Download - Αρχαία Γ Γυμνασίου Ενότητα 1

Transcript
Page 1: Αρχαία Γ Γυμνασίου Ενότητα 1

Η Ελένη και η καταστροφή της

ΤροίαςΕΝΟΤΗΤΑ 1

Page 2: Αρχαία Γ Γυμνασίου Ενότητα 1

Ηρόδοτος ο Αλικαρνασσεύς

• Γεννήθηκε στην Αλικαρνασσό της Μ. Ασίας περίπου το 480 π.Χ., λίγο πριν τους περσικούς πολέμους.

• Ήταν συγγενής του επικού ποιητή Πανύαση και πιθανότατα πήρε μέρος σε απόπειρες ανατροπής του τυράννου Λύγδαμη. Αυτές οι απόπειρες είχαν ως συνέπεια το θάνατο του Πανύαση και την εξορία του Ηροδότου στη Σάμο, όπου εγκαταστάθηκε μέχρι την οριστική ανατροπή του Λύγδαμη (454 π.Χ.)

• Ταξίδεψε στην Ελλάδα (Θράκη, Αθήνα, Δελφούς, Δωδώνη, Ολυμπία, Θήβα, Σπάρτη, Τεγέα κ.α.) αλλά και στην Αίγυπτο, τη Φοινίκη, τη Μεσοποταμία, τη Σκυθία και στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, καθώς και στην Κάτω Ιταλία. Τα ταξίδια διεύρυναν τους ορίζοντες του και του πρόσφεραν πλούσιο εθνογραφικό υλικό για το έργο του.

• Έλαβε μέρος στην ίδρυση της αποικίας των Θουρίων όπου έζησε για αρκετά χρόνια.

• Εικάζεται ότι πέθανε μετά το 430 π.Χ. έως τις αρχές του Πελοποννησιακού πολέμου.

Η ζωή τουΤο έργο του• Στο επίκεντρο της ιστορικής του αφήγησης είναι ο

πόλεμος μεταξύ βαρβάρων και Ελλήνων.• Είναι ο πρώτος ιστοριογράφος που συνέθεσε το

έργο του με ιστορική προοπτική. Ανέμειξε σε παρεκβάσεις εθνογραφικό υλικό και ανέδειξε τα ιστορικά συμβάντα με μία ερευνητική διάθεση.

• Ονομάστηκε "πατέρας της ιστορίας" (Κικέρωνας)• Σκοπός του να εκθέσει τα ιστορικά γεγονότα για

να μείνουν ανεξίτηλα τα έργα των ανθρώπων

Page 3: Αρχαία Γ Γυμνασίου Ενότητα 1

«Δὲν μπῆκα στὸ γαλαζόπλωρο καράβι.Ποτὲ δὲν πάτησα τὴν ἀντρειωμένη Τροία».Μὲ τὸ βαθύ στηθόδεσμο, τὸν ἥλιο στὰ μαλλιά, κι αὐτὸ τὸ ἀνάστημαἴσκιοι καὶ χαμόγελα παντοῦστοὺς ὤμους στοὺς μηρούς στὰ γόνατα·

ζωντανὸ δέρμα, καὶ τὰ μάτιαμὲ τὰ μεγάλα βλέφαρα, ἦταν ἐκεῖ, στὴν ὄχθη ἑνὸς Δέλτα.Καὶ στὴν Τροία;Τίποτε στὴν Τροία - ἕνα εἴδωλο.Ἔτσι τὸ θέλαν οἱ θεοί.

Κι ὁ Πάρης, μ’ ἕναν ἴσκιο πλάγιαζε σὰ νὰ ἦταν πλάσμα ἀτόφιο·κι ἐμεῖς σφαζόμασταν γιὰ τὴν Ἑλένη δέκα χρόνια.

Γ. Σεφέρης, Ἑλένη

Η ομορφιά και η αρπαγή της ωραίας Ελένης έχουν

εμπνεύσει πολλούς καλλιτέχνες και

λογοτέχνες, Έλληνες και ξένους. Παραθέτουμε ένα

μικρό απόσπασμα από την Ἑλένη του Γιώργου

Σεφέρη.

