8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

1/21

Παρουσίαση άρθρου

“A brief Primer on Differentiation”

Tomlinson-Cnnin!"am #$%%&'

Τι είναι η διαφοροποιούμενη διδασκαλία;

Κάθε γονιός που έχει παραπάνω από ένα παιδιά αντιλαμβάνεται πολύ νωρίς

ότι το καθένα είναι διαφορετικό είτε ως προς τα γούστα του στο φαγητό και τις

δραστηριότητες, είτε ως προς τον τρόπο που αντιλαμβάνεται και αντιδρά στα

ερεθίσματα γύρω του. υτό προκαλεί και διαφορετικ! αντιμετ"πιση από τον γονιό

καθ"ς σε τομείς που π.χ. το ένα παιδί πρέπει να ενθαρρυνθεί το άλλο ενδέχεται να

πρέπει να συγκρατηθεί. #ο ότι οι γονείς θα διαφοροποι!σουν την συμπεριφορά τους

ανάλογα με τις, ανάγκες, τα χαρακτηριστικά, τις επιθυμίες, τις κλ!σεις, τα

ενδιαφέροντα και το χαρακτ!ρα του παιδιού τους δεν αναιρεί το ότι ο γονέας έχει

 υιοθετ!σει$διαμορφ"σει ένα σύνολο κανόνων$αρχ"ν$α%ι"ν το οποίο θεωρεί ότι

πρέπει να χαρακτηρί&ουν έναν καλό γονέα. ντιθέτως, ο αποτελεσματικός γονέας έχει

την ικανότητα να μένει σταθερός 'αν και όχι αμετακίνητος( σε ένα σύνολο αρχ"ν καιπεποιθ!σεων ωστόσο αντιλαμβάνεται ότι η εφαρμογ! τους αναπόφευκτα θα

διαφοροποιηθεί καθ"ς διαφορετικά παιδιά εκφρά&ουν διαφορετικές ανάγκες και

καθ"ς ο ίδιος αποκτά εμπειρία στο ρόλο του γονέα.

)ε μια σχολικ! τά%η λοιπόν οι προκλ!σεις είναι ακόμη μεγαλύτερες. Κάποιο

παιδί πηγαίνει στο νηπιαγωγείο έχοντας μάθει !δη να διαβά&ει σαν παιδί *ης

δημοτικού εν" κάποιο άλλο δεν αναγνωρί&ει καν τα γράμματα ! την προφορά τους.

Κάποιο παιδί κατανοεί και ανταποκρίνεται αμέσως στις οδηγίες της δασκάλας εν"

κάποιο άλλο δυσκολεύεται να συγκεντρ"σει την προσοχ! του υπό οποιεσδ!ποτε

συνθ!κες. Κάποιο παιδί μπορεί να έχει !δη αναπτύ%ει τη λεπτ! κινητικότητα εν"

κάποιο άλλο να δυσκολεύεται ακόμη με τις βασικές κιν!σεις. + αποτελεσματικός

δάσκαλος, ακριβ"ς όπως με τον αποτελεσματικό γονιό, θα πρέπει να δουλεύει

έχοντας μεν υιοθετ!σει ένα σταθερό αλλά συνεχ"ς αναπτυσσόμενου σύνολο αρχ"ν

και πεποιθ!σεων σχετικά με την μάθηση και τη διδασκαλία αλλά ταυτόχρονα

κατανο"ντας ότι ο τρόπος της εφαρμογ! των θεμελιωδ"ν αρχ"ν θα ποικίλει ανάλογα

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

2/21

τις ανάγκες του κάθε παιδιού και την εμπειρία που αποκτούν οι ίδιοι ως ηγέτες της

σχολικ!ς τά%ης.

ιαφοροποιούμενη διδασκαλία είναι η ανταποκρινόμενη διδασκαλία. -ηγά&ει

από τη συμπαγ! 'αλλά αναπτυσσόμενη( γν"ση του δασκάλου σχετικά με τη

διδασκαλία και τη μάθηση και ε%ελίσσεται "στε να ανταποκρίνεται στις διαφορετικές

ανάγκες των μαθητευόμενων σε πιο δομημένο ! πιο χαλαρό, σε πιο πρακτικό ! πιο

δημιουργικό, σε περισσότερο ! λιγότερο ενεργητικό κλπ τρόπο εκμάθησης. +ι

εκπαιδευτικοί που διαφοροποιούν τη διδασκαλία γνωρί&ουν καλά το σκοπό και την

σειρά των προτεινόμενων από την πολιτεία προγραμμάτων σπουδ"ν. στόσο,

γνωρί&ουν καλά επίσης ότι στην έναρ%η κάθε σχολικ!ς χρονιάς οι μαθητές

τοποθετούνται σε τά%ης αναμένοντας να ακολουθ!σουν από κοινού ένα συνεχές

γν"σης και δε%ιοτ!των. +ι παιδαγωγοί που διαφοροποιούν τη διδασκαλία θέτουν ως

στόχο την μεγιστοποίηση των δυνατοτ!των του κάθε μαθητ! διδάσκοντας με τρόπους

που βοηθούν κάθε ένα μαθητ! να γεφυρ"σει τα δικά του κενά γν"σης και επίσης με

τρόπους που βοηθούν κάθε μαθητ! να ε%ελιχθεί όσο και όσο γρ!γορα ο/η ίδιος/α

μπορεί.

