WSTĘP DO FILOZOFIIDaniel Żuromski

d.zuromski@wp.pl

JAK BĘDZIEMY POJMOWAĆ FILOZOFIĘ?

Trudności (niektóre) z określeniem czym jest filozofia:Historia wyrazu nie może zastąpić historii pojęcia. Dosłownie

w języku greckim „filozofia” (gr. φιλοσοφία, łac. philosophia) znaczy „umiłowanie mądrości" (gr. philia - przyjaźń, miłość; sophia - mądrość). To Pitagorasa (VI wieku p.n.e) wskazuje się jako pierwszego, który użył tego słowa.

Definiowanie czym jest filozofia jest niczym innym jak filozofowaniem.

Jednak można powiedzieć „kiedy” i gdzie filozofia miała swój początek, o czym później.

FILOZOFIA I POJĘCIA

Filozofia zajmuje się pewnymi problemami.

Problemy związane z pojęciami.

Przykład z pojęciem wiedzy: Czy jest wiedza?

CZYM SĄ POJĘCIA?

Pojęcie to znaczenie (intersubiektywny sposób rozumienia) nazwy generalnej.

W pojęciu zawarte są dwa różne, ściśle z sobą związane czynniki; treść i zakres.

Treść to pewien określony zbiór cech przysługujących każdemu z jej desygnatów

Desygnaty – przedmioty oznaczone przez pewną nazwę. Zbiór wszystkich desygnatów nazywa się zakresem (lub denotacją)

Zbiór wszystkich cech przysługujących wspólnie każdemu z desygnatów tworzy treść pełną tej nazwy

TREŚĆ CHARAKTERYSTYCZNA

NAZWY Treść charakterystyczna nazwy to dowolny zbiór

cech, które łącznie przysługują każdemu z desygnatów nazwy i i tylko jej desygnatom.

Składające się na tą treść cechy nazywamy cechami konstytutywnymi (żadna z nich nie może być pominięta w treści charakterystycznej jakiejś nazwy, bez zmiany jej zakresu).

Reszta cech wynikających już z posiadania cech konstytutywnych to cechy konsekutywne (ich dołączenie do treści nazwy nie zmienia jej zakresu).

PRZYKŁAD Z KOTEM

1.(Poziom języka) Nazwa „Kot”

(wyraża pojęcie kota)

2. (Poziom pojęciowy) Zbiór cech charakterystycznych dla desygnatów nazwy „kot”

C1, C2, ….Cn

3. (Poziom rzeczywistości) Desygnat nazwy „Kot”

CO MOŻNA ODCZYTAĆ Z TEGO SCHEMATU?

Pojęcia to coś za pomocą czego odnosimy się do świata, a więc jeżeli filozofia zajmuje się pojęciami, to dlatego, że dzięki nim odnosimy się do świata (i działamy).

Działanie. Tak jak rozumiemy pojęcia, tak działamy,

Stąd zajmowanie się pojęciami nie jest banalne.

FILOZOFIA A LOGIKA

Normy dotyczące użyciem pojęć ujawnia logika.

Dlatego nie ma świadomej filozofii bez logiki (nawet ci którzy odrzucają logikę – argumentują (jak mówi Brandom „philosophy begins in logic”, Filozofia zaczyna (się) od logiki).

Filozofia jest możliwa wtedy, gdy praktyka staje się samoświadoma pojęciowo.

PRZYKŁADY POJĘĆ

Etyczne: sprawiedliwość, powinność, wolność.

Poznawcze: prawda, poznanie, wiedza, uzasadnienie, percepcja.

Ontologiczne: istnienie, tożsamość.

POCZĄTKI FILOZOFII

Od Mitu do Logosu

Dwa nurty filozofii: „fizjolodzy" albo „kosmolodzy”:

Tales z Miletu, Anaksymander z Miletu, Anaksymenes z Miletu, Heraklit z Efezu, Parmenides z Elei (i jego uczęń Zenon), Empedokles, Anaksagoras, Pitagorejczycy Demokryt

ORAZ DUGI NURT: HUMANISTYCZNY

Sofiści: Protagoras z Abdery Gorgiasz z Leontinoi

i Sokrates

PIERWSZY OKRES FILOZOFII STAROŻYTNEJ, OKRES JEJ POWSTANIA DO

V WIEKU P.N.E.

Tales z Miletu (624-547) i początek filozofii.

Jońscy filozofowie przyrody (Anaksymander z Miletu i Anaksymenes z Miletu).

Heraklit z Efezu.

Parmenides z Elei (i jego uczeń Zenon).

Empedokles.

Anaksagoras.

Pitagorejczycy.

Demokryt.

DRUGI OKRES FILOZOFII STAROŻYTNEJ, OKRES OŚWIECENIA

STAROŻYTNEGO I SYSTEMÓW STAROŻYTNYCH, OD V DO IV WIEKU

P.N.E. Protagoras z Abdery (481-411) i sofiści (Gorgiasz)

Sokrates z Aten (469-399) Uczniowie sofistów i Sokratesa Cynicy; Cyrenaicy.

Platon z Aten (427-347) Arystoteles, Stagira, (384-322)

TRZECI OKRES FILOZOFII STAROŻYTNEJ, OKRES HELLENISTYCZNY, OD III DO I

WIEKU P.N.E.

Stoicy

Epikur i epikurejczycy

Sceptycy

Koniec filozofii hellenistycznej

Eklektyzm; Filozofia w Rzymie; Nauka w Aleksandrii.

OKRES KOŃCOWY FILOZOFII STAROŻYTNEJ, OD I DO VI WIEKU.

Filon z Aleksandrii

Plotyn i neoplatończycy

FILOZOFIA CHRZEŚCIJAŃSKA (W OKRESIE POPRZEDZAJĄCYM ŚREDNIOWIECZE), DO V

WIEKU.

Patrystyka

Gnostycy

Apologeci Wschodu

Orygenes

Grzegorz Nysseńczyk

Tertulian

Św. Augustyn

TRZY WIELKIE TRADYCJE FILOZOFICZNE

Za: E. Martens. H. Schnädelbach (red.), Filozofia. Podstawowe pytania. Warszawa 1995, Wiedza Powszechna.

Trzy wielkie tradycje filozoficzne: Paradygmat Ontologiczny (Platon, Arystoteles) Paradygmat Mentalistyczny (Kartezjusz) Paradygmat Lingwistyczny (L. Wittgenstein)

PARADYGMAT ONTOLOGICZNY

PARADYGMAT MENTALISTYCZNY

PARADYGMAT LINGWISTYCZNY