Download - Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

Transcript
Page 1: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ

1996-2006

ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙ∆ΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

ΑΘΗΝΑ, ΜΑΪΟΣ 2008

Ã É Á Í Í Ç Ó Ô Ï Õ Í Ô Á Ó Ê Á É Ó Õ Í Å Ñ Ã Á Ô Å Ó

fylladio.indd 1fylladio.indd 1 18/4/2008 11:33:07 ðì18/4/2008 11:33:07 ðì

Page 2: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

fylladio.indd 2fylladio.indd 2 18/4/2008 11:33:07 ðì18/4/2008 11:33:07 ðì

Page 3: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

περιεχόµενα

Πρόλογος ........................................................................................................................................................................................... 5Οµάδα Μελέτης ............................................................................................................................................................................. 6Εισαγωγή ............................................................................................................................................................................................ 7

Κεφάλαιο 1: Νοσοκοµειακές Υπηρεσίες Υγείας ............................................................................................. 91.1. Συνολικός Νοσοκοµειακός Τοµέας ........................................................................................................................ 9 1.1.1.Υποδοµές .............................................................................................................................................................................. 9 1.1.2. Ανθρώπινο δυναµικό ....................................................................................................................................................20 1.1.3. Χρήση .................................................................................................................................................................................221.2. ∆ηµόσιος νοσοκοµειακός τοµέας .........................................................................................................................33 1.2.1. Υποδοµές ...........................................................................................................................................................................34 1.2.2. Ανθρώπινο δυναµικό ....................................................................................................................................................36 1.2.3. Χρήση .................................................................................................................................................................................41 1.2.4. Χρηµατοδότηση ..............................................................................................................................................................421.3. Ιδιωτικός νοσοκοµειακός τοµέας ..........................................................................................................................44 1.3.1. Υποδοµές ...........................................................................................................................................................................44 1.3.2. Ανθρώπινο δυναµικό ....................................................................................................................................................46 1.3.3. Χρήση .................................................................................................................................................................................47 1.3.4. Χρηµατοδότηση ..............................................................................................................................................................49Βιβλιογραφία κεφαλαίου 1 ..................................................................................................................................................50

Κεφάλαιο 2: Πρωτοβάθµιες Υπηρεσίες Υγείας .............................................................................................532.1. Εισαγωγή .................................................................................................................................................................................532.2. Πρωτοβάθµιες Υπηρεσίες του ΕΣΥ ......................................................................................................................60 2.2.1. Κέντρα Υγείας – Περιφερειακά Ιατρεία ...................................................................................................................60 2.2.1.1. Υποδοµές ..................................................................................................................................................................60 2.2.1.2. Ανθρώπινο δυναµικό ............................................................................................................................................61 2.2.1.3. Χρήση ........................................................................................................................................................................68 2.2.1.4. Χρηµατοδότηση .....................................................................................................................................................68

fylladio.indd 3fylladio.indd 3 18/4/2008 11:33:07 ðì18/4/2008 11:33:07 ðì

Page 4: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-20064

2.2.2. Εξωτερικά ιατρεία νοσοκοµείων ...............................................................................................................................69 2.2.2.1. Υποδοµές ..................................................................................................................................................................69 2.2.2.2. Ανθρώπινο δυναµικό ............................................................................................................................................69 2.2.2.3. Χρήση ........................................................................................................................................................................69 2.2.2.4. Χρηµατοδότηση .....................................................................................................................................................702.3. Κοινωνική Ασφάλιση ......................................................................................................................................................70 2.3.1. Το ΙΚΑ ..................................................................................................................................................................................72 2.3.1.1. Υποδοµές ..................................................................................................................................................................72 2.3.1.2. Ανθρώπινο δυναµικό ............................................................................................................................................74 2.3.2. Οι λοιποί ασφαλιστικοί οργανισµοί ..........................................................................................................................78 2.3.2.1. Υποδοµές ..................................................................................................................................................................78 2.3.2.2. Ανθρώπινο δυναµικό ............................................................................................................................................78 2.3.2.3. Χρήση ........................................................................................................................................................................79 2.3.2.4. Χρηµατοδότηση .....................................................................................................................................................802.4. Τοπική αυτοδιοίκηση .....................................................................................................................................................812.5. Ιδιωτικός τοµέας ................................................................................................................................................................82 2.5.1. Υποδοµές – Ανθρώπινο δυναµικό ............................................................................................................................82 2.5.2. Χρήση .................................................................................................................................................................................82 2.5.3. Χρηµατοδότηση ..............................................................................................................................................................83

2.6. Συµπεράσµατα ...................................................................................................................................................................84Βιβλιογραφία κεφαλαίου 2 ..................................................................................................................................................87

fylladio.indd 4fylladio.indd 4 18/4/2008 11:33:08 ðì18/4/2008 11:33:08 ðì

Page 5: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 5

πρόλογος

Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Γιάννης Τούντας και οι συνεργάτες του στο Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας του Εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδηµιολογίας του Πανεπιστηµίου Αθη-νών δηµοσίευσαν πρόσφατα µία πολύ χρήσιµη µελέτη για την κατάσταση υγείας του Ελλη-νικού Πληθυσµού και τις διαχρονικές τάσεις κατά την περίοδο 1997-2006. Η παρούσα πα-ράλληλη µελέτη, την οποία έχω τη χαρά να προλογίζω, αφορά τις Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα και τον τρόπο που διαφοροποιήθηκαν κατά την περίοδο 1996-2006. Οι υπηρεσίες υγείας, στο µέτρο που καλύπτουν και την πρωτοβάθµια φροντίδα, συµπεριλαµβανοµένων της πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης, αποτελούν σηµαντικό προσδιοριστικό παράγοντα του επιπέδου υγείας του πληθυσµού. Επιπλέον, η επάρκεια και προσπελασιµό-τητά τους αποτελούν εύλογο κοινωνικό αίτηµα αφού συµβάλλουν στην αναβάθµιση της ποιότητας ζωής ή την προάσπιση της ποιότητας αυτής στις δύσκολες ώρες της νόσησης.

Η µελέτη διαιρείται σε δύο µεγάλα µέρη που αφορούν τις νοσοκοµειακές υπηρεσίες υγείας και τις πρωτοβάθµιες υπηρεσίες, και καλύπτουν τις υποδοµές, το ανθρώπινο δυνα-µικό, τη χρήση και τη χρηµατοδότηση. Όπως και η προηγούµενη µελέτη για την Υγεία του Ελληνικού Πληθυσµού, η µελέτη για τις Υπηρεσίες Υγείας στη χώρα µας αποτελεί ένα πο-λύτιµο βοήθηµα για όσους επιθυµούν να µελετήσουν την αποτελεσµατικότητα και αποδο-τικότητά τους και για όσους έχουν την πολιτική ή επαγγελµατική ευθύνη για την εύρυθµη λειτουργία τους και τη βελτίωση τους.

Η υγεία είναι καθολικό αίτηµα και η επάρκεια των υπηρεσιών υγείας είναι δικαίωµα σε κάθε σύγχρονη κοινωνία. Η αποτύπωση και η αξιολόγηση των Υπηρεσιών Υγείας, για την οποία προσφέρεται η µελέτη αυτή, αποτελούν προϋπόθεση για την ορθολογική αντιµετώ-πιση των πολλαπλών και συχνά αναπόφευκτων προβληµάτων στον χώρο αυτό.

Βικτωρία ΚαλαποθάκηΚαθηγήτρια Προληπτικής Ιατρικής

fylladio.indd 5fylladio.indd 5 18/4/2008 11:33:08 ðì18/4/2008 11:33:08 ðì

Page 6: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-20066

οµάδα µελέτης

Συντονιστής:Γιάννης ΤούνταςΑναπληρωτής Καθηγητής Κοινωνικής ΙατρικήςΕπιστηµονικός Υπεύθυνος Κέντρου Μελετών Υπηρεσιών Υγείας

Μέλη:1. Χριστίνα ∆ηµητρακάκηΨυχολόγος έρευνας,Επιστηµονικός Συνεργάτης Κέντρου Μελετών Υπηρεσιών Υγείας

2. Νικόλαος ΟικονόµουΙατρός, υποψήφιος ∆ιδάκτωρ Ιατρικής ΣχολήςΠανεπιστηµίου Αθηνών

3. Γεωργία ΠαληκαρώναΙατρός, MS Προαγωγής Υγείας,υποψήφια ∆ιδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών

4. Κυριάκος ΣουλιώτηςΛέκτορας Πανεπιστηµίου Πελοποννήσου,Επιστηµονικός Συνεργάτης Κέντρου Μελετών Υπηρεσιών Υγείας

fylladio.indd 6fylladio.indd 6 18/4/2008 11:33:09 ðì18/4/2008 11:33:09 ðì

Page 7: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 7

εισαγωγή

Το Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας του Εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδηµιολογίας της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών ανέλαβε, µε δική του πρωτοβουλία και ίδιους πό-ρους, την εκπόνηση της παρούσας µελέτης µε αντικείµενο την αποτύπωση των υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα. Η µελέτη καλύπτει όλο το φάσµα των διαθέσιµων νοσοκοµειακών και πρωτοβάθµιων υπηρεσιών υγείας, στο ΕΣΥ, την Κοινωνική Ασφάλιση, την Τοπική Αυτοδιοί-κηση και τον Ιδιωτικό Τοµέα.

Η µελέτη αυτή αποτελεί συνέχεια της αντίστοιχης µελέτης του Κέντρου Μελετών Υπη-ρεσιών Υγείας η οποία είχε εκπονηθεί το 2000 για το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας και αφορούσε την περίοδο 1986-1996. Ο υπογράφων και οι επιστηµονικοί συνεργάτες του Κέντρου, εντοπίζοντας το σηµαντικό κενό στη σχετική βιβλιογραφία και τις διαθέσιµες πηγές, θεωρήσαµε υποχρέωσή µας να δώσουµε συνέχεια στη µελέτη αυτή, επεκτείνοντας το χρονικό διάστηµα αναφοράς έως και το 2006. Η απόφασή µας αυτή εκπορεύθηκε από την υπαρκτή αναγκαιότητα της πολιτικής υγείας αλλά και της έρευνας υπηρεσιών υγείας για τεκµήρια και δεδοµένα που θα επιτρέπουν αφενός την αποτίµηση των εξελίξεων στον τοµέα των υπηρεσιών υγείας στη χώρα µας και αφετέρου τις διεθνείς συγκρίσεις στα αντί-στοιχα µεγέθη.

∆εσµευόµαστε ότι η συγκεκριµένη προσπάθεια, όπως και η αντίστοιχη για την υγεία του ελληνικού πληθυσµού, θα έχει συνέχεια, προκειµένου να διευκολυνθεί η επιστηµονική έ-ρευνα αλλά και η λήψη αποφάσεων στον τοµέα της υγείας. Οι ραγδαίες εξελίξεις στα πεδία αυτά, άλλωστε, καθώς και τα σηµαντικά προβλήµατα που αντιµετωπίζει το σύστηµα υγείας στη χώρα µας, καθιστούν επιβεβληµένη τη διαθεσιµότητα δεδοµένων και δεικτών που θα προκύπτουν σε τακτική βάση και µε σταθερή µεθοδολογία.

Η παρούσα έκδοση επιτεύχθηκε χάρις στις προσπάθειες των επιστηµονικών συνεργα-τών του Κέντρου, και ιδιαίτερα του συναδέλφου Νίκου Οικονόµου που επιµελήθηκε τη συλλογή των δεδοµένων, τους οποίους ευχαριστώ για την πολύτιµη συµβολή τους. Ευχαρι-στίες επίσης εκφράζονται προς την καθηγήτρια κυρία Βικτωρία Καλαποθάκη, διευθύντρια

fylladio.indd 7fylladio.indd 7 18/4/2008 11:33:09 ðì18/4/2008 11:33:09 ðì

Page 8: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-20068

του Εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδηµιολογίας για τον πρόλογό της και προς τη Wyeth Hel-las που είχε την ευγενή καλοσύνη να χρηµατοδοτήσει την έκδοση, δηµοσιοποίηση και δια-νοµή της µελέτης αυτής.

Γιάννης ΤούνταςΑναπληρωτής Καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής

Επιστηµονικός Υπεύθυνος Κέντρου Μελετών Υπηρεσιών ΥγείαςΙατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών

fylladio.indd 8fylladio.indd 8 18/4/2008 11:33:09 ðì18/4/2008 11:33:09 ðì

Page 9: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

νοσοκοµειακές υπηρεσίες υγείας

1.1. Συνολικός νοσοκοµειακός τοµέας

Τα νοσοκοµεία στην Ελλάδα ταξινοµούνται µε βάση το θεσµικό τους καθεστώς σε Νοµικά Πρόσωπα ∆ηµοσίου ∆ικαίου (ΝΠ∆∆), Νοµικά Πρόσωπα Ιδιωτικού ∆ικαίου (ΝΠΙ∆), σε στρα-τιωτικά και σε ιδιωτικά νοσοκοµεία (ΑΕ). Τα ελληνικά κρατικά νοσοκοµεία είναι ΝΠ∆∆, δη-λαδή οργανισµοί αυτόνοµοι, αυτοδιοικούµενοι και αυτοδιαχειριζόµενοι. Σε αυτά περιλαµ-βάνονται τα νοσοκοµεία του ΕΣΥ, τα νοσοκοµεία του ΙΚΑ και τα πανεπιστηµιακά νοσοκο-µεία (Tountas et al. 1995). Μια άλλη κατηγορία νοσοκοµείων είναι τα ΝΠΙ∆, όπως είναι το Ω-νάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, το Παπαγεωργίου και το Ερρίκος Ντυνάν. Λειτουργούν µε διαφορετικό καθεστώς το καθένα και δεν θεωρούνται ούτε δηµόσια, ούτε ιδιωτικά, αλλά υπάγονται στην εποπτεία του δηµόσιου τοµέα. Ξεχωριστή κατηγορία αποτελούν τα στρατιωτικά θεραπευτήρια, που εξυπηρετούν τις ανάγκες των στρατιωτικών και των στρα-τευµένων. Τέλος, υπάρχουν και τα ιδιωτικά νοσοκοµεία που έχουν συνήθως τη µορφή ανώ-νυµων εταιριών. Μέτοχοι είναι κυρίως ιατροί, αν και τα τελευταία χρόνια υπάρχει µια αυξα-νόµενη διείσδυση επιχειρηµατιών στον χώρο, στο πλαίσιο της γενικότερης ανάπτυξης του ιδιωτικού τοµέα υγείας στη χώρα µας (Tountas et al. 2005).

1.1.1. Υποδοµές

Ο πίνακας 1.1.1. παρουσιάζει την κατανοµή των θεραπευτηρίων κατά νοµική µορφή και γεωγραφικό διαµέρισµα το 2004. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΕΣΥΕ το 2004 λει-τουργούσαν σε ολόκληρη τη χώρα 319 θεραπευτήρια µε συνολικό αριθµό 51.871 κλινών (163 κλίνες ανά θεραπευτήριο κατά µέσο όρο), εκ των οποίων 35.808 κλίνες (69%) αντι-στοιχούσαν σε 141 θεραπευτήρια του δηµοσίου και 14.515 κλίνες (28%) σε 172 ιδιωτικά θεραπευτήρια, ενώ ήταν καταγεγραµµένες και 1.548 κλίνες σε 6 θεραπευτήρια τα οποία λειτουργούσαν ως ΝΠΙ∆ (διάγραµµα 1.1.1.).

fylladio.indd 9fylladio.indd 9 18/4/2008 11:33:10 ðì18/4/2008 11:33:10 ðì

Page 10: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200610

Ειδικότητα

Σύνολο (1) Νοµικά Πρόσωπα ∆ηµοσίου ∆ικαίου (2)

Νοµικά Πρόσωπα Ιδιωτικού ∆ικαίου Ιδιωτικές κλινικές

Αριθµός νοσοκοµείωνκαι κλινικών

Αριθµός κλινών

Αριθµός νοσοκοµείων

Αριθµός κλινών

Αριθµός νοσοκοµείων

Αριθµός κλινών

Αριθµός κλινικών

Αριθµός κλινών

Σύνολο 319 51.871 141 35.808 6 1.548 172 14.515Γενικά 181 35.422 113 27.149 2 1.196 66 7.077Ειδικά 127 15.621 28 8.659 4 352 95 6.610Mεικτά 11 828 0 0 0 0 11 828Περιφέρεια Πρωτευούσης 105 22.486 41 14.472 2 595 62 7.419Γενικά 62 13.890 25 9.023 1 468 36 4.399Ειδικά 40 8.048 16 5.449 1 127 23 2.472Mεικτά 3 548 0 0 0 0 3 548Λοιπή Στερεά Ελλάδα και Εύβοια 25 2.173 13 1.696 1 28 11 449

Γενικά 15 1.762 12 1.518 0 0 3 244Ειδικά 9 381 1 178 1 28 7 175Mεικτά 1 30 0 0 0 0 1 30Πελοπόννησος 29 3.387 18 3.078 1 60 10 249Γενικά 16 2.616 15 2.577 0 0 1 39Ειδικά 12 733 3 501 1 60 8 172Mεικτά 1 38 0 0 0 0 1 38Ιόνια Νησιά 7 987 6 937 0 0 1 50Γενικά 6 627 5 577 0 0 1 50Ειδικά 1 360 1 360 0 0 0 0Mεικτά 0 0 0 0 0 0 0Ήπειρος 7 1.535 5 1.505 0 0 2 30Γενικά 5 1.505 5 1.505 0 0 0 0Ειδικά 2 30 0 0 0 0 2 30Mεικτά 0 0 0 0 0 0 0Θεσσαλία 38 3.381 5 1.451 0 0 33 1.930Γενικά 10 1.695 5 1.451 0 0 5 244Ειδικά 27 1.656 0 0 0 0 27 1.656Mεικτά 1 30 0 0 0 0 1 30Μακεδονία 67 12.092 28 7.495 2 865 37 3.732Γενικά 35 8.729 23 6.378 1 728 11 1.623Ειδικά 28 3.217 5 1.117 1 137 22 1.963Mεικτά 4 146 0 0 0 4 146Θράκη 8 1.187 5 1.125 0 0 3 62Γενικά 5 1.125 5 1.125 0 0 0 0Ειδικά 2 26 0 0 0 0 2 26Mεικτά 1 36 0 0 0 0 1 36Νησιά Αιγαίου 15 1.731 11 1.636 0 0 4 95Γενικά 12 965 10 905 0 0 2 60Ειδικά 3 766 1 731 0 0 2 35Mεικτά 0 0 0 0 0 0 0 0Κρήτη 18 2.912 9 2.413 0 0 9 499Γενικά 15 2.508 8 2.090 0 0 7 418Ειδικά 3 404 1 323 0 0 2 81Mεικτά 0 0 0 0 0 0 0 0

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.1. Θεραπευτήρια κατά νοµική µορφή και γεωγραφικό διαµέρισµα (2004)

(1) ∆εν περιλαµβάνονται τα στρατιωτικά θεραπευτήρια και οι κλίνες τους.(2) Περιλαµβάνονται τα νοσοκοµεία αρµοδιότητας υπουργείων Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΝΠ∆∆, σύµφωνα µε το ν.δ. 2592/1953), ∆ικαιοσύνης και Εσωτερικών,καθώς και τα νοσοκοµεία των Νοµικών Προσώπων ∆ηµοσίου ∆ικαίου (ΙΚΑ, ΠΙΚΠΑ, ΜΤΣ) και Πανεπιστηµίων.

Πηγή: ΕΣΥΕ 2004

fylladio.indd 10fylladio.indd 10 18/4/2008 11:33:10 ðì18/4/2008 11:33:10 ðì

Page 11: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 11

Αναφορικά µε τη γεωγραφική κατανοµή του συνόλου των κλινών και µε βάση τα στοι-χεία του ίδιου πίνακα, η περιφέρεια της πρωτεύουσας παρουσιάζει τη µεγαλύτερη συ-γκέντρωση, καθώς σ’ αυτήν λειτουργούσαν 22.486 κλίνες το 2004 (43,3%) και ακολουθεί η περιφέρεια της Μακεδονίας µε 12.225 κλίνες (23,6%). Ως «φτωχότερη» περιφέρεια σε συνολικό αριθµό θεραπευτικών κλινών, αναδεικνύεται και για το 2004, όπως και κατά την προηγούµενη δεκαετία, αυτή των Ιονίων Νήσων µε 987 κλίνες (διάγραµµα 1.1.2.).

Ιδιωτικός τοµέας 28%

ΝΠ∆∆ 69%

ΝΠΙ∆ 3%

Πηγή: ΕΣΥΕ 2004

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.1. Κατανοµή κλινών κατά νοµική µορφή θεραπευτηρίων (2004)

Πηγή: ΕΣΥΕ 2004, ίδιοι υπολογισµοί

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.2. Κατανοµή κλινών κατά γεωγραφική περιφέρεια (2004)

ΠεριφέρειαΠρωτευούσης 43%

Στερεά Ελλάδα και Εύβοια 4%Πελοπόννησος 7%Ιόνια Νησιά 2%

Ήπειρος 3%

Θεσσαλία 7%

Μακεδονία 23%

Θράκη 2%Νησιά Αιγαίου 3%

Κρήτη 6%

fylladio.indd 11fylladio.indd 11 18/4/2008 11:33:12 ðì18/4/2008 11:33:12 ðì

Page 12: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200612

Αναλύοντας τα παραπάνω δεδοµένα σε σχέση µε τον πληθυσµό, διαπιστώνεται µια σα-φής διαφοροποίηση των περιφερειών όσον αφορά την επάρκεια των κλινών (διάγραµµα 1.1.3.), µε το σχετικό δείκτη να κυµαίνεται το 2004 από 2,6 κλίνες ανά 1.000 κατοίκους για την περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας και Ευβοίας* και 2,9 για την Πελοπόννησο έως 6 κλί-νες ανά 1.000 κατοίκους για την περιφέρεια της πρωτεύουσας. Υπογραµµίζεται ότι αντί-στοιχες µελέτες κατά το παρελθόν (Σουλιώτης 2001, Tountas and Karnaki 2002) κατέληξαν σε παρόµοια αποτελέσµατα, γεγονός που καταδεικνύει την «καθήλωση» κάποιων περιφε-ρειών όσον αφορά τις υγειονοµικές υποδοµές, παρά τη ραγδαία ανάπτυξη νέων δοµών σε όλη την επικράτεια τα τελευταία χρόνια.

Στον πίνακα 1.1.2. φαίνεται η κατανοµή των νοσοκοµείων ανάλογα µε τον αριθµό των κλινών το 2000. Σύµφωνα µε τον πίνακα, 50 νοσοκοµεία (14,8%) είχαν δυναµικότητα άνω των 300 κλινών, 100 νοσοκοµεία (29,7%) είχαν δυναµικότητα 101-300 κλινών και 187 (55,5%) νοσοκοµεία είχαν δυναµικότητα έως 100 κλίνες (διάγραµµα 1.1.4.). Σηµειώνεται, ω-στόσο, ότι σύµφωνα και µε τις τάσεις που επικρατούν σε άλλες χώρες, στο µέλλον προβλέ-πεται να επικρατήσουν οι επιλογές των µεγάλων γενικών νοσοκοµειακών συγκροτηµάτων µε πολλές κλίνες και των νοσοκοµείων µε απόλυτη εξειδίκευση σε συγκεκριµένες θερα-πευτικές περιοχές και σχετικά µικρό αριθµό κλινών. Μία ακόµη διαφαινόµενη εξέλιξη συνί-

* Στο σηµείο αυτό υπογραµµίζεται ότι, γενικά, οι περιοχές που γειτνιάζουν µε µεγάλα αστικά κέντρα υπολείπονται σε πολλούς αναπτυξιακούς δείκτες και δείκτες ευηµερίας και, ως εκ τούτου, οι ελλείψεις σε κλίνες που διαπιστώνονται στην περιφέρεια της Λοιπής Στερεάς Ελλάδας και Ευβοίας είναι αναµενόµενες, στον βαθµό που κάτι τέτοιο οφείλεται στην α-ντίστοιχη υστέρηση που παρουσιάζουν οι νοµοί που είναι κοντά στην Πρωτεύουσα.

Σύνολο Χώρας

Κρήτη

Νησιά Αιγαίου

Θράκη

Μακεδονία

Θεσσαλία

Ήπειρος

Ιόνια Νησιά

Πελοπόννησος

Στερεά Ελλάδα και Εύβοια

Περιφέρεια Πρωτευούσης

4,7

4,8

3,4

3,3

5,0

4,5

4,3

4,6

2,9

2,6

6,0

0 1 2 3 4 5 6

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.3. Κλίνες ανά 1.000 κατοίκους

Πηγή: ΕΣΥΕ, 2004, ίδιοι υπολογισµοί

fylladio.indd 12fylladio.indd 12 18/4/2008 11:33:12 ðì18/4/2008 11:33:12 ðì

Page 13: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 13

σταται στον διαχωρισµό των περιστατικών ηµερήσιας ή βραχείας νοσηλείας, τη διαχείριση των οποίων αναµένεται να αναλάβουν ευέλικτες νοσοκοµειακές δοµές που θα καλύπτουν και πρωτοβάθµιες φροντίδες υγείας, σε µια προσπάθεια απαλλαγής των µεγάλων νοσοκο-µείων από επιπλέον δραστηριότητες.

Στον πίνακα 1.1.3. που ακολουθεί, φαίνεται η κατανοµή των θεραπευτηρίων κατά ειδικό-τητα και γεωγραφικό διαµέρισµα, το 2004. Σύµφωνα µε τα στοιχεία, τα γενικά θεραπευτή-ρια αποτελούν το 56,7% των θεραπευτηρίων της χώρας, τα νευροψυχιατρικά θεραπευτή-ρια το 16% των θεραπευτηρίων και τα µαιευτικά-γυναικολογικά το 12%.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.2. Αριθµός θεραπευτηρίων, κλινών και ανθρώπινου δυναµικού κατά κλιµάκια κλινών (2000)

Κλιµάκια κλινών Θεραπευτήρια Κλίνες Ιατροί Νοσηλευτές

Σύνολο 337 51,500 23,486 42,129

1-10 8 79 35 47

11-20 26 452 101 190

21-40 55 1,738 442 707

41-100 98 6,879 1,834 3,666

101-300 100 17,115 6,896 13,907

301-1000 49 24,220 13,557 22,577

1001-3000 1 1,017 621 1,035

Πηγή: ΕΣΥΕ 2004

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.4. Κατανοµή νοσοκοµείων κατά κλιµάκια κλινών (2000)

Πηγή: ΕΣΥΕ 2004, ίδιοι υπολογισµοί

1-10 11-20 21-40 41-100 101-300 301-1000 1001-3000

0,3%2,4%

7,7% 16,3%

29,1%

29,7%

14,5%

fylladio.indd 13fylladio.indd 13 18/4/2008 11:33:12 ðì18/4/2008 11:33:12 ðì

Page 14: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200614

Ο πίνακας 1.1.4. παρουσιάζει τη κατανοµή των κλινών κατά ειδικότητα και γεωγραφικό διαµέρισµα, το 2004. Σύµφωνα µε τα στοιχεία, οι κλίνες των γενικών θεραπευτηρίων απο-τελούν το 68,3% των κλινών της χώρας. Ακολουθούν οι κλίνες των νευροψυχιατρικών θε-ραπευτηρίων µε 19,1%, οι κλίνες των παιδιατρικών θεραπευτηρίων µε 2,8% και των µαιευ-τικών-γυναικολογικών µε 2,7%.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.3. Θεραπευτήρια ανά περιφέρεια και ειδικότητα (2004)

Πηγή: ΕΣΥΕ 2004

Ειδικότητα θεραπευτηρίων

Σύνο

λο Ε

λλάδ

ας

Περι

φέρ

εια

Πρω

τευο

ύσης

Στερ

εά Ε

λλάδ

α κα

ι Εύβ

οια

Πελο

πόνν

ησος

Νησ

ιά Ιο

νίου

Ήπε

ιρος

Θεσ

σαλί

α

Μακ

εδον

ία

Θρά

κη

Νησ

ιά Α

ιγαί

ου

Κρήτ

η

Σύνολο 319 105 25 29 7 7 38 67 8 15 18Γενικά 181 62 15 16 6 5 10 35 5 12 15Μεικτά 11 3 1 1 0 0 1 4 1 0 0Αντικαρκινικά 4 3 0 0 0 0 0 1 0 0 0Αφροδισίων - ∆ερµατικά 2 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0Καρδιολογικά 2 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0Λοιµωδών 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0Μαιευτικά - Γυναικολογικά 37 3 3 6 0 2 7 11 2 2 1Νευροψυχιατρικά 51 19 1 2 1 0 12 13 0 1 2Ορθοπεδικά 4 2 0 1 0 0 1 0 0 0 0Οφθαλµολογικά 4 2 0 1 0 0 1 0 0 0 0Παθολογικά 10 4 1 0 0 0 4 1 0 0 0Παιδιατρικά 6 4 1 1 0 0 0 0 0 0 0Φυµατιολογικά 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0Χειρουργικά 3 1 1 0 0 0 1 0 0 0 0Ωτορινολαρυγγολογικά 2 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0

Ειδικότητα θεραπευτηρίων

Σύνο

λο Ε

λλάδ

ας

Περι

φέρ

εια

Πρω

τευο

ύσης

Στερ

εά Ε

λλάδ

α κα

ι Εύ

βοια

Πελο

πόνν

ησος

Νησ

ιά Ιο

νίου

Ήπε

ιρος

Θεσ

σαλί

α

Μακ

εδον

ία

Θρά

κη

Νησ

ιά Α

ιγαί

ου

Κρήτ

η

Σύνολο 51.871 22.486 2.173 3.387 987 1.535 3.381 12.092 1.187 1.731 2.912Γενικά 35.422 13.890 1.762 2.616 627 1.505 1.695 8.729 1.125 965 2.508Μεικτά 828 548 30 38 0 0 30 146 36 0 0Αντικαρκινικά 1192 835 0 0 0 0 0 357 0 0 0Αφροδισίων - ∆ερµατικά 167 107 0 0 0 0 0 60 0 0 0

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.4. Κλίνες ανά περιφέρεια και ειδικότητα (2004)

∆εν περιλαµβάνονται τα στρατιωτικά θεραπευτήρια.

fylladio.indd 14fylladio.indd 14 18/4/2008 11:33:13 ðì18/4/2008 11:33:13 ðì

Page 15: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 15

Ο πίνακας 1.1.5. παρουσιάζει παρουσιάζει την εξέλιξη των νοσοκοµειακών κλινών της χώρας από το 1996 έως το 2004. Όπως προκύπτει στο ανωτέρω διάστηµα παρατηρήθηκε µείωση του αριθµού των συνολικών κλινών της χώρας κατά 715 κλίνες (1,4%). Η µεταβολή αυτή οφείλεται στη µείωση των ιδιωτικών κλινών κατά 771 (5%), ενώ οι συνολικές δηµό-σιες κλίνες –αν συνυπολογιστούν σε αυτές και οι κλίνες των ΝΠΙ∆– εµφάνισαν στασιµότητα (για την ακρίβεια οριακή αύξηση 56 κλινών, 0,15%) (διάγραµµα 1.1.5.).

Πηγή: ΕΣΥΕ 2004

Ειδικότητα θεραπευτηρίων

Σύνο

λο Ε

λλάδ

ας

Περι

φέρ

εια

Πρω

τευο

ύσης

Στερ

εά Ε

λλάδ

α κα

ι Εύ

βοια

Πελο

πόνν

ησος

Νησ

ιά Ιο

νίου

Ήπε

ιρος

Θεσ

σαλί

α

Μακ

εδον

ία

Θρά

κη

Νησ

ιά Α

ιγαί

ου

Κρήτ

η

Καρδιολογικά 42 0 42 0 0 0 0 0 0 0 0Λοιµωδών 100 0 0 0 0 0 0 100 0 0 0Μαιευτικά - Γυναικολογικά 1.385 544 65 107 0 30 159 374 26 35 45Νευρο-ψυχιατρικά 9.902 4.477 40 420 360 0 1.269 2.246 0 731 459

Ορθοπεδικά 488 414 0 54 0 0 20 0 0 0 0Οφθαλµολογικά 76 50 0 11 0 0 15 0 0 0 0Παθολογικά 524 258 28 0 0 0 158 80 0 0 0Παιδιατρικά 1.462 1.194 178 90 0 0 0 0 0 0 0Φυµατιολογικά 51 0 0 51 0 0 0 0 0 0 0Χειρουργικά 180 127 28 0 0 0 25 0 0 0 5Ωτορινολαρυγγολογικά 52 42 2.173 0 0 0 10 0 0 0 0

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.4. (συνέχεια)

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.5. Κατανοµή κλινών κατά νοµική µορφή θεραπευτηρίου (1996-2004)

Πηγή: ΕΣΥΕ 2004

Έτος Σύνολο θεραπευτηρίων Σύνολο κλινών Κλίνες σε δηµόσια

νοσοκοµείαΚλίνες σε ιδιωτικά

νοσοκοµείαΚλίνες σε νοσοκοµεία

ΝΠΙ∆

1996 356 52.586 37.016 15.286 2841997 350 52.474 37.047 15.134 2931998 341 52.495 37.457 14.745 2931999 339 51.404 36.438 14.673 2932000 337 51.500 35.730 15.141 6292001 336 52.276 36.186 15.038 1.0522002 326 51.781 36.142 14.460 1.1792003 327 51.762 35.814 14.528 1.4202004 319 51.871 35.808 14.515 1.548

∆εν περιλαµβάνονται τα στρατιωτικά θεραπευτήρια.

fylladio.indd 15fylladio.indd 15 18/4/2008 11:33:14 ðì18/4/2008 11:33:14 ðì

Page 16: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200616

Στον πίνακα 1.1.6. εµφανίζεται η εξέλιξη της νοσοκοµειακής υποδοµής κατά γεωγρα-φικό διαµέρισµα και νοµική µορφή θεραπευτηρίου από το 1996 στο 2004. Από τα στοι-χεία του πίνακα προκύπτει ότι η µεγαλύτερη µείωση των συνολικών κλινών σηµειώθηκε στα νησιά του Αιγαίου (16%) και στην περιφέρεια της πρωτευούσης (8%). Αντίθετα στις περισσότερες περιοχές οι συνολικές κλίνες αυξήθηκαν, µε τη µεγαλύτερη αύξηση να πα-ρατηρείται στη Θεσσαλία (33,9%) και στη Θράκη (19,3%). Το συνολικό όµως ισοζύγιο κλι-νών ήταν αρνητικό, λόγω του απόλυτου αριθµού της µείωσης των κλινών της Αθήνας. Σε ό,τι αφορά τον συνολικό αριθµό των θεραπευτηρίων της χώρας, παρουσίαστηκε µείωση από 356 σε 319 (10,4%). Αυτή οφείλεται στη µείωση των ιδιωτικών θεραπευτηρίων κατά 40 (18,9%), ενώ τα συνολικά δηµόσια θεραπευτήρια –αν συνυπολογίσουµε και τα ΝΠΙ∆– αυξήθηκαν κατά 3 (2,1%).

