TEİAŞ MİLLİ YÜK TEVZİ İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ

TEİAŞ MİLLİ YÜK TEVZİ İŞLETME TEİAŞ MİLLİ YÜK TEVZİ İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜMÜDÜRLÜĞÜ

Temmuz 2012, Ankara

Sekonder Frekans Kontrolunun Amacı

• Sistem frekansını nominal değer olan 50 Hz’e getirmek.

• Diğer ülkelerle yapılan yapılan enerji alışverişini programlanan değere getirmek.

Sekonder Frekans Kontrolu

AGC çalışma şekilleri:• Frekans (ACE= K * Δ f)

• Alışveriş (ACE= ΔP)

• Frekans+Alışveriş (ACE= ΔP+K * Δ f)

• Buna ek olarak, Enerji ve Zaman düzeltme yeteneği de vardır.

K=1995 MW/Hz

Yük Frekans Kontrolü Ana Sayfası

4

5

Area Control

AGC Parametre Sayfası

Set Point - Base Point

Uluslar arası Hat Akışlarında Demir Çelik Tesislerinin Etkisi1

06.01.2012 TEİAŞ_YTD_Raporlar 8

550 MW, 60 sn

Sekonder Rezerv2




600 MW, 90 sn



900 MW

Sekonder Rezerv5


Karakaya Arızası (1347 MW)-1

Arıza Sonrası Rapor

Disturbance:Date: 25.10.2011 Time: 15:59:24

Location: East Turkey [Name] KARAKAYA HPPLost generation : [MW] 1347

time frequency

[Hz]

unscheduled

exchange deviation

[MW]

Setpoint value from NCC to

ADA-NGCCPP [MW]

Active power (recorded in

ADA-NGCCPP)

[MW]

Setpoint value from NCC to ATATURK HPP [MW]


ATATURK HPP) [MW]

Setpoint value from

NCC to GEBZE

NGCCPP BlockB [MW]


GEBZE NGCCPP

BlockB) [MW]


IZMIR NGCCPP

BlockA [MW]


IZMIR NGCCPP

BlockA) [MW]


IZMIR NGCCPP

BlockB [MW]


IZMIR NGCCPP

BlockB) [MW]

Setpoint value from NCC to KARAKAYA HPP [MW]

Active power (recorded in KARAKAYA HPP) [MW]

Setpoint value from NCC to ALTINKAYA HPP [MW]

Active power (recorded in ALTINKAYA HPP) [MW]


BIRECIK HPP [MW]


BIRECIK HPP) [MW]

Setpoint value from

NCC to HUGURLU HPP [MW]

Active power (recorded in HUGURLU HPP) [MW]

Setpoint value from NCC to AKENERJI

KEMALPASA [MW]

Active power

(recorded in AKENERJI KEMALPASA) [MW]

Setpoint value from

NCC to AKENERJI BOZUYUK

[MW]

Active power

(recorded in AKENERJI BOZUYUK)

[MW]

Setpoint value from

NCC to BANENSA

[MW]

Active power

(recorded in BANENSA)

[MW]

15:54:00 50,012 -48,174 710 702,299 524 543,217 708 703,213 706 706,914 694 690,551 1291 1329,972 146 142,636 189 0 111 110,138 92 91,566 90 89,384 773 776,115:54:02 50,017 -13,543 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 015:54:04 50,014 5,272 709 702,299 523 543,339 708 703,039 706 705,339 694 690,212 1290 1321,976 145 141,759 189 0 111 110,287 92 91,414 90 89,338 772 776,54915:54:06 50,001 21,382 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 015:54:08 50,016 -70,321 709 702,299 523 540,41 708 703,039 706 705,247 695 691,345 1290 1306,961 145 141,759 189 0 111 110,362 92 91,17 90 89,338 772 773,45115:54:10 50,028 7,801 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 015:54:12 50,020 88,038 710 700,424 523 529,435 708 702,183 706 704,286 695 689,898 1290 1298,099 145 143,512 189 0 111 110,287 92 91,231 90 89,566 773 775,9315:54:14 50,010 73,425 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 015:54:16 50,015 79,708 710 699,985 523 529,569 708 700,733 707 705,339 695 692,456 1291 1286,905 145 143,688 189 0 111 110,063 92 90,742 90 89,174 773 775,096

