Why Greece, why now…dreamlab.gr/develop/hellabiom/wp-content/uploads/... · interview Mr. Peter...

68
interview Mr. Peter Groenwoldt • 10-18 • 39-41 • 19-21 MANAGING DIRECTOR OF HARREN & PARTNER Why Greece, why now… αφιέρωμα απολογισμός απόψεις Θετικές οι εξελίξεις για την κρουαζιέρα το 2015 Το φυσικό αέριο στην Εάδα Greek Energy

Transcript of Why Greece, why now…dreamlab.gr/develop/hellabiom/wp-content/uploads/... · interview Mr. Peter...

interview

Mr. Peter Groenwoldt

• 10-18 • 39-41 • 19-21

MANAGING DIRECTOR OF HARREN & PARTNER

Why Greece, why now…

αφιέρωμα απολογισμός απόψεις

Θετικές οι εξελίξεις για την κρουαζιέρα το 2015

Το φυσικό αέριο στην Ελλάδα

Greek Energy

””

MARITIME

PUT THE FUTURE OF YOUR FLEET IN SAFE HANDSAs your classification partner, our extensive maritime expertise, technical knowledge and regulatory foresight will help to ensure that your fleet meets the demands of the future. Our aim is safety, compliance and optimal operational performance throughout the lifetime of your

vessels, benefitting your business and the maritime industry as a whole. With DNV GL your fleet is in safe hands. Can you afford anything else?

Learn more at dnvgl.com/maritime

4

The geopolitical questionMost of Britain’s friends in the world would prefer it to stay in

BREXIT WOULD BE more than a matter of economics and a loss of British influence; it would also have a geopolitical impact. Over the past two decades the EU has become a significant part of the West’s foreign and security structure, alongside NATO. It was the EU that joined America in devising and implementing sanctions against the Russians after they annexed Crimea and invaded eastern Ukraine. It is the EU that, in fits and starts, has grappled with the continent’s recent influx of refugees and migrants.

All this strongly colours third countries’ view of the risks of Brexit. Eurosceptics often float the idea that Britain should become part of an “Anglosphere” that would bring together such like-minded countries as America, Canada, Australia,

New Zealand and other big members of the Commonwealth. Yet in reality all these countries would much prefer Britain to remain in the EU. Barack Obama has been explicit about this, as have the leaders of Australia, Canada and New Zealand. One reason may be that they think the EU benefits from Britain’s liberal, pro-free-trade views. In any event, the only political leader who would be certain to cheer Brexit is Russia’s Vladimir Putin.Britain’s fellow members of the EU may find it an annoying partner, but none would welcome Brexit. Traditional allies

like the Dutch, who fought hard to get Britain in, and the Scandinavians would be dismayed to see it leave.

The east Europeans, who saw the British as their best friends when they joined, have lost some enthusiasm and now look more to Germany. Germany itself would be unhappy, as would France, in part because for both sides of this central partnership in the European project Britain has often been a useful foil.

Above all Brexit would be a disaster for Ireland, the only country that shares a land border with Britain. The still fragile Northern Ireland peace process depends critically on both countries remaining members of the EU. And the thought of introducing border controls between north and south, or of erecting trade barriers, is the stuff of nightmares in Dublin and Belfast.

Economist

5

Economist

Besides, as Jean-Claude Juncker, the president of the European Commission, conceded in his state-of-the-union speech in September, the EU is already in bad shape. The latest rows over refugees revealed an ugly new nationalism in previously Europhile countries. The long euro crisis had already sapped confidence in the entire project, not just in Greece but across the continent. The elections to the European Parliament in 2014 suffered from a record low turnout and produced a strong showing for anti-European parties in many countries. Brexit would be a big additional blow.

Staying onSo what can Mr Cameron do to keep Britain in? He will have to work at it. The Out campaign’s simple message about Britain restoring control over its own destiny sounds seductive, as Charles Grant of the Centre for European Reform points out. He also notes that the new Labour leader, Jeremy Corbyn, like the more left-leaning trade unions, seems less than committed to Britain’s EU membership. Mr Corbyn has said he will campaign against Brexit, yet he (and some trade unions) could easily change tack if Mr Cameron significantly waters down the EU’s social and employment rules—as his own Eurosceptic backbenchers are demanding. The timing of the referendum, too, could be hit-and-miss: the government needs to give at least four months’ notice, easily long enough to be caught out by a sudden renewed bout of euro nerves, say, or more quarrels over migrants and refugees.All this may tempt the government to run a negative campaign, pointing mainly to the doubts and uncertainties associated with Brexit. Most businesses, big and small, would worry about the effects. Trade and employment could suffer and foreign investment would be at risk. The alternatives to membership are at best uncertain. A post-Brexit Britain may face the unpalatable choice of keeping access to

the single market but having to observe rules in which it has no say, or losing access and facing tariffs and non-tariff barriers. To top it all, there is a fair chance that if Britain were to leave the EU, Scotland might leave the United Kingdom.

Be positiveSuch a negative campaign, harping on the risks of independence, eventually worked in Scotland last year, but it was given an extra push in the closing stages by sudden promises of more self-government.

A body as slow and ungainly as the EU cannot repeat that sort of trick. So a better strategy would be to emphasise the positive reasons for Britain staying in, starting with the EU’s foreign-policy and security role in confronting Mr Putin, the fight against terrorism or the joint effort to tackle climate change, all areas where many Britons appear to favour collaboration at the European level. Yet a Tory government that has devoted so much effort to appeasing Eurosceptics by attacking the EU might find it hard to convey a positive message about the project with any credibility.

So here is an alternative suggestion: let the campaign focus on explaining how much the European project has benefited from Britain’s membership, and how much more suitable for Britain it has become as a result. Sir Bill Cash, a veteran Eurosceptic Tory MP, voted yes in the 1975 referendum (Mr Corbyn voted no). Yet in many ways the club of which Britain decided to remain a member at the time offered a far worse deal than it does now. The protectionist CAP pushed up the price of food and created butter and beef mountains. The common fisheries policy seemed almost designed to destroy fish stocks.

The British budget contribution was set to top everyone else’s. There was no single market. Brussels was full of talk about building a Fortress Europe. Competition policy was in its infancy. All members,

including Britain, had signed up for both monetary and political union by the end of the 1970s. And there was little enthusiasm for further enlargement. The project was essentially run by the French, who made sure that their interests were fully taken into account.

Forty years on, the EU ought to look rather more appealing to British eyes. Although the CAP is still too expensive, its worst excesses have been curbed. The fisheries policy has been substantially reformed. And thanks to Thatcher’s rebate, Britain no longer pays a grossly unfair share of the budget; some of its contribution might be seen as aid to eastern Europe. The EU’s competition and standard-setting policies have turned it into a global free-market referee. The club has become bigger, with almost the whole of Europe now in. English has become the dominant language. And EU membership acts as a bulwark against the anti-globalisation lobby.

This transformation of the EU into a more liberal pro-market organisation owes a great deal to Britain’s influence. In Paris many politicians complain that the EU has turned into a passionate proselytiser for Anglo-Saxon capitalism.

That was one reason why the French voted down the constitutional treaty in 2005, and it also helps explain the Europhobe appeal of Marine Le Pen’s National Front.

All of the above suggests that the case for leaving was a good deal stronger in 1975 that it is now.

And yet even then Britain did better by remaining in the club and trying to improve it than walking out and losing any chance of influencing its development. If Mr Cameron is lucky enough to win his decidedly risky referendum, that would still be the best course for Britain to follow.Πηγή : Economist

6

Το γραμμα του εκδοτη

Economist Σελ. 4 -5

Tογράμμάτουεκδοτη Σελ. 8

Aφιερωμάgreekenergy Σελ. 10-12, 14-18

Αποψειστου Γιώργου Μανιατάκη Σελ. 19-21

Ανάλυσητου Νίκου Καυκά Σελ. 22 -23

Αρθροτου Γιώργου Βερνίκου Σελ. 24-25

Standard&poor’s Σελ. 26-27

ΔελτιaΤυπου Σελ. 28-31

ΣυνεντευξηMR.PETERGROENWOLDT Σελ. 32-34

Αρθρο Σελ. 36-38

Απολογισμοσ Σελ. 39--41

Ιστοριά Σελ.42-47

Γεωπολιτικη του Δρ. Νίκου Λυγερού Σελ. 48-49

Αnalyst.gr Σελ. 50-52

Διεθνησοικονομιά του Ηλία Καραβόλια Σελ. 53

ΔελτιάΤυπου Σελ. 54-58

Νάυτικάμυστηριά Σελ. 60-62

ΔελτιοΤυπου Σελ. 63

Διεθνη Σελ. 64-65

Επιλογοσ Σελ. 66

Ταυτοτητα • Περιεχόμενα

Εκδότης: Πολίτης Διονύσης[email protected]

Σύμβουλος Έκδοσης: Χουλιαράς ΘεόδωροςΠρόεδρος Ινστιτούτου Ναυτιλιακών και Οικονομικών Μελετών - [email protected]

Διευθυντής Έκδοσης: Μεγαριώτης Ιωάννης [email protected]

Αρχισυντάκτρια: Κόλλια Έφη[email protected]

Εμπορικός Διευθυντής: Δελιδάκης Νικόλαος[email protected]

Υπεύθυνος Διαφήμισης: Κόλλιας Νικόλαος

Παραγωγοί Διαφήμισης: Ζουμπούλη ΓεωργίαΤρέχα ΑλεξάνδραΛάταρης ΔημήτρηςΤσαρδακά ΕφηΠουλημένου Πάμμυ[email protected]

Yπεύθυνη ανάπτυξης: Σέρβου Ελπίδα

Σύνταξη: Δελακούρα ΤίναΠολίτης Ιωάννης

Δημιουργικό: Πάνος Γερμανός[email protected]

Γραμματεία: Δανιλούλη Χαρά[email protected]

ISSN: 2241-7877

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική ή μερική, η διασκευή απόδοσης του περιε-χομένου του περιοδικού με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό ή άλλο χωρίς προη-γούμενη γραπτή έγκριση του εκδό-τη. Η άποψη των συντακτών δεν είναι απαραίτητα και άποψη της Διεύθυνσης του περιοδικου.

Περιεχόμενα

8

Αγαπητοί φίλοι και αναγνώστες

Η Ναυτιλία είναι ένα Industry το οποίο ανήκει στην κατηγορία της επιχειρηματι-κότητας των CAPITAL INTENSIVE. Με λίγα λόγια αν υπάρχει κεφάλαιο ( capital) υπάρχει και Ναυτιλία. Αν δεν υπάρχει κε-φάλαιο δεν «υπάρχει» Ναυτιλία.H περιπέτεια των capital controls έχει προκαλέσει αλυσιδωτές αρνητικές επιπτώ-σεις στην ελληνική ναυτιλία και κατ’ επέ-κταση στην οικονομία. Mετά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων φαίνεται πως ο ρόλος της ποντοπόρου ως η μεγαλύτερη πηγή συναλλάγματος έχει δεχτεί ισχυρό πλήγμα.Tα έσοδα από τις ναυλώσεις των πλοίων που διαχειρίζονται ελληνικές ναυτιλιακές εταιρίες έρχονταν στην Ελλάδα. Ένα μέ-ρος αυτών χρησιμοποιείτο για τις πληρω-μές λειτουργικών δαπανών των ομίλων και μισθών και τα υπόλοιπα, πάνω από το 60%, έμεναν στους τραπεζικούς λογαριασμούς. Τους τελευταίους μήνες όμως, δεν εισάγε-ται συνάλλαγμα στη χώρα μας, καθώς όταν

μπαίνουν τα χρήματα, οι εταιρίες είναι υπο-χρεωμένες να παίρνουν άδεια και εγκρίσεις από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ώστε να κάνουν αναλήψεις 50.000 ευρώ προκει-μένου να καλύψουν κάποιες από τις οικο-νομικές υποχρεώσεις τους.

Την ίδια στιγμή το άλλο είδος κεφαλαίου που ουσιαστικά τροφοδοτεί με οξυγόνο τη Ναυτιλία χρόνια τώρα, δηλαδή οι τρά-πεζες, έχουν αρχίσει ήδη να περιορίζουν τόσο τη φυσική τους παρουσία όσο και την χρηματοοικονομική τους παρουσία στην αγορά. Για παράδειγμα, η Royal Bank of Scotland, η μεγαλύτερη τράπεζα που εδώ και χρόνια παραδοσιακά «αιμοδοτεί» τη ναυτιλία, άφησε ένα γραφείο αντιπροσω-πείας, το οποίο όμως, δεν έχει σχέση με τη ναυτιλία, ενώ τα ναυτιλιακά δάνεια τα διαχειρίζεται πλέον από το Λονδίνο. Aλλά και η HSBC ναι μεν, παραμένει στην Eλ-λάδα, αλλά έκλεισε το υποκατάστημά της στον Πειραιά. Aυτή η τάση «φυγής» δημι-ουργεί πρόσθετες δυσκολίες στην εξεύρε-ση νέων δανείων κυρίως από τις μικρομε-σαίες επιχειρήσεις που έχουν περισσότερα «πάρε- δώσε» με το ελληνικό χρηματοπι-στωτικό σύστημα.

Η σωστή πληροφόρηση και η δημιουργία μιας σωστής βάσης επεξεργασμένων στοι-χείων είναι απαραίτητα σε μια Ναυτιλιακή αγορά με τόσες ασύμμετρες μεταβλητές.Το περιοδικό μας επιχειρεί σταδιακά να συντονίσει τη συνείδηση των Decision makers προς την κατεύθυνση της εξακρι-βωνόμενης πληροφόρησης.

Αισθανόμαστε υπερήφανοι που το εκδοτικό μας εγχείρημα τυγχάνει του σεβασμού και της καθολικής αποδοχής.Νέες σημαντικές καινοτομίες και βελτιώ-σεις, σύντομα θα φιλοξενήσουμε στο περι-οδικό μας.

Το γραμμα του εκδοτη

THEODORE CHOULIARAS • Εκδότης & Πρόεδρος του Institute of Maritime & Economic Studies

CAPITAL CONTROL? MARITIME CONTROL!

10

αφιερωμα greek energy

Αιολική ΕνέργειαΜια μεγάλη επενδυτική ευκαιρία που αραχνιάζει

Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, αποτελούν μια διακριτή αναπτυξιακή επιλογή. Ιδιαίτερα στις μέρες της οικονομικής κρίσης που μαστίζει όλες τις αναπτυγμένες χώρες, ο κλάδος των Α.Π.Ε. έχει το προνόμιο να αποτελεί µία από τις ελάχιστες επιλογές για να ανακοπεί η οικονομική και κοινωνική οπισθοχώρηση και να προκληθεί επανεκκίνηση της οικονομίας. Ο ισχυρισμός αυτός, εκτός των επιχειρημάτων που παρατίθενται κατωτέρω, στηρίζεται στο γεγονός ότι ο κλάδος συγκεντρώνει ως επί το πλείστον νέες δυναμικές επιχειρήσεις και υψηλό ανθρώπινο επιστημονικό και τεχνικό δυναμικό και δεύτερον διότι παρουσιάζει επενδυτικές ευκαιρίες που μπορεί να φέρουν ανάπτυξη, απασχόληση και κοινωνικό πλεόνασμα.

Επιπλέον όμως των καθαρά οικονομικών επιχειρημάτων, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη μια σειρά άλλων παραμέτρων που έχουν σαφή οικονομική διάσταση, ανεξάρτητα αν αυτή ποσοτικοποιείται στην παρούσα φάση, γεγονός που από μόνο του είναι μέτρο των εμποδίων που ορθώνονται στη συγκεκριμένη αναπτυξιακή οδό. Για παράδειγμα, δεν μπορεί να αγνοηθεί το επιστημονικό γεγονός ότι οι κλασσικές πηγές ενέργειας, τα ορυκτά καύσιμα βαίνουν προς εξάντληση. Είναι, πέρα από ενεργειακή παράμετρος και ένα ουσιαστικό οικονομικό κριτήριο που πλέον δεν μπορεί να αγνοηθεί. Το χρονικό σημείο εξάντλησης τους μπορεί να είναι αντικείμενο επιστημονικής συζήτησης, αλλά δεν αμφισβητείται. Αυτό δεν πρέπει να αποτιμηθεί ως προς την οικονομική του διάσταση;Επίσης η χρήση των ορυκτών καυσίμων έχει περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε όλη την αλυσίδα χρήσης τους (εξόρυξη, μεταφορά, αποθήκευση, καύση). Η προκαλούμενη με αυτό τον τρόπο περιβαλλοντική καταστροφή είναι σημαντική. Εκτιμάται πως οι προκαλούμενες από την περιβαλλοντική ρύπανση βλάβες μόνο στην υγεία ισοδυναμούν με επιβάρυνση 14-35 σεντ δολαρίου ανά KWh, που για τις ΗΠΑ αντιστοιχεί σε 886 δις δολάρια ή 6% του Εθνικού Ακαθάριστου Προϊόντος των ΗΠΑ. Αν συνυπολογιστούν συνολικά οι ζημιές από τη ρύπανση και αναχθούν σε

παγκόσμιο επίπεδο, προφανώς το κόστος θα είναι πολλαπλάσιο. Δεν πρέπει αυτό να ενσωματωθεί ως μία παράμετρος οικονομικής αξιολόγησης μιας οικονομίας που στηρίζεται σε ορυκτά καύσιμα; Ίσως πιο σημαντικό όλων είναι το ζήτημα των κλιματικών αλλαγών. Η πρόκληση του φαινομένου από τη χρήση ορυκτών καυσίμων και η αδήριτη ανάγκη αντιμετώπισής του δεν αμφισβητείται πλέον από κανένα. Το οικονομικό βάρος των ζημιών που προκαλούν τα ακραία καιρικά φαινόμενα και η αλλαγή του κλίματος (ξηρασία, ερημοποίηση, αρκτικές συνθήκες, κ.α.) σε περιουσίες και ανθρώπινες ζωές, και στην ίδια την οικονομία εκτιμάται σε 1,2 τρις $ σήμερα – ή 1,6% του Παγκόσμιου Ακαθάριστου Προϊόντος το οποίο θα εκτοξευθεί σε 3,2% το 2030) . Δεν πρέπει αυτό να συνυπολογίζεται στην αποτίμηση μιας οικονομίας που στηρίχθηκε και δυστυχώς συνεχίζει να στηρίζεται στα ορυκτά καύσιμα; Τέλος δεν πρέπει να μας διαφεύγει όταν κάνουμε τέτοιου είδους αναλύσεις ότι ο μεγαλύτερος μύθος που κυκλοφορεί ευρέως για τις ΑΠΕ είναι και ο πλέον

ανυπόστατος και ουσιαστικά ένα τεράστιο ψέμα. Αναφέρομαι στο μύθο των ακριβών και επιδοτούμενων Α.Π.Ε. που ακόμη και φίλα προσκείμενοι στις Α.Π.Ε. παρασύρονται και υιοθετούν. Η πραγματικότητα είναι πως για κάθε 1 ευρώ που δαπανάται για ενίσχυση των ΑΠΕ, δαπανώνται 6 ευρώ για ενίσχυση των ορυκτών καυσίμων. Η κα Λαγκάρντ του ΔΝΤ σε πρόσφατη ομιλία της μίλησε για 2 τρις δολάρια που ζημίωσε η παγκόσμια οικονομία από επιδοτήσεις και αποφυγή φορολογίας της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων . Η Αιολική ενέργεια είναι πλέον η φθηνότερη μορφή ενέργειας σε πολλές χώρες , Αυτό το στοιχείο δεν πρέπει να ληφθεί υπόψη στην αποτίμηση της προσφοράς των ενεργειακών πηγών στην οικονομία; Με άλλα, απλά λόγια ο στόχος μεγάλης διείσδυσης των Α.Π.Ε. σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο (για το 2020, 2030 και 2050), δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν µια ακόμη νομική υποχρέωση που δημιουργείται, στην περίπτωση της χώρας μας, από τη συμμετοχή της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Είναι και μια μοναδική

Δρ. Ιωάννης Τσιπουρίδης, Πρόεδρος ΔΣ Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας – ΕΛΕΤΑΕΝ

11

αφιερωμα greek energy

ευκαιρία για μια νέα οικονομική ανάπτυξη που τόσο ανάγκη την έχει ο τόπος, δεδομένων των ανεξάντλητων ανανεώσιμων εγχώριων ενεργειακών πόρων με τις οποίες η φύση προίκισε την πατρίδα μας.

Συνοπτικά τα οικονομικά πλεονεκτήματα των Α.Π.Ε. και ειδικά της Αιολικής Ενέργειας είναι τα ακόλουθα.-Οι ώριμες και οικονομικά ανταγωνιστικές Α.Π.Ε., όπως είναι η αιολική ενέργεια και τα μικρά υδροηλεκτρικά, προσφέρουν την πιο φτηνή ηλεκτρική ενέργεια ακόμα και χωρίς εσωτερίκευση του εξωτερικού κόστους ενέργειας (µε την εξαίρεση ίσως του λιγνίτη). Στα δε νησιά οι Α.Π.Ε. επιδοτούν τη συμβατική παραγωγή, αφού το μέσο κόστος παραγωγής είναι πάνω από 200€ ανά MWH. -Είναι εγχώριες (για κάθε χώρα ισχύει αυτό) και επομένως εξοικονομούν για τις επόμενες δεκαετίες σημαντικές ποσότητες εισαγόμενων ορυκτών καυσίμων, συμβάλλοντας τα μέγιστα στη βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου.-Έχουν κατά την κατασκευή μεγαλύτερη εθνική προστιθέμενη αξία που κυμαίνεται από 35%-80% ανάλογα µε την τεχνολογία, σε σχέση µε τις τεχνολογίες ορυκτών καυσίμων. Το αντεπιχείρημα για τις Α.Π.Ε. ότι ο βασικός εξοπλισμός είναι εισαγόμενος, αφορά, δυστυχώς για τη χώρα μας, όλες τις τεχνολογίες αξιοποίησης ενεργειακών πηγών και όχι μόνο τις Α.Π.Ε. Αντίθετα στις Α.Π.Ε. εθνική προστιθέμενη αξία είναι η μεγαλύτερη δυνατή.-Παρά την αντίθετη εντύπωση που καλλιεργείται, δημιουργούν σημαντική απασχόληση κατά την κατασκευή και λειτουργία τους. Για παράδειγμα η αιολική ενέργεια στην Ελλάδα έχει ήδη δημιουργήσει πολύ περισσότερες θέσεις ανά εγκατεστημένο MW σε σχέση µε τις σύγχρονες μονάδες φυσικού αερίου.-Είναι αποκεντρωμένες και επομένως τα αναπτυξιακά οφέλη τους διαχέονται αποτελεσματικότερα στην περιφέρεια.-Μέσω του ειδικού τέλους 3% επί του κύκλου εργασιών που παρακρατείται, προσφέρουν σημαντικούς πόρους στις τοπικές κοινωνίες και τους πολίτες των περιοχών όπου εγκαθίστανται.-Προσφέρονται ως επενδυτική επιλογή σε εισοδήματα όλων των τάξεων µε αποτέλεσμα τη διάχυση της ανάπτυξης σε ευρύτερα

κοινωνικά στρώματα και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.-Προσφέρονται για την ανάπτυξη μιας σημαντικής υποστηρικτικής αγοράς παροχής τεχνικών υπηρεσιών, αλλά και εμπορικής αγοράς (δορυφορικά επαγγέλματα) υψηλής προστιθέμενης αξίας.-Και φυσικά προστατεύουν το περιβάλλον, εξοικονομούν εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου και αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά την κλιματική αλλαγή.

Επομένως η ανάπτυξη του κλάδου της Αιολικής Ενέργειας θα επιτρέψει τη μεγιστοποίηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας, την ανάπτυξη αγοράς παροχής υψηλής αξίας και ποιότητας υπηρεσιών και προϊόντων, την προσέλκυση και ενίσχυση κλάδων της βιομηχανίας, την κινητοποίηση πλήθους παράπλευρων κλάδων του ελληνικού παραγωγικού και εμπορικού δυναμικού και τη διαμόρφωση μιας σταθερής παραγωγικής βάσης στην Ελλάδα.Μέχρι σήμερα εκτιμάται ότι έχουν συνολικά επενδυθεί περίπου 9 δις ευρώ, ενώ μέχρι το 2020 αναμένεται να επενδυθούν περίπου 15 δις ευρώ. Τα μακροοικονομικά οφέλη στην Εθνική Οικονομία που προκύπτουν από τις επενδύσεις αυτές, μπορούν εύκολα να εκτιμηθούν (Όφελος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών λόγω μειωμένης εισαγωγής καυσίμων, Εξοικονόμηση δαπανών αγοράς δικαιωμάτων εκπομπής CO2, αύξηση Α.Ε.Π., Όφελος στο εμπορικό ισοζύγιο, Όφελος στο Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης, Όφελος στο Δημόσιο Χρέος, Ετήσιο Μέρισμα στις τοπικές κοινωνίες, Μείωση πληρωμών στις Ημερήσια Αγορά Η.Ε., Μείωση του μέσου κόστους Ηλεκτροπαραγωγής).Παρ’ όλα αυτά, η ανάδειξη της αιολικής

ενέργειας σε μοχλό ανάπτυξης της οικονομίας αντιμετωπίζει μια σειρά από εμπόδια κατά βάση θεσμικά και διοικητικά που σήμερα εκφράζονται πλέον κυρίως μέσα από τη λειτουργία της αγοράς ενέργειας και ουσιαστικά είναι πολιτικά, με την έννοια ότι μπορούν να επιλυθούν αν υπάρχει πολιτική βούληση. Δυστυχώς αυτό είναι είδος σε ανεπάρκεια.Στην Ελλάδα, η απελευθέρωση της λειτουργίας της αγοράς ενέργειας παραμένει ακόμα ζητούμενο, παρά τα σαφή οφέλη μιας τέτοιας ουσιαστικής απελευθέρωσης και την προφορική θεοποίησή της σχεδόν από όλους. Και η πραγματική απελευθέρωση της λειτουργίας της αγοράς ενέργειας, σημαίνει άρση των στρεβλώσεων των οποίων την ύπαρξη όλοι γνωρίζουν και η οποία θα οδηγήσει σε πραγματικό ανταγωνισμό των πηγών ενέργειας. Αυτό θα αποκαλύψει το πραγματικό κόστος των πηγών ενέργειας, προς όφελος των οικονομικά ανταγωνιστικών μορφών ενέργειας όπως είναι η Αιολική Ενέργεια και φυσικά του καταναλωτή, για τον οποίο όλοι κόπτονται. Η Κυβέρνηση οφείλει να ξεκαθαρίσει τις προτεραιότητές της επί τη βάση κριτηρίων βιώσιμης εθνικής ανάπτυξης. Επίσης όλα τα πολιτικά κόμματα θα πρέπει να αντιληφθούν τον εθνικό πλούτο που προσφέρουν οι Α.Π.Ε., να προτάξουν τα ουσιαστικά και μεγάλα προβλήματα της αγοράς ενέργειας και δεν θα πρέπει να παρασύρονται σε μια εύκολη και ανέξοδη (για την ώρα) στοχοποίηση των Α.Π.Ε.

ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Είναι αλήθεια πως η αγορά αιολικής ενέργειας παρουσιάζει σημάδια επενδυτικής ανάκαμψης. Με βάση τα στοιχεία από τις εταιρείες μέλη της ΕΛΕΤΑΕΝ, αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά τα εν λειτουργία έργα στα επόμενα δύο χρόνια, και να ξεπεράσουν συνολικά τα 2.300 MW.Η συνολική αιολική ισχύς που εγκαταστάθηκε κατά το 2014 ήταν 113,9 MW, ελαφρότατα μειωμένη σε σχέση με το 2013. Πέραν αυτής της νέας ισχύος, κατά την 31.12.2014 ήταν ήδη υπό κατασκευή ή είχαν ήδη συμβολαιοποιηθεί νέα αιολικά πάρκα συνολικής ισχύος 246,5 MW. Ο συνδυασμός αυτών των δύο μεγεθών που αθροίζουν 360,4 MW αποδεικνύει την αναπτυξιακή δυναμική

12

και τις προοπτικές των αιολικών επενδύσεων στην Ελλάδα που υλοποιούνται προσφέροντας απασχόληση και εισόδημα σε μια κρίσιμη περίοδο για την Ελληνική οικονομία, ενώ παράλληλα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων του 2020 και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της προστασίας του περιβάλλοντος. Θα λέγαμε λοιπόν πως οι προοπτικές είναι θετικές. Σύμφωνα με την κοινοτική οδηγία 28/2009 με την οποία τέθηκαν οι περίφημοι στόχοι για το 2020 (20-20-20) η Ελλάδα έπρεπε το 2014 να είχε εγκαταστήσει 4.000 MW αιολικών. Άρα για την ώρα έχουμε αποτύχει μια και είμαστε κάτω από το 50% του στόχου. Ο επόμενος στόχος για το 2020 ισοδυναμεί με εγκατάσταση 7.500 MW αιολικών. Ποιες οι προοπτικές να τον πετύχουμε; Δεδομένου ότι:-η διεθνής επιστημονική κοινότητα επιβεβαίωσε πέραν κάθε αμφιβολίας ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί τον υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνο της ανθρωπότητας και ότι για την κλιματική αλλαγή ευθύνεται η χρήση ορυκτών καυσίμων,-η διεθνής οικονομική κοινότητα επιβεβαιώνει καθημερινά την απόφαση της να «αποεπενδύσει» από τα ορυκτά καύσιμα και να επενδύσει σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, -η διεθνής πολιτική κοινότητα επιβεβαιώνει διαρκώς τη θέληση της να μεταβεί το 2050 σε μια κοινωνία χαμηλού αν όχι μηδενικού άνθρακα, με την χωρίς ενδοιασμούς υποστήριξη της στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας-Η συνεισφορά της αιολικής ενέργειας στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, με την υποκατάσταση παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, είναι σημαντική και καταγεγραμμένη και την καθιστά αιχμή του δόρατος στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής,-Η συμμετοχή της αιολικής ενέργειας στο νέο ενεργειακό περιβάλλον που θα αντικαταστήσει το απερχόμενο καταστροφικό για τον πλανήτη ενεργειακό καθεστώς των, έτσι κι αλλιώς εξαντλούμενων ορυκτών καυσίμων, θεωρείται διεθνώς δεδομένη και λαμβάνεται υπόψη στα σχέδια χάραξης νέων δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας,-Η στόχοι Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για το 2020 δεν είναι παρά ένα ενδιάμεσο στάδιο

και ακολουθούν οι πιο φιλόδοξοι στόχοι για το 2030, 2040 και 2050

Και περαιτέρω δεδομένου πως για την Ελλάδα ισχύει ότι:-Η ύπαρξη πλούσιου αιολικού δυναμικού στη στεριά και θάλασσα της πατρίδας μας, είναι επιβεβαιωμένη εδώ και πολλά χρόνια και η αποδοτική εκμετάλλευση του τεχνολογικά εφικτή,-Η ύπαρξη ικανού, έμπειρου, με υψηλής ποιότητας εκπαίδευσης και κατάρτισης στην ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας ανθρώπινου δυναμικού στη χώρα μας, καθώς και των σχετικών εκπαιδευτικών και ερευνητικών ιδρυμάτων είναι δεδομένη και αναγνωρισμένη διεθνώς, -Η συνεισφορά της αιολικής ενέργειας, ως ανεξάντλητης εγχώριας πηγής ενέργειας, στην ενεργειακή εξασφάλιση της χώρας μας και στην αποφυγή εισαγωγής ακριβών και ρυπογόνων ενεργειακών πηγών, είναι μοναδική και ανεκτίμητη -Η μοναδική φιλικότητα της αιολικής ενέργειας στο περιβάλλον είναι ευρέως αποδεκτή και αμφισβητείται μόνο από εκφραστές τοπικιστικών ή συντεχνιακών συμφερόντων,-Η δυνατότητα της αιολικής ενέργειας να αποτελέσει μοναδικό πυλώνα επανεκκίνησης της εθνικής οικονομίας, αφού αντιπροσωπεύει ένα επενδυτικό πακέτο πολλών δισ. €,

αναλόγως του βαθμού εκμετάλλευσης (χερσαία, θαλάσσια και νησιώτικα αιολικά πάρκα, διασυνδέσεις, ενισχύσεις δικτύων, έργα αποθήκευσης), αποδεικνύεται με απλή αριθμητική, Δεδομένων των ανωτέρω, δηλαδή ουσιαστικά της συμβολής της Αιολικής Ενέργειας και των λοιπών ΑΠΕ στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας, ναι μπορούμε και πρέπει να τον πετύχουμε αυτόν τον στόχο και ακόμη μεγαλύτερο. Όμως, η πλέον κρίσιμη παράμετρος είναι αυτή της πολιτικής βούλησης και δέσμευσης για ανάπτυξη. Και αυτό πρέπει να πάψει να είναι μια αστάθμητη παράμετρος. Η ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, είναι και πρέπει να γίνει µια κυρίαρχη οικονομική, πολιτική, περιβαλλοντική και κοινωνική επιλογή, µια ενεργειακή προτεραιότητα ύψιστης σημασίας που επιβάλλεται από σεβασμό, ευθύνη και υποχρέωση προς εμάς τους ίδιους και κυρίως προς τις επόμενες γενιές.Ο πλανήτης, έστω και καθυστερημένα έλαβε τις αποφάσεις του. Το μέλλον προδιαγράφεται με Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Η Ελλάδα, πρέπει επιτέλους να πάψει να είναι η χώρα των χαμένων ευκαιριών και να αξιοποιήσει τα πραγματικά και ανεξάντλητα συγκριτικά της πλεονεκτήματα. Πρέπει επιτέλους να ηγηθεί και όχι να συρθεί σε μια επιλογή, όπως πάντα, ως ουραγός.

