Σελίδα 1 από 82

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 1963 – ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1965: Η «ΝΑΡΚΟΘΕΤΗΣΗ» ΤΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΝΙΚΗΣ

ΤΟ «ΚΕΝΤΡΟ» ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΚΑΙ Η « ΙΟΥΛΙΑΝΗ ΑΠΟΣΤΑΣΙΑ»

Ιούλιος 2008

Γεώργ ιος Η . Ορφανός – Απτεραίος

Σελίδα 2 από 82

1. Αρχίζοντας από το τέλος…

Αφορµή γ ια την παρούσα προσπάθε ια αποτέλεσε ό , τ ι θα

έπρεπε να ε ί να ι… ο επ ίλογός της . Πώς έπεσε η κυβέρνηση της «Ένωσης Κέντρου» ( «Ε . Κ . » ) το καλοκα ίρ ι του 1 96 5 ; Τι ακρ ιβώς συνέβη κατά την « Ι ουλ ιανή Αποστασ ία» εκε ί νου του θέρους ; Ποιε ς ήσαν ο ι πραγµατ ικ ές συνέπε ι ε ς γ ια την πολ ι τ ι κή κα ι κο ι νων ική ζωή της Ελλάδας , ο ι άµεσε ς , ο ι έµµεσες κα ι ο ι αποµακρυσµένε ς χρον ικά ; Πολλά ε ί να ι τα ερωτήµατα που αναφύοντα ι σχετ ικά µε τον αγώνα του ντόπ ιου κα ι του ξένου παράγοντα να ανατρέψουν , δ ιά της «σαλαµοπο ιήσεως» (σωρηδόν αποσκ ίρτησης ή αυτοµόλησης από το βασ ικό κορµό της κο ι νοβουλευτ ικής οµάδας βουλευτών , µ ε σκοπό τη δ ιάλυση της ενότητας ) , τη λαοπρόβλητη κυβέρνηση της «Ένωσης Κέντρου» κα ι του Γεωργ ίου Παπανδρέου .

Εικόνα 1: Κατέβαλε αρκετές προσπάθειες για το Κυπριακό ο Γ. Παπανδρέου ως πρωθυπουργός

το 1964. Εδώ, µε τον αρχιεπίσκοπο Κύπρου, Μακάριο. ("Το Βήµα", 27/01/2002)

Είνα ι η «Αποστασ ία» µ ι α σε ιρά ι στορ ικών γεγονότων µε πολυπο ίκ ιλη σηµασία κα ι σηµαντ ικότατα αποτελέσµατα γ ι α την κατοπ ινή κο ινων ικοο ικονοµ ι κή δ ιαδροµή της Ελλάδας κα ι γ ια τον τρόπο µε τον οπο ίο ο ι Έλληνες (πολ ι τ ικο ί κα ι εκλογ ικό σώµα ) θα αντ ιλαµβάνονταν εφεξής τους όρους «∆εξ ιά» , «Κέντρο» κα ι «Αριστερά» ως δ ιακρ ι τ ικούς των ορ ίων , στα οπο ία θα πολ ι τ εύονταν κα ι θα δραστηρ ιοπο ιούνταν τα κατοπ ι νά πολ ι τ ικά κόµ µατα στην ελλην ική σκηνή ; Γιατ ί η «Αποστασ ία» χρησ ιµοπο ιήθηκε (συχνά κα ι χρησ ιµοπο ι ε ί τα ι ακόµη ) κα ι ως «προεκλογ ικό σύνθηµα» των κεντροαρ ιστ ερών παρατάξεων (ψηφοφόρων κα ι κοµµάτων ) εναντ ίο ν ενός εκ των πρωταγων ιστών του 1 96 5 , του Κώστα Μητσοτάκη , κα ι της παρατάξεως (Ν .∆ . , της µε ταπολ ι τ ευτ ικής «επ ι γόνου» της ∆εξ ιάς Ε .Ρ .Ε . ) , στην οπο ία αυτός «µ ε ταγράφηκε» τα κατοπ ινά χρόν ια , ανα ιρώντας τ ελε ίως τ ι ς «Κεντρώες» του καταβολές ;

Σελίδα 3 από 82

15 Ι ουλ ίου 1 9 65 . Ενάµ ι ση χρόνο σχεδόν µ ε τά τη µ εγάλη ν ίκη της «Ένωσης Κέντρου» στ ι ς βουλευτ ι κέ ς εκλογές , ο βασ ιλ ιά ς Κωνσταν τ ί νος εξαναγκάζε ι σε παρα ί τηση τον πρωθυπουργό , Γεώργ ιο Παπανδρέου . Ο Γεώργ ιος Παπανδρέου ήταν , συνάµα , ο επ ικεφαλής της παράταξης , η οπο ία εµφαν ι ζόταν έ το ιµη , µε τά από δεκάχρονη σχεδόν παντοκρατορ ία της ∆εξ ιάς κα ι της ακροδεξ ιάς , να ξαναφέρε ι τον περ ιφρονηµένο κα ι καταπονηµένο από την κυβερνητ ική κα ι παρακρατ ική αυθα ιρεσ ία λαό στο προσκήν ιο .

Μα θυµ ί ζοντας αντ ίστο ι χ ε ς «πρωτοβουλ ί ε ς» των αρχών του α ιώνα (γύρω στο 1 92 0 ) του Στέµµατος στη Βρεταν ία , αντ ί να προκηρύξε ι άµ εσα πρόωρες – ως όφε ιλε βάσε ι Συντάγµατος – εκλογέ ς , ο Άναξ , σε συνεργασ ία µε τον ξένο παράγοντα ( CI A εξ ΗΠΑ ; ) , µε δ ιάφορα (αθέµ ι τ α , όπως λέγε τα ι , γράφετα ι κα ι οµολογε ί τα ι ) µέσα , αποσπά βουλευτές από την κυβερνητ ική παράταξη κα ι της στερε ί την κο ι νοβουλευτ ική πλε ι οψηφ ία . Έτσι , οδηγε ί την ελλην ική πολ ι τ ική σε αστάθε ια , που οφε ίλετα ι πρώτ ιστα στ ι ς δοτέ ς , φ ιλοανακτορ ικές , «κατεψυγµένες» κυβερνήσε ι ς κα ι τη χώρα σε δυσχερή ο ικονοµ ι κή κα ι πολ ι τ ι κή θέση , προλε ια ί νοντας στην ουσ ία το έδαφος γ ια τη δ ικ τατορ ία της 2 1 η ς Απρ ιλ ίου ’ 6 7 .

Αναµφ ίβολα , η «Αποστασ ία» , που χωρ ί ζ ε τα ι σε 3 επ ιµέρους φάσε ι ς ( α ’ . «κυβέρνηση» Νόβα : 15 /0 7– 19 /0 8 / 19 65 κατεψηφ ίσθη στη βουλή µε 1 67 κατά– 1 31 υπέρ , β ’ «κυβέρνηση» Τσιρ ιµώκου : 2 0 / 8 – 1 6 / 09 /1 96 5 κατεψηφ ίσθη µ ε 15 9 κατά – 13 5 υπέρ κα ι γ ’ «κυβέρνηση» Στεφανόπουλου : 17 / 0 9 /1 9 65 – 21 /1 2 /19 6 6 , υπερψηφ ίστηκε µ ετά από πολύ «κόπο κα ι χρήµα» κα ι ί σως , πέραν των άλλων , σχετ ί ζ ε τα ι κα ι µε το γνωστό σ ’ όλους µας πολύνεκρο ναυάγ ιο του πλο ίου «Ηράκλε ιο» , το ∆εκέµβρη του 19 6 6) , έπληξε θανάσ ιµα το σαπ ισµένο πτώµα του κο ι νοβουλευτ ισµού στην Ελλάδα της δεκαε τ ίας του ’ 6 0 κ ι ανο ί γε ι το δρόµο γ ια τη χούντα της 21 /0 4 / 19 67 .

Σελίδα 4 από 82

2. Ψάχνοντας την αλήθεια Η παρούσα προσπάθε ια θα βασ ιστ ε ί στα αναγραφόµενα στην

« Ιστορ ία του Ελλην ικού Έθνους» της Εκδοτ ικής Αθηνών ( τόµος ΙΣΤ , σελ . 2 0 5 – 2 22 ) κα ι στα ι σ τορ ικά συγγράµµατα « Ι στορ ία της Συγχρόνου Ελλάδος , 1 9 41 – 1 9 67 » ( τόµος 4 ο ς , εκδόσε ι ς Καπόπουλου , Αθήνα ) του Σόλωνος Γρηγορ ιάδη κα ι « Ιστορ ία της Σύγχρονης Ελλάδας , από τα πρώτα µε τ εµφυλ ιοπολεµ ι κά χρόν ι α ως την ηµέρα του πραξ ικοπήµατος των συνταγµαταρχών , 1 94 9 – 1 96 7 » του Τάσου Βουρνά (χ .χ . Αθήνα , εκδόσε ι ς Τολ ίδη ) , αλλά κα ι στο έργο του Κώστα Παπα ϊωάννου «1 5 Ι ουλ ίου 1 9 65 «Επ ι χε ίρηση Αποστασ ία» » ( εκδόσε ι ς «Ποντ ίκ ι» , 19 9 5 , Αθήνα ) , αλλά κα ι σε ιρά δηµοσ ι ευµάτων σε αθηνα ϊκέ ς εφηµερ ί δ ε ς , κυρ ίως από το 1 99 8 έως σήµ ερα (βλ . «Το Βήµα» , 1 2 /0 3 /20 0 0 , 1 6 / 07 /2 0 0 0 , 2 7 / 0 1 /2 00 2 , 1 0 / 07 /2 0 0 5 , 2 1 /0 8 /20 0 5 , 28 /0 8 /20 0 5 , 2 9 / 01 /2 0 0 6 , 0 4 / 0 5 /2 00 8 , 1 1 / 05 /2 0 0 8 , 2 5 /0 5 /2 00 8 , 01 /0 6 /20 0 8 , «Ρ ι ζοσπάστης» , 18 /0 5 / 19 97 , 2 1 /06 /1 9 9 8 , 2 9 / 01 /2 00 2 , 1 3 /0 7 /2 00 3 , 2 7 / 07 /2 0 0 3 , 1 5 / 07 /2 00 7 , «Το Ποντ ίκ ι» , 2 7 /0 7 /20 0 6 , 0 5 /0 7 /20 0 7 , «Καθηµ ερ ι νή» , 22 /0 8 / 20 02 , 0 1 /02 /2 0 0 4 , 1 6 / 10 /2 00 5 , 1 1 /0 5 /20 0 8 , «Ελευθεροτυπ ία» , 1 8 / 12 /2 00 1 , 1 7 /01 /2 0 04 , 15 /0 7 / 20 0 5 , 0 7 / 02 /2 0 0 6 , 2 5 /0 2 /2 0 06 , 09 /0 5 / 20 08 , 17 /0 5 / 20 08 , 0 2 /0 6 /20 0 8 κα ι «Τα Νέα» , 10 /0 5 / 2 0 08 κ .α . ) .

Χρήσιµα φάνηκαν κα ι στο ι χ ε ία από τα εξής έργα : Γ . Κάτρης , «Η Γέννηση του νεοφασ ισµού στην Ελλάδα» , Ανδρέας Γ . Παπανδρέου , «Η δηµοκρατ ία στο απόσπασµα» , εκδόσε ι ς Καρανάσης , 1 97 4 , Μιχ . Παπακωνσταντ ί νου , «Η ταραγµ ένη εξαε τ ία 1 9 61 – 1967 » , τόµος 2 ο ς , Παναγ ιώτης Κανελλόπουλος , « Ιστορ ικά δοκ ίµ ι α» , Αθήνα , Βιβλ ιοπωλε ίον της «Εστ ίας» , 1 9 7 5 κα ι Κωνσταντ ί νος Καραµανλής : «Αρχε ίο , γεγονότα κα ι κε ίµ ενα» , επ ιµ . Κωνσταντ ί νος Σβολόπουλος , τ . 6 , Αθήνα , Ίδρυµα Κωνσταν τ ί νου Γ . Καραµανλή - Εκδοτ ική Αθηνών , 1 9 9 5 κα ι από άλλα β ιβλ ία , τα οπο ία θα αναφέροντα ι ανά περ ίσταση .

Θα προσπαθήσε ι η αφήγησή µας να παρουσ ιάσε ι το χρον ικό της «Αποστασ ίας» , αν ι χνεύοντας τα πραγµατ ικά της α ί τ ι α , ελέγχοντας την αληθοφάνε ια της τ ελ ι κής αφορµής , παρουσ ιάζοντας τους πρωταγων ιστέ ς της κα ι το όλο κλ ίµα κατά την απόπε ιρα δηµ ι ουργ ίας «κατ εψυγµένων» πλην β ιώσ ιµων κυβερνήσεων .

Και το κουβάρ ι της κλωστής µας θα ξεκ ι νήσε ι να ξετυλ ί γε τα ι από την 3 η Νοεµβρ ίου 19 6 3 , που , µετά από ε ικοσαετ ία , επανήλθε στην εξουσ ία ως πρωθυπουργός ο Γ . Παπανδρέου . Και θα ολοκληρωθε ί το β ’ δεκαήµερο του Σεπτεµβρ ίου του 1 9 65 , που ο ι «Αποστάτε ς» µ ’ επ ικεφαλής τον Στέφανο Στεφανόπουλο θα λάβουν ψήφο εµπ ιστοσύνης γ ια την τρ ί τη κα ι π ιο µακρόβ ια – όπως θ ’ αποδε ι χ τ ε ί – κυβέρνησή τους .

Κι αν επ ιλέξαµε όλη την κυβερνητ ική δ ι ε τ ία της «Ένωσης Κέντρου» , ε ί να ι γ ια να θυµηθούν ο ι παλα ιό τ ερο ι κα ι να γνωρ ίσουν ο ι νεότερο ι ότ ι ποτέ ένα ι στορ ικό γεγονός δεν πρέπε ι να εξετάζ ε τα ι µεµονωµένο . Πάντοτε , καθετ ί πρέπε ι να αναλύετα ι κα ι να προβάλλετα ι σε σχέση µ ε τα αµέσως προηγούµενα , κα ι τα

Σελίδα 5 από 82

µ ι κρά κα ι τα µεγάλα , κα ι τα ορατά στον πολύ κόσµο κα ι τα κρυφά , γ ια να µπορε ί να βγάλε ι ασφαλή αποτελέσµατα όπο ιο ς «εραστής» της αλήθε ι ας ερευνά κα ι να εξηγε ί , χωρ ί ς να παρερµηνεύε ι ή να επηρεάζετα ι θετ ικά ή αρνητ ικά από κο ι νων ικοπολ ι τ ι κέ ς προκαταλήψε ι ς , όσα γ ί νοντα ι κάθε µέρα ή όσα έγ ι ναν στο παρελθόν .

Πριν προχωρήσουµε , ας σταθούµε σε δυο , εξ ίσου µ ε την «Αποστασ ία του ’ 6 5» σηµαντ ικά , γεγονότα , που έχουν αφήσε ι , όπως θα καταλάβετε , ανεξ ί τηλη κ ι αυτά την «σφραγ ίδα» τους στην ελλην ική πολ ι τ ική ι σ τορ ία κα ι σχετ ί ζοντα ι άµεσα µε την περ ίοδο που θα εξ ιστορήσουµε παρευθύς . Αναφερόµαστε , αρχ ικά , στην αρχή της ∆εδηλωµ ένης , η οπο ία , από το 1 87 5 , χάρη στην «κόντρα» Στέµµατος – Χαρ ιλάου Τρικούπη , εξασφαλ ί ζ ε ι ότ ι η κυβέρνηση των Ελλήνων , γ ια να µπορε ί να ασκε ί δ ιο ικητ ι κή κα ι πολ ι τ ι κή εξουσ ία ή γ ια να έχε ι , µ ’ άλλα λόγ ια , πολ ι τ ική ι σ χύ κα ι δύναµη , θα πρέπε ι να στηρ ί ζ ετα ι στη δηλωµένη απόλυτη πλε ιοψηφ ία της Βουλής . Χωρί ς ψήφο εµπ ιστοσύνης από τη Βουλή µ ι α κυβέρνηση , ακόµη κ ι αρεστή στο Στέµµα κα ι δοτή να ε ί να ι από τον Ανώτατο Άρχοντα (άλλοτε Βασιλέα , τώρα Πρόεδρο της ∆ηµοκρατ ίας ) , ε ί να ι άκυρη στα µάτ ια του λαού κα ι βάσε ι Συντάγµατος κα ι της κε ίµενης νοµοθεσ ία ς εκπ ίπ τ ε ι .

Και το δεύτ ερο σηµε ί ο , στο οπο ίο θέλουµ ε , στο ξεκ ί νηµά µας , να σταθούµε ε ί να ι η πολ ι τ ι κή αστάθε ια που παρατηρε ί τα ι στην Ελλάδα , από το 19 0 9 (κ ί νηµα του Στρατ ιωτ ικού Συνδέσµου στο Γουδή κα ι έλευση του Βεν ι ζέλου ) έως το 1 93 6 (δ ικ τατορ ία της 4 η ς Αυγούστου , υπό τον Ιωάννη Μεταξά , ως αποκορύφωµα µ ι α ς δ ιαρκούς , άλλοτε σε έξαρση κ ι άλλοτε σ ’ ύφεση , ανο ι χ τής κρ ίσης ) . Νέα πολ ι τ ικά ήθη κα ι πρόσωπα (σχηµατ ισµο ί κοµ µάτων αρχών ή προσωποπαγών παρατάξεων / Ελευθέρ ιο ς Βεν ι ζ έλος , ∆ηµήτρ ιος Γούναρης , Αλέξανδρος Παπαναστασ ίου , Παναγής Τσαλδάρης , Γεώργ ιο ς Κονδύλης , Θεόδωρος Πάγκαλος , Νικόλαος Πλαστήρας , Ιωάννης Μεταξάς , Θεµ ι στοκλής Σοφούλης , Ανδρέας Μιχαλακόπουλος , Γεώργ ιο ς Καφαντάρης κ .α . ) δ ιαδραµατ ί ζουν καθορ ιστ ι κό ρόλο στην καθηµερ ι νή ζωή των κατο ίκων του ελλαδ ικού χώρου .

Την ί δ ι α περ ίοδο ( 190 9 – ’ 36 ) , σε ιρά από πολ ι τ ι κοστρατ ιωτ ικά γεγονότα (Βαλκαν ικο ί Πόλεµο ι , Εθν ικός ∆ιχασµός , Μικρασ ιατ ική εκστρατε ία κα ι καταστροφή , αλλεπάλληλα στρατ ιωτ ικά κ ι νήµατα , κατάργηση κα ι παλ ινόρθωση της βασ ιλε ίας , ∆ηµοκρατ ία του Μεσοπολέµου κ .α . ) τους δ ι χάζουν (π .χ . σε «βασ ιλόφρονες» κα ι «βεν ι ζ ελ ι κούς») κα ι τους ωθούν σε δ ιαφοροπο ίηση κα ι ι δ εολογ ική , πέρα από την όπο ια κο ι νων ική , δ ιαφοροπο ίηση της οπο ίας έκδηλα ε ί να ι τα ί χ νη κα ι στη στάση του ελλην ικού λαού υπέρ ή κατά των «Αποστατών» του 19 6 5 . Συνάµα , κ ι ο κο ι νοβουλευτ ικός β ίο ς της χώρας , τα χρόν ια αυτά , δοκ ιµάστηκε πολύ έως ότου «υποκύψε ι» , «κουρασµένος κα ι φθαρµένος» , στη Μεταξ ική δ ικτατορ ία .

Σελίδα 6 από 82

3. Ο Νοέµβρης και ο ∆εκέµβρης του 1963 Καιρός ε ίνα ι να µε ταβούµε στη δεκαετ ία του 1 96 0 κα ι στον

«κορµό» της παρούσας εργασ ίας . Όλα ξεκ ι νούν , µάλλον , το Νοέµβρη του 19 6 3 . Λίγους µήνε ς µετά την αποποµπή του Κωνσταν τ ί νου Καραµανλή από την εξουσ ία , προκηρύσσοντα ι πρόωρες εθν ι κέ ς βουλευτ ικέ ς εκλογέ ς γ ια τ ι ς 0 3 /11 που δ ι εξάγοντα ι µε υπηρεσ ιακή κυβέρνηση υπό τον πρόεδρο του Αρε ίου Πάγου , Στυλ ιανό Μαυροµ ι χάλη . Υπό το Μαυροµ ι χάλη , αν κα ι η Αυλή ε ί χε δε ί ξε ι την εύνο ιά της , µ ετά την αναχώρηση Καραµανλή , σε ένα κυβερνητ ικό σχήµα µ ε επ ικεφαλής το βασ ιλόφρονα βουλευτή της Ε .Ρ .Ε . κα ι πρώην υπουργό της ∆εξ ιάς , τον Παναγ ιώτη Πιπ ιν έλη .

Κι αν εγράφη νωρ ί τ ερα «µάλλον» , τούτο οφε ίλε τα ι στο ότ ι ο Καραµανλής , αρχηγός της ελλην ικής ∆εξ ιάς (Ε .Ρ .Ε . ) ε ί χ ε παρα ι τηθε ί το καλοκα ίρ ι του ’ 6 3 , έπε ι τα από τη δολοφον ία του βουλευτή της Ε∆Α , Γρηγόρη Λαµπράκη , από παρακρατ ικούς κα ι εξα ι τ ίας της βαθµ ι α ία ς «ψύχρανσης» των σχέσεών του µε το Παλάτ ι , η οπο ία ε ί χε κορυφωθε ί µε την άρνηση του πρωθυπουργού να δεχ τ ε ί να πάε ι το βασ ιλ ικό ζ εύγος της Ελλάδας , Παύλος κα ι Φρε ιδερ ίκη , σε προγραµ µατ ισµ ένο ταξ ί δ ι στο Λονδ ίνο .

∆εν ήταν , όµως , µόνον τα Ανάκτορα που ήθελαν να «απαλλαγούν» από τον Καραµανλή . Στο β ιβλ ίο του «Από τον εµφύλ ιο στη Χούντα» , ο δηµοσ ιογράφος Σπύρος Λιναρδάτος , συµπερ ιλαµβάνε ι µ ι α αυθεντ ική – άγνωστη αφήγηση , που φανερώνε ι ότ ι άνθρωπο ι µε φιλοδ ικτατορ ικέ ς δ ιασυνδέσε ι ς , σχέδ ια κα ι προθέσε ι ς , συνωµοτούσαν µε στόχο να φθε ίρουν τον πρωθυπουργό Κ . Καραµανλή , κα ι επεδ ίωκαν να τον «βραχυκυκλώσουν» . Κάποτε , λο ιπόν , µ έσα στο 1 9 61 , ο πρωθυπουργός πληροφορήθηκε , ότ ι µ ι α οµάδα αξ ιωµατ ικών συσκεπτόταν κα ι συνωµοτούσε γ ι α την επ ιβολή δ ικ τατορ ίας . Πληροφορηµένος , λο ιπόν , κα ι γ ια τον τόπο κα ι την ώρα µ ι α ς τ έ το ιας συναθρο ίσεως , ε ί πε στον επ ικ εφαλής του στρατ ιωτ ικού του γραφε ίου να πάνε µαζ ί κα ι να π ιάσουνε επ ’ αυτοφώρω τους επ ί δοξους κ ι νηµατ ί ε ς . Ο Βέρρος όµως του απήντησε : «Είνα ι κάτ ι παλ ιόπα ιδα , κ . πρόεδρε , µην ασχολε ίσθε εσε ί ς µαζ ί τους . . . » .

Αλλά κα ι από αρχε ία του αγγλ ικού υπουργε ίου Εξωτερ ικών ( F or e i gn O f f i c e ) , που έχουν δηµοσ ιοπο ιηθε ί , βλέπουµε ότ ι Βρετανο ί δ ιπλωµάτες σηµε ιώνανε στ ι ς αναφορές τους ότ ι το 1 961 κα ι το 19 6 2 υπήρχαν ζυµώσε ι ς στο χώρο των κοµµάτων , µ ε παρεµβάσε ι ς κα ι από το εξωτερ ικό , που απέβλεπαν στην αποµάκρυνση του πρωθυπουργού , Κ . Καραµανλή . Σε µ ι αν τ έ το ια έκθεση , αναφερόταν κα ι ότ ι ο τότε πρόεδρος της Βουλής κα ι σηµαντ ι κός παράγοντας τη ς Ε .Ρ .Ε . , Κωνσταντ ί νο ς Ροδόπουλος , επεδ ίωκε να ηγηθε ί µ ι α ς κυβέρνησης συνασπ ισµού .

Ο Καραµανλής ε ί χ ε αναρρ ι χηθε ί στην πρωθυπουργ ία , µε την εύνο ια του Στέµµατος , τον Οκτώβρ ιο του 19 55 , όταν πέθανε ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπάγος , στην τ ελευτα ία κυβέρνηση του οπο ίου ο Σερρα ίος την καταγωγή Καραµανλής ήταν υπουργό ς

Σελίδα 7 από 82

∆ηµοσ ίων Έργων κα ι Συγκο ι νων ιών . Έκτοτε , µ ε δ ιάφορα εκλογ ικά συστήµατα ( «καλπονοθευτ ικά» τα λέγανε ο ι πολ ι τ ι κο ί του αντ ίπαλο ι ) , αν κα ι δεχόταν τη φθορά της εξουσ ίας , «αναβαπτ ι ζόταν» από τους ψηφοφόρους , τους οπο ίους , όµως , ποτέ δεν ε ί χε στε ίλ ε ι έγκα ιρα στην … κάλπη , αλλά πάντοτ ε … πρόωρα , πρ ι ν τη λήξη τη ς κο ι νοβουλευτ ικής τ ε τραετ ίας ( 19 56 αντ ί 19 5 9 , 1 95 8 αντ ί 1 9 60 , 1 96 1 αντ ί 1 96 2 ) .

Βέβα ια , τον Ιούν ιο του 1 9 63 κα ι τους µήνες που ακολούθησαν ως το Σεπτέµβρη ( 28 /9 ) ο (από τον Απρίλη του 1 94 7 , µαζύ µε τη Γερµαν ίδα σύζυγό του , Φρε ιδερ ίκη , που , ί σως , αυτή «έλυνε κα ι έδενε» τα έκτοτε ε ίκοσ ι χρόν ια ) βασ ιλ ι ά ς Παύλος δεν προκήρυξε άµεσε ς εκλογέ ς , αφού δεν ε ί χε τ ί ποτα µε την Ε .Ρ .Ε . κα ι τους φ ιλοδεξ ι ούς κύκλους κα ι παράγοντ ες , αλλά ό , τ ι ε ί χ ε δηµ ι ουργηθε ί ήταν «προσωπικό πρόβληµα» µ ε τον Καραµανλή . Έτσι , ο Παύλος , από τη βουλή της «β ίας & νοθε ίας» του ’ 61 δηµ ι ούργησε µε την κο ι νοβουλευτ ική πλε ιοψηφ ία της Ε .Ρ .Ε . νέα κυβέρνηση , υπό τον αυλόδουλο υπουργό Εµπορ ίου στην παρα ι τηθε ίσα κυβέρνηση , Παναγ ιώτη Πιπ ι νέλη .

Να δεχτούµε ως π ιθανή δ ικα ιολογ ία γ ια τη βασ ιλ ική επ ι λογή , πέρα από την «δουλοπρέπε ια» του Πιπ ι νέλη προς το Στέµµα (αργότ ερα , µε τά το 19 67 , καθώς λένε , τον έσπρωξε να γ ί ν ε ι «υπουργός» Εξωτερ ικών της χούντας της 21 η ς Απρ ιλ ί ου ) , κα ι το ότ ι στο εσωτερ ικό (κο ι νοβουλευτ ική , κυρ ίως , οµάδα ) της Ε .Ρ .Ε . , µ ετά την αποποµπή – αποχώρηση Καραµανλή , επ ικρατούσε κάτ ι σαν … παν ικός κα ι ότ ι όλο ι δυσανασχετούσαν κατά του «πολ ι τ ι κού κληρονόµου» του Καραµανλή , του Παναγ ιώτη Κανελλόπουλου ; Ας το δεχτούµε κα ι ας µην έχουµ ε την «παράλογη»( ! ) απα ί τηση να συγκαλούσε ο Άναξ Συµβούλ ιο του Στέµ µατος από τους πολ ι τ ι κούς αρχηγούς κα ι τ έως πρωθυπουργούς , γ ια να δοθε ί λύση στην προσωρ ινή «ακυβερνησ ία»!

Όταν στ ι ς 2 6 /0 9 /1 96 3 δηµοσ ι εύτηκε το Βασιλ ικό ∆ιάταγµα της δ ιαλύσεως της Βουλής κα ι της προκηρύξεως εκλογών γ ια τ ι ς 0 3 Νοεµβρ ίου κα ι παρέµενε στην πρωθυπουργ ία ο Πιπ ιν έλης , αναγκάστηκε ο εκ των ηγετών της αντ ιπολ ί τ ευσης , Γ . Παπανδρέου , να πε ι : «Καλώ τον ε λλην ικό λαό να υπερασπ ίσε ι τας δηµοκρατ ικάς του ελευθερ ίας» . Κάτω απ ’ αυτέ ς τ ι ς συνθήκες , γράφε ι ο Κάτρης , «αυθηµ ερόν η αµ ερ ικάν ικη πρεσβε ία συµβούλευσε υποχώρηση . Η Φρε ιδερ ίκη κα ι ο ι στρατηγο ί παραµ ερ ίσθηκαν . Και ο Παύλος κάνοντας στροφή 1 8 0 ο υποχρέωσε τον Πιπ ινέλη να παρα ιτηθε ί» . Η αµ ι γώς φ ιλοανακτορ ική «κυβέρνηση» Πιπ ιν έλη – κάτω από λα ϊκέ ς αντ ι δράσε ι ς , έντονες κα ι δ ιαρκε ί ς – υπέβαλε , ως εκ τούτου , την παρα ί τησή της το Σεπτέµβρη του ’ 6 3 . Εξάλλου , αν το καλοσκεφθε ί ς , ε ί χε ήδη εκπληρώσε ι την … αποστολή της , να «εγκρ ίνε ι» κα ι να «κουνήσε ι το µαντ ίλ ι» γ ια το βασ ιλ ι κό ταξ ίδ ι κ ι ο λαός δεν έχανε ευκα ιρ ία να δε ί ξε ι ότ ι χρε ιαζόταν µ ι αν αντ ι δεξ ιά «αλλαγή σελ ίδας» .

Σελίδα 8 από 82

Πρωθυπουργός γ ια τ ι ς πρόωρες εκλογέ ς , που έπρεπε κανον ικά να γ ί νον ταν το Νοέµβρη του 1 96 5 , τ έσσερα χρόν ια µε τά την τ ελευτα ία «ν ί κη» του Καραµανλή , ορ ίστηκε σε ένα καθαρά φιλοβασ ιλ ικό σχήµα ο Μαυροµ ι χάλης . Αλλά ο αδέκαστος δηµοκράτης δ ικαστής πρόσφερε στη χώρα τ ι ς π ιο τ ίµ ι ε ς κα ι πανθοµολογουµένως αδ ιάβλητε ς εκλογέ ς σ ’ ολόκληρο – έως τότε – τον 2 0 ο α ιώνα . Για πρώτη φορά , ο ι εκλογέ ς δεν γ ί νοντα ι βάσε ι των εκλογ ικών καταλόγων του 1 94 0 , αλλά λαµβάνουν υπόψη τούς καταλόγους της απογραφής του 19 6 1 .

Εικόνα 2: Η πρώτη κυβέρνηση της "Ένωσης Κέντρου" υπήρξε εξαιρετικά βραχύβια (Νοέµβρης -

∆εκέµβρης 1963) υπό το Γ. Παπανδρέου ("Καθηµερινή", 16/10/2005)

Οι κάλπες της 3 η ς Νοεµβρ ίου 19 6 3 σηµατοδοτούσαν το τ έλος της 1 0ε τ ίας της ∆εξ ιάς ( αρχ ικά , µε το «Συναγερµό» του στρατάρχη Παπάγου κα ι από το 19 56 , µε την Ε .Ρ .Ε . του Καραµανλή ) κα ι την επ ιστροφή της δηµοκρατ ικής παράταξης κα ι του Γεωργ ίου Παπανδρέου στην εξουσ ία . Ο «Γέρος της ∆ηµοκρατ ίας» – έ τσ ι τον έλεγαν πολ ι τ ι κο ί φίλο ι κ ι αντ ίπαλο ι – ανελάµβανε τα ην ία της χώρας , ως πρωθυπουργός . Είκοσ ι χρόν ια ε ί χαν παρέλθε ι από την κυβέρνηση της «Εθν ικής Ενότητας» κα ι των «∆εκεµβρ ιανών» του 1 9 44 – ’ 4 5 , στην οπο ία ήταν κα ι πάλ ι επ ικεφαλής .

Τα εκλογ ικά αποτελέσµατα οδήγησαν το Γ . Παπανδρέου στ ι ς 0 7 – 08 /1 1 να σχηµατ ίσε ι κυβέρνηση µε ι οψηφ ίας , που στηρ ι ζόταν , όµως , στ ι ς ψήφους της Αριστεράς στα πρώτα της βήµατα , κάτ ι που σί γουρα ενοχλούσε τους Αµερ ικανούς «φ ίλους» µας . Η κο ι νοβουλευτ ική στήρ ι ξη της Ε∆Α προς τον Παπανδρέου «κακοφάνηκε» κα ι στ ι ς παρακρατ ικέ ς οργανώσε ι ς που δρούσαν ανενόχλητα επ ί Ε .Ρ .Ε . κ ι ε ί χαν σκοτώσε ι προ κα ιρού τον Γρηγόρη Λαµπράκη , αλλά κα ι στο ∆εξ ιόστροφο , αντ ικοµουν ιστ ι κό στράτευµα . Έχουµε , λο ιπόν , από τ ι ς κάλπες του Νοέµβρη : «Ένωση Κέντρου» 42 ,0 4% – 13 8 έδρες , Ε .Ρ .Ε . ( µε υποτον ικό προεκλογ ικό αγώνα υπό τον ί δ ι ο τον Καραµανλή που ξαναβρέθηκε στην Ελλάδα κα ι στην πρώτη γραµµή γ ια λ ί γο , χωρ ί ς , όµως , παλµό , αν κα ι ε ί χ ε να επ ι δ ε ί ξ ε ι κυβερνητ ικό έργο ) 39 ,3 7 % – 13 2

Σελίδα 9 από 82

βουλευτές , Ε∆Α (Γιάννης Πασσαλ ίδης , Ηλίας Ηλιού , ι σ τορ ικές µορφές της Αριστεράς ) 14 ,3 4 % – 28 έδρε ς κα ι Προοδευτ ικο ί (ο άλλοτε επ ίσης παπαγ ικός υπουργός Σπύρος Μαρκεζ ί νης ) 3 , 7 3% – 2 βουλευτές .

Στ ι ς αρχές της δεκαετ ίας του ’ 5 0 , η Κοινή Γνώµη ε ί δ ε έκπληκτη το νέο τότ ε πρωθυπουργό κα ι γνωστό αντ ι δυναστ ικό στρατηγό Ν . Πλαστήρα να σχηµατ ί ζ ε ι κυβέρνηση χα ίροντας της εκτ ίµησης κα ι της εµπ ιστοσύνης του βασ ιλ ιά Παύλου , µολονότ ι τα προκατοχ ικά χρόν ια ε ί χε πρωταγων ιστήσε ι στους αγώνες κατά της βασ ιλε ίας (Επανάσταση του 1 922 , κ ι νήµατα 19 3 3 κα ι 1 93 5 ) . Το ί δ ι ο έκπληκτος έµε ινε ο Καραµανλής κα ι (γ ι ’ αυτό ; ) αναγκάστηκε στ ι ς 05 /1 2 / ’6 3 να αυτοεξορ ιστ ε ί εφεξής στο Παρίσ ι , µόλ ι ς ο βασ ιλ ιάς Παύλος ανέθεσε το σχηµατ ισµό κυβέρνησης στον άλλοτε βασ ιλοµάχο Παπανδρέου , παρά τ ι ς περ ί αντ ιθ έ του «συστάσε ι ς» του αρχηγού της ∆εξ ιάς .

Το Νοέµβρη του 1 96 3 , λο ιπόν , µ ετά τ ι ς εκλογές , ο ι Αµερ ικανο ί θεωρούσαν ατυχ ία το γεγονός ότ ι ο Παπανδρέου δεν µπόρεσε να σχηµατ ίσε ι αυτοδύναµη κυβέρνηση , γ ιατ ί ε ί χαν την εντύπωση ότ ι ο ι κυβερνήσε ι ς συνεργασ ίας ήταν ατελέσφορες στο ελλην ικό πολ ι τ ικό σύστηµα . Μάλλον , ε ί χαν στο νου τους την περ ίοδο 19 5 0 – ’ 5 2 , µε τ ι ς συχνές κυβερνητ ικέ ς εναλλαγέ ς από τα κόµ µατα του «Κέντρου» (Πλαστήρας – Σοφοκλής Βεν ι ζ έλος ) . Λίγες ώρες , πάντως , µετά την ορκωµοσ ία της νέας κυβέρνησης στ ι ς 07 Νοεµβρ ίου , ο Ανδρέας Παπανδρέου συναντ ιό ταν µ ε τον πολ ι τ ι κό σύµβουλο της πρεσβε ίας Τζον Όουενς κα ι του έλεγε ότ ι «παρά τ ι ς δ ιαφορές που ε ί χε στο παρελθόν µ ε τους Αµ ερ ικανούς , ο πατέρας του δεν ε ί χ ε παράπονα εναντ ίον των ΗΠΑ» . Και προσέθετ ε : «Αυτή η κυβέρνηση θα ε ί να ι φ ιλοαµ ερ ικαν ική . . . Η Ελλάδα ε ί να ι ί σως η µόνη χώρα στον κόσµο , όπου ο γ ιος του πρωθυπουργού ε ί να ι Αµ ερ ικανός !» .

Στ ι ς 0 2 ∆εκεµβρ ίου , ο Γεώργ ιο ς κα ι ο Ανδρέας Παπανδρέου συναντήθηκαν µε το σταθµάρχη της C IA στην Αθήνα , J o hn Maury . Ο πρωθυπουργός ζήτησε , µε ταξύ άλλων , κα ι δ ιαβεβα ιώσε ι ς ότ ι «ο ι ΗΠΑ θα προστατεύσουν τα βόρε ια σύνορα της Ελλάδας» . Οι σχέσε ι ς των Παπανδρέου µε τ ι ς ΗΠΑ βρ ίσκονταν ακόµη τότ ε σε καλό δρόµο .

Η πρεσβε ία των Η .Π .Α . εντόπ ι ζ ε , όµως , τα πρώτα «σύννεφα» στ ι ς σχέσε ι ς των Παπανδρέου µε το Παλάτ ι , καθώς ο δ ιάδοχος Κωνσταντ ί νο ς εµφαν ι ζόταν να θέλε ι την καθυστέρηση της προκήρυξης νέων εκλογών ή το σχηµατ ισµό κυβέρνησης συνεργασ ίας µε ταξύ Ε .Ρ .Ε . κα ι «Ε .Κ» .

Οι Αµερ ικάνο ι δ ιπλωµάτε ς στην Αθήνα ε ί χαν καταλήξε ι στο συµπέρασµα ότ ι , στο ενδεχόµενο της εκ νέου προσφυγής στ ι ς κάλπες , «θα ήταν καταστροφή» η επανάληψη του αποτελέσµατος των προηγούµενων εκλογών κα ι η αδυναµ ί α σχηµατ ισµού αυτοδύναµης κυβέρνησης . Στην τ ελευτα ία έκθεσή τους , µάλ ιστα , προέβλεπαν ότ ι ο Γεώργ ιο ς Παπανδρέου θα κέρδ ι ζ ε 155 ως 1 60 έδρε ς ( έναντ ι 1 71 , που , τ ελ ι κά , εξασφάλ ισε ) κα ι θα σχηµάτ ι ζ ε κυβέρνηση µε ι σχνή πλε ιοψηφ ία στη Βουλή .

Σελίδα 10 από 82

Στ ι ς 1 6 ∆εκεµβρ ίου 19 6 3 συνέρχε τα ι η Βουλή . Στα κυβερνητ ικά έδρανα καµαρώνε ι η νέα κυβέρνηση της «Ε .Κ . » µε επ ικεφαλής τον αρχηγό της κα ι πρωθυπουργό τον Γεώργ ιο Παπανδρέου . Η Ε .Ρ .Ε . βρ ίσκετα ι , πλέον , µε τά από εφτά χρόν ια , στην αξ ιωµατ ική αντ ιπολ ί τ ευση ! Ο εναρκτήρ ιος λόγος του θρόνου θα εκφωνηθε ί από το βασ ιλ ιά Παύλο , αλλά έχε ι γραφε ί , «κοµµέ νο ς κα ι ραµ µ ένος στα µέτρα» της «Ένωσης Κέντρου» , από τον πρωθυπουργό .

Και την επόµενη ηµέρα ( 1 7 /12 / ’ 6 3 ) , γ ί νε τα ι «χαµός» στο κο ι νοβούλ ιο , όταν , µ ε τ ι ς ψήφους «Κέντρου» κα ι Ε∆Α , εκλέγετα ι πρόεδρος του Σώµατος ο άλλοτε ΕΑΜίτης κα ι τώρα σηµα ίνον στέλεχος της κυβερνητ ικής παράταξης , Ηλίας Τσιρ ιµώκος ! Μια βδοµάδα αργότ ερα , στ ι ς 2 4 ∆εκεµβρ ίου 19 63 , ο ι προγραµµατ ικέ ς δηλώσε ι ς της κυβέρνησης Γ . Παπανδρέου εγκρ ίνοντα ι θρ ιαµβευτ ικά µε 16 7 ψήφους υπέρ , ήτο ι 1 37 της «Ένωσης Κέντρου» . , 2 8 της E∆A κα ι 2 ψήφους αποσκ ιρ τησάντων από την E .P . E . , µα ο πρωθυπουργός ε ί χε στο νου του νέες … κάλπες .

Σελίδα 11 από 82

4. Η µεταστροφή των Ανακτόρων

Τι συνέβη , όµως ; Γιατ ί µε τ εστράφη ο βασ ιλέας ; Γιατ ί γύρ ισε την πλάτη στη ∆εξ ιά κα ι γύρεψε στήρ ι γµα στο 7 5ε τή αρχηγό της «Ε .Κ . » τα τ έλη του 1 96 3 ; Ανεξήγητο .

Εικόνα 3: Ο πατέρας (βασιλέας Παύλος) εξώθησε σε παραίτηση τον Κ. Καραµανλή και ο υιός

(βασιλέας Κων/νος) το Γ. Παπανδρέου ("Το Βήµα", 29/01/2006).

Μια εξήγηση που , εκ των υστέρων , µπορε ί να δοθε ί κα ι να φανε ί λογ ική ε ί να ι η ακόλουθη κα ι αποτελε ί προσωπική εκτ ίµηση του γράφοντος , µε τά από εντ ελεχή έρευνα : Η «Ένωση Κέντρου» µπορε ί να ε ί χ ε προοδευτ ικά , δηµοκρατ ικά στο ιχ ε ία , µ ’ επ ικεφαλής τους Γεώργ ιο κα ι Ανδρέα ( γ ιο του νέου πρωθυπουργού κα ι από τη «φουρν ιά» των νέων βουλευτών της «Ε .Κ . » ) Παπανδρέου , που θα ήθελαν να προωθήσουν «επαναστατ ι κέ ς» κο ινων ικέ ς αλλαγές κόντρα σ ’ ό , τ ι «σάπ ιο» άφησε η ∆εξ ιά π ίσω της κ ι ο Καραµανλής ( 19 55 – ’ 63 ) . Μέσα , όµως , στους κόλπους της υπήρχαν κ ι εκε ί να τα συντηρητ ικά στο ι χε ία , Σοφοκλής Βεν ι ζ έλος , Στέφανος Στεφανόπουλος , Π . Γαρουφαλ ιάς , Γ . Αθανασ ιάδης – Νόβας κα ι σηµαντ ικός αρ ιθµός στελεχών κα ι βουλευτών , που η φυσική τους πολ ι τ ική θέση ήταν στη ∆εξ ιά , αλλά δεν µπόρεσαν γ ια δ ιάφορους λόγους να στεγασθούν στην επ ί Καραµανλή Ε .Ρ .Ε . . Τώρα , λο ιπόν , όλο ι αυτο ί , µάλλον , θα αποτελούσαν πόλο ανάσχεσης κάπο ιων ρ ι ζοσπαστ ικών , π ιθανόν κα ι αντ ιβασ ιλ ι κών , κο ι νων ικών µε ταρρυθµ ί σ εων κα ι «ανο ι γµάτων» προς την κο ι νοβουλευτ ική κα ι εξωκο ι νοβουλευτ ική Αριστερά .