15:54:18 50,012 29,053 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 015:54:20 50,006 36,554 710 698,575 523 527,97 708 700,652 707 705,952 695 691,024 1290 1285,025 145 143,688 189 0 111 109,763 92 91,322 90 89,923 773 773,33315:54:22 50,009 48,901 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 015:54:24 50,018 52,992 710 699,048 523 526,811 708 700,652 707 706,749 695 692,512 1291 1284,243 145 143,688 189 0 111 109,913 92 91,078 90 90,071 773 772,92715:54:26 50,018 53,577 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 015:54:28 49,994 29,053 710 699,048 523 526,005 708 701,439 707 707,363 695 692,198 1291 1284,768 145 143,688 189 0 111 110,063 92 90,834 90 89,883 773 771,85915:54:30 50,002 -98,161 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 015:54:32 50,015 -85,689 709 698,884 522 526,017 708 701,265 706 708,068 695 693,516 1288 1283,901 145 143,162 189 0 111 110,138 92 91,47 90 90,609 772 770,87615:54:34 50,001 -9,392 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 015:54:36 49,993 32,14 710 699,28 522 524,577 708 703,675 706 709,296 695 695,813 1288 1281,387 145 144,038 189 0 111 109,464 92 91,226 90 90,669 772 772,15815:54:38 50,005 -20,842 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 015:54:40 50,002 -33,974 709 698,309 521 525,26 708 703,855 706 708,152 695 694,936 1286 1286,55 145 144,038 189 0 111 109,838 92 90,925 90 90,66 772 772,15815:54:42 49,994 -5,392 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Additional recording during the tests in interconnected operationDetailed information for selected disturbances

Turkiye

Paralel Test Günlük Raporlar

time frequency

[Hz]

HAMITABAT LINE1

MARITSA3 [MW]

HAMITABAT LINE2

MARITSA3 [MW]

BABAESKI NEA SANTA

[MW]

unscheduled exchange deviation

[MW]

ACE [MW]

Integral Part of PI Controller

[MW]

Proportional part of PI Controller

[MW]

hour

Schedule + Compansat

ion Program

[MW]

Hourly Average value of

ACE [MWh]

time load [MW]

time voltage in Babaeski

[kV]

voltage in Hamitabat

[kV]

reactive power Line 1 [MVAr]

reactive power Line 2 [MVAr]

reactive power

s/s Babaeski -

s/s Nea Santa [MVAr]

