Tόμος 11ος ΠΑΡΑΡΤΗΜΑprosvasimo.iep.edu.gr/Books/Eidikh-Agwgh-PI/books/c... ·...
Transcript of Tόμος 11ος ΠΑΡΑΡΤΗΜΑprosvasimo.iep.edu.gr/Books/Eidikh-Agwgh-PI/books/c... ·...
Χημεία
γ΄ λυκείου
Ομάδας ΠροσανατολισμούΘετικών Σπουδών
Tόμος 11ος
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 1 1/27/17 12:40:27 PM
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΚ∆ΟΣΗΣ
Το παρόν βιβλίο περιέχει τα παρακάτω κεφάλαια:α) Από το βιβλίο «Χημεία
θετικής Κατεύθυνσης» Β΄ Λυκείου των Λιοδάκη Σ., Γάκη Δ., Θεοδωρόπουλου Δ., Θεοδωρόπουλου Π. και Κάλλη Α. (έκδοση 2012) τα κεφάλαια 2, 3, 4, 5.
β) Από το βιβλίο «Χημεία θετικής Κατεύθυνσης» Γ΄ Λυκείου των Λιοδάκη Σ., Γάκη Δ., Θεοδωρόπουλου Δ. και Θεοδωρόπουλου Π. (έκδοση 2012) τα κεφάλαια 1, 3, 5.
Επιστημονικός Υπεύθυνος – Διεύθυνση Ομάδων Εργασίας:Στέλιος Λιοδάκης
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 2 1/27/17 12:40:28 PM
Ομάδα Συγγραφής:Στέλιος Λιοδάκης, Δρ. Χημικός, Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠΔημήτρης Γάκης, Δρ. Χημικός Μηχανικός, Λέκτορας ΕΜΠΔημήτρης Θεοδωρόπουλος, Χημικός Μηχανικός Δ/θμιας ΕκπαίδευσηςΠαναγιώτης Θεοδωρόπουλος, Χημικός Δ/θμιας ΕκπαίδευσηςΑναστάσιος Κάλλης, Χημικός Δ/θμιας Εκπαίδευσης
Ομάδα Τεχνικής Υποστήριξης:Στάθης Σιάνος, Χημικός Μηχανικός ΕΜΠΗρακλής Αγιοβλασίτης, φοιτητής στη σχολή Χημικών Μηχανικών, ΕΜΠ
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 3 1/27/17 12:40:29 PM
Άννα Γάκη, φοιτήτρια στη σχολή Χημικών Μηχανικών, ΕΜΠΒλάσσης Παπανικολάου, φοιτητής στη σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχα-νικών, ΕΜΠΆντζελα Λαζάρου, φωτογράφος ΤΕΙ Αθήνας
Γλωσσική Επιμέλεια:Χρήστος Ανδρίτσος
Τεχνική Επιμέλεια:Στέλιος Λιοδάκης
Υπεύθυνος στο πλαίσιο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου:Δρ. Αντώνιος Σ. Μπομπέτσης, Χημικός, M.Ed., Ph.D., Σύμβουλος Π.Ι.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 4 1/27/17 12:40:29 PM
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΑΝΕΚ∆ΟΣΗΣ
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΚ∆ΟΣΗΣ
ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ
ΜΕ ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΟΡΑΣΗ
ΙΤΥΕ - ∆ΙΟΦΑΝΤΟΣ
Οι διορθώσεις πραγµατοποιήθηκαν κατόπιν έγκρισης του ∆.Σ. του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής
Η επανέκδοση του παρόντος βιβλίου πραγµατοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών & Εκδόσεων «∆ιόφαντος» µέσω ψηφιακής µακέτας, η οποία δηµιουργήθηκε µε χρηµατοδότηση από το ΕΣΠΑ / ΕΠ «Εκπαίδευση & ∆ιά Βίου Μάθηση» / Πράξη «ΣΤΗΡΙΖΩ».
To πλαίσιο αυξοµειώνεται
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 5 1/27/17 12:40:29 PM
ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ
ΜΕ ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΟΡΑΣΗ
ΙΤΥΕ - ∆ΙΟΦΑΝΤΟΣ
Η αξιολόγηση, η κρίση των προσαρµογών και η επιστηµονική επιµέλεια του προσαρµοσµένου βιβλίου πραγµατοποιείται από τη Μονάδα Ειδικής Αγωγής του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής.
Η προσαρµογή του βιβλίου για µαθητές µε µειωµένη όραση από το ΙΤΥΕ – ∆ΙΟΦΑΝΤΟΣ πραγµατοποιείται µε βάση τις προδιαγραφές που έχουν αναπτυχθεί από ειδικούς εµπειρογνώµονες για το ΙΕΠ.
prosarmogi.indd 2 9/11/2016 4:07:30 µµ22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 6 1/27/17 12:40:29 PM
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚ∆ΟΣΕΩΝ
«∆ΙΟΦΑΝΤΟΣ»
Σ. Λιοδάκης, Δ. Γάκης,Δ. Θεοδωρόπουλος,
Π. Θεοδωρόπουλος, A. Κάλλης
Η συγγραφή και η επιστημονική επιμέλεια του βιβλίου
πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Χημεία γ΄ λυκείου
Ομάδας Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών
Tόμος 11ος
Ι.Τ.Υ.Ε. «∆ΙΟΦΑΝΤΟΣ»
ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ
ΜΕ ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΟΡΑΣΗ
ΙΤΥΕ - ∆ΙΟΦΑΝΤΟΣ
Η αξιολόγηση, η κρίση των προσαρµογών και η επιστηµονική επιµέλεια του προσαρµοσµένου βιβλίου πραγµατοποιείται από τη Μονάδα Ειδικής Αγωγής του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής.
Η προσαρµογή του βιβλίου για µαθητές µε µειωµένη όραση από το ΙΤΥΕ – ∆ΙΟΦΑΝΤΟΣ πραγµατοποιείται µε βάση τις προδιαγραφές που έχουν αναπτυχθεί από ειδικούς εµπειρογνώµονες για το ΙΕΠ.
prosarmogi.indd 2 9/11/2016 4:07:30 µµ 22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 7 1/27/17 12:40:30 PM
Σημείωση: Στο Ευρετήριο και στο
Ευρετήριο Ονομάτων τα γράμματα
Α, Β, Γ,..., Ι δηλώνουν αντίστοιχα
τον 1ο, 2ο, 3ο,...,10ο τόμο.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 8 1/27/17 12:40:30 PM
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α
• ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΟΡΩΝ
• ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
• ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 5 1/27/17 12:40:30 PM
6 / 336 Π2
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΟΡΩΝ
AΑιθέρες: οργανικές ενώσεις οποίες περιέχουν στο μόριό τους την χα-ρακτηριστική ομάδα, O–C–O (αιθε-ρομάδα).
Ακόρεστο διάλυμα: το διάλυμα στο οποίο μπορεί να διαλυθεί και άλλη ποσότητα διαλυμένης ουσίας σε σταθερές συνθήκες.
Ακτινίδες: στοιχεία τα οποία έχουν μερικώς συμπληρωμένη την υπο-στιβάδα 5f. Περιλαμβάνουν και τα υπερουράνια στοιχεία.
Αλκάλια: η πρώτη ομάδα του πε-ριοδικού πίνακα. Περιλαμβάνει τα στοιχεία Li, Na, Κ, Rb, Cs, Fr.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 6 1/27/17 12:40:30 PM
7 / 336 Π2
Αλκαλικές γαίες: η δεύτερη ομάδα του περιοδικού πίνακα. Περιλαμβά-νει τα στοιχεία Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Ra.
Αλκαδιένια: oι υδρογονάνθρακες με δύο διπλούς δεσμούς στο μόριό τους.
Αλκάνια: οι κορεσμένοι υδρογονάν-θρακες.
Αλκένια: οι υδρογονάνθρακες με ένα διπλό δεσμό στο μόριό τους.
Αλκίνια: οι υδρογονάνθρακες με ένα τριπλό δεσμό στο μόριό τους.
Αλδεΰδες: ενώσεις οι οποίες στο μόριό τους περιέχουν την χαρακτη-ριστική ομάδα, –CHO, αλδεϋδομά-δα.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 7 1/27/17 12:40:30 PM
8 / 336 Π2
Αλκοόλες κορεσμένες μονοσθε-νείς: οργανικές ενώσεις με γενικό τύπο CvH2v+1OH.
Αλογόνα: Η 17η ομάδα του περιοδι-κού πίνακα. Περιλαμβάνει τα στοι-χεία F2, Cl2, Βr2, I2, Αt.
Αμφίδρομη αντίδραση: αυτή που πραγματοποιείται προς τις δύο κατευθύνσεις ταυτόχρονα και κατα-λήγει σε κατάσταση ισορροπίας.
Αναγωγή: η ελάττωση αριθμού οξείδωσης ατόμου ή ιόντος.
Αναγωγικές ουσίες ή απλά αναγω-γικά: ονομάζονται οι ουσίες (στοι-χεία, χημικές ενώσεις ή ιόντα) που προκαλούν αναγωγή.
Ανιόν: ιόν που περιέχει αρνητικό φορτίο.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 8 1/27/17 12:40:30 PM
9 / 336 Π2
Άνοδος: το ηλεκτρόδιο στο οποίο λαμβάνει χώρα οξείδωση.
Αντιδράσεις υποκατάστασης: σ’ αυτές αντικαθίσταται ένα άτομο ή μια ομάδα από άλλο ή άλλη.
Αντιδράσεις πολυμερισμού: σ’ αυτές συνενώνονται πολλά μικρά μόρια (μονομερή) με τελικό προϊόν μια μεγαλομοριακή ένωση, το πο-λυμερές.
Αντιδράσεις προσθήκης: σ’ αυτές σε ενώσεις με πολλαπλό δεσμό προστίθεται μια ένωση ή στοιχείο με προϊόν μια κορεσμένη ένωση.
