ikoursarou.files.wordpress.com · Web view(1997) 1 Α.Α.Δ. 1026. Ολομέλεια Α.Δ...

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ


ΟΡΙΣΜΟΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

- ΣΔ κλάδος εσωτερικού Δημοσίου Δικαίου περιλαμβάνει θεμελιώδεις κανόνες οργάνωση και δράση του κράτους διαφορά από Διοικητικό Δίκαιο ΣΔ ασχολείται με θεμελιώδεις κανόνες, ενώ ΔΔ ασχολείται με λεπτομερειακούς κανόνες που διέπουν την κρατική δράση της Εκτελεστικής Εξουσίας καθόσον αφορά τη διοίκηση

ΠΗΓΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

1. ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

2. ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ - βασίζεται στην αρχή Ρωμαϊκού Δικαίου salvus republicae suprema lex esto σωτηρία κράτους=υπέρτατος νόμος Κράτος δεν υφίσταται χάριν του Συντάγματος του, λαός δεν ζει χάριν του Συντάγματός του, αλλά Σύνταγμα υπάρχει χάριν του συγκεκριμένου Συντάγματος, προς εξυπηρέτηση του συγκεκριμένου λαού που διαβιοί στα πλαίσια του συγκεκριμένου Κράτους

**Attorney General of the Republic v. Mustafa Ibrahim and Other [1964] C.L.R. 195:- όταν προκύψει μια κατάσταση που παρεμποδίζει την εκπλήρωση βασικής λειτουργίας του Κράτους αρμόδιο όργανο του Κράτους, στα πλαίσια της αρμοδιότητάς του έχει καθήκον να λάβει αναγκαία μέτρα για να καταστεί δυνατή η εκπλήρωση της συγκεκριμένης κρατικής λειτουργίας

Παραδείγματα Εφαρμογής Δικαίου της Ανάγκης:Α. ΄Αρθρο 78(2) Συντάγματος προβλέπει νόμους που δεν μπορούν να ψηφιστούν, εκτός αν υπάρχει χωριστή πλειοψηφία Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων Βουλευτώνπ.χ. νόμοι που επιβάλλουν φόρους και τέλη Δίκαιο της Ανάγκης δικαιολογεί ψήφιση φορολογικών νόμων από Βουλή με σύνθεση των τελευταίων 41 χρόνων (απουσία Τ/κ Βουλευτών)

Β. Άρθρο 140 Συντάγματος Πρόεδρος+Αντιπρόεδρος από κοινού εξουσία να παραπέμπουν νόμους ή αποφάσεις Βουλής πριν από έκδοση στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυβέρνησης για γνωμοδότηση από Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο κατά πόσον συνάδουν με Σύνταγμα σιωπηρά το Ανώτατο Δικαστήριο δέχθηκε Δίκαιο της Ανάγκης διατηρεί εξουσία Άρθρου 140 δικαιολογεί άσκησή της από Πρόεδρο Δημοκρατίας

3. ΝΟΜΟΙ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ- νόμοι που έχουν σχέση με θέματα Συνταγματικού Δικαίου αποτελούν πηγή Συνταγματικού Δικαίου

3 Κατηγορίες:Α. Νόμοι που θεσπίζονται με σκοπό θεσμοθέτηση παρέκκλισης από διατάξεις Συντάγματος κατ’ επίκληση του Δικαίου της Ανάγκης

1


π.χ νόμος που δημιούργησε Υπουργείο Παιδείας=πηγή συνταγματικού δικαίου δημιουργεί Υπουργείο, που σύμφωνα με Σύνταγμα δεν έπρεπε να υπάρχει

-Δίκαιο Ανάγκηςκαθορίζει πότε επιτρέπεται παρέκκλιση από Σύνταγμα νόμος για θεραπεία της ανάγκης προσδιορίζει συγκεκριμένη παρέκκλιση πηγή ΣΔΑΛΛΑ δεν έχει την αυξημένη τυπική ισχύν του Συντάγματος ως νόμος, μπορεί να καταργηθεί ή να τροποποιηθεί με νεότερο νόμο

Β. Νόμοι που θεσίζονται προς νόμιμο περιορισμό άσκησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων που καθιερώνει και προστατεύει το Σύνταγμα π.χ ποινικές διατάξεις όπως διάταξη για στατιστικό λίβελλο, πρόκληση σε διχόνοια, διασπορά ψευδών ειδήσεων, περί εξυβρίσεως Προέδρου πηγή ΣΔ επειδή περιορισμοί δικαιώματος ελευθερίας της εκφράσεως (Άρθρο 19 Σύνταγμα)- καθ’υπόθεση θεσπίζονται σύμφωνα με Σ.Α19 και κατά τεκμήριο εντός των ορίων που το ίδιο επιτρέπει

Γ. Όλοι οι εκλογικοί νόμοι που ψηφίζονται για την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας ή για την εκλογή Μελών της Βουλής πηγή ΣΔ επειδή αναφέρονται στην οργάνωση ενός άμεσου οργάνου του Κράτους του εκλογικού σώματος

4. ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ (α) διατάξεις Διεθνών Συμβάσεων που έχουν κυρωθεί σύμφωνα με Σ.Α169 και έχουν αποκτήσει αυξημένη τυπική ισχύ- αντικείμενο αφορά θέματα που υπάγονται στην ύλη του ΣΔ ανθρώπινα δικαιώματα- κύρωση είτε από Υπουργικό Συμβούλιο (Σ.Α169(2)) ή από την Βουλή με νόμο (Σ.Α169(3)) αυξημένη τυπική ισχύ αντίθεση μεταξή Συνθήκης και κοινού νόμου του Κράτους-> υπερισχύει διάταξη Συνθήκης αντίθεση μεταξύ διατάξεως Συνθήκης και Συντάγματος της ΚΔ Δικαστήρια είναι υπόχρεα να εφαρμόσουν Σύνταγμα, όχι Συνθήκη

(β) Σ.Α32 (Κεφάλαιο Περί Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) «Ουδέν εκ των διαλαμβανομένων εν τω παρόντι μέρει εμποδίζει την Δημοκρατίαν να ρυθμίση δια νόμου οιονδήποτε θέμα σχετικόν προς τους αλλοδαπούς κατά τρόπο συνάδοντα με το Διεθνές Δίκαιο» προστασία αλλοδαπών δεν βρίσκεται στο Μέρος ΙΙ Συντάγματος, αλλά στο Διεθνές Δίκαιο πηγή ΣΔ

5. ΕΘΙΜΟ-Άγραφος κανόνας δικαίου παράγεται συνεπεία μακράς και ομοιομόρφου ασκήσεως εν εν συνειδήσει δικαίου (opinion necessitatis) επανάληψη συγκεκριμένου τρόπου ρυθμίσεως ενός θέματος επί μακρόν χρονικό διάστημα, με την πεποίθηση ότοι αυτοί που δρουν δεσμεύονται να δράσουν όπως δρουν

-δεν είναι δυνατή η δημιουργία εθίμου καταργητικού ή τροποποιητικού του Συντάγματος γιατί τροποποίηση ή καράργηση θεμελιώδους διατάξεως Συντάγματος απαγορεύεται εν πάσει περιπτώσει για τροποποίηση μη θεμελιώδους διατάξεως Σύνταγμα καθιερώνει ειδικό μηχανισμό

2


-Σύνταγμα Κύπρου αυστηρό Σύνταγμα έθιμο δεν μπορεί να παράγει καταργητικούς ή τροποποιητικους συνταγματικής διάταξης κανόνες

έθιμο δεκτό ως πηγή ΣΔ μόνο προς δημιουργίαν κανόνα δικαίου για ρύθμιση υπάρχοντος κενού

- Σύνταγμα Κύπρου από τα πιο λεπτομερή στον κόσμο- Βουλή ενεργεί σχετικά με αρκετή ταχύτητα σε περίπτωση εντοπισμού συγκεκριμένου κενού πιθανότητες κενό θα ρυθμιστεί με κοινό νόμο που θα ψηφίσει η Βουλή π.χ Σ.Α74(3)

6. ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΑΝΩΤΑΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ -δόγμα δεσμευτικότητας προηγούμενων αποφάσεων δικαστικών (doctrine of precedent) δεσμευτικότητα αποφάσεων Ανωτάτου Δικαστηρίου για όλα τα Κατώτερα Δικαστήρια απόφαση ΑΔ με την οποία ερμηνεύεται συγκεκριμένο Άρθρο του Συντάγματος πηγή ΣΔ

Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

- ένα από τα αυστηρότερα συντάγματα στον κόσμο διατάξεις δεν μπορούν να τροποποιηθούν, καταργηθούν ή θεσπισθούν με τον τρόπο που τροποιούνται, καταργούνται ή θεσίζονται οι νόμοι του Κράτους

**Σ.Α182:1. Άρθρα Παραρτήματος ΙΙΙ θεμελιώδη άρθρα δεν δύνανται με οιονδήποτε τρόπο να τροποποιηθούν με μεταβολή, προσθήκη ή κατάργηση2. πάσα διάταξη Συντάγματος (τηρουμένης της διάταξης 182(1)) δύναται να τροποιηθεί με τον τρόπο που ορίζεται στην παράγραφο 33. για ψήφιση τροποποιητικού νόμου πλειοψηφία τουλάχιστον 2/3 ολότητας Ε/κ βουλευτών και τουλάχιστον 2/3 πλειοψηφία ολότητας Τ/κ βουλευτών

έκδηλη η πολιτική δυσκολία τροποποιήσεως ακόμα και μη θεμελιωδών συνταγματικών διατάξεων

Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ

(α) Ο Κατασταλτικός Έλεγχος της Συνταγματικότητας των Νόμων- Εξουσία του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου (μετά τον Περί Απονομής της Δικαιοσύνης Νόμο 1964, εξουσία σημερινού Ανωτάτου Δικαστηρίου και όλων των άλλων Δικαστηρίων) να ελέγχουν συνταγματικότητα των νόμων απορρέει από τον αυστηρό χαρακτήρα του Κυπριακού Συντάγματος και από σειρά άλλων διατάξεων του Συντάγματος

**Σ.Α179 ουδείς νόμος ή απόφαση Βουλής και ουδεμία πράξη ή απόφαση οιουδήποτε οργάνου,

αρχής ή προσώπου ασκούνος εκτελεστική εξουσία ή οιονδήποτε διοικητικό λειτούργημα δύναται να είναι αντίθετος ή ασύμφωνος προς οιανδήποτε διάταξη του Συντάγματος

Σ.Α179(1) Σύνταγμα=υπέρτατος νόμος της Δημοκρατίας

3


Σ.Α179(2) ουδείς νόμος και ουδεμία διοικητική πράξη ισχύει αν είναι αντίθετη με το Σύνταγμα

Δικαστική εξουσία τελικός κριτής κατά πόσο σε συγκεκριμένη περίπτωση ο εφαρμοστέος νόμος συνάδει ή όχι με Σύνταγμα(Σ.Α144(2) και Σ.Α146(1), Περί Απονομής της Δικαιοσύνης Νόμος 1964)

**Σ.Α144(1) κάθε διάδικος έχει δικαίωμα σε οποιοδήποτε στάδιο κατά της διαδικασίας (ακόμα και

στην έφεση) να εγείρει ζήτημα αντισυνταγματικότητος νόμου ή αποφάσεως ή διατάξεως που είναι ουσιώδους σημασίας για την διεκπεραίωση της υπόθεσης ενώπιον του Δικαστηρίου

Δικαστήριο όφειλε να παραπέμψει ζήτημα αμέσως στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο+να αναστείλει πρόοδο της υπόθεσης ενώπιον του εώς ότου αποφασίσει το Α.Σ.Δ.

περιπλοκές στην ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης

Δίκαιο της Ανάγκης Περί Απονομής της Δικαιοσύνης Νόμος 1964 διαδικασία δεν διακόπτεται, αλλά ζήτημα συνταγματικότητας εκδικάζεται από δικαστήριο ενώπιον του οποίου εγείρεται αν πρόκειται για κατώτερο δικαστήριο χωρεί έφεση, ενώ αν πρόκειται για Ανώτατο Δικαστήριο απόφαση είναι τελική εν σχέσει με την υπόθεση και αυθεντία εν σχέσει με μελλοντικές παρόμοιες υποθέσεις

Σ.Α144(1) δεν είναι τελείως ανενεργό εν απούσία δυνατότητας παραπομπής του θέματος της συνταγματικότητας τροποποιήσεως του Σ.Α111 στο Α.Δ με έφεση ή κατ’ άλλο τρόπο Α.Δ αποδέχθηκε ενεργοποίηση Α.144(1) για να εκδικάσει το θέμα (Νικολάου ν. Νικολάου)

**Σ.Α146(1) Προσβολή εκτελεστικών διοικητικών αποφάσεων, πράξεων ή παραλείψεωνμε προσφυγή

ενώπιον Α.Δ αποκλειστική δικαιοδοσία Α.Δ να αποφασίζει εάν είναι αντίθετες με το Σύνταγμα

*Αρχές που διέπουν τον δικαστικό έλεγχο της συνταγματικότητας των νόμων-The Board of the Registration of Architects and Civil Engineers v. Κυριακίδη [1966] 3 C.L.R 640 καθιέρωση αρχών:1. νόμος είναι συνταγματικός, εκτός αν η αντισυνταγματικότητά του αποδειχθεί πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας2. Δικαστήριο κατά τον έλεγχο συνταγματικότητας νόμου ενδιαφέρεται αποκλειστικά αν συγκεκριμένος νόμος βρίσκεται ή όχι σε αντίθεση με συγκεκριμένη συνταγματική διάταξη3. αν διατύπωση νόμου αφήνει περιθώρια ερμηνείας κατά τρόπο ώστε να διασώζεται συνταγματικότητα Δικαστήριο προτιμά και ακολουθεί αυτον τον τρόπο ερμηνείας για να σώσει την ισχύ του νόμου4. θέμα συνταγματικότητας νόμου αποφασίζεται μόνο στην περίπτωση που είναι πραγματικά αναγκαίο για την επίλυση συγκεκριμένης διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του Δικαστηρίου5. όταν νόμος περιέχει συνταγματικές και αντισυνταγματικές διατάξεις μόνο οι αντισυνταγματικές διατάξεις κηρύσσονται ως τέτοιες εκτός αν διασύνδεση συνταγματικών και αντισυνταγματικών τόσο στενή διαχωρισμός μη επιτρεπτός νόμος ολόκληρος αντισυνταγματικός

4


(β) Ο Προληπτικός Έλεγχος της Συνταγματικότητας του Νόμου- έλεγχος που γίνεται πριν από δημοσίευση νόμου στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας πριν αποκτήσει τη δεσμευτική ισχύ νόμου**Σ.Α140

Πρόεδρος+Αντιπρόεδρος, καιμετά το 1963 βάσει Δικαίου της Ανάγκης, ο Πρόεδρος εξουσία να παραπέμπει οποιονδήποτε νόμο ή απόφαση της Βουλής πριν από έκδοση στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας στο Ανώτατο Δικαστήριο για γνωμάτεση αν συνάδει με το Σύνταγμα

Έκδηλα προληπτικός έλεγχος αν Δικαστήριο καταλήξει ότι νόμος/απόφαση είναι αντισυνταγματικός/ή Πρόεδρος δεν δικαιούται να προχωρήσει με την έκδοσή του/της δεν θα αποκτήσει νομοθετική ισχύ

Ερώτημα κατά πόσον ιισχύουν ίδιες αρχές που αφορούν τον κατασταλτικό έλεγχο δεν έχει αποφασισθείΜαρκίδης πιστεύει ως θέμα αρχής δεν υπάρχει ουσιαστική διαφορά που να δικαιολογεί διαφοροποίηση των αρχών, των οποίων θεμέλιο είναι ο σεβασμός της μιας κρατικής εξουσίας προς την άλλη

ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ

Α. Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ

**Σ.Α1 Κυπριακή Πολιτεία = ανεξάρτητη και κυρίαρχη Δημοκρατία αρχή λαϊκής κυριαρχίας (δημοκρατία), λαός = άμεσο όργανο του Κράτους, προσδιορίζει ο ίδιος με την ψήφο του (άμεσα ή έμμεσα) τους φορείς των άλων οργάνων του Κράτους

**Σ.Α31λαός προσδιορίζει σύνθεση Βουλής Αντιπροσώπων Εκλογές με καθολική άμεση μυστική ψηφοφορία Δικαίωμα εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους μετά την τροποποίηση όσοι

έχουν συμπληρώσει 18 χρόνια

**Σ.Α39(1) λαός προσδιορίζει το άτομο που αναλαμβάνει το αξίωμα του Αρχηγού της Πολιτείας (Προέδρου Δημοκρατίας) με άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία

Σύνταγμα δεν προνοεί για όριο ηλικίας ως προϋπόθεση ασκήσης δικαιώματος ψήφου για προεδρικές εκλογές

- Αρχηγός Πολιτείας εκλέγεται με άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία- Μέλη Βουλής (νομοθετική εξουσία) εκλέγονται με άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία- Διεξαγωγή προεδρικών και βουλευτικών εκλογών κατά τακτικά περιοδικά χρονικά διαστήματα

υφίστανται βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα που ενυπάρχουν οπουδήποτε ισχύει η αρχή της λαϊκής κυραρχίας

5


(μόνη παραφωνία μέχρι σήμερα δεν έχει επικληθεί το Δίκαιο της Ανάγκης για να δοθεί δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι στους τούρκους πολίτες της Δημοκρατίας)

Β. Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΠΟΥ ΔΙΑΠΝΕΕΙ ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

- αντιπροσωπευτικό σύστημα δεν υπάρχει άμεση δημοκρατία (πρακτικοί λόγοι)

-Εντολή που δίνει λαός σε αυτούς που εκλέγει δεν είναι επιτακτική, αλλα εντολή αντιπροσωπείας

Στην πραγματικότητα μέλη Βουλής ως σύνολο αντιπροσωπεύουν ολόκληρο το λαό γενικής μορφής αντιπροσωπεία

-Βουλή αιρετό σώμαΑρχηγός Κράτους (Πρόεδρος) αιρετός

-Νομοθετικά σώματα λειτουργούν δημόσια

-Για κύρος των πράξεων της Βουλής δεν χρειάζεται οποιαδήποτε έγκριση από το λαό

- Διεξαγωγή εκλογών κατά διαστήματα

στην Κύπρο καθιέρωση πολιτεύματος αντιπροσωπευτικού χαρακτήρα

Γ. ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ

**Σ.Α1 «η Κυπριακή Πολιτεία είναι ανεξάρτητος και κυρίαρχος Δημοκρατία προεδρικού συστήματος»

-πολιτειακό σύστημα Κύπρου ιδιότυπο (sui generis)«...ο Πρόεδρος είναι Έλλην και ο Αντιπρόεδρος Τούρκος, εκλεγόμενοι αντιστοίχως υπό της ελληνικής και τουρκικής κοινότητος της Κύπρου, ως εν τω παρόντι Συντάγματι ορίζεται»

-Ακόμα και μετά εφαρμογή Δικαίου της Ανάγκης Κυπριακό πολίτευμα διατηρεί την ιδιοτυπία του σε κάποιο βαθμό

Συνήθως στις προεδρικές δημοκρατίεςΕκτελεστική Εξουσία ανήκει στον Πρόεδρο του Κράτους

Κύπρος Εκτελεστική Εξουσία δεν ανήκει στον Πρόεδρο μόνο συγκεκριμένες και ρητά προσδιοριζόμενες εκτελεστικές εξουσίες Σύνταγμα:

Εκτελεστική εξουσία Προέδρου περιορίζεται στα θέματα Σ.Α48 Εκτελεστική εξουσία Αντιπροέδρου περιορίζεται στα θέματαΣ.Α49 Εκτελεστική εξουσία που ασκείται από κοινού από Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο

περιορίζεται στα θέματα Σ.Α47 ορισμένες και ρητά κατονομαζόμενες εκτελεστικές εξουσίες Επίσης εκτελεστική εξουσία:

Κοινοτικές Συνελεύσεις

6


Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας τομέας διορισμών, μονιμοποιήσεων, εντάξεως στη δύναμη των μονίμων ή δικαιουμένων συνταξεως υπαλλήλων, προαγωγών, μεταθέσεων, τερματισμού υπηρεσίας, πειθαρχικού ελέγχου σε δημόσιους υπαλλήλους

Και άλλοι ανεξάρτητοι αξιωματούχοι της Δημοκρατίας

** Κατ’εξοχήν όργανο εκτελεστικής εξουσίας Υπουργικό Συμβούλιο τού ανήκει το κατάλοιπο της εκτελεστικής εξουσίας οποιαδήποτε εξουσία εκτελεστικής μορφής δεν έχει ανατεθεί ρητά από το Σύνταγμα ή το νόμο σε οποιοδήποτε συγκεκριμένο όργανο του Κράτους ανήκει στο Υπουργικό Συμβούλιο Υπουργικό Συμβούλιο παίρνει αποφάσεις κατά πλειοψηφία Πρόεδρος δεν έχει δικαίωμα ψήφου

- Ιστορικός λόγος για ιδιορρυθμία Συντάγματος Συμφωνία Ζυρίχης-Λονδίνου εκτελεστική εξουσία θα ασκείτο από κοινού από

Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο αδιέξοδα σε περίπτωση διαφωνίας θα ήταν πολύ συχνά πλήρης παράλυση κράτους δεν θα γινόταν πλέον λόγος για δικαιώματα αρνησικυρίας Αντιπροέδρου

Συνταγματική επιτροπή για σύνταξη Συντάγματος και υλοποίηση Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου συμβιβαστική φόρμουλα αντικατάσταση της φράσης «ασκείται από κοινού» με «η εκτελεστική εξουσία διασφαλίζεται υπό του Προέδρου και Αντιπροέδρου της Δημοκρατίας» (Σ.Α46)

Πρόεδρος δεν έχει την εκτελεστική εξουσία, αλλά μόνο συγκεκριμένες εκτελεστικές εξουσίες κύριο όργανο εκτελεστικής εξουσίας = Υπουργικό ΣυμβούλιοΟΜΩΣ νομική πραγματικότητα δεν αντανακλά την πολιτική πραγματικότητα:

Εξουσίες Προέδρου όχι τόσο περιορισμένες όσο φαίνεται εκ πρώτης όψεως Εξουσία να διορίζει και να παύει Υπουργούς ανεξέλεγκτο δικαίωμα πάυσεως

μεγάλη δυνατότητα να υπαγορεύει ποια πρέπει να είναι η απόφαση που πρέπει να λαμβάνεται από αυτούς

Σ.Α56 εξουσία Προέδρου να καθορίζει κατ’απόλυτη κρίση την ημερίσια διάταξη του Υπουργικού Συμβουλίου