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.5. Εξέλιξη κλινών κατά νοµική µορφή θεραπευτηρίου (1996-2004)

Πηγή: ΕΣΥΕ 2004, ίδιοι υπολογισµοί

2004

0

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000

Κλίνες σε ∆ηµόσια Νοσοκοµεία Κλίνες σε Ιδιωτικά Νοσοκοµεία Κλίνες σε Νοσοκοµεία Ν.Π.Ι.∆.

Γεωγραφικό ∆ιαµέρισµαΝοµική µορφή θεραπευτηρίου

Αριθµός Θεραπευτηρίων Αριθµός Κλινών

1996 2004 1996 2004Σύνολο χώρας 356 319 52.586 51.871ΝΠ∆∆ 140 141 37.016 35.808ΝΠΙ∆ 4 6 284 1.548Ιδιωτικά 212 172 15.286 14.515

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.6. Αριθµός θεραπευτηρίων και κλινών κατά γεωγραφικό διαµέρισµα και νοµική µορφή θεραπευτηρίου (1996-2004)

fylladio.indd 16fylladio.indd 16 18/4/2008 11:33:15 ðì18/4/2008 11:33:15 ðì

Page 17: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 17

Σύµφωνα µε τα στοιχεία του ΟΟΣΑ που εµφανίζονται στο διάγραµµα 1.1.6., η Ελλάδα παρουσίασε το 2002 δείκτη συνολικού αριθµού νοσοκοµειακών κρεβατιών ανά 1.000 κα-τοίκους στα επίπεδα του 4,7, καταλαµβάνοντας τη 12η θέση από τις 22 χώρες στη σχετική κατάταξη.

Γεωγραφικό ∆ιαµέρισµαΝοµική µορφή θεραπευτηρίου

Αριθµός Θεραπευτηρίων Αριθµός Κλινών

1996 2004 1996 2004Περιφέρεια πρωτευούσης 117 105 24.512 22.486ΝΠ∆∆ 42 41 16.110 14.472ΝΠΙ∆ 1 2 118 595Ιδιωτικά 74 62 8.284 7.419Στερεά Ελλάδα & Εύβοια 28 25 2.288 2.173ΝΠ∆∆ 13 13 1.653 1.696

ΝΠΙ∆ 1 1 28 28

Ιδιωτικά 14 11 607 449Πελοπόννησος 35 29 3.380 3.387ΝΠ∆∆ 19 18 2.898 3.078ΝΠΙ∆ 1 1 60 60Ιδιωτικά 15 10 422 249Νησιά Ιονίου 8 7 977 987ΝΠ∆∆ 6 6 814 937ΝΠΙ∆ - 0 - 0Ιδιωτικά 2 1 63 50Ήπειρος 9 7 1.375 1.535ΝΠ∆∆ 5 5 1.237 1.505ΝΠΙ∆ - 0 - 0Ιδιωτικά 4 2 88 30Θεσσαλία 36 38 2.525 3.381ΝΠ∆∆ 4 5 1.000 1.451ΝΠΙ∆ - 0 - 0Ιδιωτικά 32 33 1.525 1.930Μακεδονία 78 67 11.521 12.092ΝΠ∆∆ 28 28 7.990 7.495ΝΠΙ∆ 1 2 78 865Ιδιωτικά 49 37 3.453 3.732Θράκη 9 8 995 1.187ΝΠ∆∆ 4 5 872 1.125ΝΠΙ∆ - 0 - 0Ιδιωτικά 5 3 123 62Νησιά Αιγαίου 14 15 2.066 1.731ΝΠ∆∆ 10 11 1.961 1.636ΝΠΙ∆ - 0 - 0Ιδιωτικά 4 4 105 95Κρήτη 22 18 2.947 2.912ΝΠ∆∆ 9 9 2.331 2.413ΝΠΙ∆ - 0 - 0Ιδιωτικά 13 9 616 499

Πηγή: ΕΣΥΕ 2004

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.6. (συνέχεια)

fylladio.indd 17fylladio.indd 17 18/4/2008 11:33:15 ðì18/4/2008 11:33:15 ðì

Page 18: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200618

Στον πίνακα 1.1.7. φαίνονται τα κρεβάτια οξείας νοσηλείας των νοσοκοµείων στις διάφο-ρες χώρες του ΟΟΣΑ το 1999 και το 2004. Από τον πίνακα αυτό φαίνεται ότι ο αριθµός των νοσοκοµειακών κρεβατιών οξείας νοσηλείας στην Ελλάδα ήταν 3,8 ανά 1.000 κατοίκους το 2004, ελαφρώς πιο κάτω από το µέσο όρο του ΟΟΣΑ ο οποίος ήταν 4,1 κρεβάτια ανά 1.000 κατοίκους. Όπως και στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ, ο αριθµός των νοσοκοµειακών κρεβατιών οξείας νοσηλείας ανά κάτοικο στην Ελλάδα έχει µειωθεί (από 4,9 ανά κάτοικο το 1980 σε 3,8 το 2001).

Το διάγραµµα 1.1.7. παρουσιάζει τη µικρή µείωση του απόλυτου αριθµού νοσοκοµεια-κών κρεβατιών οξείας νοσηλείας µε τον χρόνο στην Ελλάδα. Η µείωση αυτή έχει συµπέσει µε τη µείωση της µέσης διάρκειας νοσηλείας στα νοσοκοµεία και την αύξηση του αριθµού των χειρουργικών πράξεων ηµέρας.

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.6. Νοσοκοµειακές κλίνες ανά 1.000 κατοίκους στις χώρες του ΟΟΣΑ (2002)

Πηγή: ΟΟΣΑ 2006, ίδιοι υπολογισµοί

ΙαπωνίαΓερµανία

ΤσεχίαΑυστρία

ΟυγγαρίαΓαλλία

ΣλοβακίαΒέλγιο

ΛουξεµβούργοΚορέα

ΟλλανδίαΕλλάδα

ΙρλανδίαΙταλία

Ηνωµένο Βασίλειο∆ανία

Αυστραλία

ΝορβηγίαΚαναδάς

ΠορτογαλίαΙσπανία

ΗΠΑΤουρκία

Μεξικό

Ελβετία

0 3 6 9 12 15

14,48,9

8,88,4

7,97,8

7,66,96,8

6,64,9

4,74,44,4

4,24,1

3,9

3,83,7

3,63,5

3,42,6

1,9

3,9

fylladio.indd 18fylladio.indd 18 18/4/2008 11:33:16 ðì18/4/2008 11:33:16 ðì

Page 19: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 19

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.7. Κρεβάτια οξείας νοσηλείας* ανά 1.000 κατοίκους

Πηγή: ΟΟΣΑ 2006

Χώρα 2004 1999

Αυστραλία 3,6 4,8

Αυστρία 6,5 7,8

Βέλγιο 4,8 5,4

Καναδάς 3,0 4,0

Τσεχία 6,4 8,5

∆ανία 3,3 4,1

Φινλανδία 3,0 4,3

Γαλλία 3,8 5,2

Γερµανία 6,4 8,3

Ελλάδα 3,8 ..

Ουγγαρία 5,9 7,1

Ισλανδία .. 4,3

Ιρλανδία 2,9 3,3

Ιταλία 3,7 6,2

Ιαπωνία 8,4 12,3

Χώρα 2004 1999

Ν. Κορέα 5,9 2,7

Λουξεµβούργο 5,7 6,7

Μεξικό 1,0 1,2

Ολλανδία 2,8 3,8

Νέα Ζηλανδία .. ..

Νορβηγία 3,1 3,8

Πολωνία 5,1 6,3

Πορτογαλία 3,0 3,4

Σλοβακία 5,9 ..

Ισπανία 2,8 3,6

Σουηδία 2,2 4,1

Ελβετία 3,8 6,5

Τουρκία 2,4 2,0

Ηνωµένο Βασίλειο 3,6 ..

ΗΠΑ 2,8 3,7

* Ο όρος «οξείας νοσηλείας» αφορά τα κρεβάτια για µη χρόνια περιστατικά, επείγοντα και προγραµµατισµένα.

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.7. Εξέλιξη του αριθµού των κρεβατιών οξείας νοσηλείας µε τον χρόνο στην Ελλάδα

40.000

45.000

50.000

1967

1968

1969

1970

1971

1972

1973

1974

1975

1976

1977

1978

1979

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

42.040

44.445

45.729

46.857

45.965

47.021

44.114

42.519

40.87841.124

41.972

41.606

42.058

41.623

Πηγή: ΟΟΣΑ 2006, ίδιοι υπολογισµοί

fylladio.indd 19fylladio.indd 19 18/4/2008 11:33:17 ðì18/4/2008 11:33:17 ðì

Page 20: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200620

1.1.2. Ανθρώπινο δυναµικό

Στον πίνακα 1.1.8. εµφανίζεται το ανθρώπινο δυναµικό που υπηρετεί στον συνολικό νο-σοκοµειακό τοµέα. Με βάση τα στοιχεία της ΕΣΥΕ φαίνεται ότι στο σύνολο του ελληνικού νοσοκοµειακού τοµέα απασχολούνται το 2004 24.728 ιατροί και 41.760 νοσηλευτές. Σύµ-φωνα µε τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα έχει επιλέξει ένα ιδιότυπο –και δαπανηρό– µίγµα παραγωγικών συντελεστών όσον αφορά την εργασία, αφού κατέχει σταθερά τα τελευταία χρόνια µία από τις πρώτες θέσεις στον αριθµό των ιατρών που στελεχώνουν τις νοσηλευτι-κές µονάδες σε αντίθεση µε τους άλλους επαγγελµατίες υγείας –και κυρίως το νοσηλευτικό προσωπικό– όπου διαπιστώνονται σηµαντικά κενά στη στελέχωση (Σουλιώτης και συν. 2006).

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.8. Θεραπευτήρια και ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό κατά ειδικότητα θεραπευτηρίων (2004)

Ειδικότητα θεραπευτηρίων

Θερ

απευ

τήρι

α (1

)

Κλίν

ες

Ιατρ

οί

Μαί

ες

Νοσ

οκόµ

οι Π

.Ε (2

)

Νοσ

οκόµ

οι Τ

.Ε (3

)

Νοσ

οκόµ

οι ∆

.Ε (4

)

Νοσ

οκόµ

οι Υ

.Ε (5

)

Επισ

κέπτ

ριες

υγε

ίας

Λοιπ

οί

Γενικά 181 35.422 20.195 1.821 441 13.446 15.487 1.980 365 20.195

Μεικτά 11 828 944 161 6 58 300 26 3 944

Αντικαρκινικά 4 1.192 747 28 13 501 395 69 9 747

Αφροδισίων-∆ερµατικά 2 167 143 0 0 39 56 0 5 143

Καρδιολογικά 2 42 2 0 0 0 1 6 0 2

Λοιµωδών 1 100 55 0 0 30 21 0 0 55

Μαιευτικά-Γυναικολογικά 37 1.385 563 501 11 80 329 74 0 563

Νευροψυχιατρικά 51 9.902 909 9 17 751 2.027 453 61 909

Ορθοπεδικά 4 488 14 0 0 16 48 54 1 14

Οφθαλµολογικά 4 76 39 0 2 17 34 5 0 39

Παθολογικά 10 524 88 1 2 40 105 24 0 88

Παιδιατρικά 6 1.462 883 5 23 700 373 332 22 883

Φυµατιολογικά 1 51 19 0 1 16 25 9 2 19

Χειρουργικά 3 180 115 0 21 200 19 67 0 115

Ωτορινολαρυγγολογικά 2 52 12 0 3 0 11 2 0 12

Σύνολο 319 51.871 24.728 2.526 540 15.894 19.231 3.101 468 24.728

(1) ∆εν περιλαµβάνονται τα στρατιωτικά θεραπευτήρια και οι κλίνες τους. (2) Πανεπιστηµιακής εκπαίδευσης. (3) Τεχνολογικής εκπαίδευσης. (4) ∆ευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. (5) Υποχρεωτικής εκπαίδευσης.

Πηγή: ΕΣΥΕ 2004

fylladio.indd 20fylladio.indd 20 18/4/2008 11:33:17 ðì18/4/2008 11:33:17 ðì

Page 21: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 21

Σηµαντικές είναι οι διαφορές µεταξύ του δηµόσιου και του ιδιωτικού νοσοκοµειακού το-µέα στους αριθµούς των απασχολούµενων ιατρών και νοσηλευτών. Το 1998, στα δηµόσια νοσοκοµεία υπήρχαν 56,7 ιατροί ανά 100 κρεβάτια, έναντι µόλις 26,8 στα ιδιωτικά νοσοκο-µεία.* Για το νοσηλευτικό προσωπικό οι αναλογίες ήταν 100 νοσηλευτές ανά 100 κρεβάτια στα δηµόσια νοσοκοµεία και 37,5 ανά 100 κρεβάτια στα ιδιωτικά νοσοκοµεία (Σουλιώτης 2000).

Στο διάγραµµα 1.1.8. εµφανίζεται η αναλογία νοσηλευτών προς τα κρεβάτια οξείας νο-σηλείας των θεραπευτηρίων στα οποία εργάζονται στις διάφορες χώρες του ΟΟΣΑ. Με βάση τα στοιχεία του ΟΟΣΑ µε αναλογία 1,01 η Ελλάδα εµφανίζεται να έχει µια µέση θέση (10η από τις 20 χώρες) ως προς τη σχέση νοσηλευτικού προσωπικού και κρεβατιών.

Τουρκία

0 0,5 1 1,5 2 2,5

ΤσεχίαΓαλλία

ΣλοβακίαΛουξεµβούργο

ΑυστρίαΓερµανία

ΟυγγαρίαΒέλγιο

ΠορτογαλίαΕλλάδα

ΙταλίαΕλβετία

ΗΠΑΙρλανδία

ΑυστραλίαΝορβηγία

ΙσπανίαΗνωµένο Βασίλειο

Μεξικό

0,380,50,52

0,560,71

0,750,76

0,820,85

0,881,01

1,171,24

1,361,51,5

1,571,62

1,72,1

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.8. Αναλογία νοσηλευτών / κλινών οξείας νησηλίας στις χώρες του ΟΟΣΑ (2002)

Πηγή: ΟΟΣΑ 2006, ίδιοι υπολογισµοί

* Η υστέρηση του ιδιωτικού τοµέα όσον αφορά τη στελέχωση των µονάδων υγείας µε ιατρούς πολλές φορές είναι πλασµατική και αποδίδεται στην ευρέως διαδεδοµένη πρακτική, ιδιαίτερα στις χειρουργικές ειδικότητες, της σύναψης ανεξάρτητων συνεργασιών µε µεγάλο αριθµό ιατρών, που όµως δεν εντάσσονται στο δυναµικό των µονάδων αυτών.

fylladio.indd 21fylladio.indd 21 18/4/2008 11:33:18 ðì18/4/2008 11:33:18 ðì

Page 22: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200622

1.1.3. Χρήση

Στο διάγραµµα 1.1.9. παρουσιάζονται οι συνολικές ηµέρες νοσηλείας για οξέα περιστατικά ανά κάτοικο στις διάφορες χώρες του ΟΟΣΑ. Από το διάγραµµα φαίνεται ότι η Ελλάδα έχει 1 ηµέρα νοσηλείας ανά κάτοικο έναντι 1,2 του µέσου όρου του ΟΟΣΑ.

Ιαπωνία

0 0,5 1 1,5 2 2,5 3,0

ΓερµανίαΑυστρία

ΣλοβακίαΟυγγαρία

ΤσεχίαΛουξεµβούργο

ΠολωνίαΙταλία

ΕλβετίαΓαλλία

Ηνωµένο ΒασίλειοΑυστραλία

Καναδάς∆ανία

ΦινλανδίαΕλλάδα

ΝορβηγίαΙρλανδία

ΟλλανδίαΠορτογαλία

ΙσπανίαΗΠΑ

ΜεξικόΤουρκία

Νέα Ζηλανδία

2,82,1

1,91,9

1,81,7

1,51,4

1,31,3

1,21,1

1,01,01,01,01,01,0

0,70,40,4

0,3

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.9. Αριθµός ηµερών νοσηλείας για οξέα περιστατικά ανά κάτοικο στις χώρες του ΟΟΣΑ (1998)

Πηγή: ΟΟΣΑ 2006, ίδιοι υπολογισµοί

Στο διάγραµµα 1.1.10. εµφανίζεται το ποσοστό κάλυψης των κλινών οξέων περιστατι-κών στις διάφορες χώρες του ΟΟΣΑ, από όπου φαίνεται ότι η κάλυψη των κλινών στη χώρα µας (70%) είναι σχετικά χαµηλή (17η από 25 χώρες).

0,90,9

0,90,9

fylladio.indd 22fylladio.indd 22 18/4/2008 11:33:19 ðì18/4/2008 11:33:19 ðì

Page 23: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 23

Τα ποσοστά κάλυψης του συνόλου των κλινών στον δηµόσιο τοµέα για το έτος 2000 ήταν 75% για τα µεγάλα νοσοκοµεία, 69% για τα µεσαία και 55% για τα µικρότερα. Το αντί-στοιχο ποσοστό για τα ιδιωτικά νοσοκοµεία ήταν µόνο 47% (Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας 2001).

Στο διάγραµµα 1.1.11. φαίνεται ότι η µέση διάρκεια νοσηλείας (Μ∆Ν) στη χώρα µας το έτος 2000 ήταν 8,4, δηλαδή σχετικά χαµηλή (18η από τις 26 χώρες στη σχετική κατά-ταξη).

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.10. Ποσοστό κάλυψης των κλινών οξέων περιστατικών (2002)

ΚαναδάςΙρλανδία

Ελβετία∆ανία

ΓερµανίαΙαπωνία

Ηνωµένο Βασίλειο Βέλγιο

ΣλοβακίαΑυστρία

ΟυγγαρίαΓαλλία

ΙσπανίαΠορτογαλία

ΙταλίαΟλλανδία

ΕλλάδαΑυστραλία

ΠολωνίαΤσεχία

ΛουξεµβούργοΚορέα

ΗΠΑΜεξικό

Τουρκία

0 20 40 60 80 100

87,184,5

83,783,082,3

81,681,5

79,978,2

77,076,8

76,176,175,5

73,3

58,057,1

70,170,0

69,369,0

68,368,3

66,962,6

Πηγή: ΟΟΣΑ 2006, ίδιοι υπολογισµοί

fylladio.indd 23fylladio.indd 23 18/4/2008 11:33:19 ðì18/4/2008 11:33:19 ðì

Page 24: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200624

Στον δηµόσιο τοµέα, η Μ∆Ν για το 2000 ήταν 6 ηµέρες για τα µεγάλα νοσοκοµεία, 5 ηµέρες για τα µεσαία και 4,8 για τα µικρότερα. Ο αντίστοιχος αριθµός για το σύνολο των ιδιωτικών νοσοκοµείων ήταν 8,05 ηµέρες, παρόλο που τα περιστατικά που νοσηλεύονται σε αυτά θεωρούνται συγκριτικά ελαφρότερα (Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας 2001). Παρόλα αυτά, η Μ∆Ν των διακεκριµένων νοσοκοµείων του ιδιωτικού τοµέα βρέθηκε µικρότερη της αντίστοιχης των δηµοσίων νοσοκοµείων, όπως αναλύεται στο κεφάλαιο 1.3.3.

Το διάγραµµα 1.1.12. παρουσιάζει τον αριθµό των χειρουργικών πράξεων που έγιναν σε νοσηλευόµενους ασθενείς ανά 1.000 κατοίκους στις διάφορες χώρες του ΟΟΣΑ. Από τα στοιχεία του ΟΟΣΑ προκύπτει ότι, µε αριθµό χειρουργικών πράξεων 43,2, η Ελλάδα είναι σχετικά χαµηλά στη σχετική κατάταξη (17η από 22 χώρες).

ΙαπωνίαΑυστραλία

ΚορέαΓαλλία

ΟλλανδίαΕλβετία

ΓερµανίαΤσεχία

ΣλοβακίαΦινλανδία

ΠορτογαλίαΙσπανία

ΠολωνίαΝορβηγίαΟυγγαρία

ΑυστρίαΗνωµένο Βασίλειο

ΕλλάδαΝέα Ζηλανδία

ΙταλίαΙρλανδία

ΗΠΑΣουηδία

∆ανίαΤουρκία

Μεξικό

39,116,0

14,013,2

12,912,8

11,411,4

10,410,3

9,29,08,98,98,9

8,68,48,4

8,07,7

7,46,8

6,46,0

5,94,2

0 5 10 15 20 25 30 35 40

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.11. Μέση διάρκεια νοσηλείας στις χώρες του ΟΟΣΑ (2000)

Πηγή: ΟΟΣΑ 2006, ίδιοι υπολογισµοί

fylladio.indd 24fylladio.indd 24 18/4/2008 11:33:20 ðì18/4/2008 11:33:20 ðì

Page 25: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 25

Ο πίνακας 1.1.9. που ακολουθεί παρουσιάζει το µέγεθος της νοσηλευτικής κίνησης στα διάφορα θεραπευτήρια της χώρας για την περίοδο 1995-1998, για την οποία υπάρχουν δι-αθέσιµα στοιχεία από την ΕΣΥΕ. Από τα αποτελέσµατα προκύπτει µια διαχρονική αύξηση τόσο στον αριθµό των εξερχόµενων ασθενών, όσο και στις συνολικές ηµέρες νοσηλείας κατά την εξεταζόµενη 4ετία, ενώ η µέση ετήσια πληρότητα εµφανίζεται επίσης ελαφρώς ανοδική και διαµορφώνεται στο 70% για το 1998.

0 50 100 150 200

ΟυγγαρίαΑυστρία

Λουξεµβούργο∆ανία

ΗΠΑΓερµανία

Ηνωµένο ΒασίλειοΒέλγιοΤσεχία

ΦινλανδίαΙταλία

ΙσπανίαΣουηδία

ΑυστραλίαΠορτογαλία

ΚαναδάςΕλλάδα

ΟλλανδίαΙρλανδία

Νέα ΖηλανδίαΤουρκία

Μεξικό

158,0130,2129,6

97,082,4

79,165,2

63,160,2

59,056,0

53,052,6

50,048,9

44,543,2

37,732,0

30,724,3

19,0

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.12. Αριθµός χειρουργικών πράξεων νοσηλευοµένων ασθενών ανά 1.000 κατοίκους (2000)

Πηγή: ΟΟΣΑ 2006, ίδιοι υπολογισµοί

Χρονολογία Αριθµός θεραπευτηρίων

Αριθµός κλινών

Ηµέρες νοσηλείας

Εξελθόντες ασθενείς

Κάλυψηστις 100 κλίνες

1995 358 52.227 12.651.519 1.497.159 66%

1996 356 52.586 12.898.768 1.508.506 67%

1997 350 52.474 13.455.322 1.552.940 70%

1998 341 52.495 13.479.738 1.620.768 70%

Πηγή: ΕΣΥΕ (2001)

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.9. Νοσηλευτική κίνηση θεραπευτηρίων κατά χρονολογία (1995-1998)

fylladio.indd 25fylladio.indd 25 18/4/2008 11:33:20 ðì18/4/2008 11:33:20 ðì

Page 26: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200626

Τα στοιχεία βέβαια της νοσηλευτικής κίνησης των θεραπευτηρίων δεν µπορούν από µόνα τους να παρουσιάσουν την αποδοτικότητα των νοσηλευτικών ιδρυµάτων, δηλαδή τη σχέση µεταξύ των εισροών (οικονοµικών πόρων, ανθρώπινου δυναµικού, κτιριακών εγκα-ταστάσεων, υλικού εξοπλισµού κ.ά.) και των εκροών τους (π.χ. νοσηλευθέντων ασθενών, εργαστηριακών εξετάσεων, χειρουργικών πράξεων κ.λπ.). Οι µετρήσεις της αποδοτικότη-τας των νοσοκοµείων µε κατάλληλες µεθόδους έχουν αναδειχθεί παγκοσµίως σε βασική προτεραιότητα των ερευνητών υπηρεσιών υγείας και τα αποτελέσµατά τους αποτελούν πολύτιµα επικουρικά εργαλεία στον µηχανισµό λήψης αποφάσεων. Στην Ελλάδα τέτοιες µετρήσεις είναι, ακόµη, περιορισµένες και αποσπασµατικές, παρά τις πολύ έντονες ενδεί-ξεις για µεγάλο έλλειµµα αποδοτικότητας, που οδηγεί σε σηµαντική απώλεια πόρων και υστέρηση των αποτελεσµάτων στην υγεία του πληθυσµού από τα επιθυµητά επίπεδα (Οι-κονόµου και συν. 2007).

Όπως φαίνεται στον πίνακα 1.1.10., στα γενικά θεραπευτήρια πραγµατοποιήθηκε το 1998 το 60,2% των συνολικών ηµερών νοσηλείας.

Ειδικότητα θεραπευτηρίων Αριθµός θεραπευτηρίων

Αριθµός κλινών Ηµέρες νοσηλείας Εξελθόντες

ασθενείςΚάλυψη στις

100 κλίνες

Σύνολο 341 52.495 13.479.738 1.620.768 70%

Γενικά 176 32.349 8.109.019 1.322.968 69%

Μεικτά 23 1.495 274.040 39.056 50%

Αντικαρκινικά 4 1.334 410.072 37.144 84%

Αφροδισίων 2 213 31.816 3.696 41%

Καρδιολογικά 2 38 18.544 728 100%

Λοιµωδών 1 100 14.728 3.365 40%

Μαιευτικά 44 1.941 276.744 62.272 39%

Νευροψυχιατρικά 47 10.607 3.266.071 24.179 85%

Ορθοπεδικά 7 1.034 365.424 20.816 97%

Οφθαλµολογικά 6 152 9.688 4.104 17%

Παθολογικά 8 402 111.704 2.088 76%

Παιδιατρικά 6 1.672 308.776 65.800 51%

Φυµατιολογικά 2 765 213.568 23.608 76%

Χειρουργικά 7 300 59.912 7.936 55%

Ωτορινολαρυγγολογικά 6 93 9.632 3.008 28%

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.10. Νοσηλευτική κίνηση θεραπευτηρίων κατά ειδικότητα (1998)

Πηγή: ΕΣΥΕ 2001

Στον πίνακα 1.1.11. παρουσιάζεται η νοσηλευτική κίνηση των θεραπευτηρίων κατά γεω-γραφικό διαµέρισµα το 1998.

fylladio.indd 26fylladio.indd 26 18/4/2008 11:33:21 ðì18/4/2008 11:33:21 ðì

Page 27: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 27

Τα στοιχεία του παραπάνω πίνακα απεικονίζονται στα επόµενα διαγράµµατα. Η πληρό-τητα των θεραπευτηρίων ανά γεωγραφικό διαµέρισµα εµφανίζεται στο διάγραµµα 1.1.13., από όπου προκύπτει ότι ήταν χαµηλή στη Στερεά Ελλάδα και την Εύβοια (47%) και στην Πελοπόννησο (59%) και υψηλή στα νησιά του Ιονίου (100%) και του Αιγαίου (95%). Πρέπει ωστόσο να υπογραµµισθεί ότι η πληρότητα είναι ένας δείκτης που σχετίζεται σε µεγάλο βαθµό και µε την επάρκεια των νοσοκοµειακών δοµών να διαχειριστούν τα περιστατικά που θα προκύψουν. Εκτός από αυτό, η ερµηνεία των παραπάνω αποτελεσµάτων συνδέεται και µε τα προβλήµατα µετακίνησης των ασθενών της νησιωτικής χώρας σε αντιδιαστολή µε τη γειτνίαση των περιοχών µε χαµηλή κάλυψη µε την περιφέρεια της πρωτεύουσας.

Γεωγραφικό διαµέρισµα Αριθµός θεραπευτηρίων

Αριθµός κλινών Ηµέρες νοσηλείας Εξελθόντες

ασθενείςΚάλυψη στις

100 κλίνεςΣύνολο χώρας 341 52.495 13.479.738 1.620.768 70%

Περιφέρεια Πρωτευούσης 112 24.073 6.162.318 637.114 70%

Λοιπή Στερεά Ελλάδα & Εύβοια 27 2.275 392.526 68.594 47%

Πελοπόννησος 34 3.505 749.467 138.894 59%

Νησιά Ιονίου 8 949 350.083 24.773 100%

Ήπειρος 8 1.427 376.784 63.912 72%

Θεσσαλία 36 2.679 701.817 78.387 72%

Μακεδονία 75 1.642 3.033.975 402.791 71%

Θράκη 7 978 243.853 48.082 68%

Νησιά Αιγαίου 14 1.988 692.922 48.506 95%

Κρήτη 20 2.979 765.993 109.715 70%

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.11. Νοσηλευτική κίνηση θεραπευτηρίων κατά γεωγραφικό διαµέρισµα (1998)

Πηγή: ΕΣΥΕ 2001

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.13. Εκατοστιαία κάλυψη κλινών (1998)

Πηγή: ΕΣΥΕ 2001, ίδιοι υπολογισµοί

Σύνολο χώραςΚρήτη

Νήσοι ΑιγαίουΘράκη

ΜακεδονίαΘεσσαλία

ΉπειροςΙόνιοι Νήσοι

ΠελοπόννησοςΛοιπή Στερεά Ελλάδα & Εύβοια

Περιφέρεια Πρωτευούσης

0 20 40 60 80 100

7070

95

717272

10059

4770

68

fylladio.indd 27fylladio.indd 27 18/4/2008 11:33:22 ðì18/4/2008 11:33:22 ðì

Page 28: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200628

Στο διάγραµµα 1.1.14. εµφανίζεται η κατανοµή των ασθενών που νοσηλεύθηκαν το 1998 ανά γεωγραφική περιφέρεια.

Κρήτη 7%

Περιφέρεια Πρωτευούσης 38%

Λοιπή Στερεά Ελλάδακαι Εύβοια 4%

Πελοπόννησος 9%Ιόνιοι Νήσοι 2%Ήπειρος 4%

Θεσσαλία 5%

Μακεδονία 25%

Θράκη 3%

Νήσοι Αιγαίου 3%

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.14. Κατανοµή νοσηλευθέντων ασθενών ανά γεωγραφική περιφέρεια (1998)

Πηγή: ΕΣΥΕ 2001, ίδιοι υπολογισµοί

Στο διάγραµµα 1.1.15. εµφανίζεται η κατανοµή των συνολικών ηµερών νοσηλείας του 1998, ανά τη γεωγραφική περιφέρεια στην οποία πραγµατοποιήθηκαν.

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.15. Κατανοµή συνολικών ηµερών νοσηλείας κατά γεωγραφικό διαµέρισµα (1998)

Κρήτη 6%

Περιφέρεια Πρωτευούσης 47%

Λοιπή Στερεά Ελλάδακαι Εύβοια 3%Πελοπόννησος 6%

Ιόνιοι Νήσοι 3%Ήπειρος 3%

Θεσσαλία 1%

Μακεδονία 24%

Θράκη 2%

Νήσοι Αιγαίου 5%

Πηγή: ΕΣΥΕ 2001, ίδιοι υπολογισµοί

fylladio.indd 28fylladio.indd 28 18/4/2008 11:33:22 ðì18/4/2008 11:33:22 ðì

Page 29: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 29

∆ηµόσιανοσοκοµεία 81,0%

Ιδιωτικές κλινικές 18,5%

Από τα παραπάνω διαγράµµατα προκύπτει ότι στα νοσοκοµεία της πρωτεύουσας πραγ-µατοποιήθηκε το 1998 το 38% των συνολικών νοσηλειών της χώρας και καταγράφηκε το 47% των συνολικών ηµερών νοσηλείας. Η σύγκριση των δύο παραπάνω διαγραµµάτων µε το διάγραµµα 1.1.2. οδηγεί στο συµπέρασµα ότι η κατανοµή των νοσηλευθέντων ασθενών και των συνολικών ηµερών νοσηλείας συµβαδίζει σε µεγάλο βαθµό µε την κατανοµή των κλινών ανά γεωγραφική περιφέρεια. Ο πίνακας 1.1.12. παρουσιάζει τον αριθµό εξελθόντων ασθενών κατά γεωγραφικό διαµέρισµα και νοµική µορφή θεραπευτηρίου το 1998.