Απαγορευτική αρχή του Pauli: είναι αδύνατο στο ίδιο άτομο να υπάρχουν δύο ηλεκτρόνια με την ίδια τετράδα κβαντικών αριθμών.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 9 1/27/17 12:40:30 PM
10 / 336 Π2
Απόδοση (α) μιας αντίδρασης: ο λόγος της ποσότητας της ουσίας που παράγεται πρακτικά προς την ποσότητα της ουσίας που θα πα-ραγόταν θεωρητικά αν η αντίδραση ήταν ποσοτική.
Αριθμός οξείδωσης: ενός ατόμου σε μια μοριακή (ομοιοπολική) ένωση, ονομάζεται το φαινομενικό φορτίο που θα αποκτήσει το άτο-μο αν τα κοινά ζεύγη ηλεκτρονίων αποδοθούν στο ηλεκτραρνητικό-τερο άτομο (το άτομο που τα έλκει περισσότερο). Αντίστοιχα, αριθμός οξείδωσης ενός ιόντος σε μια ιο-ντική (ετεροπολική ένωση) είναι το πραγματικό φορτίο του ιόντος.
Αρχή αβεβαιότητας του Heisenberg: είναι αδύνατο να
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 10 1/27/17 12:40:30 PM
11 / 336 Π2
προσδιορίσουμε με ακρίβεια συγ-χρόνως τη θέση και την ορμή (p = m u) ενός μικρού σωματιδίου, π.χ. ηλεκτρονίου.
Αρχή Le Chatelier: Όταν μεταβάλ-λουμε έναν από τους συντελεστές ισορροπίας (συγκέντρωση, πίεση, θερμοκρασία), η θέση της ισορρο-πίας μετατοπίζεται προς εκείνη την κατεύθυνση που τείνει να αναιρέσει τη μεταβολή που επιφέραμε.
Ασθενές οξύ: οξύ το οποίο διαλυό-μενο ιοντίζεται μερικώς (α < 1).
Ασύμμετρο άτομο άνθρακα, *C: άτομο άνθρακα συνδεδεμένο με τέσσερις διαφορετικούς υποκατα-στάτες.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 11 1/27/17 12:40:30 PM
12 / 336 Π2
Ατομικό τροχιακό: το ατομικό τρο-χιακό (το τετράγωνό του για την ακρίβεια) δίνει την πυκνότητα του ηλεκτρονιακού νέφους στα διάφορα σημεία του χώρου. Απεικονίζεται με οριακές καμπύλες, το περίγραμμα των οποίων περικλείει τη μέγιστη πυκνότητα του ηλεκτρονιακού νέ-φους, π.χ. 90-99% αυτής.
Αυθόρμητη μεταβολή: μεταβολή που συντελείται από μόνη της χω-ρίς εξωτερική επέμβαση.
Αυτοκατάλυση: όταν ένα από τα προϊόντα μιας αντίδρασης δρα ως καταλύτης. Χαρακτηριστικό παρά-δειγμα αυτοκατάλυσης είναι η οξεί-δωση του οξαλικού οξέος (COOH)2 με υπερμαγγανικό κάλιο KMnO4 παρουσία θειικού οξέος.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 12 1/27/17 12:40:30 PM
13 / 336 Π2
ΒΒάση (κατά Brönsted - Lowry): οι δέκτες πρωτονίων σε μια πρωτολυ-τική αντίδραση.
Brönsted-Lowry (θεωρία): σύμφω-να με αυτήν οι αντιδράσεις οξέων - βάσεων είναι αντιδράσεις εναλλα-γής πρωτονίων.
ΓΓαλβανικά στοιχεία: διατάξεις στις οποίες μετατρέπεται η χημική ενέργεια, η οποία ελευθερώνεται κατά τη διάρκεια μιας αυθόρμητης αντίδρασης οξειδοαναγωγής σε ηλεκτρική ενέργεια.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 13 1/27/17 12:40:31 PM
14 / 336 Π2
Γραμμομοριακό κλάσμα (x): ενός συστατικού A του μίγματος, ορίζε-ται το κλάσμα των mol: nΑ / nολ
ΔΔείκτες (οξέων - βάσεων ή πρωτο-λυτικοί): ασθενή οξέα ή βάσεις των οποίων το χρώμα εξαρτάται από το pH του διαλύματος στο οποίο έχουν προστεθεί.
Δεσμός υδρογόνου: δεσμός που αναπτύσσεται συνήθως μεταξύ μο-ρίων, όταν η ένωση περιέχει H ενω-μένο ομοιοπολικά με άτομα ισχυρά ηλεκτραρνητικά και μικρό μέγεθος π.χ. F, Ο, N.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 14 1/27/17 12:40:31 PM
15 / 336 Π2 - 337 Π3
Διάβρωση: η επίδραση του περι-βάλλοντος πάνω στα υλικά και στα μέταλλα ειδικότερα (διάβρωση με-τάλλων).
Διαλυτότητα: η μεγίστη ποσότητα της διαλυμένης ουσίας που μπορεί να διαλυθεί σε συγκεκριμένο διαλύ-τη και σε σταθερές συνθήκες.
Διαμοριακές δυνάμεις: οι ελκτικές δυνάμεις που συγκρατούν τα μόρια μεταξύ τους.
Διεγερμένη κατάσταση: ηλεκτρο-νιακή ατομική κατάσταση κατά την οποία ηλεκτρόνια έχουν μεταπη-δήσει σε υποστιβάδα μεγαλύτερης ενέργειας, λόγω απορρόφησης ενέργειας.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 15 1/27/17 12:40:31 PM
16 / 337 Π3
Διεγερμένη κατάσταση: ηλεκτρο-νιακή ατομική κατάσταση κατά την οποία ηλεκτρόνια έχουν μεταπη-δήσει σε υποστιβάδα μεγαλύτερης ενέργειας, λόγω απορρόφησης ενέργειας.
Δυνάμεις Van der Waals: διαμορι-ακές δυνάμεις μεταξύ διπόλου - δι-πόλου.
Δυνάμεις London: διαμοριακές δυ-νάμεις μεταξύ μη διπόλων.
Δυναμικό ημιστοιχείου (πρότυπο) Ε°: το δυναμικό γαλβανικού στοι-χείου το οποίο δημιουργείται από το υπ’ όψιν ημιστοιχείο σε πρότυ-πη κατάσταση και το πρότυπο ηλε-κτρόδιο Η2.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 16 1/27/17 12:40:31 PM
17 / 337 Π3
ΕΕλεύθερη ρίζα: (ή ρίζα) είναι ένα χημικό είδος (άτομο ή συγκροτήμα-τα ατόμων) που περιέχει περιττό αριθμό ηλεκτρονίων σθένους και συνεπώς διαθέτει ένα ασύζευκτο ηλεκτρόνιο σε κάποιο τροχιακό της.
Ελεύθερη ενέργεια (G): θερμοδυ-ναμικό μέγεθος το οποίο ορίζεται από τη σχέση G = Η - TS και απο-δίδει την διαθέσιμη για παραγωγή έργου ενέργεια.
Εναντιομερή: στερεοϊσομερή τα οποία είναι οπτικοί αντίποδες.
Ενδόθερμη αντίδραση: η αντίδρα-ση κατά την οποία απορροφάται ενέργεια.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 17 1/27/17 12:40:31 PM
18 / 337 Π3
Ενέργεια ενεργοποίησης: η ελάχι-στη τιμή ενέργειας, που πρέπει να έχουν τα μόρια, ώστε να αντιδρά-σουν αποτελεσματικά.
Ενέργεια ιοντισμού (πρώτη): η ελάχιστη ενέργεια που απαιτείται για την πλήρη απομάκρυνση ενός ηλεκτρονίου από ελεύθερο άτομο, που βρίσκεται στη θεμελιώδη του κατάσταση και σε αέρια φάση. Δη-λαδή έχουμε
Σ(g) Σ+(g) + e-, με Εi 1 = ΔΗ > 0
Ενθαλπία: καταστατική, εκτατική, ιδιότητα συστήματος που εκφράζει το θερμικό του περιεχόμενο. Ορίζε-ται σαν H = U + P V
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 18 1/27/17 12:40:31 PM
19 / 337 Π3
Ενθαλπία διάλυσης (πρότυπη) ΔHο
sol μιας ουσίας σε διαλύτη X εί-ναι η μεταβολή της ενθαλπίας, ΔΗ, κατά τη διάλυση 1 mol ουσίας σε πολύ μεγάλο όγκο του διαλύτη Χ.
Ενθαλπία εξουδετέρωσης (πρό-τυπη) ΔHο
n: είναι η μεταβολή της ενθαλπίας κατά την πλήρη εξουδε-τέρωση (σε αραιό υδατικό διάλυμα) 1 mol H+ ενός οξέος με μια βάση ή 1 mol OH- μιας βάσης με ένα οξύ, σε πρότυπη κατάσταση.
Ενθαλπία καύσης (πρότυπη), ΔH°c: είναι η μεταβολή της ενθαλπί-ας κατά την πλήρη καύση 1 mol της ουσίας, σε πρότυπη κατάσταση.
Ενθαλπία σχηματισμού (πρότυ-πη), ΔH°f: είναι η μεταβολή της εν-θαλπίας κατά το σχηματισμό 1 mol
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 19 1/27/17 12:40:31 PM
20 / 337 Π3
της ένωσης από τα συστατικά της στοιχεία, σε πρότυπη κατάσταση.
Ένζυμα: είναι ουσίες πολύπλοκης δομής που δρουν καταλυτικά σε βι-οχημικές αντιδράσεις (στους ζώντες οργανισμούς).
Εντροπία: θερμοδυναμική, κατα-στατική, ιδιότητα η οποία εκφράζει το μέτρο της αταξίας ενός συστήμα-τος ουσιών.
Εξαέρωση: η μετάβαση ενός υγρού στην αέρια κατάσταση. H εξαέρω-ση μπορεί να γίνει, είτε από την επιφάνεια του υγρού, με εξάτμιση, είτε από όλη τη μάζα του υγρού με βρασμό.
Εξάχνωση: η μετατροπή μίας ουσί-ας κατευθείαν από τη στερεά στην
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 20 1/27/17 12:40:31 PM
21 / 337 Π3
αέρια κατάσταση.