Δ. ΚΡΑΤΟΣ ΔΙΚΑΙΟΥ – ΚΡΑΤΟΣ ΝΟΜΟΥ

**Κράτος Δικαίου το κράτος στην άσκηση της κρατικής εξουσίας αυτοπεριορίζεται από κανόνες δικαίου

7


- σημαντικό τμήμα κανόνων δικαίου προστασία θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών

**Κράτος Νόμου αν ο νόμος συνάδει με το Σύνταγμα, υπερισχύει της διοικητικής πράξης-διοικητική πράξη (πράξη της εκτελεστικής εξουσίας) πρέπει να συνάδει με το νόμο για να είναι έγκυρη Σ.Α146(1) αρχή της υπεροχής του νόμου έναντι της διοικητικής πράξης

Πυραμίδα και Ιεραρχία των Κανόνων Δικαίου στην Κύπρο1. Σύνταγμα2. Διατάξεις Διεθνών Συμβάσεων που έχουν αποκτήσει αυξημένη τυπική ισχύ βάσει του Σ.Α1693. Νόμος4. Γενική Διοικητική Πράξη5. Ατομική Διοικητική Πράξη

Ε. Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΣ ΤΩΝ ΕΞΟΥΣΙΩΝ

- Σημαντική δημοκρατική αρχή -Μεγάλη πρακτική σημασία βασικό εργαλείο οριοθετήσεως του πεδίου εξουσίας της κάθε μιας από τις τρεις κρατικές εξουσίες (νομοθετικής, εκτελεστικής, δικαστικής)

- Αρχή Διακρίσεως των Εξουσιών διατυπώθηκε 18ο αιώνα από Montesquieu (De l’ esprit de loi)

Για χάρη των ελευθεριών των πολιτών η κάθε μια από τις 3 εξουσίες του Κράτους πρέπει να ασκείται από διαφορετικά όργανα και πρόσωπα

Επειδή όποιος έχει εξουσία τείνει να την καταχραστεί πρέπει η μια εξουσία να συγκρατεί την άλλη εξουσία

σύστημα ελέγχου και ισορροπιών μεταξύ των εξουσιών του Κράτους

- Αρχή Διακρίσεως Εξουσιών όπως έχει διατυπωθεί από Montesquieu δεν αποτελεί αρχή θετού συνταγματικού δικαίου, αλλά κατευθυντήρια γραμμή για τον συντακτικό νομοθέτη

- Η αρχή δεν ισχύει αυτόματα Ισχύει μόνο στο μέτρο κατά το οποίο συγκεκριμένο Σύνταγμα την υιοθετεί Σύνταγμα εισάγει Αρχή Διακρίσεως των Εξουσιών Σ.Α61 νομοθετική εξουσία ασκείται εν παντί θέματι από Βουλή καθιερώνει

συγκεκριμένο όργανο στο οποίο αναθέτει την Νομοθετική Εξουσία Εκτελεστική Εξουσία ανήκει στον Πρόεδρο, Αντιπρόεδρο, στους δύο από κοινού, στο Υπουργικό Συμβούλιο, στους Υπουργούς και στα άλλα όργανα Δικαστική Εξουσία ασκείται από δύο Δικαστήρια Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο και Ανώτατο Δικαστήριο (μετά από τον Περί Απονομής της Δικαιοσύνης Νόμο 1964, από το σημερινό Α.Δ)

**εφαρμογή της Αρχής του διαχωρισμού των εξουσιών στην πράξη παρουσιάζει δυσχέρειες στην επίλυση αμφισβήτησης για το κατά πόσο κάποιο θέμα ανήκει στο πεδίο της μιας ή της άλλης εξουσίας

8


ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ – ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ

- κάποτε επικρατούσε ο ορισμός ότι οτιδήποτε δεν ανήκει στην νομοθετική εξουσία και οτιδήποτε δεν ανήκει στην δικαστική εξουσία αποτελεί εκτελεστική εξουσίαΟΜΩΣ μη ικανοποιητικός ορισμός! σύγχρονη τάση όπου υπάρχει αμφιβολία αν ένα θέμα ανήκει στην νομοθετική εξουσία ή στην εκτελεστική εξουσία τεκμαίρεται ότι ανήκει στη Νομοθετική Εξουσία

- Η πολιτειακή εξουσία, ανεξάρτητα από την αρχή διακρίσεως των εξουσιών μια και αδιαίρετη, αλλά 3 τρόποι εκδήλωσης της κρατικής βουλήσεως:1. Ο νόμος θέτει κανόνα δικαίου2. Διοικητική πράξη εκτελεί νόμο ή διακυβερνά τον τόπο3. Δικαστική απόφαση απονέμει δικαιοσύνη και εφαρμόζει κανόνα δικαίου σε συγκεκριμένη περίπτωση

Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ

- νόμος, διοικητική πράξη και δικαστική απόφαση εκδηλώσεις κυριάρχου πολιτειακής βουλήσεως

- σε χώρες της Ευρώπης όπου υπάρχουν αυστηρά συντάγματα διάκριση μεταξύ ουσιαστικών και τυπικών απλώς νόμων

Ουσιαστικός νόμος = κάθε πράξη της πολιτείας, ανεξάρτητα από το ένδυμά της και από το όργανο από το οποίο προέρχεται που θεσπιζει κανόνα δικαίου (π.χ μια διοικητική πράξη μπορεί να είναι ουσιαστικός νόμος, ενώ ένας νόμος μπορεί να είναι απλως τυπικός αν δεν περιέχει κανόνα δικαίου)

Τυπικός νόμος πράξη της πολιτείας που προέρχεται από τη Βουλή, ανεξάρτητα αν περιέχει ή όχι κανόνες δικαίου

Επικράτησε άποψη αν έχουμε μια πράξη που αποτελεί ουσιαστικό νόμο εξουσία καταργήσεως ή τροποποιήσεως ανήκει στην νομοθετική εξουσία, ενώ αν έχουμε πράξη που δεν περιέχει κανόνα δικαίου, το θέμα εμπίπτει στην εκτελεστική εξουσία ?????????

- Κύπρος μετά την ανεξαρτησία και με επιφύλαξη Σ.Α188 μόνο Βουλή μπορεί να καταργήσει ή να τροποποιήσει νόμους που είχαν θεσπίσθεί επί αποικιοκρατίας, ενώ διοικητικές πράξεις αποικιακής διακυβέρνησης μόνο με νέα διοικητική πράξη μπορούν να τροποποιηθούν

1985 αντιδικίες μεταξύ Προέδρου και Βουλής για τον Νόμο Περί Προϋπολογισμού Αναφορές Α.ΔΠρόεδρος της Δημοκρατίας ν. Βουλής των Αντιπροσώπων [1985] 3 C.L.R 2789 επίδικος νόμος τροποποιούσε τον κρατικό προϋπολογισμό:- επιχειρηματολογία Γενικής Εισαγγελείας (αντιπροσώπευε Πρόεδρο) Βουλή δεν έχει εξουσία να καταργεί ή να τροποποιεί τον Νόμο Περί Προϋπολογισμού, επειδή πρόκειται για απλώς τυπικό νόμο

9


ΟΜΩΣ Α.Δ αποφάνθηκε ότι η Βουλή κατά την άσκηση της γενικής νομοθετικής της εξουσίας έχει εξουσία να τροποποιήσει ή να καταργήσει μέρος ή το σύνολο του εκάστοτε σε ισχύ κρατικού προϋπολογισμού

Ο ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΞΟΥΣΙΩΝ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΛΥΤΟΣ - ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΣ ΤΩΝ ΕΞΟΥΣΙΩΝ

- Σύνταγμα αρκετές περιπτώσεις διασταύρωσης εξουσιών το κατ’εξοχήν όργανο ασκήσεως εκτελεστικής εξουσίας έχει νομοθετική αρμοδιότητα ή το κατ’εξοχήν όργανο δικαστικής εξουσίας έχει νομοθετική αρμοδιότητα

**Σ.Α135- Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο εκδίδει διαδικαστικό κανονισμό, ρυθμιστικό της ενώιον του ακολουθητέα διαδικασία θεσπίζει δικονομία (= κανόνες δικαίου με συγκεκριμένο αντικείμενο) φύση εξουσίας = νομοθετική ουσιαστικός νόμος

**Σ.Α163- Ανώτατο Δικαστήριο εκδίδει διαδικαστικό κανονισμό επί σκοπώ ρυθμίσεως διαδικασίας ενώπιον του και ενώπιον όλων των άλων Δικαστηρίων γενική εξουσία θεσπίσεως δικονομικών κανόνων δικαίου ουσιαστικός νόμος

- Δημιουργία του νέου Ανωτάτου Δικαστηρίου 1964 με Περί Απονομής της Δικαιοσύνης Νόμο οι 2 ανωτέρω εξουσίες ασκούνται από το νέο Α.Δ.

**Σ.Α54(ζ)- Υπουργικό Συμβούλιο στα πλαίσια εκτελεστικής εξουσίας εκδίδει κανονιστικά διατάγματα (κανονισμοί, με τους οποίους τίθενται δευτερογενείς κανόνες δικαίου) άσκηση νομοθετικής εξουσίας κατ’ εξουσιοδότηση νόμου σημαντική εξαίρεση από την Αρχή της Διάκρισης των Εξουσιών

παρόλο που η εξουσία έκδοσης κανονιστικών διαταγμάων ονομάστηκε από το ίδιο το Σύνταγμα εκτελεστική στο Α54 η φύση της πράξης δεν μπορεί να αλλάξει (νομοθετική)

- Εξουσία έκδοσης κανονιστικών διαταγμάτων δεν είναι γενική Σύνταγμα παρέχει εξουσία διαταγμάτων «ως οι νόμοι ορίζουσιν» αν ένας νόμος δεν προβλέπει για δυνατότητα έκδοσης κανονισμών, δεν μπορεί να εκδοθούν κανονισμοί για την καλύτερη εφαρμογή του Βουλή έχει εξουσία να εκχωρήσει εξουσία έκδοσης κανονισμών για συγκεκριμένο νόμο σε όργανο άλλο από το Υπουργικό Συμβούλιο

- Εξουσία που παρέχεται στο Υ.Σ από νόμο περιορίζεται από τον εξουσιοδοτικό νόμο αν ένας κανονισμός εκφεύγει από όρια εξουσιοδοτήσεως καθ’υπέρβαση ορίων άκυρος κηρύσσεται από Δικαστήρια ως άκυρος (ultra vires)

**Σ.Α54(στ)- Υ.Σ έχει αρμοδιότητα επεξεργασίας νομοσχεδίων προ της κατάθεσής τους στη Βουλή από κάποιο Υπουργό επεξεργασία νομοσχεδίων = στενά συνδεδεμένη με άσκηση νομοθτεικής εξουσίας εξουσία φύσει νομοθετική

10


**Σ.Α792(2)- Υπουργοί δύνανται να παρακολουθούν συνεδριάσεις Βουλής ή οποιασδήποτε των κοινοβουλευτικών επιτροπών και να προβαίνουν σε δηλώσεις ή να πληροφορούν τη Βουλή ή οιανδήποτε των κοινοβουλευτικών επιτροπών επί παντός θέματος της αρμοδιότητάς τους διάταξη που αποσκοπεί στην προώθηση αρμονικών σχέσεων μεταξύ Βουλής και Εκτελεστικής ΕξουσίαςΟΜΩΣ Σύνταγμα δε δίνει αντίστοιχο δικαίωμα στους βουλευτές να παρακολουθούν συνεδριάσεις του ΥΣ και να διαβιβάζουν μηνύματα, να κάνουν δηλώσεις και να δίνουν πληροφορίες

ΕΧΕΙ Η ΒΟΥΛΗ ΕΞΟΥΣΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΕΙ Ή ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙ ΜΕ ΝΟΜΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ;

- Ελλάδα Βουλή έχει εξουσία να καταργεί ή να τροποποιεί διοικητική πράξη η οποία έχει εκδοθεί κατ’ επιταγήν ή στα πλαίσια προγενέστερου νόμου έμφαση όχι στην κατάργηση ή τροποποίηση της διοικητικής πράξης, αλλά στο γεγονός ότι βρισκόμαστε προ αναδρομικού νόμου (νόμος που καταργεί ή τροποποιεί αναδρομικά τα έννομα αποτελέσματα που είχε επιφέρει προηγούμενη διοικητική πράξη)

- Κεκτημένα δικαιώματα Σύνταγμα δεν προστατεύει δικαίωμα επειδή είναι κεκτημένο Σύνταγμα προστατεύει συγκεκριμένα δικαιώματα αν πρόκειται για δικαίωμα που προστατεύεται από Σύνταγμα Νόμος δεν μπορεί να τα θίξει παρά μόνο με τον τρόπο που το Σύνταγμα προβλέπειΑΛΛΑ νομοθέτης μπορεί να καταργήσει ή τροποποιήσει με ψήφιση σχετικής νομοθεσίας όλα τα δικαιώματα που δεν προστατεύονται από Σύνταγμα έννοια κεκτημένου δικαιώματος δεν εξυπακούει συνταγματική εξουσία

- Υπάρχει πρωτόδικη απόφαση Ανωτάτου Δικαστηρίου (Αλεξάνδρου ν. Δημοκρατίας [1986] 3 C.L.R. 203) Βουλή δεν μπορεί να καταργήσει με νόμο διοικητική πράξη

ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΝΟΜΩΝ Μπορεί η Βουλή να ερμηνεύει αυθεντικά τους νομους της ; Μπορεί η Βουλή να ψηφίσει νόμο που να ερμηνεύει άλλο νόμο που η ίδια εξέδωσε προηγουμένως ;

- Ανώτατο Δικαστήριο δεν δέχθηκε ότι η Βουλή μπορεί να ερμηνεύει αυθεντικά τους νόμους:Diagoras Development Ltd v. National Bank of Greece [1985] 1 C.L.R 581

Βουλή επιχείρησε να ερμηνεύσει αυθεντικά τους Περί Ανακουφίσεως Οφειλετών Νόμους ψηφίζοντας νόμο που ερμήνευε τι εννοούσε ο προηγούμενος νόμος (για την έννοια του όρου «πληγείς οφειλέτης)

Προηγούμενη δικαστική απόφαση Evangelou and Another v. Ambizas and Another [1982] 1 C.L.R. 41 αν κάποιος που υπέστη μεγάλη ζημιά από την εισβολή είχε επαναδραστηριοποιηθεί μέχρι τη δίκη με αποτέλεσμα να μπορεί να εξοφλήσει την οφειλή δεν αποτελεί «πληγέντα οφειλέτη»

11


ΟΜΩΣ αυτό ήταν αντίθετο με την πολιτική του Κράτους Γι’αυτό Βουλή εξέδωσε τον επίδικο νόμο στη Diagoras Α.Δ αποφάσισε ότι ο νόμος ήταν αντισυταγματικός παραβίαζε την Αρχή της

Διακρίσεως των Εξουσιών

Βουλή ψήφισε νέο νόμο αντί να ερμηνεύει τον όρο «πληγείς οφειλέτης» κατάργησε και αντικατέστησε τον προϊσχύοντα ορισμό

ΜΑΡΚΙΔΗΣ δεν συμφωνεί με απόφαση στην Diagoras: Σε καμία χώρα της Ηπειρωτικής Ευρώπης δεν αμφισβητήθηκε η δυνατότητα αυθεντικής

ερμηνείας των νόμων Βουλή ούτως ή άλλως μπορεί να επιφέρει το επιθυμητό από την ίδια αποτέλεσμα

αντικαθιστώντας αναδρομικά ένα νόμο

ΤΑ ΑΜΕΣΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Α. ΤΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΩΜΑ – ΑΡΘΡΑ 1, 39(2) ΚΑΙ 63 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

- Εκλογικό Σώμα άμεσο όργανο του κράτους σύνθεση σε σχέση με βουλευτικές εκλογές προσδιορίζεται από Σ.Α63

- Κατά το Σύνταγμα υπήρχαν 2 ξεχωριστά εκλογικά σώματα της ελληνικής και της τουρκικής κοινότητας

- Σ.Α1 Πρόεδρος εκλέγεται από ελληνική κοινότητα και Αντιπρόεδρος από την τουρκική- Σ.Α39(1) καθιερώνει «καθολική ψηφοφορία» τρόπος εκλογής Προέδρου και Αντιπροέδρου δικαίωμα ψήφου έχουν όλοι οι πολίτες, και μόνον πολίτες της Δημοκρατίας

- Σ.Α31 δικαίωμα ψήφου κάθε πολίτη «τηρουμένων των διατάξεων του Συντάγματος και των δυνάμει τούτου ψηφιζομένων εκλογικών νόμων...»

Συντακτικός νομοθέτης (εν αντιθέσει με βουλευτικές εκλογές) δεν καθόρισε ελάχιστο όριο ηλικίας, ούτε αναφέρθηκε σε προσόντα κατά τον εκλογικό νόμο θεωρητικά δυνατό η σύνθεση του εκλογικού σώματος που εκλέγει τον Πρόεδρο ή εκείνου που εκλέγει τον Αντιπρόεδρο να μην συμπίπτει απόλυτα με σύνθεση εκλογικού σώματος που εκλέγει τους Βουλευτές

- Δεν έχει ακόμη εγερθεί θέμα αντισυνταγματικότητας των εκλογικών νόμων που δεν παρέχουν δικαίωμα ψήφου σε πολίτες της Δημοκρατίας που είναι μόνιμα εγκατεστημένοι στο εξωτερικό (θα μπορούσε να εγερθεί μόνο εν σχέσει με τις προεδρικές εκλογές)

- Βουλευτικές εκλογές Σ.Α63(1) ρητή αναφορά σε «υπό του εκλογικού νόμου απαιτούμενα προς εγγραφήν προσόντα»

Συμπλήρωση 21ου έτους ηλικίας Προσόντα διαμονής καθοριζόμενα από εκλογικό νόμο

12


Μέλη της ελληνικής κοινότητας θα εγγράφονται μόνο στον ελληνικό εκλογικό κατάλογο, και μέλη της τουρκικής κοινότητας μόνο στον τουρκικό

** Περί της Δεύτερης Τροποποίησης του Συντάγματος Νόμος (106(Ι)/1996) τροποποίηση του Σ.Α63(1) δικαίωμα ψήφου σε βουλευτικές εκλογές σε όσους όσοι έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος ηλικίας

Β. Η ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ – ΑΡΘΡΑ 61-85 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

(α) Η Σύνθεση της Βουλής των Αντιπροσώπων

** Αρχικά προσδιορίστηκε από Σ.Α62:(1) αριθμός βουλευτών 50 Δύναται να μεταβληθεί με απόφαση της Βουλής με πλειοψηφία 2/3 των εκλεγέντων από την ελληνική κοινότητα βουλευτών και 2/3 των εκλεγέντων από την τουρκική κοινότητα βουλευτών(2) 70% των βουλευτών εκλέγεται από ελληνική κοινότητα 30% των βουλευτών εκλέγεται από τουρκική κοινότητα

- Απόφαση Βουλής 5η Ιουλίου 1985 αύξηση αριθμού μελών της Βουλής από 50 σε 80, διατηρώντας αναλογία 70:30 (Απόφαση σύμφωνα με Σ.Α62(1)/ βλέπε Δίκαιο της Ανάγκης)

(β) Προσόντα Εκλογιμότητας Βουλευτή

**Σ.Α64: Πολίτης της Δημοκρατίας 25 ετών και άνω Δεν έχει καταδικασθεί για ατιμωτικό αδίκημα ή αδίκημα ηθικής αισχρότητας, ή δεν έχει

στερηθεί της εκλογιμότητας κατόπιν απόφασης αρμοδίου δικαστηρίου λόγω εκλογικού αδικήματος

Δεν πάσχει από διανοητική νόσου που τον καθιστά ανίκανο να ασκήσει τα καθήκοντά του ως βουλευτή

- Περί Πραξικοπήματος (Ειδικαί Διατάξεις) (Τροποποιητικός) Νόμος του 1990 Πρόσθεσε τη συμμετοχή στην πραξικοπηματική Κυβέρνηση ως νέο κώλυμα

εκλογιμότητας Προέδρου ή Βουλευτή Κρίθηκε αντισυνταγματικός στην Αναφορά Πρόεδρος της Δημοκρατίας ν. Βουλής των

Αντιπροσώπων [1001] 3 Α.Α.Δ. 252 γιατί προσέκρουε στα Σ.Α40, 64 και δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί από το Δίκαιο της Ανάγκης επειδή υπήρχε δυνα΄τοτητα ποινικής δίωξης εναλλακτική λύση

- Σ.Α64(γ) «καταδίκη» = καταδίκη από αρμόδιο δικαστήριο 1996 ένσταση κατά υποψηφιότητας του Χ, που είχε καταδικαστεί για ποινικά

αδικήματα στην Ελλάδα Γενικός Εισαγγελέας φράση στο Σύνταγμα «δεν έχει καταδικασθεί» αναφέρεται σε

καταδίκη από Κυπριακό Δικαστήριο δεν υπήρχε κώλυμα εκλογιμότητας του Χ

(γ) Βουλευτική Περίοδος

13


**Σ.Α65- Βουλή εκλέγεται για περίοδο 5 ετών- η Εκάστοτε απερχόμενη Βουλή συνεχίζει μέχρι της ενάρξεως των εργασιών της νέας Βουλής

(δ) Εκλογές – Πλήρωση Έδρας που Κενώνεται

**Σ.Α66 Γενικές εκλογές διενεργούνται τη δεύτερη Κυριακή του μήνα που προηγείται του μήνα

κατά τον οποίο λήγει η περίοδος απερχόμενης Βουλής Βουλευτική έδρα που κενώνεται έπρεπε να πληρωθεί με αναπληρωματική εκλογήΟΜΩΣ Μετά την απόφαση του Α.Δ στην Αναφορά Πρόεδρος της Δημοκρατίας ν. Βουλής των

Αντιπροσώπων [1985] 3 C.L.R. 2224 ψηφίστηκε ο Περί Πληρώσεως Κενωθείσας Βουλευτικής Έδρας Νόμος 1986 υπό ορισμένες προϋποθέσεις δεν διεξάγεται αναπληρωματική εκλογή αλλά την κενωθείσα έση καταλαμβάνει ο πρώτος επιλαχών υποψήφιος του κόμματος στο οποίο ανήκε η έδρα

ΟΜΩΣ Μαυρογένης ν. Βουλής των Αντιπροσώπων [1996] 1 Α.Α.Δ. 315 νόμος κρίθηκε

αντισυνταγματικόςψηφίστηκε ο Περί της Τρίτης Τροποποίησης του Συντάγματος Νόμος 1996 (Ν. 115(Ι)/1996) αντικατάσταση Σ.Α66(2)τώρα προβλέπει «Κενωθείσα βουλευτική έδρα πληρούται εντός προθεσμίας τεσσαράκοντα πέντε το πολύ ημερών από της κενώσεως καθ’ ον τρόπον ο νόμος ορίζει» Κουλουντή ν. Βουλή των Αντιπροσώπων και ΄Αλλων (1997) 1 Α.Α.Δ. 1026