 Η σύνθεση της τάξης 

0 σύνθεση μιας σχολικ!ς τά%ης θα καθορίσει τόσο την ανάγκη για

διαφοροποίηση όσο και τις προκλ!σεις που θέτει για τον εκπαιδευτικό η

ανταποκρινόμενη$διαφοροποιημένη διδασκαλία. κολουθούν μερικά παραδείγματα

από τη τά%η των 12 μαθητ"ν της κας. 34567468

0 9:;

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

3/21

+ >;?5

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

4/21

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

5/21

 0 κα. 3456746 θεωρεί ότι θα πρέπει να ε%ισορροπ!σει δύο παράγοντες στη

τά%η της8 τις ανάγκες των μαθητ"ν της και την υποχρέωση να καλύFει τον οδηγό

σπουδ"ν. 0 ίδια πιστεύει ότι είναι πιο αποτελεσματικ! όταν σχεδιά&ει τη διδασκαλία

έχοντας στο μπροστά μέρος του μυαλού της και τους δύο αυτούς παράγοντες. )την

πραγματικότητα καθοδηγείται από την ευαισθησία της να συνδυαστούν τέσσερα

συστατικά στοιχεία8 α( ποιον διδάσκει, β( που διδάσκει, γ( τι διδάσκει και δ( π"ς

διδάσκει. Vια την κα 3456746 τα τέσσερα αυτά στοιχεία είναι στενά συνυφασμένα

μετα%ύ τους δημιουργ"ντας ένα σύστημα στο οποίο κάθε στοιχείο επηρεά&ει και

επηρεά&εται από τα άλλα. ν κάποιο μειωθεί τότε μει"νεται και η διδασκαλία.

Ποο4 00άσ)*

Oε την πάροδο των ετ"ν η κα. 3456746 αντιλαμβάνεται όλο και καλύτερα ότι

 υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που διαμορφ"νουν έναν μαθητ! σε μαθητευόμενο

'7IWD@6I$X:@

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

6/21

το π"ς οι μαθητές διαμορφ"νονται ως μαθητευόμενοι σχετί&εται με τις νοητικές τους

δυνατότητες σε σχέση με το κάθε αντικείμενο μάθησης. Yσο διαφορετικά είναι τα

πρόσωπα των μαθητ"ν τους διαφέρει και το ταλέντο και το μέγεθος του ταλέντου

τους σε κάποιο αντικείμενο 'μαθησιακ! περιοχ!(.

Aπιπλέον, ε%αιτίας της εμπειρίας των μαθητ"ν εκτός σχολείου οι μαθητές δεν

αντιλαμβάνονται το σχολείο ως ισότιμο πεδίο δράσης για όλους. Κάποιοι μαθητές

προσέρχονται στο σχολείο με πλούσιες και ποικίλες εμπειρίες &ω!ς εν" κάποιοι άλλοι

έχουν ένα αρκετά περιορισμένο ρεπερτόριο εμπειρι"ν. υτ! η πραγματικότητα

επίσης διαφοροποιεί τους μαθητές της με σημαντικό τρόπο.

 Yλοι οι παραπάνω παράγοντες Z φύλο, κουλτούρα, ατομικά ενδιαφέροντα,

προτιμ!σεις, ικανότητες, εμπειρίες, νοητικές δυνατότητες Z κάνουν κάθε μαθητ!

ταυτόχρονα να μοιά&ει και να διαφέρει από τους υπόλοιπους συμμαθητές του. +

στόχος της κας. 3456746 είναι να κατανο!σει αλλά και να σεβαστεί$α%ιοποι!σει τόσο

τα κοινά σημεία όσο και τις ατομικότητες στη τά%η της. Καθ"ς κάθε μαθητ!ς έχει τα

όνειρά του και θέλει να αισιοδο%εί για το εκπαιδευτικό του τα%ίδι$πορεία η κα.

3456746 γνωρί&ει πολύ καλά ότι τα όνειρα αυτά των μαθητ"ν δεν ταυτί&ονται μετα%ύ

τους και έτσι οι εκπαιδευτικές πορείες θα συγκλίνουν και θα αποκλίνουν μετα%ύ τους

κατά τη διάρκεια της σχολικ!ς χρονιάς.

( 00άσ)*

#ο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδ"ν δίνει στους μαθητές εφόδια8 γν"ση,

κατανόηση$αντίληFη και δε%ιότητες για να χρησιμοποι!σουν "στε να προχωρ!σουν

δυναμικά στη διάρκεια της &ω!ς τους. #ο καλά δομημένο αναλυτικό πρόγραμμα

σπουδ"ν το οποίο προτείνεται από τον αρμόδιο φορέα αντιπροσωπεύει αφενός αυτό

που κατά τον φορέα θεωρείται ότι θα πρέπει να διδαχθεί κάθε μαθητ!ς αυτ!ς της

ηλικίας αφετέρου τους προετοιμά&ει για το τεστ α%ιολόγησης που δίνουν όλοι οι

μαθητές στο τέλος κάθε σχολικ!ς χρονιάς.

Κάθε Oάιο όλοι οι μαθητές καλούνται να δ"σουν ένα κοινό για όλους τους

μαθητές ανά τά%η τεστ. 0 κα. 3456746 κατά τη διάρκεια της χρονιάς οργαν"νει το

μάθημά της έχοντας το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδ"ν στο μυαλό της παρB όλα αυτάγνωρί&ει ότι δεν μπορεί να αποτελεί το μοναδικό της εργαλείο καθ"ς θα πρέπει

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

7/21

επίσης να δουλέFει έτσι "στε να ενισχύσει τους μαθητές της άλλους στην γραφ!,

άλλους στους ανάγνωση, άλλους στα μαθηματικά κλπ. [λλοι πάλι στερούνται

βασικές δε%ιότητες για να ανταποκριθούν σε όλα αυτά. ν δεν το κάνει αυτό θα

διευρύνει περισσότερο τα κενά και την Fαλίδα μετα%ύ των μαθητ"ν. #ην ίδια στιγμ!