Τι διαφορετικό εντοπίζετε στο ποίημα του Σεφέρη σχετικά με το μύθο της Ελένης;

Page 4: Αρχαία Γ Γυμνασίου Ενότητα 1

Εἰ ἐν Ἰλίῳ Ἑλένη ἦν, ἀπέδοντο ἂν αὐτὴν τοῖς Ἕλλησιν οἱ Τρῶες,

ἑκόντος γε ἢ ἄκοντος Ἀλεξάνδρου. Οὐ γὰρ δὴ οὕτω γε φρενοβλαβὴς ἦν

ὁ Πρίαμος οὐδὲ οἱ ἄλλοι Τρῶες, ὥστε τοῖς σφετέροις σώμασι καὶ τοῖς

τέκνοις καὶ τῇ πόλει κινδυνεύειν ἐβούλοντο, ὅπως Ἀλέξανδρος Ἑλένῃ

συνοικῇ. Εἰ δέ τοι καὶ ἐν τοῖς πρώτοις χρόνοις ταῦτα ἐγίγνωσκον, ἐπεὶ

πολλοὶ μὲν τῶν ἄλλων Τρώων, μάλιστα δὲ οἱ αὑτοῦ υἱεῖς, ὁπότε

συμμίσγοιεν τοῖς Ἕλλησιν, ἀπώλλυντο, Πρίαμος, εἰ καὶ αὐτὸς Ἑλένῃ

συνῴκει, ἀπέδωκεν ἂν αὐτὴν Μενελάῳ, ἵνα αὐτὸς καὶ οἱ ὑπήκοοι αὐτοῦ

ἀπαλλαγεῖεν τῶν παρόντων κακῶν. Ἀλλ' οὐ γὰρ εἶχον Ἑλένην

ἀποδοῦναι οὐδὲ λέγουσιν αὐτοῖς τὴν ἀλήθειαν ἐπίστευον οἱ Ἕλληνες,

ὡς μὲν ἐγὼ γνώμην ἀποφαίνομαι, τοῦ δαιμονίου παρασκευάζοντος

ὅπως πανωλεθρίᾳ ἀπολόμενοι καταφανὲς τοῦτο τοῖς ἀνθρώποις

ποιήσωσι, ὡς τῶν μεγάλων ἀδικημάτων μεγάλαι εἰσὶ καὶ αἱ τιμωρίαι

παρὰ τῶν θεῶν. Ἡρόδοτος, Ἱστορίη 2.120 (διασκευή)

Page 5: Αρχαία Γ Γυμνασίου Ενότητα 1

Εἰ ἐν Ἰλίῳ Ἑλένη ἦν,

ἀπέδοντο ἂν αὐτὴν τοῖς Ἕλλησιν οἱ Τρῶες,

ἑκόντος γε ἢ ἄκοντος Ἀλεξάνδρου (ὄντος ενν).

Ο Ηρόδοτος διατυπώνει ένα υποθετικό συλλογισμό, σχετικά με την παρουσία ή μη της Ελένης στην Τροία. Δηλώνει ότι πείστηκε από τους Αιγύπτιους ιερείς για την παρουσία της Ελένης στην Αίγυπτο και όχι στην Τροία και δικαιολογεί την εκτίμησή του.

Ἴλιον = Τροία

Ἀλέξανδρος = Πάρης

εμπρόθετος προσδιορισμός τόπου

τροπική μετοχή γενική απόλυτη ως επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα

Δυνητική οριστική ἄν + οριστική ιστορικού χρόνου δηλώνει το μη πραγματικόμτφρ θα + παρατατικός ή υπερσυντέλικος

επιρρηματικά κατηγορούμενα τρόπου

Page 6: Αρχαία Γ Γυμνασίου Ενότητα 1

Οὐ γὰρ δὴ οὕτω γε φρενοβλαβὴς ἦν ὁ Πρίαμος οὐδὲ οἱ ἄλλοι Τρῶες,

ὥστε τοῖς σφετέροις σώμασι καὶ τοῖς τέκνοις καὶ τῇ πόλει κινδυνεύειν ἐβούλοντο,

ὅπως Ἀλέξανδρος Ἑλένῃ συνοικῇ.