Ολομέλεια Α.Δ Ν.115(Ι)/1996 = συνταγματικός, γιατί Δίκαιο της Ανάγκης δικαιολογεί τη μη εφαρμογή της προϋπόθεσης του Σ.Α182(3) για πλειοψηφία 2/3 των τούρκων βουλευτών

έδρα που κενώνεται πληρούται σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο αν κενωθείσα έδρα δεν μπορεί να πληρωθεί γιατί δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του εν λόγω νόμου (π.χ βουλευτής που κατείχε έδρα εκλέγηκε ως ανεξάρτητος υποψήφιος) διεξάγεται αναπληρωματική εκλογή

(ε) Διάλυση Βουλής

**Σ.Α67 Μόνο με δική της απόφαση μπορεί να διαλυθεί η Βουλή (απουσία τέτοιας εξουσίας

Προέδρου = χαρακτηριστικό του προεδρικού συστήματος) Απόφαση περί διαλύσεως απόλυτη πλειοψηφία, συμπεριλαμβανούσης τουλάχιστον το

1/3 των βουλευτών που εκλέγηκαν από την τουρκική κοινότητα Απόφαση περί διαλύσεως καθορίζει την ημερομηνία διενεργείας των γενικών εκλογών

δεν μπορεί να απέχει λιγότερο από 30, ούτε περισσότερο από σαράντα μέρες από τη μέρα λήψεως της απόφασης

Απόφαση περί διαλύσεως καθορίζει και την ημέρα της πρώτης συνεδρίασης της νεοεκλεγόμενης Βουλής δεν δύναται να απέχει περισσότερο από 15 μέρες από την μέρα διεξαγωγής των γενικών εκλογών

Απερχόμενη Βουλή συνεχίζει μέχρι την ημέρα της πρώτης συνεδρίασης της νεοεκλεγόμενης Βουλής

14


Παρά τη διάταξη για 5ετή θητεία (Σ.Α65(1)) βουλευτική περίοδος της νεοεκλεγόμενης μετά τη διάλυση Βουλής = ίση προς τη μη διανυθείσα περίοδο της διαλυθείσας Βουλής των Αντιπροσώπων

ΑΛΛΑ Σε περίπτωση που η προηγούμενη Βουλή διαλύθηκε εντός του τελευταίου έτους της

5ετούς βουλευτικής περιόδου βουλευτική περίοδος νέας Βουλής περιλαμβάνει τόςο τη μη διανυθείσα περίοδο τις απερχόμενης Βουλής, όσο και την επόμενη 5ετή βουλευτική περίοδο κατά τη διάρκεια της μη διανυθείσας από την απερχόμενη Βουλή περιόδου κάθε σύνοδος της νέας Βουλής θεωρείται έκτακτη

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑΤΗΝ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

*Βουλευτική περίοδος ορίζεται 5ετής (Σ.Α65(1))/ καθορισμένη ημέρα εκλογών (Σ.Α66(1))-όμως συγκερασμός των διατάξεων αυτών με διατάξεις του Σ.Α67 συμπέρασμα ότι ο συντακτικός νομοθέτης είχε σκοπό να διασφαλίσει τη μέγιστη βουλευτική περίοδο από τη μια, και από την άλλη ότι ο χρόνος διεξαγωγής των εκλογών δεν θα υπερβεί συγκεκριμένο χρονικό σημείο

Δεν είχε σκοπό να παρεμποδίσει την αυτοδιάλυση της πριν την κανονική λήξη της συγκεκριμένης βουλευτικής περιόδου

(στ) Αρμοδιότητες απερχόμενης Βουλής

*Σ.Α68- Περίπτωση όπου Βουλή συνεχίζει μεχρι την έναρξη της περιόδο της νεοεκλεγόμενης Βουλής, σύμφωνα με Σ.Α65(2) ή Σ.Α67(2)

Απερχόμενη Βουλή δεν έχει εξουσία να ψηφίζει νόμους ή να λαμβάνει αποφάσεις, εξαιρουμένων επειγουσών και εξαιρετικών απρόβλεπτων περιστάσεων

(ζ) Διαβεβαίωση Βουλευτών

*Σ.Α69- Βουλευτής δίδει διαβεβαίωση σε δημόσια συνεδρίαση πριν την ανάληψη καθηκόντων:

Πίστη και σεβαστόν στο Σύνταγμα και τους συνάδοντες με αυτό νόμους » » » » » στην διατήρηση της ανεξαρτησίας και της εδαφικής

ακεραιότητας της Δημοκρατίας της Κύπρου

(η) Ασυβίβαστο της Ιδιότητας του Βουλευτή με Ιδιότητα Άλλων Αξιωμάτων ή Θέσεων

*Σ.Α70 Ασυμβίβαστο με αξίωμα/θέση: Υπουργού Μέλους Κοινοτικής Συνελεύσεως Μέλους Δημοτικού Συμβουλίου (+ Δημάρχου) Ανήκοντος στις ένοπλες δυνάμεις Δυνάμεις ασφαλείας

15


Οποιοδήποτε άλλο δημόσιο ή δημοτικό αξίωμα/θέση (= αξίωμα/θέση επ’ αμοιβή ελεγχόμενη από τη Δημοκρατία ή την Κοινοτική Συνέλευση, στην υπηρεσία της Δημοκρατίας ή Κοινοτικής Συνέλευσης)

(θ) Πότε Κενώνεται Βουλευτική Έδρα

*Σ.Α71 Έδρα κενώνεται για οποιοδήποτε από τους λόγους:1. θάνατος βουλευτή2. γραπτή παραίτηση3. περίπτωση που αναφέρεται στις παραγράφους (γ) και (δ) του Σ.Α644. απώλεια ιθαγένειας της Δημοκρατίας5. ανάληψη αξιώματος ή θέσης που αναφέρεται στο Σ.Α70

Παρατηρήσεις για τα Άρθρα 70 και 71 του Συντάγματος

- Βουλευτής ελεύθερος να υποβάλει υποψηφιότητα για δήμαρχος ή μέλος Δημοτικού Συμβουλίου, ή να δεχθεί θέση στη Δημόσια Υπηρεσία ή δημόσιο αξίωμα ή στις δυνάμεις ασφαλείας ή αξίωμα ΥπουργούΑΛΛΑ από την ώρα που εκλέγεται ή διορίζεται παύει να έχει ιδιότητα βουλευτή

- Σύνταγμα δεν διευκρινίζει τι γίνεται στην αντίθετη περίπτωση

(ι) Πρόεδρος της Βουλής

όργανο του Κράτους εν απουσία Αντιπροέδρου Δημοκρατίας σήμερα ο υπ’ αρ.2 αξιωματούχος του κράτους κύριος ρόλος προεδρία Βουλής αναπληρώνει Πρόεδρο Δημοκρατίας όταν απουσιάζει ή κωλύεται αναλαμβάνει καθήκοντα Προέδρου Δημοκρατίας όταν θέση κενωθεί, π.χ λόγω θανάτου

- Όταν Πρόεδρος Βουλής αναπληρώνει Πρόεδρο Δημοκρατίας έχει όλες ανεξαίρετα τις εξουσίες του Προέδρου, ενώ δεν υπόκειται στις οδηγίες του τελευταίου

προεδρεύει συνεδριάσεων Υπουργικού Συμβουλίου απονέμει χάρη σε καταδίκους κλπ

ΟΜΩΣ νομική πραγματικότητα δεν συμπίπτει πλήρως με πολιτική πραγματικότητα Πρόεδρος Δημοκρατίας διατηρεί την πολιτική επιρροή του αδιανόητη η αλλαγή

πολιτικής για λίγες μέρες

*Σ.Α72 Πρόεδρος Βουλής = Έλληνας Εκλέγεται από βουλευτές που εκλέγει ελληνική

κοινότητα Αντιπρόεδρος Βουλής = Τούρκος Εκλέγεται από βουλευτές που εκλέγει τουρκική

κοινότητα Καθένας από αυτούς εκλέγεται χωριστά στην ίδια συνεδρίαση κατά την έναρξη και για

ολόκληρη τη διάρκεια της περιόδου της Βουλής Σε περίπτωση κενώσεως το συντομότερο νέα εκλογή

16


Σε περίπτωση πρόσκαιρου απουσίας ή αν εκκρεμεί πλήρωση του κενωθέντος αξιώματος καθήκοντα τους ασκούνται από πρεσβύτερο βουλευτή της αντίστοιχης κοινότητας, εκτός αν βουλευτές της κοινότητας «αποφασίσωσιν άλλως» - Αίτηση 1/1996 (αναφορικά με απόφαση Βουλής ότι για ολόκληρη την βουλευτική περίοδο τον Πρόεδρο της Βουλής θα αναπλήρωνε ο Ν.Αναστασιάδης) Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε ότι: διάταξη Σ.Α72(3) εμπεριέχει εξουσία προκαθορισμού, με απόφαση της Βουλής, βουλευτή που θα ασκεί τα καθήκοντα της θέσης Προέδρου Βουλής στις περιπτώσεις που αναφέρονται στο Άρθρο διάταξη εμπεριέχει εξουσία αποφάσεως ότι σε περίπτωση αδυναμίας κλπ του ορισθέντοςς βουλευτή Βουλή μπορεί να προκαθορίσει ότι τα καθήκοντα αναπλήρωσης του προέδρου της θα ασκεί ο γηραιότερος βουλευτής και αν αυτός κωλύεται ο αμέσως επόμενος κατά ηλικία ιεραρχούμενος βουλευτής

μετά την εκλογή Προέδρου και Αντιπροέδρου Βουλής καθένας από αυτούς ορίζει αντίστοιχα 2 έλληνες και 2 τούρκους βουλευτές ως γραμματείς της Βουλής, και 2 έλληνες και 1 τούρκο ως κοσμήτορες (διατάξεις για Αντιπρόεδρο δεν εφαρμόζονται από τις αρχές του 1964)

Τρόπος Εκλογής Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων

- Απόφαση Βουλής 30 Δεκεμβρίου 1985 τρόπος και διαδικασία διεξαγωγής εκλογής Προέδρου Βουλής:

1. υποβολή υποψηφιοτήτων2. γίνεται ψηφοφορία υποψήφιος που συγκεντρώνει τον αμέσως επόμενο ακέραιο αριθμό

του μισού των παρόντων και ψηφιζόντων Βουλευτών εκλέγεται Πρόεδρος3. Εάν δεν εκλεγεί Πρόεδρος με την πρώτη ψηφοφορία γίνεται δεύτερη ψηφοφορία

εκλέγεται Πρόεδρος αυτός που θα συγκεντρώσει 2/5 των εγκριτικών ψήφων των παρόντων και ψηφιζόντων βουλευτών

4. Εάν και στη δεύτερη ψηφοφορία δεν εξασφαλίσει κανένας τις πιο πάνω πλειοψηφίες τρίτη ψηφοφορία εκλέγεται Πρόεδρος εκείνς που θα εξασφαλίσει τους περισσότερους εγκριτικούς ψήφους των παρόντψων και ψηφιζόντων βουλευτών

- Γιώργος Λαδάς και άλλο ι [1985] 3 C.L.R. 2845 Απόφαση εκλογής Προέδρου απόφαση της Βουλής ισχύει Σ.Α78(1) νόμοι και

αποφάσεις της Βουλής ψηφίζσονται δια απλής πλειοψηφίας τψν παρόντων και ψηφιζόντων βουλευτών

Σ.Α73(1) Βουλή έχει δικαίωμα να ρυθμίζει τη διαδικασία της είτε ψηφίζοντας κανονισμό γενικής μελλοντικής εφαρμογής είτε ad hoc

Σε περίπτωση που δεν εκλεγεί Πρόεδρος βάσει της πλειοψηφίας του Σ.Α78(1) και επειδή δεν μπορεί να υπάρχει Βουλή χωρίς Πρόεδρο Βουλή μπορεί να ρυθμίσει το θέμα όπως αυτή θέλει και να καθορίσει άλλο τρόπο εκλογής, που να μην χρειάζεται απόλυτη πλειοψηφία

(κ) Απαρτία της Βουλής

* Σ.Α77 1/3 των βουλευτών

(λ) Απαιτούμενη για Ψήφιση Νόμου ή Αποφάσεως Πλειοψηφία

17


*Σ.Α78 κατά κανόνα απαιτούμενη πλειοψηφία στη Βουλή για να ψηφισθεί έγκυρα νόμος ή

απόφαση απλή πλειοψηφία των παρόντων και ψηφιζόντων βουλευτών μετά αποχώρηση τουρκικής κοινότητας από τα όργανα του κράτουςπαρέκκλιση από

διατάξεις που απαιτούσαν χωριστές πλειοψηφίες δυνάμει του Δικαίου της Ανάγκης διάταξη είναι πλέον γενικής εφαρμογής, εξαιρέσει περιπτώσεων όπου Σύνταγμα ρητά απαιτούσε αυξημένη πλειοψηφία (π.χ αύξηση αριθμού βουλευτών, τροποποίηση μη θεμελιωδών διατάξεων Συντάγματος)

όπου Σύνταγμα απαιτούσε χωριστές απλές πλειοψηφίες των μετεχόντων της ψηφοφορίας βουλευτών (τροποποίηση εκλογικού νόμου, νόμος που αφορά τα δημαρχεία, νόμος που επιβάλλει φόρους ή τέλη – Σ.Α78(2)) ψήφιση νόμου ή απόφασης έγκυρη μόνο αν είχε ψηφιστεί χωριστά από πλειοψηφία Ελλήνων και πλειοψηφία Τούρκων βουλευτών που μετείχαν στην ψηφοφορία

μ) Η Γενική Νομοθετική Αρμοδιότητα της Βουλής των Αντιπροσώπων

*Σ.Α61 Νονοθετική Εξουσία ασκείται από Βουλή «εν παντί θέματι, εξαιρέσει των θεμάτων εκείνων, άτινα ρητώς υπάγονται κατά το Σύνταγμα εις τας Κοινοτικάς Συνελεύσεις»

- το 1965 η Ελληνική Κοινοτική Συνέλευση αυτοκτόνησε αποφάσισε να διαλυθεί χωρίς να προνοήσει για νέα εκλογή της Νόμος 12/1965 δημιουργία Υπουργείου Παιδείας και κατανομή μεταξύ διαφόρων κρατικών οργάνων των αρμοδιοτήτων της Ελληνικής Κοινοτικής Συνελεύσεως Όλες οι νομοθετικές αρμοδιότητες της Ε.Κ.Σ. μεταβιβάστηκαν στην Βουλή

ζωντανή συνταγματική πραγματικότητα διαφέρει κατά πολύ από συνταγματική ρύθμιση νομοθετική εξουσία ασκείται πλέον στο σύνολό της κατ’ αποκλειστικότητα από τη Βουλή, με βάση το Δίκαιο της Ανάγκης

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΜΕ ΤΙΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΚΟΓΚΡΕΣΟΥ ΤΩΝ ΗΠΑ

Έκταση εξουσίας Κυπριακής Βουλής ευρύτερη από αντίστοιχη έκταση εξουσίας του Κογκρέσου γιατί Αμερικάνικο Σύνταγμα-> Κογκρέσο δεν ασκεί τις νομοθετική αρμοδιότητα εν παντί θέματι, αλλά τις νομοθετικές εξουσίες που ανατίθενται στο Κογκρέσο από το Σύνταγμα

Κογκρέσο δεν έχει εξουσία απλώς και μόνο γιατί η εξουσία είναι νομοθετικής φύσεως έχει εξουσία μόνο αν περιλαμβάνεται στη ρητή απαρίθμηση νομοθετικών εξουσιών που αποδίδονται στο Κογκρέσο από το Σύνταγμα

ΑΝΤΙΘΕΤΑ Κυπριακό Σύνταγμα προσδιορισμός νομοθετικής εξουσίας που αποδίδεται στη Βουλή είναι γενικός δεν ανατίθενται στη Βουλή συγκεκριμένες νομοθετικές εξουσίες, αλλά γενικά η νομοθετική εξουσία εν παντί θέματη Κυπριακή Βουλή έχει πάσαν νοητήν νομοθετικήν εξουσίαν

18


Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

** Δεν υπάρχει ομοφωνία στην επιστήμη, ούτε ικανοποιητική νομολογία στην Κύπρο

(α) Η Διάκριση μεταξύ Ουσιαστικού και Τυπικού Απλώς Νόμου- κρατούσα θεωρία σε Ελλάδα και Γαλλία κριτήριο της Νομοθετικής Εξουσίας δεν είναι ουσιαστικό, αλλά τυπικό Νομοθετική Εξουσία είναι η έκφραση της βουλήσεως της Πολιτείας με το ένδυμα του

νόμου κάθε φορά που έχουμε νόμο, έχουμε και άσκηση Νομοθετικής Εξουσίας Επίλυση του θέματος αν συγκεκριμένη πράξη του Κράτους αποτελεί Νομοθετική ή

Εκτελεστική Εξουσία εξαρτάται από πηγή εξουσίας κατά πόσο το όργανο που εξέδωσε την πράξη είναι η Βουλή ή η Κυβέρνηση

Βουλή έχει εξουσία να ψηφίζει και νόμους που δεν περιέχουν κανόνες δικαίου νόμους απλώς τυπικούς π.χ:

Νόμος με τον οποίο Βουλή ανακηρύσσει κάποιο πολίτη ως άξιο τέκνο της πατρίδας Νόμος με τον οποίο απονέμεται ιθαγένεια του Κράτους σε αλλοδαπό λόγω μεγάλων

υπηρεσιών στο Κράτος Νόμος περί εγκρίσεων μεγάλων αναπτυξιακών έργων

ΕΥΛΟΓΗ ΑΠΟΡΙΑ Πώς και γιατί αυτοί οι συγγραφείς θεωρούν ένα νόμο ότι είναι νόμος απλώς τυπικός, αφού στα παραδείγματα κάποιο όργανο είτε αποκ΄τα εξουσία που δεν θα την είχε χωρίς το νόμο ή πιθανόν αποκτά υποχρέωση να κατασκευάσει έργο, την οποία δεν θα είχε αν δεν είχε ψηφισθεί ο νόμος εφόσον ψήφιση τέτοιου νόμου συνεπάγεται είτε τη δημιουργία νομικής εξουσίας για κατασκευή ή τη δημιουργία νομικής υποχρέωσης κατασκευής συγκεκριμένου έργου δύσκολο να γίνει αντιληπτό για ποιο λόγο υποστηρίζεται ότι νόμος δεν περιέχει κανόνα δικαίου

(β) Η Διάκριση μεταξύ Γενικού και Ατομικού Νόμου** Η Νομοθετική Εξουσία της Βουλής, που δίδεται από το Σ.Α61 περιορίζεται σε εξουσία ψηφίσεως γενικών νόμων, ή επεκτείνεται και στην ψήφιση ατομικών νόμων;

Π.χ Νόμος 77/1962 επικυρώνει συμφωνία Υπουργείου Γεωργίας και Forest Cyprus Corporation έδωσε ισχύ νόμου στη συμφωνία Νόμος 21/1963 Περί Χορηγήσεως Πραχωρήσεων προς τον Οργανισμό Αναπτύξεως Λτδ για περίοδο 10 ετών κανείς φόρος δεν εισπράττεται ή επιβάλλεται επί μερίσματος μετοχής Α του Οργανισμού ατομικός νόμος περιορισμένης χρονικής διάρκειας 10 ετών Νόμος 42/1963 Περί Επικυρώσεως Συμφωνίας του Υπουργού Οικονομικών και της Οθωμανικής Τραπέζης, της Γεωργικής Τραπέζης και της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας Νόμος 86/1963 σύναψη συγκεκριμένου δανείου για αγορά κτιρίου Πρεσβείας στην Αθήνα

**Εξουσία Βουλής να ψηφίζει ατομικούς νόμους

αμφισβιτήθηκε για πρώτη φορά στην Αναφορά 1/1984 Πρόεδρος της Δημοκρατίας ν. Βουλής των Αντιπροσώπων [1985] 3 C.L.R. 1724

αντικείμενο η συνταγματικότητα του πρώτου νόμου Περί Εκτάκτων Υπαλλήλων Α.Δ νόμος αντισυνταγματικός όχι γιατί Βουλή δεν μπορεί να ψηφίζει ατομικούς

νόμους, αλλά για άλλους λόγους

19


Βουλή ψήφισε το 2ο νόμο Περί Εκτάκτων Υπαλλήλων νέα Αναφορά (3/1985) Πρόεδρος της Δημοκρατίας ν. Βουλής των Αντιπροσώπων [1985] 3 C.L.R. 3127

Επίδικος νόμος Κυβέρνηση δεν μπορούσε να προσλάβει έκτακτους υπαλλήλους εκτός αν κατέθετε σχετικό σημείωμα στη Βουλή και η τελεταία δεν απαγόρευε με ειδικό νόμο την πρόσληψη

Νόμος με τον οποίο απαγορεύεται η διενέργεια συγκεκριμένης πρόσληψης υπαλλήλου = ατομικός ενώ όσον αφορά τις διατάξεις του νόμου σχετικά με τις προϋποθέσεις προσλήψεως εκτάκτων υπαλλήλων ο νόμος είναι γενικός γιατί αφορά σε αόριστο αριθμό μελλοντικών περιπτώσεων ο τυχόν απαγορευτικός για συγκεκριμένη πρόσληψη νόμος είναι ατομικός

Α.Δ νόμος συνταγματικός

Αναφορά 2/1985 Πρόεδρος της Δημοκρατίας ν. Βουλής των Αντιπροσώπων [1985] 3 C.L.R. 2127 συνταγματικότητα του Νόμου Περί Δανείων

Ουδεμία συμφωνία που συνάπτει η Κυωέρνηση ισχύει αν αφορά σε δάνειο μεγαλύτερο του ενός εκατομμυρίου λιρών, εκτός αν κυρωθεί με νόμο που ψηφίζεται ειδικά προς τον σκοπό κύρωσης της συμφωνίας

Νόμος με τον οποίο κυρώνεται μια συγκεκριμένη συμφωνία για συγκεκριμένο δάνειο ή κυρώνεται μια εγγύηση την οποία δίδει το Κράτος για συγκεκριμένο δάνειο συγκεκριμένου προσώπου = ατομικός, γιατί αφορά σε συγκεκριμένο δάνειο επίδικος νόμος περιέχει γενική απαγόρευση σύναψης δανείου πέραν του ενός εκατομμυρίου λιρών από Κυβέρνηση, αλλά επιτρέπει σύναψει τέτοιου δανείου αν εγκριθεί με ειδικό κυρωτικό νόμο ατομικός

