Toponimia aspontes ppt

QUE É QUE É A A

TOPONIMIA?TOPONIMIA?Τόπος (topos) é a palabra grega que significa Τόπος (topos) é a palabra grega que significa “lugar” e ΄'ονομα (onoma) (de onde deriva a “lugar” e ΄'ονομα (onoma) (de onde deriva a

forma -onimia) significa “nome”. Toponimia é, forma -onimia) significa “nome”. Toponimia é, logo, o conxunto dos nomes dos lugares. Tamén logo, o conxunto dos nomes dos lugares. Tamén se denomina así a ciencia que se ocupa do seu se denomina así a ciencia que se ocupa do seu

estudo.estudo.

O estudo da toponimia é moi interesante, porque nos permite O estudo da toponimia é moi interesante, porque nos permite saber que significan os nomes dos lugares. saber que significan os nomes dos lugares. A toponimia galega é a máis abondosa da Península, A toponimia galega é a máis abondosa da Península, quizquizááis pola dispersión da poboación e polo minifundio. is pola dispersión da poboación e polo minifundio. Hai quen calcula que temos máis de 3 millóns de topónimos. É, Hai quen calcula que temos máis de 3 millóns de topónimos. É, polo tanto, un arquivo que temos que polo tanto, un arquivo que temos que estudar, porque nela temos informacións sobre o noso estudar, porque nela temos informacións sobre o noso pasado que non conservamos doutra maneira, xa que todos os pasado que non conservamos doutra maneira, xa que todos os pobos que tiveron algo que ver con esta terra deixaron a súa pobos que tiveron algo que ver con esta terra deixaron a súa pegada na nosa toponimia (celtas e outros prerromanos, pegada na nosa toponimia (celtas e outros prerromanos, romanos, xermanos, árabes e mesmo os casteláns).romanos, xermanos, árabes e mesmo os casteláns).

Adá

Étimo:Probablemente de al-dai’a> aldea, palabra procedente do árabe, que se reserva

para entidades poboacionais menores.

Significado: Aldea

Para ver esta película, debedisponer de QuickTime™ y deun descompresor TIFF (sin comprimir).

AlvarónÉtimo:É un antropónimo ,

de villa Alvarini ( de Alvarinus), en alusión a unha posesión medieval

dun tal Alvarino.Tamén hai quen o pon en relación con a palabra alba,

branca, terra brancacenta, areosaSignificado:Finca da familia do señor Alvarino

Badón

Étimo:Viría dunha raíz céltica *bod-, relacionada con auga, braña ou fonte, raíz emparentada con outras

como *bed- e, nesta hipótese, *bad-.

Significado: Braña, terreo enchoupado

Para ver esta película, debedisponer de QuickTime™ y de

un descompresor TIFF (sin comprimir).

A Balsa Étimo:Proviniente da voz prerromana

* balsa=”pequena depresión de terreo encharcada

Significado:De acordo con este significado en Galicia, o hidrónimo BALSA e A BALSA dá nome a un bo número de correntes fluviais, que se caracterizan, dado o seu escaso nivel e corrente, por encharcaren pequenas superficies de terreo próximas á caixa do río

O Bañal/ A Casilla do

BañalÉtimo: Do latín “balneare” = bañar

Non debe confundirse este topónimo con Baños, do latín “balneos”, en referencia a antigas instalacións terapéutico-sanitarias , así

chamadas e xa usadas en tempos dos romanosSignificado:Fai referencia a unha paraxe con auga,

situada nalgún lugar chan do leito dunha corrente fluvial,o arroio Bañal, que rega a parroquia

O Barral/As Barrosas

Étimo: Do celta * barro= lama

Significado:Lugar onde hai moito barro. Relacionado co topónimo “AS BARROSAS”. Terreos que teñen lama ou no que se forma

lama doadamente




As Borrallas

Étimo:Do latín “burrus-a-um” =vermello.Vén do grego πυρρός- α- ον= vermello como o lume

Significado: Restos de ferro e de carbón que quedan no lugar da forxa



O Brixeo

Étimo:Pode vir de “viridem”> brizo> briceo = verdoso

Significado: Lugar verdoso




As Campeiras

Étimo: De “campus”, chairaSignificado: Lugar onde medra a herba de maneira espontánea e ventureira, sen necesidade de ser plantada


O Campo da Cova/ Cuveliña/Os Covelos

Étimo:De cova < cava, cavidade lateral na terra, gruta. Pero tamén, oco, burato na terra, facendo referencia a

unha depresión do terreo, terreo afundido

Significado:Depresión de terreo




O Carballal/A CarballeiraÉtimo:De “quercus robur”= carballo+

o sufixo -al (abundancial) ou o sufixo-eira

Significado:Lugar abundante en carballos.Alusivoa espazos arbóreos coutados

para a produciónde madeira

Carelle

Étimo:Voz preindoeuropea *kar , pedra. Raíz que está presente noutros topónimos galegos

(Cariño)Significado:Pedriñas



A CasanovaÉtimo:Do latín, casam máis o adxectivo novam=

Cabana nova Significado:Neste caso, debe tratarse dunha nova vivenda dun importante personaxe da zona ( nada que ver cunha cabana)


