπό συνθήκες «ευρωπαϊκών διαβατηρίων»,

ασφάλειας και αποτελεσματικότητας. 212

Page 213: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

X. Χρηματιστηριακές συναλλαγές 2. Συναλλαγές στο ΧΑ και στην Κεφαλαιαγορά

• Ασφάλεια στην Κεφαλαιαγορά σημαίνει ότι υπάρχουν μηχανισμοί για την προστασία των αγορών, των επενδυτών, αλλά και των χρηματοπιστωτικών συστημάτων που έχουν την ευθύνη για τη διευθέτηση των συναλλαγών σε χρηματοπιστωτικά μέσα (financial instruments).

• Αποτελεσματικότητα υπάρχει όταν ότι οι παραπάνω μηχανισμοί παρέχουν την μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια με το μικρότερο δυνατό κόστος. Αυτό επιδιώκει η ΕΕ να επιτύχει με την εναρμόνιση/σύγκλιση των κανόνων των κρατών μελών που διέπουν τη λειτουργία των κεφαλαιαγορών.

• Επίκεντρο των ρυθμίσεων είναι η οδηγία MiFID (Markets in Financial Instruments Directive) προς την οποία εναρμονίστηκε το δίκαιό μας με το ν. 3606/2007 που αφορά τον τρόπο λειτουργίας:

– των αγορών χρηματοπιστωτικών μέσων και

– των επενδυτικών υπηρεσιών και δραστηριοτήτων.

213

Page 214: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

X. Χρηματιστηριακές συναλλαγές 2. Συναλλαγές στο ΧΑ και στην Κεφαλαιαγορά

Ως επενδυτικές υπηρεσίες και δραστηριότητες νοούνται για παράδειγμα οι εξής:

• Η λήψη και διαβίβαση εντολών, η οποία συνίσταται στη λήψη και διαβίβαση εντολών για λογαριασμό πελατών, για κατάρτιση συναλλαγών σε χρηματοπιστωτικά μέσα.

• Η εκτέλεση εντολών για λογαριασμό πελατών, η οποία συνίσταται στην κατάρτιση συμβάσεων αγοράς ή πώλησης ενός ή περισσοτέρων χρηματοπιστωτικών μέσων για λογαριασμό πελατών.

• Η διαπραγμάτευση για ίδιο λογαριασμό, η οποία συνίσταται στη διαπραγμάτευση από ΕΠΕΥ με κεφάλαιά της ενός ή περισσότερων χρηματοπιστωτικών μέσων προς κατάρτιση συναλλαγών επ’ αυτών.

• Η διαχείριση χαρτοφυλακίων, η οποία συνίσταται στη διαχείριση, κατά τη διακριτική ευχέρεια της ΕΠΕΥ χαρτοφυλακίων πελατών, στο πλαίσιο εντολής τους, που περιλαμβάνουν ένα ή περισσότερα χρηματοπιστωτικά μέσα.

• Η παροχή επενδυτικών συμβουλών, η οποία συνίσταται στην παροχή προσωπικών συμβουλών σε πελάτη, είτε κατόπιν αιτήσεώς του, είτε με πρωτοβουλία της ΕΠΕΥ, σχετικά με μία ή περισσότερες συναλλαγές που αφορούν χρηματοπιστωτικά μέσα.

214

Page 215: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

X. Χρηματιστηριακές συναλλαγές 2. Συναλλαγές στο ΧΑ και στην Κεφαλαιαγορά

Χρηματοπιστωτικά μέσα

• Οι κινητές αξίες.

• Τα μέσα χρηματαγοράς

• Τα μερίδια οργανισμών συλλογικών επενδύσεων.

• Τα παράγωγα μέσα, όπως:

– Τα συμβόλαια δικαιωμάτων προαίρεσης (options), τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (futures), οι συμβάσεις ανταλλαγής (swaps), οι προθεσμιακές συμβάσεις επιτοκίων (interest rate forwards) και άλλες παράγωγες συμβάσεις σχετιζόμενες με κινητές αξίες, νομίσματα, επιτόκια ή αποδόσεις, ή άλλα παράγωγα μέσα, χρηματοπιστωτικούς δείκτες ή άλλα χρηματοπιστωτικά μεγέθη που είναι δεκτικά εκκαθάρισης με φυσική παράδοση ή με ρευστά διαθέσιμα.

– Τα συμβόλαια δικαιωμάτων προαίρεσης, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης, οι συμβάσεις ανταλλαγής, οι προθεσμιακές συμβάσεις επιτοκίου και κάθε άλλη σύμβαση παράγωγου μέσου σχετιζόμενη με εμπορεύματα (πχ. ενέργεια) και άλλα παράγωγα (πχ. CDSs - παράγωγα μέσα για τη μετακύληση του πιστωτικού κινδύνου).

215

Page 216: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

X. Χρηματιστηριακές συναλλαγές 2. Συναλλαγές στο ΧΑ και στην Κεφαλαιαγορά

Παράδειγμα 1ο:

Ο επενδυτής Ε που βρίσκεται στην Πτολεμαΐδα επιθυμεί να ξεκινήσει επενδύσεις σε μετοχές εισηγμένες στο ΧΑ. Στην Πτολεμαΐδα βέβαια δεν υπάρχουν εταιρίες χρηματιστηριακές για να του παρέχουν σχετικές υπηρεσίες. Υπάρχουν όμως πιο μικρού μεγέθους εταιρίες, με ειδική άδεια από την Αρμόδια Αρχή (Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς), για διαβίβαση σε χρηματιστηριακές εταιρίες των εντολών πελατείας τους οι οποίες στη συνέχεια τις εκτελούν στο ΧΑ. Απευθυνόμενος σε μία τέτοια εταιρία, την «Β ΑΕΠΕΥ», ο επενδυτής Ε υπογράφει με τη Β, αλλά και τις συνεργαζόμενες με τη Β (και εδρεύουσες στην Αθήνα) χρηματιστηριακές εταιρίες «Γ ΑΕΠΕΥ» και «Δ ΑΕΠΕΥ» σύμβαση και μέσω αυτής της διαδικασίας αρχίζει να «παίζει» στο ΧΑ. Οι Γ και Δ συναλλάσσονται στο ΧΑ εκτελώντας τις εντολές του Ε τις οποίες λαμβάνουν μέσω (με τη διαμεσολάβηση) της Β.

Η δραστηριότητα της Β είναι η παροχή της επενδυτικής υπηρεσίας «λήψη και διαβίβαση εντολών»

Η δραστηριότητα της Γ και της Δ είναι η παροχή της επενδυτικής υπηρεσίας «εκτέλεση εντολών».

216

Page 217: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

X. Χρηματιστηριακές συναλλαγές 2. Συναλλαγές στο ΧΑ και στην Κεφαλαιαγορά

Παράδειγμα 2ο:

Η ΑΕΠΕΥ Σ, έχοντας ειδική άδεια, αναλαμβάνει χαρτοφυλάκια πελατών της προς διαχείριση. Ο επενδυτής Ε δέχεται την παροχή των υπηρεσιών της Σ και υπογραφή σχετική σύμβαση με αυτή, με την οποία της παρέχει την εξουσία διαχείρισης του χαρτοφυλακίου του, δηλ. το δικαίωμα η Σ να προβαίνει στη διενέργεια συναλλαγών για τον Ε με βάση τις εκτιμήσεις που έχει η Σ λαμβάνοντας υπόψη το επενδυτικό προφίλ του Ε και τους όρους της μεταξύ τους συμφωνίας (πχ. επενδύσεις σε μετοχές ή ομόλογα εσωτερικού ή εξωτερικού ή παράγωγα κλπ.). Η Σ, για να διενεργεί τη διαχείριση βάσει των χαρτοφυλακίων και των κεφαλαίων που της έχει δώσει προς τούτο ο Ε, διαθέτει εξειδικευμένο προσωπικό και ειδική επάρκεια ώστε να μπορεί να λαμβάνει τις τιμές και κάθε κρίσιμη πληροφορία σε σχέση με τις επενδύσεις που επιδιώκει για τον Ε και να προβαίνει στις αρμόζουσες εκτιμήσεις σε σχέση με το τι είδους συναλλαγή πρέπει να κάνει κάθε φορά. Ο Ε βάσει αυτής της συμφωνίας ενημερώνεται περιοδικά για τα αποτελέσματα της διαχείρισης η οποία γίνεται βάσει των εντολών επένδυσης που δίνει η Σ. Προφανώς ο Ε δεν αναμιγνύεται στις αποφάσεις της Σ ως προς το είδος των εντολών και συναλλαγών που αυτή διενεργεί για λογαριασμό του και ούτε προφανώς δικαιούται να δίνει ο ίδιος τέτοιες εντολές στο πλαίσιο της διαχείρισης αυτής.

Η δραστηριότητα της Σ είναι η παροχή της επενδυτικής υπηρεσίας «διαχείριση χαρτοφυλακίου πελατών»

217

Page 218: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

X. Χρηματιστηριακές συναλλαγές 2. Συναλλαγές στο ΧΑ και στην Κεφαλαιαγορά

Παράδειγμα 3ο:

Ο Β δραστηριοποιείται στις χρηματοπιστωτικές αγορές σε συνεχή βάση και αναλαμβάνει να συναλλάσσεται για ίδιο λογαριασμό αγοράζοντας και πωλώντας χρηματοπιστωτικά μέσα έναντι ιδίων κεφαλαίων σε τιμές που έχει καθορίσει ο ίδιος.

Η δραστηριότητα της Β είναι η ειδική διαπραγμάτευση (market making)

H ΑΕΠΕΥ Λ συναλλάσσεται κατά τρόπο οργανωμένο, συχνά και συστηματικά για ίδιο λογαριασμό εκτελώντας εντολές πελατών εκτός αγορών

Η δραστηριότητα της Λ είναι η διαπραγμάτευση για ίδιο λογαριασμό (dealing, trading)

218

Page 219: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

X. Χρηματιστηριακές συναλλαγές 2. Συναλλαγές στο ΧΑ και στην Κεφαλαιαγορά

• Η με οποιονδήποτε τρόπο κατ’ επάγγελμα παροχή επενδυτικών υπηρεσιών και άσκηση επενδυτικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα επιτρέπεται μόνο στις ΑΕΠΕΥ και στα πιστωτικά ιδρύματα (καθώς και στις ΑΕΕΔ και στις ΑΕΔΑΚ, κατά τις διακρίσεις που προβλέπονται στην κείμενη νομοθεσία και την άδεια λειτουργίας τους).

• Όποιος με πρόθεση παρέχει επενδυτικές υπηρεσίες ή ασκεί επενδυτικές δραστηριότητες κατά παράβαση της προηγούμενης παραγράφου τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός (1) έτους. Σε περίπτωση που οι επενδυτικές υπηρεσίες ή δραστηριότητες παρέχονται ή ασκούνται από νομικά πρόσωπα, με την ποινή του προηγούμενου εδαφίου τιμωρείται όποιος ασκεί τη διοίκηση ή διαχείριση του νομικού προσώπου.

219

Page 220: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

X. Χρηματιστηριακές συναλλαγές 2. Συναλλαγές στο ΧΑ και στην Κεφαλαιαγορά

Οι Αγορές της MIFID (Οργανωμένη Αγορά, πχ. ΧΑ) λειτουργούν ως μηχανισμός διαμόρφωσης τιμών που τροφοδοτείται από την προσφορά και τη ζήτηση σε χρηματοπιστωτικά μέσα και επιτρέπει τη συνάντηση αυτής της προσφοράς και ζήτησης με αντικειμενικά κριτήρια και με συγκεκριμένους κανόνες (πχ. ποιοι εκφράζουν στην αγορά την προσφορά ή τη ζήτηση – εντολές (μέλη αγοράς), πότε (χρόνος συνεδρίασης), πώς (μέσω ηλεκτρονικών συστημάτων συναλλαγών), κλπ.).

Ο Διαχειριστής αγοράς (Χρηματιστήριο) θα πρέπει να πληροί συγκεκριμένες προϋποθέσεις για να του χορηγηθεί από την ΕΚ η σχετική άδεια και να διαθέτει μετοχικό κεφάλαιο αρχικό τουλ. 20.000.000€, ενώ τα ίδια κεφάλαιά του δεν πρέπει να υπολείπονται του ποσού αυτού.

220

Page 221: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

X. Χρηματιστηριακές συναλλαγές 2. Συναλλαγές στο ΧΑ και στην Κεφαλαιαγορά

Τόσο για τη λειτουργία ΑΕΠΕΥ όσο και για τη λειτουργία Αγοράς απαιτείται προηγούμενη άδεια από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς που λαμβάνεται εφόσον πληρούνται οι ειδικές κατά περίπτωση προϋποθέσεις που προβλέπει ο νόμος.

221

Page 222: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

X. Χρηματιστηριακές συναλλαγές 2. Συναλλαγές στο ΧΑ και στην Κεφαλαιαγορά

• Υιοθέτηση του θεσμού του Ευρωπαϊκού Διαβατηρίου στον τομέα της κεφαλαιαγοράς (European Passport)

• Υιοθέτηση συστήματος αδειοδότησης και εποπτείας για την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Διαβατηρίου

222

Page 223: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

X. Χρηματιστηριακές συναλλαγές 2. Συναλλαγές στο ΧΑ και στην Κεφαλαιαγορά

Ι – Η Αρχή της Ελάχιστης Εναρμόνισης : Για τη χορήγηση άδειας από τις αρμόδιες αρχές σε επιχείρηση για την παροχή επενδυτικών υπηρεσιών (ε.υ.), η επιχείρηση θα πρέπει να πληροί συγκεκριμένες ελάχιστες προϋποθέσεις που αφορούν στην οργανωτική της επάρκεια, στην αξιοπιστία των ιδρυτών της, στις κεφαλαιακές της υποχρεώσεις. Η αρχή αποσκοπεί στη διασφάλιση των εχεγγύων επαγγελματικότητας για την παροχή ε.υ. & ίσων όρων ανταγωνισμού (level playing field)

ΙΙ – Η Αρχή της Ενιαίας Άδειας : Επιχείρηση που έχει λάβει άδεια για την παροχή ε.υ. από την αρμόδια αρχή του κράτους καταγωγής της μπορεί να τις παρέχει, πέραν της επικράτειας του κράτους αυτού, και σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, κράτη υποδοχής, με τη μορφή υποκαταστήματος εκεί ή διασυνοριακά χωρίς να απαιτείται η λήψη άδειας από τις αντίστοιχες αρμόδιες αρχές των κρατών αυτών. Η εθνική άδεια δεν έχει μόνο εθνική-τοπική ισχύ αλλά κοινοτική, γεγονός το οποίο επιτρέπει τη λειτουργία της ως Ευρωπαϊκού Διαβατηρίου στον τομέα των ε.υ. Η αρχή έχει ως θεμελιωτική βάση την αμοιβαία αναγνώριση από κάθε κράτος μέλος των αδειών παροχής ε.υ. που παρέχονται από τα άλλα κράτη μέλη. Η αρχή αποσκοπεί στη διασφάλιση των αναγκαίων συνθηκών για την άσκηση των ελευθεριών κοινοτικής δραστηριοποίησης στον τομέα των ε.υ.

ΙΙΙ – Η Αρχή της Ενιαίας Εποπτείας : Οι ΕΠΕΥ για την παροχή των ε.υ. υπόκεινται στην προληπτική εποπτεία της αρμόδιας αρχής του κράτους καταγωγής ανεξάρτητα αν τις ε.υ. παρέχουν στο κράτος καταγωγής ή σε άλλα κράτη μέλη κατ’ ενάσκηση των ελευθεριών τους εγκατάστασης ή διασυνοριακής παροχής ε.υ. Η εποπτεία της αρμόδιας αρχής περιλαμβάνει τον έλεγχο της πλήρωσης των προϋποθέσεων προληπτικής επαρκείας βάσει των οποίων χορηγείται στις ΕΠΕΥ η άδεια παροχής ε.υ. Οι αρμόδιες αρχές των κρατών υποδοχής μπορούν όμως να ασκούν εποπτεία στις ΕΠΕΥ που δραστηριοποιούνται στο έδαφός τους κατ’ ενάσκηση των ελευθεριών αναφορικά με την τήρηση των κανόνων γενικού συμφέροντος αυτών των κρατών, ιδίως προστασίας των επενδυτών (κώδικες δεοντολογίας). Η αρχή αποσκοπεί στη διασφάλιση των αναγκαίων μηχανισμών για την αποτελεσματική εποπτεία των ασκούμενων κατά τόπους δραστηριοτήτων των ΕΠΕΥ εντός της ΕΕ.

223

Page 224: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

X. Χρηματιστηριακές συναλλαγές 2. Συναλλαγές στο ΧΑ και στην Κεφαλαιαγορά

Ι –Το Ευρωπαϊκό διαβατήριο με τη μορφή ίδρυσης υποκαταστήματος σε άλλο κράτος ΕΕ - παράδειγμα:

• Έστω ότι αγγλική ΕΠΕΥ που έχει λάβει άδεια από την αρμόδια αρχή του κράτους καταγωγής της (Αγγλία), ήτοι την αρχή FSA για την παροχή ε.υ., π.χ. των υπηρεσιών διαπραγμάτευσης για ίδιο λογαριασμό και διαχείρισης χαρτοφυλακίων επενδύσεων πελατών της επί χρηματοπιστωτικών μέσων, επιθυμεί να επεκτείνει τις δραστηριότητές της ως προς την παροχή των ανωτέρω ε.υ. στο έδαφος άλλου κράτους μέλους, π.χ. στην Ελλάδα, με τη μορφή υποκαταστήματος.

• Για την εγκατάσταση της ΕΠΕΥ μέσω του υποκαταστήματος στην Ελλάδα απαιτείται:

– η αγγλική ΕΠΕΥ να γνωστοποιήσει στην αρχή FSA την πρόθεσή της αυτή υποβάλλοντας ταυτοχρόνως τα απαιτούμενα προς τούτο στοιχεία (πρόγραμμα δραστηριοτήτων, υπεύθυνα πρόσωπα)

– η αρχή FSA να μην αρνηθεί τη σχετική δραστηριοποίηση της ΕΠΕΥ (π.χ. λόγω ανεπάρκειας της διοικητικής της οργάνωσης) και να ανακοινώσει το αργότερο εντός 2μήνου, τα υποβληθέντα σε αυτή από την ΕΠΕΥ στοιχεία στην αρμόδια προς τούτο ελληνική εποπτική αρχή, εν προκειμένω στην ΕΚ, ενημερώνοντας σχετικά την ΕΠΕΥ.

224

Page 225: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

X. Χρηματιστηριακές συναλλαγές 2. Συναλλαγές στο ΧΑ και στην Κεφαλαιαγορά

Ι –Το Ευρωπαϊκό διαβατήριο με τη μορφή της διασυνοριακής παροχής υπηρεσιών σε άλλο κράτος της ΕΕ- παράδειγμα:

• Έστω ότι ελληνική ΕΠΕΥ που έχει λάβει άδεια από την ΕΚ για την παροχή ε.υ., π.χ. των υπηρεσιών της εκτέλεσης εντολών & παραγγελιών για λογαριασμό τρίτων επί χρηματοπιστωτικών μέσων, επιθυμεί να επεκτείνει τις δραστηριότητές της ως προς την παροχή των ανωτέρω ε.υ. στο έδαφος άλλου κράτους μέλους, π.χ. στην Αγγλία, με διασυνοριακό τρόπο, χωρίς δηλαδή εγκατάσταση-φυσική παρουσία στο κράτος αυτό.

• Για την ελεύθερη-διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών ΕΠΕΥ κράτους μέλους σε άλλο κράτος μέλος απαιτείται:

– η ελληνική ΕΠΕΥ να γνωστοποιήσει στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς την πρόθεσή της αυτή υποβάλλοντας ταυτοχρόνως τα απαιτούμενα προς τούτο στοιχεία

– η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, το αργότερο εντός μηνός, να διαβιβάσει τη σχετική γνωστοποίηση στην αρχή F.S.A.

225

Page 226: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

5. Συναλλαγές με αξιόγραφα Ι. Γενικά

1. Έννοια και λειτουργία αξιογράφου 2. Διακρίσεις αξιογράφων

II. Συναλλαγματική 1. Έννοια – οικονομική σημασία 2. Έκδοση – προϋποθέσεις ανάληψης υποχρέωσης 3. Είδη 4. Ρήτρες 5. Πράξεις στη συναλλαγματική 6. Αποδοχή και τριτεγγύηση 7. Μεταβίβαση συναλλαγματικής 8. Εκπλήρωση ενοχής από συναλλαγματική 9. Παραγραφή και αδικαιολόγητος πλουτισμός 10. Ενστάσεις κατά απαιτήσεων από συναλλαγματική

ΙIΙ. Γραμμάτιο εις διαταγή 1. Έννοια 2. Χαρακτηριστικά 3. Διαφορές από συναλλαγματική

ΙV. Τραπεζική επιταγή 1. Έννοια – λειτουργία 2. Έκδοση – τύπος 3. Μεταβίβαση – τριτεγγύηση 4. Εμφάνιση – πληρωμή 5. Παραγραφή και αδικαιολόγητος πλουτισμός 6. Είδη 7. Διαφορές από συναλλαγματική

V. Άλλα αξιόγραφα

226

Page 227: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Γενικά 1. Έννοια και λειτουργία

Αξιόγραφο

Έγγραφο που ενσωματώνει ιδιωτικό δικαίωμα περιουσιακό κατά τρόπο ώστε για την άσκηση και τη μεταβίβαση του δικαιώματος να είναι απαραίτητη η κατοχή του εγγράφου

227

Page 228: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Γενικά 1. Έννοια και λειτουργία

Έγγραφο

Εκδότης Ιδιωτικό έγγραφο (πχ. μετοχή που εκδίδεται από ανώνυμη εταιρία)

Δημόσιο έγγραφο (πχ. συμβολαιογραφικό έγγραφο)

Ισχύς Συστατικό έγγραφο: Συστήνει την έννομη σχέση την οποία αφορά (πχ. συναλλαγματική). Εάν δεν υπάρχει το συστατικό έγγραφο, η έννομη σχέση δε συστήνεται (θα είναι άκυρη).

Αποδεικτικό έγγραφο: Δε συστήνει αλλά απλώς αποδεικνύει την έννομη σχέση την οποία αφορά (πχ. μετοχή).

Νομιμοποιητική λειτουργία

Νομιμοποιητικό έγγραφο: Δεν είναι προορισμένο να κυκλοφορεί, να είναι μεταβιβάσιμο (πχ. transferable securities), αλλά αποτελεί τρόπο νομιμοποίησης του δικαιούχου του δικαιώματος για την άσκησή του, δηλ. αποδεικνύει το δικαίωμα στο οποίο αφορά (πχ. βιβλιάριο τραπεζικών καταθέσεων). Για να ασκηθεί το δικαίωμα είναι αναγκαία η κατοχή του εγγράφου από το δικαιούχο.

Αξιόγραφο: Είναι νομιμοποιητικό. Δεν είναι όμως αναγκαία η κατοχή του αξιογράφου μόνο για την άσκηση του δικαιώματος, αλλά και για τη μεταβίβασή του (πχ. συναλλαγματική).

228

Page 229: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Γενικά 1. Έννοια και λειτουργία

Χαρακτηριστικά στοιχεία ορισμού του «Αξιογράφου»

1. Έγγραφο: έγχαρτο ή άυλο, έγχαρτο υποχρεωτικά για συναλλαγματική, γραμμάτιο εις διαταγή, τραπεζική επιταγή, άυλο υποχρεωτικά (πχ εάν πρόκειται για άυλους τίτλους κεφαλαιαγοράς

2. Ιδιωτικό περιουσιακό δικαίωμα: όχι δημόσιο (πχ. διαβατήριο), περιουσιακό (πχ. στη συναλλαγματική, η χρηματική απαίτηση, στη μετοχή, το δικαίωμα συμμετοχής σε ανώνυμη εταιρία κλπ).

229

Page 230: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Γενικά 1. Έννοια και λειτουργία

Χαρακτηριστικά στοιχεία ορισμού του «Αξιογράφου»

3. Σύνδεση εγγράφου με δικαίωμα:

α) Υπάρχουν 2 δικαιώματα:

– Το δικαίωμα στο οποίο αναφέρεται το αξιόγραφο (πχ. χρηματική απαίτηση στην επιταγή, μετοχικό δικαίωμα, πχ. για συμμετοχή στη γενική συνέλευση για είσπραξη κερδών κλπ) – [ Δικαίωμα «εκ του εγγράφου» (1) ]

– Το δικαίωμα που έχει ο δικαιούχος-κάτοχος του εγγράφου ως «ιδιοκτήτης» του εγγράφου - [ Δικαίωμα «επί του εγγράφου» (2) ]

β) Το (1) παρακολουθεί το (2), δηλ. για να ασκήσει ο δικαιούχος το δικαίωμα (1) πρέπει να κατέχει το έγγραφο, δηλ. να έχει το δικαίωμα (2) – ΑΞΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ – ΕΓΧΑΡΤΩΣΗ - ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΩΣΗ

γ) Η απώλεια του εγγράφου όμως, δε σημαίνει και απώλεια του δικαιώματος (προστασία από το νόμο για κήρυξη τίτλου ανίσχυρου)

3 σημεία (!!!):

Έχω το δικαίωμα – Ασκώ το δικαίωμα – Μεταβιβάζω το δικαίωμα: Η αξιογραφική ενσωμάτωση αφορά το 2 και 3ο σημείο.

δ) Πρακτική αξία αξιογραφικής ενσωμάτωσης: ο οφειλέτης καταβάλει μόνο στον κάτοχο του εγγράφου και δικαιούται να αρνηθεί σε άλλον που δεν είναι κάτοχος, ο δανειστής εισπράττει με την εμφάνιση του εγγράφου (δεν χρειάζεται κάτι άλλο για να αποδείξει την απαίτησή του – τιτλοποίηση απαιτήσεων, κυκλοφοριακή ταχύτητα).

230

Page 231: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 25

Ο Α, οφειλέτης ποσού 12.000€ από αξιόγραφο, κατέβαλε το οφειλόμενο ποσό στον Β, δηλ. το δικαιούχο του αξιογράφου, όμως στη συνέχεια αμέλησε να πάρει πίσω το αξιόγραφο.

Ερωτάται:

1) Η χρηματική απαίτηση που ενσωματώνεται στο αξιόγραφο ισχύει και μετά την παραπάνω πληρωμή του ποσού από τον Α στον Β;

2) Αν ο Β μεταβίβασε το αξιόγραφο στον Γ, ποια τα δικαιώματα του Γ απέναντι στον Α και στον Β;;

231

Page 232: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Γενικά 2. Διακρίσεις αξιογράφων

1) Με βάση την οικονομική τους λειτουργία:

– Αξιόγραφα χρηματαγοράς (συναλλαγματική-γραμμάτιο εις διαταγή ως μέσα βραχυπρόθεσμης πίστωσης, επιταγή ως μέσο πληρωμής)

– Εμπορευματόγραφα (αξιόγραφα κυκλοφορίας αγαθών, φορτωτική αποθετήριο)

– Αξιόγραφα κεφαλαιαγοράς (ως μέσα ομαδικής μαζικής έκδοσης, για εξεύρεση κεφαλαίων-επένδυση, πχ. μετοχές, ομολογίες).