αφιερωμα greek energy

14

Αφιέρωμα Greek Energy

Αναδιάρθρωση της ελληνικής ενεργειακής αγοράςΟι κύριες νομικορυθμιστικές προκλήσεις

Το προσφάτως ψηφισθέν τρίτο Μνημόνιο περιλαμβάνει μια σειρά ρυθμίσεων, οι οποίες αφορούν και επηρεάζουν άμεσα, αφενός μεν την εγχώρια αγορά ενέργειας και ένα σημαντικό ποσοστό των σχετικών με τη διαμόρφωση αυτής κλάδων (π.χ. τους μεγάλους βιομηχανικούς καταναλωτές), αφετέρου δε την εγχώρια αγορά φυσικού αερίου. Οι εν λόγω ρυθμίσεις απορρέουν από την ανάγκη άμεσου αναπροσανατολισμού και ευρείας αναδιάρθρωσης των σχετικών αγορών προκειμένου να συμμορφωθεί η χώρα με τις υποχρεώσεις που φέρει ως κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στον τομέα της ενέργειας, η Ευρωπαϊκή Ένωση θέτει πολύ συγκεκριμένα πλαίσια συμβατής με το ενωσιακό δίκαιο δράσης των κρατών μελών, τόσο μέσα από τη χάραξη μακροπρόθεσμων στρατηγικών (βλ., inter alia, τον Ενεργειακό Χάρτη Πορείας για το 2050 και την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Ενεργειακή Ασφάλεια) όσο και με την υιοθέτηση στοχευμένων νομοθετικών και κανονιστικών πράξεων που άπτονται όλου του φάσματος της ενεργειακής ρύθμισης. Μεταξύ άλλων, οι σχετικές διατάξεις αναφέρονται στη διαμόρφωση των εθνικών ενεργειακών αγορών των κρατών-μελών, την εισαγωγή ενέργειας, την ενεργειακή ασφάλεια, την ανάπτυξη των Ανανεωσίμων Πηγών Ενέργειας, την ενεργειακή απόδοση και τα ορυκτά καύσιμα. Κατά συνέπεια, όσον αφορά τους προαναφερθέντες τομείς ρυθμιστικής δράσης, τα κράτη-μέλη φέρουν τη νομική υποχρέωση να κινούνται εντός των καθορισμένων από το ενωσιακό δίκαιο πλαισίων.Όπως έχω επισημάνει και αλλού (βλ. Α. Μεταξά, ‘Επιτακτική ανάγκη αποσαφήνισης του στίγματος της ενεργειακής μας πολιτικής’, Greek Energy 2015, Ειδική έκδοση για τους κλάδους και τις επιχειρήσεις Ενέργειας στην ελληνική αγορά), κάθε νομικά οργανωμένο σύστημα ρύθμισης μιας αγοράς διέπεται και προκαθορίζεται από συγκεκριμένες πολιτικές τοποθετήσεις. Εν προκειμένω, οι κατευθύνσεις που παρέχει το ενωσιακό δίκαιο ως προς τη διάρθρωση των εγχώριων ενεργειακών

αγορών στους εθνικούς νομοθέτες των κρατών-μελών, όπως αυτές επιβεβαιώθηκαν και από την πρόσφατη Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με τη “Στρατηγική πλαίσιο για μια ανθεκτική Ενεργειακή Ένωση με μακρόπνοη πολιτική για την κλιματική αλλαγή” (COM (2015) 80 final), εκκινούν από το εξής, προφανώς πολιτικά χρωματισμένο, δίπτυχο: α) άνοιγμα της αγοράς με άρση μονοπωλιακών ή ολιγοπωλιακών δομών και παράλληλη διασφάλιση όρων ελεύθερου ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρηματικών παικτών και β) αποσύνδεση της διαχείρισης των κεντρικών δικτυακών υποδομών από τον ασφυκτικό έλεγχο κρατικών ή ιδιωτικών μονοπωλίων.Η επιρροή των ανωτέρω κατευθύνσεων στις διατάξεις του νέου Μνημονίου είναι προφανής. Ως εισαγωγικό σχόλιο δύναται να λεχθεί ότι, σε αρκετές περιπτώσεις, οι σχετικές διατάξεις εμπεριέχουν γενικές διατυπώσεις, οι οποίες ωστόσο θέτουν ένα δεσμευτικό πλαίσιο εντός του οποίου θα πρέπει να κινηθεί ο εθνικός νομοθέτης κατά την εξειδίκευση των προταγμάτων που θέτει το Μνημόνιο. Κατά συνέπεια, το ζήτημα της αποσαφήνισης και ad hoc εφαρμογής των απαιτούμενων ρυθμίσεων παρουσιάζεται ως εξαιρετικά κρίσιμο, δεδομένων και των ιδιαίτερα πιεστικών προθεσμιών εντός των οποίων η χώρα έχει αναλάβει να φέρει εις πέρας τις μνημονιακές της δεσμεύσεις. Αυτό είναι το πρίσμα μέσα από το οποίο θα πρέπει να εξετάσει κανείς τις επιμέρους υποχρεώσεις της χώρας, οι βασικότερες εκ των οποίων παρατίθενται κατωτέρω. Κατ’ αρχάς, αναφορικά με την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και ενόψει και της αυξημένης διείσδυσης των ΑΠΕ σε αυτήν, η χώρα έχει αναλάβει να θεσπίσει ένα νομικό πλαίσιο για το μόνιμο Μηχανισμό Διασφάλισης Επάρκειας Ισχύος (βλ. Α. Metaxas, σε L. Hancher/A. de Hauteclocque/M. Sadowska (επιμ.), Capacity Mechanisms in the EU Energy Market: Law, Policy and Economics, Florence School of Regulation, Oxford University Press, 2015). Μια περαιτέρω

Καθηγητής Αντώνης Μεταξάς, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πρόεδρος Ελληνικού Ινστιτούτου Ενεργειακής Ρύθμισης και Διευθύνων Εταίρος της Δικηγορικής Εταιρείας «ΜΕΤΑΞΑΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ»

15

Αφιέρωμα Greek Energy

υποχρέωση που έχει αναληφθεί από τον εθνικό νομοθέτη δυνάμει του Μνημονίου αφορά την αναπροσαρμογή των κανόνων της εγχώριας ενεργειακής αγοράς κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να μην υφίσταται υποχρέωση των ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων να λειτουργούν κάτω του μεταβλητού κόστους. Επιπλέον, ο εθνικός νομοθέτης οφείλει να θέσει σε κίνηση τον “εξορθολογισμό” των τιμολογίων της ΔΕΗ βάσει τόσο του κόστους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, όσο και των εξατομικευμένων χαρακτηριστικών των βιομηχανικών καταναλωτών. Μια πρόσθετη υποχρέωση αναφέρεται στο σχεδιασμό ενός συστήματος δημοπρασιών ΝΟΜΕ ως άξονα ανοίγματος της ενεργειακής αγοράς επί τη βάσει της μείωσης των μεριδίων λιανικής και χονδρικής αγοράς της ΔΕΗ. Ο σκοπός των σχετικών μνημονιακών διατάξεων είναι η εξάλειψη, έως το 2020, της πιθανότητας να παράγεται από μια επιχείρηση, άμεσα ή έμμεσα, πάνω από το 50% επί του συνόλου

της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται και εισάγεται στην Ελλάδα. Επίσης, πρέπει να ολοκληρωθεί άμεσα ο πλήρης ιδιοκτησιακός διαχωρισμός του ΑΔΜΗΕ από τη ΔΕΗ και να οριστικοποιηθεί το θεσμικό πλαίσιο φορολόγησης της ενέργειας. Το Μνημόνιο προβλέπει επίσης μια σειρά τροποποιήσεων του βασικού ενεργειακού νόμου Ν. 4001/2011, οι οποίες έχουν ως απώτερο στόχο την πλήρη απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου σταδιακά και οπωσδήποτε έως το 2018. Βασική προϋπόθεση για την επίτευξη του εν λόγω στόχου είναι η διασφάλιση της δυνατότητας αλλαγής προμηθευτή για όλους τους καταναλωτές, η οποία πρόκειται να επιτευχθεί, μεταξύ άλλων, με την κατάργηση των τριών Εταιρειών Παροχής Αερίου, τη μεταρρύθμιση του καθεστώτος αδειών διανομής και αδειών διαχείρισης του δικτύου διανομής, και με τη θέσπιση, δυνάμει απόφασης της ΡΑΕ, Κώδικα Διαχείρισης του Δικτύου Διανομής. Άλλες μνημονιακές διατάξεις αναφέρονται

στη στήριξη των ΑΠΕ, την αναβάθμιση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και τη θέση σε κίνηση της εφαρμογής του χάρτη πορείας (Road Map) σύμφωνα με το ενωσιακό υπόδειγμα-στόχο για την ενεργειακή αγορά. Όπως προκύπτει εκ των ανωτέρω, το Μνημόνιο προσφέρει μια σημαντική ευκαιρία για την κριτική επαναξιολόγηση των ρυθμιστικών βάσεων επί των οποίων εδράζεται η ελληνική ενεργειακή πολιτική. Εφόσον ο εθνικός νομοθέτης αξιοποιήσει την ευκαιρία να προβεί σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου, τις οποίες εν συνεχεία αποτελεσματικά αξιοποιήσει, υφίσταται θετική προοπτική να θεραπευτούν ορισμένες εκ των διαχρονικών δομικών στρεβλώσεων και αγκυλώσεων που αντιμετωπίζουν η εγχώρια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου.

Για περισσότερες πληροφορίες, http://www.metaxaslaw.gr/el/ και http://www.energy-

16

Αφιέρωμα Greek Energy

Η αξιοποίηση της βιομάζας περιβαλλοντική ευθύνη και υποχρέωση και εξαιρετική

ευκαιρία ανασυγκρότησης

- Τι είναι βιομάζαΩς βιομάζα ορίζεται η ύλη που έχει βιολογική (οργανική) προέλευση. Πρακτικά περιλαμβάνεται σε αυτήν οποιοδήποτε υλικό προέρχεται άμεσα ή έμμεσα από τον φυτικό κόσμο. Πιο συγκεκριμένα, με τον όρο βιομάζα εννοούμε τα φυτικά και δασικά υπολείμματα (καυσόξυλα, κλαδοδέματα, άχυρα, πριονίδια, ελαιοπυρήνες, κουκούτσια), τα ζωικά απόβλητα (κοπριά, άχρηστα αλιεύματα), τα φυτά που καλλιεργούνται στις ενεργειακές φυτείες για να χρησιμοποιηθούν ως πηγή ενέργειας, καθώς επίσης και τα αστικά απορρίμματα και τα υπολείμματα της βιομηχανίας τροφίμων, της αγροτικής βιομηχανίας και το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα των αστικών απορριμμάτων. -ΠλεονεκτήματαΙδιαίτερα στο σημερινό κοινωνικό-οικονομικό πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί, τα πλεονεκτήματα που συνοδεύουν την ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας είναι ακόμα πιο επίκαιρα, καθώς μπορούν να δράσουν καταλυτικά για τη βελτίωση πολλών και διαφορετικών τομέων της κοινωνίας και της οικονομίας της χώρας.

ΠΕΡΙβΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΟφΕΛΗΜείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Σε όλο τον κόσμο η ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας θεωρείται ότι δεν επιβαρύνει το περιβάλλον, καθώς το διοξείδιο του άνθρακα που εκλύεται από την καύση της βιομάζας είναι αυτό που είχε αρχικά απορροφηθεί για την ανάπτυξή της. Στην περίπτωση, δε, που συνδυαστεί με τεχνολογίες αποθήκευσης καυσαερίων (CCS-Carbon Capture & Storage) τότε το ισοζύγιο διοξειδίου του άνθρακα είναι αρνητικό (η μόνη ΑΠΕ που μπορεί να το καταφέρει αυτό). βιώσιμη διαχείριση των δασών. Η χρήση και η κατανάλωση δασικής βιομάζας όχι μόνο δεν ζημιώνει

Του Αντώνιου. Ε. Γερασίμου Μηχ/γος – Ηλεκ/γος Μηχ. ΕΜΠ – MSc Πρόεδρος ΕΛ.Ε.Α.ΒΙΟΜ

Σχήμα 1: Πηγές προέλευσης & εφαρμογές βιομάζας

τα δάση αλλά, αντιθέτως, όταν γίνεται στα πλαίσια της ορθολογικής διαχείρισής τους, βοηθά στην επέκταση των δασών, ενώ η συλλογή δασικών υπολειμμάτων προστατεύει από την εκδήλωση πυρκαγιών.Αποφυγή απόρριψης στερεών υπολειμμάτων (π.χ. κλαδεμάτων) και υγρών αποβλήτων (π.χ. τυροκομείων, σφαγείων, κατσίγαρος κ.λπ.) σε περιβαλλοντικά ευαίσθητους αποδέκτες με εύλογες θετικές συνέπειες στα οικοσυστήματα και σε οικονομικό επίπεδο (π.χ. στον τουρισμό)

Εικόνα 1: Κατανομή ετήσιας παραγωγής φυτικής βιομάζας ανά κατηγορία αγροτικού υπολείμματος στην Ελλάδα (ΚΑΠΕ, 2007)

17

Αφιέρωμα Greek Energy

Εικόνα 3: Θέσεις εργασίας από βιοενέργεια στην Ε.Ε. (2012)

Οικονομικά ΟφέληΕνίσχυση της ενεργειακής ανεξαρτησίας της χώρας και βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου μέσω της μείωσης εισαγωγών ορυκτών καυσίμων. Τόνωση της Περιφερειακής Ανάπτυξης μέσω της υλοποίησης επενδύσεων στην ύπαιθρο σε περιοχές με πολύ χαμηλούς δείκτες απασχόλησης και ανάπτυξης. Ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας μικρομεσαίων επιχειρήσεων και τόνωση της εγχώριας βιομηχανίας, αλλά και λαμπρό πεδίο δραστηριοτήτων για τους Γεωργικούς και Δασικούς Συνεταιρισμούς. Προσφορά φθηνής θερμότητας σε οικιακούς καταναλωτές και βιομηχανίες, μέσω ανάπτυξης της συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας με βιομάζα.Δημιουργία πολλών χιλιάδων θέσεων παραγωγικής απασχόλησης στον αγροτικό πληθυσμό, μέσω εναλλακτικών καλλιέργειών με συμβολαιακή γεωργία, που θα δίνουν εισόδημα στην ύπαιθρο. Είναι ενδεικτικό ότι σε επίπεδο Ε.Ε. η βιομάζα συνδέεται με τη δημιουργία των περισσότέρων θέσεων εργασίας από κάθε άλλη ΑΠΕ, με ποσοστό που αντιστοιχεί στο 40% επί του συνόλου των θέσεων εργασίας στις ΑΠΕ.Συνεισφορά στην αποκεντρωμένη παραγωγή ηλεκτρισμού (οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με βιομάζα είναι μονάδες «βάσης»), μείωση στις απώλειες μεταφοράς και διανομής, ενίσχυση της ευστάθειας του δικτύου μεταφοράς.

ΤΟ EυΡωΠΑϊΚΟ STATuSΤα επίσημα στοιχεία των Ευρωπαϊκών Φορέων που παρακολουθούν την εξέλιξη των ΑΠΕ στην ΕΕ είναι ενδεικτικά της μεγάλης σημασίας που έχει η βιομάζα στο ενεργειακό μίγμα της Ευρώπης:-Σχεδόν το 20% της ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ε.Ε. πρόερχεται από την ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας (κυρίως από μονάδες συμπαραγωγής)-Σχεδόν το 90% της ανανεώσιμης θερμικής ενέργειας στην Ε.Ε. προέρχεται από την ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας- Οι θέσεις εργασίας στην Ε.Ε. που σχετίζονται με την ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας αντιστοιχούν στο 40% όλων των θέσεων εργασίας από ΑΠΕ (490.000 θέσεις εργασίας)Η Ε.Ε. εισήγαγε περισσότερους από 6.000.000 τόνους pellet βιομάζας, το

2012, για να καλύψει τις ανάγκες της σε θέρμανση και ηλεκτρική ενέργεια.Η ηλεκτροπαραγωγή από στερεή βιομάζα στην ΕΕ ξεπέρασε τις 81.000 GWh το 2013.

- Περισσότερες από 14.000 μονάδες παραγωγής βιοαερίου είναι εγκατεστημένες στην Ε.Ε. το 2014, με τη συνολική ισχύ τους να υπερβαίνει τα 7,4GWe.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΤην περίοδο 2009-2014, με τη σημαντική συνεισφορά της ΕΛ.Ε.Α.ΒΙΟΜ μέσω εντατικών προσπαθειών και τεχνικά τεκμηριωμένων προτάσεων, υπήρξε κατακόρυφη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος για τον κλάδο της βιοενέργειας χάρη στις ενέργειες του Συνδέσμου σε επίπεδο νομοθεσίας και κινήτρων, όπως ενδεικτικά:- Η σημαντική αύξηση της τιμής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα και η ορθολογικοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης έργων βιομάζας μέσω του Ν.3851/2010. - Η εξασφάλιση σημαντικού μεριδίου της βιομάζας στο εθνικό μίγμα ηλεκτροπαραγωγής (Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις ΑΠΕ βάσει της Κοινοτικής Οδηγίας 2009/28/EC όπως ενημερώθηκε βάσει της ΥΑ A.Y./Φ1/οικ.19598 της 01.10.2010). Με την εν λόγω ΥΑ, το όριο εγκατεστημένης ισχύος για τη βιομάζα έχει οριστεί στα 200 MW έως το 2014 και 350MW έως το 2020. - Η απελευθέρωση των αγορών Αττικής και Θεσσαλονίκης για τη χρήση στερεών βιοκαυσίμων για θέρμανση, μία σημαντική προϋπόθεση για να επιτύχουμε τους εθνικούς μας στόχους σε θέρμανση. Η Ελλάδα, όπως και σε πολλούς άλλους τομείς δυστυχώς, έχει καθυστερήσει σημαντικά και στην αξιοποίηση του πλούσιου δυναμικού βιομάζας που διαθέτει. Εκτιμάται ότι η αξιοποίηση της τεχνικά εκμεταλλεύσιμης βιομάζας θα μπορούσε να ικανοποιήσει το 1/4 των συνολικών αναγκών ηλεκτροδότησης της χώρας.βιοαέριο: υπολογίζεται ότι μονάδες βιοαερίου ισχύος περί τα 50 MW, που σχετίζονται κυρίως με τη λειτουργία ΧυΤΑ ή Κέντρων Επεξεργασίας Λυμάτων βρίσκονται σε λειτουργία σήμερα. υγρά βιοκαύσιμα: Η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες της Ε.Ε. που δεν παράγεται βιοαιθανόλη, ενώ ακόμα και οι ποσότητες βιοντίζελ που παράγονται αφορούν πρώτης γενιάς βιοκαύσιμο. Στερεή βιομάζα: Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι δεν υπάρχει στη χώρα μας καθόλου παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από στερεή βιομάζα -

Εικόνα 2: Αύξηση του δασικού πλούτου στην Ε.Ε. (1990-2010)

18

φαινόμενο που απαντάται μόνο σε 5 από τα 28 μέλη της ΕΕ. Εκτός τη συμβατικής καύσης της στερεής βιομάζας, τεχνολογίες πολύ περισσότερο αποδοτικές ενεργειακά και περιβαλλοντικά, όπως είναι η αεριοποίηση της βιομάζας και η ενεργειακή αξιοποίηση του παραγόμενου syngas, βρίσκονται επίσης σε εμβρυακή κατάσταση στη χώρα μας. Πέλετ: Με δυναμικότητα που ξεπερνά τους 130.000 τόνους/έτος αλλά πραγματική παραγωγή το 2012 ίση με περίπου 35.000 τόνους, γίνεται φανερό πως υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την περαιτέρω διείσδυση των pellet στο ενεργειακό μίγμα της χώρας. Προηγμένα συνθετικά καύσιμα (Advanced synthetic fuels-Fischer Tropsch fuels): Η μετατροπή της βιομάζας σε συνθετικά καύσιμα (renewable diesel), αν και σχετικά νέα ως τεχνολογία, έχει αντλήσει με ταχύτατους ρυθμούς μεγάλο μέρος της ερευνητικής δραστηριότητας πανευρωπαικά, και θεωρείται το επόμενο μεγάλο στοίχημα για την βιομάζα τα προσεχή 10 χρόνια. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι η χρήση τέτοιων καυσίμων στους συμβατικούς κινητήρες diesel μειώνει τις εκπομπές ρύπων (σε σχέση με το συμβατικό diesel), βελτιώνοντας την ποιότητα του αέρα, ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα. Αν και στην Ε.Ε. υπάρχουν ήδη πιλοτικές μονάδες που λειτουργούν και εξετάζουν την βελτιστοποίηση των

Εικόνα 3: Κατανάλωση pellet ξύλου στην Ε.Ε. (2013)

Εικόνα 4: Μονάδες παραγωγής βιοαερίου στην Ε.Ε. (2013)

συνθετικών καυσίμων, στην Ελλάδα ακόμα και η ερευνητική δραστηριότητα είναι πάρα πολύ μικρή (π.χ. στο ΕΜΠ , στη Σχολή Χημικών Μηχανικών, από του κ.κ. Λυμπεράτο, Κούκιο, κ.ά.)

ΑΠΑΙΤΟυΜΕΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤυξΗ ΤΗΣ βΙΟΜΑζΑΣ- Προσαρμογή ΦΠΑ σε όλα τα προϊόντα στερεής βιομάζας (συμπεριλαμβανομένων pellets και μπρικετών) στα επίπεδα του 13% από 23% που ισχύει σήμερα λόγω λανθασμένης μετάφρασης των pellets ως «τροχίσκοι». Σημειωτέον ότι για τα αναπεξέργαστα προϊόντα ξυλώδους βιομάζας (π.χ. καυσόξυλα), καθώς και τα τυποποιημένα προϊόντα φυτικής προέλευσης (π.χ. χύμα πυρηνόξυλο και μπρικέτες και pellets πυρηνόξυλου ή παραπροϊόντων ελαιοπαραγωγής) ισχύει ορθώς ο ΦΠΑ στα επίπεδα του 13%, οπότε επιβάλλεται η εναρμόνιση όλων ανεξαιρέτως των προϊόντων βιομάζας (ξυλώδους και φυτικής) στα επίπεδα του 13% και για λόγους ορθής λειτουργίας της αγοράς.- Επιχορήγηση μετατροπής ή αντικατάστασης καυστήρων πετρελαίου από πιστοποιημένα συστήματα καυστήρα-λέβητα πέλλετ για τις περιοχές που δεν διαθέτουν ενεργό δίκτυο φυσικού αερίου, κατά τα πρότυπα του Κινήτρου Θέρμανσης από Ανανεώσιμες Ύλες (Renewable Heating Incentive – RHI) που ισχύει σε ευρωπαϊκές χώρες, π.χ. Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, κ.α. - Αναγνώριση επίσημων φορέων – εργαστηρίων πιστοποίησης στερεών βιοκαυσίμων, σε συνεργασία πιθανά με ΥΠΑΠΕΝ, ΚΑΠΕ, ΙΤΕΣΚ, ΕΛΕΑΒΙΟΜ και Πολυτεχνεία – Σχολές ειδικοτήτων ξύλου (π.χ. ΤΕΙ Λάρισας – Παράρτημα Καρδίτσας) και τεχνολογίας καυστήρων (π.χ. ΕΜΠ – Τομέας Θερμότητας και Εργαστήριο Ατμοκινητήρων και Λεβήτων) που να εφαρμόζουν ελέγχους, μετρήσεις και πιστοποιήσεις προϊόντων βιομάζας και συσκευών). - Δημιουργία επίσημου Μητρώου Παραγωγών και Μητρώου Εμπόρων Στερεών Βιοκαυσίμων με ανάρτηση στις ιστοσελίδες ΥΠΑΝ και ΕΛΕΑΒΙΟΜ (π.χ. κατά τα πρότυπα του Μητρώου Ενεργειακών Επιθεωρητών) και καθιέρωση φορέα συστηματικών ελέγχων.- Ηλεκτροπαραγωγή από βιομάζα: Άμεση άρση των ανώτατων ορίων ισχύος που έχουν τεθεί από τον Ν.4254/2014 (New Deal) στην ηλεκτροπαραγωγή από βιομάζα και βιοαέριο (40 & 50MW αντίστοιχα). Επανάφορα ορίου/επιδιωκόμενου στόχου ισχύος στα 350 MW μέχρι το 2020, όπως ορίζεται στην ΥΑ ΑΥ.Φ1.οικ19598/2010 (εναρμόνιση με οδηγίες ΕΕ). - Τιμολόγηση ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα: Η βιομάζα δεν ευθύνεται ούτε κατ΄ελάχιστο στο πρόβλημα που δημιουργήθηκε με το έλλειμμα του ΛΑΓΗΕ, το οποίο επιδίωξε να επιλύσει η Πολιτεία με το New Deal. Κατά συνέπεια, η αντιαναπτυξιακή μείωση της τιμής της ταρίφας της πωλούμενης ενέργειας από βιομάζα που επιβλήθηκε με το New Deal πρέπει να καταργηθεί και να επανέλθει η τιμή πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας στα ποσά που αναφέρονται στον Ν.3851/2010.- Αυστηρή εφαρμογή της υφιστάμενης περιβαλλοντικής νομοθεσίας για την ορθή διαχείριση υπολειμμάτων φυτικής ή ζωικής παραγωγής, ώστε, οι πρώτες ύλες βιομάζας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή πολύτιμης ενέργειας να μην καταλήγουν σε διάφορους ακατάλληλους αποδέκτες, υποβαθμιζοντάς τους και επισύροντας μεγάλα πρόστιμα από την ΕΕ προς την χώρα μας.- Ενίσχυση της εγχώριας έρευνας για την ανάπτυξη συνθετικών καυσίμων από πηγές βιομάζας (π.χ. αγροτικά υπολείμματα, λυμματολάσπη) ώστε να δημιουργηθεί μακροπρόθεσμα ελληνικό know-how ικανό να μετατρέψει τα αποτελέσματα των ερευνών σε νέες επενδύσεις με μεγάλη προστιθέμενη αξία για την ελληνική οικονομία.Η πλήρης αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει ο κλάδος της βιομάζας για τη χώρα μας, δεν αποτελεί μόνο περιβαλλοντική ευθύνη και υποχρέωση, αλλά και μια εξαιρετική ευκαιρία ανασυγκρότησης του οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης της αγροτικής, και όχι μόνο, οικονομίας.

Αφιέρωμα Greek Energy

19

Το φυσικό αέριο στην

Ελλάδα

Δυστυχώς σήμερα στην Ελλάδα φαίνεται να δυσκολεύεται η ορθολογική αξιοποίηση της μεγάλης υπόθεσης της εφαρμογής του Φυσικού Αερίου . Τέσσερις διαφορετικές αναφορές φωτογραφίζουν αυτή την αλλοπρόσαλλη πραγματικότητα , που διαδραματίζεται στην Ελλάδα:

1.Η αισιόδοξη πλευρά φαίνεται από την εισήγηση του κ. Κωνσταντίνου Ξιφαρά, Διευθύνοντας Σύμβουλος του ΔΕΣΦΑ, ο οποίος ανακοίνωσε τις 3 νέες Στρατηγικές του ΔΕΣΦΑ , σχετικά με την Ανάπτυξη Έργων SMALL-SCALE LNG στην Ελλάδα.

2.Η Μελέτη του ΙΟΒΕ , που αναδεικνύει , ότι είναι ανυπέρβλητο εμπόδιο ο υψηλός ΕΦΚ , Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης στο φυσικό αέριο , που ο συντελεστής αυτός για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα είναι στην πραγματικότητα ο υψηλότερος στην Ευρώπη.

3.Το ενεργειακό κόστος φέρνει νέα λουκέτα και «Γονατίζει» την Βιομηχανία και Βιοτεχνία της χώρας, παρά τις αισιόδοξες προσπάθειες που σχεδιάζει να κάνει η αρμόδια υφυπουργός για θέματα βιομηχανίας κ. Θεοδώρα Τζάκρη .

4.Η ΒΙΣ έσβησε το φουγάρο της στον Βόλο αφού η ίδια θα κάνει εισαγωγές φθηνού χαρτιού από την Τουρκία , τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία , επειδή η μονάδα λειτουργούσε με φυσικό αέριο , το οποίο είναι 30% ακριβότερο από αυτό που πληρώνουν οι ευρωπαίοι ανταγωνιστές της.

Αν η νέα υφυπουργός για θέματα βιομηχανίας κ. θεοδώρα Τζάκρη θέλει να διατηρηθεί η υπάρχουσα κατ ‘ αρχήν βιομηχανική δραστηριότητα , θα πρέπει πάραυτα να μειώσει η χώρα μας τον υψηλό ΕΦΚ ,

ώστε να μειωθεί η ενεργειακή ακρίβεια της χώρας μας , στη συνέχεια θα δει τι χρειάζεται να πραγματοποιηθεί από το Υπουργείο της , ώστε να γεμίσει η χώρα μας με φουγάρα , όπως ισχυρίζεται. 1. Ανάπτυξη έργων small-scale LNGΟ ρόλος του Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (ΥΦΑ) αναμένεται να ενισχυθεί, σύμφωνα με εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών. Ο μακροπρόθεσμος ρόλος του ΥΦΑ στη διασφάλιση του ενεργειακού συστήματος της ΕΕ καθώς και η θέσπιση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για το ΥΦΑ αποτελούν βασικά θέματα υπό εξέταση για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι παραπάνω εξελίξεις, σε συνδυασμό με τις αλλαγές στην παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου, δικαιολογούν την έντονη κινητικότητα γύρω από την υιοθέτηση νέων τρόπων αξιοποίησης του ΥΦΑ, όπως για παράδειγμα οι μικρής κλίμακας εφαρμογές ΥΦΑ (small-scale LNG).Η νέα διεθνής τάση για εφαρμογή τεχνολογιών ΥΦΑ μικρής κλίμακας προκύπτει από την ανάγκη μείωσης των εκπομπών αέριων ρύπων του θερμοκηπίου και συντελεί στην καλύτερη αξιοποίηση του υφιστάμενου σταθμού παραλαβής και αποθήκευσης ΥΦΑ της Ρεβυθούσας.Ο ΔΕΣΦΑ εστιάζει στην ανάπτυξη νέων τρόπων αξιοποίησης του ΥΦΑ, θέτοντας το small-scale LNG ως μία από τις βασικές στρατηγικές επιλογές. Με γνώμονα επιτυχημένα παραδείγματα από τη διεθνή εμπειρία, η στρατηγική του ΔΕΣΦΑ για την ανάπτυξη έργων small-scale LNG στην Ελλάδα περιλαμβάνει τα παρακάτω έργα:1. Δημιουργία σταθμού φόρτωσης βυτιοφόρων ΥΦΑ (TruckLoading) στις εγκαταστάσεις της Ρεβυθούσας: Τον Μάιο του 2015 ξεκίνησε ο Βασικός Σχεδιασμός για τη δημιουργία του πρώτου σταθμού φόρτωσης βυτιοφόρων ΥΦΑ στην Ελλάδα, στις εγκαταστάσεις της Ρεβυθούσας.

Η δυνατότητα μεταφοράς ΥΦΑ σε απομονωμένες περιοχές εκτός δικτύων, δεδομένου ότι το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου (ΕΣΦΑ) έχει αναπτυχθεί κυρίως στην ανατολική πλευρά της χώρας, αναμένεται να έχει άμεσες θετικές επιδράσεις στην ανταγωνιστικότητα των νέων αυτών περιοχών, στην περιβαλλοντική αναβάθμισή τους, αλλά και στην αύξηση της κατανάλωσης του φυσικού αερίου στη χώρα. Οι κατασκευαστικές εργασίες του σταθμού εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθούν ως το τέλος του 2016.2. Κατασκευή εγκαταστάσεων φόρτωσης μικρών πλοίων ΥΦΑ στη Ρεβυθούσα: Ο ΔΕΣΦΑ ανέθεσε, τον Ιούνιο 2015, την εκπόνηση μελέτης με αντικείμενο τον προκαταρκτικό τεχνικό σχεδιασμό και την εκτίμηση κόστους για την κατασκευή εγκαταστάσεων φόρτωσης μικρών πλοίων ΥΦΑ στη Ρεβυθούσα, που στη συνέχεια είτε θα τροφοδοτούν πλοία της ακτοπλοΐας στο λιμάνι του Πειραιά (Βunkering) είτε θα μεταφέρουν το φυσικό αέριο σε δορυφορικές παράκτιες εγκαταστάσεις αποθήκευσης για χρήση σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις ή μικρά δίκτυα διανομής.3.Δημιουργία δορυφορικών παράκτιων εγκα-ταστάσεων αποθήκευσης ΥΦΑ μικρής κλίμακας, με σταθμούς ανεφοδιασμού βυτιοφόρων: Η υλοποίηση αυτού του έργου, μετά την ολοκλήρωση των δύο προαναφερθέντων, αποσκοπεί στη μέγιστη αξιοποίηση των ωφελειών τους προς όφελος όσο το δυνατόν περισσότερων καταναλωτών.Παράλληλα με την υλοποίηση των παραπάνω έργων, ο ΔΕΣΦΑ συμμετέχει στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα PoseidonMed II. Στόχος του προγράμματος είναι η δημιουργία ενός επαρκούς δικτύου ανεφοδιασμού LNG σε όλη τη Μεσόγειο. Ο προϋπολογισμός του προγράμματος υπερβαίνει τα 53 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων το 50% επιχορηγείται από το Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών (TEN – T).

Αποψεισ

george maniatakis • Σύμβουλος Ανάπτυξης Στελεχών και Επιχειρήσεων PRINCIPALSBE,NAVAL ARCHITECT, MBA, QM SYSTEM AUDITOR (SAQ-EOQ) EFOM MANAGER

20

Η ανάπτυξη των έργων small-scale LNG αποτελεί για τον ΔΕΣΦΑ μία επιλογή στρατηγικής σημασίας, αλλά και ένα καθοριστικό βήμα που φέρνει τον Διαχειριστή στο επίκεντρο της πρωτοπορίας που συντελείται στην ανάπτυξη νέων τρόπων χρήσης του φυσικού αερίου διεθνώς.

2. Στρεβλή» η απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίουΧρειάζονται περαιτέρω δραστικά μέτρα για να αλλάξει το μονοπωλιακό καθεστώς «Κλειδί» είναι να υπάρξει πρόβλεψη για επιβολή ανώτατου ποσοστού μεριδίου αγοράς σε όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά φυσικού αερίου τόσο χονδρικής όσο και λιανικής μέχρι 50% με στόχο να αποφευχθεί δημιουργία δεσπόζουσας θέσης, όπως συμβαίνει τώρα με τη ΔΕΠΑ.Μέτρα αντίστοιχα με αυτά που προβλέπει το Μνημόνιο για την αγορά ηλεκτρισμού με στόχο τον περιορισμό του μονοπωλιακού ρόλου της ΔΕΗ ζητούν οι επιχειρηματικοί φορείς και για την αγορά φυσικού αερίου προκειμένου να ολοκληρωθεί η απελευθέρωσή της.Στο σύνολο των ενεργειακών μεταρρυθμίσεων που περιλαμβάνει το Μνημόνιο με βασικό σκοπό την κατάργηση των μονοπωλίων και το άνοιγμα της αγοράς ενέργειας προεξάρχοντα ρόλο κατέχει η απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου προκειμένου να μπορέσει να δημιουργηθεί ο υγιής ανταγωνισμός που θα φέρει οφέλη τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε οικιακούς καταναλωτές.Να υπάρξει, δηλαδή, σταδιακά πληθώρα προμη-θευτών, πέραν του μονοπωλίου της ΔΕΠΑ και των ΕΠΑ, που θα επιτρέπει στους καταναλωτές να επιλέξουν και να αναζητήσουν εναλλακτικούς προμηθευτές.Το τρίτο Μνημόνιο συγκεκριμένα προβλέπει άνοιγμα της λιανικής αγοράς φυσικού αερίου καθώς αίρεται σταδιακά το δικαίωμα αποκλειστικής χρήσης του δικτύου λιανικής πώλησης αερίου που διαθέτουν οι τρεις ΕΠΑ (Αττικής, Θεσσαλονίκης και Θεσσαλίας). Αυτό, με λίγα λόγια, σημαίνει ότι δυνητικά μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση στο δίκτυο και άλλοι προμηθευτές, αν το θελήσουν, και να προσεγγίσουν δυνητικούς πελάτες προσφέροντάς τους ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα.Στα «χαρτιά» η αλλαγή αυτή όντως θα είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα, στην πράξη όμως η ελληνική αγορά φυσικού αερίου παραμένει μια βασικά μονοπωλιακή αγορά, παρά αυτές τις διαφοροποιήσεις στη δομή της, δεδομένου ότι διατηρούνται στρεβλώσεις. Χρειάζονται και περαιτέρω δραστικές

αλλαγές οι οποίες θα απελευθερώσουν και το κομμάτι της προμήθειας και της χονδρικής. Για να υπάρξει πραγματικός ανταγωνισμός είναι ανάγκη να δημιουργηθεί στην αγορά και ο «χώρος» για να μπουν και νέοι προμηθευτές στη χονδρική. Η εγκαθίδρυση δημοπρασιών φυσικού αερίου από τη ΔΕΠΑ δεν δύναται να καλύψει την ανάγκη αυτή.

Οι ΕΠΑ, με ιδιοκτησιακό καθεστώς 51% ΔΕΠΑ, συνεχίζουν να προμηθεύονται από τη ΔΕΠΑ και μάλιστα με προνομιακές τιμές, καθώς τώρα μπορούν να συμμετέχουν και στις δημοπρασίες που προκηρύσσει η ΔΕΠΑ χρησιμοποιώντας το ευρύ χαρτοφυλάκιο πελατών που έχουν αποκτήσει. Άρα δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος που διατηρεί το μονοπώλιο της ΔΕΠΑ και φέρει μια επίφαση απελευθέρωσης.

βήμα-βήμαΓια να ολοκληρωθεί η διαδικασία απελευθέρωσης χρειάζεται να συμπεριληφθούν μέτρα αντίστοιχα με αυτά που προβλέπει το Μνημόνιο για την αγορά ηλεκτρισμού με στόχο τον περιορισμό του μονοπωλιακού ρόλου της ΔΕΗ. Δηλαδή να υπάρξει πρόβλεψη για επιβολή ανώτατου ποσοστού μεριδίου αγοράς σε όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά αερίου τόσο χονδρικής όσο και λιανικής μέχρι 50% με στόχο να αποφευχθεί δημιουργία δεσπόζουσας θέσης, όπως συμβαίνει τώρα με τη ΔΕΠΑ.Ένα βήμα που μπορεί να γίνει προς την κατεύθυνση αυτή είναι να διευκολυνθεί η εισαγωγή φορτίων υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) και από άλλους χρήστες πέραν της ΔΕΠΑ, έχοντας ως στόχο πάντα την αύξηση της ρευστότητας της αγοράς.Για τον σκοπό αυτόν χρειάζεται να εφαρμοστούν κανόνες και διαδικασίες «συν-διαχείρισης» της χωρητικότητας των δεξαμενών υγροποιημένου αερίου στον σταθμό αεριοποίησης της Ρεβυθούσας ώστε να καταστεί υποχρεωτική η όποια εφικτή συναλλαγή (swap) μεταξύ των χρηστών.