Α.Δ νόμος συνταγματικός Βουλή δύναται βάσει του Σ.Α61 να ασκεί τη νομοθετική εξουσία όχι μόνο εν σχέσει με θέματα γενικής φύσεως, αλλά και εν σχέσει με θέματα ειδικής φύσεως

δεν είναι παρακινδυνευμένο να υποστηριχθεί ότι η Βουλή έχει συνταγματικά την εξουσία να ψηφίζει και ατομικούς νόμους και σε πολλά άλλα κράτη ο φορέας της νομοθετικής εξουσίας έχει τέτοιο δικαίωμα από τη στιγμή που δεν αμφισβητείται ότι η Βουλή έχει εξουσία να ψηφίσει Γενικό Απαγορευτικό Κανόνα Δικαίου φυσιολογικά πρέπει να γίνει δεκτή και η ύπαρξη εξουσίας θεσπίσεως και εξαιρέσεων από τους συγκεκριμένους γενικούς απαγορευτικούς κανόνες κίνδυνος παραλύσεως κρατικής μηχανής ιδιαίτερα σε περιόδους πολιτικών αντιπαραθέσεων μεταξύ Κυβέρνησης και πολιτικής πλειοψηφίας Βουλής αρκετά μεγάλος για να λειτουργήσει ένα σύγχρονο κράτος πρέπει οι γενικοί απαγορευτικοί κανόνες να επιδέχονται εξαίρεση

ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 50 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

**Κυπριακή Βουλή πολύ σημαντικές εξουσίες εύρος εξουσίας τεράστιο

20


Σ.Α50 διατυπωμένο με τρόπο ώστε να μη αφήνει αμφιβολία για το εύρος των εξουσιών της Βουλής, και ταυτόχρονα για τη δυνατότητά της να ψηφίζει ατομικούς νόμους

Δίδει στον Πρόεδρο Δημοκρατίας αρμοδιότητα ασκήσεως αρνησικυρίας εναντίον αποφάσεως της Βουλής σε θέματα που αναφέρει ειδικά το Άρθρο

Όμως φανερό ότι συντακτικός νομοθέτης προϋποθέτει ότι Βουλή έχει αρμοδιότητα

Δικαίωμα αρνησικυρίας οποιουδήποτε νόμου ή απόφασης της Βουλής που αφορά εξωτερικές υποθέσεις (Σ.Α50(1)(Α)), θέματα αμύνης (Σ.Α50(1)(Β)), θέματα ασφαλείας (Σ.Α50(1)(Γ))

Δικαίωμα αρνησικυρίας μπορεί να ασκηθεί είτε καθ’ ολοκλήρου του νόμου/αποφάσεως ή καθ’ οποιουδήποτε μέρους αυτού, οπότε αναπέμπονται στη Βουλή για να αποφασίσει αν το υπόλοιπο του νόμου ή της απόφασης θα σταλεί ή όχι για έκδοση

Δικαίωμα αρνησικυρίας ασκείται εντός προθεσμίας Σ.Α52

Παραδείγματα από το Σ.Α50

** Όρος «εξωτερικές υποθέσεις» περιλαμβάνει αναγνώριση κράτους Βουλή μπορεί να ψηφίσει νόμο περί αναγνωρίσεως από τη Δημοκρατία του Α κράτους Πρόεδρος έχει δικαίωμα αρνησικυρίας

** Όρος «εξωτερικές υποθέσεις» περιλαμβάνει σύναψη διπλωματικών και προξενικών σχέσεων με άλλες χώρες Βουλή μπορεί να ψηφίσει νόμο περί συνάψεως διπλωματικών ή προξενικών σχέσεων ή περί διακοπής διπλωματικών ή προξενικών σχέσεων με το Α κράτος

** Όρος «εξωτερικές υποθέσεις» περιλαμβάνει συνομολόγηση διεθνών συνθηκών, κήρυξη πολέμου, σύναψη ειρήνης Βουλή μπορεί να ψηφίσει τέτοιους νόμους

** Όρος «θέματα αμύνης» περιλαμβάνει εισαγωγή πολεμικού υλικού και εκρηκτικών υλών, παροχή βάσεων και άλλων διευκολύνσεων Βουλή μπορεί να ψηφίσει νόμο περί αγοράς πολεμικού αεροπλάνου ή περί παροχής βάσεως στο Α κράτος κλπ- Πολλά από τα ανωτέρω αφορούν δυνατότητα ψήφισης ατομικών νόμων από Σ.Α50 αντλείται επιχείρημα+παρέχεται εικόνα ποια είναι στην πραγματικότητα η έκταση της νομοθετικής αρμοδιότητας της Βουής βάσει του Σ.Α61

- Ιστορική πραγματικότητα δείχνει Σ.Α50 μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πολιτικό όπλο στα χέρια Βουλής στην οποία η πλειοψηφία δεν είναι φιλική προς την Κυβέρνηση (π.χ πρόταση νόμου από βουλευτές για υποβολή αιτήσεως από Κυπριακή Δημοκρατία για ένταξη στην ΕΟΚ, όταν η Κυβέρνηση δεν συμφωνούσε με υποβολή αίτησης)

ΕΙΔΙΚΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΕΞΟΥΣΙΕΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ – Ο ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

** Βουλή έχει και ειδικές αρμοδιότητες, καθορισμένες ρητά από το Σύνταγμα ιδιαίτερα σε σχέση με ψήφιση του προϋπολογισμού, την αύξηση του αριθμού των βουλευτών και την τροποποίηση μη θεμελιωδών διατάξεων του Συντάγματος

Περιορισμός των εξουσιών της Βουλής σε σχέση με τον προϋπολογισμό

21


** Σ.Α80 πρόταση νόμου που συνεπάγεται αύξηση των υπό του προϋπολογισμού προβλεπόμενων εξόδων δεν μπορεί να υποβληθεί από βουλευτή σημαντικός περιορισμός της εξουσίας της Βουλής, προς όφελος της Εκτελεστικής Εξουσίας νομοσχέδια που συνεπάγονται αύξηση δαπανών του προϋπολογισμού μόνο από το Υπουργικό Συμβούλιο μπορούν να προέλθουν

**Σύνταγμα δεν αναφέρει οτιδήποτε σχετικά με νομοσχέδια που συνεπάγονται μείωση εσόδων του Κράτους βουλευτής μπορεί να υποβάλει πρόταση νόμου για μείωση φόρου, αλλά δεν μπορεί να υποβάλει πρόταση νόμου για αύξηση μισθών δημοσίων υπαλλήλων ή συντάξεων των συνταξιούχων του δημοσίου ή περί κατασκευής ενός έργου

** Μπορεί η Βουλή τροποποιώντας το νομοσχέδιο του προϋπολογισμού που πρόκειται να ψηφίσει, να αυξήσει τα έξοδα του προϋπολογισμού που έστειλε η Κυβέρνηση;

Γραμματική ερμηνεία Συντάγματος μπορεί να οδηγήσει στο συμπέρασμα Βουλή μπορεί να αυξήσει έξοδα Προϋπολογισμού που πρόκειται να ψηφίσει, γιατί πλέον δεν πρόκειται για πρόταση νόμου, αλλά για τροποποίηση του κυβερνητικού νομοσχεδίου

1962 ιστορικό προηγούμενο η τότε Βουλή αύξησε μισθούς που προνοούσε το ενώπιών της νομοσχέδιο του προϋπολογισμού, για τους Δικαστές η Κυβέρνηση δεν αμφισβήτησε την ενέργεια αυτή (αλλά δεν μπορεί να αποτελέσει αυθεντικό προηγούμενο)

Μεταξύ βουλευτών επικράτησε άποψη ότι Βουλή δεν είχε τέτοια εξουσία π.χ 1987 Βουλή ήθελε να υποχρεώσει Κυβέρνηση να δημιουργήσει ανεξάρτητο καρδιολογικό τμήμα, ΟΜΩΣ δεν προχώρησε να διαθέσει σχετικά κονδύλια απλώς τροποποίησε τον προϋπολογισμό, δημιουργώντας νέο κεφάλαιο για καρδιολογικό τμήμα άφησε όμως κενή τη θέση του κονδυλίου γιατί είχε εντύπωση ότι δεν μπορούσε να καθορίσει συγκεκριμένο ποσόΜΑΡΚΙΔΗΣ πιστεύει μπορούσε να αναγράψει ποσό, γιατί μπορεί να συνεπάγεται αύξηση εξόδων, αλλά όχι αύξηση εξόδων ψηφισμ΄΄ενου και δημοσιευμένου προϋπολογισμού, αλλά του νομοσχεδίου περί προϋπολογισμού

** Σ.Α167(6) όταν πρόκειται για νομοσχέδιο συμπληρωματικού προϋπολογισμού Βουλή δεν δικαιούται να αυξήσει τη δαπάνη, ούτε να μεταβάλει τον σκοπό της

Η εξουσία διενέργειας δαπάνης

** Σ.Α168(2) τηρουμένων των διατάξεων της παρ.3 ουδέν ένταλμα πληρωμής εκδίδεται αν η σχετική δαπάνη δεν έχει περιληφθεί στον προϋπολογισμό του οικονομικού έτους, στο οποίο αναφέρεται το ένταλμα πληρωμήςΟΜΩΣ- Το Πάγιο Ταμείο του Κράτους χρεώνεται με συγκεκριμένες δαπάνες από το Σύνταγμα Σ.Α166(β) αντιμισθία Προέδρου και Αντιπροέδρου Δημοκρατίας, μισθοί Δικαστών του Α.Δ και του Α.Σ.Δ, του Γενικού και Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα, του Γενικού και Βοηθού Γενικού Ελεγκτή, του Διοικητή και Υποδιοικητή της Εκδοτικής Τράπεζας και των μελών της Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας χρεώνονται στο Πάγιο Ταμείο γιατί ο συντακτικός νομοθέτης ήθελε να κατοχυρώσει πλήρως την ανεξαρτησία τους Σ.Α166(α) συντάξεις και άλλες χορηγίες για τις οποίες Δημοκρατία είναι υπόχρεη Σ.Α166(γ) κάθε οφειλή από χρέος της Δημοκρατίας

22


Ανωτέρω δαπάνες περιλαμβάνονται στο σκέλος των εξόδων του προϋπολογισμού μόνο για λόγους συμπλήρωσης της γενικής εικόνας δεν ψηφίζονται, ούτε μπορεί η Βουλή να τους μειώσει

Ενώ όλες οι άλλες δαπάνες ψηφίζονται στον Προϋπολογισμό

**Σ.Α168(1) «Ουδεμία δαπάνη ενεργείται εκ του λογαριασμού παγίου ταμείου ή ετέρου λογαριασμού του Δημοσίου, ειμή βάσει εντάλματος πληρωμής υπογεγραμμένου υπό του υπουργού των οικονομικών ο υπουργός των οικονομικών όμως δεν δύναται να αρνηθή την υπογραφήν εντάλματος πληρωμής δαπάνης προβλεπόμενης εν τω προϋπολογισμώ».

** Σ.Α168(3) «Εάν ο προϋπολογισμός δεν έχη ψηφισθή υπό της Βουλής των Αντιπροσώπων μέχρι της ημέρας ενάρξεως του οικονομικού έτους, εις ο ούτος αφορά, η Βουλή των Αντιπροσώπων δύναται, τηρουμένων των διατάξεων του Συντάγματος, δι’ αποφάσεως αυτής να παράσχη εξουσιοδότησιν ενεργείας οιασδήποτε απαιτουμένης δαπάνης επί χρονικόν διάστημα μη υπερβαίνον τον ένα μήνα εκάστοτε και εν πάση περιπτώσει τους δύο μήνας εν συνόλω εκ του λογαριασμού παγίου ταμείου ή οιουδήποτε ετέρου λογαριασμού του Δημοσίου, εφ’ όσον ήθελε θεωρήσει τούτο αναγκαίον δια την συνέχισιν των εν τω προϋπολογισμώ προβλεπομένων δημοσίων υπηρεσιών και δη μέχρις εκπνοής του ειρημένου χρονικού διαστήματος αλλ’ η κατά τα ανωτέρω εγκρινομένη δαπάνη δι’ οιανδήποτε υπηρεσίαν δεν δύναται να υπερβαίνη το αναλογούν εις το ειρημένον χρονικόν διάστημα τμήμα του συνολικώς διά την εν λόγω υπηρεσίαν ψηφισθέντος δια του προϋπολογισμού του προηγουμένου οικονομικού έτους ποσού».

** Σ.Α167 «1. O υπουργός των οικονομικών ευθύς ως λάβη τας προβλέψεις εκάστου υπουργείου και εκάστης ανεξαρτήτου υπηρεσίας της Δημοκρατίας, μεριμνά δια την σύνταξιν εν σχέσει προς έκαστον οικονομικόν έτος πλήρους προϋπολογισμού της Δημοκρατίας δια το εν λόγω έτος, όστις μετ’ έγκρισιν αυτού υπό του Yπουργικού Συμβουλίου κατατίθεται εις την Bουλή των Aντιπροσώπων.2. Aι προβλέψεις των δαπανών εν τω προϋπολογισμώ απεικονίζουσι κεχωρισμένως:(α) τα συνολικά κονδύλια τα απαιτούμενα δια την αντιμετώπισιν των δαπανών, δι’ ων χρεούται ο λογαριασμός παγίου ταμείου, και(β) τα ποσά, άτινα απαιτούνται αντιστοίχως δια την αντιμετώπισιν ετέρων δαπανών.

3. Ο προϋπολογισμός απεικονίζει, καθ’ ο μέτρον είναι πρακτικώς δυνατόν, το ενεργητικόν και το παθητικόν της Δημοκρατίας κατά την λήξιν του συμπληρωθέντος προηγουμένου οικονομικού έτους, τον τρόπον, καθ’ ον το ενεργητικόν είναι επενδεδυμένον ή τηρείται, και λεπτομερείας όσον αφορά εις τας εκκρεμείς υποχρεώσεις.4. Αι δαπάναι αίτινες αντιμετωπίζονται εκ του λογαριασμού παγίου ταμείου, αι μη χρεούμεναι εις βάρος αυτού, υποβάλλονται προς ψήφισιν εις την Βουλήν των Αντιπροσώπων και εφ’ όσον ψηφισθώσιν υπό της Βουλής των Αντιπροσώπων συμπεριλαμβάνονται εις τον προϋπολογισμόν του οικονομικού έτους, εις ο αναφέρονται.

5. Εάν κατά τι οικονομικόν έτος διαπιστωθή ότι το ψηφισθέν υπό της Βουλής των Αντιπροσώπων δι’ οιονδήποτε σκοπόν κονδύλιον είναι ανεπαρκές ή ότι παρίσταται ανάγκη διαθέσεως κονδυλίου δια σκοπόν, δι’ ον ουδέν κονδύλιον έχει ψηφισθή, κατατίθεται εις την Βουλήν των Αντιπροσώπων προς ψήφισιν συμπληρωματικός προϋπολογισμός εμφαίνων τα απαιτούμενα χρηματικά ποσά και εφ’ όσον ούτος ψηφισθή υπό της Βουλής των Αντιπροσώπων, συμπεριλαμβάνεται το κονδύλιον εις τον προϋπολογισμόν του οικονομικού έτους, εις ο αναφέρεται.

23


6. Η Βουλή ων Αντιπροσώπων δύναται να ψηφίση ή να αρνηθή την ψήφισιν οιασδήποτε δαπάνης περιλαμβανομένης εις συμπληρωματικόν προϋπολογισμόν, δεν δύναται όμως να ψηφίση αύξηση δαπάνης ή μεταβολήν του σκοπού, δι’ ον αύτη προορίζεται.»

**Σ.Α138 παραπομπή από Πρόεδρο ή Αντιπρόεδρο Δημοκρατίας του προϋπολογισμού στο Α.Δ«1. Eν η περιπτώσει κατά την υπό της Bουλής των Aντιπροσώπων επιψήφισιν του προϋπολογισμού, ο Πρόεδρος και ο Aντιπρόεδρος της Δημοκρατίας, ενεργούντες ιδία εκάτερος ή από κοινού, ανέπεμψαν προς αυτήν τούτον επί τω λόγω ότι κατά την ιδίαν αυτών κρίσιν γίνεται εν αυτώ δυσμενής διάκρισις η δε Bουλή των Aντιπροσώπων επέμεινεν επί της αποφάσεως αυτής, ο Πρόεδρος και ο Aντιπρόεδρος της Δημοκρατίας δικαιούνται ιδία εκάτερος ή από κοινού αναλόγως της περιπτώσεως να προσφύγωσιν επί τω ανωτέρω λόγω ενώπιον του Aνωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου.2. H προσφυγή αυτή ασκείται εντός της υπό του Συντάγματος οριζομένης προθεσμίας εκδόσεως των νόμων ή αποφάσεων της Bουλής των Aντιπροσώπων.3. Eπί τοιαύτης προσφυγής το Δικαστήριον δύναται να ακυρώση ή επικυρώση τον προϋπολογισμόν ή να αναπέμψη τούτον εν όλω ή εν μέρει εις την Bουλήν των Aντιπροσώπων.»

ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΕΩΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

** Αρμοδιότητες νομοθετικού σώματος δεν εξαντλούνται αποκλειστικά με άσκηση άσκηση νομοθετικής εξουσίας εξίσου σημαντική αρμοδιότητα παρακολούθηση και έλεγχος του έργου της Κυβέρνησης, καθ’ ότι κατέχει τη θέση του βήματος του λαού:

Βουλή = το μεγάλο βήμα από το οποίο έμμεσα μπορεί να ακουστεί η φωνή κάθε πολίτη αντανακλά την κοινή γνώμη και πολλές φορές καθοδηγεί την κοινή γνώμη με τις

δημόσιες συζητήσεις

**Ανάγκες σύγχρονης κοινωνικής ζωής ουσιαστική επέκταση ρόλου Εκτελεστικής Εξουσίας εκχώρηση νομοθετικών εξουσιών στην ΚυβέρνησηΠ.χ Νόμοι που αναθέτουν στην Κυβέρνηση όχι μόνο τυπική εκτέλεση τουνόμου, αλλά και θέσπιση Κανονισμών για την καλύτερη εφαρμογή τους κατ’ουσία άσκηση νομοθετικής εξουσίας, γιατί περιέχουν κανόνες δικαίου

** 1985 ψηφίστηκε νόμος κανένας Κνονισμός δεν ισχύει εκτός αν κατατεθεί στη Βουλή και η τελευταία δεν τον τροποποιήσει εντός 30 ημερών από την κατάθεσή του

στην πράξη όλοι οι Κανονισμοί κατατίθενται στη Βουλή αν Βουλή δεν προφθάσει να ασχοληθεί με αυτούς μέσα στην προθεσμία Εκτελεστική Εξουσία ειδοποιείται και αποσύρει τους Κανονισμούς Κανονισμοί αποσύρονται πριν λήξη προθεσμίας και κατατίθενται εκ νέου αμέσως μετά αρχίζει η προθεσμία από την αρχή

Α.Δ ανάμειξη Βουλής δεν μετατρέπει Κανονισμούς από δευτερογενή σε πρωτογενή νομοθεσία αν περιεχόμενο Κανονισμών που ψηφίσθηκαν από Βουλή είναι εκτός ορίων του εξουσιοδοτικού νόμου Δικαστήριο τους κηρύσσει άκυρους ως ultra vires

Μηχανισμοί για έλεγχο Εκτελεστικής Εξουσίας Υποβολή ερωτήσεων από Βουλευετές προς τα Υπουργεία Εγγραφή θεμάτων στο Κεφάλαιο Δ και συζήτησή τους στην Ολομέλεια της Βουλής

24


Εγγραφή και συζήτηση θεμάτων στα πλαίσια μιας Κοινοβουλευτικής Επιτροπής, που καλεί εκπροσώπους της Εκτελεστικής Εξουσίας και ζητά εξηγήσεις για διάφορα θέματα

** Νόμος 21/1985 πολύ σημαντικός, ενισχυτικός του έργου της Βουλής της άσκησης νομοθετικής εξουσίας και της άσκησης του ρόλου του ελέγχου ρυθμίζει κατάθεση και παροχή στοιχείων στη Βουλή και Κοινοβουλευτικές Επιτροπές

Κοινοβουλευτικές Επιτροπές εξουσία να ζητούν πληροφορίες γραπ΄τες ή προφορικές από Δημόσιες Υπηρεσίες της Δημοκρατίας και από Νομικά Πρόσωπα και Οργανισμούς Δημοσίου Δικαίου, καθώς και Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου και από ιδιώτες

Εξουσία να ζητούν προσαγωγή εγγράφων δημοσίων και ιδιωτικών που κατά την κρίση τους μπορούν να βοηθήσουν στην εκτέλεση του έργου τους στο υπό εξέταση από την Κοινοβουλευτική Επιτροπή θέμα

Ανεξάρτητοι αξιωματούχοι, δημόσιοι υπάλληλοι ή ιδιώτες που εμφανίζονται ενώπιον Κοιν. Επιτροπής οφείλουν να καταθέτουν τα αληθή και να μην αρνούνται ή αποκρύπτουν οτιδήποτε τελεί σε γνώση τους ή υπό τον έλεγχο ή κατοχή τους, και να προσαγάγουν οποιαδήποτε δημόσια ή ιδιωτικά έγγραφα που μπορούν να βοηθήσουν Κοιν. Επιτροπή κατά την κρίση της όσοι καταθέτουν ψευδή ή αποκρύπτουν τα αληθή εν γνώσει τους ή αρνούνται να προσέλθουν ενώπιον της Κ.Ε. ή να προσαγάγουν ζητηθέντα έγγραφα ποινικό αδίκημα καταφρόνησης της Βουλής τιμωριτέο με ποινή φυλάκισης 6 μηνών και πρόστιμο 300 ΛΚ

με τη θέσπιση του νόμου αυτού Βουλή αυτοενίσχυσε την εξουσία της

Γ. Η ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ

ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΑΣΚΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

- Εκτελεστική Εξουσία = εξουσία εκτελέσεως των νόμων και διακυβερνήσεως ενός τόπου στα πλαίσια των νόμων

- Εκτελεστική Εξουσία δεν έχει δοθεί στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κατατεμαχισμένη μεταξύ διαφόρων οργάνων του Κράτους Πρόεδρος Δημοκρατίας, Αντιπρόεδρος Δημοκρατίας, Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος από κοινού, Ελληνική Κοινοτική Συνέλευση, Τουρκική Κοινοτική Συνέλευση, Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας, Αναξάρτητοι Αξιωματούχοι του Κράτους, Υπουργοί, Υπουργικό Συμβούλιο