232

Page 233: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Γενικά 2. Διακρίσεις αξιογράφων

2) Με βάση τον τρόπο κυκλοφορίας τους – τον τρόπο προσδιορισμού του δικαιούχου:

– Αξιόγραφα στον κομιστή (ανώνυμα)

– Αξιόγραφα σε διαταγή

– Αξιόγραφα ονομαστικά

233

Page 234: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Γενικά 2. Διακρίσεις αξιογράφων

2) Με βάση τον τρόπο κυκλοφορίας τους – τον τρόπο προσδιορισμού του δικαιούχου:

– Αξιόγραφα στον κομιστή (ανώνυμα) • Στο έγγραφο δεν αναγράφεται το όνομα του δικαιούχου.

• Η μεταβίβαση τους γίνεται με συμφωνία και παράδοση, όπως στα κινητά πράγματα

• Ο κομιστής δικαιούται να απαιτήσει εκπλήρωση (τεκμήριο κυριότητας) και ο οφειλέτης ελευθερώνεται εάν καταβάλει στον κομιστή (ισχύει η «αρχή του απροβλήτου των ενστάσεων» βλ. παρακ.) - Αξιόγραφα με μεγάλη εμπορευσιμότητα

• Παραδείγματα: ανώνυμα χρεώγραφα (ομολογίες, τοκομερίδια) ανώνυμες μετοχές, τραπεζική επιταγή στον κομιστή, λαχνοί.

234

Page 235: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Γενικά 2. Διακρίσεις αξιογράφων

2) Με βάση τον τρόπο κυκλοφορίας τους – τον τρόπο προσδιορισμού του δικαιούχου:

• Αξιόγραφα σε διαταγή

– Στο έγγραφο αναγράφεται το όνομα του δικαιούχου ή και του προσώπου που κατονομάζεται από το δικαιούχο, πχ. «πληρώσατε στο Χ ή σε διαταγή του», «υπόσχομαι να πληρώσω στο Χ ή σε διαταγή του».

• Γεννημένα σε διαταγή (συναλλαγματική ή γραμμάτιο σε διαταγή): είναι εξ ορισμού σε διαταγή και γι’ αυτό λειτουργούν ως σε διαταγή αξιόγραφα χωρίς να χρειάζεται να αναφέρουν ρητά τις λέξεις σε διαταγή. Εάν αναγράφεται η ρήτρα ουχί εις διαταγή καθίστανται ονομαστικά

• Δυνητικά σε διαταγή (χρεωστικά ομόλογα εμπόρων), εντολές πληρωμής εμπόρων, θαλάσσια φορτωτική κλπ): πρέπει να περιέχουν τη ρήτρα σε διαταγή, αλλιώς είναι ονομαστικά.

– Η μεταβίβαση τους γίνεται με παράδοση και οπισθογράφηση

– Τι σημαίνει ότι ο δικαιούχος του αξιογράφου «οπισθογραφεί»;; Δηλώνει ο δικαιούχος, συνήθως στο πίσω μέρος του τίτλου, ότι η παροχή (πχ. η χρηματική απαίτηση του αξιογράφου) είναι εκπληρωτέα σε άλλον ή σε διαταγή άλλου. (Δηλών = οπισθογράφος, Αποκτών το δικαίωμα= υπέρ ου η οπισθογράφηση).

– Λευκή οπισθογράφηση, όταν δηλώνεται δικαιούχος ο εκάστοτε κομιστής, λειτουργεί τότε ως αξιόγραφο στον κομιστή

– Ο κομιστής δικαιούται να απαιτήσει εκπλήρωση και ο οφειλέτης ελευθερώνεται εάν καταβάλει στον κομιστή εφόσον ο κομιστής στηρίζει το δικαίωμά του στο έγγραφο, δηλ. κατονομάζεται σε αυτό ή εμφανίζεται ως τελευταίος δικαιούχος σε μία αδιάκοπη σειρά οπισθογραφήσεων (ισχύει η «αρχή του απροβλήτου των ενστάσεων» βλ. παρακ.)

235

Page 236: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Γενικά 2. Διακρίσεις αξιογράφων

2) Με βάση τον τρόπο κυκλοφορίας τους – τον τρόπο προσδιορισμού του δικαιούχου:

• Αξιόγραφα ονομαστικά

– Δικαιούχος το κατονομαζόμενο σε αυτά πρόσωπο

– Η μεταβίβαση τους γίνεται με εκχώρηση (δηλ. μεταβίβαση της απαίτησης από τον δανειστή σε τρίτο χωρίς τη συναίνεση του οφειλέτη) εκτός εάν πρόκειται για ονομαστικές μετοχές όπου δια νόμου μεταβιβάζονται με συμφωνία και παράδοση

– Παραδείγματα: Οι ονομαστικές μετοχές, τα σε διαταγή αξιόγραφα

– Ο κομιστής-δικαιούχος δικαιούται να απαιτήσει εκπλήρωση και ο οφειλέτης ελευθερώνεται εάν καταβάλει στον κομιστή εφόσον ο κομιστής είναι ο ονομαζόμενος δικαιούχος, ο οποίος πρέπει να κατέχει και να εμφανίσει τον τίτλο για να ικανοποιηθεί από αυτόν (δεν ισχύει η αρχή του απροβλήτου των ενστάσεων).

236

Page 237: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Γενικά 2. Διακρίσεις αξιογράφων

3) Με βάση τον τρόπο σύστασής τους:

– Αξιόγραφα συστατικά • το δικαίωμα δημιουργείται με την έκδοση του τίτλου

(συναλλαγματική, επιταγή, γραμμάτιο σε διαταγή)

– Αξιόγραφα δηλωτικά • το δικαίωμα προϋπάρχει της έκδοσης του τίτλου (μετοχή,

φορτωτική, αποθετήριο)

237

Page 238: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ι. Γενικά 2. Διακρίσεις αξιογράφων

4) Με βάση τη σχέση δικαιώματος και υποκείμενης αιτίας:

– Αξιόγραφα αιτιώδη • το κύρος του ενσωματωμένου δικαιώματος εξαρτάται από την

υποκείμενη σχέση πχ. στη μετοχή

– Αξιόγραφα αναιτιώδη • το κύρος του ενσωματωμένου δικαιώματος εξ ορισμού δεν

εξαρτάται από την υποκείμενη σχέση (εάν συμφωνηθεί να εξαρτάται θα είναι άκυρο το αξιόγραφο)

• ενστάσεις από την υποκείμενη σχέση δεν μπορούν να προβληθούν (πχ. ένσταση πληρωμής τιμήματος πωλήσεως)

238

Page 239: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 26 (αξιόγραφο ανώνυμο ή στον κομιστή)

Ο Χ αρπάζει το χαρτοφύλακα του Ψ που έχει μέσα ένα ανώνυμο αξιόγραφο εκδόσεως του Μ αξίας 2.000€. Στη διαπραγμάτευση που κάνει ο Χ με τον κοσμηματοπώλη Λ, για αγορά κοσμήματος στη γυναίκα του ως δώρου για την επέτειό τους, ο Χ λέει στον Λ ότι μέρος του τιμήματος θα καλυφθεί από το εν λόγω αξιόγραφο. Ο Λ δέχεται τη συναλλαγή. Ο Ψ είχε ενημερώσει για την κλοπή του αξιογράφου του τον Μ.

Ερωτάται: 1) Απέκτησε ο Χ το αξιόγραφο; 2) Αν ο Λ εμφανίσει το αξιόγραφο στον Μ μπορεί ο Μ να αρνηθεί την πληρωμή;

239

Page 240: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 27 (αξιόγραφο σε διαταγή)

Ο Α, δικαιούχος από αξιόγραφο σε διαταγή, θέτει στο πίσω μέρος του αξιογράφου την υπογραφή του χωρίς να αναφέρει το όνομα του νέου δικαιούχου (υπέρ ου η οπισθογράφηση) που είναι ο Β και στη συνέχεια ο Α παραδίδει το αξιόγραφο στον Β και ο Β το εμφανίζει στον Ο που είναι ο οφειλέτης για την πληρωμή του αξιογράφου. Ποια από τις παρακάτω παραδοχές είναι σε σχέση με το ιστορικό ορθή;

α) ο Ο υποχρεούται να πληρώσει τον Β διότι το αξιόγραφο, αν και ήταν σε διαταγή, λειτούργησε ως αξιόγραφο στον κομιστή λόγω της λευκής οπισθογράφησης

β) ο Ο υποχρεούται να πληρώσει τον Β μόνο εφόσον λάβει έγκριση από τον Α με δεδομένο ότι ο Α δεν είχε κατονομάσει τον Β στο αξιόγραφο κατά την οπισθογράφηση του αξιογράφου σε αυτόν

γ) ο Ο δε δικαιούται να πληρώσει τον Β, ακόμη και αν του δώσει σχετική έγκριση ο Α, διότι στο αξιόγραφο δεν είχε αναγραφεί το όνομα του Β

δ) ο Ο δεν πρέπει να πληρώσει τον Β διότι το αξιόγραφο είναι άκυρο λόγω του ότι δεν κατονομάστηκε σε αυτό ο Β κατά την οπισθογράφηση του αξιογράφου στον Β. 240

Page 241: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

5. Συναλλαγές με αξιόγραφα Ι. Γενικά

1. Έννοια και λειτουργία αξιογράφου 2. Διακρίσεις αξιογράφων 3. Μεταβίβαση αξιογράφων

II. Συναλλαγματική 1. Έννοια – οικονομική σημασία 2. Έκδοση – προϋποθέσεις ανάληψης υποχρέωσης 3. Είδη 4. Ρήτρες 5. Πράξεις στη συναλλαγματική 6. Αποδοχή και τριτεγγύηση 7. Μεταβίβαση συναλλαγματικής 8. Εκπλήρωση ενοχής από συναλλαγματική 9. Παραγραφή και αδικαιολόγητος πλουτισμός 10. Ενστάσεις κατά απαιτήσεων από συναλλαγματική

ΙΙΙ. Γραμμάτιο εις διαταγή 1. Έννοια 2. Χαρακτηριστικά 3. Διαφορές από συναλλαγματική

ΙV. Τραπεζική επιταγή 1. Έννοια – λειτουργία 2. Έκδοση – τύπος 3. Μεταβίβαση – τριτεγγύηση 4. Εμφάνιση – πληρωμή 5. Παραγραφή και αδικαιολόγητος πλουτισμός 6. Είδη 7. Διαφορές από συναλλαγματική

V. Άλλα αξιόγραφα 241

Page 242: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 1. Έννοια – οικονομική σημασία

Έννοια

• Αξιόγραφο ορισμένου τύπου στο οποίο περιέχεται εντολή του προσώπου που το εκδίδει (εκδότης) προς ένα άλλο πρόσωπο (πληρωτής) να πληρώσει σε ορισμένο τόπο και χρόνο ορισμένο χρηματικό ποσό σε τρίτο πρόσωπο (λήπτης ή σε άλλο πρόσωπο σε διαταγή του λήπτη). Ν. 5325/1932

• Εάν ο πληρωτής αποδεχθεί τη Συναλλαγματική (Σ) γίνεται αποδέκτης της Σ.

• Πρόκειται για τριγωνική σχέση – «Έκταξη» –Μπορεί να είναι διμερής όταν: – Δεν υπάρχει αποδέκτης

– Ο εκδότης είναι και λήπτης («πληρώσατε σε διαταγή εμού του ιδίου») ή και πληρωτής

• Άλλα πρόσωπα που μπορεί να εμπλέκονται: – Πρόσωπα στα οποία μεταβιβάζεται η Σ = οπισθογράφοι (ο υπερ ού/ οι υπέρ ων η οπισθογράφηση)

– Πρόσωπα που εγγυώνται υπέρ ενός εμπλεκομένου προσώπου – τριτεγγυητές (του εκδότη ή του αποδέκτη ή του λήπτη ή του οπισθογράφου).

Οικονομική σημασία

• Μέσο πληρωμής (Ο Α οφειλέτης του Β και ο Β του Γ ποσού 500€. Έκδοση Σ με εκδότη τον Β, αποδέκτη

τον Α και λήπτη τον Γ. Με την πληρωμή της από τον Α στον Γ εξοφλείται η οφειλή του Β προς τον Γ και του Α προς τον Β)

• Μέσο παροχής πίστωσης (ο Π (πωλητής) εκδίδει Σ με αποδέκτη τον Α (αγοραστή) και την

προεξοφλεί σε τράπεζα εξασφαλίζοντας πίστωση)

• Μέσο εγγυήσεως (έκδοση Σ για την εξασφάλιση του πιστοδότη) 242

Page 243: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 1. Έννοια – οικονομική σημασία

Σ είναι αξιόγραφο:

• Συστατικό

• Ενοχικό (χρηματόγραφο)

• Αναιτιώδες

• Γεννημένο σε διαταγή (εάν όμως τεθεί η ρήτρα ουχί εις διαταγή καθίσταται

ονομαστικό)

• Γραμματοπαγές (ο καλόπιστος τρίτος μπορεί να βασιστεί στο περιεχόμενό της που δεν

μπορεί να αμφισβητηθεί)

243

Page 244: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 1. Έννοια – οικονομική σημασία

Παραδείγματα σχετικά με την υποκείμενη σχέση της συναλλαγματικής

• Οφειλή τιμήματος από τον εκδότη στον λήπτη από πώληση εμπορευμάτων

• Οφειλή από δάνειο από τον αποδέκτη προς τον εκδότη

• Δωρέα από το λήπτη προς τον υπέρ ου η οπισθογράφηση ή δωρεά από τον εκδότη προς τον λήπτη

• Εξόφληση χρέους από τον υπέρ ου η οπισθογράφηση προς το νέο δικαιούχο

ΠΡΟΣΟΧΗ: Η υποχρέωση από συναλλαγματική υπάρχει ακόμη και αν η

υποκείμενη σχέση είναι ανύπαρκτη ή ελαττωματική και ο υπόχρεος από συναλλαγματική ευθύνεται. Γι’ αυτό η ανάληψη από Σ ονομάζεται αυτοτελής, ανεξάρτητη, αναιτιώδης (δηλ. δεν εξαρτάται από την ύπαρξη ή το κύρος της σχέσης αυτής – «αιτίας»)

ΌΜΩΣ…

244

Page 245: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 1. Έννοια – οικονομική σημασία

ΌΜΩΣ…

Η βασική σχέση συνδέεται με τη Σ και ο συγκεκριμένος υπόχρεος από Σ έχει τη δυνατότητα:

• Αν η σχέση αυτή είναι ελαττωματική, ο υπόχρεος να επικαλεστεί το ελάττωμα έναντι του άλλου υπογραφέα με τον οποίο τον συνδέει η βασική σχέση

• Αν παρά την ανυπαρξία ή την ακυρότητα της σχέσης αυτής, ο υπόχρεος πληρώσει τη Σ, έχει αξίωση αδικαιολόγητου πλουτισμού κατά του προσώπου με τον οποίο τον συνδέει η βασική σχέση (βλ. παρακ. για αδικαιολόγητο πλουτισμό).

245

Page 246: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 2. Έκδοση – προϋποθέσεις ανάληψης υποχρέωσης

Προϋποθέσεις ανάληψης υποχρέωσης από συναλλαγματική:

• Ικανότητα δικαίου (έχουν τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα, όχι οι ενώσεις προσώπων χωρίς νομική προσωπικότητα, οι δηλώσεις των οποίων σε Σ θεωρούνται ως δηλώσεις όλων των μελών της ένωσης, ευθυνομένων εις ολόκληρον)

• Δικαιοπρακτική ικανότητα (ενήλικος ή μη τελών σε δικαστική απαγόρευση ή αντίληψη (πχ. κατάσταση διφορούμενων φρένων, τοξικομανία κλπ).

246

Page 247: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 2. Έκδοση – προϋποθέσεις ανάληψης υποχρέωσης

Τυπικά στοιχεία της Συναλλαγματικής (Σ)

Τυπικό στοιχείο Πρέπει να υπάρχει έγγραφο Σ με τα ακόλουθα τυπικά

στοιχεία:

Ουσιώδες -μη ουσιώδες στοιχείο / επίδραση στο κύρος Σ

Ουσιώδες: έλλειψη στοιχείου = ακυρότητα

Μη ουσιώδες: έλλειψη στοιχείου = Μη ακυρότητα

1. Ονομασία «Συναλλαγματική» √

2. Απλή-καθαρή εντολή πληρωμής ορισμένου χρηματικού ποσού

3. Όνομα πληρωτή √

4. Χρόνος λήξης (ενόψει-μετά προθεσμία από την όψη-μετά προθεσμία από τη χρονολογία-ρητή ημέρα)

√ (εάν δεν αναφέρεται, θεωρείται η Σ

πληρωτέα ενόψει)

5. Τόπος πληρωμής (μπορεί να είναι ο ίδιος ή διαφορετικός με τον τόπο έκδοσης)

√ (εάν δεν αναφέρεται και δεν αναγράφεται ο τόπος δίπλα στο

όνομα του πληρωτή)

√ (εάν δεν αναφέρεται, θεωρείται ο τόπος δίπλα στο όνομα του

πληρωτή=διεύθυνση)

6. Όνομα λήπτη (πληρώσατε στον Λ ή σε διαταγή του ή σε διαταγή εμού του ιδίου ..)

7. Χρονολογία εκδόσεως (υπαρκτή έστω και αναληθής, δυνατή η προ- ή μετά- χρονολόγηση (εφόσον προγενέστερη τουλ. 1 μέρα πριν τη λήξη)

8. Τόπος εκδόσεως (υπαρκτός, έστω και αναληθής) √ (εάν δεν αναφέρεται και δεν αναγράφεται ο τόπος δίπλα στο

όνομα του εκδότη)

√ (εάν δεν αναφέρεται, θεωρείται ο τόπος δίπλα στο όνομα του

πληρωτή, αρκεί δήμος, κοινότητα..)

9. Υπογραφή εκδότη (ιδιόχειρη, στο εμπρόσθιο μέρος της Σ) √ 247

Page 248: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 2. Έκδοση – προϋποθέσεις ανάληψης υποχρέωσης

• Εάν είναι άκυρη η Σ τότε δεν παράγει έννομες συνέπειες ως Σ.

• Μπορεί όμως να ισχύσει κατά μετατροπή ως εμπορική εντολή πληρωμής ή αφηρημένη υπόσχεση χρέους εάν συνάγεται ότι τα μέρη θα την ήθελαν αν ήξεραν την ακυρότητα

248

Page 249: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 2. Έκδοση – προϋποθέσεις ανάληψης υποχρέωσης

• Αρχή αυτοτέλειας υπογραφών: Καθένας που έθεσε την υπογραφή του σε Σ ευθύνεται, έστω και αν η υπογραφή κάποιου άλλου υπογραφέα είναι άκυρη (πχ. λόγω ανικανότητας προς δικαιοπραξία) ή ελαττωματική.

249

Page 250: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 3. Είδη συναλλαγματικής

• Τέλεια: όταν περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα τυπικά στοιχεία

• Ατελής (άκυρη): όταν λείπει κάποιο υποχρεωτικό στοιχείο κατά την έκδοσή της με αποτέλεσμα να μην ισχύει ο τίτλος ως συναλλαγματική

• Λευκή: όταν λείπει τυπικό στοιχείο βάσει της συμφωνίας των μερών, πχ. μη συμπλήρωση του πεδίου για το ποσό. Είναι δηλ. «ηθελημένα ατελής» η Σ. – Διαφορά από την ατελή: Είναι η Σ άκυρη μέχρι να συμπληρωθεί το

στοιχείο που λείπει, οπότε και θεραπεύεται η ακυρότητα.

– Η λευκή για να μπορέσει να τεθεί σε κυκλοφορία, αρκεί να φέρει την υπογραφή είτε του εκδότη είτε του πληρωτή.

• Πλήρης (τέλεια) Ρόκα, 169-171

250

Page 251: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 4. Ρήτρες συναλλαγματικής

Ρήτρες της Συναλλαγματικής (Σ)

1. Από το νόμο

Ρήτρα «άνευ ευθύνης για την αποδοχή»: μπορεί να τη θέσει ο εκδότης. Ρήτρα όμως του εκδότη «άνευ ευθύνης» για την πληρωμή θεωρείται ως μη γεγραμμένη. Έγκυρη η ρήτρα του οπισθογράφου: άνευ ευθύνης για την πληρωμή ή την αποδοχή.

Ρήτρα «εις κατοικίαν» όταν είναι πληρωτέα στην κατοικία τρίτου προσώπου και όχι του πληρωτή

Ρήτρα «ουχί εις διαταγή» από τον εκδότη σημαίνει ότι απαγορεύεται η μεταβίβαση της Σ με οπισθογράφηση, ο τίτλος γίνεται ονομαστικός και μεταβιβάζεται με εκχώρηση. Όταν τίθεται από οπισθογράφο, τότε έναντι των μετέπειτα οπισθογράφων αυτός δεν ευθύνεται γιατί το κατέστησε ονομαστικό.

Ρήτρα «μη αποδέξιμη» απαγορεύει την εμφάνιση για αποδοχή (Ο εκδότης μπορεί να ορίσει ότι η Σ πρέπει να εμφανισθεί προς αποδοχή τάσσοντας ή μη προθεσμία. Μπορεί όμως να απαγορεύσει στη Σ την προς αποδοχή εμφάνιση, εκτός εάν πρόκειται για Σ πληρωτέα από τρίτο ή σε οικισμό διαφορετικό από την κατοικία του πληρωτή ή εκδιδομένη επί προθεσμία από την όψη. Μπορεί επίσης να ορίσει ότι η προς αποδοχή εμφάνιση δεν μπορεί να λάβει χώρα πριν από ορισμένη προθεσμία. Κάθε οπισθογράφος μπορεί να ορίσει ότι η Σ πρέπει να εμφανισθεί προς αποδοχή, τάσσοντας ή μη προθεσμία, εκτός αν η Σ έχει

κηρυχθεί από τον εκδότη μη αποδέξιμη).

Ρήτρα «άνευ διαμαρτυρικού» απαλλάσσει του κομιστή από τη σύνταξη του διαμαρτυρικού. Αν η ρήτρα τεθεί από τον εκδότη, ισχύει ως προς όλους, αν τεθεί από άλλον υπογραφέα, ισχύει μόνο ως προς αυτόν.

Ρήτρα «εν ανάγκη» υποδεικνύεται από τον εκδότη πρόσωπο που θα πληρώσει ή θα αποδεχθεί τη Σ σε περίπτωση μη πληρωμής ή αποδοχής

2. Επιτρεπό-μενες

Ρήτρα «μετά ειδοποίηση» ο πληρωτής οφείλει να πληρώσει μόνο μετά την ειδοποίηση του από τον εκδότη

Ρήτρα αξίας προκύπτει από τη Σ η αιτία της έκδοσης (πχ. αγορά εμπορευμάτων)

Ρήτρα καλύψεως δηλώνεται ο τρόπος που θα καλυφθεί ο πληρωτής (πχ. αν είναι τράπεζα) προς πληρωμή της Σ

3.Απαγο-ρευόμενες

Ρήτρες που θεωρούνται μη γραμμένες (πχ. ρήτρα τόκου που περιλαμβάνεται σε Σ πληρωτέα σε ρητή μέρα ή μετά προθεσμία από τη χρονολογία.

Ρήτρες που επιφέρουν ακυρότητα της Σ (πχ. ρήτρα εις τον κομιστή ή ρήτρα που περιλαμβάνει αιρέσεις ή ορίζει περισσότερους τόπους πληρωμής)

251

Page 252: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 28

Ο Α εξέδωσε συναλλαγματική την οποία παρέδωσε στο λήπτη Β. Αυτός πήρε την υπογραφή του αποδέκτη Γ και την οπισθογράφησε στον Δ.

Ερωτάται:

Ποιοι ευθύνονται έναντι του Δ; Ποια η απάντηση αν ο Α ήταν κατά την έκδοση της Σ ανίκανος;

252

Page 253: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 5. Πράξεις στη συναλλαγματική

• Πρόσωπα ευθυνόμενα στη Σ εις ολόκληρον

– Εκδότης

– Πληρωτής – αποδέκτης

– Οπισθογράφος/-οι (εάν υπάρχουν)

– Τριτεγγυητής/ές (αν υπάρχουν)

– Κατά παρέμβαση αποδέκτης (εάν υπάρχει)

• Πρέπει να θέσουν την υπογραφή τους στον τίτλο και όχι σε άλλο ξεχωριστό έγγραφο.

• Αρχή αυτοτέλειας υπογραφών (πχ. αν υπάρχουν πλαστές υπογραφές ή υπογραφές από πρόσωπα χωρίς δικαιοπρακτική ικανότητα, δεν επηρεάζεται η ευθύνη των υπολοίπων υπογραφέων.

• Ο κομιστής μπορεί να στραφεί δικαστικά κατά των παραπάνω προσώπων, ενάγοντας το καθένα ξεχωριστά ή όλους μαζί, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να τηρήσει τη σειρά με την οποία αυτά είναι υπόχρεα (σειρά: αποδέκτης, εκδότης, τυχόν τριτεγγυητές, και με τη σειρά οι υπογραφείς, ένας/ένας οι οπισθογράφοι).

• Βλ. Ρόκα, 173-174.

253

Page 254: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 29 Λευκή συναλλαγματική

Ο Α είναι εκδότης συναλλαγματικής με πληρωτή τον Β και λήπτη τον Γ. Ο Α και ο Γ συμφωνούν ότι αργότερα θα συμπληρωθεί ο τόπος πληρωμής και ο χρόνος λήξης της συναλλαγματικής. Ο πληρωτής Β αποδέχεται τη συναλλαγματική και θέτει δίπλα στην υπογραφή του τη διεύθυνσή του. Ο Γ οπισθογραφεί στη συνέχεια τη συναλλαγματική στον Δ.

Ερωτάται:

1) Πότε λήγει η συναλλαγματική;

2) Πού είναι πληρωτέα η συναλλαγματική;

254

Page 255: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 6. Αποδοχή – τριτεγγύηση συναλλαγματικής

• Ευθύνη εκδότη: Ευθύνη εκδότη για πληρωμή εάν δεν πληρώσει ο πληρωτής

• Αποδοχή: δήλωση του πληρωτή στη Σ ότι αναλαμβάνει την υποχρέωση πληρωμής της

• Είναι υποχρεωτική; Όχι, ο πληρωτής μπορεί να αρνηθεί την αποδοχή και τότε δεν ευθύνεται από τη Σ. Τότε, ο κομιστής συντάσσει διαμαρτυρικό (βλ. παρακ.) και έχει αναγωγικό δικαίωμα κατά των υπογραφέων.