Μελέτη ΙΟβΕΑνυπέρβλητο εμπόδιο ο υψηλός ΕΦΚΤο θέμα του κόστους του φυσικού αερίου είναι ακανθώδες στο σύνολό του για την αγορά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η επιβάρυνση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στο φυσικό αέριο για τη βιομηχανία, που σύμφωνα και με μελέτη που έχει γίνει από το ΙΟΒΕ δείχνει ότι «ο συντελεστής ΕΦΚ φυσικού αερίου για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα είναι στην πραγματικότητα ο υψηλότερος στην Ευρώπη».Όπως σχολιάζουν παράγοντες της αγοράς είναι

ένα θέμα κρίσιμο για την επιβίωση της χώρας, η οποία περνά μέσα από τη στήριξη και των υγιών επιχειρήσεων που δίνουν χιλιάδες θέσεις εργασίας και συνεχίζουν να στηρίζουν την ελληνική οικονομία, παρά τις δυσκολίες. Τελευταία μελέτη του ΙΟΒΕ δείχνει πόσο ευεργετική θα ήταν για την οικονομία η μείωση του ΕΦΚ για την ελληνική βιομηχανία:• Θα μειώνονταν οι στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό.• Θα έπεφτε σημαντικά η τιμή της ενέργειας και συνακόλουθα η τιμή των βιομηχανικών προϊόντων.• Θα γίνονταν ανταγωνιστικά τα ενεργειακά προϊόντα.• Θα ενισχυόταν η ανταγωνιστικότητα των βιομηχανικών επιχειρήσεων δημιουργώντας 12.500 νέες θέσεις εργασίας.Σύμφωνα με τα στοιχεία της ίδιας έρευνας, όλα τα παραπάνω θα είχαν άμεση συνεισφορά στο ΑΕΠ κατά 754 εκατ. ευρώ.

Η λύση είναι προφανής και άμεση. Το πρόβλημα όμως εντοπίζεται στο γεγονός ότι ούτε και στις προγραμματικές δηλώσεις του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Πάνου Σκουρλέτη υπήρξε έστω μία αναφορά για το πώς θα στηριχθεί η βιομηχανία, πέρα από τη γενικόλογη φράση για το «πόσο υψηλό είναι το κόστος ενέργειας».

3. Έσβησε και το φουγάρο της βΙΣ στον βόλοΕισαγωγές φθηνού χαρτιού από Τουρκία, Βουλγαρία και Ρουμανία θα αντικαταστήσουν την παραγωγή Η εταιρεία ΒΙΣ στη ΒΙΠΕ Βόλου ανακοίνωσε τη διακοπή λειτουργίας της μονάδας παραγωγής χαρτιού, κατοχυρώνοντας τον τίτλο του πρώτου ηχηρού «λουκέτου» μετά την υπογραφή του τρίτου Μνημονίου.Την ώρα που η νέα υφυπουργός Οικονομίας, αρμόδια για θέματα βιομηχανίας κυρίαΘεοδώρα Τζάκρη στις προγραμματικές δηλώσεις της υποστήριζε πως «θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να γεμίσουμε φουγάρα την Ελλάδα», η εταιρεία ΒΙΣ στη ΒΙΠΕ Βόλου ανακοίνωνε τη διακοπή λειτουργίας της μονάδας παραγωγής χαρτιού, κατοχυρώνοντας τον τίτλο του πρώτου ηχηρού «λουκέτου» μετά την υπογραφή του τρίτου Μνημονίου. Η εισηγμένη ΒΙΣ ανήκει στην οικογένεια του κ. Ιωάννη Φιλίππου και δραστηριοποιείται στον κλάδο της συσκευασίας χαρτοκιβωτίων. Διέθετε ως τις 28 Σεπτεμβρίου στην Α’ ΒΙΠΕ Βόλου δύο μονάδες παραγωγής: τη μονάδα χαρτοποιίας και τη μονάδα χαρτοκιβωτίων. H μονάδα χαρτοποιίας έβγαζε χαρτί το οποίο στο σύνολό του αξιοποιούνταν για την παραγωγή των χαρτοκιβωτίων. Η πρώτη δραστηριότητα, σύμφωνα

Αποψεισ

21

με την εταιρεία, ήταν ζημιογόνος, γι’ αυτό και αποφασίστηκε η διακοπή της λειτουργίας της. Χαρακτηριστική είναι η ανακοίνωση της ΒΙΣ προς τις χρηματιστηριακές αρχές: «Η εταιρεία αποφάσισε από 28.9.2015 να διακόψει οριστικά τη λειτουργία της μονάδας χαρτοποιίας (Χ/Π) της εταιρείας στην Α’ ΒΙΠΕ Βόλου, προκειμένου να σταματήσει η παραγωγή ζημιών από την ασύμφορη λειτουργία της μονάδας αυτής.

βιωσιμότηταΤο γεγονός αυτό δεν θα επηρεάσει τον κύκλο εργασιών της εταιρείας και αναμένεται ότι θα βελτιώσει τα οικονομικά της αποτελέσματα, διότι το παραγόμενο χαρτί από τη Χ/Π θα αντικατασταθεί από αγοραζόμενο, το οποίο είναι κατά πολύ φθηνότερο. Έτσι εξασφαλίζεται σε μακροπρόθεσμη βάση η βιωσιμότητα της βασικής μονάδας παραγωγής της εταιρείας, αυτής των χαρτοκιβωτίων (Χ/Κ), η οποία αποτελούσε πάντα την κύρια δραστηριότητα της επιχείρησής μας. Η απόφαση αυτή ελήφθη επειδή η δυνατότητα τόσο τεχνολογικής αναβάθμισης της μονάδας χαρτοποιίας όσο και αντικατάστασής της με καινούργια, ώστε να καταστεί ποιοτικά και κοστολογικά ανταγωνιστική, δεν είναι εφικτή ούτε βιώσιμη».Η ΒΙΣ πλέον θα εισάγει φθηνό χαρτί από την Τουρκία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία εξάγοντας συνάλλαγμα και ενισχύοντας τις ξένες οικονομίες.Στη μονάδα χαρτοποιίας δούλευαν 50 εργαζόμενοι. Οι 10 αποχώρησαν με δική τους πρωτοβουλία ή επειδή ήταν πολύ κοντά στη σύνταξη, 9 συμφωνήθηκε να απορροφηθούν από τη μονάδα χαρτοκιβωτίων και 31 θα απολυθούν ως το τέλος του χρόνου με τη μέθοδο του 5%. Ηδη τον Σεπτέμβριο κοινοποιήθηκαν απολύσεις σε 8 εργαζομένους. Στη μονάδα των χαρτοκιβωτίων μαζί με τους 9 που απορροφήθηκαν θα εργάζονται συνολικά 139 εργαζόμενοι.«Δεν εξετάστηκαν όλες οι επιλογές από τη διοίκηση πριν προχωρήσει στο κλείσιμο της μονάδας» αναφέρει στο «Βήμα της Κυριακής» ο πρόεδρος του Συλλόγου Εργατοϋπαλλήλων Προσωπικού ΒΙΣ Βόλου κ. Στράτος Γαλλιόπουλος και προσθέτει: «Θα μπορούσε η διοίκηση να απορροφήσει και τους 31 εργαζομένους στη μονάδα χαρτοκιβωτίων, καθώς υπάρχουν ανάγκες. Είναι δύσκολο στην ηλικία που έχουν οι συνάδελφοι να βρουν αλλού απασχόληση. Η ζημιογόνος δραστηριότητα ήταν γνωστή εδώ και αρκετό καιρό, αλλά η διοίκηση μας είχε διαβεβαιώσει ότι θα «απαντήσει» στο πρόβλημα αυτό με επενδύσεις εκσυγχρονισμού, ώστε να αυξήσει την παραγωγή και να μειώσει τα κόστη. Τελικά

επέλεξε την εύκολη λύση του «λουκέτου» και των απολύσεων. Το εργατικό κόστος είναι μόλις 12%-15% του συνόλου».Ήδη οι εργαζόμενοι έχουν αποφασίσει επαναλαμβανόμενες 24ωρες απεργίες με βασικό αίτημα τη διατήρηση των 31 εργαζομένων στο εργατικό δυναμικό της ΒΙΣ.

Από την εταιρεία δεν θέλησαν να κάνουν δηλώσεις και παρέπεμπαν στην επίσημη ανακοίνωση. Σύμφωνα με πληροφορίες, ένας βασικός λόγος που οδήγησε τη διοίκηση στη διακοπή της λειτουργίας ήταν το υψηλό ενεργειακό κόστος που αντιπροσωπεύει περίπου το 60% του συνολικού κόστους. Η μονάδα λειτουργούσε με φυσικό αέριο και είναι γνωστό ότι οι ελληνικές εταιρείες πληρώνουν το αέριο ως και 30% επιπλέον σε σχέση με τους ευρωπαίους ανταγωνιστές.Η εταιρεία στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2015 είχε σύνολο δανείων 14 εκατ. ευρώ, σύνολο υποχρεώσεων 29 εκατ. ευρώ και 13,9 εκατ. ευρώ ίδια κεφάλαια.Οι πωλήσεις το 2014 διαμορφώθηκαν σε 23,2 εκατ. ευρώ και οι καθαρές ζημιές σε 380.000 ευρώ.

ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΛυΣΕΙΣΤο ταξίδι από την οδό ΠειραιώςH βιομηχανία συσκευασιών ΒΙΣ ιδρύθηκε το 1936 και συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας εισάγοντας καινοτόμες λύσεις στον κλάδο της συσκευασίας και βοηθώντας προϊόντα όπως η σταφίδα και τα νωπά λαχανικά να ομαδοποιούνται και να ταξιδεύουν με ασφάλεια εντός και εκτός Ελλάδος.Ύστερα από 35 χρόνια συνεχούς ανάπτυξης, η ΒΙΣ εισήχθη στο Χρηματιστήριο Αθηνών το 1971, ενώ το 1989 περνά υπό τον έλεγχο του ομίλου εταιρειών του επιχειρηματία κ. Ιωάννη Φιλίππου.Την περίοδο 1994-1997 η διοίκηση Φιλίππου αξιοποίησε τις κρατικές επιδοτήσεις και με συνολικές επενδύσεις 5,5 δισ. ευρώ (περίπου 16 εκατ. ευρώ) ολοκληρώθηκε η μετεγκατάσταση της μονάδας από την οδό Πειραιώς στην Α’ ΒΙΠΕ Βόλου.

4. «Γονατίζει» Η βιομηχανία Το ενεργειακό κόστος θα φέρει νέα λουκέτα«Λουκέτα» σαν της ΒΙΣ στον χώρο της βιομηχανίας και της μεταποίησης θα είναι δύσκολο να αποφευχθούν το επόμενο διάστημα αν δεν υπάρξει άρση των κεφαλαιακών ελέγχων και πρωτοβουλίες για τη μείωση του ενεργειακού κόστους, αναφέρουν στο «Βήμα της Κυριακής» παράγοντες της αγοράς.

Η βιομηχανία έχει πληρώσει ακριβά το χάντικαπ της ανταγωνιστικότητας που έχει με τους ευρωπαίους ανταγωνιστές της στο κομμάτι του ενεργειακού κόστους (ηλεκτρικό ρεύμα και φυσικό αέριο), καθώς ιστορικές μονάδες υποχρεώθηκαν να διακόψουν τη λειτουργία τους, όπως το εργοστάσιο της Χαλυβουργίας Ελλάδος στον Ασπρόπυργο, τα Τσιμέντα Χαλκίδος και η πλειονότητα των κεραμοποιείων της χώρας.Την περασμένη Τετάρτη αντιπροσωπεία του ΣΕΒ συναντήθηκε με τη νέα υφυπουργό Οικονομίας, αρμόδια για θέματα βιομηχανίας κυρία Θεοδώρα Τζάκρη.Η κυρία Τζάκρη έθεσε ως προτεραιότητα για την υποστήριξη της βιομηχανίας τη μείωση του ενεργειακού κόστους, κάνοντας γνωστό πως το σχέδιο για την εφαρμογή του προγράμματος της διακοψιμότητας πρόκειται να ξεκινήσει το αμέσως επόμενο διάστημα. Βεβαίως, από το αρμόδιο υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης δεν υπάρχει ανάλογη εκτίμηση.Διακοψιμότητα είναι η πριμοδότηση των ενεργοβόρων επιχειρήσεων που μειώνουν ή διακόπτουν την παραγωγή τους όταν η ζήτηση για ρεύμα απειλεί την ευστάθεια του συστήματος. Πρόκειται για μια πρακτική που έχει υιοθετηθεί από όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και εκτιμάται ότι το κόστος θα κυμανθεί στα 60 εκατ. ευρώ ετησίως.Στην Ελλάδα το μέτρο ψηφίστηκε τον Οκτώβριο του 2013 μετά το Ο.Κ. της Κομισιόν αλλά δεν έχει εφαρμοστεί, καθώς δεν έχει υπογραφεί υπουργική απόφαση, αφού υπάρχει διαφωνία για το ποιος θα πληρώσει αυτά τα 60 εκατ. ευρώ.Βεβαίως, στην εγκριτική απόφαση αναφέρεται ξεκάθαρα πως το «μάρμαρο» θα πληρώσουν οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας (ΔΕΗ, ιδιώτες παραγωγοί, ΑΠΕ), με το βάρος να πέφτει στις ΑΠΕ.Επίσης οι ΝΟΜΕ (δημοπρασίες για τη φθηνή ισχύ της ΔΕΗ από λιγνιτικές και υδροηλεκτρικές μονάδες) δεν προβλέπουν την πρόσβαση απευθείας των βιομηχανιών σε αυτές αλλά μόνο την πρόσβαση ιδιωτών παραγωγών ενέργειας.

Ακόμη και ο νόμος για την απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου που προβλέπει το «σπάσιμο» του μονοπωλίου των τριών ΕΠΑ στην προμήθεια αερίου και την ελεύθερη επιλογή προμηθευτή από τους βιομηχανικούς πελάτες που ψηφίστηκε τον Αύγουστο με το τρίτο Μνημόνιο έχει λανθασμένη(!) διατύπωση και θα πρέπει να αλλαχθεί ώστε να ισχύσει το μέτρο.

Αποψεισ

22

Αναλυση

Η καθίζηση στην επενδυτική δραστηριότητα είναι πλέον εμφανής στο ελληνικό χρηματιστήριο, ειδικότερα αν συνυπολογιστεί η απαξίωση των τραπεζικών τίτλων για δεύτερη φορά τα τελευταία 3 χρόνια, εφόσον αυτές αποτελούσαν το μεγαλύτερο κομμάτι του όγκου συναλλαγών. Ωστόσο, έχουμε εντοπίσει έναν αριθμό μετοχών, ως επί το πλείστον μεγάλης κεφαλαιοποίησης που είναι επενδυτικά επιλέξιμες από την εγχώρια αλλά και τη διεθνή επενδυτική κοινότητα. Ως κοινά χαρακτηριστικά καταγράφουμε τα γερά θεμελιώδη μεγέθη, το ανθεκτικό επιχειρηματικό μοντέλο και τη δυνατότητα παραγωγής ικανοποιητικών θετικών ελεύθερων ταμειακών ροών με συνεχείς επενδύσεις στην ποιότητα και επέκταση των παγίων τους. Φυσικά, οι χρηματιστηριακές αποδόσεις δεν αποσυνδέονται από τη συνολική εικόνα του Γενικού Δείκτη τιμών στο ΧΑ και το υψηλό ρίσκο χώρας, αλλά η πορεία τους το τελευταίο έτος ενισχύει την πεποίθηση ότι οι συγκεκριμένες εισηγμένες δεν μπορούν να λείπουν από ένα μετοχικό χαρτοφυλάκιο με ελληνική, αλλά και διεθνή, παρουσία, τουλάχιστον στην πλειοψηφία τους.Παρακάτω παραθέτουμε μια σύντομη επισκόπηση κάθε εταιρίας που υποστηρίζει την εκτίμησή μας, ενώ απεικονίζονται ορισμένοι χρηματοοικονομικοί αριθμοδείκτες και επιπλέον στοιχεία προς ενημέρωση και περαιτέρω επεξεργασία. ΜΕΤΚΑ: Η εταιρία διαπραγματεύεται με 20% discount από τα ίδια κεφάλαια, όπως υποδηλώνει η τιμή της προς τη λογιστική αξία (0,81) και με μονοψήφιο P/E, παρόλο που σχεδόν το 95% των εσόδων της προέρχεται από το εξωτερικό. Το τρέχον υπογεγραμμένο ανεκτέλεστο ανέρχεται στα 1.2 δισ. ευρώ συν το τελευταίο έργο που υπεγράφη στη Γκάνα αξίας 350εκ δολ., γεγονός που θα μπορούσε να αποτελέσει και την αρχή για ανάληψη επιπλέον συμβάσεων, καθώς καθιερώνεται ως ‘’brand name’’. Σημειώνουμε ότι διαθέτει καθαρό ταμείο που ξεπερνά 280εκ.ευρώ, ήτοι το 68% της τρέχουσας κεφαλαιοποίησης της στο ΧΑ, ενώ η μέση τιμή στόχο των αναλυτών που την παρακολουθούν διεθνώς διαμορφώνεται στο 10,99 (Πηγή: Bloomberg) χωρίς να υπάρχει σύσταση ‘’sell’’.ΕΧΑΕ: Για το Α΄εξάμηνο του 2015 υπήρξε πτώση στην καθαρή κερδοφορία της

Νίκος ΚαυκάςΠιστοποιημένος Αναλυτής Μετοχών & Αγοράς, ΜΒΑ Τμήμα Μελετών & Αναλύσεων ΜΕRΙΤ ΑΧΕΠΕΥ Γ. Σουρή 3, Αθήνα, τ.κ. 105 57+30 210 3671823-827κιν. 6974026452› [email protected]

εισηγμένης, λόγω της μεγάλης πτώσης του όγκου των συναλλαγών στο χρηματιστήριο Αθηνών, η οποία παγιώθηκε με την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων. Ωστόσο, η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών θα φέρει έκτακτα έσοδα που εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν περίπου στα 10-12εκ.ευρώ και θα αφορούν τη φετινή χρήση, βελτιώνοντας εν τέλει σημαντικά την κερδοφορία της. Τα ρευστά της διαθέσιμα θα επέτρεπαν συσσωρευμένη επιστροφή κεφαλαίου περί το 1,5 ευρώ/μτχ, αν και εκτιμούμε ότι η διοίκηση δεν θα προχωρούσε σε μια τέτοια κίνηση κάτω από τις τρέχουσες συνθήκες. Ο τίτλος έχει να επιδείξει αυξημένα αντανακλαστικά στην περίπτωση σταθεροποίησης της ελληνικής οικονομίας, αν και χαμηλή παραμένει η ορατότητα για την κερδοφορία του 2016 αν αυτό δεν συμβεί. ΟΠΑΠ: Η εταιρία αποτελεί σταθερή αξία στο ΧΑ με παρουσία μεγάλου αριθμού διεθνών επενδυτικών κεφαλαίων στο μετοχολόγιο της και ιδιαίτερα ικανοποιητικές μερισματικές αποδόσεις που ξεπερνούν το 6%. Το καθαρό ταμείο της με βάση το Α’ εξάμηνο του 2015 ανέρχεται στα 112εκ.ευρώ (debt-cash). Εκτιμούμε ότι η επίλυση του ζητήματος με τα VLTs που έχει ανακύψει εξαιτίας του νέου κανονισμού που απροειδοποίητα έθεσε σε εφαρμογή η Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ) θα δώσει περαιτέρω ώθηση στη μετοχή. φφΓΚΡΠ: Οι φόβοι για επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας, αλλά και τα εσωτερικά θέματα, οδήγησαν σε μάλλον υπερβολικές απώλειες 24% τον τίτλο (τιμή κλεισίματος 26-06-2015 στα 23,95) καθιστώντας τον μια ελκυστική επιλογή, καθώς διαπραγματεύεται με τιμή προς λογιστική αξία (P/Bk) στο 0,82 και P/E περίπου στο 8,5. Η συνεισφορά της Ελλάδας στον ενοποιημένο κύκλο εργασιών του ομίλου δεν υπερβαίνει το 26%, ενώ ο καθαρός δανεισμός διαμορφώνεται στα μόλις 78εκ.ευρώ. Η μέση τιμή στόχο του συνόλου των αναλυτών (13) που καλύπτουν την εισηγμένη βρίσκεται στα 26,81 ευρώ/μτχ (Πηγή: Bloomberg).ΜΠΕΛΑ: Εν μέσω κρίσης η εταιρία άνοιξε 20 νέα καταστήματα εκ των οποίων 12 εντός της χώρας (αρ. 52 το 2011), ενώ αριθμεί ήδη 72 σε Ελλάδα, Κύπρο, Βουλγαρία, Ρουμανία. Η διοίκηση εξέδωσε ‘’profit warning’’ για μείωση των καθαρών κερδών από 15%-

23

Αναλυση

aegN ga equity AEGEAN AIRLINES 7,10 507.061,41 6,32 6,42 2,53 2,25 1,24 8,43 2,90 16,2099FFgrP ga equity FF GROUP 17,50 1.171.593,68 8,30 7,85 0,80 4,26 5,24 26,82 -32,66 7,1933eXae ga equity HELLENIC EXCHANGES - ATHENS5,16 336.648,10 16,02 25,67 1,95 #N/A N/A 2,41 4,94 13,63 5,4091Bela ga equity JUMBO SA 8,15 1.108.889,00 14,99 10,58 1,39 5,95 4,51 9,70 -3,78 10,8641MettK ga equity METKA SA 8,10 420.799,86 4,67 6,48 0,82 1,90 2,40 11,01 -4,14 18,5310MYtIl ga equity MYTILINEOS HOLDINGS S.A.4,89 565.872,77 8,72 7,62 0,60 4,81 1,38 8,04 4,31 10,2819oPaP ga equity OPAP SA 8,20 2.634.940,00 13,51 10,81 2,36 #N/A N/A 0,90 9,51 -6,87 11,8252eYaPs ga equity THESSALONIKI WATER & SEWAGE3,27 116.160,00 8,68 12,37 0,81 2,59 6,13 22,61 17,5048

source: Bloomberg

ticker short Name Price: 16/10

Market cap:D-1 (000's)

P/e 2014

P/e (t12M)

P/Bk (last Quart)

eV / trailing 12M eBItDa

current ratio

Best target Px

rel 1M ret. %

Yield to Date %

25% για την χρήση 2016 (Διαχειριστική περιόδος: β’εξαμηνο 2015 - α’ εξάμηνο 2016) από 104,8εκ. ευρώ το 2015, λόγω επιβολής κεφαλαιακών ελέγχων. Ωστόσο, αυτό έχει εν πολλοίς προεξοφληθεί από την αγορά, καθώς ακόμα και σε αυτή την περίπτωση το P/E διαμορφώνεται στο 12,5 στο χειρότερο σενάριο, ενώ το ΕV / Trailing 12m EBITDA βρίσκεται στο 6 την ώρα που αντίστοιχες εταιρίες στο εξωτερικό εμφανίζουν κατά μέσο όρο τον ίδιο αριθμοδείκτη σε διπλές τιμές. Επίσης, η τρέχουσα τιμή της μετοχής μεταφράζεται σε μόλις 25% premium σε σχέση με την καθαρή θέση της εταιρίας. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η επέκταση στο εξωτερικό αποδίδει σταδιακά καρπούς καλύπτοντας πλέον το 27% του ενοποιημένου κύκλου εργασιών. ΕυΑΠΣ: Η εταιρία ύδρευσης Θεσσαλονίκης αποτελεί τη μικρότερη σε κεφαλαιοποίηση από τη λίστα των τίτλων που παραθέτουμε, αν και η κερδοφορία της είναι μάλλον προβλέψιμη λόγω αντικειμένου. Το μέρισμα για τη χρήση του 2014 ανήλθε στα 0,24 ευρώ /μτχ, ήτοι σε μερισματική απόδοση 7,5%. Διαπραγματεύεται με discount 15% από τα ίδια της κεφάλαια, ενώ κατά την περίοδο που συζητιόταν η ιδιωτικοποίησή της, βρισκόταν σε διπλή τιμή από την τρέχουσα. Στα αρνητικά συγκαταλέγεται η σχετικά χαμηλή εμπορευσιμότητα της μετοχής στο ταμπλό.ΜυΤΙΛ: Οι εξελίξεις αναφορικά με τα θεμελιώδη μεγέθη, την πορεία των αναδυόμενων οικονομιών και ιδιαίτερα της Κίνας, το ενεργειακό κόστος, η εξέλιξη της ισοτιμίας ευρώ - δολαρίου, που έχει ευνοήσει ως τώρα τον όμιλο, αλλά και η νομισματική πολιτική που θα ακολουθήσουν οι Κεντρικές Τράπεζες, αναμένεται να αποτελέσουν τους βασικούς παράγοντες που θα καθορίσουν την πορεία της ζήτησης αλουμινίου το επόμενο διάστημα και κατ’ επέκταση την πορεία ενός

από τους τρεις κλάδους που ενεργοποιείται η εισηγμένη. Επίσης, στον τομέα της ενέργειας, ο όμιλος αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις που σχετίζονται κυρίως με το ρυθμιστικό πλαίσιο, αλλά διαθέτοντας 1,2Gw σε λειτουργία και όντας ο μεγαλύτερος ανεξάρτητος παραγωγός ενέργειας στη χώρα, προσδοκούμε ότι θα επωφεληθεί από την αναμενόμενη πλήρη απελευθέρωση της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Η μετοχή του διαπραγματεύεται με τιμή προς λογιστική αξία στο 0,65, ενώ η αναλογία καθαρού δανεισμού προς τα ίδια κεφάλαια μετόχων μητρικής (net debt/shareholders’ equity) ανέρχεται στο 0,45, υποδηλώνοντας μια υγιή κεφαλαιακή δομή. Τέλος, αξίζει να σημειώσουμε και τη σημαντική συνεισφορά της κατά 50% θυγατρικής εταιρίας Μέτκα, της οποίας ορισμένα χαρακτηριστικά αναφέρουμε παραπάνω.

ΑΡΑΙΓ: Άρρηκτα συνδεδεμένη με τη βαριά βιομηχανία της χώρας καταγράφει αύξηση της επιβατικής κίνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου κατά 17%, επηρεαζόμενη θετικά από την επιτυχή επέκταση του δικτύου της, με καθαρά κέρδη εξαμήνου στα 18,91εκ. ευρώ. Με μηδενικό δανεισμό και ταμειακά διαθέσιμα (α’ εξάμηνο 2015) στα 301εκ.ευρώ εκτιμάται ότι θα συνεχίσει να προσφέρει υψηλές μερισματικές αποδόσεις.Κλείνοντας, πρέπει να τονίσουμε ότι η οποιαδήποτε αποκλιμάκωση του δεκαετούς ελληνικού κρατικού ομολόγου (country risk) σε φυσιολογικά επίπεδα θα έχει νομοτελειακά ένα ιδιαίτερα θετικό αντίκτυπο στις μέσες τιμές στόχους που φαίνονται στον Πίνακα, με την αναβάθμιση να προσεγγίζει σε κάποιες περιπτώσεις και το 30% πλέον των αναγραφόμενων τιμών (Bloomberg Estimate Target prices).

24

Ο θεσμός της ΟΚΕ σε Ευρώπη και ΕλλάδαΗ σημασία της σήμερα για την αντιμετώπιση της κρίσης

και η εδραίωση της δημοκρατίαςΑγαπητοί συνάδελφοι, φίλες και φίλοι,

Είναι κοινή η προσπάθεια όλων μας, που εκπροσωπούμε τους παραγωγικούς φορείς και την κοινωνία και συμμετέχουμε στην ΟΚΕ, να στηρίζουμε το όραμα για οικονομική ευημερία, κοινωνική συνεννόηση, ειρήνη και αλληλεγγύη.Ήδη, από τη δεκαετία του ’80, η Ευρώπη, αντιμέτωπη με την επερχόμενη παγκοσμιοποίηση και τις ραγδαίες αλλαγές στην τεχνολογία και το παραγωγικό μοντέλο, επέλεξε να προχωρήσει στηριζόμενη στην εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών, με την όλο και μεγαλύτερη συμμετοχή των παραγωγικών δυνάμεων και της κοινωνίας των πολιτών στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων. Θέτοντας την «αειφορία» στο επίκεντρο, το συγκεντρωτικό μοντέλο διοίκησης και οι συγκρουσιακές λογικές έπρεπε να υποχωρήσουν. Τη θέση τους πήρε η συμμετοχικότητα. Κι αυτό είχε σα φυσικό επακόλουθο το μετασχηματισμό του κοινωνικού διαλόγου σε βασικό συστατικό του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου και ταυτόχρονα αναπόσπαστου στοιχείου της στρατηγικής για μία όλο και περισσότερο δημοκρατική, ανθεκτική, ολοκληρωμένη και ανταγωνιστική Ευρώπη στο παγκόσμιο περιβαλλον.Και μετά ήρθε η κρίση στην Ευρώπη. Και πάλι ο κοινωνικός διάλογος, σε πολλές περιπτώσεις, ανέδειξε λύσεις για να διαχειριστούν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις την ύφεση και να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας τους. Η κρίση όμως κράτησε περισσότερο απ’ ότι αναμενόταν, επεκτάθηκε και έγινε βαθύτερη. Και αυτό αύξησε τις κοινωνικές εντάσεις στην Ευρώπη. Οι περισσότερες μεταρρυθμίσεις σχεδιάστηκαν και εφαρμόστηκαν χωρίς ουσιαστικό διάλογο, χωρίς συμμετοχή της κοινωνίας και των παραγωγικών τάξεων. Σε μια Ευρώπη που η ανεργία αυξάνεται συνεχώς, που η ανάπτυξη ακολουθεί αναιμικούς

ρυθμούς και που μεγάλος αριθμός μεταναστών και απεγνωσμένων προσφύγων αναζητούν «μέλλον», ο κοινωνικός διάλογος θα μπορούσε να θεωρηθεί ακόμα και πολυτέλεια. Οι αποφάσεις επείγουν και η λιτότητα πλήττει σε όλα τα επίπεδα το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, θέτοντας σε αμφισβήτηση ακόμα και το ρόλο της συμμετοχικότητας για την ανάπτυξη.Η ευρωπαϊκή κοινωνία των πολιτών βρίσκεται σήμερα, αν όχι σε κρίση, τουλάχιστον σε σημείο καμπής: ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου και του τρόπου δράσης και δικτύωσης των φορέων της κοινωνίας των πολιτών είναι αναγκαίος για να είναι οι πολίτες βασικοί πρωταγωνιστές στους δύσκολους καιρούς, ν’ αντιμετωπισθούν οι νέες προκλήσεις στο κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό γίγνεσθαι και για να οικοδομήσουμε πολιτικές με βάση την ανάπτυξη και την αμοιβαία αλληλεγγύη.Ερχόμενος στο σημείο αυτό στη χώρα μας, την Ελλάδα, εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι το σκηνικό δεν είναι πολύ διαφορετικό, με εξαίρεση τη σχετικά καθυστερημένη ανάπτυξη του κοινωνικού διαλόγου, συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η έλλειψη οικονομικής αυτοδυναμίας του συνδικαλιστικού κινήματος και η εξάρτησή του από κρατικούς πόρους, καθώς και η πολυδιάσπασή του στη βάση κομματικών κριτηρίων, ευνόησε για μεγάλο διάστημα τις κρατικές-κομματικές παρεμβάσεις στο εσωτερικό του.Στη δεκαετία του ’90 γίνονται σημαντικές προσπάθειες για το τέλος αυτού του ιδιότυπου κρατικού παρεμβατισμού της μεταπολιτευτικής Ελλάδας με την ψήφιση και σχετικών νομοσχεδίων. Είναι πλέον φανερό ότι η ενεργός συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων σε όλα τα στάδια ανταλλαγής πληροφοριών, διαβούλευσης, διαπραγμάτευσης και συμφωνίας προϋποθέτει, αφενός ένα κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο που θα στηρίζει τη συμμετοχή τους και αφετέρου την αναγνώριση του αυτόνομου και αυτοδύναμου ρόλου τους, στη μεταξύ τους σχέση με την

πολιτεία. Από τότε μέχρι και σήμερα, παρά τις όποιες κατά περιόδους διαφοροποιήσεις, όλοι νομίζω συμφωνούμε ότι έγιναν σημαντικά βήματα για την εδραίωση της εμπιστοσύνης μεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Και μπορεί οι διάφορες προσπάθειες δημιουργίας επιμέρους θεσμών και διαδικασιών διαλόγου από την πλευρά της πολιτείας να μην απέφεραν τα επιθυμητά αποτελέσματα, ούτε να αποσόβησαν τις δυσάρεστες οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις, για τις οποίες όλοι μας έχουμε μερίδιο ευθύνης, το τοπίο όμως του κοινωνικού διαλόγου έχει μετεξελιχθεί, ενισχύοντας το ρόλο και την ευθύνη των κοινωνικών εταίρων απέναντι στην κοινωνία και το σχεδιασμό των πολιτικών αποφάσεων.Και βέβαια αυτό δεν έγινε επειδή απλά κάποια στιγμή η κυβέρνηση αποφάσισε να παραχωρήσει ένα κομμάτι εξουσίας. Έγινε γιατί ήταν απαραίτητο βήμα για την ολοκλήρωση του οικοδομήματος του θεσμικού και πολιτικού πολιτισμού. Έγινε γιατί ήταν κοινωνική απαίτηση και αναγκαιότητα και γιατί εμείς, οι κοινωνικοί εταίροι, είμαστε η πραγματική παραγωγική οικονομία και ξέρουμε τι είναι αναγκαίο, τι επιθυμητό και τι εφικτό. Και ο κοινωνικός διάλογος είναι μία διαδικασία που δίνει σημαντική προστιθέμενη αξία στις θέσεις και στα ζητούμενα όλων εμάς που συμμετέχουμε σε αυτόν. Γιατί μέσα από τον κοινωνικό διάλογο οι μεμονωμένες θέσεις συνθέτονται και μετασχηματίζονται σε «Κοινές Θέσεις» και τα μεμονωμένα αιτήματα σε «Κοινά Αιτήματα»: οι κοινωνικοί εταίροι συναντιόμαστε, συζητάμε, υποχωρούμε, διαμορφώνουμε κοινές θέσεις, αναδεικνύουμε τα κοινά μας αιτήματα, συνεργαζόμαστε και υλοποιούμε κοινές δράσεις. Βέβαια βασική προϋπόθεση για όλα τα προηγούμενα είναι το να συμφωνήσουμε, ότι κατ’ αρχήν ο κοινωνικός διάλογος δεν στοχεύει σε στενά συντεχνιακά κέρδη, αλλά σε μακροπρόθεσμα οφέλη για την οικονομία, τις επιχειρήσεις, τους εργαζόμενους, το

Αρθρο

Του Γιώργου Βερνίκου

25

Αρθρο

σύνολο της κοινωνίας. Ο κοινωνικός διάλογος πρέπει να εξυπηρετεί ταυτόχρονα όλα τα επι μέρους συμφέροντα. Θεωρώ ότι κανείς μας δεν διαφωνεί, ότι η αποτροπή των συγκρούσεων και η επίτευξη της σύνθεσης και της συναίνεσης βελτιώνει το επιχειρηματικό και επενδυτικό περιβάλλον, επηρεάζει θετικά την παραγωγικότητα, την ποιότητα των εργασιακών σχέσεων και τελικά την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.Δεν μπορούμε να χτίσουμε μία νέα Ελλάδα χωρίς τη συνεργασία και τη συνεννόηση των παραγωγικών τάξεων. Δεν μπορούμε να μην αφουγκραστούμε και τις θέσεις της κοινωνίας των πολιτών: των εκπροσώπων των καταναλωτών, των Οργανώσεων προστασίας περιβάλλοντος, της Εθνικής Συνομοσπονδίας ατόμων με αναπηρία, των Οργανώσεων για θέματα ισότητας των δύο φύλων, των πολυτέκνων, της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων, της Κεντρικής Ένωσης Περιφερειών, της Κεντρικής Ένωσης Δήμων.