00:00:00 50,030 -131,184 -156,495 207,148 76,531 -86,685 -383,709 -60,679 1 -4 7,532 00:00 24305 00:00 407,15 407,40 -37 -45 -7600:00:02 50,014 -131,184 -157,730 197,796 87,118 0 0 0 2 -4 -10,744 00:05 24715 00:15 404,71 405,42 -47 -55 -8000:00:04 50,017 -131,184 -157,730 207,148 77,766 -86,685 -388,828 -34,146 3 -4 -3,18 00:10 24691 00:30 404,65 405,42 -42 -51 -8300:00:06 50,023 -131,184 -157,730 207,148 77,766 0 0 0 4 -4 -8,523 00:15 24276 00:45 404,93 405,42 -48 -56 -7900:00:08 50,014 -131,184 -157,730 207,148 77,766 -86,685 -391,105 -15,459 5 -4 -3,67 00:20 24353 01:00 404,89 405,36 -39 -47 -8300:00:10 49,999 -135,506 -157,730 207,148 82,088 0 0 0 6 -4 -19,509 00:25 24261 01:15 405,38 405,42 -49 -60 -8600:00:12 49,998 -124,394 -156,495 202,472 74,417 -48,78 -392,136 -1,634 7 -4 -16,429 00:30 23866 01:30 405,38 405,73 -41 -46 -8200:00:14 49,997 -124,394 -156,495 202,472 74,417 0 0 0 8 -3 4,146 00:35 23913 01:45 405,71 405,85 -41 -49 -8200:00:16 49,988 -124,394 -156,495 202,472 74,417 -22,084 -392,244 7,5 9 -14 25,549 00:40 23843 02:00 405,78 406,02 -38 -46 -8200:00:18 49,986 -121,924 -146,000 227,023 36,901 0 0 0 10 -14 -13,171 00:45 23597 02:15 405,86 406,46 -48 -57 -8000:00:20 49,981 -83,649 -94,144 265,018 -91,225 10,714 -392,244 7,5 11 -3 7,216 00:50 23430 02:30 405,52 405,87 -45 -52 -8200:00:22 49,970 -103,404 -112,664 236,376 -24,308 0 0 0 12 -3 5,171 00:55 23325 02:45 405,98 406,49 -44 -51 -8500:00:24 49,975 -82,415 -94,144 265,018 -92,459 10,714 -392,244 7,5 13 -14 -48,369 01:00 23024 03:00 405,91 406,27 -42 -51 -8200:00:26 49,972 -82,415 -94,144 259,757 -87,198 0 0 0 14 -3 -11,736 01:05 23072 03:15 406,17 406,41 -43 -51 -8700:00:28 49,960 -84,884 -104,639 255,081 -69,558 -33,78 -391,162 -23,646 15 -3 -15,228 01:10 22734 03:30 406,54 406,85 -41 -48 -8500:00:30 49,969 -76,859 -92,909 269,110 -103,342 0 0 0 16 -3 1,028 01:15 22846 03:45 406,61 407,08 -43 -50 -8200:00:32 49,964 -72,537 -92,909 254,496 -93,05 -33,78 -391,162 -23,646 17 -3 53,1 01:20 22715 04:00 407,01 407,32 -44 -52 -8600:00:34 49,964 -66,364 -76,859 273,786 -134,563 0 0 0 18 -3 -3,975 01:25 22664 04:15 406,94 407,26 -46 -53 -8200:00:36 49,958 -66,364 -76,859 268,526 -129,303 -33,78 -394,535 -31,821 19 -14 11,522 01:30 22743 04:30 406,61 406,95 -43 -52 -8500:00:38 49,963 -69,451 -81,797 268,526 -121,278 0 0 0 20 -14 -7,786 01:35 22593 04:45 406,94 407,32 -43 -50 -8200:00:40 49,978 -69,451 -81,797 265,018 -117,77 -45,458 -396,653 -40,979 21 -14 36,806 01:40 22660 05:00 406,60 406,83 -35 -43 -8700:00:42 49,963 -76,241 -87,353 259,757 -100,163 0 0 0 22 -3 -25,44 01:45 22215 05:15 406,26 406,52 -42 -50 -8700:00:44 49,969 -76,241 -87,353 259,757 -100,163 -45,458 -399,384 -43,903 23 -3 -14,85 01:50 22188 05:30 406,37 406,57 -40 -47 -8700:00:46 49,974 -78,711 -92,909 255,081 -87,461 0 0 0 24 -4 -9,998 01:55 22261 05:45 406,88 407,19 -45 -52 -87

TESTS IN INTERCONNECTED OPERATION22.03.2011TURKIYE

Paralel Test Performans Değerlendirmesi-1

Outside -200 -180 -160 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0no. 1212 575 788 1074 1510 1895 2331 2712 2963 3042 3129 3100% 2,8 1,3 1,8 2,5 3,5 4,4 5,4 6,3 6,9 7,0 7,2 7,2

20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 Outsideno. 3029 2702 2538 2256 1823 1565 1274 990 735 518 1439% 7,0 6,3 5,9 5,2 4,2 3,6 2,9 2,3 1,7 1,2 3,3

3. Distribution of Unscheduled Exhange Power

2. Analysis of Unscheduled Exchange Deviation

Mean Frequency (mHz) 4,386064815

Average ∆P (MW) Sigma ∆P (MW)

24,32419159

112,6960976

Date 22.03.2011

-3,516242569

Daily ACE Performance Analysis - TR

1.Analysis of Frequency

Sigma Frequency (mHz)