• Πότε γίνεται η αποδοχή; Συνήθως πριν την παράδοση της Σ από τον εκδότη στο λήπτη (για να έχει η Σ εμπορευσιμότητα). Μπορεί η αποδοχή να γίνει και μετά την κυκλοφορία της, οπότε μπορεί μέχρι τη λήξη της να εμφανιστεί στον τόπο της κατοικίας του πληρωτή για αποδοχή.

• Πώς γίνεται η αποδοχή; Εμφανίζεται προς πληρωμή, από τον εκδότη (όταν είναι σε διαταγή του ίδιου του εκδότη) ή από τον κομιστή, και ο πληρωτής δηλώνει στη Σ την αποδοχή του.

• Συναλλαγματική «μη αποδέξιμη»: Ρήτρα του εκδότη που απαγορεύει τον κομιστή να την εμφανίσει. Η ρήτρα δεν ισχύει όταν η Σ πρέπει να πληρωθεί μετά προθεσμία από την όψη (βλ. παραπ.).

• Συνέπεια αποδοχής: Ο πληρωτής καθίσταται οφειλέτης της Σ. Αν η Σ δεν πληρωθεί κατά τη λήξη της από τον αποδέκτη, ο κομιστής έχει εναντίον του ευθεία αγωγή από Σ.

• Δικαίωμα αγωγής του εκδότη κατά του αποδέκτη: α) αν εκδόθηκε σε διαταγή του ίδιου του εκδότη, β) αν ο εκδότης πλήρωσε τη Σ και γ) αν ο εκδότης έγινε κομιστής της Σ με οπισθογράφηση.

255

Page 256: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 6. Αποδοχή – τριτεγγύηση συναλλαγματικής

• Μερική αποδοχή επιτρέπεται; Ναι, και για το μέρος της μη αποδοχής συνέπειες μη αποδοχής.

• Αποδοχή με τροποποιήσεις: ισοδυναμεί με άρνηση αποδοχής

• Αποδοχή εν λευκώ: αποδοχή λευκής συναλλαγματικής

• Αποδοχή χάριν ευκολίας: όταν ο πληρωτής αποδέχεται τη Σ χωρίς να τον συνδέει κάποια οικονομική σχέση με τον εκδότη (χρηματοδότηση εκδότη).

• Κατά παρέμβαση αποδοχή: ρήτρα εν ανάγκη (βλ. παραπ.).

Ρόκα, 175-178

• Τριτεγγύηση: δήλωση στη Σ με την οποία ο δηλών αναλαμβάνει την εις ολόκληρον ευθύνη για την πληρωμή της Σ μαζί με το πρόσωπο υπέρ του οποίου τριτεγγυάται

• Μπορεί να είναι τρίτος ή ήδη οφειλέτης από τη Σ (υποχρέωση αυτοτελής)

• Αν πληρώσει ο τριτεγγυητής, έχει αναγωγή κατά του προσώπου που εγγυήθηκε και όλων των πριν από αυτόν υπογραφέων

• Αν δεν αναφέρει υπέρ τίνος, θεωρείται υπέρ του εκδότη

• Υπογραφή στο εμπρόσθιο μέρος της Σ, θεωρείται υπογραφή του τριτεγγυητή, ενώ στο οπίσθιο μέρος, θεωρείται λευκή οπισθογράφηση.

• Ο τριτεγγυητής ευθύνεται όπως ο υπέρ ου η τριτεγγύηση.

Ρόκα, 178-180 256

Page 257: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 7. Μεταβίβαση συναλλαγματικής

Η Σ μεταβιβάζεται με οπισθογράφηση, μπορεί όμως να μεταβιβαστεί και με εκχώρηση

• Εκχώρηση – παράδοση του τίτλου:

– Δε χρειάζεται να γίνει με συγκεκριμένο τύπο

– Προϋποθέτει αναγγελία της εκχώρησης από τον εκχωρητή/εκδοχέα στον οφειλέτη

– Μεταβιβάζει την απαίτηση στον εκδοχέα με τα ίδια χαρακτηριστικά και ελαττώματα που είχε στα χέρια του εκχωρητή (πχ. εικονικότητα απαίτησης, καταβολή απαίτησης κλπ.)

– Ο εκχωρητής ευθύνεται για την ύπαρξη της απαίτησης και όχι για την είσπραξη της, δηλ. τη φερεγγυότητα του οφειλέτη

• Οπισθογράφηση (βλ. παραπ.)

– Χρειάζεται να γίνει με τον τύπο της Σ

– Δεν προϋποθέτει αναγγελία της οπισθογράφησης από τον οπισθογράφο στον πληρωτή ή σε κάποιον άλλο από τους υπογραφείς

– Μεταβιβάζει την απαίτηση στον υπέρ ου η οπισθογράφηση ο οποίος αποκτά δικαίωμα αυτόνομο και εναντίον του δεν προτείνονται ενστάσεις που δεν προκύπτουν από το σώμα της Σ (βλ. 194-197), εφόσον είναι καλόπιστος.

– Ο οπισθογράφος ευθύνεται τόσο για την είσπραξη της Σ όσο και για την πληρωμή της.

– Μερική οπισθογράφηση είναι άκυρη.

ΣΟΣ: Νόμιμος κομιστής της Σ είναι αυτός που στηρίζει το δικαίωμα του σε αδιάκοπη σειρά οπισθογραφήσεων. Αν η σειρά διακοπεί (πχ. οπισθογραφήσεις Β στον Γ, Γ στον Δ και Ε στον Ζ, Ζ στον Η: λείπει η Δ στον Ε), οι επόμενες οπισθογραφήσεις είναι άκυρες. Αν όμως μία οπισθογράφηση έγινε από πρόσωπο που νόμιμα με βάση τις διατάξεις του αστικού δικαίου είχε αποκτήσει τη Σ (πχ. με εκχώρηση ή με κληρονομική διαδοχή), τότε δε θεωρείται ότι επήλθε διακοπή της σειράς των οπισθογραφήσεων (βλ. πρακτ.31).

257

Page 258: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 7. Μεταβίβαση συναλλαγματικής

Είδη οπισθογράφησης:

• Τακτική (πλήρης) (αντ’ εμού πληρώσατε στον Χ)

• Λευκή (δε σημειώνεται το όνομα του δικαιούχου, συνίσταται μόνο στην υπογραφή του οπισθογράφου στο πίσω μέρος της Σ-στον κομιστή, βλ.πρακτ.32) (Αν η οπισθογράφηση είναι εν

λευκώ ο κομιστής μπορεί: 1) να συμπληρώσει «το λευκό», είτε με το όνομά του είτε με το όνομα άλλου προσώπου, 2) να οπισθογραφήσει εκ νέου τη Σ, είτε εν λευκώ είτε υπέρ άλλου προσώπου, 3) να παραδώσει τη Σ σε τρίτο άνευ συμπληρώσεως του λευκού και άνευ οπισθογραφήσεως. )

• Πληρεξουσιοδοτική (παρέχεται πληρεξουσιότητα για την είσπραξη για λογαριασμό του οπισθογράφου) («προς είσπραξη», «κατά πληρεξουσιότητα)

• Όχι σε διαταγή (βλ. παραπ.)

• Ενεχυρική (αξία λόγω ενεχύρου) (ο υπέρ ου η οπισθογράφηση αποκτά ενέχυρο)

• Οπισθογράφηση άνευ ευθύνης ( ο οπισθογράφος δεν ευθύνεται για την πληρωμή ή αποδοχή της Σ)

Αποτελέσματα οπισθογράφησης:

• Νομιμοποιητικά: ο κομιστής που στηρίζει το δικαίωμα του σε αδιάκοπη σειρά οπισθογραφήσεων είναι ο κατά τεκμήριο δικαιούχος

• Μεταβιβαστικά: μεταβιβάζονται όλα τα δικαιώματα της Σ στον αποκτώντα (ο καλόπιστος αποκτά έστω και αν ο οπισθογράφος δεν είναι ο νόμιμος δικαιούχος, πχ. επί κλοπής ή απώλειας της Σ)

• Εγγυητικά: ευθύνεται ο οπισθογράφος για καθένα που απέκτησε τη Σ μετά από αυτόν

258

Page 259: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 30 Ρήτρα «ουχί εις διαταγήν» από οπισθογράφο

Ο Μ, κομιστής συναλλαγματικής, την οπισθογραφεί στην εταιρία A ΑΕ με τη ρήτρα «ουχί εις διαταγήν». Η εταιρία Α όμως, αγνοώντας τη ρήτρα αυτή, την οπισθογραφεί περαιτέρω, στον Ν, ο Ν στον Ο κλπ. Επειδή ο αποδέκτης αρνείται την πληρωμή, ο τελευταίος κομιστής της συναλλαγματικής Τ, ρωτά αν μπορεί να στραφεί κατά του Μ και της Α για την πληρωμή της. Απαντήστε επί του ερωτήματος αιτιολογημένα.

259

Page 260: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 31 Ενστάσεις

Ο Β, ανίκανος προς δικαιοπραξία, εξέδωσε συναλλαγματική με αποδέκτη τον Χ και λήπτη τον Λ. Ο Λ κληρονομήθηκε από τον Κ που οπισθογράφησε τη συναλλαγματική στον Μ και αυτός στον Ν. Ο Ν στρέφεται κατά του Χ, ο οποίος όμως αρνείται την πληρωμή λόγω της ανικανότητας του Β και της έλλειψης αδιάκοπης σειράς οπισθογραφήσεων.

Ερωτάται:

1) Έχει δίκαιο ο Χ;

2) Μπορεί να καλυφθεί η διακοπή της σειράς οπισθογραφήσεων;

3) Κατά ποίων μπορεί να στραφεί ο Ν;

260

Page 261: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 8. Εκπλήρωση ενοχής από συναλλαγματική

• Λήξη Σ: Εν όψει (1) ή κατά την ημερομηνία (2) ή μετά προθεσμία από την έκδοση (3) ή μετά προθεσμία από την όψη-εμφάνιση (4)

• Εμφάνιση (της Σ από τον κομιστή στον πληρωτή για πληρωμή) - Προθεσμία εμφάνισης:

• Συνέπειες μη εμπρόθεσμης εμφάνισης : – Ο κομιστής γίνεται υπερήμερος δανειστής και ο πληρωτής έχει δικαίωμα να καταθέσει το ποσό στο Ταμείο

Παρακαταθηκών και Δανείων

– Ο κομιστής, εάν ο πληρωτής δεν πληρώσει, χάνει τα αναγωγικά του δικαιώματα κατά των υπογραφέων, διατηρεί όμως το δικαίωμά του να στραφεί κατά του πληρωτή εφόσον είναι και αποδέκτης της Σ και κατά του εκδότη αν ο πληρωτής δεν την αποδέχθηκε.

• Πληρωμή: – Ο πληρωτής απαλλάσσεται όταν πληρώνει εάν ο κομιστής στηρίζει το δικαίωμά του σε αδιάκοπη σειρά

οπισθογραφήσεων. Τότε, απαλλάσσεται ακόμη και αν ο κομιστής δεν είναι ο πραγματικός δικαιούχος (εκτός εάν γνώριζε ή από βαριά αμέλεια αγνοούσε ότι ο κομιστής δεν ήταν ο πραγματικός δικαιούχος, οπότε δεν απαλλάσσεται). Εάν έγινε από τον πληρωτή μερική καταβολή, ο κομιστής δε δικαιούται να την αρνηθεί (σημείωση μερικής καταβολής στον τίτλο της Σ).

261

Λήξη Εμφάνιση

(1) Οποιαδήποτε εργάσιμη ημέρα από την έκδοση και το αργότερο μέσα σε 1 έτος από την ημερομηνία έκδοσης

(2) ή (3) ή (4) Κατά την ημέρα της λήξης ή κατά 1 από τις επόμενες 2 εργάσιμες ημέρες.

Page 262: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 32 «Εν λευκώ» οπισθογράφηση

Ο Α βρήκε συναλλαγματική την οποία είχε χάσει ο νόμιμος δικαιούχος Β. Ο Β είχε οπισθογραφήσει εν λευκώ τη συναλλαγματική σκοπεύοντας να την παραδώσει στον Γ. Ο Α έδωσε τη συναλλαγματική στον Δ, ο οποίος αγνοούσε τα περιστατικά. Απέκτησε ο Δ τη συναλλαγματική;

262

Page 263: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 8. Εκπλήρωση ενοχής από συναλλαγματική

Αναγωγή (Ρόκα, 188-192):

• Οφειλέτες

– Ο αποδέκτης είναι ο κύριος οφειλέτης

– Άλλοι οφειλέτες: οι υπογραφείς που έχουν όμως επικουρική ευθύνη, ευθύνονται δηλ. εάν δεν πληρώσει ο πληρωτής. Λέγονται: «ΟΦΕΙΛΕΤΕΣ ΑΠΟ ΑΝΑΓΩΓΗ». Ο μη πληρωθείς κομιστής έχει αξίωση εναντίον τους από αναγωγή = ΑΝΑΓΩΓΙΚΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ

• Σχέση αναγωγής υπάρχει, σε περίπτωση μη πληρωμής της Σ από τον πληρωτή/αποδέκτη, μεταξύ:

– Μη πληρωθέντος κομιστή & όλων των υπογραφέων ευθυνομένων εις ολόκληρον (εκτός του αποδέκτη –ευθεία αγωγή) - ΑΝΑΓΩΓΗ ΓΙΑ ΠΛΗΡΩΜΗ

– Του υπόχρεου εξ αναγωγής, που έχει πληρώσει τον κομιστή, ο οποίος τότε έχει αναγωγικό δικαίωμα κατά των προηγούμενων υπογραφέων – ΑΝΑΓΩΓΗ ΓΙΑ ΑΠΟΔΟΣΗ

– Εκείνου του εξ αναγωγής υπόχρεου, που πλήρωσε εκείνον που είχε ως άνω πληρώσει τον κομιστή, ο οποίος τότε έχει αναγωγικό δικαίωμα κατά των προηγούμενων υπογραφέων – ΑΝΑΣΤΡΟΦΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Σ

263

Page 264: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 8. Εκπλήρωση ενοχής από συναλλαγματική

Αναγωγή (Ρόκα, 188-192):

• Προϋποθέσεις αναγωγής προς πληρωμή

– Ουσιαστικές:

• Μη πληρωμή ή μερική μη πληρωμή από τον πληρωτή

• Μη αποδοχή ή μερική αποδοχή από τον πληρωτή (εκτός αν πρόκειται για Σ με ρήτρα «άνευ ευθύνης για την αποδοχή» ή «μη αποδέξιμη»)

• Επισφαλής πληρωμή (πτώχευση πληρωτή, παύση πληρωμών κλπ)

• Πτώχευση εκδότη

Στις 3 τελευταίες περιπτώσεις ασκείται αναγωγή και πριν από τη λήξη.

– Τυπικές:

• Σύνταξη διαμαρτυρικού (συμβολαιογραφικό έγγραφο με τα στοιχεία της Σ και βεβαίωση της άρνησης αποδοχής ή πληρωμής) – δεν απαιτείται εάν πρόκειται για πτώχευση εκδότη ή πληρωτή ή εάν πρόκειται για Σ με ρήτρα «άνευ διαμαρτυρικού»

• Άσκηση αναγωγικού δικαιώματος – Με αγωγή αλλά και εξώδικα

– Αλματική – άρρυθμη αναγωγή: ο δικαιούχος μπορεί να στραφεί συγχρόνως εναντίον όλων των υπόχρεων ή οποιουδήποτε από αυτούς ανεξάρτητα από τη σειρά του

– Τι ζητά ο δικαιούχος; ό,τι κατέβαλε στο δανειστή, τόκους από την πληρωμή και έξοδα. 264

Page 265: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 9. Παραγραφή και αδικαιολόγητος πλουτισμός

Αξίωση Παραγραφή

Κομιστή κατά αποδέκτη και τριτεγγυητή (περιλαμβάνονται στις αξιώσεις κατά του αποδέκτη και (1) η αξίωση του οφειλέτη από αναγωγή που πλήρωσε τη Σ και (2) η αξίωση του τριτεγγυητή του αποδέκτη που πλήρωσε τη Σ)

3 έτη μετά τη λήξη της Σ

Τελευταίου νόμιμου κομιστή από οπισθογράφηση κατά όλων των υπόχρεων από αναγωγή (δηλ. εκδότη, οπισθογράφων, τριτεγγυητών τους και κατά παρέμβαση αποδέκτη)

1 έτος μετά την εμπρόθεσμη σύνταξη διαμαρτυρικού

Οπισθογράφων μεταξύ τους και κατά του εκδότη

6 μήνες από την ημέρα που ο οπισθογράφος πλήρωσε τη Σ ή από την ημέρα που άρχισε η δικαστική του δίωξη προς πληρωμή.

• Η παραγραφή της αγωγής από τη βασική σχέση που οδήγησε στην έκδοση της Σ είναι η συνήθης παραγραφή του κοινού δικαίου (20ετής, 5ετής ανάλογα).

• Αν ο υπόχρεος από τη Σ πληρώσει τη Σ έστω και αν αγνοεί το γεγονός ότι έχει συμπληρωθεί ο χρόνος της παραγραφής, δε δικαιούται να αναζητήσει το ποσό που κατέβαλε (βλ. Ρόκα, 192-193).

265

Page 266: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική

9. Παραγραφή και αδικαιολόγητος πλουτισμός

Αδικαιολόγητος πλουτισμός

• Σε περίπτωση έκπτωσης του κομιστή ή του πληρώσαντος οπισθογράφου (δηλ. μη εμπρόθεσμης εμφάνισης της Σ ή μη σύνταξης διαμαρτυρικού) ή παραγραφής της αγωγής από Σ, μπορεί να χωρήσει κατά το εκδότη ή του οπισθογράφου αγωγή από αδικαιολόγητο πλουτισμό. Αυτή η αγωγή, σε περίπτωση παραγραφής της αγωγής από Σ, χωρεί και κατά του αποδέκτη. Η αγωγή παραγράφεται μετά από 5 έτη από τη χρονολογία της λήξης της Σ.

• Για την έγερση της αγωγής απαιτείται α) η ύπαρξη τυπικά ισχυρής συναλλαγματικής, καθώς και ενοχής από συναλλαγματική επίσης ισχυρής, β) έκπτωση του κομιστή από το δικαίωμα της αξίωσής του από τη Σ και γ) ζημία του ενάγοντος και πλουτισμός του εναγομένου, κρινόμενος κατά το κοινό δίκαιο.

266

Page 267: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙI. Συναλλαγματική 10. Ενστάσεις κατά απαιτήσεων από συναλλαγματική

• Οι οφειλέτες από Σ δε μπορούν να αντιτάξουν κατά του κομιστή τις ενστάσεις που στηρίζονται στις προσωπικές σχέσεις τους με τον εκδότη ή τους προηγούμενους κομιστές, εκτός εάν ο κομιστής κατά την κτήση της Σ ενήργησε εν γνώσει του προς βλάβη του οφειλέτη (αρχή απροβλήτου ενστάσεων) (για περιπτώσεις μη εφαρμογής της αρχής, βλ. Ρόκα, 196-197).

– Πρόκειται για ενοχικές ή προσωπικές ενστάσεις

• Από τη βασική σχέση (πχ. το πωληθέν πράγμα είχε ελαττώματα)

• Απόσβεση χρέους (ένσταση πληρωμής, συμψηφισμού, άφεσης χρέους)

• Ενστάσεις από ιδιαίτερη συμφωνία μεταξύ προσώπων από τη Σ (πχ. παράταση προθεσμίας πληρωμής αν δεν έγινε μνεία στη Σ)

• Ενστάσεις που μπορούν να προβληθούν κατά απαιτήσεων από Σ: εμπράγματες ή απόλυτες ενστάσεις (Ρόκα, 194-197) - :

– Πραγματοπαγείς ενστάσεις (αντιτάσσονται από κάθε οφειλέτη έναντι κάθε δανειστή από Σ)

• Ενστάσεις έλλειψης τυπικού στοιχείου Σ (πχ. μη αναγραφή της ονομασίας συναλλαγματική)

• Ενστάσεις από το κείμενο του τίτλου (πχ. μερικής πληρωμής, παράτασης προθεσμίας πληρωμής)

• Ενστάσεις λόγω έκπτωσης του κομιστή (μη εμπρόθεσμης εμφάνισης ή μη σύνταξης διαμαρτυρικού)

– Προσωποπαγείς ενστάσεις (αντιτάσσονται από ορισμένο οφειλέτη έναντι κάθε δανειστή από τη Σ) (πχ. πλαστογράφηση, έλλειψη ικανότητας για ανάληψη υποχρέωσης από Σ, ένσταση οπισθογράφου για μη πληρωμή εάν έχει θέσει ρήτρα «άνευ ευθύνης για την πληρωμή», ένσταση σωματικής βίας κλπ). 267

Page 268: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 33 Ρήτρα «ουχί εις διαταγήν» από τον εκδότη

Ο εκδότης συναλλαγματικής Β θέτει τη ρήτρα «ουχί εις διαταγήν» και την παραδίδει στον λήπτη Ε και εκείνος την οπισθογραφεί στον Γ, ο οποίος εμφανίζεται στον πληρωτή Π κατά τη λήξη προς πληρωμή της. Ο Π αρνείται την πληρωμή. Έπραξε ορθά;

268

Page 269: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 34 Προσωπικές ενστάσεις

Ο αποδέκτης Α συναλλαγματικής έκδοσης του Ε με λήπτη τον Λ αρνείται να πληρώσει στον κομιστή της Κ από λευκή οπισθογράφηση ισχυριζόμενος ότι όταν την υπέγραψε δεν πείρε το υποσχεθέν αντάλλαγμα από τον Ε. Επιπλέον, επικαλείται ισόποση χρηματική οφειλή του Κ προς αυτόν από μεταξύ τους συναλλαγή. Είναι ορθοί οι ισχυρισμοί του Α;

269

Page 270: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

5. Συναλλαγές με αξιόγραφα Ι. Γενικά

1. Έννοια και λειτουργία αξιογράφου 2. Διακρίσεις αξιογράφων 3. Μεταβίβαση αξιογράφων

II. Συναλλαγματική 1. Έννοια – οικονομική σημασία 2. Έκδοση – προϋποθέσεις ανάληψης υποχρέωσης 3. Είδη 4. Ρήτρες 5. Πράξεις στη συναλλαγματική 6. Αποδοχή και τριτεγγύηση 7. Μεταβίβαση συναλλαγματικής 8. Εκπλήρωση ενοχής από συναλλαγματική 9. Παραγραφή και αδικαιολόγητος πλουτισμός 10. Ενστάσεις κατά απαιτήσεων από συναλλαγματική

ΙΙΙ. Γραμμάτιο εις διαταγή 1. Έννοια 2. Χαρακτηριστικά 3. Διαφορές από συναλλαγματική

ΙV. Τραπεζική επιταγή 1. Έννοια – λειτουργία 2. Έκδοση – τύπος 3. Μεταβίβαση – τριτεγγύηση 4. Εμφάνιση – πληρωμή 5. Παραγραφή και αδικαιολόγητος πλουτισμός 6. Είδη 7. Διαφορές από συναλλαγματική

V. Άλλα αξιόγραφα 270

Page 271: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙII. Γραμμάτιο εις διαταγή

• Αξιόγραφο αναιτιώδες, γενημμένο σε διαταγή, ορισμένου τύπου.

• Όμοιας λειτουργίας με αυτή της Σ με διαφορά ότι η σχέση αναπτύσσεται μεταξύ 2 προσώπων (διμερής), δηλ. του εκδότη και του λήπτη.

• Περιέχει υπόσχεση του εκδότη για πληρωμή (αφηρημένη υπόσχεση χρέους) («δυνάμει του παρόντος γραμματίου εις διαταγή υπόσχομαι να πληρώσω στον Α (ή σε διαταγή του…»)

• Τυπικά στοιχεία

– Ονομασία γραμμάτιο σε διαταγή

– Απλή - καθαρή υπόσχεση πληρωμής

– Χρόνος λήξης (αν δεν αναγράφεται είναι όψεως)

– Τόπος πληρωμής (αν δεν αναγράφεται είναι ο τόπος έκδοσης)

– Όνομα λήπτη (σε αυτόν ή σε διαταγή του η πληρωμή)

– Χρονολογία

– Τόπος εκδόσεως

– Υπογραφή εκδότη

271

Page 272: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙII. Γραμμάτιο εις διαταγή

• Πρόσωπα που συμμετέχουν

– Εκδότης

– Λήπτης

– Οπισθογράφοι

– Τριτεγγυητές

– Παρεμβαίνοντες

– Κομιστής

• Διαφορές από Σ

– Δεν υπάρχει αποδέκτης (υπάρχει υπόσχεση του εκδότη)

– Δε συντάσσεται διαμαρτυρικό μη αποδοχής ούτε υπάρχει αποδοχή κατά παρέμβαση (αφού δεν υπάρχει αποδοχή)

– Ο εκδότης είναι ο κύριος οφειλέτης (όχι οφειλέτης εξ αναγωγής). Για την άσκηση αγωγής εναντίον του δεν απαιτείται σύνταξη διαμαρτυρικού (κατά τα λοιπά ισχύουν οι ρυθμίσεις για τη Σ).

• Ρόκα, 197-199

272

Page 273: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 35

Ο Ε εκδίδει γραμμάτιο σε διαταγή χωρίς να αναγράψει χρόνο λήξης και τόπο πληρωμής.

Ερωτάται:

1) Είναι έγκυρο το γραμμάτιο;

2) Αν τα παραπάνω στοιχεία αναγράφονται αλλά δεν αναγράφεται ο τόπος έκδοσης, ποια η απάντηση;

273

Page 274: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

5. Συναλλαγές με αξιόγραφα Ι. Γενικά

1. Έννοια και λειτουργία αξιογράφου 2. Διακρίσεις αξιογράφων 3. Μεταβίβαση αξιογράφων

II. Συναλλαγματική 1. Έννοια – οικονομική σημασία 2. Έκδοση – προϋποθέσεις ανάληψης υποχρέωσης 3. Είδη 4. Ρήτρες 5. Πράξεις στη συναλλαγματική 6. Αποδοχή και τριτεγγύηση 7. Μεταβίβαση συναλλαγματικής 8. Εκπλήρωση ενοχής από συναλλαγματική 9. Παραγραφή και αδικαιολόγητος πλουτισμός 10. Ενστάσεις κατά απαιτήσεων από συναλλαγματική

ΙΙΙ. Γραμμάτιο εις διαταγή 1. Έννοια 2. Χαρακτηριστικά 3. Διαφορές από συναλλαγματική

ΙV. Τραπεζική επιταγή 1. Έννοια – λειτουργία 2. Έκδοση – τύπος 3. Μεταβίβαση – τριτεγγύηση 4. Εμφάνιση – πληρωμή 5. Παραγραφή και αδικαιολόγητος πλουτισμός 6. Είδη 7. Διαφορές από συναλλαγματική

V. Άλλα αξιόγραφα 274

Page 275: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Τραπεζική επιταγή Ρόκα, 199-210

ΕΝΝΟΙΑ

• Εκταξιακό αξιόγραφο, γεννημένο σε διαταγή, αφηρημένο, εκδιδόμενο κατά ορισμένο τύπο που περιέχει εντολή πληρωμής προς τράπεζα / τραπεζική επιταγή βάσει ν. 5960/1933 («δυνάμει της παρούσας πληρώστε στον Χ …»).