 υπάρχουν και μαθητές που έχουν κατακτ!σει όσα προβλέπει το πρόγραμμα σπουδ"ν

για την ηλικία τους πριν ακόμη %εκιν!σεις η χρονιά. Vι αυτούς λοιπόν δεν φαίνεται

σωστό να σταματ!σει η ε%έλι%! τους εκεί που τελει"νει η ύλη του προγράμματος

σπουδ"ν. Jτσι με βάση τις θεματικές που προτείνονται από το αναλυτικό πρόγραμμα

σπουδ"ν θα επιδι"%ει να τις αναπτύ%ει με τέτοιο τρόπο "στε να δ"σει σε κάποιους

την ευκαιρία να καλύFουν κενά σε γν"σεις και δε%ιότητες που δεν προβλέπονται από

το πρόγραμμα σπουδ"ν σε αυτό το επίπεδο εν" σε άλλους να %επεράσουν τα

προβλεπόμενα από τον οδηγό. Aπίσης θα βρει χ"ρο στη διαδικασία "στε να

ενσωματ"σει και να διευρύνει τα ενδιαφέροντα των μαθητ"ν. Oε άλλα λόγια όσο

καλύτερα κατανοεί το ποιόν έχει να διδά%ει τόσο περισσότερο αντιλαμβάνεται ότι θα

πρέπει να προσαρμόσει το τι διδάσκει "στε να μπορεί να προσφέρει στον κάθε ένα

μαθητ!.

Που 00άσ)*

0 κα. 3456746 κατανοεί ότι το μαθησιακό περιβάλλον που θα δημιουργ!σει

στη τά%η μπορεί να είναι το μοναδικό καθοριστικό στοιχείο που θα βοηθ!σει ! θα

αποθαρρύνει τους μαθητές στο να φτάσουν όσο υFηλότερα μπορούν. υτό είναι θέμα

καρδιάς. Oε εκατοντάδες διαφορετικούς τρόπους το περιβάλλον μάθησης συνεχ"ς

στέλνει σε κάθε μαθητ! μηνύματα για το π"ς θα είναι το μάθημα. πό το π"ς θα

επικοινων!σει αυθεντικά με τα παιδιά που δεν μιλούν καλά τη γλ"σσα μέχρι το π"ς

θα μάθει στα παιδιά να σέβονται και να συνεργά&ονται με κάποιον που έχει σωματικ!

και νοητικ! αναπηρία και στο πως θα επιτρέFει σε ένα παιδί που θέλει να πάντα να

είναι σωστό να νι"σει ασφάλεια και στην αποτυχία όλα θα περάσουν μηνύματα σε

όλα τα παιδιά για το τι να περιμένουν. Oόνο αν ενσωματωθούν όλες οι διαφορές

τους, με σεβασμό και ευελι%ία, και προσαρμοστεί το μάθημα και οι χρόνοι προόδου

σε κάθε μαθητ! ατομικά, οι μαθητές θα εκλάβουν το μάθημα$τά%η ως ένα

περιβάλλον θελκτικό για μάθηση τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο.

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

8/21

Π/6 00άσ)*

κριβ"ς επειδ! αναγνωρί&ει και εκτιμά το κάθε άτομο στην τά%η της η κα.

3456746 %έρει ότι θα πρέπει να διδά%ει τον κάθε έναν από τους μαθητές της ανάλογα

με το βαθμό ετοιμότητάς του/της, τα ενδιαφέροντα και το πιο επιθυμητό μοντέλο

μάθησης. Vι αυτό στόχος της είναι ένα ευέλικτο σχ!μα οδηγι"ν. \α διδά%ει το

σύνολο των μαθητ"ν όταν αυτό φαίνεται λογικό και θα τους διδά%ει σε μικρές ομάδες

όταν αυτό μοιά&ει προτιμότερο. \α υποστηρί%ει τους μαθητές να συνδέσουν τα

ενδιαφέροντά τους με τους στόχους του προγράμματος σπουδ"ν. \α προσφέρει

εναλλακτικούς τρόπους μάθησης για αυτά που πρέπει να διδαχθούν. \α βοηθ!σει

τους μαθητές να καταλάβουν ποια προσέγγιση τους ταιριά&ει καλύτερα υπό

συγκεκριμένες συνθ!κες.

υτός ο τρόπος διδασκαλίας αποκαλείται διαφοροποιημένη διδασκαλία.

υτός ο τρόπος συνδέεται άμεσα με το βαθμό πληροφόρησης, αντίληFης και

κατανόησης του προφίλ του κάθε μαθητ!, επιπλέον απαιτεί %εκάθαρη άποFη για το τι

είδους μαθησιακό περιβάλλον προωθεί$ενθαρρύνει την συμμετοχικ! μάθηση και

επίσης απαιτεί ανάλυση της συνέχειας του προγράμματος σπουδ"ν. 0 κα. 

3456746

έχει αποδεχτεί δύο αλ!θειες για τη διδασκαλία της. -ρ"τον, ότι δεν είναι δυνατόν να

καλύFει τις ανάγκες του κάθε ένα μαθητ! σε μια ημέρα ! σε μια χρονιά. εύτερον,

όσο ποιο μεθοδικά δουλεύει για να στο να γνωρί&ει τους μαθητές της και να

αντιστοιχίσει τη διδασκαλία της στις ανάγκες τους τόσο πιο πιθανό είναι ότι το

ακαδημαTκό έτος θα είναι επιτυχημένο για μια ευρεία γκάμα μαθητευομένων και τόσο

πιο πιθανό είναι και η ίδια να νι"σει ικανοποίηση σαν επαγγελματίας.