Intervals with 20MW

0

5

10

15

20

25

30

Ou

tsid

e

-20

0

-18

0

-16

0

-14

0

-12

0

-10

0

-80

-60

-40

-20 0

20

40

60

80

10

0

12

0

14

0

16

0

18

0

20

0

Ou

tsid

e

MW

%

Paralel Test Performans Değerlendirmesi-2

Hour1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

1415161718192021222324

Daily

% of abs(ACE)>100MW

% of abs(ACE)>175MW8,199074074

28,11111111

-50,93793556

4,483939653 111,9150021

111,354373327,99267611 109,0778708

6,377767778 93,67596621-8,855688333 106,07278

6,9444444441,041666667

*Target value for ACEh-20MWh/h, but not more

then 60 MWh/h

4 sec

100,19562075,473865 99,50368345

4 sec5 minutes

15 minutes

Observ. Period

111,9150021

Observ.Period

9,115354444 119,812691215,86779778 113,7362497

6,948847222 85,47167158

Sigma ACE (day)

-33,51553333

16,22284167 118,686264

16,66930222

112,8372706

0,880470556 103,2835784

47,78551944 117,5957664

13,63948056 104,7474291

-3,531233889 104,1074723

22,55416389 117,905618

21,51127833 143,8294313

-4,600385 128,053878

-24,37541611 111,7865181

5,424595556 90,6271103

8,079696667 103,7073484

4,057056667 109,1971433

4. Analysis of Area Control Error (ACE)

Average ACE Sigma ACE-10,86197333 109,1122461

15,69200333 112,6726072

4,483939653Mean ACE (day)

Daily ACE Variation

-100

-50

0

50

100

150

200

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

Alan Kontrol Hatası(ACE),Kasım 2011 % of ACE >100 MW(15 min) ort.=2.74, 175 MW(4 sec) ort.=11.07


0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

%

DAYS

% of ACE for November 2011

100 MW (4sec)

100 MW (5 min)

100 MW (15 min)

175 MW (4 sec)

30 Kasım, EREN TES-Osmanca Hattının DC arızasından açmasından, 1200 MW üretim kaybı. ENTSO-E’den kopuş.

Kurban Bayramı

Şubat 2012 Başarı Değerlendirmesi

Sekonder Frekans Kontrol HizmetiSekonder Frekans Kontrol Hizmeti

Aşağıda belirtilen üretim tesisleri hariç olmak üzere kurulu gücü 100 MW ve üzerinde olan tüm üretim tesislerinin sekonder otomatik üretim kontrol sistemi tarafından gönderilecek sinyalleri alan ve işleyen teçhizat vasıtasıyla sekonder frekans kontrol hizmeti verebilme özelliğine sahip olmaları zorunludur:

Kanal veya nehir tipi hidroelektrik üretim tesisleri, Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisleri, Güneş enerjisine dayalı üretim tesisleri, Dalga enerjisine dayalı üretim tesisleri, Gel-git enerjisine dayalı üretim tesisleri. Kojenerasyon tesisleri,

Jeotermal üretim tesisleri.

Katılım

TEİAŞ - YTDB - Elektrik Kalite Hizmetleri Müdürlüğü

Sekonder Frekans Kontrol Hizmet Anlaşmaları

- 23

-

Anlaşmaların Esasları

• TEİAŞ tarafından hazırlanıp Kurul tarafından onaylanan standart sekonder frekans kontrol hizmet anlaşmaları imzalanır.

• Sekonder frekans kontrolüne katılmakla yükümlü her bir üretim faaliyeti gösteren tüzel kişi ile belirtilen niteliklere sahip tüm üretim tesislerini kapsayacak şekilde tek bir sekonder frekans kontrol hizmet anlaşması imzalanması esastır

Anlaşmaların İçeriği

• Performans testleri sonuçlarını içerir belgeler

• Rezerv miktarının sağlanacağının anlaşma süresince garanti edildiğini gösterir taahhütname,

• Anlaşma kapsamındaki üretim tesislerinin teknik özellikleri ve MW cinsinden sağlayabilecekleri sekonder frekans kontrol rezerv kapasiteleri


SFK için gerek duyulan rezerv Sistem İşletmecisi tarafından;

1) Üretim tesislerinin günlük üretim programlarından arta kalan kapasiteden, Fırsat Maliyeti bazlı Ortalama Yal Teklif Fiyatlarının en pahalısından en ucuza doğru seçerek