Εξουδετέρωση: η αντίδραση ενός οξέος με μία βάση, δηλαδή η ένωση H+ και OH- προς σχηματισμό νε-ρού.
Εξώθερμη αντίδραση: η αντίδραση κατά την οποία εκλύεται θερμότητα.
Επαγωγικό φαινόμενο: ονομάζεται η μετατόπιση ηλεκτρονίων (πόλω-ση) ενός δεσμού, λόγω της παρου-σίας γειτονικών ομάδων ή ατόμων.
Εστέρες: προϊόντα της αντίδρασης οργανικών οξέων με αλκοόλες.
Εσωτερική ενέργεια: είναι η ολική ενέργεια άθροισμα κινητικής και δυναμικής όλων των μικροσυστατι-κών του συστήματος.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 21 1/27/17 12:40:31 PM
22 / 337 Π3
Ετερογενής κατάλυση: όταν σε άλλη φάση βρίσκονται τα αντιδρώ-ντα σώματα και σε άλλη ο καταλύ-της.
Ετερολυτική σχάση: στην ετερο-λυτική σχάση το κοινό ζεύγος ηλε-κτρονίων του ομοιοπολικού δεσμού καταλήγει στο ηλεκτραρνητικότερο άτομο με αποτέλεσμα το σχηματι-σμό ιόντων.
Ευγενή αέρια: περιλαμβάνει τα στοιχεία της 18ης ομάδας του πε-ριοδικού πίνακα. Περιλαμβάνει τα στοιχεία He, Ne, Αr, Kr, Xe και Rn.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 22 1/27/17 12:40:31 PM
23 / 337 Π3
ΖΖεσεοσκοπία: ονομάζεται η μέθο-δος προσδιορισμού της σχετικής μοριακής μάζας (μοριακό βάρος) με βάση τη μέτρηση πειραματικά του ΔTb, εφαρμόζοντας τον νόμο
ΔTb = Kb m.
ΗΗλεκτρεγερτική δύναμη: ή δυναμι-κό στοιχείου ονομάζεται η διαφορά δυναμικού σε V στα άκρα των ηλε-κτροδίων του γαλβανικού στοιχεί-ου, όταν αυτό δεν διαρρέεται από ρεύμα.
Ηλεκτρονιοσυγγένεια: η μεταβολή της ενέργειας που παρατηρείται
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 23 1/27/17 12:40:32 PM
24 / 337 Π3
κατά την πρόσληψη ενός ηλεκτρο-νίου από άτομο που βρίσκεται στη θεμελιώδη του κατάσταση και σε αέρια φάση. Όταν δηλαδή:
Σ(g) + e- Σ(g)-, ΔΗ < 0
Ηλεκτρονιόφιλα αντιδραστήρια: κατιόντα ή και μόρια τα οποία έχουν τάση πρόσληψης, ζευγών, ηλεκτρονίων.
Ημιπερατή μεμβράνη: επιτρέπει κάποιες ουσίες να περνούν και κάποιες όχι (δρα δηλαδή σαν ένα είδος μοριακού κόσκινου).
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 24 1/27/17 12:40:32 PM
25 / 338 Π4
ΘΘεμελιώδης κατάσταση: ηλεκτρο-νιακή δομή ατόμου με την μικρότε-ρη δυνατή ενέργεια.
Θερμιδόμετρα: ειδικές συσκευές για τη μέτρηση της θερμότητας που εκλύεται ή απορροφάται σε μια χη-μική αντίδραση.
Θερμοδυναμικός νόμος (πρώτος): σε κάθε μεταβολή η ολική ενέργεια συστήματος και περιβάλλοντος πα-ραμένει σταθερή.
Θερμοδυναμικός νόμος (δεύτε-ρος): σε κάθε αυθόρμητη μεταβολή η συνολική εντροπία παραμένει σταθερή.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 25 1/27/17 12:40:32 PM
26 / 338 Π4
Θερμοχημεία: μελετά τις ενεργει-ακές μεταβολές που συνοδεύουν μια χημική αντίδραση, δηλαδή, τα ποσά θερμότητας που τελικά εκλύ-ονται ή απορροφώνται.
Θεωρία VSEPR: τα ζεύγη ηλεκτρο-νίων, δεσμικά και μη, γύρω από το κεντρικό άτομο απωθούνται και παίρνουν θέσεις στον χώρο, ώστε να βρίσκονται το δυνατόν μακρύτε-ρα.
ΙΙξώδες: η αντίσταση ενός υγρού στη ροή.
Ισομερείς, συντακτικά, ενώσεις: ενώσεις οι οποίες έχουν τον ίδιο
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 26 1/27/17 12:40:32 PM
27 / 338 Π4
μοριακό τύπο, αλλά διαφορετικούς συντακτικούς τύπους.
Ισοτονικά διαλύματα: είναι τα δια λύματα που έχουν την ίδια τιμή ωσμωτικής πίεσης.
Ισχυρό οξύ: οξύ το οποίο ιοντίζεται πλήρως, α = 1, κατά τη διάλυσή του στο νερό.
ΚΚάθοδος: ηλεκτρόδιο στο οποίο γίνεται ηλεκτροχημική αναγωγή.
Κανόνας του Hund: η σταθερότε-ρη κατανομή ηλεκτρονίων σε μια υποστιβάδα, ώστε το άθροισμα του spin τους να είναι το μέγιστο δυνα-τό.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 27 1/27/17 12:40:32 PM
28 / 338 Π4
Κανόνας της οκτάδας: ένα άτομο αποβάλλει ή προσλαμβάνει ή συ-νεισφέρει ηλεκτρόνια ώστε να απο-κτήσει δομή ανάλογη με εκείνη του πλησιεστέρου του ευγενούς αερίου.
Καταλύτης: ονομάζεται μια ουσία, η οποία με την παρουσία του σε μικρά ποσά, αυξάνει την ταχύτητα μιας αντίδρασης, ενώ στο τέλος της αντίδρασης παραμένει ουσιαστικά αμετάβλητος τόσο στη μάζα όσο και στη χημική του σύσταση.
Καταστατική ιδιότητα: ενός συστή-ματος είναι το μέγεθος εκείνο που εξαρτάται από την ποσότητα και τις συνθήκες στις οποίες βρίσκεται το σύστημα και όχι από τον τρόπο με τον οποίο το σύστημα έφτασε στην κατάσταση αυτή.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 28 1/27/17 12:40:32 PM
29 / 338 Π4
Κβαντικοί αριθμοί: Οι τρεις πρώ-τοι κβαντικοί αριθμοί προκύπτουν από την επίλυση της εξίσωσης Schrödinger και είναι ο κύριος κβα-ντικός αριθμός (n), ο δευτερεύων κβαντικός αριθμός ή αζιμουθιακός(l) και ο μαγνητικός κβαντικός αριθμός (ml). Ο τέταρτος, ο μαγνητικός κβα-ντικός αριθμός του spin, καθορίζει την ιδιοπεριστροφή του ηλεκτρονί-ου (spin).
Κοινού ιόντος επίδραση: μετατό-πιση της ισορροπίας ιοντισμού ασθενούς οξέος ή βάσης, λόγω της προσθήκης στο διάλυμα κοινών ιόντων.
Κορεσμένα μονοκαρβοξυλικά οξέα: οργανικά οξέα με γενικό τύπο RCOOH.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 29 1/27/17 12:40:32 PM
30 / 338 Π4
Κρυοσκοπία: ονομάζεται η μέθοδος προσδιορισμού της σχετικής μορια-κής μάζας (μοριακό βάρος) με βάση τη μέτρηση πειραματικά του ΔTf , εφαρμόζοντας το νόμο ΔΤf = Kf m.
ΛΛανθανίδες: στοιχεία των οποίων τα άτομα έχουν μερικώς συμπλη-ρωμένη την 4f υποστιβάδα.
Ν
Νιτρίλια: οργανικές ενώσεις οι οποίες περιέχουν στο μόριό τους την ομάδα –CN.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 30 1/27/17 12:40:32 PM
31 / 338 Π4
Νόμος του Dalton ή νόμος των μερικών πιέσεων: η ολική πίεση (P ) ενός μίγματος αερίων σε μια ορισμένη θερμοκρασία είναι ίση με το άθροισμα των μερικών πιέσεων των συστατικών αερίων.
Νόμος Hess: To ποσό της θερμότη-τας που εκλύεται ή απορροφάται σε μία χημική αντίδραση είναι το ίδιο, είτε η αντίδραση πραγματοποιείται σε ένα είτε σε περισσότερα στάδια.
Νόμος Raoult: Σε αραιά μοριακά διαλύματα μη πτητικών διαλυμέ-νων ουσιών η τάση των ατμών του διαλύματος είναι ίση με την τάση ατμών του καθαρού διαλύτη στην ίδια θερμοκρασία πολλαπλασια-σμένη με το γραμμομοριακό κλά-σμα του διαλύτη στο διάλυμα.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 31 1/27/17 12:40:32 PM
32 / 338 Π4
ΟΟμάδα: κατακόρυφη στήλη του περιοδικού πίνακα με στοιχεία που έχουν ανάλογες ιδιότητες και ηλε-κτρονιακή δομή.
Ομογενής κατάλυση: όταν ο κατα-λύτης και το καταλυόμενο σύστημα, δηλαδή τα αντιδρώντα σώματα βρί-σκονται στην ίδια φάση.
Ομογενής ισορροπία: έχουμε όταν τα αντιδρώντα και προϊόντα βρί-σκονται στην ίδια φάση (αέρια ή υγρά).
Ομοιοπολικός δεσμός: ο δεσμός που δημιουργείται με αμοιβαία συ-νεισφορά ηλεκτρονίων.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 32 1/27/17 12:40:32 PM
33 / 338 Π4
Ομολυτική σχάση: σχάση του μέσω κοινού ζεύγους δεσμού με αποτέλεσμα τη δημιουργία ελευθέ-ρων ριζών.