(α )7ρα 8αρα),ηρσ,)ά 2α6 0α1ορο+οη234η6 ,ά9η6

0 τά%η της κας. 3456746 πάντα θα διαφέρει από τις τά%εις των συναδέλφων

της που ακολουθούν μια μέθοδο διδασκαλίας για όλους. #α χαρακτηριστικά της δικ!ς

της τά%ης προκύπτουν από τον στόχο που θέτει να επιτυγχάνει την μέγιστη

προσαρμογ! και τη μέγιστη ανάπτυ%η για κάθε μαθητευόμενο. Oερικά από τα

χαρακτηριστικά μιας αποτελεσματικ!ς διαφοροποιημένης τά%ης είναι8

 Ισχυρή σύνδεση μεταξύ της αξιολόγησης και της διδασκαλίας 

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

9/21

0 δασκάλα σε μια τά%η διαφοροποιημένης διδασκαλίας προβαίνει σε προ$

α%ιολόγηση των μαθητ"ν αναφορικά με την γν"ση που πρόκειται να καλυφθεί, τις

δε%ιότητες και την κατανόησ! τους. ναπτύσσει τις θεματικές και το πλάνο των

μαθημάτων ανάλογα με τα συμπεράσματα της προ$α%ιολόγησης και την

συσσωρευμένη γν"ση των μαθητ"ν της. λλά και κατά τη διάρκεια κάθε θεματικ!ς

ενότητας η δασκάλα α%ιολογεί διαρκ"ς τις γν"σεις, τις δε%ιότητες και την κατανόηση

των μαθητ"ν με επίσημο και ανεπίσημο τρόπο προβαίνοντας στις απαραίτητες

προσαρμογές στο πλάνο διδασκαλίας "στε να διασφαλίσει την πρόοδο στους

ατομικούς και ομαδικούς στόχους. Aπίσης α%ιολογεί τα ενδιαφέρονται και τα

μαθησιακά προφίλ των μαθητ"ν προκειμένου να ενισχύσει την αποδοτικότητα της

κινητοποίησης και της μάθησης. #έλος, η δασκάλα συχνά προσφέρει περισσότερους

από έναν τρόπους στους μαθητές να δεί%ουν τι γνωρί&ουν, τι καταλαβαίνουν και τι

μπορούν να κάνουν. 0 στόχος της πολλαπλ!ς α%ιολόγησης είναι να διασφαλίσει ότι

παρέχονται στους μαθητές οι τρόποι να δεί%ουν τι έχουν κατορθ"σει κατά τη

διάρκεια των μαθημάτων.

 εκάθαροι μαθησιακοί στόχοι

)τις αποτελεσματικά διαφοροποιημένες τά%εις η δασκάλα καθορί&ει με

σαφ!νεια το τι θα πρέπει να γνωρί&ουν, να καταλαβαίνουν και να μπορούν να κάνουν

οι μαθητές σε κάθε θεματικ! ενότητα. υτ! η σαφ!νεια επιτρέπει στην δασκάλα να

επικεντρ"νεται σε σημαντικούς μαθησιακούς στόχους για όλους τους μαθητές αλλά

σε διαφορετικό βαθμό πολυπλοκότητας και με ποικίλα συστ!ματα υποστ!ρι%ης.

Aπίσης παρακολουθεί τις δε%ιότητες και την κατανόηση που προηγείται και

επεκτείνεται πέρα από το πρόγραμμα σπουδ"ν του επιπέδου της τά%ης. υτό δίνει τη

δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να βοηθ!σει τους μαθητές με μαθησιακές μειονε%ίες

και να συνεχίσει την εκμάθησ! τους πέρα από το περιγραφόμενο επίπεδο με

οργανωμένο τρόπο ο οποίος να συνδέεται άμεσα τόσο με τους στόχους που έχουν

τεθεί για το επίπεδο της τά%ης όσο και με τις προσωπικές τους ανάγκες.

 !υ"λικτη ομαδοποίηση τ#ν μαθητ$ν

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

10/21

Κάποιες φορές η τά%η δουλεύει ως μία ομάδα. [λλες φορές οι μαθητές

εργά&ονται ατομικά. Κάποιες φορές οι μαθητές χωρί&ονται σε ομοιογενείς ομάδες για

ετοιμότητα, σε σχέση με παρόμοιες μαθησιακές ανάγκες. Κάποιες άλλες ομαδοποιεί

τους μαθητές σε μεικτές ομάδες διασφαλί&οντας ότι η ατομικ! επίδοση του καθενός

στην εργασία που του δίνεται θα συμβάλει στην επιτυχία της ομάδας συνολικά.

-αρομοίως, δημιουργεί ομάδες κοιν"ν ! διαφορετικ"ν ενδιαφερόντων ανάλογα με

τη φύση της εργασίας που τους δίνεται. Aπίσης δημιουργεί ομάδες με παρόμοια

μαθησιακά προφίλ και άλλες στις οποίες τα μαθησιακά προφίλ των μαθητ"ν

διαφέρουν. Aπίσης κάποιες φορές ομαδοποιεί τους μαθητές με τυχαίο τρόπο και

συχνά καθοδηγεί τους μαθητές να φτιά%ουν τις δικές τους ομάδες εργασίας ! να

επιλέ%ουν να δουλέFουν α καθένας μόνος του σε κάποια εργασία. Yσο πιο συχνά

μπορεί ο εκπαιδευτικός συναντιέται κατ ιδίαν με τους μαθητές για να

παρακολουθ!σει την πρόοδό τους, να τους καθοδηγ!σει στα επόμενα β!ματα και να

τους βοηθ!σει να θέσουν νέους στόχους. + στόχος στην ευέλικτη ομαδοποίηση είναι

 να ε%ισορροπεί την ανάγκη να διδά%ει τους μαθητές εκεί που βρίσκονται και

ταυτόχρονα να τους δ"σει τη δυνατότητα να αλληλεπιδράσουν με αποδοτικό τρόπο

με μια ευρεία γκάμα συνομηλίκων.

% εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί το χρόνο& το χ$ρο και τα υλικά με ευελιξία

)ε μια διαφοροποιημένη τά%η ο εκπαιδευτικός ε%ακολουθεί να ανα&ητά

τρόπους να διαμορφ"σει με τέτοιο τρόπο την τά%η "στε να εμπλέκει τους μαθητές να

δουλέFουν με ποικίλους τρόπους, να χρησιμοποι!σουν τον χρόνο με ευελι%ία, να

συνδυάσουν τα υλικά με τις μαθησιακές ανάγκες και να συναντηθεί με τους μαθητές

σε διάφορες περιστάσεις.

% εκπαιδευτικός εμπλ"κει τους μαθητ"ς $στε να κατανοήσουν την φύση της 

τάξης και να συνδράμουν $στε να την κάνουν λειτουργική για όλους

 Yταν ο εκπαιδευτικός καθοδηγεί τους μαθητές στο να μοιραστούν την ευθύνη

μιας τά%ης που στόχο έχει να βοηθ!σει όλους να λάβουν την υποστ!ρι%η που

χρειά&ονται για να αναπτυχθούν ακαδημαTκά, τότε οι μαθητές μετατρέπονται σεκεντρικό παράγοντα της λειτουργίας της. Aίτε διαμορφ"νουν τους κανόνες της τά%ης,

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

11/21

προτείνουν τρόπους ομαλ!ς κυκλοφορίας στο χ"ρο της αίθουσας, βοηθούν έναν

συμμαθητ!, μοιρά&ουν υλικά, κρατούν αρχείο για την προσωπικού τους στόχους και

τη πρόοδο τους συμβάλουν σημαντικά στην αποδοτικότητα της τά%ης και στην

αίσθηση της κοινότητας.

% εκπαιδευτικός δίνει "μφαση στην ατομική εξ"λιξη #ς 'ασικού παράγοντα για

την επιτυχία όλης της τάξης(

)ε πολλές τά%εις η α%ιολόγηση και η βαθμολόγηση με βάση το κανόνα

αποτελούν αδιαμφισβ!τητο κανόνα. )ε μια τά%η διαφοροποιημένη διδασκαλίας ο

εκπαιδευτικός συνεργά&εται με τους γονείς και τους μαθητές στο να κατανο!σουν την

σημασία του ο καθένας να συναγωνί&εται τον εαυτό του "στε να επιτύχει το

καλύτερο που μπορεί. Κάθε μαθητ!ς είναι υπεύθυνος για τον εαυτό του να δουλέFει

και να ε%ελιχθεί μέχρι εκεί που ο ίδιος μπορεί σε σχέση με τους προσωπικούς του

στόχους$προκλ!σεις. + εκπαιδευτικός είναι υπεύθυνος στο να τον καθοδηγεί και να

τον υποστηρί&ει στην πρόοδό$πορεία του. Yταν σημει"νεται πρόοδος είναι δείγμα

επιτυχίας. Yταν δεν υπάρχει πρόοδος είναι ένδει%η ότι πρέπει να γίνει κάποια

προσαρμογ! από μέρους του εκπαιδευτικού, του μαθητ! ! και των δύο.

+ι γονείς ε%ακολουθούν να έχουν ανάγκη να δουν κάποιους δείκτες προόδου

σε σχέση με τους εκπαιδευτικούς στόχους, τα πρότυπα ! το επίπεδο των

συνομηλίκων. στόσο, σε μια διαφοροποιημένη τά%η ο εκπαιδευτικός βοηθά τόσο

τους μαθητές όσο και τους γονείς να αποτυπ"σουν την προσωπικ! ε%έλι%η σε σχέση

με τους καθορισμένους στόχους. )το πλαίσιο οποιουδ!ποτε άλλου συστ!ματος

μαθητές όπως η =;

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

12/21

% εκπαιδευτικός εργά)εται $στε να διασφαλίσει ότι σε όλους τους μαθητ"ς θα

ανατίθενται *αξιόλογες+ εργασίας(

Aν" οι μαθητές θα εκδηλ"σουν διαφορετικά ενδιαφέροντα, θα βρίσκονται σε

διαφορετικό επίπεδο ετοιμότητας και θα έχουν διαφορετικά μαθησιακά προφίλ παρB

όλα αυτά σε κάθε μαθητ! θα πρέπει πάντα να του ανατίθεται εργασία που θα τον

σέβεται σαν άτομο. )ε μια διαφοροποιημένη τά%η αυτό σημαίνει ότι από κάθε

μαθητ! &ητείται να εστιάσει στην γν"ση, τις δε%ιότητες και την κατανόηση που είναι

βασικά σε κάθε θεματικ! ενότητα. Κάθε μαθητ!ς θα πρέπει σκεφτεί σοβαρά και σε

 υFηλό επίπεδο προκειμένου να ολοκληρ"σει την εργασία που του ανατέθηκε. )ε

κάθε ένα θα δοθεί εργασία ίσης α%ίας και σπουδαιότητας με των άλλων μαθητ"ν. 0

επανάληFη και η παπαγαλία δεν αποτελούν χαρακτηριστικά μαθητ! που αγωνί&εται.