- Ιστορικός ο λόγος του κατατεμαχισμού Συμφωνία Ζυρίχης Εκτελεστική Εξουσία από κοινού στον Πρόεδρο και

Αντιπρόεδρο για να ληφθεί απόφαση ταύτιση απόψεων των 2 Κατά τη σύνταξη του Συντάγματος αποφασίστηκε να κατανεμηθεί η Εκτελεστική

Εξουσία μεταξύ διαφόρων οργάνων και το κατάλοιπό της να δοθεί στο Υπουργίκό Συμβούλιο, αντί να δοθεί από κοινού στον Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο

25


αδιέξοδα στο πλαίσιο της Εκτελεστικής Εξουσίας περιορίστηκαν σε 3 περιπτώσεις όπου Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος έχουν δικαίωμα αρνησικυρίας (Σ.Α57), και στις περιπτώσεις των εκτελεστικών εξουσιών που ανήκουν στον Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο από κοινού (Σ.Α49)

*Σ.Α46 Εκτελεστική Εξουσία διασφαλίζεται (αντί «ανήκει») υπό του Προέδρου και Αντιπροέδρου της Δημοκρατίας

Προς το σκοπό της διασφάλισης Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος έχουν Υπουργικό Συμβούλιο 7 έλληνες, 2 τούρκους Υπουργούς, ενώ ένα από Υπουργεία Εξωτερικών, Αμύνης ή Οικονομικών υποχρεωτικά έπρεπε να ανατίθεται σε τούρκο πολίτη της Δημοκρατίας

- Αναφορά Πρόεδρος της Δημοκρατίας ν. Βουλής των Αντιπροσώπων [1985] 3 CLR 2801 Βουλή ψήφισε νόμο που καθόριζε ποια είναι τα 10 Υπουργεία Πρόεδρος Δημοκρατίας ανέφερε το νόμο βάσει του Σ.Α140 Α.Δ:

Δίκαιο της Ανάγκης δικαιολογεί διασφάλιση Εκτελστικής Εξουσίας μόνο από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας

Διασφάλιση Εκτελεστικής Εξουσίας περιλαμβάνει ρύθμιση του θέματος ποια είναι τα εκάστοτε 10 Υπουργεία

Αφού Σύνταγμα ρητά ονομάζει 3 Υπουργεία (Εξωτερικών, Οικονομικών, Αμύνης) οπωσδήποτε με ταξύ των 10 Υπουργείων πρέπει να είναι και αυτά τα 3

Αφού δεν υπάρχουν πλέον Κοινοτικεές Συνελεύσεις Δίκαιο Ανάγκης δικαιολογεί δημιουργία Υπουργείου Παιδείας ως ενδέκατου Υπουργείου

εξαιρουμένων των καθορισμένων 3 Υπουργείων υπόλοιπα 7 τα καθορίζει ο Πρόεδρος, ως πλέον ο μόνος αρμόδιος

Πρόεδρος δεν έχει εξουσία να αυξήσει αριθμό Υπουργείων Μπορεί να δημιουργήσει ένα εντελώς καινούργιο Υπουργείο, αφού καταργήσει κάποιο

από τα άλλα, εκτός των 3 καθορισμένων Όμως αρμοδιότητες Υπουργείων καθορίζονται από νόμους δεν μπορεί η

Εκτελεστική Εξουσία να μεταφέρει χωρίς νομοθετική εξουσιοδότηση αρμοδιότητες από ένα Υπουργείο σε άλλο

* Εξουσίες που ανήκουν από κοινού στον Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο Δημοκρατίας μετά το 1963 ασκούνται μόνο από τον Πρόεδρο- Εξουσίες που ανήκουν μόνο στον Αντιπρόεδρο δεν ασκούνται καθόλου, ούτε και το Δίκαιο της Ανάγκης δικαιολογεί την άσκησή τους, γιατί αφορούσαν τουρκική κοινότητα

* Σ.Α57(3) δικαίωμα αρνησικυρίας στον Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο (προθεσμία 4 ημερών) σε σχέσει με το Υπουργικό Συμβούλιο, πάνω σε θέματα εξωτερικών υποθέσεων, αμύνης και ασφάλειας, όπως καθορίζονται από Σ.Α50 (ίδια θέματα στα οποία υπάρχει δικαίωμα αρνησικυρίας εναντίον αντιστοίχων νόμων/αποφάσεων Βουλής)

* Σ.Α57(2) Για οποιαδήποτε απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου Πρόεδρος ή Αντιπρόεδρος ή αμφότεροι δικαίωμα αναπομπής της στο Υπουργικό Συμβούλιο για επανεξέτασή της (προθεσμία 4 ημερών)

Αν Υπουργικό Συμβούλιο επιμένει στην απόφασή του και η περίπτωση δεν είναι μια από εκείνες στις οποίες υπάρχει δικαίωμα αρνησικυρίας απόφαση υποχρεωτικά εκδίδεται με δημοσίευση στην επίσημη εφημερίδα της Δημοκρατίας, εκτός αν όρισε άλλως το ΥΣ (Σ.Α57(4))

26


Στην πράξη αποφάσεις Υπουργικού Συμβουλίου δεν δημοσιεύονται εκτός αν άλλως όρισε το ΥΣ (ενώ Σύνταγμα ορίζει το αντίθετο)

ΟΙ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

** Σ.Α54 καθορίζει αρμοδιότητες Υπουργικού Συμβουλίου κατάλοιπο εκτελεστικής εξουσίας επί παντός θέματος όλες ανεξαίρετα τις εκτελεστικές εξουσίες, όσες το Σύνταγμα δεν απέδωσε ρητά σε οποιοδήποτε άλλο όργανο του κράτους

Εξουσία Προέδρου και Αντιπροέδρου Σ.Α47, 48 και 49 Θέματα που υπάγονται στην αρμοδιότητα της Κοινοτικής Συνέλευσης δυνάμει ρητής

διάταξης του ΣυντάγματοςΟΜΩΣ Κοινοτικές Συνελεύσεις έπαυσαν να υπάρχουν Νόμος 12/1965 νομοθετικές αρμοδιότητες της ελληνικής Κοινοτικής Συνελεύσεως δόθηκαν στην Βουλή, και εκτελεστικές αρμοδιότητες κατανεμήθηκαν μεταξύ διαφόρων οργάνων του κράτους ως εξής:

Εκπαιδευτικά, μορφωτικά και διδακτικά θέματα Υπουργείο Πιαδείας Υιοθεσία και νομιμοποίηση τέκνων με δικαστική απόφαση Τμήμα Ευημερίας του

Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Άσκηση ελέγχου των Σνεργατικών Παραγωγών και Καταναλωτών και των

Πιστωτικών Συνεργατικών Ιδρυμάτων Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού

Δήμοι και υπολειπόμενα θέματα Υπουργικό Συμβούλιο

- φράση «επί παντός θέματος» Σ.Α54 ουσιαστικά ίδια με φράση «εν παντί θέματι» Σ.Α61 για νομοθετική εξουσία

Διαφορά «επί παντός θέματος» αφορά όλα τα θέματα εξαιρουμένων όχι μόνο όσων θεμάτων εξαιρούνται από Σ.Α61, αλλά και όλων των θεμάτων που ρητώς ανέθεσε το Σύνταγμα στον Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο Δημοκρατίας ΚΑΙ θεμάτων που το Σύνταγμα ρητά ανέθεσε σε άλλο όργανο του κράτους

* Σύνταγμα κατονομάζει συγκεκριμένες εξουσίες που ανατίθενται στο Υπουργικό Συμβούλιο απαρίθμηση είναι ενδεικτική εξουσίες που απαριθμούνται προσδιορίζονται ως εκτελεστικές από το Σύνταγμα, ανεξάρτητα από τη φύση τους“Η παρά του Υπουργικού Συμβουλίου ασκουμένη εκτελεστική εξουσία περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και τα εξής θέματα: (α) την γενικήν διεύθυνσιν και τον έλεγχον της διακυβερνήσεως της Δημοκρατίας και την διεύθυνσιν της γενικής πολιτικής, (β) τας εξωτερικάς υποθέσεις, περί ως γίνεται μνεία εν άρθρω 50 θεμάτων αυτών, (γ) την άμυναν και την ασφάλειαν, συμπεριλαμβανομένων των εν άρθρω 50 θεμάτων αυτών, (δ) τον συντονισμόν και την εποπτείαν πασών των δημοσίων υπηρεσιών, (ε) την εποπτείαν και την διάθεσιν της ανηκούσης εις την Δημοκρατίαν περιουσίας συμφώνως προς τας διατάξεις του Συντάγματος και του νόμου, (στ) την επεξεργασίαν νομοσχεδίων προ της καταθέσεως αυτών εις την Βουλήν των Αντιπροσώπων υπό τινος υπουργού, (ζ) την έκδοσιν κανονιστικών και εκτελεστικών των νόμων διαταγμάτων, ως οι νόμοι ορίζουσιν, (η) την επεξεργασίαν του προϋπολογισμού της Δημοκρατίας προ της καταθέσεως αυτού εις την Βουλήν των Αντιπροσώπων.”

27


Εποπτεία + διάθεση περιουσίας Δημοκρατίας σύμφωνα με διατάξεις Συντάγματος + νόμου εξουσία μπορεί να ρυθμιστεί με νόμο

Κανονιστικά και εκτελεστικά διατάγματα των νόμων εκδίδονται «ως οι νόμοι ορίζουσιν» εξουσία υπόκειται στους νόμους μπορεί να την περιορίσουν ή να την αναθέσουν σε άλλο όργανο π.χ Διοικητικό Συμβούλιο Πανεπιστημίου ή Υπουργό, ή να καθορίσουν και ανάμειξη Βουλής στην έκδοσή τους ισχύουσα νομοθεσία Κανονισμοί που εκδίδονται από Υπουργικό Συμβούλιο κατατίθενται στη Βουλή για έγκριση στο τέλος, αν δεν απορριφθούν, δημοσιεύονται όπως τυχόν τροποποιηθούν από Βουλή

-Εξουσία Υπουργικού Συμβουλίου όπως είναι διατυπωμένη Πολύ γενική Σ.Α54 καθιστά δυνατή την άσκηση εκτελεστικής εξουσίας, έστω και αν δεν έχει θεσπισεί νόμος που να παρέχει τη σχετική εξουσία στο Υπουργικό Συμβούλιο; Αναφορά 2/1985 Πρόεδρος της Δημοκρατίας ν. Βουλής των Αντιπροσώπων [1985] 3 CLR 2127

Πρόεδρος Δημοκρατίας υποστήριξε κρατικός δανεισμός είναι θέμα που φύσει αν΄κιε στην εκτελεστική εξουσία σύμφωνα με αρχή διάκρισης εξουσιών Βουλή δεν μπορεί να τον απαγορεύσει, ρυθμίσει ή περιορίσει

Α.Δ υπό κρίση νόμος δεν βρίσκεται σε αντίθεση ούτε είναι ασύμφωνος με Σ.Α46 και Σ.Α54 διότι αυτά τα Άρθρα δεν καθιδρύουν αποκλειστική αρμοδιότητα της εκτελεστικής εξουσίας αναφορικά με τα θέματα δανείων, εγγυήσεων και παρομοίων νομικών υποχρεώσεων της Κυβέρνησης

μέχρι θέσπιση νόμου περί δανείων Κυβέρνηση κανονικά και νόμιμα μπορούσε να συνάπτει δάνεια βάσει γενικής εξουσίας δυνάμει του Σ.Α54 ΑΛΛΑ εξουσία δεν είναι αποκλειστική μετά τη θέσπιση του νόμου για δάνεια πέραν του 1.000.000ΛΚ Υπουργικό Συμβούλιο έπαυσε να έχει τέτοια εξουσία επειδή βάσει της ιεραρχίας των κανόνων Δικαίου νόμος υπερισχύει της διοικητικής πράξης και της πράξεως κυβερνήσεως

«εν παντί θέματι» Βουλή ασκεί την εξουσία της «επί παντός θέματος» Υπουργικό Συμβούλιο ασκεί την εξουσία του αν Βουλή ασκήσει την δική της αρμοδιότητα επί συγκεκριμένο θέματος Υπουργικό Συμβούλιο υποκύπτει, αφού ισχύει η γενική αρχή της ιεραρχίας των κανόνων του δικαίου απότοκη του κράτους δικαίου και κράτους νόμου

Δ. Η ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ – ΑΡΘΡΑ 133-164 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

** Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο και Ανώτατο Δικαστήριο (Σ.Α133 και Σ.Α152) έπαυσαν να λειτουργούν από αρχές 1964 συνεπεία της ανώμαλης κατάστασης που είχε δημιουργηθεί κατ’ επίκληση Δικαίου της Ανάγκης Περί Απονομής της Δικαιοσύνης Νόμος δημιουργία σημερινού Ανωτάτου Δικαστηρίου έχει όλες τις αρμοδιότητες + εξουσίες που είχαν βάσει του Συντάγματος τα δύο δικαστήρια

- αρμοδιότητες Ανωτάτου Δικαστηρίου προερχόμενες κατ’ευθείαν από Σύνταγμα Σ.Α 134, 135, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 143, 144, 145, 146, 147, 149, 150, 151, 152, 155, 156, 162, 163

28


**Εξουσίες του Ανωτάτου Δικαστηρίου, λαμβανομένου υπόψη και του Δικαίου Ανάγκης:

1. Εκδίκαση προσφυγών, με τις οποίες ο Πρόεδρος Δημοκρατίας δικαιούται να προσβάλει νόμο ή απόφαση της Βουλής ή διάταξη τέτοιου νόμου ή απόφασης που «ποιείται διάκρισιν εις βάρος μίας εκ των δύο κοινοτήτων» (Σ.Α137)

Ανατρεπτική προθεσμία 75 ημερών από δημοσίευση νόμου ή απόφασης Δημοσίευση γεγονότος προσφυγής στην επίσημη εφημερίδα αναστέλνει ισχύ

νόμου ή απόφασης Δραστική μορφή κατασταλτικού ελέγχου συνταγματικότητας νομου ή απόφασης

Βουλής αλλά ΜΟΝΟ για προαναφερθέντα λόγο

2. Εκδίκαση προσφυγής με την οποία ο Πρόεδρος Δημοκρατίας δικαιούται να προσβάλει προϋπολογισμό, αν τον είχε προηγουμένως αναπέμψει στη Βουλή, αλλά η τελευταία επέμεινε στην ψήφισή του, παρά τη γνώμη του Προέδρου ότι «γίνεται εν αυτώ δυσμενής διάκρισις» (Σ.Α138)

Μορφή προληπτικού ελέγχου γιατί προσφυγή πρέπει να καταχωρηθεί πριν από δημοσίευση προϋπολογισμού και εντός προθεσμίας που θέτει το Σύνταγμα για τη δημοσίευσή του

Δικαστήριο μπορεί να επικυρώσει ή να αναπέμψει τον προϋπολογισμό εν όλω ή εν μέρει στη Βουλή

3. Εκδίκαση κάθε προσφυγής που αφορά σύγκρουση εξουσίας ή αρμοδιότητας μεταξύ οποιονδήποτε οργάνων ή αρχών της Δημοκρατίας (Σ.Α139

Δεν αφορά σύγκρουση μεταξύ δικαστικών αρχών Προσφυγή ασκείται από Πρόεδρο Δημοκρατίας ή Βουλή ή κάθε άλλο όργανο

της Δημοκρατίας ή αρχή της Δημοκρατίας Προσφυγή ασκείται εντός ανατρεπτικής προθεσμίας 30 ημερών αφότου

προέκυψε η αμφισβήτηση Αντικείμενο της δίκης = η τύχη της απόφασης που προκάλεσε τη σύγκρουση

4. Γνωμάτευση επί Αναφορών που υποβάλλει Πρόεδρος Δημοκρατίας δυνάμει Σ.Α140

Κύριος μηχανισμός προληπτικού ελέγχου συνταγματικότητας νόμων ή αποφάσεων Βουλής

Έλεγχος δεν ασκείται αυτεπάγγελτα, αλλά μόνο αν Πρόεδρος Δημοκρατίας επιλέξει να αναφέρει πριν από δημοσίευση στην επίσημη εφημερίδα συγκεκριμένο νόμο ή απόφαση

Πρόεδρος δυνατότητα να μην προχωρήσει με Αναφορά, έστω και αν νόμος/απόφαση αντίθετοι με Σύνταγμα

Αν Δικαστήριο αποφασίσει αντίθεση με Σύνταγμα νόμος και απόφαση δεν μπορούν να δημοσιευτούν στην επίσημη εφημερίδα ουδέποτε θα αποκτήσουν δεσμευτική ισχύ

Αν μόνο μέρος του νόμου/απόφασης κριθεί αντισυνταγματικό Δικαστήριο κρίνει κατά πόσο συμπαρασύρονται και υπόλοιπες διατάξεις νόμου αν όχι Πρόεδρος πρέπει να εκδόσει νόμο.απόφαση δημοσίευση διατάξεων που δεν κρίθηκαν αντισυνταγματικές

5. Γνωμάτευση επί Αναφορών που υποβάλλει Πρόεδρος Δημοκρατίας δυνάμει Σ.Α141 κατά πόσο όροι, διατυπώσεις ή περιορισμοί που νόμος επιβάλλει στο δικαίωμα που κατοχυρώνει το Σ.Α25 έχουν τεθέι ή όχι προς δημόσιο συμφέρον ή «είναι αντίθετοι προς τα συμφέροντα της κοινότητος αυτού»

29


Αναφορά υποβάλλεται πριν έκδοση νόμου μορφή προληπτικού ελέγχου Δικαίωμα αναφοράς είχε και Αντιπρόεδρος Όταν ξητούμενο είναι κατά πόσο θίγονται συμφέροντα κοινότητας Πρόεδρος

δεν είχε δικαίωμα υποβολής αναφοράς αν εθίγοντο συμφέροντα τουρκικής κοινότητας μόνο Αντιπρόεδρος θα μπορούσε να το αναφέρει

Αξίωμα Αντιπροέδρου κενό από αρχές 1964 Δίκαιο Ανάγκης δικαιολογεί Αναφορά από Πρόεδρο αν κρίνει ότι θίγει συμφέροντα τουρκικής κοινότητας; Δίκαιο Ανάγκης δικαιολογεί τη διατήρηση εν ζωή των πολιτειακών εξουσιών των οργάνων του κράτους ανυπαρξία εξουσίας αναφοράς θα ήταν δυσμενής διάκριση κατά τουρκικής κοινότητας

6. Γνωμάτευση για νόμους/αποφάσεις κοινοτικών συνελεύσεων (Σ.Α142) δεν μπορεί να ενεργοποιηθεί εφόσον δεν υπάρχουν πλέον

7. Εκδίκαση προσφυγής Προέδρου Δημοκρατίας ή του 1/5 βουλευτών νεοεκλεγόμενης Βουλής (Σ.Α143) κατά πόσο συντρέχουν οι προϋποθέσεις του Σ.Α68 για θέσπιση νόμων από απερχόμενη Βουλή

8. Εκδίκαση παραπομπών από κατώτερα Δικαστήρια σε σχέση με Συνταγματικότητα νόμου ή αποφάσεως ή διατάξεως νόμου ή αποφάσεως (Σ.Α144)

9. Εκδίκαση εκλογικών ενστάσεων ένσταση κατά τον εκλογικό νόμο σχετικά με εκλογή του Προέδρου ή Αντιπροέδρου Δημοκρατίας ή βουλευτών ή μελών των κοινοτικών συνελεύσεων

10. Δικαιοδοσία ελέγχου κύρους και ακυρώσεως διοικητικών αποφάσεων, Πράξεων ή παραλείψεων σύμφωνα με Σ.Α146

11. Δικαιοδοσία δυνάμει Σ.Α147 να αποφαίνεται μετά από αίτηση Γενικού Εισαγγελέα και Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα κατά πόσο υπάρχη διαρκής σωματική ή διανοητική ανικανότητα ή μη προσωρινή απουσία αδύνατη η ενεργός εκπλήρωση των καθηκόντων του Προέδρου λειτούργημα παραμένει «άνευ φορέως»

12. Σ.Α149 (α) επίλυση αντιφάσεων μεταξύ του ελληνικού και τουρκικού επισήμου κειμένου Συντάγματος (β) ερμηνεία Συντάγματος σε περίπτωση ασάφειας δεν παρέχει είδος actio popularis δικαιοδοσία υπάρχει μόνο όταν επίλυση ασάφειας=απαραίτητη για απόφαση κατωτέρου δικαστηρίου ή όταν υπάρχει σύγκρουση μεταξύ οργάνων της πολιτείας ή μεταξύ πολίτη και οργάνου της

13. Σ.Α150εξουσία επιβολής ποινών για περιφρόνηση Ανωτάτου Δικαστηρίου Νομολογία (Βύρωνα ν. Δημοκρατίας, Απόφαση ημ.25.2.1999) Δικαστήριο

εν απουσία νόμου δεν μπορεί να επιβάλει πονή

14. Σ.Α151 εκδίκαση Αναφοράς που υποβάλλεται δυνάμει Σ.Α125(3)(β) απο ΕΔΥ (διάταξη ανενεργός βάσει Δικαίου Ανάγκης)

15. Σ.Α155 εκδίκαση όλων των Εφέσεων κατά αποφάσεων άλλου δικαστηρίου

30


16. Πρωτόδικη εκδίκαση υποθέσεων ως ο νόμος ορίζει

17. Σ.Α155 έκδοση προνομιακών ενταλμάτων (διατύπωση Σ.Α146(1) δεν μπορούν να ασκηθούν ή να χρησιμοποιηθούν σε σχέση με διοικητικές πράξεις, αποφάσεις ή παραλείψεις)

Habeas Corpus ad Subjiciendumθεραπεία σε περιπτώσεις παράνομης στέρησης προσωπικής ελευθερίας αυτός που κατακρατεί άλλο διατάσσεται να φέρει κρατούμενο ενώπιον δικαστηρίου διερεύνηση νομιμότητας κράτησης

Mandamus κατώτερο δικαστήριο διατάσσεται να ασκήσει δικαιοδοσία που αρνήθηκε να ασκήσει, ή να εκτελέσει καθήκον που επιβάλλει ο νόμος

Certiorari σκοπείται έλεγχος κατωτέρου δικαστηρίου ή οιονεί δικαστηρίου στοχεύει στη μεταφορά υπόθεσης στο Ανώτατο Δικαστήριο για εξέταση νομιμότητας της υπό κρίση απόφασης ασκείται σε περιπτώσεις υπέρβασης εξουσίας ή νομικής πλάνης που προκύπτει έκδηλα από φάκελο της υπόθεσης, δόλου ή ψευδορκίας που παραπλάνησαν το κατώτερο δικαστήριο, και παραβιάσεως αρχών της φυσικής δικαιοσύνης