Οξέα: κατά Brönsted-Lowry είναι οι δότες πρωτονίων.
Οξειδοαναγωγική αντίδραση: η αντίδραση στην οποία έχουμε μετα-βολή στους αριθμούς οξείδωσης.
Οξειδωτικές ουσίες ή απλά οξει-δωτικά: ονομάζονται οι ουσίες (στοιχεία, χημικές ενώσεις ή ιόντα) που προκαλούν οξείδωση.
ΠΠεριοδικότητα: κανονική επανάλη-ψη ιδιοτήτων των στοιχείων καθώς αυξάνει ο ατομικός τους αριθμός.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 33 1/27/17 12:40:33 PM
34 / 338 Π4 - 339 Π5
Περίοδος: η οριζόντια γραμμή του περιοδικού πίνακα η οποία περι-λαμβάνει στοιχεία που έχουν τον ίδιο αριθμό στιβάδων.
Πήξη: η μετάβαση από την υγρή στη στερεά κατάσταση. Ελευθερώ-νεται θερμότητα (εξώθερμο φαινό-μενο).
Πι (π) δεσμός: προκύπτει με πλευρική επικάλυψη p-p ατομικών τροχιακών (των οποίων οι άξονες είναι παράλληλοι) και είναι ασθενέ-στερος των σ.
Πε-χα (pH): δείχνει πόσο όξινο ή βασικό είναι ένα διάλυμα. pH = - log[H3O+]
Πεχάμετρο: όργανο μέτρησης του pH με ακρίβεια.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 34 1/27/17 12:40:33 PM
35 / 339 Π5
Πολυμερισμός: η συνένωση μι-κρών μορίων που ονομάζονται μονομερή, προς σχηματισμό ενός μεγαλύτερου μορίου που ονομάζε-ται πολυμερές.
Προσθετικές ή αθροιστικές ιδιό-τητες: ένα σύνολο ιδιοτήτων στο διάλυμα το οποίο είναι ανεξάρτητο από τη φύση της διαλυμένης ουσί-ας (μορίων ή ιόντων) και εξαρτάται μόνο από τον αριθμό των διαλυμέ-νων σωματιδίων σε ορισμένη πο-σότητα διαλύματος (ή διαλύτη).
Πυρηνόφιλο αντιδραστήριο: ανι-όντα, π.χ. OH -, CN -, και μόρια, π.χ. Η2O, ΝΗ3, που έχουν άτομα με μη δεσμικά ζεύγη ηλεκτρονίων και τα οποία προσφέρονται για δημιουρ-γία δεσμού.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 35 1/27/17 12:40:33 PM
36 / 339 Π5
ΡΡυθμιστικά διαλύματα: διαλύματα τα οποία έχουν την ιδιότητα να δι-ατηρούν περίπου σταθερή την τιμή του pH τους, έστω και αν σ’ αυτά προστίθενται μικρές ποσότητες ισχυρών οξέων ή βάσεων. Κατά κα-νόνα περιέχουν ασθενές οξύ και τη συζυγή του βάση.
ΣΣημείο βρασμού (ή σημείο ζέσε-ως): ορίζεται η θερμοκρασία εκείνη στην οποία η τάση των ατμών ενός υγρού εξισώνεται με την εξωτερική πίεση.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 36 1/27/17 12:40:33 PM
37 / 339 Π5
Σημείο πήξεως: η θερμοκρασία εκείνη στην οποία συνυπάρχουν σε ισορροπία η στερεή και η υγρή φάση.
Σίγμα (σ) δεσμός: σ (σίγμα) δεσμοί προκύπτουν με επικαλύψεις s-s, s-p και p-p ατομικών τροχιακών κατά τον άξονα που συνδέει τους πυρήνες των δύο συνδεόμενων ατόμων. Κατ’ αυτή τη διεύθυνση εξασφαλίζεται η μεγαλύτερη δυνατή επικάλυψη.
Σταθερά ιοντισμού βάσης: η στα-θερά της ισορροπίας ιοντισμού της βάσης, Kb.
Σταθερά ιοντισμού οξέος: η στα-θερά της ισορροπίας ιοντισμού του οξέος, Κa.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 37 1/27/17 12:40:33 PM
38 / 339 Π5
Σταθερά χημικής ισορροπίας: η τιμή του κλάσματος με αριθμητή το γινόμενο των συγκεντρώσεων των προϊόντων και παρονομαστή το γινόμενο των συγκεντρώσεων των αντιδρώντων, υψωμένων σε εκθέ-τες που αυτή μεταξύ των συγκε-ντρώσεων των αντιδρώντων καθο-ρίζουν οι συντελεστές της χημικής εξίσωσης. H σχέση και προϊόντων εκφράζει το νόμο χημικής ισορρο-πίας.
Στερεοϊσομερή: ενώσεις με ίδιο μοριακό και συντακτικό τύπο αλλά διαφορετικό στερεοχημικό.
Στοιχεία μετάπτωσης: είναι τα στοιχεία τα οποία καταλαμβάνουν τον τομέα d του περιοδικού πίνακα.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 38 1/27/17 12:40:33 PM
39 / 339 Π5
ΤΤάση ατμών υγρού σε μια ορισμέ-νη θερμοκρασία ονομάζεται η πίεση που ασκούν οι ατμοί του υγρού όταν το υγρό βρίσκεται σε ισορρο-πία με τους ατμούς του.
Ταυτοποίηση: αναλυτική ή συνθετι-κή διαδικασία με σκοπό τον πειρα-ματικό προσδιορισμό του συντακτι-κού τύπου μιας ένωσης.
Ταχύτητα (ρυθμός μεταβολής) αντίδρασης: η μεταβολή της συγκέ-ντρωσης των αντιδρώντων ή προϊ-όντων στη μονάδα του χρόνου.
Τήξη: η μετάβαση από τη στερεά στην υγρή φάση.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 39 1/27/17 12:40:33 PM
40 / 339 Π5
Τομέας του περιοδικού πίνακα: ένα σύνολο στοιχείων των οποίων τα άτομα έχουν τα τελευταία τους ηλεκτρόνια (με τη μεγίστη ενέργεια, σύμφωνα με την αρχή ηλεκτρονι-ακής δόμησης aufbau) στον ίδιο τύπο υποστιβάδας, π.χ. s, p, d ή f.
ΥΥβριδισμός: Υβριδισμός είναι ο γραμμικός συνδυασμός (πρόσθεση ή αφαίρεση) ατομικών τροχιακών προς δημιουργία νέων ισότιμων ατομικών τροχιακών (υβριδικών τροχιακών).
Υγροποίηση ή συμπύκνωση: η μετάβαση από την αέρια στην υγρή κατάσταση.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 40 1/27/17 12:40:33 PM
41 / 339 Π5
ΦΦάση: τμήμα της ύλης ομογενές που διαχωρίζεται από τα άλλα συ-στατικά του συστήματος με σαφή όρια.
ΧΧειρόμορφα μόρια: μόρια που έχουν μεταξύ τους σχέση αντικειμέ-νου με το κατοπτρικό τους είδωλο. Δεν ταυτίζονται με τους οπτικούς αντίποδές τους.
Χημική ισορροπία: κατάσταση στην οποία η σύσταση των αντι-δρώντων - προϊόντων παραμένει σταθερή οι ταχύτητες των δύο αντι-θέτων αντιδράσεων (αριστερά προς
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 41 1/27/17 12:40:33 PM
42 / 339 Π5
τα δεξιά και δεξιά προς τα αριστε-ρά) εξισώνονται.
Χημική κινητική: μελετά την τα-χύτητα (ή το ρυθμό) που εξελίσ-σεται μια χημική αντίδραση, τους παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα μιας αντίδρασης και το μηχανισμό της αντίδρασης.
ΩΏσμωση: ονομάζεται το φαινόμενο της διάχυσης περισσοτέρων μορί-ων διαλύτη (συνήθως νερού), μέσω ημιπερατής μεμβράνης, από το δια-λύτη στο διάλυμα ή από το διάλυμα της μικρότερης συγκέντρωσης (υποτονικό διάλυμα) στο διάλυμα της μεγαλύτερης συγκέντρωσης
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 42 1/27/17 12:40:34 PM
43 / 339 Π5
(υπερτονικό διάλυμα).
Ωσμωτική πίεση διαλύματος, που διαχωρίζεται με ημιπερατή μεμ-βράνη απ’ τον καθαρό διαλύτη του, ονομάζεται η ελάχιστη πίεση που πρέπει να ασκηθεί εξωτερικά στο διάλυμα, ώστε να εμποδίσουμε το φαινόμενο ώσμωσης, χωρίς να με-ταβληθεί ο όγκος του διαλύματος.