% εκπαιδευτικός διασφαλί)ει ότι η διαφοροποίηση αποτελεί πάντα "να τρόπο

προς τα πάν# και ποτ" "ναν τρόπο προς τα "ξ#(

Aίναι εύκολο να υποτιμ!σει κανείς τις μαθησιακές προοπτικές κάποιου. +

στόχος των διαφοροποιημένων εργασι"ν είναι να προκαλέσουν κάθε μαθητευόμενο

 να επεκταθεί για να καταφέρει να ολοκληρ"σει μια δύσκολη αλλά εφικτ! εργασία

χάριν σε ένα υποστηρικτικό σύστημα που βοηθά τον μαθητευόμενο να χειριστεί τα

άγνωστα σημεία. Jνας επιτυχημένος εκπαιδευτικός διαφοροποιημένης εκπαίδευσης

πάντα θα διδάσκει το δρόμο προς τα πάνω σε ένα παιδί ποτέ προς τα κάτω.

% εκπαιδευτικός κοιτά,θ"τει στόχους προς τα πάν# ακρι'$ς όπ#ς )ητά και από

τους μαθητ"ς να κάνουν(

 Jνας αποτελεσματικός εκπαιδευτικός διαφοροποιημένης εκπαίδευσης

αποτελεί αντανάκλαση των μαθητ"ν του και την πρακτικ! του. ντιλαμβάνεται και

χαίρεται για τα μαθ!ματα που δουλεύουν καλά για τους περισσότερους μαθητές.

Καταλαβαίνει και αποδέχεται ότι κανένας εκπαιδευτικός δεν είναι τέλειος. εν

δέχεται ότι ]κάνει το καλύτερο που μπορεί^. + στόχος του δεν είναι η συντ!ρηση της

 υπάρχουσας πρακτικ!ς αλλά η επέκταση και η ε%έλι%η της διδασκαλίας μέχρι και την

τελευταία ημέρα που θα εργαστεί ως εκπαιδευτικός. Jχει προσανατολισμό τη μάθηση

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

13/21

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

14/21

πό τα παραπάνω συνεπάγεται, ότι δεν υπάρχει ένας ]σωστός τρόπος^ για να

διαφοροποιηθεί η διδασκαλία. +ι διαδικασίες και οι πρακτικές που υποστηρί&ουν την

διαδραστικ! διδασκαλία ποικίλλουν ανάλογα με την ειδίκευση των δασκάλων$

εκπαιδευτικ"ν, την ομάδα των μαθητ"ν, την εποχ! του έτους, το γνωστικό

αντικείμενο, την ηλικία των μαθητ"ν, και ούτω καθε%!ς. +ι αποτελεσματικά

διαφοροποιημένες τά%εις καθοδηγούνται μεν από κοινές αρχές αλλά δημιουργούνται

με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. 

Π/6 34α6 *)+α0*υ,).6 0α2ορ1:4* 34α σ830ο ;α

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

15/21

0 γν"σεις μας για τη διαδικασία της μάθησης μας λένε ότι κάθε άνθρωπος

μαθαίνει καλύτερα όταν μια εργασία$ πρόβλημα έχει έναν βαθμό δυσκολίας σε σχέση

με το τρέχον επίπεδο γν"σεων, κατανόησης και δε%ιοτ!των που βρισκόμαστε και ότι

όταν υπάρχει ένα υποστηρικτικό σύστημα που μπορεί να μας βοηθ!σει να

γεφυρ"σουμε αυτό το κενό. )την τά%η της κας. 3456746, για παράδειγμα, ο P;:: και η

S@I7L βρίσκονται σε πολύ διαφορετικό επίπεδο ετοιμότητας από αυτό που απαιτούν

οι περισσότερες εργασίας στο πρόγραμμα σπουδ"ν. ν η κα. 

3456746 το παραβλέFει

αυτές τις διαφορές ετοιμότητας των μαθητ"ν τότε πιθανότατα ο P;:: θα βρίσκεται

διαρκ"ς σε σύγχυση και δεν θα ε%ελιχθεί ακαδημαTκά με τους συστημικούς τρόπους

εν" η S@I7L θα λαμβάνει υFηλούς βαθμούς αλλά δεν θα χρειαστεί να ε%ελιχθεί "στε

 να είναι άριστη μαθ!τρια. Κανένας από τους δύο αυτούς μαθητές δεν θα λαμβάνει τις

 υπηρεσίες που χρειά&εται για να αναπτυχθεί μέσω μιας επαναλαμβανόμενης

διδακτικ!ς διαδικασίας η οποία παραβλέπει το επίπεδο ετοιμότητάς τους.

Τα ενδιαφέροντα

 #α ενδιαφέροντα αποτελούν σημαντικό παράγοντα υποκίνησης στη μάθηση.

 Jνας σοφός εκπαιδευτικός συνδυά&ει το απαιτούμενο περιεχόμενο σπουδ"ν με ταενδιαφέροντα των μαθητ"ν προκειμένου να τους κερδίσει. A%αιτίας της διασύνδεσης

των γν"σεων μετα%ύ τους υπάρχουν πολλοί τρόποι να συνδυάσεις κάτι που ο

μαθητευόμενος βρίσκει ενδιαφέρον με αυτό που πρέπει να διδαχθεί. Aπιπλέον, οι

αποτελεσματικοί εκπαιδευτικοί βρίσκουν ]τρύπες^ στο πρόγραμμα "στε να

επιτρέπουν στους μαθητές να ασχοληθούν και με αυτό που τους αρέσει πέρα από τα

όσα προβλέπει το πρόγραμμα σπουδ"ν. #έλος, οι καλύτεροι εκπαιδευτικοί βοηθούν

τους μαθητές τους να ανακαλύFουν νέα ενδιαφέρονται δίνοντας &ω! σε ένα κατά τα

άλλα αδιάφορο πρόγραμμα σπουδ"ν.

