TEFXOS 12 NOEM DEKEM 20112. Στο τέλος του άρθρου 25 του ν. 4024/2011...

144
ΣYMBOΛAIOΓPAΦIKH EΠIΘEΩPHΣH ΔΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΦΕΤΕΙΩΝ ΑΘΗΝΩΝ - ΠΕΙΡΑΙΩΣ - ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ ΤΟΜΟΣ ΚZ΄- ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 12 NOEMBPIOΣ-ΔEKEMBPIOΣ 2011 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΡΟΕΔΡΟΣ: ΒΛΑΧΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ: ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ–ΚΟΚΚΑΛΙΑΡΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ: ΔΕΠΟΥΝΤΗ–ΜΑΡΚΟΥΛΑΚΗ ΧΡΥΣΗ ΤΑΜΙΑΣ: ΡΟΥΣΚΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΕΛΗ: ΒΑΣΙΛΙΚΑΚΗ ΕΙΡΗΝΗ ΒΛΑΧΟΝΙΚΟΛΕΑ–ΣΤΑΘΑΚΗ ΣΤΥΛΙΑΝΗ ΔΡΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΟΥ ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΘΕΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΥΛΑΝΤΖΑ–ΑΓΡΕΒΗ ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΡΙΓΑΖΗ ΦΩΤΕΙΝΗ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ–ΣΤΑΜΕΛΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1585

Transcript of TEFXOS 12 NOEM DEKEM 20112. Στο τέλος του άρθρου 25 του ν. 4024/2011...

Σ Y M B OΛ A IOΓ PAΦ I K H E Π I Θ E Ω PH Σ H

ΔΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

ΕΦΕΤΕΙΩΝ ΑΘΗΝΩΝ - ΠΕΙΡΑΙΩΣ - ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ

Τ ΟΜΟΣ Κ Z ΄- Α Ρ . ΦΥΛ ΛΟΥ 1 2

NOEMBPIOΣ-ΔEKEMBPIOΣ 2011

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: ΒΛΑΧΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ: ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ–ΚΟΚΚΑΛΙΑΡΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ: ΔΕΠΟΥΝΤΗ–ΜΑΡΚΟΥΛΑΚΗ ΧΡΥΣΗ

ΤΑΜΙΑΣ: ΡΟΥΣΚΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΜΕΛΗ: ΒΑΣΙΛΙΚΑΚΗ ΕΙΡΗΝΗ

ΒΛΑΧΟΝΙΚΟΛΕΑ–ΣΤΑΘΑΚΗ ΣΤΥΛΙΑΝΗ

ΔΡΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΟΥ ΕΛΕΝΗ

ΠΑΠΑΘΕΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

ΠΟΥΛΑΝΤΖΑ–ΑΓΡΕΒΗ ΜΑΡΙΑ

ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

ΤΡΙΓΑΖΗ ΦΩΤΕΙΝΗ

ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ–ΣΤΑΜΕΛΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1585

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1586

ΠPAΞH NOMOΘETIKOY ΠEPIEXOMENOYYΠ’ APIΘ. 268/ΦΕΚ Α΄/31.12.2011)

Ρυθμίσεις κατεπειγόντων θεμάτων εφαρμο-γής του ν. 4024/2011 «Συνταξιοδοτικές ρυθμί-σεις, ενιαίο μισθολόγιο - βαθμολόγιο, εργασια-κή εφεδρεία και άλλες διατάξεις εφαρμογήςτου μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικήςστρατηγικής 2012- 2015» και των ΥπουργείωνΔιοικητικής Μεταρρύθμισης και ΗλεκτρονικήςΔιακυβέρνησης, Εσωτερικών, Οικονομικών,Περιβάλλοντος, Ενέργειας και ΚλιματικήςΑλλαγής και Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης καιΘρησκευμάτων που αφορούν την εφαρμογήτου μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικήςστρατηγικής 2012-2015.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Έχοντας υπόψη:1. την παράγραφο 1 του άρθρου 44 του Συ-

ντάγματος,2. την έκτακτη περίπτωση εξαιρετικά επείγου-

σας και απρόβλεπτης ανάγκης για την αντι-μετώπιση κατεπειγόντων θεμάτων που ανέ-δειξε η εφαρμογή του ν. 4024/2011 «Συντα-ξιοδοτικές ρυθμίσεις, ενιαίο μισθολόγιο -βαθμολόγιο, εργασιακή εφεδρεία και άλλεςδιατάξεις εφαρμογής του μεσοπρόθεσμουπλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής2012-2015» καθώς και όμοιας φύσεως θεμά-των των Υπουργείων Διοικητικής Μεταρρύθ-μισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης,Εσωτερικών, Οικονομικών, Περιβάλλοντος,Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Παι-δείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμά-των, τα οποία αφορούν την εφαρμογή τουμεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικήςστρατηγικής 2012-2015 και ειδικότερα:α) να προωθηθούν οι άμεσα αναγκαίες τρο-ποποιήσεις στο θεσμικό πλαίσιο του ν. 4024/2011 (Α΄ 226), με σκοπό να αποσαφηνιστούνθέματα που αφορούν την εφαρμογή του,β) να βελτιωθεί το θεσμικό πλαίσιο εξυγίαν-

σης των δήμων με τη δυνατότητα συμψηφι-σμού οφειλών τους προς το Δημόσιο και ταασφαλιστικά ταμεία και να διασφαλιστεί ηαπροσκοπη συνέχιση του προγράμματος«Βοήθεια στο Σπίτι» μέχρι 30.6.2012.γ) να ρυθμιστούν επείγοντα φορολογικά θέ-ματα καθώς και θέματα του Ταμείου Αξιοποί-ησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου,που έχουν προκύψει από τη μέχρι σήμεραλειτουργία του και αποσκοπούν στην ταχύ-τερη και αποτελεσματικότερη εκτέλεση τουέργου του,δ) να ρυθμιστούν κατεπείγοντα θέματα αρ-μοδιότητας των Υπουργείων Περιβάλλο-ντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής καιΠαιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευ-μάτων, μεταξύ των οποίων και θέματα εφαρ-μογής του μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημο-σιονομικής στρατηγικής 2012-2015,

3. τη σχετική πρόταση του Υπουργικού Συμ-βουλίου, αποφασίζουμε:

Άρθρο 1Ρυθμίσεις κατεπειγόντων θεμάτων εφαρμογής

του ν. 4024/2011 και του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής

Διακυβέρνησης

1. Στο τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 7του άρθρου 20 του ν. 4024/2011 (Α΄ 226) με-τά τις λέξεις «Υπουργείου Δικαιοσύνης,Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων»τίθενται οι λέξεις «και των τελωνειακών καιφοροελεγκτικών υπηρεσιών του Υπουργεί-ου Οικονομικών».

2. Στο τέλος του άρθρου 25 του ν. 4024/2011προστίθενται λέξεις και εδάφιο ως εξής:«καθώς και τις διατάξεις του ν. 3691/2008(Α΄ 166), όπως τροποποιήθηκαν και συμπλη-ρώθηκαν με τις διατάξεις του ν. 3932/2011(Α΄ 49) για την “Αρχή Καταπολέμησης τηςΝομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικέςδραστηριότητες και της χρηματοδότησηςτης τρομοκρατίας και ελέγχου των δηλώσε-ων περιουσιακής κατάστασης”. Οι υπάλλη-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1587

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1587

λοι που αποσπώνται ή μετακινούνται απότην υπηρεσία τους στις υπηρεσίες, την αρχήκαι τα νομικά πρόσωπα του προηγούμενουεδαφίου, συνεχίζουν να λαμβάνουν τις απο-δοχές τους από την υπηρεσία από την οποίαέχουν αποσπαστεί ή έχουν μετακινηθεί.»

3. Στο τέλος της παραγράφου 3 του άρθρου 31του ν. 4024/2011 προστίθεται εδάφιο ωςεξής:«Με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονο-

μικών και του αρμόδιου καθ’ ύλην Υπουργούμπορεί να εξαιρούνται κλάδοι ή ειδικότητεςτων φορέων της υποπαραγράφου 1α από ταανώτατα όρια μηνιαίων τακτικών αποδοχώνπου προβλέπονται στα προηγούμενα εδάφιατης παρούσης παραγράφου, εφόσον, σε κάθεπερίπτωση, το μέσο κατά κεφαλή κόστος τωνπάσης φύσεως αποδοχών, επιδομάτων, αποζη-μιώσεων και αμοιβών γενικά, δεν υπερβαίνει ταόρια που ορίζονται στην επόμενη παράγραφοτου παρόντος άρθρου.»4. Στο τέλος της παραγράφου 4 του άρθρου 31

του ν. 4024/2011 προστίθεται εδάφιο ωςεξής:«Αν με την εφαρμογή του προηγούμενου

εδαφίου, προκύπτει μέσο κατά κεφαλή κόστοςτων πάσης φύσεως αποδοχών, επιδομάτων,αποζημιώσεων και αμοιβών γενικά του πάσηςφύσεως προσωπικού του φορέα, μικρότερο του65% του μέσου κατά κεφαλή αντίστοιχου κό-στους του φορέα, όπως αυτό είχε διαμορφωθείκατά την 31.12.2009, ισχύει ως όριο, το ως άνωόριο του 65%.»5. Η παράγραφος 3 του άρθρου 32 του ν.

4024/2011 αντικαθίσταται ως εξής:«3. Οι αποδοχές των δημοσιογράφων που

απασχολούνται με σχέση εργασίας ιδιωτικούδικαίου στους φορείς που υπάγονται στο πεδίοεφαρμογής της παραγράφου 1 του άρθρου 4και του άρθρου 31 του νόμου αυτού καθορίζο-νται με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονο-μικών και του κατά περίπτωση αρμόδιουΥπουργού, μετά από διαβούλευση με τις οικεί-ες δημοσιογραφικές ενώσεις.

Ως προς τους λοιπούς όρους απασχόλησηςισχύουν οι συλλογικές συμβάσεις εργασίαςστις οποίες υπάγονται οι δημοσιογράφοι τουπροηγούμενου εδαφίου.

Σε κάθε περίπτωση οι δημοσιογράφοι τηςπαραγράφου αυτής υπάγονται στο ασφαλιστι-κό καθεστώς που ισχύει κατά την έναρξηισχύος του παρόντος Κεφαλαίου.»6. Στο τέλος της περίπτωσης γ΄ της παραγρά-

φου 7 του άρθρου 33 του ν. 4024/2011 προ-στίθενται οι λέξεις «καθώς και, μέχρι την31η Μαρτίου 2012, οι υπάλληλοι της ΓενικήςΓραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίαςπου κατά την έναρξη ισχύος του παρόντοςνόμου υπηρετούν στο εξωτερικό.»

7. Στο τέλος της περίπτωσης ζ΄ της παραγρά-φου 7 του άρθρου 33 του ν. 4024/2011, μετάτη λέξη «Διεύθυνσης» προστίθεται λέξειςως εξής: «συμπεριλαμβανομένων και εκεί-νων που ζήτησαν την παραμονή τους στηνυπηρεσία δυνάμει των διατάξεων που κα-ταργήθηκαν, έχει δε εκδοθεί η σχετική διαπι-στωτική πράξη μέχρι την έναρξη ισχύος τουπαρόντος νόμου.»

8. Στο τέλος της παραγράφου 2 του άρθρου14Β του ν. 3429/2005 (Α΄ 314), όπως το άρ-θρο αυτό προστέθηκε με την παράγραφο 1του άρθρου 66 του ν. 4002/2011 (Α΄ 180),προστίθεται από τότε που ίσχυσε ο ν. 4002/2011, εδάφιο ως εξής:«Αν μεταφέρονται αρμοδιότητες σε Υπουρ-

γείο ή ν.π.δ.δ., με την απόφαση της προηγου-μένης παραγράφου, για την έκδοση της οποίαςσυμπράττει εν προκειμένω και ο Υπουργός Δι-οικητικής Μεταρρύθμισης και ΗλεκτρονικήςΔιακυβέρνησης, καθορίζονται ή συνιστώνται οιοργανικές μονάδες επιπέδου Διεύθυνσης ήΤμήματος, οι οποίες ασκούν τις αρμοδιότητεςαυτές και μπορεί να ορίζονται οι οργανικές θέ-σεις προσωπικού με σχέση ιδιωτικού δικαίουαορίστου χρόνου οι οποίες μεταφέρονται, μαζίμε το προσωπικό που υπηρετεί σε αυτές, στηνοργανική μονάδα που ασκεί εφεξής τις αρμο-διότητες που μεταφέρονται.»

1588 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1588

9. α. Το «Παρατηρητήριο για την ΨηφιακήΕλλάδα» συγχωνεύεται στην «Κοινωνία τηςΠληροφορίας Α.Ε», αντί της συγχώνευσήςτου στην «Ελληνική Στατιστική Αρχή», πουπροβλέπεται στις διατάξεις του άρθρου 61του ν. 4002/2011. Η αναφορά στον τίτλο καιστις διατάξεις του άρθρου 61 του ν. 4002/2011 της φράσης «Ελληνική Στατιστική Αρχή(ΕΛ.ΣΤΑΤ.)» ή «ΕΛ.ΣΤΑΤ.» αντικαθίσταταιαπό τη φράση «Κοινωνία της ΠληροφορίαςΑ.Ε».β. Από την έναρξη ισχύος του ν. 4002/2011 ηΚοινωνία της Πληροφορίας Α.Ε, καθίσταταικαθολικός διάδοχος όλων των υποχρεώσε-ων και απαιτήσεων του Παρατηρητηρίου γιατην Ψηφιακή Ελλάδα.γ. Κατά τα λοιπά ισχύουν όσα αναφέρονταιστις διατάξεις του άρθρου 61 του ν. 4002/2011.

10. Στη διάταξη της παραγράφου 7, υποπαρά-γραφος β΄ του άρθρου 37 του ν. 3986/2011(Α΄ 152), όπως αυτή αντικαταστάθηκε μετην παράγραφο 1 του άρθρου 34 του ν.4024/2011 προστίθεται περίπτωση υπό στοι-χείο εε) ως εξής:«εε) με (α) την ειδικότητα i) οδηγού και ii) τε-

χνίτη στην ανώνυμη εταιρία «ΟΔΙΚΕΣΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΑΕ» (Ο.ΣΥ.), i) ηλεκτροδηγού,ii) σταθμάρχη, iii) τεχνίτη και iν) αρχιτεχνίτηστην ανώνυμη εταιρία «ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΣΥΓΚΟΙ-ΝΩΝΙΕΣ Α.Ε.» (ΣΤΑ.ΣΥ), και (β) των κλάδων i)σταθμαρχών, ii) προσωπικού ελιγμών και iii)προσωπικού συντήρησης γραμμής στην ανώνυ-μη εταιρία «ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΩΝΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε.» (Ο.Σ.Ε.) και μηχανοδηγώνστην ανώνυμη εταιρία «ΤΡΑΙΝΟΣΕ Α.Ε.»(ΤΡΑΙΝΟΣΕ).

Η διάταξη αυτή ισχύει για τους εργαζόμε-νους στις ανωτέρω Α.Ε., υπό την προϋπόθεσηότι κατά την 1.1.2012 παρέχουν την εργασίατους με τις ανωτέρω ειδικότητες και στο αντι-κείμενο του κλάδου στον οποίο ανήκουν, πουδιαπιστώνεται με απόφαση του οικείου διοικη-τικού συμβουλίου».

11. Εξαιρούνται από την εφαρμογή της διάτα-ξης της παρ. 7 του άρθρου 34 του ν. 4024/2011, ως ισχύει, και παραμένουν στην υπη-ρεσία είκοσι (20) εργαζόμενοι με σχέση ερ-γασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνουκατηγοριών ΥΕ και ΔΕ, οι οποίοι μεταφέρθη-καν από το συγχωνευθέν διά της Υ.Α.25200/2011 (ΦΕΚ Β΄ 2612/8-11-2011) Ινστι-τούτο Γεωλογικών Μελετών στο Εθνικό Κέ-ντρο Βιώσιμης και Αειφόρου Ανάπτυξης(ΕΚΒΑΑ), και ειδικότερα δύο (2) εργαζόμε-νοι ειδικότητας εργοδηγών χημικών, ένας(1) εργαζόμενος ειδικότητας βοηθού χημι-κού, τέσσερις (4) εργαζόμενοι ειδικότηταςπαρασκευαστών, δύο (2) εργαζόμενοι ειδι-κότητας εργοδηγών μεταλλείων, ένας (1)εργαζόμενος ειδικότητας οδηγού Γ, δύο (2)εργαζόμενοι ειδικότητας εργατών γεωτρύ-πανων, ένας (1) εργαζόμενος ειδικότηταςμηχανοτεχνίτη, τέσσερις (4) εργαζόμενοι ει-δικότητας διοικητικών - οικονομικών, ένας(1) εργαζόμενος ειδικότητας σχεδιαστή,ένας (1) εργαζόμενος ειδικότητας ηλεκτρο-λόγου εργοδηγού και ένας (1) εργαζόμενοςειδικότητας τεχνικού ηλεκτρονικών υπολο-γιστών.Ο αριθμός των παραπάνω εργαζομένων ανά

κατηγορία ΥΕ και ΔΕ καθορίζεται με απόφασητου Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΚΒΑΑ. Μετην ίδια απόφαση το Διοικητικό Συμβούλιο επι-λέγει, για να παραμείνουν στην υπηρεσία,όσους έχουν την πιο μακρά προϋπηρεσία στιςπαραπάνω ειδικότητες.

Η απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου εκ-δίδεται μέχρι τις 20.1.2012, διαφορετικά παύεινα ισχύει η παραπάνω εξαίρεση.12. Δαπάνες για υπηρεσίες ηλεκτρονικών επι-

κοινωνιών και πληροφορικής, οι οποίες πι-στοποιείται από την Κοινωνία της Πληροφο-ρίας Α.Ε. ότι έχουν παρασχεθεί στους οικεί-ους φορείς από την 1η Ιανουαρίου 2010 μέ-χρι τη συμπλήρωση χρονικού διαστήματοςέξι (6) μηνών από τη δημοσίευση της παρού-σας πράξης σύμφωνα με τους όρους των

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1589

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1589

συμβάσεων που αναφέρονται στο Παράρτη-μα Ι της υπ’ αριθ. ΥΑΠ/Φ. 19. 6/Γ/61/ 394/2010 κοινής απόφασης των Υπουργών Εσω-τερικών, Αποκέντρωσης και ΗλεκτρονικήςΔιακυβέρνησης, Οικονομικών, Εργασίας καιΚοινωνικής Ασφάλισης και Δικαιοσύνης,Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων(Β΄ 1566), θεωρούνται νόμιμες υπό τις ακό-λουθες προϋποθέσεις:α) Οι πάροχοι των υπηρεσιών να αποδε-χτούν εκπτώσεις επί του συμβατικού ανταλ-λάγματος του έτους 2009 ως εξής: Για τοχρονικό διάστημα από 1.1.2010 έως30.6.2010 τις εκπτώσεις που αναφέρονταιστα υπ’ αριθ. 453 και 454/3.2.2011 πρακτικάγνωμοδοτήσεως του Νομικού Συμβουλίουτου Κράτους και για το χρονικό διάστημααπό 1.7.2010 μέχρι τη συμπλήρωση έξι (6)μηνών από τη δημοσίευση της παρούσαςπράξης την τελική μέση έκπτωση, η οποίαθα συμφωνηθεί στο πλαίσιο της εξώδικηςεπίλυσης των διαφορών μεταξύ του Δημοσί-ου και των παροχών υπηρεσιών σύμφωνα μετο άρθρο 2 παρ. ζ΄ του ν. 3086/2002 (Α΄ 324)και η οποία σε καμία περίπτωση δεν μπορείνα υπολείπεται ανά πάροχο υπηρεσιών τηςτελικής μέσης έκπτωσης που αναφέρεταιστα ανωτέρω πρακτικά γνωμοδοτήσεως τουΝομικού Συμβουλίου του Κράτους σε σχέσημε το αντίστοιχο συμβατικό αντάλλαγμα τουέτους 2009.β) Οι πάροχοι υπηρεσιών να αποδεχτούνπρακτικά γνωμοδοτήσεως που θα εκδοθούναπό το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους κατάτην άνω διαδικασία του άρθρου 2 παρ. ζ΄του ν. 3086/2002 και παραιτηθούν από οποι-αδήποτε άλλη αξίωση (συμπεριλαμβανομέ-νων τόκων υπερημερίας και εξόδων), δικό-γραφο και δικαίωμα.Εξουσιοδοτείται ο Υφυπουργός αρμόδιος

για την Κοινωνία της Πληροφορίας Α.Ε. ναπροβεί σε κάθε ενέργεια που απαιτείται για τηνυλοποίηση των ανωτέρω και την καταβολή τωνσχετικών δαπανών στους παρόχους υπηρεσιών

και να υπογράψει κάθε σχετικό έγγραφο, εντο-λή ή απόφαση, συμπεριλαμβανομένων των αι-τημάτων για τη μεταφορά, διάθεση, αύξηση καιδέσμευση πιστώσεων, καθώς και των πράξεωνέγκρισης δαπανών και έκδοσης των σχετικώνχρηματικών ενταλμάτων.13. Στην παράγραφο 2 του άρθρου 193 του ν.

4001/2011 (Α΄ 179), μετά τις λέξεις «τουΥπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας καιΚλιματικής Αλλαγής», τίθενται οι λέξεις «ήτου Υπουργείου Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικό-τητας και Ναυτιλίας.»

Άρθρο 2Ρυθμίσεις επειγόντων θεμάτων

Υπουργείου Εσωτερικών

1. Με απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών καιΟικονομικών, οφειλές δήμων στο ΕλληνικόΔημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία, μετάτων κάθε είδους προστίμων και προσαυξή-σεων εκπρόθεσμης καταβολής τους, συμψη-φίζονται με τα συνολικά προβλεπόμενα στοάρθρο 27 του ν. 3756/2009 (Α΄ 53) έσοδαεκάστου, κατόπιν συγκέντρωσης στοιχείωνβεβαιωτικών, ως προς το ύψος και το είδοςτων οφειλών κάθε δήμου, με μέριμνα της Δι-εύθυνσης Οικονομικών ΟΤΑ του ΥπουργείουΕσωτερικών.Κατά την πρώτη εφαρμογή της παρούσας,

οφειλές ύψους μικρότερου ή ίσου των ανωτέ-ρω συνολικών εσόδων, συμψηφίζονται στο σύ-νολό τους και δεν υπόκεινται σε πρόστιμα ήπροσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής γιαχρονική περίοδο μεταγενέστερη της θέσης σεισχύ του παρόντος νόμου. Το τμήμα των εσό-δων που απομένει, ανεξαρτήτως του χρόνουπου πρέπει να αποδοθεί στους δήμους, μπορείνα συμψηφίζεται και στο μέλλον με παρόμοιεςοφειλές τους.

Οφειλές που υπερβαίνουν το ύψος των εσό-δων, συμψηφίζονται με αυτά στο σύνολό τουςκαι το τμήμα των οφειλών που συμψηφίζεταιδεν υπόκειται σε πρόστιμα ή προσαυξήσεις εκ-πρόθεσμης καταβολής.

1590 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1590

Στις ανωτέρω οφειλές συμπεριλαμβάνονταικαι όσες έχουν υπαχθεί σε ρυθμίσεις τμηματικήςκαταβολής, μετά των προβλεπόμενων ευεργε-τημάτων και απαλλαγών, καθώς και οφειλές τωνδήμων που προέρχονται από τα νομικά τουςπρόσωπα, δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου. Μπο-ρεί επίσης να συμψηφιστούν οφειλές για τιςοποίες εκκρεμεί προσφυγή ή έφεση στα αρμό-δια δικαστήρια, ή δεν έχει παρέλθει η προθεσμίαάσκησής τους, κατόπιν προηγούμενης έγγρα-φης παραίτησης των ενδιαφερομένων από τοένδικο βοήθημα ή από το δικαίωμα άσκησης αυ-τού. Με απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών,Οικονομικών και Εργασίας και ΚοινωνικήςΑσφάλισης μπορεί να καθορίζονται επιπλέονστοιχεία ως προς τη διαδικασία του συμψηφι-σμού των οφειλών, μεταξύ του Ελληνικού Δημο-σίου, των δήμων και των ασφαλιστικών ταμείων,καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια.2. Δήμοι και περιφέρειες, που έχουν προβεί, έπει-

τα από απόφαση του δημοτικού ή περιφερεια-κού συμβουλίου τους, σε διακανονισμό τωνληξιπροθέσμων οφειλών τους προς ιδιώτες,εγγράφουν στον ετήσιο προϋπολογισμό τους,μόνο το μέρος της διακανονισθείσας οφειλήςπου αντιστοιχεί στο έτος που αναφέρεται οπροϋπολογισμός και όχι το σύνολό της.

3. Το άρθρο 275 του ν. 3852/2010 τροποποιείταικαι αντικαθίσταται ως εξής: «Οι δαπάνες τωνδήμων, των περιφερειών, των νομικών τουςπροσώπων δημοσίου δικαίου, καθώς και τωνκοινωφελών επιχειρήσεων, των επιχειρήσεωνύδρευσης αποχέτευσης και των δημοτικώνανωνύμων εταιρειών του άρθρου 266 τουΚ.Δ.Κ. ανεξαρτήτως πληθυσμού, εξαιρουμέ-νων των σχολικών επιτροπών, υπάγονταιστον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συ-νεδρίου, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στιςδιατάξεις 1 έως 3 του άρθρου 169 του Κ.Δ.Κ.»

4. Η διάρκεια του Προγράμματος «Θησέας» πα-ρατείνεται ως την 31η Δεκεμβρίου 2012.

5. Η περίπτωση ε) της παραγράφου 6 του άρ-θρου 12 του ν. 4018/2011 (Α΄ 215) καταργεί-ται. Η οριζόμενη στην παράγραφο 6 του άρ-

θρου 267 του ν. 3852/2010 προθεσμία παρα-τείνεται ως την 30.9.2012. Η ίδια προθεσμίαισχύει και για τις περιφέρειες.

6. α. Το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» που,κατά τη δημοσίευση του παρόντος, υλοποι-είται με την Πράξη «Εναρμόνιση οικογενεια-κής και επαγγελματικής ζωής μέσω παρο-χής κατ’ οίκον υπηρεσιών φροντίδας σεεξαρτώμενα μέλη των οικογενειών ανέργωνκαι αναγνωρισμένα επαπειλούμενων μεανεργία εργαζομένων που ωφελούνται απόενεργητικές πολιτικές απασχόλησης» στοπλαίσιο του «Εθνικού Στρατηγικού ΠλαισίουΑναφοράς για την Προγραμματική περίοδο2007-2013» σύμφωνα με την υπ’ αριθ. 1.605/οικ.3.85/14.1.2011 (Β΄ 17) κοινή απόφασητων Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσηςκαι Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης - Οικονο-μίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας,Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης καιΥγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, συνε-χίζεται έως την 30.6.2012.β. Για τη συνέχιση του προγράμματος παρα-τείνονται οι συμβάσεις εργασίας ορισμένουχρόνου του προσωπικού των ΟΤΑ και νομι-κών τους προσώπων, που απασχολούνταιστην υλοποίηση της παραπάνω Πράξης έωςτην 30.6.2012. Οι παραπάνω συμβάσεις σεκαμία περίπτωση δεν μετατρέπονται σε αο-ρίστου χρόνου, κατά τη διάταξη της παρ. 3του άρθρου 21 του ν. 2190/1994.γ. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικώνμπορεί να διατίθεται, από τους πόρους του άρ-θρου 259 του ν. 3852/2010 (Α΄ 87), ποσό μέχριτριανταπέντε εκατομμύρια ευρώ ετησίως, μεσκοπό τη χρηματοδότηση του προγράμματοςτης υποπαραγράφου α΄ της παρούσης παρα-γράφου ή άλλων πρωτοβουλιών για την παρο-χή υπηρεσιών κατ’ οίκον φροντίδας.