Ωσμωμετρία: ονομάζεται η μέθοδος προσδιορισμού της σχετικής μορια-κής μάζας με βάση τον πειραματικό προσδιορισμό της ωσμωτικής πίε-σης, κάνοντας χρήση της παραπά-νω εξίσωσης.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 43 1/27/17 12:40:34 PM
44 / 340 Π6
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
αιθέρες Θ, 158ακρυλονιτρίλιο Θ, 181αναγωγή Α, 21αντιδράσεις απόσπασης Θ, 150αντίδραση κυανυδρινική Θ, 143αντιδράσεις οξειδοαναγωγής Α, 35αντιδράσεις πολυμερισμού Θ, 175αντιδράσεις προσθήκης Θ, 130αντιδράσεις συμπολυμερισμού Θ, 187αντιδράσεις υποκατάστασης Θ, 157απαγορευτική αρχή Pauli Ζ, 73απόδοση αντίδρασης Δ, 28αποκαρβοξυλίωση Ι, 13αριθμός οξείδωσης Α, 25αρχή Le Chatelier Δ, 42αρχή ελάχιστης ενέργειας Ζ, 80ατομική ακτίνα Ζ, 127άτομο άνθρακα ασύμμετρο Θ, 71αυτοκατάλυση Γ, 58βαθμός ιοντισμού Ε, 39
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 44 1/27/17 12:40:34 PM
45 / 340 Π6
βινύλιο Θ, 53βινυλοακετυλένιο Ι, 30βινυλοχλωρίδιο Θ, 181Bohr πρότυπο Ζ, 15Brönsted - Lowry Ε, 29γαλακτικό οξύ Ι, 26γεωμετρική ισομέρεια Θ, 116γινόμενο διαλυτότητας ΣΤ, 45Grignard αντιδραστήρια Θ, 144δείκτες ΣΤ, 5δεσμός π Θ, 18δεσμός σ Θ, 18δευτερεύων κβαντικός αριθμός Ζ, 53διακρίσεις Ι, 42διάλυμα κορεσμένο ΣΤ, 53διαλύματα ιοντικά Ε, 14διαλύματα ρυθμιστικά Ε, 132διαλυτότητα ΣΤ, 53δ ιάσταση Ε, 18διαστερεομέρεια ή διαστερεοϊσομέρεια Θ, 107ειδική στροφική ικανότητα Θ, 100
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 45 1/27/17 12:40:34 PM
46 / 340 Π6
εναντιομέρεια ή εναντιοϊσομέρεια Θ, 69ενδόθερμες αντιδράσεις Β, 16ενέργεια ενεργοποίησης Γ, 19ενέργεια ιοντισμού Ζ, 132ενεργοποιημένο σύμπλοκο Γ, 22ένζυμα Γ, 62ενθαλπία Β, 26ενθαλπία αντίδρασης Β, 25ενθαλπία διάλυσης Β, 46ενθαλπία εξουδετέρωσης Β, 40ενθαλπία καύσης Β, 38ενθαλπία σχηματισμού Β, 34ενώσεις εναντιομερείς Θ, 72ενώσεις καρβονυλικές Θ, 141ενώσεις οργανομαγνησιακές Θ, 144εξώθερμες αντιδράσεις Β, 16επαγωγικό φαινόμενο Θ, 57επίδραση κοινού ιόντος Ε, 118επιφάνεια επαφής Γ, 45ετερογενής ισορροπία Δ, 26ετερογενής κατάλυση Γ, 58
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 46 1/27/17 12:40:34 PM
47 / 340 Π6
ετερολυτική σχάση Θ, 220ηλεκτραρνητικότητα Α, 26ηλεκτρόλυση Α ,78ηλεκτρολύτες Α, 78ηλεκτρολυτικός καθαρισμός Α, 99ηλεκτρόνια ελεύθερα Α, 77ηλεκτρονιακή δομή Ζ, 73ηλεκτρονιακή στιβάδα Ζ, 51ηλεκτρονιοσυγγένεια Ζ, 140ηλεκτρονιακοί τύποι Lewis Η, 6ηλεκτρονιόφιλα Θ, 224ηλεκτρονιόφιλη προσθήκη Θ, 235θερμιδομετρία Β, 58θερμιδόμετρο Β, 58θερμότητα Β, 15θερμοχημεία Β, 15θερμοχημικές εξισώσεις Β, 20θερμοχημικοί νόμοι Β, 66θεωρία δεσμού σθένους Θ, 13θεωρία VSEPR Η, 30θεωρία ενδιάμεσων προϊόντων Γ, 68
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 47 1/27/17 12:40:34 PM
48 / 340 Π6 - 341 Π7
θεωρία προσρόφησης Γ, 68θεωρία συγκρούσεων Γ, 18ίζημα ΣΤ, 66ιόν οξωνίου Ε, 49ιοντικές ενώσεις Ε, 16ιοντική ισορροπία Ε, 12ιοντισμός νερού Ε, 59ισοδύναμο σημείο ΣΤ, 20ισομέρεια Θ, 62ισομέρεια γεωμετρική Θ, 116ισορροπία δυναμική Δ, 11ισορροπία ετερογενής Δ, 25ισορροπία ομογενής Δ, 25ισορροπία χημική Δ, 12κάθοδος Α, 79καμπύλη αντίδρασης Γ, 30καμπύλη τιτλοδότησης ΣΤ, 22κανόνας Hund Ζ, 91κανόνας Markovnikov Θ, 132κανόνας οκτάδας Η, 8κανόνας Saytseff Θ, 154κατάλυση ετερογενής Γ, 58
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 48 1/27/17 12:40:34 PM
49 / 341 Π7
κατάλυση ομογενής Γ, 57καταλύτες Γ, 55καουτσούκ Θ, 185καουτσούκ συνθετικό Θ, 185καουτσούκ τεχνητό Θ, 185καρβανιόν Θ, 222καρβοκατιόν Θ, 222κβαντικοί αριθμοί Ζ, 49κβαντικός αριθμός κύριος Ζ, 49κβαντικός αριθμός δευτερεύων Ζ, 49κβαντικός αριθμός μαγνητικός Ζ, 49κβαντικός αριθμός spin Ζ, 50κυανυδρινική σύνθεση Ι, 23λανθανίδες Ζ, 102μεσομορφή Θ, 111μεταθετικές αντιδράσεις Α, 36μήκος δεσμού Θ, 19μηχανισμός αντίδρασης Γ, 16νόμος θερμοχημείας Β, 66νόμος Faraday Α, 102
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 49 1/27/17 12:40:34 PM
50 / 341 Π7
νόμος Hess Β, 68νόμος Lavoisier-Laplace Β, 66νόμος Ostwald Ε, 100ογκομέτρηση ΣΤ, 18ομολυτική σχάση Θ, 219οξειδοαναγωγή Α, 35οξείδωση Α, 22οξειδωτικά σώματα Α, 40οξυμετρία ΣΤ, 21οργανική σύνθεση Ι, 5παραμαγνητικές ουσίες Ζ, 120περιοδικότητα Ζ, 96pH Ε, 70πολυακρυλονιτρίλιο Θ, 181πολυμερή Θ, 176πολυβινυλοχλωρίδιο Θ, 181πολυμερισμός Θ, 175πολυπροπένιο Θ, 180πολυστυρόλιο Θ, 181πολωμένο φως Θ, 92πολωσίμετρο Θ, 98πρότυπο Bohr Ζ, 15
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 50 1/27/17 12:40:34 PM
51 / 341 Π7
πυρηνόφιλη προσθήκη Θ, 237πυρηνόφιλα Θ, 224σειρά εκφόρτισης ανιόντων Α, 89σειρά εκφόρτισης κατιόντων Α, 88σταθερά γινομένουδιαλυτότητας ΣΤ, 49σταθερά ιοντισμού Ε, 92σταθερά χημικής ισορροπίας Δ, 60σταθερά ταχύτητας Γ, 78στερεοϊσομέρεια Θ, 62στερεοχημεία Θ, 62στερεοχημικοί τύποι Θ, 62στιβάδα Ζ, 51στοιχειώδεις αντιδράσεις Γ, 14στοιχεία μετάπτωσης Ζ, 101στροφική ικανότητα Θ, 100συζυγές οξύ Ε, 110συζυγής βάση Ε, 110σύμπλοκα ιόντα Ζ, 120τάξη αντίδρασης Γ, 80ταυτοποίηση Ι, 43ταχύτητα αντίδρασης Γ, 24
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 51 1/27/17 12:40:34 PM
52 / 341 Π7
τομέας s Ζ, 99τομέας p Ζ, 99τομέας d Ζ, 100τομέας f Ζ, 100τροχιακό Ζ, 14υβριδικά τροχιακά Θ, 34υβριδισμός Θ, 34υποστιβάδες Ζ, 54υποφλοιός Ζ,53φάση Γ, 60φλοιός Ζ, 52χειρόμορφα ή χειρικά Θ, 66χημική ισορροπία Δ, 12χημική κινητική Γ, 88
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 52 1/27/17 12:40:35 PM
53 / 342 Π8
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
Arrhenius Svante Ε, 24Bohr Niels Ζ, 16Brönsted Johanes Ε, 24De Broglie Louis Ζ, 41Einstein Albert Η, 68Faraday Michael Α, 105Fischer Emil Ι, 71Grignard François Θ, 144Hawking Steven Η, 73Hess Germain Β, 72Hiessenberg W. Ζ, 41Hund Friedrich Ζ, 91Laplace Pierre-Simon Β, 66Lavoisier A.L. Β, 66Le Chatelier Henri Louis Δ, 46Lewis Gilbert Ε, 35Lowry Thomas Ε, 29Markovnikov Vladimir Θ, 136Ostwald Wilhelm Ε, 102Planc Max Ζ, 35
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 53 1/27/17 12:40:35 PM
54 / 342 Π8
Pauli Wolfrang Ζ, 78Schrödinger Erwin Ζ, 42Saytseff Alexander Θ, 156
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 54 1/27/17 12:40:35 PM
55 / 343
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β• ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
Για τον Περιοδικό Πίνακα βλέπε στο τέλος του βιβλίου, στη σελί-δα 101 / 343.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 55 1/27/17 12:40:35 PM
56 / 344
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ
• ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΜΑΖΕΣ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΓΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥΣ
• ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΑΤΟΜΙΚΩΝ ΜΑΖΩΝ ΜΕ ΤΕΣΣΕΡΑ ΣΗΜΑΝΤΙ-ΚΑ ΨΗΦΙΑ
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 56 1/27/17 12:40:35 PM
57 / 344
Σχετικές Ατομικές Μάζεςορισμένων στοιχείων(για υπολογισμούς)
Άζωτο Ν 14
Άνθρακας C 12
Αργίλιο Al 27
Άργυρος Ag 108
Ασβέστιο Ca 40
Βάριο Ba 137
Βρώμιο Br 80
Θείο S 32
Ιώδιο I 127
Κάλιο K 39
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 57 1/27/17 12:40:35 PM
58 / 344
Σχετικές Ατομικές Μάζεςορισμένων στοιχείων(για υπολογισμούς)
Κασσίτερος Sn 119
Μαγγάνιο Mn 55
Μαγνήσιο Mg 24
Μόλυβδος Pb 207
Νάτριο Na 23
Νικέλιο Ni 59
Οξυγόνο O 16
Πυρίτιο Si 28
Σίδηρος Fe 56
Υδράργυρος Hg 201
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 58 1/27/17 12:40:35 PM
59 / 344
Υδρογόνο H 1
Φθόριο F 19
Φωσφόρος P 31
Χαλκός Cu 63,5
Χλώριο Cl 35,5
Χρώμιο Cr 52
Ψευδάργυρος Zn 65
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 59 1/27/17 12:40:35 PM
60 / 345
ΣΧΕΤ
ΙΚΕΣ
ΑΤΟ
ΜΙΚ
ΕΣ Μ
ΑΖΕ
Σ (A
r) Σ
ΤΟΙΧ
ΕΙΩ
Ν Μ
Ε ΤΕ
ΣΣΕΡ
Α Σ
ΗΜ
ΑΝ
ΤΙΚ
Α Ψ
ΗΦ
ΙΑ
Η σ
ύγκ
ρισ
η έ
γινε
με
βά
ση
το
ισό
τοπ
ο 12
C π
ου
έχ
ει
Αr
= 1
2 α
κριβ
ώς
Ατο
μ.