(KGÜP gereği 2 kodlu YAL veya YAT talimatı verilmeden sağlanabilen SFK miktarlarından)

MYTM’nin SFK Rezerv Oluşturması-1


SFK için gerek duyulan rezerv Sistem İşletmecisi tarafından;

2) Bu üretim tesislerine ilişkin dengeleme güç piyasası kapsamında verilecek yük alma, yük atma teklifleri arasından sistem kısıtları dikkate alınarak mümkün olan en düşük maliyet sağlanacak şekilde seçim yapılarak sekonder frekans kontrol tepkisi sağlanabilecek kapasite yük alma, yük atma talimatlarıyla oluşturulur.

MYTM’nin SFK Rezerv Oluşturması-2

Sekonder Frekans Kontrol HizmetiSekonder Frekans Kontrol HizmetiKatılımcıların SFK Günlük Kapasitelerini Saat 16:00’a kadar bildirimi

KGÜP seviyesinde sağlanabilen rezerv miktarlarının girişi sonrası listeleme ekranı

Sekonder Frekans Kontrol HizmetiSekonder Frekans Kontrol HizmetiSFK Hizmeti sunabilecek katılımcıların 16:00’a kadar MKÜD bildirimi

Her saat için Minimum Kararlı Üretim Düzeyi listeleme ekranı

Sekonder Frekans Kontrol HizmetiSekonder Frekans Kontrol HizmetiSFK Hizmeti sunabilecek katılımcıların Teknik Parametrelerini bildirimi

SFK Teklifi yapmak isteyen katılımcı, bu 6 veriyi PYS’ye doğru şekilde girmelidir. Teknik verilerini giriş yapmayan katılımcının teklifleri,yazılım tarafından , EAK, KGÜP ve MKÜD parametrelerinde gördüğü değerler baz alınarak otomatik hesaplanır.

SFK teklifi vermek istemeyen katılımcı sadece Azami rezerv kısmına (0) sıfır girişi yapması yeterlidir.

Sekonder kapasite rezerv oluşturma örneği

160

158157155155145144

140130129129128

Sekonder kapasite rezerv oluşturma örneği

160

158

157155155145

144

140130129129128

KGÜP=EAKYA

T

MKÜD


SFK hizmeti sağlanmasına ilişkin temel maliyet bileşeni “fırsat maliyeti”dir.

Yük alma, yük atma talimatları ile SFK tepkisi sağlanabilmesi için oluşturulan kapasite için, bir fırsat maliyeti oluşmaması sebebiyle, ayrıca bir fırsat maliyeti ödemesi yapılmaz.

Hizmet Bedeli

EAK

YALKGÜP=MKÜD

PFK= 0


İmzalanan sekonder frekans kontrol hizmet anlaşması kapsamında bulunmasına rağmen talimat almayan üretim tesisleri için sekonder frekans kontrolüne ilişkin herhangi bir ödeme yapılmaz.

Sistemin dengeleme güç piyasasında yük atma yönünde olduğu saatler için ortalama fırsat maliyeti sıfırdır.

Hizmet Bedeli


Gerçek zamanda MYTM, sıfırdan yük aldırarak(YAL talimatı ile ) 0 kodlu tersiyer yedek amaçlı verdiği talimatlar içinden, Sekonder tutabilen santrallerden ihtiyaç olması halinde SFK yükümlülüğü isteyebilir. Böyle bir durumda ayrıca 2 kodlu Sekonder Kapasite Oluşturma talimatı verilmesi gerekmez.Bu durumda istenen SFK rezerv miktarı için ayrıca fırsat maliyeti ödenmez.

MYTM, SFK hizmeti anlaşması imzalamış ve gün öncesinden rezerv almadığı santrallerden gerçek zamanda günün herhangi bir anında ihtiyaç olması halinde DGP’ye sunmuş oldukları YAL veya YAT tekliflerini değerlendirerek SFK hizmeti talep edebilir.

2 kodlu Sekonder Kapasite Oluşturma talimat miktarı ile SFK Rezerv miktarları aynı olmayabilir.