Prohibition αποσκοπεί στην παρεμπόδιση κατώτερου δικαστηρίου να υπερβεί δικαιοδοσία του ή να εφαρμόσει διαταγή που δεν είχε δικαίωμα να εκδόσει

Quo Warranto σκοπεύει στον καθορισμό κατά πόσο πρόσωπο που αξιοί ή κατέχει δημόσιο αξίωμα ή θέση νοσφίζεται εξουσία

ΟΜΩΣ από τη στιγμή που δεν μπορεί να ασκηθεί κατά κρατικών οργάνων σε σχέση με διοικητικές αποφάσεις, πράξεις ή παραλείψεις πρακτική αξία στην Κύπρο αμφίβολη

17. Σ.Α158 δικαιοδοσία είναι ανενεργός

18. Σ.Α157 Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο

19. Σ.Α162 εξουσία επιβολής φυλακίσεως κατά προσώπου που δεν υπακούει σε διαταγή ή απόφασή του

20. Σ.Α163 έκδοση διαδικαστικών κανονισμών

ΟΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟΙ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Α. Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΒΟΗΘΟΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ (ΑΡΘΡΑ 112, 113 ΚΑΙ 113 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ)

** Γενικός Εισαγγελέας + Βοηθός Εισαγγελέας ανεξάρτητοι αξιωματούχοι του κράτους με αρμοδιότητες καθορισμένες από το Σύνταγμα και νόμους του κράτους

**Κατά Σύνταγμα εξουσίες/αρμοδιότητες Γενικού Εισαγγελέα Σ.Α112, 113 Νομικός Σύμβουλος Δημοκρατίας, Προέδρου Δημοκρατίας, Αντιπροέδρου Δημοκρατίας,

Υπουργικού Συμβουλίου και Υπουργών

31


Προϊστάμενος Νομικής Υπηρεσίας Δημοκρατίας (ανεξάρτητη υπηρείσα, μη υπαγόμενη σε οποιοδήποτε υπουργείο)

Ασκεί κάθε άλη εξουσία και εκτελεί κάθε άλλη υπηρεσία ή καθήκον που καθορίζεται ή ανατίθεται σ’αυτόν από Σύνταγμα ή νόμο

Εξουσία όπως κατά την κρίση του, προς δημόσιο συμφέρον κινεί, διεξάγει, επιλαμβάνεται, συνεχίζει ή διακόπτει οποιαδήποτε διαδικασία ή να διατάσσει δίωξη οποιουδήποτε προσώπου στη Δημοκρατία για οποιοδήποτε αδίκημα δραστική εξουσία, στην πραγματικότητα ανεξέλεγκτη Α.Δ δεν χωρεί προσφυγή δυνάμη Σ.Α146 κατά οποιασδήποτε σχετικής απόφασης Γενικού Εισαγγελέα γιατί δεν είναι φύσει διοικητικές, αλλά προπαρασκευαστικές της απονομής δικαιοσύνης επειδή ο ίδιος είναι κριτής του δημοσίου συμφέροντος οι αποφάσεις του δεν μπορούν να προσβληθούν με το διάταγμα certiorari αναστολή ποινικής δίωξης δεν δημιουργεί δεδικασμένο, ΟΜΩΣ σε περίπτωση νέας καταχώρησης του ιδίου κατηγορητηρίουδυνατόν υπό φως όλων των περιστάσεων να αθωωθεί ο κατηγορούμενος βάσει του Σ.Α30 εξουσίες Γενικού Εισαγγελέα δεν αναιρούν διατάξεις Ποινικής Δικονομίας για ιδιωτική ποινική δίωξη από πολίτη του οποίου τα δικαιώματα έχουν επηρεαστεί άμεσα Μόνο ο Γενικός Εισαγγελέας έχει νομική δυνατότητα άσκησης δίωξης ενώπιον Κακουργιοδικείου

Προνόμιο Προέδρου Δημοκρατίας για παραχώρηση χάριτος σε ποινικούς καταδίκους δεν μπορεί να ασκηθεί χωρίς σύμφωνη γνώμη Γενικού και Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα (Σ.Α53(4)

Εξουσία υποβολής αιτήσεως από κοινού με Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα στο Ανώτατο Δικαστήριο δυνάμει Σ.Α147 κατά πόσο το λειτούργημα του Προέδρου της Δημοκρατίας «παραμένει άνευ φορέως» (Σ.Α44(1)(δ))

** Κατά νόμο εξουσίες του Γενικού Εισαγγελέα κυριότερες: Όλες οι αγωγές υπέρ ή κατά Δημοκρατίας εγείρονται από ή εναντίον Γενικού

Εισαγγελέα έχει πλήρη έλεγχο του διαδικαστικού χειρισμού τους στο Δικαστήριο δεν έχει εξουσία συμβιβασμού χωρίς συνεννόηση με Κυβέρνηση

Περί Ποινικής Δικονομίας Νόμος Κεφ.155, όπως τροποποιήθηκε εξουσία εφέσεως για ορισμένους λόγους κατά αθωωτικών αποφάσεων ή κατά της επιβληθείσας ποινής ως ανεπαρκούς

Περί Ποινικής Δικονομίας Νόμος Κεφ.155, όπως τροποποιήθηκε εξουσία παραπομπής υποθέσεως προς συνοπτική εκδίκαση

Ως απόρροια ιδιότητάς του ως Νομικού Συμβούλου του κράτους στην πράξη:- επεξεργάζεται νομοτεχνικά τα Κυβερνητικά νομοσχέδια και υπογράφει τις επεξηγηματικές αιτιολογικές εκθέσεις- Σημαντικός ρόλος στη σύνταξη νομοσχεδίων για προσαρμογή δικαιικού συστήματος Κύπρου με το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο- χειρίζεται ενώπιον διεθνών δικαστηρίων ή δικαιοδοτικών οργάνων τις υποθέσεις στις οποίες το κράτος εμπλέκεται ως διάδικος, ή ως ενδιαφερόμενο μέρος ή ως παρεμβαίνον- στενή παρακολούθηση Κυπριακού προβλήματος ως μέλος διαπραγματευτικής ομπαδας ή ως νομικός σύμβουλος ή ως συμμετέχων στις συνεδριάσεις Εθνικού Συμβουλίου- εξουσία παρέμβασης σε ιδιωτικές αστικές υποθέσεις με μηχανισμό διαδικασίας για έκδοση προνομιακού διατάγματος από Ανώτατο Δικααστήριο όταν υπάρχει πιθανότητα να επηρεαστούν διαθνείς σχέσεις κράτους με άλλα κράτη

32


** Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας Σ.Α114 «υποκείμενος εις τας οδηγίας του Γενικού Εισαγγελέα Δεν υπόκειται σε οδηγίες όταν πρόκειται για αρμοδιότητα που το Σύνταγμα παρέχει σε

αυτόν (π.χ συγκατάθεση για παροχή χάρης Σ.Α53(4)) Αναπληρώνει Γενικό Εισαγγελέα σε περίπτωση απουσίας ή πρόσκαιρου κωλύματος

όταν ασκεί καθήκοντα αναπληρωτή δεν υπόκειται σε οδηγίες του Γενικού Εισαγγελέα

** Σύνταγμα όταν Γενικός Εισαγγελέας = Έλληνας, Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας = Τούρκος, και τανάπαλινΟΜΩΣ Δίκαιο Ανάγκης δικαιολογεί πλήρωση θέσης Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα από Έλληνα

** Διορίζονται από κοινού από Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο Δημοκρατίας (μετά το 1963 μόνο από Πρόεδρο)

** Προσόντα διορισμού ως Δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου

Β. ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΛΕΓΚΤΗΣ ΚΑΙ ΒΟΗΘΟΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΛΕΓΚΤΗΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

ΑΡΘΡΟΝ 115 Ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας διορίζουσιν από κοινού δύο ικανά και κατάλληλα πρόσωπα ως γενικόν ελεγκτήν και βοηθόν γενικού ελεγκτού τηρουμένου του κανόνος ότι ο γενικός ελεγκτής και ο βοηθός γενικού ελεγκτού δεν θα ανήκωσιν εις την αυτήν κοινότητα.

Ο γενικός ελεγκτής είναι προϊστάμενος της ελεγκτικής υπηρεσίας της Δημοκρατίας και ο βοηθός γενικού ελεγκτού έπεται αυτώ. Η ελεγκτική υπηρεσία της Δημοκρατίας είναι ανεξάρτητος υπηρεσία της Δημοκρατίας μη υπαγομένη εις οιονδήποτε υπουργείον.

Ο γενικός ελεγκτής και ο βοηθός γενικού ελεγκτού είναι μόνιμοι δημόσιοι υπάλληλοι της Δημοκρατίας και δεν αποχωρούσι της υπηρεσίας ούτε απολύονται εκ της θέσεως αυτών, ειμή υφ’ ούς όρους και καθ’ όν τρόπον οι δικασταί του Ανωτάτου Δικαστηρίου.

ΑΡΘΡΟΝ 116 Ο γενικός ελεγκτής βοηθούμενος υπό του βοηθού γενικού ελεγκτού ελέγχει εν ονόματι της Δημοκρατίας πάσαν πληρωμήν ή είσπραξιν και πάντα λογαριασμόν χρηματικών διαθεσίμων ή λοιπού ενεργητικού ή αναληφθεισών υπό της Δημοκρατίας ή διά λογαριασμόν αυτής υποχρεώσεων, του οποίου η διαχείρισις γίνεται υπό της Δημοκρατίας ή εν ονόματι αυτής θεωρών και ελέγχων συνάμα πάντα τοιούτον λογαριασμόν. Προς τον σκοπόν τούτον έχει το δικαίωμα της επιθεωρήσεως απάντων των σχετικών προς τοιούτους λογαριασμούς βιβλίων, αρχείων και καταστάσεων και των τόπων ένθα φυλάσσεται το περί ού ο λόγος ενεργητικόν.

Ο γενικός ελεγκτής βοηθούμενος υπό του βοηθού γενικού ελεγκτού ασκεί πάσαν ετέραν εξουσίαν και εκτελεί πάσαν ετέραν υπηρεσίαν ή καθήκον καθοριζόμενον ή ανατιθέμενον εις αυτόν διά νόμου.

Αι εις το παρόν κεφάλαιον οριζόμεναι εξουσίαι και τα καθήκοντα του γενικού ελεγκτού δύνανται ν’ ασκώνται και η καθοριζόμενη υπηρεσία να εκτελείται υπ’ αυτού είτε αυτοπροσώπως είτε δι’ υπαλλήλων υπαγομένων υπ’ αυτόν και ενεργούντων υπό και συμφώνως προς τας οδηγίας αυτού.

O γενικός ελεγκτής υποβάλλει ετησίως έκθεσιν επί της ασκήσεως των εν των παρόντι κεφαλαίω αναφερομένων υπηρεσιών και καθηκόντων αυτού προς τον Πρόεδρον και τον Aντιπρόεδρον της Δημοκρατίας, οίτινες μεριμνώσι περί της καταθέσεως αυτής ενώπιον της Bουλής.

APΘPON 117 1. O βοηθός γενικού ελεγκτού έχει την εξουσίαν και εκτελεί τας υπηρεσίας και τα καθήκοντα, άτινα κανονικώς εμπίπτουσιν εις την αρμοδιότητα του αξιώματός του. Oύτος ωσαύτως δύναται, υποκείμενος εις τας οδηγίας του

33


γενικού ελεγκτού, να ασκή πάσαν εξουσίαν και να εκτελή πάν καθήκον ή υπηρεσίαν εμπεπιστευμένην εις τον γενικόν ελεγκτήν δυνάμει του Συντάγματος ή του νόμου.

2. O βοηθός γενικού ελεγκτού αναπληροί τον γενικόν ελεγκτήν εν τη ενασκήσει των καθηκόντων αυτού, εν περιπτώσει απουσίας ή προσκαίρου κωλύματος αυτού.

Γ. ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

APΘPON 118 1. O Πρόεδρος και ο Aντιπρόεδρος της Δημοκρατίας διορίζουσιν από κοινού δύο ικανά και κατάλληλα πρόσωπα ως διοικητήν και υποδιοικητήν της Eκδοτικής Tραπέζης της Δημοκρατίας, τηρουμένου του κανόνος ότι ο διοικητής και ο υποδιοικητής της Eκδοτικής Tραπέζης της Δημοκρατίας δεν θα ανήκωσιν εις την αυτήν κοινότητα.

2. O διοικητής της Eκδοτικής Tραπέζης της Δημοκρατίας προΐσταται της Eκδοτικής Tραπέζης και ο υποδιοικητής έπεται αυτώ. H Tράπεζα αυτή δεν υπάγεται εις οιονδήποτε υπουργείον.

3. O διοικητής και ο υποδιοικητής της Eκδοτικής Tραπέζης της Δημοκρατίας είτε θα είναι μέλη της μονίμου δημοσίας υπηρεσίας είτε θα διορίζωνται υπό όρους καθοριζομένους δια των εγγραφών του διορισμού αυτών.

4. O Πρόεδρος και ο Aντιπρόεδρος της Δημοκρατίας από κοινού δύνανται οποτεδήποτε να παύωσιν είτε τον διοικητήν είτε τον υποδιοικητήν της Eκδοτικής Tραπέζης της Δημοκρατίας είτε και αμφοτέρους αναλόγως της περιπτώσεως.

5. Eν περιπτώσει τοιαύτης παύσεως εις τον διοικητήν ή τον υποδιοικητήν της Eκδοτικής Tραπέζης της Δημοκρατίας ή και εις αμφοτέρους αναλόγως της περιπτώσεως, θα δίδεται συμφώνως προς τε την έκτην παράγραφον του παρόντος άρθρου και τας διατάξεις του Συντάγματος περί δημοσίας υπηρεσίας της Δημοκρατίας, ετέρα κατάλληλος θέσις εν τη μονίμω δημοσία υπηρεσία της Δημοκρατίας, εάν ο διοικητής ή ο υποδιοικητής ήσαν αμέσως προ της τοιαύτης παύσεως μόνιμοι δημόσιοι υπάλληλοι.

6. Oιονδήποτε πειθαρχικόν ζήτημα σχετικόν προς την άσκησιν της υπηρεσίας του διοικητικού και του υποδιοικητικού της Eκδοτικής Tραπέζης της Δημοκρατίας υπάγεται εις την αρμοδιότητα του κατά την ογδόην παράγραφον του άρθρου 153 συνιστωμένου συμβουλίου

APΘPON 119 1. O διοικητής της Eκδοτικής Tραπέζης της Δημοκρατίας βοηθούμενος υπό του υποδιοικητού, εφαρμόζει τους νομισματικούς νόμους της Δημοκρατίας, είναι επιφορτισμένος με την διοίκησιν της Eκδοτικής Tραπέζης της Δημοκρατίας, ασκεί πάσαν ετέραν εξουσίαν και εκτελεί πάσαν ετέραν υπηρεσίαν ή καθήκον εμπίπτον εις την αρμοδιότητα της Eκδοτικής Tραπέζης της Δημοκρατίας.

2. O διοικητής της Eκδοτικής Tραπέζης της Δημοκρατίας βοηθούμενος υπό του υποδιοικητού ασκεί πάσαν ετέραν εξουσίαν και εκτελεί παν έτερον καθήκον ή υπηρεσίαν καθοριζομένην ή ανατιθεμένην αυτώ δια νόμου.

3. Aι εν τω παρόντι κεφαλαίω, οριζόμενοι εξουσίαι και καθήκοντα του διοικητού της Eκδοτικής Tραπέζης δύνανται να ασκώνται και η καθοριζόμενη υπηρεσία να εκτελήται υπ’ αυτού είτε αυτοπροσώπως είτε δι’ υπαλλήλων υπαγομένων υπ’ αυτόν και ενεργούντων υπό και συμφώνως προς τας οδηγίας αυτού.

4. O διοικητής, βοηθούμενος υπό του υποδιοικητού εκτελεί καθ’ όσον αφορά εις την οικονομικήν πολιτικήν, ήτις ανάγεται εις την αρμοδιότητα αυτού, τας σχετικάς αποφάσεις του Yπουργικού Συμβουλίου και εφαρμόζει τας διατάξεις οιουδήποτε νόμου. Ως προς τον τρόπον εφαρμογής της τοιαύτης πολιτικής συμβουλεύεται τον υπουργόν των οικονομικών και συμμορφούται προς τας υποδείξεις αυτού.

5. O διοικητής της Eκδοτικής Tραπέζης της Δημοκρατίας υποβάλλει εξαμηνιαίας εκθέσεις επί της καταστάσεως του νομίσματος, των κεφαλαίων και αξιών της Δημοκρατίας προς τον Πρόεδρον και τον Aντιπροέδρον της Δημοκρατίας, οίτινες μεριμνώσι περί της καταθέσεως των εκθέσεων ενώπιον της Bουλής των Aντιπροσώπων.

APΘPON 120 1. O υποδιοικητής της Eκδοτικής Tραπέζης της Δημοκρατίας έχει την εξουσίαν και εκτελεί τας υπηρεσίας και τα καθήκοντα, άτινα κανονικώς εμπίπτουσιν εις την αρμοδιότητα αυτού. Oύτος ωσαύτως δύναται να ασκή υποκείμενος

34


τις τα οδηγίας του διοικητικού πάσαν εξουσίαν και να εκτελή πάν καθήκον ή υπηρεσίαν ανατιθεμένην εις τον διοικητή της Eκδοτικής Tραπέζης της Δημοκρατίας δυνάμει του Συντάγματος ή του νόμου.

2. O υποδιοικητής αναπληροί τον διοικητήν της Eκδοτικής Tραπέζης της Δημοκρατίας εν τη ενασκήσει των καθηκόντων αυτού εν περιπτώσει απουσίας ή προσκαίρου κωλύματος αυτού.

Δ. ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ (ΑΡΘΡΑ 122, 123, 124, 125 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ)

** ΄Οργανο που είχε αποκλειστική αρμοδιότητα βάσει Συντάγματος στελεχώσεως δημόσιας υπηρεσίας, περιλαμβανομένης των ημικρατικών οργανισμών

κατανομή θέσεων με αναλογία 70:30, διορισμός. Μονιμοποίηση, ένταξη μονίμων ή δικαιουμένων συντάξεως υπαλλήλων, προαγωγή, μετάθεση και συνταξιοδότηση, άσκηση πειθαρχικού ελέγχου αποκλειστική αρμοδιότητα ΕΔΥ

- Ανάμειξη Βουλής ή Υπουργικού Συμβουλίου στο έργο της συνταγματικά ανεπίτρεπτη

** Περί Δημοσίας Υπηρεσίας Νόμος 33/1967 σύσταση νέας ΕΔΥ (Νομολογία δέχθηκε Δίκαιο Ανάγκης δικαιολογούσε νομοθετική ενέργεια)

Νέα ΕΔΥ όχι δικαιοδοσία σε σχέση με υπαλλήλους ημικρατικών οργανισμών και αυτό δικαιολογημένο από Δίκαιο Ανάγκης

Σ.Α124(5) μέλη ΕΔΥ μπορούν να απολυθούν μόνο με ίδιους όρους και τρόπο που απολύονται Δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου

ΟΜΩΣ Νόμος 33/67 Α.4(3) εξουσία παυσεως Μελών ΕΔΥ στον Πρόεδρο Δημοκρατίας Kyriakos Kyriakou v. The Republic (1987) 2 CLR 1189 Ολομέλεια ναι μεν η εν λόγω διάταξη = αντισυνταγματική, αλλά το σχετικό άρθρο ήταν ανενεργό δεν επηρεάζει ανεξαρτησία της Επιτροπής, της οποίας οι αποφάσεις υπόκεινται σε δικαστικό έλεγχο

Περί Δημόσιας Υπηρεσίας Νόμος 1/1990 αποκατάσταση συνταγματικής τάξης θέσπιση διάταξης για τρόπο απόλυσης των Μελών ΕΔΥ πανομοιότυπη με Σ.Α124(5)

Ε. ΓΕΝΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΒΟΗΘΟΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΤΗΣ

** Σ.Α 126, 127, 128

ΤΑ ΑΡΘΡΑ 110 ΚΑΙ 111 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

** Σ.Α110 δικαίωμα ρυθμίσεως και διοικήσεως των εσωτερικών υποθέσεων της Ελληνικής Ορθοδόξου Αυτοκέφαλου Εκκλησίας Κύπρου

Αυτοκέφαλη Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία αποκλειστικό δικαίωμα ρυθμίσεως και διοικήσεως των εσωτερικών της υποθέσεων και της περιουσίας της σύμφωνα με ιερούς κανόνες και τον εν ισχύει Καταστατικό της Χάρτη

35


Ελληνική Κοινοτική Συνέλευση δεν δύναται να ενεργεί αντίθετα προς το ειρημένον δικαίωμα της Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας ούτε τώρα Βουλή μπορεί να ενεργεί αντίθετα προς το εν λόγω δικαίωμα

Ίδιο δικαίωμα και σε κάθε εκκλησία/θρησκευτική ομάδα που εμπίπτει στο Άρθρο 2 Συντάγματος συνέχιση κατοχής κάθε σχετικού δικαιώματος με θρησκευτικά θέματα που είχε σύμφωνα προς το νόμο της αποικίας της Κύπρου

** Σ.Α111 Κάθε ζήτημα αυτών που ανήκουν στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία ή σε θρησκευτική

ομάδα για την οποία ισχύει διάταξη Σ.Α2 αναφέρεται ή έχει σχέση με γάμο, αρραβώνα, κύρος γάμου, χωρισμό από κοίτης και τραπέζης ή συνοίκηση συζύγων ή οικογενειακές σχέσεις διέπεται από Εκκλησιαστικό Νόμο εκάστης θρησκευτικής ομάδας και διαγιγνώσκεται από το Εκκλησιαστικό Δικαστήριο εκάστης Εκκλησίας

ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ

** Δίκαιο της Ανάγκης αποτελεί, και θα εξακολουθήσει μέχρι επίλυσης του Κυπριακού Προβλύματος βασική πηγή του Κυπριακού Συνταγματικού Δικαίου

Καθορίζει πότε υφίσταται εξουσία παρέκκλισης από το αυστηρό γράμμα του Συντάγματος

Ibrahim and Others v. The Attorney General [1964] CLR 195

Απόφαση Ιωσηφίδη προϋποθέσεις εφαρμογής Δικαίου της Ανάγκης:1. Ύπαρξη επιτακτικής και αναπότρεπτης ανάγκης ή εξαιρετικής περίστασης2. Απουσία άλλης θεραπείας, εκτός από την κατ’ ανάγκη παρέκκλιση από Σύνταγμα3. Μέτρο που λαμβάνεται κατ’ επίκληση του Δικαίου της Ανάγκης πρέπει να είναι