O CatarouÉtimo:De “catadoiro”= lugar onde asmulleres se cataban unhas ás outras os piollos.De “captatoirum”= lugar elevado, miradoiroSignificado:Lugar elevado , que ofrece boas vistas

O Chamoselo

Étimo:De flammosus< flamma, da cor do lume, queimado

Significado:Río da cor do lume

Os Chaos

Étimo:De planos< planus- a- um = superficies chás

Significado:Chairos



As Cortes

Étimo: Do latín vulgar cortem = curral, lugar cercado e cuberto onde se garda o gando

Significado:Cortellos


O Cotelo

Étimo:Da base prerromana *cott-, prominencia, altura rochosa + o sufixo -ellum,

diminutivo

Significado:Pequena altura, pequeno outeiro



A Cuiña Étimo:Topónimo relacionado coa palabra “coido”, conxunto de pedras arredondadas pola erosión, tamén relacionada coa portuguesa “conho”, rocha no medio dun río. Parece,

tamén, que pode relacionarse cunha antiga base preindoeuropea * cun, rocha, prominencia altura

Significado:Pico que sobresae


A FerreríaÉtimo:De ferrum = ferroSegundo Candelas Colodrón, un dos oficios dos que temos noticia na Vila das Pontes xa na Idade Media ( documento de 1274)”…un lugar en el que labran el hierro con un macizo que hay en dicha tierra….”, é dicir, onde se extraía o mineralSignificadoInstalación onde se extrae e se traballa o ferro

A ForxaÉtimo:Relacionado co obradoiro do ferreiro,pois, aínda que o termo ferrería nun principio se refería aos establecementos situados a pé de xacemento que fundían mineral en barras ou lingotes, despois pasou a denominar tamén o conxunto do edificio e instalación,onde está a forxa < fortiamSignificado:Lugar onde se atopa a forxa do ferreiro

A Fraga / A Fragachá

Étimo:Do latín frangere, “romper”, (de onde a botánica tomou nome para as malezas, segundo Rivera Rouco), ou

do plural de fragum< fragosum, fragoso; máis planum-a-um, “plano, chan”.

Significado: Bosque de árbores autóctonas



GarabatosÉtimo:Da raíz prerromana *carba, póla, pao delgado e seco que se emprega para facer

lume. Ou relacionado coa base preindoeuropea *car, rocha

Significado:Lugar onde abunda a madeira seca para facer lume


Gondré

Étimo:Parece un antropónimo de orixe xermánica, villa Gunderedi

Significado:Finca do señor Gunderedo


un descompresor TIFF (sin comprimir). Para ver esta película, debedisponer de QuickTime™ y deun descompresor TIFF (sin comprimir).

Os LoureirosÉtimo:De laurum, loureiro+ un abundancial

-eiroSignificado:Lugar onde

abundan os loureirosPara ver esta película, debedisponer de QuickTime™ y deun descompresor TIFF (sin comprimir).


A Madalena

Étimo:Nome de lugar repetido en Galicia. Debe reproducir o nome dunha Madalena, que algunhas

veces pode ser de santidade, referido a María Madalena

Significado:Parroquia da Virxe da Madalena

Mariñaleda/ O Mariñao

Étimo:Parece tamén un antropónimo relacionado co propietario do lugar, quizáis un tal Marinianus;

porque non estando en contacto co mar, non parece posíbel relacionalo coa mariña

Significado:Finca de Mariano? Finca do mariñeiro?


Marraxón de arribae de abaixoÉtimo:De marram, maza grande de ferro utilizada por pedreiros

e canteiros.Segundo Candelas Colodrón, o oficio de pedreiro estaba xa testificado na Idade Media: “…o oficio de predreyro, traballo que requería unha grande especialización, tanto das habilidades como das ferramentas…”Significado:Lugar onde se utilizan marras grandes

A Mourela

Étimo:De *mor, base preindoeuropea relacionada coa palabra galega “ morea” ou a italiana “mora” ou a vasca “muru”( outeiro) e,

tamén, coas palabras galegas “morouza” ( sitio de maleza e silvas) e “morica” ( morea de cousas), que nada teñen que ver cos mouros de

África Significado:Moural, terreo poboado de uces, uceira



O NarónÉtimo:Segundo figura na España Sagrada. Theatro geographico-historico de la iglesia de España …, Naharon é un dos lugares, preto de Lugo e de Betanzos, no que o príncipe de Asturias, Don Alonso o Casto, saíu ao encontro dos mouros no ano 820, e desbaratou os seus exércitos.Segundo unha tese sobre TOPONIMIA DE INTRODUCCIÓN MOZÁRABE EN LA GALLAECIA, a palabra é de orixe árabe<Harun y qasr = Castelo de Harún

Significado:Castelo de Harún ??Para ver esta película, debedisponer de QuickTime™ y deun descompresor TIFF (sin comprimir).