Ο Κώστας Μητσοτάκης , ηγετ ικό στέλεχος την περ ίοδο 19 61 – ’ 6 5 της «Ένωσης Κέντρου» κα ι από τους «σηµα ιοφόρους» της «Αποστασ ίας» , υπεστήρ ι ξε , αρκετά χρόν ια µε τά την «Αποστασ ία» , το Μάιο του 2 00 8 , την εκδοχή ότ ι υπήρξε συναλλαγή µεταξύ Παύλου κα ι Γ . Παπανδρέου . Ο βασ ιλεύς , κατά το Μητσοτάκη , έδωσε ευνο ιοκρατ ικά την εξουσ ία στον Γ . Παπανδρέου κα ι ο αρχηγός της Ενώσεως Κέντρου εκχώρησε στο βασ ιλέα την ουσ ιαστ ική ηγεσ ία των Ενόπλων ∆υνάµεων . Ο

Σελίδα 12 από 82

δ ιάδοχος του Παύλου , τ έως βασ ιλ εύς Κωνσταντ ί νος , δ ιαψεύδε ι ( µε συνέντ ευξή του προς «Το Βήµα» , λ ί γ ε ς µέρε ς µε τά τ ι ς δηλώσε ι ς Μητσοτάκη ) κατηγορηµατ ικά τη δήλωση του Κ . Μητσοτάκη .

Βέβα ια , στην πρώτη κυβέρνηση της 0 8 η ς Νοεµβρ ίου , δ ιατηρήθηκαν κα ι δυο υπηρεσ ιακο ί βασ ιλόφρονες υπουργο ί , σε κα ίρ ια , όµως , πόστα , ο υπουργός Αµύνης , ∆ . Παπαν ικολόπουλος κα ι ο υφυπουργός Εσωτερ ικών , αρµόδ ιο ς γ ια θέµατα ∆ηµοσ ίας Τάξεως , Γ . Παναγ ιωτόπουλος . Η παραµονή τους κα ι µάλ ιστα στα συγκεκρ ιµένα υπουργε ία , εάν προήλθε από βασ ιλ ική «σύσταση ή παράκληση» , σήµα ινε πολλά ! Πρώτ ’ απ ’ όλα , ότ ι ο Παπανδρέου δε θα µπορούσε να επηρεάσε ι το στράτευµα ή να πάψε ι τ ι ς «κο ι νωφελε ί ς» δ ιώξε ι ς κοµµουν ισ τών κα ι «συνοδο ιπόρων»! Πάντως , αξ ιοσηµ ε ίωτο των ηµ ερών συγκατο ίκησης Παύλου – Παπανδρέου ε ί να ι κα ι το ότ ι , προκε ιµένου να δ ι ευθε τηθε ί ένα ανακύψαν θέµα στο στράτευµα , ο βασ ιλ ιάς Παύλος υπογράφε ι ένα δ ιάταγµα , µε το οπο ίο ανατ ίθεντα ι , αν κα ι αντέδρασε ο Παπαν ικολόπουλος , προσωρ ινά καθήκοντα υπουργού Αµύνης στον πρωθυπουργό Γ . Παπανδρέου , κάτ ι που η Ε .Ρ .Ε . παρακολούθησε αµήχανη ( 1 5 /12 /1 96 3) ! Η πλήρης σύνθεση του υπουργ ικού συµβουλ ίου υπό το Γ . Παπανδρέου το Νοέµβρη του 196 3 έως τα τ έλη ∆εκεµβρ ίου της ί δ ια ς χρον ιάς , λο ιπόν , ήταν η ακόλουθη :

8 Νοεµβρίου 1963: ∆ιορισµός:

ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ Προέδρου του Υπουργ ι κ ού Συµβουλ ί ου κα ι Υπουργού Εθν ι κή ς Παιδ ε ί α ς κα ι Θρησκευµάτων

ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ Υπουργού Εξωτ ερ ι κών κα ι Αντ ι προ έδρου Υπουργ ι κού Συµβουλ ί ου

ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΑΥΡΟΥ Υπουργού Συν τον ι σµού ∆ΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ

Υπουργού Εθν ι κή ς Αµύνη ς

∆ΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ Υπουργού ∆ ικα ι οσύνης ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ Υπουργού Εσωτερ ι κών ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ Υπουργού Οικονοµ ι κών ΣΑΒΒΑ ΠΑΠΑΠΟΛΙΤΗ Υπουργού Εµπορ ί ου ΙΩΑΝΝΟΥ ΖΙΓ∆Η Υπουργού Β ιοµη χαν ί α ς ΣΤΕΛΙΟΥ ΑΛΛΑΜΑΝΗ Υπουργού ∆ηµοσ ίων Έργων ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΠΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Υπουργού Συγκο ι νων ιών ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ ΜΠΑΛΤΑΤΖΗ Υπουργού Γεωργ ία ς ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΧΟΥΤΑ Υπουργού Κο ι νων ι κή ς Προνο ί α ς ΠΟΛΥΧΡΟΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙ∆Η Υπουργού Εµπορ ι κή ς Ναυτ ι λ ί α ς ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΠΑΚΑΤΣΕΛΟΥ Υπουργού Εργασ ία ς ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΑ∆Η – ΝΟΒΑ

Υπουργού παρά τη Προεδρ ί α τη ς Κυβερνήσεως

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΞΑΡΧΟΥ Υπουργού Βορε ί ο υ Ελλάδος ΙΩΑΝΝΟΥ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ Υπουργού Άνευ Χαρτοφυλακ ί ου ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥΜΠΑ Υπουργού Άνευ Χαρτοφυλακ ί ου ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ Υφυπουργού Εσωτερ ι κών

Σελίδα 13 από 82

2 5 Νοεµβρ ί ου 1 9 6 3 : Αναπλήρωση του : ΣΟΦΟΚΛΗ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ (Αντ ι προ έδρου )

Υπουργού Εξωτερ ι κών υπό τ ου Υπουργού Συν τον ι σµού Γ . Μαύρου

5 ∆εκεµβρ ίου 1 9 6 3 : ∆ιορ ισµός : ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Υπουργού Άνευ Χαρτοφυλακ ί ου

κα ι Αντ ι προέ δρου τ ου Υπουργ ι κο ύ Συµβουλ ί ου

1 5 ∆εκεµβρ ίου 1 9 6 3 : Αναπλήρωση του : ∆ΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ

(Υπουργού Εθν ι κή ς Αµύνη ς ) υπό του Προέδρου τ ο υ Υπουργ ι κού Συµβουλ ί ου Γ . Παπανδρέου

ΣΟΦΟΚΛΗ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ (Αντ ι προέ δρου )

Υπουργού Εξωτ ερ ι κών υπό τ ου Υπουργού Εσωτερ ικών Σ . Κωστοπουλου

Και τότ ε ακρ ιβώς , «σκάε ι» µ ι α ακόµη έκπληξη , που αφήνε ι

άφωνες κα ι τη ∆εξ ιά κα ι την Κοινή Γνώµη . Στα παρασκήν ια , παρά τη φανερή χαρά γ ια την πρωτ ιά , υπήρχε δυστοκ ία στο επ ι τ ελε ίο της «Ε .Κ . » γ ι α το σχηµατ ισµό του υπουργ ικού συµβουλ ίου , ο οπο ίο ς , ί σως , άφηνε παραπονούµ ενα αρκετά στελέχη πρώτης γραµµής που θάπρεπε να µε ί νουν έξω . Ταυτόχρονα , ελλοχεύε ι κα ι προβληµατ ισµός γ ια τη στάση της «Ένωσης Κέντρου» , ως κόµ µατος κα ι ως κυβέρνησης , έναντ ι της κο ι νοβουλευτ ικής κα ι της εξωκο ι νοβουλευτ ικής Αριστεράς . Μολονότ ι , λο ιπόν , η κυβέρνηση γ ια να στηρ ι χθ ε ί έλαβε την ψήφο εµπ ιστοσύνης κα ι της Ε∆Α , ο Γεώργ ιο ς Παπανδρέου αρνε ί τα ι να στηρ ί ζ ετα ι στα «δεκαν ίκ ι α» της Αριστεράς κα ι µε µ ι αν κ ί νηση «µατ» , ξαφν ιάζε ι το εκλογ ικό σώµα , όταν παρα ι τ ε ί τα ι στ ι ς 2 4 ∆εκεµβρ ίου του ί δ ι ου έ τους κα ι , καθώς ο ι δ ι ερευνητ ικές εντολές γ ια σχηµατ ισµό άλλης κυβέρνησης αποβα ίνουν άκαρπες , προκηρύσσοντα ι , λ ί γο πρ ι ν την αρχ ι χρον ιά , νέες εκλογέ ς γ ια το Φεβρουάρ ιο του ’ 64 .

Η µ ι α έκπληξη , όπως αντ ι λαµβάνεστε , δ ιαδέχετα ι την άλλη . Έτσ ι , η Κοινή Γνώµη κα ι η Ε .Ρ .Ε . , αφού ε ίδαν το βασ ιλ ιά να ορκ ί ζ ε ι (Νοέµβρης 19 6 3) πρωθυπουργό το Γ . Παπανδρέου , µερ ικέ ς εβδοµάδες αργότ ερα , βλέπουν τον Παύλο να δέχετα ι , αρχ ικά , την παρα ί τηση του πρωθυπουργού γ ια την – κατόπ ι ν συστάσεώς του – προκήρυξη νέων βουλευτ ικών εκλογών . Θυµ ί ζ ουµε ότ ι κάπως έ τσ ι ε ί χε υποδεχθε ί το 19 09 – ’ 10 κα ι τον Ελευθέρ ιο Βεν ι ζ έλο στην ελλην ική πολ ι τ ική σκηνή ο τότε βασ ιλέας , Γεώργ ιος ο 1 ο ς . Ο Καραµανλής , πάντως , θα µ ι λήσε ι γ ια συµπα ι γν ία Θρόνου – Παπανδρέου ε ι ς βάρος του κα ι φεύγε ι ορ ιστ ικά εκτός Ελλάδος .

Όταν στ ι ς 3 1 / 12 / ’ 63 , λο ιπόν , ορκ ί ζ ε τα ι νέα (υπηρεσ ιακή ) κυβέρνηση υπό τον τραπεζ ί τη Ιωάννη Παρασκευόπουλο , η Ε .Ρ .Ε . έχε ι πλέον αρχηγό τον Αχαιό ακαδηµα ϊκό , τ έως «δεξ ί χέρ ι» του Καραµανλή ( 1 9 59 – ’ 63 ) κα ι πρώην πρωθυπουργό ( 1 94 5 , γ ια λ ί γ ε ς ηµέρε ς ) Παναγ ιώτη Κανελλόπουλο κα ι ο ι Παπανδρέου στο τ ιµόν ι

Σελίδα 14 από 82

της «Ένωσης Κέντρου» ε ί να ι πανέτο ιµο ι γ ια τη µεγάλη µάχη της 1 6 / 02 /1 9 6 4 . Σ ’ όλη την προεκλογ ική περ ίοδο , κυκλοφόρησαν – από τα χρόν ια του Καραµανλή σε κάθε προεκλογ ική σεζόν υπήρχαν τ έ το ιο ι φόβο ι – έντονες φήµε ς γ ια φ ιλοδεξ ι ό , βασ ιλοκ ί νητο πραξ ικόπηµα , που θα απέτρεπε την άνοδο των Παπανδρέου στην εξουσ ία .

Κανέναν άλλον , εκ τός από τους Γ . κα ι Α . Παπανδρέου , δεν φοβόταν ο ι ντόπ ιο ι κα ι ξένο ι από την «Ένωση Κέντρου» . Κι ο λόγος ; Η «Ένωση Κέντρου» ήταν έ να περ ί εργο συνονθύλευµα ανθρώπων κα ι ι δ εών , ευάλωτο κα ι εύθραυστο κ ι όπως θα ι δούµε παρακάτω , το µόνο που της έλε ιπε γ ια να αλωθε ί ήταν η … Κερκόπορτα .

Σε λ ί γο , ενώ η Ελλάδα ε το ιµαζόταν να γυρ ίσε ι πολ ι τ ι κή «σελ ί δα» , όµως κα ι στο Παλάτ ι , από στ ι γµή σε στ ι γµή , θα έσκαγε µ ι α µη αναµε νόµ ενη «βόµβα» που θα άλλαζε αποφασ ιστ ικά , όπως θα αποδε ι χτ ε ί λ ί γο αργότερα , το πολ ι τ ι κό τοπ ίο κα ι προσανατολ ισµό της χώρας : Ο βασ ιλ ιάς Παύλος ε ί να ι . . . καταδ ικασµένος καρκ ινοπαθής . Ο ∆ιάδοχος Κωνσταντ ί νος , ένα 2 3χρονο πα ιδ ί , µε ευρωπαϊκέ ς σπουδές κα ι προοδευτ ικ έ ς , φ ιλελεύθερες ι δ έ ες – έτσ ι ήθελαν να τον παρουσ ιάζουν στο λαό – θα ανέβα ινε στο θρόνο της Ελλάδας . Τέλε ιο ς συνδυασµός : προοδευτ ικός µονάρχης κα ι δηµοκρατ ικός πρωθυπουργός ; Η παντοδύναµη βασ ίλ ισσα Φρε ιδ ερ ίκη , µετά από 1 7 χρόν ια στο προσκήν ι ο , θα περ ιορ ι ζόταν στον «άχρωµο» ρόλο της βασ ιλοµήτορος ; Ας µη β ιαζόµαστε , όµως , κ ι ας αφήσουµε τα γεγονότα από το Γενάρη του ’ 6 4 κ ι εξής να µας λύσουν την απορ ία .

Σελίδα 15 από 82

5. Ένωσαν τα «ξίφη»;

Πριν προχωρήσουµε , ας κάνουµ ε µ ι α σύντοµη παρέκβαση , πλην απαρα ί τητη . Αφορά την «Ένωση Κέντρου» , το κόµµα στο οπο ίο προ ΐστατα ι ο Γ . Παπανδρέου κα ι ν ικηφόρα καλε ί τα ι να σχηµατ ίσε ι κυβέρνηση το Φεβρουάρ ιο του 1 964 , αυτοδύναµα κα ι δ ί χως , πλέον , τα «δεκαν ίκ ια» της Αριστεράς .

Πολλο ί ε ίπαν πως φτάσαµε στην «Αποστασ ία» του Ιουλ ίου του ’ 6 5 , γ ιατ ί η «Ε .Κ . » παρέµενε ένας , «χαλαρός» κα ι χωρ ί ς σφυρηλατηµένους συνεκτ ικούς δεσµούς , συνασπ ισµός µ ι κρών κα ι ασήµαντων κοµ µατ ιδ ίων απ ’ όλο το πολ ι τ ι κό φάσµα , που ε ί χαν ε τ ερόκλητες , τ ελε ίως δ ιαφορετ ικέ ς επ ιδ ιώξε ι ς . Ένα «συνονθύλευµα» , όπου συχνά ο ι κο ι νέ ς προσπάθε ι ε ς υπό την εν ια ία ηγεσ ία ναρκοθετούνταν από τα προσωπ ικά συµφέροντα , που ε ί χαν ο ι δ ιάφορο ι παραγοντ ίσκο ι στα υψηλά κα ι τα µεσα ία στρώµατα του κόµ µατος .

Ο λαός , βέβα ια , τα ‘βλεπε όλα αυτά , αλλά π ίστ ευε πως η περ ιβόητη «Αλλαγή» θα ερχόταν , φτάνε ι να το ‘θελε ο Γ . Παπανδρέου . ∆υστυχώς , όµως , δ ιαψεύστηκε κα ι µάλ ιστα ο ικτρά . Η «συνο ίκηση» κάτω από την ί δ ια πολ ι τ ι κή στέγη µε τρ ιοπαθών δεξ ιών κα ι ανο ι χ τόµυαλων προοδευτ ικών δεν έφερε τα επ ι θυµητά αποτελέσµατα , ί σα – ί σα µάλ ιστα που προλε ίανε το δρόµο γ ια τ ι ς αποσχ ιστ ι κέ ς τάσε ι ς . Ίσως σ ’ αυτέ ς να έπα ι ξ ε ρόλο κα ι ο ηγεµον ικός τρόπος άσκησης της εσωκοµµατ ικής εξουσ ίας κα ι της κυβερνητ ικής πολ ι τ ι κής από τον ί δ ι ο τον πρωθυπουργό κα ι αρχηγέτη της «Ε .Κ . » .

Ποια ήσαν , όµως , τα ε τ ερόκλητα πολ ι τ ικά σχήµατα που «γέ ννησαν» στ ι ς 19 /0 9 /19 61 , δυόµ ι σ ι σχεδόν χρόν ι α πρ ιν τη µεγάλη ν ίκη κα ι 4 πρ ιν την «Αποστασ ία» της 15 /7 /1 96 5 , τον «πλαδαρό» γ ί γαντα της «Ένωσης Κέντρου»; Η παρο ιµ ί α «κουτσο ί , στραβο ί στον Άγιο Παντελεήµονα» τα λέε ι όλα .

Το «∆ηµοκρατ ικό Κέντρο – Φιλελεύθερη ∆ηµοκρατ ική Ένωση» ( ε ί χε δηµ ι ουργηθε ί να καλύψε ι τον κεντροδεξ ιό χώρο , στ ι ς αρχέ ς του ’ 6 1 , από τον Γ . Παπανδρέου ) , το «Αγροτοεργατ ικό κόµ µα» (Αλέξανδρος Μπαλτατζής , κόµµα προσωπ ικής επ ιρροής του ι δρυτή του κα ι τοπ ικής – κυρ ίως στη Θράκη – εµβέλε ιας µ ε αγροτ ικά ενδ ιαφέροντα ) , η «Νέα Πολ ι τ ική Κίνηση» ( των Γ . Αθανασ ιάδη – Νόβα , Κ . Μητσοτάκη µ ε κεντροδεξ ι ούς προσανατολ ισµούς ) , η «∆ηµοκρατ ική Ένωση» ( το σοσ ιαλ ιστ ι κό κόµ µα του Ηλία Τσιρ ιµώκου ) , το ι σ τορ ικό «Κόµµα των Φιλελευθέρων» (υπό το Σοφοκλή Βεν ι ζ έλο , γ ι ο του Εθνάρχη κα ι τ . πρωθυπουργό ) , η «Εθν ι κή Προοδευτ ική Ένωση Κέντρου» (ή ΕΠΕΚ , το αντ ι δ εξ ιό κόµµα του στρατηγού Πλαστήρα , ε ί χ ε αρχηγό το Σ . Παπαπολ ί τη ) , το «Προοδευτ ι κό Εργατοτεχν ικό κόµ µα» ( του πρώην δηµάρχου Αθηνα ίων , Παυσαν ία Κατσώτα ) κα ι ο ι δεξ ιών έως ακροδεξ ιών φιλοβασ ιλ ικών βλέψεων σχηµατ ισµο ί «Λαϊκό Κοινων ικό Κόµµα» ( υπό το δυσαρεστηθέντα µ ε τά την ανακτορ ική επέµβαση του 1 9 55 υπέρ του Καραµανλή , Στέφανο Στεφανόπουλο ) κα ι «κόµ µα των Εθν ικοφρόνων» ( του γνωστού µε ταξ ικού Θ . Τουρκοβασ ίλη ) ένωσαν τα «ξ ίφη» τους κόντρα στην Ε .Ρ .Ε . του

Σελίδα 16 από 82

Καραµανλή κα ι αναγνώρ ισαν αρχηγό το Γ . Παπανδρέου , ο οπο ίο ς µάτα ια πάλεψε να δηµ ι ουργήσε ι κόµ µα αρχών µ ε καταστατ ικό κα ι λε ι τουργ ικότητα .

Οι µόνο ι που δεν έστερξαν στο αντ ι καραµανλ ικό – υπό τη σκέπη του Παπανδρέου – κάλεσµα του 19 6 1 ήταν ο άλλοτε ( 1 9 46 – ’ 4 7 ) πρωθυπουργός κ ι αρχηγός του πάλα ι ποτέ κρατα ιού δεξ ιού «Λαϊκού» κόµµατος , Κωνσταντ ί νο ς Τσαλδάρης κα ι ο αρχηγός των «Προοδευτ ικών» , Σπυρ ίδων Μαρκεζ ί νης , αν κα ι ο δεύτ ερος , στ ι ς εκλογέ ς του 1 96 1 , συνα ίνεσε να συνεργαστε ί εκλογ ικά µε την «Ένωση Κέντρου» .

Εντοπ ί ζοντας κα ι δε ί χνοντας ένα ευα ίσθητο «προφ ίλ» , χάρη στην ευγλωττ ία κα ι την ε το ιµολογ ία του Γ . Παπανδρέου , στα σωρευµένα προβλήµατα των λα ϊκών τάξεων (ανεργ ία , πα ιδ ε ία , πολ ι τ ι κ έ ς δ ιώξε ι ς ) , αλλά δ ί χως ν ’ αµφ ισβητε ί καθόλου το συνταγµατ ικό ρόλο του Άνακτος ή να «ενοχλήσε ι» το ντόπ ιο κα ι ξένο «κεφάλα ιο» , που τα ε ί χ ε προξενήσε ι , εµφαν ίστηκε από το 1 96 1 κα ι πέρα η «Ένωση Κέντρου» . Υποσχόµενη στο λαό ελευθερ ί ε ς κα ι δ ικα ιώµατα , αλλά κα ι µένοντας προσκολληµένη στον αντ ικοµουν ισµό τη ς , ήρθε προσπαθώντας να ξεπεράσε ι τ ι ς όπο ι ε ς εσωκοµ µατ ικέ ς της « τρ ικλοποδ ι έ ς» κα ι επ ιδ ιώκοντας να τ ερµατ ίσε ι την 10χρονη παραµονή της ∆εξ ιάς στην εξουσ ία . Ταυτόχρονα , όµως , πρόβαλλε όχ ι µόνον ως ι σχυρό ανάχωµα κατά του κοµµουν ιστ ι κού κ ι νήµατος , αλλά κα ι µ ε το στόχο να το «αλώσε ι» κα ι να το περ ιθωρ ιοπο ιήσε ι . . .

Σελίδα 17 από 82

6 . Η µεγάλη νίκη

16 Φεβρουαρ ίου 19 6 4 . Νέες βουλευτ ικέ ς εκλογές στην Ελλάδα δ ι ε ξάγοντα ι µε την υπηρεσ ιακή κυβέρνηση Παρασκευόπουλου κα ι µ ε εν ισχυµ ένη αναλογ ική γ ι α εκλογ ι κό σύστηµα , ελαφρά τροποπο ιηµένη σε σχέση µ ε των εκλογών του 1 96 1 κα ι των «εκτρόπων» της υπηρεσ ιακής πλην βασ ιλόφρονος κυβέρνησης του στρατηγού Κ . ∆όβα . Τα αποτελέσµατά τους δεν έδ ιδαν απλά τη ν ίκη στην «Ένωση Κέντρου» , που ο αναγνωρ ισµ ένο ς d e f ac t o , παρά την παρουσ ία πρωτοκλασάτων κα ι ι στορ ικών στελεχών στη δ ιο ικούσα επ ι τροπή της παράταξης , αρχηγός της , ο Γ . Παπανδρέου έπα ι ζε το κεφάλ ι του «κορόνα – γράµµατα» µε το ρ ίσκο να αρνηθε ί την κο ινοβουλευτ ική στήρ ιξη της Ε∆Α στην προηγούµε νη βουλή .

∆εν της πρόσφεραν µ ι αν απλή , ορ ιακή κο ινοβουλευτ ική αυτοδυναµ ί α . Της χάρ ι ζαν µ ι αν παντοδύναµη πλε ι οψηφ ία σε ψήφους κα ι έδρε ς , τ έ το ια που της έδ ι νε αέρα άνετης , ακώλυτης τ ε τραετούς θητε ία ς , βάσε ι της «δεδηλωµένης» .

Εικόνα 4: Γ. και Α. Παπανδρέου ορκίζονται στη Βουλή, λίγο µετά το θρίαµβο του Φεβρουαρίου

του 1964 Ο λαός , µε 5 2 , 87 % των ψήφων , χάρ ι ζ ε στην «Ένωση

Κέντρου» 1 71 έδρες , η συνεργασ ία Ε .Ρ .Ε . – «Προοδευτ ι κών» (δεύτ ερη κα ι «κατα ϊδρωµ ένη») έλαβε 3 5 , 2 6% κα ι εξέλεγε 1 07 βουλευτές , ενώ η τρ ί τη δύναµη , η Ε∆Α θα ε ί χ ε στη νέα βουλή 22 έδρε ς , χάρη στο 1 1 , 8% του εκλογ ικού σώµατος , που ψήφισε τους συνδυασµούς της .

Στην εν λόγω προεκλογ ική περ ίοδο , η Ε .Ρ .Ε . ε ί χ ε δώσε ι χωρ ί ς επ ι τυχ ία τη µάχη , µ ε συστηµατ ική κ ι νδυνολογ ία γ ια την ο ικονοµ ί α κα ι τη νοµ ι σµατ ική σταθερότητα . Κεντρ ικό σύνθηµα ε ί να ι : «Αυτή η δραχµή ε ί να ι δ ική σου . Πρόσεξε να µην σου την πάρε ι ο Παπανδρέου» . Ο Παπανδρέου απαντούσε : «∆εν κ ι νδυνεύε ι η δραχµή . Η Ε .Ρ .Ε . κ ι νδυνεύε ι» .

Η Ε .Ρ .Ε . ως κυβέρνηση από το 19 56 έως το ’ 63 ε ί χ ε χρεοκοπήσε ι . Η κατακραυγή εναντ ίον της προερχόταν τώρα κα ι

Σελίδα 18 από 82

από ένα τµήµα ψηφοφόρων της . Ι δ ια ί τ ερα , µ ετά τη δολοφον ία του Γρηγόρη Λαµπράκη , το Μάη του 1 96 3 , ε ί χ ε γ ί νε ι φανερό ότ ι « τα ψωµ ι ά της» τ έλε ιωναν . Η ήτ τα της στ ι ς εκλογές του Νοέµβρη του 1 96 3 , που γ ια τον Κ . Καραµανλή ήταν µ ι α µάχη γ ια την « τ ιµή των όπλων» , ε ί χε φέρε ι το τ έλος της δ ιακυβέρνησης κα ι ε ί χε προδ ιαγράψε ι την ακόµα µεγαλύτ ερη ήτ τα , που θα ερχό ταν λ ί γου ς µήνες αργότερα . Η «Ένωση Κέντρου» , λο ιπόν , ξαναπήγε σε εκλογέ ς το Φλεβάρη του 1 96 4 , ν ίκησε κα ι σχηµάτ ι ζ ε πλέον αυτοδύναµη , παντοδύναµη κυβέρνηση .

Μεσούσης , όµως , της προεκλογ ικής περ ιόδου , η «Ε .Κ . » χάνε ι έ να από τα κορυφαία στελέχη της , τον τ έως πρωθυπουργό , Σοφοκλή Βεν ι ζ έλο . Ο 7 0χρονος γ ιο ς του Ελευθερ ίου Βεν ι ζ έλου , απόστρατος στρατ ιωτ ικός , πολ ι τ ευόταν στο χώρο της κεντροδεξ ιάς , ήταν στενό ς συνεργάτης , παρά τους κατά κα ιρούς καβγάδε ς κα ι τ ι ς όπο ι ε ς δ ιαφων ί ε ς , τα χρόν ια του Α ’ «Ανένδοτου» ( 1 96 1 κα ι εξής ) κα ι – στη βραχύβ ια κυβέρνηση του 1 96 3 – αντ ιπρόεδρος της κυβέρνησης κα ι υπουργός Εξωτερ ικών του Γ . Παπανδρέου . Πεθα ί νε ι , λο ιπόν , α ιφν ι δ ίως , εν πλω , από πνευµον ικό ο ίδηµα , στ ι ς 0 7 / 02 /1 96 4 κα ι θάβετα ι στο Ακρωτήρ ι των Χαν ίων , στην Κρήτη , πλά ι στον πατέρα του .

Ο «Γέρος της ∆ηµοκρατ ίας» , ο πρώην αντ ιπρόεδρος κα ι υπουργός επ ί Παπάγου ( 19 5 2 – ’ 5 5 ) Στέφανος Στεφανόπουλος , ο επ ί γερµαν ικής κατοχής ΕΑΜίτης κα ι κατόπ ιν – τη δεκαετ ία του ’ 50 – συνεργάτης του Αλέξανδρου Σβώλου κα ι πρόεδρος της δ ιαλυθε ίσας βουλής , Ηλίας Τσιρ ιµώκος , αναλαµβάνουν το βάρος της κρ ίσ ιµης τ ελευτα ίας προεκλογ ικής βδοµάδας . Εκε ί νη τη στ ι γµή , µάλ ιστα η ηγεσ ία της «Ένωσης Κέντρου» πέφτε ι εξ ολοκλήρου , παρά κάπο ι ε ς µεµονωµ ένε ς αντ ι δράσε ι ς , στον Παπανδρέου .

Ο «Ανένδοτος» της περ ιόδου 19 61 – ’ 63 ε ί χε δ ικα ιωθε ί πανηγυρ ι κά ! Είχε ξεκ ι νήσε ι από τον Οχτώβρη του 1 96 1 , όταν , λ ί γο µετά τ ι ς εκλογέ ς , ο Γ . Παπανδρέου κατήγγε ιλε ότ ι η ν ίκη του Κ . Καραµανλή ήταν αποτέλεσµα εκλογών β ίας κα ι νοθε ίας κα ι άρχ ισε τον «Ανένδοτο» Αγώνα γ ια αποκατάσταση της δηµοκρατ ικής νοµ ιµότητας . Ουσιαστ ικά , επρόκε ι το γ ια µ ι αν ανο ι χτή αντ ι παράθεση µ ε τον Θρόνο , εφάµ ι λλη σχεδόν µε το «Εθν ικό ∆ιχασµό» του 1915 – ’ 17 , εφόσον ο ι περ ισσότερο ι οπαδο ί της «Ένωσης Κέντρου» θεωρούσαν εαυτούς πολ ι τ ικούς επ ι γόνους των «Φιλελευθέρων» κα ι του Ελευθερ ίου Βεν ι ζ έλου κα ι π ίστ ευαν ότ ι η Αυλή εξ έτρεφε το «τ έρας της ∆εξ ιάς» µε τον παραδοσ ιακό φ ιλοµοναρχ ισµό της . Αυτό ε ί να ι από τα περ ί εργα της ελλην ικής σύγχρονης πολ ι τ ι κής ι σ τορ ίας , εφόσον σηµαντ ι κό µέρος των πολ ι τ ευτών κα ι βουλευτών των µεγάλων κοµ µάτων της ∆εξ ιάς ( «Ελλην ικό ς Συναγερµός» κα ι Ε .Ρ .Ε . ) , από τα χρόν ια ήδη του στρατάρχη Παπάγου κα ι του Κ . Καραµανλή ( 19 5 1 κα ι εξής ) , ι δ ίως ύστερα από τα «ανο ί γµατα» του τ ελευτα ίου , ε ί χ ε «Φιλελεύθερες» ρ ί ζ ε ς (βλ . Τσάτσος Κ . , Αβέρωφ Ευάγγελος κ .α . ) κα ι αρκετά αλλοτ ι νά στο ι χε ία του «Λαϊκού Κόµµατος» ή της ευρύτερης ∆εξ ιάς από το 19 58 κα ι δώθε , συµπερ ιλαµβάνοντα ι

Σελίδα 19 από 82

τους εκλογ ικούς συνδυασµούς «Κέντρου» (π .χ . Στεφανόπουλος Στ . ) …

Ρόλο , όµως , το Φλεβάρη του 19 64 , στο θρ ίαµβο του «Κέντρου» σηµαντ ι κότατο έπα ιξε κα ι η Ε∆Α , που αποφάσισε να µη συγκροτήσε ι συνδυασµούς σε 2 4 εκλογ ικ ές περ ιφέρε ι ε ς , καλώντας τους ψηφοφόρους της να υπερψηφ ίσουν την «Ε .Κ . » . Το ζήτηµα , βεβα ίως , δεν ήταν κυρ ίως ποσοτ ικό , αφού σε εκε ί νε ς τ ι ς περ ιφέρε ι ε ς τα ποσοστά της Ε∆Α ήσαν πολύ µ ι κρά . Πέρα από τη µ ι κρή ποσοτ ική πρ ιµοδότηση της «Ένωσης Κέντρου» , στελνόταν γεν ικότερο µήνυµα ότ ι το κύρ ιο γ ια το λαό ήταν να ε ν ισχυθε ί το «Κέντρο» σε βάρος της Ε∆Α , γ ια να πάψε ι η δ ιακυβέρνηση από την Ε .Ρ .Ε . !

52.9

35.3

11.8

171

107

22

42

42

14

138

134

28

0 50 100 150 200

ΕΝΩΣΗΚΕΝΤΡΟΥ

ΕΡΕ +ΠΡΟΟ∆ /ΚΟΙ

Ε∆Α

έδρες '63ποσοστό '63έδρες '64ποσοστό '64

Εικόνα 5: Συγκριτικοί πίνακες εκλογικών αποτελεσµάτων για τα κόµµατα της Βουλής, έδρες και ποσοστά στις εκλογές του Νοε. 1963 και του Φεβρ. 1964

Από όσα , όµως , πρέπε ι να λάβουµε υπόψη µας σοβαρά ε ί να ι

κα ι το ότ ι ο «Ανένδοτος» των ε τών 1 9 61 – ’ 6 3 κα ι ο ι εκλογ ικέ ς ν ίκε ς του 19 6 3 κα ι του 19 6 4 υπήρξαν κοπ ιώδες έργο πλε ιάδας στελεχών της «Ενώσεως Κέντρου» , τα οπο ία , όπως θα ήταν αναµε νόµ ενο , θα δ ι εκδ ικούσαν µ ερ ίδ ιο στην άσκηση της εξουσ ίας . Τρε ι ς ηµέρες , πάντως , µ ετά το θρ ίαµβο του Φλεβάρη του 1 96 4 , ο Γ . Παπανδρέου ορκ ί ζε τα ι εκ νέου πρωθυπουργός , επ ικεφαλής ενός κυβερνητ ικού σχήµατος , στο οπο ίο συµ µετ έχε ι ως υπουργός Προεδρ ίας ο γ ι ος του Ανδρέας , κα ι γ ια τη συγκρότηση του οπο ίου λέγε τα ι πως ο ι δυο Παπανδρέου ανάλωσαν πολύ χρόνο γ ια να «βολέψουν» όλες τ ι ς τάσε ι ς στο εσωτερ ικό της «Ένωσης Κέντρου» , ώστε να µην υπάρξουν «παράπονα κα ι γκρ ί ν ι ε ς» . ∆υστυχώς , όµως , υπήρξαν κα ι πολλά

Σελίδα 20 από 82

απ ’ αυτά , µη υπολογ ι ζόµενα όσο θα ‘πρεπε από τους αποδέκτε ς τους , οδήγησαν αργότ ερα στην «Αποστασ ία» .

∆εν πρέπε ι , κλε ί νοντας το παρόν κεφάλα ιο , να λησµονούµε κα ι ότ ι όλες ο ι ενδε ί ξ ε ι ς µαρτυρούν πως την «Ένωση Κέντρου» την «υποστήρ ι ξαν» , έµµ εσα ή άµεσα , πολ ι τ ι κά τόσο ο ι Αµερ ικανο ί , όσο κα ι τα Ανάκτορα . Το Παλάτ ι τα ε ί χε « τσουγκρ ίσε ι» γ ια τα καλά µε τον Καραµανλή , µ ε αποκορύφωµα τη δ ιαφων ία λόγω του ταξ ιδ ιού στην Αγγλ ία (θέρος ’ 63 ) , που ε ί χ ε επ ιφέρε ι κα ι την παρα ί τηση του Σερρα ίου πολ ι τ ικού από την πρωθυπουργ ία . Άφησε , λο ιπόν , την Ε .Ρ .Ε . κα ι πήγε µε το «Κέντρο» . Ενώ ο ι ΗΠΑ , απ ’ την πλευρά τους , επ ίσης εν ίσχυσαν την «Ε .Κ . » , βέβα ι ε ς ότ ι στηρ ί ζουν το «έ τ ερον εθν ικό κόµµα» , που εκτ ιµούσαν ότ ι θα λε ι τουργούσε ως ανάχωµα της λα ϊκής πάλης κα ι ως χώρος εκτόνωσης της λα ϊκής αγανάκτησης .

Στη βραχύβ ια , ωστόσο , θητε ία της , η κυβέρνηση του Γ . Παπανδρέου προχώρησε σε αρκετούς αστ ικούς εκσυγχρον ισµούς , δ ί χως να εγκαταλε ίψε ι την αντ ικοµουν ιστ ική πρακτ ική . ∆ιατήρησε το ΚΚΕ στην παρανοµ ί α , δεν αναγνώρ ισε την ΕΑΜική Αντ ίσταση , κράτησε τους πολ ι τ ι κούς πρόσφυγε ς στην αναγκαστ ική υπερορ ία , δεν αποφυλάκ ισε τους πολ ι τ ι κούς κρατούµενους , που ε ί χαν καταδ ικαστε ί ως κατάσκοπο ι κ .α .

Σελίδα 21 από 82

7. Ο καρκινοπαθής Άναξ

Τόσο αµέσως µετά τ ι ς εκλογές , όσο κα ι γ ια χρόν ια πολλο ί στη ∆εξ ιά καταλογ ί ζουν , ακόµη κα ι ανο ι χ τά , την ήτ τα της Ε .Ρ .Ε . , το Φλεβάρη του ’ 6 4 , στον ήσσονα έ ναντ ι του µε ί ζονος προκατόχου του στην ηγεσ ία του κόµµατος Π . Κανελλόπουλο , που , από τ ι ς 1 0 /1 2 /1 96 3 , έχε ι δ ιαδεχτ ε ί το φυγάδα Καραµανλή . Την ί δ ια στ ι γµή , κανε ί ς από τους νέους Κεντρογενε ί ς υπουργούς , που ορκ ίστηκαν στ ι ς 19 /0 2 /19 6 4 παρουσ ία του βασ ιλ ιά Παύλου , δεν µπορούσε να καταλάβε ι το δράµα που πα ι ζόταν µπροστά στα µάτ ια τους .

Με την ε ίσοδο του ’ 6 4 , δ ιαρρέουν πληροφορ ί ε ς πως ο Παύλος παλεύε ι , χωρ ί ς να υπάρχουν πολλέ ς ελπ ίδ ε ς να σωθε ί , µ ε αν ίατη ασθένε ια , την οπο ία δεν κατονοµάζουν τα ι ατρ ικά ανακο ι νωθέντα . Τα ι ατρ ικά δελτ ία φαίνοντα ι ακόµη κα ι στον πολ ι τ ι κό κόσµο ασαφή ως προς το περ ι ε χόµενό τους , αλλά κα ι απα ισ ιόδοξα , αφού δεν λένε ξεκάθαρα από τ ι πάσχε ι ο µονάρχης κα ι την ακολουθηµένη θεραπευτ ική αγωγή .

Την παραµονή , πάντως , της ορκωµοσ ίας της νέας κυβέρνησης , όταν καλε ί τα ι ο κα ι νούρ ιος πρωθυπουργός , ο ∆ιάδοχος πληροφορε ί το Γ . Παπανδρέου ότ ι ο Παύλος ε ί να ι καρκ ι νοπαθής κα ι η νόσος του δεν ε ί χε καµ ί α σχέση µε το έλκος , που ε ί χ ε στα ν ιάτα του ο ανεπ ιστρεπτ ί καταδ ικασµένος βασ ιλ ιάς . Ο Κωνσταντ ί νος αναφέρε ι , µάλ ιστα , στον πρωθυπουργό πως η αναγκα ία εγχε ίρηση θα γ ί ν ε ι στ ι ς 21 Φεβρουαρ ίου κα ι ότ ι ο ί δ ι ος , στο δ ιάστηµα της αναρρώσεως του πατρός του , ονοµάζ ετα ι Αντ ιβασ ιλέας . Η Κοινή Γνώµη , βεβα ίως , µ ’ αυτό το δ ιορ ισµό , π ιστ εύε ι , δ ικα ίως άλλωστε , ότ ι κάτ ι σοβαρό συµβα ί νε ι στ ’ Ανάκτορα του Τατο ΐου .

Το Φλεβάρη του ’ 6 4 , λο ιπόν , µε τ εκλογ ικά , ο Αµερ ικανός πρέσβης στην Αθήνα από το 1 96 3 , Χ . Λαµπου ί ς , συναντήθηκε µ ε τον Γ . Παπανδρέου κα ι συζήτησαν τη βαρ ιά ασθένε ια του βασ ιλ ιά Παύλου . Ο ξένος δ ιπλωµάτης προέβλεπε σωστά ότ ι «αν ο Κωνσταντ ί νος δ ιαδεχθε ί σύντοµα τον Παύλο , η βασί λ ισσα ε ί να ι βέβα ιον ότ ι θα δ ιαδραµατ ίσε ι σηµαντ ικό παρασκην ιακό ρόλο κα ι ί σως προσπαθήσε ι να τον στρέψε ι εναντ ίον του Παπανδρέου» . Την ί δ ι α στ ι γµή , ο ∆ιάδοχος έλεγε στους Αµερ ικανούς ότ ι «θα τα πήγα ιν ε καλά µ ε το νέο πρωθυπουργό , εκτός αν εκε ί νος επ ιχε ιρήσε ι να επ ιβληθε ί στον θρόνο . Σε αυτή την περ ίπτωση , ε ί να ι πολύ π ιθανό να υπάρξε ι σύγκρουση µ ε τον Παπανδρέου» .

Λίγες εβδοµάδες , όµως , αργότ ερα , στ ι ς 6 Μαρτ ίου 19 6 4 , 51 χρόν ια µε τά τη δολοφον ία του παππού του Γεωργ ίου 1 ο υ , πεθα ί ν ε ι λόγω επ ιπλοκών στην αντ ικαρκ ι ν ική εγχε ίρηση , που υπεβλήθη προ ηµερών , ο Παύλος ο 1 ο ς . Ήταν 6 3 ε τών κα ι βασ ιλ ιάς της Ελλάδας από τον Απρίλη του 1 9 47 , µε τά τον α ιφν ίδ ιο θάνατο του άτεκνου αδελφού του , βασ ιλέως Γεωργ ίου του 2 ο υ . Στο θρόνο , λο ιπόν , τον δ ιαδέχετα ι ο γ ιο ς του , ο µέχρ ι τότ ε Αντ ιβασ ιλέας , ο Κωνσταν τ ί νος ο 2 ο ς , ηλ ικ ίας µόλ ι ς 2 4 χρόνων , µα όλα έδε ι χναν ότ ι ί σως θα έχε ι «υποβολέα» τη µητέρα του , Φρε ιδερ ίκη .

Σελίδα 22 από 82

Οι φιλ ίστορες ας σπεύσουν να ε ικάσουν πως η ελλην ική πολ ι τ ι κή ι σ τορ ία θα ήταν δ ιαφορετ ική , εάν δεν ε ί χε δολοφονηθε ί το Μάρτη του 19 1 3 ο Γεώργ ιο ς ο 1 ο ς κα ι ε ί χε συνεχ ι στ ε ί η «συγκατο ίκησή» του µε τον Ελευθέρ ιο Βεν ι ζ έλο κα ι εάν το Μάρτ ιο του 1 96 4 δεν ε ί χ ε ο καρκ ί νος ν ικήσε ι τον Παύλο , αλλά η υγε ία του τού ε ί χε επ ι τρέψε ι να «συνεργαστε ί στενότ ερα» µε το Γεώργ ιο Παπανδρέου . Κανε ί ς δε θα φέρε ι αντ ίρρηση .

Σελίδα 23 από 82

8. Προβλήµατα του ’64 για την κυβέρνηση

Με την ανάληψη της εξουσ ία ς , ο Γ . Παπανδρέου ε ί χε να αντ ιπαλέψε ι σηµαντ ικά , εσωτερ ικά κα ι εξωτερ ικά , ζητήµατα , που µέχρ ι τότ ε από τ ι ς Καραµανλ ικέ ς κυβερνήσε ι ς αντ ιµε τωπ ί ζονταν µε τ ελε ίως δ ιαφορετ ι κό τρόπο , ο οπο ίος καθορ ι ζόταν σε µεγάλο βαθµό από τ ι ς σχέσε ι ς που ε ί χ ε ο ί δ ι ο ς ο πρώην πρωθυπουργός , Κ . Καραµανλής , στα δ ι εθνή φόρα .