• Μέσο πληρωμής, όχι πίστωσης (υπάρχει όμως και η μεταχρονολογημένη επιταγή..)

• Η τραπεζική επιταγή εκδίδεται συνήθως με συμπλήρωση ειδικού εντύπου, που αποκόπτεται από στέλεχος επιταγών που οι τράπεζες χορηγούν στους πελάτες τους, με την προϋπόθεση ότι έχουν λογαριασμό σε αυτές και συνδέονται μεταξύ τους με ειδική συμφωνία, τη σύμβαση επιταγής. Το κύρος της επιταγής δεν εξαρτάται όμως από την ύπαρξη της σύμβασης επιταγής (είναι έγκυρη η επιταγή που εκδίδεται ακόμη και αν κατά το χρόνο της έκδοσής της δεν είχε υπογραφεί η σχετική σύμβαση)

• Μπορεί να εκδοθεί στον κομιστή ή ως ονομαστικό αξιόγραφο

• Δημιουργείται 3μερής σχέση: εκδότης - λήπτης – τράπεζα/πληρωτής

• Αποκλείεται η αποδοχή (συνηθίζεται στην πράξη η «εγγυημένη» επιταγή) – εάν υπάρξει αποδοχή, θεωρείται ως μη γεγραμμένη

275

Page 276: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Τραπεζική επιταγή

ΚΥΡΙΕΑ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΠΟ Σ

• Αποκλείεται η αποδοχή. Η τράπεζα δεν ευθύνεται, ευθύνονται όλοι οι υπογραφείς (εκδότης, οπισθογράφοι, τριτεγγυητές)

• Άκυρη η οπισθογράφηση ή η τριτεγγύηση του πληρωτή

• Πληρωτέα εν όψει (εντός 8ημέρου για τις επιταγές εσωτερικού, 20ημέρου για τις επιταγές εξωτερικού, 70ημέρου για διηπειρωτικές).

• Μπορεί να εκδοθεί στον κομιστή (η Σ όχι)

• Δεν επιτρέπεται ενεχυρική οπισθογράφηση

• Δε χρειάζεται διαμαρτυρικό, αρκεί η σημείωση του πληρωτή στην επιταγή ότι εμφανίσθηκε και δεν πληρώθηκε.

276

Page 277: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Τραπεζική επιταγή

Τυπικά στοιχεία

Τυπικό στοιχείο Πρέπει να υπάρχει έγγραφο επιταγής με τα ακόλουθα

τυπικά στοιχεία:

Ουσιώδες -μη ουσιώδες στοιχείο / επίδραση στο κύρος Σ

Ουσιώδες: έλλειψη στοιχείου = ακυρότητα

Μη ουσιώδες: έλλειψη στοιχείου = Μη ακυρότητα

1. Ονομασία «επιταγή» √

2. Απλή-καθαρή εντολή πληρωμής ορισμένου χρηματικού ποσού

3. Όνομα πληρωτή (τράπεζα) √

4. Τόπος πληρωμής (μπορεί να είναι ο ίδιος ή διαφορετικός με τον τόπο έκδοσης)

√ (εάν δεν αναφέρεται το 1) και το 2) )

√ (1) εάν δεν αναφέρεται, θεωρείται ο τόπος δίπλα στο

όνομα του πληρωτή, 2) εάν δεν αναφέρεται τόπος δίπλα στο

όνομα του πληρωτή, θεωρείται ο τόπος έκδοσης)

5. Χρονολογία εκδόσεως √ (αν είναι ψευδής – ποροχρονολόγηση,

μεταχρονολόγηση, η επιταγή είναι ισχυρή).

6. Τόπος εκδόσεως (υπαρκτός, έστω και αναληθής) √ (εάν δεν αναφέρεται, θεωρείται ο τόπος δίπλα στο

όνομα του εκδότη)

7. Υπογραφή εκδότη √ 277

Page 278: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Τραπεζική επιταγή ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΣΧΕΣΗ

• Εκδότη-λήπτη: σχέση αξίας (οφειλή εκδότη, πχ. από αγορά εμπορευμάτων)

• Εκδότη-τράπεζας: σχέση καλύψεως (η σύμβαση επιταγής του εκδότη με την τράπεζα)

ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΕΠΙΤΑΓΗΣ

• Επιταγή σε διαταγή: οπισθογράφηση. Διαφορές από Σ: ο πληρωτής δεν μπορεί να την οπισθογραφήσει / οπισθογράφηση στον πληρωτή = εξόφληση / ενεχυρική οπισθογράφηση δεν επιτρέπεται.

• Επιταγή στον κομιστή: συμφωνία μεταβίβασης και παράδοση

• Ονομαστική επιταγή: μεταβιβάζεται με εκχώρηση

ΠΛΗΡΩΜΗ:

• Η τράπεζα δεν είναι υποχρεωμένη να πληρώσει. Αν αρνηθεί ο κομιστής δεν έχει εναντίον της αξίωση, έχει όμως ο εκδότης.

• Η πληρωμή γίνεται με ταυτόχρονη παράδοση της επιταγής

• Είναι δυνατή μερική πληρωμή (και χορηγείται απόδειξη μερικής εξόφλησης)

• Εάν είναι σε διαταγή, η τράπεζα οφείλει να ελέγχει ότι ο κομιστής στηρίζει το δικαίωμά του σε αδιάκοπη σειρά οπισθογραφήσεων

278

Page 279: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

ΙV. Τραπεζική επιταγή ΑΡΝΗΣΗ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΑΖΗΜΙΩΣ Η τράπεζα μπορεί να αρνηθεί την πληρωμή αν:

• η επιταγή είναι ακάλυπτη (αν η τράπεζα πληρώσει, έχει αξίωση κατά του εκδότη) – ποινική ευθύνη εκδότη

• η επιταγή ανακληθεί (η ανάκληση είναι ισχυρή αν γίνει αφού παρέλθει η προθεσμία εμφάνισης και δεν εμφανισθεί η επιταγή προς πληρωμή) – αν η τράπεζα πληρώσει την επιταγή μετά την ανάκλησή της, οφείλει αποζημίωση στον εκδότη

ΑΝΑΓΩΓΗ: Σε περίπτωση άρνησης πληρωμής από την τράπεζα, χωρεί αναγωγή εντός 6 μηνών από τη λήξη της προθεσμίας εμφάνισης

• Υπόχρεοι από αναγωγή: εκδότης, οπισθογράφοι, τριτεγγυητές

• Προϋποθέσεις: αρκεί βεβαίωση της τράπεζας για τη μη πληρωμή (που πρέπει να συνταχθεί μέσα στην προθεσμία εμφανίσεως)

• Ο κομιστής μπορεί να στραφεί κατά οποιουδήποτε υπόχρεου / αυτός που πληρώνει έχει αναγωγή κατά των άλλων / 6 μήνες από την ημέρα της πληρωμής ή από την ημέρα ασκήσεως της αγωγής εναντίον του

279

Page 280: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 36

Ο Ε εκδίδει επιταγή στην οποία δεν αναφέρεται ο τόπος πληρωμής, αναφέρεται όμως ο τόπος έκδοσης. Η τράπεζα Τ, ως πληρώτρια, αρνείται την πληρωμή της επιταγής, την οποία της προσκόμισε ο Κ, που την είχε λάβει μετά από οπισθογράφηση του Γ και ο τελευταίος μετά από οπισθογράφηση του Β. Η Τ επικαλείται ως λόγω της από μέρους της άρνησης πληρωμής ότι η επιταγή είναι άκυρη διότι λείπει από το έγγραφο ο τόπος πληρωμής και ο χρόνος πληρωμής.

Ερωτάται:

1) Έχει η Τ υποχρέωση να πληρώσει την επιταγή;

2) Είναι ορθοί οι ισχυρισμοί της Τ;

280

Page 281: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

6. Βιομηχανική ιδιοκτησία 1. Εισαγωγή

– Έννοια – Νομικό καθεστώς

• Ευρωπαϊκό δίκαιο • Διεθνές δίκαιο

– Σύμβαση Παρισιού

2. Εμπορική επωνυμία – Έννοια – Επωνυμία & φορείς επιχείρησης

• Επωνυμία φυσικών προσώπων • Επωνυμία νομικών προσώπων • Αρχές επωνυμίας

– Κτήση του δικαιώματος χρήσης της – Μεταβίβαση – Απώλεια – Έλλειψη ρύθμισης – Προστασία

• Αστική • Ποινική

– Λαθεμένες καταχωρήσεις – Προστασία κατά τη σύμβαση του Παρισιού – Domain names

3. Διακριτικός τίτλος – Έννοια – Αρχές – Κτήση, απώλεια, μεταβίβαση – Προστασία

4. Σήμα – Έννοια – ρύθμιση – Περιεχόμενο – είδη – Κτήση – απώλεια σήματος – Χρησιμοποίηση σήματος – Διαγραφή σήματος – Μεταβίβαση σήματος – Αλλοδαπό σήμα – Προστασία – … – ΕΟΤ – σήμα ποιότητας – πιστοποιητικό ποιότητας –

ευρωπαϊκό οικολογικό σήμα

5. Εφευρέσεις – τεχνολογική καινοτομία – μεταφορά τεχνολογίας

– Πνευματική ιδιοκτησία και ευρεσιτεχνία – Προϋποθέσεις κτήσης διπλώματος ευρεσιτεχνίας – Υπηρεσιακή & εξαρτημένη εφεύρεση – Διαδικασία χορήγησης διπλώματος ευρεσιτεχνίας – Διάρκεια ισχύος – διεθνής προτεραιότητα – Δικαίωμα & προστασία – Απόσβεση δικαιώματος – Δίπλωμα τροποποίησης – Μεταβίβαση διπλώματος – Πιστοποιητικό υποδείγματος χρησιμότητας – προστασία

ημιαγωγών – πιστοποιητικά φυτικής δημιουργίας – προστασία λογισμικού τεχνικοί νεωτερισμοί – μεταφορά τεχνολογίας

– Διεθνής, ευρωπαϊκή ρύθμιση διπλώματος ευρεσιτεχνίας

281

Page 282: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή 1.1 Έννοια

• «Βιομηχανική ιδιοκτησία»: – Ιδιοκτησία – περιουσία

• Φορέας περιουσίας: – Η επιχείρηση

• Είδος περιουσίας: – Άυλα αγαθά της επιχείρησης ή «δικαιώματα βιομηχανικής

ιδιοκτησίας»

• Σύνολο περιουσίας της επιχείρησης: – Ενσώματα αγαθά – Πραγματικές σχέσεις (πελατεία, καλή πορεία), – Έννομες σχέσεις (απαιτήσεις, υποχρεώσεις) – Δικαιώματα: Άυλα αγαθά – Δικαιώματα βιομηχανικής

ιδιοκτησίας

282

Page 283: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή 1.1 Έννοια

• Ποια είναι; – Εμπορική επωνυμία («Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος Α.Ε.»,

«Χρηματιστήριο Αθηνών Α.Ε.», «ΥΦΑΝΤΙΔΗΣ & ΣΙΑ ΟΕ», «ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ ΑΕ»

– Διακριτικός τίτλος (π.χ. Επιχείρηση με την επωνυμία «Γ.Γεωργιάδης & Σία ΕΠΕ έχει δ.τ. «ζαχαροπλαστείο το «Ελληνικόν»)

– Σήμα (π.χ. λεκτικό σήμα προέλευσης προϊόντος «Bayer» & λεκτικό σήμα προϊόντος «Aspirin», σήμα ηχητικό, ανάγλυφες ενδείξεις κλπ)

– Διπλώματα ευρεσιτεχνίας (δίπλωμα από τον ΟΒΙ για εφεύρεση νέου προϊόντος, νέας μεθόδου, νέας βιομηχανικής εφαρμογής κλπ)

– Πιστοποιητικά υποδείγματος χρησιμότητας (ήσσονος σημασίας με την ευρεσιτεχνία) (π.χ. εργαλεία, συσκευές που δίνουν λύση σε τεχνικό πρόβλημα) κλπ.

283

Page 284: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή 1.1 Έννοια

• Ο όρος «δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας» τι προσδιορίζει; – Το δικαίωμα του ιδιοκτήτη - επιχείρησης επάνω στο άυλο αγαθό

(περιουσιακό δικαίωμα) • Ισοδύναμο με αυτό της κυριότητας που υπάρχει στα ενσώματα αγαθά

– Το ίδιο το άυλο αγαθό (περιουσία)

• Ιδιοκτησία «βιομηχανική»; – Ιστορικοί λόγοι ονομασίας – Αρχικό αντικείμενο προστασίας: άυλα αγαθά σχετιζόμενα με τη

βιομηχανία (βλ. Διεθνή Ένωση Προστασίας της Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας)

– Όμως, αναφέρεται όχι μόνο στις βιομηχανικές συναλλαγές αλλά γενικά στις συναλλαγές και στις μη εμπορικές, π.χ. γεωργικές, και ευρεσιτεχνία που μπορεί να μη συνδέεται με μη εμπορική συναλλαγή.

284

Page 285: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή 1.2 Νομικό καθεστώς

• Νομικό καθεστώς: Πώς ρυθμίζονται • Εθνικό δίκαιο (τοπικές συναλλαγές)

Ν. 1733/87 (διπλώματα ευρεσιτεχνίας), α.ν. 1998/39 & ν. 4072/2012 (καταργ. ν. 2239/1994) (σήματα), π.δ. 353/98 (κοινοτικό σήμα), ν. 2081/92, ν. 1089/80, ν. 1746/88 (εμπορικά-βιομηχανικά-βιοτεχνικά επιμελητήρια), ν. 146/14 (αθέμιτος ανταγωνισμός), ν. 2417/96 , π.δ. 259/97 & π.δ. 161/02 (βιομηχανικά σχέδια-υποδείγματα)κλπ.

• Ευρωπαϊκό (ενωσιακό) δίκαιο (ευρωπαϊκή ενιαία αγορά: ελευθερίες κυκλοφορίας προϊόντων, υπηρεσιών, ελεύθερος ανταγωνισμός) – πχ. Κοινοτικό σήμα, κοινοτικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας

• Διεθνές δίκαιο (αναγκαιότητα ύπαρξης διεθνούς ρύθμισης και προστασίας για την ύπαρξη διεθνών εμπορικών συναλλαγών)

285

Page 286: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή 1.2 Νομικό καθεστώς

• Διεθνές δίκαιο: – Διεθνής Σύμβαση Παρισιού (1883)

• Κανόνες ενοποιήσεως δικαίου και δημιουργίας διεθνούς οργανισμού νομοπαρασκευαστικής αρμοδιότητας, δηλ. Διεθνής Ένωση Προστασίας Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας στην οποία μετέχει και η Ελλάδα

• Προστασία δικαιωμάτων βιομηχανικής ιδιοκτησίας (διπλ. ευρεσιτεχνίας, υποδ. χρησιμότητας, σχέδια, βιομ. υποδείγματα, εμπορικά ή βιομηχανικά σήματα, σήματα υπηρεσιών, εμπορική επωνυμία, ενδείξεις προέλευσης, τοπωνυμίες) & καταστολή αθέμιτου ανταγωνισμού

• Ρυθμίζει διεθνείς σχέσεις δηλ. σχέσεις μεταξύ υπηκόων διαφορετικών κρατών μελών της Διεθνούς Σύμβασης, καθώς και σε μη υπηκόους που έχουν σοβαρές εμπορικές-βιομηχανικές εγκαταστάσεις σε χώρα της Σύμβασης, δεν εφαρμόζεται στις σχέσεις καθενός κράτους με τους δικούς του υπηκόους

• Διεθνές Γραφείο για την Προστασία της Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (Γενεύη): με αρμοδιότητες σχετικές με την ύπαρξη συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών της Σύμβασης και άλλες διοικητικής φύσεως (όχι πιστοποίηση δικαιωμάτων σε αντίθεση με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας)

286

Page 287: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή 1.2 Νομικό καθεστώς

• Διεθνής Σύμβαση Παρισιού (1883) – Ευρύ αντικειμενικό πεδίο προστασίας: βιομηχανικές-εμπορικές συναλλαγές και πέραν

αυτών που ρυθμίζει η εθνική νομοθεσία (πχ. επί όλων των κατεργασμένων ή φυσικών προϊόντων, κρασιών, λουλουδιών κλπ).

– Υποκειμενικό πεδίο προστασίας: Αλλοδαποί προερχόμενοι από Κράτη της Σύμβασης αλλά και έχοντες εγκατάσταση σε αυτά απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα με τους ημεδαπούς εφόσον τηρούν τις προϋποθέσεις που ισχύουν για τους ημεδαπούς (πχ. δεν απαιτείται να έχει εγκατάσταση ο αλλοδαπός στην Ελλάδα για να προστατευθούν τα εμπορικά του σήματα για προϊόντα του που κυκλοφορούν στην Ελλάδα αλλά απαιτείται καταχώρισή τους στα βιβλία σημάτων)

– Αρχή προτεραιότητας (βάσει της εθνικής νομοθεσίας): Κατοχύρωση δικαιώματος για χορήγηση πιστοποιητικού (π.χ. ευρεσιτεχνίας, σήματος κλπ) βάσει αρχής χρονικής προτεραιότητας αιτήσεων: κατοχυρώνει το δικαίωμά του αυτός η αίτηση του οποίου προηγείται χρονικά άλλων αιτήσεων για όμοιο δικαίωμα και αποκλείονται αυτοί που αιτούνται μεταγενέστερα)

– Ειδική πρόβλεψη για την αρχή προτεραιότητας βάσει της Σύμβασης: Εκείνος που υπέβαλε αίτηση για τη χορήγηση σχετικού πιστοποιητικού σε Κράτος της Σύμβασης θα έχει δικαίωμα προτεραιότητας για την κατάθεσή του σε οποιοδήποτε άλλο Κράτος της Σύμβασης εάν, προκειμένου για ευρεσιτεχνία, η αίτηση του κατατεθεί εντός 12μήνου από την αρχική αίτηση και, προκειμένου για υποδείγματα-βιομηχανικά σχέδια-σήματα, εντός 6μήνου από αυτή.

287

Page 288: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

1. Εισαγωγή 1.2 Νομικό καθεστώς

• Διεθνής Σύμβαση Παρισιού (1883) – Αρχή αυτονομίας: π.χ. δεν εξαρτάται το κύρος σήματος

που καταχωρήθηκε σε μία χώρα της Ένωσης από την τύχη του σε άλλη. • Δηλ. το ίδιο σήμα θεωρείται ανεξάρτητο σε κάθε χώρα που έχει

καταχωρηθεί.

– Αρχή ταύτισης: Κράτος της Ένωσης δεν μπορεί να αρνηθεί την καταχώρηση σήματος που έχει καταχωρηθεί κανονικά σε άλλο Κράτος της Ένωσης με την προϋπόθεση ότι το καταχωρημένο είναι ακριβώς το ίδιο με αυτό που ζητείται η καταχώρηση (εκτός εάν συντρέχουν λόγοι απαραδέκτου πχ. προσκρούει στην ηθική και δημόσια τάξη, δεν έχει διακριτική δύναμη κλπ.).

288

Page 289: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

6. Βιομηχανική ιδιοκτησία 1. Εισαγωγή

– Έννοια – Νομικό καθεστώς

• Ευρωπαϊκό δίκαιο • Διεθνές δίκαιο

– Σύμβαση Παρισιού

2. Εμπορική επωνυμία – Έννοια – Επωνυμία & φορείς επιχείρησης

• Επωνυμία φυσικών προσώπων • Επωνυμία νομικών προσώπων • Αρχές επωνυμίας

– Κτήση του δικαιώματος χρήσης της – Μεταβίβαση – Απώλεια – Έλλειψη ρύθμισης – Προστασία

• Αστική • Ποινική

– Λαθεμένες καταχωρήσεις – Προστασία κατά τη σύμβαση του Παρισιού – Domain names

3. Διακριτικός τίτλος – Έννοια – Αρχές – Κτήση, απώλεια, μεταβίβαση – Προστασία

4. Σήμα – Έννοια – ρύθμιση – Περιεχόμενο – είδη – Κτήση – απώλεια σήματος – Χρησιμοποίηση σήματος – Διαγραφή σήματος – Μεταβίβαση σήματος – Αλλοδαπό σήμα – Προστασία – … – ΕΟΤ – σήμα ποιότητας – πιστοποιητικό ποιότητας –

ευρωπαϊκό οικολογικό σήμα

5. Εφευρέσεις – τεχνολογική καινοτομία – μεταφορά τεχνολογίας

– Πνευματική ιδιοκτησία και ευρεσιτεχνία – Προϋποθέσεις κτήσης διπλώματος ευρεσιτεχνίας – Υπηρεσιακή & εξαρτημένη εφεύρεση – Διαδικασία χορήγησης διπλώματος ευρεσιτεχνίας – Διάρκεια ισχύος – διεθνής προτεραιότητα – Δικαίωμα & προστασία – Απόσβεση δικαιώματος – Δίπλωμα τροποποίησης – Μεταβίβαση διπλώματος – Πιστοποιητικό υποδείγματος χρησιμότητας – προστασία

ημιαγωγών – πιστοποιητικά φυτικής δημιουργίας – προστασία λογισμικού τεχνικοί νεωτερισμοί – μεταφορά τεχνολογίας

– Διεθνής, ευρωπαϊκή ρύθμιση διπλώματος ευρεσιτεχνίας

289

Page 290: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Εμπορική επωνυμία 2.1 Έννοια

• Το όνομα με το οποίο συναλλάσσεται ο έμπορος • Αστικό όνομα & εμπορική επωνυμία

– Το αστικό όνομα συμπίπτει με την εμπορική επωνυμία στις ατομικές επιχειρήσεις

– Δε συμπίπτει στις εμπορικές εταιρίες (εταιρική επωνυμία)

• Εταιρική επωνυμία – Στις κεφαλαιουχικές εταιρίες: π.χ. ανώνυμη εταιρία (αε), οι εταίροι

στην αε δεν εμπορεύονται οπότε η επωνυμία δεν είναι ανάγκη να σχηματίζεται από τα ονόματα των εταίρων, αλλά από το αντικείμενο της επιχείρησης (πραγματική επωνυμία ή μικτή επωνυμία, εάν περιέχει και όνομα εταίρου)

• Προσωπική επωνυμία – Στις προσωπικές εταιρίες ή ατομικές επιχειρήσεις

• Η χρήση της επωνυμίας είναι υποχρεωτική (βλπ. παρακ. αντιθ. Για το διακριτικό τίτλο).

290

Page 291: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Εμπορική επωνυμία 2.2 Στα φυσικά πρόσωπα

• Επιχείρηση (ατομική ή συλλογική)

• Συλλογική επιχείρηση με δεσμό εταιρίας

– Εάν πρόκειται για εταιρία χωρίς νομική προσωπικότητα: η επωνυμία αποτελείται από τα αστικά ονόματα των περισσοτέρων εταίρων

• Εκτός από την αφανή εταιρία της οποίας σχηματίζεται από το όνομα του εμφανούς εταίρου

291

Page 292: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Εμπορική επωνυμία 2.3 Στα νομικά πρόσωπα

– Εάν πρόκειται για εταιρία με νομική προσωπικότητα: • Η επωνυμία της εμπορικής εταιρίας

– Διακρίσεις: οε, εε, αε, νε, επε, ταε – οε ή εε:

• Ονόματα ομορρύθμων εταίρων (ενός ή περισσοτέρων ή όλων) (π.χ. «Ο1και σία εε» (Σία= «συντροφία») ή και

• είδος εμπορίας (π.χ. Ο1 και σια οε εμπορία ηλεκτρονικών ειδών)

– αε: • Είδος επιχείρησης ή και • Όνομα φυσικού προσώπου ή και εμπορική επωνυμία επιχείρησης ή κάποιο φανταστικό όνομα • Υποχρεωτική η αναφορά του εταιρικού τύπου (ανώνυμη εταιρία)

– συνεταιρισμοί: όχι ονόματα συνεταίρων • Αστικός: σκοπός – είδος • Αγροτικός: περιλαμβάνεται ο σκοπός μόνο εάν ειδικού σκοπού

– επε: • Όνομα ενός ή περισσοτέρων εταίρων ή αντικείμενο εμπορίας και υποχρεωτικά από τον εταιρικό της

τύπο

– ναυτική εταιρία: αρκεί να μη προκαλεί σύγχυση η επωνυμία προς άλλη εταιρία και να αναφέρει τον εταιρικό τύπο

– Τραπεζική ανώνυμη: ό,τι για την αε και τραπεζική ανώνυμη εταιρία – Εταιρία παροχής επενδυτικών υπηρεσιών (ΑΕΠΕΥ): ό,τι για την αε και ΑΕΠΕΥ

292

Page 293: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Εμπορική επωνυμία 2.4 Αρχές επωνυμίας

• Αρχή αλήθειας – Ανταποκρίνεται η επωνυμία στην πραγματικότητα, να μην είναι παραπλανητική ή φανταστική (στις κεφαλαιουχικές εταιρίες να

υπάρχει πράγματι είδος επιχείρησης, στις προσωπικές, να υπάρχει το όνομα του εταίρου (-ρων)

• Κάμψη αρχής στις προσωπικές εταιρίες υπέρ της αρχής της διάρκειας – για παράδειγμα μπορεί να μείνει στην επωνυμία το όνομα ομορρύθμου εταίρου ακόμη και εάν έχει

πεθάνει

• Αρχή διάρκειας – Διατηρείται η επωνυμία και μετά τη μεταβολή των στοιχείων της επιχείρησης

• Αρχή αποκλειστικότητας – Ανήκει αποκλειστικά στον κάτοχο που έχει δικαίωμα προστασίας (προστασία αστικού ονόματος, ΑΚ, προσβολή δικαιώματος

προσωπικότητας)

• Αρχή διακριτικότητας / δημοσιότητας – Να διακρίνεται η νέα επωνυμία του εμπόρου από την παλιά ώστε να μη προκαλείται σύγχυση ως προς την ταυτότητα της

επιχείρησης – Για τις επιχειρήσεις που είναι γραμμένες σε Επιμελητήρια (πρωτόκολλο, ν. 1089/80), Γενικό Ευρετήριο Επωνυμιών του Γενικού

Εμπορικού Μητρώου – ΓΕΜΗ) – Ισχύει όχι σε πανελλήνια βάση αλλά ανά περιοχή Επιμελητηρίου – Επέκταση δράσης σημαίνει νέα εγγραφή στο οικείο Επιμελητήριο της περιοχής – Παράνομη η επωνυμία, ακόμη και εάν δεν υπάρχει άλλη προηγούμενη εγγεγραμμένη, εάν χρησιμοποιείται ήδη στις συναλλαγές.