Αγαπητοί συνάδελφοι, φίλες και φίλοι, Η άποψη ότι μονίμως κάποιος άλλος φταίει εκτός από εμάς, η συνεχής ανάδειξη σε υπερθετικό βαθμό των αντιτιθέμενων συμφερόντων και η κοινωνική πόλωση που αυτή συνεπάγεται, μπορούν βραχυπρόθεσμα να δημιουργούν οφέλη και να εξυπηρετούν «κάποιους», αλλά καταδικάζουν τη χώρα σε μακροχρόνια και αναπαραγόμενη κρίση. Αυτό ακριβώς καλούνται ν’ αντιμετωπίσουν οι κοινωνικοί εταίροι και η κοινωνία των πολιτών, διεκδικώντας ενεργή και θεσμική συμμετοχή σ’ αυτό που ονομάζουμε κοινωνικό διάλογο.Η συνεργασία, η συνεννόηση, η κοινή πορεία, η ενίσχυση της δύναμης παρέμβασης, όλων μαζί και καθενός χωριστά για ένα κράτος δικαίου, για μια οικονομία ανταγωνιστική και βιώσιμη, για μία κοινωνία χωρίς ανεργία, αποκλεισμούς και διακρίσεις, για μία οικονομία που να συνθέτει αρμονικά την τεχνολογία με τον άνθρωπο, πρέπει να είναι οι αδιαμφισβήτητοι κοινοί μας στόχοι. Προχωρώντας δε ακόμα περισσότερο, θέλω να επισημάνω ότι ο κοινωνικός διάλογος δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο σε μια οικονομική εκδοχή της πραγματικότητας,

αλλά να υιοθετεί μια δημοκρατική και ανθρωποκεντρική προσέγγιση, δίνοντας έμφαση στην ποιοτική διακυβέρνηση, τη διαφάνεια, τη νομιμότητα, τη λογοδοσία, τη δημόσια ηθική, την εξυπηρέτηση του πολίτη. Και είναι μάλιστα μ’ αυτήν την έννοια που ενυπάρχει στην κουλτούρα μας ως λαού από την αρχαιότητα, ενυπάρχει στην αρχαία ελληνική πολιτική φιλοσοφία, στα κείμενα του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα, ενυπάρχει και στην πολιτική δράση με θεσμούς, όπως η εκκλησία του δήμου και η λειτουργία της Αγοράς στην Αθήνα του Περικλή. Στη σημερινή κοινωνία η ΟΚΕ αποτελεί, από το 2001, το συνταγματικά κατοχυρωμένο βήμα οργανωμένου και διαρθρωμένου διαλόγου μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, πολυσυμμετοχικού και πολυφωνικού. Δεν πρέπει να μας εκτρέψει του στόχου, αντίθετα να μας κινητοποιεί και να μας συνειδητοποιεί το γεγονός πως η κοινωνία των πολιτών και η κοινωνική αντιπροσώπευση της μεταβιομηχανικής κοινωνίας βρίσκονται ακόμα σε πορεία διαμόρφωσης για το πολιτικό επίπεδο που σχετίζεται με το κράτος. Ούτε να μας αποθαρρύνει το ότι σε πολλές περιπτώσεις αντιμετωπίσαμε μία κατ’ επίφαση διαδικασία διαλόγου και αμφισβήτηση της σημασίας της συμμετοχής της κοινωνίας στις πολιτικές αποφάσεις. Σημαντικό ρόλο σ’ αυτό έπαιξε και ο χωρίς φειδώ χαρακτηρισμός ως «κατεπειγόντων» των περισσότερων και σημαντικότερων νομοθετημάτων των τελευταίων ετών. Η αντιμετώπιση του δημοσιονομικού ελλείμματος, η παραγωγική αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας και οι σοβαρές μεταρρυθμίσεις που είναι αναγκαίες, βασίστηκαν αποκλειστικά σε μονομερείς αποφάσεις, περιθωριοποιώντας τη δημόσια διαβούλευση, με αποτέλεσμα είτε να αποτύχουν, είτε να μην εφαρμοσθούν καθόλου, είτε να δημιουργήσουν ακόμη μεγαλύτερες κοινωνικές πιέσεις. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η κοινωνική συνοχή και συναίνεση είναι αναγκαία συνθήκη για να οδηγηθεί η χώρα σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Έχουμε μπροστά μας σημαντικό έργο να ολοκληρώσουμε και να προωθήσουμε, όχι για να διατηρήσουμε τα κεκτημένα, αλλά για να προχωρήσουμε μπροστά.

Είναι επιτακτική ανάγκη να συνεχίσει η ΟΚΕ το γνωμοδοτικό της έργο και τις πρωτοποριακές της παρεμβάσεις για την ανάδειξη θεμάτων όπως η περιβαλλοντική αειφορία, η ενεργός γήρανση, οι διακρίσεις και η ισότητα, η ανθρωπιστική κρίση. Είναι επιτακτική ανάγκη να διατηρήσουμε τη διασύνδεσή μας με τα ευρωπαϊκά και διεθνή δίκτυα των κοινωνικών εταίρων, δίνοντας βάθος και προστιθέμενη αξία στις θέσεις μας. Είναι επίσης επιτακτική ανάγκη να δημιουργήσουμε Παρατηρητήρια των οικονομικών, κοινωνικών και μεταρρυθμιστικών πολιτικών, όπως το Παρατηρητήριο Πολιτικών για την Βιώσιμη Ανάπτυξη που λειτουργούσε στην ΟΚΕ με την ενεργό συμμετοχή όλων των κοινωνικών εταίρων. Είναι, τέλος, επιτακτική ανάγκη να συμμετάσχουμε σε κοινές προσπάθειες που αφορούν την Ευρώπη στο σύνολό της όπως: οι κοινές ευρωπαϊκές προσπάθειες στον τομέα των επενδύσεων, η κοινή διαχείριση του χρέους της Ευρωζώνης, ο καλύτερος συντονισμός των δημοσιονομιών πολιτικών, οι ασφαλιστικές εγγυήσεις των καταθέσεων, το ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλισης κατά της ανεργίας, η ενθάρρυνση του επιχειρηματικού πνεύματος. Με λίγα λόγια, καλούμαστε να συνειδητοποιήσουμε το πόσο σημαντική είναι η συμβολή μας για την πορεία και το μέλλον της χώρας. Καλούμαστε ν’ αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που μας δίνονται σ’ αυτόν το θεσμοθετημένο και συνταγματικά κατοχυρωμένο χώρο διαλόγου, αντιπαράθεσης και σύνθεσης, ώστε να καταστήσουμε ισχυρή τη θέση μας στο πεδίο της τελικής κατεύθυνσης και των τελικών πολιτικών αποφάσεων. Και βέβαια, πάνω από όλα, καλούμαστε να πιστέψουμε, και στην κατεύθυνση αυτή να προχωρήσουμε, ότι ο κοινωνικός διάλογος ή θα βαθαίνει και θα γίνεται όλο και πιο έντιμος, υπεύθυνος και καινοτόμος ή θα παρακμάζει και μαζί του και η χώρα.

Σε τελική ανάλυση, η δική μας λειτουργία είναι που εδραιώνει τη δημοκρατία και συνδέεται με την προσπάθεια εκσυγχρονισμού των δομών και λειτουργιών του κράτους. Και αυτή είναι μία υπόσχεση που πρέπει να δώσουμε και να τηρήσουμε.

26

Η χειρότερη χρονιά εδώ και 140 χρόνια

Η μελέτη των στατιστικών δεδομένων είναι μια ίσως άχαρη δουλειά για τους περισσότερους, όμως ο αναλυτής των χρηματιστηριακών αγορών δεν έχει την πολυτέλεια να την αγνοεί. Η πορεία του παρελθόντος δίνει το στίγμα και το περίγραμμα που θα κινηθεί το μέλλον. Η στατιστική είναι μια ξεχωριστή γλώσσα που μπορεί να διηγηθεί μια ολόκληρη ιστορία. Από τη χορογραφία των αριθμών μπορείς να δεις ομορφιά, αρμονία, αγωνίες, προσδοκίες, απογοητεύσεις. βέβαια σαν κάθε γλώσσα χρειάζεται χρόνο και κόπο για να μάθεις τις ιδιαιτερότητές της.

Μια περίεργη παράδοσηΤο 2015 ίσως αποδειχθεί η χειρότερη χρονιά για τις αμερικάνικες μετοχές εδώ και 140 χρόνια.

Γιατί;

Γιατί μέχρι τώρα οι χρονολογίες που λήγουν σε «5» είχαν πάντα θετική απόδοση! Όσο και αν φαίνεται απίστευτο, αρνητική απόδοση σε χρονιά που τελειώνει σε «5» δεν έχει συμβεί από το 1885.Σαν δεδομένα χρησιμοποιούμε από το

1935 τον δείκτη S&P 500, ο οποίος είναι ο αντιπροσωπευτικότερος των αμερικανικών μετοχών. Πιο πριν τα δεδομένα είναι από τον Dow Jones, μια που S&P «γεννήθηκε» το 1928. Μόνο το 2005 και το 1965 είχαμε το πρώτο τρίμηνο αρνητικής απόδοσης των δεικτών στις χρονιές που αναφερόμαστε. Όμως το χρονικό περιθώριο αρκούσε για να ανεβάσει τον δείκτη σε θετικό πρόσημο μέχρι το τέλος του έτους. Μπορεί να είναι ακόμα νωρίς, αλλά έχοντας ήδη περάσει το χειρότερο τρίμηνο εδώ και μια πενταετία, δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας πως θα παραμείνει η παράδοση.

Είναι τα ιστορικά στατιστικά στοιχεία άχρηστα;Έχουμε σύμμαχο την παράδοση, έχουμε ακούσει να λέγεται κατά κόρο όταν αναφέρονται σε αθλητικές αναμετρήσεις. Οι παραδόσεις υπάρχουν για να σπάνε, ακούνε από τον προπονητή τους οι παίκτες μιας ομάδας, όταν το ιστορικό των αποτελεσμάτων έναντι του αντιπάλου είναι συντριπτικά αρνητικό. Η αλήθεια είναι πως όταν αρχίζει η αναμέτρηση, τα περί παράδοσης μένουν στην άκρη.

Τα ιστορικά δεδομένα φυσικά δεν αφορούν μόνο τον αθλητισμό, αλλά κυρίως την οικονομία. Ειδικά στο χρηματιστήριο είναι τα μοναδικά εργαλεία που διαθέτει ο επενδυτής. Η προέκταση των ιστορικών δεδομένων στο μέλλον δεν αποτελεί μαθηματική βεβαιότητα. Υπάρχουν μαθηματικοί τύποι που είναι βέβαιο πως βοηθάνε γιατί εφαρμοζόμενοι στη δράση των τιμών, αποκρυπτογραφούν πιθανά μοτίβα στο οποία αναμένεται να κινηθούν. Ωστόσο η πορεία της χρηματιστηριακής αξίας δεν είναι αναγκαίο να συμμορφωθεί με τις μαθηματικές παραμέτρους που εφαρμόστηκαν. Οι αγορές αλλάζουν τον τρόπο που κινούνται. Μια λεπτομέρεια μπορεί να κρίνει το αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, η ύλη από όπου αποτελείται το κάρβουνο και το διαμάντι είναι η ίδια, ο άνθρακας. Όμως τα άτομα άνθρακα διατάσσονται με εντελώς διαφορετικό τρόπο μέσα στο μοριακό πλέγμα. Μια ελάχιστη αιτία που διαφεύγει της προσοχής μπορεί να προκαλέσει πολύ διαφορετικό αποτέλεσμα.Ίσως δεν μπορούμε να βασιστούμε απόλυτα στη στατιστική για να κερδίσουμε, αλλά η άγνοια για τις πιθανότητες είναι ο πιο σίγουρος τρόπος για να χάσουμε.

Αρθρο

Του Βασίλη Παζόπουλου

27

Αρθρο

Τι έχει αλλάξειΌσες προόδους και να έχει κάνει το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, λειτουργικά απέχει πολύ από το «τέλειο». Τα σύγχρονα ηλεκτρονικά συστήματα συναλλαγών και ενημέρωσης, έχουν δημιουργήσει αμέτρητους τρόπους που διευκολύνουν τη ζωή μας αποτελεσματικά. Ωστόσο, η καινοτομία έχει συνοδευτεί με την πολυπλοκότητα.Η εξέλιξη, η προσαρμογή στα νέα δεδομένα, είναι απαραίτητη. Τον περασμένο αιώνα οι περισσότεροι ασχολιόντουσαν με την αγροτική παραγωγή. Σήμερα ένα ελάχιστο ποσοστό του πληθυσμού αρκεί για να θρέψει τους υπόλοιπους.Αν ακολουθούσαμε ένα μοτίβο αιώνων που επενδύει στην καλλιέργεια χωραφιών και όχι στη βιομηχανία και τις υπηρεσίες, θα είχαμε σημαντικό μειονέκτημα.

Χαρακτηριστικό της σύγχρονης εποχής είναι η μειωμένη ένταση κεφαλαίου των μεγάλων επιχειρήσεων που έχουν αναδυθεί από την αλματώδη εξέλιξη της τεχνολογίας, καθώς και η πτώση των τιμών των βιομηχανικών αγαθών. Εταιρίες πληροφορικής, όπως η Google και το Facebook, εκτοπίσανε από την πρωτοκαθεδρία των μεγάλων επιχειρήσεων τις αυτοκινητοβιομηχανίες. Βέβαια όταν τελειώνει μια οικονομική εξέλιξη ή μια χρηματιστηριακή κίνηση είναι εύκολο να ερμηνευτεί. Το να κρίνεις εκ των υστέρων είναι πολύ πιο απλό από το να προβλέπεις.

Συμπέρασμα Δεν ισχυρίζομαι πως υπάρχει κάτι ιδιαίτερο γι’ αυτές τις χρονιές. Ούτε φυσικά σας προτρέπω να αρχίσετε αγορές στα τυφλά για να αξιοποιήσετε αυτή την πληροφορία. Ωστόσο,

ως μελετητές των ιστορικών δεδομένων δεν μπορούμε παρά να το λάβουμε υπόψη μας. Παρόλο που πραγματικά δεν μπορώ να βρω κάποιο αξιόπιστο λόγο που επαναλαμβάνεται αυτό το φαινόμενο προκειμένου να το εμπιστευτώ, δεν το αγνοώ. Σύμπτωση που επαναλαμβάνεται παύει να είναι σύμπτωση. Ίσως κάτι κρύβεται από πίσω που δεν έχει μπορέσει να ερμηνευτεί ακόμα.

-Η δωρεάν μηνιαία ενημέρωση του Σεπτεμβρίου στους κατόχους του βιβλίου Επενδυτές Χωρίς Σύνορα έχει σταλεί. Αν τυχόν δεν την έχει λάβει κανείς, παρακαλώ ας στείλει e-mail στο [email protected]* Ο Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής της Guardian Trust, συγγραφέας του βιβλίου Επενδυτές χωρίς Σύνορα.

28

Δελτιο Τυπου

Με έναν ιδιαίτερο και καινοτόμο τρόπο η ‘’Αδελφότης των υδραίων Αθηνών’’ διοργάνωσε το 6ο Ναυτιλιακό Συνέδριο, το Σάββατο, 3 Οκτωβρίου, με θέμα “Πειραιάς και Ελληνική Κρίση”. Το Συνέδριο που έγινε με τη μορφή ανοιχτής συζήτησης πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του υπουργείου Οικονομίας, υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού του Δήμου Ύδρας της Ένωσης Τραπεζικών και Χρηματοοικονομικών Στελεχών της Ελληνικής Ναυτιλίας και του Propeller Club Piraeus. Χορηγοί του Συνεδρίου ήταν η Ένωση Εφοπλιστών Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων (ΕΕΝΜΑ), η Seaborne Capitals Advisors Ltd, η Hellenic Seaways και η Amuse Concept Events.

Εκπρόσωποι Οργανισμών και Ενώσεων που απαρτίζουν τη ‘’Συστάδα’’ της Ελληνικής Ναυτιλίας (Cluster), έδωσαν το παρών, ενώ άλλοι χαιρέτησαν την εκδήλωση με επιστολές τους, εκφράζοντας τις θέσεις τους για το πώς βιώνουμε την κρίση της Ελληνικής οικονομίας και κατά πόσο αυτή επηρεάζει την πορεία της Ελληνικής Ναυτιλίας και κατ’ επέκταση του Πειραιά. Ο Προέδρος της Αδελφότητος των Υδραίων Αθηνών (www.aya.com.gr) κ. Γιάννης Σαχίνης άνοιξε το Συνέδριο ευχαριστώντας τόσο τους παρευρισκόμενους όσο και τους χορηγούς και αναφέρθηκε στην ιστορία της Αδελφότητος και της Ύδρας και διάβασε χαιρετισμό του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής κ. Θοδωρή Δρίτσα.Το λόγο πήρε ο Δήμαρχος Ύδρας κ. Γιώργος Ε. Κουκουδάκης, ο οποίος διαβεβαίωσε τους εκπροσώπους της Ναυτιλιακής κοινότητας ότι κάθε Υδραίος υποστηρίζει με χαρά εκδηλώσεις για την Ελληνική Ναυτιλία. Τόνισε ότι η Ύδρα έχει επενδύσει στη δημιουργία συνεδριακών χώρων και ότι όλος ο Υδραίικος λαός καλωσορίζει την εκδήλωση. Άλλωστε, συνέχισε, σε κάθε περίπτωση, οι Έλληνες πρέπει να αναγνωρίζουν τον καταλυτικό ρόλο των Υδραίων, τόσο στον αγώνα της ανεξαρτησίας των Ελλήνων, όσο και

στην ανάπτυξη της Ελληνικής Ναυτιλίας. Το συντονισμό του Συνεδρίου ανέλαβε ο κ. Γιώργος Ξηραδάκης, Προέδρος του Propeller Club of Piraeus και Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Τραπεζικών και Χρηματοοικονομικών Στελεχών της Ελληνικής Ναυτιλίας, ο οποίος εξέφρασε την ιδιαίτερη χαρά του για το πλήθος των εκπροσώπων ναυτιλιακών σωματείων που ήρθαν στην Ύδρα για συνεργαστούν και να βρουν από κοινού τρόπους για να συμβάλουν στην ανάπτυξη της Ελληνικής Ναυτιλίας και κατ’ επέκταση του Πειραιά. Ο κ. Ξηραδάκης τόνισε, ότι η πιο σύντομη και ασφαλής τοποθέτηση κάποιου για το μέλλον του Πειραιά θα ήταν η πρόβλεψη για την «απόλυτη καταστροφή του και σε μεγάλο βαθμό ολόκληρης της Ελληνικής Οικονομίας, σε περίπτωση που οι ναυτιλιακές εταιρίες αποφασίσουν να μεταφερθούν σε άλλη χώρα». Τα ερωτήματα λοιπόν είναι: Υπάρχει φόβος ο Πειραιάς να απωλέσει την πρωτοκαθεδρία στην παγκόσμια ναυτιλία και κατά πόσο έχει επηρεάσει η κρίση την ανάπτυξη της Ελληνικής Ναυτιλίας; Αυτά και άλλα ερωτήματα κλήθηκαν να απαντήσουν οι κ.κ. Γιάννης Τριφύλλης - Μέλος Δ.Σ. του Ναυτικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, Μιχάλης Σακέλλης - Πρόεδρος ΣΕΕΝ, Θεόδωρος Κόντες - Πρόεδρος Ένωσης Κρουαζιερόπλοιων και Φορέων Ναυτιλίας , Χαράλαμπος Σημαντώνης - Πρόεδρος ΕΕΝΜΑ, Κωνσταντίνος Μουτζούρης - Πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Λιμένων, Μάνος Λορέντζος - Πρόεδρος HCLBA, Ελένη Θανοπούλου - Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Ειρήνη Νοτιά-Founder PROJECT CONNECT και ο κ. Διονύσης Πολέμης – Πανεπιστήμιο Πειραιά. Τα συμπεράσματα του συνεδρίου επιγραμματικά ήταν η ανησυχία των εκπροσώπων της Ναυτιλίας για την πιθανή μή διατήρηση του υπάρχοντος νομικού και φορολογικού καθεστώτος λειτουργίας της ελληνικής ναυτιλίας αλλά και του τερματισμού των capital controls των τραπεζών που εμποδίζουν σε μεγάλο βαθμό τη λειτουργία των εταιριών. Η επιστροφή των τραπεζών στην πρότερη κατάσταση είναι αναγκαία

για την επανέναρξη εισαγωγής ναυτιλιακού συναλλάγματος που πλέον δεν εισέρχεται στην χώρα λόγω των περιορισμών.Το ευχάριστο νέο του Συνεδρίου ήταν ότι τα αποτελέσματα των ακτοπλοϊκών εταιριών επηρεάστηκαν σε μικρό βαθμό από την οικονομική κρίση, κυρίως λόγω κάποιων θετικών παραγόντων. Πρώτον, η αύξηση του τουρισμού από το εξωτερικό, δεύτερον η πτώση των τιμών των καυσίμων και τρίτον οι επιπτώσεις στο Αιγαίο από την πτώχευση των τριών μεγάλων εταιριών.Η ανάπτυξη της Κρουαζιέρας συνεχίστηκε, έστω και με μικρούς ρυθμούς, κυρίως λόγω των συνθηκών που επικρατούν στη Μέση Ανατολή και την στροφή των εταιριών προς το Αιγαίο. Αν και τα στοιχεία δεν είναι ενθαρρυντικά για το μέλλον, υπάρχει ωστόσο η πρόταση να γίνουν οι απαραίτητες αναπτυξιακές ενέργειες στο χώρο των Λιμανιών με σκοπό την προσέλκυση του ενδιαφέροντος των μεγάλων εταιριών. Τα Λιμάνια της χώρας δύναται να αναπτυχθούν μέσω Ευρωπαϊκών προγραμμάτων αλλά και των ήδη ολοκληρωμένων μελετών που πρέπει να υλοποιηθούν. Αυτό θα διευκολύνει παράλληλα την ανάπτυξη της ακτοπλοΐας και της κρουαζιέρας αλλά και του Τουρισμού με σκάφη αναψυχής. Η γενικότερη ύφεση στην Ελλάδα επηρεάζει άμεσα όλα τα παραναυτιλιακά επαγγέλματα και κυρίως υποβοηθητικών εργασιών. Ο κατασκευαστικός και επισκευαστικός κλάδος έχουν καταρρεύσει, όπως επίσης και ο Τραπεζικός κλάδος της Ναυτιλίας αφού πλέον οι περισσότερες εργασίες γίνονται στο εξωτερικό. Έτσι, παρατηρείται μία συρρίκνωση δραστηριοτήτων παραναυτιλιακών εταιριών.

Ένα από τα σημαντικότερα συμπεράσματα του Συνεδρίου αφορά στην ανάγκη εξεύρεσης πόρων για την ενίσχυση της εκπαίδευσης του κλάδου, αλλά και την ανάπτυξη των Ελληνικών Ναυτιλιακών σχολών που αναμφισβήτητα έχουν τη δυνατότητα να παράγουν στελέχη που θα μείνουν και θα συνεισφέρουν στη μεγάλη Ελληνική Ναυτιλία.

6ο Ναυτιλιακό ΣυνέδριοΤΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ ΤΩΝ ΥΔΡΑΙΩΝ ΑΘΗΝΩΝ«Πειραιάς και Ελληνική Κρίση»

29

Δελτιο Τυπου

Tο Λύκειον των Ελληνίδων θα «κλείσει» παραδοσιακά την τουριστική σεζόν της Celestyal CruisesΜετά από τις επιτυχημένες εμφανίσεις στα κρουαζιερόπλοια της Celestyal Cruises καθ’όλη τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου, το Λύκειον των Ελληνίδων θα χορέψει σε παραδοσιακούς ρυθμούς το Σάββατο 19 Οκτωβρίου στη γιορτή που θα παρατεθεί για τη λήξη της τουριστικής περιόδου στο κρουαζιερόπλοιο Celestyal Olympia. Το Λύκειον των Ελληνίδων με έντονη δράση υπέρ της γυναίκας από το 1911 συνεχίζει δυναμικά στηριζόμενο πάντα στην εθελοντική προσφορά των μελών του. Με το χαρακτηριστικό κέφι και το ταλέντο στους παραδοσιακούς χορούς το Λύκειον των Ελληνίδων θα γιορτάσει μαζί με τους επιβάτες με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη λήξη μιας επιτυχημένης –παρά τις δυσκολίες- τουριστικής σεζόν. Ελληνικά παραδοσιακά τραγούδια, γευστικά πιάτα με άρωμα Ελλάδας και φυσικά οι παραδοσιακοί χοροί του Λύκειου των Ελληνίδων θα συνεπάρουν και θα ξεσηκώσουν Έλληνες και ξένους επιβάτες για ακόμη μια φορά σε ένα γαλανόλευκο «γλέντι». Παράλληλα, οι επιβάτες θα έχουν τη δυνατότητα να θαυμάσουν τις παραδοσιακές ελληνικές φορεσιές των χορευτών.

Η Celestyal Cruises στοχεύοντας πάντα να προάγει την ελληνικότητα με διαδραστικό και ζωντανό, άμεσο τρόπο συνεργάζεται με το Λύκειον των Ελληνίδων από το 2013 προσφέροντας παραδοσιακές βραδιές γεμάτες κέφι σε όλους τους επιβάτες της. Τιμώντας πιστά την πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας και

Το Λύκειον των Ελληνίδων και η Celestyal Cruises αποχαιρετούν την τουριστική περίοδο με ένα αυθεντικό Ελληνικό γλέντι

τις παραδόσεις της, το Λύκειον των Ελληνίδων έδωσε δυναμικό «παρών» και αυτό το καλοκαίρι στα κρουαζιερόπλοια της Celestyal Cruises. Η έντονη αγάπη για τους παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια, αλλά και οι περίτεχνες παραδοσιακές φορεσιές τους, προσέφεραν την απόλυτη ελληνική εμπειρία σε όλους τους ταξιδιώτες.

Το Λύκειον των Ελληνίδων συνεργάζεται με μεγάλη επιτυχία με τη Celestyal Cruises από το 2013 καθώς μοιράζονται ένα κοινό όραμα, να διατηρούν και να προωθούν την ελληνική παράδοση μέσα από το χορό, τη μουσική και τις περίτεχνες ενδυμασίες του. Η Celestyal Cruises, στο πλαίσιο των ενεργειών κοινωνικής της ευθύνης, προσέφερε στο Λύκειον των Ελληνίδων ένα χρηματικό ποσό για την ενίσχυση του Συλλόγου. Διαθέτοντας ένα ευρώ για κάθε εισιτήριο των δρομολογίων στα οποία εμφανιζόταν ο Σύλλογος, η εταιρεία έδειξε έμπρακτα το σεβασμό και το ενδιαφέρον της για κάθε τι που ισχυροποιεί και προάγει την ελληνική ταυτότητα και παράδοση.

Με ογδόντα και πλέον θεματικές εκδηλώσεις για τους επιβάτες της η Celestyal Cruises και αυτή τη σεζόν ανέδειξε με πληθώρα εκδηλώσεων την ελληνικότητα και την απόλυτη ελληνική εμπειρία. Kόντρα στις δύσκολες πολιτικές και οικονομικές συγκυρίες της χώρας, η εταιρεία προσφέρει στο ελληνικό κοινό οικονομικές λύσεις για αποδράσεις και το Σεπτέμβριο και Οκτώβριο σε μια προσπάθεια να παρατείνει το καλοκαίρι και την απόλαυση των διακοπών.

30

ΝΕΑ υΟΡΚΗ, ΟΚΤωβΡΙΟΣ 2015

Τα έμπειρα στελέχη της Νέας Εταιρείας, έχοντας εργαστεί περισσότερο από είκοσι χρόνια στην ασφαλιστική αγορά, θα εξυπηρετούν σήμερα τους πελάτες τους μέσω ενός διευρυμένου δικτύου από τα γραφεία της εταιρείας στη Νέα υόρκη, το Λονδίνο, τον Πειραιά, την Κύπρο, το Χονγκ Κονγκ, τη Σαγκάη, και το Νταλιάν.

Δελτιο Τυπου

AMERICAN P&I Club Ανακοινώνει επένδυση σε μία νέα ναυτασφαλιστική

εταιρεία με έδρα την ΚύπροAMERICAN HELLENIC HULL INSURANCE

COMPANY, LTD

Joe Hughes, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Shipowners ClaimsBureau, Inc., Διαχειριστών του American Club

Vincent Solarino, Πρόεδρος και COO της Shipowners Claims Bureau, Inc.,Διαχειριστών του American Club

31

Δελτιο Τυπου

Το American Club ανακοίνωσε μια στρατηγική επένδυση σε νέα Κυπριακή αφαλιστικήεταιρεία, Ame-rican Hellenic Hull Insurance Company, Ltd (American Hellenic), ωςμέρος του συνεχιζόμενου πλάνου πα-γκόσμιας επέκτασης. Η διαχείριση της νέαςεταιρείας θα γίνεται από μια έμπειρη ομάδα στελεχών με πάνω από είκοσι χρόνιαεμπειρίας στην ασφάλιση πλοίων και μηχανικών τμημάτων

πλοίων. Η επένδυση αυτή του American Club θα επιτρέψει την περαιτέρω επέκταση στην παγκόσμια ασφάλεια πλοίων & μηχανικών τμημάτων του πλοίου επιτρέποντας έτσι να προσφέρει υψηλής ποιότητας υπηρεσίες ασφάλισης και καινοτόμες λύσεις στους πελάτες του.Το American Hellenic θα είναι μια Κυπριακή εταιρεία που που θα ανταποκρίνεται πλήρως στη εφαρμογή της νέας οδηγίας Solvency

Ηλίας Τσακίρης , Διευθύνων Σύμβουλος , Hellenic Hull Management

II, και θα είναι θυγατρική εταιρεία του American Club. Η διαχείριση του θα γίνεται από τον Πειραιά, την Κύπρο και τη Νέα Υόρκη, υπό την διαχείριση της Hellenic Hull Management σε συνεργασία με την Shipowners Claims Bureau, Inc., Διαχειριστών του American Club, χρησιμοποιώντας τη μα-κρόχρονη εμπειρία των επαγγελματιών της στη ναυ-τασφαλιστική αγορά και θα εξυπηρετούνται από ειδικούς στα γραφεία της που θα βρίσκονται σε επτά σημαντικά παγκόσμια κέντρα ναυτιλίας, με την ικανότητά τους να παρέχουν την τεχνογνωσία για την κάθε τοπική αγορά και την εξυπηρέτηση των πελατών της, και να επικοινωνούν σε έντεκα γλώσσες. Ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του American Club, Arnold Witte, θέλοντας να υπογραμμίσει τη σημασία αυτής της στρατηγικής επένδυσης, δήλωσε: «Το Διοικητικό Συμβούλιο αξιολόγησε προσεκτικά την αξία αυτής της επιχειρηματικής ευκαιρίας και ψήφισε ομόφωνα υπέρ της υποστήριξης της πρωτοβουλίας του American Hellenic Hull. Πρόκειται για μια ιστορική στιγμή στην μακραίωνη ιστορία του American Club και μέσα από την αφοσίωση και την εφευρετικότητα των Διαχειριστών καθώς και του Διοικητικού Συμβουλίου του Club, που προέκυψε από την ιδέα του μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου, Άγγελου Κωστάκου, αποτελεί

μια μοναδική ευκαιρία για την επέκταση της σφραγίδας μας στην αγορά, και αποτελεί καλό οιωνό για το μέλλον του American Club. Ο Vincent Solarino, Πρόεδρος και COO της Shipowners Claims Bureau, Inc., Διαχειριστών του American Club, δήλωσε επίσης: «Το American Hellenic είναι μια επένδυση για το μέλλον του American Club και είναι ένα περαιτέρω βήμα στην επέκταση και διαφοροποίηση της σειράς των προϊόντων του Club. Αποτελεί μέρος του ευρύτερου σχεδίου του Club με στόχο να αυξήσει τα έσοδά του, το τονάζ του, να διευρύνει την παρουσία του στην αγορά, βελτιώνοντας παράλληλα την κατάταξή του στο οίκο αξιολόγησης S&P. Αυτό είναι εφικτό επειδή το Διοικητικό Συμβούλιο και οι Διαχειριστές του American Club έχουν τη θέληση, την αποφασιστικότητα να τοπραγματοποιήσουν».Ο Joe Hughes, Πρόεδρος του Δ.Σ. και Διευθύνων Σύμβουλος της Shipowners Claims Bureau, Inc., Διαχειριστών του American Club, κατέληξε στο συμπέρασμα: «Αυτή είναι μία από τις πιο σημαντικές εξελίξεις στην πρόσφατη ιστορία του American Club.Το όλο σχέδιο προχώρησε και ολοκληρώθηκε υπό τη στενή και ενεργή συνεργασία του Διοικητικού Συμβουλίου του American Club. Είμαι βέβαιος ότι το American Hellenic θα είναι μία ισχυρή δύναμη στη διεθνή ασφαλιστική αγορά»

32

Marine Law

Interview

INTERVIEW TO MR JOHN MEGARIOTIS

MR. PETER GROENWOLDTMANAGING DIRECTOR OF HARREN & PARTNER

“Why Greece, why now…”

Everything we do, drives value for you!' ́́

33

Interview

The motto of H&P is “the right ship at the right time”; what exactly is themeaning of this statement? This motto originates from our diversification strategy regarding our own fleet. As a long-served shipping professional you will realise, that rarely all market segments suffer at the same time. Therefore we have been simultaneously active in the tanker, bulk, container and heavy lift markets since the early days of our company. If the markets of one segment face a downswing our other units can provide stability through rising income, providing a sustainable steady growth. On the other hand, from a charterer’s point of view, our diversified fleet has the advantage of being able to supply transport solutions of any kind anywhere on the globe at any times.

Germany is considered to be the political and economic leader of the European union and Greece is under this tough economic situation and is obliged to implement a very harsh economic program in order to remain a member of the union. Do you think that this is a right time for you to invest in our country? Generally speaking it is never a good time to invest when the rally is already over. With a fleet displaying approximately 16% of the world’s fleet measured by GT, the Greek shipping markets offer seemingly endless investment possibilities within shipping. Furthermore, we believe in the passion, confidence, sense of honour, pride, creativity and sheer will to succeed of the greek people that provided for an unmatched shipping fleet and will overcome the current economic challenges. To make a long story short, we want to be there when the rally starts.

H&P believes that as far as ship management is concerned, “all services should be under one roof ”; what are the benefits and advantages of this philosophy for you and your current and potential clients? The main advantages of providing all services relevant to ship management from

one single source are knowledge transfer and economies of scale. With all teams working on the management of a vessel in one office, our clients benefit from short communication channels and a rapid decision making process. Also, we have the experts at hand to find a quick and solid solution whenever a problem may be identified along the way. These optimized processes already generate an economic advantage that is further enhanced by our purchase cooperative trans-Mar-supply, currently pooling the purchasing activities of more than 220 vessels of all types and sizes. In the end, this strategic approach makes it possible to have superior service at competitive prices.

H&P has many co-operations and joint ventures all around the world. Do you have any particular investments plans for the near future, regarding the Greek Shipping Market? At H&P, we see joint ventures and strategic partnerships as a way to sustainable growth.

In our globalized world, knowledge of local specifics such as culture or market characteristics still can make the difference. So instead of conquering a new market on your own it is often preferable to side with a partner who is an expert in his domain for mutual benefit. Having gathered many good experiences with this logic, we figured that the best approach to offer our ship management services to the Greek market would be a local office with a representative who is immersed within the Greek shipping business. With our representative, Mr. Petros Sachperoglou, we found a partner who fully understands our philosophy while being able to convey our ideas to the Greek market. The Athens office presents and promotes Harren & Partner to potential clients, assists and facilitates the communication between the two parties, and provides solutions to lower to middle level problems, by trying to simplify the channels of communication. Our Ship Management services, crewing, purchase and supply as well as commercial

Dr Martin Harren and Peter Harren, founder of HARREN & PARTNER

34

and technical management will be offered from our headquarters in Bremen, northern Germany. Thus, we will benefit from the aforementioned advantages of providing everything from one source while having a local point of contact for our Greek partners.

What is your opinion of the current situation in the shipping industry internationally and in Greece in particular? The last seven years of troubled shipping markets taught us to be very careful when it comes to mid-term predictions. Today we see some positive developments in the product tanker markets as well as potential for niche markets like our groups own Caribbean Feeder Services. Still, it remains to be seen how existing overcapacities in quite a few segments can be absorbed by global trade developments. With regard to the old saying “buy on bad news” the time may even be right to expand your fleet as some Greek market participants seemingly do.

The political, business and taxation uncertainty was a major theme during your discussions with your clients. What is the current status in your country and what additional competitive advantages, besides ship management services can you provide to your potential clients? Harren & Partner offer Greek owners experienced teams in nearly all relevant shipping segments as well as economies of scale through a bigger fleet and purchase organization. Furthermore, our history of joint ventures with other ship owners as well as professional investors like JP Morgan further underlines our ability to establish sustainable and trustful relationships that are profitable for all involved parties. In this context, our group is able to establish all kinds of joint venture companies or different taxation regimes that our clients may deem favourable. As this is always depending on the individual case and the respective legal framework, we would be happy to discuss this point with potential clients face-to-face.

Mr Petros Sachperoglou Representative for Greece and Cyprus HARREN & PARTNER

What were the key points that you emphasized during your meetings and what were the most frequent asked questions regarding your activities and business plans? We took the chance to introduce our ship management activities coupled with an owners view to those we met. Economies of scale through various factors like a purchasing pool but also qualified experts in different sectors like technical, quality, crewing and operations are the key points to a successful and profitable employment of a vessel. This what we stand for and are ready to offer to our prospective clients. Transparency of the entire ship management process has been asked for often. We understand the needs and concerns of an owner if others would look after his vessel as we come from this environment as from our beginning. Up to date reporting on technical, quality and financial data on a regular basis is what we do already now. In addition, a phone call or personal meeting can clear lots of questions an owner may

have. It is our intention to provide first class quality ship management services to first class owners. We are confident that we will be able to persuade local owners of our abilities and create a common ground for a fruitful and trustful future long standing relationship with competitive conditions.