Πηγή: ΕΣΥΕ 2001

Γεωγραφικό διαµέρισµα ∆ηµόσια νοσοκοµεία

Ιδιωτικές κλινικές ΝΠΙ∆ Σύνολο Μερίδιο ιδιωτικών

κλινικώνΣύνολο χώρας 1.313.457 299.866 7.445 1.620.768 18,5%Περιφέρεια Πρωτευούσης 461.192 169.106 6.816 637.114 26,5%Στερεά Ελλάδα & Εύβοια 56.192 11.786 616 68.594 17,2%Πελοπόννησος 131.118 7.768 8 138.894 5,6%Νησιά Ιονίου 22.949 1.824 - 24.773 7,4%Ήπειρος 63.072 840 - 63.912 1,3%Θεσσαλία 64.912 13.475 - 78.387 17,2%Μακεδονία 324.710 78.076 5 402.791 19,4%Θράκη 47.090 992 - 48.082 2,1%Νησιά Αιγαίου 46.058 2.448 - 48.506 5,0%Κρήτη 96.164 13.551 - 109.715 12,4%

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.12. Εξελθόντες κατά γεωγραφικό διαµέρισµα και νοµική µορφή θεραπευτηρίου (1998)

Από τα στοιχεία του πίνακα προκύπτει ότι από τα δηµόσια θεραπευτήρια δόθηκαν άνω του 81% του συνολικού αριθµού εξιτηρίων (διάγραµµα 1.1.16.).

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.16. Εξελθόντες κατά νοµική µορφή θεραπευτηρίου (1998)

Πηγή: ΕΣΥΕ 2001, ίδιοι υπολογισµοί

ΝΠΙ∆ 0,5%

fylladio.indd 29fylladio.indd 29 18/4/2008 11:33:23 ðì18/4/2008 11:33:23 ðì

Page 30: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200630

Αυτό που έχει ενδιαφέρον να επισηµανθεί αφορά στις διαπεριφερειακές ροές των ασθε-νών της χώρας όπως αυτές αποτυπώνονται στο διάγραµµα 1.1.17. Σύµφωνα µε τα διαθέ-σιµα στοιχεία, υγειονοµικά αυτοδύναµες περιφέρειες παραµένουν σταθερά τα τελευταία χρόνια οι περιφέρειες της πρωτεύουσας, της Μακεδονίας και της Ηπείρου, ενώ αντίθετα οι περισσότερες ροές ασθενών προέρχονται από τις περιφέρειες της Λοιπής Στερεάς Ελ-λάδας, της Πελοποννήσου και των Νήσων Αιγαίου οι οποίες εξαρτώνται σε µεγάλο βαθµό από υπηρεσίες άλλων περιφερειών.

700.000

600.000

500.000

400.000

300.000

200.000

100.000

0

Πελο

πόνν

ησος

Περι

φέρε

ια

Πρω

τευο

ύσης

Στερ

εά Ε

λλάδ

ακα

ι Εύβ

οια

Ιόνι

οι Ν

ήσοι

Ήπε

ιρος

Θεσ

σαλί

α

Μακ

εδον

ία

Θρά

κη

Νήσο

ι Αιγ

αίου

Κρήτ

η

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.17. ∆ιαπεριφερειακές ροές ασθενών (2004)

449.564

152.299 157.153

31.389

55.45095.283

373.692

53.681 65.291

110.579

637.114

68.594

138.894

24.77363.912

78.387

402.791

48.082 48.506

109.715

Εξελθόντες ασθενείςκατά τόπο διαµονής

Εξελθόντες ασθενείςκατά τόπο θεραπευτηρίου

Πηγή: ΕΣΥΕ 2004, ίδιοι υπολογισµοί

Στοιχεία χρήσης νοσοκοµειακών υπηρεσιών για το σύνολο της χώρας προκύπτουν από την έρευνα “Hellas Health I” που πραγµατοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής και το Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας σε δείγµα 1.005 ενηλίκων

fylladio.indd 30fylladio.indd 30 18/4/2008 11:33:23 ðì18/4/2008 11:33:23 ðì

Page 31: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 31

προερχόµενων από το σύνολο της χώρας, µε προσωπικές συνεντεύξεις µε χρήση δοµηµέ-νου ερωτηµατολογίου (ΙΚΠΙ 2006). Όπως φαίνεται στο διάγραµµα 1.1.18., το 11,5% των ελ-λήνων έχει διανυκτερεύσει σε νοσοκοµείο το περασµένο έτος.

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.18. ∆ιανυκτέρευση σε νοσοκοµείο στο έτος

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

Ποτέ 87,5%

Περισσότερο απόµία φορά 3,0%

∆.Α. 1% Μία φορά 8,5%

Όπως απεικονίζεται στο διάγραµµα 1.1.19., η διανυκτέρευση σε νοσοκοµείο ήταν πιο συχνή στις γυναίκες (12,3%), τα άτοµα άνω των 65 ετών (18,8%), τους κατοίκους αγροτικών περιοχών (12,2%) και τους παντρεµένους (13%).

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.19. ∆ιανυκτέρευση νοσοκοµείου στο έτος και δηµογραφικά στοιχεία

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

Άνδρες

Γυναίκες

18-24 ετών

25-34 ετών

35-44 ετών

45-54 ετών

55-64 ετών

65+ ετών

Αστικά

Αγροτικά

0 5 10 15 20

10,6

12,3

7,8

7,0

8,3

9,3

14,7

18,8

11,2

12,2

0 5 10 15 20

Παντρεµένοι

Άγαµοι

Ελεύθ. επαγγελµατίες

Μισθωτοί

Άνεργοι

Νοικοκυρές

Φοιτητές

Συνταξιούχοι

Ανώτερη τάξηΜεσαία προς

ανώτερη τάξη

Κατώτερη τάξη

Μεσαία προς κατώτερη τάξη

13,0

8,2

7,1

9,0

11,4

10,7

10,4

18,9

7,0

9,9

12,8

10,9

fylladio.indd 31fylladio.indd 31 18/4/2008 11:33:24 ðì18/4/2008 11:33:24 ðì

Page 32: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200632

Από το διάγραµµα 1.1.20. φαίνεται ότι το 81,7% των τελευταίων διανυκτερεύσεων πραγ-µατοποιήθηκαν σε δηµόσια νοσοκοµεία και το 12,2% σε ιδιωτικά, στοιχεία που συµπίπτουν απόλυτα µε τα στοιχεία της ΕΣΥΕ (διάγραµµα 1.1.16.).

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

∆ηµόσιο 81,7%

Ιδιωτικό 12,2%∆.Α. 6,1%

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.1.20. Τύπος νοσοκοµείου διανυκτέρευσης

Η µεγαλύτερη συχνότητα διανυκτέρευσης σε δηµόσια νοσοκοµεία παρατηρήθηκε στους άντρες (84,3%) και στους νέους 18-24 ετών (100%), ενώ σε ιδιωτικά στα άτοµα 35-44 ετών (20%) και στις γυναίκες (12,5%) (πίνακας 1.1.13.).

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

Τύπος νοσοκοµείου ΣύνολοΦύλο Ηλικία

Άνδρες Γυναίκες 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

∆ηµόσιο 81,7% 84,3% 79,7% 100,0% 76,9% 73,3% 78,6% 86,4% 81,0%Ιδιωτικό 12,2% 11,8% 12,5% - 15,4% 20,0% 14,3% - 16,7%∆Α 6,1% 3,9% 7,8% - 7,7% 6,7% 7,1% 13,6% 2,4%

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.13. Τύπος διανυκτέρευσης ανά φύλο και ηλικία

Από τον πίνακα 1.1.14. προκύπτει ότι η µεγαλύτερη συχνότητα διανυκτέρευσης σε ιδιω-τικά νοσοκοµεία είναι ανάµεσα στους κατοίκους των αγροτικών περιοχών (22,6%).

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.14. Τύπος νοσοκοµείου διανυκτέρευσης ανά αστικότητα και οικογενειακή κατάσταση

Τύπος νοσοκοµείου ΣύνολοΑστικότητα Οικογενειακή κατάσταση

Αστικά Αγροτικά Παντρεµένοι Άγαµοι Άλλο

∆ηµόσιο 81,7% 88,1% 64,5% 82,1% 85,0% 72,7%Ιδιωτικό 12,2% 8,3% 22,6% 10,7% 10,0% 27,3%∆Α 6,1% 3,6% 12,9% 7,1% 5,0% -

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

fylladio.indd 32fylladio.indd 32 18/4/2008 11:33:25 ðì18/4/2008 11:33:25 ðì

Page 33: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 33

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η κατανοµή του τύπου του νοσοκοµείου διανυκτέρευσης ανά κοινωνική τάξη (πίνακας 1.1.15.), από όπου φαίνεται ότι η ανώτερη τάξη διανυκτερεύει µε την ίδια συχνότητα σε νοσοκοµεία του δηµοσίου και του ιδιωτικού τοµέα.

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

Τύπος νοσοκοµείου ΣύνολοΚοινωνική τάξη

Ανώτερη Μεσαία προς ανώτερη Μεσαία προς κατώτερη Κατώτερη

∆ηµόσιο 81,7% 50,0% 81,8% 88,1% 75,6%

Ιδιωτικό 12,2% 50,0% 18,2% 6,8% 14,6%

∆Α 6,1% - - 5,1% 9,8%

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.15. Τύπος νοσοκοµείου διανυκτέρευσης ανά κοινωνική τάξη

1.2. ∆ηµόσιος νοσοκοµειακός τοµέας

Τα νοσοκοµεία του ΕΣΥ παρέχουν πλήρεις νοσοκοµειακές υπηρεσίες, αλλά και ένα µεγάλο µέρος των πρωτοβάθµιων υπηρεσιών σε όλους τους έλληνες πολίτες και σε πολλούς αλλο-δαπούς. Τα νοσοκοµεία του ΕΣΥ, ενώ προσφέρουν υψηλής επιστηµονικής στάθµης περί-θαλψη, υποχρηµατοδοτούνται, υποστελεχώνονται, κακοδιοικούνται και παρέχουν χαµη-λής ποιότητας ξενοδοχειακές υπηρεσίες, µε αποτέλεσµα να µην ικανοποιούνται επαρκώς οι χρήστες των υπηρεσιών τους, οι οποίοι καταφεύγουν τελικά σε ιδιωτικές κλινικές επιβα-ρύνοντας τα ατοµικά και οικογενειακά εισοδήµατα (Οικονόµου και συν. 2007).

Στην έκθεση του ΟΟΣΑ για την Ελληνική Οικονοµία (Ιούνιος 1998) επισηµαίνονται τα πα-ρακάτω προβλήµατα του δηµόσιου νοσοκοµειακού τοµέα:

• Η έλλειψη ευελιξίας στους προϋπολογισµούς των νοσοκοµείων.• Η έλλειψη κινήτρων απόδοσης για τους ιατρούς και το λοιπό υγειονοµικό προσωπικό.• Η ελαχιστοποίηση του περιθωρίου άσκησης διοίκησης και εξοικονόµησης προσωπι-

κού, αφού τα πάντα καθορίζονται από το υπουργείο.• Η απώλεια πόρων εξαιτίας του χαµηλού ποσοστού κάλυψης στην επαρχία συγκριτικά

µε τις µακρές λίστες αναµονής στο κέντρο.• Η µη χρησιµοποίηση της αγοραστικής µονοψωνιακής δύναµης των νοσοκοµείων του

ΕΣΥ (π.χ. στις διαδικασίες προµηθειών).• Η ύπαρξη αντιδεοντολογικών συµπεριφορών από την πλευρά των ιατρών.• Η συνολική αναποτελεσµατικότητα, όπως αναδεικνύεται και από τη χαµηλή ικανοποί-

ηση των ασθενών (Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας 2001).

fylladio.indd 33fylladio.indd 33 18/4/2008 11:33:26 ðì18/4/2008 11:33:26 ðì

Page 34: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200634

1.2.1. Υποδοµές

Σύµφωνα µε τα στοιχεία του υπουργείου Υγείας του 2003, στα νοσοκοµεία του ΕΣΥ περι-λαµβάνονταν 123 γενικά και ειδικευµένα νοσοκοµεία µε 36.621 κρεβάτια και 9 ψυχιατρικά νοσοκοµεία µε 3.500 κρεβάτια (πίνακας 1.2.1.).

Περιφερειακό Σύστηµα Υγείας Πληθυσµός που καλύπτει Νοσοκοµεία ΚλίνεςΑ΄ Αττικής 1.062.945 17 6.857

Β΄ Αττικής 1.509.417 9 5.170

Γ΄ Αττικής 1.189.448 7 3.221

Α΄ Κεντ. Μακεδονίας 786.963 9 3.435

Β΄ Κεντ. Μακεδονίας 1.074.954 10 2.973

Ανατ. Μακεδονίας-Θράκης 610.254 6 2.021

∆υτ. Μακεδονίας 302.750 5 745

Ηπείρου 352.420 5 1.706

Θεσσαλίας 754.393 5 1.903

Ιονίων Νήσων 214.274 5 502

∆υτικής Ελλάδας 739.118 11 2.160

Κεντρικής Ελλάδας 607.855 8 1.040

Πελοποννήσου 632.955 8 1.280

Βορείου Αιγαίου 204.158 5 570

Α΄ Νοτίου Αιγαίου 111.181 2 242

Β΄ Νοτίου Αιγαίου 190.564 3 456

Κρήτης 601.159 8 2.340

Σύνολο 10.944.808 123 36.621

Πηγή: Υπουργείο Υγείας 2003

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.2.1. Νοσοκοµεία ανά ΠεΣΥ (2002)

∆ηµόσια νοσοκοµεία εκτός του Εθνικού Συστήµατος Υγείας είναι τα 13 Στρατιωτικά Νο-σοκοµεία, 5 νοσοκοµεία του ΙΚΑ και 2 µικρά νοσοκοµεία εκπαίδευσης υπό τη δικαιοδοσία του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών, µε συνολική δυναµικότητα 4.000 κρεβάτια.* Επιπλέον, και άλλοι ασφαλιστικοί οργανισµοί και οργανισµοί του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα, όπως η ∆ΕΠ, ο ΟΤΕ, ο ΟΣΕ, το ΤΥΠΕΤ, έχουν δηµιουργήσει και λειτουργούν οργανωµένες µονάδες ανοιχτής και κλειστής περίθαλψης, σε µια προσπάθεια καθετοποίη-σης των υπηρεσιών ασφάλισης και προσφοράς υπηρεσιών υγείας.

Σύµφωνα µε τα στοιχεία του υπουργείου Υγείας, τα περισσότερα από τα νοσοκοµεία του ΕΣΥ είχαν το 2003 δυναµικότητα 100-200 κρεβάτια και παρείχαν δευτεροβάθµια φροντίδα υγείας, ενώ 32 από αυτά είχαν δυναµικότητα πάνω από 400 κρεβάτια παρέχοντας τριτο-βάθµια και εξειδικευµένη φροντίδα υγείας.

* Τα στοιχεία που δίνει η ΕΣΥΕ για το 2004 είναι διαφορετικά αφού εµφανίζονται 141 δηµόσια νοσοκοµεία (ΝΠ∆∆) µε µόνο 35.808 κρεβάτια (πίνακας 1.1.1.).

fylladio.indd 34fylladio.indd 34 18/4/2008 11:33:27 ðì18/4/2008 11:33:27 ðì

Page 35: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 35

Σχετικά µε την κατανοµή των κλινών των νοσοκοµείων των υγειονοµικών περιφερειών του ΕΣΥ ανάλογα µε τον πληθυσµό που καλύπτουν, και µε βάση τα στοιχεία του ίδιου πί-νακα, προκύπτει ότι τις περισσότερες κλίνες ανά 1.000 κατοίκους είχε η Ήπειρος µε 4,84 και ακολουθούσε η Α΄ Κεντρική περιφέρεια Μακεδονίας µε 4,36 και η περιφέρεια Πρω-τευούσης µε 4,05, ενώ τις λιγότερες είχε η περιφέρεια Κεντρικής Ελλάδας µε 1,7 κλίνες ανά 1.000 κατοίκους και η Πελοπόννησος µε 2,02 (διάγραµµα 1.2.1.). Σε ό,τι αφορά την κατα-νοµή των νοσοκοµείων, υπάρχει δυσαρέσκεια για την έλλειψη µεγάλων νοσοκοµείων και νοσοκοµείων που καλύπτουν όλες τις ειδικότητες σε συγκεκριµένες περιοχές της χώρας (Tountas et al. 2005).

Συνολικά

0 1 2 3 4 5 6 7 8

17. Κρήτη16. Β΄ Νοτίου Αιγαίου15. Α΄ Νοτίου Αιγαίου

14. Βόρειο Αιγαίο13. Πελοπόννησος

12. Κεντρική Ελλάδα11. ∆υτική Ελλάδα

10. Ιόνια Νησιά9. Θεσσαλία

8. Ήπειρος7. ∆υτική Μακεδονία

6. Ανατ. Μακεδονία-Θράκη5. Β΄ Κεντρικής Μακεδονίας4. Α΄ Κεντρικής Μακεδονίας

3. Γ΄ Αττικής2. Β΄ Αττικής1. Α΄ Αττικής

3,33,9

2,42,2

2,82,0

1,72,9

2,32,5

4,82,5

3,32,8

4,42,7

3,46,5

Πηγή: Υπουργείο Υγείας 2003

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.2.1. Κλίνες ανά 1.000 κατοίκους κατά ΠεΣΥΠ

Σε ό,τι αφορά την ψυχική υγεία, από τον πίνακα 1.2.2. φαίνεται ότι την 20ετία από το 1980 έως το 2000 παρατηρήθηκε µια σηµαντική µείωση –της τάξης του 59%– των κρε-βατιών σε δηµόσια ψυχιατρικά νοσοκοµεία και µια µεγάλη αύξηση των κέντρων ψυχικής αποκατάστασης, που αποδίδεται στην αποϊδρυµατοποίηση για µια πιο ανθρώπινη περί-θαλψη των ψυχικών πασχόντων. Σηµειώνεται ότι σηµαντική συµβολή στην εξέλιξη αυτή

fylladio.indd 35fylladio.indd 35 18/4/2008 11:33:27 ðì18/4/2008 11:33:27 ðì

Page 36: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200636

είχε το πρόγραµµα Ψυχαργώς, το οποίο επεδίωξε την αναβάθµιση και τον εµπλουτισµό των δοµών που απευθύνονται στους ψυχιατρικούς ασθενείς.

∆είκτες 1981-1983 1996 2000Κλίνες σε δηµόσια ψυχιατρικά νοσοκοµεία 8.486 5.007 3.500Χρόνια ασθενείς σε δηµόσια ψυχιατρικά νοσοκοµεία 5.677 - 2.922Ψυχιατρικές κλίνες σε γενικά νοσοκοµεία 6 321 361Κέντρα επικοινωνίας ψυχικής υγείας 6 24 28Κέντρα ψυχικής αποκατάστασης 40 2.940 4.317

Πηγή: Υπουργείο Υγείας 2001

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.2.2. Οι ψυχιατρικές υποδοµές (1981-2000)

1.2.2. Ανθρώπινο δυναµικό

∆εν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για το προσωπικό των νοσοκοµείων, αφού τα διαθέσιµα στοιχεία συµπεριλαµβάνουν και το προσωπικό των Κέντρων Υγείας που υπάγονται στα νο-σοκοµεία. Εποµένως, ο πραγµατικός αριθµός των εργαζοµένων στον νοσοκοµειακό τοµέα µπορεί να προκύψει µόνο µε έµµεσο τρόπο και κατά προσέγγιση.

Σύµφωνα µε τα στοιχεία του υπουργείου Υγείας (ΥΥΚΑ 2005) 22.086 ιατροί απασχολού-νται στα νοσοκοµεία του ΕΣΥ, των οποίων η κατανοµή φαίνεται στον πίνακα 1.2.3.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.2.3. Ιατρικό δυναµικό Κεντρικών Υπηρεσιών (Κε. Υπ.), Νοσοκοµείων-ΚΥ, και Μονάδων Κοινωνικής Φροντίδας (ΜΚΦ) ανά ∆ΥΠΕ

Πηγή: Y.Y.K.A. 2005

∆ΥΠΕ Κε. Υπ. ∆ΥΠΕ Νοσοκοµεία-ΚΥ ΜΚΦΑ΄ Αττικής 2 3.925 0Α΄ Κεντρικής Μακεδονίας 2 2.062 3Α΄ Νοτίου Αιγαίου 1 233 0Β΄ Αττικής 3 2.653 5Β΄ Κεντρικής Μακεδονίας 2 1.976 1Β΄ Νοτίου Αιγαίου 2 324 1Γ΄ Αττικής 2 1.882 34Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης 3 1.084 3Βορείου Αιγαίου 0 430 1∆υτικής Μακεδονίας 2 437 2Ηπείρου 3 702 2Θεσσαλίας 1 1.243 5Ιονίων Νήσων 3 377 1Κρήτης 3 1.569 4Πελοποννήσου 1 1.048 0Στερεάς Ελλάδας 0 816 0∆υτικής Ελλάδας 1 1.325 0Σύνολο 31 22.086 62

fylladio.indd 36fylladio.indd 36 18/4/2008 11:33:28 ðì18/4/2008 11:33:28 ðì

Page 37: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 37

Όπως προαναφέρθηκε, ένα µέρος αυτών των ιατρών εργάζονται στα Κέντρα Υγείας και τα Περιφερικά τους Ιατρεία, που υπάγονται διοικητικά στα νοσοκοµεία. Σύµφωνα µε τα στοι-χεία της ίδιας µελέτης, ο αριθµός των αγροτικών ιατρών –που εργάζονται στη µεγάλη τους πλειοψηφία στην πρωτοβάθµια περίθαλψη– είναι 1.922. Επιπλέον, σύµφωνα µε τον Χάρτη Υγείας του υπουργείου Υγείας του 2004, στα Κέντρα Υγείας εργάζονται 1.420 ιατροί, πλην των αγροτικών. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ότι το σύνολο των ιατρών της πρωτοβάθµιας περίθαλψης του ΕΣΥ είναι 3.342, οπότε, αν αφαιρεθεί ο αριθµός αυτός από το σύνολο των 22.086 ιατρών, προκύπτει ένας αριθµός 18.744 ιατρών που εργάζονται στον νο-σοκοµειακό τοµέα του ΕΣΥ. Επιπλέον, µε βάση τα στοιχεία του Χάρτη Υγείας, το σύνολο των στρατιωτικών και των πανεπιστηµιακών ιατρών είναι 181 και 1.128 αντίστοιχα. Σηµειώνεται ότι οι δύο αυτές οµάδες δεν ανήκουν στο ΕΣΥ αλλά στον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα.

Το νοσηλευτικό προσωπικό αποτελεί εξίσου σηµαντικό παράγοντα για την εύρυθµη και α-ποτελεσµατική λειτουργία του συστήµατος υγείας. Στη χώρα µας συνθέτει µια µεγάλη κατη-γορία ατόµων µε διαφορετική εκπαίδευση. Συγκεκριµένα η εκπαίδευση των νοσηλευτριών/ τών διαχωρίζεται σε τέσσερα επίπεδα εκπαίδευσης: Πανεπιστηµιακής Εκπαίδευσης, Τεχνολο-γικής Εκπαίδευσης, ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης και τέλος Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης. Στο νοσηλευτικό προσωπικό ανήκουν επίσης οι επισκέπτες υγείας και οι µαιευτείς. Οι τελευταίες δυο οµάδες του νοσηλευτικού προσωπικού προέρχονται από την Τεχνολογική Εκπαίδευση.

Στα νοσοκοµεία του ΕΣΥ –συµπεριλαµβανοµένων και των Κέντρων Υγείας– απασχολού-νταν το 2004 41.753 νοσηλευτές, των οποίων η κατανοµή φαίνεται στον πίνακα 1.2.4.

∆ΥΠΕ Κε.Υπ. ∆ΥΠΕ Νοσοκοµεία-ΚΥ ΜΚΦΑ΄ Αττικής 4 6.454 2Α΄ Κεντρικής Μακεδονίας 13 3.795 132Α΄ Νοτίου Αιγαίου 2 164 1Β΄ Αττικής 2 4.733 114Β΄ Κεντρικής Μακεδονίας 4 3.772 74Β΄ Νοτίου Αιγαίου 1 891 40Γ΄ Αττικής 0 4.087 303Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης 2 2.348 63Βορείου Αιγαίου 3 731 36∆υτικής Μακεδονίας 5 841 19Ηπείρου 7 1.981 43Θεσσαλίας 6 2.621 118Ιονίων Νήσων 1 686 16Κρήτης 1 2.722 92Πελοποννήσου 5 1.830 20Στερεάς Ελλάδας 8 1.309 67∆υτικής Ελλάδας 6 2.788 38Σύνολο 70 41.753 1.178

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.2.4. Νοσηλευτικό δυναµικό Κεντρικών Υπηρεσιών (Κε. Υπ.), Νοσοκοµείων-ΚΥ, Μονάδων Κοινωνικής Φροντίδας (ΜΚΦ) ανά ∆ΥΠΕ

Πηγή: Y.Y.K.A. 2005

fylladio.indd 37fylladio.indd 37 18/4/2008 11:33:29 ðì18/4/2008 11:33:29 ðì

Page 38: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200638

Από αυτούς, και µε βάση τον Χάρτη Υγείας του 2004, στα Κέντρα Υγείας εργάζονται 1.317 νοσηλευτές και 322 µαιευτείς. Το συνολικό νοσηλευτικό δυναµικό των Κέντρων Υγείας υπο-λογίζεται, εποµένως, σε 1.639 άτοµα και στα νοσοκοµεία του ΕΣΥ 40.114 νοσηλευτές.

Το υπόλοιπο ανθρώπινο δυναµικό περιλαµβάνει τις ακόλουθες κατηγορίες:• παραϊατρικό δυναµικό• διοικητικό δυναµικό• τεχνικό-υποστηρικτικό δυναµικό• λοιπό δυναµικό.Στον πίνακα 1.2.5. παρουσιάζεται αναλυτικά η κατανοµή του υπόλοιπου ανθρώπινου

δυναµικού, σύµφωνα µε τα στοιχεία του ΥΥΚΑ. Με βάση τον πίνακα αυτό το υπόλοιπο αν-θρώπινο δυναµικό ΚΥ και νοσοκοµείων του ΕΣΥ αριθµεί 34.387 άτοµα.

∆ΥΠΕΕιδικότητες εργαζοµένων

Παραϊατρικό ∆ιοικητικό Τεχνικό-υποστηρικτικό Λοιπό

Α΄ Αττικής 1.753 1.690 2.157 0Α΄ Κεντρικής Μακεδονίας 930 642 1.319 0Νοτίου Αιγαίου 49 52 111 0Β΄ Αττικής 1.249 1.019 1.931 3Β΄ Κεντρικής Μακεδονίας 739 704 1.236 10Β΄ Νοτίου Αιγαίου 150 198 491 2Γ΄ Αττικής 1.077 862 1.595 1Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης 492 362 772 0Βορείου Αιγαίου 169 142 335 1∆υτικής Μακεδονίας 170 133 329 1Ηπείρου 365 305 785 1Θεσσαλίας 604 435 905 0Ιονίων Νήσων 150 152 321 5Κρήτης 630 538 1.288 0Πελοποννήσου 368 396 907 11Στερεάς Ελλάδας 266 255 578 0∆υτικής Ελλάδας 607 563 1.073 3Σύνολο 9.768 8.448 16.133 38

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.2.5. Το υπόλοιπο ανθρώπινο δυναµικό των νοσοκοµείων-κέντρων υγείας ανά ειδικότητα και ∆ΥΠΕ

Πηγή: Y.Y.K.A. 2005

Το µεγαλύτερο πρόβληµα που αντιµετωπίζουν τα νοσοκοµεία του ΕΣΥ είναι οι µεγάλες ελλείψεις σε µη ιατρικό προσωπικό και κυρίως σε νοσηλευτές. Πολλά τµήµατα λειτουρ-γούν µε νοσηλευτικό προσωπικό κάτω από τα όρια ασφαλείας, ενώ άλλα, µεταξύ των οποίων και ορισµένα ιδιαίτερα σηµαντικά όπως οι ΜΕΘ, δεν λειτουργούν καθόλου λόγω ελλείψεως προσωπικού. Πάνω από 20.000 υπολογίζονται οι αναγκαίες νέες προσλήψεις νοσηλευτικού προσωπικού. Οι προσλήψεις νοσηλευτών µέσω ΑΣΕΠ χρειάζονται 18-24 µήνες για να ολοκληρωθούν, ενώ το αρµόδιο υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας καθυστερεί

fylladio.indd 38fylladio.indd 38 18/4/2008 11:33:30 ðì18/4/2008 11:33:30 ðì

Page 39: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 39

ή αναβάλλει τις σχετικές διαδικασίες για λόγους δηµοσιονοµικής πολιτικής.Πέραν των µεγάλων ελλείψεων, ένας σηµαντικός αριθµός νοσηλευτών βρίσκεται απο-

σπασµένος σε διοικητικές θέσεις, εντός αλλά και εκτός του υγειονοµικού συστήµατος, παρά τις εκάστοτε κυβερνητικές εξαγγελίες περί άµεσης επιστροφής στις θέσεις του. Πα-ράλληλα, υπάρχει µια συνεχής ροή νοσηλευτικού προσωπικού από τα µεγάλα νοσοκοµεία της πρωτεύουσας προς αυτά της περιφέρειας (Οµάδα Στελεχών ∆ιοίκησης 2006). Μεγάλα κενά παρουσιάζονται και στις διοικητικές και τεχνικές υπηρεσίες. Οι προσλήψεις στις υπη-ρεσίες αυτές είναι πλέον ελάχιστες και τα κενά συχνά συµπληρώνονται µε µετατάξεις µη κατάλληλου προσωπικού (Οµάδα Στελεχών ∆ιοίκησης 2006).

Σε ό,τι αφορά την ιατρική υπηρεσία, µπορεί µεν να µην υπάρχουν µεγάλες ελλείψεις, παρου-σιάζονται όµως κενά που δυσχεραίνουν τη λειτουργία κρίσιµων τµηµάτων. Οι καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των κρίσεων είναι πολύ µεγάλες –έως και 3 χρόνια– µε αποτέλεσµα το ια-τρικό προσωπικό να τείνει να µετατραπεί σε ένα «γερασµένο» και κουρασµένο σώµα λειτουρ-γών, χωρίς ουσιαστικό όραµα και κίνητρο προσφοράς (Οµάδα Στελεχών ∆ιοίκησης 2006).

Οι εργαζόµενοι όλων των υπηρεσιών των νοσοκοµείων, πέραν του µεγάλου φόρτου εργα-σίας που δέχονται εξαιτίας της έλλειψης προσωπικού, επιβαρύνονται και από τους ιδιαίτερα χαµηλούς µισθούς, και τις δυσµενείς συνθήκες εργασίας (Οµάδα Στελεχών ∆ιοίκησης 2006).

Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί και το πρόβληµα της ανισοκατανοµής του προσω-

Συνολικά

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.2.2. Ιατροί και νοσηλευτές ανά 1.000 κατοίκους κατά περιφέρεια (ΠεΣΥΠ)

0 1 2 3 4 5 6 7 8

Ιατροί ανά 1.000 Κατοίκους Νοσηλευτές ανά 1.000 κατοίκους

Πηγή: Y.Y.K.A. 2005, ίδιοι υπολογισµοί

∆υτικής ΕλλάδαςΣτερεάς Ελλάδας

ΠελοποννήσουΚρήτης

Ιονίων ΝήσωνΘεσσαλίας

Ηπείρου∆υτικής Μακεδονίας

Βορείου ΑιγαίουΑνατ. Μακεδονίας - Θράκης

Γ΄ ΑττικήςΒ΄ Νοτίου Αιγαίου

Β΄ Κεντρικής ΜακεδονίαςΒ΄ Αττικής

Α΄ Νοτίου ΑιγαίουΑ΄ Κεντρικής Μακεδονίας

Α΄ Αττικής

3,82,0

3,8

2,2

2,9

4,5

3,2

3,5

5,6

2,8

3,6

3,8

3,4

4,7

3,5

3,11,5

4,8

6,1

1,8

1,3

1,7

2,6

1,8

1,6

2,0

1,4

2,1

1,8

1,6

1,7

1,8

2,1

2,6

3,7

1,8

fylladio.indd 39fylladio.indd 39 18/4/2008 11:33:30 ðì18/4/2008 11:33:30 ðì

Page 40: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200640

πικού στα νοσοκοµεία και τα κέντρα υγείας µεταξύ των υγειονοµικών περιφερειών. Συγκε-κριµένα, όπως φαίνεται στο διάγραµµα 1.2.2., ο δείκτης του ιατρικού δυναµικού ανά 1.000 κατοίκους κυµαίνεται από 1,3 για τη Στερεά Ελλάδα και 1,4 για τη ∆υτική Μακεδονία έως 3,7 για την Α΄ Περιφέρεια Αττικής, η οποία εµφανίζει και τον υψηλότερο δείκτη στο νοση-λευτικό προσωπικό (6,1), έναντι 1,5 στην Α΄ Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και 2,2 στη Στερεά Ελλάδα.

Γενικά χαµηλό δείκτη ως προς το ιατρικό και νοσηλευτικό δυναµικό εµφανίζουν οι πε-ριφέρειες του Νοτίου Αιγαίου, της Στερεάς Ελλάδας, της ∆υτικής Μακεδονίας και της Πε-λοποννήσου, ενώ, αντίθετα, οι σχετικοί δείκτες λαµβάνουν υψηλές τιµές στην Α΄ Αττικής, στην Α΄ Κεντρικής Μακεδονίας και στην Κρήτη.