ανάλογο με την περίπτωση που καλείται να θεραπεύσει4. Κατά παρέκκλιση του Συντάγματος ρύθμιση πρέπει να είναι προσωρινής ισχύος

διάρκεια μέτρου της ανάγκης πρέπει χρονικά να περιορίζεται στα χρονικά πλαίσια προβλεπτής διάρκειας της εξαιρετικής περιστάσεως

προσωρινότητα στην Κύπρο θα εξακολουθήσει μέχρις ότου λυθεί το Κυπριακό Πρόβλημα

Απόφαση Τριανταφυλλίδη Σύνταγμα δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς συμμετοχή των δύο κοινοτήτων Σύνταγμα δεν προβλέπει τι μπορεί να γίνει σε περίπτωση παύσεως συνεργασίας των 2

κοινοτήτων

36


Από την ώρα κατάρευσης συνεργασίας (τέλος 1963) κατάσταση που συντακτικός νομοθέτης δεν προέβλεψε και δεν ρύθμισε

Κατάρρευση Συντάγματος δεν εξυπακούει κατάρρευση Κράτους γιατί κάθε φορά που ανατρέπεται ένα Σύνταγμα θα έπρεπε να παύει και διεθνής αναγνώριση του Κράτους

Όργανα εκλελεγμένα βάσει Συντάγματος πριν την κατάρρευσή του δεν δικαιούνται να παραμείνουν απαθή ενώ το Κράτος διαλύεται υποχρέωση να λάβουν αναγκαία μέτρα για διάσωση βασικών λειτουργιών Κράτους

εφαρμογή Δικαίου Ανάγκης δικαιολογείται με βάση την αρχή του Ρωμαϊκού Δικαίου salvus rei republicae suprema lex esto

Iosif v. CYTA [1970] 3 CLR 225 ΕΔΥ ορισμένη από Σύνταγμα δεν μπορούσε πλέον μετά το 1963 να λειτουργεί,

λόγω αποχώρησης Τουρκοκυπρίων Μελών (Σ.Α124 ΕΔΥ 7 ελληνοκύπριους, 3 τουρκοκύπριους)

1970 Συμβούλιο ΑΤΗΚ απεφάσισε επικαλούμενο Δίκαιο Ανάγκης αφού δεν υπάρχει ΕΔΥ με αρμοδιότητα διορισμού υπαλλήλων στους ημικρατικούς οργανισμούς θα διορίζει αυτό τους υπαλλήλους της ΑΤΗΚ, πράγμα που έπραξε

άλλος υπάλληλος καταχώρησε Προσφυγή στο Α.Δ για ακύρωση διορισμού διορισμός ακυρώθηκε αιτιολογία στη συγκεκριμένη περίπτωση Δίκαιο

Ανάγκης δεν δικαιολογούσε ανάληψη τέτοιας εξουσίας από Διοικητικό Συμβούλιο ΑΤΗΚ γιατί τρόπος αναπληρώσεως εξουσίας που χάθηκε λόγω μη λειτουργίας ΕΔΥ έπρεπε να ρυθμιστεί από αρμόδιο όργανο του Κράτους

Poutros v. CYTA (1970) 3 CLR 225 Διοικητικό Συμβούλιο ΑΤΗΚ πειθαρχικό έλεγχο + ποινή απολύσεως σε υπάλληλο της

Αρχής Υπάλληλος κατέφυγε με προσφυγή στο Α.Δ ακύρωσε πράξη απόλυσης γιατί θέμα

άσκησης πειθαρχικού ελέγχου έπρεπε να είχε ρυθμιστεί από το αρμόδιο όργανο του Κράτους

αρμόδιο όργανο = Βουλή Περί Οργανισμών Δημοσίου Δικαίου (Ρύθμισης Θεμάτων Προσωπικού) Νόμο 61/70 εξουσία πρόσληψης, μετάθεσης, προαγωγής και πειθαρχικού ελέγχου πάνω στους υπαλλήλους οργανισμών δημοσίου δικαίου ανατέθηκε στο ΔΣ του αντίστοιχου οργανισμού

νέα ΕΔΥ με Νόμο 33/1967 δεν έχει όλες τις αρμοδιότητες που είχε η ΕΔΥ όπως το Σύνταγμα προνοούσε αρμοδιότητα μόνο σχετικά με δημόσιους υπαλλήλους

υπάλληλοι Ημικρατικών Οργανισμών οι δυνάμει Συντάγματος αρμοδιότητες της ΕΔΥ μεταφέρθηκαν και δόθηκαν στα ΔΣ των αντίστοιχων οργανισμ΄ν Α.Δ δέχθηκε συνταγματικότητα του μέτρου

Μεσαρίτη ν. ΡΙΚ (1972) 3 CLR 100 Διορισμός υπαλλήλου ΡΙΚ Α.Δ από την ώρα που Δίκαιο Ανάγκης δικαιολογούσε παρέκκλιση από Σύνταγμα με

θέσπιση γενικού νόμου που να δίδει εξουσία στα Διοικητικά Συμβούλια Ημικρατικών Οργανισμών σε θέματα υπαλλήλων τους έργο Δικαίου Ανάγκης εξαντλήθηκε δεν

37


είναι αναγκαίο να εξετάζεται κάθε φορά αν Δίκαιο Ανάγκης δικαιοογεί ή όχι εφαρμογή νόμου σε συγκεκριμένη περίπτωση

Θεοδωρίδης ν. Πλουσίου (1976) 3 CLR 319 Ένας νόμος που κατά το χρόνο θεσπισής του ήταν αντισυνταγματικός μπορεί βάσει

Δικαίου Ανάγκης να μην κριθεί αντισυνταγματικός αν την ώρα εφαρμογής του σχετική παρέκκλιση από Σύνταγμα μπορεί να δικαιολογηθεί από Δίκαιο Ανάγκηςκρίσιμο χρονικό σημείο = ημέρα εφαρμογής του και όχι ημέρα που θεσπίστηκε ή άρχισε η ισχύς του

Aloupas and Another v. National Bank of Greece (1983) 1 CLR 55 Πικής προϋπόθεση αποδοχής παρεκκλίσεως από Σύνταγμα με βάση Δίκαιο Ανάγκης =

η έκδοση σχετικού νόμου αρχική κρίση κατά πόσο σε συγκεκριμένη περίπτωση Δίκαιο Ανάγκης δικαιολογεί παρέκκλιση ανήκει στη νομοθετική εξουσία

ΟΜΩΣ θέση Πική δεν φαίνεται να αποτελεί την κρατούσα γνώμηΓεωργίου (1983) 2 CLR

διορισμός Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα δικαιολογείτο από Δίκαιο της Ανάγκης, παρά την απουσία νόμου

ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ - αρχικά αρνητική στάση Α.Δ αντικαταστάθηκε από θετική προσέγγιση δεν μπορεί πλέον να αμφισβητηθεί ότι Δίκαιο Ανάγκης δικαιολογεί διατήρηση εξουσίας αναθεωρήσεως/τροποποιήσεως μη θεμελιωδών διατάξεων Συντάγματος από Βουλή με σημερινή της σύνθεση, απουσία τουρκοκυπρίων βουλευτών

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ

** Φεβρουάριο 1985 Βουλή ζήτησε με ψήφισμα από Πρόεδρο Δημοκρατίας να δεχθεί να δεσμεύεται από αποφάσεις πλειοψηφίας Εθνικού Συμβουλίου

Πρόεδρος δεν δέχθηκε Βουλή ψήφισε απόφαση με το ίδιο περιεχόμενο όπως το ψήφισμα την έστειλε στον

Πρόεδρο Δημοκρατίας για δημοσίευση βάσει Σ.Α52 για να καταστεί υποχρεωτική για Πρόεδρo

Πρόεδρος Δημοκρατίας ανέφερε θέμα στο Α.Δ βάσει Σ.Α140 και ταυτόχρονα κατεχώρησε προσφυγή βάσει Σ.Α140

Α.Δ αρνήθηκε ανάμειξη σκεπτικό: Σύνταγμα έγινε για να λύσει το Κυπριακό Πρόβλημα συνταγματικός νομοθέτης δεν είχε προβλέψει ποιος είναι αρμόδιος να χειρίζεται Κυπριακό Πρόβλημα σε περίπτωση επανεμφανίσεώς του εξουσία αυτή είναι έξω από όρια Συντάγματος σχετική απόφαση Βουλής δεν μπορεί να δημοσιευθεί βάσει Σ.Α52 εφόσον αρμοδιότητα Δικαστηρίου αφορά μόνο αποφάσεις και νόμους της Βουλής που υπόκεινται σε δημοσίευση και μπορούν να δημοσιευθούν βάσει του Σ.Α52 Α.Δ δεν

38


έχει εξουσία να αναμειχθεί στη συγκεκριμένη πολιτική διαμάχη μεταξύ Βουλής και Προέδρου

** Συντακτική εξουσία πρωτογενής απεριόριστη εξουσία αντικείμενο η θέσπιση συντάγματος** Αναθεωρητική εξουσία περιορισμένη νομιμότητα και αποτελεσματικότητά της εξαρτώνται από διατάξεις του συγκεκριμένου συντάγματος, που η άσκησή της θα τροποποιήσει αν υπερβεί καθοριζόμενα από Σύνταγμα όρια αποτέλεσμα της ασκήσεως της θα κριθεί από δικαστική εξουσία ως αντισυνταγματικό ΑΝΤΙΘΕΤΑ συντακτική εξουσία δεν υπόκειται σε δεσμεύσεις από το εκάστοτε ισχύον θετό δίκαιο

** Συντακτική Εξουσία άσκησή της δικαιολογείται εκάστοτε από τις ιστορικές περιστάσεις

Κρίνοντας βάσει του αυστηρού γράμματος του Συντάγματος όλα όσα έγιναν στο πλαίσιο των ενδοκυπριακών διαπραγματε΄σεων προς επίλυση Κυπριακού Προβλήματος αντισυνταγματικά, αφού το αντικείμενό τους ήταν ή αντικατάσταση θεμελιωδών διατάξεων Συντάγματος ή ολική αντικατάσταση Συντάγματος

ΟΜΩΣ δεν μπορούν να κριθούν ως αντισυνταγματικά, επειδή επίλυση ενός διεθνούς προβλήματος εισβολής και κατοχής δεν στηρίζεται μόνο σε νομικά, αλλά πολύ περισσότερο σε πολιτικά κριτήρια κατάσταση που επικρατεί εδώ και 41 χρόνια στην Κύπρο δικαιολογεί άσκηση συντακτικής εξουσίας, αδέσμευτης από κανόνες θετού δικαίου οποιοιδήποτε περιορισμοί στα όρια εξουσίας αυτής δεν βρίσκονται σε κανόνες εσωτερικού δικαίου, όπως το ισχύον Σύνταγμα, αλλά στο αναγκαστικό διεθνές δίκαιο (ius cogens)

** Ποιοι νομιμοποιούνται να ασκούν την απεριόριστη αυτή εξουσία; έχει επιλυθεί de facto Διαπραγματεύσεις μεταξύ των εκπροσώπων των δύο αναγνωριζομένων από Σύνταγμα

κοινοτήτων της Κύπρου Διαπραγματευτής καθεμίας ορίζεται από αντίστοιχη κοινότητα Προαναφερθείσα διαμάχη μεταξύ Βουλής – Προέδρου πολιτική σύγκρουση σε σχέση

με εξουσίες του διαπραγματευτή Προέδρου

Η ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

** Κάποιοι συνταγματολόγοι την ονομάζουν «η τέταρτη εξουσία του κράτους», ενώ για άλλους ειδική μορφή νομοθετικής εξουσίας

** Δεν αμφισβητείται ότι είναι εξουσία τροποποιήσεως Συντάγματος σύμφωνα με το Σύνταγμα είναι θετή εξουσία, πεδίο και τρόπος άσκησής της διέπεται από Σύνταγμα Σ.Α182

** Σ.Α182(1) θεμελιώδη άρθρα/διατάξεις του Συντάγματος που δεν μπορούν να τροποποιηθούν άρθρα που περιλαμβάνονται στ Παράρτημα ΙΙΙ, ενσωματομένα με τη Συμφωνία Ζυρίχης «δεν δύνανται, καθ’ οιονδήποτε τρόπον, να τροποποιηθώσι διά μεταβολής, προσθήκης ή καταργήσεως»

39


δοτός χαρακτήρας Συντάγματος θεμελιώδεις διατάξεις δεν είναι αποτέλεσμα ελεύθερης βούλησης Κυπριακού λαού προέρχονται από Συμφωνία Ζυρίχης, ως αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, χωρίς συμμετοχή Κυπριακού λαού

Υπόλοιπα τμήματα Συντάγματος αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων που επακολούθησαν τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου του 1959

για θεμιτή τροποποίηση Συντάγματος πρέπει να διαπιστώνεται κατά πόσο η προτεινόμενη τροποποίηση αφορά ή όχι θεμελιώδη διάταξη Συντάγματος

άρθρα/διατάξεις που δεν είναι θεμελιώδη μπορούν να τροποποιηθούν με χωριστές πλειοψηφίες βουλευτών των 2 κοινοτήτων τουλάχιστον 2/3 βουλευτών της κάθε κοινότητας Σ.Α182(3)

** Συνθήκες πολιτικού βίου της Κύπριακής Δημοκρατίας από εποχή αποχώρησης τουρκοκυπριακής κοινότητας από όργανα του κράτους είναι δυνατή η νόμιμη τροποποίηση μη θεμελιωδών διατάξεων Συντάγματος;

Πρόεδρος της Δημοκρατίας ν. Βουλής των Αντιπροσώπων [1985] 3 CLR 2002 Βουλή ψήφισε νόμο για πρόωρες προεδρικές εκλογές επικαλούμενη Δίκαιο Ανάγκης Πρόεδρος Δημοκρατίας ανέφερε νόμο για γνωμάτευση από Α.Δ βάσει Σ.Α140 Α.Δ Βουλή δεν είχε εξουσία να ψηφίσει τέτοιο νόμο εφόσον νόμος συνιστά παρέκκλιση από Σ.Α44(1) που δεν είναι θεμελιώδες Δίκαιο Ανάγκης δεν μπορεί να δικαιολογήσει τη συγκεκριμένη παρέκκλιση

Πρόεδρος της Δημοκρατίας ν. Βουλής των Αντιπροσώπων [1985] 3 CLR 2224 Βουλή ψήφισε νόμο που κατά παρέκκλιση από Σ.Α63 παρείχε δικαίωμα ψήφου σε βουλευτικές εκλογές σε πολίτες που είχαν συμπληρώσει 18ο έτος ηλικίας Πρόεδρος Δημοκρατίας ανέφερε νόμο για γνωμάτευση από Α.Δ βάσει Σ.Α140 Α.Δ νόμος είναι αντισυνταγματικός επειδή Σ.Α63 δεν είναι από τα θεμελιώδη Δίκαιο Ανάγκης δεν μπορούσε να δικαιολογήσει συγκεκριμένη παρέκκλιση

-Ερμηνεία των 2 πιο πάνω αυθεντιών όταν πρόκειται για μη θεμελιώδεις διατάξεις Συντάγματος δεν χρειάζεται το Δίκαιο της Ανάγκης για να δικαιολογήσει παρέκκλιση, αφού υπάρχει εξουσία τροποποιήσεως τέτοιων διατάξεων εκ του ιδίου του Συντάγματος παρά την απουσία τουρκοκυπρίων βουλευτών Δίκαιο Ανάγκης δικαιολογεί την κατά παρέκκλιση από Σ.Α182(3) τροποποίηση μη θεμελιωδών διατάξεων (Σ.Α182 αποτελεί θεμελιώδη διάταξη του Συντάγματος)

ΟΜΩΣ Πρόεδρος της Δημοκρατίας ν. Βουλής των Αντιπροσώπων [1986] 3 CLR 1439 Βουλή επιχείρησε να τροποποιήσει Σ.Α63 και 66

Α.Δ Δίκαιο Ανάγκης δεν δικαιολογούσε τροποποίηση Συντάγματος: τελικός κριτής κατά πόσο υπάρχει ανάγκη ή όχι για παρέκκλιση από Σύνταγμα είναι το

Δικαστήριο εφόσον για 26 χρόνια από εγκαθιδρύσεως Δημοκρατίας το 1969 σύστημα λειτούργησε

με τη minimum ηλικία αποκτήσεως δικαιώματος ψήφου στα 21 χρόνια δεν υπήρχε επιτακτική ανάγκη τροποποίησης Σ.Α63

λόγοι που προβάλλονται για τροποποίηση δεν είναι επιτακτικότεροι της υπέρτατης πολιτειακής να μην τροποποιηθούν τα Σ.Α63 και 66, των οποίων οι πρόνοιες αφορούν

40


και τις δύο κοινότητες, χωρίς συμμετοχή Βουλευτών και των 2 κοινοτήτων στην ψήφιση του Νόμου, όπως απαιτείται από Σ.Α182(3)

Συμπεράσματα: Α.Δ ανέλαβε βάρος να κρίνει τι επέβαλλε η «υπέρτατη πολιτειακή ανάγκη»

κατέληξε να μην τροποποιούνται μη θεμελιώδεις διατάξεις αν αφορούν και στις δύο κοινότητες

Ratio decidendi περιορίζεται σε σχέση με διατάξεις του Συντάγματος που αφορούν και τις δύο κοινότητες ανοικτό το θέμα δυνατότητας τροποποιήσεων μη θεμελιωδών διατάξεων Συντάγματος αν αφορούν μόνο στην ελληνική κοινότητα

Α.Δ. δεν ασχολήθηκε με κεφαλαιώδες ζήτημα κατά πόσο Δίκαιο Ανάγκης δικαιολογεί διατήρηση αλώβητης μιας βασικής λειτουργίας του κράτους, της αναθεωρητικής γιατί Δίκαιο Ανάγκης δεν διατήρησε εν ζωή μια από τις βασικές λειτουργίες του Κράτος με το ίδιο σκεπτικό και τρόπο που δικαιολόγησε την διατήρηση των άλλων εξουσιών εν ζωή;

ΟΜΩΣ η πιο πάνω απόφαση έπαυσε να αποτελεί δίκαιο κατά δεκαετία 1990

Περί της Πρώτης Τροποποιήσεως του Συντάγματος Νόμος (95/89) τροποποίησε Σ.Α111 στα πλαίσια της νέας διατύπωσης του Σ.Α111 ψήφιση του Περί Οικογενειακών Δικαστηρίων Νόμου (23/90) θέμα συνταγματικότητας των νόμων αυτών εγέρθηκε βάσει Σ.Α144 στην Νικολάου και άλλων ν. Νικολάου και άλλου (1992) 1 CLR 1338 ενώπιον Ολομέλειας συνταγματικότητα διασώθηκε λόγω του τεκμηρίου της συνταγματικότητας των νόμων και του βάρους της αποδείξεως

Περί της Δεύτερης Τροποποίησης του Συντάγματος Νόμος (106(Ι)/1996 τροποποίησε Σ.Α63(1) δικαίωμα ψήφου σε βουλευτικές εκλογές σε όσους έχουν συμπληρώσει 18ο έτος ηλικίας

Περί της Τρίτης Τροποποίησης του Συντάγματος Νόμος (115(Ι)/1996) αντικατέστησε το Σ.Α66(2) τώρα προβλέπει «κενωθείσα βουλευτική έδρα πληρούται εντός προθεσμίας τεσσαράκοντα πέντε το πολύ ημερών από της κενώσεως καθ’ ον τρόπον ο νόμος ορίζει»

Κουλουντή ν. Βουλή των Αντιπροσώπων και Άλλων (1997) 1 ΑΑΔ 1026 Ολομέλεια αποφάσισε Περί της Τρίτης Τροποποίησης του Συντάγματος Νόμος συνταγματικός, γιατί Δίκαιο Ανάγκης απλώς δικαιολογεί τη μη εφαρμογή της προϋπόθεσης του Σ.Α182(3) για πλειοψηφία 2/3 των τούρκων βουλευτών

Μετά την υπόθεση Κουλουντή δεν είναι προβλεπτό ότι το Α.Δ θα αλλάξει και πάλι νομολογία για να περμποδίσει περαιτέρω τροποποιήσεις μη θεμελιωδών διατάξεων κάτι τέτοιο θα σήμαινετ κρίση μεγάλων διαστάσεων θέμα συνταγματικής υπόστασης Βουλής και κίνδυνος για δυνατότητα συμμορφώσεως Κράτους με απαιτήσεις του Κοινονικού Κεκτημένου

41


- Περί Τέταρτης Τροποποίησης του Σ υντάγματος Νόμος τροποποίηση άρθρου για Κεντρική Τράπεζα, εν όψει υποχρεώσεων που αναλήφθηκαν στα πλαίσια διαπραγματεύσεων για ένταξη στην Ε.Ε

- Ανάγκη πλήρους συμμόρφωσης με Κοινοτικό Κεκτημένο επιβάλλει και τροποποίηση θεμελιωδών διατάξεων

- Περιεχόμενο Συντάγματος κυρίαρχων κρατών είναι εσωτερική τους υπόθεση τα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε δεν ενδιαφέρονται για τήρηση Συντάγματος ενός μέλους, αλλά για εκπλήρωση υποχρεώσεων που το εν λόγω μέλος ανέλαβε εκούσια

Κατά κύριο λόγο Δίκαιο Ανάγκης επηρεάζει θεμελιώδεις διατάξεις Νομολογία Α.Δ Δίκαιο Ανάγκης δεν δικαιολογεί παρέκκλιση από μη θεμελιώδεις

διατάξεις, εφόσον μπορούν να τροποποιηθούν βάσει του Σ.Α182(3) που είναι θεμελιώδες, αλλά πλέον εφαρμόζεται με την παρέκκλιση που υιοθετήθηκε στην Κουλουντής

Τροποποιήσεις μπορούν να λάβουν προσωρινό χαρακτήρα με διευκρίνηση θα ισχύουν μέχρι λύσεως Κυπριακού προβλήματος

ΑΝΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

** Κουλτούρα ανθρωπίνων δικαιωμάτων τα τελευταία 50 χρόνια

** Λαοί και άτομα που ζουν στα κράτη-μέλη Συμβουλίου Ευρώπης απολαμβάνουν τον ισχυρότερο διεθνή παρεμβατισμό πυ λειτουργεί στον τομέα ανθρωπίνων δικαιωμάτων΄ αισθάνονται, απολαμβάνουν και έχουν προστασία για προστατευόμενα και αναγνωριζόμενα από την Ευρωπαϊκή Συνθήκη περί Προασπίσεως των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ανθρώπινα δικαιώματα όχι μόνο από τα αντίστοιχα κρατικά δικαστήρια αλλά και παό Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