Depending on your tight schedule, when do you plan to visit Athens again, and what do you consider as the most impressive characteristics of our country ? As a managing director within the H&P group frequent travelling is a big part of my job. In spite of all the new communication technologies that surround us nowadays, a face-to-face meeting and a handshake still is the best base for good business relations. When in Athens, I always feel that the Greek also value this kind of personal relations that form the basis of shipping business tothe same extent that I do. This makes me feel at home, though admittedly with a nicer climate.

Finally, please make a brief comment on your cooperation with the Athens Representative Office, and what are the major targets that you have set for nextyear? As explained under another question, our Athens office presents and promotes Harren & Partner to potential clients, assists and facilitates the communication between the two parties and provides solutions to lower to middle level problems by trying to simplify the channels of communication. Our Ship Management services, crewing, purchase and supply as well as commercial and technical management will be offered from our headquarters in Bremen, northern Germany. Thus, we will benefit from the advantages of providing everything from one source while having a local point of contact for our Greek partners. We are confident that we will be able to have our first cooperation with a Greek owner put in place within the first half year of 2016 with more to come shortly thereafter. Also, for the sake of presence in this market we wish to strengthen our present appearance in Greece within a short period of time enabling us to respond to owners’ needs without delay

Interview

YOUR VESSELS IN SAFE HANDS

HARREN & PARTNER SHIP MANAGEMENTAccurate. Personalised. Owner-managed.Honest: Adept: Robust: Reliable: Efficient: Network:

Honesty and integrity: our cornerstoneFlexible, bespoke, catering to your needsRobust, transparent and seamless processes optimize performanceTrustworthy ship owner-manager with strong track recordTechnical efficiency underpins stellar recordStrong shipping networks ensures full suite of service

Petros sachPeroglouRepresentative for Greece & Cypruse-mail: [email protected] • www.harren-partner.com

36

Αρθρο

Πολλοί αναρωτιούνται εάν η Γερμανία είναι η πιο διεφθαρμένη χώρα του πλανήτη, μετά τις αποκαλύψεις για την παραποίηση των εκπομπών καυσαερίου από τη VW – οι οποίες θα διευκολύνουν τον εκβιασμό της ΕΕ, στο θέμα του οικονομικού ΝΑΤΟ «Πολύ συχνά, αυτοί που κατηγορούν τους άλλους για «παραβατικές συμπεριφορές», όπως είναι η διαφθορά, η φοροδιαφυγή, η εξαπάτηση κοκ., είναι οι ίδιοι δράστες – κρίνοντας «εξ ιδίων τα αλλότρια», όπως πολύ σωστά περιγράφεται η συγκεκριμένη πράξη τους.Ακριβώς αυτό συμβαίνει με τη Γερμανία, την πλέον διεφθαρμένη χώρα του πλανήτη – η οποία έχει το υποκριτικό θράσος να κατηγορεί την Ελλάδα για παραβάσεις, στις οποίες η ίδια κατέχει τα σκήπτρα».

Άρθρο Είναι προφανές πως η «σύλληψη» της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας για απάτη, αποτελεί μόνο την κορυφή του παγόβουνου, όσον αφορά τη διαφθορά στη χώρα – την οποία έχουμε επισημάνει πολλές φορές, τόσο σε σχέση με τον Οργανισμό Διεθνούς Διαφάνειας που εδρεύει στο Βερολίνο, έχοντας ως μέλη του τους μεγαλύτερους διαφθορείς σε παγκόσμιο επίπεδο , όσο και στο θέμα της οργανωμένης φοροδιαφυγής .Ειδικά όσον αφορά την αυτοκινητοβιομηχανία (Volkswagen ή VW), είναι εύλογο πως

κανένας δεν εγκαθιστά κατά λάθος ένα τόσο έξυπνο λογισμικό, το οποίο χρησιμεύει για να παραπλανήσει τις εποπτικές Αρχές. Το γεγονός δε ότι, η VW προσπάθησε ανεπιτυχώς να υποβαθμίσει την παράβασή της, είναι ακόμη πιο εγκληματικό – αφού έχει τεκμηριωθεί πως τα δηλητηριώδη καυσαέρια προκαλούν αναπνευστικά προβλήματα, ενώ αυξάνουν το ποσοστό θνησιμότητας, λόγω καρδιακών ή πνευμονικών παθήσεων.Εν τούτοις, η συστηματική απάτη της VW δεν μπορεί να θεωρηθεί ως μία εντυπωσιακή αποκάλυψη των αμερικανικών Αρχών – αφού αποτελεί κοινό μυστικό το ότι, όλοι οι Γερμανοί κατασκευαστές αυτοκινήτων εξαπατούν σε σταθερή βάση τους καταναλωτές, αφενός μεν όσον αφορά το ύψος της κατανάλωσης καυσίμων, αφετέρου τις εκπομπές καυσαερίων.Αυτό τουλάχιστον συμπεραίνεται από μία έρευνα του 2014 , σύμφωνα με την οποία οι πραγματικές εκπομπές καυσαερίων των σύγχρονων πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων (Euro-6-Die-sel), είναι κατά μέσον όρο επταπλάσιες, από όσο επιτρέπει η νομοθεσία. Ως εκ τούτου, τα συγκεκριμένα αυτοκίνητα πωλούνται παράνομα ακόμη και εντός της Ευρώπης – κάτι που θα έλθει στην επιφάνεια πολύ σύντομα. Εκτός αυτού, η εν λόγω απάτη των κατασκευαστών αποτελεί ταυτόχρονα μία γιγαντιαία φορολογική απάτη – επειδή ο συντελεστής, με τον οποίο υπολογίζεται η φορολογία των αυτοκινήτων (εκπομπή

Η μεγάλη απάτη

διοξειδίου του άνθρακος), μειώνεται τεχνητά με τη βοήθεια παραποιημένων αλγορίθμων που επηρεάζουν τον έλεγχο των μηχανών στα τεστ, με τα οποία καθορίζεται .Όσον αφορά τώρα την επίσημη κατανάλωση καυσίμων, όπως αυτή αναφέρεται από τους κατασκευαστές τους, πρόκειται στην καλύτερη περίπτωση για μία περίπου προσέγγιση της πραγματικής κατανάλωσης – η οποία είναι συνήθως κατά πολύ υψηλότερη, σε ποσοστό που υπερβαίνει το 25% (για τα πετρελαιοκίνητα το ποσοστό είναι ακόμη μεγαλύτερο, αφού υποχρεώνονται να τηρούν περιβαλλοντικούς κανόνες που την αυξάνουν).Πολλοί πείθονται βέβαια πως ο τρόπος οδήγησης τους είναι υπεύθυνος για τη μεγαλύτερη κατανάλωση βενζίνης ή πετρελαίου – κάτι που δεν συμβαίνει, αφού οφείλεται στα διάφορα τρικ που χρησιμοποιούν οι κατασκευαστές, τα οποία μπορεί να διαπιστώσει κανείς από ένα έντυπο που εξέδωσε μία γερμανική περιβαλλοντική οργάνωση . Συνεχίζοντας στο θέμα των καυσαερίων, η γερμανική ICCT εξέτασε το 2014 δεκαπέντε διαφορετικά μοντέλα της γενιάς «Euro-6-Diesel», έξι διαφορετικών κατασκευαστών, σε συνθήκες φυσιολογικής κυκλοφορίας – από τα οποία μόνο το ένα ήταν σύμφωνο με τις προϋποθέσεις της νομοθεσίας. Τα υπόλοιπα 14 αυτοκίνητα εμφάνισαν τρομακτικές αποκλίσεις, έως και 25πλάσιες από τις επιτρεπόμενες – γεγονός που σημαίνει πως, εάν το συγκεκριμένο «δείγμα» ήταν αντιπροσωπευτικό, τότε το 20% των πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων δεν θα επιτρεπόταν να πουληθούν ούτε πριν από 22 χρόνια, με την τότε νομοθεσία. Επομένως, δεν θα έπρεπε να εντυπωσιάζεται κανείς με την αποκάλυψη της αμερικανικής EPA – σύμφωνα με την οποία τα αυτοκίνητα της VW που ελέγχθηκαν υπερβαίνουν τα ανώτατα όρια εκπομπών καυσαερίων έως και 40 φορές (4.000%).

Το βρώμικο μυστικό Περαιτέρω, στους κύκλους της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας είναι κοινό μυστικό το ότι, οι σύγχρονες παραλλαγές των λογισμικών που αφορούν τον έλεγχο των μηχανών εμπεριέχουν ένα «ειδικό σύστημα», το οποίο αναγνωρίζει ένα όχημα που «τεστάρεται» – κάτι για το οποίο κατηγορήθηκε η BMW από ένα εξειδικευμένο περιοδικό . Αν και επρόκειτο

37

Αρθρο

δε για μία μοτοσυκλέτα, θεωρείται απίθανο να μην χρησιμοποιείται και για τα αυτοκίνητα της βιομηχανίας – ενώ το ειδικό αυτό σύστημα ενεργοποιεί ένα λογισμικό που τροποποιεί τον ψεκασμό με καύσιμα, έτσι ώστε να μειώνονται οι εκπομπές καυσαερίων κατά τη διάρκεια ελέγχων (τεστ) από τις Αρχές.Το συγκεκριμένο σύστημα δεν είναι βέβαια κατάλληλο για την κανονική λειτουργία του αυτοκινήτου – αφού πρόκειται για κάτι που χρησιμεύει μόνο για την παραποίηση των στοιχείων, κατά τη διάρκεια των ελέγχων καταλληλότητας των αυτοκινήτων. Χωρίς αυτό το σύστημα τώρα, τα αυτοκίνητα της παραπάνω σειράς δεν θα επιτρεπόταν να κυκλοφορήσουν ούτε στην Ευρώπη, ούτε στις Η.Π.Α.Είναι αφελές λοιπόν να αναρωτιέται κανείς εάν η συγκεκριμένη παράβαση αφορά μόνο τη VW, αποκλειστικά για τα αυτοκίνητά της που κυκλοφορούν στις Η.Π.Α. Αντίθετα, αφορά πολλές αυτοκινητοβιομηχανίες, εάν όχι όλες, οι οποίες αδιαφορούν για τους κανόνες που έχει υιοθετήσει η Ευρώπη, καθώς επίσης οι Η.Π.Α., όσον αφορά το περιβάλλον και την υγεία των ανθρώπων – είτε παραποιώντας τα στοιχεία και εξαπατώντας τις Αρχές, είτε με τα

«λόμπι» τους στην πολιτική, είτε χρηματίζοντας αυτούς που πρέπει. Φυσικά κανένας δεν περιμένει πως θα τιμωρηθούν οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες από την προστάτιδά τους – από την καγκελάριο της χώρας η οποία, αντίθετα, επιμένει στην παραδειγματική τιμωρία της δήθεν διεφθαρμένης Ελλάδας. Προφανώς λοιπόν δεν πρόκειται να αποκαλυφθεί αυτή η συστηματική απάτη από τη γερμανική πολιτική – ενώ η VW θα παρουσιασθεί ως ο μετανοιωμένος παραβάτης, ο οποίος είναι πρόθυμος να πληρώσει για το σφάλμα του.Όσον αφορά τη φοροδιαφυγή που συντελείται ταυτόχρονα, μέσω της παραποίησης των στοιχείων, η οποία υπολογίζεται στα 200 εκ. ετησίως , δεν πρόκειται να αναφερθεί πουθενά – αφού στην ουσία αποτελεί μία καλυμμένη επιδότηση της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, η οποία φυσικά δεν υπόκειται στις απαγορεύσεις που ισχύουν για τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ.Εκτός από τα παραπάνω, η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία κατηγορείται για πολλές άλλες παραβάσεις, οι οποίες ποτέ δεν βλέπουν τα φώτα της δημοσιότητας – όπως στο παράδειγμα της Porsche Cayene Turbo Diesel (4,1 λίτρα με 385 ίππους), όπου φυσικά κανένας δεν πιστεύει

πως εκπέμπει μόνο 209 γραμμάρια CO2 ανά χιλιόμετρο. Εύλογα λοιπόν αναρωτιέται κανείς εάν η Γερμανία είναι η πλέον διεφθαρμένη χώρα του πλανήτη – ειδικά από το παράδειγμα της VW, το οποίο θεωρείται από τόσους πολλούς ως η κορυφή του παγόβουνου, χωρίς όμως ποτέ να αναφερθεί από τα γερμανικά ή, έστω, από τα ευρωπαϊκά ΜΜΕ. Εάν δεν πρόκειται λοιπόν για ένα καρτέλ, για μία οργάνωση όπως η Μαφία που αποσιωπά τα πάντα, πως αλλιώς άραγε θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί;

Η εντιμότατη εταίρος μαςΠροφανώς, η γερμανική κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα να εκβιάζει τους πάντες, προωθώντας μόνο τα δικά της εθνικά συμφέροντα, ακόμη και όταν πρόκειται για το περιβάλλον – κάτι που έχουμε διαπιστώσει πολλές φορές στην Οικονομία, όπου απομυζεί συστηματικά όλους τους εταίρους της, με υποχείριο την ΕΚΤ .Ειδικότερα, στο παράδειγμα της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, ο βασικός κατηγορούμενος για όλα τα δεινά της Ευρώπης ήταν η Ελλάδα – ενώ ποτέ δεν ακούστηκε κάτι για την εγκληματική συμπεριφορά των τραπεζών, οι οποίες διασώθηκαν με τα χρήματα των φορολογουμένων.

38

Αρθρο

Παρά το ότι δε στις Η.Π.Α. η Bank of Amer-ica τιμωρήθηκε με το ποσόν των 17 δις $ για τις ατασθαλίες της, η Deutsche Bank, η οποία «συνελήφθη» για πολύ περισσότερες και μεγαλύτερες παραβάσεις, δεν τιμωρήθηκε ανάλογα ποτέ και από κανέναν.Δύο μέτρα και δύο σταθμά χρησιμοποιεί λοιπόν η εντιμότατη εταίρος μας, η ηθικότατη καγκελάριος, απέναντι στην οποία υποκλίνεται η Κομισιόν, καθώς επίσης ο εύθικτος πρόεδρος της – ο οποίος δήθεν ανησυχεί για τη Δημοκρατία στην Ευρώπη, κατηγορώντας τη συμπεριφορά των Ευρωπαίων απέναντι στους πρόσφυγες.Ξεχνάει βέβαια πως, πριν από μερικούς μήνες, στραγγάλισε από κοινού με τους υπόλοιπους την Ελλάδα, εκβιάζοντας την κυβέρνησή της να υπογράψει ένα θανατηφόρο μνημόνιο – μέσω του οποίου θα λεηλατηθεί τόσο η δημόσια, όσο και η ιδιωτική περιουσία των Ελλήνων.

Η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανίαΕίναι γνωστό πως πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους κλάδους της χώρας, ειδικά όσον αφορά τις εξαγωγές – γεγονός που επεξηγεί τις προσπάθειες συγκάλυψης του σκανδάλου της VW, τόσο από την πολιτική, όσο και από αρκετά ΜΜΕ. Ειδικότερα τα εξής:(α) Το 2013 παράχθηκαν περί τα 13 εκ. οχήματα, τα οποία αντιστοιχούν στο 17% περίπου της παγκόσμιας παραγωγής – ενώ οι 21 από τους 100 κορυφαίους προμηθευτές της αυτοκινητοβιομηχανίας, προέρχονται από τη Γερμανία. Το 2014, ο τζίρος της βιομηχανίας αυτοκινήτων υπολογίσθηκε στα 384 δις €, αποτελώντας το 20% των συνολικών γερμανικών βιομηχανικών εσόδων ή το 2,7% του ΑΕΠ της χώρας.(β) Το 20% των γερμανικών εξαγωγών αφορά αυτοκίνητα και ανταλλακτικά – ενώ

η Γερμανία είναι η νούμερο ένα αγορά της Ευρώπης στον τομέα των αυτοκινήτων. Το 20% των αυτοκινήτων παγκοσμίως έχει γερμανικό όνομα – ενώ το 77% των αυτοκινήτων που παράχθηκαν στη Γερμανία το 2014 προοριζόταν για τις διεθνείς αγορές.(γ) Καμία άλλη χώρα παγκοσμίως δεν χαρακτηρίζεται από μία

τόσο μεγάλη συγκέντρωση επιχειρήσεων που σχετίζονται με το αυτοκίνητο – όπως φαίνεται από το αντίστοιχο γράφημα Περαιτέρω, ειδικά όσον αφορά τη VW, κατέχει το 10% των παγκοσμίων πωλήσεων αυτοκινήτων, με τζίρο που υπερβαίνει τα 200 δις € ετησίως (υψηλότερος από το ελληνικό ΑΕΠ) – ενώ το 70% των οχημάτων της πωλείται εκτός Γερμανίας. Απασχολεί περί τα 600.000 άτομα διεθνώς και περισσότερο από το 1/3 των ανθρώπων που εργάζονται στη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία εντός της χώρας (775.000). Ολοκληρώνοντας, ενώ ο χρηματοπιστωτικός τομέας είναι η κινητήρια δύναμη της αμερικανικής οικονομίας, η αυτοκινητοβιομηχανία είναι η αντίστοιχη της Γερμανίας – ειδικά όσον αφορά τις εξαγωγές, οι οποίες υπολογίζονται στο 40% του συνολικού γερμανικού ΑΕΠ. Επομένως, το πλήγμα θα είναι πολύ σοβαρό για τη χώρα – εάν φυσικά δεν ελαφρυνθεί από τις Η.Π.Α., έναντι ανίερων ανταλλαγμάτων.

Τα αμερικανικά πρόστιμα Η VW έχει παραβεί τον αμερικανικό νόμο «Clean Air Act», ο οποίος ισχύει από το 1963, γεγονός που σημαίνει ότι απειλείται με πρόστιμο ύψους 18 δις $ – έχοντας εν πρώτοις δημιουργήσει αποθεματικά 6,5 δις € για τα απαραίτητα μέτρα που θα ληφθούν, όσον αφορά τα «παράνομα» αυτοκίνητα που κυκλοφορούν ήδη στις Η.Π.Α. Αποθεματικά για τις κυρώσεις δεν έχουν ακόμη δημιουργηθεί. Εκτός από τους υπεύθυνους manager της εταιρείας, οι οποίοι θα τιμωρηθούν, με την ποινή για το αδίκημα της απάτης να συμπεριλαμβάνει χρηματική αποζημίωση, καθώς επίσης φυλάκιση έως πέντε έτη, το νομικό πρόσωπο, η επιχείρηση δηλαδή, είναι επίσης υπεύθυνη. Ειδικότερα, για κάθε μία

επί μέρους παράβαση (εν προκειμένω πρόκειται για εκατομμύρια παραβάσεις), τα αμερικανικά δικαστήρια μπορούν να επιβάλλουν πρόστιμα έως και 10 εκ. € – ενώ ανάλογες τιμωρίες έχουν επιβληθεί σε γερμανικές επιχειρήσεις στο παρελθόν όπως στη Mercedes, στη Siemens, στην MAN και στη Ferrostaal, ορισμένες από τις οποίες είναι γνωστές για παγκόσμια σκάνδαλα δωροδοκιών, όπως συνέβη και στην Ελλάδα.Εν τούτοις, θεωρείται βέβαιο πως θα αναζητηθεί πολιτική λύση, αφού τα πρόστιμα θα μπορούσαν να ανέλθουν σε εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ ενώ ίσως χρησιμοποιηθεί το σκάνδαλο για τον εκβιασμό της Γερμανίας στο θέμα της TISA/TTIP – ευρύτερα, για την προώθηση του οικονομικού ΝΑΤΟ . Ως εκ τούτου, ο κίνδυνος να εκβιαστεί ολόκληρη η ΕΕ, λόγω της γερμανικής διαφθοράς, είναι εξαιρετικά μεγάλος – γεγονός που θα διαπιστωθεί πολύ σύντομα.

ΕπίλογοςΧωρίς καμία αμφιβολία, η τελευταία χώρα που θα μπορούσε ποτέ να κατηγορήσει την Ελλάδα για φοροδιαφυγή, για διαφθορά ή για διαπλοκή είναι η Γερμανία – επίσης, η τελευταία που έχει δικαίωμα να της αρνηθεί τη διαγραφή μέρους του χρέους, με τους όρους που εγκρίθηκαν στην ίδια το 1953. Δυστυχώς όμως, οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν είχαν ποτέ το θάρρος να το επιδιώξουν, υποκλινόμενες ανέκαθεν στη γερμανίδα καγκελάριο – ενώ φαίνεται πως καμία δεν ήταν και δεν είναι σε θέση να κατανοήσει πως η Ελλάδα οδηγείται στο γκρεμό, με αποκλειστικά δική τους υπευθυνότητα. Ακόμη δε και ο σημερινός πρωθυπουργός δεν δίστασε να κατηγορήσει τους Έλληνες, απευθυνόμενος στη διεθνή κοινότητα – ενώ επιβραβεύθηκε με μία δεύτερη ευκαιρία, παρά τις κατηγορίες, καθώς επίσης τα απίστευτα λάθη του στο επτάμηνο που πέρασε. Ίσως όμως η κοινή γνώμη να είναι περισσότερο σοφή από εμάς, οπότε να έχει δίκιο, όσον αφορά τις κομματικές επιλογές της – κάτι που ευχόμαστε και ελπίζουμε φυσικά, θεωρώντας πως οι ατομικές απόψεις είναι πολύ λιγότερο ορθολογικές, σε σχέση με τις συλλογικές.Μέλει βέβαια να αποδειχθεί στους επόμενους μήνες – ενώ ασφαλώς η συγκυρία, το σκάνδαλο της VW δηλαδή, είναι εξαιρετικά θετική για την πατρίδα μας, αρκεί να χρησιμοποιηθεί σωστά από την πολιτική της ηγεσία. Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα έχει την τρίτη και τελευταία της ευκαιρία να ξεφύγει από την ολοκληρωτική καταστροφή – κάτι που ασφαλώς συνειδητοποιούν όλοι.

39

Απολογισμοσ

Πλησιάζουμε στο τέλος της τουριστικής περιόδου της κρουαζιέρας και πρέπει να κάνουμε τον απολογισμό μας για το τι έχουμε πετύχει, αλλά και τι χρειάζεται ακόμη για να υπάρξει περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου.Θα πρέπει να δούμε τα αποτελέσματα ανά προορισμό και να προτείνουμε λύσεις για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κρουαζιέρα, με πρωταρχικό σκοπό την εξασφάλιση ανταγωνιστικότητας.

Παραθέτουμε κατωτέρω πίνακα με τα στοιχεία από τους κύριους προορισμούς στη Χώρα μας.Για σύγκριση, αναφέρονται τα στοιχεία κίνησης των ετών 2012, 2013, 2014 και κατά μεγάλη προσέγγιση το 2015, μια που υπάρχει ακόμη ικανοποιητική κίνηση μέχρι το τέλος του έτους.Αξίζει να σημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι, η

κίνηση από Σεπτέμβριο έως Νοέμβριο είναι αρκετά ηυξημένη στην περιοχή μας, μια που μεγάλος αριθμός κρουαζιεροπλοίων, μετά τα προγράμματα τους στη Βόρεια Ευρώπη, εκτελούν αρκετές κρουαζιέρες στη Μεσόγειο, πριν αναχωρήσουν για τους προγραμματισμένους χειμερινούς προορισμούς.

Αναλύοντας τα στοιχεία αυτά οδηγούμεθα στα ακόλουθα συμπεράσματα:1. Το 2015 ήταν έτος που μας επιφύλαξε πολλές εκπλήξεις γενικά, αρχίζοντας από τον αρχικό προϋπολογισμό αφίξεων πλοίων που έδειχνε ότι ήτο κατά περίπου 5 % χαμηλότερα του 2014. Αυτό ήταν βέβαια σωστό μέχρι και τον Ιούλιο, αλλά στη συνέχεια, λόγω των εξελίξεων, κυρίως στην Τουρκία, αλλά και γενικά στην Ανατολική Μεσόγειο, είχαμε αισθητά αυξημένες extra αφίξεις και αναφερόμεθα σε πλοία που ήταν

Θετικές οι εξελίξεις για την κρουαζιέρα το 2015προγραμματισμένα κυρίως για τούρκικους λιμένες. Έτσι λοιπόν άρχισε η αντίστροφη μέτρηση, ευνοώντας την Ελλάδα, μέχρι και σήμερα και όπως φαίνεται μέχρι το τέλος του έτους. Η προβλεπόμενη πτώση για το 2015 της τάξεως του 3 – 5 % φαίνεται να μετατρέπεται σε αύξηση αφίξεων και αύξηση επιβατών. Αναμένομαι να δούμε στο τέλος του έτους τα τελικά αποτελέσματα.2. Η εφαρμογή των Capital Controls έφερε αρκετά σημαντικές ανωμαλίες στη διαχείριση της κρουαζιέρας, αλλά και στις συναλλαγές των επιβατών, πλην όμως δεν είχαμε ακυρώσεις αφίξεων και απεφεύχθησαν τα χειρότερα.Βέβαια, υπήρξαν οικονομικές επιπτώσεις, δεδομένου ότι τα πλοία ήταν αδύνατον να προβούν σε προμήθειες (κυρίως) στην Ελλάδα και να εκτελεστούν διατραπεζικές συναλλαγές για τις ανάγκες των πληρωμάτων, με αποτέλεσμα να καταλήξουν να εκτελούνται

του Θεόδωρου Κόντε, Προέδρου ΕΕΚΦΝ

40

Απολογισμοσ

41

όλα αυτά στη γείτονα Τουρκία και να υπάρξει απώλεια εσόδων για τη Χώρα μας. Παρόμοια περίπτωση υπήρξε και η απώλεια εσόδων από τους επιβάτες που ήταν πολύ δύσκολο να διακινηθούν στην αγορά.Ο απολογισμός στο τέλος του χρόνου θα δείξει τα τελικά οικονομικά αποτελέσματα.3. Το πρόβλημα με τους μετανάστες ήταν και είναι το πιο σοβαρό θέμα για τον τουρισμό στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και Δωδεκάνησα, με αποτέλεσμα να υπάρξουν κάποιες αλλαγές στα προγράμματα δρομολογίων. Αυτό φαίνεται και από τα πρόσφατα αποτελέσματα αφίξεων (2015) με σημαντικές απώλειες στη Ρόδο, στην Κω, στη Μυτιλήνη, στη Σάμο, στη Σύμη κλπ.Ελπίζουμε ότι σύντομα θα μπορέσει να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, έτσι ώστε την επόμενη σεζόν η κατάσταση να επανέλθει, στους προορισμούς αυτούς, στην κανονική ροή.4. Η Μύκονος και η Σαντορίνη, ως πλέον ενδιαφέροντες προορισμοί, είχαν για μία φορά ακόμη αλματώδη αύξηση.5. Το Λαύριο επίσης είναι το λιμάνι που το 2015 κερδίζει τις εντυπώσεις όλων μας, λόγω της μεγάλης επισκεψημότητας. Βέβαια αυτό είναι λόγω της σοβαρής χρήσης από την Celestyal Cruises ως λιμένας εκκίνησης κρουαζιέρας (homeporting). Το λιμάνι αυτό παρουσιάζει πλεονεκτήματα γιατί βρίσκεται πλησιέστερα στο αεροδρόμιο, οι αποστάσεις

προς τα νησιά του Αιγαίου είναι σημαντικά μικρότερες, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μείωση των εξόδων διαχείρισης.6. Η Καλαμάτα έδειξε επίσης σημαντική αύξηση και προσπαθώντας να κάνουμε την ανάλυσή μας, ο κύριος λόγος φαίνεται να είναι η εναλλακτική λύση για το Γύθειο, μια που ο προβλήτας Γυθείου ήτο υπό ανακατασκευή για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα.7. Η Μήλος, τα Χανιά, η Λήμνος, το Ναύπλιο έδειξαν ικανοποιητική αύξηση το 2015 θεωρούμενοι ως νέοι προορισμοί από τους tour operators, μαζί με άλλους αξιόλογους εξίσου προορισμούς όπως η Ύδρα (14 calls), η Ίος κλπ, που δεν συμπεριλαμβάνονται και φέτος στους κύριους λιμένες προορισμού.Σας παραθέτουμε κατωτέρω πίνακα νέων προορισμών προτεινόμενων από αρκετούς tour operators. Η τελευταία ανάλυση του order book για τα κρουαζιερόπλοια παγκοσμίως, αποδεικνύει για μια φορά ακόμη την μεγάλη εξέλιξη στον κλάδο αυτό.Σύνολον 43 πλοία έχουν παραγγελθεί και κατασκευάζονται σήμερα, έτσι ώστε έως αρχές 2021 το capacity θα αυξηθεί κατά 134.000 Lower Berths.Τα 23 από τα 43 είναι πλοία άνω των 125.000 gross tonnage το καθένα και μέσης μεταφορικής ικανότητας πάνω από 3.200 επιβάτες.

Αξιοσημείωτο είναι ότι το μεγαλύτερο κρουαζιερόπλοιο από τα νεοναυπηγούμενα είναι χωρητικότητας 5.400 επιβατών με gross tonnage 227.700 και κόστος κατασκευής 1,3 bill USD.Βάση των προαναφερομένων στοιχείων, θα πρέπει να οδηγηθούμε σε ανάλογη ανάπτυξη λιμενικών υποδομών στα μεγαλύτερα λιμάνια κρουαζιέρας που προσεγγίζουν τα πλοία αυτά.Με το τέλος 2015 και μετά την εξαγωγή των ακριβέστερων αποτελεσμάτων θα μπορέσουμε να συνοψίσουμε ακριβέστερα τα συμπεράσματα μας και να οδηγηθούμε σε προτάσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου.Φυσικά δεν μπορεί κανείς να είναι βέβαιος για τις εξελίξεις στην περιοχή, που έχουν σχέση με το μεταναστευτικό – προσφυγικό και βεβαίως την κρίση στην Ελλάδα και της Ευρώπης γενικότερα.Είναι γεγονός ότι έχει προβληματίσει ιδιαίτερα η μετατόπιση ισχυρού tonnage κρουαζιεροπλοίων σε άλλους προορισμούς και κυρίως προς Σιγκαπούρη, Εμιράτα, Ασία, Κίνα, Αυστραλία.Θέλουμε να ελπίζουμε πως στο τέλος θα κυλήσει η κατάσταση στην ομαλότητα, έτσι ώστε και με τις προσπάθειές μας να υπάρξει επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου για την κρουαζιέρα στις κεντρικές και νότιες κυρίως περιοχές, για να οδηγήσει στο επιθυμητό full year operation.Αξίζει για την χώρα μας να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή από την Πολιτεία, στην λήψη των αναγκαίων μέτρων στήριξης αυτού του τόσο πολύτιμου κλάδου, προσφέροντας τα μέγιστα στην Εθνική Οικονομία, που τόσο ανάγκη έχει η χώρα, ιδιαίτερα την κρίσιμη περίοδο που διανύουμε.Εμείς πάντως, ως Φορέας αποκλειστικής και ευρείας εκπροσώπησης της κρουαζιέρας, ακολουθούμε συστηματικά την τακτική συζητήσεων με τις αρμόδιες τοπικές Αρχές των λιμένων – Οργανισμούς Λιμένων και Λιμενικά Ταμεία – με επισκέψεις που πραγματοποιούνται εκεί από κλιμάκια της Ενώσεως, προκειμένου να εξετάζονται επιτόπου όλα τα θέματα που έχουν σχέση με την κατασκευή νέων λιμένων, τη βελτίωση υπάρχουσας υποδομής και εξοπλισμού, ώστε να ανταλλάσσονται απόψεις που διευκολύνουν τις διαδικασίες υλοποίησης των έργων.

Απολογισμοσ

42

Iστορια

Τα χρόνια μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης ήταν μια ομολογουμένως δύσκολη περιοδος για τον Ελληνισμό: Το πρώτο μέρος του μεγάλου κεφαλαίου της Τουρκοκρατίας είδε τον ελλαδικό χώρο να έχει μετατραπεί σε ένα θέατρο πολεμικών συγκρούσεων μεταξύ των Οθωμανών και δυτικών δυνάμεων (Ενετών, Γενοβέζων κ.α.), που μάχονταν για την κυριαρχία στην ανατολική Μεσόγειο- με τους Έλληνες να βρίσκονται στη μέση, και πολύ συχνά να συμμετέχουν σε αυτές τις αναμετρήσεις είτε ως μισθοφόροι είτε εξαναγκαζόμενοι μέσω στρατολόγησης.

Μεταξύ αυτών των αναμετρήσεων, δεσπόζουσα θέση κατέχει η αποφασιστικής σημασίας ναυμαχία της Ναυπάκτου (Λέπαντο), στις 7 Οκτωβρίου 1571, όταν ο στόλος της Lega Santa (Ιερά Ένωση/ Συνασπισμός- Ισπανία, Βενετία, Γένουα, Ιωαννίτες Ιππότες της Μάλτας, δουκάτο της Σαβόιας, δουκάτο του Ουρμπίνο, δουκάτο

της Τοσκάνης και οι δυνάμεις του Πάπα)αντιμετώπισε τον οθωμανικό στόλου του σουλτάνου Σελίμ Β’. Σε μια περίοδο κατά την οποία η οθωμανική ισχύς φάνταζε εξαιρετικά μεγάλη απειλή για τον χριστιανικό κόσμο, η ναυμαχία της Ναυπάκτου, με τον χαρακτήρα «σταυροφορίας», αποτέλεσε ένα βαρύ πλήγμα για τον σουλτάνο, υπενθυμίζοντας ότι οι οθωμανικές αρμάδες δεν ήταν αήττητες και αποτελώντας κομβικό σημείο για τις ναυτικές τακτικές, καθώς σήμανε το τέλος της εποχής των κωπήλατων πολεμικών πλοίων και των «παραδοσιακών» τακτικών (π.χ εμβολισμοί), ανοίγοντας τον δρόμο για τα ιστιοφόρα με το βαρύ πυροβολικό.Η σύγκρουση έλαβε χώρα στην είσοδο του Κορινθιακού Κόλπου, κοντά στις νότιες Εχινάδες και το Ακρωτήριο Σκρόφα, με τη ναυμαχία να παίρνει το όνομά της όχι από την πόλη της Ναυπάκτου, αλλά από τον κόλπο, τον οποίο τότε οι Ενετοί αποκαλούσαν «Κόλπο της Ναυπάκτου».Το υπόβαθρο και η πορεία προς τη ναυμαχία

Η ναυμαχία της Ναυπάκτου Σταυροφορία εναντίον των Οθωμανών στις ελληνικές θάλασσες

του 16ου αιώναΤον 16ο αιώνα η Οθωμανική Αυτοκρατορία βρισκόταν στο απόγειο της ισχύος της: Έχοντας αλώσει την Κωνσταντινούπολη και καταλύσει τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, η οθωμανική δύναμη είχε επεκταθεί σε Βαλκάνια, Βόρεια Αφρική και Αραβική Χερσόνησο, ασκώντας ισχυρή πίεση στα βασίλεια της Χριστιανοσύνης- η οποία μαστιζόταν επίσης από την αντιπαράθεση μεταξύ προτεσταντών και Ρωμαιοκαθολικών. Στην ανατολική, ηπειρωτική Ευρώπη, κύριος αντίπαλος των Οθωμανών ήταν οι Αψβούργοι ηγεμόνες, που τους σταμάτησαν σε δύο κρίσιμες πολιορκίες της Βιέννης, το 1529 και το 1683. Στη θάλασσα, οι οθωμανικές αρμάδες φάνταζαν εξίσου πανίσχυρες- αξίζει να σημειωθεί πως, με τη στήριξη της Γαλλίας, που είχε παραχωρήσει ναυτική βάση στην Τουλόν, είχαν απειλήσει μέχρι και τη Μάλτα, έχοντας χτυπήσει άλλα χριστιανικά οχυρωμένα προπύρια όπως η Ρόδος και η Κύπρος.

Κώστας Μαυραγάνης [email protected]

43

Iστορια

Ο Ιερός Συνασπισμός δημιουργήθηκε ως ρωμαιοκαθολικό αντίβαρο στην οθωμανική ναυτική ισχύ, υπό την ηγεσία της Ισπανίας, ωστόσο το κύριο βάρος – στρατιωτικά και οικονομικά- το είχε η Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας. Η δημιουργία της αποτελούσε το έργο του Πάπα Πίου του Ε’, και σε πρώτη φάση ο στόχος ήταν η σωτηρία της υπό ενετική κυριαρχία Αμμοχώστου, μετά την πτώση των άλλων ενετικών κτήσεων στα χέρια των Οθωμανών. Ο χριστιανικός στόλος – υπό τη γενική διοίκηση του Δον Ιωάννη του Αυστριακού (Δον Ζουάν d’Austria)- κατέφθασε στη Νάπολη στις 14 Αυγούστου του 1571 και στη συνέχεια στην Κεφαλονιά, όπου έγινε γνωστή η πτώση της Αμμοχώστου και τα βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκε ο διοικητής του φρουρίου, Μάρκο Αντόνιο Μπραγκαντέν. Ακολούθως, ο ενωμένος στόλος κατευθύνθηκε προς τον Πατραϊκό Κόλπο, όπου και συναντήθηκε με την οθωμανική δύναμη, που είχε αποσταλεί στην περιοχή με εντολές από τον σουλτάνο να εμπλακεί.

