XE2-1 5 poli-poleodomia - WordPress.com · 2010-11-16 · Στα 1880, οJames Thomson,...

Η Πολεοδοµία ως

Ρύθµιση

Η µεγέθυνση των πόλεων, η συσσώρευση πληθυσµού, χρήσεων και δραστηριοτήτων δηµιουργούν συνεχώς

χωρικά, περιβαλλοντικά αλλά και κοινωνικάπροβλήµατα που χρειάζονται διευθέτηση.

Ανάπτυξη των πόλεων – προβλήματα

Προβλήµατα ανάπτυξης και µεγέθυνσης των πόλεων:

Πληθυσµιακή µεγέθυνση, επεκτάσεις πόλεων, νέες εξυπηρετήσεις, σχέσεις της

πόλης µε το γύρω φυσικό της περιβάλλον, µόλυνση, ρύπανση…


Προβλήµατα στο επίπεδο της συνεργασίας και ανταγωνισµού χρήσεων: Ανάµιξη οχλουσών χρήσεων, ρύπανση, κυκλοφοριακό και εµπόδια επικοινωνίαςχρήσεων και δραστηριοτήτων. Κατοχή γης και καταπατήσεις.

Προβλήµατα στο επίπεδο της διανοµής του χώρου:Προβλήµατα εξασφάλισης δηµόσιων κοινοχρήστων χώρων και υποδοµών

Κοινωνική διαστρωµάτωση και ανισότητα συνθηκών διαβίωσης. Ανισότητα

κοινωνικής υποδοµής σε επιµέρους τοµείς της πόλης

Πόλη – προβλήµατα

Προβλήµατα συνολικής φυσιογνωµίας της πόλης: Αισθητική, πολιτιστική, ιστορική φυσιογνωµία. ∆υσκολίες εξασφάλισης συνολικήςαισθητικής εικόνας, διατήρηση της ιστορικής και πολιτιστικής της ταυτότητας

Πολεοδοµία


«Πολεοδοµώ» στην κυριολεξία σηµαίνει «δοµώ – κτίζωτην πόλη». Η στενή αυτή ερµηνεία δεν εξαντλεί την

ουσία της σηµερινής επιστήµης των πόλεων ούτε το

εύρος των εφαρµογών της.