Αρ
ιθ.
Όνο
μα
Σύ
μβ
ολο
Ar
1Υ
δρ
ογό
νοH
1.00
8
2Ή
λιο
He
4.00
3
3Λ
ίθιο
Li
6.94
1
4Β
ηρ
ύλλ
ιοB
e9.
012
5Β
όρ
ιοB
10.8
1
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 60 1/27/17 12:40:36 PM
61 / 345
6Ά
νθρ
ακα
ςC
12.0
1
7Ά
ζωτο
N14
.01
8Ο
ξυγό
νοO
16.0
0
9Φ
θόρ
ιοF
19.0
0
10Ν
έοN
e20
.18
11Ν
άτρ
ιοN
a22
.99
12Μ
αγν
ήσ
ιοM
g24
.31
13Α
ργί
λιο
(Αλο
υμ
ίνιο
)A
l26
.98
14Π
υρ
ίτιο
Si
28.0
9
15Φ
ώσ
φο
ρο
ςP
30.9
7
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 61 1/27/17 12:40:36 PM
62 / 345
Ατο
μ.
Αρ
ιθ.
Όνο
μα
Σύ
μβ
ολο
Ar
16Θ
είο
S32
.07
17Χ
λώρ
ιοC
l35
.45
18Α
ργό
Ar
39.9
5
19Κ
άλι
οK
39.1
0
20Α
σβ
έστι
οC
a40
.08
21Σ
κάνδ
ιοS
c44
.96
22Τ
ιτά
νιο
Ti
47.8
8
23Β
ανά
διο
V50
.94
24Χ
ρώ
μιο
Cr
52.0
0
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 62 1/27/17 12:40:36 PM
63 / 345
25Μ
αγγ
άνι
οM
n54
.94
26Σ
ίδη
ρο
ςF
e55
.85
27Κ
οβ
άλτ
ιοC
o58
.93
28Ν
ικέλ
ιοN
i58
.69
29Χ
αλκ
ός
Cu
63.5
5
30Ψ
ευδ
άρ
γυρ
ος
Zn
65.3
9
31Γ
άλλ
ιοG
a69
.72
32Γ
ερμ
άνι
οG
e72
.59
33Α
ρσ
ενικ
όA
s74
.92
34Σ
ελή
νιο
Se
78.9
6
35Β
ρώ
μιο
Br
79.9
0
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 63 1/27/17 12:40:36 PM
64 / 345
Ατο
μ.
Αρ
ιθ.
Όνο
μα
Σύ
μβ
ολο
Ar
36Κ
ρυ
πτό
Kr
83.8
0
37Ρ
ου
βίδ
ιοR
b85
.47
38Σ
τρό
ντιο
Sr
87.6
2
39Ύ
ττρ
ιοY
88.9
1
40Ζ
ιρκό
νιο
Zr
91.2
2
41Ν
ιόβ
ιοN
b92
.21
42Μ
ολυ
βδ
αίν
ιοM
o95
.94
43Τε
χνή
τιο
99Tc
98.9
1
44Ρ
ου
θήνι
οR
u10
1.1
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 64 1/27/17 12:40:36 PM
65 / 345
45Ρ
όδ
ιοR
h10
2.9
46Π
αλλ
άδ
ιοR
d10
6.4
47Ά
ργυ
ρο
ςA
g10
7.9
48Κ
άδ
μιο
Cd
112.
4
49Ίν
διο
In11
4.8
50Κ
ασ
σίτ
ερο
ςS
n11
8.7
51Α
ντιμ
όνι
οS
b12
1.8
52Τε
λλο
ύρ
ιοTe
127.
6
53Ιώ
διο
Ι12
6.9
54Ξ
ένιο
Xe
131.
3
55Κ
αίσ
ιοC
s13
2.9
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 65 1/27/17 12:40:36 PM
66 / 345
Ατο
μ.
Αρ
ιθ.
Όνο
μα
Σύ
μβ
ολο
Ar
56Β
άρ
ιοB
a13
7.3
57Λ
ανθ
άνι
οL
a13
8.9
58Δ
ημ
ήτρ
ιοC
e14
0.1
59Π
ρα
σιν
οδ
ύμ
ιοP
r14
0.9
60Ν
εοδ
ύμ
ιοN
d14
4.2
61Π
ρο
μή
θειο
145P
m14
4.9
62Σ
αμ
άρ
ιοS
m15
0.4
63Ε
υρ
ώπ
ιοE
u15
2.0
64Γ
αδ
ολί
νιο
Gd
157.
3
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 66 1/27/17 12:40:37 PM
67 / 345
65Τέ
ρβ
ιοT
b15
8.9
66Δ
υσ
πρ
όσ
ιοD
y16
2.5
67Ό
λμιο
Ho
164.
9
68Έ
ρβ
ιοE
r16
7.3
69Θ
ού
λιο
Tm
168.
9
70Υ
ττέρ
βιο
Yb
173.
0
71Λ
ου
τήτι
οL
u17
5.0
72Ά
φνι
οH
f17
8.5
73Τα
ντά
λιο
Ta18
0.9
74Β
ολφ
ρά
μιο
(Το
υγκ
στέ
νιο
)W
183.
9
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 67 1/27/17 12:40:37 PM
68 / 345
Ατο
μ.
Αρ
ιθ.
Όνο
μα
Σύ
μβ
ολο
Ar
75Ρ
ήνι
οR
e18
6.2
76Ό
σμ
ιοO
s19
0.2
77Ιρ
ίδιο
Ir19
2.2
78Λ
ευκό
χρ
υσ
ος
(Πλα
τίνα
)
Pt
195.
1
79Χ
ρυ
σό
ςA
u19
7.0
80Υ
δρ
άρ
γυρ
ος
Hg
200.
6
81Θ
άλλ
ιοT
l20
4.4
82Μ
όλυ
βδ
ος
Pb
207.
2
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 68 1/27/17 12:40:37 PM
69 / 345
83Β
ισμ
ού
θιο
Bi
209.
0
84Π
ολώ
νιο
210P
o21
0.0
85Ά
στα
το21
0A
t21
0.0
86Ρ
αδ
όνι
ο22
2R
n22
2.0
87Φ
ρά
γκιο
223F
r22
3.0
88Ρ
άδ
ιο22
6R
a22
6.0
89Α
κτίν
ιο22
7 Ac
227.
0
90Θ
όρ
ιοT
h23
2.0
91Π
ρω
τακτ
ίνιο
231 P
a23
1.0
92Ο
υρ
άνι
οU
238.
0
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 69 1/27/17 12:40:37 PM
70 / 345
Ατο
μ.
Αρ
ιθ.