7. Οι συμβάσεις που έχουν συνάψει οι περιφέ-ρειες για την μεταφορά των μαθητών και πα-ρατάθηκαν σύμφωνα με το άρθρο 70 του ν.4002/2011 (Α΄ 180) παρατείνονται έως την28η Φεβρουαρίου 2012.

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1591

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1591

Άρθρο 3Ρυθμίσεις θεμάτων του Γενικού Λογιστηρίου

του Κράτους, της Γενικής Γραμματείας Φορολογικών και Τελωνειακών Θεμάτων και του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής

Περιουσίας του Δημοσίου

1. Το τελευταίο εδάφιο του άρθρου 9 του ν.δ.356/1974 (Α΄ 90, ΚΕΔΕ), όπως αυτό προστέ-θηκε με την παράγραφο 9 του άρθρου 18του ν. 4002/2011 αντικαθίσταται από τότεπου ίσχυσε ως εξής:«Με όμοια απόφαση καθορίζεται η ειδική

διαδικασία ανάθεσης η οποία εφαρμόζεται κατ’αποκλειστικότητα στις αναθέσεις αυτές, ο τρό-πος της αμοιβής του αναδόχου, που μπορεί νασυνδέεται κα με το τελικό αποτέλεσμα τηςέρευνας ή της είσπραξης, καθώς και κάθε άλληαναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή τουπροηγούμενου εδαφίου.»2. Η παράγραφος 1 του άρθρου 16 του ν. 3943/

2011 (Α΄ 66) αντικαθίσταται ως εξής:«1. Οι διατάξεις της παραγράφου 2 του άρ-

θρου 9 του ν. 2579/1998 (Α΄ 31) και της παραγρά-φου 2 του άρθρου 27 του ν. 2703/1999 (Α΄ 72)εξακολουθούν να εφαρμόζονται για μετοχές ει-σηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών (Χ.Α.) ή σεαλλοδαπό χρηματιστήριο ή σε άλλο διεθνώς ανα-γνωρισμένο χρηματιστηριακό θεσμό, κατά περί-πτωση, οι οποίες έχουν αποκτηθεί μέχρι και την31η Μαρτίου 2012. Για τις πιο πάνω μετοχές πουαποκτώνται από την 1η Απριλίου 2012 και μετάέχουν εφαρμογή αποκλειστικά οι διατάξεις τωνπαραγράφων 3 και 4 του άρθρου 38 του Κ.Φ.Ε.».3. Το πρώτο εδάφιο της παραγράφου 3 του άρ-

θρου 38 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήμα-τος (Κ.Φ.Ε.) που κυρώθηκε με το ν. 2238/1994 (Α΄ 151) αντικαθίσταται ως εξής:«3. Τα κέρδη τα οποία αποκτούν φυσικά

πρόσωπα ή επιχειρήσεις που τηρούν βιβλίαδεύτερης κατηγορίας του Κ.Β.Σ. από την πώλη-ση μετοχών εισηγμένων στο Χ.Α. σε τιμή ανώ-τερη της τιμής απόκτησής τους, φορολογού-νται με τις γενικές διατάξεις, όταν οι μετοχές

αυτές αποκτώνται με οποιονδήποτε τρόπο από1η Απριλίου 2012 και μετά».4. Το πρώτο εδάφιο της παραγράφου 4 του άρ-

θρου 38 του Κ.Φ.Ε. αντικαθίσταται ως εξής:«4. Τα κέρδη από την πώληση μετοχών ει-

σηγμένων στο Χ.Α. σε τιμή ανώτερη της τιμήςαπόκτησής τους, που αποκτούν επιχειρήσειςοποιασδήποτε μορφής με βιβλία τρίτης κατηγο-ρίας του Κ.Β.Σ. φορολογούνται με τις γενικέςδιατάξεις, όταν οι μετοχές αυτές αποκτώνταιμε οποιονδήποτε τρόπο από την 1η Απριλίου2012 και μετά».5. Η παράγραφος 5 του άρθρου 16 του ν. 3943/

2011 αντικαθίσταται ως εξής:«Οι διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 του

άρθρου 38 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήμα-τος εξακολουθούν να εφαρμόζονται για μετο-χές εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών ή σεαλλοδαπό χρηματιστήριο και οι οποίες έχουναποκτηθεί μέχρι και την 31η Μαρτίου 2012.»6. Η προθεσμία που παρέχεται με τις διατάξεις

της περίπτωσης α΄ της παραγράφου 1 τουάρθρου 18 του ν. 4002/2011 (Α΄ 180) παρα-τείνεται έως τις 30 Δεκεμβρίου 2011.

7. Στην παράγραφο 4 του άρθρου 48 του ν.3842/2010 (Α΄ 58) προστίθεται δεύτερο εδά-φιο ως εξής:«Όταν ο πωλητής είναι φυσικό πρόσωπο το

πιστοποιητικό της παραγράφου 1 απαιτείται γιασυμβολαιογραφικά έγγραφα που καταρτίζονταιμετά την 1η Ιανουαρίου 2013.»8. Η προθεσμία που ορίζεται στο τελευταίο εδά-

φιο της παραγράφου 1 και 2 του άρθρου 10του ν. 2579/1998 (Α΄ 31), όπως αυτή ισχύεισήμερα, παρατείνεται έως την 31η Δεκεμβρί-ου 2012 για τις περιπτώσεις γ΄, δ΄ και ε΄ τηςπαραγράφου 1 και γ΄ και δ΄ της παραγράφου2 του άρθρου 10 του ν. 2579/ 1998.

9. Στο τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 12του άρθρου πέμπτου του ν. 3845/2010 (Α΄65), όπως αυτό προστέθηκε με την παρά-γραφο 6 του άρθρου 4 του ν. 3899/2010 (Α΄212), αντί της ημερομηνίας «1.1.2012» τίθε-ται η ημερομηνία «1.1.2013».

1592 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1592

10. Εγκρίνεται η ανάθεση, από 24.7.2011, διε-θνών νομικών υποστηρικτικών υπηρεσιώναπό το δικηγορικό γραφείο «Cleary GottliebSteen and Hamilton LLP» και υπηρεσιώνχρηματοοικονομικού συμβούλου από τηνεταιρεία «Lazard Freres SAS», προς τονΟ.Δ.ΔΗ.Χ. και το Ελληνικό Δημόσιο, όπως οιυπηρεσίες αυτές εξειδικεύονται στην υπ’αριθ. 2/71421/0023/31.10.2011 απόφασητου Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών(Β΄ 2454) και με δαπάνη, όπως αυτή έχειεγκριθεί με την ίδια ως άνω απόφαση.Ομοίως εγκρίνεται η ανάθεση, από 1.1.2012,

υπηρεσιών Αντιπροσώπων Ολοκλήρωσης Συ-ναλλαγής (Closing Agents) από τις Τράπεζες«Deutsche Bank AG» και «Hongkong andShanghai Banking Corporation (HSBC)», προςτον ΟΔΔΗΧ και το Ελληνικό Δημόσιο, σύμφω-να με την απόφαση του Διοικητικού Συμβουλί-ου του Ο.Δ.ΔΗ.Χ., που περιλαμβάνεται στο υπ’αριθ. 190/22.12.2011 πρακτικό συνεδριάσεωςτου και με δαπάνη, όπως αυτή έχει εγκριθεί στοως άνω πρακτικό. Στις ως άνω νομικές και χρη-ματοοικονομικές υπηρεσίες περιλαμβάνεται,εκτός από τη νομική και τεχνική υποστήριξη γιατην πραγματοποίηση των από 21.7.2011 απο-φάσεων της Συνόδου Κορυφής για το Ευρώ,και η νομική και τεχνική υποστήριξη του Ελλη-νικού Δημοσίου και του Ο.Δ.ΔΗ.Χ. επί κάθε θέ-ματος σχετικού με την πραγματοποίηση τωνκατά την 26η Οκτωβρίου 2011 αποφάσεων τηςΣυνόδου Κορυφής για το Ευρώ, που αφορούνστο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογήςτης Ελλάδος, καθώς και κάθε τυχόν μεταγενέ-στερης σχετικής αποφάσεως.11. Στην παράγραφο 2 του άρθρου 9 του ν.

3986/2011 (Α΄ 152) προστίθεται, από τότεπου ίσχυσε ο ν. 3986/2011, τελευταίο εδά-φιο ως εξής:«Σε κάθε περίπτωση, αν η πρόσκληση εκδή-

λωσης ενδιαφέροντος έχει εκδοθεί από την Ει-δική Γραμματεία Αναδιαρθρώσεων και Αποκρα-τικοποιήσεων, μπορεί μετά από αίτημα του Τα-μείου, οι σχετικές διαδικασίες να συνεχίζονται

και η σύμβαση να υπογράφεται, σύμφωνα μετις διατάξεις του ν. 3049/2002, από την Δ.Ε.Α.Α. για λογαριασμό του Ταμείου, το οποίο απότην υπογραφή της συμβάσεως αποκτά αυτοδί-καια και χωρίς άλλη διατύπωση τα δικαιώματακαι υπεισέρχεται στις υποχρεώσεις αυτής.»

Άρθρο 4Ρυθμίσεις επειγόντων θεμάτων

Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής

1. α. Η προθεσμία υποβολής των δικαιολογητι-κών, που προβλέπονται στο πρώτο εδάφιοτης παραγράφου 3 του άρθρου 24 του ν.4014/2011 (Α΄ 209), παρατείνεται μέχρι την28.2.2012.β. Η προθεσμία καταβολής της πρώτης δό-σης του ενιαίου ειδικού προστίμου του άρ-θρου 24 του ν. 4014/2011 για όλες τις υπο-βαλλόμενες μέχρι 31.12.2011 αιτήσεις πα-ρατείνεται μέχρι τις 31.1.2012.γ. Η προθεσμία καταβολής της πρώτης δό-σης του ενιαίου ειδικού προστίμου του άρ-θρου 24 του ν. 4014/2011 για όλες τις υπο-βαλλόμενες μετά τις 31.12.2011 αιτήσεις εί-ναι ένας μήνας από την υποβολή τους. Γιατις υποβαλλόμενες, από 1.12.2011 μέχρι28.2.2012, αιτήσεις η προθεσμία του δευτέ-ρου εδαφίου της παραγράφου 3 του άρθρου24 του ίδιου ως άνω νόμου παρατείνεται μέ-χρι την 30.5.2012.δ. Δικαιολογητικά, που έχουν υποβληθεί με-τά τις 30.11.2011 και μέχρι την έναρξηισχύος του παρόντος θεωρούνται νομίμωςυποβληθέντα.

2. α. Η ισχύς των διατάξεων της παραγράφου 2του άρθρου 8 του ν. 3899/2010, όπως τροπο-ποιείται με την παράγραφο β΄ της παρούσηςπαραγράφου και της παραγράφου 5 του άρ-θρου 30 του ν. 3943/2011 παρατείνεται μέ-χρι το τέλος του 2012.β. Το στοιχείο (ε) της παραγράφου 2 του άρ-θρου 8 του ν. 3899/2010 αντικαθίσταται ωςεξής:

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1593

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1593

«ε) Οι διατάξεις της παραγράφου αυτήςεφαρμόζονται μετά από δέκα (10) ημέρες απότην έκδοση της απόφασης της προηγούμενηςπερίπτωσης και για αυτοκίνητα που θα αποσυρ-θούν μέχρι 20.12.2012.»

γ. Η παράγραφος 2 του άρθρου 20 του ν.4001/2011 αντικαθίσταται ως εξής:«2. Οι διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 8 του

ν. 3899/2010 και της παρ. 5 του άρθρου 30 τουν. 3943/2011, εφαρμόζονται για αυτοκίνηταπου θα τελωνισθούν και θα καταβάλουν τιςοφειλόμενες φορολογικές επιβαρύνσεις μέχρικαι 31.12.2012.»3. Τα άρθρα 67 παράγραφος 4 και 97 παράγρα-

φος 5 του ν. 4001/2011 (Α΄ 179), όπως ισχύ-ουν, καταργούνται.

Άρθρο 5Ρυθμίσεις επειγόντων θεμάτων αρμοδιότητας

του Υπουργείου Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων

1. Στο δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 12 τουάρθρου 16 του ν. 3848/2010, η χρονολογία«2011» αντικαθίσταται από τη χρονολογία«2012».

2. Η θητεία των διορισμένων μελών των Περι-φερειακών Υπηρεσιακών Συμβουλίων Πρω-τοβάθμιας Εκπαίδευσης (Π.Υ.Σ.Π.Ε.) και τωνΠεριφερειακών Υπηρεσιακών ΣυμβουλίωνΔευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Π.Υ.Σ.Δ.Ε.)που έχουν συγκροτηθεί σύμφωνα με τις δια-τάξεις των παραγράφων 8, 9, 10, 11 και 12του άρθρου 47 του ν. 3848/2010 (Α΄ 71) πα-ρατείνεται μέχρι την 31.12.2012.

3. Η αναστολή ισχύος των διατάξεων του ν.3653/2008 (Α΄ 49) παρατείνεται από τη λήξητης κατά την 31.12.2011, σύμφωνα με ταοριζόμενα στο άρθρο 26 παρ. 3 του ν. 3879/2010, (Α΄ 21), έως την 31.12.2013.

4. Οι εκπαιδευτικοί, που κατά την ημερομηνίαδημοσίευσης του ν. 4024/2011 (Α΄ 226) πλη-ρούσαν τις προϋποθέσεις επιλογής σε θέσηστελέχους της εκπαίδευσης, σύμφωνα μετις διατάξεις του Β΄ Κεφαλαίου του ν. 3848/

2010, διατηρούν το δικαίωμα υποβολής αί-τησης υποψηφιότητας για την πλήρωση τωνθέσεων αυτών, για χρονικό διάστημα δύο (2)ετών από τη δημοσίευση του ν. 4024/2011,ανεξάρτητα από το βαθμό στον οποίον κα-τατάσσονται σύμφωνα με τις διατάξεις τουάρθρου 28 του ίδιου νόμου.

Άρθρο 6Έναρξη Ισχύος

Η ισχύς της παρούσας, η οποία θα κυρωθεί νο-μοθετικά κατά το άρθρο 44 παράγραφος 1 τουΣυντάγματος, αρχίζει από τη δημοσίευσή τηςστην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Αθήνα, 31 Δεκεμβρίου 2011Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

ΚΑΡΟΛΟΣ ΓΡ. ΠΑΠΟΥΛΙΑΣ

ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 114 (ΦΕΚ Α΄/250/25.11.2011)

Αύξηση αριθμού θέσεων συμβολαιογράφωνστην Επικράτεια και κατανομή αυτών ανά πε-ριφέρεια Ειρηνοδικείου.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Έχοντας υπόψη:1. Τις διατάξεις του άρθρου 4 παρ. 8 ν. 3919/

2011 «Αρχή της επαγγελματικής ελευθερίας,κατάργηση αδικαιολόγητων περιορισμών στηνπρόσβαση και άσκηση επαγγελμάτων» (Α΄32).

2. Τα κατά το άρθρο 17 παρ. 4 του κυρωθέ-ντος με το ν. 2830/2000 (Α΄ 96) Κώδικα Συμβο-λαιογράφων στοιχεία, καθώς και τις γνωμοδο-τήσεις που υπέβαλαν οι ΣυμβολαιογραφικοίΣύλλογοι της χώρας, για την κατανομή των νέ-ων θέσεων συμβολαιογράφων κατά ειρηνοδι-κειακή περιφέρεια.

3. Το γεγονός ότι από τις διατάξεις του πα-ρόντος διατάγματος δεν προκαλείται δαπάνησε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού.

1594 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1594

4. Τη με αριθμό Δ209/2011 γνωμοδότησητου Συμβουλίου της Επικρατείας, μετά απόπρόταση του Υπουργού Οικονομικών και τουΥπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας καιΑνθρωπίνων Δικαιωμάτων, αποφασίζουμε:

Άρθρο 1

1. Ο αριθμός των οργανικών θέσεων των συμ-βολαιογράφων στο σύνολο της χώρας αυξάνε-ται κατά 400 θέσεις.

2. Οι ως άνω θέσεις κατανέμονται στις πα-ρακάτω ειρηνοδικειακές περιφέρειες ως ακο-λούθως:

ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ1) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Πύργου

ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτη θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012 καιη δεύτερη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

2) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αμαλιά-δος ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2013.

3) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Βάρδαςο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2013.

4) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Μεσο-λογγίου ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2013.

5) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ναυπά-κτου ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυ-ξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί μετο διαγωνισμό του έτους 2013.

6) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αγρινίουο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτη θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012 καιη δεύτερη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

7) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Βάλτου(Αμφιλοχία) ο αριθμός των οργανικών θέσε-ων αυξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποίων ηπρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμό του

έτους 2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμότου έτους 2013.

8) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αργο-στολίου ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποίων η μίαστα Χιονάτα, που θα καλυφθεί με το διαγω-νισμό του έτους 2012, και η δεύτερη στοΑργοστόλι, που θα καλυφθεί με το διαγωνι-σμό του έτους 2013.

9) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ζακύν-θου ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά τρεις (3), εκ των οποίων η πρώτηθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 και η δεύτερη και η τρίτη με το διαγω-νισμό του έτους 2013.

10) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Λευκά-δας ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτηθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμό τουέτους 2013.

11) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Απολ-λωνίων (Βασιλική) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θακαλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2013.

12) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Βόνι-τσας ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυ-ξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί μετο διαγωνισμό του έτους 2013.

13) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ακρά-τας ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτηθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμό τουέτους 2013.

14) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Πα-τρών ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυ-ξάνεται κατά τρεις (3), εκ των οποίων η πρώ-τη θα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 και η δεύτερη και η τρίτη με το διαγω-νισμό του έτους 2013.

15) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Δύμης(Κ. Αχαΐα) ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2013.

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1595

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1595

16) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Τριταί-ας ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2013.

17) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αιγίουο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2013.

18) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ερινε-ού (Καμάρες) ο αριθμός των οργανικών θέ-σεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2013.ΕΦΕΤΕΙΟ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

1) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Λευκίμ-μης ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2012.

2) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Παξών(Γάιος) ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2013.

3) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κέρκυ-ρας ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2013.

4) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ηγουμε-νίτσας ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυ-ξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτηθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμό τουέτους 2013.ΕΦΕΤΕΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

1) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ιωαννί-νων ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά τέσσερεις (4), εκ των οποίων ηπρώτη και η δεύτερη θα καλυφθούν με τοδιαγωνισμό του έτους 2012 και η τρίτη και ητέταρτη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

2) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Πρεβέ-ζης ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτηθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμό τουέτους 2013.

3) Στη Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Άρτας οαριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2013.ΕΦΕΤΕΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ

1) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Λάρισαςο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά τρεις (3), εκ των οποίων η πρώτη θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012 καιη δεύτερη και η τρίτη με το διαγωνισμό τουέτους 2013.

2) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Τυρνά-βου ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτηθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμό τουέτους 2013.

3) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ελασσό-νας ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2013.

4) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Βόλου οαριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά πέντε (5), εκ των οποίων οι πρώτη και ηδεύτερη θα καλυφθούν εντός του έτους2012 από υπεράριθμους συμβολαιογράφουςπου έχουν διορισθεί σε προσωποπαγείς θέ-σεις, ενώ η τρίτη, η τέταρτη και η πέμπτη θακαλυφθούν με το διαγωνισμό του έτους2013.

5) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Τρικά-λων ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά τρεις (3), εκ των οποίων η πρώτηθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 και η δεύτερη και η τρίτη με το διαγω-νισμό του έτους 2013.

6) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Καλα-μπάκας ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποίων ηπρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμό τουέτους 2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμότου έτους 2013.

7) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Καρδί-τσας ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυ-

1596 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1596

ξάνεται κατά τέσσερεις (4), εκ των οποίων ηπρώτη και δεύτερη θα καλυφθούν με το δια-γωνισμό του έτους 2012, ενώ η τρίτη και ητέταρτη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

8) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κοζάνηςο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2012.

9) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Εορδαί-ας ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά πέντε (5), εκ των οποίων η πρώ-τη, η δεύτερη και η τρίτη θα καλυφθούν μετο διαγωνισμό του έτους 2012 και η τέταρτηκαι η πέμπτη με το διαγωνισμό του έτους2013.

10) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Γρεβε-νών ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτηθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμό τουέτους 2013.ΕΦΕΤΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

1) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Θεσσα-λονίκης ο αριθμός των θέσεων αυξάνεταικατά είκοσι δύο (22), εκ των οποίων οι ένδε-κα πρώτες θα καλυφθούν με το διαγωνισμότου έτους 2012 και οι υπόλοιπες ένδεκα μετο διαγωνισμό του έτους 2013.

2) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κουφα-λίων με έδρα τα Κουφάλια, ο αριθμός τωνθέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θακαλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2013.

3) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κουφα-λίων με έδρα τη Χαλκηδόνα ο αριθμός τωνθέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θακαλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

4) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Βασιλι-κών ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κατάδύο (2), εκ των οποίων η πρώτη θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2012 και η δεύ-τερη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

5) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Λαγκα-δά ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κατάδύο (2), εκ των οποίων η πρώτη θα καλυφθεί

με το διαγωνισμό του έτους 2012 και η δεύ-τερη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

6) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κιλκίς οαριθμός των θέσεων αυξάνεται κατά δύο (2),εκ των οποίων η πρώτη θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2012 και η δεύτερη μετο διαγωνισμό του έτους 2013.

7) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Γουμέ-νισσας ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κα-τά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το διαγω-νισμό του έτους 2013.

8) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Πολυκά-στρου ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κα-τά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το διαγω-νισμό του έτους 2012.

9) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κατερί-νης ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κατάδύο (2), εκ των οποίων η πρώτη θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2012 και η δεύ-τερη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

10) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κολιν-δρού με έδρα το Αιγίνιο ο αριθμός των θέσε-ων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυ-φθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

11) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Σερρώνο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κατά δύο(2), εκ των οποίων η πρώτη θα καλυφθεί μετο διαγωνισμό του έτους 2012 και η δεύτερημε το διαγωνισμό του έτους 2013.

12) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Φυλλί-δος ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κατάμία (1), η οποία θα καλυφθεί με το διαγωνι-σμό του έτους 2013.

13) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Νιγρί-τας ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κατάμία (1), η οποία θα καλυφθεί με το διαγωνι-σμό του έτους 2013.

14) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Σιντι-κής ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κατάμία (1), η οποία θα καλυφθεί με το διαγωνι-σμό του έτους 2012.

15) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ηρά-κλειας ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κα-τά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το διαγω-νισμό του έτους 2012.

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1597

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1597

16) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Βέροι-ας ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κατάμία (1), η οποία θα καλυφθεί με το διαγωνι-σμό του έτους 2012.

17) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Νάου-σας ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κατάμία (1), η οποία θα καλυφθεί με το διαγωνι-σμό του έτους 2012.

18) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αλε-ξάνδρειας ο αριθμός των θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2012.

19) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Έδεσ-σας ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κατάδύο (2), εκ των οποίων η πρώτη θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2012 και η δεύ-τερη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

20) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Γιαννι-τσών ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κατάμία (1), η οποία θα καλυφθεί με το διαγωνι-σμό του έτους 2013.

21) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αλμω-πίας ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κατάδύο (2), εκ των οποίων η πρώτη θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2012 και η δεύ-τερη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

22) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Σκύ-δρας ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κατάμία (1), η οποία θα καλυφθεί με το διαγωνι-σμό του έτους 2012.

23) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Πολυ-γύρου ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κα-τά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το διαγω-νισμό του έτους 2013.

24) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ιερισ-σού ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κατάμία (1), η οποία θα καλυφθεί με το διαγωνι-σμό του έτους 2013.

25) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κασ-σάνδρας ο αριθμός των θέσεων αυξάνεταικατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτη θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012 καιη δεύτερη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

26) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Συκιάςμε έδρα τη Συκιά ο αριθμός των θέσεων αυ-

ξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί μετο διαγωνισμό του έτους 2013.

27) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Συκιάςμε έδρα τη Νικητή ο αριθμός των θέσεων αυ-ξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί μετο διαγωνισμό του έτους 2012.

28) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου ΝέωνΜουδανιών ο αριθμός των θέσεων αυξάνεταικατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτη θα καλυ-φθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012 και ηδεύτερη με το διαγωνισμό του έτους 2013.ΕΦΕΤΕΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

1) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Καστο-ριάς με έδρα την Καστοριά ο αριθμός τωνθέσεων αυξάνεται κατά τρεις (3), εκ τωνοποίων η πρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνι-σμό του έτους 2012 και η δεύτερη και η τρί-τη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

2) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Φλώρι-νας ο αριθμός των θέσεων αυξάνεται κατάδύο (2), εκ των οποίων η πρώτη θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2012 και η δεύ-τερη με το διαγωνισμό του έτους 2013.ΕΦΕΤΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

1) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αθηνώνο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά πενήντα (50), εκ των οποίων οι είκοσιπέντε (25) θα καλυφθούν με το διαγωνισμότου έτους 2012 και οι υπόλοιπες είκοσι πέ-ντε (25) με το διαγωνισμό του έτους 2013.

2) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αθηνών(Άλιμος) ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποίων ηπρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμό τουέτους 2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμότου έτους 2013.

3) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αθηνών(Βουλιαγμένη) ο αριθμός των οργανικών θέ-σεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

4) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αθηνών(Χαϊδάρι) ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2012.

1598 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1598

5) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αθηνών(Ασπρόπυργος) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θακαλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

6) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αθηνών(Π. Φάληρο) ο αριθμός των οργανικών θέσε-ων αυξάνεται κατά τρεις (3), εκ των οποίωνη πρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμό τουέτους 2012 και η δεύτερη και η τρίτη με τοδιαγωνισμό του έτους 2013.

7) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αθηνών(Αργυρούπολη) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποί-ων η πρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμότου έτους 2012 και η δεύτερη με το διαγωνι-σμό του έτους 2013.

8) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αθηνών(Αιγάλεω) ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά τρεις (3), εκ των οποίων ηπρώτη και η δεύτερη θα καλυφθούν με τοδιαγωνισμό του έτους 2012 και η τρίτη με τοδιαγωνισμό του έτους 2013.

9) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αθηνών(Γλυφάδα) ο αριθμός των οργανικών θέσε-ων αυξάνεται κατά τρεις (3), εκ των οποίωνη πρώτη και η δεύτερη θα καλυφθούν με τοδιαγωνισμό του έτους 2012 και η τρίτη με τοδιαγωνισμό του έτους 2013.

10) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αθη-νών (Βούλα) ο αριθμός των οργανικών θέσε-ων αυξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποίων ηπρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμό τουέτους 2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμότου έτους 2013.

11) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αθη-νών (Ν. Μάκρη) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποί-ων η πρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμότου έτους 2012 και η δεύτερη με το διαγωνι-σμό του έτους 2013.

12) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αθη-νών (Αγ. Δημήτριος) ο αριθμός των οργανι-κών θέσεων αυξάνεται κατά πέντε (5), εκτων οποίων η πρώτη, η δεύτερη και τρίτη θα

καλυφθούν με το διαγωνισμό του έτους2012 και η τέταρτη και πέμπτη με το διαγω-νισμό του έτους 2013.

13) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αθη-νών (Ηλιούπολη) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά τρεις (3), εκ τωνοποίων η πρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνι-σμό του έτους 2012 και η δεύτερη και η τρί-τη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

14) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αθη-νών (Βύρωνας) ο αριθμός των οργανικών θέ-σεων αυξάνεται κατά τρεις (3), εκ των οποί-ων η πρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμότου έτους 2012 και η δεύτερη και η τρίτη μετο διαγωνισμό του έτους 2013.

15) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αθη-νών (Ζωγράφου) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά τρεις (3), εκ τωνοποίων η πρώτη και η δεύτερη θα καλυ-φθούν με το διαγωνισμό του έτους 2012 καιη τρίτη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

16) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αθη-νών (Γαλάτσι) ο αριθμός των οργανικών θέ-σεων αυξάνεται κατά τρεις (3), εκ των οποί-ων η πρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμότου έτους 2012 και η δεύτερη και η τρίτη μετο διαγωνισμό του έτους 2013.

17) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αθηνών(Αγ. Βαρβάρα) ο αριθμός των οργανικών θέ-σεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

18) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αμα-ρουσίου ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά τέσσερεις (4), εκ των οποί-ων η πρώτη και η δεύτερη θα καλυφθούν μετο διαγωνισμό του έτους 2012 και η τρίτηκαι η τέταρτη θα καλυφθούν με το διαγωνι-σμό του έτους 2013.

19) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αμα-ρουσίου (Κηφισιά) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποί-ων η πρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμότου έτους 2012 και η δεύτερη με το διαγωνι-σμό του έτους 2013.

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1599

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1599

20) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αμα-ρουσίου (Ν. Ερυθραία) ο αριθμός των οργα-νικών θέσεων αυξάνεται κατά μία (1), ηοποία θα καλυφθεί με το διαγωνισμό τουέτους 2012.

21) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αμα-ρουσίου (Μελίσσια) ο αριθμός των οργανι-κών θέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποίαθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012.

22) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Καλλι-θέας ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυ-ξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτηθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 και η δεύτερη θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2013.

23) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Καλλι-θέας (Ν. Σμύρνη) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά τρεις (3), εκ τωνοποίων η πρώτη και η δεύτερη θα καλυ-φθούν με το διαγωνισμό του έτους 2012 καιη τρίτη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

24) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ν. Ιω-νίας ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά πέντε (5), εκ των οποίων η πρώτηκαι δεύτερη θα καλυφθούν με το διαγωνισμότου έτους 2012 και η τρίτη, η τέταρτη και ηπέμπτη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

25) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Περι-στερίου ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά τέσσερεις (4), εκ των οποίωνη πρώτη και η δεύτερη θα καλυφθούν με τοδιαγωνισμό του έτους 2012 και η τρίτη και ητέταρτη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

26) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Χαλαν-δρίου ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυ-ξάνεται κατά τέσσερεις (4), εκ των οποίων ηπρώτη και η δεύτερη θα καλυφθούν με τοδιαγωνισμό του έτους 2012 και η τρίτη και ητέταρτη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

27) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Χαλαν-δρίου (Παπάγου) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποί-ων η πρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμό

του έτους 2012 και η δεύτερη με το διαγωνι-σμό του έτους 2013.

28) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Χαλαν-δρίου (Βριλήσσια) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποί-ων η πρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμότου έτους 2012 και η δεύτερη με το διαγωνι-σμό του έτους 2013.

29) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Χαλαν-δρίου (Αγ. Παρασκευή) ο αριθμός των οργα-νικών θέσεων αυξάνεται κατά δύο (2), εκτων οποίων η πρώτη θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2012 και η δεύτερη με τοδιαγωνισμό του έτους 2013.

30) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αχαρ-νών ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτηθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμό τουέτους 2013.

31) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ιλίου(Ν. Λιόσια) ο αριθμός των οργανικών θέσε-ων αυξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποίων ηπρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμό τουέτους 2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμότου έτους 2013.

32) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ιλίου(Αγ. Ανάργυροι) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποί-ων η πρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμότου έτους 2012 και η δεύτερη με το διαγωνι-σμό του έτους 2013.

33) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ιλίου(Πετρούπολη) ο αριθμός των οργανικών θέ-σεων αυξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποίωνη πρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμό τουέτους 2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμότου έτους 2013.

34) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ελευ-σίνας ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυ-ξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί μετο διαγωνισμό του έτους 2012.

35) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ελευ-σίνας (Μάνδρα) ο αριθμός των οργανικών

1600 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1600

θέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θακαλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2013.

36) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Μεγά-ρων ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2012.

37) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κρω-πίας ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2012.

38) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κρω-πίας (Βάρη) ο αριθμός των οργανικών θέσε-ων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυ-φθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

39) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κρω-πίας (Παλλήνη) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θακαλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

40) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κρω-πίας (Μαρκόπουλο) ο αριθμός των οργανι-κών θέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποίαθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012.

41) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κρω-πίας (Παιανία) ο αριθμός των οργανικών θέ-σεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2013.

42) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κρω-πίας (Γέρακας) ο αριθμός των οργανικών θέ-σεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

43) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κρω-πίας (Σπάτα) ο αριθμός των οργανικών θέσε-ων αυξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποίων ηπρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμό τουέτους 2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμότου έτους 2013.

44) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κρω-πίας (Αρτέμιδα Λούτσας) ο αριθμός των ορ-γανικών θέσεων αυξάνεται κατά μία (1), ηοποία θα καλυφθεί με το διαγωνισμό τουέτους 2012.

45) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Λαυρί-ου ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-

νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2012.

46) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Λαυρί-ου (Κερατέα) ο αριθμός των οργανικών θέ-σεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

47) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Λαυρί-ου (Ανάβυσσος) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θακαλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

48) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Λαυρί-ου (Καλύβια) ο αριθμός των οργανικών θέ-σεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

49) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Μαρα-θώνα (Καπανδρίτι) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θακαλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

50) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Μαρα-θώνα (Μαραθώνας) ο αριθμός των οργανι-κών θέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποίαθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012.

51) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Μαρα-θώνα (Αγ. Στέφανος) ο αριθμός των οργανι-κών θέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποίαθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012.

52) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Μαρα-θώνα (Αυλώνας) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θακαλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

53) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Μαρα-θώνα (Ωρωπός) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποί-ων η πρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμότου έτους 2012 και η δεύτερη με το διαγωνι-σμό του έτους 2013.

54) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Θηβώνο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2012.

55) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Χαλκί-δας ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1601

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1601

νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2012.

56) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Χαλκί-δας (Ψαχνά) ο αριθμός των οργανικών θέσε-ων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυ-φθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

57) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Χαλκί-δας (Βασιλικό) ο αριθμός των οργανικών θέ-σεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

1) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Πειραιάο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά οκτώ (8), εκ των οποίων οι τέσσερειςθα καλυφθούν με το διαγωνισμό του έτους2012 και οι υπόλοιπες τέσσερεις με το δια-γωνισμό του έτους 2013.

2) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Πειραιά(Κερατσίνι) ο αριθμός των οργανικών θέσε-ων αυξάνεται κατά τρεις (3), εκ των οποίωνη πρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμό τουέτους 2012 και η δεύτερη και η τρίτη με τοδιαγωνισμό του έτους 2013.

3) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Νικαίαςο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά τέσσερεις (4), εκ των οποίων η πρώτηκαι η δεύτερη θα καλυφθούν με το διαγωνι-σμό του έτους 2012 και η τρίτη και η τέταρτημε το διαγωνισμό του έτους 2013.

4) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Νικαίας(Κορυδαλλός) ο αριθμός των οργανικών αυ-ξάνεται κατά τρεις (3), εκ των οποίων η πρώ-τη θα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 και η δεύτερη και η τρίτη με το διαγω-νισμό του έτους 2013.

5) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Καλαυ-ρίας (Πόρος) ο αριθμός των οργανικών θέ-σεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

6) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αιγίνηςο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2012.

7) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Σαλαμί-

νος ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτηθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμό τουέτους 2013.ΕΦΕΤΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ

1) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Λαμίας οαριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτη θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012 καιη δεύτερη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

2) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αταλά-ντης ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυ-ξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί μετο διαγωνισμό του έτους 2012.

3) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Υπάτηςο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2012.

4) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Φαλά-ρων (Στυλίδα) ο αριθμός των οργανικών θέ-σεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

5) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Θερμο-πυλών (Μώλος) ο αριθμός των οργανικώναυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2012.

6) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αμφίσ-σης ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2012.

7) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ιτέας οαριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2012.

8) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Δελφώνο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2012.

9) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ευρυτα-νίας (Προυσσός) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θακαλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

10) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Λιβα-

1602 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1602

δειάς ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυ-ξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί μετο διαγωνισμό του έτους 2012.

11) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αράχω-βας ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2012.

12) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ορχο-μενού ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυ-ξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί μετο διαγωνισμό του έτους 2013.ΕΦΕΤΕΙΟ ΝΑΥΠΛΙΟΥ

1) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ναυπλί-ου ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2012.

2) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Πρασιών(Λεωνιδίου) ο αριθμός των οργανικών θέσε-ων αυξάνεται κατά μία (1), με τη δημιουργίανέας οργανικής θέσης με έδρα τον Τυρό, ηοποία θα καλυφθεί με το διαγωνισμό τουέτους 2012.

3) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Μάσση-τος (Ερμιόνης) ο αριθμός των οργανικών θέ-σεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

4) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αργούςο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2013.

5) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Άστρουςο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2013.

6) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κορίν-θου ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτηθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 με τη δημιουργία νέας οργανικής θέ-σης με έδρα τα Αθίκια και η δεύτερη θα κα-λυφθεί επίσης με το διαγωνισμό του έτους2012 με έδρα την Κόρινθο.

7) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κορίν-θου (Άγιοι Θεόδωροι) ο αριθμός των οργανι-

κών θέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποίαθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012.

8) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κορίν-θου (Λουτρακίου) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά δύο (2), εκ των οποί-ων η πρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμότου έτους 2012 και η δεύτερη με το διαγωνι-σμό του έτους 2013.

9) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Δερβενί-ου (Ακταίον) ο αριθμός των οργανικών θέσε-ων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυ-φθεί με το διαγωνισμό του έτους 2013.

10) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ξυλο-κάστρου ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2013.

11) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου ΤανίαςΔολιανών (Καστρί) ο αριθμός των οργανι-κών θέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποίαθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012.

12) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Τροπαί-ων, ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2012.

13) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Μεγα-λόπολης ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2013.

14) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Τρίπο-λης ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2013.

15) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Επι-δαύρου Λιμηράς (Μονεμβασιά), ο αριθμόςτων οργανικών θέσεων αυξάνεται κατά μία(1), η οποία θα καλυφθεί με το διαγωνισμότου έτους 2012.

16) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Σπάρ-της ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2012.

17) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Σπάρ-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1603

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1603

της (Ξηροκάμπι) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θακαλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2013.ΕΦΕΤΕΙΟ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

1) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Καλαμά-τας ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτηθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 με τη δημιουργία νέας οργανικής θέ-σης με έδρα τον Κάμπο Αβίας και η δεύτερημε το διαγωνισμό του έτους 2012 με έδρατην Καλαμάτα.

2) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Παμίσου(Πεταλίδι) ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2012.

3) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Παμίσου(Χατζή) ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2013 με τη δημι-ουργία νέας οργανικής θέσης με έδρα τοΒλαχόπουλο.

4) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Οιχα-λίας (Μελιγαλά) ο αριθμός των οργανικώνθέσεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θακαλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2013με τη δημιουργία νέας οργανικής θέσης μεέδρα την Βαλύρα.

5) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Πύλου(Μεθώνης) ο αριθμός των οργανικών θέσε-ων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυ-φθεί με το διαγωνισμό του έτους 2013.

6) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κυπα-ρισσίας ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2012.

7) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Εράνης(Φιλιατρά) ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2013.

8) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Γυθείου(Αρεόπολη) ο αριθμός των οργανικών θέσε-ων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυ-φθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.

ΕΦΕΤΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ1) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Χανίων

ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά τρεις (3), εκ των οποίων η πρώτη και ηδεύτερη θα καλυφθούν με το διαγωνισμότου έτους 2012 και η τρίτη με το διαγωνισμότου έτους 2013.

2) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κολυμ-βαρίου ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2013.

3) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Βάμου οαριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2013.

4) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ρεθύ-μνου ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυ-ξάνεται κατά δύο (2), οι οποίες θα καλυ-φθούν με το διαγωνισμό του έτους 2012.

5) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Μυλοπο-τάμου ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυ-ξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί μετο διαγωνισμό του έτους 2013.

6) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ηρα-κλείου ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυ-ξάνεται κατά τέσσερεις (4), εκ των οποίων ηπρώτη και οι δεύτερη θα καλυφθούν με τοδιαγωνισμό του έτους 2012 και η τρίτη και ητέταρτη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

7) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αρκαλο-χωρίου ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2012.

8) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Μοιρών(Βόρροι) ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2013.

9) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Βιάννουο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2013.

10) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αγ. Νι-κολάου ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά δύο (2), οι οποίες θα καλυ-φθούν με το διαγωνισμό του έτους 2013.

1604 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1604

ΕΦΕΤΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ1) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ερμου-

πόλεως ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2012.

2) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Άνδρουο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2012.

3) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Νάξου οαριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2012.

4) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Πάρου οαριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2012.

5) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Μυκό-νου ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτηθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμό τουέτους 2013.

6) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Θήρας οαριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2012.

7) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Μήλου(Κίμωλος) ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2012.

8) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Μυτιλή-νης ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2012.

9) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Πλωμα-ρίου ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2012.

10) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Καλλο-νής ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2012.

11) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Λή-

μνου ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυ-ξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί μετο διαγωνισμό του έτους 2012.

12) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Χίου οαριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτη θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012 καιη δεύτερη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

13) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Σάμου(Πυθαγόρειο) ο αριθμός των οργανικών θέ-σεων αυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012.ΕΦΕΤΕΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

1) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κομοτη-νής ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτηθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμό τουέτους 2013.

2) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Αλεξαν-δρούπολης ο αριθμός των οργανικών θέσε-ων αυξάνεται κατά τρεις (3), εκ των οποίωνη πρώτη θα καλυφθεί με το διαγωνισμό τουέτους 2012 και η δεύτερη και η τρίτη με τοδιαγωνισμό του έτους 2013.

3) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Δράμαςο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτη θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012 καιη δεύτερη με το διαγωνισμό του έτους 2013.

4) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Καβά-λας ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτηθα καλυφθεί με το διαγωνισμό του έτους2012 και η δεύτερη με το διαγωνισμό τουέτους 2013.

5) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Παγγαί-ου ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξά-νεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με τοδιαγωνισμό του έτους 2013.

6) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Χρυσου-πόλεως ο αριθμός των οργανικών θέσεωναυξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθείμε το διαγωνισμό του έτους 2013.

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1605

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1605

7) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Θάσου οαριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2013.

8) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ξάνθηςο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά δύο (2), εκ των οποίων η πρώτη θα κα-λυφθεί εντός του έτους 2012 από υπεράριθ-μο συμβολαιογράφο που έχει διορισθεί σεπροσωποπαγή θέση και η δεύτερη με το δια-γωνισμό του έτους 2013.ΕΦΕΤΕΙΟ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ

1) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Ρόδου οαριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά τρεις (3), εκ των οποίων η πρώτη θα κα-λυφθεί με το διαγωνισμό του έτους 2012 καιη δεύτερη και η τρίτη με το διαγωνισμό τουέτους 2013.

2) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Κω οαριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μια (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2012.

3) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Καλύ-μνου ο αριθμός των οργανικών θέσεων αυ-ξάνεται κατά μία (1), η οποία θα καλυφθεί μετο διαγωνισμό του έτους 2012.

4) Στην Περιφέρεια του Ειρηνοδικείου Πάτμουο αριθμός των οργανικών θέσεων αυξάνεταικατά μια (1), η οποία θα καλυφθεί με το δια-γωνισμό του έτους 2012.

Άρθρο 2

Η ισχύς του παρόντος διατάγματος αρχίζει απότη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερ-νήσεως.

Στον Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας καιΑνθρωπίνων Δικαιωμάτων αναθέτουμε τη δη-μοσίευση και εκτέλεση του παρόντος διατάγ-ματος.

Αθήνα, 23 Νοέμβριου 2011Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

ΚΑΡΟΛΟΣ ΓΡ. ΠΑΠΟΥΛΙΑΣ

ΠPOEΔPIKO ΔIATAΓMAΦΕΚ Α΄/ΑΠ 289/4-11-2011

Όροι και περιορισμοί δόμησης εντός τωνορίων των οικισμών με πληθυσμό μέχρι 2.000κατοίκους.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Έχοντας υπόψη:1. Τις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 35 του

ν.3937/2011 «Διατήρηση της βιοποικιλότητας καιάλλες διατάξεις» (Α΄ 16), καθώς και τις διατάξειςτου άρθρου 80 του Κώδικα Βασικής Πολεοδομι-κής Νομοθεσίας (Κ.Β.Π.Ν.) που κυρώθηκε με τοάρθρο μόνο του από 14-7-99 π.δ/τος (Δ΄ 580).

2. Τις διατάξεις του άρθρου 90 του ΚώδικαΝομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα κυβερ-νητικά όργανα, που κυρώθηκε με το άρθροπρώτο του π.δ/τος 63/2005 (Α΄ 98).

3. Την υπ’ αρ. 2876/7.10.2009 απόφαση τουΠρωθυπουργού «Αλλαγή τίτλου Υπουργείων»(Β΄ 2234).

4. Τις διατάξεις των άρθρων 1 (παρ. 2) και 6του προεδρικού διατάγματος 189/2009 «Καθο-ρισμός και ανακατανομή αρμοδιοτήτων τωνΥπουργείων» (Α΄ 221).

5. Την υπ’ αρ. Υ273/30-9-2010 απόφαση τουΠρωθυπουργού «Καθορισμός αρμοδιοτήτωντου Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος,Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ΝικολάουΣηφουνάκη» (Β΄ 1595).

6. Την από 1-6-2011 εισηγητική αιτιολογικήέκθεση της Δ/νσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού.

7. Το γεγονός ότι από τις κανονιστικές δια-τάξεις του παρόντος διατάγματος δεν προκα-λείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπο-λογισμού.

8. Τις 236/2011 και 284/2011 γνωμοδοτήσειςτου Συμβουλίου της Επικρατείας με πρότασητου Αναπληρωτή Υπουργού ΠεριβάλλοντοςΕνέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, αποφασί-ζουμε:

1606 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1606

Άρθρο 1Τροποποίηση και συμπλήρωση

του άρθρου 85 του Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας

(άρθρο 5 του π.δ. της 244-3.5.1985)

1. Μετά το πρώτο εδάφιο της περίπτωσης α΄της παρ. 1 του άρθρου 85 του Κώδικα ΒασικήςΠολεοδομικής Νομοθεσίας, που κυρώθηκε μετο π.δ. της 14-27.7.1999 (Δ΄ 580) [άρθρο 5παρ.1 του π.δ. της 24.4-3.51985 (Δ΄ 181)], προ-στίθεται εδάφιο ως εξής:

«Το ελάχιστο μήκος προσώπου του γηπέ-δου, ορίζεται σε 10,0 μ. για εμβαδόν γηπέδουέως 500 τ.μ. και 15,0 μ. για εμβαδόν μεγαλύτε-ρο των 500 τ.μ.».

Η παρούσα διάταξη δεν εφαρμόζεται σε γή-πεδα που έχουν δημιουργηθεί μέχρι την έναρ-ξη ισχύος του παρόντος π.δ/τος και στους πα-ραδοσιακούς οικισμούς.

2. Η παρ. 2 του άρθρου 85 του Κώδικα Βασι-κής Πολεοδομικής Νομοθεσίας, (άρθρο 5 παρ.2του π.δ. της 24.4-3.5.1985) αντικαθίσταται ωςεξής:

«2. Μέγιστο ποσοστό κάλυψης και συντελε-στής δόμησης:

α) Το μέγιστο ποσοστό κάλυψης των γηπέ-δων ορίζεται σε 60% της επιφανείας τους.

β. 1) Για γήπεδα μικρότερα των 700 τ.μ. επι-τρέπεται η ανέγερση κτηρίου οποιασδήποτεχρήσης (κύριας και βοηθητικής) μέγιστης επι-τρεπόμενης συνολικής επιφάνειας ορόφων240 τ.μ. Επιπλέον της επιφάνειας αυτής επι-τρέπεται η κατασκευή παταριού ξηράς δόμη-σης επιφανείας έως 40 τ.μ.

β. 2) Για γήπεδα μεγαλύτερα ή ίσα των 700τ.μ. επιτρέπεται η ανέγερση κτηρίου οποιασδή-ποτε χρήσης (κύριας και βοηθητικής) μέγιστηςεπιτρεπόμενης συνολικής επιφάνειας ορόφων400 τ.μ.

γ) Για γήπεδα μικρότερα των 200 τ.μ. ορίζε-ται σ.δ. 1,0 και προκειμένου να είναι δυνατή ημέγιστη επιτρεπόμενη δόμηση συνολικής επι-φανείας 200 τ.μ. η κάλυψη επιτρέπεται να είναι

μεγαλύτερη του 60% χωρίς σε καμία περίπτω-ση να υπερβαίνει το 70% της επιφανείας τουγηπέδου.

δ) Για κτήρια τουριστικών και αμιγώς επαγ-γελματικών χρήσεων ο σ.δ. ορίζεται ως εξής:

- για τα πρώτα 1000 τ.μ. της επιφανείας τουγηπέδου ο σ.δ. ορίζεται σε 0,6- για τα επόμενα 1000 τ.μ. της επιφανείαςτου γηπέδου ο σ.δ. ορίζεται σε 0,5- για τα επόμενα 1000 τ.μ. της επιφανείαςτου γηπέδου ο σ.δ. ορίζεται σε 0,4- για τα επόμενα 1000 τ.μ. της επιφανείαςτου γηπέδου ο σ.δ. ορίζεται σε 0,3- για το τμήμα της επιφάνειας άνω των 4000τ.μ. ο σ.δ. ορίζεται σε 0,2ε) Ειδικά για τα κοινωφελή κτήρια ορίζεται

συντελεστής δόμησης 0.8, ο οποίος μπορεί, μετην έγκριση τοπικού σχεδίου κατά τις διατάξειςτου ν.δ/τος της 17.7.1923, να καθορίζεται με-γαλύτερος, ανάλογα με τις ανάγκες του οικι-σμού χωρίς να υπερβαίνει το 1,8.».

3. Διαγράφεται το τρίτο εδάφιο της παρ. 3του άρθρου 85 του Κώδικα Βασικής Πολεοδομι-κής Νομοθεσίας (άρθρο 5 παρ. 3 εδάφιο τρίτοτου π.δ. της 24.4-3.5.1985).

4. Οι περιπτώσεις α΄ και β΄ της παρ. 4 τουάρθρου 85 του Κώδικα Βασικής ΠολεοδομικήςΝομοθεσίας (άρθρο 5 παρ. 4 περ. α΄ και β΄ τουπ.δ. της 24.4-3.5.1985) αντικαθίστανται εδάφιαως εξής:

«4 α. Το μέγιστο ύψος των κτηρίων ορίζεταισε 7,50 μ. και μετράται σε κάθε σημείο της το-μής του περιγράμματος αυτών με το φυσικόέδαφος. Σε κάθε περίπτωση, το ύψος των προ-βολών των κτηρίων σε κατακόρυφα επίπεδα,διερχόμενα από την τομή του περιγράμματοςαυτών με το έδαφος, δεν μπορεί να υπερβαίνειτο ανωτέρω οριζόμενο. Σε περίπτωση μη εξά-ντλησης της επιτρεπόμενης δόμησης κατά ταως άνω, επιβάλλεται η διάσπαση του κτηρίουσε ανεξάρτητα κτήρια εντός του γηπέδου.

β. Όταν η κλίση του γηπέδου είναι μεγαλύ-τερη από 15%, το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψοςτου πρώτου κτηρίου που εμφανίζει όψη προς

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1607

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1607

το δρόμο στα ανωφερή (ανηφορικά) οικόπεδα -στο ανάντι του δρόμου- ορίζεται ως εξής:

- όταν το κτήριο τοποθετείται στο όριο τουγηπέδου με το δρόμο επιτρέπεται ύψος μέ-χρι 7,5 μέτρα.- όταν αυτό τοποθετείται καθ’ υποχώρησησε απόσταση έως 20 μέτρα από το όριο τουγηπέδου με τον δρόμο επιτρέπεται το ύψοςτου να είναι μέχρι 4,5 μέτρα από το πέριξφυσικό έδαφος.- όταν αυτό τοποθετείται σε απόσταση με-γαλύτερη των 20 μέτρων από το όριο τουγηπέδου με το δρόμο επιτρέπεται να έχειύψος μέχρι 7,5 μέτρα.Όταν η κλίση του γηπέδου είναι μεγαλύτερη

από 15% και βρίσκεται στην κατωφέρεια -κατά-ντι- του δρόμου η προβολή του κτηρίου πάνωαπό τη στάθμη του δρόμου δεν δύναται ναυπερβαίνει τα 4,50 μέτρα.

Σε γήπεδα που βρίσκονται στην κατωφέρεια-κατάντι- του δρόμου, όταν η φυσική στάθμητου γηπέδου στο όριο του δρόμου βρίσκεταιχαμηλότερα των 3,00 μέτρων από τη στάθμητου δρόμου, η προβολή του κτηρίου πάνω απότη στάθμη του δρόμου δεν δύναται να υπερβαί-νει τα 3,00 μέτρα.

Σε κάθε περίπτωση, η στάθμη οροφής τυχόνυπογείου ορόφου δε δύναται να υπερβαίνει σεκανένα σημείο τη στάθμη του φυσικού εδά-φους περιμετρικά της κατασκευής».

5. Στο άρθρο 85 του Κώδικα Βασικής Πολεο-δομικής Νομοθεσίας (άρθρο 5 του π.δ. της24.4-3.5.1985) προστίθεται η εξής νέα παρά-γραφος 6.