Έτσι , από το Μάρτη του ‘ 64 ο Παπανδρέου , ως επ ικεφαλής της «Ένωσης Κέντρου» (Ε . Κ . ) κα ι της κυβέρνησης , δεν ε ί χε να λύσε ι µόνο το Κυπρ ιακό στο οπο ίο ο ι Αµ ερ ικανο ί του προέδρου Λ . Τζόνσον έπα ι ζαν αυτόκλητο ι ρόλο µεσολαβητή µε ταξύ Ελλάδας – Τουρκ ίας , αλλά κα ι αρκετά εσωκοµµατ ικά προβλήµατα . Αυτά θα µας απασχολήσουν σήµερα , µ ι α κ ι ήσαν αρκετά συχνά κα ι – κατά πολλούς – θεωρούντα ι προµηνύµατα της κατοπ ινής «Αποστασ ίας» .

Εικόνα 6: Ο Ανδρέας Παπανδρέου, γιος του πρωθυπουργού, Γ. Παπανδρέου, βουλευτής και υπουργός του «Κέντρου» το 1964 -'65, εµφανίστηκε ως "πρωταγωνιστής" της υπόθεσης

ΑΣΠΙ∆Α («Το Βήµα», 19/02/2002) Το πρώτο κ ιόλας ε ί χε φανε ί από την άρνηση των

Τσιρ ιµώκου – Παπαπολ ί τη να αναλάβουν τα υπουργε ία Κοινων ικής Προνο ίας κα ι Εσωτερ ικών αντ ίστο ι χα στο κυβερνητ ικό σχήµα της 19 /0 2 / ’6 4 . Οι δυο αυτο ί βουλευτές ε ί να ι κ ι ο ι πρωταγων ιστ ές στην «ανταρσ ία» 30 βουλευτών της «Ε .Κ . » κατά την πρώτη ψηφοφορ ία γ ια την εκλογή προέδρου της Βουλής ( 19 Μαρτ ίου 1 96 4) . Τα ψηφοδέλτ ια των «ανταρτών» αναγράφουν «∆ηµοκρατ ία» , στηλ ι τ εύοντας , κατά τη γνώµη τους , την αλαζονε ία του Γ . Παπανδρέου . Μπορε ί ο Γ . Αθανασ ιάδης – Νόβας , ο επ ίσηµος κυβερνητ ικός υποψήφ ιος να εκλεγε ί στη δεύτ ερη ψηφοφορ ία ( 16 6 ψήφους υπέρ από 1 36 που ε ί χε λάβε ι στην πρώτη ) πρόεδρος της Βουλής , αλλά το περ ιστατ ικό αυτό ωθε ί τον πρωθυπουργό να δηλώσε ι αποφθεγµατ ικά , «Με βαθυτάτην θλ ίψ ι ν , αγανάκτησιν κα ι εντροπήν αναγγέλλω ε ι ς τον δηµοκρατ ικόν κόσµον της Ενώσεως Κέντρου ότ ι η δηµοκρατ ία σήµ ερον επροδόθη ε ι ς την Βουλήν . Οι θρ ιαµβευτα ί της 1 6ης

Σελίδα 24 από 82

Φεβρουαρ ίου . Εγ ίναµ εν χλεύη των ηττηµ ένων» . Παράλληλα , η Κοινή Γνώµη αντ ι κρ ί ζ ε ι την Ε .Ρ .Ε . να τρ ίβε ι τα χέρ ια της από ι κανοπο ίηση ότ ι το αρραγέ ς κυβερνητ ικό µέτωπο έχε ι κα ι τρωτά , που – εάν τα επωφεληθε ί – η ∆εξ ιά θα ξαναπάρε ι την εξουσ ία . Οι δυο πρωτοστάτε ς , βέβα ια , δ ιαγράφοντα ι πάραυτα από το κόµµα , αλλά , λ ί γο αργότ ερα , µ ε τανοηθέντ ε ς , επανακάµπτουν .

∆εν ήσαν τυχα ία στελέχη της «Ένωσης Κέντρου» . Ο Τσιρ ιµώκος ήταν πρόεδρος της βραχύβ ιας Βουλής του Νοεµβρ ίου του 19 6 3 κα ι ήθελε να επανεκλεγε ί . Και µάλ ιστα ήταν αυτός που την προηγούµ ενη της ψηφοφορ ίας γ ια την εκλογή προέδρου της βουλής ηµέρα ( 1 8 / 03 /1 96 4 ) , όταν ο Γ . Παπανδρέου συγκαλε ί την Κοινοβουλευτ ική Οµάδα , ζητά να οργανωθε ί δηµοκρατ ικά το κόµ µα , όπως ορ ί ζ ε ι το Καταστατ ικό , από τη βάση ως την κορυφή . Και τον ί ζ ε ι : «Κυρ ίαρχο σώµα στο κόµµα ε ί να ι η Κοινοβουλευτ ική Οµάδα κα ι δεν µπορε ί η ηγεσ ία να την α ιφν ιδ ιάζε ι µ ε τ ι ς αποφάσε ι ς της . ∆εν ανατρέψαµ ε τον αρχηγό της ΕΡΕ Καραµανλή , τον οπο ίον εχαρακτηρ ίζαµ ε Καίσαρα , γ ια να τον αντ ικαταστήσουµ ε µ ε άλλον Καίσαρα . Αι πλε ιοψηφ ία ι δεν αποτελούν µον ίµους κατακτήσε ι ς . Και η πλε ι οψηφία της ΕΚ δεν ε ί να ι τόσον οµο ιογενής . Η ενότης θα εξασφαλ ισθε ί µ ε σύνδεσµον µ ε τον Λαόν µ έσω της δηµοκρατ ικής οργανώσεως . Η υποτ ίµηση της µυστ ικότητας της ψήφου , χαρακτηρ ι ζοµ ένης ως ανανδρ ίας , αντ ι τ ίθε τα ι ε ι ς την έννο ιαν του κο ινοβουλευτ ικού πολ ι τ εύµατος» . Λίγο πρ ιν πάρε ι το λόγο ο Τσιρ ιµώκος , ο ί δ ι ο ς ο πρωθυπουργός στη συγκεκρ ιµένη συνεδρ ίαση της Κ .Ο . της «Ένωσης Κέντρου» , ε ί χε προε ι δοπο ιήσε ι τους βουλευτ ές του ότ ι η ψήφος γ ια τον Πρόεδρο έχε ι χαρακτήρα εµπ ιστοσύνης στην κυβέρνηση . Ο Γ . Παπανδρέου δε δ ιστάζε ι να χαρακτηρ ίσε ι , µάλ ιστα , πολ ι τ ι κή ανανδρ ία την τυχόν εκµε τάλλευση της µυστ ικότητας της ψηφοφορ ίας γ ια εκδήλωση δ ιαφοροπο ίησης από τη γραµµή του κόµµατος .

Ο δε Παπαπολ ί της , µε πολυετή «προ ϊστορ ία» στον Κεντρώο πολ ι τ ι κό χώρο , επ ιθυµούσε άλλο υπουργ ικό χαρτοφυλάκ ιο ; Μάλλον .

Ο Φλεβάρης του 1 96 4 , όµως , ε ί να ι γεµάτος σηµαντ ικά γεγονότα σε σχέση µ ε την Κύπρο . Λίγο πρ ιν τ ι ς ελλην ικέ ς βουλευτ ικ ές εκλογέ ς , στ ι ς 1 5 Φεβρουαρ ίου , ο ι ΗΠΑ θέτουν σε κατάσταση ε το ιµότητας τ ι ς µονάδες του 6 ο υ Στόλου κα ι συγχρόνως δ ιαµηνύουν σε Ελλάδα κα ι Τουρκ ία ότ ι δεν θα ανεχτούν καµ ι ά επέµβασή τους στην Κύπρο . Μια βδοµάδα µε τά από τη ν ίκη του «Κέντρου» ( 24 / 0 2 / 19 64 ) , δηµοσ ι εύµατα του ελληνοκυπρ ιακού Τύπου αποκαλύπτουν µυστ ικό σχέδ ι ο των Τούρκων , σύµφωνα µε το οπο ίο στο µελλοντ ικό τουρκοκυπρ ιακό τοµέα θα περ ιληφθούν η Αµµόχωστος , η Κυρήνε ια κα ι η µ ι σή Λευκωσία , ενώ ο µήνας τ ελε ιώνε ι µε τον Έλληνα πρωθυπουργό , Γ . Παπανδρέου , να δηλώνε ι ( 2 9 / 0 2 /1 96 4) πως , εάν η Τουρκ ία αποφασίσε ι να εµπλακε ί σε στρατ ιωτ ικές επ ι χ ε ι ρήσε ι ς στη Μεγαλόνησο , η Ελλάδα θα υπερασπ ίσε ι την Κύπρο .

Και ενώ στ ι ς 1 4 Μαρτ ίου ’ 64 , αναχωρε ί εσπευσµένα γ ια την Κύπρο η πρώτη οµάδα Καναδών κυανόκρανων , η οπο ία θα

Σελίδα 25 από 82

παρεµβληθε ί ανάµ εσα στ ι ς δύο κο ινότητ ες , στα τ έλη του ί δ ι ου µήνα ( 28 /0 3 / ’ 6 4 ) , η τουρκ ική κυβέρνηση εξαπολύε ι κύµα απελάσεων εναντ ί ον των Ελλήνων της Κωνσταν τ ι νούπολης , εκµ ε ταλλευόµενη το κλ ίµα έντασης που επ ικρατε ί στην Κύπρο . Πάνω από 1 0 . 00 0 Έλληνες θα αναγκαστούν να εγκαταλε ίψουν την Πόλη . Είκοσ ι σχεδόν µέρες αργότερα ( 1 7 /0 4 / ’6 4 ) , καταφτάνουν µυστ ικά στη Μεγαλόνησο ο ι πρώτο ι Έλληνες στρατ ιώτε ς της µεραρχ ίας που προορ ί ζ ε τα ι να εν ισχύσε ι την άµυνα τη ς Κύπρου .

Τον Απρ ίλη αυτό , λο ιπόν , µόλ ι ς δύο µήνε ς δηλαδή ύστερα από την ανάληψη καθηκόντων από την κυβέρνηση Παπανδρέου , η ηγεσ ία των Ενόπλων ∆υνάµ εων σε επ ίσκεψή της στο νέο υπουργό Άµυνας , Πέτρο Γαρουφαλ ιά , δεν περ ιορ ί ζ ε τα ι στα εθ ιµοτυπ ικά . Του φανερώνε ι κα ι την ανησυχ ία της γ ια «την εντε ι νόµ ενη δραστηρ ιότητα των κοµ µουν ιστών» .

Στ ι ς 1 1 Απρίλη , πάντως , στην Αθήνα , µε την εσωκοµ µατ ική «µπόρα» προς στ ι γµή στην άκρη , ο πρωθυπουργός κα ι υπουργό ς Παιδε ίας , Γεώργ ιο ς Παπανδρέου , ανακο ι νώνε ι τ ι ς αποφάσε ι ς της κυβέρνησης γ ι α την πα ιδ ε ία . Σύµφωνα µ ε τον πρωθυπουργό , καθ ι ερώνοντα ι η υποχρεωτ ική εκπα ίδευση γ ια όλα τα πα ιδ ιά ηλ ικ ίας 6 – 1 5 ε τών , η δ ιδασκαλ ία της δηµοτ ικής σε όλες τ ι ς βαθµ ί δ ε ς της εκπα ίδ ευσης , η δωρεάν δ ιανοµή συγγραµµάτων σε άπορους µαθητέ ς κα ι η εφαρµογή του «Ακαδηµα ϊκού Απολυτηρ ίου» . Και στο τ έλος του ί δ ι ου µήνα , η κυβέρνηση εξαγγέλλε ι κα ι την κατάθεση νοµοσχεδ ίου που προβλέπε ι την άρση των έκτακτων µ έτρων ασφαλε ίας του κράτους , τα οπο ία χρονολογούντα ι από την εποχή του Εµφύλ ιου πολέµου ( 27 Απρίλη 1 96 4 ) .

Ενώ ο Ιούνης αρχ ί ζ ε ι ( 01 /06 ) µε τη µε νόµο καθ ι έρωση της υποχρεωτ ικής συνταξ ιοδότησης των δηµοσ ίων υπαλλήλων (πλην στρατ ιωτ ικών κα ι σωµάτων ασφαλε ίας ) µε τά τη συµπλήρωση 3 5ε τ ίας , δύο ηµέρες αργότ ερα , στ ι ς 0 3 Ι ουν ίου , παρα ι τ ε ί τα ι από βουλευτής κα ι αποχωρε ί από το υπουργ ικό συµβούλ ιο ένα κορυφα ίο στέλεχο ς της κυβέρνησης , ο υπουργός Συντον ισµού , Γ . Μαύρος , δυσαρεστηµένος , προτ ιµώντας τη θέση του δ ιο ικητή της Εθν ικής Τράπεζας . Στο υπουργε ίο του τον αντ ικαθ ιστούν ο αντ ιπρωθυπουργός Στ . Στεφανόπουλος ως υπουργός κ ι ο Ανδρέας Παπανδρέου ως αναπληρωτής υπουργός , µολονότ ι εντός «Ε .Κ . » πολλο ί γκρ ιν ιάζουν γ ια τ ι ς επ ί παντός επ ιστητού «επ εµβάσε ι ς» του πρωθυπουργ ικού υ ιού .

Ο Στεφανόπουλος κα ι τη δεκαετ ία του ’4 0 – ’ 50 ε ί χε δ ιατ ελέσε ι υπουργός Συντον ισµού στ ι ς κυβερνήσε ι ς της ∆εξ ιάς . Αργότερα , ενώ δεν ακολούθησε τον Καραµανλή στην Ε .Ρ .Ε . , γ ιατ ί τον θεωρούσε «σφετ ερ ιστή» της ηγεσ ίας της ∆εξ ιάς , η οπο ία –όπως νόµ ι ζ ε ο Στεφανόπουλος – του ανήκε µε τά το β ιολογ ικό θάνατο του Παπάγου κα ι τον πολ ι τ ι κό του «Ελλην ικού Συναγερµού» (Οχτώβρης 1 95 5) , δοκ ίµασε την τύχη του µε το «Λαϊκό Κοινων ικό Κόµµα» στ ι ς βουλευτ ι κέ ς εκλογές του 1 9 56 κα ι του 19 5 8 . Το 1 96 1 ε ί να ι από τους ι δρυτ έ ς της «Ένωσης Κέντρου» , µ ε την οπο ία εκλέγε τα ι δύο συνεχε ί ς φορές ( 19 6 1 , 1 96 3 ) κα ι λ ί γο πρ ιν την προκήρυξη των τ ελευτα ίων εκλογών , το

Σελίδα 26 από 82

∆εκέµβρη του 1 96 3 , ο Γ . Παπανδρέου ε ί χε σπεύσε ι να τον τοποθετήσε ι στο βραχύβ ιο , όπως αποδε ί χ τηκε , πρώτο κυβερνητ ι κό σχήµα της «Ε . Κ . » ως αντ ι πρωθυπουργό κα ι υπουργό άνευ χαρτοφυλακ ίου , εκχωρώντας του , όµως , κα ι αρµοδ ιότητε ς υπερυπουργού Συντον ισµού . Ο δε Ανδρέας ε ί χ ε στο ενεργητ ικό του τη συνεργασ ία του µ ε τον πρωθυπουργό Καραµανλή στη σύσταση του Κέντρου Οικονοµ ι κών Ερευνών , µε την έλευσή του στην Ελλάδα το 19 5 9– ’ 60 . Και γ ια να τοποθετηθε ί υπουργό ς αναπληρωτής Συντον ισµού , παρα ι τήθηκε , αυθηµερόν ( 0 5 /0 6 / ’ 6 4 ) , από τη θέση του υπουργού Προεδρ ίας .

Η ∆εξ ιά , όµως , εφηµερ ί δα «Ακρόπολ ι ς» έγραφε στ ι ς 07 Ι ουν ίου 1 9 64 πως «αληθή σάλο ε γε ίρ ε ι η απροκάλυπτος προώθησ ις του κ . Ανδρέα Παπανδρέου . Αι αντ ιδράσε ι ς αυτα ί προέρχοντα ι αφενός εκ λόγων προσωπικού γοήτρου όλων των στελεχών της Ε .Κ . . . αφετέρου από λόγους αυτοαµύνης . . . Ασφαλε ί ς πληροφορ ία ι µας αναφέρουν ότ ι ήδη α ι σχέσε ις του κ . Μητσοτάκη µ ε τον κ . Α . Παπανδρέου ε ί να ι λ ίαν τε ταµ ένα ι . Αποκαλυπτ ικα ί πληροφορ ία ι οµ ι λούν περ ί ενός εκρηκτ ικού τηλεφωνήµατος προ ηµ ερών . . . » .

Τον ί δ ι ο µήνα , έχουµε κα ι την επ ίσκεψη του πρωθυπουργού Γεωργ ίου Παπανδρέου στ ι ς Η .Π .Α . , ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου Τζόνσον . Είχαν περάσε ι 8 µήνες από τη δολοφον ία του Τζων Κένεντυ , στ ι ς 22 Νοεµβρ ίου 1 9 63 , στην καρδ ιά του Ντάλας του Τέξας . Είχε προσκληθε ί κα ι ο Τούρκος πρωθυπουργός , Ισµ έ τ Ι νονού . Ο «Λευκός Οίκος» τους ήθελε να συζητήσουν το Κυπρ ιακό , σε «ουδέ τ ερο έδαφος» . Η Τουρκ ία ε ί χε απε ι λήσε ι ε ισβολή νωρ ί τ ερα , το καλοκα ίρ ι του 1 9 64 , οπότε ο Τζόνσον αναγκάστηκε να στε ίλε ι επ ιστολή στ ι ς 1 0 Ι ουν ίου , µε την οπο ία απαγόρευε την Άγκυρα να το κάνε ι , απε ι λώντας ότ ι θα παρέµβε ι ο 6 ο ς Αµερ ικαν ικός Στόλος . Και έκρ ι νε σκόπ ιµο να προσκαλέσε ι κα ι τους δυο πρωθυπουργούς , γ ια να τους επ ιβάλλε ι το αρχ ικό σχέδ ιο που εκπόνησε ο Ντην Άτσεσον .

Για την πολύπαθη Κύπρο , κοµβ ικό σηµε ί ο στη νεότ ερη ι στορ ία της αποτελούν τα δύο σχέδ ια Ατσεσον , που υποβλήθηκαν στο δ ιάστηµα Ι ούλη – Αυγούστου 19 64 . Σύµφωνα µε αυτά , προβλέπονταν : Η «ένωση» του νησ ιού µε την Ελλάδα υπό τ ι ς εξής βασ ικέ ς προϋποθέσε ι ς , να παραχωρηθε ί κατά κυρ ιαρχ ία στην Τουρκ ία η χερσόνησος της Καρπασίας , γ ια να χρησ ιµοπο ιηθε ί ως στρατ ιωτ ική βάση , ο ι Τουρκοκύπρ ιο ι σε δύο ή τρε ι ς περ ιοχέ ς όπου ε ί χαν την πλε ιοψηφ ία να δηµ ι ουργήσουν καντόν ια , ε νώ ο ι υπόλο ιπο ι θα υπάγονταν στην αρµοδ ιό τητα ε νό ς κεντρ ικού τουρκοκυπρ ιακού οργαν ισµού µε µ ε ιονοτ ικά δ ικα ιώµατα .

Ας ξαναγυρ ίσουµ ε στην Ουάσινγκτον , όπου ο ι δυο πρωθυπουργο ί κατέλυσαν στο ί δ ι ο ξενοδοχε ίο , στο M AD IS O N . Και δεν αντάλλαξαν µήτε ένα απλό χα ιρε τ ισµό . Οι επ ίµονε ς προσπάθε ι ε ς να τους φέρε ι µαζ ί στο Οβάλ Γραφε ίο απέτυχαν . Ο Παπανδρέου δεν δεχόταν µε κανένα τρόπο την πρόσκληση αυτή . Ο Τζόνσον αναγκάστηκε µόνο να τους δε ι κατ ’ ι δ ίαν . Είδε πρώτα τον Ι νονού κα ι µ ετά τον Παπανδρέου . ∆υστυχώς , η συνάντηση

Σελίδα 27 από 82

κατέληξε σε ναυάγ ιο , γ ιατ ί ο Έλληνας πρωθυπουργός απέρρ ιψε το Σχέδ ιο .

Τότε , σύµφωνα µ ε τα επ ίσηµα απόρρητα πρακτ ικά του Συµβουλ ίου Εθν ικής Ασφαλε ίας , ο Τζόνσον του ε ί πε τα εξής : «Ακούστε µ ε , κ . Παπανδρέου , µόλ ις τ ι ς προάλλες , σταµάτησα µ ια ε ισβολή . Είνα ι καλύτερα να συνοµ ι λ ε ί ς πρ ι ν µ ι α ε ισβολή , παρά µ ετά µ ι α ε ισβολή» . Ανένδοτος , όµως , ο Παπανδρέου αναχώρησε από Λευκό Οίκο , λέγοντας την ι σ τορ ική εκε ί νη φράση : «Ήδη , η αντ ίστροφος µ έτρηση της ανατροπής µου άρχ ισε» .

Εικόνα 7: Ένα από τα τελευταία υπουργικά συµβούλια υπό το Γ. Παπανδρέου, 1965 ("Το Βήµα",

04/05/2008)

Στ ι ς 30 Ι ουν ίου , η Τουρκ ία κλε ί ν ε ι µε νόµο τα ελλην ικά σχολε ία της Ίµβρου κα ι της Τενέδου κα ι προχωρά σε µαζ ικέ ς απαλλοτρ ιώσε ι ς κα ι επο ικ ισµό των νησ ιών µε Τούρκους επο ίκους . Ταυτόχρονα ( 0 1 /0 7 /19 6 4) , καταργε ί τη δ ι δασκαλ ία της ελλην ικής γλώσσας στα σχολε ία της Ίµβρου κα ι της Τενέδου παρά τα όσα προβλέπε ι η Συνθήκη της Λοζάνης του 1 92 3 , ενώ , αρχές Αυγούστου ( 07 /0 8 ) , η τουρκ ική αεροπορ ία βοµβαρδ ί ζ ε ι πόλε ι ς κα ι χωρ ιά της Κύπρου σε απάντηση της απερ ίσκεπτης προ δ ιηµέρου προσπάθε ιας του στρατηγού Γ . Γρ ίβα να καταλάβε ι τους τουρκοκυπρ ιακούς θύλακες της Μανσούρας κα ι των Κοκκ ίνων .

Οι βοµβαρδ ισµο ί θα σταµατήσουν έπε ι τα από δύο ηµ έρε ς ύστερα από απόφαση του Συµβουλ ίου Ασφαλε ίας του ΟΗΕ , αλλά , στ ι ς 1 4 Αυγούστου , η ελλην ική κυβέρνηση κάνε ι καταρχάς δεκτό το σχέδ ιο Άτσεσον , το οπο ίο προβλέπε ι δ ι χοτόµηση της Κύπρου µε παραχώρηση περ ίπου του 2 0 % στους Τούρκους κα ι στο N ATO γ ια τη δηµ ι ουργ ί α βάσεων . Ο αρχ ι επ ίσκοπος κα ι Πρόεδρος της Κυπρ ιακής ∆ηµοκρατ ία ς , Μακάρ ιο ς , όµως , το απορρ ίπτ ε ι . Τέλη , λο ιπόν , Αυγούστου ( 3 0 /08 /1 9 64 ) , σηµε ιώνοντα ι β ια ι οπραγ ί ε ς εναντ ίον Ελλήνων στην Άγκυρα κα ι στο στρατηγε ίο του NA TO στη Σµύρνη , εξα ι τ ίας των γεγονότων στην Κύπρο .

Στο µε ταξύ , εντός Ελλάδος , στ ι ς δηµοτ ικ ές εκλογέ ς του Ι ουλ ίου (0 5 / 07 /1 9 6 4) , ο ι επ ίσηµο ι υποψήφ ιο ι της «Ε .Κ . » – λόγω παρεµβάσεων κοµµατ ικών παραγοντ ίσκων – αποτυχα ίνουν

Σελίδα 28 από 82

παταγωδώς κα ι παρατηρούµε θρ ίαµβο της Ε∆Α . Στην Αθήνα κα ι τον Πειρα ιά , επ ικρατούν ο ι αρ ιστερο ί υποψήφ ιο ι Κιτσ ίκης κα ι Κυριακάκος , ενώ στη Θεσσαλον ίκη , εκλέγε τα ι δήµαρχος ο κο ινός υποψήφ ιος Ε∆Α – «Ένωσης Κέντρου» , Κ . Τσίρος .

Τους κατοπ ι νούς µήνες , ο πρωθυπουργός , τρέφοντας αυταπάτε ς ότ ι θα τα πάε ι καλά µ ε το νεαρό βασ ιλέα Κωνσταντ ί νο , συµφώνησε να γ ί νουν µε µ εγαλοπρέπε ια ο ι γάµο ι του µ ε τη ∆ανέζα πρ ι γκ ίπ ισσα Άννα – Μαρία . Οι γάµο ι θα γ ί νουν στ ι ς 1 8 Σεπτεµβρ ίου 1 9 64 , µ ε καλεσµένου ς 13 βασ ιλ ιάδες , 12 1 πρ ίγκ ιπες , 5 8 εκπροσώπους κρατών κα ι 1 . 2 0 0 πρόσωπα της ελλην ικής κο ι νων ία ς . Στα «µουλωχτά» κα ι εν αγνο ία του Γ . Παπανδρέου , όµως , «µηχανορραφούν» , τ έλη Αυγούστου , ο αρχηγός του στρατ ιωτ ικού ο ίκου του βασ ιλ ι ά , στρατηγός κα ι τ έως πρωθυπουργός ∆όβας κα ι ο υπουργός Εθν ικής Άµυνας της «Ε .Κ . » , Π . Γαρουφαλ ιάς , να προσφέρουν ως «γαµήλ ιο δώρο» στο βασ ιλ ιά τη µε τονοµασ ία του Ελλην ικού Στρατού σε Βασιλ ικό Στρατό . Να σηµε ιωθε ί ότ ι , εκε ί νη την εποχή , ε ί χαµ ε Βασ ιλ ική Χωροφυλακή , Βασιλ ική Αεροπορ ία κα ι Βασιλ ι κό Ναυτ ικό . Ο υπουργός , µάλ ιστα , ε ί χε ετο ιµάσε ι κα ι το σχετ ι κό δ ιάταγµα .

Ο Γ . Παπανδρέου , µόλ ι ς το έµαθε από δηµοσ ιογράφους , θύµωσε κα ι ζήτησε να αποσυρθε ί το δ ιάταγµα , που ανεκλήθη , ε ν τ έλε ι , στ ι ς 2 3 Σεπτεµβρ ίου 1 96 4 . Αυτή ε ί να ι η πρώτη του ως πρωθυπουργού «σύγκρουση» µε το Παλάτ ι .

Νωρίτ ερα , µε το Κυπρ ιακό συνεχώς στο νου του , ο πρωθυπουργός , Γεώργ ιο ς Παπανδρέου , στ ι ς 3 Σεπτεµβρ ίου 19 64 , ε ί χε γράψε ι στον από 1 Απριλ ίου 1 95 9 Αρχ ι επ ίσκοπο Αµερ ικής Βορε ίου κα ι Νοτ ίου Αµερ ικής , Ι άκωβο γ ια τ ι ς προσπάθε ι ε ς του τ ελευτα ίου υπέρ της επ ί λυσης του φλέγοντος εθν ικού ζητήµατος , «Σεβασµ ι ό τατε , επ ιθυµώ να σας συγχαρώ , ολοψύχως , δ ια την δραστηρ ιότητα , την οπο ία αναπτύσσε ι η Οµογένε ια , υπό την εµπνευσµ ένη Σας καθοδήγησ ιν , προς δ ιαφώτησ ι ν του Αµ ερ ικαν ικού ΄Εθνους , επ ί του δ ικα ίου Εθν ικού µας αγώνος , δ ια την ε λευθερ ίαν κα ι την αυτοδ ιάθεσ ι ν της Κύπρου . Είµα ι βέβα ιος , ότ ι η ε ξα ιρ ετ ική αυτή προσπάθε ια , δ ιαφωτ ίσεως του µ ε γάλου Αµ ερ ικαν ικού Έθνους , την οπο ίαν περ ιβάλλετε µ ε το κύρος Σας , θα συµβάλλε ι , ουσ ιαστ ικώς , ε ι ς την επ ικράτησ ιν του δ ικα ίου αγώνος µας , όστ ις βασίζ ετα ι εφ ’ όλων εκε ί νων των ακαταλύτων ηθ ικών αξ ιών , α ίτ ι νες αποτελούν το θεµ έλ ιον του κο ινού πολ ι τ ισµού της Ελλάδος κα ι των Ηνωµ ένων Πολ ιτε ιών της Αµ ερ ικής κα ι συνδέοντα ι , αναποστάπστως , µ ε την ανάπτυξ ιν στενών σχέσεων φιλ ίας , µ εταξύ των δυο Λαών . Μετ ’ α ισθηµάτων απολύτου εκτ ιµήσεως κα ι τ ιµής . »

∆ύο ηµέρε ς προ του βασ ιλ ικού γάµου , εξάλλου , ε ί χε εκδοθε ί κα ι το Ν .∆ . 43 66 περ ί ι δρύσεως της ΕΤΒΑ ( 1 6 Σεπτεµβρ ίου 19 6 4 ) µε τ ι ς υπογραφές , µ εταξύ άλλων υπουργών , κα ι των Α . Παπανδρέου , Κ . Μητσοτάκη , Ι . Ζίγδη , Π . Βαρδ ινογ ιάννη κα ι Αθ . Κανελλόπουλου . Η Ελλην ική Τράπεζα Βιοµηχαν ικής Αναπτύξεως ι δρύθηκε ως «δηµοσ ία επ ι χ ε ίρησ ι ς ανήκουσα εξ ολοκλήρου ε ι ς το Ελλην ικόν ∆ηµόσ ιον» , µε τη συγχώνευση του Οργαν ισµού Βιοµηχαν ικής Αναπτύξεως (ΟΒΑ ) , του Οργαν ισµού

Σελίδα 29 από 82

Χρηµατοδοτήσεως Οικονοµ ι κής Αναπτύξεως (ΟΧΟΑ ) κα ι του Οργαν ισµού Τουρ ιστ ικής Πίστεως .

Πρώτος δ ιο ικητής της ΕΤΒΑ ήταν ο Νικόλαος Πορφυρογένης κα ι υποδ ιο ικητ έ ς ο ι καθηγητέ ς Ι ερώνυµος Πίντος κα ι Ιωάννης Σπανδανόπουλος . Ο Πορφυρογένης , που προερχόταν από την Εθν ική Τράπεζα , εκαυχάτο ότ ι το ενεργητ ικό της ΕΤΒΑ υπερέβα ιν ε το συνολ ικό ενεργητ ικό όλων των λο ιπών ελλην ικών τραπεζών .

Πριν προλάβε ι , όµως , ο Παπανδρέου να συνέλθε ι από το δ ιάταγµα της π ιθανής µε τονοµασ ίας του στρατού , θα επανέλθουν τα Ανάκτορα κα ι µ ε άλλες «απα ι τήσε ι ς» ! Η µητέρα του Κωνσταν τ ί νου , Φρε ιδ ερ ίκη , αξ ιώνε ι κα ι της δ ί δετα ι ο τ ί τ λο ς της «βασ ιλ ίσσης µητρός» , αλλά απα ι τ ε ί κα ι σύνταξη προσδ ιορ ί ζοντας , µάλ ιστα , κα ι το ύψος της στ ι ς 4 0 0 . 00 0 δρχ . το µήνα . Ο Γεώργ ιο ς Παπανδρέου δέχετα ι , αλλά µ ε ιώνε ι το ποσόν στ ι ς 25 0 .000 δρχ . το µήνα . Ξεσηκώνετα ι σάλος κα ι η Φρε ιδερ ίκη , µε επ ιστολή της προς τον πρωθυπουργό , ζητ ε ί να µην προχωρήσε ι «ε ι ς την πραγµατοπο ίησ ι ν της εξαγγελθε ίσης υπό της κυβερνήσεώς σας υποβολής προτάσεως επ ιχορηγήσεώς µου» . Η πασ ίδηλη οργή της βασ ιλοµήτορος ανο ί γε ι το δρόµο και γ ια τη βαθµ ι α ί α µε ταστροφή των α ισθηµάτων του Παλατ ιού ε ι ς βάρος των Παπανδρέου .

Η χρον ιά , πάντως , δεν κλε ί ν ε ι ευχάρ ιστα γ ι α τους Παπανδρέου . Έτσ ι , το Νοέµβρη του ’ 64 σηµε ιώνετα ι το «σαµποτάζ» στο Γοργοπόταµο κα ι τον ί δ ι ο µήνα αποχωρε ί από την κυβέρνηση ο Α . Παπανδρέου , επε ι δή δέχετα ι «πόλεµο» από τον Κ . Μητσοτάκη κα ι τον Π . Κόκκα (δ ι ευθυντή της φ ιλοκυβερνητ ικής εφηµερ ί δας «Ελευθερ ία») κα ι το ∆εκέµβρη εφαρµόζετα ι το «πόθεν έσχε ς» γ ια πρώτη φορά σε βουλευτέ ς .

Το Νοέµβρη του 1 96 4 , λο ιπόν , στην επέτ ε ι ο της ανατ ί ναξης της γέφυρας του Γοργοποτάµου ( 19 4 2 , ΕΑΜ – ΕΛΑΣ κα ι Ε∆ΕΣ ) , συγκεντρώθηκαν στο Γοργοπόταµο πολλο ί εκπρόσωπο ι του ΕΛΑΣ , γ ια να τ ιµήσουν την ι σ τορ ική εκε ί νη µέρα . Η περ ιοχή , όµως , ε ί χε ναρκοθετηθε ί . 1 4 άνθρωπο ι σκοτώθηκαν κα ι πολλο ί περ ισσότερο ι τραυµατ ίστηκαν . Γρήγορα , αποκαλύφθηκε ότ ι ήταν δουλε ιά της C I A κα ι το σχέδ ιο ε ί χε την κωδ ική ονοµασ ία «ΒΕΛΟΣ» .

Λίγους µήνες µετά , δηµοσ ιοπο ιήθηκε µυστ ικό έγγραφο της πρεσβε ία ς των ΗΠΑ στην Αθήνα προς την αµερ ικαν ική κυβέρνηση , που ανέφερε τα εξής : «Σχετ ικά µ ε την υπόθεση του περασµ ένου Νοεµβρ ίου στο " G " µπορώ να σας δ ιαβεβα ιώσω ότ ι καµ ι ά δ ιαρροή πληροφορ ιών δεν µπορούσε να γ ί ν ε ι στην Ελλάδα . Όσοι αναµ ί χθησαν έλαβον οδηγ ί ε ς κα ι ενήργησαν κάτω από τον αυστηρό έλε γχο της CIA» (βλ . «Αυγή» 20 /1 0 / 1 9 66 κα ι Ν . Ψυρούκης « Ι στορ ία της σύγχρονης Ελλάδας» , τόµος 3ος , σελ . 2 51 , εκδ . Επικα ιρότητα ) .

Σχετ ικά µε το Νοέµβρη , πάντως , του 19 6 4 , πρέπε ι να σηµε ιωθούν κα ι το ότ ι στ ι ς 0 6 του µηνός , µε απόφαση της Βουλής των Ελλήνων , τ ερµατ ί ζ ε τα ι , νοµ ι κά τουλάχ ιστον , το µε τ εµφυλ ιακό καθεστώς . Καταργούντα ι το περ ιβόητο Γ΄ Ψήφισµα , ο ι εξορ ί ε ς κα ι τα π ιστοπο ιητ ικά κο ι νων ικών φρονηµάτων , ενώ στ ι ς 2 0 Νοεµβρ ίου , ο Ανδρέας Παπανδρέου επ ισκέπτ ετα ι την

Σελίδα 30 από 82

Κύπρο , την εποµένη τη ς παρα ι τήσεώς του από υπουργός αναπληρωτής Συντον ισµού .

Σελίδα 31 από 82

9. Το 1965 δεν αρχίζει καλά

∆υστυχώς , όµως , ούτε κ ι ο κα ινούρ ιος χρόνος δεν ε ισέρχετα ι καλά γ ια το κόµµα των Παπανδρέου κα ι την κυβέρνηση του «Κέντρου» . Το Γενάρη του ‘ 65 (0 6 /01 ) , δεκαέξ ι βουλευτές της «Ε .Κ . » ανεξαρτητοπο ιούντα ι . Είχαν αρχηγό τον Σ . Παπαπολ ί τη κα ι η κ ί νησή τους κλον ί ζ ε ι το «γόητρο» της παράταξης . Το «ρήγµα» στην «Ε .Κ . » συντηρούνταν κα ι βάθα ι ν ε από την κ ι νδυνολογ ία κα ι τη δηµοκοπ ία της Ε .Ρ .Ε . . Η παράταξη της ∆εξ ιάς υπό τον Παναγ ιώτη Κανελλόπουλο – µε πρόσχηµα τη δραστηρ ιό τητα της Νεολα ίας «Λαµπράκη» ( επ ικεφαλής της ο Μίκης Θεοδωράκης ) , κατέθετ ε επερωτήσε ι ς στη βουλή γ ια τον «άµ εσον κοµµουν ιστ ικόν κ ί νδυνον» κα ι δ ιοχέτ ευε στο φιλ ικό της Τύπο ψευδή συνθηµατολογ ία γ ια λα ϊκή παραπλάνηση – δ ιατηρούσε στο προσκήν ιο κα ι «δυναµ ί τ ι ζ ε» µ ι αν κατάσταση την οπο ία , µ ετά από χρόν ι α , ο ί δ ι ο ς ο Π . Κανελλόπουλος θα χαρακτήρ ι ζ ε «ανωµαλ ία» κα ι θα αναγνώρ ι ζ ε την ευθύνη του γ ια τη δηµ ι ουργ ία της .

Η οµάδα Παπαπολ ί τη δεν έθε τ ε σε κ ίνδυνο την κυβερνητ ική πλε ιοψηφ ία . Η κυβέρνηση ε ξακολουθούσε να δ ιαθέτ ε ι κο ι νοβουλευτ ική πλε ιοψηφ ία , περ ισσότερους από 15 1 βουλευτές . Υπενθύµ ι ζ ε , παρά ταύτα , τη δυσκολ ία συνύπαρξης των πολ ι τ ικών δυνάµ εων , που , αν κα ι ανοµο ιογενε ί ς , συναπάρτ ι ζαν την «Ένωση Κέντρου» κα ι ε ί χαν , λ ί γους µήνε ς πρ ι ν , πετύχε ι σηµαντ ικότατη εκλογ ική ν ίκη κα ι περ ιθωρ ιοπο ίησαν την παραδοσ ιακή ∆εξ ιά .

Η άµ εση παρέµβαση του Γ . Παπανδρέου , που ζήτησε «αρραγέ ς µέ τωπο» , αλλά κα ι η άµεση υπουργοπο ίηση κάπο ιων από τους αποσχ ισθέντε ς βουλευτές ε ί χαν άµεσο αποτέλεσµα : Ο ένας µε τά τον άλλον ο ι «ανεξάρτητο ι» βουλευτές ζήτησαν να µην υπολογ ιστε ί η υπογραφή τους στο σχετ ικό έγγραφο κα ι τόν ισαν ότ ι παραµ ένουν π ιστο ί στην «Ένωση Κέντρου» . Στον περ ιορ ισµένης έκτασης κυβερνητ ικό ανασχηµατ ισµό , αξ ί ζ ε ι να σηµε ιωθε ί κα ι ότ ι ο ναύαρχος Τούµπας άφησε το υπουργε ίο Εσωτερ ικών γ ια τον… «αρ ιστ ερό» Ηλία Τσιρ ιµώκο ! Ο Παπανδρέου ε ί χε προτε ί νε ι στο ναύαρχο ένα άλλο υπουργε ίο , µα αυτός αρνήθηκε , εφόσον ο λόγος τη ς παρα ί τησής του σχετ ι ζόταν µε το ότ ι συνάντησε «εµπόδ ια» στο να υλοπο ιήσε ι , από τον Οχτώβρη της περασµένης χρον ι άς , τ ι ς προθέσε ι ς του να «δ ιαλύσε ι» , πρώτα , τ ι ς δεξ ι έ ς παρακρατ ικέ ς οργανώσε ι ς κα ι να προχωρήσε ι , εν συνεχε ία , στη δ ιάλυση των «Λαµπράκηδων» .

Στ ι ς 0 9 Ιανουαρ ίου , πάντως , η ελλην ική κυβέρνηση ανακο ι νώνε ι επ ίσηµα ότ ι 4 . 0 00 Έλληνες της Κωνσταντ ι νούπολης εγκατέλε ιψαν την Τουρκ ία το 19 6 4 . Και µερ ικά 24ωρα αργότ ερα , ο βασ ιλ ιάς Κωνσταντ ί νος , όπως αποδε ί χνε τα ι εκ των υστέρων , «ανο ί γ ε ι το χορό» . Ένα τηλεγράφηµα της C ΙΑ σταλµένο από τον «σταθµό» της Αθήνας , έ χε ι ηµεροµην ία 2 1 Ι ανουαρ ίου 19 65 κα ι επ ι γράφετα ι «Σχέδ ια του βασ ιλέως Κωνσταντ ί νου να εξαναγκάσε ι σε παρα ί τηση τον πρωθυπουργό Παπανδρέου» . Το τηλεγράφηµα που βρέθηκε από Έλληνα ι σ τορ ικό , τον κ . Σπ . ∆ράινα , στη β ιβλ ιοθήκη του Λ . Τζόνσον , τότ ε προέδρου των Ηνωµένων

Σελίδα 32 από 82

Πολ ι τ ε ιών , εξακολουθε ί να παραµένε ι δεσµευµ ένο από τη C ΙΑ , µ ε το α ι τ ιολογ ικό ότ ι «ορ ισµένα εκ των προσώπων που αναφέροντα ι σ ’ αυτό ε ί να ι εν ζωή κα ι η δηµοσ ί ευσή του ενδεχοµένως να προκαλούσε αντ ιθέσε ι ς κα ι έξαψη πολ ι τ ι κών παθών» . Το έγγραφο ανατρέπε ι ολόκληρη την επ ι χ ε ι ρηµατολογ ία του Κ . Μητσοτάκη γ ια την «Αποστασ ία» κα ι τ ι ς δ ικ ές του τ εράστ ι ε ς ευθύνες .

«ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ ΜΥΣΤΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΘΕΜΑ «Σχέδ ια του βασ ιλ έως Κωνσταντ ί νου να εξαναγκάσε ι σε παρα ίτηση τον πρωθυπουργό Παπανδρέου»

1 . Ο βασ ιλεύς Κωνσταντ ί νος σχεδ ιάζε ι να ασκήσε ι πίεση , χωρ ίς όµως να απα ιτήσε ι στον Έλληνα πρωθυπουργό Γεώργ ιο Παπανδρέου να παρα ιτηθε ί στο εγγύς µ έλλον , π ιθανόν περ ί τα τέλη Φεβρουαρ ίου 19 65 .

Ο βασιλεύς ε ί να ι εξα ιρε τ ικά οργ ισµ ένος γ ια την απόφαση της κυβερνήσεως της 1 7 η ς Ιανουαρ ίου που ζητε ί την παρα ίτηση , σύµφωνα µ ε τον νέο νόµο , του 6 0 % περ ίπου των αξ ιωµατ ικών της Χωροφυλακής των βαθµών του λοχαγού κα ι του ταγµατάρχου . Ο βασιλ εύς θεωρε ί (την απόφαση αυτή ) ως άλλη µ ια κ ίνηση από τον Παπανδρέου να ισχυροπο ιήσε ι τη δύναµή του µ ε την τοποθέτηση των δ ικών του ανθρώπων .

Εάν η κυβέρνηση δ ιαρκέσε ι αρκετούς µήνες περ ισσότερο , ο βασι λεύς δεν θα ε ί να ι ε ι ς θέσ ι ν να επ ιβάλλε ι την παρα ίτηση , δ ιότ ι ο Παπανδρέου θα έχε ι αποκτήσε ι επαρκή δύναµη έχοντας τοποθετήσε ι τους ανθρώπους του σε θέσε ι ς – κλε ιδ ιά στ ι ς Ένοπλες ∆υνάµ ε ι ς , την Αστυνοµ ία και σε όλη την κυβέρνηση . Ο βασιλεύς θεωρε ί την κατάσταση χε ιρότερη εκε ί νης προ της παρα ιτήσεως Καραµανλή . Ο βασιλεύς π ιστεύε ι ότ ι η κ ίνηση της κυβερνήσεως προς τα Αριστερά κα ι η εµφανής άνοδος των αρ ιστερών δραστηρ ιοτήτων ε ί να ι επ ικ ί νδυνες εξελ ί ξε ι ς κα ι ότ ι ( µ ια ) προληπτ ική ενέργε ια πρέπε ι να ξεκ ι νήσε ι τώρα .