Όνο
μα
Σύ
μβ
ολο
Ar
93Π
οσ
ειδ
ώνι
ο(Ν
επτο
ύνι
ο)
23
7N
p23
7.0
94Π
λου
τώνι
ο2
39P
u23
9.1
95Α
μερ
ίκιο
24
3A
m24
3.1
96Κ
ιού
ριο
24
7C
m24
7.1
97Μ
περ
κέλι
ο2
47B
k24
7.1
98Κ
αλι
φό
ρνι
ο2
52C
f25
2.1
99Α
ϊνσ
ταΐν
ιο2
52E
s25
2.1
100
Φέρ
μιο
25
7F
m25
7.1
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 70 1/27/17 12:40:37 PM
71 / 345
101
Μεν
τελέ
βιο
25
6M
d25
6.1
102
Νο
μπ
έλιο
259N
o25
9.1
103
Λω
ρέν
σιο
260L
r26
0.1
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 71 1/27/17 12:40:37 PM
72 / 346
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Δ
• ΘΕΡΜΟΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΑΝΟΡΓΑΝΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ
ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ
• ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΕΣ
• ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΠΟΛ-ΛΑΠΛΑΣΙΑ ΜΟΝΑΔΩΝ
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 72 1/27/17 12:40:38 PM
73 / 346
'Ενω
ση
ΔΗ
fO
kJ m
ol-1
SO
JK-1
mo
l-1Δ
GfO
kJ m
ol-1
Ag
(s)
0.0
42
.60
.0
Ag
Cl(
s)
- 1
27
.19
6.2
- 1
09
.8
AlC
l 3(s
) -
70
4.2
110
.7 -
62
8.8
Al 2
O3(s
) -
16
76
50
.9 -
15
82
B5H
9(s
)7
3.2
27
61
75
B2O
3(s
) -
12
73
.55
4.0
- 1
19
4.4
Br 2
(l)
0.0
15
2.2
0.0
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 73 1/27/17 12:40:38 PM
74 / 346
'Ενω
ση
ΔΗ
fO
kJ m
ol-1
SO
JK-1
mo
l-1Δ
GfO
kJ m
ol-1
BrF
3(g
) -
25
5.6
29
2.4
- 2
29
.5
Ca
O(s
) -
63
5.1
38
.1 -
60
3.5
Ca
CO
3(s
) -
12
06
.99
2.9
- 1
12
8.8
Cl 2
(g)
0.0
22
3.0
0.0
Cu
(s)
0.0
33
.20
.0
F2(g
)0
.02
02
.70
.0
Fe
(s)
0.0
27
.30
.0
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 74 1/27/17 12:40:38 PM
75 / 346
Fe
2O
3(s
)-
82
48
7.4
- 7
42
.2
H(g
)2
18
.011
4.6
20
3.3
H2(g
)0
.01
30
.60
.0
HC
l(g
) -
92
.31
86
.8 -
95
.3
HF
(g)
- 2
71
.11
73
.8 -
27
3.2
HI(
g)
26
.42
06
.51
.6
HB
r(g
) -
36
.41
98
.6 -
53
.4
HC
N(g
)1
35
.12
01
.71
24
7
H2O
(g)
- 2
41
.81
88
.7 -
22
8.6
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 75 1/27/17 12:40:38 PM
76 / 346
'Ενω
ση
ΔΗ
fO
kJ m
ol-1
SO
JK-1
mo
l-1Δ
GfO
kJ m
ol-1
H2O
(l)
- 2
58
.87
0.0
- 2
37
.2
H2O
2(l
) -
18
7.8
10
9.6
- 1
20
.4
Hg
(l)
0.0
75
.90
.0
I 2(s
)0
.011
6.1
0.0
I 2(g
)6
2.4
26
0.6
19
.4
Mg
O(s
) -
60
1.5
27
.0 -
56
9.2
Mn
O2(s
) -
52
0.0
53
.1 -
46
5.2
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 76 1/27/17 12:40:38 PM
77 / 346
N2(g
)0
.01
91
.50
.0
N2O
4(g
)9
.33
04
.29
7.8
Na
(s)
0.0
51
.30
.0
Na
F(s
) -
57
3.7
51
.3 -
54
6.3
Na
Cl(
s)
- 4
11.2
72
.5 -
38
4.3
Na
Br(
s)
- 3
61
.18
7.2
- 3
49
.1
Na
l(s
) -
28
7.8
98
.5 -
28
2.4
Na
OH
(s)
- 4
25
.66
4.5
- 3
79
.7
Na
2O
2(s
) -
511
.71
04
- 4
51
.0
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 77 1/27/17 12:40:38 PM
78 / 346
'Ενω
ση
ΔΗ
fO
kJ m
ol-1
SO
JK-1
mo
l-1Δ
GfO
kJ m
ol-1
NH
3(g
) -
46
.21
92
.7 -
16
.4
N2H
4(l
)5
0.6
12
1.2
14
9.2
NH
4C
lO4(s
) -
29
51
86
- 8
9
NO
(g)
90
.32
10
.68
6.6
NO
2(g
)3
3.2
24
0.0
51
.3
HN
O3(l
) -
17
4.1
15
5.6
- 8
0.8
NO
Cl(
g)
51
.72
61
.66
6.1
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 78 1/27/17 12:40:39 PM
79 / 346
O2(g
)0
.02
05
.00
.0
O3(g
)1
42
.72
38
.81
63
.2
P(s
)0
.04
1.1
0.0
P4O
10(s
) -
30
10
23
1 -
27
24
PC
l 3(g
) -
28
7.0
311
.7 -
26
7.8
PC
l 5(g
) -
37
4.9
36
4.5
- 3
05
.0
Pb
O2(s
) -
27
7.4
68
.6 -
21
7.4
S(s
)0
.03
2.0
0.0
H2S
(g)
- 2
0.6
20
5.6
- 3
3.4
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 79 1/27/17 12:40:39 PM
80 / 346
'Ενω
ση
ΔΗ
fO
kJ m
ol-1
SO
JK-1
mo
l-1Δ
GfO
kJ m
ol-1
SiO
2 (
qu
art
z) -
91
0.7
41
.5 -
85
6.3
SiC
l 4(l
) -
68
7.0
23
9.7
- 6
19
.9
SO
2(g
) -
29
6.8
24
8.1
- 3
00
.1
SO
3(g
) -
39
5.7
25
6.6
- 3
71
.1
H2S
O4(l
) -
81
4.0
14
5.9
- 6
90
.1
Zn
O(s
) -
35
0.5
43
.6 -
32
0.5
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 80 1/27/17 12:40:39 PM
81 / 347
'Ενω
ση
ΔΗ
fO
kJ m
ol-1
SO
JK-1
mo
l-1Δ
GfO
kJ m
ol-
1
C(g
)7
16
.71
58
.06
71
.3
C (
γρ
αφ
ίτη
ς)0
.05
.80
.0
C (
δια
μά
ντι
)1
.92
.42
.9
CO
(g)
- 1
10
.51
97
.6 -
13
7.2
CO
2(g
) -
39
3.5
21
3.7
- 3
94
.4
CH
4(g
) -
74
.51
86
.1 -
50
.8
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 81 1/27/17 12:40:39 PM
82 / 347
'Ενω
ση
ΔΗ
fO
kJ m
ol-1
SO
JK-1
mo
l-1Δ
GfO
kJ m
ol-
1
C2H
2(g
)2
28
.02
00
.82
09
.2
C2H
4(g
)5
2.3
21
9.4
68
.1
C2H
6(g
) -
84
.72
29
.5 -
32
.9
C3H
6(g
) (κ
υκλ
οπ
ρο
πά
νιο
)5
3.3
23
71
04
C3H
8(g
) -
10
3.8
26
9.9
- 2
3.4
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 82 1/27/17 12:40:39 PM
83 / 347
'Ενω
ση
ΔΗ
fO
kJ m
ol-1
SO
JK-1
mo
l-1Δ
GfO
kJ m
ol-
1
C2H
2(g
)2
28
.02
00
.82
09
.2
C2H
4(g
)5
2.3
21
9.4
68
.1
C2H
6(g
) -
84
.72
29
.5 -
32
.9
C3H
6(g
) (κ
υκλ
οπ
ρο
πά
νιο
)5
3.3
23
71
04
C3H
8(g
) -
10
3.8
26
9.9
- 2
3.4
C4H
8(g
) (κ
υκ
λοβ
ου
τάν
ιο)
28
.42
65
10
0
C4H
10(g
) -
12
6.1
31
0.1
- 1
7.2
C5H
10(g
) (κ
υκ
λοπ
εντά
νιο
) -
78
.42
93
39
C5H
12(g
) (n
-pe
nta
nc
) -
14
6.4
34
8.9
- 8
.4
C5H
12(l
) -
17
3.2
26
3.3
- 9
.6
C6H
6(l
)4
9.0
17
2.2
12
4.7
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 83 1/27/17 12:40:40 PM
84 / 347
'Ενω
ση
ΔΗ
fO
kJ m
ol-1
SO
JK-1
mo
l-1Δ
GfO
kJ m
ol-
1
C6H
12(g
) (κ
υκ
λοεξ
άν
ιο)
- 1
23
.32
98
32
n-C
6H
14(l
) -
19
8.6
29
5.9
- 4
.4
n-C
7H
16(l
) -
22
4.0
32
8.5
1.0
n-C
8H
18(l
) -
25
0.0
36
1.2
6.4
CH
2O
(g)
- 1
08
.72
18
.7 -
11
3
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 84 1/27/17 12:40:40 PM
85 / 347
CH
3O
H(l
) -
23
9.1
12
6.8
- 1
66
.4
C2H
5O
H(l
) -
27
7.1
16
0.7
- 1
74
.9
CH
3C
O2H
(l)
- 4
84
.31
59
.8 -
39
0
C6H
12O
6(s
)- 1
27
3.3
18
2.4
- 9
19
.2
C1
2H
12O
11(s
)- 2
22
6.1
36
0
CH
2C
l 2(l
) -
12
4.1
17
7.8
- 6
7.3
CH
Cl 3
(l)
- 1
35
.12
01
.7 -
73
.7
CC
l 4(l
)-1
29
.62
16
.4-
65
.3
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 85 1/27/17 12:40:40 PM
86 / 348
Μέγ
εθος
Σύμ
βολ
ομ
εγέθ
ους
Ονο
μασ
ίαμ
ονάδ
αςΣύ
μβ
ολο
μον
άδας
Μή
κος
lμ
έτρ
οm
Μά
ζαm
χιλ
ιόγρ
αμ
μο
kg
Χρ
όνο
ςt
δευ
τερ
όλε
πτο
s
Θερ
μο
κρα
σία
Tκέ
λβιν
K
Πο
σό
τητα
ου
σία
ςn
μο
λm
ol
Πο
σό
τητα
ηλε
κτρ
ισμ
ού
Ια
μπ
έρA
Φω
τειν
ή Ισ
χύ
ςIu
καντ
έλα
cd
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 86 1/27/17 12:40:40 PM
87 / 348
Μέγ
εθος
Σύμ
βολ
ομ
εγέθ
ους
Ονο
μασ
ίαμ
ονάδ
αςΣύ
μβ
ολο
μον
άδας
Μή
κος
lμ
έτρ
οm
Μά
ζαm
χιλ
ιόγρ
αμ