SFK ile ilgili Önemli Notlar-1

DGP de verilen tüm talimatların listesi

Talimatların Etiketlendirme EsaslarıTalimatların Etiketlendirme Esasları


Normal Talimatların Listelendiği ekranda SFK hizmeti için verilmiş 2 Kodlu YAL veya YAT

talimatları görülebilir.Bu örnekte Atatürk HES’e 50 MW 2 kodlu YAT talimatı verilmiştir.

Sekonder Talimatların Listelendiği ekranda SFK rezerv miktarları görülmektedir.Bu

örnekte Atatürk HES’e + - 200 MW SFK rezerv miktarı verilmiştir.


Gün öncesinden verilmiş SFK Talimatları gerçek zamanda santralin scada bilgilerinin olmaması, bölgesel sistem kısıtları vs. veya santralin SFK tepkimesinde MYTM operatörlerinin izlemesi sonucu herhangi bir olumsuzluk tespit edilmesi halinde, santrale ait SFK rezerv miktarları ve verilmiş ise 2 kodlu YAL veya YAT talimatları silinir.

MYTM, SFK rezerv yedeğinin yeterli olması durumunda santralin SFK teklif miktarlarının tamamını veya bir kısmını talimatlandırmayabilir.

Örnek: SFK Teklif miktarı :+- 90 MW SFK

Talimatlandırılan miktar:+- 50 MW SFK



MYTM, SFK Hizmeti sağlayacak üretim tesislerini seçerken, Yan Hizmetler Yönetmeliği Madde 21- (3)(a) uyarınca sistemin kısıtlarını dikkate alarak , uluslar arası hatlardaki yük akış salınımlarına ve demir-çelik tesislerinden kaynaklanan ani yük alıp-atmalara cevap verebilecek hızlı rezervleri olan santrallere öncelik verebilmektedir. Bu kapsamda santrallerin;

• Hızlı rezerv miktarları,

• MW / dk oranları( Hızlanma eğrileri),

• Hidrolik veya Termik santral olması,

• Tepkime gecikme süreleri,

• Entegrasyon süreleri,

dikkate alınarak mümkün olan en düşük maliyet sağlanacak şekilde

seçimler yapılabilmektedir.



Süreç

Sekonder kontrol

yedeğinin belirlenmesi

TEİAŞ

sekonder frekans

kontrol hizmet anlaşmaları

*ÜFGTK = Üretim Faaliyeti Gösteren Tüzel Kişi

ÜFGTK* ile sekonder

frekans kontrol hizmet

anlaşmaları imzalanması

TEİAŞ

GÜP, YAL, YAT ve primer

rezerv miktarının bildirilmesi

ÜFGTK

Bildirimlerin kontrol edilmesi

TEİAŞ

Sekonder frekans

kontrolü tepkisi verilmesi

ÜFGTK

Sekonder frekans kontrol

sağlayacak tesislerin seçilmesi

TEİAŞ

YAL, YAT talimatlarıyla

yeterli kapasite oluşturulması

TEİAŞ

Sekonder kontrol yedeği

karşılandı mı?

Gerçekleşen ortalama fırsat

maliyetininhesaplanarak

bildirilmesi

TEİAŞ

Ertesi GünSaat 15.00

Saat 16.00

Saat 17.00 Saat 18.30

Günlük olarak tekrarlanan işlemler

Gerçek zamanda sürekli

Evet

Ha

yır

Saat 17:00-18:30 arası gün öncesinde MYTM tarafından Sekonder kapasite oluşturulur.