1. Κατανόηση / µελέτη / ανάλυση τουφαινοµένου της πόλης

2. Σχεδιασµός του φυσικού χώρου τηςπόλης

3. Ρύθµιση / ∆ιαχείριση της πόλης / θέσπιση κανονιστικών µηχανισµών

Ρόλος και

εφαρµογές

της

πολεοδοµίας

Ρόλος και συµβολή της πολεοδοµίας


1. Μελέτη, κατανόηση ερµηνεία τουφαινοµένου της πόλης

2. Σχεδιασµός του φυσικού χώρουτης πόλης

3. Ρύθµιση / ∆ιαχείριση της πόλης / θέσπιση κανονιστικών

µηχανισµών

Πολεοδοµική

Θεωρία

Εφαρµοσµένη

πολεοδοµία

Πολεοδοµικοί

κανονισµοί

Η πολεοδοµία

ως ρύθµιση

πολεοδοµία ως

ρύθµιση

Ρόλος και συµβολή της πολεοδοµίας

∆ύο άξονες παρέµβασης

Φυσικός χώρος της πόλης

Σύνολο κοινωνικού

/ οικονοµικούχώρου

Τµήµα

κοινωνικού/

οικονοµικού

χώρου

Κοινωνικο-οικονοµικός χώρος της πόλης

Σύνολο φυσικού

χώρου

Τµήµα

φυσικού

χώρου

Συνολικέςεπεµβάσεις

Τµηµατικέςεπεµβάσεις


Πόλεις / αστικά τµήµατα

χωρίς πολεοδοµική ρύθµιση

Στα 1880, ο James Thomson, ένας άσηµος ποιητής της βικτοριανήςεποχής, εκδίδει ένα µακρόσυρτο ποίηµα στο οποίο περιγράφει µια, δαντικής επιρροής, διαδροµή στον Κάτω Κόσµο. Το ποίηµα ξεχάστηκεσύντοµα, όχι όµως και ο τίτλος του: “The city of dreadful night”. Κι αυτόγιατί η περιήγηση του Thomson, στα έγκατα του Κάτω Κόσµου, θαµπορούσε κάλλιστα να αποτελεί µια περιήγηση στο Λονδίνο, τοΛίβερπουλ ή το Μάντσεστερ της εποχής. Η εφιαλτική κατάσταση τηςβικτοριανής πόλης έγινε το κυρίαρχο θέµα της δεκαετίας. Ο W.T. Stead, εκδότης της πρωινής εφηµερίδας του Λονδίνου, Pall Mall Cazette, χρησιµοποιεί τον τίτλο του ποιήµατος του Thomson σε ένα άρθρο του, τον Οκτώβριο του 1883, στο οποίο γράφει χαρακτηριστικά: “Ο φοβερόςΦλωρεντινός (εννοεί τον ποιητή ∆άντη) θα είχε να προσθέσειπερισσότερα στοιχεία φρίκης στην περιγραφή της Κόλασης, µετάαπό τη διαµονή του σε ένα λονδρέζικο slum”.

Αναφορά στο: Peter Hall, Cities of Tomorrow, Blackwell Publishers, updated edition 1997, p.14

Η ̟όλη της εφιαλτικής νύχτας*

Πόλεις στην πρώτη βιοµηχανική επανάσταση (19ος αι)

Οι πόλεις µεγεθύνονται

Η ρύθµιση απουσιάζει:

- Πόλεις χαοτικές, βρώµικες, χωρίς κανόνες υγιεινής, χωρίςστοιχειώδεις υπηρεσίες, χωρίςαποχετευτικά συστήµατα, καταστροφή απορριµµάτων κ.ά. Μεγαλύτερο πρόβληµα τα

πόσιµο νερό και η προέλευσή

του.

- Μαζικές αρρώστιες πληθυσµού, τύφος, τυφοειδής πυρετός, φυµατίωση, χολέρα

- Περιοχές συγκέντρωσης των

εργατών σε φτηνές και άθλιες

πολυκατοικίες – slums

Η High Street της Γλασκώβης,

φωτογραφία του 1868

(Καρύδης 2006)

Κατοικίες – slums στο

Nottinghamshire στο βικτοριανό Λονδίνο

Παιδική εργασία στις ΗΠΑ

αρχές του 20ου αιώνα

Τα σύγχρονα slums των µεγαλουπόλεων

Αστικά τµήµατα χωρίς πολεοδοµική ρύθµιση

Brasilia, µια εξ’

αρχής

σχεδιασµένη

νέα πόλη –

πρωτεύουσα

Oscar Niemeyer

Lucio Costa

1956

Ο µεγαλόπνοος εθνικός

προγραµµατισµός µιας

νέας βιοµηχανικής

χώρας προδιαγράφουν

την Μπραζίλια σαν

πρωτεύουσα της χώρας

και νέο πολιτικό και

πολιτιστικό κέντρο

500.000 κατοίκων

Αυτογενής οικισµός (favela) γύρω από την Μπραζίλια των 3,507,662 πλέον κατοίκων

Πανοραµική όψη της πολυπληθούς Favela da Rocinha στο Rio de Janeiro.

Στα 2004, εκτιµιούνταν ότι το 19 % του πληθυσµού του Rio ζούσε σε favelas. Rocinha, Pavão-Pavãozinho, Parada de Lucas, Maré and Turano είναιµερικές από τις πιο διάσηµες

Pachuca, Μεξικό

Mumbai – India

Το Dharavi θεωρείται η µεγαλύτερη περιοχή αυτογενών οικισµώνσε ολόκληρη την Ασία (reuters: Punit Paranjpe)

Mumbai – India

Manila, Filippines

Στον ελληνικό χώρο

Αστικά τµήµατα χωρίς πολεοδοµική ρύθµιση

Προσφυγικά στην Καστέλλα Πειραιά τον Μεσοπόλεµο

Πολεοδοµικός Σχεδιασµός

στην Ελλάδα

Επίπεδα Σχεδιασµού

Νοµοθετικό και οργανωτικό πλαίσιο

πολεοδοµικού σχεδιασµού στην Ελλάδα

Η ιστορία συγκρότησης του θεσµικού

πολεοδοµικού στην Ελλάδα µπορεί να διακριθεί

στις παρακάτω περιόδους

• 1η περίοδος: 1828 - 1923

• 2η περίοδος: 1923 – έως δεκαετία ’70

• 3η περίοδος: δεκαετία ’70 έως 1982

• 4η περίοδος: 1982 έως σήµερα

Σύντοµη επισκόπηση του Θεσµικού πλαισίου

Πολεοδοµίας στην Ελλάδα

1η περίοδος: 1828 – 1923

Συγκρότηση του ελληνικού κράτους και πρώτες προσπάθειες για

σχεδιασµό των νέων ελληνικών πόλεων. Εκπονήθηκαν σχέδια για:

Πάτρα 1828Πύλος 1829 Αθήνα 1830 Ναύπλιο 1834Μονεµβασιά 1836Ερµούπολη 1837 Ναύπακτος 1838 Θήβα 1850 Καλαµάτα 1860

Σχέδια χωρίς κανονιστικούς όρους και

χωρίς ύπαρξη νοµοθετικού πλαισίου.

Σηµαντικά όµως σχέδια από άποψη

σχεδιασµού και µορφολογίας, πουυλοποιήθηκαν από διεθνείς οµάδες

σηµαντικών Μηχανικών και

Πολεοδόµων της εποχής (Ελλήνων καιΓερµανών κυρίως)



2η περίοδος: 1923 – έως δεκαετία ’70

Περίοδος – σταθµός στην ιστορία του πολεοδοµικού σχεδιασµού στηνΕλλάδα, µε την ψήφιση του Νόµου 17-7/16-8-1923 «Περί ΣχεδίωνΠόλεων, Κωµών και Συνοικισµών του Κράτους και τηςοικοδοµής αυτών».

Στη συνέχεια εκδόθηκε το ∆/γµα της 3-4-1929 περί «ΓενικούΟικοδοµικού Κανονισµού»

Εργαλείο πολεοδοµικό για µισό αιώνα περίπου. Ολόκληρος οελληνικός χώρος εντάχθηκε νοµοθετικά σε τρεις κατηγορίες:

1. Περιοχές εντός Σχεδίου Πόλεως

2. Περιοχές εκτός Σχεδίου Πόλεως

3. Οικισµοί προϋπάρχοντες του 1923



3η περίοδος: δεκαετία ’70 έως 1982

Το Σύνταγµα το 1975 και ειδικότερα στο άρθρο 24, θέτει τιςαρµοδιότητες και τις υποχρεώσεις του κράτους που ελέγχει την

πολεοδοµική ανάπτυξη, την προστασία του φυσικού καιπολιτιστικού περιβάλλοντος

4η περίοδος: 1982 έως σήµερα

Σηµαντικότατος ο νόµος 1337 / 1983 ο οποίος αποτελεί το ισχύων θεσµικό

πλαίσιο του πολεοδοµικού σχεδιασµού.

Πρόσφατα ψηφίστηκε νέος Νόµος που συµπληρώνει τον 1337/83, ο Ν. 2508 / 97 για «Bιώσιµη οικιστική ανάπτυξη των πόλεων και οικισµών της χώραςκαι άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 124 Α / 13.06.1997)



Βάσει του ισχύοντος θεσµικού πλαισίου,

κάθε επίπεδο του πολεοδοµικού

σχεδιασµού:

απευθύνεται σε ένα συγκεκριµένο επίπεδο πόλης,

έχει συγκεκριµένους στόχους

απαιτεί εκπόνηση συγκεκριµένων µελετών για την

υλοποίηση των στόχων,

διαθέτει διαφορετικά πολεοδοµικά εργαλεία

Επίπεδα πολεοδοµικού σχεδιασµού στην Ελλάδα

Πολεοδοµική Μελέτη

Ενεργού Πολεοδοµίας


Ανάπλασης

Νέα Οικιστική

Ενότητα

Ρυθµιστικό Σχέδιο

Σύνολο πόλης

Σύνολο ευρύτερης περιοχής

οικισµώνΓενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο - ΓΠΣ

Σχέδιο Οικιστικής Οργάνωσης

Ανοικτών Πόλεων ΣΧΟΑΠ

Ρυµοτοµικό Σχέδιο, και Γενικός Οικοδοµικός Κανονισµός -ΓΟΚ

Ειδικές

Οικιστικές Ενότητες

ΒΕΠΕ, ΒΙΠΕ, ΒΙΟΠΑ

ZEΠ, ΖΕΕ, ΖΕΚ

Κτίριο / οικοδοµικό

συγκρότηµα

τµήµα αστικού

χώρου

Αρχιτεκτονική Μελέτη

Οικοδοµική άδεια


Επέκτασης και Αναθεώρησης

Ανάπλαση

Υφιστάµενης

Οικιστικής Ενότητας

Στρατηγικά κείµενα, Ορισµός Χρήσεων Γης, Πολεοδοµικοί Κανονισµοί

Το Ρυµοτοµικό Σχέδιο (Ν 2508/97, άρθρο 2 και 3)