«6. Με την επιφύλαξη των διατάξεων πουπροβλέπουν υποχρεωτική διάσπαση του όγκουτων κτηρίων, σε οικοδομήσιμο γήπεδο, με εμ-βαδόν τουλάχιστον 1.800 τ.μ. και πρόσωπο σενομίμως υφιστάμενο κατά τις ισχύουσες διατά-ξεις κοινόχρηστο χώρο, εφόσον δεν πραγματο-ποιείται η επιτρεπόμενη κατά τις οικείες διατά-ξεις νόμιμη κατάτμησή του, η συνολική δόμησητου ενιαίου γηπέδου δύναται να ισούται με τοάθροισμα της κατά την παράγραφο 2 επιτρεπό-

μενης δόμησης για την ανέγερση κατοικίας σταάρτια και οικοδομήσιμα γήπεδα, τα οποία θαπροέκυπταν από την κατάτμηση του ενιαίουγηπέδου, σύμφωνα με την κατά τον κανόναισχύουσα αρτιότητα του οικισμού, μειωμένηκατά 10%.

Η κατά τα ως άνω δόμηση πρέπει να ακο-λουθεί τα παραδοσιακά πρότυπα της αρχιτε-κτονικής του οικισμού και το κτίσμα ή τα κτί-σματα να τοποθετούνται σε τμήμα ή τμήματατου γηπέδου, ανεξάρτητα αν αυτά τα τμήματαβρίσκονται σε συνεκτικό ή μη τμήμα του οικι-σμού σε τέτοια θέση και με τέτοια διάταξη,ώστε να εξασφαλίζεται επαρκής ενιαίος ακά-λυπτος χώρος, μετά από έγκριση των αρμο-δίων οργάνων.

Επίσης, οι κτηριακοί όγκοι πρέπει να ποικί-λουν σε ισόγειους ή/και διώροφους όγκους,ώστε να εξασφαλίζεται η μέγιστη δυνατή αρ-μονική ένταξή τους στο τοπίο και τον ιστό τουοικισμού. Δεν επιτρέπεται ενιαίος κτιριακόςόγκος με περισσότερες από μία (1) κλιμάκωσηορόφων (ισόγειο και διώροφο) κατά τη διάστα-ση του κτηρίου που ακολουθεί την επικρατέ-στερη κλίση. Προκειμένου περί τουριστικώνεγκαταστάσεων και καταλυμάτων σε γήπεδαμεγαλύτερα από 1000 τ.μ., η κάλυψη με διώρο-φους όγκους κτηρίων δεν επιτρέπεται να υπερ-βαίνει το 70% της πραγματοποιούμενης κάλυ-ψης.»

6. Η παράγραφος 6 του άρθρου 85 του Κώδι-κα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας αναριθ-μείται σε παράγραφο 7.

Άρθρο 2Αναρίθμηση παραγράφων του άρθρου 86

του Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθε-σίας (άρθρο 6 του π.δ. της 24.4-3.5.1985).

Οι παράγραφοι 5, 6, 7, 8, 9 και 10 του άρθρου86 του Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθε-σίας (άρθρο 6 παρ. 5, 6, 7, 8 και 9 του π.δ. της24.4-3.5.1985), αναριθμούνται σε 2, 3, 4, 5, 6και 7.

1608 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1608

Άρθρο 3Τροποποίηση του άρθρου 87 του Κώδικα

Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας (άρθρο 7 του π.δ. της 24.4-3.5.1985)

Η παράγραφος 8 του άρθρου 87 του ΚώδικαΒασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας [άρθρο 7παρ. 8 του π.δ. της 24.4-3.5.1985, όπως αντικα-ταστάθηκε με την παράγραφο 4ε του άρθρου 1του από 14.2/23.2.1987 π.δ/τος (Δ΄ 133) καιαναριθμήθηκε με την παρ. 4β του άρθρου 1 τουαπό 25.4/16.5.1989 π.δ/τος (Δ΄ 293)], αντικαθί-σταται ως εξής:

«8. Για κτήρια όγκου πάνω από 2.000 κυβικάμέτρα πάνω από την οριστική στάθμη του εδά-φους (φυσικού ή διαμορφωμένου), επιβάλλεταιη διάσπαση του όγκου αυτού σε μικρότερουςόγκους ή σε ανεξάρτητα κτήρια, έστω και ανπρόκειται για λειτουργικά ενιαίο οικοδόμημα. Οιμικρότεροι όγκοι ή τα ανεξάρτητα κτήρια δενεπιτρέπεται να επαναλαμβάνουν την ίδια ακρι-βώς μορφή, όγκο και τυπολογία και η ελάχιστηαπόσταση μεταξύ τους είναι 2Δ, δηλαδή 5μ. Επι-πλέον, δεν επιτρέπεται όλοι οι κτηριακοί όγκοινα εφάπτονται στα όρια του γηπέδου. Για κτή-ρια, στα οποία το μήκος της όψης του πρώτουκτηρίου προς το δρόμο υπερβαίνει τα 15μ. δύνα-ται να δημιουργείται βατό ισόγειο πέρασμα(εσωτερική στοά), ελάχιστου πλάτους Δ προςτον ακάλυπτο χώρο διαμέσου του κτηρίου, η επι-φάνεια του οποίου δεν προσμετράται στο επι-τρεπόμενο ποσοστό κάλυψης και το συντελεστήδόμησης. Εφόσον για λόγους λειτουργικούς τουκτηρίου δεν είναι δυνατή η εφαρμογή των προη-γουμένων εδαφίων, αποφαίνεται για τη μελέτητου κτηρίου η οικεία Επιτροπή Πολεοδομικού καιΑρχιτεκτονικού Ελέγχου.»

Άρθρο 4Μεταβατικές διατάξεις

1. Οικοδομικές άδειες, οι οποίες έχουν εκ-δοθεί μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντοςκαι εξακολουθούν να ισχύουν, εκτελούνταιόπως εκδόθηκαν.

2. Επίσης, κατά τις προϊσχύουσες διατάξειςεκδίδονται και εκτελούνται οικοδομικές άδειεςγια τις εξής περιπτώσεις:

α) εάν έχουν θεωρηθεί από την αρμόδια πο-λεοδομική υπηρεσία τα σχέδια του προελέγ-χου που προβλέπονται από τις οικείες διατά-ξεις ή έχει υποβληθεί αίτηση για τη χορήγησητης οικοδομικής αδείας, με όλα τα απαιτούμε-να σχέδια και δικαιολογητικά, και η οικοδομικήάδεια εκδοθεί το αργότερο εντός 6 μηνών απότη δημοσίευση του παρόντος, και

β) εάν έχει προκηρυχθεί αρχιτεκτονικός δια-γωνισμός βάσει των σχετικών διατάξεων και ηοικοδομική άδεια εκδοθεί το αργότερο εντός 6μηνών από τη δημοσίευση του παρόντος.

3. Οικοδομική άδεια υφισταμένου κτηρίου ήαποπερατωμένου τμήματός του, η οποία εκδό-θηκε κατ’ εφαρμογή της παραγράφου 1, αναθε-ωρείται εντός του χρόνου ισχύος της σύμφωναμε τις προϊσχύουσες διατάξεις, υπό την προϋ-πόθεση ότι με την αναθεώρηση δεν επέρχεταιαύξηση του συντελεστή δόμησης, του συντε-λεστή κατ’ όγκο εκμετάλλευσης, του ποσοστούκάλυψης και του επιτρεπόμενου ύψους που κα-θορίζονται από τις διατάξεις του παρόντος.

4. Τυχόν αυστηρότερες ειδικές διατάξεις,που έχουν θεσπιστεί για λόγους προστασίαςσυγκεκριμένων οικιστικών συνόλων ή του περι-βάλλοντος εν γένει, κατισχύουν των διατάξε-ων του παρόντος.

Άρθρο 5Έναρξη ισχύος

Η ισχύς του παρόντος διατάγματος αρχίζει απότη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερ-νήσεως.

Στον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειαςκαι Κλιματικής Αλλαγής αναθέτουμε τη δημο-σίευση και εκτέλεση του παρόντος διατάγμα-τος.

Αθήνα, 4 Νοεμβρίου 2011Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

ΚΑΡΟΛΟΣ ΓΡ. ΠΑΠΟΥΛΙΑΣ

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1609

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1609

NOMOΛOΓIA ΔIKAΣTHPIΩN

ΣYMBOYΛIO EΠIKPATEIAΣΑριθ. 1656/2011 (Τμ. B΄)

Φορολογία μεταβιβάσεως ακινήτων. Με τη με-τατροπή Ε.Π.Ε. σε Α.Ε. δεν επέρχεται κατάλυ-ση του νομικού προσώπου της πρώτης και ηΑ.Ε. να συνεχίζει τη νομική προσωπικότητατης Ε.Π.Ε. Η εισφορά ακινήτων της Ε.Π.Ε. προςτην συνιστώμενη Α.Ε. δεν αποτελεί μεταβίβα-ση και δεν υπόκειται σε φόρο. Δεν εξετάζεταιαν συντρέχει περίπτωση εφαρμογής των δια-τάξεων του άρθρου 3 του ν.δ. 1297/1972.Εσφαλμένη η κρίση του Διοικητικού Εφετείουότι η εισφορά ακινήτου σε συγχωνεύουσα ήσυνιστώμενη α.ε. συνιστά μεταβίβαση. Δεκτή ηαναίρεση (αναιρεί την αριθ. 539/2005 απόφασητου Διοικητικού Εφετείου Πειραιά).

1. Επειδή, για την άσκηση της κρινόμενης αίτη-σης έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (βλ.υπ’ αριθ. 2484515-19, 2484521/2005 ειδικάγραμμάτια παραβόλου, σειράς Α΄).

2. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται ηαναίρεση της υπ’ αριθ. 539/2005 απόφασηςτου Διοικητικού Εφετείου Πειραιά, με τηνοποία, αφού συνεκδικάστηκαν οι αντίθετεςεφέσεις της αναιρεσείουσας εταιρείας και τουαναιρεσίβλητου Ελληνικού Δημοσίου κατά τηςυπ’ αριθ. 3348/1999 απόφασης του ΔιοικητικούΠρωτοδικείου Πειραιά, απορρίφθηκε η έφεσητης πρώτης και έγινε δεκτή η έφεση του δευ-τέρου. Κατόπιν αυτού, δικάστηκε η προσφυγήπου είχε ασκήσει η αναιρεσείουσα κατά τουυπ’ αριθ. 2/24.12.19989 φύλλου ελέγχου, με τοοποίο επιβλήθηκε σε βάρος της φόρος μεταβί-βασης ακινήτου και προσαύξηση 150% λόγωμη υποβολής δήλωσης, καθώς και κατά της υπ’αριθ. 2/24.12.1998 πράξης επιβολής προστί-μου του ν. 820/1978, που είχε εκδώσει ο Προϊ-στάμενος της Α΄ Δ.Ο.Υ. Πειραιά, και, κατ’ ενμέρει αποδοχή της προσφυγής, μεταρρυθμί-στηκε η πράξη επιβολής προστίμου. Με τηνπρωτόδικη απόφαση είχε γίνει δεκτή στο σύ-

νολό της η προσφυγή και είχαν ακυρωθεί οι ωςάνω πράξεις.

3. Επειδή, στην παρ. 1 του άρθρου 67 του ν.2190/1920 «Περί Ανωνύμων Εταιρειών», οοποίος κωδικοποιήθηκε σε ενιαίο κείμενο νό-μου με το β.δ/γμα 174/1963 (Α΄ 37), όπως η πα-ράγραφος αυτή ισχύει μετά την αντικατάστασήτης με το άρθρο 41 του π.δ/τος 409/1986 (Α΄191), ορίζονται τα εξής: «Μετατροπή εταιρείαςπεριορισμένης ευθύνης σε ανώνυμη εταιρείαγίνεται με απόφαση της συνέλευσης των εταί-ρων… Πριν από την ολοκλήρωση των πιο πάνωδιατυπώσεων δημοσιότητας η μετατροπή δενπαράγει κανένα αποτέλεσμα. Μετά την τήρησητων διατυπώσεων αυτών η από τη μετατροπήπροερχόμενη εταιρεία συνεχίζεται ως ανώνυ-μη εταιρεία. Οι εκκρεμείς δίκες συνεχίζονταιχωρίς να επέρχεται βίαιη διακοπή τους και χω-ρίς να απαιτείται οποιαδήποτε ειδικότερη δια-τύπωση για τη συνέχισή τους …». Από τις δια-τάξεις αυτές συνάγεται ότι με τη μετατροπήΕ.Π.Ε. σε Α.Ε. δεν επέρχεται κατάλυση του νο-μικού προσώπου της πρώτης και ίδρυση νέουνομικού προσώπου αλλά μεταβάλλεται απλώςο νομικός τύπος της υφιστάμενης Ε.Π.Ε. σεΑ.Ε., με αποτέλεσμα η Α.Ε. να συνεχίζει τη νο-μική προσωπικότητα της Ε.Π.Ε. (βλ. ΣτΕ3498/2006, 226/2001, 218/1995 κ.ά.).

4. Επειδή, στο άρθρο 1 του ν. 1587/1950«Περί κυρώσεως τροποποιήσεως και συμπλη-ρώσεως του υπ’ αριθ. 1521/1950 Α.Ν. περί φό-ρου μεταβιβάσεως ακινήτων» (Α΄ 294) ορίζο-νται τα εξής: «Εφ’ εκάστης εξ επαχθούς αιτίαςμεταβιβάσεως ακινήτου ή πραγματικού επί ακι-νήτου δικαιώματος ως και επί μεταβιβάσεωςπλοίου υπό ελληνικήν σημαίαν επιβάλλεται φό-ρος επί αξίας αυτών». Κατά την έννοια της διά-ταξης αυτής, για την επιβολή του θεσπιζόμε-νου φόρου, πλην άλλων, πρέπει να γίνει μετά-θεση ορισμένου εμπράγματου δικαιώματος, εκμέρους του ενεργούντος τη μεταβίβαση, σε άλ-λο πρόσωπο, φυσικό ή νομικό. Συνεπώς, στηνπερίπτωση της μετατροπής Ε.Π.Ε. σε Α.Ε.,σύμφωνα και με όσα έγιναν δεκτά παραπάνωγια τις συνέπειες της μετατροπής αυτής, η ει-

1610 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1610

σφορά ακινήτων περιουσιακών στοιχείων τηςΕ.Π.Ε. προς την συνιστώμενη Α.Ε. δεν αποτε-λεί την κατά την ως άνω διάταξη μεταβίβασηκαι ως εκ τούτου δεν υπόκειται στον από τηνδιάταξη αυτή προβλεπόμενο φόρο (ΣτΕ 1776/1988, 341/1987).

5. Επειδή, στο άρθρο 1 του ν.δ. 1297/1972«περί παροχής φορολογικών κινήτρων διά τηνσυγχώνευσιν ή μετατροπήν επιχειρήσεων προςδημιουργίαν μεγάλων οικονομικών μονάδων»(Α΄ 217) ορίζονται τα εξής: «Αι διατάξεις τουπαρόντος εφαρμόζονται επί συγχωνεύσεως ήμετατροπής επιχειρήσεων, οιασδήποτε μορ-φής, εις ανώνυμον εταιρείαν ή προς τον σκο-πόν ιδρύσεως ανωνύμου εταιρείας… υπό τηνπροϋπόθεσιν ότι η συγχώνευσις ή μετατροπήθα τελειωθή μέχρι και της 31ης Δεκεμβρίου1975». Η αναφερόμενη στην πιο πάνω διάταξηπροθεσμία παρατάθηκε διαδοχικά έως τις31.12.1992 με την παρ. 9 του άρθρου 9 του ν.1882/1990 (Α΄ 43). Το άρθρο 3 του ίδιου ν.δ/τος1297/1972, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο19 παρ. 4 του ν. 849/1978 (Α΄ 232), ορίζει ότι«Η κατά το άρθρον 1 του παρόντος σύμβασιςπερί συγχωνεύσεως ή μετατροπής, η εισφοράκαι μεταβίβασις των περιουσιακών στοιχείωντων συγχωνευομένων ή μετατρεπομένων επι-χειρήσεων, πάσα σχετική πράξις ή συμφωνίααφορώσα την εισφοράν ή μεταβίβασιν στοιχεί-ων ενεργητικού ή παθητικού ή άλλων δικαιωμά-των και υποχρεώσεων, ως και παντός εμπραγ-μάτου δικαιώματος… απαλλάσσονται παντόςφόρου… Προκειμένου περί ακινήτων ανηκό-ντων και χρησιμοποιουμένων από την συγχω-νευομένην ή μετατρεπομένην επιχείρησιν καιεισφερομένων εις την συγχωνεύουσαν ή τηνσυνιστωμένην εταιρείαν, η απαλλαγή από τουφόρου μεταβιβάσεως χωρεί υπό την προϋπόθε-σιν ότι τα εισφερόμενα ακίνητα θα χρησιμοποι-ηθούν διά τας ανάγκας της συγχωνευούσης ήτης συνιστωμένης εταιρείας τουλάχιστον επίμίαν πενταετίαν από της συγχωνεύσεως ή με-τατροπής». Περαιτέρω, στο άρθρο 5 του ίδιουν.δ/τος ορίζεται ότι «1. Εις περίπτωσιν καθ’ ην ησυγχωνεύουσα ή η νέα εταιρεία ήθελε διαλυθή

καθ’ οιονδήποτε τρόπον προ της παρόδου πε-νταετίας από της συγχωνεύσεως ή συστάσε-ως, αύτη υποχρεούται εις την καταβολήν πα-ντός φόρου… ούτινος η απαλλαγή… προβλέ-πεται υπό των διατάξεων των άρθρων 2 και 3…2. Οι κατά την προηγουμένην παράγραφον φό-ροι… καταβάλλονται… διά δηλώσεως της υπο-χρέου εταιρείας, υποβαλλομένης εις τον αρμό-διον Οικονομικόν Έφορον εντός προθεσμίαςδύο μηνών από της διαλύσεώς της…». Τέλος,στο άρθρο 6 του ίδιου ν.δ/τος, όπως αντικατα-στάθηκε με την παρ. 5 του άρθρου 19 του ωςάνω ν. 849/1978, ότι: «1. Εν περιπτώσει μη τη-ρήσεως… β) των εν άρθρω 3 προϋποθέσεων αί-ρονται αυτοδικαίως αι υπό του παρόντος παρε-χόμεναι φορολογικαί απαλλαγαί… 2. Διά τηνβεβαίωσιν και καταβολήν των οφειλομένωνφόρων, τελών, εφαρμόζονται αναλόγως αι δια-τάξεις του προηγουμένου άρθρου». Με τις δια-τάξεις αυτές παρέχεται φορολογικό κίνητρογια τη δημιουργία μεγάλων οικονομικών μονά-δων, με τη συγχώνευση ή μετατροπή επιχειρή-σεων που ήδη λειτουργούν, και καθορίζονταιπροϋποθέσεις για την απαλλαγή, μεταξύ άλ-λων, από το φόρο μεταβίβασης των ακινήτωντα οποία εισφέρονται στη συγχωνεύουσα ή τησυνιστώμενη επιχείρηση (ΣτΕ 2394/2004Ολομ.). Η έρευνα όμως της συνδρομής τωνπροϋποθέσεων της απαλλαγής προϋποθέτειαναγκαίως ότι βάσει της οικείας νομοθεσίας (ν.1587/1950) εκπληρώνονται πάντως οι όροι γέν-νησης της σχετικής φορολογικής υποχρέωσης,καθώς με τις διατάξεις του εν λόγω ν.δ/τος δενθεσπίζονται αυτοτελείς φορολογικές υποχρε-ώσεις αλλά γίνεται σιωπηρή παραπομπή στουςοικείους φορολογικούς νόμους. Συνεπώς, στηνπερίπτωση της μετατροπής Ε.Π.Ε. σε Α.Ε., δενεξετάζεται αν συντρέχει περίπτωση εφαρμο-γής των διατάξεων του άρθρου 3 του ίδιου ν.δ.12971972 περί απαλλαγής από το φόρο μεταβί-βασης ακινήτων διότι, σύμφωνα με όσα ήδηαναφέρθηκαν, δεν υφίσταται εξ αρχής υποχρέ-ωση καταβολής του εν λόγω φόρου, αφού η ει-σφορά ακινήτων στην συνιστώμενη Α.Ε. δενσυνιστά, στην περίπτωση αυτή, μεταβίβαση κα-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1611

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1611

τά την έννοια του νόμου (ΣτΕ 1776/1988,341/1987).

6. Επειδή, από την προσβαλλόμενη απόφα-ση προκύπτουν τα εξής: Η αναιρεσείουσα, μετην υπ’ αριθ. 4420/14.12.1992 δήλωση φόρουμεταβίβασης ακινήτου, δήλωσε ότι, κατ’ εφαρ-μογή του ν.δ/τος 1297/1972, απαλλάσσεταιαπό το φόρο για τη μεταβίβαση σε αυτή, ως ει-σφορά από τη μετατρεπόμενη εταιρεία «...»,ενός ακινήτου επί της οδού Αν. αρ. 153 στονΠειραιά. Η μετατροπή πραγματοποιήθηκε με τουπ’ αριθ. 24800/18.12.1992 συμβόλαιο του συμ-βολαιογράφου Αθηνών Κ. Σ. Μετά από έλεγχοτης φορολογικής αρχής προέκυψε ότι το πιοπάνω ακίνητο είχε χαρακτηρισθεί διατηρητέομε την οικ. 21745/1214/16.3.1987 απόφαση τουΥΠΕΧΩΔΕ. Αρχικά και έως το Φεβρουάριο του1994 το κτίριο αυτό χρησιμοποιήθηκε από τησυνιστώμενη και ήδη αναιρεσείουσα εταιρείαως αποθήκη. Εν τω μεταξύ, και αφού εγκρίθηκεη τεχνική περιγραφή περί αποκατάστασης επι-σκευών και διαρρυθμίσεων του εν λόγω διατη-ρητέου κτηρίου από την επιτροπή πολεοδομι-κού και αρχιτεκτονικού ελέγχου του Πειραιά,εκδόθηκε η υπ’ αριθ. 146/1994 άδεια οικοδομήςαποκατάστασης παραδοσιακού κτηρίου, οι δεσχετικές εργασίες διήρκεσαν από το έτος 1994έως το έτος 1996, χρονικό διάστημα κατά τοοποίο το ακίνητο δηλωνόταν από την πιο πάνωεταιρεία στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος(έντυπο Ε2) ως κενό και αναπαλαιούμενο. Τελι-κά στις 15.10.1997, δύο περίπου μήνες δηλαδήπριν από τη λήξη της πενταετίας, κατά τη διάρ-κεια της οποίας όφειλε η συνιστώμενη εταιρείανα χρησιμοποιεί το εισφερθέν κτήριο για τιςλειτουργικές της ανάγκες, αυτό δηλώθηκε ωςυποκατάστημα. Κατόπιν αυτών η φορολογικήαρχή θεώρησε ότι το ανωτέρω ακίνητο δενχρησιμοποιήθηκε επί μία πενταετία από τη με-τατροπή της «...» σε «...», και με το υπ’ αριθμ.2/24.12.1998 φύλλο ελέγχου καταλόγισε σεβάρος της τελευταίας τον αναλογούντα φόρομεταβίβασης με προσαύξηση 150% λόγω μηυποβολής δήλωσης. Κατά των πράξεων αυτώνασκήθηκε ενώπιον του Διοικητικού Πρωτοδικεί-

ου Πειραιά η από 25.6.1999 προσφυγή, με τηνοποία η αναιρεσείουσα ζήτησε την ακύρωσήτους, ισχυριζόμενη ότι η εισφορά του ακινήτουσ’ αυτήν δεν συνιστούσε μεταβίβαση κατά τηνέννοια του άρθρου 1 του α.ν. 1587/1950. Επίτης προσφυγής εκδόθηκε η υπ’ αριθ. 3348/1999απόφαση, με την οποία το ως άνω δικαστήριο,αφού έλαβε υπόψη ότι το εισφερθέν ακίνητοχρησιμοποιήθηκε αρχικά από την συσταθείσαεταιρεία ως αποθηκευτικός χώρος, ενώ μετάτην αναπαλαίωσή του, ανεξάρτητα από το αναυτή αποφασίστηκε αυτοβούλως ή επιβλήθηκεαπό την πολεοδομία του Δήμου Πειραιά, καιπάλι χρησιμοποιήθηκε ως υποκατάστημα, δέ-χθηκε την προσφυγή, με την αιτιολογία ότι υπότα ως άνω δεδομένα δεν συντρέχει λόγος άρ-σης της απαλλαγής. Κατά της πρωτόδικης από-φασης άσκησαν αντίθετες εφέσεις τόσο ηαναιρεσείουσα όσο και το Ελληνικό Δημόσιο,Με την ήδη προσβαλλόμενη απόφαση του Διοι-κητικού Εφετείου Πειραιά η μεν έφεση τηςαναιρεσείουσας απορρίφθηκε ως ασκηθείσαχωρίς έννομο συμφέρον, επί των λόγων δε τηςέφεσης του Δημοσίου το δευτεροβάθμιο δικα-στήριο απάντησε ως εξής: «… ρητά ορίζεται μετο ν.δ. 1297/1972 ότι η εισφορά ακινήτου στιςπεριπτώσεις συγχώνευσης ή μετατροπής επι-χείρησης σε ανώνυμη εταιρεία, συνιστά μετα-βίβαση που υπόκειται στη φορολογία μεταβίβα-σης ακινήτων, προβλέπεται όμως απαλλαγήαπό το φόρο εφόσον μεταξύ άλλων, το εισφερ-θέν ακίνητο χρησιμοποιηθεί πράγματι επί μίαπενταετία για τις λειτουργικές ανάγκες της συ-νιστώμενης εταιρείας. Στην αντίθετη περίπτω-ση η φορολογική αυτή απαλλαγή αίρεται αυτο-δικαίως. Στην προκείμενη περίπτωση, για νααπαλλαγεί η εφεσίβλητος ανώνυμη εταιρείααπό την υποχρέωση καταβολής φόρου για τοεισφερθέν ακίνητο, έπρεπε να το έχει χρησιμο-ποιήσει για τις λειτουργικές της ανάγκες έωςκαι τις 18.12.1997. Όπως όμως προκύπτει απότα προαναφερόμενα τιμολόγια και την άδειαοικοδομής, πράγματι χρησιμοποίησε αυτό ωςαποθήκη, από τη συγχώνευση έως 8.2.1994,ενώ στις 15.10. 1997 δήλωσε τη χρήση του ως

1612 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1612

υποκαταστήματος. Κατά το ενδιάμεσο χρονικόδιάστημα προέβη σε εκτεταμένες επισκευέςτου κτηρίου, χωρίς να αποδεικνύει ότι προέκυ-ψε ανάγκη αναπαλαίωσης αυτού κατά το κρίσι-μο διάστημα της πενταετίας από λόγους ανω-τέρας βίας…». Με τις σκέψεις αυτές, το δικά-σαν δευτεροβάθμιο δικαστήριο έκανε δεκτήτην έφεση του Δημοσίου και εξαφάνισε τηνπρωτόδικη απόφαση, δικάζοντας δε την προ-σφυγή της αναιρεσείουσας δέχθηκε, μεταξύάλλων, ότι: «… κατά ρητή επιταγή του ν.δ.1297/1972, η εισφορά ακινήτου σε συγχωνεύ-ουσα ή συνιστώμενη ανώνυμη εταιρεία συνιστάμεταβίβαση ακινήτου, για την οποία όμως προ-βλέπεται η υπό όρους απαλλαγή από το φόρο.Συνεπώς, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος ο λό-γος της προσφυγής ότι στην περίπτωση μετα-τροπής εταιρείας σε ανώνυμη η εισφορά ακινή-του δεν συνιστά μεταβίβαση, γιατί σύμφωνα μετις διατάξεις του ν. 2190/1920 με τη μετατροπήδεν δημιουργείται νέο νομικό πρόσωπο, αλλάσυνεχίζει να υφίσταται η νομική προσωπικότη-τα της μετατρεπόμενης εταιρείας…».