Κριτήριο η δημόσια χρησιμοποίηση και όχι κατ’ ανάγκη η εγγραφή στο Επιμελητήριο. – Εγγραφή σε μητρώα: νε, αε, ΑΕΠΕΥ (ΕΚ), αγροτικούς – αστικούς συνεταιρισμούς, επε

• Μία μόνο επωνυμία στις συναλλαγές (νομική δέσμευση) – διάφορα διακριτικά γνωρίσματα • Προστασία

– Από νομοθεσία για επιμελητήρια (για την τήρηση της αρχής της διακριτικότητας) – Από ΑΚ (δικαίωμα στο όνομα) (για την προστασία της αρχής της αποκλειστικότητας) – Αθέμιτο ανταγωνισμό (προστασία έναντι αυτού που κάνει χρήση ξένης επωνυμίας χωρίς δικαίωμα – κριτήριο προστασίας το κατά

πόσο η χρήση ή η παραποίηση μπορεί να προκαλεί κίνδυνο σύγχυσης στο μέσο καταναλωτή)

293

Page 294: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Εμπορική επωνυμία 2.5 Κτήση επωνυμίας

• Με δημόσια χρήση (πρωτότυπος τρόπος κτήσης)

• Η εγγραφή στο Επιμελητήριο (Γ.Ε.ΜΗ.) δηλωτική και όχι συστατική

• Προϋπόθεση να μη προκαλεί σύγχυση (π.χ. εάν ήδη χρησιμοποιείται)

294

Page 295: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Εμπορική επωνυμία 2.6 Μεταβίβαση επωνυμίας

• Αρχή ενιαίου επωνυμίας – μεταβίβασης – Ανεπίτρεπτη η αυτοτελής μεταβίβασή της και άρα

και κατάσχεσή της από τους δανειστές της επιχείρησης • Η μεταβίβαση θα δημιουργούσε σύγχυση

παραπλάνηση

– Έχει όμως εμπορική αξία

– Μεταβιβάζεται με την επιχείρηση • Εξαίρεση – παράγωγη επωνυμία (π.χ. θάνατος

ομορρύθμου εταίρου σε οε ή εε)

295

Page 296: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Εμπορική επωνυμία 2.7 Απώλεια επωνυμίας

• Με παύση χρήσης της, εφόσον μόνιμη

• Πχ θάνατος εμπόρου, πτώχευση φορέα, λύση, περάτωση επιχείρησης

296

Page 297: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Εμπορική επωνυμία 2.8 Προστασία επωνυμίας

• Ειδικές προϋποθέσεις 1. Αν έχει η επωνυμία ονοματική λειτουργία και διακριτική ικανότητα στις συναλλαγές 2. Αν υπάρχει κίνδυνος σύγχυσης ως προς την προέλευση των προϊόντων, την ταυτότητα των

επιχειρήσεων ή την ύπαρξη μεταξύ αυτών σχέσης συνεργασίας (έστω και χωρίς πρόθεση σύγχυσης ή ανταγωνισμού)

* Παρέχεται η προστασία σε όλη τη χώρα ή σε ορισμένη περιοχή, έως την απόσβεση της επωνυμίας (λόγω μη χρήσης της)

• Αστική προστασία

– Τακτική αγωγή ή με ασφαλιστικά μέτρα – Αίτημα: Άρση προσβολής, παράλειψή της στο μέλλον (δεν χρειάζεται να αποδείξει πταίσμα) με απειλή

χρηματικών ποινών για κάθε παράβαση – Καταβολή χρηματικού ποσού για ηθική βλάβη – (αρθ.59ΑΚ, αρθ13 ν. 146/14) – Αποζημίωση για ζημία εφόσον υπάρχει πταίσμα

• Ποινική προστασία

– Εάν υπάρχει πρόθεση του προβαίνοντος σε παράνομη χρήση • Η καταχώρησή της σε Μητρώο δεν αποκλείει τη χρήση των παραπάνω νομίμων δικαιωμάτων κατά εκείνου που παράνομα

χρησιμοποιεί επωνυμία έστω και καταχωρημένη. • Σύμβαση Παρισιού

– Πώς προστατεύεται η επωνυμία αλλοδαπής επιχείρησης στην Ελλάδα – Προϋποθέσεις : • Καταρχήν δημόσια χρήση στην Ελλάδα (πχ μετά από εγγραφή στο μητρώο) • Αρκεί όμως να είναι επαρκώς γνωστή στην Ελλάδα ακόμη και εάν δε γίνεται δημόσια χρήση στην Ελλάδα, εφόσον τηρείται αρχή

αμοιβαιότητας και η επιχείρηση έχει δικαίωμα στην επωνυμία στο κράτος προέλευσής της • Για τις εμπορικές επωνυμίες επιχειρήσεων κρατών της Σύμβασης, αρκεί η επιχείρηση να έχει δικαίωμα στην επωνυμία κατά το δίκαιο του τόπου

που ασκεί τη δραστηριότητα της χωρίς να απαιτείται να είναι επαρκώς γνωστή στην Ελλάδα • Εάν συγκρούεται ημεδαπή και αλλοδαπή κράτους της Σύμβασης, αρχή προτεραιότητας

297

Page 298: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Εμπορική επωνυμία Παραδείγματα

Παράδειγμα 1ο - ΕφΛαρ 852/2006 0 0. Μ., ήδη από το έτος 1967 διατηρούσε στην οδό Ι. ... της πόλης του Β. παραδοσιακό σουβλατζίδικο, για τη διάκριση του οποίου είχε καθιερώσει ως εμπορική επωνυμία του βαπτιστικό του όνομα, δηλαδή "ο 0.". Το έτος 1979 μεταβίβασε το σύνολο της επιχείρησής του μαζί και την εμπορική επωνυμία στον ενάγοντα αδελφό του, ο οποίος συνέχισε έκτοτε και μέχρι σήμερα να χρησιμοποιεί την ως άνω εμπορική επωνυμία. Από την 15-3-1978 είχε καταχωρισθεί στα βιβλία επωνυμιών του Επιμελητηρίου Μαγνησίας ως διακριτικός τίτλος της ως άνω επιχείρησης η ανωτέρω επωνυμία "ο 0.". Το έτος 1982 ο ανωτέρω 0. Μ. ίδρυσε νέα όμοια επιχείρηση στη συμβολή των οδών Δ. και Π. Μ., σε μικρή απόσταση από το κατάστημα του ενάγοντος, για τη διάκριση της οποίας εξακολούθησε και αυτός να χρησιμοποιεί την ίδια εμπορική επωνυμία "ο 0.". Το έτος 1986 μεταβίβασε το σύνολο της νέας επιχείρησής του στους αδελφούς του Π. και Δ. Μ., οι οποίοι εξακολούθησαν να χρησιμοποιούν την ίδια εμπορική επωνυμία παράλληλα με τον ενάγοντα αδελφό τους. Το Σεπτέμβριο του 2000 οι Π. και Δ. Μ. μεταβίβασαν το σύνολο της επιχείρησής τους μαζί και την εμπορική επωνυμία στην εναγομένη, η οποία έκτοτε έχοντας το σχετικό δικαίωμα από τη σύμβαση χρησιμοποιεί την επίμαχη εμπορική επωνυμία. • Έκρινε το Εφετείο τα εξής: Η χρήση εκ μέρους της εναγομένης της ως άνω εμπορικής επωνυμίας δεν δημιουργεί κίνδυνο παραπλάνησης και συγχύσεως στο καταναλωτικό κοινό και ειδικότερα στο μέσο συναλλασσόμενο, ο οποίος ευχερώς αντιλαμβάνεται ότι είναι διαφορετική η ταυτότητα των δύο ως άνω επιχειρήσεων και ότι δεν υπάρχει μεταξύ αυτών σχέση συνεργασίας. Η κρίση αυτή στηρίζεται στο γεγονός ότι ο ενάγων και οι δικαιοπάροχοι της εναγομένης χρησιμοποιούσαν, συγχρόνως, για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 18 ετών, ως εμπορική επωνυμία, των δύο αυτοτελών και ανεξαρτήτων μεταξύ τους επιχειρήσεων τους, το ως άνω όνομα, χωρίς να προκληθούν μεταξύ τους διαμάχες και συγκρούσεις ως προς τη χρήση αυτού, οι οποίες ασφαλώς θα δημιουργούνταν εάν υπήρχε πράγματι παραπλάνηση του καταναλωτικού κοινού, απόσπαση πελατείας ή εκμετάλλευση της φήμης της πρώτης επιχειρήσεως από την δεύτερη. Περαιτέρω, η χρήση της επίμαχης εμπορικής επωνυμίας από την εναγομένη, δεν αντίκειται στα χρηστά συναλλακτικά ήθη και δεν γίνεται προς σκοπό ανταγωνισμού, δηλαδή για την ενίσχυση των εργασιών της επιχείρησης της σε βάρος της επιχείρησης του ενάγοντος και κατά συνέπεια δεν υφίσταται πράξη αθέμιτου ανταγωνισμού από πλευράς εναγομένης ούτε προσβολή του δικαιώματος του ενάγοντος στην εμπορική του επωνυμία και τον διακριτικό τίτλο.

298

Page 299: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Εμπορική επωνυμία Παραδείγματα

Νομικό σκέλος απόφασης Εφετείου: Προϋπόθεση προστασίας (δηλ. εδώ, ύπαρξης αξίωσης παράλειψης χρήσης της επωνυμίας), (αρθ.58 ΑΚ, αρθ.13 ν. 146/1914), είναι η παράνομη προσβολή της επωνυμίας, δηλ. η χρήση της επωνυμίας κατά τρόπο που μπορεί να προκαλέσει σύγχυση. Το πότε υπάρχει κίνδυνος σύγχυσης μεταξύ δύο επωνυμιών είναι ζήτημα πραγματικής εκτίμησης που κρίνεται κατά τις αντιλήψεις που επικρατούν στις συναλλαγές (Εφ. Αθ. 10146/99 ΕΕμπΔ 1991.535). Έχει δε κριθεί ότι υπάρχει κίνδυνος σύγχυσης όταν, λόγω ομοιότητας δύο επωνυμιών, είναι πιθανό να προκληθεί παραπλάνηση στο κοινό, είτε ως προς την ταυτότητα της επιχείρησης είτε ως προς την ύπαρξη σχέσεων συνεργασίας μεταξύ δύο επιχειρήσεων. Για τη διαπίστωση της ύπαρξης κινδύνου σύγχυσης λαμβάνεται υπόψη η γενική εντύπωση που σχηματίζει ο μέσος συναλλασσόμενος χωρίς να καταβάλει ιδιαίτερη προσοχή (Εφ. Αθ. 2809/1988 ΕλλΔνη 30.158). Οι προϋποθέσεις οι οποίες απαιτούνται για την παροχή προστασία της επωνυμίας (αλλά και του διακριτικού τίτλου) είναι η διακριτική δύναμη και ονομαστική ικανότητα της, η χρησιμοποίηση της κατά τις συναλλαγές και ο κίνδυνος σύγχυσης. Εδώ, κρίθηκε για τους λόγους που αναφέρει η παραπάνω απόφαση, ότι δεν υπήρχε κίνδυνος σύγχυσης.

299

Page 300: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Εμπορική επωνυμία Παραδείγματα

Παράδειγμα 2ο - ΜΠρΑΘ3213/1988 :

Δεν προστατεύεται η επωνυμία η οποία χρησιμοποιείται ευρέως από

πολλές επιχειρήσεις και θεωρείται πλέον κοινή. Χρησιμοποίηση

ως επωνυμίας της "Μότορ Οϊλ Ελλάς" από επιχείρηση και χρησιμοποίηση από άλλη επιχείρηση της ίδιας φράσης με λατινικούς χαρακτήρες.

300

Page 301: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Εμπορική επωνυμία Παραδείγματα

Παράδειγμα 3ο – ΜΠρΑθ12393/1992 (ασφαλιστικά μέτρα) :

H αιτούσα είναι αε με την επωνυμία "LEXIS ΠΛΗΦΟΡΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ" και το διακριτικό τίτλο "LEXIS" που τα χρησιμοποιεί από τη σύστασή της και έχει έτσι καταστεί γνωστή στις συναλλαγές. Η καθ’ ης είναι και αυτή αε και ενεργώντας με σκοπό αθέμιτου ανταγωνισμού προέβη σε χρήση στις συναλλαγές της επωνυμίας "ΛΕΞΙΣ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ" και του διακριτικού τίτλου "LEXIS A”.

Το δικαστήριο έκρινε ότι η χρησιμοποίηση από την καθ’ ης της εν λόγω επωνυμίας και του εν λόγω διακριτικού τίτλου, λόγω του σχηματισμού τους κατ’ απομίμηση των διακριτικών γνωρισμάτων της αιτούσας αλλά και του παρεμφερούς αντικειμένου εμπορίας (προγράμματα πληροφορικής) μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στο καταναλωτικό κοινό ως προς την ταυτότητα των επιχειρήσεων και για τους λόγους αυτούς διέταξε να απαγορευθεί στην καθ`ης η χρησιμοποίηση στην επωνυμία της και το διακριτικό τίτλο της των λέξεων "ΛΕΞΙΣ" και "lEXIS", αντίστοιχα, να αποσυρθούν από την αγορά όλα τα κυκλοφορούντα έντυπα και διαφημιστικό υλικό της με τα πιο πάνω διακριτικά της γνωρίσματα, να απειληθεί κατά της καθ’ης χρηματική ποινή 200.000 δραχμών και προσωπική κράτηση κατά των νομίμων εκπροσώπων της διαρκείας 2 μηνών και να διαταχθεί η δημοσίευση περιλήψεως της απόφασης σε 2 ημερήσιες εφημερίδες. 301

Page 302: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Εμπορική επωνυμία 2.9 Ονόματα χώρου (domain names)

• Όνομα που προσδιορίζει χρήστη διαδικτύου ώστε να συνδεθεί με υπολογιστή σ’ αυτό

• «Διαδικτυακή δήλωση πιστοποίησης της ταυτότητας του χρήστη» (ηλεκτρονική διεύθυνση)

• Δεν συνιστούν σήματα • Για την καταχώρησή τους αρκεί η χρονική προτεραιότητα (αποκλειστικό

δικαίωμα) • Αποτελούνται από

– http://www. (hyper text transfer protocol, world wide web ) – 1o μέρος – Top level domain name (.gr), χώρα καταχώρησης του domain name – 3o μέρος – Second level names – 2o μέρος (προβλήματα, ιδίως όταν αποτελεί κατοχυρωμένο

σήμα)

• Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) Κανονισμός της βάσει του ν. 3431/01 και Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας του Ηρακλείου Κρήτης (ΙΠ-ΙΤΕ) – ειδικές προϋποθέσεις για την εκχώρηση domain names με κατάληξη «.gr», τους όρους χρήσης τους, τους λόγους διαγραφής, τους όρους μεταβίβασης, την τήρηση μητρώου εκχωρουμένων ονομάτων χώρου κλπ.

302

Page 303: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Εμπορική επωνυμία 2.9 Ονόματα χώρου (domain names)

Με την απόφαση 419/029 (υπόθεση liantinis.gr) η ΕΕΤΤ αποφάσισε τη διαγραφή ενός domain name, δηλαδή διέταξε ουσιαστικά τον φορέα του να μην το χρησιμοποιεί, επειδή η χρήση στην οποία αυτός είχε προβεί κρίθηκε ότι αντιβαίνει στην καλή πίστη. Στην υπόθεση liantinis.gr, οι καταγγέλλουσες ισχυρίστηκαν ότι ο φορέας του εν λόγω domain name: διατηρούσε την ιστοσελίδα αυτή κάνοντας χρήση της μεταγραφής του επωνύμου τους στα λατινικά, χωρίς να έχει δικαίωμα, αναπαρήγαγε έργα που καλύπτονται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που τους ανήκουν, προβαίνοντας σε προσβολή της προσωπικότητάς τους και της μνήμης του νεκρού πατέρα και συζύγου τους. Ο φορέας ισχυρίστηκε ότι έκανε χρήση του domain name, καθώς είχε αυτό το δικαίωμα ως σχολιαστής και θαυμαστής του εν λόγω φιλοσόφου και ότι οι αναφορές στις κληρονόμους του έγιναν στο πλαίσιο της ελευθερίας της έκφρασης, αφού και αυτές είναι κατά κάποιον τρόπο δημόσια πρόσωπα. Η ΕΕΤΤ έκρινε τα εξής: • Ο φορέας υπέβαλε αίτηση για εκχώρηση του domain name liantinis.gr «χωρίς να διαθέτει οιοδήποτε

δικαίωμα επί του σημείου αυτού κατά το χρόνο υποβολής της αιτήσεως, δηλ. σε χρόνο κατά τον οποίο το όνομα «Λιαντίνης είχε λάβει ευρεία αναγνωρισιμότητα λόγω της προηγηθείσας εξαφάνισης του εκλιπόντος, πράγμα το οποίο ο καταγγελλόμενος γνώριζε».

• Κακόπιστη χρήση δεν μπορεί να αποκλεισθεί όταν ο αιτών ένα domain name γνωρίζει ότι προσβάλλει δικαίωμα τρίτου με σκοπό λ.χ. να εκμεταλλευθεί την αναγνωρισιμότητα και εν γένει φήμη αυτού προς ανάπτυξη δικής του επιχειρηματικής δραστηριότητας.

• Κακόπιστη χρήση υπάρχει επίσης όταν ο φορέας του domain name, χωρίς να θεμελιώνει οποιοδήποτε δικαίωμα επί σημείου που συνθέτει το συγκεκριμένο όνομα χώρου, οδηγεί στην παρεμπόδιση της χρήσης του τελευταίου ως domain name.

• Η χρήση φωτογραφιών του εκλιπόντος (με φωτομοντάζ που τον δείχνει να ατενίζει σκεπτικός τον ίδιο του τον τάφο, ως αρνητική κριτική στην ταφή που επελέγη από τους κληρονόμους Λιαντίνη) καθώς και τα εκτεταμένα δυσμενή σχόλια αλλά και τα εκτεταμένα αποσπάσματα από το έργο του εκλιπόντος συνιστούν προσβολή της προσωπικότητας.

• Το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης που επικαλείται ο φορέας του domain name θα μπορούσε να ασκηθεί και με άλλα μέσα, όπως με Όνομα Χώρου που δεν θίγει-προσβάλει το απόλυτο δικαίωμα των καταγγελλουσών επί του ονόματός τους.

303

Page 304: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Εμπορική επωνυμία

2.9 Ονόματα χώρου (domain names) Κριτήρια που εκτίμησε η ΕΕΤΤ για την κακόπιστη χρήση ενός domain name ήταν το κατά πόσον: (α) ο κάτοχος της ιστοσελίδας γνωρίζει ότι με το domain name που χρησιμοποιεί προσβάλλει ένα δικαίωμα τρίτου (β) ο κάτοχος της ιστοσελίδας έχει πρόθεση να εκμεταλλευθεί την φήμη που έχει αποκτήσει η επωνυμία την οποία χρησιμοποιεί ως domain name (γ) ο κάτοχος της ιστοσελίδας παρεμποδίζει με την χρήση του domain name τους δικαιούχους της επωνυμίας να έχουν οι ίδιοι ένα τέτοιο domain name (δ) στο περιεχόμενο της ιστοσελίδας υπάρχουν παραβιάσεις άυλων αγαθών των δικαιούχων της επωνυμίας, όπως η προσωπικότητά τους αλλά και τα πνευματικά δικαιώματά τους επί έργων σύμφωνα με το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας (ε) ενώ θα μπορούσε να επιλεγεί ένα άλλο domain name για την άσκηση της ελευθερίας της έκφρασής του, ο κάτοχος επιλέγει ακριβώς αυτό το domain name για να παρεμποδίσει, να θίξει, να προσβάλει, αλλά και να εκμεταλλευθεί δικαιώματα των δικαιούχων της επωνυμίας που χρησιμοποιεί ως domain name.

304

Page 305: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

2. Εμπορική επωνυμία 2.9 Ονόματα χώρου (domain names)

• 5476/2010 ΕΦ ΑΘ(ΔΕΕ 2011/445) Διαδίκτυο.

Κατοχύρωση ονόματος χώρου (domain name). Το domain name μπορεί να είναι το σήμα ή ο διακριτικός τίτλος μιας επιχείρησης με το οποίο επιλέγεται η επιχείρηση από τους χρήστες. Διαφοροποίηση του domain name δύο επιχειρήσεων ως προς ένα γράμμα. Δεν επέρχεται σύγχυση μεταξύ αυτών των επιχειρήσεων, γιατί έχουν διαφορετικό αντικείμενο εμπορικής δραστηριότητας.

305

Page 306: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

6. Βιομηχανική ιδιοκτησία 1. Εισαγωγή

– Έννοια – Νομικό καθεστώς

• Ευρωπαϊκό δίκαιο • Διεθνές δίκαιο

– Σύμβαση Παρισιού

2. Εμπορική επωνυμία – Έννοια – Επωνυμία & φορείς επιχείρησης

• Επωνυμία φυσικών προσώπων • Επωνυμία νομικών προσώπων • Αρχές επωνυμίας

– Κτήση του δικαιώματος χρήσης της – Μεταβίβαση – Απώλεια – Έλλειψη ρύθμισης – Προστασία

• Αστική • Ποινική

– Λαθεμένες καταχωρήσεις – Προστασία κατά τη σύμβαση του Παρισιού – Domain names

3. Διακριτικός τίτλος – Έννοια – Αρχές – Κτήση, απώλεια, μεταβίβαση – Προστασία

4. Σήμα – Έννοια – ρύθμιση – Περιεχόμενο – είδη – Κτήση – απώλεια σήματος – Χρησιμοποίηση σήματος – Διαγραφή σήματος – Μεταβίβαση σήματος – Αλλοδαπό σήμα – Προστασία – … – ΕΟΤ – σήμα ποιότητας – πιστοποιητικό ποιότητας –

ευρωπαϊκό οικολογικό σήμα

5. Εφευρέσεις – τεχνολογική καινοτομία – μεταφορά τεχνολογίας

– Πνευματική ιδιοκτησία και ευρεσιτεχνία – Προϋποθέσεις κτήσης διπλώματος ευρεσιτεχνίας – Υπηρεσιακή & εξαρτημένη εφεύρεση – Διαδικασία χορήγησης διπλώματος ευρεσιτεχνίας – Διάρκεια ισχύος – διεθνής προτεραιότητα – Δικαίωμα & προστασία – Απόσβεση δικαιώματος – Δίπλωμα τροποποίησης – Μεταβίβαση διπλώματος – Πιστοποιητικό υποδείγματος χρησιμότητας – προστασία

ημιαγωγών – πιστοποιητικά φυτικής δημιουργίας – προστασία λογισμικού τεχνικοί νεωτερισμοί – μεταφορά τεχνολογίας

– Διεθνής, ευρωπαϊκή ρύθμιση διπλώματος ευρεσιτεχνίας

306

Page 307: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

3. Διακριτικός τίτλος 3.1 Έννοια – Αρχές

• Ονομασία ή παράσταση, πραγματική ή φανταστική, που χρησιμοποιείται στις συναλλαγές για να διακρίνει συνήθως τον τόπο που ασκείται η δραστηριότητα (πχ. τον κινηματογράφο, το ξενοδοχείο)

• Η χρήση του διακριτικού τίτλου είναι προαιρετική • Ονομαστικός τίτλος – παραστατικός τίτλος • Αρχές (διάρκεια, αποκλειστικότητα, διακριτικότητα) • Δεν εφαρμόζονται οι αρχές της αλήθειας και του ενιαίου γιατί δε

συνδέεται με το αντικείμενο της επιχείρησης ή το όνομα • Τίτλοι γνωρίσματα στερούμενα διακριτικής δύναμης δεν είναι

διακριτικοί τίτλοι και άρα δεν ισχύει η αρχή της διακριτικότητας, μπορούν όμως να χρησιμοποιούνται στις συναλλαγές

• Χρήση του με ή χωρίς την επωνυμία

307

Page 308: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

3. Διακριτικός τίτλος 3.2 Κτήση-απώλεια-μεταβίβαση

• Με τον ίδιο τρόπο, όπως η εμπορική επωνυμία (ε.ε.)

• Αναγγελία στο μητρώο, αποδεικτική – δηλωτική (το ίδιο με την ε.ε.)

• Ο διακριτικός τίτλος καταστήματος, επειδή δε διακρίνει την επιχείρηση, μεταβιβάζεται ελεύθερα μαζί με ή χωρίς την επιχείρηση

308

Page 309: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

3. Διακριτικός τίτλος 3.3 Προστασία

• Ισχύουν τα ίδια με την ε.ε.

• Δεν απαιτείται να είναι εμπορικό σήμα ή να περιληφθεί στο καταστατικό της εταιρίας που είναι ο φορέας της εμπορικής επιχείρησης

– Αλλοδαπός διακριτικός τίτλος: ισχύουν τα ίδια με την ε.ε.

• Παράδειγμα - ΜΠρΑθ11525/2011: Χρήση του διακριτικού τίτλου «Αερολιμένας Αθηνών» από ξενοδοχείο πλησίον του χώρου του αεροδρομίου, χωρίς σχετική άδεια, ενώ ήδη χρησιμοποιείται από άλλο ξενοδοχείο νομίμως, εντός του χώρου αυτού.