συμπερασματικός

σύνδεσμος

τελικός σύνδεσμος = για να

ὁ σφέτερος, ἡ σφετέρα, τὸ σφέτερονκτητική αντωνυμίαο δικός του, η δική του, το δικό του

υποτακτική του ρ. συνοικέω-συνοικῶ

Κατηγορούμενο στο Υ Πρίαμος

τελικό απαρέμφατο ως Α του Ρ

Page 7: Αρχαία Γ Γυμνασίου Ενότητα 1

Εἰ δέ τοι καὶ ἐν τοῖς πρώτοις χρόνοις ταῦτα ἐγίγνωσκον,

ἐπεὶ πολλοὶ μὲν τῶν ἄλλων Τρώων,

μάλιστα δὲ οἱ αὑτοῦ υἱεῖς,

ὁπότε συμμίσγοιεν τοῖς Ἕλλησιν, ἀπώλλυντο,

Πρίαμος, εἰ καὶ αὐτὸς Ἑλένῃ συνῴκει, ἀπέδωκεν ἂν αὐτὴν Μενελάῳ,

ἵνα αὐτὸς καὶ οἱ ὑπήκοοι αὐτοῦ ἀπαλλαγεῖεν τῶν παρόντων κακῶν.

χρονικός σύνδεσμος =

κάθε φορά που

χρονικός σύνδεσμος

= όταν

εναντιωματικός σύνδεσμος

= εάν και

τελικός σύνδεσμος = για να

ευκτική αορίστου του ρ. ἀπαλλάττ(σσ)ομαι

ευκτική ενεστώτα του ρ. συμμίσγω

γενική διαιρετική στο πολλοί

επιθετική μετοχή ως επιθετικός προσδιορισμός στο κακῶν

εναντιωματικός σύνδεσμος

= αν και

Page 8: Αρχαία Γ Γυμνασίου Ενότητα 1

Ἀλλ' οὐ γὰρ εἶχον Ἑλένην ἀποδοῦναι

οὐδὲ λέγουσιν αὐτοῖς τὴν ἀλήθειαν ἐπίστευον οἱ Ἕλληνες,

ὡς μὲν ἐγὼ γνώμην ἀποφαίνομαι,

τοῦ δαιμονίου παρασκευάζοντος

ὅπως πανωλεθρίᾳ ἀπολόμενοι καταφανὲς τοῦτο τοῖς ἀνθρώποις ποιήσωσι,

ὡς τῶν μεγάλων ἀδικημάτων μεγάλαι εἰσὶ καὶ αἱ τιμωρίαι παρὰ τῶν θεῶν. 

Ἡρόδοτος, Ἱστορίη 2.120 (διασκευή)

αναφορικό επίρρημα = όπως

τελικός σύνδεσμος =

για ναυποτακτική αορίστου του ρ. ποιέω-ῶ

τελικό απαρέμφατο ως Α του Ρεναντιωματική μετοχή συνημμένη

στο αὐτοῖς

αιτιολογική μετοχή γενική απόλυτη Υμτχ τοῦ δαιμονίου

Page 9: Αρχαία Γ Γυμνασίου Ενότητα 1

Ο Ηρόδοτος σχολιάζει την εκδοχή των Αιγύπτιων ιερέων και υποστηρίζει ότι, ακόμα κι αν η Ελένη βρισκόταν στην Τροία, θα την είχαν επιστρέψει στους Έλληνες, είτε ήθελε ο Αλέξανδρος είτε όχι.