2 . Ως δ ιάδοχο του Παπανδρέου = η τε λ ική επ ιλογή ε ί να ι ακόµη αδ ιαµόρφωτη – ο βασιλεύς φαίνετα ι ότ ι έχε ι αποφασίσε ι υπέρ του νυν αντ ιπροέδρου της κυβερνήσεως Στέφανου Στεφανόπουλου από τον οπο ίον εζήτησε να βολ ιδοσκοπήσε ι κύρ ια στελέχη της «Ενώσεως Κέντρου» (Ε .Κ . ) κα ι της Εθν ικής Ριζοσπαστ ικής Ενώσεως (Ε .Ρ .Ε . ) προκε ιµ ένου να εκτ ιµήσε ι το σύνολον των δυνάµ εων που θα δ ι έθετε ο Στεφανόπουλος γ ια το σχηµατ ισµό κυβερνήσεως . Σε συνάντηση µ ε τον ηγέτη της Ε .Ρ .Ε . Κωνσταντ ί νο Ροδόπουλο , η πηγή ( µας ) έµαθε ότ ι ο Στεφανόπουλος ε ί χε επαφή µ ε τον Ροδόπουλο , ο οπο ίος συµφωνε ί να συνεργασθε ί , αλλά επ ιµ έν ε ι (ζητώντας ) ως αντάλλαγµα την ανάληψη των υπουργε ίων Αµύνης κα ι ∆ηµοσ ίας Τάξεως , µ ε την πρόθεση να παρα ιτηθε ί από την Ε .Ρ .Ε . εφόσον αυτό επραγµατοπο ι ε ί το .

Η προσφορά του Ροδόπουλου εν µ έρε ι υποκ ι ν ε ί τα ι από τα προσωπικά του συµφέροντα , αφού σε περ ίπτωση υπηρεσ ιακής κυβερνήσεως , κατά πάσα π ιθανότητα , θα αναλάβε ι ως πρωθυπουργός . Είνα ι επ ίσης π ιθανόν ότ ι ε νεργε ί κατόπ ιν εντολών του Καραµανλή .

Σελίδα 33 από 82

3 . Τα σχέδ ια του βασ ιλέως να εξαναγκάσε ι σε παρα ίτηση τον Παπανδρέου περ ι λαµβάνουν µ ι α σε ιρά επ ιθέσεων ε ναντ ίον του πρωθυπουργού (Γ . Παπανδρέου ) κα ι του υ ιού του Ανδρέα , µ έσω του Πάνου Κόκκα , ο οπο ίος εδήλωσε σε δ ιαφορετ ική πηγή ότ ι συµφωνε ί να λάβε ι θέση εναντ ίο ν του Παπανδρέου εφόσον ο υπουργός Οικονοµ ικών Κωνσταντ ί νος Μητσοτάκης αναλάβε ι ως υπουργός Συντον ισµού , ή ως αντ ιπρόεδρος της κυβερνήσεως επ ί ο ικονοµ ι κών θεµάτων σε µ ια νέα κυβέρνηση . Τις λεπτοµ έρε ι ες επεξεργάζοντα ι ήδη µ εταξύ τους ο βασιλεύς κα ι ο Κόκκας . Οι επ ιθέσε ι ς από την εφηµ ερ ίδα του Κόκκα «Ελευθερ ία» θα αρχ ίσουν σε δύο ή τρε ι ς εβδοµάδες . Ο βασιλεύς θέλε ι να καταστρέψε ι την ε ικόνα του Παπανδρέου µ ε τ ις επ ιθέσε ι ς αυτές , αλλά δεν επ ιθυµ ε ί να αναµ ι χθ ε ί , ή να κατηγορηθε ί εάν ο ι επ ιθ έσε ις αποτύχουν .

Ο βασιλ εύς συγκεντρώνε ι όλη την υποστήρ ιξη του παρασκην ίου που µπορε ί . Σύµφωνα µ ε τον ταγµατάρχη Μιχαήλ Αρναούτη , στρατ ιωτ ικό υπασπ ιστή του βασ ιλέως , ε ί τ ε ο βασιλεύς ή ένας εκ των εκπροσώπων του ευρ ίσκετα ι ε ι ς απευθε ίας επαφή µ ε τον Μητσοτάκη σχετ ικά µ ε µ ελλοντ ικές κυβερνητ ικές αλλαγές .

4 . Ο βασιλεύς ε νδ ιαφέρετα ι ι δ ια ι τέρως να µη γ ί νουν ενέργε ι ε ς ε ι ς τα Ηνωµ ένα Έθνη , ή αλλού , επ ιδ ιώκοντας την λύση του κυπρ ιακού προβλήµατος , αφού µ ια τέτο ια ενέργε ια θα µπορούσε να αυξήσε ι την λα ϊκή υποστήρ ιξη γ ια τον Παπανδρέου» .

Μια βδοµάδα αργότ ερα , ο βασ ιλ ιάς έχε ι προσωπ ική συνάντηση µ ε τον Αµερ ικανό πρεσβευτή Χ . Λαµπου ί ς . Ήταν το απόγευµα της 27ης Ι ανουαρ ί ου 1 96 5 κα ι η συζήτηση του µονάρχη µε τον ξένο δ ιπλωµάτη έ χε ι µεγάλο ενδ ιαφέρον !

Εικόνα 8: Οι Αµερικανοί διπλωµάτες, µετά το 2ο παγκόσµιο πόλεµο, "έλυναν και έδεναν" στην

Αθήνα. Εδώ, ο Χ. Λαµπουίς (ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 02/06/2008). Το πρώτο που παρατήρησε ο Κωνσταντ ί νος ήταν ότ ι υπήρχε

«χαώδης κατάσταση» τόσο στην εσωτερ ική ελλην ική πολ ι τ ική ζωή , όσο κα ι στην Κύπρο . Γινόταν µ ι α µεγάλη συζήτηση «γ ια την επέκταση του κοµµουν ισµού στην Ελλάδα» κα ι , πράγµατ ι , το Παλάτ ι δ ιαπ ίστωνε «κάπο ια άνοδο στη δραστηρ ιότητα κα ι το θράσος της άκρας αρ ιστεράς , που του προκαλούσε ανησυχ ία» , αν κα ι τα σχόλ ια του Τύπου µπορε ί να ήταν υπερβολ ικά .

Σελίδα 34 από 82

Ο Λαµπου ί ς απάντησε ότ ι ο ι δ ιαπ ιστώσε ι ς της πρεσβε ίας των ΗΠΑ κατέληγαν «στο ί δ ι ο συµπέρασµα» κα ι συµφωνούσαν ότ ι το θέµα της κοµµουν ιστ ικής δραστηρ ιό τητας θα έπρεπε να παρακολουθε ί τα ι προσεκτ ι κά . Ο Κωνσταντ ί νος ε ίπ ε τό τε ότ ι ορ ισµένο ι παράγοντ ες τον ήθελαν να κ ι νηθε ί «εναντ ίον της κυβέρνησης Παπανδρέου» , αλλά εκε ί νος π ίστευε ότ ι αυτή η στ ι γµή δεν ήταν η κατάλληλη .

∆εν υπήρχε κάπο ιος , εκε ί νη τη στ ι γµή , ο οπο ίο ς θα µπορούσε ν ’ αντ ικαταστήσε ι τον Γ . Παπανδρέου , που συνέχ ι ζ ε να ε ί να ι δηµοφ ιλής . Αν τώρα «προσπαθήσε ι να ανατρέψε ι (un s ea t ) τον πρωθυπουργό» , ο Παπανδρέου «θα κατέβε ι στο πεζοδρόµ ι ο» . Έπρεπε εποµένως να βρεθε ί η κατάλληλη στ ι γµή γ ια την αποποµπή του .

Ο Κωνσταντ ί νο ς σχολ ίασε κα ι τον δ ιορ ισµό του Τσιρ ιµώκου ως υπουργού Εσωτερ ικών στη θέση του ναυάρχου Τούµπα , στον ανασχηµατ ισµό των αρχών του έτους . Είχε αµφ ισβητήσε ι έντονα , µ ι λώντας µε τον Γ . Παπανδρέου , αυτόν τον δ ιορ ισµό ενό ς «συνοδο ιπόρου» της Αριστεράς , αλλά ο πρωθυπουργός επέµε ι ν ε στην απόφασή του . Ο Γ . Παπανδρέου έµο ιαζε να ε ί να ι ένας πρωθυπουργός υπό συνεχή αµφισβήτηση . Ο µονάρχης εκµυστηρεύτηκε στον Λαµπου ί ς ότ ι «αρχ ικά ε ίχε σκεφτε ί να αντ ιταχθε ί στον Παπανδρέου γ ια το δ ιορ ισµό του Τσιρ ιµώκου υποχρεώνοντας τον πρωθυπουργό σε παρα ίτηση» , αλλά τ ελ ικά άλλαξε γνώµη περ ιµένοντας µ ι αν καλύτερη στ ι γµή . Ο Κωνσταν τ ί νος επ ι θυµούσε ν ’ ακούσε ι τη γνώµη του Λαµπου ί ς , που τόν ισε ότ ι κατανοούσε πλήρως τη σηµασ ία που ε ί χε γ ια τον βασ ιλ ι ά «να ε ί να ι λογ ικά βέβα ιος γ ια την επ ι τυχ ία πρ ι ν να συγκρουστε ί µ ε τον πρωθυπουργό» , εποµένως δεν έπρεπε να δράσε ι «β ιαστ ικά» . Αλλά θα βρεθε ί η στ ι γµή όπου ο βασ ιλ ι ά ς «πρέπε ι να δράσε ι» .

Ο Κωνσταντ ί νο ς «συµφώνησε» κα ι τό τε προσδ ιόρ ισε στον Αµερ ικανό πρεσβευτή το κεντρ ικό σηµε ί ο όπου θα αντ ι δρούσε αποφασιστ ικά λέγοντας ότ ι αν ο Παπανδρέου «παρέµβε ι στο στράτευµα , όπως έκανε µ ε τη Χωροφυλακή , αυτό θα ε ί να ι το ορ ιστ ικό ζήτηµα κα ι θα απα ιτήσε ι την παρα ίτηση του πρωθυπουργού» .

Ο Λαµπου ί ς αµέσως ρώτησε αν υπήρχε «κάπο ια ένδε ι ξη» ότ ι ο πρωθυπουργός αναµε ι γνυόταν στα ζητήµατα του στρατεύµατος . Ο Κωνσταντ ί νος ανέφερε ότ ι κάπο ια στ ι γµή ο Γ . Παπανδρέου επ ιθυµούσε να µε τακ ι νήσε ι τον Π . Γαρουφαλ ιά από το υπουργε ίο Άµυνας στο υπουργε ίο Συντον ισµού , αλλά «κα ι ο βασιλ ιάς κα ι ο Γαρουφαλ ιάς ε ί χαν αντ ι ταχθε ί» αποφασ ιστ ι κά .

Στ ι ς 29 του Γενάρη 19 6 5 , όµως , ε ισάγε τα ι γ ια συζήτηση στη Βουλή η πρόταση της Ε∆Α γ ια την παραποµπή σε ε ι δ ι κό δ ικαστήρ ιο του πρώην πρωθυπουργού κα ι πρώην αρχηγού της Ε .Ρ .Ε . , Κωνσταντ ί νου Καραµανλή κα ι των πρώην πρωτοκλασάτων υπουργών του , Π . Παπαληγούρα , Ν . Μάρτη , Α . Πρωτοπαπαδάκη κα ι ∆ . Χέλµη , γ ια την υπόθεση της ηλεκτροδότησης από τη ∆ΕΗ του εργοστασ ίου της «Πεσινέ» κα ι την κατασκευή του φράγµατο ς του Μέγδοβα .

Σελίδα 35 από 82

Η συζήτηση που ακολούθησε ήταν ι δ ια ί τ ερα έντονη κα ι έφερε στο επ ίκεντρο της πολ ι τ ικής ζωής του τόπου την κατάπτυστη , απο ικ ιοκρατ ικού χαρακτήρα , συµφων ία που υπεγράφη το 1 9 60 µε ταξύ των κυβερνήσεων Ελλάδας κα ι Γαλλ ίας , µ ι α «λεόντε ιο συµφων ία» , όπως εξαρχής χαρακτηρ ίστηκε από το ΚΚΕ κα ι την Αριστερά γεν ικότερα . Είνα ι χαρακτηρ ιστ ι κό ότ ι η κυβέρνηση της Ε .Ρ .Ε . επέµε ι νε στην επ ικύρωση της συµφων ίας από τη Βουλή . . . αυθηµ ερόν , γεγονός που προκάλεσε την αποχώρηση σύσσωµης της αντ ι πολ ί τ ευσης .

Ένας από τους π ιο σκανδαλώδε ι ς όρους της συµφων ίας αφορούσε στην προµήθε ια ηλεκτρ ικού ρεύµατος σε εξευτελ ιστ ική τ ιµή από τη ∆ΕΗ στην «Πεσινέ» . Βάσε ι της συµφων ίας , το ελλην ικό κράτος όφε ιλε να κάνε ι επενδύσε ι ς ύψους 1 25 εκατοµµυρ ίων δολαρ ίων γ ια την ηλεκτροδότηση της «Πεσ ινέ» , ενώ η επ ένδυση της ί δ ιας της γαλλ ικής ετα ιρ ίας δεν ξεπερνούσε τα 2 5 εκατοµ µύρ ια δολάρ ια ! Οριζόταν επ ίσης ότ ι η «Πεσινέ» θα πληρώνε ι την κ ιλοβατώρα µ ε τ ιµή κάτω από το κόστος παραγωγής της από τη ∆ΕΗ ! Η συµφων ία , λο ιπόν , παραχωρούσε τ εράστ ια κέρδη στην «Πεσινέ» κα ι συσσώρευε τ εράστ ι ε ς ζηµ ι έ ς στη ∆ΕΗ .

Η συζήτηση της πρότασης της Ε∆Α δ ιήρκεσε έως τ ι ς πρώτε ς πρωινές ώρες της 6 η ς Φεβρουαρ ίου 1 9 65 . Λίγο πρ ιν από την ψηφοφορ ία , ο πρωθυπουργός , Γ . Παπανδρέου , ζητάε ι από του ς βουλευτές της «Ένωσης Κέντρου» να ψηφ ίσουν «κατά συνε ίδηση» .

Τελ ικά , ο ι Καραµανλής , Παπαληγούρας κα ι Μάρτης παραπέµποντα ι µ ε 1 4 6 , 1 47 κα ι 1 4 4 ψήφους αντ ίστο ι χα . Η υπόθεση , όµως , δεν εκδ ικάστηκε ποτέ . Να σηµε ιωθε ί , επ ίσης , κα ι η απουσ ία από την ψηφοφορ ία του Ανδρέα Παπανδρέου .

Την «ηλεκτρ ισµένη» ατµόσφαιρα της εποχής έρχετα ι να επ ιβαρύνε ι κα ι µ ι α α ιφν ιδ ιαστ ι κή εξαγγελ ία του Παναγ ιώτη Κανελλόπουλου , που ε ί χ ε δ ιαδεχθε ί τον Κ . Καραµανλή στην ηγεσ ία της ∆εξ ιάς . Ενώ στ ι ς 18 Φεβρουαρ ίου ο πρωθυπουργός Γεώργ ιο ς Παπανδρέου γνωστοπο ι ε ί τ ι ς προθέσε ι ς της κυβέρνησης να προχωρήσε ι στην κατασκευή γέφυρας που θα ενώνε ι το Ρ ίο µε το Αντ ίρρ ιο , µ ι λώντας σε συγκέντρωση οπαδών της Ε .Ρ .Ε . στην πλατε ία Κλαυθµώνος των Αθηνών , την εποµ ένη ( 19 Φεβρουαρ ίου 1 96 5 ) , ο Κανελλόπουλος , καταπατώντας ολοφάνερα την αρχή της «δεδηλωµένης» κα ι θυµ ί ζοντας περ ιόδους «Εθν ικού ∆ιχασµού» , προτρέπε ι κυβερνητ ικούς βουλευτ ές να αποστατήσουν , γ ια να ανατραπούν ο ι Παπανδρέου . Έτσ ι , κα ι ο βασ ιλ ιάς µ ε ένα άνευ προηγουµ ένου συνταγµατ ικό πραξ ικόπηµα θα υποχρεωθε ί εκ των πραγµάτων να ανατρέψε ι τη λαοπρόβλητη κυβέρνηση κα ι να σχηµατ ίσε ι νέα «ηυξηµ ένης εθν ικής ευθύνης» , την οπο ία θα στήρ ι ζ ε κ ι η Ε .Ρ .Ε . δ ί χως ανταλλάγµατα .

Ο Γ . Παπανδρέου , όµως , δε θα µ ε ί νε ι µ ε «σταυρωµένα χέρ ια»! Λίγες µ έρες αργότερα , θα περάσε ι στην «αντ επ ίθ εση» κατά των εξωγενών υποκ ινητών µ ι α ς π ιθανής δ ιάσπασης στο κόµ µα του . Το απόγευµα , λο ιπόν , της Τετάρτης 2 4 Φεβρουαρ ίου 1 96 5 τέσσερα µε γάλα αυτοκ ίνητα του τότ ε ΕΙΡ (Εθν ικό Ίδρυµα Ραδ ιοφων ίας ) καταλαµβάνουν το προαύλ ιο της Βουλής , τον χώρο

Σελίδα 36 από 82

επάνω από τα ανθοπωλε ία , κα ι προκαλούν απορ ία των δηµοσ ιογράφων , απορ ία που σύντοµα καταλήγε ι σε συναγερµό . Ο πρωθυπουργός θα µ ι λήσε ι στη Βουλή κα ι τα κ ινητά συνεργε ία του ΕΙΡ έχουν έρθε ι γ ια να µε ταδώσουν ραδ ιοφων ικώς ζωντανή την οµ ι λ ί α του Γ . Παπανδρέου . Είνα ι ί σως η πρώτη φορά στην ι σ τορ ία που συνεδρ ίαση της Βουλής µ εταδ ίδε τα ι ζωντανή . . .

Εικόνα 9: "Κληρονόµος" του Καραµανλή στην ηγεσία της Ε.Ρ.Ε., ο Κανελλόπουλος το 1963,

στήριξε, δύο χρόνια αργότερα, όλες τις κυβερνήσεις των "Αποστατών". Τίποτε δεν προµηνούσε , λ ί γ ε ς ώρες προτού αρχ ίσε ι η

συνεδρ ίαση της Βουλής εκε ί νο το απόγευµα , τη δραµατ ική συνέχε ια . Ο Γ . Παπανδρέου κατήγγε ιλε στο Κοινοβούλ ιο ότ ι δ ι έθετε πλέον αποδε ί ξε ι ς γ ια τ ι ς εκλογές β ίας κα ι νοθε ίας του 1 96 1 , που ε ί χε δ ι εξάγε ι η «υπηρεσ ιακή» κυβέρνηση του βασ ιλ ικού στρατηγού ∆όβα , χάρη σε σχέδ ια που ε ί χαν «εξυφάνε ι» κυβερνητ ικο ί κα ι παρακρατ ικο ί «κύκλο ι» της ∆εξ ιάς κα ι της Ε .Ρ .Ε . . Με µ ι αν εντυπωσιακή εµφάν ισή του , που µετ έδ ι δ ε το κρατ ικό ραδ ιόφωνο , ο αρχηγό ς της «Ένωσης Κέντρου» απεκάλυπτε το Σχέδ ιο «Περ ικλής» του Γεν ικού Επι τ ελε ίου Στρατού γ ια τη β ία κα ι τη νοθε ία . «Ποιος ε ίσα ι εσύ , στρατηγέ Καρδαµάκη , ανάξ ι ε ηγέτα του Στρατεύµατος» θα πε ι ο πρωθυπουργός , ο οπο ίο ς απευθυνόµενος στους βουλευτ έ ς κα ι στην ηγεσ ία της Ε .Ρ .Ε . θα τον ίσε ι : «Εσε ίς ε ίσθε φασισµός !» .

Ο Π . Κανελλόπουλος , εµφανώς εκνευρ ισµ ένος , θα απαντήσε ι στη Βουλή ότ ι όπως η «Ένωση Κέντρου» έκανε τον «Ανένδοτο» πρ ιν λ ί γα χρόν ια , έ τσ ι κα ι η Ε .Ρ .Ε . κηρύσσε ι τον υπέρτατον αγώνα ! Ο Γ . Παπανδρέου θα απαντήσε ι : «Ένα έχω να ε ίπω ε ι ς τον αρχηγό της Ε .Ρ .Ε . : Αποφεύγετε τας αποµ ιµήσε ις !» .

Η αποκάλυψη του Σχεδ ίου «Περ ικλής» θα σηµαδέψε ι την πολ ι τ ι κή ζωή της χώρας , ενώ πλησ ιάζε ι η «θύελλα» από τη Λάρ ισα…

Επρόκε ι το γ ια ένα οργανωµένο σχέδ ιο τ εχνητής πολ ι τ ικής κρ ίσης άνευ προηγουµένου , που αναγκάζε ι τον Ανδρέα Παπανδρέου να τα ξαναβρε ί µε τον πατέρα του κα ι ν ’ αναλάβε ι λ ί γο πρ ι ν τα τ έλη Απρ ιλ ίου του ‘ 6 5 εκ νέου υπουργός

Σελίδα 37 από 82

αναπληρωτής Συντον ισµού , θέση από την οπο ία ε ί χε παρα ι τηθε ί το Νοέµβρη του περασµένου έ τους .

Ο Νορµπ Άνσουτζ , στο µε ταξύ , ε ί χε αναλάβε ι τη δ ιο ίκηση της πρεσβε ίας των Η .Π .Α . εν αναµονή νέου πρέσβη , λ ί γ ε ς εβδοµάδες προτού ξεσπάσε ι η θύελλα που συγκλόν ισε την ελλην ική πολ ι τ ική σκηνή . Ήδη από την άνο ιξη του 1 96 5 η Πρεσβε ία προέβλεπε πως ε ί χε δηµ ι ουργηθε ί µ ι α «άρρωστη ατµόσφαιρα» µε επ ίκεντρο την κυβέρνηση Παπανδρέου .

Πέρα από τ ι ς προσωπικές αντ ιθέσε ι ς ανάµεσα στον Ανδρέα Παπανδρέου κα ι τον Κωνσταντ ί νο Μητσοτάκη , ο ι Αµερ ικανο ί έβλεπαν ότ ι το Παλάτ ι θα ερχόταν σε σύγκρουση µε τον πρωθυπουργό Γεώργ ιο Παπανδρέου µε αφορµή τ ι ς αλλαγές στ ι ς Ένοπλες ∆υνάµε ι ς . Οι Αµερ ικανο ί δ ιπλωµάτες κα ι ο ι άνθρωπο ι της C I A στην Αθήνα δέχονταν εξάλλου συνεχώς κρούσε ι ς να δοθε ί το «O K » γ ια ένα πραξ ικόπηµα . Ο Άνσουτζ έγραφε στην Ουάσιγκτον ότ ι «η ηγεσ ία του στρατού ε ί να ι ισχυρά αντ ίθετη στον Ανδρέα , που τον θεωρε ί συνοδο ιπόρο της Αρ ιστεράς κα ι τον άνθρωπο που θα έβγαζε την Ελλάδα από το δυτ ικό στρατόπεδο αν ποτέ ερχόταν στην ε ξουσ ία» .

Στ ι ς 2 7 Μαρτ ίου , ο ι ΗΠΑ , εξάλλου , µε αυστηρό δ ιάβηµά τους προς την κυπρ ιακή κυβέρνηση , ζητούν την ακύρωση της αγοράς σοβ ι ε τ ικών αντ ιαεροπορ ικών πυραύλων µε τη δ ικα ιολογ ία ότ ι µ ι α τ έ το ια αγορά θα µπορούσε να προκαλέσε ι τουρκ ική επ ί θ εση µ ε πρόσχηµα την προστασ ία των Τουρκοκυπρ ίων .

Ο Βρετανός , εξάλλου , πρεσβευτής στην Αθήνα Ραλφ Μάρε ϊ στ ι ς 26 Απριλ ί ου 1 9 65 , τρε ι ς περ ίπου µήνε ς πρ ιν από την ανατροπή του Γ . Παπανδρέου , τον ί ζ ε ι , σε αναφορά του προς την κυβέρνηση του Λονδ ίνου , ότ ι ένα τµήµα της «Ενώσεως Κέντρου» θα αποσχ ιστ ε ί κα ι θα ρ ί ξε ι την κυβέρνηση , που θα χάσε ι έτσ ι την απόλυτη πλε ιοψηφ ία στη βουλή . Ο Μάρε ϊ υπογράµµ ι σε τον ι δ ια ί τ ερο ρόλο που θα ε ί χε ο Μητσοτάκης σ ’ αυτή την επ ι χε ί ρηση , αν πρόσφερε τ ι ς υπηρεσ ί ε ς του , γ ιατ ί ε ί χ ε « µ ε γάλο δ ίκτυο επ ιρροών κα ι ι σχυρούς χρηµατοδότες» .

Στην παραπάνω επ ιστολή του , ο Βρετανός πρεσβευτής αναφέρε ι , επ ίσης , προς τον Μ . Στ ιούαρτ , υπουργό Εξωτερ ικών της κυβέρνησης των Εργατ ικών υπό τον Χ . Ουίλσον , ότ ι η κυβέρνηση Παπανδρέου αντ ιµετώπ ι ζε 3 κυρ ίως προβλήµατα : το Κυπρ ιακό , την εν ίσχυση των κοµµουν ιστών κα ι την κατάσταση της ο ικονοµ ί α ς . Ο Μάρε ϊ δεν π ίστευε ότ ι η Ε .Ρ .Ε . , ως αξ ιωµατ ική αντ ιπολ ί τ ευση τότ ε , ε ί χ ε τη δυνατότητα να ανατρέψε ι την κυβέρνηση . Σηµε ίωνε χαρακτηρ ιστ ικά : «Ο Κανελλόπουλος , αν κα ι προσηνής , καλλ ι ερ γηµ ένος κα ι δηµοφιλής , στερε ί τα ι δυναµ ισµού και δ ί νε ι την ε ντύπωση ότ ι κρατάε ι ζεστή την καρέκλα γ ια τον Καραµανλή . . . »

Εκτ ιµούσε , όµως , ο Μάρε ϊ ότ ι τα τρ ία προαναφερθέντα προβλήµατα σε συνδυασµό θα µπορούσανε να οδηγήσουνε σε κρ ίση µ έσα στην «Ένωση Κέντρου» . «Μολαταύτα , ο κ . Παπανδρέου ε ί να ι πονηρός , ι σχυρογνώµων κα ι σεβάσµ ι ο ς στην ηλ ικ ία κα ι δεν ε ί να ι στη φύση των οπορτουν ιστών κα ι υπολογ ιστών βουλευτών του να στρέφοντα ι εναντ ί ον του επ ί

Σελίδα 38 από 82

θεµάτων αρχής . Είνα ι π ιο πιθανό ότ ι ένα τµήµα του «Κέντρου» θα αποσχ ισθε ί κα ι θα τον καταψηφίσε ι στη Βουλή , ρ ίχνοντας την κυβέρνηση . Υπάρχουν πολλο ί υποψήφιο ι γ ια τη δ ιαδοχή : ο αντ ιπρόεδρος της κυβέρνησης κ . Στεφανόπουλος , ο πρόεδρος της Βουλής κ . Αθανασιάδης – Νόβας (ο οπο ίος έχε ι αφήσε ι να εννοηθε ί ότ ι ανησυχε ί µ ε τ ι ς εξελ ί ξ ε ι ς κα ι ότ ι , ασφαλώς , αν του ζητηθε ί , θα προσφέρε ι τ ι ς υπηρεσ ί ε ς του στη χώρα ) . . .αλλά , µόνον ο κ . Μητσοτάκης φα ίνετα ι να έχε ι το συνδυασµό των ατού που απα ιτούντα ι γ ια να πετύχε ι . . . ένα µ εγάλο δ ίκτυο επ ιρροών . . . ισχυρή εκλογ ική βάση στην Κρήτη . . .δ ική του εφηµ ερ ίδα . . . ισχυρούς χρηµατοδότες . . .κα ι τη φήµη ότ ι έ χε ι πολ ι τ ικ ές ι κανότητες κα ι ε ί να ι αδυσώπητος . . . » .

Σελίδα 39 από 82

10. Η υπόθεση «ΑΣΠΙ∆Α»

Στ ι ς 1 8 Μαΐου 1 9 65 κα ι µέσα σε ένα τ έ το ιο πολ ι τ ικό κλ ίµα , που κανε ί ς δεν µπορε ί να ξέρε ι τ ι του ξηµερώνε ι , από τους κυβερνητ ικούς παράγοντ ε ς κα ι από την αξ ιωµατ ική κα ι την αρ ιστερά αντ ιπολ ί τ ευση , έρχε τα ι µ ι α ακόµη «βόµβα» . Μόνο που αυτή γρήγορα θα εκραγε ί κα ι θα «ανατ ι νάξε ι» απρόβλεπτα το πολ ι τ ι κό σύµπαν ! Μια επαρχ ιακή εφηµερ ί δα , ο «Ηµερήσ ιο ς Κήρυκας» από τη Λάρ ισα δηµοσ ι εύε ι ένα κε ίµενο , το οπο ίο κανε ί ς , εκε ί νη τη µέρα , δεν µπορούσε να αναλογ ιστ ε ί τ ι ς παταγώδε ι ς συνέπε ι ε ς που θα ε ί χε γ ια την Ελλάδα ολόκληρη . Έκανε λόγο γ ια την ύπαρξη µ ι α ς αρ ιστ ερής οργάνωσης στον ελλην ικό στρατό µε βλέψε ι ς σε πραξ ικοπηµατ ική κατάληψη της εξουσ ίας , µε σκοπό να εκκαθαρ ιστούν η κο ινων ία κα ι ο στρατός από τα δεξ ιά κα ι φ ιλοβασ ιλ ι κά στο ι χε ία .

Εικόνα 10: Η υπόθεση ΑΣΠΙ∆Α έφτασε στις δικαστικές αίθουσες το 1966, αφού ο σάλος που

προκάλεσε έφερε και την "Αποστασία", θέρος 1965. ("Ριζοσπάστης", 14/11/2000).

Ήταν η ΑΣΠΙ∆Α , που ανήκε – κατά την εφηµερ ί δα – στην

Αριστερά κα ι το όνοµά τη ς ήταν αρκτ ικόλεξο από τ ι ς λέξε ι ς «Αξιωµατ ικο ί Σώσατε Πατρ ίδα Ιδαν ικά ∆ηµοκρατ ία Αξιοκρατ ία» . Να δ ι ευκρ ι ν ίσουµε , πρ ι ν συνεχ ίσουµ ε , κάτ ι , ότ ι , µε τά το κ ί νηµα στο Γουδή ( 19 0 9) κα ι , ι δ ια ί τ ερα , από τα χρόν ια του 19 16 ( του «∆ιχασµού» σε βεν ι ζ ελ ικούς κα ι βασ ιλ ικούς ) κα ι δώθε , υπήρχαν πάντοτ ε κλ ίκες , οµάδες κα ι οµαδούλες στο ελλην ικό στράτευµα ανάλογα µε τ ι ς πολ ι τ ικέ ς προτ ιµήσε ι ς των αξ ιωµατ ικών κα ι υπαξ ιωµατ ικών που τ ι ς απάρτ ι ζαν . Αυτό δυσχέρα ι νε τον ουσ ιαστ ικό έλεγχο του στρατού από του ς πολ ι τ ι κούς προ ϊσταµένους του Υπουργε ί ου Στρατ ιωτ ικών ή αργότ ερα Εθν ικής Αµύνης .

Ο «Ηµερήσ ιος Κήρυκας» έκλ ι ν ε ι δ εολογ ικά προς την Ε .Ρ .Ε . , αφού απηχούσε κυρ ίως τ ι ς θέσε ι ς του Θεσσαλού πολ ι τ ευτή κα ι τ . προέδρου της βουλής επ ί Καραµανλή ( 19 5 6– ’ 63 ) Κ . Ροδόπουλου . Έτσ ι , η αποκάλυψη περ ί παραστρατ ιωτ ικών οργανώσεων , αν κα ι δηµοσ ι εύ τηκε την εποµένη ( 19 /0 5 ) στα αδ ιάλλαχτα δεξ ιά φύλλα

Σελίδα 40 από 82

των αθηνα ϊκών εφηµερ ίδων , συνοδευόταν µε πολλές επ ιφυλάξε ι ς κα ι ερωτηµατ ικά .

Ήταν που ήταν , λο ιπόν , «στραβό το κλ ίµα» γ ια την κυβέρνηση κ ι όταν ήρθε στο φως η αποκάλυψη περ ί ΑΣΠΙ∆Α , δεν πέρασε απαρατήρητη από τα κυβερνητ ικά στελέχη . Ο Γ . Παπανδρέου σηµ ε ιωτέον ε ί χε , από το Φλεβάρη του ’ 6 4 , τοποθετήσε ι το φιλοβασ ιλ ικό Πέτρο Γαρουφαλ ιά ως Υπουργό Άµυνας , που αποδε ί χτηκε «∆ούρε ιο ς Ίππος» της παράταξής του , κα ι τον τότ ε κεντροαρ ιστερό Μιχάλη Παπακωνσταντ ί νου ως Υφυπουργό . Ταυτόχρονα , όµως , υπήρχαν αρκετο ί ∆εξ ιο ί στα ανώτερα κα ι ανώτατα κλ ιµάκ ια της στρατ ιωτ ικής ι εραρχ ίας , µόνο κα ι µόνο , γ ια να δ ιατηρηθε ί τάχα η αλλοτ ι νή επ ί Καραµανλή « ι σορροπ ία» . Αυτο ί κανόν ι ζαν κα ι όχ ι ο υπουργός κα ι ο υφυπουργός Αµύνης τ ι ς τοποθετήσε ι ς των αξ ιωµατ ικών κα ι των στρατευµένων , τ ι ς µε ταθέσε ι ς κα ι τ ι ς προαγωγές τους . Μα πρ ι ν αλέκτωρ λαλήσε ι τρ ι ς , επρόκε ι το η ΑΣΠΙ∆Α να ταλαν ίσε ι την πολ ι τ ι κή κα ι τη στρατ ιωτ ική ζωή στην Ελλάδα µ ε ανεπανόρθωτε ς συνέπε ι ε ς έως την επ ιβολή της χούντας των συνταγµαταρχών της 2 1 / 04 / ’ 67 .

Η κυβέρνηση , λο ιπόν , Γ . Παπανδρέου απαντά στους ι σχυρ ισµούς περ ί ΑΣΠΙ∆Α ότ ι « . . .η υπόθεσ ι ς στερε ί τα ι πάσης σοβαρότητος» . Τα υψηλόβαθµα στελέχη της «Ενώσεως Κέντρου» κα ι της κυβέρνησης π ίστ ευαν πως π ίσω από τον «Ηµερήσ ιο Κήρυκα» κρύβονταν η ∆εξ ιά κα ι το Παλάτ ι , που ήθελαν να αποτ ι νάξουν από πάνω τους το σάλο που ε ί χε δηµ ι ουργηθε ί σε βάρος τους το αµέσως προηγούµε νο χρον ικό δ ιάστηµα µε την αποκάλυψη του περ ιβόητου , αντ ικοµουν ιστ ικού σχεδ ίου «Περ ικλής» .

Η Ε .Ρ .Ε . εκµ ε ταλλευόταν τη µεγάλη ευκα ιρ ία . Μες στο παν ικό κα ι τη σύγχυση , παρά τ ι ς συνεχε ί ς δ ιαβεβα ιώσε ι ς του πρωθυπουργού Γ . Παπανδρέου πως όλα ε ί να ι σκευωρ ί ε ς , στην ί δ ι α την κυβερνητ ική παράταξη πύκνωναν ο ι κατηγορ ί ε ς κα ι δ ί χως ο αρµόδ ιο ς υπουργός Αµύνης να κάνε ι κάτ ι δραστ ικό , γ ια να τ ι ς αποσε ίσε ι .

Πώς ε ί χ ε δ ιαµορφωθε ί η πολ ι τ ι κή σκηνή εκε ί νη τη στ ι γµή εντός συνόρων ; Η πολ ι τ ι κή της «Ε .Κ . » ήταν πολ ι τ ική συµβ ιβασµών κα ι υποχωρήσεων σε όλα τα επ ίπεδα , δεν προχώρησε στον εκδηµοκρατ ισµό του συνδ ικαλ ιστ ι κού κ ινήµατος σύµφωνα µ ’ αυτά που υποσχέθηκε , δεν προχώρησε στην πλήρη αποκάλυψη των σκανδάλων της Ε .Ρ .Ε . κα ι την τ ιµωρία των ενόχων , ψήφισε µάλ ιστα τον Ι ούν ιο του 1 96 5 την απαλλαγή της . Ο στρατός κα ι τα Σώµατα Ασφαλε ίας έµ ε ι ναν ανέπαφα . Η κυβέρνηση πήρε ηµ ίµε τρα στο ζήτηµα της αµνηστ ίας των πολ ι τ ι κών κρατουµένων κα ι αντ ιµε τώπ ισε τους εργατ ικούς αγώνε ς µε την αστυνοµ ί α . Όλα αυτά δηµ ι ούργησαν αγανάκτηση στους εργαζόµ ενους κα ι τους έσπρωξαν σε κ ι νητοπο ιήσε ι ς , γ ια να υλοπο ιήσουν ο ι ί δ ιο ι την λύση των προβληµάτων τους .

Η Αµερ ικάν ικη Πρεσβε ία π ίστευε στ ι ς αρχέ ς του καλοκα ιρ ιού του ’ 65 ότ ι ο βασ ιλ ιάς Κωνσταντ ί νος δεν θα τα έβαζε µε τους Παπανδρέου , δ ιότ ι «θα ε ί χαν µαζύ τους τ ι ς

Σελίδα 41 από 82

µάζες» . Παράλληλα , επεσήµα ιν ε ότ ι δεν υπήρχε αδ ιαφ ιλον ίκητος δ ιάδοχος στην ηγεσ ία του «Κέντρου» , γ ιατ ί ο Μητσοτάκης ε ί χε σηµαντ ι κούς αντ ι πάλους , κυρ ίως στο χώρο των εκδοτών . Ο Άνσουτζ προέβλεπε , συνεπώς , ένα σχετ ικά ήσυχο καλοκα ίρ ι .

Οι προβλέψε ι ς του δ ιαψεύστηκαν , όµως , αµέσως . Ο Γ . Παπανδρέου γνωστοπο ίησε στο Παλάτ ι την πρόθεσή του να προχωρήσε ι σε αλλαγές στο στράτευµα κα ι ε ι δ ικότερα στην αποµάκρυνση του στρατηγού Γεννηµατά , αρχηγού του ΓΕΣ .

Ο δ ι ευθυντής του πολ ι τ ικού γραφε ίου του Κωνσταντ ί νου , Χοϊδάς , συναντήθηκε µ ε τον Άνσουτζ στ ι ς 23 Ι ουν ίου κα ι του ε ίπ ε πως , αν αυτό συνέβα ι νε , ο βασ ιλ ιάς θα απέσυρε την εµπ ιστοσύνη του από τον πρωθυπουργό . Ο Χοϊδάς επ ικαλέστηκε την υπόθεση ΑΣΠΙ∆Α κα ι κατηγόρησε τους Παπανδρέου γ ια επ ι χε ί ρηση άλωσης του στρατεύµατος . Εξήγησε δε παράλληλα ότ ι ο βασ ιλ ιάς Παύλος ε ί χε συγκρουστε ί γ ια τον ί δ ι ο λόγο µε τον Καραµανλή , προκαλώντας την παρα ί τησή του από την πρωθυπουργ ία το 19 63 .

Ο Κωνσταντ ί νος , ε ί πε ο Χοϊδάς , «έπρεπε να τραβήξε ι κάπου τη γραµµή» κα ι να ζητήσε ι την παρα ί τηση του Παπανδρέου , εάν εκε ί νο ς επέµενε στ ι ς αλλαγές στον στρατό . Ο Άνσουτζ , από την πλευρά του , συµφώνησε ότ ι το Παλάτ ι έπρεπε να επ ιµ ε ί νε ι στον έλεγχο του στρατεύµατος , γ ια να µην επ ι τραπε ί η «πολ ι τ ικοπο ίησή» του . Επέµε ι νε , όµως , ότ ι «ο βασ ιλ ιάς πρέπε ι να ζυγ ίσε ι πο ια ε ί να ι η κατάλληλη στ ι γµή γ ια την αναµ έτρηση µ ε τον Παπανδρέου» κα ι προε ι δοπο ίησε πως ο αρχηγός της «Ένωσης Κέντρου» θα µπορούσε να µε ταφέρε ι την αναµέ τρηση στους δρόµους . Ο Αµερ ικανός δ ιπλωµάτης αντ ιπρότ ε ι νε κάπο ια συµβ ιβαστ ική λύση µε το δ ιορ ισµό αντ ικαταστάτη του Γεννηµατά , ο οπο ίο ς να χα ίρε ι της εµπ ιστοσύνης του Παλατ ιού . Ο Χοϊδάς ανεχώρησε γ ια την Κέρκυρα όπου βρ ισκόταν ο Κωνσταντ ί νος µ ε την ο ικογένε ιά του κα ι υποσχέθηκε να ε νηµ ερώσε ι τον Άνσουτζ µόλ ι ς επ ιστρέψε ι . Στο τηλεγράφηµά του ο ί δ ι ο ς έγραφε ότ ι δεν ήταν βέβα ιο ς κατά πόσον «ο βασ ιλ ιάς θα ρ ίξ ε ι το γάντ ι στον Παπανδρέου» ή αν «ο Χοϊδάς µ ετρούσε τη θερµοκρασία του» γ ι α να δ ιαπ ιστώσε ι τ ι στάση θα κρατούσαν ο ι Αµερ ικανο ί σε µ ι α ν κρ ίση .

∆ε χρε ιάστηκε να περ ιµένε ι όµως πολύ , γ ιατ ί ο Χοϊδάς έστ ε ι λε την πρώτη επ ιστολή στον πρωθυπουργό , η οπο ία στάθηκε κα ι , τρόπον τ ι νά , το «εναρκτήρ ιο λάκτ ισµα» της «κόντρας» βασ ιλ ι ά – πρωθυπουργού , η οπο ία θα ακολουθήσε ι . Αφού ο Γ . Παπανδρέου ε ί χε νωρ ί τ ερα ζητήσε ι κα ι πάρε ι , στ ι ς 21 Ι ουν ίου , ψήφο εµπ ιστοσύνης από τη Βουλή π ιστ εύοντας ότ ι , όταν θα ε ί να ι κο ι νοβουλευτ ικά δυνατός , θα µπορέσε ι να κάνε ι τ ι ς εκκαθαρ ίσε ι ς που θέλε ι στον στρατό , ο υπουργός Άµυνας , ο Π . Γαρουφαλ ιάς δ ιαδραµάτ ι ζ ε , τ ι ς επόµ ενε ς ώρες , βασ ικό ρόλο , µ ι α κα ι το πρωί της 2 4 η ς Ι ουν ίου συναντήθηκε κα ι αυτός µε τον Άνσουτζ . Μεταξύ άλλων , κατηγόρησε τον Ανδρέα Παπανδρέου ως «συνοδο ιπόρο των κοµµουν ιστών» κα ι αποκάλυψε ότ ι ε ί χε συναντηθε ί µαζύ του , ζητώντας να µην έλθε ι σε σύγκρουση µε το Παλάτ ι . Ο Άνσουτζ

Σελίδα 42 από 82

πρότε ι νε κα ι πάλ ι κάπο ια συµβ ιβαστ ική λύση , αλλά ο Γαρουφαλ ιάς ήταν εξα ιρε τ ικά απα ισ ιόδοξος .

Μια µέρα αργότ ερα ( 2 5 /06 / ’ 65 ) , δηµοσ ί ευµα της εφηµερ ί δας «ΤΟ ΒΗΜΑ» προξενε ί ν έο πάταγο ! ∆ηµοσ ι εύε τα ι πόρ ισµα ε ι δ ικών εµπε ιρογνωµόνων , σύµφωνα µ ε το οπο ίο δήθεν υποκ ι νούµ ενο από τους κοµ µουν ιστ έ ς σαµποτάζ σε αυτοκ ί νητα της 1 1 7 Μοίρας Πυροβολ ικού – το οπο ίο κατήγγε ιλε ο δ ιο ικητής της αντ ισυνταγµατάρχης Γ . Παπαδόπουλος – ήταν «φυσιολογ ικέ ς βλάβες» .