Σηµαντικές ανισότητες εµφανίζονται και σε άλλες κατηγορίες ανθρώπινου δυναµικού. Όπως φαίνεται και στο διάγραµµα 1.2.3., σε ό,τι αφορά το παραϊατρικό, το διοικητικό και

Συνολικά

∆υτικής Ελλάδας

Στερεάς Ελλάδας

Πελοποννήσου

Κρήτης

Ιονίων Νήσων

Θεσσαλίας

Ηπείρου

∆υτικής Μακεδονίας

Βορείου Αιγαίου

Ανατ. Μακεδονίας - Θράκης

Γ΄ Αττικής

Β΄ Νοτίου Αιγαίου

Β΄ Κεντρικής Μακεδονίας

Β΄ Αττικής

Α΄ Νοτίου Αιγαίου

Α΄ Κεντρικής Μακεδονίας

Α΄ Αττικής

1,50,8

0,91,5

0,80,8

1,00,40,4

1,40,60,6

2,10,9

1,01,5

0,70,7

1,20,6

0,82,2

0,91,0

1,10,4

0,61,6

0,70,8

1,30,6

0,81,3

0,70,9

2,61,0

0,81,1

0,70,7

1,30,7

0,81,0

0,50,4

1,70,81,2

2,01,61,6

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.2.3. Παραϊατρικό, διοικητικό και τεχνικό προσωπικό ανά 1.000 κατοίκους κατά περιφέρεια (ΠεΣΥΠ)

Τεχνικό προσωπικό ανά 1.000 κατοίκους ∆ιοικητικό προσωπικό ανά 1.000 κατοίκους Παραϊατρικό προσωπικό ανά 1.000 κατοίκους

Πηγή: Y.Y.K.A. 2005, ίδιοι υπολογισµοί

0 0,5 1 1,5 2 2,5 3

fylladio.indd 40fylladio.indd 40 18/4/2008 11:33:31 ðì18/4/2008 11:33:31 ðì

Page 41: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 41

το τεχνικό-υποστηρικτικό προσωπικό, οι περιφέρειες της Στερεάς Ελλάδας, του Α΄ Νοτίου Αιγαίου και της ∆υτικής Μακεδονίας υστερούν στους σχετικούς δείκτες, σε αντίθεση µε τις περιφέρειες Α΄ Αττικής, Β΄ Νοτίου Αιγαίου, Κρήτης και Ηπείρου, στις οποίες οι σχετικοί δεί-κτες λαµβάνουν τις υψηλότερες τιµές.

Σηµειώνεται, πάντως, πως η ανάγνωση τέτοιων δεικτών πρέπει να γίνεται µε ιδιαίτερη προσοχή αφού επηρεάζονται σε µεγάλο βαθµό και από παράγοντες εκτός του συστήµατος υγείας, όπως π.χ. η πυκνότητα του πληθυσµού και η γεωγραφική έκταση που καλύπτουν οι υπό εξέταση υγειονοµικές δοµές. Έτσι, η ανάλυση της οργάνωσης και λειτουργίας ενός συ-στήµατος υγείας απαιτεί και την αξιοποίηση των δεικτών χρησιµοποίησης των διαθέσιµων φροντίδων, ιδιαίτερα σε µία χώρα όπως η Ελλάδα, όπου διαπιστώνονται συνεχείς και εκτε-ταµένες διαπεριφερειακές ροές ασθενών.

1.2.3. Χρήση

Από τα στοιχεία της ΕΣΥΕ για το 1998 που απεικονίζονται στο πίνακα 1.1.12. (ΕΣΥΕ 2001) προκύπτει ότι από τα δηµόσια θεραπευτήρια δόθηκαν 1.313.457 εξιτήρια, που αντιστοι-χούν στο 81% του συνολικού αριθµού εξιτηρίων (διάγραµµα 1.1.16.). Επιπλέον, από τα στοιχεία της έρευνας “Hellas Health I” που εµφανίζονται στο διάγραµµα 1.1.20. προκύπτει ότι το 81,7% των τελευταίων διανυκτερεύσεων των Ελλήνων πραγµατοποιήθηκαν σε δη-µόσια νοσοκοµεία. Η µεγαλύτερη συχνότητα διανυκτέρευσης σε δηµόσια νοσοκοµεία παρατηρήθηκε στους άντρες (84,3%), στους νέους 18-24 ετών (100%), στους κατοίκους α-στικών περιοχών (88,1%) και στα άτοµα µέσης προς κατώτερης κοινωνικής τάξης (88,1%), όπως εµφανίζεται στους πίνακες 1.1.13., 1.1.14. και 1.1.15. (ΙΚΠΙ 2006).

Σε ό,τι αφορά την ποιότητα των παρεχόµενων υπηρεσιών, στον πίνακα 1.2.6., φαίνεται

Χώρες ∆είκτης Συνολική κατάταξη

Κατάταξη στην Ε.Ε.

Αυστρία 9,41 1 1Βέλγιο 8,80 4 2Τσεχία 5,95 29 11∆ανία 7,83 11 6Εσθονία 4,25 42 17Φινλανδία 7,88 10 5Γαλλία 8,11 7 3Γερµανία 7,79 12 7Ελλάδα 4,56 40 15Ουγγαρία 2,31 56 20Ιρλανδία 4,20 44 18

Χώρες ∆είκτης Συνολική κατάταξη

Κατάταξη στην Ε.Ε.

Ιταλία 5,19 34 12Λουξεµβούργο 7,91 8 4Ολλανδία 6,66 24 9Πολωνία 1,85 58 21Πορτογαλία 4,45 41 16Σλοβακία 4,16 45 19Σλοβενία 4,86 38 14

Ισπανία 7,00 18 8

Σουηδία 6,17 26 10

ΗνωµένοΒασίλειο 4,93 37 13

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.2.6. Βαθµός ικανοποίησης των αναγκών της κοινωνίας από τη νοσηλευτική υποδοµή της χώρας

Πηγή: Garelli 2004

fylladio.indd 41fylladio.indd 41 18/4/2008 11:33:32 ðì18/4/2008 11:33:32 ðì

Page 42: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200642

ότι ο βαθµός ικανοποίησης των Ελλήνων πολιτών από τη νοσηλευτική υποδοµή της χώρας βρίσκεται σε χαµηλά επίπεδα.

Η έλλειψη ικανοποίησης αφορά κυρίως τις χαµηλής ποιότητας ξενοδοχειακές υπηρεσίες των δηµόσιων νοσοκοµείων, την καθαριότητα, την έλλειψη µονόκλινων δωµατίων και τις µεγάλες λίστες αναµονής για ορισµένες ειδικότητες (καρδιοχειρουργική, ογκολογία κ.ά.) (Tountas et al. 2005). Οι σχετικές πάντως µελέτες υπογραµµίζουν πως η ικανοποίηση των πραγµατικών χρηστών των υπηρεσιών είναι υψηλότερη από αυτή που προκύπτει από έ-ρευνες γνώµης του γενικού πληθυσµού και επηρεάζεται σε µεγάλο βαθµό από την εκπαι-δευτική στάθµη, το εισόδηµα, τον φορέα ασφάλισης, το επάγγελµα και τον τόπο διαµονής, παράγοντες οι οποίοι διαµορφώνουν και τις προσδοκίες των πολιτών από το σύστηµα υ-γείας (Σουλιώτης και συν. 2003).

1.2.4. Χρηµατοδότηση

Σχετικά µε τις δαπάνες που επιβαρύνουν τα δηµόσια νοσοκοµεία, µπορούν επιγραµµατικά να αναφερθούν τα εξής (Υφαντόπουλος 2003, WHO 2004, Οµάδα Στελεχών ∆ιοίκησης 2006):

• Σύµφωνα µε τον ΟΟΣΑ, από φόρους προέρχεται το 70% της συνολικής χρηµατοδότη-σης των νοσοκοµείων, ενώ το υπόλοιπο 30% προέρχεται από ένα µείγµα κοινωνικής ασφάλισης και άτυπων πληρωµών (out of pocket payments).

• Το σύνολο των νοσοκοµειακών δαπανών ανέρχεται στο ποσό των 3,6 δις ευρώ ετη-σίως (µ.ο. τριετίας 2004-6).

• Το 35% των δαπανών αφορά λειτουργικές δαπάνες και το 65% δαπάνες µισθοδοσίας.• Οι δαπάνες για µισθοδοσία και για επενδύσεις καλύπτονται εξ ολοκλήρου από τον

κρατικό προϋπολογισµό.• Οι λειτουργικές δαπάνες (φάρµακα, υλικά, κ.ά.) καλύπτονται από τα ίδια έσοδα των

νοσοκοµείων (κοινωνική ασφάλιση και ιδιωτικές πληρωµές) κατά 90%, ενώ το υπό-λοιπο 10% καλύπτεται από την κρατική επιχορήγηση.

• Η χρηµατοδότηση της νοσοκοµειακής περίθαλψης τυπικά γίνεται µε βάση το συµβα-σιακό σύστηµα, δηλαδή τα ταµεία υγείας καταβάλλουν νοσήλια για την περίθαλψη των ασφαλισµένων στα νοσοκοµεία του ΕΣΥ, τα οποία όµως καλύπτουν µόλις το 20% περίπου του πραγµατικού κόστους νοσηλείας. Τα έσοδα από φόρους χρησιµοποιού-νται συχνά για να συµπληρώσουν το κενό µεταξύ του επίσηµα καθορισµένου επιπέ-δου χρηµατοδότησης της κοινωνικής ασφάλισης και του πραγµατικού κόστους των παρεχόµενων υπηρεσιών.

• Ο κρατικός προϋπολογισµός καλύπτει το 70% των εσόδων των νοµαρχιακών νοσοκο-µείων, το 50% των περιφερειακών νοσοκοµείων, το 25% των ψυχιατρικών και το 60% των ειδικών (π.χ. αντικαρκινικών) νοσοκοµείων. Από την άλλη, στα νοµαρχιακά νοσο-κοµεία τα νοσήλια καλύπτουν το 27% των εσόδων τους, στα περιφερειακά το 40%, στα ψυχιατρικά το 65% και στα ειδικά το 34%.

fylladio.indd 42fylladio.indd 42 18/4/2008 11:33:33 ðì18/4/2008 11:33:33 ðì

Page 43: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 43

• Η συµµετοχή των ιδιωτικών πληρωµών (οικογενειακού προϋπολογισµού, ιδιωτικής ασφάλισης) είναι πολύ περιορισµένη, ενώ ιδιαίτερα αυξηµένο είναι το φαινόµενο της παραοικονοµίας (1,5% του ΑΕΠ), µέρος του οποίου αφορά τον παράνοµο χρηµατισµό του νοσοκοµειακού προσωπικού (κυρίως ιατρών).

• Σηµαντικές διατάξεις που έχουν ψηφιστεί (ν. 2889/01, 2955/01) για κατάρτιση σφαι-ρικών προϋπολογισµών, λειτουργία του αλληλόχρεου λογαριασµού, κατάρτιση µη-τρώου ιατροτεχνολογικών προϊόντων, κ.λπ., δεν υλοποιήθηκαν.

Το πρόβληµα των ελλειµµάτων στα νοσοκοµεία οφείλεται κυρίως:• στη διαφορά µεταξύ πραγµατικού και κλειστού νοσηλίου• στην ετεροχρονισµένη είσπραξη των νοσηλειών• στην εκτέλεση πράξεων και εξετάσεων που δεν είναι κοστολογηµένες και δεν χρεώ-

νονται• στην περίθαλψη απόρων και ανασφάλιστων και σε δωρεάν παροχές, όπως µέρος των

παρακλινικών εξετάσεων για ασφαλισµένους του ΟΓΑ, ξένους πολίτες στα ΚΥ, κ.ά.• στη λειτουργία των Κέντρων Αιµοδοσίας και των Ειδικών Κέντρων (ιστοσυµβατότη-

τας, µεταµοσχεύσεων, κ.λπ.) • στις υπερτιµολογήσεις πολλών προµηθειών και στην έλλειψη επαρκούς ελέγχου της

κατανάλωσης νοσοκοµειακών προϊόντων και υπηρεσιών (Οµάδα Στελεχών ∆ιοίκησης 2006).

Βασικός παράγοντας που συµβάλλει στη δηµιουργία ελλειµµάτων είναι η ανεπαρκής οργάνωση των νοσοκοµείων και κυρίως η έλλειψη ενός επαρκούς και ολοκληρωµένου συστήµατος µηχανογράφησης. Οργανισµοί µε προϋπολογισµούς πολλών εκατοµµυρίων ευρώ δεν έχουν ολοκληρωµένα συστήµατα παρακολούθησης λογαριασµών. Οι κανονι-σµοί λειτουργίας των νοσοκοµείων είναι απαρχαιωµένοι, ενώ η διαδικασία αναβάθµισής τους είναι ιδιαίτερα γραφειοκρατική και χρονοβόρα, µε την εµπλοκή δύο τουλάχιστον υπουργείων. Πρόβληµα επίσης προκαλεί το υπάρχον θεσµικό καθεστώς των ΝΠ∆∆ που κα-θιστά δύσκολη την άσκηση σύγχρονου µάνατζµεντ. Το ακατάλληλο νοµικό και οργανωτικό πλαίσιο όµως και η πλήρης έλλειψη σύγχρονου µάνατζµεντ ακυρώνει κάθε προσπάθεια ορθολογικής διαχείρισης των νοσοκοµειακών πόρων.

Η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται και από το ισχύον αναδροµικό σύστηµα αποζηµίωσης των νοσοκοµείων που έχει ως συνέπεια την αδυναµία ελέγχου του συνολικού ύψους των δαπανών και την ανυπαρξία κινήτρων για τη βελτίωση της αποδοτικότητας. Η επιβολή επί-σης ενός «κλειστού νοσηλίου» σε επίπεδα πολύ κάτω του πραγµατικού κόστους, το οποίο αναµορφώνεται ελάχιστα κάθε 8-10 χρόνια, συσσωρεύει σηµαντικά ελλείµµατα τα οποία επιτείνονται και από τις µεγάλες καθυστερήσεις πληρωµών από την κοινωνική ασφάλιση. Ένα επιπλέον στοιχείο είναι ότι η τελευταία κοστολόγηση των εργαστηριακών εξετάσεων δηµοσιεύτηκε στο ΦΕΚ του 1991!

Πρόσθετη ιδιοµορφία του δηµόσιου νοσοκοµειακού τοµέα είναι το γεγονός ότι τα ανα-γκαία ποσά για τις πάσης φύσης αµοιβές προσωπικού καταβάλλονται απευθείας από το

fylladio.indd 43fylladio.indd 43 18/4/2008 11:33:33 ðì18/4/2008 11:33:33 ðì

Page 44: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200644

δηµόσιο ταµείο, χωρίς να καταγράφονται στους ετήσιους προϋπολογισµούς, καθιστώντας έτσι ανέφικτη κάθε απόπειρα προσδιορισµού του πραγµατικού νοσοκοµειακού κόστους.

Τέλος, στο κρίσιµο θέµα των προµηθειών, οι ισχύουσες διαδικασίες δεν επιτυγχάνουν ανταγωνιστικές τιµές, προκαλούν µεγάλες καθυστερήσεις και αυξάνουν τις εξωσυµβατικές προµήθειες για να µη δυσχερανθεί ή διακοπεί η λειτουργία τµηµάτων. Αποτέλεσµα όλων των παραπάνω είναι ότι τα νοσοκοµεία του ΕΣΥ λειτουργούν από νοµικής, οργανωτικής και οικονοµικής πλευράς ως σπάταλες και αναποτελεσµατικές δηµόσιες υπηρεσίες και όχι ως σύγχρονοι δηµόσιοι οργανισµοί (Οµάδα Στελεχών ∆ιοίκησης 2006).

1.3. Ιδιωτικός νοσοκοµειακός τοµέας

1.3.1. Υποδοµές

Τα ιδιωτικά νοσοκοµεία διακρίνονται σε τρεις µεγάλες κατηγορίες: τα γενικά νοσοκοµεία, που αντιµετωπίζουν περιστατικά όλων των ειδικοτήτων, τα µαιευτικά και τα ψυχιατρικά. Α-κόµη, διακρίνονται ανάλογα µε τη δυναµικότητά τους σε µεγάλα και µικρά νοσοκοµεία.

Σύµφωνα µε στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (πίνακας 1.1.1.), το 2004 καταγρά-φηκαν σε όλη τη χώρα 172 ιδιωτικές κλινικές επί συνόλου 319, ενώ οι 14.515 κλίνες των ιδιω-τικών θεραπευτηρίων κάλυπταν το 28% του συνόλου των νοσοκοµειακών κλινών της χώρας.

Με βάση τα στοιχεία του ίδιου πίνακα και σε ό,τι αφορά την κατανοµή των κλινών των ιδιωτικών θεραπευτηρίων, προέκυψε ότι στην περιφέρεια της πρωτεύουσας το 2004 ήταν συγκεντρωµένο το 51,1% των ιδιωτικών κλινών (7.419 κλίνες) και στην περιφέρεια Μα-κεδονίας το 25,7% (3.732 κλίνες). Η περιφέρεια µε τις λιγότερες ιδιωτικές κλίνες (30) είναι αυτή της Ηπείρου (διάγραµµα 1.3.1.).

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.3.1. Κατανοµή των ιδιωτικών κλινών κατά γεωγραφική περιφέρεια (2004)

Πηγή: ΕΣΥΕ 2004, ίδιοι υπολογισµοί

Ήπειρος 0,2%

Πελοπόννησος 1,7%

ΠεριφέρειαΠρωτευούσης 51,1%

Λοιπή Στερεάκαι Εύβοια 3,1%

Ιόνιοι Νήσοι 0,3%

Θεσσαλία 13,3%Μακεδονία 25,7%

Θράκη 0,4%Νήσοι Αιγαίου 0,7%Κρήτη 3,4%

fylladio.indd 44fylladio.indd 44 18/4/2008 11:33:34 ðì18/4/2008 11:33:34 ðì

Page 45: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 45

100%

80%

60%

40%

20%

0

Περι

φέρε

ιαΠρ

ωτε

υούσ

ης

Λοιπ

ή Στ

ερεά

Ελλ

άδα

και Ε

ύβοι

α

Πελο

πόνν

ησος

Ιόνι

οι Ν

ήσοι

Ήπε

ιρος

Θεσ

σαλί

α

Μακ

εδον

ία

Θρά

κη

Νησι

ά Αι

γαίο

υ

Κρήτ

η

Ιδιωτικές κλίνες ∆ηµόσιες κλίνες ΝΠΙ∆

Στο διάγραµµα 1.3.2. εµφανίζεται η αναλογία των ιδιωτικών κλινών επί του συνόλου των κλινών ανά περιφέρεια. Είναι εντυπωσιακό ότι η µεγαλύτερη αναλογία εµφανίζεται στη Θεσσαλία µε 57% και ακολουθούν η περιφέρεια πρωτευούσης µε 33% και η Μακεδονία µε 31%, ενώ η µικρότερη αναλογία εµφανίζεται στην Ήπειρο µε 2%.

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.3.2. Αναλογία (%) των ιδιωτικών κλινών στο σύνολο των κλινών ανά περιφέρεια

Πηγή: ΕΣΥΕ 2004, ίδιοι υπολογισµοί

Η απαγόρευση της δηµιουργίας νέων ιδιωτικών νοσοκοµείων και της επέκτασης των υ-παρχόντων µε τον ιδρυτικό νόµο του ΕΣΥ του 1983, και η καθήλωση του –καθορισµένου από το κράτος– νοσηλίου που αποδίδεται στα νοσοκοµεία από την κοινωνική ασφάλιση σε χαµηλές τιµές, οδήγησε σε µεγάλη µείωση του αριθµού των ιδιωτικών κλινικών και κλινών την τελευταία 20ετία (Σουλιώτης 2000). Έτσι, µε βάση στοιχεία του υπουργείου Υγείας, οι ιδιωτικές κλινικές µειώθηκαν από 468 το 1980 σε 218 το 2000 και οι ιδιωτικές κλίνες από 25.075 το 1980 σε 15.806 το 2000. Τα τελευταία χρόνια, λόγω της αλλαγής του νόµου του 1992 και της απελευθέρωσης δυνάµεων της αγοράς, της σταδιακής αύξησης

fylladio.indd 45fylladio.indd 45 18/4/2008 11:33:34 ðì18/4/2008 11:33:34 ðì

Page 46: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200646

των νοσηλίων, της γενικότερης τάσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση προς ιδιωτικοποίηση και των ελλείψεων και ανεπαρκειών του δηµόσιου νοσοκοµειακού τοµέα, η κατάσταση αυτή έχει αρχίσει να µεταβάλλεται (Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας 2001· Tountas et al. 2005).

Η ανάλυση της κατάστασης που διαµορφώθηκε την τελευταία 20ετία προϋποθέτει τη διάκριση των ιδιωτικών νοσοκοµείων στην Ελλάδα σε δύο κατηγορίες. Η πρώτη περιλαµ-βάνει έναν µικρό αριθµό –που όµως έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια– διακεκριµένων νο-σοκοµείων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, µε δυναµικό 150-400 κρεβάτια το καθένα. Τα νοσοκοµεία αυτά διαθέτουν αξιόλογο και έµπειρο ιατρικό δυναµικό και προσφέρουν υψηλής ποιότητας ιατρικές και ξενοδοχειακές υπηρεσίες, σε ιδιώτες ή ιδιωτικά ασφαλισµέ-νους ασθενείς. Η δεύτερη κατηγορία περιλαµβάνει έναν µεγαλύτερο αριθµό νοσοκοµείων µε δυναµικό µικρότερο από 150 κρεβάτια το καθένα, των οποίων ο αριθµός µειώνεται. Πρόκειται για νοσοκοµεία που παρέχουν συγκριτικά κατώτερης ποιότητας υπηρεσίες, σε πολύ φθηνότερες τιµές, σε ασθενείς χαµηλότερης κοινωνικο-οικονοµικής κατάστασης, που καλύπτονται σχεδόν αποκλειστικά από τους πόρους της κοινωνικής ασφάλισης (Σου-λιώτης 2000).

Τα τελευταία χρόνια διαµορφώνονται ισχυρές µονοπωλιακές τάσεις στον ιδιωτικό νοσοκοµειακό τοµέα, µέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων νοσοκοµείων και κλινικών. Σε µερικές περιπτώσεις, µάλιστα, µεγάλα ιδιωτικά νοσοκοµεία µετατρέπονται σταδιακά σε πολυεθνικές επιχειρήσεις, επεκτείνοντας τις δραστηριότητές τους πρωταρχικά στις βαλ-κανικές χώρες (Σουλιώτης 2000). Μία ακόµη –νέα για τη χώρα µας– πρακτική για την πε-ραιτέρω ενδυνάµωση του ιδιωτικού νοσοκοµειακού τοµέα αποτελούν οι συµπράξεις δη-µόσιου και ιδιωτικού τοµέα (Σ∆ΙΤ), επιλογή η οποία ήδη έχει υιοθετηθεί και εφαρµοσθεί σε πολλές χώρες (κυρίως στη Μ. Βρετανία), σε µια προσπάθεια αναβάθµισης των υπό δηµόσιο έλεγχο υπηρεσιών, µε τρόπο που –σύµφωνα µε τους υποστηρικτές της– εξα-σφαλίζει µεγαλύτερη αποτελεσµατικότητα και µικρότερη συµµετοχή του δηµοσίου στην κάλυψη του κόστους.

1.3.2. Ανθρώπινο δυναµικό

Σύµφωνα µε µελέτη της ICAP, το 2006, στα ιδιωτικά θεραπευτήρια ήταν εγγεγραµµένοι 4.192 ιατροί (ICAP 2006). Το ιατρικό προσωπικό κατά ειδικότητα στον ιδιωτικό τοµέα πα-ρουσιάζεται στο πίνακα 1.3.1., από τα στοιχεία του οποίου προκύπτει ότι στα ιδιωτικά θεραπευτήρια οι γυναικολόγοι υπερτερούν σε αριθµό έναντι των άλλων ειδικοτήτων, φτάνοντας τους 1.820 και ακολουθούν οι παθολόγοι και οι χειρουργοί (279 και 278 αντί-στοιχα).

Συγκεντρωτικά στοιχεία του νοσηλευτικού προσωπικού καθώς και του υπόλοιπου αν-θρώπινου δυναµικού στον ιδιωτικό τοµέα δεν έχουν καταγραφεί έως τώρα, αφού, όπως α-

fylladio.indd 46fylladio.indd 46 18/4/2008 11:33:35 ðì18/4/2008 11:33:35 ðì

Page 47: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 47

ναφέρθηκε παραπάνω, η υψηλή κινητικότητα που παρουσιάζει ο χώρος καθιστά δύσκολο ένα τέτοιο εγχείρηµα.

1.3.3. Χρήση

Το έτος 1998 έλαβαν εξιτήριο από τις ιδιωτικές κλινικές 299.866 ασθενείς, αντιπροσω-πεύοντας το 18,5% του συνόλου των εξελθόντων ασθενών από όλα τα θεραπευτήρια της χώρας (πίνακας 1.1.12.). Επιπλέον, από τα στοιχεία της έρευνας “Hellas Health I”, που εµφα-νίζονται στο διάγραµµα 1.1.20. προκύπτει ότι το 12,2% των τελευταίων διανυκτερεύσεων των Ελλήνων πραγµατοποιήθηκαν σε ιδιωτικά νοσοκοµεία. Η µεγαλύτερη συχνότητα δι-ανυκτέρευσης σε ιδιωτικά νοσοκοµεία παρατηρήθηκε στις γυναίκες (12,5%), στους ηλικι-ωµένους άνω των 65 ετών (16,7%), στους κατοίκους αγροτικών περιοχών (22,6%) και στα άτοµα ανώτερης κοινωνικής τάξης (50%), όπως εµφανίζεται στους πίνακες 1.1.13., 1.1.14. και 1.1.15. (ΙΚΠΙ 2006).

Στο διάγραµµα 1.3.3., που προκύπτει από τα στοιχεία του ίδιου πίνακα της ΕΣΥΕ, εµφα-νίζεται το ποσοστό των νοσηλευθέντων ασθενών των ιδιωτικών κλινικών σε σχέση µε το

Ειδικότητα Σύνολο

Αιµατολόγοι 13Ακτινοθεραπευτές 18Ακτινοδιαγνώστες 123ΑλλεργιολόγοιΑναισθησιολόγοι 189Γαστρεντερολόγοι 23Γενικής Ιατρικής 65∆ερµατολόγοι 4Ενδοκρινολόγοι 1Ιατρική της Εργασίας 2ΙατροδικαστέςΚαρδιολόγοι 184Κλινικής Χηµείας 1Κοινωνικής ΙατρικήςΚυτταρολόγοι 9Μαιευτήρες/Γυναικολόγοι 1.820Μικροβιολόγοι 155Νευρολόγοι 55Νευροχειρουργοί 16Νευρολόγοι 31Οδοντίατροι 4Ορθοπεδικοί 99Ουρολόγοι 62

Ειδικότητα Σύνολο

Οφθαλµίατροι 119Παθολογοανατόµοι 17Παθολόγοι 279Παιδίατροι 98ΠαιδοψυχίατροιΠυρηνικής Ιατρικής 12ΡευµατολόγοιΥγιειονολόγοιΦυµατιολόγοι/Πνευµονολόγοι 25Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης 2Χειρουργοί 278Χειρουργοί Θώρακα 13Χειρουργοί Παίδων 25Χειρουργοί Πλαστικής Χ. 31Ψυχίατροι 109Ωτορινολαρυγγολόγοι 108Αγγειοχειρουργοί 13Γναθοχειρουργοί 3Ογκολόγοι 4Ορθοδοντικοί 1Ασκούµενοι 36Χωρίς ειδικότητα 145Σύνολο 4.192

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.3.1. Ιατρικό προσωπικό κατά ειδικότητα στον ιδιωτικό τοµέα

Πηγή: ICAP 2006

fylladio.indd 47fylladio.indd 47 18/4/2008 11:33:35 ðì18/4/2008 11:33:35 ðì

Page 48: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200648

σύνολο των νοσηλευθέντων ανά γεωγραφική περιφέρεια. Τα µεγαλύτερα ποσοστά εµφα-νίζονται στις περιφέρειες πρωτευούσης (26,5%) και Μακεδονίας (19,4%) και τα µικρότερα σε αυτές της Ηπείρου (1,3%) και της Θράκης (2,1%).

100%

80%

60%

40%

20%

0

Ιδιωτικές κλίνες ∆ηµόσιες κλίνες ΝΠΙ∆

Περι

φέρε

ιαΠρ

ωτε

υούσ

ης

Λοιπ

ή Στ

ερεά

Ελλ

άδα

και Ε

ύβοι

α

Πελο

πόνν

ησος

Ιόνι

οι Ν

ήσοι

Ήπε

ιρος

Θεσ

σαλί

α

Μακ

εδον

ία

Θρά

κη

Νησι

ά Αι

γαίο

υ

Κρήτ

η

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1.3.3. Αναλογία των εξιτηρίων από ιδιωτικές κλινικές στο σύνολο των εξιτηρίων ανά περιφέρεια

Πηγή: ΕΣΥΕ 2001, ίδιοι υπολογισµοί

Τα περιστατικά που νοσηλεύονται στα ιδιωτικά νοσοκοµεία είναι κατά κανόνα ηπιότερα από αυτά που νοσηλεύονται στα δηµόσια νοσοκοµεία. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η µεγάλη µάζα των µικρών ιδιωτικών νοσοκοµείων δεν έχουν τις αναγκαίες υποδοµές για να αντιµετωπίσουν σύνθετα και επιλεγµένα περιστατικά,* αλλά και στο ότι η προτίµηση των πολιτών για τέτοια περιστατικά στρέφεται προς τα δηµόσια νοσοκοµεία και δη τα πανεπι-στηµιακά (Σουλιώτης 2000).

Σύµφωνα µε έρευνα που διεξήχθη από την Εθνική Σχολή ∆ηµόσιας Υγείας σε συνεργα-

* Ενδεχοµένως κάτι τέτοιο να είναι και αντίθετο µε τον στόχο τους για υψηλή κερδοφορία.

fylladio.indd 48fylladio.indd 48 18/4/2008 11:33:36 ðì18/4/2008 11:33:36 ðì

Page 49: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 49

σία µε τον ΠΟΥ, τα λίγα, διακεκριµένα ιδιωτικά νοσοκοµεία είναι στην κορυφή των προτι-µήσεων των πολιτών σε ό,τι αφορά το περιβάλλον, την ελευθερία επιλογής και τις συνθή-κες νοσηλείας (Κυριόπουλος και συν. 2003).

Επιπλέον, τα διακεκριµένα ιδιωτικά νοσοκοµεία εµφανίζουν υψηλότερους δείκτες απο-δοτικότητας, όπως µέση διάρκεια νοσηλείας (Μ∆Ν) και βαθµό κάλυψης κλινών. Η Μ∆Ν στα νοσοκοµεία αυτά ήταν το 2000 3,27 ηµέρες, έναντι 8,05 του συνόλου των ιδιωτικών νοσο-κοµείων. Το ετήσιο ποσοστό κάλυψης κλινών σε δύο από τα πιο διακεκριµένα νοσοκοµεία της Αθήνας ήταν γύρω στο 80%, έναντι 47% του συνόλου των ιδιωτικών νοσοκοµείων (Κέ-ντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας 2001).

1.3.4. Χρηµατοδότηση

Σύµφωνα µε κλαδική µελέτη της ICAP, η αγορά των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας παρουσί-ασε αύξηση κατά την περίοδο 1997-2005 µε µέσο ετήσιο ρυθµό 12,7% (ICAP 2006). Ειδικό-τερα, τη µεγαλύτερη αύξηση εµφάνισε το µέγεθος αγοράς των γενικών κλινικών, µε µέσο ετήσιο ρυθµό 15,2% και ακολούθησε η αγορά των µαιευτικών-γυναικολογικών κλινικών, µε µέσο ετήσιο ρυθµό αύξησης 10,9%.

Με βάση στοιχεία του υπουργείου Οικονοµικών, η δηµόσια δαπάνη για περίθαλψη σε ιδιωτικές κλινικές παρουσίασε σηµαντική αύξηση από 21.878.210 ευρώ το 1995, σε 35.424.798 το 1999 (62%) (πίνακας 1.3.2.).

Κατηγορία δαπάνης 1995 1996 1997 1998 1999

Φαρµακευτική περίθαλψη 138.336.023 162.961.115 176.586.941 149.910.492 185.056.493

Ιατρική περίθαλψη 76.220.103 85.925.165 89.112.252 92.123.258 101.121.056

Παρακλινικές εξετάσεις 67.492.296 76.029.347 88.900.954 94.597.212 113.966.251

Οδοντιατρική περίθαλψη 8.416.728 8.868.672 8.883.346 8.701.394 8.349.230

Νοσήλια εξωτερικού 12.428.467 14.468.085 13.719.736 14.286.134 8.915.627

Περίθαλψη σε κρατικά νοσοκοµεία 61.388.114 66.561.996 77.250.183 71.151.871 143.955.979

Περίθαλψη σε ιδιωτικές κλινικές 21.878.210 23.888.481 25.810.712 25.614.087 35.424.798

Επίδοµα τοκετού 2.550.257 2.476.889 2.359.501 3.063.830 3.589.142

Λοιπές δαπάνες 7.768.158 9.156.273 10.776.229 12.440.205 15.944.241

Σύνολο 396.478.357 450.336.023 493.399.853 471.800.440 616.322.817

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.3.2. ∆απάνες νοσηλίων δηµοσίου (1995-1999) σε ευρώ

∆εν περιλαµβάνονται οι δαπάνες των εν ενεργεία στρατιωτικών και λιµενικών.Περιλαµβάνονται εξοφλήσεις εκκρεµών υποχρεώσεων προηγουµένων ετών.

Πηγή: Υπουργείο Οικονοµικών 2000

Στα ιδιωτικά νοσοκοµεία υπάρχει µεν η τυπική εφαρµογή του κλειστού νοσηλίου, αλλά τα περισσότερα το εφαρµόζουν µόνο για τη κάλυψη των βασικών ξενοδοχειακών και δι-

fylladio.indd 49fylladio.indd 49 18/4/2008 11:33:36 ðì18/4/2008 11:33:36 ðì

Page 50: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200650

οικητικών δαπανών. Για τις υπόλοιπες ιατρικονοσηλευτικές υπηρεσίες ισχύει το ανοιχτό νοσήλιο. Η µέθοδος των διαγνωστικών κατηγοριών έχει υιοθετηθεί πρόσφατα για τα καρ-διοχειρουργικά περιστατικά.