Απαιτείται σεΠολεοδοµική µελέτη αναθεώρησηςΠολεοδοµική µελέτης επέκτασηςΠολεοδοµική µελέτη ανάπλασης

Το Ρυµοτοµικό Σχέδιο καθορίζει τα όρια δηµόσιου – ιδιωτικού χώρου. Μετο ρυµοτοµικό σχέδιο καθορίζεται ο τρόπος δόµησης µιας περιοχής, όριαχώρων, οδικά δίκτυα, απαγορευτικές γραµµές δόµησης και γενικάοριοθετούνται χρήσεις γης.

Στα ρυµοτοµικά σχέδια πρέπει να φαίνονται:

Τα όρια πολεοδοµικών ενοτήτων

Τα όρια κεντρικών περιοχών και περιοχών ειδικών λειτουργιών

Όρια δηµόσιου – ιδιωτικού χώρου (Ρυµοτοµικές και οικοδοµικές γραµµές)Προκήπια και στοές

Πεζόδροµοι

Οι όροι δόµησης

Προτεινόµενα ή κηρυγµένα µνηµεία, χώροι και οικιστικά σύνολα

Οικοδοµική γραµµή – κόκκινο χρώµαΡυµοτοµική γραµµή – πράσινο χρώµα

Ο Γενικός Οικοδοµικός Κανονισµόςσυµπληρώνει το Ρυµοτοµικό Σχέδιο καικαθορίζει:

Το σύνολο της επιτρεπόµενης δόµησης σεµια περιοχή (Σ.∆. / µέγιστο επιτρεπόµενο ύψος, κάλυψη οικοπέδου)

Τον τρόπο χωροθέτησης του κτιρίου σε ένα οικόπεδο(αποστάσεις από όρια οικοπέδου, προκήπια, στοέςκλπ)

Την ογκοπλασία του κτιρίου (γεωµετρικό στερεό, αίθρια, ηµιυπαίριοι χώροι, όψεις, αρχιτεκτονικέςπροεξοχές κλπ)

Γενικός Οικοδοµικός ΚανονισµόςΣύντοµη ιστορική αναδροµή

ΓΟΚ 1929

ΓΟΚ 1955

ΓΟΚ 1973

ΓΟΚ 1985

ΓΟΚ ‘29: Ένας οικοδοµικός κανονισµός που αναφέρεται εκτενώς στοντρόπο σύνταξης σχεδίων πόλεως και λιγότερο στον τρόπο

οικοδόµησης. Είναι σαφώς επηρεασµένος από την βαβαρέζικηνοµοθεσία που επικρατεί τότε στην Ελλάδα, ήταν σαφής καιλειτουργικός για την εποχή του.

ΓΟΚ ‘55: ∆ίνει βάρος στο σχέδιο του οικισµού, στους κοινόχρηστους καιοικοδοµήσιµους χώρους, θεσπίζει οικοδοµικά συστήµατα, θεσπίζει τηναισθητική διαµόρφωση των κτηρίων και τον αρχιτεκτονικό έλεγχο, προτείνει συνέχεια µετώπου στην οικοδοµική, καθορίζει θέση κτηρίουκαι ύψη.

ΓΟΚ ‘73: Εξειδίκευση του τρόπου δόµησης σύµφωνα µε τα οικοδοµικάσυστήµατα , λεπτοµερώς και φωτογραφικά. Παράλληλα θέτειουσιαστικά το θέµα των αυθαιρέτων.