Ο Ηρόδοτος καταλήγει ότι παρόλο που οι Τρώες έλεγαν την αλήθεια, δε γίνονταν πιστευτοί, γιατί συνεργούσε η θεία βούληση για την καταστροφή τους, για να μάθουν οι άνθρωποι ότι τα μεγάλα αδικήματα επισύρουν ανάλογες τιμωρίες.

Ποιο είναι το επιχείρημα του Ηροδότου σχετικά με την παρουσία της Ελένης στην Τροία;

Page 10: Αρχαία Γ Γυμνασίου Ενότητα 1

Εἰ ἐν Ἰλίῳ Ἑλένη ἦν, ἀπέδοντο ἂν αὐτὴν τοῖς Ἕλλησιν οἱ Τρῶες,

ἑκόντος γε ἢ ἄκοντος Ἀλεξάνδρου. Οὐ γὰρ δὴ οὕτω γε

φρενοβλαβὴς ἦν ὁ Πρίαμος οὐδὲ οἱ ἄλλοι Τρῶες, ὥστε τοῖς

σφετέροις σώμασι καὶ τοῖς τέκνοις καὶ τῇ πόλει κινδυνεύειν

ἐβούλοντο, ὅπως Ἀλέξανδρος Ἑλένῃ συνοικῇ. Εἰ δέ τοι καὶ ἐν τοῖς

πρώτοις χρόνοις ταῦτα ἐγίγνωσκον, ἐπεὶ πολλοὶ μὲν τῶν ἄλλων

Τρώων, μάλιστα δὲ οἱ αὑτοῦ υἱεῖς, ὁπότε συμμίσγοιεν τοῖς Ἕλλησιν,

ἀπώλλυντο, Πρίαμος, εἰ καὶ αὐτὸς Ἑλένῃ συνῴκει, ἀπέδωκεν ἂν αὐτὴν

Μενελάῳ, ἵνα αὐτὸς καὶ οἱ ὑπήκοοι αὐτοῦ ἀπαλλαγεῖεν τῶν παρόντων

κακῶν. Ἀλλ' οὐ γὰρ εἶχον Ἑλένην ἀποδοῦναι οὐδὲ λέγουσιν αὐτοῖς τὴν

ἀλήθειαν ἐπίστευον οἱ Ἕλληνες, ὡς μὲν ἐγὼ γνώμην ἀποφαίνομαι, τοῦ

δαιμονίου παρασκευάζοντος ὅπως πανωλεθρίᾳ ἀπολόμενοι

καταφανὲς τοῦτο τοῖς ἀνθρώποις ποιήσωσι, ὡς τῶν μεγάλων

ἀδικημάτων μεγάλαι εἰσὶ καὶ αἱ τιμωρίαι παρὰ τῶν θεῶν. Ἡρόδοτος, Ἱστορίη 2.120 (διασκευή)

ο Αλέξανδρος δεν είχε

δικαίωμα να λάβει αποφάσεις

εις βάρος του λαού του

ο Ηρόδοτος στηρίζει την άποψη του με

έναν υποθετικό συλλογισμό

τα δεινά των Τρώων ήταν τόσο μεγάλα που

επέβαλαν την παράδοση της Ελένης στους

Έλληνες

Μια από τις βασικές ιδέες που διέπουν το ιστορικό έργο του Ηροδότου, με την οποία ερμηνεύει την εξέλιξη των

γεγονότων στην ανθρώπινη ζωή και ιστορία, είναι η ενεργή παρέμβαση του θείου στα ανθρώπινα πράγματα, με σκοπό την αποκατάσταση της τάξης μεταξύ θεών και ανθρώπων. Έτσι, και το γεγονός της κατάληψης της Τροίας από τους Έλληνες

παρουσιάζεται εδώ ως αποτέλεσμα της θείας βούλησης. Ο Ηρόδοτος κάνει λόγο για θεϊκό φθόνο που εκδηλώνεται, όταν

ο άνθρωπος υπερβεί κάποια όρια. Το έγκλημα, κατά τον Ηρόδοτο, δε μένει ατιμώρητο.