Οι δικαιούχοι των πιο ευγενών ταµείων κοινωνικής ασφάλισης –που αποτελούν περίπου το 10% των ασφαλισµένων– καλύπτονται σε ένα µεγάλο βαθµό για νοσηλεία στα διακε-κριµένα ιδιωτικά νοσοκοµεία για όλες τις ασθένειες, εξειδικευµένες χειρουργικές πράξεις (π.χ. καρδιοχειρουργικές, αρθροπλαστικές ισχίου και γόνατος κ.ά.) και ειδικές εξετάσεις (π.χ. ψηφιακές αγγειογραφίες, µαγνητικές τοµογραφίες κ.ά.), αφού οι καθορισµένες από την πολιτεία τιµές για αυτές τις υπηρεσίες θεωρούνται ικανοποιητικές. Ο υπόλοιπος ασφα-λισµένος πληθυσµός δικαιούται ελεύθερης πρόσβασης στα δηµόσια νοσοκοµεία και σε µικρά ιδιωτικά νοσοκοµεία, τα οποία συνήθως παρέχουν υπηρεσίες κατώτερης ποιότητας (Κυριόπουλος 2001).

Ένας από τους λόγους που ώθησαν σε ανάπτυξη τον ιδιωτικό νοσοκοµειακό τοµέα είναι η µεγάλη άνθηση της ιδιωτικής ασφάλισης. Από το 1992, τα βασικά ασφαλιστικά σχήµατα παρείχαν τη δυνατότητα δωρεάν πρόσβασης στα µεγάλα ιδιωτικά νοσοκοµεία, χωρίς µάλι-στα πλαφόν στα ιατρικά έξοδα. Παρόλο που τα τελευταία χρόνια έχουν τεθεί κάποιοι περι-ορισµοί στις παροχές, το 85% των εισαγωγών στα λίγα, διακεκριµένα ιδιωτικά νοσοκοµεία καλύπτονται πλήρως από την ιδιωτική ασφάλιση υγείας (Liaropoulos and Tragakes 1998).

Οι σχετικά υψηλοί µέχρι σήµερα ρυθµοί ανάπτυξης των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας εκτιµάται από τη µελέτη της ICAP ότι θα συνεχιστούν, λόγω των συνεχιζόµενων εξελίξεων της ιατρικής επιστήµης, της γήρανσης του πληθυσµού και της υψηλής εισοδηµατικής ε-λαστικότητας των δαπανών υγείας. Σε αυτό συνηγορούν και τα επενδυτικά προγράµµατα των µεγάλων οµίλων του κλάδου που βρίσκονται σε εξέλιξη και τα οποία στοχεύουν στην επέκταση σε νέες γεωγραφικές περιοχές και δραστηριότητες. Κατά συνέπεια, για το 2006 και το 2007, τα έσοδα των ιδιωτικών κλινικών προβλέπεται ότι θα αυξηθούν µε ρυθµό πε-ρίπου 12-15% ετησίως, και των µαιευτηρίων µε ρυθµό 7-8% (ICAP 2006).

Βιβλιογραφία

Garelli S. (2004) World Competitiveness Yearbook. IMD, World Competitiveness Center, Lausanne.ICAP (2006). Κλαδική Mελέτη της ∆ιεύθυνσης Μελετών Οικονοµικού Περιβάλλοντος. ICAP AE Ερευνών και

Επενδύσεων, Αθήνα.Liaropoulos L., Tragakes E. (1998). Public/private financing in the Greek health care system: implications

for equity. Health policy, 43(2):153-69.Tountas Y., Karnaki P., Pavi E. et al. (2005). The “unexpected” growth of the private health sector in Greece.

Health Policy, 74(2):167-180.Tountas Y., Karnaki Ρ. (2002). Reforming the reform – The Greek National Health System in transition.

Health Policy, 62(1):15-29.Tountas Y., Stefannson H., Frissiras S. (1995). Health reform in Greece: Planning and implementation

of a national health system. Int J Health Plann Manage, 10(4):283-304.

fylladio.indd 50fylladio.indd 50 18/4/2008 11:33:37 ðì18/4/2008 11:33:37 ðì

Page 51: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 51

WHO (2004). Highlights on Health in Greece. WHO Regional Office for Europe, Copenhagen.ΕΣΥΕ (2001). Στατιστικά Στοιχεία. Υγεία- Ασφάλεια- Κοινωνική Προστασία. Κλειστή Νοσοκοµειακή Περίθαλψη.

Γενική Γραµµατεία Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος, Αθήνα.ΕΣΥΕ (2004). Στατιστικά Στοιχεία. Υγεία- Ασφάλεια- Κοινωνική Προστασία. Απογραφή Κέντρων Υγείας και

Θεραπευτηρίων. Γενική Γραµµατεία Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος, Αθήνα.ΙΚΠΙ (2006). Hellas Health I. Έρευνα υγείας του ελληνικού πληθυσµού. Ινστιτούτο Κοινωνικής και

Προληπτικής Ιατρικής σε συνεργασία µε το Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, Αθήνα

Κέντρο Mελετών Yπηρεσιών Yγείας του Πανεπιστηµίου Αθηνών (2001). Οι Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα. Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, Αθήνα.

Κυριόπουλος Γ. (2001). Η Επίδραση της ασφάλισης υγείας στη ζήτηση υπηρεσιών ιατρικής περίθαλψης. Στο: Κυριόπουλος Γ., Λιαρόπουλος Λ., Μπουρσανίδης Χ. και συν. (επιµ.) Η Ασφάλιση Υγείας στην Ελλάδα. Θεµέλιο, Αθήνα.

Κυριόπουλος Γ., Γκρέγκορυ Σ., Οικονόµου, Χ. (2003). Υγεία και Υπηρεσίες Υγείας στον Ελληνικό Πληθυσµό. Παπαζήση, Αθήνα.

Οικονόµου Ν.Α., Τούντας Γ., Νιάκας ∆. (2007). Ελληνικές µελέτες οικονοµικής αξιολόγησης και αποδοτικότητας στην υγεία. Αρχεία Ελλ. Ιατρικής, 24(1):48-57.

Οµάδα Στελεχών ∆ιοίκησης (2006). Προτάσεις-επισηµάνσεις για την ανασυγκρότηση του ΕΣΥ, Αθήνα.

ΟΟΣΑ (2006). OECD, Health data. Σουλιώτης Κ. (2000). Ο Ρόλος του Ιδιωτικού Τοµέα στο Ελληνικό Σύστηµα Υγείας. Εκδόσεις Παπαζήση,

Αθήνα.Σουλιώτης Κ. (2001). Προσέγγιση των κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων της υγείας στην

Ελλάδα. Τόπος, 18: 49-74.Σουλιώτης Κ., Γκόλνα Χ., ∆ρίτσας Θ. (2006). Ανθρώπινο δναµικό και υπηρεσίες υγείας. Στο: Σουλιώτης

Κ. (επιµ.) Πολιτική και Οικονοµία της Υγείας. Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα.Σουλιώτης Κ., ∆όλγερας Α., Κυριόπουλος Γ. (2003). Η Ικανοποίηση των χρηστών από τις Υπηρεσίες

Υγείας: ερευνητικά αποτελέσµατα από την περιοχή της Αθήνας. Στο: Κυριόπουλος Γ., Λιονής Χ., Σουλιώτης Κ. και συν. (επιµ.) Η Ποιότητα στις Υπηρεσίες Υγείας. Θεµέλιο, Αθήνα.

ΥΥΚΑ (2005). Συγκεντρωτικά Στοιχεία Ανθρώπινου ∆υναµικού ΥΥΚΑ. Αποτύπωση Ανθρώπινου ∆υναµικού. Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Αθήνα.

Υπουργείο Οικονοµικών (2000). ∆απάνες Νοσηλίων ∆ηµοσίου 1995-1999. Υπουργείο Οικονοµικών, Αθήνα.

Υπουργείο Υγείας (2001). Οι Ψυχιατρικές Υποδοµές 1981-2000. Τµήµα Ψυχικής Υγείας, Αθήνα.Υπουργείο Υγείας (2003). Τα Νοσοκοµεία ανά Περιφέρεια ΠΕΣΥ. Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας,

Αθήνα.Υφαντόπουλος Γ. (2003). Τα Οικονοµικά της Υγείας. Τυπωθήτω-∆αρδανός, Αθήνα.

fylladio.indd 51fylladio.indd 51 18/4/2008 11:33:38 ðì18/4/2008 11:33:38 ðì

Page 52: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

fylladio.indd 52fylladio.indd 52 18/4/2008 11:33:38 ðì18/4/2008 11:33:38 ðì

Page 53: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 53

KΕΦΑΛΑΙΟ 2

πρωτοβάθµιες υπηρεσίες υγείας

2.1. Εισαγωγή

Η παροχή πρωτοβάθµιων υπηρεσιών πραγµατοποιείται µέσα από τις εξής δοµές:I. Τις πρωτοβάθµιες υπηρεσίες του ΕΣΥ που περιλαµβάνουν:

• τα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκοµείων (ΕΙ) – πρωινά και απογευµατινά• τα Κέντρα Υγείας (ΚΥ) και τα Περιφερειακά τους Ιατρεία (ΠΙ).

II. Τις δοµές της κοινωνικής ασφάλισης που αποτελούνται από:• το δίκτυο των µονάδων υγείας του ΙΚΑ (πολυϊατρεία, εργαστήρια κ.λπ.) και τα λίγα

πολυϊατρεία άλλων ασφαλιστικών οργανισµών (Οίκος του Ναύτου, ∆ΕΗ, ΟΣΕ, ΤΥΠΕΤ κ.λπ.)

• τους συµβεβληµένους µε τα ταµεία ιδιώτες ιατρούς και διαγνωστικά εργαστήρια.III. Τον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα που περιλαµβάνει:

• τις στρατιωτικές µονάδες πρωτοβάθµιας περίθαλψης• τις µονάδες παροχής πρωτοβάθµιων υπηρεσιών των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδι-

οίκησης (δηµοτικά ιατρεία)• άλλες υπηρεσίες πρόνοιας (ΚΑΠΗ)• τις µη κυβερνητικές-µη κερδοσκοπικές οργανώσεις µέσω των πολυϊατρείων τους.

IV. Τον ιδιωτικό τοµέα που περιλαµβάνει:• ιδιώτες ιατρούς• διαγνωστικά κέντρα και εργαστήρια• εξωτερικά ιατρεία ιδιωτικών κλινικών• κέντρα αποκατάστασης• ορισµένες άλλες εξειδικευµένες µονάδες.

Στις αγροτικές περιοχές της χώρας, στις οποίες κατοικεί το 30% περίπου του πληθυσµού, η πρωτοβάθµια περίθαλψη παρέχεται κυρίως από τα Κέντρα Υγείας και τα Περιφερειακά τους Ιατρεία και από ιδιώτες ιατρούς και διαγνωστικά εργαστήρια, συµβεβληµένους ή µη µε τα ταµεία. Στις αστικές περιοχές, στις οποίες κατοικεί το 70% περίπου του πληθυσµού,

fylladio.indd 53fylladio.indd 53 18/4/2008 11:33:39 ðì18/4/2008 11:33:39 ðì

Page 54: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200654

η πρωτοβάθµια περίθαλψη παρέχεται κυρίως από τα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκοµείων, τις µονάδες υγείας των ασφαλιστικών ταµείων και των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκη-σης και από ιδιώτες ιατρούς και διαγνωστικά εργαστήρια, συµβεβληµένους ή µη µε τα τα-µεία.

Από έρευνα της Εθνικής Σχολής ∆ηµόσιας Υγείας για τις υπηρεσίες υγείας στην Ελλάδα, που πραγµατοποιήθηκε σε αντιπροσωπευτικό δείγµα πολιτών της χώρας µέσω ερωτηµα-τολογίου, προκύπτει ότι 50,1% των πολιτών της χώρας πραγµατοποίησε τουλάχιστον µια επίσκεψη σε κάποιο ιατρό τον περασµένο µήνα, ενώ το 28,1% των πολιτών πραγµατοποί-ησε δύο ή περισσότερες επισκέψεις (Κυριόπουλος και συν. 2003).

Στοιχεία χρήσης πρωτοβάθµιων υπηρεσιών για το σύνολο της χώρας προκύπτουν από την έρευνα “Hellas Health I” (ΙΚΠΙ 2006). Όπως φαίνεται στο διάγραµµα 2.1.1., το 75% των ερωτώµενων προσφεύγει αθροιστικά σε ιδιώτες ιατρούς συµβεβληµένους (26%) ή µη µε τα ταµεία (25,6%) και σε ιατρεία ασφαλιστικών ταµείων (24,5%) για την παροχή πρωτοβάθ-µιας περίθαλψης. Επόµενη επιλογή των ερωτώµενων είναι τα ΕΙ των δηµοσίων νοσοκο-µείων µε 12,7%.

Σε ιδιώτη ιατρό

Σε ιδιώτη ιατρόσυµβεβληµένο µε ταµείοΣε ιατρείο ασφαλιστικού

ταµείουΣε εξωτερικά ιατρεία

δηµόσιων νοσοκοµείων

Σε κέντρα υγείας

Σε περιφερειακά ιατρεία

Σε εξωτερικά ιατρεία ιδιωτικών νοσοκοµείων

∆Α

0 5 10 15 20 25 30

26,0%

25,6%

24,5%

12,7%

4,9%

4,7%

0,3%

1,4%

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.1.1. Σηµεία ιατρικής φροντίδας

Σε συµβεβληµένους ή µη συµβεβληµένους ιδιώτες ιατρούς προσφεύγουν συχνότερα οι ερωτώµενοι όλων των ηλικιακών οµάδων µέχρι 54 ετών και στα ιατρεία των ασφαλιστικών ταµείων οι ερωτώµενοι άνω των 55 ετών, όπως φαίνεται στον πίνακα 2.1.1.

fylladio.indd 54fylladio.indd 54 18/4/2008 11:33:39 ðì18/4/2008 11:33:39 ðì

Page 55: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 55

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι µόνο το 20% των κατοίκων των αγροτικών περιοχών προσφεύγει στα ΚΥ και τα ΠΙ (πίνακας 2.1.2.), ενώ το 80% των κατοίκων αυτών προσφεύγει στις άλλες δοµές πρωτοβάθµιας περίθαλψης, που κατά κανόνα βρίσκονται σε αστικές περιοχές, δηλαδή τους ιδιώτες ιατρούς (47,5%), τα ΕΙ των δηµοσίων νοσοκοµείων (15,3%) και τα ιατρεία των ασφαλιστικών ταµείων (13,7%).

Σηµεία ιατρικής φροντίδας ΣύνολοΦύλο Ηλικία

Άνδρες Γυναίκες 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

Σε ιδιώτη ιατρό 26,0% 24,6% 27,2% 23,5% 30,3% 33,9% 26,5% 23,3% 18,8%

Σε ιδιώτη ιατρό συµβεβληµένο µε ταµείο 25,6% 26,5% 24,7% 27,8% 27,0% 27,8% 32,5% 20,0% 20,5%

Σε ιατρεία ασφαλιστικού ταµείου 24,5% 22,6% 26,2% 20,9% 19,5% 21,1% 25,2% 28,9% 30,4%

Σε εξωτερικά ιατρεία δηµόσιων νοσοκοµείων 12,7% 14,9% 10,7% 19,1% 14,6% 7,2% 9,3% 15,3% 12,9%

Σε κέντρα υγείας 4,9% 5,0% 4,8% 3,5% 3,8% 5,0% 2,6% 5,3% 7,6%

Σε περιφερειακά ιατρεία 4,7% 4,6% 4,8% 3,5% 3,8% 3,3% 2,0% 4,7% 8,9%

Σε εξωτερικά ιατρεία ιδιωτικών νοσοκοµείων 0,3% 0,2% 0,4% * * * 0,7% 0,7% 0,4%

∆Α 1,4% 1,7% 1,1% 1,7% 1,1% 1,7% 1,3% 2,7% 0,4%

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.1.1. Σηµεία ιατρικής φροντίδας ανά φύλο και ηλικία

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.1.2. Σηµεία ιατρικής φροντίδας ανά αστικότητα και οικογενειακή κατάσταση

Σηµεία ιατρικής φροντίδας ΣύνολοΑστικότητα Οικογενειακή κατάσταση

Αστικά Αγροτικά Παντρεµένοι Άγαµοι Άλλο

Σε ιδιώτη ιατρό 26,0% 24,0% 31,8% 27,2% 26,2% 18,3%

Σε ιδιώτη ιατρό συµβεβληµένο µε ταµείο 25,6% 28,9% 15,7% 26,8% 24,2% 21,7%

Σε ιατρεία ασφαλιστικούταµείου 24,5% 28,1% 13,7% 24,0% 22,5% 31,3%

Σε εξωτερικά ιατρεία δηµόσιων νοσοκοµείων 12,7% 11,9% 15,3% 9,6% 18,9% 17,4%

Σε κέντρα υγείας 4,9% 4,0% 7,5% 5,3% 3,3% 6,1%

Σε περιφερειακά ιατρεία 4,7% 2,0% 12,5% 5,3% 3,3% 4,3%

Σε εξωτερικά ιατρεία ιδιωτικών νοσοκοµείων 0,3% * 1,2% 0,5% * *

∆Α 1,4% 1,1% 2,4% 1,4% 1,6% 0,9%

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και ο πίνακας 2.1.3., στον οποίο φαίνεται ότι οι ανώτερες κοι-νωνικά τάξεις προσφεύγουν συχνότερα σε µη συµβεβληµένους ιδιώτες ιατρούς από τις

fylladio.indd 55fylladio.indd 55 18/4/2008 11:33:40 ðì18/4/2008 11:33:40 ðì

Page 56: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200656

κατώτερες. Ωστόσο, ακόµη και στην κατώτερη κοινωνικά τάξη οι µη συµβεβληµένοι ιδιώ-τες ιατροί αποτελούν την πρώτη επιλογή (22,7%).

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.1.3. Σηµεία ιατρικής φροντίδας ανά κοινωνική τάξη

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

Σηµεία ιατρικής φροντίδας ΣύνολοΚοινωνική τάξη

Ανώτερη Μεσαία προς ανώτερη

Μεσαία προς κατώτερη Κατώτερη

Σε ιδιώτη ιατρό 26,0% 42,1% 32,4% 25,1% 22,7%

Σε ιδιώτη ιατρό συµβεβληµένο µε ταµείο 25,6% 22,8% 30,6% 27,9% 21,6%

Σε ιατρεία ασφαλιστικού ταµείου 24,5% 17,5% 21,6% 28,8% 21,1%

Σε εξωτερικά ιατρεία δηµόσιων νοσοκοµείων 12,7% 15,8% 11,7% 10,4% 15,5%

Σε κέντρα υγείας 4,9% * 2,7% 4,5% 6,7%

Σε περιφερειακά ιατρεία 4,7% * * 1,7% 10,4%

Σε εξωτερικά ιατρεία ιδιωτικών νοσοκοµείων 0,3% * * 0,2% 0,5%

∆Α 1,4% 1,8% 0,9% 1,3% 1,6%

Από το διάγραµµα 2.1.2. προκύπτει ότι περίπου 3 στους 10 Έλληνες είχαν κάποια επαφή µε επαγγελµατία υγείας τον περασµένο µήνα.

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.1.2. Επαφή µε ιατρό ή επαγγελµατία υγείας στο µήνα

Όχι 69,8%

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

∆Α 0,6%

Ναι 29,6%

Η επαφή µε επαγγελµατία υγείας τον προηγούµενο µήνα ήταν συχνότερη στις γυναί-κες (33,3%), στους παντρεµένους (30,5%), στα άτοµα άνω των 65 ετών (46,4%) και στους

fylladio.indd 56fylladio.indd 56 18/4/2008 11:33:41 ðì18/4/2008 11:33:41 ðì

Page 57: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 57

κατοίκους των αστικών κέντρων (31,1%), όπως φαίνεται στο διάγραµµα 2.1.3.

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.1.3. Ποσοστά επαφής µε επαγγελµατία υγείας στο µήνα

0 10 20 30 40 50 0 10 20 30 40 50

Άνδρες

Γυναίκες

18-24 ετών

25-34 ετών

35-44 ετών

45-54 ετών

55-64 ετών

65+ ετών

Αστικά

Αγροτικά

ΠαντρεµένοιΆγαµοι

Ελεύθ. επαγγελµατίες

ΜισθωτοίΆνεργοι

Νοικοκυρές

Φοιτητές

Συνταξιούχοι

Ανώτερη τάξηΜεσαία προς

ανώτερη τάξη

Κατώτερη τάξη

Μεσαία προς κατώτερη τάξη

30,5%

33,3%

23,5%

20,5%

17,2%

27,8%

36,7%

46,4%

31,1%

25,1%

21,7%

21,2%

19,7%

34,3%

35,0%

28,4%

44,9%

28,1%

27,9%

31,8%

27,5%

25,5%

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

Από τους πολίτες που ήρθαν σε επαφή µε κάποιο επαγγελµατία υγείας τον προηγούµενο µήνα, το 61% ήρθε µόνο µια φορά, ενώ το 37% περισσότερες από µια (διάγραµµα 2.1.4.).

0 10 20 30 40 50 60 70 80

1

2

3

4

5+

∆Α

60,9%

22,6%

6,7%

5,1%

3,0%

1,7%

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.1.4. Πλήθος επαφών µε επαγγελµατία υγείας στο µήνα

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

fylladio.indd 57fylladio.indd 57 18/4/2008 11:33:42 ðì18/4/2008 11:33:42 ðì

Page 58: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200658

Στο διάγραµµα 2.1.5. φαίνεται ότι 2 στους 3 ερωτώµενους ήρθαν σε κάποια επαφή µε επαγγελµατία υγείας κατά τους περασµένους 12 µήνες.

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.1.5. Επαφή µε ιατρό ή επαγγελµατία υγείας στο έτος

Ναι 66,6%

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

∆Α 3,0%

Όχι 30,4%

Από το διάγραµµα 2.1.6. προκύπτουν τα ίδια συµπεράσµατα που προέκυψαν από το δι-άγραµµα 2.1.3., µε επιπλέον στοιχείο τις περισσότερες επαφές µε επαγγελµατία υγείας τον χρόνο των ατόµων της ανώτερης κοινωνικής τάξης.

0 10 20 30 40 50 0 20 40 60 80 100

Άνδρες

Γυναίκες

18-24 ετών

25-34 ετών

35-44 ετών

45-54 ετών

55-64 ετών

65+ ετών

Αστικά

Αγροτικά

ΠαντρεµένοιΆγαµοι

Ελεύθ. επαγγελµατίες

ΜισθωτοίΆνεργοι

Νοικοκυρές

Φοιτητές

Συνταξιούχοι

Ανώτερη τάξηΜεσαία προς

ανώτερη τάξη

Κατώτερη τάξη

Μεσαία προς κατώτερη τάξη

60 70 80

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.1.6. Επαφή µε ιατρό ή επαγγελµατία υγείας στο έτος και δηµογραφικά στοιχεία

60,2%

72,4%

61,7%

59,5%

61,7%

66,2%

68,7%

66,9%

65,5%

77,7%

67,0%

59,8%

47,8%

64,0%

65,7%

70,1%

68,7%

81,1%

78,9%

65,8%

67,1%

64,3%

fylladio.indd 58fylladio.indd 58 18/4/2008 11:33:43 ðì18/4/2008 11:33:43 ðì

Page 59: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 59

Από το διάγραµµα 2.1.7. προκύπτει ότι ο προληπτικός έλεγχος µε 30,3%, η οξεία ενό-χληση µε 24,6% και η χρόνια ασθένεια µε 18,5% αποτελούν τις κύριες αιτίες επαφής µε τον επαγγελµατία υγείας.

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.1.7. Λόγοι επαφής µε επαγγελµατία υγείας

0 5 10 15 20 25 30 35

Προληπτικός έλεγχος(check up)

Οξεία ασθένεια ή ενόχληση

Χρόνια ασθένεια ή αναπηρία

Ατύχηµα ή τραυµατισµός

Προ ή µετα-εγχειρητικός έλεγχος

Άλλοι

∆Α

30,3%

24,6%

18,5%

7,4%

4,4%

14,5%

0,3%

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

Όπως προκύπτει από τον πίνακα 2.1.4., οι κάτοικοι των αστικών περιοχών προσφεύγουν στον επαγγελµατία υγείας συχνότερα για προληπτικό έλεγχο (31,8%), ενώ οι κάτοικοι των αγροτικών περιοχών για οξεία ενόχληση (28,1%).

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.1.4. Λόγοι επαφής µε επαγγελµατία υγείας ανά αστικότητα και οικογενειακή κατάσταση

Κύριος λόγος επαφής µε επαγγελµατία υγείας Σύνολο

Αστικότητα Οικογενειακή κατάσταση

Αστικά Αγροτικά Παντρεµένοι Άγαµοι Άλλο

Προληπτικός έλεγχος (check-up) 30,3% 31,8% 25,0% 31,5% 28,3% 27,7%

Οξεία ασθένεια ή ενόχληση 24,6% 23,6% 28,1% 24,9% 22,6% 25,5%

Χρόνια ασθένεια ή αναπηρία 18,5% 17,6% 21,9% 17,3% 15,1% 27,7%

Ατύχηµα ή τραυµατισµός 7,4% 7,7% 6,3% 5,6% 15,1% 6,4%

Προ ή µετα-εγχειρητικός έλεγχος 4,4% 4,3% 4,7% 5,6% 3,8% *

Άλλοι 14,5% 14,6% 14,1% 15,2% 15,1% 10,6%

∆Α 0,3% 1,1% * * * 2,1%

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

fylladio.indd 59fylladio.indd 59 18/4/2008 11:33:44 ðì18/4/2008 11:33:44 ðì

Page 60: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200660

Σε ό,τι αφορά την οδοντιατρική περίθαλψη, σύµφωνα µε το διάγραµµα 2.1.8., 1 στους 2 ερωτώµενους έχει επισκεφτεί οδοντίατρο κατά τους τελευταίους 12 µήνες.

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.1.8. Επίσκεψη οδοντιάτρου στο έτος

Όχι 52,6%

Πηγή: Ι.Κ.Π.Ι. 2006

∆Α 0,5%

Ναι 46,9%

2.2. Πρωτοβάθµιες υπηρεσίες του ΕΣΥ

2.2.1. Κέντρα υγείας - Περιφερειακά ιατρεία

Ο αρχικός σχεδιασµός των Κέντρων Υγείας καθόρισε τις περιοχές ευθύνης τους, ώστε κάθε ένα από αυτά να καλύπτει ένα πληθυσµό που, ανάλογα µε τις ιδιοµορφίες της περιοχής, να κυµαίνεται από 2.500 έως 35.000 κατοίκους. Το πλαίσιο στελέχωσης των Κέντρων Υγείας διέπεται από την αρχή ότι αυτά θα πρέπει να έχουν πολυδύναµο χαρα-κτήρα και να διαθέτουν το αναγκαίο προσωπικό για να λειτουργούν ως αυτοδύναµες µονάδες που θα καλύπτουν πλήρως τις πρωτοβάθµιες ανάγκες υγείας του πληθυσµού (ΚΕΣΥ 1985).

Από τον αρχικό σχεδιασµό των ΚΥ µέχρι σήµερα επιχειρήθηκαν διάφορες οργανωτικές και διαχειριστικές παρεµβάσεις, µέσω µιας σειράς νοµοθετηµάτων και οργανωτικών ρυθ-µίσεων, χωρίς ωστόσο ουσιαστικά αποτελέσµατα. Έτσι, η ΠΦΥ στο ΕΣΥ δεν έχει αποκτήσει τον ουσιαστικό ρόλο που προβλεπόταν από τις θεσµοθετηµένες ρυθµίσεις και επιβάλλεται από τις σύγχρονες ανάγκες υγείας.

2.2.1.1. Υποδοµές

Στις µη αστικές περιοχές λειτουργούν 201 Κέντρα Υγείας και 1.478 Περιφερειακά Ιατρεία, όπως φαίνεται στον πίνακα 2.2.1. Επίσης λειτουργούν 3 Κέντρα Υγείας αστικού τύπου, στο

fylladio.indd 60fylladio.indd 60 18/4/2008 11:33:44 ðì18/4/2008 11:33:44 ðì

Page 61: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 61

Βύρωνα, στην Πολυκλινική του Ολυµπιακού χωριού και στα Καλύβια Αττικής, ενώ υπό κα-τασκευή είναι και άλλα.

ΠεΣΥΠ Κέντρα Υγείας

Περιφερειακά Ιατρεία

Α’ Αττικής 0 0

Β’ Αττικής 9 9

Γ’ Αττικής 5 13

Α’ Κεντρικής Μακεδονίας 20 113

Β’ Kεντρικής Mακεδoνίας 11 80

Ανατ. Μακεδονίας και Θράκης 14 115

∆υτ. Μακεδονίας 7 88

Ηπείρου 16 109

Θεσσαλίας 20 158

ΠεΣΥΠ Κέντρα Υγείας

Περιφερειακά Ιατρεία

Νησιών Ιονίου 8 53

∆υτ. Ελλάδας 18 140

Στερεάς Ελλάδας 15 148

Πελοποννήσου 26 186

Βορείου Αιγαίου 7 62

Α’ Νοτίου Αιγαίου 7 41

Β’ Νοτίου Αιγαίου 4 35

Κρήτης 14 127

ΣΥΝΟΛΟ 201 1.478

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.2.1. Κέντρα Υγείας και Περιφερειακά Ιατρεία ανά ΠεΣΥΠ (2003)

Πηγή: Υπουργείο Υγείας 2003

Τα Κέντρα Υγείας έχουν άµεση χρηµατοδοτική, οργανωτική, επιστηµονική και νοσηλευ-τική σύνδεση µε τα νοσοκοµεία στα οποία υπάγονται. Στοιχεία που να αποτυπώνουν την κτιριακή κατάσταση και την επιχειρησιακή λειτουργικότητα των κέντρων υγείας δεν είναι διαθέσιµα, αλλά είναι εµφανείς οι µεγάλες ελλείψεις σε υλικοτεχνικές υποδοµές που θα ε-πέτρεπαν την αυτόνοµη και αποτελεσµατική λειτουργία τους (Θεοδωράκης 2006).

Οι µεγαλύτερες ελλείψεις αφορούν σε εξοπλισµό και τεχνολογία αγωγής υγείας (π.χ. ε-ξοπλισµός επιδείξεων, προβολών), προσυµπτωµατικού ελέγχου (π.χ. screening για καρκίνο τραχήλου µήτρας), παροχής ιατρικής εργασίας, δηµόσιας και περιβαλλοντικής υγιεινής, κατ’ οίκον νοσηλείας, φυσικής αποκατάστασης (π.χ. φυσιοθεραπείας), εκπαίδευσης προ-σωπικού και πληροφορικής τεχνολογίας. Αντίθετα, η διαθέσιµη διαγνωστική και θεραπευ-τική τεχνολογία (π.χ. µικροσκόπια, ηλεκτροκαρδιογράφοι, οδοντιατρικά µηχανήµατα κ.λπ.) κρίνεται σε αρκετές περιπτώσεις ικανοποιητική (Ζηλίδης 1995).

Για την κάλυψη των αναγκών πρωτοβάθµιας φροντίδας ψυχικής υγείας έχουν αναπτυ-χθεί 17 Κέντρα Ψυχικής Υγείας, κάποια από τα οποία αποτελούν αποκεντρωµένες µονάδες µεγάλων περιφερειακών νοσοκοµείων, ενώ τα υπόλοιπα εποπτεύονται από τις κατά τό-πους νοµαρχίες (Θεοδώρου και συν. 2005).

2.2.1.2. Ανθρώπινο δυναµικό

Η διοικητική διάρθρωση του προσωπικού των Κέντρων Υγείας περιλαµβάνει (α) την ι-ατρική υπηρεσία, (β) τη νοσηλευτική υπηρεσία, (γ) τη διοικητική υπηρεσία και (δ) τα τµήµατα συναφών επαγγελµάτων υγείας, όπως κοινωνικής προστασίας, φυσιοθεραπευ-τών, ιατρικών εργαστηρίων κ.ά., τα οποία εντάσσονται είτε στη νοσηλευτική, είτε στη διοικητική υπηρεσία. Στη νοσηλευτική υπηρεσία υπάγονται πλην των νοσοκόµων και

fylladio.indd 61fylladio.indd 61 18/4/2008 11:33:45 ðì18/4/2008 11:33:45 ðì

Page 62: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200662

Αγροτικοίιατροί 20%

Παιδίατροι 12%Παθολόγοι 22%

Γενικοί ιατροί 20%

οι επισκέπτες υγείας, οι µαιευτείς και οι τραυµατιοφορείς, ενώ στη διοικητική υπηρεσία υπάγονται το διοικητικό, το τεχνικό και το τµήµα επιστασίας (θυρωροί, καθαριστές, οδη-γοί κ.λπ.) (ΚΕΣΥ 1984).

Ο πίνακας 2.2.2. παρουσιάζει την κατανοµή του ιατρικού προσωπικού των Κέντρων Υ-γείας ανά ΠεΣΥΠ (νυν ∆ΥΠΕ), µε βάση τα στοιχεία του Χάρτη Υγείας του 2004. Όπως φαίνε-ται στον πίνακα, υπάρχουν 1.778 ιατροί που εργάζονται στα Κέντρα Υγείας της χώρας, από τους οποίους οι 358 είναι αγροτικοί ιατροί. Σύµφωνα, µε νεώτερα στοιχεία του υπουργείου Υγείας (ΥΥΚΑ 2005), το σύνολο των αγροτικών ιατρών –που εργάζονται στη µεγάλη τους πλειοψηφία στην πρωτοβάθµια περίθαλψη– είναι 1.922. Αν αφαιρεθούν από τον αριθµό αυτό οι 358 αγροτικοί ιατροί των ΚΥ, αποµένουν περίπου 1.564 αγροτικοί ιατροί που ερ-γάζονται στα Περιφερειακά Ιατρεία της χώρας. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ότι το σύνολο των ιατρών της πρωτοβάθµιας περίθαλψης του ΕΣΥ –πλην των εξωτερικών ιατρείων των νοσοκοµείων– είναι 3.342.