7. Επειδή, η αναιρεσείουσα υποστηρίζει ότιτο άρθρο 1 του ν.δ. 1297/1972, που προβλέπειυπό όρους απαλλαγή από την υποχρέωση κατα-βολής του φόρου μεταβίβασης ακινήτου στηνπερίπτωση μετατροπής επιχείρησης σε Α.Ε.,δεν έχει πεδίο εφαρμογής στην περίπτωση με-τατροπής Ε.Π.Ε. σε Α.Ε. Τούτο δε, διότι με τημετατροπή Ε.Π.Ε. σε Α.Ε., βάσει του άρθρου 67του Ν. 2190/1920, δεν επέρχεται κατάλυση τουνομικού προσώπου της πρώτης και ίδρυση νέουνομικού προσώπου, της Α.Ε., αλλά μεταβάλλε-ται απλώς ο νομικός τύπος της υφισταμένηςεταιρείας σε Α.Ε., ώστε στην περίπτωση της ει-σφοράς ακινήτων περιουσιακών στοιχείων τηςΕ.Π.Ε. προς την συνιστώμενη Α.Ε. να μην τίθε-ται καν ζήτημα εφαρμογής των διατάξεων τουάρθρου 1 παρ. 1 του Α.Ν. 1587/ 1950 περί φό-ρου μεταβίβασης ακινήτου, αφού δεν χωρεί ηαπαιτούμενη από το νόμο αυτό μετάθεσηεμπράγματου δικαιώματος. Ο λόγος αυτός προ-βάλλεται βασίμως, δεδομένου ότι ενόψει τωνεκτεθέντων ανωτέρω (σκ. 3-5), η κρίση του Διοι-

κητικού Εφετείου ότι, κατά ρητή επιταγή τουν.δ. 12997/1972 η εισφορά ακινήτου σε συγχω-νεύουσα ή συνιστώμενη ανώνυμη εταιρεία συ-νιστά μεταβίβαση ακινήτου, είναι εσφαλμένη.Συνεπώς, η προσβαλλόμενη απόφαση πρέπειγια τον λόγο αυτό να αναιρεθεί, η δε υπόθεσηπου χρειάζεται διευκρίνιση κατά το πραγματικόπρέπει να παραπεμφθεί στο δικάσαν δικαστήριογια νέα κρίση, παρέλκει δε, κατόπιν αυτού, ηεξέταση των λοιπών λόγων αναιρέσεως.

Διά ταύτα. Δέχεται την αίτηση. Αναιρεί την539/2005 απόφαση του Διοικητικού ΕφετείουΠειραιά, στο οποίο παραπέμπει την υπόθεση,σύμφωνα με το αιτιολογικό.

ΣYMBOYΛIO EΠIKPATEIAΣΑριθ. 2966/2011 (Τμ. E΄)

Φορολογία εισοδήματος. Φορολογείται αυτο-τελώς η ωφέλεια από τη μεταβίβαση ολόκλη-ρης της επιχείρησης όχι όμως και μετοχώνΑΕ. Η κρίση του διοικητικού εφετείου ότι ορθάτο επίδικο φύλλο ελέγχου ακυρώθηκε δεν εί-ναι νόμιμη, διότι πρόκειται για μεταβίβασηολόκληρης επιχειρήσεως. Ο ισχυρισμός ότι ηδιάταξη του άρθρου 13 παρ. 1α του ν. 2238/1994 παραβιάζει το άρθρο 4 του Συντάγματος,προβάλλεται εκ συμφέροντος τρίτου και συ-γκεκριμένα των πωλητών μετόχων. Δεκτή ηαναίρεση (αναιρεί την υπ’ αριθμ. 3628/2005απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών).

2. Eπειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η αναί-ρεση της υπ’ αριθμ. 3628/2005 αποφάσεως τουΔιοικητικού Εφετείου Αθηνών, με την οποίααπορρίφθηκε έφεση του Δημοσίου κατά της υπ’αριθμ. 767/2004 αποφάσεως του Τριμελούς Δι-οικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών. Με την από-φαση αυτή είχε γίνει δεκτή προσφυγή της αναι-ρεσίβλητης εταιρίας κατά του υπ’ αριθμ. 1/1997φύλλου ελέγχου φόρου εισοδήματος, τουΠροϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. ΦΑΒΕ Αθηνών, με τοοποίο καταλογίσθηκε εις βάρος της κύριος φό-ρος 160.000.000 δραχμών και πρόσθετος φό-ρος, λόγω μη υποβολής δηλώσεως, 275.200.000 δραχμών.

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1613

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1613

3. Επειδή, στην παράγραφο 1 τού άρθρου 32του ν.δ. 3323/1955 «Περί φορολογίας εισοδή-ματος φυσικών προσώπων» (ΦΕΚ Α΄ 214),όπως αντικαταστάθηκε με την παράγραφο 3του άρθρου 8 του ν. 1828/1989 (ΦΕΚ Α΄ 2),εφαρμοστέα και επί ανωνύμων εταιριών, κατάτην παρ. 2 του άρθρου 8 του ν.δ. 3843/24-30.4.1958 «Περί φορολογίας εισοδήματος νο-μικών προσώπων» (ΦΕΚ Α΄ 148), ορίζετο ότι«Φορολογείται αυτοτελώς λογιζόμενο ως ει-σόδημα: α)... β) Με συντελεστή είκοσι τα εκατό(20%) κάθε κέρδος ή ωφέλεια που προέρχεταιαπό τη μεταβίβαση εταιρικού μεριδίου ή ολό-κληρης επιχείρησης με τα άυλα στοιχεία αυτής,όπως αέρας, επωνυμία, σήμα, προνόμια κ.λπ.».Εξ άλλου, το άρθρο 37Α του ιδίου ν.δ/τος, τοοποίο προστέθηκε με την παρ. 4 του άρθρου 11του ν. 1828/1989, όρισε στην παρ. 3 αυτού ότι«Ο φόρος που αναλογεί στο εισόδημα της πα-ραγράφου 1 του άρθρου 32 παρακρατείται απότον υπόχρεο για την καταβολή του κέρδους ήτης ωφέλειας κατά την πίστωση ή την καταβο-λή αυτών στο δικαιούχο.» Οι ως άνω διατάξεις,που ίσχυαν κατά τον κρίσιμο εν προκειμένωχρόνο (22.3.1994), κωδικοποιήθηκαν στην πα-ράγραφο 1 του άρθρου 13 του κυρωθέντος μετο άρθρο πρώτο του ν. 2238/1994 (ΦΕΚ Α΄151/16.9.1994) Κώδικα Φορολογίας Εισοδήμα-τος, η οποία, εφαρμοζομένη, κατ’ άρθρ. 105παρ. 1 περ. β΄ του ιδίου Κώδικα, και στη φορο-λογία εισοδήματος νομικών προσώπων, όριζεομοίως, όπως αυτή ίσχυε αρχικώς, πριν απότην αντικατάσταση του τελευταίου εδαφίουτης με την παρ.1 του άρθρου 6 του ν. 2386/1996 (ΦΕΚ Α΄43) καθώς και της περιπτώσεωςα΄ αυτής με την διάταξη του άρθρου 15 του ν.2459/1997 (ΦΕΚ Α΄ 17), ότι «1. Φορολογείταιαυτοτελώς λογιζόμενο ως εισόδημα: α) Με συ-ντελεστή είκοσι τοις εκατό (20%), κάθε κέρδοςή ωφέλεια που προέρχεται από τη μεταβίβασηεταιρικού μεριδίου ή ολόκληρης επιχείρησηςμε τα άυλα στοιχεία αυτής, όπως αέρας, επω-νυμία, σήμα, προνόμια κ.λπ. β)… … Ο φόροςαυτός παρακρατείται από τον υπόχρεο για τηνκαταβολή του κέρδους ή της ωφέλειας κατά

την πίστωση ή την καταβολή αυτών στο δικαι-ούχο».

4. Επειδή, κατά την προπαρατεθείσα διάτα-ξη του άρθρου 32 παρ. 1 περ. β΄ του ν.δ. 3323/1955, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 3 τουάρθρου 8 του ν. 1828/1989 και ακολούθως κω-δικοποιήθηκε στην παράγραφο 1 του άρθρου13 του κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν.2238/1994 Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος,φορολογείται αυτοτελώς, λογιζομένη ως εισό-δημα, η ωφέλεια από την μεταβίβαση εταιρικώνμεριδίων προσωπικών εταιριών και εταιριών πε-ριορισμένης ευθύνης όχι όμως και μετοχώνανωνύμων εταιριών, οι οποίες δεν συνιστούνεταιρικά μερίδια κατά την έννοια της εν λόγωδιατάξεως. Αντιθέτως, φορολογείται αυτοτε-λώς, λογιζομένη ως εισόδημα, η ωφέλεια απότη μεταβίβαση ολόκληρης επιχειρήσεως, ως οι-κονομικής μονάδας, ως τοιαύτης περιπτώσεωςνοούμενης και της ωφελείας από τη μεταβίβα-ση του συνόλου των μετοχών ανώνυμης εται-ρίας, συνισταμένης στη διαφορά μεταξύ της τι-μής αποκτήσεως και της τιμής πωλήσεως αυ-τών (πρβλ. ΣτΕ 1437/2009, 3370/2008, 1665/2007 (7μ.)).

5. Επειδή, με την αναιρεσιβαλλομένη από-φαση έγινε δεκτό ότι από τα στοιχεία της δικο-γραφίας, μεταξύ των οποίων και η από24.10.1997 έκθεση ελέγχου των υπαλλήλωντης Δ.Ο.Υ. ΦΑΒΕ Αθηνών, προκύπτουν τα εξής:η αναιρεσίβλητη εταιρία, κατόπιν αποφάσεωςτου Διοικητικού Συμβουλίου της (σχετ. το από21.3.1994 πρακτικό) αγόρασε στις 22.3.1994από τους..., με ιδιαίτερη με έκαστο εξ αυτώνσύμβαση (ιδιωτικό συμφωνητικό) το σύνολοτων 10.000 ανωνύμων μετοχών (5.000 μετοχέςαπό έκαστο των ανωτέρω), συνολικής ονομα-στικής αξίας 100.000.000 δρχ (10.000 δρχ. εκά-στη μετοχή) της εδρεύουσας στο Κορωπί Αττι-κής (...) εταιρίας με την επωνυμία «...» και τοδιακριτικό τίτλο «...», αντί συνολικού τιμήματος900.000.000 δραχμών. Εν όψει τούτου, η φορο-λογική αρχή, θεωρώντας ότι στην προκειμένηπερίπτωση έχει εφαρμογή η διάταξη του άρ-θρου 13 παρ. 1 περ. α΄ του ν. 2238/1994 (αντί-

1614 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1614

στοιχο άρθρο 32 παρ.1 περ. β΄ του ν.δ. 3323/1955), αφού μεταβιβάσθηκε ολόκληρη η ωςάνω επιχείρηση, και ότι στην έννοια της μεταβι-βάσεως εταιρικού μεριδίου περιλαμβάνεται καιη μεταβίβαση ανωνύμων μετοχών, κατελόγισεμε το προαναφερόμενο φύλλο ελέγχου εις βά-ρος της αναιρεσίβλητης, ως υποχρέου σε πα-ρακράτηση, κύριο φόρο 160.000.000 δρχ. (τίμη-μα 900.000.000 δρχ μείον ονομαστική αξία100.000.000 δρχ. ίσον ωφέλεια 800.000.000δρχ. x 20%) και πρόσθετο φόρο, λόγω μη υπο-βολής δηλώσεως, 275.000.000 δρχ. Προσφυγήτης αναιρεσίβλητης κατά του ως άνω φύλλουελέγχου έγινε δεκτή με την πρωτόδικη απόφα-ση, επί εφέσεως δε του και ήδη αναιρεσείοντοςΠροϊσταμένου το δικάσαν διοικητικό εφετείοέκρινε ότι, κατά την έννοια της διατάξεως τουάρθρου 32 παρ. 1 περ. β΄ του ν.δ. 3323/19555,σε φορολογία υπόκειται το κέρδος ή η ωφέλειαπου προκύπτει από τη μεταβίβαση εταιρικούμεριδίου ή ολόκληρης επιχειρήσεως ως οικονο-μικής μονάδας, ως μεταβίβαση δε «ολόκληρηςεπιχειρήσεως» δεν νοείται κατά την έννοια τηςεν λόγω διατάξεως, η οποία ως φορολογική εί-ναι στενώς ερμηνευτέα, και η μεταβίβαση τουσυνόλου των μετοχών ανώνυμης εταιρίας απότους μετόχους της σε άλλα πρόσωπα και, ωςεκ τούτου, απέρριψε την έφεση δεχθέν ότι ορ-θώς το επίδικο φύλλο ελέγχου ακυρώθηκε μετην πρωτόδικη απόφαση, αφού η επίμαχη ενπροκειμένω μεταβίβαση δεν αποτελούσε, κατάτον κρίσιμο χρόνο (22.3.1994), μεταβίβασηολόκληρης επιχειρήσεως ή εν πάση περιπτώσειμεταβίβαση εταιρικών μεριδίων κατά την έν-νοια του άρθρου 32 παρ. 1 περ. β΄ του ν.δ.3323/1955.

6. Επειδή, η κρίση αυτή του διοικητικού εφε-τείου δεν είναι νόμιμη, σύμφωνα με το βάσιμολόγο της κρινομένης αιτήσεως, διότι, σύμφωναμε τα εκτεθέντα στην τετάρτη σκέψη της πα-ρούσας, η επίμαχη μεταβίβαση του συνόλουτων μετοχών της «...», όπως περιεγράφη ανω-τέρω, συνιστά μεταβίβαση ολόκληρης επιχει-ρήσεως κατά την έννοια της διατάξεως του άρ-θρου 13 παρ.1α του ν. 2238/1994. Εξ άλλου, ο

διά του υπομνήματος της αναιρεσείουσας προ-βαλλόμενος ισχυρισμός ότι η διάταξη του άρ-θρου 13 παρ.1α του ν. 2238/1994, ερμηνευομέ-νη ως ανωτέρω, παραβιάζει το άρθρο 4 του Συ-ντάγματος, διότι συνεπάγεται την δυσμενέστε-ρη φορολογική μεταχείριση του κατόχου μέ-ρους των μετοχών μιας ανώνυμης εταιρίαςστην περίπτωση μεταβιβάσεως και των λοιπώνμετοχών της εταιρίας από τους λοιπούς μετό-χους, είναι απορριπτέος, προεχόντως, διότιπροβάλλεται εκ συμφέροντος τρίτου και συ-γκεκριμένα των πωλητών μετόχων (πρβλ. ΣτΕ2696/2009, 955/2006, 3154/2004, 617/2003,επίσης 3057/2009).

7. Επειδή, κατόπιν τούτων, πρέπει να γίνειδεκτή η υπό κρίση αίτηση, να αναιρεθεί η προ-σβαλλομένη απόφαση, η δε υπόθεση, η οποίαχρήζει διευκρινίσεως κατά το πραγματικό, ναπαραπεμφθεί στο ίδιο δικαστήριο για νέα κρίση.

Διά ταύτα. Δέχεται την αίτηση. Αναιρεί την υπ’ αριθμ. 3628/2005 απόφαση

του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, στο οποίο καιπαραπέμπει την υπόθεση, κατά το αιτιολογικό.

APEIOY ΠAΓOYAριθ. 820/2008 (Tμ. Δ΄ Πολ.)

Υποθήκη επί εγκαταστάσεων ξενοδοχειακώνμονάδων κ.λπ. Εκμίσθωση ξενοδοχείου άνευσυναινέσεως του πιστωτή Τ.Π.Δ. ενυπόθηκουδανειστή. Εύρος εφαρμογής ν. 4112/1929 ωςπρος το είδος των επιχειρήσεων και μετακύλι-ση από το 1997 της απόλυτης ακυρότητας τηςάνευ συναινέσεως του πιστωτή εκμισθώσεως,σε δικαίωμα καταγγελίας. Οι ξενοδοχειακέςεπιχειρήσεις δεν εκφεύγουν του πεδίου εφαρ-μογής του ν. 4112/1929 «περί συστάσεως υπο-θήκης επί μηχανικών και άλλων εγκαταστάσε-ων» επειδή ο νομοθέτης στο άρθρο 1 του νό-μου αναφέρεται σε «βιομηχανικές και άλλεςεπιχειρήσεις» ενώ στο άρθρο 4 σε «βιομηχανι-κή επιχείρηση» και «εργοστάσιον», διότι ηστενότερη διατύπωση δεν έγινε επί σκοπώαποκλεισμού των λοιπών επιχειρήσεων αλλάαποτελεί ατελή έκφραση του νομοθέτη ενόψει του ότι είχε υπόψη του την πλέον σύνηθη

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1615

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1615

περίπτωση χορηγήσεως δανείων σε βιομηχα-νίες. Οι διατάξεις του ν. 4112/1929 έχουνεφαρμογή και επί του Τ.Π.Δ. Συνεπώς και εδώαπαγορεύεται η εκμίσθωση ή κατ’ άλλο τρόποπαραχώρηση της εκμετάλλευσης της επιχεί-ρησης σε τρίτους, εκτός αν συναίνεσε σε αυτήπροηγουμένως και εγγράφως ο ενυπόθηκοςδανειστής. Η παραβίαση της παραπάνω απα-γόρευσης συνεπάγεται αυτοδικαίως την από-λυτη ακυρότητα της δικαιοπραξίας που μπορείνα προτείνει οποιοσδήποτε έχει έννομο συμ-φέρον. Αναίρεση εφετειακής που δέχεται ότιμίσθωση ξενοδοχείου το 1998, ελλείψει συναι-νέσεως του Τ.Π.Δ. ενυπόθηκου πιστωτή, είναιαπολύτως άκυρη, διότι με το ν. 2538/1997 η μί-σθωση θεωρείται πλέον έγκυρη, χορηγουμέ-νου δικαιώματος καταγγελίας στον ενυπόθη-κο - πιστωτή και δεν υφίσταται παραδοχή τηςεφετειακής ότι έγινε καταγγελία με βάση τηνέα ρύθμιση.

Από τις διατάξεις των άρθρων 1 και 4 του ν.4112/1929 «περί συστάσεως υποθήκης επί μη-χανικών και άλλων εγκαταστάσεων», που δια-τηρήθηκαν σε ισχύ με τα άρθρα 68 του ΕισΝΑΚκαι 52 παρ. 19 του ΕισΝ ΚΠολΔ, σαφώς προκύ-πτει ότι, επί δανείων ή πιστώσεων, που χορη-γούνται σε βιομηχανικές ή άλλες επιχειρήσεις,προς ασφάλεια των οποίων εγγράφεται υποθή-κη, εκτός του οικοδομήματος, και επί των υπαρ-χόντων σε αυτό μηχανημάτων, εγκαταστάσεωνκ.λπ., απαγορεύεται πριν από την ολοσχερήεξόφληση του δανείου και η εκμίσθωση ή κατ’άλλο τρόπο παραχώρηση της εκμετάλλευσηςτης βιομηχανικής επιχείρησης σε τρίτους, εκτόςαν συναίνεσε σε αυτή προηγουμένως και εγ-γράφως ο ενυπόθηκος δανειστής. Η παραβίασητης παραπάνω απαγόρευσης συνεπάγεται αυ-τοδικαίως την απόλυτη ακυρότητα της δικαιο-πραξίας, την οποία μπορεί να προτείνει οποιοσ-δήποτε έχει έννομο συμφέρον. Οι ανωτέρω δια-τάξεις αυτές, όπως προκύπτει από τις διατάξειςτων άρθρων 1 του ΝΔ 3915/1958, 8 του ΑΝ 543/1968 και το περιεχόμενο της υπ’ αριθ 202/1978αποφάσεως της Νομισματικής Επιτροπής,

έχουν εφαρμογή και επί του ν.π.δ.δ με την επω-νυμία «Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων»ως προς τα χορηγούμενα σε ιδιώτες και νομικάπρόσωπα τοκοχρεωλυτικά δάνεια για την ανέ-γερση, διασκευή και επέκταση ξενοδοχειακώνεπιχειρήσεων. Οι αναφερθείσες διατάξεις τουπαραπάνω ν. 4112/1929, αλλά και ο νόμος αυ-τός στο σύνολό του, έχουν έδαφος εφαρμογής,όχι μόνο στις βιομηχανικές επιχειρήσεις, αλλάκαι σε όλες γενικώς τις επιχειρήσεις που χρησι-μοποιούν μόνιμες εγκαταστάσεις, είτε μηχανι-κές είναι αυτές, είτε όχι, και υφίσταται, ως εκτούτου, δυνατότητα παροχής δανείου ή άλληςπίστωσης και, συνακόλουθα, εγγραφής υποθή-κης με βάση τις ειδικές διατάξεις του νόμουτούτου, τέτοιες δε επιχειρήσεις είναι πρόδηλακαι οι εμπορικές, τουριστικές, ξενοδοχειακέςκ.λπ. Διαφορετική κρίση δεν μπορεί να συνα-χθεί από το ότι ο εν λόγω νόμος, στο άρθρο 4παρ. 1 και 2 αυτού, σε αντίθεση με τη διάταξητου άρθρου 1, που ομιλεί «περί βιομηχανικής ήάλλης επιχειρήσεως», χρησιμοποιεί τους στε-νότερους όρους «βιομηχανική επιχείρησις» και«εργοστάσιον», διότι η χρήση αυτών από το νο-μοθέτη δεν έγινε ηθελημένα, για να περιστείλειτην έκταση της εφαρμογής της και να αποκλεί-σει από αυτές άλλου είδους επιχειρήσεις, αλλάδιότι αυτός είχε υπόψη του την πιο συνηθισμέ-νη περίπτωση, που εκφράστηκε ατελώς. Αυτόπροκύπτει και από το ότι το άρθρο 5 του ίδιουνόμου, απαριθμώντας τις περιπτώσεις, κατά τιςοποίες τα προστατευόμενα από αυτόν δάνεια ήπιστώσεις καθίστανται και πριν από τη λήξητους απαιτητά και, περιλαμβάνοντας σε αυτές,με το υπό στοιχείο γ΄ εδάφιό του, και την περί-πτωση της εκποίησης, ή της εκμίσθωσης τηςεπιχείρησης ή της κατ’ άλλο τρόπο παραχώρη-σης αυτής σε τρίτους, χωρίς την προηγούμενηέγγραφη συναίνεση του δανειστή ως πρόσθετηκύρωση αυτής, σε αντίθεση με τις διατάξεις τουάρθρου 4 παρ. 1 και 2 αυτού δεν χρησιμοποιείτην έννοια «βιομηχανική επιχείρησις» ή «εργο-στάσιον», αλλά κάνει χρήση του ευρύτερης εν-νοίας όρου «επιχείρησις», στην οποία περιλαμ-βάνονται, εφόσον συντρέχουν και οι λοιπές

1616 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1616

προϋποθέσεις του ίδιου νόμου, και οι ξενοδο-χειακές επιχειρήσεις. Εξάλλου, με το άρθρο 31του ν. 2538/1997, το οποίο επιγράφεται «Εφαρ-μογή του άρθρου 4 του ν. 4112/1929» ορίζονταιτα ακόλουθα: «1. Η διάταξη του άρθρου 4 του ν.4112/1929 “περί συστάσεως υποθήκης επί μη-χανημάτων ή άλλων εγκαταστάσεων” εφαρμό-ζεται για όλα γενικά τα δάνεια ή άλλες πιστώ-σεις που παρέχονται από τις τράπεζες σε κάθεμορφής επιχειρήσεις και νομικά πρόσωπα (εται-ρίες, κοινοπραξίες, συνεταιρισμοί κ.λπ.), για τηνασφάλεια των οποίων οι δανείστριες τράπεζεςέχουν εγγράψει υποθήκη επί ακινήτων τωνοφειλετών ή και επί των μηχανημάτων, εγκατα-στάσεων και λοιπών παραρτημάτων αυτών. 2.Μετά την εγγραφή της υποθήκης επί των άνωακινήτων ή και επί των μηχανημάτων εγκατα-στάσεων και λοιπών εγκαταστάσεων, η εκμί-σθωση αυτών από τον οφειλέτη ή τον τρίτο κύ-ριο ή νομέα ή παραχώρηση της χρήσης ή κατο-χής τους με βάση άλλη έννομη σχέση μπορεί νακαταγγελθεί οποτεδήποτε από τη δανείστριατράπεζα. Μετά την καταγγελία αυτή, η μίσθωσηή άλλη σχέση λύεται μετά εξάμηνο και χωρεί ηκατ’ άρθρο 943 ΚΠολΔ αναγκαστική εκτέλεσημε βάση τη δανειστική σύμβαση που είναι τίτλοςεκτελεστός».