μο
kg
Χρ
όνο
ςt
δευ
τερ
όλε
πτο
s
Θερ
μο
κρα
σία
Tκέ
λβιν
K
Πο
σό
τητα
ου
σία
ςn
μο
λm
ol
Πο
σό
τητα
ηλε
κτρ
ισμ
ού
Ια
μπ
έρA
Φω
τειν
ή Ισ
χύ
ςIu
καντ
έλα
cd
Meg
a-M
106
1Μm
= 1
06 m
kilo
-k
103
1km
= 1
03 m
dec
i-d
10-1
1dm
= 1
0-1m
cen
ti-
c10
-21c
m =
10-2
m
mill
i-m
10-3
1mm
= 1
0-3m
mic
ro-
μ10
-61μ
m =
10-6
m
nan
o-
n10
-91n
m =
10-9
m
pic
o-
p10
-12
1pm
= 1
0-12 m
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 87 1/27/17 12:40:40 PM
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 88 1/27/17 12:40:40 PM
89 / 349
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ E
• ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΣΧΥΟΣ ΟΞΕΩΝ
• TIMEΣ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΣΤΑΘΕΡΩΝ
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 89 1/27/17 12:40:40 PM
90 / 349
ΟΞ
Υ
Η+ +
ΣΥ
ΖΥ
ΓΗ
Σ Β
ΑΣ
ΗΚ
a (2
5ºC
)
HI
H+ +
J-
HB
r
H+ +
Br-
HC
I H
+ +
CI-
HN
O3
H+ +
NO
3-
HS
O4-
H+ +
SO
42-
HN
O2
H+ +
NO
2-
HF
H
+ +
F-
HC
OO
H
H+ +
HC
OO
-
CH
3CO
OH
H
+ +
CH
3CO
OH
-
H2S
H
+ +
HS
-
NH
4+
H+ +
NH
3
HS
- H
+ +
S2-
Πο
λύ μ
εγά
λη K
a>10
2
Πο
λύ μ
εγά
λη K
a>10
2
Πο
λύ μ
εγά
λη K
a>10
2
Πο
λύ μ
εγά
λη K
a>10
2
1,2
x 10
-2
4,6
x 10
-4
3,5
x 10
-4
1,8
x 10
-4
1,8
x 10
-5
9,5
x 10
-8
5,7
x 10
-10
1,3
x 10
-14
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 90 1/27/17 12:40:41 PM
91 / 349
ΟΞ
Υ
Η+ +
ΣΥ
ΖΥ
ΓΗ
Σ Β
ΑΣ
ΗΚ
a (2
5ºC
)
HI
H+ +
J-
HB
r
H+ +
Br-
HC
I H
+ +
CI-
HN
O3
H+ +
NO
3-
HS
O4-
H+ +
SO
42-
HN
O2
H+ +
NO
2-
HF
H
+ +
F-
HC
OO
H
H+ +
HC
OO
-
CH
3CO
OH
H
+ +
CH
3CO
OH
-
H2S
H
+ +
HS
-
NH
4+
H+ +
NH
3
HS
- H
+ +
S2-
Πο
λύ μ
εγά
λη K
a>10
2
Πο
λύ μ
εγά
λη K
a>10
2
Πο
λύ μ
εγά
λη K
a>10
2
Πο
λύ μ
εγά
λη K
a>10
2
1,2
x 10
-2
4,6
x 10
-4
3,5
x 10
-4
1,8
x 10
-4
1,8
x 10
-5
9,5
x 10
-8
5,7
x 10
-10
1,3
x 10
-14
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 91 1/27/17 12:40:41 PM
92 / 349
ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΙΜΗ
Φορτίοηλεκτρονίου e ή e- 1,60219 10-19 C
Σταθερά Faraday F 96485 C/mol e
Αριθμός AvogadroN ή NA
ή Nο
6,02209 1023 σωματίδια* / mole
Παγκόσμια σταθερά αερίων
R 8,2057 10-2 L atm/mole K
Γραμμομοριακόςόγκος σε ΚΣ
Vm 22,41 L
* Τα σωματίδια μπορεί να είναι άτο-μα (π.χ. Na) μόρια (π.χ. H2) ιόντα
(π.χ. Na+), e, άλλα σωματίδια και πρέπει να ορίζονται κάθε φορά
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 92 1/27/17 12:40:41 PM
93 / 349
ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΙΜΗ
Φορτίοηλεκτρονίου e ή e- 1,60219 10-19 C
Σταθερά Faraday F 96485 C/mol e
Αριθμός AvogadroN ή NA
ή Nο
6,02209 1023 σωματίδια* / mole
Παγκόσμια σταθερά αερίων
R 8,2057 10-2 L atm/mole K
Γραμμομοριακόςόγκος σε ΚΣ
Vm 22,41 L
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 93 1/27/17 12:40:41 PM
94 / 350
ΠΑ
ΡΑΡ
ΤΗΜ
Α Σ
Τ
• Π
ΡΟ
ΤΥΠ
Α Δ
ΥΝ
ΑΜ
ΙΚΑ
ΑΝ
ΑΓΩ
ΓΗΣ
Li+
(aq)
+ e
-
Li(
s)
- 3.
05
K+(a
q) +
e-
K(s
) -
2.93
Ba2 +
(aq)
+ 2
e- B
a(s)
-
2.90
Sr2 +
(aq)
+ 2
e- S
r(s)
-
2.89
Ca2 +
(aq)
+ 2
e- C
a(s)
-
2.87
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 94 1/27/17 12:40:41 PM
95 / 350
Na+
(aq)
+ e
- N
a(s)
-
2.71
Mg
2 +(a
q) +
2e-
Mg
(s)
- 2.
37
Be2 +
(aq)
+ 2
e- B
e(s)
-
1.85
Al3 +
(aq)
+ 3
e- A
l(s)
-
1.66
Mn
2 +(a
q) +
2e-
Mn
(s)
-1.1
8
2H2O
+ 2
e- H
2(g)
+ 2
OH
- (aq)
-
0.83
Zn
2 +(a
q) +
2e-
Zn
(s)
- 0.
76
Cr3 +
(aq)
+ 3
e- C
r(s)
-
0.74
Fe2 +
(aq)
+ 2
e- F
e(s)
-
0.44
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 95 1/27/17 12:40:42 PM
96 / 350
Cd
2 +(a
q) +
2e-
Cd
(s)
- 0.
40
Pb
SO
4(s)
+ 2
e- P
b(s
) +
SO
42 -(a
q)
- 0.
31
Co
2 +(a
q) +
2e-
Co
(s)
- 0.
28
Ni2 +
(aq)
+ 2
e- N
i(s)
-
0.25
Sn
2 +(a
q) +
2e-
Sn
(s)
- 0.
14
Pb
2 (aq)
+ 2
e- P
b(s
) -
0.13
2H+
(aq)
+ 2
e- H
2(g)
0.
00
Sn
4+
(aq)
+ 2
e- S
n2 +
(aq)
+
0.1
3
Cu
2+
(aq)
+ e
- C
u+(a
q)
+ 0
.15
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 96 1/27/17 12:40:42 PM
97 / 350
SO
42 -(a
q) +
4H
+(a
q) +
2e-
SO
2(g)
+ 2
H2O
+
0.2
0
Ag
Cl (
s) +
e-
Ag
(s)
+ C
l- (aq)
+
0.2
2
Cu
2 +(a
q) +
2e-
Cu
(s)
+ 0
.34
Ο2(
g) +
2H
2O +
4e-
4O
Η- (a
q)
+ 0
.40
Ι 2(s
) +
2e-
2Ι- (a
q)
+ 0
.53
Μn
Ο4- (a
q) +
2H
2O +
3e-
Μn
Ο2(
s) +
4O
H- (a
q) +
0.5
9
Ο2(
g) +
2H
+ (a
q) +
2e-
H2O
2(aq
) +
0.6
8
Fe3 +
(aq)
+ e
- F
e2 +(a
q)
+ 0
.77
Ag
+(a
q) +
e-
Ag
(s)
+ 0
.80
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 97 1/27/17 12:40:43 PM
98 / 350
Hg
22 +(a
q) +
2e-
2H
g(l)
+
0.8
5
2Hg
2 +(a
q) +
2e-
Hg
22 +(a
q)
+ 0
.92
NO
3- (aq)
+ 4
H+(a
q) +
3e-
NO
(g)
+ 2
H2O
+
0.9
6
Br 2
(l) +
2e-
2B
r- (aq)
+
1.0
7
O2(
g) +
4H
+(a
q) +
4e-
2H
2O
+ 1
.23
Mn
O2(
s) +
4H
+(a
q) +
2e-
Mn
2 +(a
q) +
2H
2O +
1.2
3
Cr 2
O72
- (aq)
+ 1
4H+(a
q) +
6e-
2C
r3 +(a
q) +
7H
2O +
1.3
3
Cl 2
(g)
+ 2
e- 2
Cl- (a
q)
+ 1
.36
Au
3 +(a
q) +
3e-
Au
(s)
+ 1
.50
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 98 1/27/17 12:40:43 PM
99 / 350
Mn
O4- (a
q) +
8H
+(a
q) +
5e-
Mn
2 +(a
q) +
4H
2O +
1.5
1
Ce4 +
(aq)
+ e
- C
e3 +(a
q)
+ 1
.61
PbO
2(s)
+ 4
H+ (a
q) +
SO
42 -(a
q) +
2e-
PbS
O4(
s) +
2H
2O +
1.7
0
H2O
2(aq
)+ 2
H+(a
q) +
2e-
2H
2O
+ 1
.77
Co
3 +(a
q) +
e-
Co
2 +(a
q)
+ 1
.82
O3(
g)+
2H
+(a
q) +
2e-
O2(
g) +
H2O
(l)
+ 2
.07
F2(
g) +
2e-
2F
- (aq)
+
2.8
7
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 99 1/27/17 12:40:44 PM
Βάσει του ν. 3966/2011 τα διδακτικά βιβλία του Δημοτικού, του Γυμνασίου, του Λυκείου, των ΕΠΑ.Λ. και των ΕΠΑ.Σ. τυπώνονται από το ΙΤΥΕ - ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ και διανέμονται δωρεάν στα Δημόσια Σχολεία. Τα βιβλία μπορεί να διατίθενται προς πώληση, όταν φέρουν στη δεξιά κάτω γωνία του εμπροσθόφυλλου ένδειξη «ΔIΑΤΙΘΕΤΑΙ ΜΕ ΤΙΜΗ ΠΩΛΗΣΗΣ». Κάθε αντίτυπο που διατίθεται προς πώληση και δεν φέρει την παραπάνω ένδειξη θεωρείται κλεψίτυπο και ο παραβάτης διώκεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 7 του νόμου 1129 της 15/21 Μαρτίου 1946 (ΦΕΚ 1946,108, Α').
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή οποιου-δήποτε τμήματος αυτού του βιβλί-ου, που καλύπτεται από δικαιώματα (copyright), ή η χρήση του σε οποια-δήποτε μορφή, χωρίς τη γραπτή άδεια του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων / IΤΥΕ - ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ.
22-0231_l_c_chemistry_bm__334-352__28b.indd 100 1/27/17 12:40:44 PM