Από τον πίνακα φαίνεται ότι περίπου το 20% των ιατρών των ΚΥ είναι γενικοί ιατροί (συ-µπεριλαµβανοµένων όσων έχουν θέση αγροτικών), το 21,9% παθολόγοι (συµπεριλαµβα-νοµένων όσων έχουν θέση γενικού ιατρού), το 17,3% οδοντίατροι, το 12% παιδίατροι, ενώ ένα σηµαντικό ποσοστό 20% περίπου είναι αγροτικοί ιατροί (διάγραµµα 2.2.1.).

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.2.1. Κατανοµή ιατρικού προσωπικού Κέντρων Υγείας ανά ειδικότητα

Πηγή: Υπουργείο Υγείας 2004, ίδιοι υπολογισµοί

Ο αριθµός των γενικών ιατρών κρίνεται µικρός συγκριτικά µε τις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ, όπου η πρωτοβάθµια περίθαλψη ασκείται σχεδόν αποκλειστικά από γενικούς ιατρούς.

Λοιπές ειδικότητες 9%

Οδοντίατροι 17%

fylladio.indd 62fylladio.indd 62 18/4/2008 11:33:46 ðì18/4/2008 11:33:46 ðì

Page 63: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 63

Ειδι

κότη

τα

ΠεΣΥ

Π

Σύνο

λοΠο

σοστ

ό %

Α΄ Κεντρικής Μακεδονίας

Α΄ Νοτίου Αιγαίου

Β΄ Αττικής

Β΄ Κεντρικής Μακεδονίας

Β΄ Νοτίου Αιγαίου

Γ΄ Αττικής

Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης

Βορείου Αιγαίου

∆υτικής Ελλάδας

∆υτικής Μακεδονίας

Ηπείρου

Θεσσαλίας

Ιονίων Νήσων

Κρήτης

Πελοποννήσου

Στερεάς Ελλάδας

Αγρο

τικοί

ιατρ

οί το

υ ΚΥ

3020

015

713

1811

2410

2644

1142

5235

358

20,1

Ακτιν

ολόγ

οι0

14

62

35

02

12

40

10

334

1,9Αλ

λεργ

ιολό

γοι

00

10

00

00

00

00

00

00

10,1

Γενι

κοί ι

ατρο

ί40

94

334

522

1822

1913

910

1115

1725

114

,1Γε

νικο

ί ιατ

ροί σ

ε θέσ

η αγ

ροτικ

ών

72

012

10

110

152

08

023

119

101

5,7

Γενι

κοί ι

ατρο

ί παθ

ολόγ

οι19

043

06

1323

028

116

4810

2922

2127

915

,7Ια

τροί

χωρί

ς ειδ

ικότ

ητα

00

21

00

01

01

00

02

40

110,

6∆ι

αβητ

ολόγ

οι0

00

00

11

00

00

00

00

02

0,1Επ

ικου

ρ. Μ

ικρο

βιολ

ογία

ς0

00

00

00

00

01

00

10

24

0,2

Επικ

ουρ.

Γενι

κής Ι

ατρι

κής

10

00

00

00

00

02

00

00

30,

2Κα

ρδιο

λόγο

ι0

10

01

10

00

01

05

00

09

0,5

Μαι

ευτή

ρες -

Γυνα

ικολ

όγοι

01

20

00

00

20

00

00

00

50,

ικρο

βιολ

όγοι

73

66

14

113

61

59

15

45

774,

3Νε

υρολ

όγοι

00

10

00

00

00

00

00

00

10,1

Νεφρ

ολόγ

οι0

00

00

00

00

00

00

02

02

0,1Ο

δοντ

ίατρ

οι39

719

322

925

525

1215

407

1627

2830

817

,3Πα

θολό

γοι

202

933

110

33

52

65

26

22

111

6,2

Παιδ

ίατρ

οι30

1016

293

619

511

411

178

1415

1521

312

,0Πν

ευµο

νολό

γοι

00

10

02

00

10

00

00

00

40,

2Χε

ιρου

ργοί

00

00

00

10

00

00

00

00

10,1

Ψυχ

ίατρ

οι0

10

00

00

00

00

00

00

01

0,1Ω

τορι

νολα

ρυγγ

ολόγ

οι0

10

00

00

00

00

00

00

01

0,1Άλ

λες ε

ιδικ

ότητ

ες0

00

00

00

00

10

00

00

01

0,1Σύ

νολο

193

5810

816

728

6713

946

141

5496

186

5415

015

413

71.

778

100,

0

Πηγ

ή: Υ

πουρ

γείο

Υγε

ίας 2

004

ΠΙΝ

ΑΚΑΣ

2.2

.2. Ι

ατρο

ί Κέν

τρω

ν Υγ

είας

ανά

ειδ

ικότ

ητα

και α

νά Π

εΣΥΠ

(200

4)

fylladio.indd 63fylladio.indd 63 18/4/2008 11:33:46 ðì18/4/2008 11:33:46 ðì

Page 64: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200664

Στον πίνακα 2.2.3. παρουσιάζεται η κατανοµή του υπόλοιπου υγειονοµικού προσωπικού των Κέντρων Υγείας –εκτός των ιατρών– ανά ΠεΣΥΠ. Το σύνολο του υπόλοιπου υγειονοµι-κού προσωπικού των Κέντρων Υγείας υπολογίζεται σε 2.414 άτοµα*.

ΠεΣΥΠ∆ι

αιτο

λόγο

ι

Επισ

κέπτ

ες/τ

ριες

υγ

είας

Επόπ

τες δ

ηµόσ

ιας

υγεί

ας

Εργο

θερα

πευτ

ές

Κοιν

ωνι

κοί

λειτ

ουργ

οί

Μαι

ευτε

ίς/Μ

αίες

Νοσ

ηλευ

τές/

τριε

ς

Παρα

σκευ

αστέ

ς

Ραδι

ολόγ

οι

Ακτι

νολό

γοι

Φυσ

ιοθε

ραπε

υτές

Άλλ

ες ει

δικό

τητε

ς

Σύνο

λο

Α΄ Κεντρικής Μακεδονίας 21 4 45 172 27 22 2 10 303

Α΄ Νοτίου Αιγαίου 3 9 25 9 8 2 3 59

Β΄ Αττικής 1 32 4 18 77 16 11 2 3 164

Β΄ Κεντρικής Μακεδονίας 11 7 29 124 19 16 1 1 208

Β΄ Νοτίου Αιγαίου 1 1 1 12 3 3 21

Γ΄ Αττικής 16 3 7 48 7 9 90

Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης 14 3 37 146 23 18 1 1 243

Βορείου Αιγαίου 6 3 11 36 8 4 1 1 70

∆υτικής Ελλάδας 17 1 26 109 15 14 3 185

∆υτικής Μακεδονίας 6 2 5 40 8 8 1 70

Ηπείρου 13 1 14 85 10 11 2 136

Θεσσαλίας 2 37 11 43 154 26 25 3 6 307

Ιόνιων Νήσων 7 1 13 26 12 9 68

Κρήτης 1 7 7 25 70 12 12 2 10 146

Πελοποννήσου 3 14 1 1 7 17 107 15 13 1 7 186

Στερεάς Ελλάδας 1 11 2 6 22 86 14 12 4 158

Σύνολο 8 216 3 1 61 322 1317 221 195 18 52 2.414

Ποσοστό % 0,33 8,95 0,12 0,04 2,53 13,44 54,56 9,15 8,08 0,75 2,15 100

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.2.3. Κατανοµή υπόλοιπου υγεινοµικού προσωπικού Κέντρων Υγείας ανά ΠεΣΥΠ (2004)

Όπως απεικονίζεται στο διάγραµµα 2.2.2., το 55% του υπόλοιπου προσωπικού είναι νο-σηλευτές, το 13,5% µαιευτείς, το 9,2% παρασκευαστές και το 9% επισκέπτες υγείας.

Στον πίνακα 2.2.4. παρουσιάζεται η αναλογία ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού των Κέντρων Υγείας ανά 1.000 κατοίκους και ανά 1.000 εξετασθέντες, ανά ΠεΣΥΠ.

Από τον πίνακα διαπιστώνονται σηµαντικές διαφορές στην κατανοµή του υγειονοµικού προσωπικού πρωτοβάθµιας περίθαλψης του ΕΣΥ στις διάφορες υγειονοµικές περιφέρειες.

* Στον αριθµό αυτό δεν προσµετράται το διοικητικό-τεχνικό προσωπικό και έτσι προκύπτει µεγάλη διαφορά από τη µελέτη των Θεοδώρου και συν. (2005), που εµφανίζει 4.249 λοιπό προσωπικό.

Πηγή: Υπουργείο Υγείας 2004

fylladio.indd 64fylladio.indd 64 18/4/2008 11:33:48 ðì18/4/2008 11:33:48 ðì

Page 65: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 65

Παρασκευαστές 9%

Λοιπό προσωπικό 13%

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.2.4. Αναλογία ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού Κέντρων Υγείας ανά 1.000 κατοίκους

Νοσηλευτές 55%

Επισκέπτες υγείας 9%

Μαιευτείς 14%

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.2.2. Κατανοµή του µη ιατρικού προσωπικού των Κέντρων Υγείας ανά ειδικότητα

Πηγή: Υπουργείο Υγείας 2004, ίδιοι υπολογισµοί

ΠεΣΥΠ

Κέντ

ρα Υ

γεία

ς

Περι

φερ

ειακ

ά Ια

τρεί

α

Σύνο

λο ια

τρώ

ν

Σύνο

λο ν

οσηλ

ευτι

κού

προσ

ωπι

κού

Πληθ

υσµό

ς ευθ

ύνης

*

Γενι

κό σ

ύνολ

ο εξ

ετασ

θέντ

ων

Ιατρ

οί /

1.00

0 κα

τοίκ

ους

Ιατρ

οί /

1.00

0 εξ

ετασ

θέντ

ες

Νοσ

ηλευ

τές /

1.0

00

κατο

ίκου

ς

Νοσ

ηλευ

τές /

1.0

00

εξετ

ασθέ

ντες

Α΄ Κεντρικής Μακεδονίας 20 123 193 226 359.289 745.453 0,54 0,26 0,63 0,30Α΄ Νοτίου Αιγαίου 7 21 58 36 62.546 30.101 0,93 1,93 0,58 1,20Β΄ Αττικής 7 10 108 95 211.185 211.373 0,51 0,51 0,45 0,45Β΄ Κεντρικής Μακεδονίας 11 81 167 140 400.331 345.026 0,42 0,48 0,35 0,41Β΄ Νοτίου Αιγαίου 4 32 28 16 74.289 37.643 0,38 0,74 0,22 0,43Γ΄ Αττικής 5 15 67 54 173.819 40.941 0,39 1,64 0,31 1,32Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης 14 117 139 188 295.669 374.779 0,47 0,37 0,64 0,50Βορείου Αιγαίου 7 60 46 46 91.081 59.652 0,51 0,77 0,51 0,77∆υτικής Ελλάδας 17 138 141 136 453.022 412.368 0,31 0,34 0,30 0,33∆υτικής Μακεδονίας 6 90 54 54 89.243 131.295 0,61 0,41 0,61 0,41Ηπείρου 16 102 96 105 189.454 287.501 0,51 0,33 0,55 0,37Θεσσαλίας 17 150 186 210 423.638 376.275 0,44 0,49 0,50 0,56Ιόνιων Νήσων 7 48 54 42 89.193 88.903 0,61 0,61 0,47 0,47Κρήτης 14 111 150 99 303.317 228.433 0,49 0,66 0,33 0,43Πελοποννήσου 22 171 163 138 454.628 419.734 0,36 0,39 0,30 0,33Στερεάς Ελλάδας 15 137 137 118 412.879 298.919 0,33 0,46 0,29 0,39Σύνολο 189 1.406 1.787 1.703 4.083.583 4.088.396 0,44 0,44 0,42 0,42

* ∆εν περιλαµβάνονται οι αστικές περιοχές

Πηγή: Υπουργείο Υγείας 2004

fylladio.indd 65fylladio.indd 65 18/4/2008 11:33:49 ðì18/4/2008 11:33:49 ðì

Page 66: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200666

Η χαµηλότερη αναλογία ιατρών ΚΥ ανά 1.000 κατοίκους παρατηρείται στα ΠεΣΥΠ ∆υτικής Ελλάδας (0,31 ιατροί ανά 1.000 κατοίκους), Στερεάς Ελλάδας (0,33) και Πελοποννήσου (0,36), ενώ η υψηλότερη στο ΠεΣΥΠ Νοτίου Αιγαίου (0,93). Η χαµηλότερη αναλογία ιατρών ΚΥ ανά 1.000 εξετασθέντες ασθενείς παρατηρείται στα ΠεΣΥΠ Α΄ Κεντρικής Μακεδονίας (0,26), Ηπείρου (0,33) και ∆υτικής Ελλάδος (0,34), ενώ η υψηλότερη στα ΠεΣΥΠ Ν. Αιγαίου (1,93) και Γ΄ Αττικής.

Σε ό,τι αφορά τους νοσηλευτές των ΚΥ, η χαµηλότερη αναλογία νοσηλευτικού προσω-πικού ανά 1.000 κατοίκους παρουσιάζεται στο Β’ ΠεΣΥΠ Νοτίου Αιγαίου (0,22 νοσηλευτές ανά 1.000 κατοίκους), καθώς και στα ΠεΣΥΠ Στερεάς Ελλάδας (0,29), ∆υτικής Ελλάδας (0,30) και Πελοποννήσου (0,30), ενώ η µεγαλύτερη αναλογία στα ΠεΣΥΠ Ανατολικής Μα-κεδονίας - Θράκης (0,64) και Α΄ Κεντρικής Μακεδονίας (0,63). Η χαµηλότερη αναλογία νοσηλευτών ΚΥ ανά 1.000 εξετασθέντες ασθενείς παρατηρείται στα ΠεΣΥΠ Α΄ Κεντρικής Μακεδονίας (0,3), ∆υτικής Ελλάδας (0,33) και Πελοποννήσου (0,33), ενώ η µεγαλύτερη α-ναλογία στα ΠεΣΥΠ Αττικής (1,32) και Ν. Αιγαίου (1,20). Στο σύνολο της χώρας η αναλογία ιατρικού προς νοσηλευτικό προσωπικό είναι περίπου 1, δηλαδή αντιστοιχεί 1 νοσηλευ-τής σε κάθε 1 ιατρό.

Η στελέχωση των ΚΥ είναι ελλιπής, τόσο σε ιατρικό, όσο και σε νοσηλευτικό, διοικητικό και τεχνικό-υποστηρικτικό προσωπικό. Η µέση κάλυψη των συστηµένων θέσεων ιατρικού προσωπικού στο σύνολο της χώρας το 2000 δεν ξεπερνούσε το 47%. Τα µεγαλύτερα πο-σοστά κάλυψης των θέσεων ιατρικού προσωπικού παρατηρούνται στην Αττική µε 74% και στην Υγειονοµική Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας µε 71%. Αντίθετα, σε άλλες περιοχές της χώρας, όπως για παράδειγµα στα Ιόνια Νησιά και στην Πελοπόννησο, η στελέχωση των προβλεπόµενων θέσεων ιατρικού προσωπικού δεν ξεπερνάει το 31%, όπως φαίνεται στο διάγραµµα 2.2.3. (Θεοδώρου και συν. 2005).

Όσον αφορά στο υπόλοιπο προσωπικό η κατάσταση φαίνεται να είναι ελαφρώς βελτιω-µένη, αφού κατά µέσο όρο η κάλυψη των συστηµένων θέσεων για το υπόλοιπο προσωπικό (νοσηλευτικό, διοικητικό και λοιπό προσωπικό) ανέρχεται κατά µέσο όρο σε ποσοστό 54%. Όπως φαίνεται στο διάγραµµα 2.2.4., το µεγαλύτερο ποσοστό κάλυψης θέσεων παρατη-ρείται στην υγειονοµική περιφέρεια Β. Αιγαίου (67%), ενώ άνω του 50% είναι η κάλυψη σε αρκετές ακόµη υγειονοµικές περιφέρειες (Θεοδώρου και συν. 2005). Αντίθετα χαµηλή εί-ναι η κάλυψη σε Ν. Αιγαίο (44%), Ιόνια Νησιά (48%) και ∆. Μακεδονία (49%).

Οι µεγαλύτερες ελλείψεις µε βάση τις προβλεπόµενες θέσεις αφορούν σε κοινωνικούς λειτουργούς, επισκέπτες υγείας και φυσιοθεραπευτές. Σε ό,τι αφορά τους µαιευτείς, µπορεί µεν η κάλυψη να εµφανίζεται ικανοποιητική, ωστόσο, οι οργανικές θέσεις που έχουν προ-βλεφθεί δεν ανταποκρίνονται στις πραγµατικές ανάγκες του πληθυσµού. Πρέπει επιπλέον να επισηµανθεί ότι ένα σηµαντικό µέρος του προσωπικού που υπηρετεί στα ΚΥ έχει απο-σπασθεί στα νοσοκοµεία ή σε άλλες υπηρεσίες, µε διάφορους µηχανισµούς, µε αποτέλε-σµα την περαιτέρω αποδυνάµωση των Κέντρων Υγείας (Ζηλίδης 1995).

fylladio.indd 66fylladio.indd 66 18/4/2008 11:33:50 ðì18/4/2008 11:33:50 ðì

Page 67: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 67

Πηγή: Θεοδώρου και συν. 2005

Αττικής

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.2.3. Κάλυψη συστηµένων θέσεων ιατρικού προσωπικού (%)

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.2.4. Κάλυψη συστηµένων θέσεων λοιπού προσωπικού (%)

Πηγή: Θεοδώρου και συν. 2005

0 10 20 30 40 50 60 70 80

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Κεντρικής ΜακεδονίαςΝοτίου Αιγαίου

Ανατ. Μακεδονίας - ΘράκηςΒορείου Αιγαίου

∆υτικής ΜακεδονίαςΗπείρου

ΘεσσαλίαςΙονίων Νήσων

ΚρήτηςΠελοποννήσου

Στερεάς Ελλάδας∆υτικής Ελλάδας

7471

4450

4248

4054

3148

3135

41

ΑττικήςΚεντρικής Μακεδονίας

Νοτίου ΑιγαίουΑνατ. Μακεδονίας - Θράκης

Βορείου Αιγαίου∆υτικής Μακεδονίας

ΗπείρουΘεσσαλίας

Ιονίων ΝήσωνΚρήτης

ΠελοποννήσουΣτερεάς Ελλάδας∆υτικής Ελλάδας

5257

4455

6749

5062

4851

575353

fylladio.indd 67fylladio.indd 67 18/4/2008 11:33:51 ðì18/4/2008 11:33:51 ðì

Page 68: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200668

Σε κάθε περίπτωση, η «εκκρεµότητα» της ανάπτυξης της πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας στη χώρα µας, ιδίως στα αστικά κέντρα, αποτελεί παράγοντα που λειτουργεί ανα-σταλτικά στη λειτουργία του συστήµατος υγείας συνολικά και συνδέεται µε τα προβλή-µατα χρηµατοδότησης και την αδυναµία ελέγχου της ζήτησης των υπηρεσιών (Souliotis and Lionis 2004).

2.2.1.3. Χρήση

Τα Κέντρα Υγείας λειτουργούν σε 24ωρη βάση συµµετέχοντας στο πρόγραµµα εφηµεριών, καλύπτοντας κυρίως τις ανάγκες του αγροτικού πληθυσµού της χώρας. Για καθένα από αυτά έχει ορισθεί περιοχή πληθυσµού ευθύνης, ενώ γύρω από αυτά λειτουργεί αριθµός περιφερειακών ιατρείων, τα οποία είναι στελεχωµένα κατά κύριο λόγο µε αγροτικούς ια-τρούς.

Στον πίνακα 2.2.4. εµφανίζονται επίσης τα στοιχεία χρήσης των ΚΥ των διαφόρων υ-γειονοµικών περιφερειών της χώρας για το 2004. Στο σύνολο της χώρας πραγµατοποιή-θηκαν τη χρονιά αυτή 4.083.583 επισκέψεις σε ΚΥ. Με βάση τα στοιχεία του υπουργείου Υγείας, ο µεγαλύτερος αριθµός επισκέψεων πραγµατοποιήθηκε στα ΠεΣΥΠ Α΄ Κεντρικής Μακεδονίας µε 745.453 επισκέψεις, Πελοποννήσου µε 419.734 και ∆υτικής Ελλάδας µε 412.368 επισκέψεις. Αντίθετα, ο µικρότερος αριθµός επισκέψεων πραγµατοποιήθηκε στα ΠεΣΥΠ Α΄ Ν. Αιγαίου µε 30.101 επισκέψεις, Β΄ Ν. Αιγαίου µε 37.643 και Γ΄ Αττικής µε 40.941 επισκέψεις.

Αν συσχετιστεί ο αριθµός επισκέψεων στα ΚΥ των ΠεΣΥΠ, σε σχέση µε τον πληθυσµό ευθύνης που καλύπτουν, προκύπτει ότι τον µεγαλύτερο αριθµό επισκέψεων ανά κάτοικο έ-χουν τα ΠεΣΥΠ Α΄ Κεντρικής Μακεδονίας µε 2,1, Ηπείρου µε 1,5, ∆υτικής Μακεδονίας µε 1,5 και Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης µε 1,3 επισκέψεις ανά κάτοικο. Αντίθετα, τον µικρό-τερο αριθµό επισκέψεων ανά κάτοικο έχει το Γ΄ ΠεΣΥΠ Αττικής.

Στοιχεία χρήσης για τη δηµόσια πρωτοβάθµια περίθαλψη των αγροτικών περιοχών προκύπτουν και από την έρευνα “Hellas Health I” (ΙΚΠΙ 2006). Σύµφωνα µε αυτή στα ΚΥ και τα ΠΙ προσφεύγουν συχνότερα το 4,9% και το 4,7% του ελληνικού πληθυσµού αντίστοιχα (διάγραµµα 2.1.1.). Τα ποσοστά είναι µεγαλύτερα ανάµεσα στους ηλικιωµένους (7,6% και 8,9% αντίστοιχα) (πίνακας 2.1.1.). Όπως αναφέρθηκε, εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι µόνο το 20% των κατοίκων των αγροτικών περιοχών προσφεύγει αθροιστικά στα ΚΥ και τα ΠΙ (7,5% και 12,5% αντίστοιχα). Τα αντίστοιχα ποσοστά προσφυγής σε αυτές τις υπηρεσίες των κατοίκων των αστικών περιοχών είναι 4% και 2% (πίνακας 2.1.2.).

2.2.1.4. Χρηµατοδότηση

Οι υπηρεσίες υγείας που λαµβάνουν οι πολίτες στα Κέντρα Υγείας και τα Περιφερειακά Ι-ατρεία είναι δωρεάν και χρηµατοδοτούνται από τον κρατικό προϋπολογισµό. Πρόσβαση σε αυτές έχουν όλοι οι πολίτες, ακόµη και οι ανασφάλιστοι σε περιπτώσεις έκτακτων περι-

fylladio.indd 68fylladio.indd 68 18/4/2008 11:33:51 ðì18/4/2008 11:33:51 ðì

Page 69: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 69

στατικών (Θεοδώρου και συν. 2005). Οι ιατροί των Κέντρων Υγείας και των περιφερειακών ιατρείων είναι δηµόσιοι υπάλληλοι πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, που αµείβο-νται µε µισθό.

2.2.2. Εξωτερικά ιατρεία νοσοκοµείων

2.2.2.1. Υποδοµές

Στα 132 νοσοκοµεία του ΕΣΥ λειτουργούν Εξωτερικά Ιατρεία, τα οποία καλύπτουν το σύ-νολο σχεδόν των ιατρικών ειδικοτήτων. Επίσης, από το 2002 µε το Ν.2889/2001 ξεκίνησε η λειτουργία των Απογευµατινών Ιατρείων εντός των νοσοκοµείων του ΕΣΥ, στα οποία έχουν δικαίωµα άσκησης ιδιωτικού έργου οι πανεπιστηµιακοί και οι νοσοκοµειακοί ιατροί (διευ-θυντές και επιµελητές Α).

2.2.2.2. Ανθρώπινο δυναµικό

Η καταγραφή του στελεχιακού δυναµικού των εξωτερικών ιατρείων των νοσοκοµείων δεν µπορεί να πραγµατοποιηθεί επακριβώς, γιατί το δυναµικό αυτό κατά κύριο λόγο εξυπηρε-τεί τις ανάγκες της νοσοκοµειακής περίθαλψης.

2.2.2.3. Χρήση

Στοιχεία χρήσης των εξωτερικών ιατρείων των νοσοκοµείων της χώρας δεν είναι διαθέ-σιµα. Έµµεσα στοιχεία χρήσης για τα Ε.Ι. προκύπτουν από την έρευνα “Hellas Health I” (ΙΚΠΙ 2006). Σύµφωνα µε αυτήν τα Ε.Ι. των νοσοκοµείων χρησιµοποιούνται συχνότερα από το 12,7% των Ελλήνων (διάγραµµα 2.1.1.). Τα ποσοστά αγγίζουν το 19,1% στην ηλικιακή οµάδα 18-24 (πίνακας 2.1.1), ενώ είναι µεγαλύτερα ανάµεσα στους κατοίκους των αγροτι-κών περιοχών (15,3%) έναντι των αστικών (11,9%) (πίνακας 2.1.2.).

Σε σχέση µε την ποιότητα των παρεχόµενων υπηρεσιών από τα ΕΙ πραγµατοποιήθηκε έρευνα το 2004 από το Εθνικό Κέντρο ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και Αυτοδιοίκησης σε δείγµα 901 ασθενών που χρησιµοποίησαν τις υπηρεσίες των τακτικών εξωτερικών ιατρείων έξι µεγάλων νοσοκοµείων της Αθήνας. Η έρευνα έδειξε ότι οι ασθενείς είναι γενικά ικανοποι-ηµένοι για την ποιότητα της ιατρικής φροντίδας αφενός και για το σύνολο των υπηρεσιών αφετέρου. Η ικανοποίηση από το ιατρικό έργο είναι υψηλότερη, µε σηµαντική διαφορά από τις νοσηλευτικές και τις διοικητικές υπηρεσίες, αλλά και τις ξενοδοχειακές υποδοµές, στις οποίες αντιστοιχεί το υψηλότερο ποσοστό δυσαρέσκειας των πολιτών. Στον αντίποδα, ένας στους οκτώ ασθενείς περιµένουν πάνω από µήνα για να κλείσουν επίσκεψη στα εξω-τερικά ιατρεία, ενώ το 26,3% περιµένουν πάνω από µισή ώρα έξω από το ιατρείο τη µέρα του ραντεβού, σύµφωνα µε στοιχεία της ίδιας έρευνας (Νιάκας και συν. 2004).

Σε ό,τι αφορά τη λειτουργία των απογευµατινών εξωτερικών ιατρείων, έρευνα που διε-νεργήθηκε σε πέντε νοσοκοµεία της Αττικής κατέληξε στα εξής συµπεράσµατα:

fylladio.indd 69fylladio.indd 69 18/4/2008 11:33:51 ðì18/4/2008 11:33:51 ðì

Page 70: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200670

• Απουσιάζει ένας ενιαίος και αποτελεσµατικός µηχανισµός παρακολούθησης, ελέγχου και αξιολόγησης της λειτουργίας τους.

• Η συµµετοχή των ιατρών κρίνεται ικανοποιητική στα πέντε υπό µελέτη νοσοκοµεία, σε αντίθεση µε τη µικρή συµµετοχή που καταγράφεται σε πανελλαδικό επίπεδο.

• Η ζήτηση κατευθύνεται σε σχετικά λίγες, συγκεκριµένες ειδικότητες και σχετίζεται θετικά κυρίως µε το όνοµα και το κύρος του ιατρού και δευτερευόντως µε την εξει-δίκευση του νοσοκοµείου και τη διάθεση σύγχρονου ιατρικού εξοπλισµού. Η ζήτηση αυτή αφορά κυρίως απλές επισκέψεις, σχετικά περιορισµένες διαγνωστικές πράξεις και ελάχιστα απλές χειρουργικές επεµβάσεις.

• Τα πρώτα αποτελέσµατα κρίνονται θετικά, αφού καταγράφεται µείωση στις λίστες α-ναµονής και υψηλός βαθµός ικανοποίησης εκ µέρους των ασθενών. (Θεοδώρου και Κωνσταντακοπούλου 2004).

2.2.2.4. Χρηµατοδότηση

Οι υπηρεσίες των εξωτερικών ιατρείων των νοσοκοµείων χρηµατοδοτούνται από τον κρατικό προϋπολογισµό και την κοινωνική ασφάλιση. Πρόσβαση στα πρωινά εξωτερικά ιατρεία έχουν όλοι οι ασφαλισµένοι πολίτες έναντι µιας συµβολικής πληρωµής για κάθε εξέταση αλλά και οι ανασφάλιστοι σε περιπτώσεις έκτακτων περιστατικών. Υπάρχουν ω-στόσο περιορισµοί στην απόδοση της δαπάνης των ασφαλιστικών φορέων στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκοµείων. Το ΙΚΑ πληρώνει µόνο σε νοσοκοµεία που έχει συµβληθεί και ο ΟΑΕΕ µόνο σε έκτακτα περιστατικά (Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας 2001).

Η χρηµατοδότηση των απογευµατινών εξωτερικών ιατρείων βασίζεται στις άµεσες πλη-ρωµές των χρηστών, οι οποίες κυµαίνονται από 25 - 90 ευρώ ανά εξέταση, ανάλογα µε τη βαθµίδα του ιατρού και τη γεωγραφική περιοχή που βρίσκεται το νοσοκοµείο.

2.3. Κοινωνική ασφάλιση

Η πρωτοβάθµια περίθαλψη παρέχεται από 36 φορείς και κλάδους ασφάλισης ασθένειας. Ποικίλλει τόσο ως προς τον τρόπο παροχής, όσο και προς το είδος των παροχών, ανάλογα µε τις διατάξεις που ισχύουν για κάθε κλάδο ή φορέα. Υπηρεσίες πρωτοβάθµιας φροντίδας µπορούν να λάβουν οι ασφαλισµένοι όλων των φορέων από το ΕΣΥ (Κέντρα Υγείας, Περι-φερειακά Ιατρεία, εξωτερικά ιατρεία νοσοκοµείων), τα δηµοτικά ιατρεία και άλλους φορείς (Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας 2001).

Σύµφωνα µε µελέτη που εκπονήθηκε το 2001 για λογαριασµό του υπουργείου Υγείας (Θεοδώρου και συν. 2005) και που αφορά τους δικαιούχους περίθαλψης για τους πέντε µε-γαλύτερους ασφαλιστικούς φορείς και κλάδους υγείας –ΙΚΑ, ΟΓΑ, ΟΠΑ∆, ΟΑΕΕ (πρώην ΤΕΒΕ, ΤΑΕ, ΤΣΑ) και ΟΙΚΟΣ ΝΑΥΤΟΥ– οι δικαιούχοι περίθαλψης ανέρχονται σε 10.594.000 άτοµα

fylladio.indd 70fylladio.indd 70 18/4/2008 11:33:52 ðì18/4/2008 11:33:52 ðì

Page 71: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 71

(πίνακας 2.3.1.). Ο αριθµός αυτός φαίνεται υπερβολικός αν ληφθεί υπόψη ότι υπάρχουν ακόµα περίπου 30 µικρότεροι φορείς και κλάδοι υγείας (όπως των τραπεζών, του ΟΤΕ, της ∆ΕΗ, του ΤΣΜΕ∆Ε, του ΤΥ∆ΚΥ κ.λπ.). Το γεγονός αυτό µπορεί να οφείλεται είτε σε αναξιοπι-στία των στοιχείων, αφού οι φορείς και τα ταµεία δεν έχουν έγκυρο µηχανισµό συλλογής και ενηµέρωσης των ασφαλισµένων τους, είτε στη δυνατότητα νόµιµης ή παράνοµης εγ-γραφής µελών οικογένειας σε περισσότερους από ένα φορείς για υγειονοµική κάλυψη.

Στις συνθήκες που υπάρχουν σήµερα, οι φορείς ασφάλισης ασθένειας αδυνατούν να λειτουργήσουν ως ικανοί καταναλωτές υπηρεσιών υγείας στην πρωτοβάθµια περίθαλψη. Η πολυδιάσπαση του συστήµατος, ο µεγάλος αριθµός φορέων και οι σηµαντικές διαφορές των παροχών των φορέων ως προς το είδος, την έκταση, την ποιότητα και τον τρόπο χορή-γησης, καθιστούν δύσκολη κάθε προσπάθεια της εποπτεύουσας αρχής να ασκήσει ενιαία πολιτική υγείας και να επιβάλει ορθολογική διαχείριση και αποτελεσµατικό έλεγχο (∆ικαίος 1999). Τα τελευταία χρόνια εφαρµόστηκαν κάποιοι οµοιόµορφοι κανόνες σε όλα τα ταµεία ασθένειας για διάφορες κατηγορίες παροχών, σε µια προσπάθεια να προωθηθεί µια ενιαία πολιτική παροχής υγειονοµικής φροντίδας (Κυριόπουλος 2001).

Επιπλέον, υπάρχουν σηµαντικές ανισότητες µεταξύ των ασφαλισµένων των ταµείων ως προς τις παροχές που δικαιούνται, τον αριθµό των ιατρών στους οποίους έχουν πρόσβαση και στο δικαίωµα ελεύθερης επιλογής αυτών, στις υποδοµές ΠΦΥ τις οποίες χρησιµοποιούν και στα ποσά των άµεσων πληρωµών που είναι αναγκασµένοι να καταβάλλουν για παροχή υπηρεσιών ΠΦΥ από τον ιδιωτικό τοµέα.