ΓΟΚ ‘85: Ο σηµερινός ΓΟΚ εµφανίστηκε µε τις καλύτερες προθέσεις και

απόψεις. Θέλησε να κάνει ανατροπές το ενεργό οικοδοµικό τετράγωνο, την ενοποίηση των ακαλύπτων. Στον ΓΟΚ 85 εµφανίζεται επίσης γιαπρώτη φορά η έννοια του ιδεατού στερεού και του επιτρεπόµενου

όγκου. Στην πράξη, τα περισσότερα από τα θετικά του στοιχεία δενεφαρµόζονται

Γενικός Οικοδοµικός Κανονισµός

Συντελεστής δόµησης (Σ∆) είναι ο αριθµός, ο οποίος

πολλαπλασιαζόµενος µε την επιφάνεια του οικοπέδου, δίνει τη

συνολική επιφάνεια όλων των ορόφων των κτιρίων που µπορούν να

κατασκευαστούν στο οικόπεδο σύµφωνα µε τις οικείες διατάξεις.

Επιφάνεια οικοπέδου σε εµπορική περιοχή = 185 µ2

Συντελεστής ∆όµησης: 1,60

Άρα συνολική επιφάνεια όλων των κτιρίων σε όλους τους ορόφους

(δόµηση): 1,85 χ 1,60 = 296 µ2

Το πώς θα κατανεµηθούν αυτά τα 296µ2 στο οικόπεδο είναι συνάρτηση

του ποσοστού κάλυψης και του επιτρεπόµενου ύψους


Ποσοστό επιτρεπόµενης κάλυψης του οικοπέδου είναι ο λόγος της

µέγιστης επιφάνειας που επιτρέπεται να καλυφθεί προς τη συνολική

επιφάνεια του οικοπέδου.

Υποχρεωτικός ακάλυπτος χώρος του οικοπέδου είναι ο χώρος που

αφήνεται ακάλυπτος για να µην υπάρχει υπέρβαση του ποσοστούκάλυψης ή του συντελεστή δόµησης που ισχύει στην περιοχή.

Συνήθως το κτίριο τοποθετείται ελεύθερα µέσα στο οικόπεδο. Όπου το

κτίριο δεν εφάπτεται µε τα πίσω και πλάγια όρια του οικοπέδου, αφήνεταιαπόσταση ∆ από αυτά που είναι συνάρτηση του ύψους του κτιρίου

Μέγιστο επιτρεπόµενο ύψος κτιρίου, ή µέγιστο επιτρεπόµενο ύψοςπεριοχής είναι το ύψος του ανώτατου επιπέδου του κτιρίου, πάνω από το

οποίο απαγορεύεται κάθε δόµηση εκτός από τις εγκαταστάσεις πουεπιτρέπονται ειδικά και περιοριστικά.


Με διάφορα εργαλεία ο ΓΟΚ επιχειρεί να εξασφαλίσει

καλές συνθήκες αερισµού και φωτισµού,

ποιοτικότερο και πιο ποικίλο περιβάλλον ιδιαίτερα στα

πυκνοκατοικηµένα αστικά κέντρα

Ιδεατό στερεό / ηµιϋπαίθριοι χώροι / αίθρια / στοές


Ιδεατό στερεό

Υµιϋπαίθριος χώροςείναι ο στεγασµένοςχώρος του κτιρίου, τουοποίου η µίατουλάχιστον πλευρά

είναι ανοιχτή προς τον

κοινόχρηστο χώρο ή

τους ακάλυπτους

χώρους του οικοπέδου

και οι υπόλοιπες

πλευρές ορίζονται από

τοίχους ή κατακόρυφα

φέροντα στοιχεία


Η πολεοδοµική ρύθµιση του χώρου δεν αρκεί για να άρει

κοινωνικές ανισότητες

Η πολεοδοµική ρύθµιση µπορεί – υπό προϋποθέσεις –

να διαµορφώσει ένα ποιοτικότερο χωρικό περιβάλλον:

Ευέλικτες και διαρκώς προσαρµασµόνες στα νέα

δεδοµένα ρυθµίσεις

Εφαρµογή των ρυθµίσεων

Κοινωνική ευαισθητοποίηση και γνώση

Η πολεοδοµία ως ρύθµιση του χώρου

XE2-1 5 poli-poleodomia - WordPress.com · 2010-11-16 · Στα 1880, οJames Thomson,...

Documents

Transcript of XE2-1 5 poli-poleodomia - WordPress.com · 2010-11-16 · Στα 1880, οJames Thomson,...