Sekonder Frekans Kontrol HizmetiSekonder Frekans Kontrol HizmetiSekonder Kapasite Oluşturma


Örnek 1 PFK+SFK Hizmeti Sunan PK’nın Örnek Teklif Yapısı

(EAK- KGÜP) ve (KGÜP-MKÜD) küçük olanı

(EAK- MKÜD) / 2

MKÜD+(EAK- MKÜD) /2-KGÜP

+10

-10

PFK dahil

PFK hariç

PFK dahil

PFK hariç

+20MW YAL

250MW

280MW

10MW 220MW

230MW


280

Örnek 1 Rezerv Oluşturma

EAK[MW]

220

MKÜD[MW]

230

KGÜP[MW]

±10

Max Rzv[MW]

±30

Sek Kap[MW]

+20

Grk Tlmt[MW]

Fırsat Maliyeti = 10 MW x (SMF – Ort. YAL Teklif Bedeli) x (Katılım Süresi)

PFK: 0

Yan Hizmetlerin Tedarik EdilmesiYan Hizmetlerin Tedarik Edilmesi

EPŞY Md. 125 gereği, Primer frekans kontrol, Sekonder frekans kontrol ve tersiyer kontrol hizmetlerini bir arada sunan bir ünite için Primer frekans kontrol rezerv miktarının, Sekonder frekans kontrol rezerv miktarının ve Tersiyer kontrol rezerv miktarının dağılımı aşağıdaki şekilde gösterildiği gibidir.

RP

RT+

RS

RS

RT-

RP

RPA

RSA

Pmax

PmaxRT

PmaxRS

PminRS

PminRT

Pmin

RPA

PYS’de DGP’ye sunulabilen emre amade kapasite noktası

Primer rezerv dahil santralin üretebileceği maksimum güç

Sekonder tutabilmesi için DGP’den alabileceği YAL talimat kapasitesi

Sekonder tutabilmesi için DGP’den alabileceği YAT talimat kapasitesi

SFK Max C

SFK Min C

310 MW

+10 MW

300 MW

+50 MW

250 MW

150 MW

+50 MW

200 MW 200 MW

-50 MW

-50 MW

Santral KGÜP seviyesi

100 MW

-10 MW

90 MW

Santral MKÜD seviyesi

Primer rezerv miktarı: + - 10 MW

SFK rezerv miktarı: + - 50 MW

-10 MW

-50 MW

-50 MW

+50 MW

+50 MW

+10 MW

Sekonder Frekans Kontrolüne Katılan Üretim Tesisleri için Dengesizlik Geri Ödeme Mekanizması( DGÖ )


01.12.2011 tarihinde İkili Fiyat uygulaması ile birlikte pozitif dengesizlikler için daha düşük olan fiyat, negatif dengesizlikler için daha yüksek olan fiyat uygulanmaktaydı. Yan Hizmetler Yönetmeliği’nde 17.12.2011 tarihinde DGÖ Mekanizması yürürlüğe konularak bu zarar ortadan kaldırılmıştır.

Sistem Yönü: YAL Sistem Yönü: YAT

Portföy Dengesizliği

Üretim Tesisi* Dengesizliği

SGÖF

SMF

SMF>SGÖF SMF<SGÖF

SGÖF

SMF

Portföy Dengesizliği

Üretim Tesisi* Dengesizliği

SMF

SGÖF

SMF

SGÖF

Dengesizliğin SMF üzerinden ücretlendirildiği durumlarda ilgili tüzel kişinin gün öncesi alış/satış fiyatlarına göre zarar etmesi ihtimali bulunmaktaydı.

* Sekonder Frekans Kontrolü kapsamındaki üretim tesisi

Dengeleme Güç Piyasasında sistem yönünün aksi yönünde portföy dengesizliği bulunması durumunda ilgili tüzel kişi için zarar ettiren durumlar oluşabilmekteydi.

Sistem Yönü: YAL Sistem Yönü: YAT SMF>SGÖF SMF<SGÖF

Portföy Dengesizliği Portföy Dengesizliği

Üretim Tesisi Dengesizliği

P.D.

Ü.T.D.

SMF

SFK’ya katılım dengesizlik zararını azaltmaktadır.

P.D.

Ü.T.D.

SMF

SFK’ya katılım dengesizlik zararını arttırmaktadır.


P.D.

Ü.T.D. SMF

SFK’ya katılım dengesizlik zararını arttırmaktadır.

SFK’ya katılım dengesizlik zararını azalmaktadır.

P.D.Ü.T.D.

SMF



Dengesizlik Geri

Ödemesi

Sekonder Frekans Kontrolüne katılım nedeniyle gün öncesi piyasasında yapılan ticarete göre zarar eden piyasa katılımcılarının zararı «Dengesizlik Geri Ödemesi» ile karşılanmaktadır.