Σύµφωνα µάλιστα µε σχετικές µελέτες, η υψηλή οικονοµική επιβάρυνση των νοικοκυ-ριών για υπηρεσίες πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας έχει ως αποτέλεσµα τον «αποκλει-σµό» κάποιων ατόµων από τη χρήση απαραίτητων υπηρεσιών είτε (κυρίως) λόγω αδυ-ναµίας πληρωµής, είτε λόγω άλλων περιορισµών (κόστος χρόνου, απόσταση, δυσχέρεια πρόσβασης κ.λπ.). Κατά συνέπεια, η µη ολοκλήρωση του συστήµατος της πρωτοβάθµιας

Φορέας ασφάλισης ∆ικαιούχοι περίθαλψης

Ιατρικό Προσωπικό

Νοσηλευτικό προσωπικό

∆ιοικητικό προσωπικό

ΙΚΑ 5.530.000 8.147 3.960 160

ΟΓΑ 2.150.000 2 - 138

ΟΠΑ∆* 1.289.000 45 40 283

ΟΑΕΕ 1.422.000 161 - 108

ΟΙΚΟΣ ΝΑΥΤΟΥ 203.000 68 43 153

ΣΥΝΟΛΟ 10.594.000 8.423 4.043 842

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.3.1. ∆ικαιούχοι περίθαλψης και µόνιµο προσωπικό υγείας των πέντε µεγαλύτερων ασφαλιστικών φορέων (2002)

* Οι ιατροί, το νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό είναι αποσπασµένοι από µονάδες του ΕΣΥ και της Ν.Α.

Πηγή: Θεοδώρου και συν. 2005

fylladio.indd 71fylladio.indd 71 18/4/2008 11:33:52 ðì18/4/2008 11:33:52 ðì

Page 72: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200672

φροντίδας υγείας ενοχοποιείται ενίοτε για την ακύρωση της ασφαλιστικής κάλυψης και άλλοτε για την περιορισµένη χρήση υπηρεσιών, λόγω περιορισµένων εισοδηµατικών δυ-νατοτήτων (Σουλιώτης 2006).

2.3.1. Το ΙΚΑ

2.3.1.1. Υποδοµές

Το ΙΚΑ διαθέτει, εκτός των 5 νοσοκοµείων του µε τα εξωτερικά ιατρεία τους, ένα σηµαντικό δίκτυο παροχής υπηρεσιών (πολυϊατρεία και διαγνωστικά εργαστήρια), το οποίο στη συ-ντριπτική του πλειοψηφία είναι προσανατολισµένο στην κάλυψη των αναγκών των αστι-κών κέντρων. Η δοµή του συνίσταται σε 42 νοµαρχιακές µονάδες υγείας (γνωστές και ως πολυϊατρεία), οι οποίες έχουν ως δορυφόρους 50 τοπικές µονάδες υγείας.

Οι µονάδες του ΙΚΑ λειτουργούν περίπου 12 ώρες ηµερησίως (από 7 το πρωί µέχρι 7 το βράδυ), ενώ για τις υπόλοιπες ώρες ο πληθυσµός καλύπτεται από τους Σταθµούς Πρώτων Βοηθειών (ΣΑΒ) που αποτελούν λειτουργικό µέρος των νοµαρχιακών µονάδων υγείας. Τα ΣΑΒ όµως υπολειτουργούν, αφού οι ασφαλισµένοι του Ιδρύµατος επιλέγουν σε µεγάλο βαθµό να εξυπηρετούνται από τα νοσοκοµεία του ΕΣΥ και τις ιδιωτικές κλινικές µε τις ο-ποίες είναι συµβεβληµένο το ΙΚΑ (Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας 2001). Η περιφερει-ακή κατανοµή των µονάδων του ΙΚΑ παρουσιάζεται στον πίνακα 2.3.2.

Το ΙΚΑ έχει επίσης αναπτύξει ένα ευρύ φάσµα δοµών παροχής υπηρεσιών ΠΦΥ όπως:• Κέντρα Προστασίας Μάνας και Παιδιού • Κέντρο Προγενετικού Ελέγχου (Αθήνα)

Περιφέρειες Νοµαρχιακές µονάδες υγείας

Τοπικές µονάδες υγείας Υποκαταστήµατα

Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης 5 0 4Αττικής 4 34 16Βορείου Αιγαίου 2 0 3∆υτικής Ελλάδας 3 4 4∆υτικής Μακεδονίας 3 1 2Ηπείρου 3 0 2Θεσσαλίας 4 0 4Ιονίων Νήσων 1 0 3Κεντρικής Μακεδονίας 5 8 6Κρήτης 3 0 5Νότιου Αιγαίου 2 0 4Πελοποννήσου 4 1 5Στερεάς Ελλάδας 3 2 7Σύνολο 42 50 65

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.3.2. Κατανοµή υπηρεσιών ΙΚΑ ανά περιφέρεια

Πηγή: ΙΚΑ 2006, ίδιοι υπολογισµοί

fylladio.indd 72fylladio.indd 72 18/4/2008 11:33:53 ðì18/4/2008 11:33:53 ðì

Page 73: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 73

• Κέντρα Μαστού (Αθήνα, Βέροια, Ηράκλειο, Πάτρα, Βόλος, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Κο-ζάνη, Αλεξανδρούπολη)

• ∆ιαγνωστικό Κέντρο και Ιατρικής της Εργασίας (Αθήνα)• Κέντρα Παιδοψυχικής Υγιεινής (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα)• Μονάδα Προληπτικής Ιατρικής (Αλεξανδρούπολη)• Κέντρα Οικογενειακού Προγραµµατισµού (Αθήνα, Πάτρα, Ηράκλειο, Αλεξανδρού-

πολη, ∆ράµα, Λάρισα, Θεσσαλονίκη)• ∆ιαγνωστικά Πνευµονολογικά Κέντρα (Αθήνα)• Γραφεία Κοινωνικής Μέριµνας (Αθήνα, Ηράκλειο, Πάτρα, Θεσσαλονίκη, Καρδίτσα, Μυ-

τιλήνη)• 2 υπηρεσίες υγειονοµικών επιτροπών αναπηρίας• 2 γραφεία συντονιστών υγείας.Τέλος, το ΙΚΑ διαθέτει συµβάσεις µε πάνω από 2.800 ιδιωτικά εργαστήρια, διαγνωστικά

κέντρα και φυσικοθεραπευτήρια, που πραγµατοποιούν διαγνωστικές και θεραπευτικές πα-ρεµβάσεις που δεν γίνονται στο ΙΚΑ (Θεοδώρου και συν. 2005).

Οι κτιριακές εγκαταστάσεις του ΙΚΑ εµφανίζουν αρκετά προβλήµατα, µε κυριότερα τα ακόλουθα:

• Σε πολλές Μονάδες Υγείας η έλλειψη χώρου θεωρείται ως το σηµαντικότερο πρό-βληµα. Υπάρχουν ιατρεία όπου δύο ιατροί διαφορετικών ειδικοτήτων εξετάζουν τους ασθενείς τους ταυτόχρονα.

• Σε ό,τι αφορά την κατάσταση των κτιρίων, ενώ υπάρχουν µονάδες που µπορούν κάλ-λιστα να συγκριθούν ακόµη και µε ιδιωτικές µονάδες υγείας, η εµφάνιση των περισσό-τερων µονάδων είναι παραµεληµένη και η συντήρηση ανεπαρκής.

• Υπάρχουν µονάδες που το υγειονοµικό προσωπικό δεν στεγάζεται σε ένα ενιαίο κτί-ριο. Υπάρχει λοιπόν ανάγκη για κτίρια όπου θα συστεγάζονται τα ιατρεία, τα εργαστή-ρια και οι διοικητικές υπηρεσίες του ΙΚΑ.

• Υπάρχει ανάγκη ανακαίνισης του ξενοδοχειακού εξοπλισµού, τόσο στα γραφεία του προσωπικού όσο και στις αίθουσες αναµονής.

• Σε αρκετές µονάδες υπάρχει ανεπάρκεια τηλεφωνικού δικτύου (Τούντας και συν. 2003).

Ο τεχνολογικός εξοπλισµός του ΙΚΑ σε γενικές γραµµές είναι υψηλής ποιότητας και ε-παρκεί για να καλύψει τη ζήτηση. Παρ’ όλα αυτά δεν είναι ορθολογικά κατανεµηµένος στις περιφέρειες της επικράτειας και απουσιάζει ένα ολοκληρωµένο σχέδιο παρακολούθησης και διαχείρισής του. Επίσης, απουσιάζουν οι οργανωτικές δοµές που θα αξιολογήσουν τη σκοπιµότητα αγοράς και εγκατάστασης νέων µηχανηµάτων βιοϊατρικής τεχνολογίας, κα-θώς και ο έλεγχος ποιότητας των αποτελεσµάτων εργαστηριακών εξετάσεων.

Οι χώροι των εργαστηρίων αρκετών µονάδων χαρακτηρίζονται από ακαταλληλότητα και ανεπάρκεια. Ειδικότερα, οδοντιατρικά και µικροβιολογικά εργαστήρια ορισµένων µο-

fylladio.indd 73fylladio.indd 73 18/4/2008 11:33:53 ðì18/4/2008 11:33:53 ðì

Page 74: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200674

νάδων είναι εγκατεστηµένα σε µη λειτουργικούς χώρους (Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας 2001).

2.3.1.2. Ανθρώπινο δυναµικό

Οι µονάδες του ΙΚΑ είναι στελεχωµένες από 8.077 ιατρούς (συµπεριλαµβανοµένων και των ιατρών των 5 νοσοκοµείων του) πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης και 3.000 λοιπό υγειονοµικό προσωπικό. Συµπληρωµατικά, υπάρχει κι ένα δίκτυο περισσοτέρων των 5.000 συµβεβληµένων ιατρών µερικής απασχόλησης µε δικαίωµα λειτουργίας ιδιωτικού ιατρείου, καθώς επίσης και σηµαντικός αριθµός διαγνωστικών κέντρων. Στον πίνακα 2.3.3. φαίνεται η περιφερειακή κατανοµή του ιατρικού προσωπικού του ΙΚΑ ανά ειδικότητα.

Ειδικότητα

Περιφέρεια

Σύνο

λο

Ποσο

στό

%

Ανατ

ολικ

ής Μ

ακεδ

ονία

ς&

Θρά

κης

Αττι

κής*

Βορε

ίου

Αιγα

ίου

∆υτι

κής Ε

λλάδ

ας

∆υτι

κής Μ

ακεδ

ονία

ς

Ηπε

ίρου

Θεσ

σαλί

ας

Ιονί

ων

Νήσ

ων

Κεντ

ρική

ς Μακ

εδον

ίας

Κρήτ

ης

Νοτ

ίου

Αιγα

ίου

Πελο

πονν

ήσου

Στερ

εάς Ε

λλάδ

ας

Αναισθησιολόγος 0 26 0 0 0 0 0 0 7 0 0 0 0 33 0,41

Γαστρεντερολόγος 2 58 0 6 0 2 6 2 17 2 0 5 4 104 1,29

Γυναικολόγος 18 201 4 25 7 7 10 9 75 15 6 13 10 400 4,95

∆ερµατολόγος - Αφροδισιολόγος 9 111 2 13 3 7 10 2 36 7 4 5 6 215 2,66

Ενδοκρινολόγος 4 68 1 4 2 1 4 0 20 5 0 1 4 114 1,41

Καρδιολόγος 25 300 6 36 10 14 35 8 119 22 12 21 27 635 7,86

Κυτταρολόγος 1 40 1 2 0 0 2 0 5 1 0 2 0 54 0,67

Μικροβιολόγος 12 161 2 11 3 6 19 3 63 7 7 9 7 310 3,84

Νευρολόγος 10 78 1 13 4 3 12 3 50 8 1 6 5 194 2,40

Νευροχειρουργός 0 10 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 12 0,15

Νεφρολόγος 0 9 0 1 0 1 0 0 9 1 0 0 0 21 0,26

Ογκολόγος 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0,01

Οδοντίατρος 42 437 13 56 21 26 50 14 176 33 21 39 50 978 12,11

Ορθοπεδικός 17 240 4 21 6 11 16 6 80 19 7 16 17 460 5,70

Ουρολόγος 8 101 3 9 6 6 7 2 53 8 3 7 6 219 2,71

Οφθαλµίατρος 18 208 6 16 5 7 19 3 76 12 6 11 14 401 4,96

Παθολογοανατόµος 1 13 0 0 0 0 0 0 6 0 0 0 0 20 0,25

Παθολόγος 45 583 14 70 16 17 77 14 212 36 20 38 46 1.188 14,71

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.3.3. Περιφερειακή κατανοµή του ιατρικού προσωπικού του ΙΚΑ ανά ειδικότητα (2006)

fylladio.indd 74fylladio.indd 74 18/4/2008 11:33:54 ðì18/4/2008 11:33:54 ðì

Page 75: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 75

Ειδικότητα

Περιφέρεια

Σύνο

λο

Ποσο

στό

%

Ανατ

ολικ

ής Μ

ακεδ

ονία

ς&

Θρά

κης

Αττι

κής*

Βορε

ίου

Αιγα

ίου

∆υτι

κής Ε

λλάδ

ας

∆υτι

κής Μ

ακεδ

ονία

ς

Ηπε

ίρου

Θεσ

σαλί

ας

Ιονί

ων

Νήσ

ων

Κεντ

ρική

ς Μακ

εδον

ίας

Κρήτ

ης

Νοτ

ίου

Αιγα

ίου

Πελο

πονν

ήσου

Στερ

εάς Ε

λλάδ

ας

Παιδίατρος 28 258 7 33 9 13 30 7 110 23 14 17 24 573 7,09

Παιδοψυχίατρος 0 11 0 2 0 1 0 0 4 0 0 0 0 18 0,22

Ρευµατολόγος 2 33 0 3 2 3 4 1 14 2 1 1 2 68 0,84

Φυσικής Ιατρικής & αποκατάστασης 0 6 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 8 0,10

Χειρουργός 15 203 1 9 5 2 12 6 72 7 3 5 7 347 4,30

ΩΡΛ 8 129 3 17 3 3 12 3 44 7 6 6 9 250 3,10

Χωρίς ειδικότητα 17 211 5 13 11 5 15 15 56 14 12 14 18 406 5,03

Ακτινοδιαγνώστης 8 153 3 10 3 5 8 3 56 6 5 8 4 272 3,37

Γενικής Ιατρικής 8 70 6 8 2 1 12 0 11 3 7 6 6 140 1,73

Αιµατολόγος 0 6 0 0 0 0 0 0 4 0 0 1 0 11 0,14

Ψυχίατρος 2 90 1 5 1 3 2 0 26 3 1 2 3 139 1,72

Ιατρός εργασίας 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0,01

Πυρηνικός 0 7 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 9 0,11

Ακτινοθεραπευτής 0 8 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 8 0,10

Νευρολόγος - Ψυχίατρος 2 11 1 1 0 1 0 1 17 1 3 3 0 41 0,51

Παιδοχειρουργός 1 6 0 0 0 0 0 0 7 2 0 0 1 17 0,21

Πνευµονολόγος 7 114 3 22 8 5 10 4 30 14 5 8 11 241 2,98

Ορθοδοντικός 1 25 2 1 0 2 2 1 8 0 1 1 1 45 0,56

Γναθοχειρουργός 0 11 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 13 0,16

Αλλεργιολόγος 0 11 1 1 0 0 1 0 4 1 1 0 0 20 0,25

Πλαστικός χειρουργός 0 18 0 1 1 0 0 0 5 0 0 0 0 25 0,31

Φυσίατρος 0 3 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 5 0,06

Χειρουργός θώρακος 0 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6 0,07

Αγγειοχειρουργός 0 4 0 1 0 0 1 0 3 0 0 0 0 9 0,11

Βιοπαθολόγος 0 6 1 3 1 0 1 0 5 0 0 0 1 18 0,22

Πνευµονολόγος - Φυµατιολόγος 1 10 0 2 0 0 1 0 9 1 2 0 1 27 0,33

Ακτινολόγος 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0,01

Σύνολο 312 4.057 91 416 129 152 379 107 1.496 261 148 245 284 8.077 100,00

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.3.3. (συνέχεια)

* Περιλαµβάνονται και οι ιατροί των Νοσοκοµείων του ΙΚΑ.

Πηγή: ΙΚΑ 2006, ίδιοι υπολογισµοί

fylladio.indd 75fylladio.indd 75 18/4/2008 11:33:55 ðì18/4/2008 11:33:55 ðì

Page 76: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200676

Όπως φαίνεται στον πίνακα, το µεγαλύτερο ποσοστό των ιατρών είναι παθολόγοι (14,7%) και ακολουθούν οι οδοντίατροι (12,1%), οι καρδιολόγοι (7,9%), οι παιδίατροι (7,1%), ενώ ένα ποσοστό 5% είναι ιατροί χωρίς ειδικότητα. Χαρακτηριστικό είναι το µικρό ποσοστό των γενικών ιατρών (µόλις 1,7%).

Στον πίνακα 2.3.4. παρουσιάζεται η κατανοµή του λοιπού υγειονοµικού προσωπικού του ΙΚΑ ανά περιφέρεια.

Ειδικότητα

Περιφέρεια

Σύνο

λο

Ποσο

στό

%

Ανατ

ολικ

ής Μ

ακεδ

ονία

ς&

Θρά

κης

Αττι

κής

Βορε

ίου

Αιγα

ίου

∆υτι

κής Ε

λλάδ

ας

∆υτι

κής Μ

ακεδ

ονία

ς

Ηπε

ίρου

Θεσ

σαλί

ας

Ιονί

ων

Νήσ

ων

Κεντ

ρική

ς Μακ

εδον

ίας

Κρήτ

ης

Νοτ

ίου

Αιγα

ίου

Πελο

πονν

ήσου

Στερ

εάς Ε

λλάδ

ας

Επισκέπτες Υγείας 7 64 4 12 4 7 8 2 14 5 1 2 2 132 4,40

Νοσηλευτικής - Μαιευτικής 55 210 13 51 18 21 63 12 150 40 9 29 31 702 23,40

Εργαστήρια 55 450 8 44 19 21 38 7 163 48 7 32 37 929 30,97

Βοηθοί νοσοκόµοι - Νοσοκόµοι Τραυµατιοφορείς 47 174 5 44 12 28 40 5 102 34 4 31 22 548 18,27

Πρακτικοί νοσοκόµοι 2 49 2 5 0 2 3 0 11 6 3 1 9 93 3,10

Φαρµακοποιοί 1 16 0 0 0 1 3 0 3 1 1 0 1 27 0,90

Υπάλληλοι Φαρµακείου 6 64 2 6 4 4 6 1 11 7 2 5 5 123 4,10

Φυσικοθεραπευτές 9 87 1 5 0 0 12 0 20 11 0 2 3 150 5,00

Ψυχολόγοι - Κοινωνικής Εργασίας 0 8 1 0 0 0 1 0 3 2 0 0 0 15 0,50

Οδοντοτεχνίτες 9 130 0 13 0 5 16 0 26 25 2 4 15 245 8,17

Χηµικοί - Βιολόγοι - Βιοχηµικοί 0 2 0 0 0 0 0 1 3 2 0 0 1 9 0,30

Οικιακής Οικονοµίας 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0,03

Ειδικοί Θεραπευτές 0 4 0 1 0 0 0 0 2 0 0 0 0 7 0,23

Λογοθεραπευτές 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0,03

Κοινωνικής Εργασίας 0 15 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 16 0,53

∆ηµόσιας Υγείας 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0,07

Σύνολο 191 1.276 36 182 57 89 190 28 508 181 29 107 126 3.000 100,00

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.3.4. Περιφερειακή κατανοµή λοιπού υγειονοµικού προσωπικού του ΙΚΑ (2006)

Πηγή: ΙΚΑ 2006, ίδιοι υπολογισµοί

∆ιαπιστώνεται ότι περίπου το 32% του προσωπικού αφορά εργαστηριακές ειδικότητες, το 23% νοσηλευτές - µαιευτείς και το 18% βοηθούς νοσοκόµους - νοσοκόµους - τραυµατι-οφορείς (διάγραµµα 2.3.1.).

fylladio.indd 76fylladio.indd 76 18/4/2008 11:33:56 ðì18/4/2008 11:33:56 ðì

Page 77: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 77

Στον πίνακα 2.3.5. παρουσιάζεται η αναλογία ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού ανά 1.000 δικαιούχους περίθαλψης.

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.3.1. Κατανοµή λοιπού υγειονοµικού προσωπικού του ΙΚΑ ανά ειδικότητα

Οδοντοτεχνίτες 8%

Εργαστηριακοί 32%

Νοσηλευτές 23%

Πηγή: ΙΚΑ 2006, ίδιοι υπολογισµοί

Λοιπές ειδικότητες 3%Πρακτικοί νοσοκόµοι 3%

Υπάλληλοι φαρµακείου 4%

Φυσικοθεραπευτές 5%

Επισκέπτες υγείας 4%

Βοηθοί νοσοκόµοι,Νοσοκόµοι,

Τραυµατιοφορείς18%

Περιφέρειες

Ιατρ

ικό

προσ

ωπι

κό

Νοσ

ηλευ

τικό

πρ

οσω

πικό

∆ικα

ιούχ

οι

περί

θαλψ

ης

Ιατρ

οί /

1.00

0 δι

καιο

ύχου

ς πε

ρίθα

λψης

Νοσ

ηλευ

τικό

πρ

οσω

πικό

/ 1.

000

δικα

ιούχ

ους

περί

θαλψ

ης

∆ικα

ιούχ

οι

Περί

θαλψ

ης /

Ιατρ

ό (2

006)

∆ικα

ιούχ

οι

Περί

θαλψ

ης /

Ιατρ

ό (1

999)

Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης 312 111 228.759 1,36 0,49 733 795Αττικής* 4.057 497 2.810.477 1,44 0,18 693 578Βορείου Αιγαίου 91 24 65.512 1,39 0,37 720 771∆υτικής Ελλάδας 416 112 215.997 1,93 0,52 519 582∆υτικής Μακεδονίας 129 34 86.324 1,49 0,39 669 867Ηπείρου 152 58 96.754 1,57 0,60 637 677Θεσσαλίας 379 114 223.937 1,69 0,51 591 572Ιονίων Νήσων 107 19 86.560 1,24 0,22 809 708Κεντρικής Μακεδονίας* 1.496 277 900.222 1,66 0,31 602 679Κρήτης 261 85 239.221 1,09 0,36 917 909Νοτίου Αιγαίου 148 17 138.210 1,07 0,12 934 1.046Πελοποννήσου 245 63 160.951 1,52 0,39 657 647Στερεάς Ελλάδας 285 64 187.754 1,51 0,34 661 829Σύνολο 8.077 1.475 5.440.658 1,48 0,27 674 645

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.3.5. Περιφερειακή κατανοµή υγειονοµικών προσωπικού Μονάδων Υγείας του ΙΚΑ και αναλογία ανά 1.000 δικαιούχους περίθαλψης (2006)

* Περιλαµβάνονται και οι ιατροί των Νοσοκοµείων του ΙΚΑ.

Πηγή: ΙΚΑ 2006, ίδιοι υπολογισµοί

fylladio.indd 77fylladio.indd 77 18/4/2008 11:33:57 ðì18/4/2008 11:33:57 ðì

Page 78: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200678

Οι περιφέρειες µε τη χαµηλότερη στελέχωση σε ιατρικό προσωπικό είναι του Νοτίου Αιγαίου (1,07 ιατροί ανά 1.000 δικαιούχους περίθαλψης), της Κρήτης (1,09) και των Ιονίων Νήσων (1,24), ενώ µε την υψηλότερη είναι η ∆υτική Ελλάδα µε 1,93 ιατρούς ανά 1.000 δικαιούχους περίθαλψης. Αντίστοιχα, οι περιφέρειες µε τη χαµηλότερη στελέχωση σε νο-σηλευτικό προσωπικό είναι του Νοτίου Αιγαίου (0,12 νοσηλευτές ανά 1.000 δικαιούχους περίθαλψης), της Αττικής (0,18) και των Ιονίων Νήσων (0,22), ενώ µε την υψηλότερη είναι της Ηπείρου µε 0,6.

Για το σύνολο της χώρας ο αριθµός των ιατρών ανά 1.000 δικαιούχους περίθαλψης είναι 1,48, ενώ ο αριθµός των νοσηλευτών ανά 1.000 δικαιούχους περίθαλψης είναι µόλις 0,27. Όσον αφορά στους δικαιούχους περίθαλψης ανά ιατρό το 2006 συγκριτικά µε το 1999, φαίνεται ότι αυξήθηκαν στις περιφέρειες Αττικής, Θεσσαλίας, Ιονίων Νήσων, Κρήτης, και Πελοποννήσου.

2.3.2. Οι λοιποί ασφαλιστικοί οργανισµοί

2.3.2.1. Υποδοµές

Μικρό αριθµό πολυϊατρείων έχουν και άλλοι ασφαλιστικοί φορείς, όπως η υπηρεσία ασφά-λισης της ∆ΕΗ, το ΤΑΞΥ, το Ταµείο Πρόνοιας των δικηγόρων, ο Οίκος Ναύτου, ο Ε∆ΟΕΑΠ, ΤΑΠ-ΟΤΕ, ΤΑΠ-ΗΛΠΑΠ, ΤΥΠΕΤ. Τα ιατρεία αυτά βρίσκονται κυρίως στην Αθήνα ή και σε άλλες µεγάλες πόλεις, όπου διαµένει ικανός αριθµός των ασφαλισµένων τους (Κέντρο Μελετών Υ-πηρεσιών Υγείας 2001).

2.3.2.2. Ανθρώπινο δυναµικό

Ο ΟΑΕΕ (Οργανισµός Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελµατιών) παρέχει πρωτοβάθµια περί-θαλψη µέσω 3.465 µισθωτών συµβεβληµένων ιδιωτών ιατρών, καθώς και 1.544 συµβεβλη-µένων εργαστηρίων, 980 διαγνωστικών κέντρων, 1.033 φυσικοθεραπευτηρίων.

Ο ΟΠΑ∆ (Οργανισµός Περίθαλψης Ασφαλισµένων ∆ηµοσίου) καλύπτει τις ανάγκες πρωτο-βάθµιας περίθαλψης των ασφαλισµένων του µέσω ενός δικτύου 20.000 συµβεβληµένων ιδιω-τών ιατρών και διαγνωστικών εργαστηρίων, οι οποίοι αποζηµιώνονται µε αµοιβή κατά πράξη.

Οι ασφαλισµένοι του ΟΓΑ (Οργανισµός Γεωργικών Ασφαλίσεων) εξυπηρετούνται σε επί-πεδο εξωνοσοκοµειακής περίθαλψης από τα Κέντρα Υγείας που βρίσκονται στις αστικές και µη αστικές περιοχές, τους αγροτικούς ιατρούς και τα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκο-µείων και των συµβεβληµένων µε τον ΟΓΑ ιδιωτικών θεραπευτηρίων. Ορισµένες ειδικές εξετάσεις πραγµατοποιούνται, χωρίς οικονοµική επιβάρυνση των ασφαλισµένων στα συµ-βληµένα µε τον ΟΓΑ ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα - εργαστήρια.

Ο Οίκος Ναύτου παρέχει πρωτοβάθµια περίθαλψη µέσω των 4 µονάδων ΠΦΥ, 3.119 συµ-βεβληµένων ιδιωτών ιατρών και 428 ιδιωτικών εργαστηρίων και διαγνωστικών κέντρων (Θεοδώρου και συν. 2005).

fylladio.indd 78fylladio.indd 78 18/4/2008 11:33:59 ðì18/4/2008 11:33:59 ðì

Page 79: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 79

2.3.2.3. Χρήση

Στις υπηρεσίες πρωτοβάθµιας φροντίδας που παρέχονται από την κοινωνική ασφάλιση (συµπεριλαµβανοµένου και του ΙΚΑ) ανήκουν:

• Η ιατρική περίθαλψη• Οι παρακλινικές - εργαστηριακές εξετάσεις• Η φαρµακευτική περίθαλψη• Η οδοντιατρική περίθαλψη• Παροχές πρόσθετης περίθαλψης.Οι ανωτέρω παροχές καλύπτονται από όλους τους φορείς. Ποικίλλει όµως ο τρόπος δι-

άθεσης και το εύρος των παροχών, µε αποτέλεσµα να παρατηρούνται µεγάλες ανισότητες µεταξύ των φορέων. Πιο συγκεκριµένα, παρατηρείται ότι:

• Η οδοντιατρική περίθαλψη σε κάποιους φορείς είναι περιορισµένη ή ανύπαρκτη, ενώ σε άλλους φτάνει µέχρι την κάλυψη ορθοδοντικών εργασιών µε µεγάλα ποσά

• Οι παροχές πρόσθετης περίθαλψης (φυσικοθεραπείες, λογοθεραπείες, θεραπευτικά µέσα, ειδικές θεραπείες, αγωγή σε παιδιά µε ειδικές ανάγκες) διαφοροποιούνται ανά-λογα µε τις αποφάσεις των ∆Σ και ανάλογα µε τα οικονοµικά του φορέα (Κέντρο Μελε-τών Υπηρεσιών Υγείας 2001).

Ποσοτικά στοιχεία χρήσης σε πανελλαδικό επίπεδο, όπως ο αριθµός των επισκέψεων στις µονάδες υγείας των ταµείων, ή ο αριθµός των διαφόρων διαγνωστικών πράξεων που πραγµατοποιούνται, δεν είναι διαθέσιµα. Έµµεσα στοιχεία χρήσης για τις µονάδες υγείας των ταµείων προκύπτουν από την έρευνα “Hellas Health I” (ΙΚΠΙ 2006). Στα ιατρεία των τα-µείων δήλωσε ότι προσέρχεται συχνότερα το 24,5% των πολιτών της χώρας (διάγραµµα 2.1.1.). Το ποσοστό ανέρχεται σε 28,1% ανάµεσα στους κατοίκους των αστικών περιοχών και σε 13,7% των αγροτικών περιοχών (πίνακας 2.1.2.). Τα ιατρεία αυτά αποτελούν την πρώτη επιλογή των ηλικιακών οµάδων άνω των 55 ετών. Χαρακτηριστικό είναι το ποσο-στό συχνότερης επιλογής των ιατρείων των ταµείων στην ηλικιακή οµάδα άνω των 65, που φτάνει το 30,4% (πίνακας 2.1.1.).

Στα πλαίσια της προσπάθειας διερεύνησης της χρήσης και των προτιµήσεων των α-σφαλισµένων του ΙΚΑ, πραγµατοποιήθηκε µελέτη σε τέσσερις µονάδες υγείας του ΙΚΑ της ευρύτερης περιοχής της πρωτεύουσας, σε δείγµα 435 ασφαλισµένων, µέσω ερωτη-µατολογίου. Ο µέσος όρος των επισκέψεων των ασφαλισµένων του δείγµατος στις υπη-ρεσίες του ΙΚΑ τον τελευταίο χρόνο ήταν 10, µε το 44,7% των ασφαλισµένων να δηλώνει ότι πραγµατοποίησε 4-10 επισκέψεις και το 23,2% 11-20 επισκέψεις. Οι ασφαλισµένοι επισκέφτηκαν τους ιατρούς των µονάδων υγείας µε άµεση προσέλευση σε ποσοστό 48,1%, µε προσυνεννόηση από το τηλέφωνο σε ποσοστό 27,8% και µε προσυνεννόηση µε φυσική παρουσία σε ποσοστό 20,8%. Οι αιτίες αυτών των επισκέψεων ήταν το οξύ πρόβληµα υγείας (33,1%), η συνταγογράφηση για χρόνια πάθηση (25,6%) και το χρόνιο

fylladio.indd 79fylladio.indd 79 18/4/2008 11:33:59 ðì18/4/2008 11:33:59 ðì

Page 80: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200680

πρόβληµα υγείας (18,8%). Το 48,3% των ερωτηθέντων απάντησε ότι έχει επισκεφθεί και ιδιώτη ιατρό για το συγκεκριµένο πρόβληµα υγείας. Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων τέ-λος (51,2%) δήλωσε µέτρια ικανοποιηµένο από τις ιατρικές υπηρεσίες του ΙΚΑ, το 31,4% πολύ ικανοποιηµένο, το 4,8% λίγο και το 8,9% καθόλου ικανοποιηµένο (Τούντας και συν. 2003).

2.3.2.4. Χρηµατοδότηση

Οι εισφορές για τον κλάδο ασθένειας των ταµείων ασφάλισης (συµπεριλαµβανοµένου και του ΙΚΑ) είναι ενιαίες και ανέρχονται για τους µισθωτούς σε 2,55% για τον εργαζόµενο και 5,10% για τον εργοδότη στις αποδοχές του εργαζοµένου. Για τους συνταξιούχους το ποσο-στό είναι 4% από τους ιδίους και 6% από τον φορέα ασφάλισης. Για τους αυτοαπασχολού-µενους ισχύουν ασφαλιστικές κλάσεις και καταβάλλουν οι ίδιοι ολόκληρο το ασφάλιστρο. Στον ΟΓΑ οι εισφορές ανέρχονται σε 1,5% επί της ασφαλιστικής κατηγορίας που επιλέγει ο ασφαλισµένος και σε 4% για τους συνταξιούχους. Πολλοί φορείς έχουν πρόσθετα έσοδα από κοινωνικούς πόρους (π.χ. ΤΣΑΥ, ΤΣΜΕ∆Ε) ή επιπλέον επιχορηγήσεις από τους εργοδό-τες (π.χ. Τράπεζες), ή αυξηµένη εργοδοτική εισφορά (π.χ. ΤΥ∆ΚΥ 12%).