Με τις διατάξεις του ανωτέρω άρθρου επήλ-θαν ορισμένες τροποποιήσεις στο νόμο4112/1929, σύμφωνα με τις οποίες η σύμβασημισθώσεως, που συνάπτεται σε επιχειρηματικάακίνητα χωρίς την προηγούμενη συγκατάθεσητης ενυπόθηκης δανείστριας τράπεζας, είναιέγκυρη με δικαίωμα όμως καταγγελίας εκ μέ-ρους της τράπεζας οποτεδήποτε για το λόγοαυτό. Περαιτέρω, η ρύθμιση των διατάξεων αυ-τών καταλαμβάνει τις περιπτώσεις των μισθώ-σεων που θα συναφθούν μετά την ισχύ αυτού.Εξάλλου, οι ανωτέρω ρυθμίσεις έχουν εφαρμο-γή και επί του ν.π.δ.δ. με την επωνυμία «ΤαμείοΠαρακαταθηκών και Δανείων», κατά τη λει-τουργία του ως πιστωτικού ιδρύματος ως προςτα χορηγούμενα σε ιδιώτες και νομικά πρόσω-πα τοκοχρεωλυτικά δάνεια για την ανέγερση,διασκευή και επέκταση ξενοδοχειακών επιχει-

ρήσεων, για τους ίδιους κατά τα ανωτέρω λό-γους που ίσχυε η διάταξη του άρθρου 4 του ν.4112/1929 και πριν την προαναφερθείσα τροπο-ποίηση. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το Εφε-τείο δέχθηκε ανέλεγκτα τα ακόλουθα πραγμα-τικά περιστατικά: «Το εφεσίβλητο (αναιρεσι-βλητο), Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων,χορήγησε αρχικά στο... τρία (3) ενυπόθηκα το-κοχρεωλυτικά δάνεια, ποσού 600.000 δραχμών,350.000 δραχμών και 100.000 δραχμών, αντι-στοίχως για την ανέγερση, επέκταση και απο-περάτωση ξενοδοχειακού συγκροτήματος μετο διακριτικό τίτλο..., που βρίσκεται στην...Ηλείας. Για τα δάνεια αυτά, υπογράφηκαν τα μεαριθμό..., ... και... δανειστικά συμβόλαια των μενδύο πρώτων του συμ/φου Αθηνών..., του δε τρί-του του συμ/φου Αθηνών... Επί του ως άνω ακι-νήτου γράφτηκαν αντίστοιχες υποθήκες υπέρτου εφεσιβλήτου για το ποσό των 660.000δραχμών, 385.000 δραχμών και 110.000 δραχ-μών. Ακολούθως, η ανώνυμη εταιρεία με τηνεπωνυμία «Τουριστικαί Επιχειρήσεις Σ. ΑΕ»,στην οποία παραχωρήθηκε το εν λόγω ξενοδο-χείο, με το... συμβόλαιο του συμβ/φου Αθη-νών…, αναδέχθηκε σωρευτικώς με τον ανωτέ-ρω οφειλέτη τα χρέη των προαναφερόμενωνδανείων. Στη συνέχεια το εφεσίβλητο, χορήγη-σε στην παραπάνω εταιρεία δύο ενυπόθηκα το-κοχρεωλυτικά δάνεια, ποσού 30.365.000 δραχ-μών και 18.000.000 δραχμών το καθένα τους,για την ανακαίνιση του υπάρχοντος ξενοδοχεί-ου και την προσθήκη δύο νέων πτερύγων καιυπογράφηκαν γι’ αυτά τα με αριθμό... και... δα-νειστικά συμβόλαια του συμβ/φου Αθηνών... Γιατην ασφάλεια των δανείων αυτών γράφτηκανεπί του ως άνω ξενοδοχειακού συγκροτήματοςαντίστοιχες υποθήκες για το ποσό των 40.081.000 δραχμών και 24.156.000 δραχμών. Οι υπο-θήκες αυτές, όπως και οι πρώτες δόθηκαν σύμ-φωνα με τις διατάξεις του ρηθέντος νόμου4112/29. Η ανωτέρω ανώνυμη εταιρεία, συγχω-νεύθηκε δι’ απορροφήσεως στην πρώτη εκκα-λούσα (αναιρεσείουσα) εταιρεία με την επωνυ-μία «... Ανώνυμος Ξενοδοχειακή Και ΤουριστικήΕταιρεία Α...». Η τελευταία, κατέστη κυρία του

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1617

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1617

ξενοδοχειακού συγκροτήματος με το... συμβό-λαιο της συμβ/φου Αθηνών…, που έχει μετα-γραφεί νομίμως. Αυτή (πρώτη εκκαλούσα), μετην αριθμό... πράξη του συμβ/φου Ολυμπίων…,που υπογράφηκε μεταξύ αυτής και του εφεσι-βλήτου, προέβη σε ρύθμιση του υφιστάμενουχρέους, το οποίο ανερχόταν στο ποσό των651.730.977 δραχμών. Με την άνω ρύθμιση, ρη-τά συνομολογήθηκε ότι αυτή δεν αποτελεί ανα-νέωση χρέους ή νέο δάνειο, αλλά έγινε σε εξό-φληση της οφειλής από τα προαναφερόμεναδάνεια. Στις 29-12-1998, η πρώτη εκκαλούσα μετο... μισθωτήριο συμβόλαιο της συμβ/φου Πει-ραιώς…, που έχει μεταγραφεί νόμιμα, εκμίσθω-σε στη δεύτερη εκκαλούσα (αναιρεσείουσα) τοάνω ξενοδοχειακό συγκρότημα. Η διάρκεια τηςμισθώσεως αυτής ορίστηκε για έντεκα (11) χρό-νια και το μίσθωμα συμφωνήθηκε σε ποσοστό5% επί των ακαθαρίστων εισπράξεων, όχι όμωςμικρότερο του 1.000.000 δραχμών ετησίως. Ημίσθωση αυτή, έγινε πριν από την ολοσχερήεξόφληση του παραπάνω δανείου και χωρίς τησυναίνεση του εφεσιβλήτου. Τούτο συνεπάγε-ται, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου4112/29 που αναφέρθηκαν στη μείζονα σκέψη,αυτοδικαίως την απόλυτη ακυρότητα της ανω-τέρω δικαιοπραξίας». Στη συνέχεια το Εφετείο,αφού απέρριψε τον ισχυρισμό των εκκαλουσώνεταιριών για ύπαρξη συναίνεσης του εφεσιβλή-του ν.π.δ.δ (ενυπόθηκου δανειστή) στη σύναψητης σύμβασης μίσθωσης, δέχτηκε επίσης και ταεξής: «Το εφεσίβλητο, μόλις πληροφορήθηκετη γενόμενη μίσθωση, διαμαρτυρήθηκε προς τιςεκκαλούσες με το από 17-3-1999 εξώδικο έγ-γραφό του, που επιδόθηκε σ’ αυτές την 2-4-1999, ζητώντας να προβούν στην ακύρωση τηςεν λόγω μισθώσεως, γιατί έγινε κατά παράβασητων διατάξεων του νόμου 4112/1929». Με βάσητις σκέψεις αυτές το Εφετείο έκρινε ότι το πρω-τοβάθμιο δικαστήριο ορθά ερμήνευσε και εφάρ-μοσε το νόμο με την παραδοχή της ακυρότηταςτης σύμβασης της μίσθωσης και απέρριψε τηνέφεση. Η σύναψη της επίδικης μίσθωσης όμως,σύμφωνα με τις παραδοχές της προσβαλλόμε-νης απόφασης, έγινε στις 29-12-1998, δηλαδή

μετά την έναρξη ισχύος του άρθρου 31 του Ν2538/1997, οι διατάξεις του οποίου θεσμοθε-τούν ότι η σύναψη σύμβασης μίσθωσης χωρίςτην προηγούμενη έγγραφη συγκατάθεση τουενυπόθηκου δανειστή θεωρείται έγκυρη με δι-καίωμα καταγγελίας από το δανειστή, και οιοποίες διατάξεις εφαρμόζονται και επί του Τα-μείου Παρακαταθηκών και Δανείων κατά τη λει-τουργία του ως πιστωτικού ιδρύματος και δενυπάρχει παραδοχή ότι έγινε καταγγελία αυτήςσύμφωνα με τη νέα αυτή ρύθμιση. Το Εφετείο,συνεπώς, που δέχθηκε ότι οι ανωτέρω διατά-ξεις ουσιαστικού δικαίου δεν έχουν εφαρμογήεπί της επίδικης μίσθωσης εσφαλμένα τις ερμή-νευσε και τις εφάρμοσε και ως εκ τούτου υπέ-πεσε στην πλημμέλεια από τον αριθμό 1 του άρ-θρου 559 ΚΠολΔ. και ο μοναδικός λόγος τηςαναίρεσης είναι βάσιμος.

Η αναίρεση, επομένως, πρέπει να γίνει δε-κτή, να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφασηκαι να παραπεμφθεί η υπόθεση προς εκδίκασηστο ίδιο Εφετείο Πατρών, διότι είναι δυνατή ησύνθεσή του από άλλους δικαστές (άρθρο 580παρ. 3 ΚΠολΔ). Τέλος το αναιρεσίβλητο πρέπεινα καταδικαστεί στη δικαστική δαπάνη τωναναιρεσειουσών, μειωμένη, σύμφωνα με τα άρ-θρα 22 παρ. 1 και του ν. 3693/1957, 9 του ν.1468/1984, όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώ-θηκε με άρθρο 63 ν. 2214/1994 του ν. 2526/1997(σχ. ΑΠ 1617/1999).

APEIOY ΠAΓOYAριθ. 825/2008 (Tμ. Δ΄ Πολ.)

Συνταγματική προστασία της ιδιοκτησίας.Αναγκαστική απαλλοτρίωση. Οριστικός ή προ-σωρινός προσδιορισμός αποζημίωσης. Διαδι-κασία προσδιορισμού. Περιπτώσεις αυτοδίκαι-ης άρσης της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης.

Το άρθρο 17 §§ 2 και 4 του αναθεωρημένου Συ-ντάγματος ορίζει τα εξής: «2 Κανένας δεν στε-ρείται την ιδιοκτησία του, παρά μόνο για δημό-σια ωφέλεια που έχει αποδειχθεί με τον προσή-κοντα τρόπο, όταν και όπως ο νόμος ορίζει, καιπάντοτε αφού προηγηθεί πλήρης αποζημίωση,

1618 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1618

που να ανταποκρίνεται στην αξία την οποία εί-χε το απαλλοτριούμενο κατά το χρόνο της συ-ζήτησης στο δικαστήριο για τον προσωρινόπροσδιορισμό της αποζημίωσης. Αν ζητηθείαπευθείας ο οριστικός προσδιορισμός της απο-ζημίωσης λαμβάνεται υπόψη η αξία κατά τοχρόνο της σχετικής συζήτησης στο δικαστήριο.3... 4. Η αποζημίωση ορίζεται από τα αρμόδιαδικαστήρια. Μπορεί να οριστεί και προσωρινάδικαστικώς, ύστερα από ακρόαση ή πρόσκλησητου δικαιούχου... Πριν καταβληθεί η οριστική ήπροσωρινή αποζημίωση διατηρούνται ακέραιαόλα τα δικαιώματα του ιδιοκτήτη και δεν επι-τρέπεται κατάληψη... Η αποζημίωση που ορί-στηκε καταβάλλεται υποχρεωτικά το αργότερομέσα σε ενάμισι έτος από τη δημοσίευση τηςαπόφασης για τον προσωρινό προσδιορισμότης αποζημίωσης και, σε περίπτωση απευθείαςαίτησης για οριστικό προσδιορισμό της αποζη-μίωσης, από τη δημοσίευση της σχετικής απο-φάσεως του δικαστηρίου, διαφορετικά η απαλ-λοτρίωση αίρεται αυτοδικαίως...». Εξάλλου, τοάρθρο 7 § 1 του ν. 2882/2001 (ΚΑΑΑ) ορίζει ότιη αναγκαστική απαλλοτρίωση συντελείται μετην καταβολή στον δικαστικώς αναγνωρισθέ-ντα ή στον αληθινό δικαιούχο της αποζημίωσηςπου προσδιορίστηκε προσωρινά ή οριστικά ήαπό τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερ-νήσεως γνωστοποίησης ότι η αποζημίωση, η δι-καστική δαπάνη, η οποία επιδικάζεται κατά τοάρθρο 18 § 4, καθώς και η αμοιβή των πληρε-ξουσίων δικηγόρων κατατέθηκαν στο ΤαμείοΠαρακαταθηκών και Δανείων. Τέλος, στο άρ-θρο 11 § 3 του ν. 2882/2001 (ΚΑΑΑ) ορίζει καιότι η αναγκαστική απαλλοτρίωση αίρεται αυτο-δικαίως εάν δεν συντελεστεί μέσα σε ενάμισιέτος από τη δημοσίευση της απόφασης προσω-ρινού καθορισμού της αποζημίωσης και, σε πε-ρίπτωση απευθείας οριστικού καθορισμού αυ-τής, από τη δημοσίευση της σχετικής απόφα-σης. Από τις ως άνω διατάξεις προκύπτει ότι οσυντακτικός νομοθέτης, αποβλέποντας στηνταχεία και έγκαιρη πραγμάτωση του σκοπούτης απαλλοτριώσεως, αρκέστηκε στην καταβο-λή της προσωρινής αποζημιώσεως μέσα στην

προθεσμία του ενός και ημίσεος έτους από τηδημοσίευση της σχετικής δικαστικής αποφάσε-ως. Τούτο δε διότι η απόφαση για τον προσωρι-νό προσδιορισμό, ενόψει της φύσεως της σχε-τικής διαδικασίας, εκδίδεται σε σύντομο χρονι-κό διάστημα, ενώ η απόφαση που προβαίνειστον οριστικό καθορισμό απαιτεί μακρότερη,σύμφωνα με τα όσα συνήθως συμβαίνουν στηνπράξη, χρονική διαδρομή. Έτσι, εφόσον εκεί-νος υπέρ του οποίου κηρύχθηκε η αναγκαστικήαπαλλοτρίωση προβεί στην παρακατάθεση τηςπροσωρινής αποζημιώσεως σύμφωνα με τουςόρους του νόμου, μέσα στην δεκαοκτάμηνηπροθεσμία από την δημοσίευση της σχετικήςαποφάσεως, επιτυγχάνει την συντέλεση τηςαπαλλοτριώσεως. Είναι δε, ως προς τούτο,αδιάφορο αν μετά την ως άνω παρακατάθεσηεκδοθεί δικαστική απόφαση για τον οριστικόπροσδιορισμό της αποζημιώσεως. Η συγκατά-βαση όμως αυτή του συνταγματικού νομοθέτηπαρίσταται αλυσιτελής, όταν, πριν από την πα-ρακατάθεση της προσωρινής αποζημιώσεως,έχει εκδοθεί δικαστική απόφαση που προβαίνειστον οριστικό προσδιορισμό της αποζημιώσε-ως. Στην περίπτωση αυτή δεν μπορεί πια ναεπέλθει συντέλεση της απαλλοτριώσεως μετην παρακατάθεση της προσωρινής μόνο απο-ζημιώσεως, γιατί έτσι θα καταστρατηγείτο ησυνταγματική επιταγή για καταβολή πλήρουςαποζημιώσεως, που να ανταποκρίνεται στηνπραγματική αξία του απαλλοτριωθέντος.(OλΣτΕ 1000/2007).

Συνεπώς, η συντέλεση της αναγκαστικήςαπαλλοτριώσεως, που επήλθε με την παρακα-τάθεση της προσωρινής αποζημιώσεως και τηνδημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεωςτης σχετικής γνωστοποιήσεως δεν επηρεάζε-ται από την, μετά ταύτα, απόφαση για οριστικόπροσδιορισμό της αποζημίωσης, έστω και αν ηαπόφαση αυτή εκδόθηκε εντός της ως ανωτέ-ρω δεκαοκτάμηνης προθεσμίας, ύστερα απόπροσφυγή των ενδιαφερομένων, η οποία ασκή-θηκε πριν από την παρακατάθεση της προσωρι-νής αποζημίωσης και τη δημοσίευση της σχετι-κής γνωστοποίησης. Στην προκείμενη περίπτω-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1619

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1619

ση, αναφορικά με το χρόνο συντέλεσης τηςαπαλλοτριώσεως του ακινήτου των αναιρεσει-όντων, η οποία κηρύχτηκε με την 1070095/7475/0010/25-8- 1999 απόφαση των ΥπουργώνΟικονομικών και Εθνικής Παιδείας και Θρη-σκευμάτων (ΦΕΚ 717/29-8-1999 τ.Δ) υπέρ καιμε δαπάνες της αναιρεσίβλητης για την ανέ-γερση διδακτηρίου του 4ου Δημοτικού Σχολεί-ου..., το Εφετείο, όπως προκύπτει από την προ-σβαλλόμενη απόφασή του δέχτηκε τα εξής: Μετην 2159/4- 12-2001 απόφαση του μονομελούςπρωτοδικείου Αθηνών καθορίστηκε προσωρινήτιμή μονάδος αποζημίωσης, η δε καθορισθείσαπροσωρινή αποζημίωση κατατέθηκε στο ΤαμείοΠαρακαταθηκών και Δανείων και η σχετικήγνωστοποίηση δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδατης Κυβερνήσεως στις 18-4-2002 (ΦΕΚ 301/18-4-2002), ήτοι εντός της οριζόμενης από το Σύ-νταγμα δεκαοκτάμηνης προθεσμίας. Περαιτέ-ρω, δέχθηκε ότι η μετά ταύτα, εκδοθείσα καιδημοσιευθείσα στις 17-12-2002 υπ’ αριθ. 9829/2002 απόφασή του με την οποία καθορίστηκεοριστική τιμή μονάδος αποζημίωσης δεν επη-ρεάζει τη συντέλεση απαλλοτριώσεως πουεπήλθε στις 18-4-2002. Έτσι, απέρριψε το αίτη-μα των αναιρεσειόντων για καθορισμό οριστι-κής αποζημίωσης, λόγω απώλειας των μισθω-μάτων του απαλλοτριωθέντος ακινήτου τουςγια το μετέπειτα χρονικό διάστημα μέχρι 9-12-2003, που καταβλήθηκε η αυξημένη, σε σχέσημε την προσωρινή, οριστική αποζημίωση, πουκαθορίστηκε με την προαναφερθείσα 9829/2002 απόφαση, η οποία, με την 1368/ 2005απόφαση του δικαστηρίου αυτού, αναιρέθηκεμόνο κατά το μέρος που η αποζημίωση αφο-ρούσε τα μισθώματα του απαλλοτριωθέντοςακινήτου των αναιρεσειόντων. Κρίνοντας έτσιτο Εφετείο σωστά ερμήνευσε και εφάρμοσε τιςδιατάξεις ουσιαστικού δικαίου που προαναφέρ-θηκαν, αφού η μετά την παρακατάθεση και τηδημοσίευση της σχετικής γνωστοποίησης έκ-δοση απόφασης για τον καθορισμό οριστικήςαποζημίωσης δεν επηρεάζει την επελθούσασυντέλεση της απαλλοτριώσεως, έστω και αν ηδικαστική απόφαση για τον οριστικό προσδιορι-

σμό της αποζημιώσεως εκδόθηκε εντός της δε-καοκτάμηνης προθεσμίας από τη δημοσίευσητης απόφασης για τον προσωρινό προσδιορι-σμό, ακόμη και αν η αίτηση των ενδιαφερομέ-νων για οριστικό προσδιορισμό ασκήθηκε πριντην παρακατάθεση της προσωρινής αποζημίω-σης και τη δημοσίευση της σχετικής γνωστο-ποίησης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Επομένως, ο μοναδικός λόγος αναιρέσεως,με τον οποίο υποστηρίζονται τα αντίθετα είναιαπορριπτέος ως αβάσιμος.

APEIOY ΠAΓOYAριθ . 840/2008 (Tμ. A2 Πολ.)

Αναγκαστική εκτέλεση. Ανακοπή κατά πίνακακατάταξης. Aποτελέσματα ευδοκίμησης ανα-κοπής κατά πίνακα κατάταξης. Προαφαιρού-μενα «έξοδα» από το πλειστηρίασμα. Ωφελού-μενος από την μεταρρύθμιση του πίνακα κατά-ταξης. Δεν υπάγονται εδώ τα μη αναγκαίαέξοδα, όπως η χορήγηση από το συμβολαιο-γράφο αντιγράφων του συνταγέντος πίνακα.Δεν είναι νόμιμη η προαφαίρεση από το πλει-στηρίασμα των δικαιωμάτων του συμβολαιο-γράφου για έκδοση αντιγράφων του πίνακακατάταξης προς διανομή τους στους αναγγελ-θέντες δανειστές. Τα αντίγραφα αυτά δεναποτελούν αναγκαία δαπάνη για τη διεξαγωγήτης εκτελεστικής διαδικασίας, αφού ο νόμοςπροβλέπει κοινοποίηση στους αναγγελθέντεςδανειστές μόνο σχετικής πρόσκλησης. Αν ηανακοπή ευδοκιμήσει, στο αποδεσμευόμενοποσό θα καταταγεί μόνο ο ανακόπτων, χωρίςνα ωφελείται άλλος δανειστής ο οποίος δενάσκησε ανακοπή, έστω και αν έχει μείζον προ-νόμιο κατατάξεως. Το αυτό θα ισχύει και ότανη ανακοπή πλήττει τον πίνακα για τα έξοδαεκτελέσεως, παρόλο που δεν γίνεται κατάτα-ξη γι’ αυτά (βλ. και ΑΠ 756/2001).

Παραδεκτά φέρεται προς συζήτηση η κρινόμενηαίτηση αναιρέσεως κατά της υπ’ αριθμ. 565/2005αποφάσεως του Εφετείου Λάρισας, εφόσον γιατο παραδεκτό και βάσιμο του μοναδικού λόγου

1620 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1620

αυτής, εκδόθηκε και κατατέθηκε εμπρόθεσμαστη γραμματεία του Δικαστηρίου αυτού η μεαριθμ. 196/2006 θετική γνωμοδότηση του αρμο-δίου Β΄ Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου τουΚράτους (άρθρο 12 ν. 2298/1995 όπως αντικ. μετο άρθρο 28 παρ. 3 ν. 2579/1998 και στη συνέ-χεια με το άρθρο 42 του ν. 2721/ 1999).

Από τις διατάξεις των άρθρων 932, 971 και975 του ΚΠολΔ προκύπτει ότι από το πλειστη-ρίασμα που επιτεύχθηκε με τον πλειστηριασμόαναγκαστικώς κατασχεμένων ακινήτων, προα-φαιρούνται, προκειμένου να γίνει η κατάταξητων δανειστών, όλα τα έξοδα εκτελέσεως. Στατελευταία, κατά την έννοια των ανωτέρω δια-τάξεων, περιλαμβάνονται οι δαπάνες που γίνο-νται για την εξυπηρέτηση του γενικού συμφέ-ροντος όλων των δανειστών και αφορούν τηνπροδικασία της αναγκαστικής εκτελέσεως, τηνκατάσχεση, τη συντήρηση του κατασχεθέντος,τον πλειστηριασμό και την κατάταξη ήτοι όλεςτις δαπάνες που είναι αναγκαίες για τη διεξα-γωγή της όλης εκτελεστικής διαδικασίας. Πε-ραιτέρω, το άρθρο 979 παρ. 1 ΚΠολΔ επιβάλ-λει τη γνωστοποίηση του πίνακα κατάταξης.Προς τούτο καλούνται με έγγραφα από τον επίτου πλειστηριασμού υπάλληλο ο επισπεύδων,ο καθ’ ου η εκτέλεση και οι αναγγελθέντες δα-νειστές να λάβουν γνώση του συνταγέντος πί-νακα, μέσα σε τρεις ημέρες από τη σύνταξήτου. Ο νόμος αρκείται σε απλή έγγραφη πρό-σκληση προς τους ανωτέρω να λάβουν γνώσητου πίνακα και δεν απαιτεί έγγραφη ανακοίνω-ση του περιεχομένου του πίνακα ούτε κοινο-ποίηση αντιγράφου αυτού. Αν ο Συμβολαιο-γράφος, αντί να κοινοποιήσει προς τους ανω-τέρω έγγραφη πρόσκληση για να λάβουν γνώ-ση του πίνακα, εκδώσει, προκειμένου να χορη-γήσει σ’ αυτούς, αντίγραφα του συνταγέντοςπίνακα, δεν δικαιούται να εισπράξει δικαιώμα-τα για την έκδοση των αντιγράφων αυτών,εφόσον κατά το νόμο δεν απαιτείτο η έκδοσηαυτών, σε περίπτωση δε που από υπερβάλλου-σα πρόνοια του Συμβολαιογράφου εκδοθούναντίγραφα του πίνακα, η σχετική δαπάνη δενβαρύνει το πλειστηρίασμα, διότι δεν έγιναν για

το κοινό συμφέρον όλων των δανειστών αλλάμόνον για το συμφέρον εκείνων που τα λαμβά-νουν, με αποτέλεσμα να μην εμπίπτουν στηνκατά τις ανωτέρω διατάξεις έννοια των εξό-δων εκτελέσεως.

Τέλος, αν η ανακοπή κατά πίνακα κατατάξε-ως (άρθρ. 979 ΚΠολΔ) ευδοκιμήσει, στο αποδε-σμευόμενο ποσό θα καταταγεί μόνο ο ανακό-πτων, χωρίς να ωφελείται άλλος δανειστής οοποίος δεν άσκησε ανακοπή, έστω και αν έχειμείζον προνόμιο κατατάξεως. Το αυτό θα ισχύ-ει για την ταυτότητα του νομικού λόγου καιστην περίπτωση που η ανακοπή πλήττει τον πί-νακα για τα έξοδα εκτελέσεως, παρά το ότι δενγίνεται κατάταξη γι’ αυτά (ΑΠ 756/2001). Στηνπροκειμένη περίπτωση, από την πληττόμενηαπόφασή του, προκύπτει ότι το Εφετείο έκρινε,μετά από έφεση της αναιρεσίβλητης κατά τηςπρωτόδικης απόφασης, επί ανακοπής του αναι-ρεσείοντος Ελληνικού Δημοσίου κατά του πί-νακα κατατάξεως 6415/2000 της αναιρεσίβλη-της Συμβολαιογράφου Αλμυρού Ψ1, διώκου-σας κατά τον τρίτο λόγο αυτής, τη μεταρρύθμι-ση του πίνακα όσον αφορά τα έξοδα της εκτε-λέσεως για ποσό συνολικά 1.700.956 δραχμών,την αποβολή της από τον πίνακα και την κατά-ταξή του κατά το ποσό των 1.605.556 δραχμών.Σύμφωνα με τις παραδοχές του εφετείου, θεω-ρήθηκαν ως έξοδα εκτελέσεως και προαφαιρέ-θηκαν από το επιτευχθέν πλειστηρίασμα απότην ανωτέρω αναιρεσίβλητη Συμβολαιογράφο,ως επί του πλειστηριασμού υπάλληλο, και ποσό1.616.320 δραχμών που αποτελεί την αμοιβήτης για τη έκδοση δεκαέξι αντιγράφων του συ-νταγέντα πίνακα κατάταξης, απορριφθέντοςακολούθως, μετ’ εξαφάνιση της αντιθέτωςαποφανθείσης πρωτόδικης απόφασης, τουσχετικού λόγου της ανακοπής του αναιρεσείο-ντος κατά το μέρος του που αφορούσε τηναμοιβή της για την έκδοση των ανωτέρω αντι-γράφων. Έτσι που έκρινε το Εφετείο, παραβία-σε με εσφαλμένη ερμηνεία την ουσιαστικού δι-καίου διάταξη του άρθρου 975 παρ. 1 εδαφ. β΄ΚΠολΔ, δεχόμενο ως νόμιμα έξοδα εκτελέσε-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1621

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1621

ως που προαφαιρούνται από το επιτευχθένπλειστηρίασμα και εκείνα που αφορούν την έκ-δοση αντιγράφων του πίνακα για τη χορήγησήτους στους αναγγελθέντες δανειστές. Επομέ-νως, ο μοναδικός λόγος αναίρεσης με τονοποίο προσάπτεται στην προσβαλλόμενη από-φαση η από τη διάταξη του άρθρου 559 αριθμ. 1ΚΠολΔ αιτίαση, είναι βάσιμος. Κατ’ ακολουθίανπρέπει να αναιρεθεί εν μέρει η προσβαλλόμενηαπόφαση, παραπεμφθεί δε, σύμφωνα με το άρ-θρο 589 παρ. 3 του ΚΠολΔ, η υπόθεση για πε-ραιτέρω εκδίκαση, στο ίδιο δικαστήριο, η σύν-θεση του οποίου από άλλους δικαστές είναι δυ-νατή (άρθρο 580 παρ. 3 ΚΠολΔ).

Τέλος, και όσον αφορά τη δικαστική δαπάνητου αναιρεσείοντος Ελληνικού Δημοσίου, πρέ-πει να καταδικασθεί σ’ αυτήν, ως ηττηθείσα, ηαναιρεσίβλητη Ψ1, κατά τα άρθρα 183 και 176ΚΠολΔ, μειωμένη, όμως, σύμφωνα με το άρθρο22 παρ.1 του ν. 3693/1957, όπως η παράγρα-φος αυτή ισχύει μετά την υπ’ αριθμ. 134423/8-12-1992 απόφαση των Υπουργών Οικονομικώνκαι Δικαιοσύνης (ΦΕΚ Β΄ 11/20-1-1993), πουεκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 5παρ. 12 του ν. 1738/1987, κατά τα ειδικότεραστο διατακτικό οριζόμενα.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ. Αναιρεί την υπ’αριθμ. 565/2005 απόφαση του Εφετείου Λάρι-σας κατά το αναφερόμενο στο σκεπτικό μέροςτης. Παραπέμπει την υπόθεση προς περαιτέρωεκδίκαση στο ίδιο Εφετείο, που θα συντεθείαπό άλλους δικαστές.