309

Page 310: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

6. Βιομηχανική ιδιοκτησία 1. Εισαγωγή

– Έννοια – Νομικό καθεστώς

• Ευρωπαϊκό δίκαιο • Διεθνές δίκαιο

– Σύμβαση Παρισιού

2. Εμπορική επωνυμία – Έννοια – Επωνυμία & φορείς επιχείρησης

• Επωνυμία φυσικών προσώπων • Επωνυμία νομικών προσώπων • Αρχές επωνυμίας

– Κτήση του δικαιώματος χρήσης της – Μεταβίβαση – Απώλεια – Έλλειψη ρύθμισης – Προστασία

• Αστική • Ποινική

– Λαθεμένες καταχωρήσεις – Προστασία κατά τη σύμβαση του Παρισιού – Domain names

3. Διακριτικός τίτλος – Έννοια – Αρχές – Κτήση, απώλεια, μεταβίβαση – Προστασία

4. Σήμα – Έννοια – ρύθμιση – Περιεχόμενο – είδη – Κτήση – απώλεια σήματος - διαγραφή σήματος – Χρησιμοποίηση σήματος – Μεταβίβαση σήματος – Αλλοδαπό σήμα – Προστασία – ΕΟΤ – σήμα ποιότητας – πιστοποιητικό

ποιότητας – ευρωπαϊκό οικολογικό σήμα

5. Εφευρέσεις – τεχνολογική καινοτομία – μεταφορά τεχνολογίας (βλ. Ρόκα, σελ. 264-294)

– Πνευματική ιδιοκτησία και ευρεσιτεχνία – Προϋποθέσεις κτήσης διπλώματος ευρεσιτεχνίας – Υπηρεσιακή & εξαρτημένη εφεύρεση – Διαδικασία χορήγησης διπλώματος

ευρεσιτεχνίας – Διάρκεια ισχύος – διεθνής προτεραιότητα – Δικαίωμα & προστασία – Απόσβεση δικαιώματος – Δίπλωμα τροποποίησης – Μεταβίβαση διπλώματος – Πιστοποιητικό υποδείγματος χρησιμότητας –

προστασία ημιαγωγών – πιστοποιητικά φυτικής δημιουργίας – προστασία λογισμικού τεχνικοί νεωτερισμοί – μεταφορά τεχνολογίας

– Διεθνής, ευρωπαϊκή ρύθμιση διπλώματος ευρεσιτεχνίας

310

Page 311: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Σήμα 4.1 Έννοια – Ρύθμιση

Έννοια:

• Σήμα είναι κάθε σημείο επιδεκτικό γραφικής παραστάσεως, ικανό να διακρίνει τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες μίας επιχειρήσεως από εκείνα άλλων επιχειρήσεων.

311

Page 312: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Σήμα 4.1 Έννοια – Ρύθμιση

Δικαίωμα μεταβίβασης σήματος (αυτοτελής σύσταση εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί του σήματος): • Το δικαίωμα στο σήμα (ή στην αίτηση κατάθεσης σήματος)

μπορεί να μεταβιβασθεί, εν ζωή ή αιτία θανάτου, για το σύνολο ή μέρος των προϊόντων ή υπηρεσιών για τα οποία έχει κατατεθεί ή καταχωρισθεί, ανεξάρτητα από τη μεταβίβαση της επιχείρησης.

• Η μεταβίβαση της επιχείρησης στο σύνολο της συνεπάγεται και τη μεταβίβαση του σήματος εκτός αν υπάρχει αντίθετη συμφωνία ή αυτό προκύπτει σαφώς από τις περιστάσεις.

312

Page 313: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Σήμα 4.1 Έννοια – Ρύθμιση

Ρύθμιση: • Νέος ν. 4072/2012 (αρθ.121-196) που καταργεί τον

προγενέστερο ν. 2239/1994 περί σημάτων και ενσωματώνει την οδηγία 2004/48/ΕΚ για επιβολή δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας στον τομέα του δικαίου των σημάτων καθώς και τις ρυθμίσεις για την προστασία των διεθνών σημάτων (κύρωση από Ελλάδα Πρωτοκόλλου Μαδρίτης για διεθνή καταχώρηση σημάτων ν. 2783/2000 και υπουργική απόφαση Κ4-307/2.1.2001)

• Ευρωπαϊκός κανονισμός 207/2009 για το κοινοτικό σήμα

313

Page 314: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Σήμα 4.2 Περιεχόμενο – είδη

Μπορούν να αποτελέσουν σήμα ιδίως: • οι λέξεις, • τα ονόματα φυσικών ή νομικών προσώπων, • τα ψευδώνυμα, • οι απεικονίσεις, • τα σχέδια, • τα γράμματα, • οι αριθμοί, • τα χρώματα (ν. 4072/2012) • οι ήχοι, συμπεριλαμβανομένων των μουσικών φράσεων, • το σχήμα του προϊόντος ή της συσκευασίας του.

314

Page 315: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Σήμα 4.2 Περιεχόμενο – είδη

Το σήμα είναι άυλο αγαθό, • αυτοτελές - μη παρεπόμενο της επιχείρησης (δικαίωμα

ελεύθερης μεταβίβασης του) • που δημιουργεί απόλυτο περιουσιακό δικαίωμα του

δικαιούχου πάνω σε αυτό – Το ίδιο σήμα όμως μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άλλον

αλλά για διαφορετικά προϊόντα ή υπηρεσίες, με εξαίρεση όμως τα σήματα φήμης (σήμα γνωστό σε σημαντικό τμήμα του οικείου κοινού από τα προϊόντα ή υπηρεσίες που καλύπτει. Προστατεύεται ειδικώς διότι η χρήση του από μεταγενέστερο σήμα θα προσπόριζε σε αυτό, χωρίς εύλογη αιτία, αθέμιτο όφελος από το διακριτικό χαρακτήρα ή τη φήμη του σήματος φήμης ή θα έβλαπτε το διακριτικό χαρακτήρα ή τη φήμη αυτού).

315

Page 316: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Σήμα 4.2 Περιεχόμενο – είδη

Κατηγορίες – είδη: • Σήμα εμπορεύματος, σήμα υπηρεσιών • Ατομικό (ο καταθέτης και δικαιούχος σήματος) • Συλλογικό (πχ. κατάθεση από συνεταιρισμό και χρησιμοποιείται

από τα μέλη του) • Εμπορικό (διακρίνει τα εμπορεύματα επιχειρήσεων) • Βιομηχανικό (διακρίνει τα εμπορεύματα που προέρχονται από τον

παραγωγό) • Συνοδευτικό (όταν πρόκειται για σύνθετο προϊόν και τμήματά του

έχουν κατασκευαστεί από άλλο παραγωγό • Σήμα σειράς (χρήση από το δικαιούχο του ίδιου θέματος προς

διάκριση διαφορετικών εμπορευμάτων του (nescafe/nestle κλπ). • Επωνυμικό (χρήση του για όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που

προέρχονται από την επιχείρηση του δικαιούχου)

316

Page 317: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Σήμα 4.3 Κτήση – απώλεια σήματος

• Το δικαίωμα αποκλειστικής χρήσης του σήματος αποκτάται με την καταχώρηση στο μητρώο σημάτων

• Για την καταχώριση εθνικού σήματος κατατίθεται δήλωση βάσει του ν. 4072 στη Γενική Γραμματεία Εμπορίου: Διεύθυνση Εμπορικής και Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (Υπηρεσία Σημάτων) του Υπουργείου Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας

317

Page 318: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Σήμα 4.3 Κτήση – απώλεια σήματος

• Διαδικασία: 1) Δήλωση κατάθεσης σήματος (βλ. παρακ.)

2) Έλεγχος νομιμότητας από την υπηρεσία σήματος (βλ. παρακ.)

3) Μετά τον έλεγχο, αποδοχή σήματος ή απόρριψή του

4) Ανάρτηση απόφασης στην ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου

5) Προβλέπονται από το νόμο ένδικα μέσα κατά της απόφασης

6) Καταχώριση σήματος στο βιβλίο σημάτων, όταν καταστεί αμετάκλητη η απόφαση αποδοχής σήματος (βλ. παρακ.)

318

Page 319: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Σήμα 4.3 Κτήση – απώλεια σήματος

Δήλωση κατάθεσης σήματος • Συνοδεύεται από τέλη κατάθεσης και πρέπει να περιλαμβάνει τα ειδικά

στοιχεία που προβλέπει ο νόμος (πχ. αίτημα για καταχώριση σήματος, αποτύπωση του σήματος, ονοματεπώνυμο, κατοικία κλπ του καταθέτη, κατάλογο των προϊόντων ή υπηρεσιών που αφορά το σήμα ταξινομημένα κατά κλάση με αναγραφή της οικείας κλάσεως κατά ομάδα προϊόντων ή υπηρεσιών).

• Υποχρεωτικώς με το νέο νόμο (ν. 4072) υποβάλλεται και σε ηλεκτρονική μορφή.

• Με την κατάθεση της δήλωσης λαμβάνει αριθμό πρωτοκόλλου, ημερομηνία και ώρα κατάθεσης και εφόσον είναι η δήλωση τυπικά παραδεκτή (ελέγχονται οι τυπικές προϋποθέσεις από την Υπηρεσία, πχ. πληρότητα στοιχείων αίτησης βάσει του νόμου, απεικόνιση του σήματος και σε ηλεκτρονική μορφή κλπ), καταχωρείται στο βιβλίο σημάτων και αναρτάται στην ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου.

319

Page 320: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Σήμα 4.3 Κτήση – απώλεια σήματος

Έλεγχος νομιμότητας Α) Απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου - Δεν καταχωρίζονται ως σήματα σημεία τα οποία: • δεν πληρούν τον ορισμό σήματος βάσει του νόμου • στερούνται διακριτικού χαρακτήρα (ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ), • συνίστανται αποκλειστικά από (ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ):

– σημεία ή ενδείξεις που μπορούν να χρησιμεύσουν στο εμπόριο για τη δήλωση του είδους, της ποιότητας, των ιδιοτήτων, της ποσότητας, του προορισμού, της αξίας, της γεωγραφικής προέλευσης ή του χρόνου παραγωγής του προϊόντος ή παροχής της υπηρεσίας ή άλλων χαρακτηριστικών του προϊόντος ή της υπηρεσίας

– σημεία ή ενδείξεις, τα οποία έχουν καταστεί συνήθη στην καθημερινή γλώσσα ή στη θεμιτή και πάγια πρακτική του εμπορίου,

– το σχήμα που επιβάλλεται από τη φύση του προϊόντος ή είναι απαραίτητο για την επίτευξη τεχνικού αποτελέσματος ή προσδίδει ουσιαστική αξία στο προϊόν,

• αντίκεινται στη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη, • μπορούν να παραπλανήσουν το κοινό, για παράδειγμα, ως προς τη φύση, την

ποιότητα ή τη γεωγραφική προέλευση του προϊόντος ή της υπηρεσίας. Δεν καταχωρίζονται ως σήματα: α. τα ονόματα κρατών, η σημαία, τα εμβλήματα, τα σύμβολα, κλπ. καθώς και τα σημεία μεγάλης συμβολικής σημασίας και ιδιαιτέρου δημοσίου συμφέροντος και ιδίως θρησκευτικά σύμβολα παραστάσεις και λέξεις, β. τα σημεία των οποίων η κατάθεση αντίκειται στην καλή πίστη ή έγινε κακόπιστα.

320

Page 321: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Σήμα 4.3 Κτήση – απώλεια σήματος

Έλεγχος νομιμότητας β) Σχετικοί λόγοι απαραδέκτου - Σημείο δεν γίνεται δεκτό για καταχώριση:

• εάν ταυτίζεται με προγενέστερο σήμα και τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες, για τα οποία το σήμα έχει δηλωθεί, ταυτίζονται με εκείνα για τα οποία προστατεύεται το προγενέστερο σήμα,

• εάν λόγω της ταυτότητας με το προγενέστερο σήμα και της ομοιότητας των προϊόντων ή υπηρεσιών ή της ομοιότητας με το προγενέστερο σήμα και της ταυτότητας των προϊόντων ή υπηρεσιών ή της ομοιότητας με το προγενέστερο σήμα και της ομοιότητας των προϊόντων ή υπηρεσιών, υπάρχει κίνδυνος σύγχυσης του κοινού, ο οποίος περιλαμβάνει και τον κίνδυνο συσχέτισης του με το προγενέστερο σήμα,

• εάν ταυτίζεται ή ομοιάζει με προγενέστερο σήμα που έχει αποκτήσει φήμη και η χρησιμοποίηση του μεταγενέστερου σήματος θα προσπόριζε σε αυτό, χωρίς εύλογη αιτία, αθέμιτο όφελος από το διακριτικό χαρακτήρα ή τη φήμη του προγενέστερου σήματος ή θα έβλαπτε το διακριτικό χαρακτήρα ή τη φήμη αυτού, ανεξάρτητα αν το μεταγενέστερο σήμα προορίζεται να διακρίνει προϊόντα ή υπηρεσίες που ομοιάζουν με τα προϊόντα ή υπηρεσίες του προγενέστερου σήματος.

• εάν προσκρούει σε δικαίωμα μη καταχωρισμένου σήματος ή άλλου διακριτικού σημείου ή γνωρίσματος που χρησιμοποιείται στις συναλλαγές, το οποίο παρέχει στο δικαιούχο το δικαίωμα να απαγορεύει τη χρήση μεταγενέστερου σήματος, με την προϋπόθεση ότι τα δικαιώματα αυτά έχουν αποκτηθεί πριν από την ημερομηνία κατάθεσης του εν λόγω σημείου, αφού ληφθούν υπόψη τα τυχόν προβαλλόμενα δικαιώματα προτεραιότητας,

• εάν προσκρούει σε προγενέστερο δικαίωμα της προσωπικότητας τρίτου ή σε προγενέστερο δικαίωμα πνευματικής ή βιομηχανικής ιδιοκτησίας πέραν αυτών που ρυθμίζονται από τον παρόντα νόμο,

• εάν ενδέχεται να δημιουργήσει σύγχυση με σήμα που έχει καταχωρισθεί και χρησιμοποιείται στην αλλοδαπή κατά τη στιγμή της κατάθεσης της δήλωσης, αν αυτή έγινε κακόπιστα από τον αιτούντα.

Έγγραφη συναίνεση, με ή χωρίς όρους, του δικαιούχου προγενέστερου σήματος υποβληθείσα σε οποιοδήποτε στάδιο εξέτασης του σήματος από την Υπηρεσία Σημάτων, τη Διοικητική Επιτροπή Σημάτων ή τα Διοικητικά Δικαστήρια αίρει το κώλυμα καταχώρισης αυτού.

321

Page 322: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Σήμα 4.3 Κτήση – απώλεια σήματος

Απώλεια σήματος: • Πάροδος 10ετίας από την καταχώριση (εφόσον γίνει ανανέωση της διάρκειας

προστασίας του σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του νόμου)

• Δήλωση παραίτησης του δικαιούχου (έκπτωση δικαιώματος)

• Διαγραφή σήματος λόγω: – Έκπτωσης (μη χρήση σήματος επί 5ετία από την καταχώριση, διακοπή χρήσης σήματος για 5

συνεχή έτη, κοινόχρηστο σήμα ή σήμα που κατέστη συνήθης εμπορική ονομασία προϊόντος ή υπηρεσίας, σήμα που προκαλεί κίνδυνο παραπλάνησης του κοινού κλπ).

– Ακυρότητας (υπάρχει όταν καταχωρίσθηκε κατά παράβαση των διατάξεων που προβλέπουν τις περιπτώσεις απαραδέκτου απόλυτου-σχετικού).

Η αίτηση για διαγραφή λόγω έκπτωσης ή λόγω ακυρότητας υποβάλλεται από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων. Τα επιμελητήρια και οι ενώσεις καταναλωτών ή μέλη της μπορούν να υποβάλουν αίτηση έκπτωσης ή ακυρότητας στις περιπτώσεις που προβλέπει ο νόμος (ιδίως όταν υπάρχουν απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου).

• «Λόγω ανοχής» (νέα περίπτωση με τον ν. 4072): (Ο δικαιούχος προγενέστερου

σήματος δεν έχει το δικαίωμα να απαγορεύσει τη χρήση μεταγενέστερου καταχωρισμένου σήματος για τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες, για τις οποίες αυτό χρησιμοποιήθηκε, εφόσον ανέχτηκε εν γνώσει του τη χρήση του σήματος αυτού για περίοδο 5 συνεχών ετών εκτός αν η κατάθεση του

μεταγενέστερου σήματος έγινε με κακή πίστη.). 322

Page 323: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Σήμα 4.4 Χρησιμοποίηση σήματος

• Απόλυτο δικαίωμα (παρέχει αποκλειστικό δικαίωμα στο σηματούχο να το χρησιμοποιεί)

• Θετικό περιεχόμενο δικαιώματος: δικαίωμα σηματούχου να χρησιμοποιεί το σήμα

• Αρνητικό περιεχόμενο δικαιώματος: δικαίωμα σηματούχου να απαγορεύει τη χρήση του σήματος από άλλον ή την κατάθεση σήματος που συγκρούεται με το σήμα του.

• Βλ. συλλογικό σήμα, Ρόκα, 254.

323

Page 324: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Σήμα 4.6 Αλλοδαπό σήμα

Βλ. Ρόκα, 258, 260

324

Page 325: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Σήμα 4.7 Προστασία

Περιπτώσεις προσβολής:

1) Ταυτόσημη χρήση: το ίδιο σήμα χρησιμοποιείται από τρίτον για τη διάκριση ταυτόσημων προϊόντων ή υπηρεσιών

2) Κίνδυνος σύγχυσης (εδώ περιλαμβάνονται και οι περιπτώσεις παραποίησης ή απομίμησης σήματος): Λαμβάνεται υπόψη η συνολική εντύπωση που δημιουργείται σε σημαντικό τμήμα των σχετικών συναλλακτικών κύκλων. Δεν απαιτείται παραπλάνηση, αρκεί ο κίνδυνος παραπλάνησης.

3) Χρήση σήματος φήμης: υπάρχει προσβολή και όταν ο τρίτος το χρησιμοποιεί (το ίδιο ή απομίμησή του) για διαφορετικά προϊόντα ή υπηρεσίες. Πρόκειται για εκμετάλλευση της φήμης άλλου, με κίνδυνο εξασθένησης ή ευτελισμού της φήμης αυτής (πχ. χρήση σήματος estee lauder για παπούτσια).

325

Page 326: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Σήμα 4.7 Προστασία

Προστασία:

1) Αστική: Άρση προσβολής (απόσυρση ή οριστική απομάκρυνση από το εμπόριο ή καταστροφή των εμπορευμάτων που κρίθηκε ότι προσβάλλουν το σήμα) , παράλειψη στο μέλλον, αποζημίωση

2) Ποινική: φυλάκιση τουλ. 6 μηνών και με χρηματική ποινή τουλάχιστον 6.000€: α) όποιος εν γνώσει χρησιμοποιεί ξένο σήμα β) όποιος χρησιμοποιεί σήμα φήμης με πρόθεση να εκμεταλλευτεί ή να βλάψει τη φήμη του, γ) όποιος εν γνώσει θέτει σε κυκλοφορία, κατέχει, εισάγει ή εξάγει προϊόντα που φέρουν ξένο σήμα ή προσφέρει υπηρεσίες με ξένο σήμα και κλπ. Αν το όφελος που επιδιώχθηκε ή η ζημία που απειλήθηκε από τις προηγούμενες πράξεις είναι ιδιαίτερα μεγάλη και συντρέχει εκμετάλλευση σε εμπορική κλίμακα ή ο υπόχρεος τελεί τις πράξεις αυτές κατ` επάγγελμα, επιβάλλεται φυλάκιση τουλ. 2 ετών και χρηματική ποινή 6.000 έως 30.000 ευρώ. Η απόπειρα τέλεσης των ως άνω πράξεων τιμωρείται με μειωμένη ποινή.

326

Page 327: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

4. Σήμα 4.8 ΕΟΤ – σήμα ποιότητας – πιστοποιητικό ποιότητας – ευρωπαϊκό οικολογικό σήμα

Βλ. Ρόκα, 262-264.

Επίσης θεσπίζεται με το νέο ν. 4072 σήμα διάκρισης των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών 1. Θεσπίζεται προαιρετικό σήμα διάκρισης της προέλευσης των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών, το οποίο αποτελείται από λεκτικό και εικαστικό τμήμα. Το σήμα είναι ενιαίο για τις κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών και δεν μπορεί να παραπέμπει σε άλλα σήματα. Το ειδικότερο περιεχόμενο και η απεικόνιση αυτού, καθώς και η τυχόν διαγωνιστική διαδικασία για το σχηματισμό τέτοιου σήματος καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας. Το Σήμα καταχωρίζεται, ως επίσημο σήμα του Ελληνικού Κράτους, από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Διανοητικής Ιδιοκτησίας (Π.Ο.Δ.), σύμφωνα τις διατάξεις της Διεθνούς Σύμβασης των Παρισίων. Το Σήμα απονέμεται έπειτα από αίτηση του ενδιαφερομένου, σύμφωνα με τις διαδικασίες, τους όρους και τις προϋποθέσεις του νόμου, και δηλώνει ότι τα σημαινόμενα με αυτό προϊόντα και υπηρεσίες έχουν ελληνική προέλευση.

327

Page 328: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 37

Ο επιχειρηματίας Α επιθυμεί να αγοράσει μόνο το σήμα της εφημερίδας Ν από τον ιδιοκτήτη της.

Είναι αυτό επιτρεπτό;

328

Page 329: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 38

Ο Α έχει φροντιστήριο μαθηματικών και καταθέτει ως σήμα ένα ορθογώνιο και τους αριθμούς 2 και 4.

Θα γίνει δεκτή η αίτησή του; Θα ήταν ίδια η απάντηση εάν το φροντιστήριο του Α ήταν ξένων γλωσσών;

329

Page 330: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 39

Η ανώνυμη εταιρία που λειτουργεί ως τηλεοπτικός σταθμός ΣΚΑΙ κατέθεσε τη λέξη αυτή ως σήμα. Κατά τη συζήτηση της αίτησης προτάθηκε η απόρριψή της με το επιχείρημα πως πρόκειται για κοινόχρηστη ένδειξη.

Είναι η πρόταση αυτή ορθή;

330

Page 331: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Πρακτικό 40

Η επιχείρηση κομμωτικών ειδών Χ κατέθεσε σήμα για βούρτσες σκληρές τη λέξη «μαύρη κόλαση» και για ειδικές φυτικές βαφές τη λέξη «ανάσταση» με σχετικές γραφικές παραστάσεις για το κάθε ένα.

Θα πρέπει να γίνουν τα σήματα αυτά δεκτά;

331

Page 332: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

6. Βιομηχανική ιδιοκτησία 1. Εισαγωγή

– Έννοια – Νομικό καθεστώς

• Ευρωπαϊκό δίκαιο • Διεθνές δίκαιο

– Σύμβαση Παρισιού

2. Εμπορική επωνυμία – Έννοια – Επωνυμία & φορείς επιχείρησης

• Επωνυμία φυσικών προσώπων • Επωνυμία νομικών προσώπων • Αρχές επωνυμίας

– Κτήση του δικαιώματος χρήσης της – Μεταβίβαση – Απώλεια – Έλλειψη ρύθμισης – Προστασία

• Αστική • Ποινική

– Λαθεμένες καταχωρήσεις – Προστασία κατά τη σύμβαση του Παρισιού – Domain names

3. Διακριτικός τίτλος – Έννοια – Αρχές – Κτήση, απώλεια, μεταβίβαση – Προστασία

4. Σήμα – Έννοια – ρύθμιση – Περιεχόμενο – είδη – Κτήση – απώλεια σήματος Διαγραφή σήματος

– Χρησιμοποίηση σήματος – Μεταβίβαση σήματος – Αλλοδαπό σήμα – Προστασία – … – ΕΟΤ – σήμα ποιότητας – πιστοποιητικό ποιότητας –

ευρωπαϊκό οικολογικό σήμα

5. Εφευρέσεις – τεχνολογική καινοτομία – μεταφορά τεχνολογίας

– Πνευματική ιδιοκτησία και ευρεσιτεχνία – Προϋποθέσεις κτήσης διπλώματος ευρεσιτεχνίας – Υπηρεσιακή & εξαρτημένη εφεύρεση – Διαδικασία χορήγησης διπλώματος ευρεσιτεχνίας – Διάρκεια ισχύος – διεθνής προτεραιότητα – Δικαίωμα & προστασία – Απόσβεση δικαιώματος – Δίπλωμα τροποποίησης – Μεταβίβαση διπλώματος – Πιστοποιητικό υποδείγματος χρησιμότητας – προστασία

ημιαγωγών – πιστοποιητικά φυτικής δημιουργίας – προστασία λογισμικού τεχνικοί νεωτερισμοί – μεταφορά τεχνολογίας

– Διεθνής, ευρωπαϊκή ρύθμιση διπλώματος ευρεσιτεχνίας

332

Page 333: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

5. Εφευρέσεις – τεχνολογική καινοτομία –

μεταφορά τεχνολογίας

Βλ. Ρόκα, 264επ.

333

Page 334: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

7. Ανταγωνισμός

• Αθέμιτος ανταγωνισμός

• Ελεύθερος ανταγωνισμός

334

Page 335: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

• Αθέμιτος ανταγωνισμός και ελεύθερος ανταγωνισμός ως βασικές πτυχές του δικαίου για την προστασία του ανταγωνισμού

335

Page 336: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός

• Οικονομικός ανταγωνισμός, εξωτερική συμπεριφορά περισσοτέρων προσώπων καθένα από τα οποία προσπαθεί να επιτύχει κάποιο ευνοϊκό οικονομικό αποτέλεσμα (σύναψη σύμβασης με πελάτες, προμηθευτές, εργαζομένους κλπ)

• Ελευθερία ανταγωνισμού (θεμιτό βλάβης ανταγωνιστή) • Άρα, μέσα όπως η απομίμηση κάποιας πετυχημένης ιδέας

ανταγωνιστή, η παροχή μεγάλων εκπτώσεων (π.χ. κάτω του κόστους), η πρόσληψη προσωπικού που αποχωρεί από κάποια ομοειδή επιχείρηση, η προσπάθεια ψυχολογικού επηρεασμού των πελατών ή η υπερβολική διαφήμιση δεν αποτελούν κατ’ ανάγκη παράνομες πράξεις.

336

Page 337: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός

• Ελέγχονται οι συμπεριφορές με βάση το ειδικό σύστημα του ν. 146/1914 εάν είναι αθέμιτες ανταγωνιστικές πράξεις.

337

Page 338: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός

Το σύστημα του ν. 146 δομείται βάσει:

Μιας γενικής ρήτρας (αρθ.1) που ορίζει γενικά τις προϋποθέσεις χαρακτηρισμού μιας πράξης ως αθέμιτης ανταγωνιστικής πράξης και

Ειδικών περιπτώσεων που τυποποιούνται από το νόμο ως τέτοιες πράξεις

338

Page 339: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός

Ι. Η γενική ρήτρα

του αρθ. 1 του ν. 146

339

Page 340: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός

Η γενική ρήτρα ορίζει γενικά ως προϋποθέσεις χαρακτηρισμού μιας πράξης ως αθέμιτης ανταγωνιστικής πράξης να πρόκειται για:

1. Πράξη κατά τις εμπορικές, βιομηχανικές ή γεωργικές συναλλαγές

2. Πράξη προς το σκοπό ανταγωνισμού

3. Η πράξη αυτή να αντίκειται στα χρηστά ήθη

340

Page 341: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός

Γενική ρήτρα:

1. Πράξη κατά τις εμπορικές, βιομηχανικές ή γεωργικές συναλλαγές

(δεν υπάγονται στην παραπάνω δραστηριότητες οι καλλιτέχνες, ελεύθεροι επαγγελματίες, δικηγόροι, συμβολαιογράφοι κλπ.).