Και στ ι ς 28 Ι ουν ίου 1 9 65 , ο ι «µάσκες» πέφτουν ! Η άλλοτε φ ιλοκυβερνητ ική εφηµερ ί δα «Ελευθερ ία» του Π . Κόκκα κα ι προσωπ ικού φίλου του υπουργού Οικονοµ ι κών , Κ . Μητσοτάκη , ρ ί χνε ι µ ι α «βόµβα» που κάνε ι άνω κάτω την Ελλάδα ολόκληρη κα ι κατακεραυνώνε ι άνευ προηγουµ ένου τους Παπανδρέου : «Ο Ανδρέας ε ί να ι ο οργανωτής του ΑΣΠΙ∆Α» .

Εικόνα 11: Η συµµετοχή του Π. Γαρουφαλιά στην κυβέρνηση του "Κέντρου" ως υπουργού Αµύνης (1964 -1965) αποδείχτηκε "δούρειος ίππος" σε βάρος της παράταξης ("Το Βήµα",

27/01/2002)

Ο Ανδρέας Παπανδρέου , γ ιο ς του πρωθυπουργού κα ι υπουργός αναπληρωτής Συντον ισµού , « . . .χωρίς να έχε ι καµ ία αρµοδ ιότητα – γράφε ι η «Ελευθερ ία» – κα ι ερχόµ ενος ε ι ς πλήρη αντ ίθεση κα ι προς το πολ ί τ ευµα και προς τους νόµους και προς τας προγραµµατ ικάς αρχάς της «Ε .Κ . » αναµ ε ίχθηκε ε ι ς το στράτευµα κα ι ε ι ς την ΚΥΠ . Επιδ ίωξε να ι δρύσε ι « µ ι κροµάγαζον» ε ι ς τον στρατόν . . . » . Ένα τ έ το ι ο πρόσωπο ε ί να ι ανεπ ιθύµητο στην κυβέρνηση κα ι στην παράταξη γράφε ι το άρθρο της «Ελευθερ ίας» ( π ιθανώς καθ ’ υπόδε ι ξη του Μητσοτάκη , που δεν µπορούσε µάλλον να «χωνέψε ι» ότ ι , µε τά το θάνατο του θε ίου του , Σοφοκλή Βεν ι ζ έλου , δεν έλαβε ηγετ ική θέση µέσα στο κόµ µα , ί σως κα ι την πρωτοκαθεδρ ία , αλλά κ ι νδυνεύε ι ακόµη κα ι να εξοβελ ιστε ί από τον Αµερ ικανόφερτο Ανδρέα Παπανδρέου ) .

Εκε ί νε ς τ ι ς ηµ έρες , ο Μητσοτάκης θα προσκαλέσε ι στο σπ ί τ ι του τον Άνσουτζ µαζύ µε άλλους Αµερ ικανούς καθώς κα ι τον εκδότη της εφηµερ ί δας «Ελευθερ ία» , Πάνο Κόκκα . Ο Μητσοτάκης εξ έφρασε την άποψη ότ ι «ο Ανδρέας έπρεπε να αποµακρυνθε ί , όχ ι µόνο από την κυβέρνηση , αλλά κα ι από την Ελλάδα» . Ο τρόπος µ ε τον οπο ίο αντ ιδρούσαν κα ι ο Μητσοτάκης κα ι ο Κόκκας κάθε φορά που άκουγαν το όνοµα του Ανδρέα εντυπωσίασε τον Άνσουτζ .

Σελίδα 43 από 82

Στο µε ταξύ , στον Έβρο δ ιαδραµατ ίστηκε ( Ι ούνης 1 9 6 5) η γνωστή προβοκάτσ ια µε πρωταγων ιστή τον Γ . Παπαδόπουλο , τον κατοπ ινό αρχηγό της δ ικτατορ ίας . Ο Γ . Παπανδρέου δεν τ ιµώρησε τον Γ . Παπαδόπουλο , αν κα ι ε ί χε αποδε ιχτ ε ί , όπως εγράφη παραπάνω , ότ ι ο ί δ ι ο ς προκάλεσε το σαµποτάζ στα 3 στρατ ιωτ ικά αυτοκ ί νητα κα ι όχ ι ο ι στρατ ιώτε ς Μπέκ ιος κα ι Ματάκης , ο ι οπο ίο ι ε ί χαν «οµολογήσε ι» , µετά από φρ ιχτά βασαν ιστήρ ια , ότ ι υποκ ι νούνταν από το ΚΚΕ !

Ο Γ . Παπανδρέου , τότ ε , αποφάσισε να αντ ικαταστήσε ι τον παλ ιό του φίλο υπουργό Εθν ικής Άµυνας , Πέτρο Γαρουφαλ ιά . Ωστόσο , ο Γαρουφαλ ιάς δ εν παρα ι τήθηκε ! «Καλούσε βουλευτές της «Ένωσης Κέντρου» κα ι τους βολ ιδοσκοπούσε , αν θα τον ενέκρ ι ναν γ ια πρωθυπουργό . Είχε τότε σι γουρευτε ί πως θα ήταν δυνατό να γ ί ν ε ι πρωθυπουργός κα ι ε ί χε πάρε ι τόσο θάρρος , ώστε τους καλούσε κα ι στο ί δ ιο γραφε ίο του στο υπουργε ίο» ! , γράφε ι ο τό τ ε υφυπουργός Αµύνης , Μ . Παπακωνσταντ ί νου .

Έτσι , ο πρωθυπουργός σκέφτηκε τη µοναδ ική λύση που φάνηκε προτ ιµότερη εκε ί νη τη στ ι γµή . Και το φίλο του δε θα πρόσβαλε κα ι από την «κρ ίση» θα εξ ερχόταν ευκολότερα . Να αναλάβε ι προσωρ ινά ο ί δ ι ο ς το υπουργε ίο Εθν ικής Άµυνας αντ ί του Γαρουφαλ ιά κα ι να ξεκαθαρ ίσε ι το «οµ ι χλώδε ς τοπ ίο» , άσχετα αν η αντ ι πολ ί τ ευση κα ι ο Κόκκας ή όσο ι τον ε ί χαν χρησ ιµοπο ιήσε ι ως «αχυράνθρωπο» κα ι την εφηµερ ίδα του ως «άµβωνα κηρύγµατος ηθ ικής» θα έλεγαν πως θέλε ι να συγκαλύψε ι το γ ιο του . Είχε , εξάλλου , κα ι το ∆εκέµβρη του 1 9 63 , µε δ ιάταγµα του βασ ιλ ιά Παύλου , ο Γ . Παπανδρέου προσωρ ι νά αναλάβε ι αναπληρωτής υπουργός Αµύνης κα ι ε ί χε λύσε ι έ να πρόβληµα µ ε το στρατό , γ ια τ ί να µη γ ί ν ε ι το ί δ ι ο κα ι τώρα µ ε τον «ανο ι χ τόµυαλο» βασ ιλ ιά Κωνσταντ ί νο ;

Στ ι ς 30 Ι ουν ίου , όµως , η φ ιλοκαραµανλ ική εφηµερ ί δα των Αθηνών «Ηµέρα» σηµ ε ιώνε ι : «Πληροφορούµ εθα ότ ι συνεφωνήθη συσχετ ισµός εκδηλώσεων µ εταξύ ανοµο ιογενών κυβερνητ ικών παραγόντων , ως ο ι κ .κ . Στεφανόπουλος , Μητσοτάκης κα ι Τσιρ ιµώκος , ο ί τ ι ν ες , µονολότ ι εµπνέοντα ι έκαστος από κεχωρ ισµ ένους σκοπούς , συνηντήθησαν ε ι ς κο ι νόν έδαφος αντ ιδράσεως έναντ ι του Πρωθυπουργού κα ι του υ ιού του . Παράλληλο ι κ ι νήσε ις φέρουν ε ι ς το προσκήν ιον της αντ ιδράσεως προς την σηµ ερ ι νήν ηγεσ ίαν του Κέντρου τα περ ισσότερα µ έλη του Υπουργ ικού Συµβουλ ί ου , τα οπο ία , ενώ συντηρούν τα προσχήµατα της νοµ ιµοφροσύνης προς τον Πρωθυπουργόν , ευρ ίσκοντα ι κα ι ε ι ς οργαν ικής επαφήν προς τους κ .κ . Στεφανόπουλον , Μητσοτάκην κα ι Τσιρ ιµώκον σχηµατ ίζοντας κατ ’ ουσ ίαν υποκυβέρνησι ν εντός των κόλπων της Πολ ιτ ικής Επιτροπής . Η εκπαραθύρωσι ς αυτή θα εφαρµοσθή ε ί τ ε εάν ο κ . Γ . Παπανδρέου αντ ι τάξη άρνησ ιν ε ι ς την κηδεµον ίαν ε ί τε ακόµη και αν την αποδεχθή . Τούτο συµβα ίνε ι δ ιότ ι ο ι συνασπ ισθέντες παράγοντες ε ί να ι πεπε ισµ ένο ι ότ ι ε ί να ι αδύνατος η οµαλή λε ι τουργ ία της κυβερνητ ικής µηχανής µ ε Πρωθυπουργόν τον κ . Γ . Παπανδρέου» .

Σελίδα 44 από 82

Την ί δ ι α µέρα , ο Άνσουτζ συναντήθηκε µε τον πρωθυπουργό Παπανδρέου , παρόντος κα ι του δ ιπλωµατ ικού συµβούλου Τζων Σωσσ ίδη . Ο Γ . Παπανδρέου εκµυστηρεύθηκε ότ ι σχεδ ίαζε να απολύσε ι τον Γαρουφαλ ιά κα ι να αναλάβε ι ο ί δ ι ο ς το υπουργε ίο Άµυνας . Ο Άνσουτζ απεκόµ ι σε την εντύπωση ότ ι ο πρωθυπουργός π ίστ ευε πως ε ί χε ακόµη περ ιθώρ ια να συνεννοηθε ί προσωπ ικά µε τον Κωνσταντ ί νο . Ο Αµερ ικανός δ ιπλωµάτης τον συµβούλευσε να αποφύγε ι την κρ ίση , γ ιατ ί θα ήταν επ ι ζήµ ι α τόσο γ ια τα ελλην ικά , όσο κα ι γ ια τα αµερ ικαν ικά συµφέροντα . Ο βασ ιλ ι ά ς πληροφορήθηκε τη στάση του Άνσουτζ κα ι εξέφρασε τη δυσφορ ία του σε στελέχη της C I A , δ ιότ ι η Πρεσβε ία εµφαν ι ζόταν αντ ίθ ε τη στα σχέδ ιά του .

Σελίδα 45 από 82

11. Αλληλογραφία βασιλιά – πρωθυπουργού

Ενώ ο υπουργός Αµύνης αρνήθηκε στ ι ς 3 κα ι στ ι ς 7 Ιουλ ίου να εκτελέσε ι εν τολή του πρωθυπουργού γ ια αποποµπή του βασ ιλ ι κού επ ι τρόπου που δ ι ενεργε ί τ ι ς ανακρ ίσε ι ς γ ια την ΑΣΠΙ∆Α , δηµ ι ουργε ί τα ι µ ι α µ ί ν ι κυβερνητ ι κή κρ ίση , µε την άρνηση του Γαρουφαλ ιά να παρα ι τηθε ί κα ι να αποχωρήσε ι από το υπουργε ίο . Πρωτοφανέ ς !

Εικόνα 12: Ως πρωθυπουργός ο Γ. Παπανδρέου και ως βασιλιάς ο Κωνσταντίνος µονάχα στους πρώτους µήνες της «συγκατοίκησης» είχαν φιλικές σχέσεις (ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 15/07/2005)

Ούτως ή άλλως , όµως , ο Κωνσταντ ί νος έκανε τη µο ιρα ία

κ ί νηση µ ε την ι ταµή επ ιστολή που έστ ε ι λε στον Γ . Παπανδρέου στ ι ς 8 Ιουλ ίου , στην οπο ία εκε ί νο ς απάντησε µε σχέδ ιο δ ιατάγµατος γ ια την απόλυση του Γαρουφαλ ιά .

Τα στελέχη της πρεσβε ίας ε ί χαν συνεχε ί ς συναντήσε ι ς µ ε βουλευτές κα ι παράγοντ ες του «Κέντρου» το κρ ίσ ιµο δ ιάστηµα 8 – 1 5 Ι ουλ ίου . Ο Μητσοτάκης κα ι ο Στ . Στεφανόπουλος επέµ εναν ότ ι ο πρωθυπουργός έπρεπε να δ ιορ ίσε ι αντ ι καταστάτη του Γαρουφαλ ιά άτοµο που να χα ίρε ι της εµπ ιστοσύνης του Παλατ ιού . Ο Ανδρέας Παπανδρέου , σε συζήτησή του µε τον Άνσουτζ , πρόβλεπε ότ ι ο βασ ιλ ιάς θα έκανε πραξ ικόπηµα αν σηµε ιωνόταν αδ ι έξοδο . Βρήκε την ευκα ιρ ία να προσθέσε ι ότ ι «δεν ε ί να ι αντ ιαµ ερ ικανός ούτε κα ι εναντ ίον των δυτ ικών συµφερόντων» , ενώ ο Άνσουτζ τού ζήτησε να βοηθήσε ι στην εξεύρεση συµβ ιβαστ ικής φόρµουλας .

Ο Γ . Παπανδρέου οργ ισµέ νος απαντά στον «πε ισµατάρη» Γαρουφαλ ιά ( 1 0 /07 ) : « . . .Όσα γράφετε κα ι όπως τα γράφετε ε ί να ι ανάξ ια υµών κα ι ως υπουργού κα ι ως προσώπου . . Καθώς εδήλωσα ήδη η ανάκρ ιση θα εξακολουθήσε ι το έργο της , αλλ ’ η πολ ι τ ική σκευωρ ία θα συντρ ιβε ί . » Και στ ι ς 1 3 Ιουλ ίου , η Κ .Ο . της «Ένωσης Κέντρου» δ ιαγράφε ι το Γαρουφαλ ιά , ο οπο ίο ς , όµως , πε ίσµων , αρνε ί τα ι να αποχωρήσε ι από το υπουργε ίο του . Την εποµένη ( 1 4 /07 ) , ο πρωθυπουργός λαβα ίν ε ι την τρ ί τη βασ ιλ ική επ ιστολή , στην οπο ία , αµε τακ ί νητος από τ ι ς θέσε ι ς του , απαντά στ ι ς 1 5 /0 7 / ’ 6 5 .

Όσο δ ιάστηµα προσπαθούσε ο Γ . Παπανδρέου να πε ίσε ι το Γαρουφαλ ιά να αποχωρήσε ι , αντήλλαξε , όπως βλέπουµε , κα ι τρε ι ς επ ιστολέ ς µε το βασ ιλ ιά Κωνσταντ ί νο , γ ια να τον ενηµερώσε ι γ ια τ ι ς προθέσε ι ς του να αναλάβε ι ο ί δ ιο ς το υπουργε ίο Αµύνης κα ι να ξεµπερδεύε ι µ ι α κ ι έξω µε την υπόθεση ΑΣΠΙ∆Α . Ο µονάρχης ,

Σελίδα 46 από 82

στ ι ς απαντητ ικ ές του επ ιστολές , αρνήθηκε κατηγορηµατ ικά ένα τ έ το ιο ενδεχόµενο . Ασχολε ί τα ι µάλλον π ιο πολύ µε τη νεογέννητη κόρη του κα ι αρνε ί τα ι να δώσε ι ξεκάθαρη λύση σ ’ ό , τ ι θέτ ε ι ο πρωθυπουργός .

Και συνέβα ι νε το καλοκα ίρ ι του ’ 6 5 , στην Αθήνα , ένα µοναδ ικό στα παγκόσµ ι α πολ ι τ ι κά χρον ικά . Ένας πολ ι τ ι κός απολάµβανε της εµπ ιστοσύνης του ανωτάτου άρχοντος ως πρωθυπουργός αλλά όχ ι , όµως , κα ι ως . . .υπουργός Αµύνης !

Σελίδα 47 από 82

12. Παραίτηση Παπανδρέου και … Νόβας

Υπό αυτές τ ι ς εξ ευτελ ιστ ικέ ς συνθήκες κα ι τον καθηµ ερ ι νό χαµό στα πολ ι τ ικά στέκ ια κα ι σαλόν ια κα ι στους δρόµους των Αθηνών κα ι των µεγαλουπόλεων , στ ι ς 15 Ι ουλ ίου , έπε ι τα από συνάντησή του , στα Ανάκτορα , µε τον Κωνσταντ ί νο , ο Γ . Παπανδρέου παρα ι τήθηκε κα ι άρχ ισε το Β ’ «Ανένδοτο» . Μετά την έξοδό του , το απόγευµα εκε ί νο , από τα ανάκτορα , όπου ε ί χε ανεβε ί , µ ε τά την τ ελευτα ία του επ ιστολή προς το βασ ιλ ιά , γ ια να ι δ ε ί το νεαρό άνακτα , αρνήθηκε να κάνε ι δηλώσε ι ς στους δηµοσ ιογράφους .

Ποιο ήταν , όµως , το περ ι ε χόµ ενο της συνάντησης βασ ιλ ιά κα ι πρωθυπουργού ; Μια ώρα αργότερα , γύρω στ ι ς 8 . 1 5 µ .µ . , ο Γ . Παπανδρέου κάλεσε τους δηµοσ ιογράφους γ ια να τους δώσε ι το στ ί γµα των όσων συζήτησε µε το βασ ιλ ι ά . «Επήλθε δ ιαφων ία Στέµ µατος κα ι κυβερνήσεως . Αύρ ιον θα υποβάλω την παρα ίτησ ι ν της κυβερνήσεως κα ι θα προβώ ε ι ς ανακο ι νώσε ι ς» τους ε ίπε . (βλ . Σόλωνος Γρηγορ ιάδη : « Ισ τορ ία της Σύγχρονης Ελλάδας 1 94 1- 1 97 4» , εκδόσε ι ς Καπόπουλος , τόµος 4ος , σελ . 4 16 – 4 17 ) . ∆εν ε ί χ ε λόγο ο Παπανδρέου να µη νοµ ί ζ ε ι ότ ι δε χρε ιαζόταν κα ι η έγγραφη κα ι επ ίσηµη παρα ί τησή του από την πρωθυπουργ ία στο ο βασ ιλ ιά γ ια να ενεργοπο ιήσε ι την ήδη έ το ιµη… «λύση» που ε ί χε στο νου του , γ ια να µη µε ί νε ι ούτε µ ι α στ ι γµή ακυβέρνητη η χώρα !

Παρά την παρα ί τηση του επ ικεφαλής του µεγαλύτ ερου σε κο ι νοβουλευτ ική ι σχύ κόµ µατος από την πρωθυπουργ ία , δεν προκηρύσσοντα ι , όµως , εκλογέ ς . Ο Κωνσταντ ί νος ε ί να ι β ιαστ ικός , καλε ί αµ έσως µε τά την αναχώρηση του Γ . Παπανδρέου τον πρόεδρο της Βουλής , Γ . Αθανασ ιάδη – Νόβα , όχ ι γ ια να τον ενηµ ερώσε ι γ ια την κο ινοβουλευτ ική δύναµη των κοµµάτων , αλλά γ ια να . . . του αναθέσε ι το σχηµατ ισµό κυβέρνησης ! Ο βασ ιλέας έκανε κάτ ι που ούτε ο παππούς του , ο Κωνσταντ ί νος ο 1 ο ς , το 1 91 5 , στ ι ς πρώτες ώρες του «Εθν ικού ∆ιχασµού» , δεν αποτόλµησε να κάνε ι εναντ ίον του επ ίσης παντοδύναµου κο ινοβουλευτ ικά Ελευθερ ίου Βεν ι ζ έλου , να τον αποπέµψε ι µετά τη δ ιαφων ία κα ι ρήξη τους κα ι να σχηµατ ίσε ι κυβέρνηση από αποστάτε ς βουλευτέ ς του τότ ε κόµµατος των «Φιλελευθέρων»!

Συντελέστηκαν , λο ιπόν , γεγονότα , που οδήγησαν στην αλλαγή των συµµαχ ιών ανάµ εσα στα Ανάκτορα κα ι στα αστ ικά κόµ µατα . Η αλλαγή , πρ ιν κα ι αµέσως µ ε τά την 1 5 η Ι ούλη , εκφράστηκε µε τη δ ιάρρηξη της συµφ ιλ ίωσης ανάµεσα στο Παλάτ ι κα ι την «Ένωση Κέντρου» κα ι µ ε τη συγκρότηση µε τώπου ανάµεσα στο Παλάτ ι κα ι την Ε .Ρ .Ε . , που ελέγχανε κα ι το Στρατό . Ενός µε τώπου που περ ιλάµβανε κα ι άλλες δυνάµ ε ι ς , όπως το «Κόµ µα των Προοδευτ ικών» του Σπ . Μαρκεζ ί νη , την εφηµερ ί δα του Πάνου Κόκκα «Ελευθερ ία» κα ι στελέχη της «Ένωσης Κέντρου» , καθώς κα ι άλλα εκδοτ ι κά συγκροτήµατα , που πότε το «έπα ι ζαν» έ τσ ι κα ι πότε αλλ ιώς – Λαµπράκης , Παπαγεωργ ίου , Βελλ ίδης .

Σελίδα 48 από 82

Κι αυτά τα γε γονότα ήρθαν σε στ ι γµέ ς που σηµε ιωνόταν µ ι α ορ ισµένη άνοδος του λα ϊκού κ ι νήµατος . Βασ ικά στο ι χε ία της ήταν η πορε ία των 8 0 .0 00 εργατών , την 0 6 /0 4 / 1 96 4 , ο ι µεγάλες απεργ ί ε ς , η κ ί νηση των 1 15 συνδ ικαλ ιστ ικών οργανώσεων , ο ι µαζ ικέ ς µαραθών ι ε ς πορε ί ε ς ε ι ρήνης , η δηµ ι ο υργ ία ενός µ εγάλου πολ ι τ ιστ ικού κ ινήµατος στη νεολα ία µέσω της Νεολα ίας «Λαµπράκη» , καθώς κα ι τα θετ ικά αποτελέσµατα γ ι α την Ε∆Α στ ι ς δηµοτ ικέ ς εκλογές του 1 96 4 . Όλα αυτά ε ί χαν οξύνε ι περ ισσότ ερο τ ι ς ήδη οξυµµ ένε ς αντ ι θέσε ι ς του αστ ικού πολ ι τ ικού κόσµου .

Τι κ ι αν έπεσε ο Γ . Παπανδρέου ; Ο Κωνσταντ ί νος ε ί να ι αποφασισµ ένος κα ι µαζύ µε το ντόπ ιο κατεστηµένο , που δ ιακ ι νούσε τα αδρά χρηµατ ικά ποσά γ ια την εξαγορά των «Αποστατών» βουλευτών κα ι γ ια τα οπο ία ε ί χ ε συνηγορήσε ι κα ι ο αµερ ικάν ικος παράγοντας (ο σταθµάρχης της C I A στην Ελλάδα J o h n M au ry ; ) , αρχ ί ζουν την επ ι χε ί ρηση «σαλαµοπο ίησης» της «Ένωσης Κέντρου» . Στην εξουσ ία θα αναρρ ι χηθούν ο ι «κυβερνήσε ι ς» των βουλευτών που πάτησαν τον όρκο τους κα ι αποστάτησαν γ ια έ να υπουργ ικό θώκο κα ι κάµποσα εκατοµµύρ ια από τη λαοπρόβλητη κυβέρνηση της «Ε .Κ . » .

Ήταν αργά το απόγευµα της Τετάρτης 1 5 Ι ουλ ίου 19 6 5 . Στην α ί θουσα του Κοινοβουλ ίου συνεδρ ίαζε η Επι τροπή Νοµοθετ ικής Εξουσ ιοδοτήσεως ( του άρθρου 35 του Συντάγµατος του 1 95 2) , η λεγοµένη Μικρά Βουλή . Ήταν κάτ ι αντ ίσ το ι χο µε τα σηµερ ι νά Θερ ινά Τµήµατα της Βουλής που ασκούν τη νοµοθετ ική εξουσ ία ενόσω η Βουλή βρ ίσκετα ι σε θερ ι νέ ς δ ιακοπές .

Η Μικρά Βουλή συνεδρ ίαζ ε σε αποπν ικ τ ι κή ατµόσφαιρα καθώς ήταν µέσα Ι ουλ ίου , µε τον υδράργυρο να σκαρφαλώνε ι στο θερµόµε τρο κα ι τον Πρόεδρο της Βουλής , τον Γεώργ ιο Αθανασ ιάδη– Νόβα , να κυκλοφορε ί στους δ ιαδρόµους µε άσπρο σφ ιχτό κοστούµ ι κα ι ένα πολύχρωµο παπ ι γ ι όν . . . Τυπολάτρης κα ι άκρως συντηρητ ικός , δεν επέ τρεπε σε κανέναν να κυκλοφορε ί ακόµη κα ι µε συνθήκες καύσωνος στους χώρους του Κοινοβουλ ίου χωρ ί ς σακάκ ι κα ι γραβάτα .

Εκε ί νη την ηµέρα , ο Νόβας δεν έµε ι νε ούτε λ ίγα λεπτά στον προεδρ ικό θώκο . Ενώ συνεδρ ίαζε η Μικρά Βουλή , ο Πρόεδρός της ε ί χε εξαφαν ισθε ί . Η απουσ ία του , όµως , δεν προκάλεσε ενδ ιαφέρον . Κανένας δεν π ίστ ευε ότ ι ε ί χ ε σηµασ ία πού ήταν κα ι µε τ ι ασχολε ί το ο πο ιητής από τη Ναύπακτο .

Η «βόµβα» έσκασε , όµως , εκε ί νο το απόγευµα . Ενώ συνεδρ ίαζ ε η Επ ι τροπή , ένας κλητήρας πλησ ίασε στο θώκο κα ι κάτ ι ψιθύρ ισε στο αφτ ί του προεδρεύοντος Ε . Πετραλ ιά , ενό ς συµπαθούς βουλευτή του «Κέντρου» από την Ηλε ία . Εκε ί νος άκουσε , χλόµ ι ασε κα ι ε ίπ ε : «Κύρ ιο ι συνάδελφο ι , θα δ ιακόψουµ ε τη συνεδρ ίαση . . . ∆εν υπάρχε ι κυβέρνηση . . . » .

Στα πηγαδάκ ια που σχηµατ ίστηκαν αµέσως κα ι µέσα στην α ίθουσα κα ι στο Περ ιστύλ ιο , έφθασε γρήγορα η πληροφορ ία . Ο βασ ιλεύς ε ί χ ε ορκ ίσε ι πρωθυπουργό το Νόβα κα ι δύο στελέχη της Ενώσεως Κέντρου , τον Σταύρο Κωστόπουλο κα ι το ναύαρχο Ιωάννη Τούµπα , ως υπουργούς Εθν ικής Αµύνης κα ι ∆ηµοσ ίας

Σελίδα 49 από 82

Τάξεως αντ ιστο ί χως . Έλαβε , µάλ ιστα , καθώς λέγε τα ι , ο Κωστόπουλος το υπουργε ίο Αµύνης , γ ιατ ί , κατά πατρ ική συµβουλή , ο Κωνσταντ ί νο ς δεν ήθελε να ορκ ίσε ι ποτέ (ούτε εν ενεργε ία , ούτε απόστρατο ) στρατ ιωτ ικό στο υπουργε ίο αυτό !

Η σύγχυση υπήρξε πλήρης . Χαρακτηρ ιστ ική ήταν η κατάσταση στο Γραφε ίο του Πρωθυπουργού στη βουλή . Οι υπάλληλο ι κα ι ο ι συνεργάτε ς τού ως τη στ ι γµή εκε ί νη πρωθυπουργού Γεωργ ίου Παπανδρέου ε ί χαν φύγε ι χωρ ί ς να κλε ιδώσουν τ ι ς πόρτε ς . Ένας εσµός ανθρώπων , υπαλλήλων της βουλής , παρατρεχάµ ενων πολ ι τ ι κών , ξεπεσµ ένων ρουσφετολόγων κα ι χωροφυλάκων περ ι εφέρετο στο χώρο του πρωθυπουργ ικού γραφε ίου . Ο νέος Πρωθυπουργός δεν ε ί χε φανε ί . Ο νέος υπουργός Αµύνης ε ί χε , έλεγαν , πάε ι στο Πεντάγωνο . Στον κήπο έξω από το πρωθυπουργ ικό γραφε ίο , µε ταξύ Εθν ικού Κήπου κα ι βουλής , εντοπ ίστηκε σύντοµα ο ναύαρχο ς Τούµπας να δ ί νε ι εντολέ ς σε έναν ένστολο αστυνοµ ι κό που τον συνόδευε πώς το Μηχανοκ ί νητο της Αστυνοµ ί α ς έπρεπε να αντ ιµε τωπ ίσε ι π ιθανή εξ έγερση των κοµ µουν ιστών . . .

Εικόνα 13: Η πρώτη κυβέρνηση των "αποστατών" µε Νόβα και Μητσοτάκη επικεφαλής ("Το Βήµα", 04/05/2008).

Σε επε ί γον τηλεγράφηµά του ο Άνσουτζ επεσήµα ι ν ε ότ ι

«τώρα πλέον η «Ε .Κ . » δ ιχάστηκε σε δύο στρατόπεδα» κα ι άφηνε ανο ι χτό το ζήτηµα της στάσης του Μητσοτάκη . Επικαλούµ ενος πηγές της C I A , πάντως , πρόβλεπε ότ ι ο Νόβας θα συναντούσε δυσκολ ί ε ς στον σχηµατ ισµό κυβέρνησης κα ι ανέφερε ότ ι πολλο ί βουλευτές της «Ε .Κ . » ε ί χαν κατακλυσθε ί από τηλεφωνήµατα κα ι τηλεγραφήµατα που τους ζητούσαν να µε ί νουν π ιστο ί στον Γ . Παπανδρέου . «Είνα ι εντε λώς αβέβα ιο το αν ο βασ ιλ ιάς ζύγ ισε καλά , προτού κάνε ι την τολµηρή του κ ίνηση , τον σάλο που µπορε ί να ξεσηκώσουν ο Ανδρέας κα ι η Αριστερά» , τόν ι ζ ε καταλήγοντας ο Άνσουτζ . Μετά την αποτυχ ία του Νόβα , ο βασ ιλ ι άς ζήτησε να δε ι τον Άνσουτζ κα ι του απηύθυνε α ί τηµα γ ια την παροχή βοήθε ιας από την Ουάσ ιγκτον ώστε να µπορέσε ι να σχηµατ ισθε ί κυβέρνηση . Το S t a t e D ep ar t me n t έστε ι λ ε οδηγ ί ε ς στον Άνσουτζ να ε ί να ι δ ιακρ ι τ ικός , ενώ αντ ί θ ετα ο σταθµός της

Σελίδα 50 από 82

C I A στην Αθήνα επέµενε πως θα ήταν προτ ιµότερο να οργανωθε ί µυστ ική επ ι χε ί ρηση που θα βοηθούσε τον βασ ιλ ιά να σχηµατ ίσε ι β ιώσιµη κυβέρνηση .

Ο Κωστόπουλος , από την πλευρά του , προσπαθούσε να βρε ι µ ι α συµβ ιβαστ ική λύση . Σε συνάντησή του µε τον Άνσουτζ πρόβαλε ως ενδεχόµ ενη λύση την επ ιστροφή του Γ . Παπανδρέου στην πρωθυπουργ ία µε άλλον , όµως , στη θέση του υπουργού Αµύνης . Τόν ισε όµως πως ο µεν Παπανδρέου θα δεχόταν τη φόρµουλα αυτή , ο δε βασ ι λ ιάς µάλλον θα την απέρρ ιπτ ε . Ο Αµερ ικανός δ ιπλωµάτης ήταν µάλλον αρνητ ικός , γ ιατ ί , όπως εξήγησε , ο Παπανδρέου θα επέστρεφε θρ ιαµβευτής κα ι «κανε ί ς δεν θα µπορούσε πλέον να τον δ ιώξε ι» . Στην ί δ ι α συνοµ ι λ ία ο Κωστόπουλος επεσήµανε δύο κ ι νδύνους : την επ ιβολή δ ικτατορ ίας ή την εξέγερση µε υποκ ίνηση της Αριστεράς .

«Είχαµ ε κάνε ι εκκλήσε ι ς προς τον κ . Παπανδρέου να αποτραπή η κρ ίσ ι ς . Απέβησαν άκαρπο ι . Αποβλέπων ο βασ ιλεύς σταθερώς να συνεργασθή µ ε την πλε ιοψηφ ίαν της Βουλής , µου ανέθεσε να σχηµατ ίσω κυβέρνησ ιν εξ αυτής . Θα ε ί να ι αύτη αµ ι γώς της Ενώσεως Κέντρου και θα αποτελή ι δ εολογ ικήν και πολ ι τ ικήν συνέχε ιαν της προηγούµ ενης κυβερνήσεως» , θα πε ι ο ί δ ι ο ς ο Νόβας . (βλ . «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» της 1 6 / 07 /1 96 5 ) .

Από τ ι ς 1 0 το βράδυ άρχ ισε να µε ταδ ί δ ε τα ι από τα ραδ ιόφωνα το δ ιάγγελµα του νέου πρωθυπουργού . «Αδόκητος εξέ λ ι ξ ι ς της πολ ι τ ικής καταστάσεως ωδήγησεν ε ι ς δ ιάστασ ιν τον κ . Παπανδρέου προς το Στέµµα . Απέβησαν δυστυχώς άκαρπο ι ο ι εκκλήσε ι ς κα ι του βασιλ έως κα ι όλων ηµών όπως αποφευχθή κρ ίσ ι ς . Κατόπ ιν τούτου , ο βασιλεύς µού έδωσεν εντολήν σχηµατ ισµού νέας κυβερνήσεως εκ της Ενώσεως Κέντρου . H επ ι λογή µου σκοπόν έ χε ι να υπογραµµ ί ση την σταθεράν απόφασ ιν του ανωτάτου άρχοντος όπως συνεργασθή αρµον ικώς µ ε την πλε ιοψηφ ίαν της Βουλής κα ι όπως σεβασθή εν παντ ί κα ι το πνεύµα κα ι το γράµµα του πολ ι τεύµατος» !

Ακολουθε ί το µήνυµα του Γεωργ ίου Παπανδρέου προς το λαό κα ι τους ψηφοφόρους του «Κέντρου»: «Συνετελέσθη σήµ ερον η παραβ ίασ ις του πολ ιτεύµατος . H κυβέρνησ ι ς του λαού εξηναγκάσθη ε ι ς παρα ίτησ ι ν . Και εκλήθη να κυβερνήση µ ι α οµάς προδοτών της Ενώσεως Κέντρου . Αλλά δεν συνέβη µόνον παραβ ίασ ις του πολ ι τ εύµατος . Συνέβη επ ίσης κα ι δ ιακωµώδησις . Ο τρόπος της καταλήψεως της αρχής από την κυβέρνησ ιν των ανδρε ικέλων έ χε ι προσλάβε ι τον χαρακτήρα φαιδρού πραξ ικοπήµατος . Εις τα ανάκτορα ενήδρευε ο ακατονόµαστος πρόεδρος , γ ια να ορκ ισθή αµ έσως µ ετά την αναχώρησίν µου . Και ωρκίσθη χωρίς την ι δ ι κήν µου παρουσ ίαν , κατά παράβασ ιν της κο ινοβουλευτ ικής τάξεως . Και ο ι νέο ι υπουργο ί του βασ ιλέως ανέλαβον χωρ ίς την παρουσ ίαν των υπουργών του λαού . Καταγγέλλω προς τον δηµοκρατ ικόν κόσµον της χώρας την οµάδα των προδοτών κα ι τον καλώ ε ι ς πάνδηµον ε ιρην ικήν εκδήλωσιν ε ναντ ίον της προδοσίας . Και του παρέχω την δ ιαβεβα ίωσ ιν ότ ι θα επανέλθωµ εν , δ ιότ ι εµ ε ί ς εκφράζοµ εν

Σελίδα 51 από 82

την θέλησ ι ν του κυρ ιάρχου λαού . Αρχ ίζε ι από σήµ ερον νέος ανένδοτος αγών υπέρ της ∆ηµοκρατ ίας» .

Γράφε ι , όµως , κα ι ο Σπ . Μαρκεζ ί νης γ ια τη συνάντηση που ε ί χε µε το βασ ιλ ιά Κωνσταντ ί νο στα Ανάκτορα µ ετά το δ ιορ ισµό του Γ . Νόβα ως πρωθυπουργού : «Ο βασιλ εύς , τον οπο ίον συνήντησα κατόπ ιν προσκλήσεώς του , έδε ι χν ε πανευτυχής . Του εδήλωσα ότ ι ήµουν αντ ίθ ετος µ ε την εκλογή του Νόβα ( …) . Ο βασιλεύς παρετήρησε ότ ι την ευθύνη την ε ί χ ε ο καθηγητής του Συνταγµατ ικού ∆ικα ίου Χρ . Σγουρ ί τσας , µου επέδε ι ξε τ ι ς προς τον Γ . Παπανδρέου επ ιστολάς κα ι µ ε ρώτησε αν έπρεπε να τ ι ς δηµοσ ι εύσε ι . “Να το πράξετε κα ι µάλ ιστα το ταχύτερον” , απάντησα . “Ο Γ . Παπανδρέου τ ι ς εβρήκε πολύ καλές” ε ίπε . Ο Σπ . Μαρκεζ ίνης του δήλωσε κατηγορηµατ ικά : «Εγώ θα τ ι ς επέστρεφα ως απαράδεκτες κα ι θα υπέβαλλα παρα ίτηση» . Ο Κωνσταντ ί νος του ζήτησε να ψηφίσε ι στη Βουλή υπέρ του Νόβα . Ο Μαρκεζ ί νης σηµ ε ιώνε ι : Παρετήρησα ότ ι µου ήταν αδ ιανόητο να δ ιορ ί ζ ετα ι πρωθυπουργός ως αρχηγός του κόµ µατος , του οπο ίου ο αρχηγός δεν ε ί χ ε παρα ιτηθε ί από την ηγεσ ία του κόµµατος , αλλά από την πρωθυπουργ ία . (βλ . «Σύγχρονη Πολ ι τ ι κή Ιστορ ία της Ελλάδος» , τόµος τρ ί το ς 19 5 2 – 19 75 , σελ . 1 29 – 13 0 ) .

Αλλά ο Γ . Παπανδρέου µ ί λησε γ ια παραβ ίαση του πολ ι τ εύµατος κα ι χαρακτήρ ισε τον Νόβα κα ι τους συν αυτώ ως «οµάδα προδοτών» κα ι κάλεσε τον ελλην ικό λαό σε νέο ανένδοτο αγώνα υπέρ της ∆ηµοκρατ ία ς (Σπ . Λιναρδάτου : «Από τον Εµφύλ ιο στη Χούντα» , εκδόσε ι ς Παπαζήση , τόµος ε ΄ , σελ . 2 3 7 – 2 38 ) .

Εικόνα 14: Στην πρώτη γραµµή των λαϊκών κινητοποιήσεων οΣωτήρης Πέτρουλας δολοφονείται

από την Αστυνοµία τον Ιούλη του 1965 ("Ριζοσπάστης", 13/07/2003) Ο Κώστας Μητσοτάκης , όµως , από τους πρώτους που

στελέχωσαν το δ ι ευρύµενο υπουργ ικό συµβούλ ιο του Νόβα κα ι ι θύνων νους της «Αποστασ ίας» , το Μάη του 20 0 8 δηλώνε ι ότ ι το τραγ ικότερο λάθος στους χε ιρ ισµούς που έγ ι ναν τότ ε ήταν η ορκωµοσ ία του Γεώργ ιου Αθανασ ιάδη – Νόβα ως πρωθυπουργού

Σελίδα 52 από 82

µαζ ί µε δύο µόνον υπουργούς , τους υπουργούς Εθν ικής Αµύνης κα ι ∆ηµοσ ίας Τάξεως . Πολύ περ ισσότερο , αφού ο Γεώργ ιο ς Παπανδρέου δεν ε ί χε ακόµα υποβάλε ι την παρα ί τησή του . Είχε δηλώσε ι στον τότ ε βασ ιλέα ότ ι θα την υπέβαλε το επόµενο πρωί . Ο τότ ε βασ ιλέας µε τον τρόπο αυτό επέσπευσε τη ρήξη , την κατέστησε αναπόφευκτη κα ι δηµ ι ούργησε µ ε την πράξη του αυτή ένα τραγ ικό αδ ι έ ξοδο . Από εκε ί κα ι πέρα , όλες ο ι προσπάθε ι ε ς που µπορούσαν να καταβληθούν από τα µέλη του πολ ι τ ικού συµβουλ ίου της «Ενώσεως Κέντρου» κα ι από την Κοινοβουλευτ ική της Οµάδα , καθώς υπήρχε κα ι στα δύο όργανα γεν ική αντ ίθ εση µε την παρα ί τηση του Γεωργ ίου Παπανδρέου , έπεφταν εκ των πραγµάτων στο κενό . Στην τ ελ ική πράξη της ρήξης προχώρησε ο τότ ε Βασ ιλέας Κωνσταντ ί νος . «∆ροµολογήθηκε , κατά τη γνώµη του Κ . Μητσοτάκη , έτσ ι µ ι α σύγκρουση χωρίς επ ιστροφή κα ι µ ι α άµ εση απε ι λή ρήξης µ εταξύ λαού κα ι Ενόπλων ∆υνάµ εων , πολύ περ ισσότερο αφού ο Γεώργ ιος Παπανδρέου , γ ια να επ ι τύχε ι την εντολή δ ι ε ξαγωγής εκλογών του Φεβρουαρ ίου του 1 96 4 , που µας οδήγησε στον θρ ίαµβο του 5 3% , ε ίχε παραχωρήσε ι στο στέµµα αποφασ ιστ ική γνώµη στ ις Ένοπλες ∆υνάµ ε ι ς , τ ι ς οπο ί ες ήλεγχε πλήρως ο Βασιλέας» .

Ο Γ . Παπανδρέου , την εποµ ένη , τηλεφώνησε στον Στ . Στεφανόπουλο κα ι του ε ί πε επ ί λέξε ι (βλ . Γ . Λεονταρ ί τη : «Ανάµ εσα στα δύο άκρα» , σελ . 40 8 ) : «Στέφανε , σου φέρνουν να υπογράψε ις κα ι συ µ ια επ ιστολή προς εµ ένα . Σου δ ί νω το λόγο της τ ιµής µου : Το βράδυ πηγα ί νω στα Ανάκτορα να τα φτ ιάξω µ ε τον βασιλ ιά» .

Έχε ι υποστηρ ι χτ ε ί κα ι πως ο Γ . Παπανδρέου π ι έστηκε από το γ ιο του , Ανδρέα , να κρατήσε ι στάση ανυποχώρητη στο θέµα Γαρουφαλ ιά . Αυτό ε ί να ι πολύ π ιθανό να συνέβη , αν όχ ι βέβα ιο . Ο Α . Παπανδρέου πρόβαλλε από τότ ε λ ί γο π ιο προωθηµ ένα συνθήµατα σε σχέση µε την κυρ ίαρχη γραµ µή της «Ένωσης Κέντρου» .

Το π ιο π ιθανό , ωστόσο , ε ί να ι ότ ι ο Γ . Παπανδρέου βρέθηκε µέσα στην εξής αντ ίφαση : Οι εξελ ί ξ ε ι ς έθεταν ζήτηµα αποφασιστ ικής αντ ιπαράθεσης µε τα Ανάκτορα . Ο ί δ ι ο ς , από την άλλη , ούτε που δ ιανοε ί το τ έ το ι ο πράγµα . Ήλθε σε σύγκρουση µ ε το Παλάτ ι , αλλά , ταυτόχρονα , φοβόταν τη δυναµ ι κή που µπορούσε να πάρε ι το λα ϊκό κ ί νηµα . Όντας µέσα σε αυτή την αντ ίφαση , έκανε ένα βήµα µπροστά κα ι δύο π ίσω . Και µέσα σε αυτή την αντ ίφαση , χρησ ιµοπο ίησε το λα ϊκό κ ίνηµα της εποχής .