Ο Πρίαμος, ο βασιλιάς της Τροίας, όπως και κάθε ηγέτης

άξιος του τίτλου του, δε θα επέτρεπε να κινδυνεύσει ο λαός

του μόνο και μόνο για να ικανοποιηθεί η επιθυμία του

γιου του Αλεξάνδρου (Πάρη) να ζήσει με την Ελένη. Ο

Ηρόδοτος εξηγεί με τη λογική τη μυθολογική-ποιητική

παράδοση.

το κίνητρο δράσης των θεών είναι να δείξουν ότι τα μεγάλα

αδικήματα επισύρουν ανάλογες τιμωρίες

Page 11: Αρχαία Γ Γυμνασίου Ενότητα 1

Αν η Ελένη βρισκόταν στην Τροία, οι Τρώες θα την έδιναν στους Έλληνες,με τη θέληση ή χωρίς τη θέληση του Αλέξανδρου.

Γιατί βέβαια δεν ήταν τόσο παράφρονας ο Πρίαμος ούτε οι άλλοι Τρώες,ώστε να βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή τη δική τους και των παιδιών τους και της πόλης τους, για να ζει ο Αλέξανδρος μαζί με την Ελένη.

Κι αν βέβαια και στα πρώτα χρόνια είχαν αυτή τη γνώμη, όταν πολλοὶ άλλοι Τρώες και μάλιστα και τα παιδιά του, σκοτώνονταν όσες φορές συγκρούονταν με τους Έλληνες, ο Πρίαμος, ακόμη κι αν συγκατοικούσε ο ίδιος με την Ελένη, θα την επέστρεφε στο Μενέλαο, για να απαλλαγούν ο ίδιος και οι υπήκοοί του από τις συμφορές της εποχής τους.

Αλλά δεν είχαν την Ελένη, για να την επιστρέψουν ούτε τους πίστευαν οι Έλληνες, παρόλο που αυτοί έλεγαν την αλήθεια, όπως εγώ πιστεύω,επειδή ο θεός μηχανευόταν με την ολοκληρωτική τους καταστροφή να κάνουν ολοφάνερο στους ανθρώπους αυτό, ότι δηλαδή για τις μεγάλες αδικίες μεγάλες είναι και οι τιμωρίες από τους θεούς.

Ἡρόδοτος, Ἱστορίη 2.120 (διασκευή)

Page 12: Αρχαία Γ Γυμνασίου Ενότητα 1

ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ Ενεστώτας βούλομαι = θέλω,

επιθυμώ

Παρατατικός ἐ(ἠ)βουλόμην

Μέλλοντας βουλήσομαι

παθητικός Αόριστος

ἐ(ἠ)βουλήθην

Παρακείμενος βεβούλημαι

Υπερσυντέλικος

ἐβεβουλήμην

Ενεστώτας εἰμί = είμαι, υπάρχω

Παρατατικός ἦν & ἦ

Μέλλοντας ἔσομαι

Αόριστος ἐγενόμην

Παρακείμενος

γέγονα

Υπερσυντέλικος

ἐγεγόνειν

Ενεστώτας ἔχω ἔχομαι

Παρατατικός εἶχον εἰχόμην

Μέλλοντας ἕξω & σχήσω

ἕξομαι & σχήσομαι

Αόριστος β’ ἔσχον ἐσχόμην & ἐσχέθην

Παρακείμενος

ἔσχηκα ἔσχημαι

Υπερσυντέλικος

ἐσχήκειν ἐσχήμην

Ενεστώτας λέγω λέγομαι

Παρατατικός ἔλεγον ἐλεγόμην

Μέλλοντας λέξω & ἐρῶ

λεχθήσομαι / ῥηθήσομαι

Αόριστος α’ & β’

εἶπον & εἶπα & ἔλεξα

ἐλέχθην / ἐρρήθην

Παρακείμενος

εἴρηκα εἴρημαι & λέλεγμαι

Υπερσυντέλικος

εἰρήκειν εἰρήμην & ἐλελέγμην