341

Page 342: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός

Γενική ρήτρα:

2. Πράξη με σκοπό ανταγωνισμού - Πρέπει να υπάρχει: α) Ανταγωνιστική σχέση

• Υπάρχει μεταξύ εμπόρων που απευθύνονται στους ίδιους κύκλους πελατών (όταν οι πελάτες για την ικανοποίηση συγκεκριμένων αναγκών θα χρησιμοποιούσαν τα αγαθά του εμπόρου ή άλλων ανταγωνιστών του) – έμποροι της ίδιας οικονομικής βαθμίδας ή μεταξύ των οποίων υπάρχει πεδίο ανταγωνισμού (πχ. τράπεζες παρέχουσες δάνεια για την κάλυψη στεγαστικών αναγκών των πελατών τους)

• Και μεταξύ διαφορετικών οικονομικών βαθμίδων μπορεί να υπάρχει ανταγωνιστική σχέση (πχ. μεταξύ επιχείρησης παραγωγής λικέρ και επιχείρησης παραγωγής σοκολάτας γεμιστής με λικέρ)

β) Ανταγωνιστική πρόθεση (πρόθεση ενίσχυσης από έμπορο των πελατειακών του σχέσεων σε βάρος άλλων ανταγωνιστών, χωρίς όμως να απαιτείται πρόκληση ζημίας σε αυτούς).

342

Page 343: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός

Γενική ρήτρα:

3. Η πράξη να αντίκειται στα χρηστά ήθη

Όταν προσκρούει στο αίσθημα της κρατούσας συναλλακτικής ηθικής του συγκεκριμένου συναλλακτικού κύκλου ή

Όταν αποδοκιμάζεται από την ολότητα με συνέπεια να μη θεωρείται ανεκτή ή

Όταν είναι πρόσφορη να διακινδυνεύσει τον ανταγωνισμό στην ουσία του.

343

Page 344: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός Αθέμιτες ανταγωνιστικές πράξεις στο πλαίσιο της γενικής ρήτρας: Προσέλκυση πελατών με αθέμιτες μεθόδους

– Αθέμιτη διαφήμιση, υποβλητική ως συναισθηματικά φορτισμένη (π.χ. παρεμβολή διαφημιστικών εικόνων σε κινημ/κο έργο που διαρκούν ελάχιστα ώστε να μη γίνονται αντιληπτές από τους θεατές και να επηρεάζουν κατευθείαν το υποσυνείδητο), που προκαλεί φόβο, καταχρηστική παρενοχλητική διαφήμιση (πχ. αποστολή μη παραγγελθέντων εμπορευμάτων), με χρήση εννοιών γενικού συμφέροντος (π.χ. προστασία περιβάλλοντος με σκοπό την προώθηση προϊόντων του διαφημιζόμενου)

– Παραπλάνηση, εξαναγκασμός, επίμονη όχληση, εξαγορά του πελάτη, πρόσθετες παροχές- έργω διαφήμιση, αθέμιτη είναι όταν είναι παραπλανητική, όταν δηλ. το κοινό νομίζει ότι συνάπτει ιδιαίτερα ευνοϊκές συναλλαγές και στις περιπτώσεις ακόμη κατά τις οποίες η αξία της πρόσθετης παροχής επαυξάνει την αξία της κύριας. Υπάρχει παραπλάνηση όταν η πρόσθετη παροχή δεν αναφέρεται σε ένα προϊόν μιας ορισμένης αξίας ή όταν η δωρεάν παροχή χρηματοδοτείται στην πραγματικότητα όχι μόνο από την αγορά του κυρίου προϊόντος αλλά και από άλλα υπέρογκα έξοδα (πχ βιβλιοδεσίας, αποστολής κλπ) που βαρύνουν τον καταναλωτή.

344

Page 345: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός Αθέμιτες ανταγωνιστικές πράξεις στο πλαίσιο της γενικής ρήτρας: Πράξεις παρεμπόδισης – ανταγωνιστική πράξη με την οποία ο ανταγωνιστής

θέλει να επιβληθεί στην αγορά με μέσα τον αποκλεισμό ή την παρεμπόδιση του άλλου ανταγωνιστή. Ενδεικτικές περιπτώσεις: – Παρεμπόδιση απόκτησης πελατείας και διαφήμισης, πχ. όταν μεταξύ κατασκευαστή

και μεταπωλητή συμφωνείται η τοποθέτηση από τον μεταπωλητή των προϊόντων του κατασκευαστή στη βιτρίνα του καταστήματος σε καθορισμένη θέση και για ορισμένο χρόνο με αντάλλαγμα ορισμένο πριμ ανά παραγγελία.

– Πράξη υποτίμησης, όταν ο ανταγωνιστής υποτιμά προσωρινά ένα προϊόν κάτω από το κόστος, με σκοπό την οικονομική εξαφάνιση των άλλων ανταγωνιστών και στη συνέχεια τον μονοπωλιακό από αυτόν καθορισμό της τιμής με σκοπό να εκτοπίσει ανταγωνιστές, στρέβλωση του θεσμού των εκπτώσεων – προσφορών, πωλήσεις κάτω του κόστους όχι ως έκφραση αυξημένης παραγωγικότητας, πχ που συμπαρασύρουν και άλλους ανταγωνιστές (πχ. η παράβαση φορολογικών διατάξεων και η φοροδιαφυγή με τις οποίες επιτυγχάνεται απόκρυψη εσόδων)

– Μποϋκοτάζ (άρνηση εμπορικής σχέσης –εμπορική απομόνωση): οργανωμένο σύνολο ενεργειών υποκίνησης τρίτων να μη συνάψουν ή να διακόψουν οικονομικές και νομικές σχέσεις με μια επιχείρηση προκειμένου να επιτευχθεί ο αποκλεισμός της από τις συναλλαγές και τελικά ο εκτοπισμός της από την αγορά (πχ. οργανώσεις προκαλούν τα μέλη τους να μποϋκοτάρουν κάποιον που δεν ανήκει σε αυτές, οργάνωση των εκμεταλλευομένων κινηματογραφικές ταινίες προκαλεί τα μέλη της να μη διαθέτουν ταινίες σε ιδιοκτήτες νέων κινηματογράφων).

– Συγκριτική διαφήμιση εφόσον είναι, προσωπική (πχ. δημοσίευση επικείμενης πτώχευσης, αμφισβήτηση επαγγελτικής επάρκειας, δημοσιοποίηση επιστολών διαμαρτυρίας πελατών) , επιθετική-υποτιμητική για ανταγωνιστή

345

Page 346: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός Αθέμιτες ανταγωνιστικές πράξεις στο πλαίσιο της γενικής ρήτρας: Πράξεις εκμετάλλευσης ξένης φήμης, ιδίως στις περιπτώσεις, απομίμησης,

προϊόντων, ξένης εργασίας (πχ. απομίμηση υποδειγμάτων, βιομηχανικών σχεδίων κλπ.), διακριτικών γνωρισμάτων, άυλων αγαθών, ξένης διαφήμισης (πχ. δουλική απομίμηση προϊόντων που δημιουργεί κίνδυνο σύγχυσης στο κοινό ως προς την προέλευσή τους) – κριτήρια που συνεκτιμώνται είναι η ύπαρξη κινδύνου σύγχυσης, η ανταγωνιστική πρωτοτυπία κλπ.

Πράξεις προβαδίσματος μέσω παράβασης νόμου (πχ. η χρησιμοποίηση παρανόμως εργατών από το εξωτερικό κατά παράβαση φορολογικών διατάξεων και η εντεύθεν πώληση εμπορευμάτων σε πολύ χαμηλές τιμές, η εισαγωγή και εμπορία χημικών ειδών για καθαρισμούς κολυμβητικών δεξαμενών χωρίς προηγούμενη άδεια) ή σύμβασης (πχ. υπάλληλος προκαλείται από ανταγωνιστή ν’ αποκαλύψει βιομηχανικό απόρρητο του εργοδότη του που γνωρίζει λόγω της ανατιθέμενης σε αυτόν εργασίας ή νέος εργοδότης αναλαμβάνει να καλύψει τα έξοδα που συνεπάγεται η αθέτηση της σύμβασης για καταβολή αποζημίωσης και ποινικής ρήτρας στον αρχικό εργοδότη ή παρακίνηση για αθέτηση σύμβασης κλπ).

Πράξεις διακινδύνευσης της αγοράς (πχ. η σε μόνιμη βάση δωρεάν διανομή εξειδικευμένων εφημερίδων σε συγκεκριμένες ομάδες αναγνωστών με αποτέλεσμα σημαντικό μέρος των ανταγωνιστών να μην αγοράζει άλλη εφημερίδα για την οποία θα κατέβαλε αντίτιμο).

346

Page 347: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός

ΙΙ. Ειδικές περιπτώσεις

347

Page 348: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός -Ανακριβείς δηλώσεις

• Απαγορεύεται σε δημοσία γινόμενες γνωστοποιήσεις ή ανακοινώσεις, προοριζόμενες για ευρύ κύκλο προσώπων, κάθε ανακριβής δήλωση για σχέσεις εμπορικές-βιομηχανικές-γεωργικές ιδίως σε σχέση με την ποιότητα, την αρχική προέλευση, τον τρόπο της κατασκευής ή την τιμολόγηση εμπορευμάτων ή βιομηχανικών εργασιών, τον τρόπο ή την πηγή της προμηθείας, την κατοχή βραβείων ή άλλων τιμητικών διακρίσεων, την αιτία ή το σκοπό της πώλησης ή το ποσό των προς διάθεση εμπορευμάτων, ικανή να παράγει την εντύπωση ιδιαιτέρως ευνοϊκής προσφοράς (δηλ. την εντύπωση ύπαρξης πλεονεκτημάτων στο διαφημιζόμενο εμπόρευμα τα οποία δεν υπάρχουν).

• Κύρια περίπτωση ανακριβούς δήλωσης (ανακρίβεια υπάρχει όταν διαπιστώνεται διαφορά της σημασίας της δήλωσης, όπως προσδιορίζεται βάσει των αντιλήψεων των συναλλαγών και της πραγματικότητας): η απατηλή διαφήμιση

• Παραπλανητική διαφήμιση: Κάθε διαφήμιση που με οποιονδήποτε τρόπο παραπλανά ή ενδέχεται να παραπλανήσει τα πρόσωπα στα οποία απευθύνεται ή στον οποίων τη γνώση περιέρχεται και που εξαιτίας του απατηλού χαρακτήρα της είναι ικανή να επηρεάσει την οικονομική τους συμπεριφορά ή που για τους λόγους αυτούς βλάπτει ή ενδέχεται να βλάψει έναν ανταγωνιστή (ν.2251/1994 για την προστασία του καταναλωτή)

- όπως όταν η πειστικότητα της διαφήμισης βασίζεται στη μαρτυρία προσώπων στα οποία αποδίδεται

ανύπαρκτη επιστημονική ιδιότητα ή όταν η διαφήμιση εμφανίζεται με τη μορφή δημοσιογραφικής έρευνας ή επιστημονικής ανακοίνωσης χωρίς να δηλώνεται ότι πρόκειται για διαφήμιση ή όταν η διαφήμιση περιέχει επιστημονικούς όρους ή αποτελέσματα ερευνών κλπ με σκοπό να προσδώσει στη διαφημιστική ανακοίνωση επιστημονική βάση που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα κλπ.

348

Page 349: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός -Ανακριβείς δηλώσεις

Παραδείγματα ανακριβών δηλώσεων: • Διαφήμιση μέσα σε συγκεκριμένη εσωτερική αγορά ενός προϊόντος

«world’s best selling» έστω και αν το προϊόν αυτό κατέχει την καλύτερη θέση στην παγκόσμια αγορά όταν το όμοιο προϊόν άλλης επιχείρησης στη συγκεκριμένη εσωτερική αγορά έχει περισσότερες πωλήσεις.

• «τα περισσότερα νοσοκομεία χρησιμοποιούν το καπιτονέ P»: ανακρίβεια αποδιδόμενη στο ότι η δημοσκόπηση είχε γίνει όχι στο συνολικό αριθμό νοσοκομείων αλλά σε ένα μικρό αριθμό και στον τελευταίο μόνο ένα μικρό ποσοστό νοσοκομείων χρησιμοποιούσε το συγκεκριμένο καπιτονέ.

• Η διαφήμιση ινστιτούτου αδυνατίσματος ότι «σας κάνουμε αδύνατες μέχρι 10 κιλά σε 23 μέρες» διότι δίνει την απατηλή εντύπωση ότι εγγυάται το αποτέλεσμα του αδυνατίσματος.

• Η χρησιμοποίηση της δήλωσης «μπαγκεττίνες Παρισιού» για μπαγκέτες προερχόμενες μεν από τη Γαλλία όχι όμως από το Παρίσι.

• Η δήλωση «κύριο κατάστημα ή κεντρικό» όταν δεν υπάρχουν υποκαταστήματα ή η δήλωση μητρική εταιρία όταν δεν υπάρχουν θυγατρικές ή η δήλωση «αποθήκη» όταν οι προσφερόμενες ποσότητες είναι ελάχιστες.

349

Page 350: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός - Αναγγελία

εκποίησης εμπορευμάτων από πτώχευση

Εάν με δημόσιες γνωστοποιήσεις ή ανακοινώσεις,

προοριζόμενες σε ευρύ κύκλο προσώπων, αναγγέλλεται η εκποίηση εμπορευμάτων, προερχομένων από πτώχευση που όμως δεν ανήκουν πλέον στην πτώχευση (πχ. εάν εξήλθαν από την πτωχευτική περιουσία λόγω περάτωσής της ή εάν είχαν ήδη πωληθεί από το σύνδικο σε κάποια φάση της πτωχευτικής διαδικασίας), απαγορεύεται κάθε ανακοίνωση της προέλευσής τους από πτώχευση, ο δε παραβάτης, τιμωρείται με χρηματική ποινή (μέχρι 1500 δραχμών) ή φυλάκιση έως 2 μηνών ή με αμφότερες τις ποινές αυτές.

350

Page 351: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός-Αναγγελία εκποίησης λόγω διάλυσης

• Απαγορεύεται η προς το κοινό αναγγελία της εκποίησης εμπορευμάτων λόγω διάλυσης καταστήματος ή ορισμένου κλάδου του.

• Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται τέτοια αναγγελία εφόσον έχει ληφθεί σχετική άδεια από το δικαστήριο και στην αναγγελία μνημονεύεται η άδεια αυτή. Η ως άνω κατόπιν αδείας εκποίηση επιτρέπεται μόνο α) λόγω πραγματικής και οριστικής παύσης των εργασιών ολόκληρης της επιχείρησης, β) λόγω ουσιαστικής κατάργησης κλάδου αυτής και ως προς τα είδη μόνο του κλάδου τούτου και γ) λόγω πτώχευσης του εμπόρου με τελεσίδικη απόφαση.

• Η διάρκεια της εκποίησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 4 μήνες .

• Εκτός των περιπτώσεων αυτών σε καμία άλλη περίπτωση επιτρέπονται αναγγελίες πώλησης με έκπτωση.

• Ως αντικείμενη στα χρηστά ήθη και τις συνθήκες συναλλαγής θεωρείται ιδίως η πώληση με ειδική έκπτωση τιμών για ένα ή περιορισμένο αριθμόν ειδών προς τον σκοπό της συγκέντρωσης του κοινού και της εκμετάλλευσης αυτού με τις τιμές στα άλλα είδη του καταστήματος εκτός εάν πρόκειται για εκποίηση λόγω τέλους εποχής.

* Με ειδική ρύθμιση (ν.3557/07) επιτρέπεται στους καταστηματάρχες να προχωρούν σε δεκαήμερο προσφορών πριν τις επίσημες εκπτώσεις έως και για το 50% των προϊόντων τους.

351

Page 352: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός - Πράξεις κατά της φήμης της επιχείρησης (δυσφήμιση)

Ο προς τον σκοπό ανταγωνισμού ισχυριζόμενος ή διαδίδων, όσον αφορά την εργασία ή επιχείρηση άλλου, το πρόσωπον του ιδιοκτήτη ή του διευθυντή της, τα εμπορεύματα ή τις βιομηχανικές εργασίες τρίτου, ειδήσεις δυνάμενες να βλάψουν τις εργασίες της επιχείρησης ή την εμπορική πίστη αυτού, υποχρεούται, εφόσον τα διαδοθέντα δεν είναι κατά τρόπον ευαπόδεικτον αληθή, σε ανόρθωση της εις τον αδικηθέντα προσγενόμενης ζημίας. Ο αδικηθείς μπορεί να αξιώσει την παράλειψη της επανάληψης ή της περαιτέρω διάδοσης των ανακριβειών.

Προκειμένου όμως περί εμπιστευτικής ανακοίνωσης, με την οποία ο πληροφορών ή ο προς ον η πληροφορία έχει εύλογο συμφέρον μπορεί να ζητηθεί η παράλειψη μόνο, εάν τα ανακοινωθέντα είναι αναληθή. Εάν όμως ο πληροφορών γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει το αναληθές της ανακοίνωσης υποχρεούται και σε ανόρθωση της τυχόν προσγενόμενης ζημίας.

352

Page 353: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός - Πράξεις κατά της φήμης της επιχείρησης (δυσφήμιση)

Επεξήγηση:

• Καταρχήν προστατεύεται από το Σύνταγμα το δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης και στον οικονομικό χώρο.

• Όμως όταν πρόκειται για πράξη δυσφήμισης άλλης επιχείρησης με μέσα ξένα προς τον αποδοτικό ανταγωνισμό (δηλ. όταν η δυσφήμιση γίνεται με σκοπό ανταγωνισμού, για να βλάψει ανταγωνιστή), τότε ο νόμος υποχρεώνει σε εκείνον που προβαίνει σε τέτοιες πράξεις να αποδείξει την αλήθεια των ισχυρισμών, άλλως, τον υποχρεώνει σε αποζημίωση ακόμη και αν δεν είναι υπαίτιος, δηλ. ακόμη και αν δεν γνώρισε ή δεν όφειλε να γνωρίζει την αναλήθεια (εξαίρεση από το γενικό κανόνα της αποζημίωσης που προϋποθέτει υπαιτιότητα). Ποιος έχει εδώ το βάρος απόδειξης της ορθότητας των ισχυρισμών; Ο εναγόμενος (ο δυσφημών).

• Εάν ο δυσφημών δυσφημεί κάποιον τρίτο στις συναλλαγές εν γνώσει της αναλήθειας, τότε πρόκειται για συκοφαντική δυσφήμιση που είναι ποινικώς κολάσιμη (δηλ. και ποινικό αδίκημα).

• Στην περίπτωση που η δυσφήμιση στηρίζεται σε εμπιστευτική ανακοίνωση, πρέπει ο ζημιωθείς-ενάγων να αποδείξει την αναλήθεια των ισχυρισμών (ώστε να πετύχει την παράλειψη προσβολής, δηλ. ο δυσφημών να παύσει να προβαίνει σε τέτοιες πράξεις) και για να διεκδικήσει αποζημίωση θα πρέπει να αποδείξει την υπαιτιότητα του δυσφημούντος-εναγομένου ως προς την αναλήθεια των ισχυρισμών (δηλ. ότι ο δυσφημών γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει τον αναληθή χαρακτήρα τους).

353

Page 354: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός-Προσβολή διακριτικών γνωρισμάτων

Όποιος κατά τας συναλλαγές κάνει χρήση ονόματος, εμπορικής

επωνυμίας ή ιδιαιτέρου διακριτικού γνωρίσματος καταστήματος ή βιομηχανικής επιχειρήσης, ή εντύπου κατά τρόπο που να μπορεί να προκαλέσει σύγχυση με το όνομα, την εμπορική επωνυμία ή το ιδιαίτερο διακριτικό γνώρισμα, τα οποία άλλος νόμιμα μεταχειρίζεται, μπορεί να υποχρεωθεί από τον τελευταίο σε παράλειψη της χρήσης. Υποχρεούται επίσης απέναντι στον ζημιωθέντα στην ανόρθωση της προσγενόμενης ζημίας, εάν γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει ότι με την κατάχρηση αυτή μπορούσε να προκληθεί σύγχυση. Προς το ιδιαίτερο διακριτικό γνώρισμα εξομοιώνονται και εκείνα γενικά από τα σημεία καταστήματος ή επιχείρησης τα οποία θεωρούνται στους σχετικούς κύκλους των συναλλαγών ως ιδιαίτερα διακριτικά αυτών. Ως ιδιαίτερο διακριτικό γνώρισμα θεωρείται και ο ιδιαίτερος διασχηματισμός ή η ιδιαίτερα διακόσμηση των εμπορευμάτων, της συσκευής ή του περικαλύμματος αυτών, εφόσον είναι γνωστά στους σχετικούς κύκλους των συναλλαγών ως διακριτικά σημεία των ομοίων εμπορευμάτων κάποιου άλλου.

354

Page 355: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός-Προσβολή διακριτικών γνωρισμάτων

Παραδείγματα:

• Αθέμιτη η χρήση από τρίτο συσκευασίας παρεμφερούς προς υπάρχουσα (κυλινδρικό κουτί με απεικόνιση) που χρησιμοποιούσε ανταγωνιστής επί σειρά ετών.

355

Page 356: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός-Προσβολή διακριτικών γνωρισμάτων

• Βλ. πιο πάνω για τα δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας τα οποία

προστατεύονται από το ν. 146 ως διακριτικά γνωρίσματα. • Η προστασία αυτή δεν περιλαμβάνει και τα σήματα που

προστατεύονται βάσει του ν. 4072 περί σημάτων (απαγόρευση χρήσης ξένου σήματος..).

• Μόνο τότε προστατεύεται βάσει του ν. 146 σήμα όταν δεν έχει μόνο τη λειτουργία του διακριτικού γνωρίσματος αλλά και όταν έχει καθιερωθεί στις συναλλαγές ως όνομα, διακριτικό σημείο επιχείρησης ή διακριτικό γνώρισμα εμπορεύματος. Τότε επεκτείνεται η προστασία του ν. 146 και: α) στην ένδειξη που έχει κατατεθεί ως σήμα μεταξύ του διαστήματος κατάθεσης και καταχώρισης για όλο το διάστημα που δεν έχει δημιουργηθεί το δικαίωμα στο σήμα αλλά μόνο δικαίωμα προσδοκίας, β) στην ένδειξη που έχει καθιερωθεί στις συναλλαγές αλλά ως σήμα έχει απορριφθεί πρωτοβάθμια, γ) σε διακριτικό γνώρισμα που λειτουργεί ως σήμα και ή δεν έχει ακόμη κατατεθεί ή έχει λήξει η διάρκειά του ως σήματος χωρίς να έχει ανανεωθεί.

356

Page 357: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός-Προσβολή

εμπορικών και βιομηχανικών απορρήτων

• Με φυλάκιση μέχρι 6 μηνών και με χρηματική ποινή (μέχρι 3.000δραχμών) ή με μίαν των ποινών τούτων τιμωρείται όποιος, ως υπάλληλος, εργάτης ή μαθητευόμενος σε εμπορικό ή βιομηχανικό κατάστημα ή επιχείρηση, ανακοινώνει άνευ δικαιώματος σε τρίτους, κατά το χρονικό διάστημα της υπηρεσίας του, απόρρητα του καταστήματος ή της επιχείρησης που του τα έχουν εμπιστευθεί λόγω της υπηρεσίας του, ή άλλως που περιήλθαν στην αντίληψή του, προς τον σκοπό ανταγωνισμού ή με πρόθεση βλάβης του κυρίου του καταστήματος ή της επιχείρησης.

• Με την αυτήν ποινή τιμωρείται και αυτός που χρησιμοποιεί ή ανακοινώνει σε τρίτους άνευ δικαιώματος, προς τον σκοπό ανταγωνισμού, αυτά τα απόρρητα, για τα οποία έλαβε γνώση με κάποια από τις παραπάνω ανακοινώσεις ή με δική του πράξη αντικείμενη στους νόμους ή τα χρηστά ήθη.

• Με την παραπάνω ποινή τιμωρείται επίσης αυτός που χρησιμοποιεί χωρίς δικαίωμα ή ανακοινώνει σε τρίτους τα όσα του έχουν εμπιστευθεί στις συναλλαγές σχέδια ή κανόνες τεχνικής φύσεως, ιδίως δε σχεδιάσματα, πρότυπα, τύπους, υποδείγματα, οδηγίες.

• Οι παραβάτες υποχρεούνται να αποκαταστήσουν την προξενηθείσα ζημία.

357

Page 358: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός – Κυρώσεις

• Αστικές: – Άρση προσβολής

– Παράλειψή της στο μέλλον

– Αποζημίωση

• Ποινικές – Όχι για παραβάσεις που υπάγονται στην γενική

ρήτρα αλλά μόνο για τις ειδικές περιπτώσεις που ορίζουν ποινική κύρωση (πχ. προσβολή εμπορικών – βιομηχανικών απορρήτων)

358

Page 359: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Αθέμιτος ανταγωνισμός – Κυρώσεις

Ο νόμος ορίζει ότι οι αξιώσεις για παράλειψη ή

αποζημίωση παραγράφονται μετά από 18 μήνες από το χρονικό σημείο που αυτός που έχει την αξίωση έλαβε γνώση της πράξης και του υπευθύνου προσώπου και σε κάθε περίπτωση μετά 5ετία από τη στιγμή που έγινε η πράξη.

359

Page 360: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ελεύθερος ανταγωνισμός

• Προστασία της αγοράς

• Ν. 703/1977 και ήδη νέος ν. 3959/2011

Βλ. Ρόκα, σελ. 307-330.

360

Page 361: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ελεύθερος ανταγωνισμός

• Απαγορευμένες συμπράξεις

• Καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης

• Καταχρηστική εκμετάλλευση της σχέσης οικονομικής εξάρτησης

• Συγκέντρωση επιχειρήσεων (κριτήρια –έλεγχος)

• Αρμόδιες αρχές – Επιτροπή Ανταγωνισμού

361

Page 362: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Γενικό μέρος

• Οικονομικός ανταγωνισμός, εξωτερική συμπεριφορά περισσοτέρων εξ υποθέσεως προσώπων καθένα από τα οποία προσπαθεί να επιτύχει κάποιο ευνοϊκό οικονομικό αποτέλεσμα (σύναψη σύμβασης με πελάτες, προμηθευτές, εργαζομένους κλπ)

• Ελευθερία ανταγωνισμού

362

Page 363: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Γενικό μέρος

• Ελεύθερος ανταγωνισμός ως μέσο προστασίας της αγοράς

363

Page 364: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Γενικό μέρος

• Τι περιλαμβάνει: • Σύνολο κανόνων που τίθενται για τη διασφάλιση της λειτουργίας της

οικονομίας της αγοράς, ως ανοικτής αγοράς, δηλ. για τη διασφάλιση της δυνατότητας ελεύθερης εισόδου και συμμετοχής στις διάφορες αγορές

• Κίνδυνοι ελεύθερου ανταγωνισμού: – 1ος - Κράτος (κρατική παρέμβαση) – έλεγχος αγοράς – περιορισμένη –

κατάργηση μονοπωλίων & ολιγοπωλίων (ιδιωτικοποιήσεις σε διάφορους τομείς, ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΟΣΕ, Χρηματιστήριο)

– 2ος - Ανταγωνιστές – το δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού ως μέσο προστασίας της αγοράς από παράνομες πράξεις των ανταγωνιστών

• Το δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού λειτουργεί ως μέσο προστασίας σε σχέση με το 2ο κίνδυνο

• Σε σχέση με αθέμιτο ανταγωνισμό: Ο ελεύθερος ανταγωνισμός αποβλέπει στην προστασία της αγοράς, ο αθέμιτος, στην προστασία ανταγωνιστή από αθέμιτες πράξεις άλλων ανταγωνιστών.