**Σύστημα στα πλαίσια Συμβουλίου Ευρώπης Στηρίζεται στη συμμόρφωση των κρατών-μελών με αποφάσεις του ΕΔΑΔ και τον

εξαναγκασμό όσων κρατών δυστροπούν να συμμορφώνονται με αυτές Σεβασμός των αποφάσεων του ΕΔΑΔ το μεγαλύτερο επίτευγμα του Συμβουλίου

Ευρώπης Μέχρι σήμερα δεν υπάρηει παράδειγμα κράτους που έχει κατορθώσει να διαφύγει, μη

εκπληρώνοντας την υποχρέωση συμμόρφωσης με απόφαση ΕΔΑΔ Τρόπος συμμετοχής των κρατών-μελών εκπροσώπηση από ανεξάρτητους νομικούς,

εκπαιδευμένους να απονέμουν δίκαιο ανεπηρέαστα, αμερόληπτα, αντικειμενικά

** Ενώ δεν ζούμε σε κόσμο ιδεατό ζούμε σε περίοδο όπου τα κράτη δεν μποροόυν να παραγνωρ΄πιζουν εντελώς τον παράγοντα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διαμόρφωση της πολιτικής τους

42


ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΡΩΜΗΣ

** Σύνταγμα Κυπριακής Δημοκρατίας συντάχθηκε 1960 συντάκτες του είχαν σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα ως πρότυπο την ΕΣΔΑ οποτεδήποτε υπάρχει θέμα ερμηνείας και εφαρμογής συνταγματικής διάταξης του Μέρους ΙΙ Συντάγματος πρέπει να εξετάζεται ομοιότητα με αντίστοιχη διάταξη της Συνθήκης της Ρώμης όταν ομοιότητα είναι μεγάλη πρέπει να εξετάζεται η νομολογία του ΕΔΑΔ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

** Θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίεςκαθορίζονται και προστατεύονται από το Μέρος ΙΙ του Συντάγματος Άρθρα 6-35

-Σ.Α35 όλες οι αρχές της Δημοκρατίας Νομοθετικές, Εκτελεστικές και Δικαστικές υποχρεούνται να διασφαλίζουν την αποτελεσματική εφαρμογή των διατάξεων του Μέρους ΙΙ, η κάθε μια εντός των ορίων της αρμοδιότητάς της

επιτακτική υποχρέωση δεν επιτρέπεται απόκλιση από τις υποχρεώσεις τπου επιβάλλονται στο Μέρος ΙΙ διασφάλιση και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διαχρονική υποχρέωση

κάθε αρχής και οργάνου του Κράτους

Police v. Andreas Georgiades (1982) 2 CLR 33 οι συνταγματικές διατάξεις περί Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προστατεύουν το άτομο

από οπουδήποτε και αν προέρχεται η επέμβαση είτε από το Κράτος είτε από ιδιώτη μαρτυρία που είχε ληφθεί κατά παράβαση συνταγματικής διάταξης δεν είναι

παραδεκτή μαρτυρία ενώπιον οποιουδήποτε Δικαστηρίου διαχωρισμός μαρτυρίας που λήφθηκε κατά παράβαση νόμου από μαρτυρία που λήφθηκε

κατά παράβαση Συντάγματος μάρτυρας παρακολουθούσε μέσω μαγνητοφώνου ιατρό ο οποίος ήταν εντεταλμένος από

ασφαλιστική εταιρεία να εξετάσει ενάγοντα σε αστική αγωγή για αποζημιώσεις για οδικό ατύχημα με τη συγκατάθεση του εξεταζόμενου, αλλά εν αγνοία του ιατρού δεν του επετράπηκε να καταθέσει στο Δικαστήριο τι άκουσε, με σκοπό τιν απόδειξη ότι ο ιατρός είχε ψευδομαρτυρήσει

Γιάλλουρου ν. Νικολάου, Πολιτική Έφεση 9931, Απόφαση ημ.8.5.2001 Α.Δ επεκύρωσε πρωτόδικη απόφαση επιδίκαση αποζημιώσεων σε ιδιώτη για

παραβίαση των συνταγματικών δικαιωμάτων του από άλλο ιδιώτη

** Με εξαίρεση την απαγόρευση βασανιστηρίων και απάνθρωπης μεταχείρισης ή ταπεινωτικής τιμωρίας δεν υπάρχουν απόλυτα δικαιώματα

Κάθε δικαίωμα υπόκειται σε περιορισμούς και σε ορισμένες περιπτώσεις σε στέρηση Στέρηση/περιορισμοί δεν επιβάλλονται κατά βούληση της Πολιτείας, αλλά μόνο

στα αυστηρά πλαίσια των συγκεκριμένων συνταγματικών διατάξεων που επιτρέπουν στέρηση ή περιορισμό

43


** Σύνταγμα καθιερώνει minimum προστασία νομοθέτης δεν μπορεί να υπερβεί τα συνταγματικά όρια για να επεκτείνει τις περιπτώσεις στερήσεων ή περιορισμών ΑΝΤΙΘΕΤΑ μπορεί να μεγεθύνει προστασία, απαγορεύοντας στέρηση ή περιορισμό ακόμα και στις περιπτώσεις όπου κατά το Σύνταγμα μια τέτοια πράξη θα ήταν επιτρεπτή

ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

** Σ.Α7 αντίστοιχο Α2 ΕΣΑΔ « Έκαστος έχει το δικαίωμα ζωής και σωματικής ακεραιότητας» Όχι μόνο εκ προθέσεως δολοφονία από όργανα του Κράτους Επιβάλλει και θετική υποχρέωση στο Κράτος προς προστασία δικαιώματος ζωής

εξυπακούει σε περίπτωση αφαιρέσεως ζωής συνεπεία χρήσης βίας αυτεπάγγελτη υποχρέωση Κράτους να ερευνήσει αίτια θανάτου

Andronicou and Constantinou v. Cyprus, ECHR 09.10.1997, Reports 1997-VII, 2059 Σε καιρό ειρήνης δικαίωμα ζωής δεν επιδέχεται “derogation” κάτω από Α15

ΕΣΑΔ Α2 διασφαλίζει βασική αξία των δημοκρατικών κοινωνιών πρέπει να

ερμηνεύεται αυστηρά Μέθοδος ερμηνείας περιπτώσεων όπου δυνάμει του Α2 δεν θεωρείται παραβίαση

δικαιώματος της ζωής Όπου η χρήση βίας είναι αναπόφευκτη ασκούμενη βία δεν πρέπει να υπερβαίνει το απολύτως αναγκαίο μέτρο

Η ασκηθείσα βία από αστυνομικά όργανα δεν υπερέβαινε το επιτρεπόμενο μέτρο

** Σ.Α7(2) επέτρεπε επιβολή θανατικής ποινής μόνο σε συγκεκριμένες περιοριστικώς καθοριζόμενες περιπτώσεις φόνος εκ προμελέτης, εσχάτη προδοσία, πειρατεία κατά το διεθνές δίκαιο και αδικήματα τιμωρούμενα με ποινή θανάτου σύμφωνα με Στρατιωτικό Νόμο

ΟΜΩΣ με την πάροδο του χρόνου Συμβούλιο Ευρώπης επεκράτησε άποψη ότι η επιβολή και εκτέλεση θανατικής ποινής απαράδεκτη μορφή αφαίρεσης ζωής βαθμιαία σε όλα τα κράτη-μέλη Συμβουλίου Ευρώπης θανατική ποινή καταργήθηκε σε όλες ανεξαίρετα τις περιπτώσεις

ΚΥΠΡΟΣ τελευταία φορά που εκτελέστικε θανατική ποινή 1962 έκτοτε ουδέποτε εκτελέστηκε θανατική ποινή τώρα έχει διαγραφεί εντελώς από την ποινική νομοθεσία

** ΄Εκδοση φυγοδίκου από χώρα-μέλος Συμβουλίου Ευρώπης προς χώρα όπου υπάρχει θανατική ποινή, για αδίκημα το οποίο στη δεύτερη χώρα μπορεί να επισύρει θανατική ποινή συνιστά παραβίαση δικαιώματος ζωής σε περίπτωση που ζητηθεί έκδοση χώρα-μέλος πρέπει να αρνηθεί, εκτός αν δεσμευτική διαβεβαίωση ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν θα επιβληθεί ποινή θανάτου

**Δικαίωμα ζωής δεν είναι απόλυτο Σ.Α7(3) αποστέρηση ζωής δεν θεωρείται παράβαση του Α7 στις περιπτώσεις:(α) Άμυνας προσώπου ή περιουσίας προς αποτροπή αναλόγου και άλλως αναποτρέπτου και ανεπανορθώτου κακού(β) Διενέργειας σύλληψης ή για παρεμπόδιση αποδράσεως προσώπου από νόμιμη κράτηση

44


(γ) Πράξεως που γίνεται με σκοπό την καταστολή ταραχών και στάσεως

Και στις 3 περιπτώσεις πρέπει η βία που χρησιμοποιήθηκε να ήταν απολύτως αναγκαία και να συνάδει με όσα

ο Νόμος ορίζει βία πρέπει να είναι ανάλογη με την πραγματοποίηση του σκοπού, για χάρη του

οποίου επιτρέπεται να ασκηθεί

** Νομολογία ΕΔΑΔ πρώτη φράση του Α2(1) ΕΣΑΔ επιβάλλει στο Κράτος υποχρέωση όχι μόνο να απέχει από παράνομη και εκ προθέσεως στέρηση ζωής, αλλά να λαμβάνει επίσης κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίζει τις ζωές εκείνων που βρίσκονται εντός της δικαιοδοσίας του

ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΩΝ Ή ΑΠΑΝΘΡΩΠΗΣ Ή ΤΑΠΕΙΝΩΤΙΚΗΣ ΤΙΜΩΡΙΑΣ Ή ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

** Σ.Α8 ταυτόσημο με Α3 ΕΣΑΔ «ουδείς υποβάλλεται εις βασανιστήρια ή εις απάνθρωπον ή ταπεινωτική τιμωρία ή

μεταχείριση» Απόλυτη προστασία δεν υπάρχει δυνατότητα νόμιμων βασανιστηρίων ή

απάνθρωπης ή εξευτελστικής τιμωρίας ή μεταχείρισης Όταν υποβληθεί αξιόπιστη καταγγελία περί βασανιστηρίων ή περί απάνθρωπης ή

εξευτελιστικής τιμωρίας ή μεταχείρισης επιβάλλει και θετική υποχρέωση στο Κράτος να ερευνήσει αποτελεσματικά κατά τρόπο που μπορεί να οδηγήσει στην αναγνώριση και τιμωρία δραστών

Ακ΄πομα και σε περιπτώσεις πολέμου εναντίον τρομοκρατίας και οργανωμένου εγκλήματος απαγόρευση απόλυτη

** Νομολογία ΕΔΑΔ διάκριση μεταξύ βασανιστηρίων και απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης διάκριση με κριτήριο το βαθμό του πόνου και ταλαιπωρίας που έχει προκληθεί

** ΕΔΑΔ εξέταση ποικίλων περιπτώσεων προερχομένων από μαζικές παραβιάσεις ανθρωπίνων

δικαιωμάτων στην Κύπρο από Τουρκία εκτεταμένοι βιασμοί, κακομεταχείριση κατοίκων από Τούρκους στρατιώτες, σοβαρά κτυπήματα εναντίον αιχμαλώτων, στέρηση τροφής, νερού και επαρκούς περίθαλψης

Raninen v. Finland χρήση χειροπέδων δεν εγείρει θέμα Α3 όταν επιβάλλεται σε σχέση με σύλληψη ή κράτηςη και δεν συνεπάγεται χρήση βίας ή δημόσια έκθεση που υπερβαίνει το εύλογο υπό τις περιστάσεις μέτρο

Soering v. UK Κράτος μπορεί να καταδικαστεί αν εκδώσει φυγόδικο σε Κράτος όπου υπάρχει κίνδυνος υποβολής του σε βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση

45


Μακροχρόνια κράτηση σε κελί μελλοθανάτων απάνθρωπη και ταπεινωτική μεταχείριση

4η Διακρατική Προσφυγή Κύπρου ν. Τουρκίας, Απόφαση Μάϊος 2001 Τουρκία ένοχη παραβιάσεως του Α3 γιατί παράλειψή της να πληροφορήσει συγγενείς των ελληνοκυπρίων αγνοουμένων για την τύχη των προσφιλών τους ατόμων συνιστά απάνθρωπη μεταχείριση

ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

**Σ.Α11 αντίστοιχο Α5 ΕΣΑΔ Σ.Α11(1) «’Εκαστος έχει το δικαίωμα ελευθερίας και προσωπικής ασφάλειας» Σ.Α11(2) περιπτώσεις όπου επιτρέπεται η στέρηση του δικαιώματος, «ότε και όπως ο

νόμος ορίζη»

Προϋποθέσεις υπό τις οποίες μπορεί κάποιος να στερηθεί την ελευθερία του στα πλαίσια του Συντάγματος

Α. Νόμος που καθορίζει πότε και πώς επιτρέπεται η στέρηση του δικαιώματος Ύπαρξη νόμου πρώτη και βασική προϋπόθεση

Β. Περίπτωση που εμπίπτει σε μια από τις έξι περιπτώσεις του Σ.Α11(2)- Νομοθέτης περιορίζεται επειδή δεν έχει νομικώς δυνατότητα καθορισμού απεριόριστου αριθμού τέτοιων περιπτώσεων, όπου επιτρέπεται στέρηση ελευθερίας περιορίζεται στις περιπτώσεις που αναφέρει το ίδιο το Σύνταγμα

(α) Κράτηση ατόμου μετά από καταδίκη του από αρμόδιο Δικαστήριο Ετυμηγορία ενοχής σχετικά με ποινικό αδίκημα Δεν περιλαμβάνει προληπτικά μέτρα, ούτε μέτρα ασφαλείας Κράτηση μετά από καταδίκη και παρά την καταχώρηση έφεσης ΕΔΑΔ

δικαιολογημένη

(β) Σύλληψη ή κράτηση ατόμου λόγω μη συμμορφώσεώς του προς νόμιμη διαταγή του Δικαστηρίου

Panayioti Kayttany and Emilios Makri 3 RSCC 143 Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο συνταγματικές οι διατάξεις του Νόμου Περί Πολιτικής Δικονομίας για έκδοση διαταγμάτων φυλάκισης εξ αποφάσεως οφειλετών, οι οποίοι δεν συμμορφώνονταν με δικαστική διαταγή πληρωμής χρέους με μηνιαίες δόσεις

Απόφαση δεν είναι πλέον δεκτή 1989 κύρωση 4ου Πρωτοκόλλου ΕΔΑΔ Α1 «κανένας δεν στερείται την ελευθερία του ένεκα της ανικανότητάς του να εκτελέσει συμβατική υποχρέωση»

ΟΜΩΣ και παρά τις ριζικές διαφοροποιήσεις της Πολιτικής Δι κονομίας το 1999 και 2003 κράτηση εξ αποφάσεως οφειλετών στις φυλακές = συχνό φαινόμενο Κύπρος κινδυνεύει να υποστεί καταδίκιε από ΕΔΑΔ

ΣΗΜΕΙΩΣΕ ΟΤΙ 4Ο ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΔΑΔ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΑΥΞΗΜΕΝΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕ ΣΥΝΤΑΓΜΑ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΤΕΤΟΙΕΣ ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΙ

46


(γ) Σύλληψη ή κράτηση ανθρώπου προς το σκοπό προσαγωγής του ενώπιον αρμόδιας κατά νόμο αρχής, λόγω ευλόγου υπόνοιας ότι διέπραξε αδίκημα ή όταν η σύλληψη ή η κράτηση είναι ευλόγως αναγκαία για να παρεμποδισθεί η διάπραξη αδικήματος ή η απόδραση μετά τη διάπραξη του αδικήματος 3 περιπτώσεις :

1. Σύλληψη ή κράτηση υπόπτου διάπραξης αδικήματος- η συχνότερη περίπτωση στερήσεως ελευθερίας ανθρώπου- απαραίτητη προϋπόθεση για νομιμότητα σύλληψης ύπαρξη εύλογης υπόνοιας ότι έχει διαπραχθεί αδίκημα- συνέχιση ύπαρξης ευλόγου υπόνοιας = απαραίτητη προϋπόθεση νομιμότητας συνέχισης της κράτησης- επιπρόσθετα της εύλογης υπόνοιας για να θεωρείται νόμιμη η σύλληψη απαραίτητη η έκδοση προηγουμένως σχετικού δικαστικού εντάλματος (με εξαίρεση αυτόφωρο αδίκημα) δικαστής προτού εκδώσει ένταλμα ή διάταγμα προσωποκράτηςης πρέπει να εξακριβώσει γνησιότητα της υπόνοιας και αν η υπόνοια είναι εύλογη με βάση τη μαρτυρία που έχει τεθεί ενώπιόν του πρέπει να συνδέει ύποπτο με το αδίκημα δικαστής δεν προβαίνει σε ευρήματα αξιοπιστίας μαρτύρων, ούτε αξιολογεί αποδεικτική αξία των στοιχείων ύποπτος δεν επιτρέπεται να προσαγάγει μαρτυρία που να τον αποσυνδέει με το αδίκημα, ή σε σχέση με άλλοθι αίτημα για ανανέωση κράτησης Αιτητής έχει βάρος απόδειξης ότι χρόνος που έχει παρέλθει από τελευταία διαταγή προσωποκράτησης έχει χρησιμοποιηθεί ορθά

- Είναι συνταγματική η διακριτική ευχέρεια του ποινικού Δικαστή (Περί Ποινικής Δικονομίας Νόμος Α48 και 157) να διατάσσει την κράτηση κατηγορουμένου εκκρεμούσης της δίκης και/ή κατά τη διάρκειά της; Σιούκρου ν. Αρχηγού Αστυνομίας (1995) 1 ΑΑΔ 1020 συνταγματικά τα εν λόγω άρθρα κράτηση κατά διάρκεια δίκης μπορεί να δικαιολογηθεί λόγω πιθανότητας μη προσέλευσης κατηγορουμένου στη δίκη (Σιακαλλή ν. Δημοκρατίας (1997) 2 ΑΑΔ 130) λαμβάνονται υπόψη η σοβαρότητα αδικήματος, πιθανότητα καταδίκης, ύψος ποινής, πιθανότητα διάπραξης ιδίου ή άλλου αδικήματος, κίνδυνος επηρεασμού πορείας δικαιοσύνης

2. Σύλληψη ή κράτηση για να παρεμποδιστεί η διάπραξη αδικήματος

3. Σύλληψη ή κράτηση για να παρεμποδιστεί η απόδραση μετά τη διάπραξη αδικήματος

(δ) Περιορισμός ανηλίκου δυνάμει νομίμου διαταγής προς το σκοπό αναμορφωτικής επίβλεψης ή νόμιμης κράτησης προς σκοπόν προσαγωγής του ενώπιον αρμόδιας κατά το νόμο αρχής

Τι σημαίνει ο όρος «ανήλικος»; αυτόνομη έννοιαΗλικία που ενηλικιώνεται κάποιος απάντηση δεν είναι διαχρονική εξαρτάται από εκάστοτε κρατούσες κοινωνικές αντιλήψεις σε συγκεκριμένο χρόνο και τόπο Κύπρος του σήμεραπρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η τυχόν κοινή συνισταμένη στην αντιμετώπιση του θέματος από τα εσωτερικά δίκαια των κρατών-μελών του Συμβουλίου Ευρώπης μάλλον νομοθέτης είναι υποχρεωμένος να δεχθεί 18ο έτος ως το κρίσιμο έτος που διαχωρίζει τους ανθρώπους σε ανηλίκους και ενηλίκους

Για να δικαιολογηθεί κράτηση ανηλίκου διαταγή πρέπει να είναι νόμιμη

47


Evgeniou v. The Police (1984) 2 CLR 327 παράνομη η κράτηση ανηλίκου κάτω 14 ετών γιατί Περί Αδικοπραγούντων Ανηλίκων Νόμος απαγορεύεται φυλάκιση ατόμου κάτω των 14

(ε) Περιορισμός ατόμων προς παρεμπόδιση επεκτάσεως μεταδοτικών νόσων, ατόμων ασθενών διανοητικώς, αλκοολικών, τοξικομανών ή αλητών

(στ) Σύλληψη ή κράτηση ατόμου προς παρεμπόδιση της άνευ αδείας εισόδου του στη Δημοκρατία, ή αλλοδαπού κατά του οποίου γίνονται ενέργειες με σκοπό την απέλαση ή την έκδοσή του 2 περιπτώσεις:

1. Σύλληψη ή κράτηση ατόμου προς παρεμπόδιση εισόδου στη Δημοκρατία χωρίς άδεια- διάταξη δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε σχέση με άτομο που είναι πολίτης της Δημοκρατίας

2. Αλλοδαπός εναντίον του οποίου γίνονται ενέργειες απέλασης ή έκδοσης- δεν επιτρέπεται έκδοση ανθρώπου που έχει Κυπριακή ιθαγένεια- κανόνας πρέπει να τροποποιηθεί Ευρωπαϊκό Κεκτημένο δεν επιτρέπει άρνηση εκτέλεσης Ευρωπαϊκού Εντάλματος Σύλληψης αν ένταλμα εκδοθεί από χώρα Ευρωπαϊκής Ένωσης εναντίον πολίτη της Δημοκρατίας Δημοκρατία θα βρεθεί σε δεινή θέση, γιατί απαγορευτική διάταξη του Κυπριακού Συντάγματος δεν μπορεί να προβληθεί ως υπεράσπιση και να δικαιολογήσει παράβίαση του κεκτημένου από Κυπριακή Δημοκρατία Ευρωπαϊκό Κεκτημένο υπερισχύει και πρέπει να υπερισχύει του Κυπριακού Συντάγματος αλλά ενόσω αρχή αυτή δεν μετατρέπεται σε εσωτερικό κανόνα δικαίου συνταγματικής ισχύος κίνδυνος είναι πραγματικός

- περίπτωση πολλαπλής ιθαγένειας εφόσον έχει και ιθαγένεια Κυπριακής Δημοκρατίας δεν μπορεί να θεωρείται αλλοδαπόςΟΜΩΣ προϋπόθεση είναι ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι forum

** Συνταγματικοί περιορισμοί εφαρμόζονται μόνο για σκοπό για τον οποίο έχουν θεσπιστεί Σ.Α33(2)

48

ikoursarou.files.wordpress.com · Web view(1997) 1 Α.Α.Δ. 1026. Ολομέλεια Α.Δ...

Documents

Transcript of ikoursarou.files.wordpress.com · Web view(1997) 1 Α.Α.Δ. 1026. Ολομέλεια Α.Δ...