Οι ανωτέρω εισφορές αποτελούν έσοδα των κλάδων ή φορέων υγείας, αν και συχνά χρησιµοποιούνται για χρηµατοδότηση των ελλειµµατικών κλάδων σύνταξης. Στους κλά-δους υγείας δεν υπάρχει επιχορήγηση από τον κρατικό προϋπολογισµό, µε εξαίρεση τον ΟΓΑ (Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας 2001).

Σε ό,τι αφορά τις δαπάνες, τα ταµεία της κοινωνικής ασφάλισης δεν έχουν επαρκείς µη-χανισµούς ελέγχου της ζήτησης υπηρεσιών υγείας, ιδιαίτερα προς τον ιδιωτικό τοµέα. Η έλλειψη σηµαντικών µηχανισµών ελέγχου πριν και µετά την κατανάλωση υπηρεσιών υ-γείας έχουν οδηγήσει σε σηµαντική υπερκατανάλωση πρωτοβάθµιων υπηρεσιών υγείας. Επιπλέον, συµβαίνει συχνά η παράνοµη πρακτική της χρέωσης της κοινωνικής ασφάλισης για ανύπαρκτες ιατρικές υπηρεσίες από ιδιώτες ιατρούς και διαγνωστικά κέντρα, αφού δεν υπάρχουν µηχανογραφηµένα ιατρικά αρχεία (Κυριόπουλος 2001).

Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα ασφαλιστικά ταµεία που έχουν συµβεβληµένους ιατρούς, ό-πως ο ΟΠΑ∆ και ο Οίκος του Ναύτου, παρουσιάζουν πολύ αυξηµένες κατά κεφαλή δαπάνες στην πρωτοβάθµια και φαρµακευτική περίθαλψη, σε σχέση µε τις δαπάνες του ΙΚΑ, που δι-αθέτει δικά του πολυϊατρεία και µισθωτούς ιατρούς. Το υψηλό κατά κεφαλή κόστος του Ο-ΠΑ∆ µπορεί να αποδοθεί σε µεγάλο βαθµό στην αδιαφάνεια, στην προκλητή ζήτηση και σε ενδεχόµενες παράνοµες δοσοληψίες που παρατηρούνται στην πρωτοβάθµια περίθαλψη (Θεοδώρου και συν. 2005).

Η συνολική εικόνα όσον αφορά την επιβάρυνση των προϋπολογισµών των ασφαλιστι-κών ταµείων για υπηρεσίες υγείας (πλην της νοσοκοµειακής περίθαλψης) αποτυπώνεται στο ότι µεταξύ 2000 και 2005 το κόστος της φαρµακευτικής περίθαλψης αυξήθηκε κατά 132,7% και της πρωτοβάθµιας περίθαλψης κατά 57,6%.

fylladio.indd 80fylladio.indd 80 18/4/2008 11:34:00 ðì18/4/2008 11:34:00 ðì

Page 81: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 81

Σε ό,τι αφορά την αµοιβή των ιατρών, αυτή γίνεται ως εξής:1. Στα ιατρεία ή πολυϊατρεία των ταµείων οι υπηρετούντες ιατροί αµείβονται µε µισθό,

ανεξάρτητα από τη σχέση που έχουν µε τον φορέα2. Η αποζηµίωση των συµβεβληµένων ιατρών των ταµείων γίνεται:

• Κατά πράξη και περίπτωση• Με µισθό• Με µισθό και κατά κεφαλή.

Ο πιο συχνός τρόπος αποζηµίωσης των συµβεβληµένων ιατρών και διαγνωστικών κέ-ντρων από την κοινωνική ασφάλιση είναι κατά πράξη, γεγονός που οδηγεί σε υπερκατανά-λωση ιατρικών υπηρεσιών.

2.4. Τοπική αυτοδιοίκηση

Η τοπική αυτοδιοίκηση λαµβάνει ολοένα και ενεργότερο ρόλο στην παροχή πρωτοβάθ-µιων υπηρεσιών υγείας. Σε κάποιους δήµους λειτουργούν δηµοτικά ιατρεία που διαθέτουν τις βασικές ιατρικές ειδικότητες και παρέχουν πρωτοβάθµιες υπηρεσίες υγείας. Ακόµη, έχουν ξεκινήσει σε όλη τη χώρα υπό την αιγίδα των δήµων 791 προγράµµατα «Βοήθειας στο Σπίτι», τα οποία είναι πλαισιωµένα από ιατρούς, νοσηλευτές, κοινωνικούς λειτουργούς και οικιακούς βοηθούς και τα οποία απευθύνονται σε άτοµα χρείζοντα κατ’ οίκον νοσηλεία και συνδροµή στην οργάνωση του νοικοκυριού τους. Επιπλέον, από αρκετούς δήµους εκ-πονούνται προγράµµατα αγωγής και προαγωγής υγείας.

Ιδιαίτερη σηµαντικό ρόλο επίσης επιτελούν τα 70 Κέντρα Πρόληψης χρήσης εξαρτη-σιογόνων ουσιών που υπάρχουν στην Ελλάδα. Πρόκειται για αστικές, µη κερδοσκοπικές εταιρίες που λειτουργούν ως ΝΠΙ∆ υπό την εποπτεία του ΟΚΑΝΑ, µε εταίρους δήµους και νοµαρχίες. Απασχολούν γύρω στους 400 εργαζοµένους και χρηµατοδοτούνται κατά 50% από τον ΟΚΑΝΑ και κατά 50% από το υπουργείο Εσωτερικών µε βάση προγραµµατικές συµβάσεις.

Στη χώρα µας λειτουργούν επίσης 663 ΚΑΠΗ (Κέντρα Ανοιχτής Περίθαλψης Ηλικιωµέ-νων) που προσφέρουν στους ηλικιωµένους στήριξη, ψυχαγωγία και πρωτοβάθµια περί-θαλψη (µέτρηση αρτηριακής πίεσης, σακχάρου αίµατος, αγωγή υγείας σε θέµατα διατρο-φής, πρόληψης ατυχηµάτων κ.λπ., φυσιοθεραπείες, εργοθεραπείες κ.ά.) (Θεοδώρου και συν. 2005).

Οι µη κυβερνητικές - µη κερδοσκοπικές οργανώσεις µέσω των πολυϊατρείων τους εξυ-πηρετούν κυρίως πρόσφυγες και µετανάστες και χρηµατοδοτούνται κυρίως από δωρεές και χορηγίες.

fylladio.indd 81fylladio.indd 81 18/4/2008 11:34:00 ðì18/4/2008 11:34:00 ðì

Page 82: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200682

2.5. Ιδιωτικός τοµέας

2.5.1. Υποδοµές - Ανθρώπινο δυναµικό

Οι ιδιωτικός τοµέας πρωτοβάθµιας περίθαλψης περιλαµβάνει τις υπηρεσίες που προσφέ-ρουν οι ιδιώτες ιατροί, οι στρατιωτικοί ιατροί, τα ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα, τα εξωτε-ρικά ιατρεία των ιδιωτικών θεραπευτηρίων και άλλες µονάδες υγείας, όπως φυσικοθερα-πευτήρια, λογοθεραπευτήρια, κ.λπ.

Στον ιδιωτικό τοµέα δραστηριοποιούνται και παρέχουν πρωτοβάθµιες υπηρεσίες 25.000 ιδιώτες ιατροί, 12.000 οδοντίατροι (Θεοδώρου και συν. 2005). Ο αριθµός αυτός έχει αυξη-θεί σηµαντικά τα τελευταία χρόνια και κρίνεται πολύ µεγάλος µε βάση τις ανάγκες της χώ-ρας.

Στον ιδιωτικό τοµέα δραστηριοποιούνται περισσότερα από 400 διαγνωστικά κέντρα και εργαστήρια, η πλειοψηφία των οποίων είναι εξοπλισµένα µε τεχνολογία αιχµής. Είναι ενδεικτικό ότι το ποσοστό των επενδύσεων του ιδιωτικού τοµέα στην υψηλή τεχνολογία ανέρχεται σε 90% επί του συνόλου των επενδύσεων έναντι 30% του ΕΣΥ. Μερικά διαγνω-στικά κέντρα, εκτός από εργαστηριακές εξετάσεις, δέχονται και ιατρικές επισκέψεις.

Αξιοσηµείωτο είναι, ότι κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών τα διαγνωστικά κέντρα αναπτύχθηκαν µε ιδιαίτερα ταχείς ρυθµούς, απόρροια τριών βασικών αιτιών (Σου-λιώτης 2000): α) της ολοένα αυξανόµενης ζήτησης για υψηλής ποιότητας υπηρεσίες εξω-νοσοκοµειακής φροντίδας, λόγω της µεγάλης –σε αρκετές περιπτώσεις– αναµονής που απαιτείται για την πρόσβαση στις υπηρεσίες του δηµοσίου τοµέα και της συγκέντρωσης υψηλής βιοϊατρικής τεχνολογίας στον ιδιωτικό τοµέα, β) του αυξανόµενου ενδιαφέροντος ιδιωτικών κεφαλαίων για επενδύσεις, λόγω των περιορισµών που έθετε ο ιδρυτικός νόµος του ΕΣΥ (1397/1983) στην ίδρυση ιδιωτικών νοσοκοµειακών µονάδων κατά την περίοδο 1983-1991 και γ) της αύξησης του αριθµού των ιατρών η οποία δηµιουργούσε προϋποθέ-σεις προκλητής ζήτησης για πρωτοβάθµιες υπηρεσίες και συνεπώς για υψηλή κερδοφο-ρία. Αντίθετα, ο δηµόσιος τοµέας επέδειξε αδυναµία προσαρµογής στα νέα δεδοµένα που προέκυψαν από την έκρηξη της βιοϊατρικής τεχνολογίας (Κέντρων Μελετών Υπηρεσιών Υγείας 2001).

2.5.2. Χρήση

Με βάση τα στοιχεία του 2001, κάθε χρόνο πραγµατοποιούνται 25-27 εκατοµµύρια επισκέ-ψεις σε ιδιώτες ιατρούς, που αντιστοιχούν στο 30% των συνολικών ιατρικών επισκέψεων (Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας 2001).

Όπως προκύπτει από τη µελέτη “Hellas Health I”, το 51,6% των Ελλήνων προσφεύγει αθροιστικά σε ιδιώτες ιατρούς συµβεβληµένους (26%) ή µη µε τα ταµεία (25,6%) για την παροχή πρωτοβάθµιας περίθαλψης (διάγραµµα 2.1.1.). Σε συµβεβληµένους ή µη συµβε-

fylladio.indd 82fylladio.indd 82 18/4/2008 11:34:01 ðì18/4/2008 11:34:01 ðì

Page 83: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 83

βληµένους ιδιώτες ιατρούς προσφεύγουν συχνότερα οι ερωτώµενοι όλων των ηλικιακών οµάδων µέχρι 54 ετών (πίνακας 2.1.1.). Από τον πίνακα 2.1.2. φαίνεται ότι το 31,8% των κα-τοίκων των αγροτικών περιοχών και το 24% των αστικών περιοχών προσφεύγει συχνότερα σε µη συµβεβληµένους ιδιώτες ιατρούς. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τους συµβεβληµένους ιατρούς είναι 15,5% και 28,9% αντίστοιχα (πίνακας 2.1.1.). Όπως προκύπτει, τέλος, από τον πίνακα 2.1.3., η ανώτερη κοινωνικά τάξη προσφεύγει συχνότερα σε µη συµβεβληµένους ιδιώτες ιατρούς (42,1%) από ό,τι η κατώτερη (22,7%). Είναι εντυπωσιακό, όµως, ότι ακόµη και στην κατώτερη κοινωνικά τάξη οι µη συµβεβληµένοι ιδιώτες ιατροί αποτελούν την πρώτη επιλογή (ΙΚΠΙ 2006).

Η άσκηση της πρωτοβάθµιας περίθαλψης από τους ιδιώτες ιατρούς στην Ελλάδα δεν φαίνεται να διαδραµατίζει ρόλο «θυρωρού» (gatekeeper) για νοσοκοµειακές υπηρεσίες, ούτε να περιορίζει τις παραποµπές για διαγνωστικές ή άλλες εξειδικευµένες υπηρεσίες. Σε µερικές περιπτώσεις µάλιστα, υπάρχει το φαινόµενο της αµοιβής ιατρών µε ποσοστά για παραποµπές ή συνταγογραφήσεις φαρµάκων (Σουλιώτης 2000).

Σύµφωνα µε στοιχεία του 2000 πραγµατοποιήθηκαν πάνω από 5 εκατοµµύρια σειρές διαγνωστικών εξετάσεων, µε ετήσιο τζίρο άνω των 12 εκατοµµυρίων ευρώ (Κέντρο Μελε-τών Υπηρεσιών Υγείας 2001). Σύµφωνα µε στοιχεία της ICAP, η αγορά των διαγνωστικών κέντρων κατά την περίοδο 1997-2005 παρουσιάζει διαχρονική αύξηση µε µέσο ετήσιο ρυθµό 8,3%. Οι προβλέψεις για το 2006 είναι ότι τα έσοδα των διαγνωστικών κέντρων θα αυξάνονταν µε ρυθµό της τάξης του 5% ανά έτος (ICAP 2006).

2.5.3. Χρηµατοδότηση

Η αγορά ιδιωτικών πρωτοβάθµιων υπηρεσιών υγείας χρηµατοδοτείται κύρια από τις άµε-σες πληρωµές των χρηστών και δευτερευόντως από την ιδιωτική ασφάλιση. Η πληρωµή των συµβεβληµένων ιατρών και διαγνωστικών κέντρων από τα ασφαλιστικά ταµεία γίνεται κατά πράξη, µε βάση προκαθορισµένες τιµές. Τη διαφορά µεταξύ κρατικού τιµολογίου και πραγµατικής τιµής καλείται συχνά να καταβάλει ο ασφαλισµένος. Η πληρωµή των µη συµ-βεβληµένων ιατρών και διαγνωστικών κέντρων γίνεται απευθείας από τον ασφαλισµένο σε τιµές που καθορίζονται ελεύθερα. Ο ασφαλισµένος µπορεί να διεκδικήσει εκ των υστέ-ρων τη δαπάνη από τον ασφαλιστικό του οργανισµό. Ένα µεγάλο ποσοστό των ιδιωτικών δαπανών για πρωτοβάθµια περίθαλψη προκύπτει από πρόσθετες - άτυπες πληρωµές των ασφαλισµένων, οι οποίες δηµιουργούν µια υψηλή παραοικονοµία στον τοµέα της υγείας που επιβαρύνει σηµαντικά τα ατοµικά εισοδήµατα.

Οι καθορισµένες από το κράτος τιµές φαίνεται να ευνοούν τη χρηµατοδότηση της υψη-λής βιοϊατρικής τεχνολογίας, δοθέντος του γεγονότος ότι οι διαφορές από τις πραγµατικές τιµές της αγοράς των σύνθετων εξετάσεων (αξονικής τοµογραφίας, µαγνητικής τοµογρα-φίας, triplex) δεν είναι µεγάλες, σε σύγκριση µε τις διαφορές των µικροβιολογικών εξε-

fylladio.indd 83fylladio.indd 83 18/4/2008 11:34:01 ðì18/4/2008 11:34:01 ðì

Page 84: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200684

τάσεων ή των απλών ακτινογραφιών. Στην τελευταία περίπτωση, η απόκλιση µεταξύ των τιµών της αγοράς και των καθορισµένων από το κράτος τιµών υπερβαίνει το 75% (Σουλιώ-της και Κυριόπουλος 2001).

Η βιωσιµότητα των ιδιωτικών φορέων παροχής εξωνοσοκοµειακής περίθαλψης εξαρ-τάται σε µεγάλο βαθµό από τη σύναψη συµβάσεων µε τα ασφαλιστικά ταµεία. Η καθή-λωση των τιµών των ιατρικών πράξεων για πολλά χρόνια, που έχει ως αποτέλεσµα αυτές να αποκλίνουν κατά µεγάλο ποσοστό από τα σηµερινά δεδοµένα της αγοράς, προκαλεί σηµαντική ανισορροπία στη χρηµατοδότηση της εξωνοσοκοµειακής περίθαλψης και ενο-χοποιείται για την ανάπτυξη του µηχανισµού των άτυπων - πρόσθετων πληρωµών (Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας 2001).

2.6. Συµπεράσµατα

Η ανάλυση της πρωτοβάθµιας περίθαλψης στην Ελλάδα καταδεικνύει την απουσία ενός οργανωµένου συστήµατος σχεδιασµού, συντονισµού και ελέγχου των επιµέρους υπηρε-σιών, που να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές της Πρωτοβάθµιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) για περίθαλψη, πρόληψη και φροντίδα. Η παροχή πρωτοβάθµιων υπηρεσιών στην Ελλάδα πραγµατοποιείται µέσω µιας πλειάδας οργανωτικών σχηµατισµών και φορέων, καθένας εκ των οποίων συνιστά ένα ξεχωριστό υποσύστηµα υγείας, µε διαφορετικές συν-θήκες εργασίας, χρηµατοδοτικές πηγές και ξεχωριστό εποπτεύοντα φορέα, προσανατολι-σµένων κυρίως στην περίθαλψη. Οι διάφοροι φορείς που παρέχουν υπηρεσίες δεν είναι υποχρεωµένοι να αναφέρουν κλινικά αποτελέσµατα – µεγέθη που χαρακτηρίζουν την ποι-ότητα και την ποσότητα της παροχής φροντίδας (εκτός από τον αριθµό των επισκέψεων σε ορισµένες περιπτώσεις). ∆εν υπάρχουν ακόµη συγκεντρωµένα στοιχεία για την ποσό-τητα και την ποιότητα των κτιριακών και κλινοεργαστηριακών υποδοµών των υπηρεσιών αυτών. Η απουσία όµως συστηµατικής καταγραφής των συστατικών στοιχείων εγείρει δυσκολίες στην οργάνωση και τη διοίκηση του συστήµατος και στον σχεδιασµό και την ε-φαρµογή ενιαίας εθνικής πολιτικής για ολοκληρωµένη ΠΦΥ.

Τα κύρια προβλήµατα που αντιµετωπίζει η ΠΦΥ στη χώρα µας µπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα (Ζηλίδης 1995, Λιονής και συν. 2000, Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας 2001, Tountas et al. 2002, Souliotis and Lionis 2004, Tountas et al. 2005, Θεοδώρου και συν. 2005, Οικονόµου και συν. 2007).

• Στην απουσία συστηµατικής έρευνας πάνω στην ΠΦΥ και στις επενδύσεις σε οικονοµι-κούς και ανθρώπινους πόρους που θα πρέπει να τη συνοδεύουν.

• Στην έλλειψη µηχανισµών αποτίµησης της αποδοτικότητας των πρωτοβάθµιων υπη-ρεσιών υγείας και αξιοποίησης των συµπερασµάτων για τη βελτίωση της αποτελε-σµατικότητας και µείωση του κόστους των υπηρεσιών αυτών.

fylladio.indd 84fylladio.indd 84 18/4/2008 11:34:02 ðì18/4/2008 11:34:02 ðì

Page 85: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 85

• Στην αποσπασµατική και συχνά αλληλοεπικαλυπτόµενη παροχή πρωτοβάθµιων υπη-ρεσιών υγείας από διάφορους φορείς.

• Στην έλλειψη µηχανοργάνωσης των πρωτοβάθµιων υπηρεσιών υγείας του δηµόσιου τοµέα και της κοινωνικής ασφάλισης και στην απουσία ηλεκτρονικού φακέλου υγείας του ασθενούς που να παρέχει µια ολοκληρωµένη εικόνα για την κατάσταση της υγείας του.

• Στη συχνή έλλειψη πληροφοριών σχετικά µε την κατάσταση της υγείας του τοπικού πληθυσµού και στη µη χρησιµοποίησή τους, ακόµα και όταν είναι διαθέσιµες.

• Στην έλλειψη κατευθυντήριων οδηγιών και πρωτοκόλλων διαγνωστικής και θεραπευ-τικής προσέγγισης για τη διαχείριση των κοινών νοσηµάτων.

• Στη σχεδόν αποκλειστική απασχόληση των εργαζόµενων στην περίθαλψη και τη συ-νταγογράφηση. Με εξαίρεση τους εµβολιασµούς –κι αυτούς χωρίς συστηµατική κατα-γραφή του ποσοστού κάλυψης– και την αποσπασµατική διενέργεια της εξέτασης του τραχηλικού επιχρίσµατος, απουσιάζουν άλλες συστηµατικές και διαχρονικές παρεµ-βάσεις µε στόχο την πρόληψη συγκεκριµένων χρονίων νοσηµάτων και την προαγωγή της υγείας του πληθυσµού γενικότερα. Η κατ’ οίκον νοσηλεία και οι επισκέψεις στο σπίτι γίνονται αποσπασµατικά. Παρουσιάζονται ακόµη σηµαντικές ελλείψεις στις υπη-ρεσίες αποκατάστασης και κοινωνικής φροντίδας.

• Στις γενικευµένες ελλείψεις νοσηλευτικού προσωπικού και στη γεωγραφική ανισοκα-τανοµή του ιατρικού δυναµικού.

• Στην ύπαρξη µεγάλου αριθµού ειδικευµένων ιατρών και στην έλλειψη σηµαντικού αριθµού γενικών ιατρών που θα µπορούν να διαδραµατίσουν τον ρόλο του Οικογενει-ακού Ιατρού, που να έχει επίγνωση των προβληµάτων του ασθενούς στο σύνολό τους. ∆εν υπάρχει ακόµη η έννοια της «οµάδας υγείας» και απουσιάζει κάθε µορφή συµµε-τοχής της κοινότητας στον καθορισµό των τοπικών υγειονοµικών προτεραιοτήτων.

• Στις σοβαρές ελλείψεις σε υλικοτεχνική υποδοµή, που περιορίζουν το εύρος των προ-σφερόµενων υπηρεσιών από τον δηµόσιο τοµέα.

• Στην κάλυψη από το ΕΣΥ και την κοινωνική ασφάλιση µόνο της βασικής οδοντιατρικής φροντίδας, µε την πλειοψηφία των οδοντιατρικών εργασιών να παρέχεται από ιδιώτες οδοντιάτρους.

• Στις µεγάλες ανισότητες που υπάρχουν µεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, γεω-γραφικών διαµερισµάτων και ασφαλισµένων διαφορετικών ταµείων στην πρόσβαση και την παροχή πρωτοβάθµιων υπηρεσιών.

• Στην ανεπάρκεια των εξωτερικών ιατρείων των νοσοκοµείων και των πολυιατρείων της κοινωνικής ασφάλισης να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των πολιτών των αστικών κέντρων για δηµόσιες πρωτοβάθµιες υπηρεσίες υγείας. Ως αποτέλεσµα, δηµιουργού-νται συχνά µεγάλες λίστες αναµονής που προκαλούν δυσφορία στους πολίτες.

• Στη µη δηµιουργία των 220 αστικών Κέντρων Υγείας που προέβλεπε ο ιδρυτικός νό-

fylladio.indd 85fylladio.indd 85 18/4/2008 11:34:02 ðì18/4/2008 11:34:02 ðì

Page 86: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200686

µος του ΕΣΥ το 1983. Η ενσωµάτωση των πρωτοβάθµιων υπηρεσιών του ΙΚΑ στο ΕΣΥ, που θα οδηγούσε στη δηµιουργία ενός µεγάλου αριθµού αστικών κέντρων υγείας δεν έχει προχωρήσει.

• Στην ανυπαρξία διοικητικής και οικονοµικής υποστήριξης των Κέντρων Υγείας και συ-στηµατικής αξιολόγησης των υπηρεσιών που παρέχονται από αυτά. Η υπαγωγή των Κέντρων Υγείας στα Νοσοκοµεία αποτέλεσε τροχοπέδη για τη λειτουργία τους, καθό-σον τα νοσοκοµεία θέτουν σε δεύτερη µοίρα τη λειτουργία των Κέντρων Υγείας εξαι-τίας των δικών τους ελλείψεων και αναγκών.

• Στην ανεπαρκή στελέχωση των Κέντρων Υγείας µε κατάλληλο ιατρικό, νοσηλευτικό και τεχνικό προσωπικό, την ελλιπή εκπαίδευση και επιµόρφωση των στελεχών τους, τις µεγάλες ελλείψεις τους σε διαγνωστικό εξοπλισµό, την υποχρηµατοδότηση και την απουσία κάθε µορφής αξιολόγησης της λειτουργίας τους, που δεν συνάδουν µε τις σύγχρονες τάσεις που διαµορφώνονται στον τοµέα της πρωτοβάθµιας περίθαλψης.

• Στη µη πραγµατοποίηση των προβλεπόµενων τακτικών επισκέψεων στα ΚΥ ιατρών διαφόρων ειδικοτήτων από τα νοσοκοµεία.

• Στη στελέχωση των περιφερειακών ιατρείων µε ανειδίκευτους ιατρούς, χωρίς ουσι-αστική κλινική εµπειρία και στην κατακόρυφη µείωση των νοσοκόµων και µαιευτών που υπηρετούν σε αυτά µε την πάροδο του χρόνου.

• Στην απουσία διασύνδεσης προσπαθειών άλλων φορέων όπως της τοπικής αυτοδι-οίκησης, προγραµµάτων όπως το “Βοήθεια στο Σπίτι”, µη κυβερνητικών οργανώσεων κ.ά. µε το τοπικό δίκτυο της πρωτοβάθµιας περίθαλψης, µε συνέπεια να µειώνεται η αποτελεσµατικότητά τους.

• Στην έλλειψη λειτουργικής διασύνδεσης των πρωτοβάθµιων υπηρεσιών µε τη δευ-τεροβάθµια περίθαλψη, µε αποτέλεσµα τη διάσπαση της συνέχειας της φροντίδας υγείας.

• Στην έντονη ανάπτυξη φαινοµένων προκλητής ζήτησης και παραοικονοµίας, ελλείψει και των αναγκαίων ελεγκτικών µηχανισµών του δηµοσίου.

Το αποτέλεσµα όλων των παραπάνω προβληµάτων είναι η διόγκωση των ιδιωτικών και δηµοσιών δαπανών για παροχή πρωτοβάθµιων υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα, η έλ-λειψη αποτελεσµατικότητας και ποιότητας και η µη ικανοποίηση των πολιτών-χρηστών των υπηρεσιών αυτών. Επιπλέον, η έλλειψη Πρωτοβάθµιας Φροντίδας Υγείας επιδρά σε όλη την πορεία του ασθενούς στο σύστηµα υγείας, η οποία χαρακτηρίζεται από επικαλύ-ψεις µεταξύ των φροντίδων, απώλεια χρόνου και σπατάλη, την ίδια στιγµή που η έλλειψη ή η περιορισµένη διαθεσιµότητα κάποιων υπηρεσιών στερεί από τους πολίτες κρίσιµες υπηρεσίες.

fylladio.indd 86fylladio.indd 86 18/4/2008 11:34:02 ðì18/4/2008 11:34:02 ðì

Page 87: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÅÓ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ 87

Βιβλιογραφία

ICAP (2006). Κλαδική Μελέτη της ∆ιεύθυνσης Μελετών Οικονοµικού Περιβάλλοντος. ICAP AE Ερευνών και Επενδύσεων, Αθήνα.

Souliotis K, Lionis C. (2004). Creating an integrated health care system in Greece: A primary care perspective. J of Med Sys, 18(6):643-652.

Tountas Y., Karnaki P., Pavi E. (2002). Reforming the reform: the Greek national health system in transition. Health Policy, 62(1):15-29.

Tountas Y., Karnaki P., Pavi E. et al. (2005). The “unexpected” growth of the private health sector in Greece. Health Policy, 74(2):167-180.

∆ικαίος Κ., Κουτούζης Μ., Πολύζος Ν. και συν. (1999). Βασικές Aρχές ∆ιοίκησης ∆ιαχείρισης (Management) Yπηρεσιών Yγείας. ΕΑΠ, Πάτρα.

Ζηλίδης Χ. (1995). Τα Κέντρα Υγείας στη Β. Ελλάδα. Προβλήµατα και ∆υνατότητες Ανάπτυξης της Πρωτο-βάθµιας Φροντίδας Υγείας. University Studio Press, Θεσσαλονίκη.

Θεοδωράκης Π. (2006). Πρωτοβάθµια Φροντίδα Υγείας. Στο: Σουλιώτης Κ. (επιµ.) Πολιτική και Οικονοµία της Υγείας. Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα.

Θεοδώρου Μ., Κωνσταντακοπούλου Ο. (2004). Αξιολόγηση της λειτουργίας των απογευµατινών εξωτε-ρικών ιατρείων σε πέντε νοσοκοµεία της Αττικής. Πρωτοβάθµια Φροντίδα Υγείας, 16(4): 157-165.

Θεοδώρου Μ., Σίσκου Ο., Καϊτελίδου ∆. και συν. (2005). Η οργάνωση και διοίκηση των υπηρεσιών Πρω-τοβάθµιας Φροντίδας Υγείας στην Ελλάδα. Στο: Τσάµης Ν., Θεωρία και Πρακτική της Πρωτοβάθµιας Φροντίδας Υγείας. Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Τρίτο Περιφερειακό Σύστηµα Υγείας Πρόνοιας Αττικής. Νέα ∆ιαφηµιστική - NEAdv, Αθήνα.

ΙΚΑ (2006). ΙΚΑ, ∆/νση Υγειονοµικού Προσωπικού, Αθήνα.ΙΚΠΙ (2006). Hellas Health I. Έρευνα υγείας του ελληνικού πληθυσµού. Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προλη-

πτικής Ιατρικής σε συνεργασία µε το Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, Αθήνα.

Κεντρικό Συµβούλιο Υγείας (ΚΕΣΥ) (1984). Πλαίσιο Ιατρικής Στελέχωσης Κέντρων Υγείας µη Αστικών Περιοχών. ΚΕΣΥ, Αθήνα.

Κεντρικό Συµβούλιο Υγείας (ΚΕΣΥ) (1985). Κέντρα Υγείας: Ο Νέος Θεσµός για την Πρωτοβάθµια Φροντίδα. ΚΕΣΥ, Αθήνα.

Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας του Πανεπιστηµίου Αθηνών (2001). Οι Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα. Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, Αθήνα.

Κυριόπουλος Γ. (2001). Η επίδραση της ασφάλισης υγείας στη ζήτηση υπηρεσιών ιατρικής περίθαλψης. Στο: Κυριόπουλος Γ., Λιαρόπουλος Λ., Μπουρσανίδης Χ. και συν. (επιµ.) Η Ασφάλιση Υγείας στην Ελλάδα. Θεµέλιο, Αθήνα.

Κυριόπουλος Γ., Γκρέγκορυ Σ., Οικονόµου Χ. (2003). Υγεία και Υπηρεσίες Υγείας στον Ελληνικό Πληθυσµό. Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα.

Λιονής Χ., Μποδοσάκης Μ.-Π. (2000). Απόψεις για τη σηµερινή κατάσταση στην Πρωτοβάθµια Φροντίδα Υγείας και προτάσεις για τη βελτίωσή της. Πρωτοβάθµια Φροντίδα Υγείας, 12(1):7-9.

Νιάκας ∆. (επιβλέπων), Ροδάκη Χ., Γκογκόσης Χ. και συν. (2004). Αξιολόγηση της Λειτουργικής-∆ιοικη-τικής Ικανότητας των Τακτικών Εξωτερικών Ιατρείων (ΤΕΙ). Εθνικό Κέντρο ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και Αυτοδιοίκησης, Αθήνα.

Οικονόµου Ν.Α., Τούντας Γ., Νιάκας ∆. (2007). Ελληνικές µελέτες οικονοµικής αξιολόγησης και αποδο-τικότητας στην υγεία. Αρχεία Ελλ. Ιατρικής, 24(1):48-57.

Σουλιώτης Κ. (2000). Ο Ρόλος του Ιδιωτικού Τοµέα στο Ελληνικό Σύστηµα Υγείας. Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα.

fylladio.indd 87fylladio.indd 87 18/4/2008 11:34:03 ðì18/4/2008 11:34:03 ðì

Page 88: Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα 1996-2006

ÃÉÁÍÍÇÓ ÔÏÕÍÔÁÓ ÊÁÉ ÓÕÍÅÑÃÁÔÅÓ: ÏÉ ÕÐÇÑÅÓÉÅÓ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ, 1996-200688

Σουλιώτης Κ. (2006). Οργάνωση και λειτουργία του Περιφερειακού Ιατρείου: διασύνδεσή του µε άλλες διοικητικές δοµές. Στο: Λιονής Χ. (επιµ.) Το Περιφερειακό Ιατρείο: Οδηγίες για τον Γενικό/Οικογενειακό Ιατρό. Πασχαλίδης, Αθήνα.

Σουλιώτης Κ., Κυριόπουλος Γ. (2001). Η Πολιτική ∆ιαµόρφωσης των Τιµών και οι Επιπτώσεις στις Υπη-ρεσίες Υγείας. Στο: Κυριόπουλος Γ., Λιαρόπουλος Λ., Μπουρσανίδης Χ., Οικονόµου Χ. (επιστηµονική επιµέλεια), Η Ασφάλιση Υγείας στην Ελλάδα. Θεµέλιο, Αθήνα.

Τούντας Γ., Λοπατατζίδης Θ., Χουλιάρα Λ. (2003). Έρευνα γνώµης και ικανοποίησης ασφαλισµένων του ΙΚΑ από τις παρεχόµενες πρωτοβάθµιες υπηρεσίες. Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής, 20(5): 497-503.

ΥΥΚΑ (2005). Συγκεντρωτικά Στοιχεία Ανθρώπινου ∆υναµικού ΥΥΚΑ. Αποτύπωση Ανθρώπινου ∆υναµικού. Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Αθήνα.

Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγύης (2003). Υπηρεσίες Πρωτοβάθµιας και Νοσοκοµειακής Περίθαλψης Παρεχόµενες από το ΕΣΥ. Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Αθήνα.

Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (2004). Χάρτης Υγείας. Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Αθήνα.

fylladio.indd 88fylladio.indd 88 18/4/2008 11:34:03 ðì18/4/2008 11:34:03 ðì