Για τ ι ς εξελ ί ξ ε ι ς του Ι ούλη του ’ 6 5 , το ΚΚΕ , εξάλλου , µ ε ανακο ί νωση της ΚΕ του , υπογράµµ ι σ ε : «Οι σκοτε ι νο ί κύκλο ι της ανωµαλ ίας – το Παλάτ ι , η χούντα κα ι ο ι ξένο ι – έβαλαν σε εφαρµογή το πραξ ικόπηµα που σχεδ ίαζαν από κα ιρό κα ι που µάτα ια προσπαθούν τώρα να καλύψουν κάτω από το µανδύα της νοµ ιµότητας . Παραβ ιάζοντας το Σύνταγµα κα ι καταπατώντας ωµά την εκφρασµ ένη λα ϊκή θέληση , ανέτρεψαν τη νόµ ιµη κυβέρνηση κα ι στη θέση της δ ιόρ ισαν µ ι α τρ ιανδρ ία - πε ιθήν ιο όργανό τους . Οι σκοπο ί τους ε ί να ι δ ιάφανο ι . Χτύπηµα των

Σελίδα 53 από 82

δηµοκρατ ικών καταχτήσεων . Νατο ϊκή λύση στο Κυπρ ιακό . Τράβηγµα της χώρας στο βρωµ ερό πόλεµο του Βιετνάµ . Ανελέητη εκµ ετάλλευση του λαού κα ι της χώρας από τα ξένα κα ι ντόπ ια µονοπώλ ια . Η κατάσταση – σηµ ε ίωνε η ΚΕ του ΚΚΕ – ε ί να ι σοβαρή . Οι συνωµότες – αδ ίστακτο ι στ ις επ ιδ ιώξε ις τους – σπρώχνουν τη χώρα στο δρόµο της ανωµαλ ίας , που οδηγε ί σε εθν ικές συµφορές» (δε ς «ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ» , τ εύχος 8 / 1 96 5 , σελ . 8 2 – 8 3 ) .

Έµελλε να ακολουθήσε ι ένα πολύ «καυτό» καλοκα ίρ ι µε τά την « Ι ουλ ιανή Αποστασ ία» . Οδοµαχ ί ε ς µε ταξύ δ ιαµαρτυροµένων πολ ι τών ( µε συνθήµατα «1 – 1 – 4» , «Κάτω ο ι προδότε ς» , «Μητσοτάκη κάθαρµα» , «Έξω τ ’ ανδρε ίκ ελα» κ .α . ) κα ι συµπλοκέ ς µε την αστυνοµ ί α ε ί χαν κα ι νεκρούς , από τους οπο ίους ξεχωρ ί ζ ε ι η θυσ ία του νεαρού φο ι τητή Σωτήρη Πέτρουλα . Ενώ ο Γ . Παπανδρέου από τ ι ς 1 6 /07 /1 9 65 αρχ ί ζε ι το Β ’ Ανένδοτο , στο κο ι νοβούλ ιο γ ί νε τα ι κάθε φορά που εµφαν ί ζοντα ι ο ι «κατεψυγµένο ι» πρωθυπουργο ί κα ι υπουργο ί πραγµατ ικός χαµός . Οι «Αποστάτε ς» δεν µπορούν να σταθούν ανενόχλητο ι , χωρ ί ς να δεχτούν γ ια την προδοσ ία τους τη χλεύη του κόσµου κα ι της µερ ί δας του Τύπου , που ακολουθε ί τους Παπανδρέου , π ιστά στην «Ε .Κ . » . Μόνο τους στήρ ι γµα , η στάση των βουλευτών της Ε .Ρ .Ε . , αλλά δεν αρκε ί !

Στ ι ς 19 Ι ουλ ίου 1 96 5 ο γηρα ιό ς ανατραπε ί ς πρωθυπουργός γνωρ ί ζ ε ι την αποθέωση της πολ ι τ ικής του σταδ ιοδροµ ί α ς , καθώς πραγµατοπο ι ε ί προαναγγελθε ίσα µε τάβαση από την ο ικ ία του , στο Καστρ ί , στο πολ ι τ ικό του γραφε ίο , στο κέντρο της Αθήνας . Εκατοντάδε ς χ ι λ ιάδες λαού κατακλύζουν τους δρόµους της πρωτεύουσας γ ι α να εκφράσουν την υποστήρ ι ξή τους προς τον νόµ ιµο πρωθυπουργό κα ι την αντ ίθ εση στη µοναρχ ία .

«Tην κυβέρνησ ι ν των προδοτών κατήργησεν απόψε , η παντοδύναµος οργή του κυρ ίαρχου λαού» , δηλώνε ι ο Γ . Παπανδρέου .

Μια βδοµάδα αργότ ερα , στ ι ς 2 6 Ιουλ ίου , τέσσερα πρωτοκλασάτα στελέχη της παράταξης κα ι πρώην υπουργο ί (Σ . Παπαπολ ί της , Παυσαν ίας Κατσώτας , Στ . Στεφανόπουλος , Ηλίας Τσιρ ιµώκος ) µαζ ί µ ε τους τρε ι ς σηµαντ ικότ ερους εκδότ ε ς του «Κέντρου» (Λαµπράκης , Παπαγεωργ ί ου , Βελλ ίδης ) συναντ ιούντα ι κα ι υπογράφουν πρωτόκολλο εξόδου από την κρ ίση , προτε ί νοντας έµµεσα στον Κωνσταντ ί νο κυβέρνηση Στεφανόπουλου :

«Τι θα ζητηθε ί από την Α .Μ . τον Βασιλέα : 1 . Άµ εσος παρα ίτησ ι ς της Κυβερνήσεως Νόβα . 2 . Ανάθεσ ι ς εντολής άνευ περ ιορ ισµών και όρων . 3 . 4 8ωρος προθεσµ ία προς εξασφάλ ιση σχετ ικής

εξουσ ιοδοτήσεως της Κ .Ο . δ ιά ψηφοφορ ίαν , κατόπ ιν συνεννοήσεως µ ε τον κ . Παπανδρέου .

4 . Προπαρασκευή δ ι ’ εκλογάς κα ι ε ισήγησ ις προς δ ιάλυσ ιν της Βουλής εν ευθέτω χρόνω , µ ετά την εξασφάλ ισ ι ν των απαρα ιτήτων προϋποθέσεων» .

Όµως η πορε ία των εξελ ί ξεων έχε ι ξεφύγε ι πλέον από τα χέρ ια του «Κέντρου» κα ι η πρόταση αυτή δεν προχωράε ι , αλλά

Σελίδα 54 από 82

µένε ι στο συρτάρ ι . Στ ι ς 2 7 Ι ουλ ίου , πραγµατοπο ι ε ί τα ι η πρώτη µε τά το 1 94 6 µ εγάλη γε ν ική απεργ ία δ ιαµαρτυρ ίας σε πέντ ε µεγάλες πόλε ι ς (Αθήνα , Πειρα ιά , Θεσσαλον ί κη , Πάτρα , Λάρ ισα ) . Πάνω από 3 50 .0 0 0 εργαζόµενο ι δ ιαδηλώνουν κατά των «Αποστατών» κα ι του Θρόνου . Την επόµενη ηµέρα , ο πρώην πρόεδρος της βουλής κα ι υπουργός Εσωτερ ικών στην απερχόµενη κυβέρνηση της «Ένωσης Κέντρου» , Ηλίας Τσιρ ιµώκος , φτάνε ι στη Θεσσαλον ίκη συνοδευόµενος από δεκάδες αυτοκ ί νητα που τον ακολουθούν από το αεροδρόµ ι ο της πόλης . Το κλ ίµα των ηµερών επ ιβάλλε ι την αστυνοµοκρατ ία κα ι ο ι συνήθε ι ς φήµ ε ς ότ ι η συγκέντρωση δεν θα πραγµατοπο ιηθε ί γ ια «λόγους ασφαλε ίας» δεν επ ιβεβα ιώνοντα ι .

Ο Η . Τσιρ ιµώκος ε ί να ι εξα ιρε τ ι κός ρήτορας κα ι στη συγκέντρωση της πλατε ία ς Αριστοτέλους επ ι τ ί θ ε τα ι λάβρος κατά των αποστατών : «Η λαθρα ία κατάκτησ ις της εξουσ ίας απετέλεσε µ ιαν πράξ ι ν που η µ ε γάλη πλε ιοψηφία έχε ι καταδ ικάσε ι µ ε προφανή ε ι ς την Ιστορ ίαν β ια ιό τητα κα ι αποστροφήν . Λυπούµα ι δ ιά µ ερ ικούς παλα ιούς συνεργάτες . Παριστάνουν , πα ίζουν την κυβέρνησ ιν . Φαντάσµατα του παλα ιού δ ιχασµού προκαλούν εσχάτως άγχος ε ι ς την ψυχήν πολλών Ελλήνων . Κληρονόµο ι των παλα ιών πρωταγωνιστών πα ίζουν ουσ ιώδη ρόλον ε ι ς την πολ ι τ ικήν µας ζωήν . Μειδ ιόντες Ιάγο ι κα ι πυγµα ίο ι πολ ι τ ικο ί κυκλοφορούν µ ε δα ιµον ιώδη δραστηρ ιότητα ε ι ς τα παρασκήν ια . Αλλά επανάστασ ιν ι δ ικήν µας δεν θα προκαλέσουν . Το «πραξ ικόπηµα» οδήγησε ε ι ς απότοµον , ραγδα ίαν , αστραπ ια ίαν δηµ ι ουργ ίαν του µ εγάλου , εν ια ίου , συνε ιδητού , οµο ιογ ενούς , προοδευτ ικού , δηµοκρατ ικού κ ι νήµατος , του οπο ίου έ χε ι ανάγκη η χώρα δ ιά να προχωρήσε ι» .

Φυσικά , υπερασπ ί ζ ε τα ι τον Γεώργ ιο Παπανδρέου στη δ ιαµάχη του µ ε το βασ ιλ ι ά κα ι δε δ ιστάζε ι να χρησ ιµοπο ιήσε ι χαρακτηρ ισµούς που θα τον ακολουθούν γ ια πάντα :

«∆ι ’ όλους εµάς δεν τ ίθ ετα ι καθεστωτ ικόν ζήτηµα , όπως εδήλωσεν ο Γ . Παπανδρέου . Τίθετα ι θέµα οµαλής λε ι τουργ ίας του υπάρχοντος πολ ι τ εύµατος της Βασι λευοµ ένης ∆ηµοκρατ ίας . Βεβα ίως , ο Ανώτατος Άρχων δεν ε ί να ι άβουλον όργανον ούτε του Πρωθυπουργού ούτε άλλου πολ ι τ ικού . Είνα ι θετ ικός παράγων του πολ ι τ εύµατος . Αλλά ενεργε ί µ ε την πεπο ίθησ ιν ότ ι τον εκάστοτε πρωθυπουργόν τον δ ίδε ι η πλε ιοψηφ ία του λαού κα ι το κόµµα που εκλέγε τα ι από αυτήν . ∆εν υπάρχουν ε ι ς τα αποθήκας των ανακτόρων κατεψυγµ ένο ι πρωθυπουργο ί κα ι υπουργο ί «Ευρυδ ίκης» ή «Ευαγγελ ιστρ ίας» , ανασυρόµ ενο ι όταν υπάρξε ι χρε ία . ∆ιότ ι ο ι πρωθυπουργο ί πρέπε ι να ε ί να ι ολοζώντανα γ εννήµατα της λα ϊκής κυρ ιαρχ ίας» .

Στ ι ς 2 9 Ιουλ ίου , ο Γεώργ ιος Παπανδρέου προσπαθε ί να δ ιατηρήσε ι την ενότητα του κόµµατος συγκαλώντας Κοινοβουλευτ ική Οµάδα . Αγων ί ζ ε τα ι να «δέσε ι» τους εναποµε ί ναντ ε ς βουλευτές του , βάζοντάς τους να υπογράψουν πρωτόκολλο , στο οπο ίο καταψηφ ί ζουν την κυβέρνηση Νόβα . Κάθε φορά , όµως , πλέον , που ο «Γέρος» συγκαλε ί Κ .Ο . , ο ι δ ιαρροές µεγαλώνουν .

Σελίδα 55 από 82

Η κυβέρνηση Νόβα , παρά ταύτα , καταψηφ ίστηκε στ ι ς 5 Αυγούστου κα ι ο ι φήµε ς γ ια ένα επ ικε ίµ ενο πραξ ικόπηµα ξαναφούντωσαν . Γ ια άλλη µ ί α φορά , εκπρόσωπος στρατ ιωτ ικής συνωµοτ ικής οµάδας συνάντησε αµερ ικανούς αξ ιωµατούχους κα ι ζήτησε το πράσ ινο φως γ ια την επ ιβολή δ ικ τατορ ίας . Η απάντηση ήταν πως ο ι ΗΠΑ δεν έκρ ιναν ότ ι η επέµβαση των αξ ιωµατ ικών ήταν αναγκα ία , προκε ιµ ένου να λυθε ί η πολ ι τ ική κρ ίση .

Σελίδα 56 από 82

13. Προς Στεφανόπουλο

Στ ι ς 9 Αυγούστου , ο Χοϊδάς τηλεφώνησε στον Άνσουτζ κα ι του ζήτησε να π ι έσε ι τον Στεφανόπουλο , γ ια να προχωρήσε ι σε σχηµατ ισµό κυβέρνησης . Λίγη ώρα αργότ ερα , ο βουλευτής Γιάννης Τσουδερός συναντήθηκε µε τον Άνσουτζ κα ι αξ ιωµατούχο της C I A κα ι τους ε ί πε πως ερχόταν από συνάντηση στην οπο ία ο Μητσοτάκης , ο Τσιρ ιµώκος κα ι ο Παπαπολ ί της επ ι χε ι ρούσαν , επ ίσης , να πε ίσουν τον Στεφανόπουλο να κάνε ι το γεννα ίο βήµα .

Ο Τσουδερός ζήτησε από τον Άνσουτζ να «πε ι µ ι α ενθαρρυντ ική κουβέντα στον Στεφανόπουλο , γ ιατ ί θα έκανε µεγάλη δ ιαφορά» . Αν κα ι τη λύση Στεφανόπουλου προτε ί νουν τα πρόσωπα της συνάντησης της 2 6ης Ι ουλ ίου κα ι αρνούντα ι να κουβεντ ιάσουν κα ι ο «Γέρος» , αλλά κα ι ο ι συγκεντρωµ ένο ι στη Χρήστου Λαδά , που κα ίνε φύλλα των «Νέων» κα ι «Βήµατος» , µα κα ι η Κ .Ο . της «Ένωσης Κέντρου» µ ε τ ι ς µεγαλύτ ερε ς µ έχρ ι τό τε δ ιαρροές ( 1 1 3 κατά της ι δ έας γ ια Στεφανόπουλο , 26 υπέρ ) , ο Στεφανόπουλος , στ ι ς 10 /0 8 /19 65 , παραδ ί δε ι τη βασ ιλ ι κή εντολή κα ι τηλεφώνησε στον Άνσουτζ κα ι του ε ίπ ε ότ ι δεν ήταν έ το ιµος ακόµη να κάνε ι κυβέρνηση .

Ο Αµερ ικανός δ ιπλωµάτης τού απάντησε πως θα έπρεπε να συνεχ ίσε ι τ ι ς προσπάθε ι έ ς του . Σε τηλεγράφηµά του προσέθε τ ε ότ ι τόσο ο ί δ ι ο ς όσο κα ι ο σταθµάρχης της C I A π ίστευαν πως « µ έσα στα όρ ια των µ έσων που δ ιαθέτε ι η πρεσβε ία έχουµ ε δώσε ι το µάξ ιµουµ της υποστήρ ιξης στον Νόβα και τον Στεφανόπουλο» . Ο Άνσουτζ συµπλήρωνε ότ ι ί σως ε ί χε έλθε ι η στ ι γµή να εγκρ ιθε ί ένα πρόγραµµα µυστ ικών ενεργε ιών γ ια την υποστήρ ι ξη των προσπαθε ιών γ ια τον σχηµατ ισµό κυβέρνησης . Το S t a t e D e p a r t men t απέρρ ιψε τ ι ς ε ισηγήσε ι ς του τον ί ζοντας : «Κατανοούµ ε µ εν τ ι ς π ι έσε ι ς γ ια να εξαναγκάσουν κάπο ιο ι αµ ερ ικαν ική ανάµ ε ι ξη στην κρ ίση , µολαταύτα θα πρέπε ι να απαντάτε σε όλες τ ι ς σχετ ικές κρούσε ι ς πως η τελ ική λύση θα ε ί να ι π ιο υγ ιής , αν ο ι Έλληνες την βρουν µόνο ι τους» .

Σελίδα 57 από 82

14. Η «λύση» Τσιριµώκου

Στ ι ς 12 Αυγούστου , ο Στέφανος Στεφανόπουλος θα συναντηθε ί πάλ ι µ ε τον Άνσουτζ κα ι παρουσ ίασε ως µόνη εφ ικ τή λύση την πρωθυπουργοπο ίηση του Τσιρ ιµώκου , πράγµα που έγ ι ν ε λ ί γ ε ς ηµ έρε ς αργότ ερα . Την Παρασκευή 2 0 Αυγούστου 19 6 5 , ορκ ί ζ ε τα ι η κυβέρνηση Τσιρ ιµώκου , µε µ έλη της βασ ικούς υπουργούς της κυβέρνησης Νόβα , τους Κωστόπουλο , Παπασπύρου , Αλλαµανή κα ι Τούµπα .

Κατά µ ί α περ ί εργη σύµπτωση , κα ι ο ι δύο πρώτο ι «Αποστάτ ε ς πρωθυπουργο ί» , Νόβας κα ι Τσιρ ιµώκος , ε ί χαν δ ιατ ελέσε ι πρόεδρο ι της βουλής εκλεγµένο ι µε τη «σηµα ία» της «Ένωσης Κέντρου» , την περ ίοδο 19 63 – ’6 5 . Τα περ ισσότερα µέλη του νέου υπουργ ικού συµβουλ ίου έχουν από δύο υπουργε ία , συχνά άσχετα µ εταξύ τους , εφόσον δεν ε ί χαν βρεθε ί ακόµα τόσο ι «Αποστάτ ε ς» , ώστε να καλυφθούν όλες ο ι υπουργ ικέ ς θέσε ι ς . Παρά ταύτα , ο ί δ ιο ς ο Στ . Στεφανόπουλος , ενώ υπουργοπο ιήθηκε ο αδελφός του , αρνήθηκε να λάβε ι υπουργε ίο στην κυβέρνηση Τσιρ ιµώκου , αλλά κα ι ο K . Μητσοτάκης , στον οπο ίο ε ί χε προσφερθε ί η αντ ιπροεδρ ία της κυβέρνησης , προτ ίµησε να µη λάβε ι µ έρος .

Ακολούθησαν επε ισόδ ια κα ι ταραχέ ς που ανησύχησαν σφοδρώς τους Αµερ ικανούς . Η Ουάσι γκτον , σε τηλεγράφηµά της , ζήτησε να µάθε ι αν κ ινδυνεύουν αµερ ικαν ικο ί στόχο ι στην Ελλάδα κα ι ενηµέρωσε την Πρεσβε ία ότ ι θα εξέδ ι δ ε ταξ ι δ ιωτ ική οδηγ ία γ ια τους Αµερ ικάνους τουρ ίστε ς που ήθελαν να επ ισκεφθούν τη χώρα .

Το ί δ ι ο βράδυ της ορκωµοσ ίας Τσιρ ιµώκου , προβοκάτορε ς ε ισχωρούν σε ε ι ρην ική δ ιαδήλωση , οργανωµένη από την Οµοσπονδ ία Εργατών Τύπου κα ι την ΕΦΕΕ , κα ι προκαλούν επε ισόδ ια . H πορε ία ανακόπτετα ι από ι σ χυρές αστυνοµ ι κ έ ς δυνάµ ε ι ς , µε γκλοµπ κα ι δακρυγόνα . H αστυνοµ ί α κατέβασε στους δρόµους κα ι θωρακ ισµένα αυτοκ ίνητα . ∆εκάδες ο ι τραυµατ ί ε ς . Συλλαµβάνοντα ι πέντε συνδ ικαλ ιστ ές κα ι 1 16 πολ ί τ ε ς κα ι παραπέµποντα ι σε δ ίκη . . .

Ο αρχηγός ΓΕΣ , Γεννηµατάς , προτε ί νε ι την επ ι βολή στρατ ιωτ ικού νόµου ( ! ) , ο Τσιρ ιµώκος δεν πέφτε ι στην «παγ ίδα» , αλλά υ ιοθε τ ε ί την άποψη της Αστυνοµ ί α ς ότ ι «επρόκε ι το περ ί µ ι α ς καθαρώς επαναστατ ικής ωργανωµένης εκδηλώσεως» . Καλε ί εν συνεχε ία τον αρχηγό της «E .K . » «όπως δ ιατάξη ( ! ) την ηγεσ ίαν της Ε∆Α κα ι τον µ εγαλύτερον υ ιόν του να σταµατήσουν ε ι ς τον κατήφορον της ανωµαλ ίας» , κα ι προε ι δοπο ι ε ί ότ ι ο ι εκδηλώσε ι ς θα αντ ιµ ε τωπ ί ζοντα ι «µ ε αποτελεσµατ ικώτερον καθηµ ερ ινόν τρόπον» !

Ο Αµ ερ ικανός δ ιπλωµάτης , Άνσουτζ πάλ ι προε ι δοπο ιούσε πως « γ ια πρώτη φορά από τον ανταρτοπόλεµο ο ι κοµµουν ιστές δεν ε ί να ι πια αποµονωµ ένο ι αλλά έχουν καταφέρε ι να συνεργασθούν µ ε τ ι ς πολύ µ ε γαλύτερες κεντροαρ ιστερές µάζες» .

Μα ο κορβανάς καλά κρατε ί κα ι έως το Σεπτέµβρη του ‘ 6 5 , λ ί γο µε τά το Συµβούλ ιο του Στέµµατος , που συνεκάλεσε ο

Σελίδα 58 από 82

Κωνσταν τ ί νος µε την παρουσ ία 1 0 πρώην πρωθυπουργών (Η . Τσιρ ιµώκος , Γ . Παπανδρέου , Π . Κανελλόπουλος , Κ . ∆όβας , Στ . Γοννατάς , Κ . Τσαλδάρης , ∆ . Κιουσόπουλος , Π . Πιπ ινέλης , Ι . Παρασκευόπουλος κα ι Γ . Αθανασ ιάδης – Νόβας ) κα ι του µε τ έπε ι τα επ ί χούντας πρωθυπουργού (Φθινόπωρο 19 7 3) Σπ . Μαρκεζ ί νη στ ι ς 1 – 2 /9 γ ια να δοθε ί β ιώσ ιµος πολ ι τ ι κή λύση , συνεχ ί ζ ε ι να µαγεύε ι ως «Κίρκη» όπο ιον βουλευτή θελήσε ι να εγκαταλε ίψε ι την «Ε .Κ . » , γ ια χάρη ενός υπουργε ίου σε κυβέρνηση «Αποστατών» . «Πόσα ; » το ερώτηµα κυρ ιαρχε ί παντού , εντός κ ι εκτός βουλής κα ι αφορά το ποσό της εξαγοράς της συνε ι δήσεως κάθε αποστάτη ώστε να προδοθε ί η λα ϊκή εµπ ιστοσύνη .

Στην παραπάνω συνεδρ ίαση του «Συµβουλ ίου του Στέµµατος» , ο Γ . Παπανδρέου , µ εταξύ άλλων , υποστήρ ι ξε : «Με τας εκλογάς θα έχωµ εν δ ιάσπασ ιν των µαζών , αντ ιµ ετώπ ισ ι ν των µαζών , όχ ι συνεργασ ία των . Αι εκλογα ί , αν εγ ένοντο , θα ήσαν ι δεώδες βότανον προς δ ιάσπασιν της συνεργασ ίας της βάσεως . Αι εκλογα ί δ ιασπούν την ε νότητα της βάσεως κατά την δ ιάρκε ιαν του εκλογ ικού αγώνος . Λέγουν ότ ι θα υπάρξε ι κα ι κ ίνδυνος δηµοσ ίας τάξεως . Θέλω να π ιστεύω ότ ι ε ί να ι τόσον ι σχυρόν σήµ ερα το Κράτος , ώστε ουδε ίς δύνατα ι να δ ιαταράξη την δηµοσ ίαν τάξ ι ν κα ι εκ ε ί νο το οπο ίον κα ι ε γώ υποστηρ ί ζω και υπεστήρ ιζε ν ο κ . Αρχηγός της Ε .Ρ .Ε . µ ε βασ ιµότητα ε ι ς την Βουλήν προχθές , ε ί να ι ακρ ιβώς το παλα ιόν α ίτηµα το ι δ ικόν µας : Ελεύθερο ι κα ι αδιάβλητο ι εκλογα ί , αµ ε ί λ ικτος επ ιβολή της ελευθερ ίας κα ι της τάξεως ε ι ς τας εκλογάς» .

Στ ι ς συζητήσε ι ς , όµως , νωρ ί τ ερα , στη βουλή γ ια την ψήφο εµπ ιστοσύνης προς τον «πρωθυπουργό» Τσιρ ιµώκο , ο Γ . Παπανδρέου ε ί χε , µε ταξύ άλλων , πε ι : «Ο κ . Τσ ιρ ιµώκος δεν εκπροσωπε ί την «Ένωσιν Κέντρου» . Εκπροσωπε ί την προδοσίαν της «Ενώσεως Κέντρου» . Και όλα όσα συνέβησαν κα ι όλα όσα ελέχθησαν δ ικα ιώνουν ε ι ς ακέρα ιον µόνον την ι δ ικήν µας γραµµήν : υπηρεσ ιακή κυβέρνησ ις κα ι εκλογα ί . Και ε ν ονόµατ ι της ∆ηµοκρατ ίας κα ι εν ονόµατ ι της οµαλότητος , δ ιότ ι µόνον εκλογα ί τερµατ ίζουν την ανωµαλ ίαν . Όλο ι ανεξα ιρέτως ο ι βουλευτα ί της «Ενώσεως Κέντρου» κα ι ο ι 13 4 παραµ ένουν πιστο ί ε ι ς την σηµα ίαν της αληθούς ∆ηµοκρατ ίας κα ι θα τ ιµωρήσουν τους προδότες του κόµ µατος» .

Εικόνα 15: ∆ηµοσίευµα της προσκείµενης στους "Αποστάτες" εφηµερίδας "ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ" υπέρ της κυβέρνησης Τσιριµώκου (Αύγουστος 1965)

H κυβέρνηση Τσιρ ιµώκου κατέπεσε τ ελ ι κά , λ ί γο µε τά τα

µεσάνυχτα του Σαββάτου προς την Κυρ ιακή 2 9 Αυγούστου . ∆εν

Σελίδα 59 από 82

κατόρθωσε να συγκεντρώσε ι περ ισσότερους από 13 5 βουλευτές , τ έσσερ ι ς µόνο παραπάνω από όσους ε ί χ ε εξασφαλ ίσε ι η κυβέρνηση Νόβα .

Ο Κωνσταντ ί νο ς Καραµανλής , σε επ ιστολές του εκε ί νης της εποχής στον Π . Πιπ ι νέλη , δε ί χνε ι να µην ενδ ιαφέρετα ι γ ια το ν «άµο ιρο» – όπως τον αποκαλε ί – Τσιρ ιµώκο . Γράφε ι , µε ταξύ άλλων , ότ ι :

«Νοµ ί ζω ότ ι κα ι η εκλογή του Τσιρ ιµώκου υπήρξεν ατυχής , τόσον από απόψεως ηθ ικής κα ι ι δεολογ ικής συνέπε ιας όσο κα ι από απόψεως πρακτ ικού αποτελέσµατος . ∆ιότ ι φοβούµαι ότ ι το Στέµ µα κα ι το κόµ µα θα υποστούν τας ζηµ ί ας εκ του πρώτου λόγου , χωρίς να έχουν την λύσ ιν του πολ ι τ ικού θέµατος . [ … ] ∆εν νοµ ί ζω ότ ι στην περ ίπτωση του κ . Τσιρ ιµώκου δύνατα ι να έ χε ι εφαρµογήν η θεωρ ία του Μπίσµαρκ , κατά την οπο ίαν τα συντηρητ ικά µ έτρα – αντ ικοµµουν ιστ ικά εν προκε ιµ ένω – τα πα ίρνουν ευκολότερα ο ι προοδευτ ικα ί Κυβερνήσε ι ς κα ι αντ ίστροφα . ∆ιότ ι ο άµο ιρος Τσιρ ιµώκος κα ι κύρους κα ι βάσεως ο ιασδήποτε στερε ί τα ι . ∆ιατυπώνω τας ανωτέρω παρατηρήσε ι ς µ ε επ ιφύλαξ ι ν , δ ιότ ι δεν έχω όλα τα δεδοµ ένα δ ιά να κρ ίνω ασφαλώς [ …] .» .

Ο άλλοτε Πρόεδρος της Βουλής κα ι ηγετ ικό στέλεχος της Ε .Ρ .Ε . , Κωνσταντ ί νο ς Ροδόπουλος ε ί χ ε , µε την πτώση Τσιρ ιµώκου , τη φαε ι νή πρόταση , που έθεσε υπόψη του Άνσουτζ , να δ ιορ ισθε ί πρωθυπουργός ο Πιπ ι νέλης , ο οπο ίος θα κήρυσσε αµέσως στρατ ιωτ ικό νόµο κα ι θα δ ι έλυε τη Βουλή γ ια έξ ι µήνες . Ο Κωστόπουλος πρότε ι νε να συλληφθούν ο ι 2 2 βουλευτέ ς της Ε∆Α , οπότε ο ι αντ ι -παπανδρε ϊκ έ ς δυνάµ ε ι ς θα ε ί χαν σχετ ική πλε ιοψηφ ία στο σύνολο των υπολο ίπων βουλευτών . Ο Άνσουτζ απέρρ ιψε όλες τ ι ς παραπάνω προτάσε ι ς , προε ι δοπο ιώντας γ ια τ ι ς αντ ι δράσε ι ς που θα προκαλούσαν στην αµερ ικαν ική κο ι νή γνώµη .

Ο ί δ ι ο ς ο βασ ιλ ιάς βρ ισκόταν πλέον σε δε ι νή θέση κα ι ήξερε ότ ι , εάν απετύγχανε γ ια τρ ί τη φορά να σχηµατ ίσε ι κυβέρνηση , θα έ χανε όλο το «πα ι χν ί δ ι» . Ο Άνσουτζ µ ετ έφερε συγκεκρ ιµένο α ί τηµα γ ια αµερ ικαν ική υποστήρ ι ξη στο εγχε ίρηµα του Κωνσταντ ί νου . Μετά από σύσκεψη του λεγοµ ένου c ou n t ry t e a m µε συµµε τοχή των στελεχών της C I A , πρότε ι ν ε την παροχή ο ικονοµ ι κή ς κα ι άλλης εν ίσχυσης στο βασ ιλ ιά , προκε ιµένου να «δελεάσε ι» όσο περ ισσότερους βουλευτέ ς να ψηφ ίσουν την τρ ί τη κατά σε ιράν κυβέρνηση των «Αποστατών» . Η αρµόδ ια επ ι τροπή συνεδρ ίασε στην Ουάσιγκτον στ ι ς 10 Σεπτεµβρ ίου κα ι απέρρ ιψε την πρόταση του Άνσουτζ µε τά από ε ισήγηση ενός συµβούλου του προέδρου Τζόνσον .

Σελίδα 60 από 82

15. Ο Στεφανόπουλος, τελευταίο «χαρτί»

Το βράδυ της 1 6ης Σεπτεµβρ ίου ’ 65 , δύο µήνες µε τά την παρα ί τηση – αποποµπή Παπανδρέου , ο βασ ιλ ιάς συνέτρωγε µε τον Άνσουτζ κα ι του ζήτησε γ ια µ ί α ακόµη φορά τη βοήθε ια των ΗΠΑ τον ί ζον τας ότ ι « ε ί να ι απόλυτη ανάγκη να πετύχε ι ο Στέφανος Στεφανόπουλος στο σχηµατ ισµό κυβέρνησης» . Προσέθεσε δε ότ ι «η Πρεσβε ία θα µπορούσε να ασκήσε ι πολύ θετ ική επ ιρροή σε κάπο ιους βουλευτές» . Πράγµατ ι ο ι δ ιπλωµάτε ς κα ι τα στελέχη της C I A (όπως ο Τζωρτζ Ιωανν ίδης , που βρ ισκόταν όλη µέρα στο κτ ίρ ι ο της Βουλής ) έκαναν γνωστό σε όσους βουλευτ ές τούς ρωτούσαν ότ ι υποστήρ ι ζαν τον σχηµατ ισµό κυβέρνησης Στεφανόπουλου .

Οι ΗΠΑ επέλεξαν να µην οργανώσουν µυστ ική επ ι χε ί ρηση εξαγοράς ή εκβ ιασµού βουλευτών , αλλά έπα ιξαν παρασκην ιακά τον δ ικό τους ρόλο γ ια να πε ισθούν ο ι υπόλο ιπο ι βουλευτές να ψηφίσουν τον τρ ί το κατά σε ιράν πρωθυπουργό του καλοκα ιρ ιού .

Την εποµ ένη της συνάντησης βασ ιλ ιά – Άνσουτζ ορκ ίστηκε η κυβέρνηση Στεφανόπουλου , η οπο ία κα ι πήρε εν τ έλε ι ψήφο εµπ ιστοσύνης στ ι ς 22 Σεπτεµβρ ίου , µε 15 2 ψήφους υπέρ . Η C I A σε απόρρητο ενηµ ερωτ ικό σηµε ίωµα προς τον πρόεδρο Τζόνσον τόν ι ζ ε ότ ι «ο Έλληνας πρωθυπουργός Στεφανόπουλος κέρδ ισε ψήφο εµπιστοσύνης αλλά συνεχ ίζουµ ε να προβλέπουµ ε παρατεταµ ένη αστάθε ια στην ελλην ική πολ ι τ ι κή . Ο Παπανδρέου ε ί να ι ε ξα ιρετ ικός δηµαγωγός όταν βρ ίσκετα ι στην αντ ιπολ ί τ ευση» .

Ο Π . Κανελλόπουλος γ ια το Σεπτέµβρη του 19 65 γράφε ι τα εξής στο βασ ιλ ι ά Κωνσταντ ί νο , µερ ικούς µήνε ς αργότερα : «Πώς επετεύχθη ο αρ ιθµός των 1 51 βουλευτών ; Το χε ιρότερον – πολύ κακόν µάθηµα προς την νέαν ελλην ικήν γ ε νεά – ε ί να ι ότ ι η απόσπασ ις των αναγκα ίων βουλευτών από τον κ . Παπανδρέου έ γ ι νε µ ε εξαγοράν συνε ιδήσεων , µ ε υπουργοπο ίησ ιν ανθρώπων που δεν θα ε γ ί νοντο ποτέ , υπό άλλας συνθήκας , υπουργο ί , ακόµη και µ ε τα απαράδεκτα µ έσα , που τα επληροφορήθην εξωδ ίκως αργότερα . Εάν ε γνώρ ιζα ότ ι ε ί χαν χρησιµοπο ιηθή κα ι το ιαύτα µ έσα , που προτ ιµώ να µην τα ονοµάσω , θα έφευγα από την α ίθουσα της Βουλής κα ι ας εψήφ ιζε όπο ιος ήθελε . . . ∆εν σώζετα ι ο τόπος – ούτε αντ ιµ ετωπ ίζ ετα ι ο κ ίνδυνος που απε ι λε ί την Ελλάδα από τον κοµµουν ισµόν – µ ε τα µ έσα αυτά . Χαλασµ ένε ς συνε ιδήσε ις δεν στηρ ίζουν καθεστώτα , δεν σώζουν έθνη , δεν ανορθώνουν κράτη . Εδόθη ε ι ς τον Λαόν κα ι ι δ ίως ε ι ς την κατά φυσικόν λόγον ταλαντευοµ ένην κα ι δύσπ ιστον απέναντ ι όλων µας νεολα ίαν το φοβερόν παράδε ι γµα της εξαγοράς των βουλευτών µ ε τον υπουργ ικόν θώκον ή κα ι µ ε άλλα ακατονόµαστα µ έσα . . . » .

Σε υπόµνηµα που υπέβαλε στον βασ ιλ ιά Κωνσταντ ί νο , τον Ι ανουάρ ιο του 1 96 6 , ο αρχηγό ς της Ε .Ρ .Ε . , Παναγ ιώτης Κανελλόπουλος , έγραφε τα ακόλουθα : «Η απόσπασις των αναγκα ίων βουλευτών από τον κ . Παπανδρέου , δ ιά να φθάση η πλε ιοψηφία ε ι ς τον αρ ιθµόν 1 52 , έ γ ι νε µ ε « εξαγοράν συνε ιδήσεων» , µ ε υπουργοπο ίησ ιν ανθρώπων , που δεν θα

Σελίδα 61 από 82

ε γ ί νοντο ποτέ , υπό άλλας συνθήκας , υπουργο ί , ακόµη κα ι µ ε άλλα «απαράδεκτα» µ έσα , που τα επληροφορήθην εξωδίκως αργότερα . Εάν ε γνώρ ιζα , ότ ι ε ί χαν χρησιµοπο ιηθή κα ι το ιαύτα µ έσα , που προτ ιµώ να µη τα ονοµάσω , θα έφευγα από την α ίθουσαν της Βουλής κα ι ας ψήφιζ ε όπο ιος ήθελε [ . . . ] » . Ταυτόσηµη ήταν η άποψη του ι δρυτή της Ε .Ρ .Ε . , Κωνσταντ ί νου Καραµανλή , ο οπο ίος τότ ε δ ι έµενε αυτοεξόρ ιστος στο Παρ ίσ ι . Σε σηµε ίωµα που υπαγόρευσε , αναφέρθηκε στ ι ς επανε ι ληµ µένε ς απόπε ιρε ς σχηµατ ισµού κυβέρνησης από τους «Αποστάτε ς» «δ ιά την επ ι τυχ ίαν των οπο ίων κατεβάλλοντο συνεχε ί ς προσπάθε ια ι αποσπάσεως κα ι άλλων βουλευτών εκ της «Ενώσεως Κέντρου» και µάλ ιστα µ ε µ έσα πολ ι τ ικώς κα ι ηθ ικώς απαράδεκτα» .

Εικόνα 16: Στη µακροβιότερη κυβέρνηση της "Αποστασίας" υπό την προεδρία του Στ.

Στεφανόπουλου, συµµετέχουν και ο Κ. Μητσοτάκης και ο Γ. Αθανασιάδης –Νόβας («Τα Νέα», 10/05/2008).

Στην κυβέρνηση Στεφανόπουλου , αξ ί ζ ε ι να γράψουµε κα ι

ότ ι ως «υπουργο ί άνευ χαρτοφυλακ ίου» συµµε τ έχουν ο ι Βουρδουµπάς ( « τοποτηρητής» της Ε .Ρ .Ε . ) κ ι ο Καραθόδωρος ( των Προοδευτ ικών ) , παρά τ ι ς περ ί µη συµ µε τοχής σε «ανταλλάγµατα κ ι αξ ιώµατα» προτάσε ι ς του Π . Κανελλόπουλου , που τώρα 5 µήνε ς µε τά το Φλεβάρη του ’ 6 5 «ε ισακούστηκε» από το βασ ιλ ιά κ ι ανέτρεψε την «Ε .Κ . » .

Σελίδα 62 από 82

16. Αποστάτες και αποστασία

Μπλεγµένο ι σε σκάνδαλα δ ιαφθοράς , αν ίκανους κα ι σκοτε ι νούς , χαρακτηρ ί ζ ε ι τους αποστάτες , που ανέτρεψαν την κυβέρνηση του Γεωργ ίου Παπανδρέου , Ειδ ική Έκθεση της C I A , που συντάχθηκε την 28 η Οκτωβρ ίου 19 66 από το σταθµάρχη της C I A στην Αθήνα , Jo h n Maury , δ ιατηρήθηκε απόρρητη γ ια 4 1 χρόν ια . Αναφερόµε νος στην κυβέρνηση της αποστασ ίας , όπως την χαρακτηρ ί ζ ε ι , ο σταθµάρχης της C I A γράφε ι στην «Ειδ ική Έκθεσή» του τα εξής : «Πολλά µ έλη της κυβέρνησης (Στεφανόπουλου ) ε ί να ι άσηµο ι κα ι σκοτε ι νο ί πολ ι τ ικο ί , ο ι οπο ίο ι δεν έ χουν δ ιο ικητ ικές ι κανότητες . Τα προσόντα τους περ ιορ ί ζοντα ι αποκλε ιστ ικά και µόνο , στην προθυµ ία τους να ε γκαταλε ίψουν τον πρώην αρχηγό τους κα ι να καταστούν δ ιαθέσ ιµο ι γ ια ανώτερα αξ ιώµατα . Μερικο ί αναµ ε ί χθηκαν σε φα ινόµ ενα κα ι πρακτ ικές δ ιαφθοράς , συναλλασσόµ ενο ι µ ε ο ικονοµ ι κά πελατε ιακά συµφέροντα , που ε ί χαν άµ εση σχέση µ ε τα αξ ιώµατά τους . Ο ί δ ιος ο Στεφανόπουλος περ ι έ γραψε πολλούς εξ αυτών (σ .σ . : εννοε ί τους «Αποστάτες» ) ως «άρρωστους ή ψυχοπαθε ί ς» . Η οµάδα (των «Αποστατών» ) οργανώθηκε σε κοµµατ ικό πυρήνα µ ε την ονοµασία Φιλελεύθερο ∆ηµοκρατ ικό Κέντρο (ΦΙ .∆ΗΚ ) , το οπο ίο , όπως λέ νε , αποτελε ί το «πραγµατ ικό Κέντρο» . Χωρίς την απα ιτούµ ενη λα ϊκή υποστήρ ιξη κα ι την στήρ ιξη από κάπο ια εφηµ ερ ίδα , τα µ έλη του (ΦΙ .∆ΗΚ . ) δύσκολα θα δ ιασωθούν σε νέα εκλογ ική αναµ έτρηση , εκτός εάν καταφέρουν να ε ί να ι υποψήφιο ι άλλων κοµ µάτων» .

«Η «Ένωση Κέντρου» » , γράφε ι αλλαχού στην ί δ ι α Ειδ ική Έκθεσή του ο σταθµάρχης της C I A , «αναδε ί χθηκε ως β ιώσιµη , αν και χαλαρή οργανωτικά , µη κοµουν ιστ ική επ ι λογή στην συντηρητ ική Ε .Ρ .Ε . . Γρήγορα , η επ ιρροή της , άρχ ισε να αναπτύσσετα ι υπό την ηγεσ ία του δηµοφ ιλούς Παπανδρέου , ενός εύγλωττου πολ ι τ ικού που αρθρώνε ι µ ε καθαρότητα τ ι ς σκέψε ι ς του , κα ι ο οπο ίος έχε ι συµπάθε ι ες στην κεντροαρ ιστερά κα ι τη δεξ ιά» . Ο M a u r y επ ιρρ ίπτε ι ευθύνη στον Γεώργ ιο Παπανδρέου γ ια την κατάρρευση της κυβέρνησής του , υποστηρ ίζοντας ότ ι «άρχ ισε να έ χε ι σοβαρές δυσκολ ί ε ς λόγω των πολ ι τ ικών του » ( επ ιλογών ) .

Αρχ ιαποστάτε ς ήσαν ο ι Γεώργ ιο ς Αθανασ ιάδης – Νόβας ( ο πρώτος «κατ εψυγµένος» πρωθυπουργός , γνωστός ως «Γαργάλατας» , ήσσων λογοτέχνης κα ι δηµοσ ιογράφος , υπουργό ς κεντρώων κυβερνήσεων κα ι πρόεδρος της προ «Αποστασ ίας» Βουλής ) κα ι ο Κώστας Μητσοτάκης (υπουργός Οικονοµ ι κών στην τ ελευτα ία κυβέρνηση του Γ . Παπανδρέου , µαζύ µε τον Κόκκα της «Ελευθερ ίας» από τους πρωταγων ιστές της υπόθεσης ΑΣΠΙ∆Α , του προάγγελου της Αποστασ ίας , ί σως λόγω «ζήλ ια ς» προς τον Ανδρέα , ί σως γ ι ατ ί ήθελε ως ο ικονοµ ι κό ς υπουργός καλύτερε ς «συµφων ί ε ς» µ ε το εξωτερ ικό ) . Από κοντά , επηρεάζοντας άλλους λ ι γότερους κ ι άλλος περ ισσότερους βουλευτές , ο Ηλίας Τσιρ ιµώκος ( ο άλλοτε σοσ ιαλ ιστής ΕΑΜίτης , που , όταν το Γενάρη του ’ 6 5 ε ί χ ε δ ιορ ιστ ε ί υπουργός Εσωτερ ικών , η Ε .Ρ .Ε . ,

Σελίδα 63 από 82

που ως αποστάτη «πρωθυπουργό» τον στήρ ιξ ε , ε ί χε κάνε ι άνω κάτω τον κόσµο ) , ο ναύαρχος κα ι πρώην υπουργό ς Ιωάννης Τούµπας , ο τραπεζ ί της κα ι υπουργός Εξωτερ ικών στην κυβέρνηση που ανετράπη , Σταύρος Κωστόπουλος , κα ι ο Στέφανος Στεφανόπουλος ( το άλλοτε «πρωτοπαλ ίκαρο» του στρατάρχη Παπάγου στο ∆εξ ιό «Ελλην ικό Συναγερµό» το 19 5 2 – ’ 5 5 ήταν ο µόνος από τα ανδρε ίκελα – πρωθυπουργούς που πήρε , το Σεπτέµβρη του 19 6 5 , ψήφο εµπ ιστοσύνης , µ ε 152 ( ! ) ψήφους υπέρ έναντ ι 1 4 8 κατά , χάρη στην Ε .Ρ .Ε . , τους Προοδευτ ικούς του Μαρκεζ ί νη κα ι τους 4 9 «Αποστάτε ς» , που δ ι ε γράφησαν µ ε την αυτοµολ ία τους από την «Ε .Κ . » , κα ι κυβέρνησε ως το ∆εκέµβρη του ‘ 6 6 ) . Και να σκεφτε ί κανε ί ς ότ ι ο Τσιρ ιµώκος κ ι ο Στεφανόπουλος στο άγγελµα της συγκρότησης κυβέρνησης υπό το Νόβα την καταδ ίκασαν κα ι ορκ ίστηκαν π ίστη στον Γ . Παπανδρέου κα ι την «Ένωση Κέντρου» , ενώ λ ί γ ε ς ηµέρ ες µε τά , µε νέε ς δηλώσε ι ς τους κατά της Οικογενε ιοκρατ ίας Παπανδρέου στο κόµ µα κα ι στη χάραξη της κυβερνητ ικής πολ ι τ ικής , αποδε ί χ τηκαν επ ίορκο ι κα ι ανεξαρτητοπο ιήθηκαν αυτοµολώντας από την «Ένωση Κέντρου» . Είδηση ασφαλώς ήταν ότ ι ο άλλοτε «αντάρτης» Σάββας Παπαπολ ί της έµε ι ν ε σ ’ όλη την περ ίοδο της «Αποστασ ίας» π ιστός στο «Γέρο της ∆ηµοκρατ ίας»!