Δυνάμεις και διοικητέςΌπως αναφέρεται στο «Lepanto 1571: The Greatest Naval Battle of the Renaissance» του Άνγκους Κόσνταμ, ο χριστιανικός στόλος, υπό τη διοίκηση του Δον Ιωάννη του Αυστριακού (με υποδιοικητή τον Μαρκαντόνιο Κολόνα) διέθετε 206 γαλέρες και 6 γαλεάσσες (νέος βενετικός τύπος ιδιαίτερα μεγάλης γαλέρας, οπλισμένος με πολύ βαρύ πυροβολικό). Την αριστερή πτέρυγα διοικούσε ο Αγκοστίνο Μπαρμπαρίγο, με 2 ενετικές γαλεάσσες, 39 ενετικές γαλέρες, 12 ισπανικές γαλέρες, μία παπική και μία γενοβέζικη. Στο κέντρο της παράταξης βρισκόταν ο Δον Ιωάννης, με 2

ενετικές γαλεάσσες, 15 ισπανικές γαλέρες, 29 ενετικές, 8 γενοβέζικες, 6 παπικές και 3 των Ιωαννιτών Ιπποτών. Στα δεξιά τη διοίκηση είχε ο Τζιοβάνι Αντρέα Ντόρια, με τις 2 τελευταίες ενετικές γαλεάσσες, 10 ισπανικές γαλέρες, 16 γενοβέζικες, 25 ενετικές και δύο παπικές. Τη διοίκητη της οπισθοφυλακής είχε ο Δον Αλβάρο ντε Μπαζάν, με 38 γαλέρες (13 ισπανικές, 12 ενετικές, 3 παπικές, 2 γενοβέζικες), ενώ την εμπροσθοφυλακή διοικούσε ο Χουάν ντε Καρντόνα, με 8 γαλέρες.Στην άλλη πλευρά βρισκόταν ο οθωμανικός στόλος του καπουδάν πασά Αλή Ζαζέ Μουεζίν, με 216 γαλέρες και 56 γαλιότες. Στην αριστερή πτέρυγα διοικητής ήταν ο Ουλούτς Αλί Ρεΐς, με 61 γαλέρες και 32 γαλιότες, στο κέντρο βρισκόταν ο καπουδάν πασάς, με 87 γαλέρες σε δύο γραμμές και στα δεξιά ο Μεχμέτ Σιρόκο, με 60 γαλέρες και 2 γαλιότες. Την οπισθοφυλακή διοικούσε ο Αμουρέτ Ντραγκούτ Ραΐς, με 8 γαλέρες και 22 γαλιότες. Οι αριθμοί που παρουσιάζει ο Χιου Μπιτσένο στο «Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου, 1571» είναι σε γενικές γραμμές παρεμφερείς: Κατά τον Μπιτσένο, οι δυνάμεις του Ιερού Συνασπισμού ανέρχονταν σε 208 πλοία (6 γαλεάσσες, 10 ναυαρχίδες, 38 βαριές γαλέρες, 154 γαλέρες), ενώ των Οθωμανών σε 251 (39 βαριές γαλέρες, 167 γαλέρες, 10 υπερναυαρχίδες, 35 γαλιότες). Κατά τον Μπιτσένο, σύμφωνα με τις περισσότερες εκτιμήσεις, οι Ιερός Συνασπισμός είχε περίπου 26.000 στρατιώτες, συμπεριλαμβανομένης όμως γερμανικής δύναμης που έμεινε πίσω στην Κέρκυρα. Το βασικό πλεονέκτημα της χριστιανικής δύναμης ήταν στο πυροβολικό:

χαρακτηριστικά, μια γαλεάσσα (πλήρωμα 100 ανδρών, 150 στρατιώτες και 270 κωπηλάτες) διέθετε 5 βαριά κανόνια και 8 μεσαία, ενώ μια βαριά γαλέρα (40 άνδρες πλήρωμα, 100 στρατιώτες, 156 κωπηλάτες) είχε 1 βαρύ και 6 μεσαία, τη στιγμή που μια «κανονική» γαλέρα (30 άνδρες πλήρωμα, 80 στρατιώτες, 144 κωπηλάτες) είχε 1 βαρύ και 4 μεσαία κανόνια. Αντίστοιχα, στον οθωμανικό στόλο, τα σκάφη που θεωρούνταν τα αντίστοιχα των ενετικών γαλεασσών είχαν πλήρωμα 40 ανδρών, με 150 στρατιώτες και 156 κωπηλάτες και 1 βαρύ κανόνι με 4 μεσαία, τη στιγμή που στις κανονικές γαλέρες (30 άνδρες πλήρωμα, 120 στρατιώτες, 144 κωπηλάτες) τα κανόνια ήταν 1 βαρύ και 2 μεσαία. Οι ναυαρχίδες τους διέθεταν μόλις 1 βαρύ κανόνι (με 30 άνδρες πλήρωμα, 100 στρατιώτες και 126 κωπηλάτες), ενώ οι γαλιότες (25 πλήρωμα, 80 στρατιώτες, 108 κωπηλάτες) είχαν μόλις ένα μεσαίο κανόνι. Οι υπερναυαρχίδες τους ωστόσο διέθεταν 3 βαριά κανόνια και 6 μεσαία, ενώ οι βαριές γαλέρες 1 βαρύ και 6 μεσαία. Σημειώνεται ότι οι περισσότερες γαλέρες του 16ου αιώνα είχαν τα πυροβόλα στην πλώρη και στην πρύμνη, ενώ υπήρχαν και μικρότερα περιστρεφόμενα κανόνια.Συνολικά, όσον αφορά στο ανθρώπινο δυναμικό των δύο στόλων, οι δυνάμεις του Ιερού Συνασπισμού υπολογίζονται σε 7.515 άνδρες σε πληρώματα και 22.840 στρατιώτες, Στους κωπηλάτες, οι μάχιμοι (βοηθητικοί μαχητές) εκτιμώνταν σε 31.739 και οι άμαχοι (θεωρούμενοι ως μη άξιοι εμπιστοσύνης σε περίπτωση ναυμαχίας) στους 2.289. Αντίστοιχα, οι Οθωμανοί διέθεταν 8.165 άνδρες πληρωμάτων, 31.490 στρατιώτες, 18.071 μάχιμους κωπηλάτες και στους 19.081 άμαχους. Όσον αφορά στο πυροβολικό, ο χριστιανικός στόλος διέθετε 266 βαριά πυροβόλα και 1.068 μεσαία, ενώ οι Οθωμανοί 216 και 525 αντίστοιχα. Όσον αφορά στον εξοπλισμό των μαχομένων, οι χριστιανικές δυνάμεις είχαν πλεονέκτημα, με μεγάλο αριθμό αρκεβουζίων και πρώιμων μουσκέτων, ενώ οι Οθωμανοί Τούρκοι βασίζονταν κυρίως σε τόξα. Επίσης, αν και εμπειροπόλεμα από πειρατική δράση, τα οθωμανικά πληρώματα πολεμούσαν χωρίς θωράκιση- τη στιγμή που οι δυνάμεις του Ιερού Συνασπισμού αποτελούνταν σε μεγάλο βαθμό από άνδρες με πανοπλίες.

44

Οι Έλληνες στη ναυμαχία της ΝαυπάκτουΌσον αφορά στην παρουσία Ελλήνων ναυτικών, κωπηλατών και μαχητών στη ναυμαχία, υπήρχε και στους δύο στόλους, είτε ως εθελοντές, είτε (περισσότερο στην περίπτωση των Οθωμανών) ως αναγκαστικά στρατολογηθέντες. Σύμφωνα με τον αρχιμανδρίτη Δαμασκηνό Βασιλόπουλο («Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου: 7 Οκτωβρίου 1571»- πηγή «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος Ι»), η ελληνική συμμετοχή στον χριστιανικό στόλο ήταν αξιοσημείωτη, καθώς στα ενετικά πολεμικά περιλαμβάνονταν πολλά τα οποία εξοπλίστηκαν και διοικούνταν από Έλληνες της Βενετίας. Επίσης, υπήρχαν τέσσερις γαλέρες από την Κέρκυρα (υπό τους Χριστόφορο Κοντοκάλη, Πέτρο Μπούα, Γεώργιο Κοκκίνη, Στυλιανό Χαλικιόπουλο), καθώς και τέσσερα πολεμικά από τη Ζάκυνθο (Αντώνιος Κουτούβαλης, Νικόλαος Μονδίνος, Δημήτριος Κομούτος, Μαρίνος Σιγούρος). Σε μικρότερα σκάφη επίσης βρίσκονται και αρκετοί Κεφαλλονίτες, καθώς και εθελοντές από τα Κύθηρα και τις Κυκλάδες. Ωστόσο, ιδιαίτερης σημασίας ήταν η κρητική συμμετοχή, με 22 Κρητικούς ευγενείς βενετικής και 6 ελληνικής καταγωγής να κυβερνούν γαλέρες. Μεγάλος αριθμός Ελλήνων επίσης υπηρετούσαν ως

στρατιώτες ή κωπηλάτες σε ενετικά πλοία. «Από την Κρήτη στρατολογήθηκαν στα τρία χρόνια του πολέμου γύρω στις 7.000 οπλίτες διαφόρων ειδικοτήτων και 9.000 κωπηλάτες» αναφέρεται χαρακτηριστικά, με τον ίδιο τον Δον Ιωάννη να θεωρεί ως πλέον αξιόμαχο τμήμα του ενετικού στόλου αυτό που είχε εξοπλιστεί και επανδρωθεί στην Κρήτη. Ακόμαη, πολλοί Έλληνες υπηρετούσαν και στον ισπανικό στόλο.Τα ονόματα των Ελλήνων καπετάνιων που πολέμησαν στη ναυμαχία, όπως αναφέρεται, περιλαμβάνουν τους Γεώργιο Καλλέργη, Στυλιανό Κονδυλάκη, Πέτρο Μπούα, Μιχαήλ Βιτσιμπάνο, Αντώνιο Τσιμάρα, Νικόλα Μουδινό, Γεώργιο Κοκκίνη, Νικόλαο Φισκάρδο, Αντώνιο Κουτσούβαλη, Δανιήλ Καλαφάτη, Μιχαήλ Σιγούρο, Φραγκίσκο Βομβίνο, Στυλιανό Χαλκιόπουλο, Ανδρέα Καλέγκα.

Όσον αφορά στην πλευρά των Οθωμανών, όπως αναφέρεται, εκτιμάται ότι μεταξύ των τουρκικών πληρωμάτων (περιλαμβανομένων κωπηλατών) το ποσοστό των Ελλήνων δεν ήταν μικρότερο του 30%. Γενικότερα, όπως αναφέρει ο Μπιτσένο, μεταγενέστερες εκτιμήσεις (Φίνλεϊ) κάνουν λόγο για 30.000 Έλληνες μαζί και στους δύο στόλους, ενώ ιδιαίτερη μνεία γίνεται στους

Έλληνες μαχητές, κυρίως Κρητικούς, που βρίσκονταν στην ομάδα που συγκρούστηκε και κατανίκησε την ισχυρή μοίρα της Κωνσταντινούπολης. Στην επίσημη ιστορία που συντάχθηκε με εντολή της Συγκλήτου της Βενετίας επαινείται η μεγάλη ανδρεία των Ελλήνων: «Το ιταλικό πεζικό κέρδισε πολλούς επαίνους. Και οι Ισπανοί δεν αξίζουν λιγότερους. Αλλά από όλους τους άλλους, οι Έλληνες έδειξαν περισσότερο θάρρος και πειθαρχία. Επειδή ήταν πιο συνηθισμένοι σε αυτό το είδος του πολέμου, και ήξεραν όλους τους τρόπους για να καταφέρουν πλήγματα και να αποφεύγουν να τα δέχονται οι ίδιοι, συμπεριφέρθηκαν πολύ αξιέπαινα και αποδοτικά».

Η ναυμαχίαΗ εξιστόρηση της ναυμαχίας προέρχεται κυρίως από τα έργα των Χερέρα και Κονταρίνι, που εκδόθηκαν το 1572- οι Παρούτα και Νόουλς έγραψαν 20- 30 χρόνια μετά την αναμέτρηση, ενώ κάποια εικόνα προκύπτει και από τα έργα των Ρούφο και Ερσίγια, αλλά και από τον διάσημο για τον «Δον Κιχώτη», Μιγκέλ ντε Θερβάντες, ο οποίος, ως γνωστόν, πολέμησε στη ναυμαχία, χάνοντας μάλιστα το ένα του χέρι. Σημαντική πηγή είναι και ο Κουάρτι, αλλά και οι διηγήσεις του Ροσέλ Καγετάνο.

Iστορια

45

Σε κάθε περίπτωση, οι στόλοι άρχισαν να προσεγγίζουν ο ένας τον άλλον, λαμβάνοντας τους προκαθορισμένους σχηματισμούς- με την οθωμανική δύναμη να έχει λάβει το σχήμα ημικυκλίου- ημισελήνου, επιδιώκοντας την υπερφαλάγγιση του στόλου του Ιερού Συνασπισμού, προκειμένου να χτυπηθεί από τα πλάγια. «Η απόστασις (ανάμεσα) στις δύο αρμάδες ήταν τόση, όση διανύει μια μπάλα κανονιού. Η τούρκικη ρίχτηκε ενάντια στη χριστιανική με άγρια κωπηλασία. Από τις γαλέρες τους αντηχούσαν φοβερά ουρλιαχτά, όχι γιατί είχαν πρόθεση να τρομάξουν μ’αυτόν τον τρόπο τους δικούς μας που τους παρακολουθούσαν σιωπηλά, αλλά γιατί ήταν τέτοια η συνήθεια, να εκτίθενται με κραυγές και να εκτοξεύουν ύβρεις στους αντιπάλους τους» (Καγετάνο).Όπως περιγράφει ο Μπιτσένο, μετά την προσευχή των πιστών και στις δύο πλευρές, «σαν κάποιο προϊστορικό τέρας που μούγκρισε προκλητικά σε μια λίμνη, μια άσφαιρη βολή από το μεγάλο κανόνι της “Σουλτάνας” έσπασε τη σιωπή, για να ξεκινήσει με παράξενη επισημότητα την τελετουργική διαδικασία της πρόκλησης και της απάντησης, με την οποία άρχιζαν οι μάχες εκείνη την εποχή. Η “Λα Ρεάλ” απάντησε με μια ένσφαιρη βολή, η “Σουλτάνα” συνέχισε με τον ίδιο τρόπο και ο οθωμανικός στόλος ξεχύθηκε μπροστά με όλη του την ταχύτητα, ανοίγοντας για να περάσει αριστερά και δεξιά από τις γαλεάσσες».Οι γαλεάσσες άνοιξαν πυρ με το βαρύ πυροβολικό τους, πλήττοντας τα οθωμανικά σκάφη και κλονίζοντας την ενότητα της παράταξής τους, καθώς, στρίβοντας, τα οθωμανικά πληρώματα εκτέθηκαν στο βαρύ πυροβολικό των χριστιανών, με τουλάχιστον δύο γαλέρες να γίνονται κομμάτια γρήγορα.

Ωστόσο η ναυαρχίδα του Αλή κατάφερε να τις προσπεράσει, ερχόμενη αντιμέτωπη με τον Δον Ζουάν. Το τουρκικό πλοίο («Σουλτάνα») εμβόλισε τη χριστιανική γαλέρα («Λα Ρεάλ») στα πλάγια της πλώρης της, με το πυροβολικό και τα αρκεβούζια της δεύτερης όμως να προκαλούν τρομακτική ζημιά στο οθωμανικό σκάφοςμ θερίζοντας τους Γενιτσάρους που ετοιμάζονταν για ρεσάλτο- και τη σύγκρουση σώμα με σώμα να ξεσπά λυσσαλέα, με έφοδο των Χριστιανών στο εχθρικό πλοίο, ενώ οι δύο γαλέρες είχαν εμπλακεί. Παράλληλα, άρχιζε η συμπλοκή και των άλλων κοντινών πλοίων, ενώ παράλληλα η αριστερή πτέρυγα του χριστιανικού στόλου συγκρουόταν με την τουρκική δεξιά. Εκεί οι Οθωμανοί φάνηκαν να αποκτούν το πλεονέκτημα, λόγω του θανάτου του Μπαρμπαρίγο και της προώθησης κάποιων οθωμανικών γαλερών πίσω από τη χριστιανική παράταξη: Ο Μπαρμπαρίγο αποκόπηκε, έχοντας ξεχωρίσει μπροστά από τα υπόλοιπα σκάφη της μοίρας του, πολεμώντας σκληρά, μέχρι που τον ενίσχυσαν τέσσερις ενετικές γαλέρες υπό τον Βιτσέντζο Κουϊρίνι και ο ανιψιός του, Μαρίνο Κονταρίνι. Οι γαλέρες αυτές πολέμησαν σκληρά εναντίον υπέρτερων οθωμανικών δυνάμεων, μέχρι που ο Μπαρμπαρίγο χτυπήθηκε από βέλος στο μάτι, με αποτέλεσμα τον θάνατό του. Ωστόσο οι δυνάμεις του Ιερού Συνασπισμού συνέχισαν να μάχονται σκληρά, ενισχυόμενες έτσι ώστε να μη διαρραγεί η συνοχή τους.Όπως αναφέρει ο Μπιτσένο, σημαντικό φαίνεται ότι ήταν πως τα οθωμανικά κανόνια δεν έριχναν συντονισμένες ομοβροντίες με βάση παραγγέλματα από τη ναυαρχίδα, αλλά ακατάστατα- με αποτέλεσμα πολλά από τα βλήματά τους να περνούν πάνω από τα κατάρτια του Ιερού Συνασπισμού. Από

την πλευρά του Ιερού Συνασπισμού, ακόμα και αν είναι σίγουρο πως δεν κράτησαν όλοι οι διοικητές «πειθαρχία πυρός», πολλοί ήταν αυτοί που έριχναν συντονισμένα, με αποτέλεσμα να ακούγεται τρομακτικός κρότος, που Ισπανοί ποιητές αργότερα θα παρομοίαζανμε τον ήχο της Δευτέρας Παρουσίας. Οι ομοβροντίες κλόνισαν το ηθικό των Οθωμανών, ενώ οι καπνοί από τις κανονιές είχαν διπλό αποτέλεσμα- αφ’ενός εμψυχώνοντας τους χριστιανούς, καθώς έβλεπαν πυκνούς καπνούς πάνω από τα τουρκικά σκάφη, και αφ’ετέρου εμποδίζοντας τους Οθωμανούς τοξότες να σημαδεύουν.Στο δεξί της χριστιανικής παράταξης η σύγκρουση ήταν επίσης σφοδρή, καθώς εκεί βρίσκονταν αντιμέτωποι δύο ικανότατοι διοικητές, ο Αντρέα Ντόρια και ο Ουλούτς Αλί, οι οποίοι έκαναν ελιγμούς για αρκετή ώρα, προκειμένου να βελτιώσουν τις θέσεις τους. Ο Οθωμανός διοικητής ξανοίχτηκε παρασύροντας τον Ντόρια, τα πλοία του οποίου απομακρύνθηκαν, με αποτέλεσμα να προκύψει ρήγμα- το οποίο και ο Αλί εκμεταλλεύτηκε, εξαπολύοντας τη δική του επίθεση και καταλαμβάνοντας τη ναυαρχίδα των Ιωαννιτών Ιπποτών. Ωστόσο τα πράγματα άλλαξαν όταν κατέφθασαν ενισχύσεις από το κέντρο, φέρνοντας τους Οθωμανούς σε δύσκολη θέση και αναγκάζοντάς τους να υποχωρήσουν. Παράλληλα, στο αριστερό κέρας των χριστιανών, οι Τούρκοι χάνουν τη μάχη, με τον Σιρόκο, διοικητή τους, να σκοτώνεται: Ο Σιρόκο άνοιξε υπερβολικά την πτέρυγά του και τα εσωτερικά τμήματα της πτέρυγας του Ιερού Συνασπισμού (υπό τον Τζιοβάνι Κονταρίνι και τον Μάρκο Κουϊρίνι) μπόρεσαν να κάνουν δικούς τους κυκλωτικούς ελιγμούς, ενώ οι γαλέρες των αδελφών Μπραγκαντίνο απέκλεισαν την οδό διαφυγής προς τη Ναύπακτο. Την οθωμανική ναυαρχίδα βύθισε ο Τζιοβάνι Κονταρίνι, μαζεύοντας τον Σιρόκο από το νερό βαριά τραυματισμένο και να εκτελείται. Κάπου εκεί «έσπασε» η οθωμανική παράταξη, με τις γαλέρες να σπεύδουν προς τα νησιά, με τα πληρώματά τους να ελπίζουν σε σωτηρία στην ξηρά. Ωστόσο, οι Ενετοί δεν είχαν τη διάθεση να πάρουν αιχμαλώτους, και η αντεπίθεσή τους ήταν σαρωτική, στέλνοντας και αγήματα για εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στη στεριά.Καθώς οι χριστιανικές δυνάμεις αποκτούσαν

Iστορια

46

το πάνω χέρι στα άκρα, η μάχη μαινόταν σκληρότατη στο κέντρο- και σε μια σχεδόν κινηματογραφική εξέλιξη, φάνηκε να κρίνεται στο επίκεντρό της, την ίδια την αναμέτρηση ανάμεσα στις δύο ναυαρχίδες, όπου συγκρούονταν οι δύο ναύαρχοι, με τον νεαρό δον Ζουάν να μάχεται με το τεράστιο δίχειρο σπαθί του και τον Οθωμανό,φημισμένο τοξότη, να πολεμά με το τόξο του. Βορειότερα από τη «Λα Ρεάλ», πάνω στη ναυαρχίδα της Γένοβας, ο νεαρός Αλεσάντρο Φαρνέζε, παρά τους περιορισμούς του ως πρίγκηπας, συναγωνιζόταν σε τόλμη τον θείο του, δον Ζουάν, πηδώντας μόνο με άλλον έναν στρατιώτη στο κατάστρωμα μιας οθωμανικής γαλέρας και διασχίζοντάς την από άκρο σε άκρο κατακόβοντας εχθρούς, με τη μαύρη πανοπλία του να γίνεται κόκκινη από το αίμα. Παράλληλα, στη σφοδρότατη μάχη στο κέντρο διακρίνονταν ο Βενιέρ, ο Λορεντάν, ο Μαλιπιέρο και ο Καετάνι- ενώ υπάρχουν και κάποιες αναφορές για μια χριστιανή πολελμίστρια, ονόματι «Μαρία λα Μπαϊλαδόρα» που πολέμησε πάνω σε ισπανική γαλέρα, μεταμφιεσμένη σε άνδρα, στο πλευρό του αγαπημένου της, επιδεικνύοντας μεγάλη γενναιότητα. Μετά από δύο ώρες σκληρής μάχης με πολλές απώλειες εκατέρωθαν, και τα λάβαρα να ανεμίζουν πλάι πλάι, ξαφνικά αντήχησε η κραυγή «νικήσαμε» από πλευράς των Χριστιανών, καθώς ο Αλή είχε σκοτωθεί μαχόμενος, δεχόμενος μια σφαίρα στο κεφάλι- σύμφωνα με κάποιες διηγήσεις, κάποιος του έκοψε το κεφάλι και το έδειχνε, ενώ κάποιοι άλλοι έλεγαν ότι το κεφάλι του καρφώθηκε σε μια λόγχη και στήθηκε ψηλά για να φαίνεται, ή ότι ο δον Ζουάν διέταξε να το πετάξουν στη θάλασσα όταν του το έφεραν, αισθανόμενος αποτροπιασμό για την έλλειψη σεβασμού σε έναν άξιο αντίπαλο. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η στιγμή που οι χριστιανοί μαχητές κατέβασαν το ισλαμικό λάβαρο και ανέβασαν στη θέση του το λάβαρο με τον σταυρό, η οθωμανική αντίσταση φάνηκε να καταρρέει ξαφνικά.Η ναυμαχία είχε κριθεί. Γλαφυρή είναι η περιγραφή/ απολογισμός που περιέχεται στα απομνημονεύματα ενός ανώνυμου συγγραφέα, τον οποίο αναφέρει ο Γκουΐγιέν:«Η μεγάλη ένταση της μάχης διήρκεσε σχεδόν 4 ώρες, και ήταν τόσο αιματηρή και φοβερή, ώστε η θάλασσα και η φωτιά έμοιαζαν να έχουν γίνει ένα, καθώς πολλές τούρκικες

γαλέρες καίγονταν και η επιφάνεια του νερού είχε γίνει κόκκινη από το αίμα...αλλά κυρίως πτώματα, χριστιανών και Τούρκων. Άλλοι ήταν νεκροί, άλλοι τραυματίες, άλλοι ήταν κομματισμένοι, ενώ κάποιοι δεν είχαν αφεθεί ακόμη στην έσχατη μοίρα τους και αγωνίζονταν να κρατηθούν στην επιφάνεια στις τελευταίες τους στιγμές, ενώ οι δυνάμεις τους τους εγκατέλειπαν...αλλά παρ’όλη αυτή τη δυστυχία οι άνδρες μας δεν αισθάνονταν οίκτο για τους εχθρούς...και ενώ αυτοί ζητούσαν έλεος, αντίθεται δέχονταν βολές από αρκεβούζια και χτυπήματα με τα κοντάρια».

Ο απολογισμός και οι επιπτώσειςΌπως αναφέρει ο Μπιτσένο, στη Ναύπακτο υπολογίζεται ότι σκοτώθηκαν πάνω από 40.000 άνδρες, ενώ ανέρρωσαν από τα τραύματά τους άλλοι 10.000- ειδικότερα, χαρακτηρίζεται ως η δεύτεςρη σε απώλειες μονοήμερη μάχη στην ευρωπαϊκή ιστορία μετά τη μάχη των Καννών το 216 π.Χ, όπου σκοτώθηκαν 58.000 μέσα σε λιγότερο από ένα τετραγωνικό μίλι. Οι περισσότερες εκτιμήσεις συμφωνούν στο ότι ένα σύνολο 8.000 ατόμων σκοτώθηκε επί τόπου από τον Ιερό Συνασπισμό. Συνολικά, οι απώλειες εκτιμάται ότι ανήλθαν σε 13.000 περίπου νεκρούς και τραυματίες που υπέκυψαν αργότερα, που αντιστοιχεί στο 20% του συνολικού έμψυχου δυναμικού του στόλου του Ιερού Συνασπισμού. Οι απώλειες σε πλοία εκτιμάται ότι ανήλθαν σε γύρω σε 17-20 γαλέρες. Όσον αφορά στις οθωμανικές απώλειες, από τον στόλο του Σουλτάνου διέφυγαν μόνο περίπου 40 γαλέρες και γαλιότες, καθώς η δυνατότητα πλεύσης κόντρα στον άνεμο επέτρεψε στην ομάδα του Ουλούτς Αλή να διαφύγει. Ο Κονταρίνι εκτιμά ότι σκοτώθηκαν 34 πλοίαρχοι σε ναυαρχίδες, 120 διοικητές σε γαλέρες, 25.000 ναυτικοί, στρατιώτες και κωπηλάτες. Οι Οθωμανοί αιχμάλωτοι ήταν συνολικά 3.486 και οι χριστιανοί σκλάβοι απελευθερώθηκαν ήταν περίπου 12.000. Οπότε ο συνολικός αριθμός των απωλειών για τον οθωμανικό στόλο ανέρχεται στις περίπου 41.000- το 53% από αυτούς που επέβαιναν στα τουρκικά πλοία. Όσον αφορά στα πλοία, υπολογίζεται πως αιχμαλωτίστηκαν 137 και 50 βυθίστηκαν.Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, επρόκειτο για μια συντριπτική ήττα για τους Οθωμανούς,

που δεν είχαν χάσει μεγάλη ναυμαχία από τον 15ο αιώνα. Η νίκη χαιρετίστηκε από το σύνολο της Χριστιανοσύνης και αποδόθηκε στην Παναγία, επηρεάζοντας και τους υπόδουλους Έλληνες, που προέβησαν σε εξεγέρσεις σε αρκετά σημεία του ελλαδικού χώρου- χωρίς αποτέλεσμα όμως, και με συνέπεια σκληρά τουρκικά αντίποινα, καθώς ο Ιερός Συνασπισμός δεν συνέχισε το έργο της «σταυροφορίας» που φάνηκε να έχει αρχίσει με τη ναυμαχία της Ναυπάκτου. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί η επίδραση της ναυμαχίας στην ελληνική ναυτιλία: Όπως αναφέρει η Αλεξάνδρα Κραντονέλλη στο «Η σημασία της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου στην ανάπτυξη της Ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας» , από το 1573 εκδηλώνονται συστηματικά πειρατικές επιδρομές από Μαλτέζους, Ναπολιτάνους, Ισπανούς, Κορσικανούς, Γάλλους κατά νηοπομπών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με αποτέλεσμα οι Τούρκοι να προσανατολίζονται στους Έλληνες και να αναθέτουν σε μικρά ελληνικά σκάφη των τουρκοκρατούμενων περιοχών τη μεταφορά των εμπορευμάτων τους.Από πλευράς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, επιδιώχθηκε η αναπλήρωση των απωλειών και αναδημιουργία του στόλου με μια τεράστια προσπάθεια: Μέσα σε έξι μήνες μετά τη ναυμαχία, πάνω από 150

Iστορια

47

Iστορια

γαλέρες και 8 γαλεάσσες είχαν ναυπηγηθεί – συνολικά κατασκευάστηκαν 250 πλοία, περιλαμβανομένων 8 εκ των μεγαλύτερων πολεμικών που είχε δει μέχρι τότε η Μεσόγειος, στόλος με τον οποίο οι Οθωμανοί κατάφεραν να εδραιώσουν την κυριαρχία τους στην ανατολική Μεσόγειο, ενώ το 1573 το οθωμανικό ναυτικό ήταν σε θέση να απειλήσει και επιδράμει στη Σικελία και τη νότια Ιταλία, ενώ το 1574 μπόρεσε να καταλάβει την Τύνιδα. Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως, με κλασική οθωμανική αλαζονεία, ο Μεγάλος Βεζίρης Μεχμέτ Σοκουλού, είπε στον Ενετό απεσταλμένο Μαρκαντόνιο Μπαρμπάρο πως η χριστιανική νίκη δεν προκάλεσε μόνιμη ζημιά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, παρομοιάζοντάς την με το «ξύρισμα μιας γενειάδας» (ενώ η απώλεια της Κύπρου

παρομοιάστηκε με κομμένο χέρι). Ωστόσο, παρά τους τυπικούς αυτούς τουρκικούς κομπασμούς μετά τη συντριπτική ήττα, τα γεγονότα δεν αμφισβητούνται, καθώς, ακόμα και αν τα πλοία αντικαταστάθηκαν, δεν ήταν το ίδιο εύκολο να γίνει το ίδιο με τα πληρώματα, καθώς αποδείχτηκε αδύνατον να αντικατασταθούν οι εμπειροπόλεμοι ναύτες, κωπηλάτες και στρατιώτες που είχαν χαθεί (ειδικότερης βαρύτητας ήταν η απώλεια πολλών έμπειρων τοξοτών, που , όπως προαναφέρθηκε, αποτελούσαν βασικό όπλο του οθωμανικού ναυτικού, πέρα από τα έμβολα και τα πυροβόλα)- και στην ουσία ο οθωμανικός στόλος απέφυγε οποιαδήποτε μεγάλη αναμέτρηση με τα χριστιανικά ναυτικά τα χρόνια μετά τη ναυμαχία. Επίσης, μετά το

1580, ο μεγάλος αυτός οθωμανικός στόλος αποσύρθηκε στην Κωνσταντινούπολη για να σαπίσει. Παρά τις όποιες επιτυχίες είχαν σημειωθεί μέχρι τότε, η εποχή της τουρκικής υπεροπλίας στη Μεσόγειο είχε παρέλθει ανεπιστρεπτί- ακόμα και αν η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε απλώσει την κυριαρχία της σε μεγάλο κομμάτι της νότιας ακτής της Μεσογείου, αυτή αποδίδεται κυρίως στα οφέλη της συμμαχίας με τη Γαλλία και τις χερσαίες επιχειρήσεις. Παράλληλα, η ισπανική ναυτική ισχύς είχε αρχίσει να ανατέλλει, συνεχίζοντας μέχρι και τον 17ο αιώνα να σημειώνει νίκες στη Μεσόγειο, τσακίζοντας μεγαλύτερους οθωμανικούς στόλους σε μια σειρά ναυμαχιών, φτάνοντας μέχρι και τις ακτές της Ανατολίας. Η οθωμανική κυριαρχία στη θάλασσα είχε τελειώσει προ πολλού.

48

Την ώρα που μιλούμε για διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό για την επίλυσή του, δίχως να περιμένουμε την αξιοποίηση του φυσικού αερίου των κοιτασμάτων της κυπριακής ΑΟΖ, πρέπει να γνωρίζουμε μερικά δεδομένα που θεωρούνται οριστικά από την πλευρά της Τουρκίας, η οποία βιάζεται να κάνει κινήσεις, για να μην υποστεί τις επιπτώσεις της κυπριακής ΑΟΖ. Η Τουρκία αν αποφεύγει να μιλήσει για το θέμα του φυσικού αερίου στις διαπραγματεύσεις, είναι απλώς επειδή θεωρεί ότι μπορεί

να το κάνει διότι στην Κύπρο, οι Κύπριοι δεν ξέρουν ότι έχει κάνει ήδη συμφωνίες με το κατοχικό καθεστώς, για να παραχωρήσει τις περιοχές A,B,C,D.E,F και G. Αυτά τα δεδομένα υπάρχουν από το 2014, όπως το αποδεικνύει ο «χάρτης» της Turkish Petroleum, όπου μπορούμε να αντιληφθούμε ότι όχι μόνο καταπατούν γενικά την κυπριακή ΑΟΖ, αλλά με το F και το G, ειδικά τα θαλάσσια οικόπεδα 1,2,3,8,9,12,13. Παρατηρούμε βέβαια ότι αποφεύγουν το κοίτασμα Αφροδίτη, για να μην έχουν προβλήματα με το Ισραήλ και καταρρεύσει όλη η προσπάθεια της προπαγάνδας τους. Επίσης αμφισβητούν τις οριοθετήσεις της Κύπρου με την Αίγυπτο, το Λίβανο και το Ισραήλ αν και αποφεύγουν να τις αγγίξουν πρακτικά με το F και G. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι προσπαθούν να αφοπλίσουν τη χρήση της κυπριακής ΑΟΖ από την Κύπρο που δεν αναγνωρίζουν καν. Με άλλα λόγια, την ώρα που υπάρχει επίσημα μια διαπραγμάτευση, η οποία παρουσιάζεται ως εύκολη γιατί επίσημα δεν υπάρχουν μεγάλα εμπόδια, βλέπουμε πως η τούρκικη πλευρά ερμηνεύει την πραγματικότητα της κυπριακής ΑΟΖ. Σε αυτό το σημείο θέλουμε να σταθούμε για να συνειδητοποιήσουμε ότι μιλούμε για ψευδαισθήσεις όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις επί της ουσίας. Διότι βλέποντας μόνο και μόνο τον χάρτη, κατανοούμε όλοι ότι το περιουσιακό και το εδαφικό είναι απλώς προσχήματα, διότι όλη η οικονομική αξία του θέματος είναι ακριβώς η κυπριακή ΑΟΖ με τα τεράστια αποθέματά της σε φυσικό αέριο βέβαια, αλλά και σε πετρέλαιο. Γι’ αυτό το λόγο ακριβώς πρέπει να δώσουμε σημασία στην κυπριακή ΑΟΖ, ειδικά τώρα που γνωρίζουμε για το κοίτασμα Ζορ, το οποίο είναι γιγαντιαίο και είναι τουλάχιστον δυο φορές μεγαλύτερο από το κοίτασμα Λεβιάθαν, το οποίο ήταν το μεγαλύτερο κοίτασμα της δεκαετίας, αν θέλουμε πραγματικά ν’ ασχοληθούμε με την απελευθέρωση της Κύπρου.