Τα μαθησιακά προφίλ

ναφέρονται στο τρόπο που προτιμά να μαθαίνει ο κάθε μαθητ!ς, τον τρόπο

με τον οποίο μαθαίνει καλύτερα. #ο μαθησιακό προφίλ μπορεί να καθοριστεί από το

φύλο, τα ενδιαφέροντα, την πολιτισμικ! ταυτότητα, τις ακαδημαTκές προτιμ!σεις, τοστυλ μάθησης ! από ένα συνδυασμό των παραπάνω. Κάποιοι μαθητες αποδίδουν

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

16/21

καλύτερα όταν συνεργά&ονται με άλλους, κάποιοι άλλοι προτιμούν να εργά&ονται

μόνοι τους. Κάποιοι επίσης χρειά&εται να κατανο!σουν την ευρύτερη θεματικ!

ενότητα πριν μπορέσουν να καταλάβουν τα επιμέρους κομμάτια γν"σης. #ην ίδια

στιγμ! κάποιοι άλλοι προτιμούν να προσεγγίσουν κομμάτι, κομμάτι μια θεματικ!

ενότητα κ.ο.κ

Aίναι γνωστοί αρκετοί παράγοντες που μπορούν να προωθ!σουν ! να

ανακόFουν την πρόοδο του μαθητ!. )ε μια διαφοροποιημένη τά%η ο εκπαιδευτικός

προσπαθεί να παρέχει τρόπους μάθησης που κάνουν το τα%ίδι της γν"σης για κάθε

μαθητ! πιο αποδοτικό και πιο αποτελεσματικό.

(α σ,ο8*ία ,ου +ρο;ρά22α,ο6 σ+ου0:4

_πάρχουν τουλάχιστον τρία στοιχεία του προγράμματος σπουδ"ν που ο

εκπαιδευτικός μπορεί να προσαρμόσει ανάλογα με την ετοιμότητα, τα ενδιαφέροντα

και το μαθησιακό προφίλ των μαθητ"ν του8 το περιεχόμενο, τη διαδικασία και τα

αποτελέσματα '`E4DW?I7(.

Το περιεχόμενο

#ο περιεχόμενο αφορά είτε τα όσα ένας μαθητ!ς πρέπει να γνωρί&ει, να

κατανοεί και να μπορεί να κάνει ως αποτέλεσμα μιας ύλης είτε το π"ς ένας μαθητ!ς

θα αποκτ!σει τη πρόσβαση στη γν"ση, τη κατανόηση και τις δε%ιότητες. Yσο πιο

συχνά αυτό είναι δυνατό οι εκπαιδευτικοί κρατούν σταθερό το τι πρέπει θα διδαχθεί

'την ύλη$τη θεματικ!( και τροποποιούν τον τρόπο πρόσβασης των μαθητ"ν στο

περιεχόμενο της. Vια παράδειγμα στη θεματικ! ]κοινωνικοί φορείς βο!θειας^ θα

συμμετέχουν όλοι οι μαθητές. Yμως ο εκπαιδευτικός μπορεί να διαφοροποι!σει το

βαθμό ανάγνωσης του υλικού που θα πρέπει να μελετ!σουν οι μαθητές και μπορεί να

α%ιοποι!σει συνεντεύ%εις και a;D@4 ανθρ"πων που εργά&ονται σε τέτοιες δομές

καθ"ς επίσης μπορεί να παρουσιάσει πληροφορίες για αυτούς.

Κατά περίσταση, ωστόσο, ίσως χρειαστεί να τροποποι!σει και την ύλη που θα

διδαχθεί. Vια παράδειγμα αν το πρόγραμμα σπουδ"ν προβλέπει ότι οι μαθητές θαπρέπει να μάθουν να λένε την "ρα, τότε για την τά%η της κας. 3456746 θα προκύFει η

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

17/21

ε%!ς κατάσταση8 δύο μαθητές της δεν έχουν καμία επαφ! με τους αριθμούς εν" τρεις

μαθητές γνωρί&ουν !δη να λένε την "ρα με ακρίβεια και χωρίς βο!θεια. Yταν ο

βαθμός ετοιμότητας αναφορικά με ένα θέμα και μια βασικ! δε%ιότητα διαφέρει τόσο

πολύ δεν έχει κανένα νόημα για τον εκπαιδευτικό να διδά%ει το θέμα σε όλους τους

μαθητές ταυτόχρονα.

 Η διαδικασία

0 διαδικασία είναι συν"νυμο των δραστηριοτ!των. Oια καλ! δραστηριότητα

βοηθά τους μαθητές να κατανο!σουν τις γν"σεις, τις δε%ιότητες και τη κατανόηση

που προβλέπονται από τον οδηγό σπουδ"ν. 0 μάθηση είναι κάτι που πρέπει να

ανθίσει$αναπτυχθεί μέσα στους μαθητές όχι να τους επιβληθεί. +ι αποτελεσματικές

δραστηριότητες εστιά&ουν %εκάθαρα στις βασικές γν"σεις, τη κατανόηση και τις

δε%ιότητες που είναι σημαντικές για ένα συγκεκριμένο τμ!μα της μελέτης και &ητά

από τους μαθητές να καταπιαστούν με το περιεχόμενο "στε να το κάνουν δικό τους.