O Paraño

Étimo:De petreneum< petram, pedra

Significado:Emprazamento moi pedregoso




O Pasadelo

Étimo:De passum < pandere, extenderse + o sufixo diminutivo -ellum

Significado:Topónimo que pode facer referencia a un antigo paso fluvial sobre pedra, como outros topónimos galegos: Os Pasales, Peares, Pasadela



O CaneiroÉtimo: Parece un abundancial

de canaSignificado:

Tipo de pesca fluvial chamada“caneiro”, en alusión á canle onde

se colocaban as redes para a pesca

A Costa

Étimo:

Base prerromana * cott“altura rochosa, prominencia”

Significado:Costa, lado

Pena da Revolta

Étimo:De pinnam, penedo + revoluta < revolvere, facer un traxecto en sentido inverso

SignificadoOuteiro ao que se chega tras moitas voltas no camiño

Pena na que apareceu un petroglifo con esa figura


Pena do Curro

Étimo:De pinnam, pedra grande que sobresae + currere, correr

Significado: Lugar decuberto e cercado para a produción de toxo sementado, é dicir, toxeiras cercadas, para alimentar o gando vacún ou cabalar, facer esteco, combustible, ect…Relacionado tamén coa celebración dos “curros”, nas que os gandeiros se dirixen aos montes para localizar aos seus cabalos e conducilos desde os lugares de pasto ata os valados Para ver esta película, debedisponer de QuickTime™ y deun descompresor TIFF (sin comprimir).



As Pereiras

Étimo:Do latín pirum> (arbor) pirarius, “pereira”. Árbore que dá peras.Variedade de maceira que produce unhas mazás alongadas chamadas peros. Segundo Fernando Cabezas estes nomes poden estar relacionados con sitios máis ou menos elevados localizados nalgunhas ocasións sobre auténticos pericoutos pedregosos

Significado:Terreo onde abundan as pereirasPara ver esta película, debedisponer de QuickTime™ y deun descompresor TIFF (sin comprimir).

As Pontes de GarcíaRodríguez

Étimo:De PontesSignificado: Vila que en 1376, Henrique II de Castela lle concedeu ao cabaleiro García Rodríguez de Valcárcel por rescatalo da prisión

na que se atopaba tras a batalla de Náxera. "Por quantas lealtanzas de fianza fallamos en vos... e por quanto afán y trabajo y pérdidas oviste tomado por nós... facemos vos donación pura y perpetua... del lugar de las Puentes de Hume"











O PontoiboÉtimo:Este topónimo identifícase, segundo o profesor Juan J. Sánchez Badiola, co escenario da batalla de Pontuvio, episodio máis famoso do rei Fruela I de Asturias contra os musulmáns.Nas crónicas o termo é Pontoybo, parece que facendo referencia a un lugar de bo paso sobre o ríoSignificado:Bo pontón, bo camiño de paso






O Rego do Muíño

Étimo:De rigare, atravesar unha corrente de auga, e de molitum < molo, moer

Significado:Pequena corrente que permite traballar a un muíño de auga


A Ribeira Nova

Étimo:De ripariam novamSignificado:Nova ribeira, novo camiño á beira

do río







San VicenteÉtimo:É un topónimo relativo a unha igrexa,a un nome de santo, isto é un haxitopónimo.Significado:Capela de San Vicente



A Seara

Étimo:Probablemente da voz prerromana *senara, campo que se labra, extensión de

terreo que se cultivaSignificado:Campo fértil sementado de trigo

ou outros cereais



Tras da Ponte

Étimo:De trans + pontem

Significado:Detrás da ponte


Tras do RegoO Rego do Campo

Étimo:De trans + riguum < rigare, curso de auga, arroioSignificado: Detrás dun curso de auga pouco abundante

Chaira bañada por un regato


A Vacariza

Étimo: De vaccam, vacaSignificado:Lugar onde se crían e explotan

vacas ou gando vacún en xeral



A Veiga/As Veigas de

VilariñoÉtimo:Forma prerromana de *baica = terreo

inundado.

Significado:Parte de terra baixa, chá e fértil, pola que normalmente pasa un río.



Os Vidás

Étimo:Do latín betulla <base celto-latina betullus. “bidueiro”. Variante de bidueiro é bido, o lugar onde se

dan estas árbores é bidal. Bidás é unha das variantes do plural que se da en Galicia.

Hai quen considera que este é un antropónimo, referido a unha familia chamada Vidás ( < plural de Vidal)

Significado: Bosque de bidueirosFinca da familia Vidal


VilarnovoÉtimo:De villare < villa, “aldea pequena”+ o adxectivo novus. No mundo romano vila non ten a acepción que terá a partir da Idade Media. Na época romana é unha casa aillada no campo que é centro dunha explotación agraria, no Medievo contínua a súa función pero exténdese o significado a agrupacións maiores que nalgúns casos reciben unha carta puebla. A palabra aldea (al daya), procedente do árabe, reservarase para entidades menores. O termo “lugar”, moi empregado na comarca é sinónimo de aldea. Significado:Novo poboado





• IES MONCHO VALCARCETraballo realizado polos alumnos do grupo Latín IAndreaAlejandroMarinaSergioNataliaRocíoRamiro RaquelUxíae a profe, Olga

Toponimia aspontes ppt

Education

Transcript of Toponimia aspontes ppt