Ενώ μας παρουσιάζουν τις διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού ως ομαλές, έρχονται δηλώσεις από την άλλη πλευρά που διαψεύδουν αυτή την προσέγγιση. Η αναφορά στο πέρασμα από την Τουρκία ενός αγωγού φυσικού αερίου όχι μόνο δεν είναι ορθολογική αλλά αποτελεί απόδειξη αγνοίας των εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής φυσικού αερίου αλλά όχι σε όλα τα σημεία της. Ο λεγόμενος αγωγός και να περνούσε από την Τουρκία θα έπρεπε να βγει από την Ελλάδα και την Βουλγαρία ή ακόμα και από τη Ρουμανία, σε κάθε περίπτωση μακρά από την Ιταλία που είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής. Έτσι αυτές οι δηλώσεις δεν σχετίζονται με τα γεωπολιτικά και τεχνικά δεδομένα της περιοχής, αλλά αποδεικνύουν ακόμα μια φορά ότι υπάγεται το κατοχικό καθεστώς στην Τουρκία, πράγμα το οποίο ξεχωρίζουμε από την αρχή ακόμα κι αν μερικοί θέλουν να το ξεχάσουν με έντεχνο τρόπο. Η διαχρονική οριζόντια στρατηγική δεν αφορά με κανένα τρόπο την Τουρκία. Ο Λίβανος, το Ισραήλ και η Αίγυπτος, προτιμούν ως πέρασμα την Κύπρο και την Ελλάδα, αφού τα αποθέματά τους μπορούν να ενισχύσουν και τα δικά τους με τον ίδιο αγωγό. Πάντως αυτό που βλέπουμε είναι ότι η ουσία του προβλήματος έχει γίνει το φυσικό αέριο και δεν αποτελεί πια μια λεπτομέρεια για το Κυπριακό. Άρα πρέπει να καταλάβουμε ότι η ΑΟΖ της Κύπρου και το φυσικό αέριο πρέπει να αξιοποιηθούν πριν γίνει οποιαδήποτε αληθινή προσπάθεια επίλυσης του κυπριακού προβλήματος για να έχουμε μαζί μας ένα συμμαχικό πλαίσιο που προέρχεται από ένα στρατηγικό μείγμα των εθνικών συμφερόντων των κρατών της περιοχής.

Γεωπολιτικη

Δρ. νικοσ λυγεροσ • Στρατηγικός Σύμβουλος

ΑΟΖ, Κυπριακό και ψευδαισθήσεις

Διαπραγματεύσεις και δηλώσεις

Η. Κονοφάγος , Ν. Λυγερός , Α. Φώσκολος Ν. Λυγερός

49

Rieas

Αντί να συνεχίζουμε να ασχολούμαστε μ’ έναν αγωγό που ουσιαστικά δεν υπάρχει πια λόγω της απόφασης της Ρωσίας και μ’ έναν άλλο που έχει μόνο και μόνο προοπτικές περάσματος στην καλύτερη περίπτωση, αν γίνει βέβαια, θα ήταν καλό να σκεφτούμε ορθολογικά τις δυνατότητες που έχουν όχι τα σκουπίδια για θέσεις εργασίας, αλλά οι ίδιοι υδρογονάνθρακες. Διότι η Ελλάδα δεν είναι για πέταμα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι της αρκεί μια ανακύκλωση ιδεών για να σωθεί από αυτή την οικονομική κατάσταση. Μπορεί να υπάρχει συνέχεια και είναι καλό για να τοποθετηθείς πάνω στη σκακιέρα αλλά δεν είναι ανάγκη να ψάχνεις πέρα από τα λάθη για να συνεχίσεις σε μια αδιέξοδο όσον αφορά στις επιλογές σου. Δίχως στρατηγική δεν έχουν νόημα όσα και να λες ακόμα και αν πείθεις άσχετους με τον τομέα. Σημασία έχει λοιπόν να ασχοληθούμε με τις εκκρεμότητες που έχουν μια έννοια για το μέλλον της Ελλάδας. Η οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Ιταλία, η τριμερής συμφωνία με την Αίγυπτο και την Κύπρο, ο διαγωνισμός των υδρογονανθράκων, η τροποποίηση του νόμου περί υδρογονανθράκων, ο διαγωνισμός για σεισμικές έρευνες, ο αγωγός EastMed, το Interconnector EuroAsia, οι σταθμοί υγροποίησης φυσικού αερίου, όλα αυτά τα θέματα ανήκουν σε μια συγκεκριμένη ενεργειακή στρατηγική που προσφέρει πρακτικές και αποτελεσματικές προοπτικές για το μέλλον της πατρίδας μας δίχως να μας περιορίζει στο να παίρνουμε μόνο και μόνο μέτρα εξοικονόμησης αλλά να σκεφτόμαστε και πράξεις ανάπτυξης. Δεν αρκεί να ασχολούμαστε με εκλογές, όσες και να είναι πρέπει η κυβέρνηση να έχει δυνατότητες και θέληση για να περάσουμε στο επόμενο στάδιο όσον αφορά στην ελληνική πραγματικότητα.

Την ώρα που όλοι συζητούν για λεπτομέρειες της καθημερινότητας των κομμάτων, ενώ το θέμα είναι η διάσωση της πατρίδας μας, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε το γεγονός ότι παίρνονται στρατηγικές αποφάσεις σε επίπεδο ενεργειακής ασφάλειας που συμπεριλαμβάνει όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση σε σχέση με την Ανατολική Μεσόγειο, όπου παίζουμε ένα σημαντικότατο ρόλο. Έτσι δεν μιλούμε μόνο για τα 20 θαλάσσια οικόπεδα στο Ιόνιο, κάτω από την Πελοπόννησο και Νότια της Κρήτης, αλλά και για το Inteconnector EuroAsia και τον Αγωγό East-Med. Δημιουργείται ένα στρατηγικό μείγμα που έχει ως πηγή την Ανατολική Mεσόγειο, όπου εμπλέκονται τα κοιτάσματα του Λιβάνου και του Ισραήλ και τα κοιτάσματα της Ελλάδας και της Κύπρου από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτά είναι στρατηγικά μέτρα που δεν υπολογίζονται καν στις κομματικές συνεδριάσεις, γιατί τις περισσότερες φορές δεν έχουν καν την πληροφόρηση από τα επιτελεία τους κι όταν την έχουν της δίνουν ελάχιστη σημασία, γιατί θεωρούν ότι ανήκει στα δευτερεύοντα. Όμως η πραγματικότητα της ενέργειας και της στρατηγικής είναι εδώ. Και η Ανατολική Μεσόγειος θα παίξει ένα ρόλο όλο και πιο σημαντικό για την πατρίδα μας. Η Ελλάδα με την πάροδο του χρόνου σε στρατηγικό επίπεδο μετατρέπεται σε ενεργειακό παίκτη. Κι αντί να το αντιλαμβανόμαστε όλοι για να πάρουμε τα πάνω μας, έχουμε μόνο και μόνο ως πληροφόρηση τα προβλήματα των κομμάτων. Το παρόν μπορεί να είναι δύσκολο, αλλά το στρατηγικό μας μέλλον έχει αρχίσει.

Όταν δεν έχεις ενεργειακό πρόγραμμα, δεν είναι ανάγκη να το ανακοινώσεις επίσημα, γιατί το βλέπουν ειδικοί και ξέρουν πόσο κενό είναι. Βέβαια όταν από την αρχή φαίνεται ξεκάθαρα ότι δεν επενδύεις καν στην ιδέα της ελληνικής ΑΟΖ, γίνεται άμεσα κατανοητό ότι δεν πρόκειται να προτείνεις τίποτα το καινοτόμο. Σε κάθε περίπτωση η απουσία της λέξης υδρογονάνθρακες είναι απόλυτα ενδεικτική, ειδικά όταν γίνεται κυριολεκτικά χαμός στην Ανατολική Μεσόγεια με τα κοιτάσματα Ταμάρ, Αφροδίτη, Λεβιάθαν, Ζορ. Σημαίνει πρακτικά ότι δεν βλέπεις τι γίνεται γεωοικονομικά. Επίσης όταν απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στον μικρό και στον μεγάλο διαγωνισμό περί υδρογονανθράκων, δεν είναι μόνο η απόδειξη του λόγου της καθυστέρησης των ελληνικών εξελίξεων, αλλά κι ότι για σένα είναι ανύπαρκτες οι προοπτικές σε αυτόν τον τομέα, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι δεν παρακαλουθείς ούτε καν τις πανεπιστημιακές αλλαγές στη χώρα σου, αφού τώρα υπάρχουν όλο και περισσότερα μεταπτυχιακά σε αυτόν τον τομέα, διότι ακολουθούν το μοντέλο της Κύπρου. Όλα αυτά είναι λογικά για ένα κόμμα που δεν έχει ιδέα παραδοσιακά για το θέμα της ενεργειακής ανάπτυξης, απλώς υπάρχουν ακόμα αθώοι άνθρωποι που πιστεύουν σε μια αλλαγή της αλλαγής. Το πρόβλημα είναι ότι τώρα η πραγματικότητα πάει πιο γρήγορα από τα προγράμματα των πολιτικών. Έτσι και οι δύο διαγωνισμοί είναι σε εξέλιξη και το δεύτερο θαλάσσιο οικόπεδο της ελληνικής ΑΟΖ θα παίξει ένα ρόλο σημαντικό. Οι τριμερείς είναι και αυτές σε στάδιο υλοποίησης και προχωρά αναπόφευκτα και το στάδιο των οριοθετήσεων. Παράλληλα τα θαλάσσια οικόπεδα της Κρήτης περιμένουν νέο διαγωνισμό για σεισμικές έρευνες, έτσι ώστε το πλέγμα να είναι πιο πυκνό για να προετοιμαστεί νέος διαγωνισμός υδρογονανθράκων. Συνολικά όταν αγνοείς την ύπαρξη των ελληνικών κοιτασμάτων Πύρρος, Αχιλλέας και Μίνωας, πώς μπορείς να έχεις άποψη για ενεργειακά θέματα, τα οποία είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη και την ανάκαμψη της Ελλάδας; Και ο κορεσμός έχει τα όριά του, γιατί η ασχετοσύνη δεν είναι ανεκτή από τον Έλληνα που βασίζεται στη νοημοσύνη για να βοηθήσει την Ελλάδα. Τώρα δεν υπάρχει πια ούτε το θέμα της προσποίησης, γιατί έφτασες πριν αρχίσει η νέα εποχή της πατρίδας μας.

Διαπραγματεύσεις και δηλώσεις

Στρατηγική επανεκκίνηση

Στρατηγικά μέτρα

Όταν δεν έχεις ενεργειακό πρόγραμμα

Ν. Λυγερός

Ν. Λυγερός

Ν. Λυγερός

Γεωπολιτικη

Δρ. νικοσ λυγεροσ • Στρατηγικός Σύμβουλος

50

Αναlyst.gr

Η πιθανότητα να χρησιμοποιηθεί το σκάνδαλο της VW για να καμφθούν οι αντιρρήσεις της Γερμανίας σε τρία βασικά θέματα είναι μεγάλη: στην πολιτική λιτότητας, στη μείωση των πλεονασμάτων της, καθώς επίσης στη συμφωνία TTIP.Οι Γερμανοί δεν είναι ούτε έξυπνοι, ούτε δημιουργικοί, ούτε εργατικοί – ενώ έχει αποδειχθεί πολλές φορές, όπως στο πρόσφατο παράδειγμα της Volkswagen ότι, εξαπατούν τους πελάτες τους, καθώς επίσης την εφορία, όπου και με όποιον τρόπο μπορούν.Εν τούτοις, η Γερμανία έχει αναδειχθεί στην ισχυρότερη οικονομία της Ευρώπης, καθώς επίσης στον αδιαφιλονίκητο ηγεμόνα της Ευρωζώνης – σε αυτόν που αποφασίζει για όλα τα υπόλοιπα κράτη, τιμωρώντας τα παραδειγματικά όταν συμπεριφέρονται ανυπάκουα, όπως έχει συμβεί με την Ελλάδα.Οι βασικοί λόγοι της επιτυχίας των Γερμανών είναι αναμφίβολα η μεθοδικότητά τους, ακόμη και όταν εξαπατούν (μέσω του μισθολογικού dumping που υιοθέτησαν το

2000, εξαπάτησαν όλες τις χώρες του ευρώ), το σταθερό επιχειρηματικό και φορολογικό πλαίσιο που διαθέτει η χώρα, η επικέντρωση στην επιχειρηματικότητα και στον ιδιωτικό τομέα, καθώς επίσης ο συγκαλυμμένος προστατευτισμός της οικονομίας τους – από το εσωτερικό της οποίας εκδιώκονται έμμεσα οι ξένες επιχειρήσεις, εν μέρει επειδή σαμποτάρονται από τους Πολίτες, χωρίς να τους υποδεικνύεται κάτι τέτοιο από την κυβέρνηση.Χαρακτηριστικό παράδειγμα εδώ αποτελεί ο αμερικανικός κολοσσός λιανικής, η «Wal-Mart Stores», η οποία τελικά αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει τη Γερμανία, λόγω του ότι δεν κατάφερε να προσελκύσει τους καταναλωτές της – επειδή απέφευγαν σκόπιμα να αγοράσουν από τα καταστήματά της.Σε πλήρη αντίθεση με τους Γερμανούς τώρα, οι Έλληνες είναι έξυπνοι, δημιουργικοί και εργατικοί, ζώντας σε μία προικισμένη από το Θεό χώρα – οπότε δεν θα είχαν λόγο να εξαπατήσουν κανέναν για να επιτύχουν τους στόχους τους, εάν ήταν μεθοδικοί,

εάν η Ελλάδα είχε ένα σταθερό πλαίσιο λειτουργίας της οικονομίας της (κανόνες για όλους), εάν τα πάντα δεν περιστρέφονταν γύρω από μία πολύ συχνά διεφθαρμένη πολιτική (ενώ ο επιχειρηματίας θεωρείται de facto απατεώνας), καθώς επίσης εάν οι καταναλωτές προστάτευαν τις ελληνικές εταιρείες, τόσο αγοράζοντας από αυτές, όσο και επιλέγοντας ελληνικά προϊόντα.Εδώ ακριβώς βρίσκεται το πρόβλημα της χώρας μας, καθώς επίσης οι λύσεις του – οι πραγματικές «διαρθρωτικές αλλαγές» που απαιτούνται δηλαδή στην οικονομία, στην πολιτική και στην κοινωνία. Εκτός αυτού, το πρόβλημα διευρύνεται λόγω της μη ύπαρξης ενός αναπτυξιακού σχεδίου «ελληνικής ιδιοκτησίας» – το οποίο θα επέτρεπε να αναζητηθούν οι κατάλληλοι τρόποι εξόδου της Ελλάδας από την κρίση, από τα μνημόνια και από την πολιτική λιτότητας.Χωρίς τις παραπάνω διαρθρωτικές αλλαγές, τις μεταρρυθμίσεις καλύτερα, καθώς επίσης χωρίς ένα τέτοιο ρεαλιστικό σχέδιο ανασυγκρότησης, είναι αδύνατον ποτέ να εξετασθεί οτιδήποτε άλλο – όπως,

Ο εκβιασμός της Γερμανίας

51

Αναlyst.gr

για παράδειγμα, οι ιδιωτικοποιήσεις που επιβάλλονται από τα μνημόνια, οι οποίες δεν θα ήταν καθόλου αρνητικές εάν(α)το κράτος είχε τη δυνατότητα να λειτουργήσει σωστά, ως ο ρυθμιστής της επιχειρηματικής ζωής, συμμετέχοντας μόνο ως μέτοχος σε κάποιες, καθώς επίσης(β) εάν επιλέγονταν Έλληνες επιχειρηματίες, με την έννοια πως τα κέρδη τους δεν θα καταναλώνονταν ή/και δεν επενδύονταν στο εξωτερικό, προκαλώντας προβλήματα στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών της χώρας (όπως συμβαίνει σε άλλα κράτη που δραστηριοποιήθηκε το ΔΝΤ – Βραζιλία, Τουρκία κλπ.) αλλά, κυρίως, εντός της Ελλάδας.Στο γράφημα 1, φαίνονται οι επιπτώσεις των ιδιωτικοποιήσεων σε ξένους, όσον αφορά το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, στην πάμπλουτη Βραζιλία (αριστερή κάθετος) και στην Τουρκία (διακεκομμένη γραμμή, δεξιά κάθετος) – σε δύο χώρες θύματα του ΔΝΤ, οι οποίες δεν θα μπορέσουν ποτέ να συνέλθουν πραγματικά.Στο σημείο αυτό θα αναρωτιόταν ίσως κανείς, εάν μπορεί να ανταπεξέλθει με αυτά που απαιτούνται για να «αναβιώσει» η ελληνική οικονομία μία αριστερή κυβέρνηση. Η απάντηση είναι προφανώς θετική, αφού είναι η καταλληλότερη για να εξασφαλισθεί η δίκαιη αναδιανομή των εισοδημάτων, μέσω της οποίας αυξάνεται γρηγορότερα το ΑΕΠ – αρκεί φυσικά να λειτουργήσει έτσι ώστε να δημιουργηθούν εισοδήματα, πλούτος δηλαδή και όχι να μοιράσει τη φτώχεια.Εν τούτοις, όταν διαπιστώνεται πως η νέα κυβέρνηση της Ελλάδας δεν έχει καμία πρόθεση για τέτοιου είδους μεταρρυθμίσεις, ενώ απλά αντικαθιστά την προηγούμενη οικονομική εξουσία με μια καινούργια, εγχώρια και ξένη, ως συνήθως διαπλεκόμενη, τότε γίνεται κατανοητό ότι, οι ελπίδες για το μέλλον της χώρας είναι ουτοπικές – πως παρά το ότι ακόμη μπορεί, δεν θα τα καταφέρει.

Οι συνέπειες του σκανδάλου της VW Ανεξάρτητα τώρα από τα παραπάνω, τα γερμανικά ΜΜΕ άρχισαν ήδη να κατηγορούν την αμερικανική κυβέρνηση για το θέμα της VW, ισχυριζόμενα πως προσπαθεί να αναδειχθεί στο δικαστή του πλανήτη, επιβάλλοντας εξοντωτικά πρόστιμα στις επιχειρήσεις όποιων χωρών θέλει – όπως

συνέβη στην περίπτωση της γαλλικής τράπεζας (ΒΝΡ), της ιαπωνικής Toyota κοκ.Άλλα δε θεωρούν πως είχε άμεση σχέση με την τοποθέτηση νέων πυρηνικών όπλων στην αμερικανική βάση της Γερμανίας, η οποία είναι η μεγαλύτερη εκτός των Η.Π.Α. – με την έννοια πως η υπερδύναμη θέλησε να εκβιάσει τη Γερμανία, έτσι ώστε να μην το αρνηθεί φοβούμενη τις αντιδράσεις της Ρωσίας (η οποία πράγματι δήλωσε πως θα κάνει το ίδιο στα σύνορα με την Πολωνία, για να μην διαταραχθεί η στρατιωτική ισορροπία στην Ευρώπη).Εν τούτοις, πιθανότερη φαίνεται η χρησιμοποίηση του σκανδάλου της VW από τις Η.Π.Α., το οποίο έχει διευρυνθεί σε πολλές χώρες, από τη Μ. Βρετανία έως την Αυστραλία , ενώ παρομοιάζεται με το αντίστοιχο της ΒΡ (γράφημα 2) για να καμφθούν οι αντιρρήσεις της Γερμανίας σε τρία βασικά θέματα: στην πολιτική λιτότητας, στη μείωση των υπερβολικά μεγάλων πλεονασμάτων της στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, καθώς επίσης στη συμφωνία TTIP – η οποία, όταν υπογραφεί, θα καταστήσει τους αμερικανικούς ομίλους (πολυεθνικές), πανίσχυρους στην Ευρώπη.

Η συμφωνία ΤΤΙΡ Ειδικά όσον αφορά τη σύμβαση ΤΤΙΡ, πολλοί άνθρωποι δεν κατανοούν ακόμη

πόσο καταστροφική θα ήταν η υπογραφή της – αφού είναι εντελώς διαφορετική, από τις μέχρι σήμερα συμφωνίες ελευθέρου εμπορίου.Αναλυτικότερα, με τις προηγούμενες συμφωνίες αποφασιζόταν κυρίως η μείωση των δασμών, μέσω της οποίας τα προϊόντα γίνονταν φθηνότερα για τους καταναλωτές – αφενός μεν λόγω της μικρότερης επιβάρυνσης τους, αφετέρου εξαιτίας του μεγαλύτερου ανταγωνισμού.Σήμερα όμως, οι δασμοί μεταξύ των Η.Π.Α. και της Ευρώπης είναι πολύ χαμηλοί – ενώ όσον αφορά την ΤΤΙΡ (υπερατλαντική), καθώς επίσης την ΤΡΡ (υπερειρηνική), το θέμα δεν είναι στην πραγματικότητα το εμπόριο, αλλά τα εξής:(α) Από τη μία πλευρά πρόκειται για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας – όπου, για παράδειγμα, η φαρμακευτική βιομηχανία έχει σκοπό να εκδιώξει τα γενόσημα από την αγορά.(β) Από την άλλη, ο στόχος είναι η προστασία των επενδύσεων – κάτι που είναι αδιανόητο να επιτραπεί από τις κυβερνήσεις. Ενδιαφέρον εδώ είναι το κατωτέρω παράδειγμα που χρησιμοποίησε πρόσφατα ο κ. Stieglitz, να περιγράψει το είδος της προστασίας των επενδυτών.Κατά τον ίδιο, στο παρελθόν δεν γνωρίζαμε πόσο επικίνδυνος ήταν ο ασβέστης – έως ότου ανακαλύψαμε πως σκοτώνει. Σήμερα

γράφημα 1

52

Αναlyst.gr

λοιπόν, οι κατασκευαστές ασβέστη είναι υποχρεωμένοι να αποζημιώνουν εκείνους τους ανθρώπους, τη ζωή των οποίων κατέστρεψαν.Σύμφωνα τώρα με τη λογική της προστασίας των επενδύσεων που προωθεί η ΤΤΙΡ, θα πρέπει να αποζημιώνουμε τους κατασκευαστές ασβέστη, έτσι ώστε να μην σκοτώνουν κανέναν άνθρωπο. Με απλά λόγια, θα πρέπει τα κράτη να πληρώνουν στους κατασκευαστές ασβέστη τα κέρδη που θα είχαν εάν συνέχιζαν να σκοτώνουν ανθρώπους – τα διαφυγόντα τους έσοδα λοιπόν, από την απαγόρευση της παραγωγής ασβέστη. Με ένα άλλο παράδειγμα, εάν επιτραπεί από την Ευρώπη η εξόρυξη πετρελαίου με τη μέθοδο του σχιστόλιθου στις αμερικανικές εταιρείες και αργότερα απαγορευθεί, επειδή θα έχει ανακαλυφθεί πως οι ζημίες που προκαλούνται στο περιβάλλον (υδροφόρος ορίζοντας) είναι τεράστιες, τότε τα κράτη θα πρέπει να αποζημιώσουν τους επενδυτές για τα χαμένα κέρδη τους, εάν συνέχιζαν την εξόρυξη πετρελαίου με την ίδια μέθοδο. Εκτός αυτού, δεν θα επιτρέπεται η επανεθνικοποίηση εταιρειών του δημοσίου που έχουν ιδιωτικοποιηθεί στο παρελθόν.Περαιτέρω, οι υποστηρικτές της ΤΤΙΡ ισχυρίζονται πως εάν δεν την υπογράψει η Ευρώπη, θα χάσει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα – πόσο μάλλον εάν δεν συμμετέχει στην αντίστοιχη των Η.Π.Α. με την Ασία (ΤΡΡ, υπερειρηνική). Πρόκειται βέβαια για ανόητους ισχυρισμούς, επειδή δεν πρόκειται να αυξηθεί σημαντικά ο όγκος του εμπορίου μεταξύ της Ευρώπης, των Η.Π.Α. και της Ασίας, κλιμακώνοντας τους ρυθμούς ανάπτυξης – ενώ η ΤΡΡ είναι επίσης μία κακή συμφωνία. Αντίθετα, θα καταστραφούν θέσεις εργασίας γρηγορότερα, από ότι θα δημιουργηθούν καινούργιες – ενώ η αμερικανική οικονομία δεν είναι καθόλου υγιής, όπως παρουσιάζεται από τις χειραγωγημένες στατιστικές. Ειδικά στον τομέα της ανεργίας, η οποία είναι μεν χαμηλή στις Η.Π.Α., αλλά δεν συμπεριλαμβάνει τους μακροχρόνια ανέργους ή άλλου είδους ιδιαιτερότητες .Εν τούτοις, το σκάνδαλο που αφορά ολόκληρη τη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία θα χρησιμοποιηθεί ασφαλώς ως μέσον πίεσης για την υπογραφή της ΤΤΙΡ, καθώς επίσης

της ΤΡΡ από την Ευρώπη – οπότε θα επιβαρυνόταν, λόγω της γερμανικής απάτης, ολόκληρη η ήπειρος μας.

Τα γερμανικά πλεονάσματα και η πολιτική λιτότηταςΈχοντας αναλύσει πώς θα μπορούσε να πιεσθεί η Γερμανία μέσω του σκανδάλου της VW, έτσι ώστε να υπογράψει τις δύο συμφωνίες, συμπαρασύροντας την Ευρώπη, επόμενο θέμα είναι τα υπερβολικά πλεονάσματά της – τα οποία δεν χρησιμοποιεί όπως η Κίνα, στηρίζοντας μέσω αυτών την παγκόσμια ζήτηση αφού είναι μεγαλύτερα αλλά, αντίθετα, εις βάρος τόσο του πλανήτη, όσο και των εταίρων της στην Ευρωζώνη.Ακόμη περισσότερο, με την πολιτική λιτότητας δεν ζημιώνει μόνο την ΕΕ, αλλά ολόκληρη την παγκόσμια οικονομία, αφαιρώντας τη ζήτηση που έχει ανάγκη για να αναπτυχθεί – ενώ οδηγεί στη διάλυση της Ευρωζώνης, το αργότερο όταν κάποια μεγάλη χώρα, όπως η Ιταλία ή η Γαλλία, θα κατανοήσει πως οι προοπτικές για την οικονομία της είναι καλύτερες, εάν υιοθετήσει ένα δικό της νόμισμα.Φυσικά οι Η.Π.Α. αντιλαμβάνονται τις συνέπειες για τη δική τους οικονομία – ενώ μάλλον δεν θέλουν να καταστραφεί το δημιούργημά τους, το ευρώ . Επομένως, θα κάνουν τα πάντα για να «πείσουν» τη Γερμανία να αλλάξει τακτική, τόσο όσον αφορά τα πλεονάσματα, όσο και την πολιτική

λιτότητας. Το γεγονός αυτό ίσως ωφελήσει την Ελλάδα εάν εκμεταλλευθεί σωστά τη μεγάλη ευκαιρία που της προσφέρεται – αφού όλοι γνωρίζουν πως η εφαρμογή του τρίτου μνημονίου, χωρίς αναπτυξιακά μέτρα και χωρίς διαγραφή μέρους του χρέους, θα την οδηγήσει στην απόλυτη καταστροφή.

Επίλογος Όπως έχουμε επισημάνει πολλές φορές, η Γερμανία συνηθίζει να κερδίζει όλες τις μάχες, χάνοντας τελικά τον πόλεμο. Με βάση όλα όσα συμβαίνουν λοιπόν, φαίνεται πως η ιστορία επαναλαμβάνεται – αν και με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο, επειδή οι οικονομικοί πόλεμοι, στους οποίους οι Η.Π.Α. είναι αναμφίβολα εξαιρετικά ισχυρές, ακολουθούν διαφορετικούς κανόνες.Εν τούτοις, δεν μπορεί να αισθάνεται κανείς ικανοποιημένος από την έκβαση του πολέμου, γνωρίζοντας πως μία ισχυρή ευρωπαϊκή δύναμη θα αντικατασταθεί από τη δικτατορία των πολυεθνικών, μέσω της υπογραφής των δύο ανίερων συμβάσεων: της ΤΤΙΡ και της ΤΡΡ.Επομένως, ακόμη και αν η έκβαση θα είναι ενδεχομένως θετική για την Ελλάδα ή/και για την υπόλοιπη Ευρωζώνη, το αντάλλαγμα είναι δυσανάλογο – με απόλυτη υπευθυνότητα της γερμανικής κυβέρνησης η οποία, μετά από δύο παγκοσμίους πολέμους, δεν έχει ακόμη καταλάβει πως υπάρχουν κάποια όρια που δεν πρέπει να υπερβαίνει κανείς.

γράφημα 2

53

Πώς οι πάντες βοήθησαν

τον... Τσίπρα

Ήταν εμφανές ότι όλα σχεδόν τα κόμματα στράφηκαν εναντίον του Τσίπρα στην προεκλογική περίοδο. Ο Μεϊμαράκης τον αποκαλούσε ψεύτη, Θεοδωράκης και Γεννηματά τον αποκαλούσαν αποτυχημένο και αφερέγγυο. Τον κατηγορούσαν οτι άργησε να φέρει τη συμφωνία και αυξήθηκε ο λογαριασμός και ότι ψήφισαν τη συμφωνία- που ήλθε τελευταία στιγμή -ώστε να σταθεί η χώρα εντός της ευρωζώνης.

Την ίδια στιγμή οι Λαφαζάνης, Κωνσταντοπούλου,Στρατούλης και οι λοιποί της Λαϊκής Ενότητας, αλλά και ο Βαρουφάκης, κατηγορούσαν τον Τσίπρα για υποχώρηση, ενδοτισμό και ότι πρόδωσε το «όχι» του λαού στο δημοψήφισμα.Χωρίς φυσικά να προτείνουν μια ορθολογική, μια χειροπιαστή εναλλακτική λύση οικονομικής επιβίωσης της πατρίδας παρα μόνο επαναστατικές ρητορείες για εθνική αυτάρκεια, δηλαδή πλήρη απομονωτισμό.Ουσιαστικά ο Τσίπρας, βαλλόμενος πανταχόθεν, έγινε το επίκεντρο της προεκλογικής περιόδου.Εξ αριστερών θεωρούνταν προδότης της λαϊκής εντολής, εκ δεξιών θεωρούνταν ως αργοπορημένος ρεαλιστής που δεν εμπνέει εμπιστοσύνη για

να εφαρμόσει τη συμφωνία.Ευνόητο είναι λοιπόν οι αναποφάσιστοι ψηφοφόροι να ασχοληθούν κυρίως με τον Τσίπρα, αφού όλοι αυτόν πυροβολούν. Στο συλλογικό υποσυνείδητο, αυτός που προσπάθησε και οι μεν τον κατηγορούν για αργοπορία οι δε για υπαναχώρηση, μοιάζει τελικά ως εκείνος που πέτυχε τη μέση λύση.Ως εκείνος που το πάλεψε μέχρι τέλους και έστω καθυστερημένα ή με αυξημένο κόστος, πέτυχε να κρατήσει τη χώρα ζωντανή.Όταν κάποιος κατηγορείται ταυτόχρονα και για αργοπορία και για υπαναχώρηση, τότε το πιο πιθανό είναι να τον αντιμετωπίσουν οι ψηφοφόροι ως καποιον που ναι μεν άργησε, αλλά το πάλεψε.Και φυσικά, ως νέος και φερέλπις δικαιούται να παλέψει ξανά, να διαχειριστεί αυτός τα συμφωνηθέντα. Εκεί

ακριβώς βρίσκεται το βασικό ερμηνευτικό σχήμα για το 35 % που πήρε ο ΣΥΡΙΖΑ του Α. Τσίπρα. Εννοείται ότι έπαιξε ρόλο και ο συσσωρευμένος θυμός 6 ετών που υπερείχε του φόβου των 7 μηνών, όταν η χώρα τελικά πήγε στην άκρη του γκρεμού, με κλειστές τράπεζες. Το αρχέτυπο του ήρωα που τολμάει να φθάσει στα άκρα, στον θάνατο, αλλά τελικά συμβιβάζεται για να μην παραδοθεί, φαίνεται οτι συναρπάζει τους ψηφοφόρους που δεν έχουν να χάσουν τίποτα (υπερχρεωμένοι,άνεργοι,υποαμειβόμενοι). Η παροχολογία του Τσίπρα, οι ανεδαφικές υποσχέσεις και οι τελευταίες οβιδιακές μεταμορφώσεις, δεν φάνηκε να απασχόλησαν τους αναποφάσιστους. Φαίνεται οτι οι παλιοί εκπρόσωποι του πολιτικού προσωπικού της χώρας δεν υπολόγισαν σωστά ότι χτυπώντας τον από δυο πλευρές, ουσιαστικά τον ενίσχυσαν στα μάτια του κόσμου ως μαχητή που δεν έσυρε την χώρα στα βράχια αλλά τόλμησε να φθάσει μέχρι τέλους.

Άσχετα αν η πραγματικότητα δεν συμβαδίζει τελικά με την όποια ερμηνεία της ψήφου,όπως αυτή που περιέγραψα, οφείλουμε τελικά στη Δημοκρατία να σεβόμαστε τις ψήφους των πολλών...

Διεθνησ Οικονομια

ηλιασ καραβολιασ • Δ. Αξιολόγησης Επενδύσεων του Ινστιτούτου Ναυτιλιακών & Οικονομικών Μελετών (www.Instimarec.org)

54

The Swedish Club celebrated the 35 year anniversary of its office in Piraeus Greece. Set up in 1980, the full service office now has 16 staff members serving the needs of the markets in Greece, Italy, and the Middle East “We are delighted to celebrate this milestone birthday with our members and friends,” says Lars Rhodin, Managing Director.

“Our members make up an international

community of front rank shipowners, who believe that quality comes first. The members in Greece are no exception, and we are delighted to have served the needs of this demanding market successfully for the last 35 years.”The Swedish Club has a maintained close links with Greek shipowners for much of its recent history. The Greek office was its first office abroad, and Greece’s first board member, Captain John P. Samartzis,

joined the board in 1982. The Swedish Club now boasts five Greek shipowners on the board and representing Greek shipowning interests Greece was also host to the latest board meeting, which was held yesterday in Athens.

The Swedish Club delivers a full suite of marine insurance services from its headquarters in Gothenburg and, in addition to Piraeus, from offices in Hong Kong , Tokyo, Oslo and London.

Δελτιο Τυπου

The Swedish ClubΤhirty five years in greece

and counting

55

Δελτιο Τυπου

Hong Kong, 5 October 2015

The Republic of the Marshall Islands (RMI) Registry has exceeded the 125 million gross ton mark. As of 30 Sep-tember the Registry stood at 125.5 million gross tons and over 3,640 vessels. This growth marks a 25% in-crease in tonnage since the Registry’s 100 million gross ton celebration in January of 2014.

International Registries, Inc. and its af-filiates (IRI), who provide administra-tive and technical support to the Re-public of the Marshall Islands (RMI) Registry, has been increasing the tech-nical experts available to owners and operators worldwide and is also open-ing its 27th worldwide office in Manila, the Philippines to support this unprec-edented growth amongst flag States.“The fleet has been growing rapidly largely in part to our ability to provide timely services through our decentral-ized model,” said Bill Gallagher, Presi-dent of IRI. “Opening an office in Manila is a natu-ral fit for the Registry as more than 35% of seafarers serving on RMI flagged ves-sels hail from the Philippines,” he said. “It is our expectation that this office

Record Growth of Marshall Islands Registry unprecedented

will be able to service crew documenta-tion needs of our owners and operators in that area in coordination with our Hong Kong and Mumbai offices thus improving the speed with which seafar-ers’ documents are issued,” said Annie Ng, Head of Asia for IRI. “The office is already staffed by four personnel and will be headed by Leo Bolivar who has a background working for companies like Stolt-Nielsen Philip-pines, Inc., Uljanik Shipmanagement, Ulstein Marine Services and Navis Maritime Services, all with respect to ship and crew management,” she con-tinued. With the additional personnel in Manila, IRI’s worldwide staff is now over 350 employees. The most recent high level appoint-ment is John Gallagher, formerly Vice President, Corporate Business Devel-opment for the American Bureau of Shipping (ABS). John retired from ABS in September 2015 after a 34 year ca-reer with them which he began in 1981 as a surveyor assigned to Kaohsiung, Taiwan. Since then, he has spent time in each of the ABS divisions in Asia, Europe and the Americas and has been responsible for business development, and oversight of survey offices and sta-tions. “John is a welcome addition to

the IRI team and will be instrumental in working with our owners, operators and other industry stakeholders as Se-nior Vice President, Client Relations,” said Bill Gallagher. “I first met John at CMA’s Shipping 2001 and throughout the years developed a tremendous level of respect for his insight into the opera-tional aspects that are confronting our owners and operators and his unique ability to problem solve,” continued Mr. Gallagher. Other recent high level hires include John Taverner, formerly of Lloyd’s Reg-ister for 34 years, Rob Lorigan formerly with Overseas Ship Management, Inc. after a distinguished 30 year career with the United States Coast Guard, Dave Wamsley, formerly with ABS for 20 years and Rob Lomas, former Secre-tary General of Intercargo. “In the past year we have increased our worldwide personnel by more than 25 individuals overall,” said Mr. Gallagher.