Στο σηµ ε ίο αυτό , ας µας επ ι τραπε ί να παρουσ ιάσουµε µ ι α ν όσο το δυνατό «ψυχ ική ανάλυση του χαρακτήρος» (ας ονοµαστε ί έ τσ ι αυθα ίρε τα ) των τρ ιών «πρωθυπουργών» της «Αποστασ ίας» , που τους ώθησε να αθε τήσουν τον όρκο που έδωσαν να υπηρετήσουν τον τόπο κα ι το κόµ µα στο οπο ίο ανήκουν υποτάσσοντας τα ατοµ ι κά τους συµφέροντα στο συνολ ικό καλό .

Ο Αθανασ ιάδης – Νόβας ποτέ δεν ήταν πρωταγων ιστής της πολ ι τ ι κής σκηνής . Ο Αιτωλοακαρνάνας πολ ι τ ευτής κα ι λογοτ έχνης ε ί χε καταλάβε ι κατά κα ιρούς δ ιάφορες υπουργ ικέ ς θέσε ι ς , αλλά τώρα του δ ι νόταν η ευκα ιρ ία να αναφανε ί . Μάλλον ο εγω ισµός του τον ώθησε να αποδεχτ ε ί το «µελανό» , π ιθανόν , τ ί τλο του πρώτου «κατεψυγµ ένου πρωθυπουργού» κα ι όχ ι η ελπ ίδα ότ ι το δ ικό του υπουργ ικό συµβούλ ιο θα µπορούσε να σώσε ι τον τόπο από τον παπανδρε ϊσµό . Ίσως εστερε ί το κα ι πολ ι τ ικής συνέσεως , αλλά έπασχε από αρχοµαν ία , αλλ ιώς νοµ ί ζω ότ ι θα µπορούσε να αρνηθε ί την πρωθυπουργ ία κα ι να αντ ι προτ ε ί νε ι στο βασ ιλ έα άµεση προκήρυξη εκλογών .

Ο Ηλίας Τσιρ ιµώκος ήταν στέλεχος της Αριστεράς , µ ε δράση στο ΕΑΜ κα ι κοντά στο Σβώλο . Μέχρ ι το 19 63 κ ιν ιόταν έξω από τα κυβερνητ ικά οφ ίκ ια . Ίσως η δυσαρέσκε ιά του προς τους χε ιρ ισµούς των Παπανδρέου (ενώ ε ί χε εκδηλώσε ι επ ιθυµ ί α να τοποθε τηθε ί πρόεδρος της βουλής το Φεβρουάρ ιο του 1 964 µε τά το θρ ίαµβο , τ ελ ι κώς έµε ι νε κα ι εκτός κυβερνήσεως αρνούµενος τα υπουργ ικά χαρτοφυλάκ ια , που του πρότε ι ναν ο ι Παπανδρέου , έως τ ι ς αρχέ ς του 19 65 , που αποδέχτηκε το δ ιορ ισµό του στο υπουργε ίο Εσωτερ ικών ) να τον ώθησε στην «Αποστασ ία» .

Τέλος , ενώ γ ια τη στάση του Κ . Μητσοτάκη έχουµ ε σποράδην αναφερθε ί παραπάνω , ο Στέφανος Στεφανόπουλος , ο εξ Ηλε ίας ορµώµενος πολ ι τ ικός , π ιθανόν προσχωρώντας στους

Σελίδα 64 από 82

«Αποστάτ ε ς» , να εκπλήρωσε ένα όνε ιρο , που η σκανδαλώδης αναρρ ί χηση του Κωνσταντ ί νου Καραµανλή το 19 55 στην πρωθυπουργ ία όταν πέθανε ο Παπάγος του ‘χε αποστερήσε ι , να αναλάβε ι ως πρωθυπουργός τ ι ς τύχες της Ελλάδος . Φυσιολογ ικά , ο Στεφανόπουλος ανήκε στη ∆εξ ιά . Με τον Καραµανλή , όµως , αρχηγό , δεν µπορούσε να δ ι εκδ ικήσε ι ποτέ ούτε καν την ηγεσ ία του κόµµατος . Έτσ ι , βρήκε καταφύγ ιο σε αντ ι καραµανλ ικούς πολ ι τ ι κούς συνδυασµούς κα ι κα ιροφυλακτούσε .

Σε ό , τ ι αφορά δε το Στέφανο Στεφανόπουλο , υπάρχε ι στα αρχε ία του βρεταν ικού υπουργε ίου Εξωτερ ικών ένα ανυπόγραφο σηµε ίωµα , που σκ ιαγραφε ί την προσωπ ικότητά του κα ι το οπο ίο καταλήγε ι ως εξής : «Υπήρξε αντ ιπρόεδρος στ ις κυβερνήσε ι ς Παπανδρέου του Νοεµβρ ίου 19 63 κα ι του Φεβρουαρ ίου 19 6 4 . Από τον Ιούν ιο του 19 6 4 έχε ι κα ι τον τ ιµητ ικό τ ί τλο του υπουργού Συντον ισµού .

Ο κ . Στεφανόπουλος ήταν ένας αδύναµος κα ι ληθαργ ικός υπουργός Εξωτερ ικών κα ι , παρά κάπο ι ες κο ι νοβουλευτ ικές ι κανότητες που έχε ι , φάνηκε µ ι κρόψυχος κα ι εκδ ικητ ικός στα εσωτερ ικά θέµατα . Τα αξ ιώµατα , που κατέχε ι τώρα , έχουν ελάχ ιστη πραγµατ ική εξουσ ία κα ι φαίνετα ι ότ ι αυτή ε ί να ι η λύση που επέλεξε ο κ . Παπανδρέου γ ια να λύσε ι το πρόβληµα του κ . Στεφανόπουλου – ότ ι έπρεπε να του δώσε ι αξ ίωµα , δεδοµ ένης της επ ιρροής του , χωρ ίς να του δώσε ι εξουσ ία , δεδοµ ένης της αν ικανότητάς του» .

Ο Κ . Μητσοτάκης , µ ι λώντας γ ια τη συµµε τοχή του στα κυβερνητ ικά σχήµατα των «Αποστατών» , προσπάθησε να δ ικα ιολογηθε ί λέγοντας (Μάης 2 0 08 ) , µε ταξύ άλλων , κα ι ότ ι , αν κα ι πρωτοκλασάτο στέλεχο ς της κυβέρνησης Γ . Παπανδρέου ως υπουργός Οικονοµ ι κών , συµµε τ ε ί χ ε «Γιατ ί α ισθανόµουν ότ ι η ρήξη οδηγούσε ευθέως προς τη δ ικτατορ ία . ∆υστυχώς όµως η επ ι λογή µας δεν έφερε αποτέλεσµα . Αυτό ήταν το χε ιρότερο . Καήκαµ ε χωρίς να σώσουµ ε τον τόπο , αφού δεν αποτρέψαµ ε τελ ικά την εκτροπή . Ο Γεώργ ιος Παπανδρέου οδήγησε σε ρήξη τ ι ς σχέσε ις του µ ε το στέµµα δ ιότ ι δεν εδέχθη τότε να αναλάβε ι οπο ιοδήποτε στέλεχος της δ ικής του επ ι λογής το υπουργε ίο Εθν ικής Αµύνης κα ι επέµ ε ι ν ε να το αναλάβε ι ο ί δ ιος» .

Στην κυβέρνηση του Νόβα (από τ ι ς 1 5 Ι ουλ ίου µ έχρ ι τ ι ς 5 Αυγούστου 19 65 ) , συµµε τέχουν ο ι εξής «Αποστάτε ς»( τα χαρτοφυλάκ ια που ανέλαβαν παρατ ί θ εντα ι στη σχετ ική ενότητα της παρούσας εξ ι στόρησης , ενώ κάπο ιο ι απ ’ αυτούς πα ίρνουν κα ι στ ι ς κατοπ ι νέ ς «κυβερνήσε ι ς» υπουργε ία , σηµε ιώνουµε δε στην παρένθεση την περ ιφέρε ια εκλογής τους ) : Γ . Αθανασ ιάδης – Νόβας , δηµοσ ιογράφος – λογοτέχνης (Αιτωλοακαρναν ία ) , Στ . Κωστόπουλος , δ ικηγόρος (Μεσσην ία ) , Ι . Τούµπας , αντ ι ναύαρχος ε .α (Αθήνα ) , Κων . Μητσοτάκης , δ ικηγόρος (Χαν ιά ) , ∆ . Παπασπύρου , δ ικηγόρος (Βοιωτ ία ) , Στ . Αλαµανής , δ ικηγόρος (Καρδ ίτσα ) , Γ . Μπακατσέλος , δ ικηγόρος (Θεσσαλον ίκη ) , Αθ . Ρουσσόπουλος , καθηγητής Ε .Μ .Π . (Αθήνα ) , ∆ . Κωστής , αρχ ι τ έκτονας (Φθιώτ ι δα ) , Χρ . Βασµατζ ί δης , γεωπόνος (Χαλκ ιδ ική ) , Αλ . Βερν ίκος , εφοπλ ιστής (Αθήνα ) , Χρ .

Σελίδα 65 από 82

Αποστολάκος , συντ . τραπεζ ικός (Αθήνα ) , Ιακ . ∆ιαµαντόπουλος , γ ιατρός (Αττ ική ) , Χρ . Αβραµ ί δης , αντ ιστράτηγος ε .α . (Κιλκ ί ς ) , Φ . Πιτούλης , δ ικηγόρος (Θεσπρωτ ία ) , Ε . ∆ενδρ ι νός , πολ ι τ ευτής (Κεφαλλον ιά ) . Στ ι ς 2 0 .7 προστέθηκαν κα ι ο ι Γ . Μελάς , δ ικηγόρος (Αθήνα ) , Γ . Ηγουµ ενάκης , γ ιατρός (Ηράκλε ιο ) , Εµµ . Λουλακάκης , δ ικηγόρος (Ηράκλε ιο ) , Κ . Στεφανάκης , δ ικηγόρος (Χαν ιά ) , Ι . Τσουδερός , καθηγητής Πανεπ ιστηµ ί ου (Ρέθυµνο ) . Στην κυβέρνηση Τσιρ ιµώκου (από τ ι ς 18 Αυγούστου 19 6 5 µ έχρ ι ς τ ι ς 29 του ί δ ι ου µήνα ) , ο ι : Ηλίας Τσιρ ιµώκος , δ ικηγόρος (Αθήνα ) , Α . ∆ρούλ ιας , φυσικοµαθηµατ ικός (Αχαΐα ) , Θ . Ρέντης , πολ . µηχαν ικός (Κορινθ ία ) Φ . Ζαϊµης , δ ικηγόρος (Αχαΐα ) , Ε . Σαββόπουλος ο ικονοµολόγος (Πειρα ιά ) , ∆ . Παπαδηµητρ ίου δ ικηγόρος (Αργολ ί δα ) , Γ . Στεφανόπουλος , δ ικηγόρος (Ηλε ία ) , Θ . Μανωλόπουλος , γ ιατρός (Καβάλα ) , Μ . Γαληνός , κτηµατ ίας (Λέσβος ) , Αγ . Σπηλ ιάκος , δ ικηγόρος (Λακων ία ) , Αχ . Λιακόπουλος , δ ικηγόρος (∆ράµα ) . Στην κυβέρνηση του Στεφανόπουλου (από τ ι ς 17 Σεπτεµβρ ίου 1 9 65 έως τ ι ς 22 ∆εκεµβρ ίου 1 96 6) , ο ι : Στ . Στεφανόπουλος , ο ικονοµολόγος , (Ηλε ία ) , Αθ . Γιαννόπουλος , δ ικηγόρος (Αχα ϊα ) , Απ . Παγκούτσος γεωργός , (Τρίκαλα ) , Στ . Μανούσης , γ ιατρός (∆ωδεκάνησα ) , Εµµ . Κοθρής , δ ικηγόρος (Λασήθ ι ) , ∆ . Γεωργ ίου , δηµοσ ιογράφος (Λάρ ισα ) , Κλ . Πιαλόγλου , έµπορος (Ξάνθη ) , Ι . Γκλαβάνης , β ιοµήχανος (Μαγνησ ία ) , Ισ . Μαυρ ιδόγλου , έµπορος (Χίος ) , Αν . Λώρας , δ ικηγόρος ( Ιωάνν ι να ) , Κ . Μαρής , δ ικηγόρος (Ηράκλε ιο ) , Ι . Τσιρ ιµώκος , τ . τραπεζ ικός (Π .∆ . Αθηνα ίων ) , Χ . Ψαρρός , δ ικηγόρος (Π .∆ . Αθηνα ίων ) , Ι . Γιαµάς , δ ικηγόρος (Ηµαθ ία ) , Ι . Ι γνατ ιάδης , αξ ιωµατ ικός ε .α (Πέλλα ) , Αθ . Μαυρ ίδης , δ ικηγόρος (Σέρρες ) , Κ . ∆ηµόπουλος , δ ικηγόρος (Κατερ ί νη ) .

Οι µαζ ικέ ς λα ϊκέ ς αντ ι δράσε ι ς στο βασ ιλ ικό «πραξ ικόπηµα» της 1 5 η ς του Ι ούλη , το κ ί νηµα των 7 0 ηµερών όπως ονοµάστηκε , µε την πάροδο του χρόνου έφθ ιναν κα ι σε κάπο ια στ ι γµή σταµάτησαν , όταν η κυβέρνηση Στεφανόπουλου πήρε ψήφο εµπ ιστοσύνης από τη Βουλή .

Το κ ί νηµα των 7 0 ηµ ερών , αν κα ι χρωµατ ίστηκε από την ηρωική κα ι επ ίµονη δράση πλατ ιών µαζών , στ ι ς οπο ί ε ς πρωταγων ιστές ήταν ο ι κοµµουν ιστ έ ς κα ι ο ι Ε∆Αίτες , η ∆ηµοκρατ ική Νεολα ία «Λαµπράκη» , δεν έβγα ι νε από το πλα ίσ ιο του Συντάγµατος , παρά το α ίµα που χύθηκε κα ι την αυταπάρνηση που έδε ιξαν ο ι αγων ι ζόµενε ς λα ϊκέ ς δυνάµ ε ι ς . Στην πολ ι τ ι κή κατεύθυνση αυτού του κ ινήµατος ήταν καθορ ιστ ικός ο ρόλος της Ε∆Α .

Η στρατηγ ική γραµµή της Ε∆Α χαραζόταν στη βάση της «συνεργασ ίας των δηµοκρατ ικών δυνάµεων» , κατά της «∆εξ ιάς» . Μάλιστα , γ ια το προχώρηµα της «δηµοκρατ ικής συνεργασ ία ς» , η πολ ι τ ι κή της Ε∆Α απωθούσε σε δεύτ ερη µο ίρα ακόµα κα ι την κρ ι τ ι κή προς το «Κέντρο» γ ια τη µη τήρηση των προεκλογ ικών του δεσµ εύσεων .

Στο µε ταξύ , παρά τ ι ς επ ίµονες προσπάθε ι ε ς της Ε∆Α , η «Ένωση Κέντρου» δεν αποδεχόταν τη συνεργασ ία . ∆εν την ε ί χ ε ανάγκη . Έγραψε σχετ ικά ο Ανδρέας Παπανδρέου : « . . .Η

Σελίδα 66 από 82

απροθυµ ία µας να αποτελέσοµ ε µαζ ί της λα ϊκό µ έτωπο ήταν (κυρ ίως ) πως δεν ε ί χαµ ε ανάγκη να συνεργασθούµ ε µ ε την Ε∆Α , ούτε µ ε κανένα άλλο κόµµα γ ια να πετύχουµ ε απόλυτη πλε ιοψηφία στ ις εκλογές» . Επιπλέον , γ ια να µη . . .δυσκολεύε ι τα πράγµατα , η ηγεσ ία της Ε∆Α έθετε τ ελε ίως απαλά το θέµα της νοµ ιµοπο ίησης του ΚΚΕ . ∆εν πάλευε γ ι ’ αυτή µε βάση τ ι ς δυνατότητες που υπήρχαν , ενώ θεωρούσε «µαξ ιµαλ ιστ ι κή» κα ι «αρ ιστ ερ ίστ ικη» την πάλη γ ια την ντ ε φάκτο επ ιβολή της νοµ ιµοπο ίησης του ΚΚΕ , θέµα που έθ ε τ ε η ηγεσ ία του ΚΚΕ .

Οι «Αποστάτες» ι σ χυρ ίστηκαν ότ ι συγκρούστηκαν µ ε τον Γ . Παπανδρέου κα ι στήρ ιξαν κεντροδεξ ι έ ς κυβερνήσε ι ς , επε ι δή ήθελαν να αποτρέψουν ανώµαλες εξελ ί ξ ε ι ς , αφού εκε ί , όπως υποστήρ ι ξαν , οδηγούσε η σύγκρουση των Παπανδρέου µε το Παλάτ ι . Κανένας δεν µπορε ί να αποκλε ίσε ι κα ι την παραπάνω εκδοχή , τουλάχ ιστον γ ια ορ ισµένους απ ’ αυτούς .

Το βασ ικό , ωστόσο , ήταν , πως ο ι συγκεκρ ιµένο ι έβλεπαν να δ ιαγράφοντα ι π ιθανο ί κ ί νδυνο ι από τη λα ϊκή πλευρά , εξα ι τ ί ας της σύγκρουσης των κέντρων εξουσ ίας . ∆ιέβλεπαν δυνατότητε ς να προχωρήσε ι η λα ϊκή αντ ί δραση «πέρα από τα εσκαµµ ένα» , όσο δ ιαρκούσε η αντ ιπαράθεση Μοναρχ ίας – Κυβέρνησης . Και πήγαν να βάλουν φρένο . Φαίνε τα ι , όµως , ότ ι κα ι η δ ι εθνής κατάσταση «ωθούσε» σε π ιο σκληρές αντ ιλα ϊκέ ς εξελ ί ξ ε ι ς . Το Κυπρ ιακό ήδη χρόν ι ζ ε , ενώ στη Μ . Ανατολή το Ι σραήλ κα ι ο ι ΗΠΑ ε το ίµαζαν τη µεγάλη έφοδο κατά της Αιγύπτου . Άρα , µπορούµ ε να δεχτούµε ότ ι ο ι α ι τ ί ε ς των « Ιουλ ιανών» , όπως κα ι της δ ικτατορ ίας , που ακολούθησε , ήσαν κα ι εξωτερ ικέ ς κα ι εσωτερ ικέ ς . Είνα ι ένα θέµα προς µελέ τη , πο ι ε ς από τ ι ς δύο βάρυναν περ ισσότερο µέσα στη σύµπλεξή τους . Πάντως , το Κυπρ ιακό έπα ι ξ ε , επ ίσης , πολύ σηµαντ ι κό ρόλο , στα πλα ίσ ια της σύγκρουσης σοσ ιαλ ισµού – καπ ι ταλ ισµού κα ι της επ ιδ ίωξης του δεύτερου να γ ί νε ι «προτεκτοράτο» του ΝΑΤΟ κα ι των Αµερ ικανών η Κύπρος .

Στην «Αποστασ ία» , αναµφ ίβολα , σηµαντ ικό ρόλο έπα ι ξε κα ι η λα ϊκή πάλη , που ήταν πολύχρονη , σκληρή κα ι ε ί χε πρωταγων ιστές της τους αγων ιστ έ ς της εργατ ικής τάξης , των φτωχών στρωµάτων της πόλης κα ι της υπα ίθρου , αλλά κα ι της νέας γεν ιάς , που έβαλε τη σφραγ ίδα της στους µεγάλους αγώνες της δεκαετ ίας που ε ί χε περάσε ι .

Σελίδα 67 από 82

17. Έπληξε θανάσιµα;

Πολλά ε ί να ι τα πολ ι τ ι κά δ ιδάγµατα που προκύπτουν από την ε ι ς βάθος δ ι ερεύνηση του ι στορ ικού γεγονότος της « Ι ουλ ιανής Αποστασ ίας» . Σε καµ ι ά περ ίπ τωση δεν πρέπε ι να εκληφθε ί κα ι να εξηγηθε ί ως ξεκοµµ ένο γεγονός , που έχε ι να κάνε ι µε την άρνηση του Κωνσταντ ί νου στ ι ς προθέσε ι ς , όπως αυτές ανεφάνησαν στ ι ς προ της «Αποστασ ίας» επ ιστολέ ς µε ταξύ τους , του Γ . Παπανδρέου να «ξεβροµ ί σ ε ι» τη χώρα από την «µπόχα» του ΑΣΠΙ∆Α ή την φ ιλαργυρ ία κα ι αρχοµαν ία των «Αποστατών» .

Σχετ ί ζ ε τα ι άµεσα κα ι µε την εναλλαγή των αστ ικών κοµ µάτων (Ε .Ρ .Ε . – «Ένωση Κέντρου») στην εύνο ια της Αυλής κα ι µε τ ι ς προθέσε ι ς της ∆εξ ιάς , υπό τον Π . Κανελλόπουλο , να ανακτήσε ι την κο ινοβουλευτ ι κή εξουσ ία , µ ε τ ι ς βλέψε ι ς του στρατού να επεµβα ί ν ε ι στα πάντα κα ι µε τη βούληση του αµερ ικάν ικου παράγοντα να καταστήσε ι προτεκτοράτο της C I A την Ελλάδα . Επ ίσης , έχε ι σχέση κα ι µ ε την επ ι θυµ ί α του Κωνσταν τ ί νου να ε ί να ι « ελέω Θεού απόλυτος µονάρχης» κα ι τ έλος , ί σως , κα ι µε την έλλε ιψη ι σχυρών συνεκτ ικών δεσµών µέσα στο «Κέντρο» . Το βασ ιλ ικό «πραξ ικόπηµα» του Ι ουλ ίου του 1 965 άνο ι ξε µ ι αν περ ίοδο αστάθε ι ας κα ι αβεβα ιό τητας . Οι κυβερνήσε ι ς ανεβοκατ έβα ι ναν στη Βουλή , ο ι µάζες ξεχύνονταν στους δρόµους , γ ια δ ιαδηλώσε ι ς κα ι απεργ ί ε ς .

Για την Ισ τορ ία , ας αναφέρουµε γ ια την υπόθεση ΑΣΠΙ∆Α ότ ι στ ι ς 1 4 Νοέµβρη 19 6 6 αρχ ί ζ ε ι στην α ίθουσα του Πρωτοδ ικε ί ου Αθηνών , στο Μέγαρο Αρσακε ίου , η δ ίκη της . Σύµφωνα µε το δ ικαστ ικό βούλευµα του ∆ικαστ ικού Συµβουλ ίου , που εκδόθηκε την 1η Οκτώβρη 19 6 6 , παραπέµποντα ι 2 9 αξ ιωµατ ικο ί , ο ι περ ισσότερο ι «επ ί ενώσε ι προς στάσ ιν» κα ι επ ί «συνωµοσ ία προς εκτ έλεσ ιν πράξεως εσχάτης προδοσ ίας» .

Σύµφωνα µε το βούλευµα , στη στρατ ιωτ ική οργάνωση ΑΣΠΙ∆Α συµ µε τ ε ί χαν κυρ ίως αξ ιωµατ ικο ί φ ιλ ικά προσκε ίµενο ι στην «Ένωση Κέντρου» κα ι ε ι δ ικότερα στον Ανδρέα Παπανδρέου . Η ηγεσ ία της «Ένωσης Κέντρου» καταγγέλλε ι την υπόθεση σαν σκευωρ ία µε τη συµµε τοχή κυρ ίως των Ανακτόρων , µε σκοπό τον απόλυτο έλεγχο του στρατεύµατος .

Τα όσα ακούστηκαν κατά τη δ ιάρκε ια της δ ίκης , όσα αποκαλύφθηκαν από τ ι ς εφηµερ ίδ ε ς της εποχής κα ι κυρ ίως εκε ί να που ήρθαν στο φως κατά τη δ ιάρκε ια κα ι µε τά τη στρατ ιωτ ικοφασ ιστ ική δ ικ τατορ ία , η υπόθεση ΑΣΠΙ∆Α ήσαν µέρος του σχεδ ίου γ ια την οργάνωση πραξ ικοπήµατος . Ενός πραξ ικοπήµατος που γνώρ ι ζαν ήδη ο ι αµερ ικαν ικέ ς υπηρεσ ί ε ς κα ι ενθάρρυναν την , αργά ή γρήγορα , πραγµατοπο ίησή του . Με τη δ ίκη γ ια την υπόθεση ΑΣΠΙ∆Α , ο ι οργανωτές του πραξ ικοπήµατο ς έστρεφαν το ενδ ιαφέρον µακρ ιά από τ ι ς κ ι νήσε ι ς τους , έβγαζαν «εκτός µάχης» κάπο ιους αξ ιωµατ ικούς που π ιθανόν θα αντ ιστ έκονταν κα ι αποκαθ ιστούσαν τον πλήρη έλεγχο στο στρατό µέσω κα ι της οργάνωσης Ι∆ΕΑ .

Η δ ίκη συνεχ ίστηκε έως ότου ε ί χαµ ε την ΙΣΤ ’ Συντακτ ι κή Πράξη της 2 3ης ∆εκεµβρ ίου 19 6 7 , εκδοθε ίσα υπό του υπουργ ικού

Σελίδα 68 από 82

συµβουλ ίου του πραξ ικοπηµατ ία Γεωργ ίου Παπαδόπουλου , δ ιά της οπο ίας αµνηστεύθηκαν εγκλήµατα συνδεόµενα : α ) Με την συνωµοτ ική στρατ ιωτ ική οργάνωση ΑΣΠΙ∆Α κα ι τ ελεσθέντα από Μαΐου 1 96 4 µέχρ ι κα ι της 15ης Νοεµβρ ίου 1 96 5 , σε Αθήνα , Κύπρο , Θεσσαλ ία κα ι αλλαχού , β ) µ ε πράξε ι ς δ ιαπραχθε ίσες κατά την δ ιάρκε ια της δ ίκης του ΑΣΠΙ∆Α ενώπιον του ∆ιαρκούς Στρατοδ ικε ίου Αθηνών , γ ) µε δράση στασ ιαστ ική , αναπτυχθε ίσα από 0 1 / 0 1 /1 96 4 µ έχρ ι τ έλους Ι ουν ίου 19 64 , κατά παράβαση του Στρατ ιωτ ικού Ποιν ικού Κώδ ικος , δ ) µε πράξε ι ς στρεφόµ ενε ς κατά του Στρατ ιωτ ικού καθεστώτος , λαβούσες χώρα κατά το χρον ικό δ ιάστηµα από 21 Απρ ιλ ίου 1 96 7 .

∆ιά της ανωτέρω αµνηστ ίας , καλύφθηκαν όχ ι µόνον ο ι παραπεµφθέντε ς σε δ ίκη αξ ιωµατ ικο ί του ΑΣΠΙ∆Α , αλλά κα ι ο Ανδρέας Παπανδρέου , ε ι ς βάρος του οπο ίου ε ί χε εκδοθε ί το υπ ’ αρ . 3 36 2 / 67 βούλευµα του Συµβουλ ίου Πληµµελε ιοδ ικών Αθηνών , δ ιά του οπο ίου δ ιαταζόταν η προφυλάκ ισή του .

∆υστυχώς , όµως , κα ι ο ι τρε ι ς «πρωθυπουργο ί» , Στεφανόπουλος , Νόβας , Τσιρ ιµώκος κα ι η συντρ ιπτ ικότατη πλε ιοψηφ ία από τους «Αποστάτ ες» έχε ι περάσε ι π ια την Αχερουσ ία λ ίµνη κα ι κανε ί ς δεν µπορε ί π ια να µας πε ι τα αληθ ινά τους κ ί νητρα γ ια τον Ι ούλ ιο του 1 965 . Να το θυµάστε αυτό στη δεύτ ερη π ιθανόν , π ιο ήρεµη , ανάγνωση της παρούσας εργασ ία ς κα ι γεν ικότερα να µη β ιάζεστ ε να κρ ίνε τ ε κα ι να συµπαρατάσσεστ ε σε τ έ το ιου ε ί δους ι σ τορ ί ε ς εάν δεν ακούσετ ε προηγουµ ένως αµ ερόληπτα κα ι όλες τ ι ς πλευρέ ς κα ι τ ι ς εκδοχές .

Σελίδα 69 από 82

18. Τα υπουργικά συµβούλια

Αξί ζ ε ι , όµως , να ι δούµε κα ι τ ι ς συνθέσε ι ς των υπουργ ικών συµβουλ ίων από το Φλεβάρη του 1 96 4 έως το ∆εκέµβρη 19 6 6 , δηλαδή των κυβερνήσεων , που ε ί χαν , δ ιαδοχ ικά , σχηµατ ίσε ι ο Γ . Παπανδρέου , ο Γ . Αθανασ ιάδης – Νόβας , ο Η . Τσιρ ιµώκος κα ι ο Στ . Στεφανόπουλος . Τα στο ι χε ία αντλήθηκαν από τα αρχε ία της Γεν ικής Γραµµατε ίας της Κυβέρνησης .

ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ

Από 1 9 . 2 . 1 9 6 4 έως 1 5 . 7 . 1 9 6 5 1 9 Φεβρουαρ ίου 1 9 6 4 : ∆ ιορ ισµός :

ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ Προ έ δ ρ ου τ ο υ Υπουρ γ ι κ ο ύ Συµβο υ λ ί ο υ κα ι Υπουρ γο ύ Εθν ι κ ή ς Πα ι δ ε ί α ς κα ι Θρησκ ε υµά των

ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Υπουρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λακ ί ο υ κα ι Αντ ι π ρ ο έ δ ρ ο υ τ ο υ Υπου ρ γ ι κ ο ύ Συµβο υ λ ί ο υ

ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΑΥΡΟΥ Υπουρ γο ύ Συ ν τ ο ν ι σµ ού ΠΕΤΡΟΥ ΓΑΡΟΥΦΑΛΙΑ Υπουρ γο ύ Εθν ι κ ή ς Αµύ νη ς ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ Υπουρ γο ύ Εξωτ ε ρ ι κών ΠΟΛΥΧΡΟΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙ∆Η Υπουρ γο ύ ∆ ι κα ι ο σύ νη ς ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥΜΠΑ Υπουρ γο ύ Εσωτ ε ρ ι κών ΚΩΝΣΤΑΝΤ ΙΝΟΥ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ Υπουρ γο ύ Οι κο νοµ ι κών ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΕΛΑ Υπουρ γο ύ Εµπορ ί ο υ ΙΩΑΝΝΟΥ Ζ ΙΓ∆Η Υπουρ γο ύ Β ιοµη χα ν ί α ς ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΧΟΥΤΑ Υπουρ γο ύ ∆ηµοσ ίων Έργων ΣΤΕΛΙΟΥ ΑΛΑΜΑΝΗ Υπουρ γο ύ Συ γκ ο ι νων ιών ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ ΜΠΑΛΤΑΤΖΗ Υπουρ γο ύ Γεωρ γ ί α ς ΠΑΥΣΑΝΙΑ ΚΑΤΣΩΤΑ Υπουρ γο ύ Κο ι νων ι κ ή ς Προ νο ί α ς ΣΤΑΥΡΟΥ ΜΠΙΡΗ Υπουρ γο ύ Εµπο ρ ι κ ή ς Ναυ τ ι λ ί α ς ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΠΑΚΑΤΣΕΛΟΥ Υπουρ γο ύ Εργασ ί α ς ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ Υπουρ γο ύ παρά τ η Προ ε δρ ί α

τ η ς Κυβερ νήσ εω ς ΚΩΝ /ΝΟΥ ΤΑΛΙΑ∆ΟΥΡΟΥ Υπουρ γο ύ Βορ ε ί ο υ Ελλά δο ς ΜΙΧΑΗΛ ΣΤΕΦΑΝΙ∆Η Υπουρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λακ ί ο υ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ Υπουρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λακ ί ο υ ΠΑΥΛΟΥ ΒΑΡ∆ ΙΝΟΓ ΙΑΝΝΗ Υπουρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λακ ί ο υ ΑΘΑΝ . ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ Υφυπου ρ γ ού Συ ν τ ο ν ι σµο ύ ΜΙΧΑΗΛ ΠΑΠΑΚΩΝ /ΝΟΥ Υφυπου ρ γ ού Εθν ι κ ή ς Αµ ύ νη ς ΚΩΝΤΑΝΤ ΙΝΟΥ ΜΑΡΗ Υφυπου ρ γ ού Οι κ ο νοµ ι κών ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΟΥΝΤΟΥΡΗ Υφυπου ρ γ ού Εµπο ρ ί ο υ ΑΓΓΕΛΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥΣΗ Υφυπου ρ γ ού ∆ηµοσ ίω ν Έρ γων ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΑΛΛΙΑΚΑ Υφυπου ρ γ ού Γ εωρ γ ί α ς ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΚΟΚΚΕΒΗ Υφυπου ρ γ ού Κο ι νων ι κ ή ς Προνο ί α ςΝ ΙΚΟΛΑΟΥ ΕΞΑΡΧΟΥ Υφυπου ρ γ ού Εσωτ ε ρ ι κών ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΥΛΩΝΑ Υφυπου ρ γ ού παρ ά τ η Προ ε δ ρ ί α

τ η ς Κυβερ νήσ εω ς 2 3 Φεβρουαρ ί ο υ 1 9 6 4 : ∆ ι ορ ι σµ ό ς : ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΠΑ Μον ίµο υ Υφυπο υρ γο ύ Εξωτ ε ρ ι κών 2 4 Φεβρουαρ ί ο υ 1 9 6 4 : Παρα ί τηση : ΜΙΧΑΗΛ ΣΤΕΦΑΝΙ∆Η Υπουρ γο ύ ά ν ε υ Χαρ τ οφ υ λακ ί ο υ

Σελίδα 70 από 82

ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ Υπουρ γο ύ ά ν ε υ Χαρ τ οφ υ λακ ί ο υ 2 4 Φεβρουαρ ί ο υ 1 9 6 4 : ∆ ι ορ ι σµ ό ς : ΙΩΑΝΝΟΥ Γ ΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ Υπουρ γ ο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυλακ ί ο υ ΛΟΥΚΗ ΑΚΡ ΙΤΑ Υφυπουρ γο ύ Εθ ν ι κ ή ς Πα ι δ ε ί α ς

κα ι Θρησκ ε υµά των ΜΙΧΑΗΛ ΣΤΕΦΑΝΙ∆Η Υφυπουρ γο ύ Οικο ν οµ ι κών ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ Υφυπουρ γο ύ Συ γκ ο ι νων ι ών 4 Ι ο υ ν ί ο υ 1 9 6 4 : Παρα ί τηση : ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΑΥΡΟΥ Υπου ρ γο ύ Συ ν τ ο ν ι σµ ού 4 Ι ο υ ν ί ο υ 1 9 6 4 : Ανάθ εση σ ε : ΓΕΩΡΓ ΙΟ ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ (Πρό ε δ ρ ο Υπουρ γ ι κ ο ύ

Συµβο υλ ί ο υ ) ασκήσ εως κα θηκ ό ν των Υπουρ γο ύ Συ ν τ ο ν ι σµ ού

5 Ι ο υ ν ί ο υ 1 9 6 4 : Παρα ί τηση : ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ ά ν ε υ

Χαρτ οφ υ λακ ί ο υ κα ι Αν τ ι π ρο έ δ ρο υ τ ο υ Υπου ρ γ ι κ ο ύ Συµβ ο υ λ ί ο υ

ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ Υπου ρ γο ύ παρά τ η Προ ε δ ρ ί α τ η ς Κυβερ νήσ εω ς

ΠΑΥΣΑΝΙΑ ΚΑΤΣΩΤΑ Υπου ρ γο ύ Κο ι νων ι κ ή ς Προνο ί α ς

5 Ι ο υ ν ί ο υ 1 9 6 4 :∆ ι ο ρ ι σµ ό ς : ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Υπουρ γο ύ Συ ν τ ο ν ι σµο ύ κα ι

Αντ ι π ρ ο έ δ ρ ο υ τ ο υ Υπουρ γ ι κ ού Συµβο υ λ ί ο υ

ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ Αναπληρωτ ο ύ Υπουρ γο ύ τ ο υ Συ ν τ ο ν ι σµ ού

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΠΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Υπουρ γο ύ Κο ι νων ι κ ή ς Προνο ί α ς∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ Υπουρ γο ύ παρ ά τ η Προ ε δ ρ ί α

τ η ς Κυβ ε ρ ν ήσ εως 1 6 Οκτωβρ ί ο υ 1 9 6 4 : Παρα ί τηση : ΠΟΛΥΧΡΟΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙ∆Η Υπουρ γ ο ύ ∆ ι κ α ι ο σ ύ νη ς ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΠΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Υπουρ γ ο ύ Κο ι νων ι κ ή ς Προ νο ί α ς ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΞΑΡΧΟΥ Υφυπουρ γο ύ Εσωτ ε ρ ι κών ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΚΟΚΚΕΒΗ Υφυπουρ γο ύ Κο ι νων ι κ ή ς Προν ο ί α ς 1 6 Οκτωβρ ί ο υ 1 9 6 4 : ∆ ι ορ ι σµ ό ς : ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΠΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Υπουρ γο ύ ∆ ι κα ι ο σύ νη ς ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΞΑΡΧΟΥ Υπουρ γο ύ Κο ι νων ι κ ή ς Προ νο ί α ς ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΚΟΚΚΕΒΗ Υπουρ γο ύ Υγ ι ε ι ν ή ς ΠΟΛΥΧΡΟΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙ∆Η Υφυπου ρ γ ού Εσωτ ε ρ ι κών 1 3 Νοεµβρ ί ο υ 1 9 6 4 : Παρα ί τηση : ΠΟΛΥΧΡΟΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙ∆Η Υφυπου ρ γ ού Εσωτ ε ρ ι κών 1 3 Νοεµβρ ί ο υ 1 9 6 4 : ∆ ι ο ρ ι σµ ό ς : ΠΟΛΥΧΡΟΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙ∆Η Υπουρ γο ύ ∆ηµοσ ί α ς Τάξ εω ς

Σελίδα 71 από 82

1 9 Νοεµβρ ί ο υ 1 9 6 4 : Παρα ί τηση : ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ Αναπληρωτ ο ύ Υπουρ γο ύ

Συ ν τ ο ν ι σµ ού 6 Ι α ν ο υαρ ί ο υ 1 9 6 5 : Παρα ί τηση :

ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥΜΠΑ Υπου ρ γο ύ Εσωτ ε ρ ι κών ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΕΛΑ Υπου ρ γο ύ Εµ πο ρ ί ο υ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΞΑΡΧΟΥ Υπου ρ γο ύ Κο ι νων ι κ ή ς Προ νο ί α ςΚΩΝΣΤΑΝΤ ΙΝΟΥ ΤΑΛΙΑ∆ΟΥΡΟΥ Υπου ρ γο ύ Βορ ε ί ο υ Ελλάδ ο ς ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΟΥΝΤΟΥΡΗ Υφυπουρ γο ύ Εµπορ ί ο υ

6 Ι α ν ο υαρ ί ο υ 1 9 6 5 : ∆ ι ορ ι σµ ό ς : ΗΛΙΑ ΤΣ ΙΡ ΙΜΩΚΟΥ Υπου ρ γο ύ Εσωτ ε ρ ι κών ΙΩΑΝΝΟΥ ΓΚΛΑΒΑΝΗ Υπου ρ γο ύ Εµπ ο ρ ί ο υ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΖΟΡΜΠΑ Υπου ρ γο ύ Κο ι νων ι κ ή ς Προ νο ί α ςΖΗΣΗ ΠΑΠΑΛΑΖΑΡΟΥ Υπου ρ γο ύ Βορ ε ί ο υ Ελλά δ ο ς ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ ΣΠΑΝΟΡΡΗΓΑ Υφυπου ρ γού Εµπορ ί ο υ 2 9 Απρ ι λ ί ο υ 1 9 6 5 : Παρα ί τησ ι ς : ΠΑΥΛΟΥ ΒΑΡ∆ΙΝΟΓ ΙΑΝΝΗ Υπουρ γο ύ ά ν ε υ Χαρτ οφυ λακ ί ο υ ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΥΛΩΝΑ Υφυπουρ γο ύ παρά τ η Προ ε δ ρ ί α

τ η ς Κυβ ε ρ νήσ εως 2 9 Απρ ι λ ί ο υ 1 9 6 5 : ∆ ι ο ρ ι σµ ό ς : ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ Αναπληρωτ ο ύ Υπου ρ γο ύ

Συ ν τ ο ν ι σµο ύ ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΥΛΩΝΑ Υφυπουρ γο ύ Εθν ι κ ή ς

Πα ι δ ε ί α ς κα ι Θρησκ ε υµά των ΠΑΥΛΟΥ ΒΑΡ∆ΙΝΟΓ ΙΑΝΝΗ Υφυπουρ γο ύ παρ ά τ η

Προ ε δ ρ ί α τ η ς Κυβε ρ ν ήσ εω ς 1 5 Ι ο υ λ ί ου 1 9 6 5 : Παρα ί τηση : ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ Προ έ δ ρ ου τ ο υ Υπου ρ γ ι κ ο ύ

Συµβο υ λ ί ο υ κα ι Υπουρ γο ύ Εθν ι κ ή ς Πα ι δ ε ί α ς κα ι Θρησκ ε υµά των

ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Υπουρ γο ύ Συ ν τ ο ν ι σµο ύ κα ι Αντ ι π ρ ο έ δ ρο υ τ ο υ Υπουρ γ ι κ ού Συµβο υ λ ί ο υ

ΠΕΤΡΟΥ ΓΑΡΟΥΦΑΛΙΑ Υπουρ γο ύ Εθ ν ι κ ή ς Αµύ νη ς ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ Υπουρ γο ύ Εξωτ ε ρ ι κών ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΠΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Υπουρ γο ύ ∆ ι κα ι ο σύ νη ς ΗΛΙΑ ΤΣ ΙΡ ΙΜΩΚΟΥ Υπουρ γο ύ Εσωτ ε ρ ι κών ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ Υπουρ γο ύ Οι κο νοµ ι κών ΙΩΑΝΝΟΥ ΓΚΛΑΒΑΝΗ Υπουρ γο ύ Εµ πορ ί ο υ ΙΩΑΝΝΟΥ Ζ ΙΓ∆Η Υπουρ γο ύ Β ιοµη χα ν ί α ς ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΧΟΥΤΑ Υπουρ γο ύ ∆ηµοσ ίων Έργων ΣΤΕΛΙΟΥ ΑΛΛΑΜΑΝΗ Υπουρ γο ύ Συ γκ ο ι νων ιών ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ ΜΠΑΛΤΑΤΖΗ Υπουρ γο ύ Γ εωρ γ ί α ς ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΖΟΡΜΠΑ Υπουρ γο ύ Κο ι νων ι κ ή ς Προνο ί α ς ΣΤΑΥΡΟΥ ΜΠΙΡΗ Υπουρ γο ύ Εµπο ρ ι κ ή ς Ναυ τ ι λ ί α ς ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΠΑΚΑΤΣΕΛΟΥ Υπουρ γο ύ Ερ γασ ί α ς ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ Αναπληρωτ ο ύ Υπουρ γο ύ