364

Page 365: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Γενικό μέρος

• Πώς ρυθμίζεται: – Ν. 703/1997 (θεσμικός νόμος), καταργήθηκε με το ν. 3959/2011 και

πλέον αυτός ενσαρκώνει το δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού – Με ειδικές ρυθμίσεις σχετικές με τις εμπορικές δραστηριότητες

• Π.χ. Αγορανομικές διατάξεις που καθορίζουν ανώτατο όριο τιμής πώλησης • Π.χ. νόμοι σχετικοί με άσκηση επαγγέλματος (λήψη αδείας, πλήρωση

προϋποθέσεων άσκησης κλπ)

– Συνταγματική κατοχύρωση: Δικαίωμα του πολίτη για συμμετοχή στην οικονομική ζωή της χώρας (οικονομική ελευθερία) • Άρα αποκλείεται ο περιορισμός του δικαιώματος με νόμο –

αντισυνταγματικότητα • Συνταγματικοί περιορισμοί για κοινωνικούς λόγους ή λόγους δημοσίου

συμφέροντος – εθνικής άμυνας: πχ κρατική μονοπώληση της κοινωνικής ασφάλισης, των στρατιωτικών προϊόντων κλπ.

365

Page 366: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Γενικό μέρος

• Σκοπός ρυθμίσεων ειδικότερα: – Διατήρηση συστήματος ελεύθερου ανταγωνισμού –

εξασφάλιση οικονομίας αγοράς με αξιοκρατικά κριτήρια

– Προστασία οικονομικά ασθενέστερου με την απαγόρευση της αδικαιολόγητης μονοπώλησης

– Όμως δεν αποβλέπουν στην ενίσχυση των οικονομικά ασθενέστερων, αλλά στην απαγόρευση μέτρων που περιορίζουν αδικαιολόγητα τον ελεύθερο ανταγωνισμό

– Αξιολογική κρίση για την επίδραση του ελεύθερου ανταγωνισμού στους μικρούς ανταγωνιστές

– Κοινωνικό κράτος - διαφορά από οικονομικό δίκαιο (εθνική πολιτική – και μονοπώλια;)

366

Page 367: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Γενικό μέρος

• Ο νέος ν. 3959/2011: – Καταργεί σειρά περιορισμών σε σχέση με

• Ελάχιστες αμοιβές

• Προηγούμενη διοικητική άδεια ως υποχρέωση για άσκηση επαγγελμάτων

– Περιλαμβάνει και μη εμπορικά επαγγέλματα (συμβολαιογράφων, δικηγόρων, μηχανικών κλπ) • Καταργεί ρυθμίσεις που στρέβλωναν τον ανταγωνισμό

– Γεωγραφικούς περιορισμούς δικαστικής παράστασης δικηγόρων

– Ελάχιστες αμοιβές μηχανικών

367

Page 368: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ενωσιακό δίκαιο

• Συνθήκη Λειτουργίας ΕΕ (αρθ101-109ΣΛΕΕ)

– Γενική απαγόρευση συμφωνιών που μπορεί να επηρεάσουν το εμπόριο στην ΕΕ όταν με αυτές νοθεύεται ο ανταγωνισμός

– Ενδεικτική απαρίθμηση

368

Page 369: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ενωσιακό δίκαιο

• Αλληλεπίδραση ανεπίτρεπτων περιορισμών του ανταγωνισμού στην εθνική και ενωσιακή αγορά

• Ανεπίτρεπτος περιορισμός ανταγωνισμού στην ελληνική νομοθεσία – μη ύπαρξη κατ’ ανάγκη περιορισμού κατά την ΕΕ (πχ λόγω μεγέθους δραστηριότητας)

• Ανεπίτρεπτος περιορισμός π.χ. από γερμανική επιχείρηση, μπορεί λόγω μεγέθους να υφίσταται και κατά την ΕΕ

• Αρχή χωρητικότητας – εφαρμογή ελληνικού νόμου εντός γεωγραφικών ορίων - δεν αλλοιώνεται η αρχή από την ενιαία αγορά της ΕΕ

• Όμως, μπορεί παραβίαση ανταγωνισμού από επιχείρηση που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα, μπορεί να παραβιάζει το διακοινοτικό εμπόριο, χωρίς να χρειάζεται να δραστηριοποιηθεί σε κράτος μέλος άλλο εκτός Ελλάδος.

369

Page 370: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ενωσιακό δίκαιο

• Απαγορευμένες συμφωνίες (άρθ101ΣΛΕΕ) – Συμφωνίες που σκοπεύουν στον καθορισμό των τιμών

– Συμφωνίες που σκοπεύουν στον έλεγχο της παραγωγής

– Συμφωνίες που σκοπεύουν στην κατανομή των αγορών

• Εξαίρεση οι συμφωνίες ή πρακτικές που: – Συμβάλλουν στη βελτίωση της παραγωγής ή της διανομής

των προϊόντων και υπηρεσιών ή στην προώθηση της τεχνικής και οικονομικής προόδου

– Είναι επωφελείς για τον καταναλωτή

– Δεν παρέχουν στις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις δυνατότητα κατάργησης του ανταγωνισμού

370

Page 371: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ενωσιακό δίκαιο

• Καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης της επιχείρησης – ενδεικτική απαρίθμηση (αρθ102ΣΛΕΕ)

– Επιβολή μη δίκαιων τιμών αγοράς

– Περιορισμός παραγωγής κλπ (βλ. και παρακ.)

371

Page 372: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ενωσιακό δίκαιο

• Εξειδίκευση γενικών εννοιών και αρχών της ΣΛΕΕ με το παράγωγο ενωσιακό δίκαιο (οδηγίες & κανονισμούς) – Πχ Κανονισμός Επιτροπής 330/2010 (κάθετες

συμφωνίες σχετικές με κτήση ή άσκηση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας)

• Προληπτικός έλεγχος βάσει ενωσιακού δικαίου σχετικά με συγκεντρώσεις επιχειρήσεων – Υποχρεωτική κατάθεση σύμβασης στην Ευρωπαϊκή

Επιτροπή για τον ανταγωνισμό για έλεγχο συγκέντρωσης (βλ. ανάλογες προβλέψεις στο εθνικό δίκαιο)

372

Page 373: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Περιορισμός ανταγωνισμού από το δημόσιο

• Περιορισμός ανταγωνισμού από κρατικές δραστηριότητες • Δημόσιες επιχειρήσεις εμποδίζουν ανταγωνισμό λόγω

οικονομικών δραστηριοτήτων τους και της ενίσχυσης που απολαμβάνουν από το κράτος

• Μετά τη Συνθήκη της Ρώμης αυτοδέσμευση κρατών για άρση σχετικών εμποδίων, οπότε άσκηση από τις εν λόγω επιχειρήσεις των δραστηριοτήτων, αλλά σύμφωνα με τους κανόνες του ελεύθερου ανταγωνισμού (βλ. τηλεπικοινωνίες, ενέργεια, αλλά και χρηματιστήριο) – με δυνατότητα παρέκκλισης στο πλαίσιο διαχείρισης υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος ή λειτουργίας δημοσιονομικού μονοπωλίου

373

Page 374: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 (πρώην Ν. 703/1977)

• Βάση τα αρθ101-102 ΣΛΕΕ • Δεν απαγορεύει μονοπώλια-ολιγοπώλια • Ελέγχει εάν αυτά αποτελούν παρεμπόδιση του

ελεύθερου ανταγωνισμού – γενικά όρια και κριτήρια • Εξειδίκευση – νομολογία Δικαστήριο Ευρωπαϊκής

Ένωσης • Νόμος σε συμφωνία με συνταγματική αρχή

οικονομικής ελευθερίας, διότι η προστασία της και των καταναλωτών δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά έμμεσος στόχος, που αποβλέπει στην προστασία – ορθή λειτουργία των νόμων & θεσμών της υγιούς αγοράς

374

Page 375: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 (πρώην Ν. 703/1977)

• Πεδίο εφαρμογής

– Επιχείρηση

– Ένωση επιχειρήσεων

375

Page 376: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 (πρώην Ν. 703/1977)

Πεδίο εφαρμογής: επιχείρηση Αναφέρεται (αρθ5-10): • Σε συμφωνίες και εναρμονισμένες πρακτικές

επιχειρήσεων καθώς και σε αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων που έχουν ως αντικείμενο ή αποτέλεσμα τον περιορισμό ή τη νόθευση του ανταγωνισμού

• Στην καταχρηστική εκμετάλλευση από μία ή περισσότερες επιχειρήσεις της δεσπόζουσας θέσης τους στην αγορά

• Σε συγκεντρώσεις επιχειρήσεων

376

Page 377: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 (πρώην Ν. 703/1977)

Άρα, πεδίο εφαρμογής: • Όχι μόνο σε μεμονωμένους εμπόρους • Σε κάθε φορέα που αποτελεί επιχείρηση • Όπως δημόσιες επιχειρήσεις, επιχειρήσεις κοινής

ωφελείας • Βάση είναι η οικονομική έννοια της επιχείρησης,

– Πχ δύο αε συνδέονται οικονομικά ως μια επιχείρηση, άρα 1 επιχείρηση για τον ελεύθερο ανταγωνισμό, ενώ 2 για το κοινό εμπορικό δίκαιο

• Πότε έχουμε επιχείρηση; – Νομολογία, ΔΕΕ

377

Page 378: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 (πρώην Ν. 703/1977)

Έννοια επιχείρησης κατά την Επιτροπή Ανταγωνισμού: «καλύπτει κάθε οικονομική δραστηριότητα, ανεξάρτητα εάν έχει ως μοναδικό σκοπό το κέρδος ή εάν τελικά πετυχαίνει την επίτευξη αυτού του σκοπού» • Παράδειγμα περισσοτέρων αε με μη αυτοτελή

εξουσία διοίκησης ως μία επιχείρηση για τα «μάτια» του ελεύθερου ανταγωνισμού

• Παράδειγμα εκδοτικών επιχειρήσεων που εκδίδουν πολιτικές εφημερίδες, όπου η ΕπΑνταγ απέρριψε το επιχείρημα ότι η έκδοσή τους αποβλέπει αποκλειστικά στην προβολή ιδεών, στον έλεγχο της κρατικής διοίκησης, στην ενημέρωση του κοινού

378

Page 379: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 (πρώην Ν. 703/1977)

Πεδίο εφαρμογής: Ένωση επιχειρήσεων

• Ευκαιριακές ομάδες επιχειρήσεων χωρίς μόνιμη σύνδεση

• Ένωση επιχειρήσεων με τη μορφή οργανωμένης (ad hoc) συνεργασίας

• Ανεξάρτητα από είδος δεσμού (εταιρικό, επαγγελματικό ή κοινωνία δικαιωμάτων)

• Αρκεί ύπαρξη δέσμευσης

379

Page 380: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 - Καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης

Παράδειγμα 1ο - ΔΤ v. Sony (ΕπΑνταγ 244/ΙΙΙ/2003 - Καταγγελία ΔΤ (εμπόρου ηχητικών συστημάτων και επισκευαστή ηλεκτρικών συσκευών) κατά Sony λόγω άρνησης πώλησης εργαλείων & ανταλλακτικών. • Ο καταγγέλλων παρήγγειλε εργαλεία και ανταλλακτικά ΣΟΝΥ σε

εξουσιοδοτημένο κατάστημα επισκευής συσκευών της ΣΟΝΥ το οποίο κατάστημα του αρνήθηκε την πώληση. Κατήγγειλε ότι τα τεχνικά εγχειρίδια της εταιρίας κόστιζαν στην Ελλάδα έως 25φορές περισσότερο από άλλες χώρες.

• Επιτροπή Ανταγωνισμού (ΕπΑνταγ): Η επιβολή από τη ΣΟΝΥ που κατέχει δεσπόζουσα θέση στη σχετική αγορά (τεχνικών βοηθημάτων ανταλλακτικών) στα εξουσιοδοτημένα συνεργεία επισκευής των συσκευών ΣΟΝΥ της απαγόρευσης να διαθέτουν σε τρίτους ανταλλακτικά, η άρνηση της ΣΟΝΥ να εφοδιάσει τον ΔΤ, καθώς και η καθυστέρηση στην εκτέλεση των παραγγελιών του σε συνδυασμό με τη δυσανάλογα υψηλή τιμή λιανικής πώλησης των εγχειριδίων συνιστούν καταχρηστική εκμετάλλευση της δεσπόζουσας θέσης της - πρόστιμο 200.000€επί του συνολικού κύκλου εργασιών

380

Page 381: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 - Καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης

Παράδειγμα 2ο – Φαρμακοποιοί v. Glaxo (ΕπΑνταγ 193/III/2001 • Glaxo αποφάσισε μονομερώς να διακόψει προμήθεια τριών φαρμάκων

των οποίων ήταν αποκλειστικός εισαγωγέας σε φαρμακοποιούς και φαρμακαποθήκες με αποτέλεσμα να αδυνατούν οι φαρμακοποιοί να εκτελέσουν τις συνταγές των γιατρών, με άμεσο κίνδυνο των ασθενών παρόλο που είχε αυτή αναλάβει απευθείας τον εφοδιασμό των φαρμακείων παρακάμπτοντας χονδρεμπόρους.

• ΕπΑνταγ: – δεσπόζουσα θέση στα τρία σκευάσματα (imigran, lamictal, severent) – Αξιολόγηση τη συμπεριφορά της θυγατρικής από κοινού με αυτή της

μητρικής αντιμετωπίζοντας τες ως οικονομική ενότητα και καταλόγισε τη δεσπόζουσα θέση της θυγατρικής στη μητρική

– Άρνηση πώλησης από μητρική και θυγατρική παράβαση της ΣΛΕΕ (πρώην αρθ82περ.βΣυνθΕΚ) ως περιορισμός διάθεσης προϊόντων επί ζημία των καταναλωτών αφενός στην Ελλάδα και αφετέρου στα άλλα κράτη μέλη που θα εξάγονταν τα φάρμακα από την Ελλάδα όπου οι καταναλωτές θα μπορούσαν να τα αγοράσουν σε χαμηλότερες τιμές… - ανεπανόρθωτη βλάβη δημοσίου συμφέροντος

381

Page 382: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 - Καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης

Παράδειγμα 3ο – Video Seven AE (αιτούσα) κατά των εταιριών ΔΡΑΕ (Top Video ΑΕ &Audio Visual ΑΕ) (καθ’ ων) ΕπΑνταγ 226/ΙII/2002 • Οι καθ’ ων σταμάτησαν να προμηθεύουν την αιτούσα με ταινίες με

αποτέλεσμα να μη μπορεί η αιτούσα να προμηθεύει τα καταστήματά της που λειτουργούσαν με συμβάσεις franchising.

• ΕπΑνταγ: – Η αποκλειστική εισαγωγή και διάθεση δεν αποτελεί απαραίτητα και

κατοχή δεσπόζουσας θέσης αλλά θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλες παράμετροι, όπως η ιδιαιτερότητα και η «διαφοροποίηση των προϊόντων», η ιδιαίτερη προτίμηση του κοινού για τα προϊόντα, η διάρκεια της σύμβασης της αποκλειστικής αντιπροσωπείας.

– Όσο πιο διαφοροποιημένα είναι τα προϊόντα μίας επιχείρησης τόσο μεγαλύτερη είναι η μονοπωλιακή της δύναμη.

– Εδώ, το κριτήριο της διαφοροποίησης, συνέτεινε στην πιθανολόγηση κατοχής δεσπόζουσας θέσης των καθ’ων (μερίδιο αγοράς στις νέες ταινίες 32%, block buster (ταινίες με μεγάλη προβολή) 43%), αντίκτυπο άρνησης πώλησης στην αιτούσα: μείωση αναμενόμενων πωλήσεων κατά 150%, οπότε άκρως αδικαιολόγητη η άρνηση και κατέληξε η ΕπΑντ ότι υπάρχει καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσα θέσης

382

Page 383: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 - Καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης

Έννοια – χαρακτηριστικά: • Απαγόρευση προληπτικού και όχι κατασταλτικού

χαρακτήρα • Δεσπόζουσα θέση και εκμετάλλευσή της όχι κατ’

ανάγκη παράνομη εάν δεν είναι καταχρηστική • Αρνητικές επιπτώσεις, όπως:

– Χαμηλή ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης – Εξασφάλιση κερδών – Επιβολή υψηλών τιμών στην αγορά – Έλεγχος προσφοράς – ζήτησης, – Τιμές κάτω του κόστους εμποδίζοντας την είσοδο ή την

επιβίωση άλλων ανταγωνιστών

383

Page 384: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 - Καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης

Δεσπόζουσα θέση: • Μόνη η κατοχή της δεν απαγορεύεται, η κατάχρηση

απαγορεύεται • Κρίνεται κατά περίπτωση πότε υπάρχει

– Πχ το 76,5% ποσοστό συμμετοχής στην αγορά κρίθηκε ότι δεν αποδεικνύει από μόνο του κατοχή δεσπόζουσας θέσης εάν δε συνδυάζεται με δυνατότητα μονομερούς επηρεασμού των όρων της αγοράς

– Άλλοι παράγοντες: • Φραγμοί εισόδου στην αγορά βάσει πρακτικών • Διαφοροποίηση προϊόντων • Ύψος διαθέσιμων οικονομικών μέσων και δυνατοτήτων • Δυνατότητα ανεξάρτητης συμπεριφοράς κλπ

384

Page 385: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 - Καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης

Δεσπόζουσα θέση:

• Συλλογική δεσπόζουσα θέση – ολιγοπώλιο – κριτήριο είναι ο δεσμός των επιχειρήσεων

– Κρίνεται η δεσπόζουσα θέση στο πρόσωπο όχι καθεμίας αλλά ως προς όλες από κοινού

– Βασικές προϋποθέσεις: • Η μη ύπαρξη εσωτερικού ανταγωνισμού

• Η μη ύπαρξη εξωτερικού ανταγωνισμού με τρίτους

– Οριοθέτηση έννοιας σχετικής αγοράς (βλ. παραδείγματα)

385

Page 386: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 - Καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης

Καταχρηστική εκμετάλλευση:

• Υπέρβαση σκοπού δικαιώματος (εδώ, μεθοδεύσεις – πρακτικές νόθευσης ανταγωνισμού)

• Δεν προϋποθέτει κατ’ ανάγκη παρανομία (παράβαση νόμου)

• Στρατηγικές – μεθοδεύσεις με αποτέλεσμα την αδικαιολόγητη δυσχέρανση της θέσης των καταναλωτών και των ανταγωνιστών

• Γενικές ρήτρες και όχι περιοριστική περιπτωσιολογία

• Ενδεικτικά:

– Άμεσος ή έμμεσος εξαναγκασμός προς καθορισμό των τιμών ή άλλων μη εύλογων όρων συναλλαγής

– Περιορισμός παραγωγής – κατανάλωσης

– Εφαρμογή άνισων όρων για ισοδύναμες παροχές, όπως αδικαιολόγητη άρνηση πώλησης κλπ.

– Πώληση κάτω του κόστους και ειδικός ο ν. 2941/01, αρθ.24, απαγορεύεται η λιανική πώληση κάτω του κόστους όταν αυτή θέτει υπό διακινδύνευση ορισμένη αγορά ή θίγει κατά τρόπο ουσιώδη τις αρχές του ανταγωνισμού και των συμφερόντων των καταναλωτών.

386

Page 387: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 – Συμπράξεις

Απαγορευμένες συμπράξεις, συμφωνίες ή εναρμονισμένες πρακτικές, όταν παρακωλύουν, περιορίζουν ή νοθεύουν τον ανταγωνισμό με

– τον άμεσο καθορισμό των τιμών αγοράς

– τον περιορισμό ή τον έλεγχο της παραγωγής

– Την εφαρμογή άνισων όρων για ισοδύναμες παροχές (ιδίως με την αδικαιολόγητη άρνηση πώλησης, αγοράς ή άλλης συναλλαγής) κλπ

387

Page 388: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 – Συμπράξεις Παράδειγμα 1ο – Εναρμονισμένη πρακτική – οριζόντια συμφωνία

- Οκτώ επιχειρήσεις που λειτουργούσαν πρατήρια πώλησης υγρών καυσίμων στο Νομό Άρτας προέβαιναν σε αυξήσεις ή μειώσεις τιμών ταυτόχρονα διαμορφώνοντας την επιχειρηματική τους συμπεριφορά – προφορική συμφωνία – έμπρακτη συνεννόηση μεταξύ των πρατηρίων και διαμόρφωση εκ μέρους τους εναρμονισμένης πρακτικής.

- Μη ύπαρξη ολιγοπωλιακού χαρακτήρα ή ατομικής ή συλλογικής δεσπόζουσας θέσης που να δικαιολογεί ολιγοπωλιακή ή αντανακλαστική – μιμητική συμπεριφορά

- Διαφοροποιημένες οι τιμές της λοιπής αγοράς

ΕπΑνταγ.

Πρόστιμο ίσο με ποσοστό 3% των συνολικών ακαθάριστων εσόδων της προηγούμενης της παράβασης χρήσης 388

Page 389: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 – Συμπράξεις

Παράδειγμα 2ο – Σύστημα διανομής αυτοκινήτων – κάθετη συμφωνία

ΕπΑνταγ έκρινε (8/ΙΙΙ/2003) ότι η ρήτρα που τίθεται στη σύμβαση πώλησης αυτοκινήτου ότι να για να διατηρηθεί η εγγύηση που χορηγείται από την αυτοκινητοβιομηχανία στον καταναλωτή θα πρέπει όλες οι εργασίες επισκευής και συντήρησης του υπό εγγύηση αυτοκινήτου να γίνονται αποκλειστικά από εξουσιοδοτημένα συνεργεία με χρήση γνησίων ανταλλακτικών είναι νόμιμη, όχι όμως μέχρι του σημείου άρνησης στους αγοραστές επισκευής για το λόγο ότι είχαν προσφύγει σε ανεξάρτητο επισκευαστή ως προς επισκευή άλλου ελαττωματικού μέρους του αυτοκινήτου. Τότε η ρήτρα είναι άκυρη. Εάν όμως η άρνηση αφορά επισκευή προκληθείσα από ανεξάρτητο κατασκευαστή, η άρνηση του εξουσιοδοτημένου να επισκευάσει δωρεάν θα είναι δικαιολογημένη.

389

Page 390: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 – Συμπράξεις

Παρακώλυση ανταγωνισμού: καθίσταται αδύνατος, ασύμφορη η συμμετοχή στην αγορά

Περιορισμός ανταγωνισμού: μείωση ελευθερίας δράσης

Νόθευση ανταγωνισμού: στρέβλωση, όχι κατ’ ανάγκη παρακώλυση ή περιορισμός, που προκύπτει πχ από κάποια μεθόδευση

390

Page 391: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 – Συμπράξεις

Μορφές/Είδη:

• Όχι απαραίτητα σύμβαση

• Αρκεί άτυπη συμφωνία κυρίων

• Δεν αρκεί όμως τυχαία πρακτική

• Απαιτείται συνειδητή παράλληλη συμπεριφορά με στόχο την παρακώλυση

• Για τις ενώσεις επιχειρήσεων, απαγόρευση «λήψης αποφάσεων»

• Διάκριση σε

– Οριζόντιες συμφωνίες (ανταγωνιστές του ιδίου επιπέδου)

– Κάθετες συμφωνίες (ανταγωνιστές διαφορετικού επιπέδου)

391

Page 392: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 – Συμπράξεις

Επιτρεπόμενες συμπράξεις

• Χορήγηση εξαίρεσης από την ΕπΑντ από την απαγόρευση σύμπραξης – Συμβολή στη βελτίωση της παραγωγής

– Συμβολή στη βελτίωση της διανομής προϊόντων

– Συμβολή της προώθησης της τεχνικής ή οικονομικής προόδου

– Εύλογη συμμετοχή καταναλωτών στην προκύπτουσα ωφέλεια

– ΕΕ – αρθ103 εξαιρέσεις με έκδοση Κανονισμών, πχ 461/2010 για αυτοκινητοβιομηχανία που επιτρέπει υπό όρους σύμπραξη κάθετη σε σχέση με προμήθεια, μεταπώληση καινούργιων αυτοκινήτων (βλ. σχετικό παράδειγμα και σελ. 325 ΕμπΔ Ρόκα).

392

Page 393: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 – Συμπράξεις

Συγκεντρώσεις – συγχωνεύσεις

Διαδικασία γνωστοποίησης στην ΕπΑνταγ

• Εντός 30 ημερών από την πραγματοποίησή της ή τη δημοσιοποίηση της προσφοράς ή της ανταλλαγής

• Όταν ο συνολικός κύκλος εργασιών όλων των εμπλεκομένων επιχειρήσεων ανέρχεται σε 150εκ€ και 2 τουλ από τις συμμετέχουσες επιχειρήσεις πραγματοποιούν κάθε μία χωριστά συνολικό κύκλο εργασιών άνω των 15εκ€

• Παράβαση της υποχρέωσης: πρόστιμο 30χιλ€ στον καθένα από τους υπόχρεους που όμως δεν μπορεί να υπερβαίνει το 10% του συνολικού κύκλου εργασιών (σελ. 326, τι συνεκτιμά η ΕπΑνταγ)

393

Page 394: παραδοσεις εμπ δικ 2012 2013 4

Ν. 3959/2011 – Συμπράξεις

Συνέπειες παραβάσεων • Αστικές : ακυρότητα συμπράξεων (μερική ή ολική), αξίωση αποζημίωσης

• Διοικητικές, σύσταση, παύση παράβασης, πρόστιμο από ΕπΑνταγ

• Ποινικές

– Συμπράξεις

• 15χιλ€-150χιλ€ και 100χιλ€-1εκ€, εάν οι σχετικές πράξεις αφορούν σε επιχειρήσεις που είναι μεταξύ τους πραγματικοί ή δυνητικοί ανταγωνιστές

– Καταχρηστική εκμ/ση δεσποζ θέσης 30χιλ€-300χιλ€

ΕπΑνταγ: ανεξάρτητη διοικητική αρχή εποπτευόμενη από τον Υπουργό Οικονομίας, αποφάσεις της προσβάλλονται με προσφυγή στο Διοικητικό Εφετείο Αθηνών (βλ. Ρόκα, σελ. 329)

394