Τα αποτελ"σματα -./0123456

#α αποτελέσματα, δηλαδ! αυτά που καταφέρνουν οι μαθητές, αποτελούν

στοιχεία του τι γνωρί&ει ο μαθητ!ς, το τι κατανοεί και του τι μπορεί να κάνει επί μία

παρατεταμένη περίοδο μάθησης 'εβδομάδες ! μ!νες(. Καλούν τους μαθητές να

συγκεντρ"σουν τις γν"σεις, τη κατανόηση και τις δε%ιότητες, να τις εφαρμόσουν και

 να τις επεκτείνουν ως απόδει%η της οικειότητάς τους με το περιεχόμενο. #α

αποτελέσματα καθοδηγούν τους μαθητές να μεταβούν από καταναλωτές της γν"σης

σε παραγωγούς στηρι&όμενοι σε αυτ! 'τη γν"ση(.

Oέσω της διαρκούς α%ιολόγησης της ετοιμότητας, των μαθησιακ"ν προφίλ 

και των ενδιαφερόντων οι εκπαιδευτικοί χρησιμοποιούν τα αποτελέσματα της

προκειμένου να τροποποι!σουν το περιεχόμενο, τη διαδικασία ! τα αποτελέσματα

'προTόντα( "στε να διαμορφ"σουν ένα κλίμα ικανοποίησης και πρόκλησης για τους

μαθητές τους. Oπορούν να τα τροποποι!σουν όλα αυτά τα στοιχεία ! κάποια από

αυτά ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των μαθητ"ν 'ετοιμότητα, ενδιαφέροντα,

μαθησιακά προφίλ(.

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

18/21

 Διδακτικές-εκπαιδευτικές στρατηγικές

-ολλές στρατηγικές$τεχνικές είναι βοηθητικές σε μια διαφοροποιημένη τά%η.

Aίναι οι στρατηγικές που επιτρέπουν στον εκπαιδευτικό να δει τους μαθητές

μεμονωμένα ! σε μικρές ομάδες πέρα από ως σύνολο και συμπεριλαμβάνουν κέντρα

μάθησης, κέντρα ενδιαφερόντων, συμβόλαια μάθησης, μικρά εργαστ!ρια,

ανε%άρτητες$ατομικές έρευνες, αρχεία γραφημάτων και ομάδες συνεργασίας.

)το παρακάτω σχ!μα απεικονί&εται το πλάνο της κας. 3456746 για

διαφοροποιημένη διδασκαλία βασισμένο σε όλα όσα προαναφέρθηκαν.

=8>2α ?@ ρησ2ο+ο:4,α6 ,α 8αρα),ηρσ,)ά ,/4 2αθη,:4 )α ,α σ,ο8*ία

,ου +ρο;ρά22α,ο6 σ+ου0:4 ;α ,ο σ8*0ασ2. ,η6 0α1ορο+οη234η6

00ασ)α5ία6αρα),ηρσ,)ά 2αθη,:4 B4,ί0ραση *)+α0*υ,)ο7 Παρά0*;2α

0α1ορο+οίηση60 H5@E;I

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

19/21

0 C6DE@< είναι καλ! στο να

λύνει προβλ!ματα με βάση τα

συμφρα&όμενα. 0 K

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

20/21

έργο τους. Oερικές φορές

προσφέρει τα μίνι$εργαστ!ρια

με βάση τις ανάγκες που

εντοπί&ει εν" άλλες φορές της

το &ητούν οι μαθητές

Παρα55η5σ2.6 2* 2α αθ5η,)> ο2ά0α-α)α0η2ία

Oια διαφοροποιημένη τά%η μπορεί να παραλληλιστεί με μια αθλητικ!

ακαδημία. Yλα τα παιδιά που πηγαίνουν έχουν διαφορετικό φύλο, διαφορετικά

ενδιαφέροντα, διαφορετικό ταλέντο και μέγεθος ταλέντου αλλά όλα έχουν ένα κοινό

στόχο να γίνουν καλύτερα στο άθλημα αυτό. κριβ"ς όπως μοιρά&ονται οι ρόλοι καιοι ευθύνες, ακριβ"ς όπως διαφοροποιείται η προπόνηση και μπορεί είτε να γίνεται

ομαδικά είτε ατομικά είτε σε μικρές ομάδες, ακριβ"ς όπως όταν ε%ελίσσονται και

βελτι"νονται τα άτομα βελτι"νεται και η ομάδα, ακριβ"ς όπως υπάρχουν πολύ

τρόποι για κινητοποίηση και για να φανεί η αφοσίωση όλων, ακριβ"ς όπως ο τρόπος

&ω!ς έ%ω από το γ!πεδο επηρεά&ει την απόδοση μέσα στο γ!πεδο έτσι ακριβ"ς

ισχύει και με μια τά%η διαφοροποιημένης διδασκαλίας.

=η2*ία ;α +*ρα,3ρ/ +ρο5η2α,σ2.

• -"ς η μέθοδος της διαφοροποιημένης διδασκαλίας μπορεί να επηρεάσει τηνκατανόηση και την δικ! σας πρακτικ!U

• -όσο διαφέρει από αυτό που εσείς αποκαλείται ανταποκρινόμενη

'E@7`467;a@( διδασκαλίαU

• -"ς σκοπεύετε να αντιμετωπίσετε τις διαφοροποι!σεις στην τά%η σαςU

• eρησιμοποι"ντας τα παραδείγματα των παραπάνω μαθητ"ν συμπληρ"στε το

σχέδιο$πλάνο διδασκαλίας και με άλλους τρόπους διαφοροποίησης του

περιεχομένου, της διαδικασίας ! των παραγόμενων αποτελεσμάτων με βάση

το βαθμό ετοιμότητας, τα ενδιαφέροντα και το μαθησιακό προφίλ των δικ"ν

σας μαθητ"ν

 

8/18/2019 ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ_2003_Tomlinson-Cunningham-Differentiation

21/21