Συ ν τ ο ν ι σµ ού ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΚΟΚΚΕΒΗ Υπουρ γο ύ Υγ ι ε ι ν ή ς ΠΟΛΥΧΡΟΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙ∆Η Υπουρ γο ύ ∆ηµοσ ί α ς Τάξ εω ς ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ Υπουρ γο ύ Προ ε δ ρ ί α ς

Κυβε ρ νήσ εω ς

Σελίδα 72 από 82

ΖΗΣΗ ΠΑΠΑΛΑΖΑΡΟΥ Υπουρ γο ύ Βορε ί ο υ Ελλά δο ς ΙΩΑΝΝΟΥ Γ ΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ Υπουρ γο ύ ά ν ε υ Χαρτ οφυ λακ ί ο υ ΑΘΑΝΑΣ ΙΟΥ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ Υφυπου ρ γ ού Συ ν τ ο ν ι σµο ύ ΜΙΧΑΗΛ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤ ΙΝΟΥ Υφυπου ρ γ ού Εθν ι κ ή ς Αµ ύ νη ς ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΑΡΗ Υφυπου ρ γ ού Οι κ ο νοµ ι κών ΜΙΧΑΗΛ ΣΤΕΦΑΝΙ∆Η Υφυπου ρ γ ού Οι κ ο νοµ ι κών ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ ΣΠΑΝΟΡΡΗΓΑ Υφυπου ρ γ ού Εµ πο ρ ί ο υ ΑΓΓΕΛΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥΣΗ Υφυπου ρ γ ού ∆ηµοσ ίων Έρ γων ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ Υφυπου ρ γ ού Συ γκο ι νων ι ών ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΥΛΩΝΑ Υφυπου ρ γ ού Εθν ι κ ή ς Πα ι δ ε ί α ς

κα ι Θρησκ ε υµά των ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΠΑ Μον ίµου Υφυπουρ γο ύ

Εξωτ ε ρ ι κών ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΑΛΛΙΑΚΑ Υφυπου ρ γ ού Γ εωρ γ ί α ς ΠΑΥΛΟΥ ΒΑΡ∆ΙΝΟΓ ΙΑΝΝΗ Υφυπου ρ γ ού παρά τ η

Προ ε δρ ί α τ η ς Κυβ ε ρ ν ήσ εως

Σελίδα 73 από 82

ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΑ∆Η - ΝΟΒΑ Από 1 5 . 7 . 1 9 6 5 έως 2 0 . 8 . 1 9 6 5 1 5 Ι ο υ λ ί ο υ 1 9 6 5 : ∆ ι ο ρ ι σµ ό ς : ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣ ΙΑ∆Η –

ΝΟΒΑ Προ έ δ ρ ου Υπουρ γ ι κ ο ύ

Συµβο υλ ί ο υ ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Εθν ι κ ή ς Αµύ νη ς

κα ι προσωρ ι ν ά Εξωτ ε ρ ι κών ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥΜΠΑ Υπου ρ γο ύ ∆ηµοσ ί α ς Τάξ εω ς 1 6 Ι ο υ λ ί ο υ 1 9 6 5 : ∆ ι ο ρ ι σµ ό ς : ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣ ΙΑ∆Η –

ΝΟΒΑ Υπου ρ γο ύ Εθν ι κ ή ς Πα ι δ ε ί α ς κα ι

θ ρησκ ε υµά των ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥΜΠΑ Υπου ρ γο ύ Εσωτ ε ρ ι κών ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ Υπου ρ γο ύ Συ ν τ ο ν ι σµο ύ κα ι

προσωρ ι ν ά Εµ πο ρ ι κ ή ς Ναυ τ ι λ ί α ς ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ Υπου ρ γο ύ ∆ ι κα ι ο σύ νη ς κα ι

προσωρ ι ν ά παρά τ η Προ ε δ ρ ί α τ η ς Κυβε ρ ν ήσ εω ς

ΣΤΕΛΙΟΥ ΑΛΑΜΑΝΗ Υπου ρ γο ύ Οι κο νοµ ι κών ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΠΑΚΑΤΣΕΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Εργασ ί α ς κα ι

προσωρ ι ν ά Β ι οµη χα ν ί α ς ΑΘΑΝΑΣ ΙΟΥ ΡΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ ∆ηµοσ ίων Έργων ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΚΩΣΤΗ Υπου ρ γο ύ Συ γκ ο ι νων ι ών ΧΡΗΣΤΟΥ ΒΑΣΜΑΤΖ Ι∆Η Υπου ρ γο ύ Γεωργ ί α ς ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ ΒΕΡΝ ΙΚΟΥ Υπου ρ γο ύ Εµπορ ί ο υ ΧΡΗΣΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΟΥ Υπου ρ γο ύ Κο ι νων ι κ ή ς Προ νο ί α ςΙΑΚΩΒΟΥ ∆ΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Υγ ι ε ι ν ή ς ΧΡΗΣΤΟΥ ΑΒΡΑΜΙ∆Η Υπου ρ γο ύ Βορ ε ί ο υ Ελλά δο ς ΦΩΤΗ ΠΙΤΟΥΛΗ Υφυπου ρ γού Ο ικ ο ν οµ ι κών ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ∆ΕΝ∆Ρ ΙΝΟΥ Υφυπου ρ γού Συ γκο ι νων ι ών 2 0 Ι ο υ λ ί ο υ 1 9 6 5 : Παρα ί τηση : ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣ ΙΑ∆Η –

ΝΟΒΑ Υπουρ γο ύ Εθ ν ι κ ή ς Πα ι δ ε ί α ς

κα ι θρησ κ ε υµά των ΙΑΚΩΒΟΥ

∆ΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Υπουρ γο ύ Υγ ι ε ι ν ή ς

2 0 Ι ο υ λ ί ο υ 1 9 6 5 : ∆ ι ο ρ ι σµ ό ς : ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΕΛΑ Υπου ρ γο ύ Εξωτ ε ρ ι κών ΙΑΚΩΒΟΥ ∆ΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Εθν ι κ ή ς Πα ι δ ε ί α ς

κα ι Θρησκ ε υµά των ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΛΟΥΛΑΚΑΚΗ Υπου ρ γο ύ Β ιοµη χα ν ί α ς ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗ Υπου ρ γο ύ παρά τ η Προ ε δ ρ ί α

τ η ς Κυβερ νήσ εω ς ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝΑΚΗ Υπου ρ γο ύ Υγ ι ε ι ν ή ς ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΣΟΥ∆ΕΡΟΥ Υφυπου ρ γού Συ ν τ ο ν ι σµο ύ 2 0 Αυγούσ τ ου 1 9 6 5 : Παρα ί τησ ι ς : ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣ ΙΑ∆Η –

ΝΟΒΑ Προ έ δ ρ ου τ ο υ Υπου ρ γ ι κ ο ύ

Συµβο υ λ ί ο υ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ Υπουρ γο ύ Συ ν τ ο ν ι σµο ύ κα ι

προσωρ ι νώ ς Εµ πο ρ ι κ ή ς Ναυ τ ι λ ί α ς ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ Υπουρ γο ύ Εθ ν ι κ ή ς Αµύ νη ς ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΕΛΑ Υπουρ γο ύ Εξωτ ε ρ ι κών ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ Υπουρ γο ύ ∆ ι κ α ι ο σ ύ νη ς ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥΜΠΑ Υπουρ γο ύ Εσωτ ε ρ ι κών κα ι

∆ηµοσ ί α ς Τάξ εω ς

Σελίδα 74 από 82

ΙΑΚΩΒΟΥ ∆ΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Υπουρ γο ύ Εθ ν ι κ ή ς Πα ι δ ε ί α ς κα ι Θρησκ ε υµά των

ΣΤΕΛΙΟΥ ΑΛΑΜΑΝΗ Υπουρ γο ύ Οικο ν οµ ι κών ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ ΒΕΡΝΙΚΟΥ Υπουρ γο ύ Εµπορ ί ο υ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΛΟΥΛΑΚΑΚΗ Υπουρ γο ύ Β ι οµη χα ν ί α ς ΑΘΑΝΑΣ ΙΟΥ ΡΟΥΣΣΟΠΟΥΛΟΥ Υπουρ γο ύ ∆ηµοσ ίων Έργων ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΚΩΣΤΗ Υπουρ γο ύ Συ γκ ο ι νων ιών ΧΡΗΣΤΟΥ ΒΑΣΜΑΤΖ Ι∆Η Υπουρ γο ύ Γ εωρ γ ί α ς ΧΡΗΣΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΟΥ Υπουρ γο ύ Κο ι νων ι κ ή ς Προνο ί α ςΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΠΑΚΑΤΣΕΛΟΥ Υπουρ γο ύ Εργασ ί α ς ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗ Υπουρ γο ύ παρ ά τ η Προ ε δ ρ ί α

τ η ς Κυβ ε ρ ν ήσ εως ΧΡΗΣΤΟΥ ΑΒΡΑΜΙ∆Η Υπουρ γο ύ Βορ ε ί ο υ Ελλάδ ο ς ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝΑΚΗ Υπουρ γο ύ Υγ ι ε ι ν ή ς ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΣΟΥ∆ΕΡΟΥ Υφυπουρ γο ύ Συ ν τ ο ν ι σµού ΦΩΤ ΙΟΥ ΠΙΤΟΥΛΗ Υφυπουρ γο ύ Οι κ ο νοµ ι κώ ν ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ∆ΕΝ∆Ρ ΙΝΟΥ Υφυπουρ γο ύ Συ γκ ο ι νων ιών

Σελίδα 75 από 82

ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΗΛΙΑ ΤΣΙΡ ΙΜΩΚΟΥ Από 2 0 . 8 . 1 9 6 5 έως 1 7 . 9 . 1 9 6 5 2 0 Αυγούστ ου 1 9 6 5 : ∆ ι ορ ι σµ ό ς : ΗΛΙΑ ΤΣ ΙΡ ΙΜΩΚΟΥ Προ έ δ ρ ο υ τ ο υ Υπουρ γ ι κ ο ύ

Συµβο υλ ί ο υ κα ι π ροσωρ ι νώ ς Υπουρ γο ύ Εξωτ ε ρ ι κών κ α ι Προ ε δ ρ ί α ς Κυβερ νήσ εω ς

ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Εθν ι κ ή ς Αµύ νη ς κα ι προσωρ ι νώ ς Συ ν τ ο ν ι σµο ύ

∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ Υπου ρ γο ύ ∆ ι κα ι ο σ ύ νη ς ΦΩΚΙΩΝΟΣ ΖΑΪΜΗ Υπου ρ γο ύ Εσωτ ε ρ ι κών ΣΤΕΛΙΟΥ ΑΛΛΑΜΑΝΗ Υπου ρ γο ύ Οι κ ο νοµ ι κών κα ι

προσωρ ι νώ ς ∆ηµοσ ί α ς Τά ξ εω ς ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Εµ πο ρ ί ο υ κα ι

π ροσωρ ι νώ ς Εθ ν ι κ ή ς Πα ι δ ε ί α ς κα ι Θρησκ ε υµά των

∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΑ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ Υπου ρ γο ύ Β ι οµη χα ν ί α ς ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥΜΠΑ Υπου ρ γο ύ ∆ηµ οσ ίων Έργων ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Συ γκ ο ι νων ιώ ν κα ι

π ροσωρ ι νώ ς Γ εωργ ί α ς ΘΕΟ∆ΩΡΟΥ ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Κο ι νων ι κ ή ς Προ νο ί α ςΜΙΧΑΗΛ ΓΑΛΗΝΟΥ Υπου ρ γο ύ Εργασ ί α ς κα ι

π ροσωρ ι νώ ς . Υγ ι ε ι ν ή ς ΑΝΑΣΤΑΣ ΙΟΥ ∆ΡΟΥΛΙΑ Υπου ρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λακ ί ο υ

κα ι προσωρ ι νώ ς Εµπ ο ρ ι κ ή ς Ναυ τ ι λ ί α ς

ΑΓΗΣ ΙΛΑΟΥ ΣΠΗΛΙΑΚΟΥ Υφυπουρ γο ύ Οικο ν οµ ι κών ΑΧΙΛΛΕΩΣ ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Υφυπουρ γο ύ ∆ηµοσ ίων Έργων ΘΕΟΧΑΡΟΥΣ ΡΕΝΤΗ Υφυπουρ γο ύ παρ ά τ η

Προ ε δ ρ ί α τ η ς Κυβερ νήσ εω ς 6 Σεπτ εµβρ ί ο υ 1 9 6 5 : Ανάκληση παρα ι τήσ εως : ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΠΑ Μον ίµου Υφυπου ρ γ ού Εξωτ ε ρ ι κών 1 7 Σεπτ εµβρ ί ο υ 1 9 6 5 :Παρα ί τησ ι ς : ΗΛΙΑ ΤΣ ΙΡ ΙΜΩΚΟΥ Προ έ δ ρ ο υ τ ο υ Υπου ρ γ ι κ ού

Συµβο υλ ί ο υ κα ι προσωρ ι νώ ς Υπουρ γο ύ Εξωτ ε ρ ι κών κα ι π αρά τ η Προ ε δ ρ ί α Κυβε ρ νήσ εω ς

ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Εθν ι κ ή ς Αµύ νη ς κα ι προσωρ ι νώ ς Συ ν τ ο ν ι σµο ύ

∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ Υπου ρ γο ύ ∆ ι κα ι ο σ ύ νη ς ΦΩΚΙΩΝΟΣ ΖΑ ΪΜΗ Υπου ρ γο ύ Εσωτ ε ρ ι κών ΣΤΕΛΙΟΥ ΑΛΛΑΜΑΝΗ Υπου ρ γο ύ Οι κ ο ν οµ ι κών κα ι

π ροσωρ ι νώ ς ∆ηµοσ ί α ς Τά ξ εω ς ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Εµπ ο ρ ί ο υ κα ι

π ροσωρ ι νώ ς Εθ ν ι κ ή ς Πα ι δ ε ί α ς κα ι Θρησκ ε υµά των

∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΑ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ Υπουρ γ ο ύ Β ι οµη χα ν ί α ς ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥΜΠΑ Υπου ρ γο ύ ∆ηµ οσ ίων Έργων ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Συ γκ ο ι νων ιώ ν κ α ι

π ροσωρ ι νώ ς Γ εωργ ί α ς ΘΕΟ∆ΟΡΟΥ ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Κο ι νων ι κ ή ς Προ νο ί α ςΜΙΧΑΗΛ ΓΑΛΗΝΟΥ Υπου ρ γο ύ Εργασ ί α ς κα ι

π ροσωρ ι νώ ς Υγ ι ε ι ν ή ς ΑΝΑΣΤΑΣ ΙΟΥ ∆ΡΟΥΛΙΑ Υπου ρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λακ ί ο υ

κα ι προσωρ ι νώ ς Εµπ ο ρ ι κ ή ς Ναυ τ ι λ ί α ς

Σελίδα 76 από 82

ΑΓΗΣ ΙΛΑΟΥ ΣΠΗΛΙΑΚΟΥ Υφυπουρ γο ύ Οικο ν οµ ι κών ΑΧΙΛΛΕΩΣ ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Υφυπουρ γο ύ ∆ηµοσ ίων Έργων ΘΕΟΧΑΡΟΥΣ ΡΕΝΤΗ Υφυπουρ γο ύ παρ ά τ η

Προ ε δ ρ ί α τ η ς Κυβερ νήσ εω ς

Σελίδα 77 από 82

ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Από 1 7 . 9 . 1 9 6 5 έως 2 2 . 1 2 . 1 9 6 6 1 7 Σεπτ εµβρ ί ο υ 1 9 6 5 : ∆ ι ο ρ ι σµ ό ς :

ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Προ έ δ ρ ο υ τ ο υ Υπουρ γ ι κ ο ύ Συµβο υλ ί ο υ

ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣ ΙΑ∆Η – ΝΟΒΑ Αντ ι π ρ ο έ δ ρ ο υ τ ο υ Υπουρ γ ι κ ού Συµβο υλ ί ο υ κα ι π ροσωρ ι νώ ς Υπουρ γο ύ Β ι οµη χα ν ί α ς

ΗΛΙΑ ΤΣ ΙΡ ΙΜΩΚΟΥ Αντ ι π ρ ο έ δ ρ ο υ τ ο υ Υπουρ γ ι κ ού Συµβο υλ ί ο υ κα ι π ροσωρ ι νώ ς Υπουρ γο ύ Εξωτ ε ρ ι κών

ΚΩΝΣΤΑΝΤ ΙΝΟΥ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ Υπου ρ γο ύ Συ ν τ ο ν ι σµού κα ι π ροσωρ ι νώ ς Οικο ν οµ ι κών

ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Εθν ι κ ή ς Αµύ νη ς ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ Υπου ρ γο ύ ∆ ι κα ι ο σ ύ νη ς ΦΩΚΙΩΝΟΣ ΖΑ ΪΜΗ Υπου ρ γο ύ Εσωτ ε ρ ι κών ΣΤΕΛ ΙΟΥ ΑΛΛΑΜΑΝΗ Υπου ρ γο ύ Εθν ι κ ή ς Πα ι δ ε ί α ς

κα ι Θρησκ ε υµά των κα ι π ροσωρ ι νώ ς ∆ηµοσ ί α ς Τάξ εω ς

ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥΜΠΑ Υπου ρ γο ύ ∆ηµ οσ ίων Έρ γων κα ι προσωρ ι νώ ς Βορε ί ο υ Ελλάδ ο ς

ΑΘΑΝΑΣ ΙΟΥ Γ ΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Συ γκ ο ι νων ιώ ν ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΓΚΟΥΤΣΟΥ Υπου ρ γο ύ Γ εωρ γ ί α ς ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΠΑΚΑΤΣΕΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Εργασ ί α ς κα ι

π ροσωρ ι νώ ς Εµ πο ρ ι κ ή ς Ναυ τ ι λ ί α ς ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΟΘΡΗ Υπου ρ γο ύ παρά τ η Προ ε δ ρ ί α

τ η ς Κυβε ρ νήσ εω ς κ α ι προσωρ ι νώ ς Κο ι νων ι κ ή ς Προνο ί α ς

ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ ΜΑΝΟΥΣΗ Υπου ρ γο ύ Υγ ι ε ι ν ή ς ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΕΛΑ Υπου ρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λακ ί ο υ

κα ι προσωρ ι νώ ς Εµπ ο ρ ί ο υ ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΒΟΥΡ∆ΟΥΜΠΑ Υπου ρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λακ ί ο υΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ ΚΑΡΑΘΟ∆ΩΡΟΥ Υπου ρ γο ύ άν ε υ Χαρ τοφυ λακ ί ο υ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ Υφυπουρ γο ύ παρ ά τ η Προ ε δ ρ ί α

τ η ς Κυβε ρ νήσ εω ς ΚΛΕΩΝΟΣ ΠΙΑΛΟΓΛΟΥ Υφυπουρ γο ύ Συ γκ ο ι νων ι ών

2 1 Σεπτ εµβρ ί ο υ 1 9 6 5 : Παρα ί τηση : ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥΜΠΑ Υπου ρ γο ύ ∆ηµοσ ίων Έργων

κα ι προσωρ ι νώ ς Βορε ί ο υ Ελλάδ ο ς 2 1 Σεπτ εµβρ ί ο υ 1 9 6 5 : ∆ ι ο ρ ι σµ ό ς : ΙΩΑΝΝΟΥ ΓΚΛΑΒΑΝΗ Υπου ρ γο ύ ∆ηµοσ ίων Έργων

κα ι προσωρ ι νώ ς Βορε ί ο υ Ελλάδ ο ς Ι Σ Ι∆ΩΡΟΥ ΜΑΥΡΙ∆ΟΓΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Εµπο ρ ι κ ή ς Ναυ τ ι λ ί α ς 2 2 Σεπτ εµβρ ί ο υ 1 9 6 5 : ∆ ι ο ρ ι σµ ό ς : ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥΜΠΑ Υπου ρ γο ύ Β ιοµη χα ν ί α ς κα ι

προσωρ ι νώ ς Βορε ί ο υ Ελλάδ ο ς 5 Οκτωβρ ί ο υ 1 9 6 5 : Παρα ί τηση : ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΕΛΑ Υπου ρ γο ύ ά ν ε υ

Χαρτ οφ υ λακ ί ο υ κα ι προσωρ ι νώ ς Εµ πο ρ ί ο υ

ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΓΚΟΥΤΣΟΥ Υπου ρ γο ύ Γ εωρ γ ί α ς ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΟΘΡΗ Υπου ρ γο ύ παρά τ η Προ ε δ ρ ί α

τ η ς Κυβ ε ρ ν ήσ εως κα ι προσωρ ι νώ ς

Σελίδα 78 από 82

Κο ι νων ι κ ή ς Προ νο ί α ς ΚΛΕΩΝΟΣ ΠΙΑΛΟΓΛΟΥ Υφυπου ρ γού Συ γκο ι νων ι ών 5 Οκτωβρ ί ο υ 1 9 6 5 : ∆ ι ο ρ ι σµό ς : ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΕΛΑ Υπου ρ γο ύ Οι κ ο νοµ ι κώ ν ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΟΘΡΗ Υπου ρ γο ύ Εµπορ ί ο υ ΧΡΗΣΤΟΥ ΒΑΣΜΑΤΖ Ι∆Η Υπου ρ γο ύ Γεωργ ί α ς ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΓΑΛΗΝΟΥ Υπου ρ γο ύ Κο ι νων ι κ ή ς Προ νο ί α ς ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Προ ε δρ ί α ς

Κυβε ρ ν ήσ εω ς ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΣΟΥ∆ΕΡΟΥ Υπου ρ γο ύ Αναπληρωτ ο ύ

Συ ν τ ο ν ι σµού ΘΕΟ∆ΩΡΟΥ ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Βορ ε ί ο υ Ελλά δο ς ΧΡΗΣΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΟΥ Υπου ρ γο ύ ∆ηµοσ ί α ς Τάξ εω ς ΙΑΚΩΒΟΥ ∆ ΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λ ακ ί ο υ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΓΚΟΥΤΣΟΥ Υπου ρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λ ακ ί ο υ ΦΩΤ ΙΟΥ ΠΙΤΟΥΛΗ Υφυπου ρ γού Συ ν τ ο ν ι σµο ύ ΑΓΗΣ ΙΛΑΟΥ ΣΠΗΛΙΑΚΟΥ Υφυπου ρ γού Ο ικ ο ν οµ ι κών ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΑ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ Υφυπου ρ γού Ο ικ ο ν οµ ι κών ΚΛΕΩΝΟΣ ΠΙΑΛΟΓΛΟΥ Υφυπου ρ γού Εµπο ρ ί ο υ ΑΧΙΛΛΕΩΣ ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Υφυπου ρ γού ∆ηµοσ ίω ν Έργων ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ∆ΕΝ∆Ρ ΙΝΟΥ Υφυπου ρ γού Συ γκο ι νων ι ών ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΚΩΣΤΗ Υφυπου ρ γού Γ εωρ γ ί α ς ΘΕΟΧΑΡΟΥΣ ΡΕΝΤΗ Υφυπου ρ γού Εξωτ ε ρ ι κών 1 5 Νοεµβρ ί ο υ 1 9 6 5 : Παρα ί τηση : ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ Υπουρ γο ύ ∆ ι κ α ι ο σ ύ νη ς 1 6 Νοεµβρ ί ο υ 1 9 6 5 : Παρα ί τηση : ΙΑΚΩΒΟΥ ∆ ΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λ ακ ί ο υ 3 ∆εκ εµβρ ί ο υ 1 9 6 5 : ∆ ι ορ ι σµ ό ς : ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗ Υπου ρ γο ύ ∆ ι κα ι ο σύ νη ς ΑΝΑΣΤΑΣ ΙΟΥ ∆ΡΟΥΛΙΑ Υπου ρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λ ακ ί ο υ 3 Φεβρουαρ ί ο υ 1 9 6 6 : Παρα ί τησ ι ς : ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΠΑ Μον ιµο υ Υφυπουρ γού Εξωτ ε ρ ι κών 1 4 Απρ ι λ ί ο υ 1 9 6 6 : Παρα ί τησ ι ς : ΗΛΙΑ ΤΣ ΙΡ ΙΜΩΚΟΥ Υπουρ γο ύ Εξωτ ε ρ ι κών κα ι

Αντ ι π ρ ο έ δ ρο υ τ η ς Κυβ ερ νήσ εως ΜΙΧΑΗΛ ΓΑΛΗΝΟΥ Υπουρ γο ύ Κο ι νων ι κ ή ς

Προνο ί α ς 1 4 Απρ ι λ ί ο υ 1 9 6 6 : Ανάθ εσ ι ς σ ε : ΣΤΕΦΑΝΟ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟ (Πρό ε δ ρο ν Υπουρ γ ι κ ο ύ

Συµβο υλ ί ο υ ) , κα θη κ ό ν των Υπουρ γ ο ύ Εξωτ ε ρ ι κώ ν

ΓΕΩΡΓ ΙΟ ΑΘΑΝΑΣ ΙΑ∆Η –ΝΟΒΑΝ

(Αντ ι π ρ ό ε δ ρο ν Υπουρ γ ι κ ο ύ Συµβο υλ ί ο υ ) κα θηκό ν των Υπουρ γο ύ Κο ι νων ι κ ή ς Προνο ί α ς

1 1 Μαϊ ου 1 9 6 6 : Παρα ί τησ ι ς : ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥΜΠΑ Υπου ρ γο ύ Β ι οµη χα ν ί α ς ΙΩΑΝΝΟΥ ΓΚΛΑΒΑΝΗ Υπου ρ γο ύ ∆ηµ οσ ίων Έρ γων ΑΘΑΝΑΣ ΙΟΥ Γ ΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Συ γκ ο ι νων ιών ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ ΜΑΝΟΥΣΗ Υπου ρ γο ύ Υγ ι ε ι ν ή ς

Σελίδα 79 από 82

∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΑ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ Υφυπου ρ γού Ο ικ ο ν οµ ι κών 1 1 Μαΐ ου 1 9 6 6 : ∆ ι ο ρ ι σµ ό ς : ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥΜΠΑ Υπου ρ γο ύ Εξωτ ε ρ ι κών ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΑΡΗ Υπου ρ γο ύ ∆ηµ οσ ίων Έργων ΙΩΑΝΝΟΥ Γ ΙΑΜΑ Υπου ρ γο ύ Συ γκ ο ι νων ιών ΙΩΑΝΝΟΥ ΓΚΛΑΒΑΝΗ Υπου ρ γο ύ Β ιοµη χα ν ί α ς ΜΙΜΗ – ΜΙΧΑΗΛ ΓΑΛΗΝΟΥ Υπου ρ γο ύ Κο ι νων ι κ ή ς Προ νο ί α ς ΑΘΑΝΑΣ ΙΟΥ Γ ΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Υγ ι ε ι ν ή ς ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΛΟΥΛΑΚΑΚΗ Υπου ρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυλακ ί ο υ ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝΑΚΗ Υπου ρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυλακ ί ο υ ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ ΜΑΝΟΥΣΗ Υπου ρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυλακ ί ο υ ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΑ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ Υφυπουρ γο ύ Εθ ν ι κ ή ς Αµ ύ νη ς ΑΝΑΣΤΑΣ ΙΟΥ ΛΩΡΑ Υφυπουρ γο ύ Οικο ν οµ ι κών 2 2 Ι ο υ ν ί ο υ 1 9 6 6 : Παρα ί τηση : ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΒΟΥΡ∆ΟΥΜΠΑ Υπουρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λακ ί ο υ 3 0 Ι ο υ λ ί ο υ 1 9 6 6 : Παρα ί τηση : ΑΝΑΣΤΑΣ ΙΟΥ ΛΩΡΑ Υφυπου ρ γού Ο ικ ο ν οµ ι κών 1 0 Νοεµβρ ί ο υ 1 9 6 6 :Παρα ί τηση : ΦΩΤ ΙΟΥ ΠΙΤΟΥΛΗ Υφυπουρ γο ύ Συ ν τ ο ν ι σµ ού ΚΛΕΩΝΟΣ ΠΙΑΛΟΓΛΟΥ Υφυπουρ γο ύ Εµπο ρ ί ο υ ΑΧΙΛΛΕΩΣ ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Υφυπουρ γο ύ ∆ηµοσ ίω ν Έργων 1 0 Νοεµβρ ί ο υ 1 9 6 6 : ∆ ι ορ ι σµ ό ς : ΑΧΙΛΛΕΩΣ ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Υφυπουρ γο ύ Συ ν τ ο ν ι σµού ΦΩΤ ΙΟΥ ΠΙΤΟΥΛΗ Υφυπουρ γο ύ Οι κ ο νοµ ι κώ ν ΑΝΑΣΤΑΣ ΙΟΥ ΛΩΡΑ Υφυπουρ γο ύ Εµπ ο ρ ί ο υ ΑΘΑΝΑΣ ΙΟΥ ΜΑΥΡΙ∆ΟΥ Υφυπουρ γο ύ ∆ηµ οσ ίω ν Έργων 2 1 Νοεµβρ ί ο υ 1 9 6 6 :Παρα ί τησ ι ς : ΘΕΟΧΑΡΟΥΣ ΡΕΝΤΗ Υφυπουρ γο ύ Εξωτ ε ρ ι κών 2 2 ∆εκεµβρ ί ο υ 1 9 6 6 : Παρα ί τησ ι ς :

ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Προ έ δ ρ ου τ ο υ Υπουρ γ ι κ ο ύ Συµβο υλ ί ο υ

ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣ ΙΑ∆Η – ΝΟΒΑ Αν τ ι π ρ ο έ δ ρ ο υ τ ο υ Υπουρ γ ι κ ού Συµβο υλ ί ο υ

ΚΩΝΣΤΑΝΤ ΙΝΟΥ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ Υπου ρ γο ύ Συ ν τ ο ν ι σµ ού ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΣΟΥ∆ΕΡΟΥ Υπου ρ γο ύ Αναπληρωτ ο ύ

Συ ν τ ο ν ι σµού ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Εθν ι κ ή ς Αµύ νη ς ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥΜΠΑ Υπου ρ γο ύ Εξωτ ε ρ ι κών ΚΩΝΣΤΑΝΤ ΙΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗ Υπου ρ γο ύ ∆ ι κα ι ο σύ νη ς ΦΩΚΙΩΝΟΣ ΖΑ ΪΜΗ Υπου ρ γο ύ Εσωτ ε ρ ι κών ΧΡΗΣΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΟΥ Υπου ρ γο ύ ∆ηµοσ ί α ς Τάξ εω ς ΣΤΕΛ ΙΟΥ ΑΛΑΜΑΝΗ Υπου ρ γο ύ Εθν ι κ ή ς Πα ι δ ε ί α ς κα ι

Θρησκ ε υµά των ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΕΛΑ Υπου ρ γο ύ Οκονοµ ι κών ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΟΘΡΗ Υπου ρ γο ύ Εµπορ ί ο υ ΙΩΑΝΝΟΥ ΓΚΛΑΒΑΝΗ Υπου ρ γο ύ Β ιοµη χα ν ί α ς ΚΩΝΣΤΑΝΤ ΙΝΟΥ ΜΑΡΗ Υπου ρ γο ύ ∆ηµοσ ίων Έργων ΙΩΑΝΝΟΥ Γ ΙΑΜΑ Υπου ρ γο ύ Συ γκ ο ι νων ι ών ΧΡΗΣΤΟΥ ΒΑΣΜΑΤΖ Ι∆Η Υπου ρ γο ύ Γεωργ ί α ς

Σελίδα 80 από 82

ΜΙΧΑΗΛ - ΜΙΜΗ ΓΑΛΗΝΟΥ Υπου ρ γο ύ Κο ι νων ι κ ή ς Προ νο ί α ς ΑΘΑΝΑΣ ΙΟΥ Γ ΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Υγ ι ε ι ν ή ς Ι Σ Ι∆ΩΡΟΥ ΜΑΥΡΙ∆ΟΓΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Εµπο ρ ι κ ή ς Ναυ τ ι λ ί α ς ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΜΠΑΚΑΤΣΕΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Εργασ ί α ς ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ παρά τ η Προ ε δ ρ ί α

Κυβε ρ ν ήσ εω ς ΘΕΟ∆ΩΡΟΥ ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΥ Υπου ρ γο ύ Βορ ε ί ο υ Ελλά δο ς ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΓΚΟΥΤΣΟΥ Υπου ρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λ ακ ί ο υ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ ΚΑΡΑΘΟ∆ΩΡΟΥ Υπου ρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λ ακ ί ο υ ΑΝΑΣΤΑΣ ΙΟΥ ∆ΡΟΥΛΙΑ Υπου ρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λ ακ ί ο υ ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝΑΚΗ Υπου ρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λ ακ ί ο υ ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ ΜΑΝΟΥΣΗ Υπου ρ γο ύ άν ε υ Χαρ τ οφυ λ ακ ί ο υ ΑΧΙΛΛΕΩΣ ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Υφυπου ρ γού Συ ν τ ο ν ι σµο ύ ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΠΑΠΑ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ Υφυπου ρ γού Εθ ν ι κ ή ς Αµ ύ νη ς ΑΓΗΣ ΙΛΑΟΥ ΣΠΗΛΙΑΚΟΥ Υφυπου ρ γού Ο ικ ο ν οµ ι κών ΦΩΤΙΟΥ ΠΙΤΟΥΛΗ Υφυπου ρ γού Ο ικ ο ν οµ ι κών ΑΝΕΣΤΗ ΛΩΡΑ Υφυπου ρ γού Εµπο ρ ί ο υ ΑΘΑΝΑΣ ΙΟΥ ΜΑΥΡ Ι∆Η Υφυπου ρ γού ∆ηµοσ ίω ν Έργων ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ∆ΕΝ∆Ρ ΙΝΟΥ Υφυπου ρ γού Συ γκο ι νων ι ών ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΚΩΣΤΗ Υφυπου ρ γού Γ εωρ γ ί α ς ∆ΗΜΗΤΡ ΙΟΥ ΓΕΩΡΓ ΙΟΥ Υφυπου ρ γού παρά τ η Προ ε δ ρ ί α

τ η ς Κυβερ νήσ εω ς

Σελίδα 81 από 82

Πίνακας φωτογραφιών

(Η ε φ η µ ε ρ ί δ α π ο υ α ν α φ έ ρ ε τ α ι , σ υ ν ή θω ς , σ τ η λ ε ζ ά ν τ α κ ά θ ε φω τ ο γ ρ α φ ί α ς ε ί ν α ι ε κ ε ί ν η σ τ η ν ο π ο ί α η φω τ ο γ ρ α φ ί α δ η µ ο σ ι ε ύ τ η κ ε κ ά π ο ι α χ ρ ό ν ι α µ ε τ ά τ η ν

«Απο σ τ α σ ί α » )

Ε ι κό ν α 1 : Κα τ έ βα λ ε αρ κ ε τ έ ς π ρο σπ άθ ε ι ε ς γ ι α τ ο Κυπρ ι α κ ό ο Γ . Παπα ν δ ρ έ ο υ ως π ρωθυπο υ ρ γ ό ς τ ο 1 9 6 4 . Εδώ , µ ε τ ο ν αρ χ ι ε π ί σ κ ο πο Κύπρου , Μακάρ ι ο . ( "Το Βή µα " , 2 7 / 0 1 / 2 0 0 2 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Ε ι κό ν α 2 : Η π ρώ τ η κ υ β έ ρ ν η ση τ η ς "Ένωση ς Κέν τ ρ ο υ " υ π ή ρ ξ ε ε ξ α ι ρ ε τ ι κ ά β ρ α χ ύ β ι α (Νο έ µβ ρη ς - ∆ ε κ έµ βρ η ς 1 9 6 3 ) υ π ό τ ο Γ . Παπα ν δ ρ έ ο υ ( "Καθη µ ε ρ ι ν ή " , 1 6 / 1 0 / 2 0 0 5 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Ε ι κό ν α 3 : Ο πα τ έ ρ α ς (βασ ι λ έ α ς Παύ λο ς ) ε ξώθησ ε σ ε παρα ί τ η σ η τ ο ν Κ . Καρα µα ν λ ή κα ι ο υ ι ό ς (βασ ι λ έ α ς Κων / ν ο ς ) τ ο Γ . Παπαν δ ρ έ ο υ ( "Το Βήµα " , 2 9 / 0 1 / 2 0 0 6 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 Ε ι κό ν α 4 : Γ . κα ι Α . Παπαν δ ρ έ ο υ ο ρ κ ί ζ ο ν τ α ι σ τ η Βου λή , λ ί γ ο µ ε τ ά τ ο θ ρ ί αµ βο τ ο υ Φεβ ρο υ αρ ί ο υ τ ο υ 1 9 6 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 7 Ε ι κό ν α 5 : Συ γ κ ρ ι τ ι κ ο ί π ί ν α κ ε ς ε κ λ ο γ ι κώ ν απ ο τ ε λ ε σµά τω ν γ ι α τ α κό µ µα τ α τ η ς Βου λ ή ς , έ δ ρ ε ς κα ι ποσο σ τ ά σ τ ι ς ε κ λ ο γ έ ς τ ο υ Νο ε . 1 9 6 3 κα ι τ ο υ Φεβ ρ . 1 9 6 4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 9 Ε ι κό ν α 6 : Ο Αν δ ρ έ α ς Παπαν δ ρ έ ο υ , γ ι ο ς τ ο υ π ρωθυπο υ ρ γ ο ύ , Γ . Παπα ν δ ρ έ ο υ , β ο υ λ ε υ τ ή ς κα ι υ π ο υ ρ γ ό ς τ ο υ «Κέ ν τ ρο υ» τ ο 1 9 6 4 - ' 6 5 , ε µφα ν ί σ τ η κ ε ως "π ρω τα γων ι σ τ ή ς " τ η ς υ π ό θ ε σ η ς ΑΣΠΙ∆Α ( «Το Βήµα» , 1 9 / 0 2 / 2 0 0 2 ) . . . . . . . . . . . 2 3 Ε ι κό ν α 7 : Ένα από τ α τ ε λ ε υ τ α ί α υ π ο υ ρ γ ι κ ά σ υ µ βο ύ λ ι α υ π ό τ ο Γ . Παπαν δ ρ έ ο υ , 1 9 6 5 ( "Το Βή µα " , 0 4 / 0 5 / 2 0 0 8 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 7 Ε ι κό ν α 8 : Οι Αµ ε ρ ι κ αν ο ί δ ι π λω µά τ ε ς , µ ε τ ά τ ο 2ο π α γ κό σ µ ι ο πό λ εµο , " έ λ υ ν α ν κα ι έ δ ε ν α ν " σ τ η ν Αθή ν α . Εδώ , ο Χ . Λαµ πο υ ί ς (ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ , 0 2 / 0 6 / 2 0 0 8 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 3 Ε ι κό ν α 9 : "Κλη ρ ο ν ό µο ς " τ ο υ Καραµα ν λ ή σ τ η ν η γ ε σ ί α τ η ς Ε .Ρ .Ε . , ο Καν ε λ λ όπ ο υ λ ο ς τ ο 1 9 6 3 , σ τ ή ρ ι ξ ε , δ ύ ο χ ρ ό ν ι α αρ γ ό τ ε ρ α , ό λ ε ς τ ι ς κυ β ε ρ ν ή σ ε ι ς τω ν "Αποσ τ α τώ ν " . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 6 Ε ι κό ν α 1 0 : Η υ π ό θ ε ση ΑΣΠ Ι∆Α έ φ τ ασ ε σ τ ι ς δ ι κ α σ τ ι κ έ ς α ί θ ο υ σ ε ς τ ο 1 9 6 6 , αφο ύ ο σά λο ς πο υ π ρ ο κά λ ε σ ε έ φ ε ρ ε κα ι τ η ν "Αποσ τ α σ ί α " , θ έ ρ ο ς 1 9 6 5 . ( "Ρ ι ζ ο σ πάσ τ η ς " , 1 4 / 1 1 / 2 0 0 0 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 9 Ε ι κό ν α 1 1 : Η σ υ µ µ ε τ ο χ ή τ ο υ Π . Γαρο υφα λ ι ά σ τ η ν κ υ β έ ρ ν η σ η τ ο υ "Κέ ν τ ρ ο υ " ως υ π ο υ ρ γ ο ύ Α µ ύ ν η ς ( 1 9 6 4 - 1 9 6 5 ) απ ο δ ε ί χ τ η κ ε " δ ο ύ ρ ε ι ο ς ί π π ο ς " σ ε βάρ ο ς τ η ς παρά τ α ξ η ς ( "Το Βή µα " , 2 7 / 0 1 / 2 0 0 2 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 2 Ε ι κό ν α 1 2 : Ως π ρωθυπο υ ρ γ ό ς ο Γ . Παπαν δ ρ έ ο υ κα ι ως βασ ι λ ι ά ς ο Κωνσ τ α ν τ ί ν ο ς µο ν ά χα σ τ ο υ ς πρώ το υ ς µ ήν ε ς τ η ς « σ υ γ κ α τ ο ί κ η σ η ς » ε ί χ α ν φ ι λ ι κ έ ς σ χ έ σ ε ι ς (ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ , 1 5 / 0 7 / 2 0 0 5 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 5 Ε ι κό ν α 1 3 : Η π ρώ τ η κ υ β έ ρ ν η σ η τω ν "απο σ τ α τώ ν " µ ε Νόβα κα ι Μητσο τ ά κ η ε π ι κ ε φα λ ή ς ( "Το Βή µα " , 0 4 / 0 5 / 2 0 0 8 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 9 Ε ι κό ν α 1 4 : Σ τ η ν π ρώ τ η γ ρ αµ µή τω ν λ α ϊ κώ ν κ ι ν η τ ο πο ι ή σ εω ν οΣωτ ή ρη ς Πέ τ ρ ο υ λ α ς δ ο λ οφο ν ε ί τ α ι από τ η ν Ασ τ υ ν ο µ ί α τ ο ν Ι ο ύ λ η τ ο υ 1 9 6 5 ( "Ρ ι ζ ο σ πάσ τ η ς " , 1 3 / 0 7 / 2 0 0 3 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1 Ε ι κό ν α 1 5 : ∆ηµ οσ ί ε υµα τ η ς πρ ο σκ ε ί µ ε ν η ς σ τ ο υ ς "Αποσ τ ά τ ε ς " ε φ ηµ ε ρ ί δ α ς "ΕΛΕΥΘΕΡ ΙΑ " υ π έ ρ τ η ς κ υ β έ ρ ν η ση ς Τσ ι ρ ι µώκου (Αύ γ ο υ σ τ ο ς 1 9 6 5 ) . . . . . . . . . . 5 8 Ε ι κό ν α 1 6 : Σ τ η µα κ ρο β ι ό τ ε ρ η κ υ β έ ρ ν η ση τ η ς "Αποσ τ α σ ί α ς " υ πό τ η ν π ρ ο ε δ ρ ί α τ ο υ Σ τ . Σ τ εφα ν ό πο υ λ ο υ , σ υ µ µ ε τ έ χ ο υ ν κα ι ο Κ . Μητσο τ ά κ η ς κα ι ο Γ . Αθα ν ασ ι ά δ η ς –Νόβα ς ( «Τα Νέα» , 1 0 / 0 5 / 2 0 0 8 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 1

Σελίδα 82 από 82

ΠΊΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Η «ΝΑΡΚΟΘΕΤΗΣΗ» ΤΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΝΙΚΗΣ ..........................................................1 1. Αρχίζοντας από το τέλος… ..............................................................................2 2. Ψάχνοντας την αλήθεια ....................................................................................4 3. Ο Νοέµβρης και ο ∆εκέµβρης του 1963 ..........................................................6 4. Η µεταστροφή των Ανακτόρων .....................................................................11 5. Ένωσαν τα «ξίφη»;.........................................................................................15 6 . Η µεγάλη νίκη .............................................................................................17 7. Ο καρκινοπαθής Άναξ ....................................................................................21 8. Προβλήµατα του ’64 για την κυβέρνηση .......................................................23 9. Το 1965 δεν αρχίζει καλά................................................................................31 10. Η υπόθεση «ΑΣΠΙ∆Α» ...............................................................................39 11. Αλληλογραφία βασιλιά – πρωθυπουργού ...................................................45 12. Παραίτηση Παπανδρέου και … Νόβας .....................................................47 13. Προς Στεφανόπουλο ..................................................................................56 14. Η «λύση» Τσιριµώκου ................................................................................57 15. Ο Στεφανόπουλος, τελευταίο «χαρτί»........................................................60 16. Αποστάτες και αποστασία ..........................................................................62 17. Έπληξε θανάσιµα;.......................................................................................67 18. Τα υπουργικά συµβούλια ............................................................................69 Πίνακας φωτογραφιών ...........................................................................................81