APEIOY ΠAΓOYAριθ . 1810/2009 (Tμ. Γ΄ Πολ.)

Κυριότητα Ελληνικού Δημοσίου επί ακινήτωνστις Κυκλάδες. Δεν ανήκαν στο τουρκικό δη-μόσιο οι ιδιωτικές γαίες στα νησιά, αφού αυτάδεν περιήλθαν δικαιώματι πολέμου, αλλά μεσυνθήκες μεταξύ Οθωμανών, Γενουατών καιΕνετών. Συνεπώς, δεν υπάγονται αυτές σταΠρωτ. της 3-22/1.2.1830 «περί ανεξαρτησίαςτης Ελλάδος» κ.λπ. της από 3.7.1832 συνθή-κης της Κωνσταντινούπολης, διά των οποίων

περιήλθαν στο Ελληνικό Δημόσιο, δικαιώματιπολέμου, οι αναφερόμενες σε αυτά γαίες (ΑΠ466/1957, 200/1934).

I). Για το παραδεκτό της ασκήσεως της από10.2.2005 αίτησης αναίρεσης του ΕλληνικούΔημοσίου έχει προσκομισθεί αντίγραφο της690/2006 γνωμοδότησης του αρμοδίου (Ε) τμή-ματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους(άρθρο 12 παρ. 1, 2 του ν. 2298/1995, όπωςαντικαταστάθηκε αρχικά μεν με το άρθρο 28του ν. 2579/1998 και στη συνέχεια με το άρθρο42 του ν. 2721/1999).

ΙΙ). Από το συνδυασμό των διατάξεων τωνάρθρων 286 εδαφ. α΄, 287 παρ.1 και 290ΚΠολΔ προκύπτει ότι, η βίαιη διακοπή της δί-κης, που επέρχεται από το θάνατο διαδίκου,καθώς και η εκούσια επανάληψη αυτής απότους κληρονόμους του, μπορούν να γνωστο-ποιηθούν με ενιαία δήλωση στο ακροατήριο κα-τά την εκφώνηση της υποθέσεως προς συζήτη-ση, εφόσον δεν υπάρξει αμφισβήτηση της ιδιό-τητάς τους ως κληρονόμων, οπότε ακολουθείάμεση συζήτηση της υποθέσεως. Στην προκεί-μενη περίπτωση, όπως προκύπτει από τις...και... ληξιαρχικές πράξεις θανάτου του ληξιάρ-χου του Δήμου..., ως και των 5429/14.9.1968και 2047/21.6.1994 δημοσιών διαθηκών των...(όγδοης αναιρεσίβλητης) και... (έβδομης αναι-ρεσίβλητης), που συντάχθηκαν ενώπιον τωνσυμβ/φων Μήλου Ι. Ζ. και Σ.Γ.-Κ., αντιστοίχως,η μεν έβδομη αναιρεσίβλητη αποβίωσε στις26.6.2008, η δε όγδοη στις 15.4.2005, ήτοι με-τά την άσκησή της από 10.2.2005 αναιρέσεωςκαι κληρονομήθηκαν, δυνάμει των ως άνω δια-θηκών, από τον έκτο αναιρεσίβλητο, όπως τού-το συνομολογείται και από τους λοιπούς διαδί-κους. Κατά συνέπεια, ο πιο πάνω εκ διαθήκηςκληρονόμος των αποβιωσασών αναιρεσιβλή-των (άρθρα 1710, 1712, 1716 επ.) νομίμως δή-λωσε στο ακροατήριο κατά την εκφώνηση τηςυποθέσεως την λόγω θανάτου εκείνων βίαιηδιακοπή της δίκης και την εκούσια στο όνοματου επανάληψή της.

ΙΙΙ). Οι διατάξεις των πρωτοκόλλων της 3-

1622 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1622

22/1.2.1830 «περί ανεξαρτησίας της Ελλάδος»,τα ερμηνευτικά του εν λόγω πρωτοκόλλου κεί-μενα των τριών προστάτιδων δυνάμεων από 4/16.6.1830 και 1/7 (19-8) 1830, της από 3.7.1832συνθήκης της Κωνσταντινούπολης, διά τωνοποίων περιήλθαν στο Ελληνικό Δημόσιο, δικαι-ώματι πολέμου, οι αναφερόμενες σε αυτά γαίες,δεν εφαρμόζονται επί των κειμένων στα νησιάτων Κυκλάδων γαιών, διότι είναι πασίγνωστο ότικατά την εποχή της τουρκοκρατίας, οι Κυκλάδεςαπετελούντο στο σύνολό τους από ιδιωτικέςγαίες καθαράς ιδιοκτησίας. Και τούτο διότι τανησιά αυτά, υπαχθέντα υπό την Οθωμανική κυ-ριαρχία όχι δικαιώματι πολέμου αλλά ειρηνικάκατόπιν συνθηκών συναφθεισών μεταξύ των μέ-χρι τότε Γενουατών ή Ενετών κατακτητών τουςαφενός και του Σουλτάνου αφετέρου, δεν θεω-ρήθηκαν περιελθόντα στον Σουλτάνο, αλλά οιγαίες των νησιών αυτών χαρακτηρίσθηκαν κατάτον ιερό μουσουλμανικό νόμο ως ιδιωτικές ανή-κουσες στην κατά τα άρθρα 1 και 2 του από 7ηςΡαμαζάν έτους 1274 Οθωμανικού νόμου «περίγαιών» κατηγορία των καθαράς ιδιοκτησίας ακι-νήτων, τα οποία εξακολούθησαν εξουσιαζόμεναυπό των μέχρι τότε κυρίων αυτών και δη κατάπλήρη κυριότητα, υπό τον όρο όμως καταβολήςεγγείου φόρου. Κατά συνέπεια, τα ακίνητα τωννήσων αυτών μη εξουσιαζόμενα πριν από τηνεπανάσταση από τον σουλτάνο ουδέ κατεχόμε-να από οθωμανούς ιδιώτες, δεν περιήλθαν στοΕλληνικό Δημόσιο, κατά διαδοχήν του Τουρκι-κού Δημοσίου, δικαιώματι πολέμου και δυνάμειτων περί ανεξαρτησίας της Ελλάδος πρωτοκόλ-λων του Λονδίνου και της από 7.7.1832 συνθή-κης της Κωνσταντινούπολης (Α.Π 200/1934,Α.Π. 466/1957). Στην προκειμένη περίπτωση τοεναγόμενο - αναιρεσείον προς απόκρουση τηςδιεκδικητικής αγωγής των εναγόντων προέβαλετον ισχυρισμό ότι απέκτησε την κυριότητα επίτου επιδίκου, που βρίσκεται στη νήσο... των Κυ-κλάδων, δικαιώματι πολέμου και δυνάμει των ωςάνω πρωτοκόλλων. Ο ισχυρισμός αυτός τουεναγομένου απορρίφθηκε με την προσβαλλομέ-νη απόφαση για το λόγο ότι το γεγονός και μόνοτης επεκτάσεως της Οθωμανικής κυριαρχίας

στις Κυκλάδες, κατά τον 16ο αιώνα, δεν αρκείγια κτήση της κυριότητας εκ μέρους του Ελληνι-κού Δημοσίου δικαιώματι πολέμου βάσει τηςσυνθήκης της Κωνσταντινουπόλεως και τωνΠρωτοκόλλων του Λονδίνου, επί πλέον δε τοεπίδικο, όπως και κάθε ακίνητο των Κυκλάδων,δεν κατείχετο από Οθωμανούς, γεγονός τοοποίο είναι τόσο πασίγνωστο, ώστε να είναι δυ-νατόν να ληφθεί υπόψη αυτεπαγγέλτως, ωςαληθινό, χωρίς απόδειξη, κατά το άρθρο 336 τουΚΠολΔ. Με την κρίση του αυτή το Εφετείο δενπαραβίασε τις περιεχόμενες στις ως άνω συνθή-κες ουσιαστικού δικαίου διατάξεις, περαιτέρωδε, με τις αιτιολογίες του αυτές το Εφετείο δενστέρησε την προσβαλλόμενη απόφασή του νό-μιμης βάσης, αφού διέλαβε σ’ αυτές σαφείς,πλήρεις και χωρίς αντιφάσεις αιτιολογίες, πουκαθιστούν εφικτό τον αναιρετικό έλεγχο για τηνορθή ή μη εφαρμογή των ως άνω ουσιαστικώνδιατάξεων που εφάρμοσε, ούτε εσφαλμέναεφάρμοσε τους ορισμούς του νόμου ως προς τοβάρος της απόδειξης, αφού δέχθηκε ως πασί-γνωστο το γεγονός ότι το επίδικο δεν κατείχετοαπό οθωμανούς. Επομένως, είναι απορριπτέος,ως αβάσιμος, ο πρώτος λόγος της κρινόμενηςαίτησης αναίρεσης, κατά τα με στοιχ. I, II, III, IV,V και VI σκέλη του, με τον οποίο το αναιρεσείονπροβάλλει κατά της προσβαλλόμενης απόφα-σης αιτιάσεις από το άρθρο 559 αριθ. 1, 13 και 19του ΚΠολΔ. Εξάλλου ο τέταρτος λόγος τηςαναιρέσεως, με τον οποίο αποδίδεται στην προ-σβαλλομένη απόφαση η από τον αριθ.19 του άρ-θρου 559 του ΚΠολΔ πλημμέλεια, γιατί το Εφε-τείο απέρριψε με ανεπαρκείς αιτιολογίες τονισχυρισμό του αναιρεσείοντος περί του ότι «τοεπίδικο ανήκει κατά κυριότητα στο δημόσιο διότιανέκαθεν βρέχεται από το συνηθισμένο χειμέ-ριο κύμα», είναι απορριπτέος ως αόριστος, αφούτο αναιρεσείον δεν αναφέρει ποία ακριβώς είναιη έκταση του αιγιαλού που περιλαμβάνεται στηνμείζονα έκταση των 438.555 τ.μ, που διεκδικεί-ται από τους ενάγοντες, και ως εκ τούτου τοΕφετείο, που δεν αιτιολόγησε επαρκώς τηναπόρριψή του, δεν υπέπεσε στην προβλεπομένηαπό την προαναφερομένη διάταξη πλημμέλεια.

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1623

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1623

ΙV). Επί δημοσίων κτημάτων όπως είναι καιτα δάση, τα οποία είναι εθνικά, εκτός των δια-λαμβανομένων στα άρθρα 1 και 2 του από 17-11/1-12-1836 Β. Δ/τος, τα οποία θεωρούνται ωςιδιωτικά, υπό τις στο άρθρο 3 του εν λόγω Β.Δ/τος προϋποθέσεις ήταν επιτρεπτή η κτήσηκυριότητας από ιδιώτη, με έκτακτη χρησικτη-σία, σύμφωνα με τις έχουσες εφαρμογή, κατ’άρθρο 51 ΕισΝΑΚ, για τον προ της ενάρξεωςισχύος του Α.Κ. χρόνο, διατάξεις του ν. 8 παρ.1 Κωδ. (7.39), ν. 9 παρ. 1 Πανδ. (50, 14), ν. 2παρ. 20 Πανδ. (41.4), ν. 6 Πανδ. (44.3), ν. 76παρ. 1 Πανδ. (18.1), ν. 7 παρ. 3 Πανδ. (23.3), δη-λαδή κατόπιν ασκήσεως νομής, πάνω στο δη-μόσιο κτήμα με καλή πίστη, ήτοι με την ειλικρι-νή πεποίθηση ότι με την κτήση της νομής τουπράγματος δεν προσβάλλεται κατ’ ουσίαν τοδικαίωμα κυριότητας τρίτων, σύμφωνα με τιςδιατάξεις του ν. 20 παρ. 12 Πανδ. (5.8), ν.27Πανδ. (18.1), ν. 10, 17 της 48 Πανδ. (41.3), ν.3Πανδ. (41.10) της ν. 109 Πανδ. (50.16), καθώςκαι με διάνοια κυρίου, για χρονικό διάστημαμιας συνεχούς τριακονταετίας, με τη δυνατό-τητα αυτού που χρησιδέσποζε να συνυπολογί-σει στο χρόνο της ιδικής του νομής και εκείνοτου δικαιοπαρόχου του, εφόσον είχε γίνει, μενόμιμο τρόπο καθολικός ή ειδικός διάδοχος αυ-τού, ενώ κατά το ίδιο δίκαιο, που ίσχυε πριναπό τον Αστικό Κώδικα, τα δημόσια κτήματα εί-χαν εξαιρεθεί από την τακτική χρησικτησία (βλ.και τις διατάξεις του ν. 18, 24 παρ. 1 Πανδ.(41.3), παρ. 9 Εισηγ. (2.6), ν. 2 Κωδ. (7.30), Βασ.(50.10). Οι διατάξεις αυτές δεν καταργήθηκανμε το μεταγενέστερο νόμο της 21-6/3-7-1837«περί διακρίσεως κτημάτων», στο άρθρο 21 τουοποίου ορίζεται ότι «ως προς τον τρόπο κτήσε-ως και διατηρήσεως της ιδιοκτησίας των δημο-σίων πραγμάτων, εφαρμόζονται αι εν τω πολιτι-κώ νόμω περιεχόμεναι διατάξεις» επομένωςκαι οι προαναφερόμενες διατάξεις του βυζαντι-νορωμαϊκού δικαίου. Από το συνδυασμό τωνδιατάξεων αυτών προς εκείνες των άρθρων 18και 21 του άνω νόμου της 21-6/3-7-1837 «περίδιακρίσεως κτημάτων» συνάγεται ότι η έκτακτηχρησικτησία χωρεί με τις προϋποθέσεις που

εκτέθηκαν και σε δημόσια κτήματα εφόσον ητριακονταετής νομή αυτών, κατά τις διατάξειςτων ν. 8 παρ. 1 Κωδ. (7.39), Βασ. 9 παρ. 1(50.14) είχε συμπληρωθεί μέχρι και την 11η Σε-πτεμβρίου 1915, όπως αυτό προκύπτει από τιςδιατάξεις αφενός του νόμου ΔΞΗ΄/1912 καιτων διαταγμάτων «περί δικαιοστασίου» που εκ-δόθηκαν με βάση αυτόν από 12-9-1915 μέχρικαι τη 16-5-1926 και αφ’ ετέρου του άρθρου 21του ν.δ. της 22-4/16-5-1926 «περί διοικητικήςαποβολής από των κτημάτων της ΑεροπορικήςΑμύνης κ.λπ.» που επαναλήφθηκε στο άρθρο 4του αν. ν. 1539/1938 «περί προστασίας των δη-μοσίων κτημάτων» διατηρηθέντων σε ισχύ καιμετά την εισαγωγή του Α.Κ. με το άρθρο 53ΕισΝ αυτού, με τις οποίες διατάξεις ανεστάληκάθε παραγραφή ή δικαστική προθεσμία σεαστικές διαφορές και απαγορεύθηκε οποιαδή-ποτε παραγραφή των δικαιωμάτων του Δημοσί-ου στα κτήματά του άρα και η χρησικτησία πά-νω σ’ αυτά. Τα αυτά ίσχυαν και επί των ελών καιβαλτωδών γαιών, που σύμφωνα με το Β.Δ. 18της 30-11-1833 «περί ενοικιάσεως ελών καιβαλτωδών γαιών» ανήκαν μεν στην κυριότητατου Ελληνικού Δημοσίου και διοικούνταν καιδιαχειρίζονταν από το Υπουργείο Οικονομικών,δεν αποτελούσαν δε πράγματα εκτός συναλ-λαγής και ήταν συνεπώς επιτρεπτή, κατά ταάνω εκτεθέντα και σ’ αυτά η κτήση κυριότηταςαπό ιδιώτη με έκτακτη χρησικτησία. Παραπέρακατά το άρθρο 1 του Β.Δ. της 15-12-1833 «περίδιορισμού του φόρου βοσκής και του διά ταεθνικοϊδιόκτητα λειβάδια εγγείου φόρου κατάτα έτη 1833-1834», που έχει ισχύ νόμου, όλατα λειβάδια, για την επικαρπία των οποίων δενυπάρχει έγγραφο (ταπί) εκδοθέν επί τουρκο-κρατίας, θεωρούνται δημόσια και η νομή τουςπαραμένει στο Δημόσιο. Η διάταξη αυτή αφοράτη συντήρηση των δικαιωμάτων του Δημοσίου,τα οποία προϋπήρχαν επί των ως άνω γαιών σεόλη την ελληνική επικράτεια και επομένως καισε αυτές που δεν ανήκαν σε ιδιώτες και είχανκαταληφθεί από το Ελληνικό Δημόσιο στις Κυ-κλάδες, δεν καθιστά όμως ανεπίδεκτα νομήςκαι ιδιωτικής κτήσεως στο μέλλον τα ακίνητα

1624 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1624

αυτά. Η έννοια αυτή προκύπτει και από: α) τοάρθρο 1 παρ. 2 του ν. ΚΘ΄ της 31-1/18-2-1864,κατά το οποίο το Δημόσιο και οι Κοινότητεςδιατηρούν τα δικαιώματα που είχαν επί των αμ-φισβητουμένων λειβαδίων άνευ βλάβης τωναποκτηθέντων δικαιωμάτων από τρίτους, κα-θώς και β) από το άρθρο 3 του ν. ΨΗΖ΄/1880,κατά το οποίο, οι Κοινότητες, ως προς τα κοι-νοτικά λειβάδια, διατηρούν απέναντι των ιδιω-τών τη νομική κατοχή επί των βοσκοτόπων, επίτων οποίων εγένεντο μέχρι το 1864 τοποθετή-σεις ποιμνίων. Περαιτέρω από τις προαναφερό-μενες διατάξεις περί κτήσεως κυριότητας ακι-νήτου με έκτακτη χρησικτησία του βυζαντινο-ρωμαϊκού δικαίου σε συνδυασμό με τις διατά-ξεις των άρθρων 18 και 21 του ν. της 21-6/3-7-1837, 21 του ν.δ. της 22-4/18-5-1926, 60 του ν.ΣΟΖ΄/1855 και 12 παρ. 1 του ν. ΔΝΖ΄/1912 προ-κύπτει ότι είναι δυνατή η απόκτηση κυριότηταςεπί βοσκοτόπων, εθνικών ή μη, και από ιδιώτες,εφόσον αυτοί τους νέμονταν με διάνοια κυρίουκαι με καλή πίστη επί τριακονταετία μέχρι καιτην 11η Σεπτεμβρίου 1915. Εξάλλου επί συ-μπληρωθείσης ως άνω μέχρι και την 11-9-1915έκτακτης χρησικτησίας δεν έχουν εφαρμογήκαι δεν ασκούν νόμιμη επιρροή επί της δι’ αυ-τής κτηθείσης κυριότητας οι μεταγενέστερεςδιατάξεις του άρθρου 117 του ν. 3077/1924«περί δασικού Κώδικος», και του άρθρου 215του ν. 4173/1929, όπως τροποποιήθηκαν καισυμπληρώθηκαν από το άρθρο 37 του αν. ν.1539/1938 και το άρθρο 16 του αν.ν. 192/1946της, και επαναλήφθηκαν στο άρθρο 58 του ν.δ.86/1969 «περί Δασικού Κώδικος» με τις οποίεςορίζεται ότι επί των δημοσίων εν γένει δασώνθεωρείται νομεύς το Δημόσιον, έστω και αν δενενήργησε επ’ αυτών καμία πράξη νομής και ότιμόνη η βοσκή επί δημοσίων δασών κ.λπ. ουδέ-ποτε θεωρείται ως πράξη νομής ή οιονεί νομής.Τέλος κατά το άρθρο 559 αρ. 1 και 19 ΚΠολΔ,επιτρέπεται αναίρεση, αν παρεβιάσθη κανόναςτου ουσιαστικού δικαίου, στον οποίο περιλαμ-βάνονται και οι ερμηνευτικοί κανόνες των δι-καιοπραξιών, αδιάφορο αν πρόκειται για νόμο ήέθιμο, ελληνικό ή ξένο, εσωτερικού ή διεθνούς

δικαίου, καθώς και αν η απόφαση δεν έχει νόμι-μη βάση και ιδίως αν δεν έχει καθόλου αιτιολο-γίες ή έχει αιτιολογίες αντιφατικές ή ανεπαρ-κείς επί ζητήματος που ασκεί ουσιώδη επίδρα-ση στην έκβαση της δίκης. Στην προκειμένη πε-ρίπτωση το Εφετείο, όπως προκύπτει από τηνπροσβαλλόμενη απόφασή του, δέχτηκε σχετι-κά με τον ισχυρισμό του εναγομένου Ελληνι-κού Δημοσίου περί της κτήσεως από αυτό τηςκυριότητας επί του επιδίκου ως λειβαδικήςεκτάσεως, τα εξής: «Σύμφωνα με το άρθρο 1του ΒΔ της 3/15-12-1833 όλα τα λειβάδια, διάτην επικαρπίαν των οποίων δεν έχει να παρου-σιασθεί έγγραφον (ταπί) εκδοθέν επί τουρκικήςεξουσίας, θεωρούνται ως δημόσιο και η νομήαυτών μένει ως μέχρι τούδε εις το Δημόσιον.Από τη διατύπωση της διάταξης αυτής σαφώςπροκύπτει η εφαρμογή της προϋποθέτει κυριό-τητα του Οθωμανικού Κράτους, κατά τους χρό-νους πριν από τον αγώνα της ανεξαρτησίαςδιότι μόνο από καθεστώς τέτοιας κυριότηταςμπορεί να γίνει λόγος για «ταπί»... Όπως ανα-πτύχθηκε, όμως, παραπάνω, μόνη η κυριαρχίατου Οθωμανικού Κράτους στη... και σε άλλα νη-σιά του Αιγαίου κατά τους χρόνους πριν απότον αγώνα της ανεξαρτησίας δεν αρκεί για τηναπόκτηση κυριότητας εκ μέρους του κράτουςαυτού πάνω στην κατακτημένη γη ενόψει τουιδιότυπου προνομιακού καθεστώτος των νη-σιών αυτών. Εφόσον λοιπόν, κατά τα ανωτέρωεκτιθέμενα, δεν προσκομίσθηκε κανένα άλλοστοιχείο, αποδεικτικό της κυριότητας του Οθω-μανικού Κράτους επί της επίδικης έκτασηςελέγχεται αναπόδεικτος και ο ισχυρισμός γιατην περιέλευση της κυριότητας της έκτασηςαυτής στο εναγόμενο στο Ελληνικό Δημόσιοβάσει της ιδιότητά της ως λειβαδιού ή βοσκο-τόπου». Περαιτέρω το Εφετείο δέχθηκε «ότι ηαπώτερη δικαιοπάροχος των εναγόντων... κα-τέστη αποκλειστική κυρία του μεγαλυτέρουτμήματος αυτής, δυνάμει του υπ’ αριθμ. 1428/1892 δωρητηρίου συμβολαίου του τότεσυμβ/φου Μήλου..., που μεταγράφηκε νόμιμαστα βιβλία μεταγραφών... Νεμήθηκε το όλο ακί-νητο με διάνοια κυρίας και καλή πίστη μέχρι το

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1625

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1625

έτος 1918, οπότε δυνάμει του υπ’ αριθμ. ... αγο-ραπωλητηρίου συμβολαίου του ιδίου συμβολαι-ογράφου που μεταγράφηκε νόμιμα... το μεταβί-βασε στον... ... ο οποίος έγινε κύριος του επιδί-κου και με τακτική και έκτακτη χρησικτησία...Στο σημείο αυτό πρέπει (επικουρικά) να παρα-τηρηθεί ότι ακόμη και αν η παραπάνω έκτασηείχε, κατά τα χρόνια του αγώνα ανεξαρτησίαςδασικό χαρακτήρα (πράγμα που δεν αποδεί-χθηκε) η δικαιοπάροχος του... ... έχοντας συ-μπληρώσει - συνυπλογιζόντας στο χρόνο τηςδικής της νομής και εκείνον του δικαιοπαρόχουτης εφόσον, όπως προεκτέθηκε είχε γίνει μενόμιμο τρόπο ειδικός διάδοχος αυτού υπερ-τριακονταετή καλόπιστη νομή επί της έκτασηςαυτής πριν από την 11.9.1915, χρησιδέσποσε,σε κάθε περίπτωση, και εις βάρος του εναγομέ-νου...». Με την κρίση του αυτή το Εφετείο πα-ραβίασε τις ανωτέρω ουσιαστικού δικαίου δια-τάξεις του άρθρου 1 του ΒΔ της 3/15-12-1833,καθ’ όσον απέκλεισε την δυνατότητα κτήσεωςεκ μέρους του Ελληνικού Δημοσίου επί τωνλειβαδιών ή βοσκοτόπων, τα οποία αυτό κατεί-χε στις Κυκλάδες κατά τον χρόνο θέσεως σεισχύ του ανωτέρω βασιλικού διατάγματος καιδεν ανήκαν μέχρι τότε σε ιδιώτες, προσδίδο-ντας στις διατάξεις αυτές έννοια την οποία αυ-τές δεν είχαν. Εξ’ άλλου το Εφετείο στέρησετην προσβαλλόμενη απόφασή του νόμιμης βά-σης, ένεκα ανυπαρξίας αιτιολογιών που δενεπιτρέπουν τον αναιρετικό έλεγχο για την ορ-θή ή μη εφαρμογή των προαναφερόμενων δια-τάξεων ως προς τους ισχυρισμούς (ενστάσεις)του εναγομένου περί του ότι απέκτησε, επίπλέον, την κυριότητα επί του επιδίκου με έκτα-κτη χρησικτησία, ως και περί του ότι η εν λόγωέκταση είναι δάσος και ήταν δασική έκτασηπριν την έναρξη της ισχύος του από 16.11.1836β.δ., αλλά και ως προς τον ισχυρισμό των ενα-γόντων περί κτήσεως της κυριότητας των δι-καιοπαρόχων τους και των ιδίων επί του επιδί-κου με τα προσόντα της έκτακτης χρησικτη-σίας, καθ’ όσον στην προσβαλλομένη απόφασηεκτίθεται ότι οι απώτεροι δικαιοπάροχοι τωνεναγόντων νεμήθηκαν το επίδικο με καλή πί-

στη, διενεργούντες επ’ αυτού τις πράξεις νο-μής που προσιδιάζουν στη φύση του διεκδικου-μένου ακινήτου από του έτους 1892, οπότε καιη αρχική δικαιοπάροχός τους... αγόρασε τηνεπίδικη έκταση, χωρίς να γίνεται οποιαδήποτεονομαστική μνεία του πωλητού αυτής ή και τουχρόνου νομής του τελευταίου επί του επιδίκου,για να είναι δυνατόν εξακριβωθεί εάν είχε συ-μπληρωθεί στο πρόσωπο των δικαιοπαρόχωντων εναγόντων τριακονταετής καλόπιστη νομήπριν της 11.9. 1915, κατά τις αναφερόμενεςστη μείζονα σκέψη διατάξεις. Επομένως τοΕφετείο υπέπεσε στην πλημμέλεια, για τηνοποία ιδρύονται οι από τους αριθ. 1 και 19 τουάρθρου 559 ΚΠολΔ λόγοι αναιρέσεως. Κατ’ακολουθίαν, οι δεύτερος και τρίτος λόγος τηςαναιρέσεως, όπως συμπληρώθηκαν, κατά τοάρθρο 562 παρ.4 του ΚΠολΔ, από τον εισηγητήδικαστή, είναι βάσιμοι και πρέπει να γίνουν δε-κτοί, να αναιρεθεί η προσβαλλομένη απόφασηκαι να παραπεμφθεί η υπόθεση για περαιτέρωεκδίκαση, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου580 παρ. 3 ΚΠολΔ, στο δικαστήριο, που τηνεξέδωσε, η σύνθεση του οποίου από άλλους δι-καστές είναι δυνατή.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Αναιρεί, κατά τα στο σκεπτικό αναφερόμενα,

την προσβαλλόμενη ως άνω 218/2005 απόφασητου Εφετείου Αιγαίου. Παραπέμπει την υπόθε-ση προς περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο πιο πάνωΕφετείο, συντιθέμενο από άλλους δικαστές.