“Our number one goal is to provide outstanding service to our owners, op-erators and industry stakeholders; our investment in human capital is aligned with this goal and will help sustain the RMI Registry’s future growth and suc-cess,” concluded Bill Gallagher.

56

Bulk Carrier “Navios Kypros” On 12 June the Handymax Bulk Carrier “Navios Kypros” (31,169 GT - 55,000 DWT), fully laden with general cargo, immobilized due to main engine problems about 600 nautical miles south of Dutch Harbor - Aleutian Islands,Pacific ocean. On 12 June Tsavliris Salvage dispatched the salvage tug “De Zhou” (16,500 BHP – 205 BP) from Shanghai to the assistance of casualty.The S/T “De Zhou” arrived at the casualty scene on 22 June and towage commenced to Pusan, South Korea the next day. After 20 days and a distance of 3,200 nautical miles with average speed of 7 knots, the convoy arrived safely at Pusan on 11 July. Following Port Authorities’ instructions, the “Navios Cyprus” anchored at anchorage No.5 with the assistance of the S/T “De Zhou”, the port tug “Haeryong Soz” and a pilot. The “De Zhou” anchored close to the casualty providing standby services.The scheduled berthing of the “Navios Kypros” on 12, 13 and 14 July was postponed due to adverse weather conditions caused by the passing typhoon “Chan Hom”. On 15 July the weather improved appreciably and the vessel berthed at “Orient Repair Yard” with the assistance of four port tugs and a pilot. The “De Zhou” remained on standby at anchorage No. 4 ready in all respects should any assistance be required due to the typhoon “Nangka” which was passing by Pusan, at a distance of 200 miles.Salvage services terminated on 17 July when the “Nangka” typhoon subsided and S/T “De Zhou” demobilized to Shanghai arriving on 19 July after a six-week round voyage.

Geared Bulk Carrier “AMBER L” On 18 July 2015 our S/T “TSAVLIRIS UNITY” (7,000 BHP - 83 TBP) was dispatched from her permanent salvage station at Galle, Sri Lanka, to

the assistance of Geared Bulk Carrier “AMBER L” (25,955 GRT – 47,282 DWT) fully laden with 46,000 tons of manganese ore, immobilized due to engine problems about 600 miles south-east of Sri Lanka.On 21 July the “TSAVLIRIS UNITY” arrived at the casualty’s position and towage commenced towards Colombo. During the towage the tug master was instructed by the “AMBER L” Owners to proceed to Trincomalee, Sri Lanka, instead of Colombo.On 28 July, the convoy arrived safely at Tricomalee where the “TSAVLIRIS

UNITY” assisted the casualty to anchor at the indicated position (inner anchorage) providing subsequently stand-by services. The “TSAVLIRIS UNTIY” demobilized to her permanent station on 30 July.

PCT “FAIR AFRODITI”On 14 August 2015, the Product Chemical Tanker “FAIR AFRODITI” (12,756 GT - 8,513 DWT) suffered significant damage following an explosion during tank cleaning while she was off Lome, Tongo. Severe structural damage was sustained, flooding of the engine room and cargo tanks occurred and the casualty listed about 18 degrees to port. The entire crew abandoned the casualty. Prior the incident the vessel was proceeding to Lome anchorage for STS loading. On 15 August 2015, Tsavliris Salvage

Δελτιο Τυπου

Q3 Tsavliris Activities

Navios Kypros

AMBER L

57

deployed the T/B “RATCEL J’’ and the AHTS “THE GUARDIAN” to provide assistance. On 16 August a Tsavliris Salvage team (comprising of a salvage master, salvage engineers and riggers) was mobilised from Greece to Lome as well as suitable salvage equipment.Messrs. OMA GROUP were appointed as agents for Tsavliris, whilst the SRN GROUP were appointed to provide diving services. The Tsavliris Salvage team boarded the vessel on 17 August and remained until 8 September. During this time the team managed to stabilise the vessel by undertaking the following: -Correcting the vessel’s list and trim by transferring ballast and removing oily water and bunkers.-Making the hull, pump room and engine room watertight by sealing the sea chests and overboards, closing sea valves internally and sealing the cargo pumps. -Removing all bunkers, oily water, lubricating oil (about 215 m3) and paints from the vessel.-Stripping the engine room tanks, pump room bilges and slop tanks. -Removing provisions and sealing the fridges.

The salvage operation was completed on 8 September. The Tsavliris Salvage team continues providing services under a Care Taking Arrangement signed on 9 September. A skeleton salvage team remains in attendance and the tug “THE GUARDIAN” is standing by providing basic essential services until the vessel’s final disposal.

Maritime Cyprus – Tsavliris Reception Tsavliris Salvage hosted a successful event during Maritime Cyprus 2015 on the evening of Friday 11 September. The event was held at the impressive Four Seasons Hotel in Limassol and attracted over 200 people from all sectors of the shipping industry. Guests included the Cypriot Minister of Transport, Communications and Works, representatives from the Department of Merchant Shipping of Cyprus, the Cyprus Shipping Chamber, the Cyprus Union of Shipowners, the Cyprus Marine Environment Protection Association (CYMEPA) as well as representatives from shipping and management companies, P&I Clubs and underwriters.

George Tsavliris, principal of Tsavliris Salvage and president of CYMEPA welcomed everyone noting that the Tsavliris group is no stranger to Cyprus. The group’s founder, Alexander G. Tsavliris, had a presence in Cyprus from the early 1960s, when he first registered ships with the Cyprus Registry. By 1967 he had a dozen cargo vessels registered under the Cyprus flag. Since then the group has had a continued presence in Cyprus in the fields of salvage & towage and environmental protection. He announced that Tsavliris is actively focusing on offshore oil & gas within the Cypriot continental shelf.The Group is very much a part of the Cyprus shipping community as it is also a part of Tsavliris. Today, four of the entities within the Tsavliris group are registered in Cyprus, maintaining a strong presence on the island. In addition, the Tsavliris Cultural Foundation has been formed in Cyprus, supporting cultural activities.Testament to the importance of Cyprus to Tsavliris Salvage was the fact that all three principals and their families were at the event –Nicolas, George and Andreas Tsavliris; as well as some from the new generation Claire and Alexandros Tsavliris. Many of the Tsavliris senior personnel also attended, including the Operations Manager, Captain George Polychroniou; CFO Stavros Perdikaris; in-house lawyer Maria Adamopoulos; head of marketing and public relations Lia Panagopoulos, and many more.

Andreas, George and Nicolas Tsavliris)

Δελτιο Τυπου

Fair Afroditi

58

Κλιμάκιο της Ενώσεως Εφοπλιστών Κρουαζιεροπλοίων και φορέων Ναυτιλίας – ΕΕΚφΝ – πραγματοποίησε επίσκεψη στο λιμάνι Ναυπλίου με σκοπό την εξέταση, με τις αρμόδιες τοπικές Αρχές, θεμάτων που αφορούν την λιμενική υποδομή και τις ευκολίες εξυπηρέτησης των κρουαζιεροπλοίων και των με αυτά μεταφερομένων επιβατών – τουριστών.

Με την ευκαιρία της επισκέψεως έλαβε χώρα τελετή στο κρουαζιερόπλοιο ZUIDERDAM που εβρίσκετο αγκυροβολημένο στον όρμο.Στην τελετή παρέστησαν:•ο Αντιπεριφερειάρχης Αργολίδος, κ. Χειβιδόπουλος Αναστάσιος,•ο Αντιδήμαρχος Ναυπλιέων, κ. Ραφαήλ Μπαρού,•ο Δήμαρχος Άργους – Μυκηνών, κ. Καμπόσος Δημήτριος,•εκπρόσωποι των Αρχών λιμένος και παράγοντες του Νομού.Ο Πλοίαρχος του πλοίου καλωσόρισε τους επίσημους προσκεκλημένους και ευχαρίστησε

την ΕΕΚΦΝ για την οργάνωση της συνάντησης και τη συνεργασία με τους εκπροσώπους της διαχειρίστριας εταιρείας στον Πειραιά, την Inchcape και τον κ. Ιωάννη Ευσταθίου που παρέστη στην εκδήλωση.Αντηλλάγησαν αναμνηστικά δώρα, εγένετο περιήγηση στους χώρους του πολυτελούς κρουαζιεροπλοίου και με την ευκαιρία υπήρξε κατ’ ιδίαν συζήτηση του κλιμακίου της ΕΕΚΦΝ με τους προϊσταμένους των τοπικών Αρχών, επί όλων των θεμάτων που απασχολούν τον λιμένα, προκειμένου για την εξασφάλιση δυνατότητος εισόδου των κρουαζιεροπλοίων, που παραμένουν σήμερα στο αγκυροβόλιο, εντός του λιμένος.Συγκεκριμένα, συζητήθηκε η προώθηση των διαδικασιών για τα λιμενικά έργα σε δύο φάσεις:- Η πρώτη θα αφορά την ολοκλήρωση των εργασιών εκβάθυνσης της λιμενολεκάνης και του διαύλου σε βάθος 9 μέτρα.- Η δεύτερη θα έχει σχέση με την κατασκευή σύγχρονης αίθουσας επιβατών – passenger terminal – με όλο τον αναγκαίο εξοπλισμό, προκειμένου για την αναβάθμιση των μέτρων ασφαλείας που προβλέπονται από τον Διεθνή

Κώδικα ISPS για το Maritime Security, καθώς και την εκπόνηση μελέτης εκτέλεσης έργου επιμήκυνσης των κρηπιδωμάτων, για παραβολή περισσοτέρων πλοίων.Οι προϊστάμενοι του Νομού και οι υπεύθυνοι διαχείρισης του λιμένος, ευχαρίστησαν την ΕΕΚΦΝ και τους εκπροσώπους της, για την οργάνωση της τελετής, καθώς και τις συζητήσεις που ακολούθησαν για θέματα του λιμένα, προκειμένου για την ανάπτυξη της κρουαζιέρας στο Ναύπλιο, έδρα του Νομού Αργολίδος.

Η πλευρά των εκπροσώπων της Ενώσεως, υπογράμμισε τη σημασία του κλάδου αυτού της τουριστικής ναυτιλίας, για την ευρύτερη περιοχή του λιμένος, με τα ιστορικά μνημεία στο Ναύπλιο, το Άργος, τις Μυκήνες, την Επίδαυρο κλπ. Εδήλωσαν δε ότι, με προθυμία θα πραγματοποιούνται συστηματικές τέτοιες συναντήσεις, ώστε να μεθοδεύονται οι διαδικασίες υλοποίησης των έργων με την αξιοποίηση και των προγραμμάτων ΕΣΠΑ, που για τον Νομό διαχειρίζεται η Περιφέρεια Αργολίδος.

Δελτιο Τυπου

Aνακοίνωση

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

60

Ναυτικα μυστηρια

4 ιστορίες εξαφάνισης πλοίων και το μεγαλύτερο ναυτικό μυστήριο

όλων των εποχών

Εδώ μαζέψαμε 5 ιστορίες ανεξήγητων εξαφανίσεων πλοίων και του πληρώματος τους,συμπεριλαμβανομένης και του μεγαλύτερου ναυτικού μυστηρίου όλων των εποχών!

1) MARy CELESTEΈτος εξαφάνισης: 1872 Το Mary Celeste είναι γνωστό ως «το μεγαλύτερο ναυτικό μυστήριο όλων των εποχών», δεδομένου ότι δεν εξαφανίστηκε το πλοίο, παρά μόνο το πλήρωμα και οι επιβάτες του. Ήταν ένας εμπορικό «πλοίο-φάντασμα» που εντοπίστηκε από ένα καναδικό ιστιοφόρο στις 4 Δεκεμβρίου 1872, μη επανδρωμένο, να πλέει ανοικτά των Αζορών αξιόπλοο.

Για όσο χρονικό διάστημα ο άνθρωπος έχει ταξιδέψει το μεγάλο απέραντο γαλάζιο, οι ιστορίες εξαφάνισης πλοίων έχουν εμπνεύσει πολλούς με παραπάνω ναυτικές γνώσεις. Από τα Krakens στο Τρίγωνο των Βερμούδων, με κανένα ζωντανό ον ή πλοίο να έχει παραμείνει γύρω για να διηγηθεί την πραγματική ιστορία, νέες θεωρίες για αυτές τις περίεργες εξαφανίσεις εμφανίζονται σε κάθε γενιά. Ωστόσο, παρά την αφθονία των θεωριών το τέλος αυτών των πλοίων παραμένει ένα μυστήριο.

e-nautilia.gr

MARy CELESTE

61

Ναυτικα μυστηρια

Αυτοί που το βρήκαν συμπέραναν ότι βρισκόταν ήδη στη θάλασσα για ένα μήνα και είχε πάνω του φαγητό και νερό που έφτανε για πάνω από έξι μήνες. Το μεγαλύτερο μυστήριο ήταν πως το φορτίο του ήταν σχεδόν ανέγγιχτο και τα προσωπικά αντικείμενα των επιβατών και του πληρώματος ήταν ακόμα στη θέση τους, συμπεριλαμβανομένων και των τιμαλφών. Υπάρχουν πολλές εξηγήσεις που προσπαθούν να εξηγήσουν τι συνέβη. Μερικοί έχουν υποθέσει πως το πλήρωμα πάνω στο Mary Celeste θα μπορούσε να έχει δολοφονηθεί και ριχθεί στη θάλασσα από Οθωμανούς πειρατές, οι οποίοι συχνά έπλεαν στην περιοχή. Ωστόσο, Βρετανοί αξιωματούχοι απέρριψαν οποιαδήποτε υπόθεση πειρατικής ή άλλου είδους επίθεσης, αφού δεν υπήρχαν σημάδια βίας. Μία από τις πιο διαδεδομένες και πειστικές θεωρίες μέχρι σήμερα υποστηρίζει ότι οι ναυτικοί έχασαν τη ζωή τους μετά την επιβίβασή τους σε μια σωσίβια λέμβο, φοβούμενοι το φορτίο του πλοίου μπορεί να ήταν έτοιμο να εκραγεί, καθώς μετέφεραν βαρέλια με οινόπνευμα.

uSS CyCLOPSΈτος εξαφάνισης: 1918

Το Cyclops είναι πιθανότατα η πιο γνωστή εξαφάνιση πλοίου των αρχών του 20ου αιώνα. Είχε εξαφανιστεί κάποια στιγμή μετά τις 4 Μαρτίου του 1918 με 309 άνδρες πάνω στο πλοίο. Παραμένει η μεγαλύτερη απώλεια της ζωής στην ιστορία

του Αμερικανικού Ναυτικού, που δεν έχει σχέση με μάχη, αν και κάποιου είδους προδοσία μπορεί να έχει παίξει ρόλο.Έρευνες από το Γραφείο Πληροφοριών του Ναυτικού αποκάλυψαν ότι ο πλοίαρχος του πλοίου, ο καπετάνιος Worley ήταν στην πραγματικότητα ο γερμανικής καταγωγής Γιόχαν Φρέντερικ Wich-mann. Η πιο σοβαρή κατηγορία εναντίον του Worley ήταν ότι ήταν φιλογερμανός σε καιρό πολέμου και ενδεχομένως να έχει συνωμοτήσει με τον εχθρό για να του παραδώσει το πλοίο. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο τα γερμανικά αρχεία ελέγχθηκαν για ανακαλυφθεί η αληθινή μοίρα του Cyclops, είτε είχε να κάνει με τον Worley είτε με μια επίθεση υποβρυχίου, αλλά τίποτα δεν βρέθηκε ποτέ.

MARINE SuLPHER QuEENΈτος εξαφάνισης: 1963 Το SS Marine Sulphur Queen ήταν αρχικά ένα Τ2 τάνκερ που είχε μετασχηματιστεί

3)

MARINE SuLPHER QuEEN

uSS CyCLOPS

62

Ναυτικα μυστηρια

με σκοπό τη μεταφορά τετηγμένου θείου. Εξαφανίστηκε στ’ ανοιχτά της Φλόριντα παίρνοντας μαζί του τις ζωές των 39 μελών του πληρώματος. Το γεγονός αυτό θα οδηγήσει σε μια μακρά δικαστική διαμάχη μεταξύ του ιδιοκτήτη του πλοίου και τις οικογένειες των αγνοουμένων ανδρών.Το τελευταίο ταξίδι του πλοίου ξεκίνησε στις 2 του Φλεβάρη του 1963 από το Beaumont του Τέξας, με φορτίο θείου βάρους 15.260 τόνων. Το πλοίο καθ’ αυτό ήταν 7.240 grt. Δύο ημέρες αργότερα, καθώς έφτανε στη Φλόριντα, έστειλε ένα κανονικό μήνυμα μέσω του ασυρμάτου δίνοντας τη θέση του πλοίου. Όμως στις 6 Φεβρουαρίου δεν υπήρξε κανένα νέο από το Sulphur Queen και κηρήχθηκε αγνοούμενο. Μετά από 19 ημέρες αναζήτησης, το μόνο που είχε απομείνει ήταν μερικά σωσίβια και συντρίμμια, αλλά κανένα ίχνος του πλοίου ή των 39 ανδρών.Στην έρευνα του Λιμενικού Σώματος διαπιστώθηκε ότι το πλοίο δεν θα έπρεπε ποτέ να έχει αποπλεύσει, καθώς κρίθηκε μη ασφαλές και μη αξιόπλοο. Η τελική έκθεση υποθέτει 4 αιτίες για το συμβάν, που έχουν όλες ως αιτία τον κακό σχεδιασμό και

συντήρηση του πλοίου.

WITCHCRAFTΈτος εξαφάνισης: 1967 Ο Dan Burack και ο Πατήρ Patrick Horgan άφησαν τη μαρίνα του Μαϊάμι πλέοντας με το μήκους 7 μέτρων γιοτ του Burack που ονομάζεται Witchcraft, το βράδυ τις 22 Δεκέμβρη 1967 με σκοπό να απολαύσουν την εντυπωσιακή θέα των Χριστουγεννιάτικων φώτων του Μαϊάμι. Οι δύο κύριοι σταμάτησαν κοντά στο Σημαντήρας #7 – λιγότερο από ένα μίλι από την ακτή, όταν χτύπησαν κάτι κάτω από το πλοίο. Χωρίς πανικό, ο Burack κάλεσε το Λιμενικό Σώμα για να τους ενημερώσει ότι θα χρειαστεί ένα ρυμουλκό για να επιστρέψει στην μαρίνα.Ο Burack είχε κάθε λόγο να είναι ήρεμος. Το πλοίο του ήταν «αβύθιστο», εννοώντας ότι μέρος του κύτους κατασκευάστηκε για να παραμένει πάνω από το νερό συν του ότι είχε πολλά σωστικά εργαλεία στο πλοίο. Το λιμενικό απάντησε αμέσως, αλλά μέσα σε 19 λεπτά από την κλήση έως την άφιξή του στο σημείο, το πλοίο και οι επιβάτες του είχαν

εξαφανιστεί. Το Λιμενικό Σώμα επέκτεινε την αναζήτηση κατά 1.200 τετραγωνικά μίλια εκείνο το βράδυ. Έφτασαν μέχρι και βορειότερα του Ρεύματος του Κόλπου σε περίπτωση που το πλοίο είχε παρασυρθεί από μια σύντομη καταιγίδα. Σε έξι ημέρες έρευνας καλύφθηκαν πάνω από 24.500 τετραγωνικά μίλια, αλλά δεν βρέθηκε το παραμικρό ίχνος ή ένδειξη για την τύχη του Witchcraft ή των δύο ανδρών.Καμιά εξήγηση δεν δόθηκε ποτέ για την ξαφνική εξαφάνιση του γιοτ. Δεν υπήρξε κανένα αποδεικτικό στοιχείο ότι το πλοίο βυθίστηκε κάποια στιγμή. Το μόνο που μπορούμε να υποθέσουμε είναι ότι το Witchcraft χάθηκε τόσο αναπάντεχα που ο Burack δεν είχε καν το χρόνο να ρίξει μια φωτοβολίδα που είχε στο πλοίο.

INTREPIDΈτος εξαφάνισης: 1996 Τον Οκτώβριο του 1996, 16 άνθρωποι κηρύχθηκαν αγνοούμενοι μετά την είδηση ότι εγκατέλειψαν το βυθιζόμενο γιοτ τους, Intrepid, στο Φορτ Πιρς της Φλόριντα. Οι επιβάτες τού μήκους 20 μέτρων γιότ έστειλαν μια κλήση κινδύνου (MAYDAY) λέγοντας ότι το πλοίο βυθιζόταν και ότι όλοι οι επιβαίνοντες διέφευγαν πάνω σε μια σωστική λέμβο. Η ακτοφυλακή ανέφερε ότι οι καιρικές συνθήκες στην περιοχή ήταν άσχημες με τα κύματα να φτάνουν μέχρι και 3-4 μέτρα ύψος. Τέσσερα αεροσκάφη έψαξαν όλη τη νύχτα και το πρωί για τη σωστική λέμβο. Μετά από αναζήτηση 6.000 τετραγωνικών μίλιων, η επιχείρηση ανακλήθηκε. Το Intrepid και οι 16 επιβάτες του δεν βρέθηκαν ποτέ.

WITCHCRAFT

INTREPID

63

Την Τρίτη 6 Οκτωβρίου σηματοδοτήθηκε η έναρξη της σπουδαίας συνεργασίας του «Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη» με το Πανεπιστήμιο Tsinghua στο Πεκίνο. Ο Πρόεδρος του Ιδρύματος, Πάνος Λασκαρίδης, υποδέχτηκε σε εορταστική τελετή την κινεζική αντιπροσωπεία για την υπογραφή συμφωνίας και τη δημιουργία «Έδρας Μαριλένας Λασκαρίδη - Κλασικών και Νεοελληνικών Σπουδών».

Το «Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη» καλωσορίζει με ιδιαίτερη αισιοδοξία αυτό το ουσιαστικό βήμα για την ενίσχυση της αμοιβαίας κατανόησης και πολιτισμικής ανταλλαγής μεταξύ Ελλάδας και Κίνας. Η δημιουργία της «Έδρας Μαριλένας Λασκαρίδη» θα συμβάλει καθοριστικά στην προώθηση των Κλασικών και Νεοελληνικών Σπουδών στο εξωτερικό, και μάλιστα στο πλαίσιο ενός μοναδικού

επιστημονικού πυρήνα στην καρδιά του Πεκίνου.

Την κινεζική αντιπροσωπεία αποτελούσαν ο Shi Zhiqin, Πρόεδρος της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Tsinghua, η Zhang Lihua, Διευθύντρια του Κέντρου Σχέσεων Κίνας-Ε.Ε. του Πανεπιστημίου Tsinghua και ο Wang Xiaοchao, Καθηγητής Φιλοσοφίας και Διευθυντής του Ινστιτούτου Θρησκειολογίας και Ηθικής του Πανεπιστημίου Tsinghua. Οι εκλεκτοί καλεσμένοι ξεναγήθηκαν στην Ιστορική Βιβλιοθήκη και τις συλλογές του «Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη» στο νεοκλασικό κτήριο της οδού 2ας Μεραρχίας. Ακολούθησε εκδήλωση για την υπογραφή της συμφωνίας σε εορταστικό κλίμα.Για τη συνεργασία του «Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη» και του Πανεπιστημίου Tsinghua μίλησαν ο κ. Πάνος Λασκαρίδης,

ο κ. Shi Zhiqin και η κ. Zhang Lihua, ενώ ο Ομότιμος Καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Θεοδόσης Τάσιος εκφώνησε ομιλία για την ελληνική και κινεζική φιλοσοφία και μυθολογία. Ακολούθησε η παρουσίαση της κινεζικής έκδοσης του βιβλίου του Κωνσταντίνου Στάικου με τίτλο: «Η Βιβλιοθήκη του Πλάτωνα και της Ακαδημίας». Η παρουσίαση έγινε από τον καθηγητή Wang Xiaοchao, μεταφραστή του έργου στα κινεζικά.

Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν η Επιστημονική Επιτροπή και το Διοικητικό Συμβούλιο του «Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη», εκπρόσωποι της πολιτικής ηγεσίας και του διπλωματικού σώματος, μέλη της ακαδημαϊκής και εκπαιδευτικής κοινότητας, εκπρόσωποι ελληνικών και κινεζικών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, καθώς και φίλοι του Ιδρύματος.

Δελτιο Τυπου

«Έδρα Μαριλένας Λασκαρίδη – Κλασικών και Νεοελληνικών Σπουδών»στο Πανεπιστήμιο Tsinghua

64

Διεθνη

He is talking about the wave of migration hitting European soil as millions continue to flee war-torn Syria and North Africa in an exclusive interview with Defence IQ.

Smith, who was the Senior Responsible Owner and gold commander for the UK Border Agency’s London 2012 Olympic and Paralympic Programme helping deliver a secure Olympic Games, is a leading border security expert and says the migration crisis could have a lasting social and economic impact on the European Union. He is particularly steadfast on what this means for Schengen, the area comprising 26 European countries that have abolished passport and any other type of border control at their common borders.“We’re certainly starting to see the breakup of Schengen and the restoration of internal frontiers,” Smith stresses earnestly.He explains that the external European border is broken and that ultimately the migration crisis is due to a complete lack of consistent, coherent leadership by the European Union.Smith on Schengen: “The way this should work is that when Schengen agreed to tear down the internal frontier, there would be a ring of steel around Europe.“All of the resources that were being spent on the internal borders were meant to be going back into this new European border agency, which would put lots of resources around the Mediterranean Sea and the Western Balkans to ensure that the external border was secure.“The idea was that you could then afford to have freedom of movement within EU but what’s happened over the last few years indicates that the resources to secure the external border have clearly not worked.“The pressure and volume of migrants through the external border has reached such a level that the receiving countries cannot cope anymore.”The extent of the internal conflict caused by the migration crisis is not yet known, but it is already beginning to ask questions

How the Eu migration crisis will

transform border security

of governments and probe the subtleties of democracy in the wider European Union. Countries are “landlocked” by Schengen, says Smith, which means they have no control of numbers and therefore putting national governments in an impossible situation. Democratically-elected Sovereign parliaments should be able to decide on who enters their borders, Smith says.It is of course a humanitarian crisis and those fleeing terror, war, and persecution should be offered a safe haven or asylum. However, one of the lasting upshots of the crisis will be how it affects border management across Europe in the future.

“I have never seen anything like this in my 40 years of border management,” says Tony Smith CBE, Former Director of the UK Border Force and now CEO at Fortinus Global.

Eu investment in border controlThere is a current requirement known as the Smarter Borders initiative to help facilitate the consensual flow of passenger traffic throughout Europe. The Smarter Borders initiative derives from an EU commission request for proposal (RFP) to procure systems for legitimate travellers who sign up for a Registered Traveller Programme (RTP). In return for giving your details prior to your journey, travellers would be allowed to get through border checks quicker. It is also looking at bolstering the entry-exit check system.“There’s a large procurement programme out there for providers of technologies for consensual passenger traffic solutions,” Smith says when talking about Smarter Borders.However, the migration crisis has overshadowed the need for merely improving efficiencies and is perhaps shifting the EU’s border security priorities to a more critical level. Whatever happens, significant investment in border management solutions over the next few years is both necessary and inevitable.One of the organisations gaining traction is eu-LISA, the European Agency for the Operational Management of Large-Scale IT Systems in the Area of Freedom, Security and Justice. A number of programmes and contracts are coming out of eu-LISA, which is seeking to move and monitor pre-registered non-European travellers around the Schengen area and EU in a smarter way. “The principal of registered trusted traveller programmes is gaining momentum across the world,” says Smith, slowly banging his fist on the table to emphasize the point. In short, that’s where the smart money is going in the mid-term and finding solutions to facilitate these programmes is high on the agenda for border agencies.“That’s because governments are running out of money and everyone is trying to cut back on man-power, which is what a huge chunk of border management budgets goes on,” confirmed Smith.

65

Διεθνη

“The question all governments are trying to answer is: What can be automated? What jobs can machines do that people are no longer required for?“Governments have recognised that replacing border officers with computers or gates is the way forward. That’s where eu-LISA is coming from.”The concept of registered travellers is already well-established in many countries. The UK has recently extended a RTP to five countries – Canada, the US, Australia, New Zealand, and Japan – where regular visitors who travel to the UK four or more times a year can now pre-register as low risk travellers and can use the quicker entry gates rather than having to talk to a border control officer. The US have had a programme for years called Global Entry, and along with Canada have another system called NEXUS.“The quid pro quo of all these programmes is that if you register in advance you can get through borders more quickly,” Smith says.The idea behind eu-LISA is that it allows for the facilitated passage of Third Country Nationals (TCNs) across the EU external border.However, the first draft was thrown out by the European Parliament because there wasn’t any clearly defined link between the entry-exit checks at the border and what was going on with the police in-land. There was little cohesion about joint powers and communication between agencies so they

were sent back to the drawing board.Biometrics: The future?The use of biometrics is one of the most obvious ways to help automate border checks, improve efficiencies, and maintain security. While biometrics are not new at the border, the future potential for this technology is still largely untapped. Public tolerance has historically been low for handing over personal fingerprint data and authorising the use of iris and facial recognition but that is now changing.Accenture conducted a survey asking participants if they would be happy to use biometrics to help move through the border more quickly. Over 80% said they would be happy with it. This is a natural result of these technologies becoming more omnipresent in our lives and, increasingly, based on the attitude that if you don’t have anything to hide, why not?“It’s clear that the use of biometrics among the public is increasingly becoming acceptable and commonplace,” says Smith.“There’s a real desire in the border community and within the agencies to use biometrics because, at the very least, it can establish identity. Biometrics can’t necessarily establish entitlement – are they allowed in the country? do they pose a threat to national security? – but they do establish identity.“Of course ideally what we need is a border management system that can establish both identity and entitlement, but at least half of

that can now be taken away by biometrics. There’s huge momentum behind biometrics now.” There is certainly no shortage of technologies available, but constant innovation is needed to meet requirements. Increasingly companies are creating multi-modal biometric solutions – those that look at the face, fingerprints and iris recognition – because there is little accord between countries about which biometric application they use. Some use face, some finger and some iris. The multi-modal products are designed to be an all-in-one solution for the global market. There are of course pros and cons to a more automated approach.While potentially cheaper and more efficient most of the time, Smith was keen to point out that technology can only take you so far: “It’s good to automate what we can but there’s still the debate about technology vs. people.”“Call me old-fashioned but it’s a fact that computers can only do so much; some of our best catches are still done by looking someone in the eye. If you work on the border long enough and you deal with enough passengers, you start getting a sense for things and you can detect subtleties in behaviour that a computer cannot.”However, one of the most enduring positives will be simply that bad guys don’t want to be found. They will always want to fly under the radar. If the vast majority of travellers are pre-registered with biometrics on file it makes the pool of high-risk visitors that much smaller, giving border officials a greater chance of identifying and apprehending them. It’s like removing the haystack – by doing so you are more likely to identify the needle. If people have nothing to hide it gives border officers more time and resources to focus on those that don’t want to be found.

Either way the challenges facing border controls in 2015 have reached unprecedented levels and the debate about how to manage them will continue to attract a high level of public interest across the globe.

66

Ναπολέων

Ο έχων την πληροφορία νικά

Στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 16 ετών κινούνται οι τιμές των εμπορευμάτων, ακολουθώντας τη «βουτιά» των μετοχών στα παγκόσμια χρηματιστήρια και των νομισμάτων των αναδυόμενων αγορών, με τους επενδυτές να ανησυχούν πως η επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας θα κάνει εντονότερο το αίσθημα του κορεσμού στα εμπορεύματα -από το πετρέλαιο μέχρι τα μέταλλα.Στην έρευνα, Dry Bulk Market Survey, της Platts στην οποία συμμετείχαν πάνω από 100 στελέχη από όλες τις ειδικότητες του κλάδου, το 89% δήλωσε ότι θα χρειαστεί πάνω από ένα χρόνο για την αγορά να ανακάμψει, ενώ το 54% δήλωσε ότι δεν αναμένει θετικές εξελίξεις στην αγορά για τα επόμενα 3 χρόνια. Χαρακτηριστικό σημείο της έρευνας είναι ότι οι πλοιοκτήτες διατηρούν πιο πεσιμιστική άποψη για την αγορά συγκριτικά με τους ναυλωτές, καθώς το 73% των πλοιοκτητών θεωρεί ότι θα χρειαστούν 3 – 5 χρόνια ώστε η αγορά να ανακάμψει, ενώ το 41% των ναυλωτών θεωρεί ότι η ναυλαγορά θα ανακάμψει σε λιγότερο από 2 χρόνια. Για άλλη μία φορά η πλειοψηφία των ερωτηθέντων εκτιμά ότι το κύριο πρόβλημα της αγοράς είναι η υπερπροσφορά τονάζ, καθώς θεωρεί ότι η ζήτηση, τουλάχιστον για τα κύρια εμπορεύματα, στο

σύνολό της έστω και με μετριοπαθείς ρυθμούς έχει αυξητική πορεία. Παράλληλα θεωρούν ότι ο βασικότερος παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει θετικά την αγορά και να οδηγήσει στην ανάκαμψη είναι ο τομέας των διαλύσεων. Μοναδικό φωτεινό σημείο ίσως θα μπορούσαμε να δούμε στη μελέτη της Moore Stephens στοιχεία της οποίας είδαν πρόσφατα το φώς της δημοσιότητας, στην οποία διαφαίνεται μια σταδιακή βελτίωση της εμπιστοσύνης προς τον κλάδο της Ναυτιλίας. Αν και οι αλλαγές θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ανεπαίσθητες (Asia from 4.9 to 5.8, in Europe from 5.3 to 5.9, and in North America from 6.0 to 6.3.) για τους «εξειδικευμένους» αναλυτές σε θέματα ναυτιλίας οι αλλαγές αυτές επιβεβαιώνουν τις επί τα βελτίω προόδους σε συνάρτηση με το παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι.Σε άλλες μελέτες επίσης καταγράφεται και η βελτίωση της αξιοπιστίας των ναυτιλιακών εταιριών διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων οι περισσότερες εκ των οποίων έχουν θέσει στόχο την επίτευξη του 85%-90% και μάλιστα σε μία περίοδο όπου οι παράμετροι που διαδραματίζουν σημαίνοντα ρόλο στην επίτευξη του στόχου παρουσιάζουν ρευστότητα.

Σε μια χώρα που αλλάζει, σε ένα κόσμο που η Οικονομική Γεωγραφία δεν σχετίζεται με τα σύνορα, Σε μια Θάλασσα όπου οι Γεωπολιτικοί και οικονομικοί νόμοι, τείνουν να υπερκεράσουν τους φυσικούς, το μόνο σωσίβιο είναι η διαχείριση της σωστής και έγκαιρης πληροφορίας…..

Θα επιχειρήσουμε λίγο ποιό τολμηρά να επικοινωνήσουμε στα μέλη και τους αναγνώστες μας σημαντικές εκθέσεις και μελέτες του ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ που ως σκοπό θα έχουν να αφυπνίσουν και να κάνουν τους Decision makers της ναυτιλίας πιο υποψιασμένους...

Το παρόν περιοδικό διανέμεται μόνο με συνδρομή.Με τη βεβαιότητα ότι η παρούσα έκδοση αποτελεί ένα MUST για τον σύγχρονο Decision Maker της Διεθνούς Ναυτιλίας, παραμένουμε πιστοί στην υψηλή ποιότητα της πληροφορίας μας.

Επιλογοσ

Ημερομηνία Έναρξης Συνδρομής: ......................................................................................................................Επωνυμία: ............................................................................................................................................................Όνομα: .................................................................................................................................................................Επώνυμο: .............................................................................................................................................................Διεύθυνση: ...........................................................................................................................................................Τ.Κ. .................................................. Πόλη: .......................................................................................................Τηλέφωνο: ..................................................................... Fax: .............................................................................e-mail: ..................................................................................................................................................................Επάγγελμα: ..........................................................................................................................................................ΑΦΜ: ........................................................................ Δ.Ο.Υ.: ............................................................................

Τρόπός πληρωμης

ςυνδρόμές Ιδιωτών Φοιτητική έταιρειών & νομικών

προσώπωνέτήσια 60€ 40€ 90€

Πίστωση τραπεζικού λογαριασμού

Μετρητά

Επιταγή

Ταχυδρομ. Επιταγή

Liberty PressL

Δ. Σολωμού 4, 153 41 Αγ. Παρασκευή Τηλ.: 211 4111 624, Fax: 211 4111 628, E-mail: [email protected], www.maritime-economies.gr

MARITIMEMARITIMEINTELLIGENCEFOR DECISION MAKERS ONLY

ΜΗΝΙΑΙΑ ΝΑΥΤΙλΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ I.P. LIBERTYPRESS ΜΟΝΟΠΡ. Ι.Κ.Ε.

ΣΤΟιχΕιΑ ΣυΝΔρΟμΗΤΗ

14.indd 68 23/3/2015 1:00:05 μμ