Sistem Yönü: YAL Sistem Yönü: YAT SMF>SGÖF SMF<SGÖF

Portföy Dengesizliği Portföy Dengesizliği


P.D.

Ü.T.D.

P.D.

Ü.T.D.

(SGÖF – SMF)


(SMF- SGÖF)

k

u

m

sssfsfsufpf DKSMFSGÖFDMDGÖ

1 1,,,,, )(

Ödeme Yapılacak Durumları Belirleyen Dengesizlik Katsayısı

Dengesizlik Miktarı

SGÖF’e Kıyasla Uğranan Birim Zarar



MYTM’deki AGC sistemine( SFK’ya) Katılım ŞartlarıMYTM’deki AGC sistemine( SFK’ya) Katılım Şartları

Santralın SFK Hizmetini sunması ve SCADA-AGC Sistemine katılımı için ;RTU (Remote Terminal Unit) bilgilerinin doğru olması,Kesici bilgilerinin doğru olması,Ünite çıkış güç ve yönlerinin doğru olması,İletişim Linkleri sağlam olması,Power Demand Validity(Güç Talep Geçerliliği) Sinyalinin aktif (1) konumda olması,MYTM’deki AGC sisteminden santrale set-point(Hedef noktası) değerinin ulaşıyor olması,Santral tarafından Operate (Min C- Maks C) değerlerinin doğru olarak giriş yapılması,Yukarıda belirtilen şartlar sağlanmışsa son olarak santralin Local(L) pozisyondan Remote (R) pozisyonuna geçmesi gerekmektedir.

Sekonder Frekans Kontrolüne Katılım ŞartlarıSekonder Frekans Kontrolüne Katılım Şartları

RTU bilgileri

Kesici bilgileri Ünite çıkış

güç ve yön bilgileri

İletişim Linkleri


Power Demand Validity (Güç Talep Geçerliliği ) Sinyali aktif konumda

olmalı


Santrale MYTM’den set-point gönderildi ve santral Local (L) konumda SFK’ya bağlanmak için Min C ve Maks C operate değerlerini girebilir


Santralin girmiş olduğu Min C ve Maks C (operate) değerlerinin limit hatalarına yol açmaması gerekir. Ayrıca limitleri sınırlayan diğer değerlerin de kontrol edilmesi gerekmektedir. Santral bu hata sinyali olduğu sürece SFK’ya bağlanamaz.

Χ


Limit hatasına neden olan limit sınırlayıcı değerler kontrol edilerek “limit distorted” sinyali kaldırılır ve santral SFK’ya bağlanabilir.


Santral artık MYTM’deki AGC sisteminden kendisine ulaşan Min C ve Maks C aralıklarındaki set-point değerlerini takip ederek Sekonder Frekans Kontrolüne iştirak edebilir. Burada santrale 81.7 MW-252MW aralığında set-point gitmektedir. Aktif çıkış gücü de gecikme süresi ve MW/ dk oranına göre set-point değerini takip etmektedir.

Santrallerin Sekonder Frekans Kontrol Tepkime Grafikleri


Set-Point

Simulasyon Grafiği

Aktif Çıkış Güç

Sekonder Frekans Kontrolü; Santral bazında Blok bazında Ünite bazında Halen 28 civarında santral, blok ve ünite AGC

sistemine sahip ve PYS ekranında aktif konumdadır. Bunlardan 18’i termik ,10 tanesi hidrolik santraldir. 20’den fazlası test edilerek servise alınmış

durumdadır. Günlük olarak değişmekle beraber maksimum 20

santralden SFK Hizmeti talep edilmektedir. Sekonder Kontrol Rezervi genellikle saatlik bazda

800 MW ile 1000 MW aralığındadır.


TEŞEKKÜRLER

Serhat METİNTEİAŞ Milli Yük Tevzi MüdürlüğüTel: 0 312 497 13 [email protected]

ANKARA, Temmuz 2012

mailto:[email protected]

TEİAŞ MİLLİ YÜK TEVZİ İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ

Documents

Transcript of TEİAŞ MİLLİ YÜK TEVZİ İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