APEIOY ΠAΓOYAριθ. 1992/2009 (Tμ. Γ΄ Πολ.)

Κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου επί τωνγαιών του Τουρκικού Δημοσίου και των Τούρ-κων υπηκόων. Χρησικτησία κατά το βυζαντι-νορρωμαϊκό δίκαιο. Αναίρεση για μη εκτίμησηαποδεικτικού μέσου. Κάθε έκταση γης, κείμε-νη στην περιφέρεια των Αθηνών, της ΣτερεάςΕλλάδος και της Πελοποννήσου, που ανήκεστο Τουρκικό Δημόσιο ή σε Τούρκους υπηκό-ους, εφόσον οι τελευταίοι δεν διατήρησαν τηνκατοχή της κατά τη διάρκεια του περί ανεξαρ-τησίας της Ελλάδος αγώνα του 1821, περιήλθε

1626 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1626

έκτοτε, με κυριαρχικό δικαίωμα, στην κυριότη-τα του Ελληνικού Δημοσίου. Προϋποθέσειςκτήσης κυριότητας με χρησικτησία σε δημόσιοκτήμα. Απαιτείται άσκηση νομής με καλή πί-στη και διάνοια κυρίου επί μία συνεχή τριακο-νταετία, με τη δυνατότητα εκείνου που χρησι-δέσποζε να συνυπολογίσει στο χρόνο της δι-κής του νομής και το χρόνο νομής του δικαιο-παρόχου του, εφόσον είχε γίνει με νόμιμο τρό-πο καθολικός ή ειδικός διάδοχος αυτού. Γιατην ειδική δε διαδοχή και μάλιστα για τη μετα-βίβαση της νομής του ακινήτου χρειαζόταν δι-καιοπραξία, υποβαλλόμενη στον τύπο τουσυμβολαιογραφικού εγγράφου. Έκτακτη χρη-σικτησία χωρεί και επί δημοσίων κτημάτων,εφόσον όμως η τριακονταετής νομή αυτών εί-χε συμπληρωθεί μέχρι τις 11-9-1915 (βλ. καιΟλΑΠ 75/87). Για να είναι ορισμένος ο αναιρε-τικός λόγος για λήψη υπόψη αποδείξεων πουδεν προσκομίστηκαν πρέπει να αναφέρονταιστο αναιρετήριο: α) ποιες είναι οι αποδείξειςπου δεν προσκομίσθηκαν ή των οποίων δενέγινε νόμιμη επίκληση με τις προτάσεις τουδιαδίκου που τις προσκόμισε, β) ο ισχυρισμός,για τον οποίο το δικαστήριο έλαβε υπόψη τιςαποδείξεις και η επίδραση που έχει αυτός στοδιατακτικό της απόφασης και γ) ο λόγος γιατον οποίο δεν έπρεπε να ληφθεί υπόψη ο ισχυ-ρισμός αυτός.

Επειδή, με την από 9 Ιουλίου 1832 Συνθήκη τηςΚωνσταντινουπόλεως, μεταξύ της Ελλάδος καιτης Τουρκίας, «Περί οριστικού διακανονισμούτων ορίων της Ελλάδος» και τα από 6-6-1830και 7-7-1830 πρωτοκόλλα του Λονδίνου, ορί-σθηκε ότι «η Ελλάδα κατέχει με κυριαρχικό δι-καίωμα όλες τις γαίες του Τουρκικού Δημοσίουκαι των Τούρκων υπηκόων, ανεξαρτήτως τωνδιακρίσεων της Τουρκικής νομοθεσίας περί γαι-ών, τις οποίες δεν διατήρησαν Τούρκοι ιδιώτεςκατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επαναστάσε-ως του 1821 μέχρι την υπογραφή της Συνθήκηςαυτής, με μόνιμη εγκατάσταση σ’ αυτές». Δυ-νάμει της παραπάνω Συνθήκης και των σχετι-

κών προς αυτήν ως άνω Πρωτοκόλλων, κάθεέκταση γης, κείμενη στην περιφέρεια των Αθη-νών, της Στερεάς Ελλάδος και της Πελοποννή-σου, που ανήκε στο Τουρκικό Δημόσιο ή σεΤούρκους υπηκόους, εφόσον οι τελευταίοι δενδιατήρησαν την κατοχή της κατά τη διάρκειατου περί ανεξαρτησίας της Ελλάδος αγώνα του1821, περιήλθε έκτοτε, με κυριαρχικό δικαίω-μα, στην κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου.

Εξάλλου, κατά το άρθρο 559 αριθ.19 τουΚΠολΔ, ιδρύεται λόγος αναίρεσης αν η απόφα-ση δεν έχει νόμιμη βάση και ιδίως αν δεν έχεικαθόλου αιτιολογίες ή έχει αιτιολογίες αντιφα-τικές ή ανεπαρκείς σε ζήτημα που ασκεί ουσιώ-δη επίδραση στην έκβαση της δίκης. Κατά τηνέννοια της διάταξης αυτής, έλλειψη νόμιμηςβάσης, λόγω ανεπαρκών ή αντιφατικών αιτιο-λογιών, υπάρχει, όταν από το αιτιολογικό τηςαπόφασης, που συνιστά την ελάσσονα πρότα-ση του δικανικού συλλογισμού, δεν προκύ-πτουν κατά τρόπο πλήρη, σαφή και χωρίς αντι-φάσεις, τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία,σύμφωνα με το νόμο, είναι αναγκαία για τηνκρίση στη συγκεκριμένη περίπτωση ότι συντρέ-χουν οι όροι της διάταξης που εφαρμόσθηκε ήότι δεν συντρέχουν οι όροι της εφαρμογής της.

Ιδρύεται, δηλαδή, ο λόγος αυτός αναίρεσης,όταν από τις παραδοχές της απόφασης δημι-ουργούνται αμφιβολίες για το αν εφαρμόσθηκεορθώς ή όχι ορισμένη ουσιαστική διάταξη νό-μου. Αναφέρεται σε πλημμέλειες αναγόμενεςστη διατύπωση του αποδεικτικού πορίσματοςκαι δεν ιδρύεται, όταν υπάρχουν ελλείψεις πουανάγονται στην εκτίμηση των αποδείξεων καιειδικότερα στην ανάλυση, στάθμιση και αξιολό-γηση αυτών και στην αιτιολόγηση του πορίσμα-τος που έχει εξαχθεί από αυτές, αρκεί τούτο ναεκτίθεται πλήρως, σαφώς και χωρίς αντιφάσεις(Ολ. ΑΠ 24/1992). Στην προκειμένη περίπτωση,όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη από-φαση, το Εφετείο δέχθηκε με αυτήν ως αποδει-χθέντα τα ακόλουθα κρίσιμα πραγματικά περι-στατικά: Το επίδικο ακίνητο είναι ένα οικόπεδο,εμβαδού 306 τ.μ., το οποίο αγόρασε ο εναγό-μενος από τον Ζ., με το... συμβόλαιο του συμ-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1627

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1627

βολαιογράφου Αθηνών Ι. Π., που μεταγράφηκενόμιμα, και επί του οποίου ανήγειρε ήδη ημιϋ-πόγεια οικοδομή, επιφάνειας 230,81 τ.μ. καιύψους 4,52 μέτρων. Το οικόπεδο αυτό βρίσκε-ται στη θέση «...» της κτηματικής περιφέρει-ας..., εντός του σχεδίου πόλεως και επί τωνοδών... και... και συνορεύει ανατολικώς με τηνπλατεία..., δυτικώς με δημόσια έκταση, βορεί-ως με την οδό... και νοτίως με την οδό... Όμωςολόκληρη η περιοχή των..., που έχει έκταση7.400 στρεμμάτων, ανήκε ανέκαθεν στο Ελλη-νικό Δημόσιο με κυριαρχικό δικαίωμα, δυνάμειτης από 9-7-1832 Συνθήκης της Κωνσταντινου-πόλεως και των από 6-6-1830 και 7-7-1830Πρωτοκόλλων του Λονδίνου, με τα οποία ορί-σθηκε ότι η Ελλάδα κατέχει με κυριαρχικό δι-καίωμα όλες τις γαίες του Τουρκικού Δημοσίουκαι των Τούρκων υπηκόων, ανεξαρτήτως τωνδιακρίσεων της Τουρκικής νομοθεσίας περί γαι-ών, τις οποίες δεν διετήρησαν τούρκοι ιδιώτεςκατά τη διάρκεια της επαναστάσεως του 1821.Κατά το έτος 1938, δυνάμει της 41650/1938απόφασης του Υπουργού Γεωργίας, ένα μέροςτης άνω εκτάσεως, εμβαδού 1.300 στρεμμά-των, κηρύχθηκε αναδασωτέα, δοθέντος ότι ηεν λόγω περιοχή ήταν σχεδόν ακατοίκητη, μεαραιά θαμνώδη βλάστηση και λίγα πεύκα. Ειδι-κά η έκταση των 1300 στρεμμάτων ήταν άγονη,ακαλλιέργητη, απότομη και βουνώδης. Τα όριατης αναδασώσεως και συγκεκριμένα το νότιο,το ανατολικό και το δυτικό συνέπιπταν με εκεί-να του σχεδίου πόλεως της εποχής, που ήτανοι σημερινές οδοί..., ... και..., αντίστοιχα. Τοεπίδικο ακίνητο βρίσκεται βορείως της οδού...και ως εκ τούτου περιλαμβάνεται στην έκτασητων 1.300 στρεμμάτων. Στις σχετικές προσκλή-σεις που απευθύνθηκαν, σύμφωνα με το άρθρο154 του δασικού κώδικα, προς τους τυχόν αντι-ποιουμένους εμπράγματα δικαιώματα επί τηςαναδασωτέας εκτάσεως, για τον καθορισμότης προσήκουσας αποζημιώσεως, ουδείς εμ-φανίσθηκε να διεκδικεί τέτοια δικαιώματα, ού-τε δε και οι φερόμενοι ως δικαιοπάροχοι τουεναγομένου. Στη συνέχεια, κατά το έτος 1939,το Ελληνικό Δημόσιο εξέδωσε αποφάσεις με

τις οποίες απαγορευόταν στην πιο πάνω περιο-χή η βοσκή παντός ζώου, η υλοτομία, η απόλη-ψη θάμνων, φρυγάνων κ.λπ. και ακολούθως ηΠολιτεία, για μεγαλύτερη προστασία της πε-ριοχής, την περιέφραξε ολόκληρη με αγκαθω-τό σύρμα. Επίσης κατά την αυτή εποχή τωνετών 1938-1940, με συνεργεία από μαθητέςτων Γυμνασίων και της νεολαίας της Ε.Ο.Ν.έγινε δενδροφύτευση της περιοχής αυτής μεπεύκα, κυπαρίσσια και άλλα δενδρύλλια. Επα-κολούθησε, όμως, ο πόλεμος του έτους 1940και η εχθρική κατοχή, συνεπεία των οποίων καιχαλαρώθηκε η επίβλεψη της Πολιτείας στηνπεριοχή. Αλλά και μετά την απελευθέρωση, λό-γω της έλευσης στην περιφέρεια της πρωτεύ-ουσας μεγάλου αριθμού ατόμων από τις επαρ-χίες, συνεπεία και του επακολουθήσαντος εμ-φυλίου πολέμου, άρχισε πλέον η καταπάτησητης περιοχής των... είτε από τα πρόσωπα αυτάείτε από άλλους επιτήδειους καταπατητές. Κα-τά την εποχή αυτή εμφανίσθηκε και ο ανωτέρωδικαιοπάροχος του εναγομένου Ζ, ο οποίος,αφού προέβη αυθαιρέτως στη διάνοιξη δρόμωνμε μπουλντόζα, κατέτμησε την περιοχή σε οι-κόπεδα και άρχισε να τα μεταβιβάζει σε τρί-τους με πωλητήρια συμβόλαια. Πρέπει να λε-χθεί ότι το... πωλητήριο συμβόλαιο του συμβο-λαιογράφου Αθηνών Ε. Π., το οποίο αναφέρε-ται στο συμβόλαιο αγοράς του εναγομένου ωςτίτλος ιδιοκτησίας του δικαιοπαρόχου του Ζ, εί-ναι άκυρο, διότι, όπως κρίθηκε και με την2182/1964 απόφαση του Εφετείου Αθηνών,που προσκομίζει με επίκληση το ενάγον, ηοποία εκδόθηκε επί αγωγής του Ζ περί διεκδι-κήσεως άλλου ακινήτου, ευρισκομένου στηνίδια ως άνω περιοχή, κατά τρίτου, υπέρ τουοποίου είχε παρέμβει προσθέτως το ΕλληνικόΔημόσιο, δεν προσδιορίζεται στο εν λόγω συμ-βόλαιο, ούτε μπορεί να συναχθεί από αυτό,ποια είναι η πωλούμενη με αυτό έκταση. Λόγωτου ελαττώματος αυτού του πιο πάνω συμβο-λαίου ορθώς δεν διατάχθηκε κατά την πρωτόδι-κη δίκη πραγματογνωμοσύνη, προκειμένου ναεξακριβωθεί, εάν το επίδικο ακίνητο βρίσκεταιμέσα στην έκταση των 16 στρεμμάτων που

1628 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1628

αγοράσθηκε με αυτό και αν τα 16 αυτά στρέμ-ματα περιλαμβάνονται στην έκταση των 600στρεμμάτων από την οποία φέρονται να πωλή-θηκαν, δυνάμει του... συμβολαίου του ίδιου ωςάνω συμβολαιογράφου, καθόσον η διενέργειατης πραγματογνωμοσύνης αυτής θα ήταν ανέ-φικτη. Επομένως το αίτημα του εκκαλούντος-εναγομένου να διαταχθεί η διενέργεια πραγμα-τογνωμοσύνης πρέπει να απορριφθεί. Ο εναγό-μενος, συνεχίζει το Εφετείο, παραπονείται μετην έφεσή του ότι, ενώ με τις προτάσεις τουτης πρώτης πρωτοβάθμιας συζήτησης είχεπροβάλει τον ισχυρισμό ότι οι απώτεροι δικαιο-πάροχοί του είχαν αποκτήσει την κυριότητατου επίδικου ακινήτου με έκτακτη χρησικτησία,ως ασκήσαντες επ’ αυτού διάφορες διακατοχι-κές πράξεις με διάνοια κυρίου και καλή πίστηεπί τριάντα συνεχή χρόνια μέχρι τις 12-9-1915,και ζήτησε, ανταγωγικώς μεν να αναγνωρισθείαυτός κύριος τούτου, κατ’ ένσταση δε τηναπόρριψη της ένδικης αγωγής, εν τούτοις τοπρωτοβάθμιο δικαστήριο δεν έταξε τη δέουσααπόδειξη, αλλά με την 5002/1975 προδικαστικήαπόφασή του απέρριψε τον εν λόγω ισχυρισμόαυτού, με την εσφαλμένη αιτιολογία ότι ωςχρόνο χρησικτησίας των δικαιοπαρόχων τουεπικαλούνταν μόνο το από του έτους 1907 έωςτις 12-9-1917 χρονικό διάστημα. Από το 5146/23-3-1998 πιστοποιητικό του αρμόδιου Γραμμα-τέα του Πρωτοδικείου Αθηνών προκύπτει ότι οιεπίμαχες προτάσεις του εναγομένου, που ανα-ζητήθηκαν από το Δικαστήριο, έχουν πολτοποι-ηθεί και έτσι το πιο πάνω παράπονο του εκκα-λούντος εναγομένου δεν μπορεί να ελεγχθεί.Με βάση τις πραγματικές αυτές παραδοχές τοΕφετείο έκρινε ότι το ενάγον και ήδη αναιρεσί-βλητο Ελληνικό Δημόσιο απέκτησε την κυριό-τητα του επίδικου ακινήτου με κυριαρχικό δι-καίωμα, δυνάμει της από 9-7-1832 Συνθήκηςτης Κωνσταντινουπόλεως και των από 6-6-1830 και 7-7-1830 Πρωτοκόλλων του Λονδί-νου, και ακολούθως απέρριψε ως αβάσιμη τηνέφεση του εναγομένου και ήδη αναιρεσείοντοςκατά της απόφασης του πρωτοβάθμιου δικα-στηρίου, το οποίο, κρίνοντας ομοίως, είχε κά-

νει δεκτή ως ουσιαστικά βάσιμη την αγωγή τουαναιρεσιβλήτου περί διεκδικήσεως του επίδι-κου ακινήτου. Με αυτά που δέχθηκε και έτσιπου έκρινε το Εφετείο δεν στέρησε την απόφα-σή του από νόμιμη βάση, αφού, όπως προκύ-πτει από το προαναπτυχθέν περιεχόμενο αυ-τής, διέλαβε σ’ αυτήν πλήρεις, σαφείς και χω-ρίς αντιφάσεις αιτιολογίες ως προς το ουσιώ-δες ζήτημα της απόκτησης της κυριότητας τουεπιδίκου ακινήτου από το αναιρεσίβλητο Ελλη-νικό Δημόσιο, δυνάμει της προαναφερθείσαςαπό 9-7-1832 Συνθήκης της Κωνσταντινουπό-λεως και των σχετικών από 6-6-1830 και 7-7-1830 Πρωτοκόλλων του Λονδίνου. Ειδικότερα,σαφείς είναι οι παραδοχές του Εφετείου ότι τοεπίδικο ακίνητο, που βρίσκεται βορείως τηςοδού..., εμπεριέχεται στην έκταση των 1300στρεμμάτων που με την 41650/1938 απόφασητου Υπουργού Γεωργίας κηρύχθηκε ως αναδα-σωτέα και ότι η μεγαλύτερη αυτή έκταση, πουήταν ακαλλιέργητη, απότομη και βουνώδης,αποτελεί μέρος της ευρύτερης περιοχής «...»των..., εκτάσεως 7.400 στρεμμάτων, η οποίαπρο της Επαναστάσεως του 1821 ανήκε στοΤουρκικό Δημόσιο και σε Τούρκους υπηκόουςπου την εγκατέλειψαν και συνεπώς το επίδικοακίνητο περιήλθε έκτοτε, δυνάμει των παραπά-νω διεθνών πράξεων του έτους 1830, με κυ-ριαρχικό δικαίωμα, στην κυριότητα του Ελληνι-κού Δημοσίου. Επομένως οι πρώτος κατά τοένα σχετικό τμήμα του και τέταρτος λόγοι τουκυρίου δικογράφου της κρινόμενης αίτησηςαναίρεσης και ο πρώτος πρόσθετος λόγοςαναίρεσης, με τους οποίους ο αναιρεσείωνπροβάλλει κατά της προσβαλλόμενης απόφα-σης αιτιάσεις από το άρθρο 559 αριθ. 19 τουΚΠολΔ, ισχυριζόμενος ότι το Εφετείο στέρησετην απόφασή του από νόμιμη βάση, περιλαμβά-νοντας σ’ αυτήν ανεπαρκείς αιτιολογίες σεσχέση με το ζήτημα της περιέλευσης της κυ-ριότητας του επίδικου ακινήτου στο αναιρεσί-βλητο, δυνάμει των προαναφερομένων διε-θνών πράξεων, είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι.Οι ίδιοι λόγοι αναίρεσης, κατά το μέρος που πε-ριέχουν αιτιάσεις για ελλιπείς αιτιολογίες της

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1629

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1629

προσβαλλόμενης απόφασης αναφορικά με τοπώς προέκυψε ότι το επίδικο ακίνητο εμπίπτειστην ευρύτερη περιοχή «...» και ότι η περιοχήαυτή ανήκε κατά την εποχή της Τουρκοκρατίαςστο Τουρκικό Δημόσιο ή σε Τούρκους υπηκό-ους και αναφορικά με τον προσδιορισμό τηςταυτότητας του μέρους της περιοχής αυτής,που κατά το έτος 1938 κηρύχθηκε ως αναδα-σωτέα έκταση, είναι απορριπτέοι ως απαράδε-κτοι, διότι οι αιτιάσεις αυτές ανάγονται απο-κλειστικά στην εκτίμηση, στάθμιση και αξιολό-γηση των αποδείξεων από το δικαστήριο τηςουσίας και στην αιτιολόγηση του αποδεικτικούτου πορίσματος, η οποία δεν υπόκειται στονέλεγχο του Αρείου Πάγου, εφόσον το πόρισμαπου έχει εξαχθεί από τις αποδείξεις, ότι δηλα-δή το επίδικο ακίνητο, ως τμήμα της ευρύτερηςπεριοχής «...» των..., εκτάσεως 7.400 στρεμμά-των, ανήκε προ της Επαναστάσεως του 1821στο Τουρκικό Δημόσιο και σε Τούρκους υπηκό-ους που την εγκατέλειψαν και συνακόλουθαπεριήλθε από το έτος 1830, δυνάμει των παρα-πάνω διεθνών πράξεων, με κυριαρχικό δικαίω-μα, στην κυριότητα του αναιρεσιβλήτου Ελλη-νικού Δημοσίου, διατυπώνεται με πληρότητακαι σαφήνεια στην προσβαλλόμενη απόφαση.

Επειδή, από τη διάταξη του άρθρου 559αριθ.1 εδ. β΄ ΚΠολΔ, που ορίζει ότι η παράβασητων διδαγμάτων της κοινής πείρας αποτελείλόγο αναίρεσης μόνο αν τα διδάγματα αυτάαφορούν την ερμηνεία κανόνων δικαίου ή τηνυπαγωγή των πραγματικών γεγονότων σ’ αυ-τούς, προκύπτει ότι ο λόγος αυτός ιδρύεται,όταν το δικαστήριο εσφαλμένα χρησιμοποίησεή παρέλειψε να χρησιμοποιήσει διδάγματα τηςκοινής πείρας προκειμένου να ανεύρει την αλη-θή έννοια κανόνα δικαίου ή να υπαγάγει σ’ αυ-τόν τα πραγματικά περιστατικά της διαφοράςκαι όχι όταν παραβαίνει τα διδάγματα αυτά κα-τά την εκτίμηση των αποδείξεων. Στην προκεί-μενη περίπτωση με τον πέμπτο πρόσθετο λόγοαναίρεσης, προβάλλεται κατά της προσβαλλό-μενης απόφασης η αιτίαση ότι το Εφετείο, πουδέχθηκε ότι το επίδικο ακίνητο αποτελεί «δη-μόσια έκταση», που ανήκει κατά κυριότητα στο

αναιρεσίβλητο Ελληνικό Δημόσιο, εσφαλμέναεφάρμοσε τα διδάγματα της κοινής πείρας,σύμφωνα με τα οποία «δεν είναι δυνατόν σεμία ευρύτερη πυκνοκατοικημένη περιοχή, ανή-κουσα σε ιδιώτες, να θεωρηθεί ότι ένα τμήμααυτής, δηλαδή το επίδικο ακίνητο, αποτελεί δη-μόσια έκταση». Η αιτίαση, όμως, αυτή αναφέ-ρεται αποκλειστικά στην εκτίμηση των αποδεί-ξεων από το δικαστήριο της ουσίας, η οποία,σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 561 παρ. 1του ΚΠολΔ, δεν υπόκειται στον έλεγχο τουΑρείου Πάγου.

Συνεπώς ο ανωτέρω λόγος αναίρεσης είναιαπορριπτέος ως απαράδεκτος. Επειδή, κατά τιςδιατάξεις των νόμων 8 παρ.1 Κωδ. (7.39), 9παρ.1 Πανδ. (50.14), 2 παρ. 20 Πανδ. (41.4), 6Πανδ. (44.3), 76 παρ.1 Πανδ. (18.1) και 7 παρ.3Πανδ. (23.3) του προϊσχύσαντος Β.Ρ. Δικαίου,μπορούσε να αποκτηθεί η κυριότητα ακινήτουμε έκτακτη χρησικτησία, κατόπιν άσκησης νο-μής πάνω σ’ αυτό με καλή πίστη και διάνοια κυ-ρίου επί μία συνεχή τριακονταετία, με τη δυνα-τότητα εκείνου που χρησιδέσποζε να συνυπο-λογίσει στο χρόνο της δικής του νομής και τοχρόνο νομής του δικαιοπαρόχου του, εφόσονείχε γίνει με νόμιμο τρόπο καθολικός ή ειδικόςδιάδοχος αυτού. Για την ειδική δε διαδοχή καιμάλιστα για τη μεταβίβαση της νομής του ακινή-του χρειαζόταν δικαιοπραξία, υποβαλλόμενηστον τύπο του συμβολαιογραφικού εγγράφου.Οι εν λόγω διατάξεις του Β.Ρ. δικαίου δεν κα-ταργήθηκαν με το νόμο της 21-6/3-7-1837 «περίδιακρίσεως δημοσίων κτημάτων», στο άρθρο 21του οποίου ορίσθηκε ότι «ως προς τον τρόποκτήσεως και διατηρήσεως της ιδιοκτησίας τωνδημοσίων κτημάτων, εφαρμόζονται αι εν τω πο-λιτικώ νόμω διατάξεις». Από το συνδυασμό τωνπαραπάνω διατάξεων συνάγεται ότι η έκτακτηχρησικτησία χωρεί με τις προϋποθέσεις πουεκτέθηκαν και επί δημοσίων κτημάτων, εφόσονόμως η τριακονταετής νομή αυτών είχε συ-μπληρωθεί μέχρι τις 11-9-1915, όπως αυτό προ-κύπτει από τις διατάξεις του ν. ΔΞΗ/1912 και τααλλεπάλληλα διατάγματα «περί δικαιοστασί-ου», που εκδόθηκαν σε εκτέλεσή του, σε συν-

1630 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1630

δυασμό με το άρθρο 21 του ν. δ. της 22-4/26-5-1926 «περί διοικητικής αποβολής από των κτη-μάτων της Αεροπορικής Αμύνης», αφού έκτοτεείχε ανασταλεί η λήξη κάθε παραγραφής δικαι-ωμάτων και του χρόνου χρησικτησίας, από δετις 26-5-1926, που ακόμη ίσχυε η αναστολή αυ-τή, απαγορεύθηκε η παραγραφή των εμπραγμά-των δικαιωμάτων σε ακίνητα του Δημοσίου καισυνεπώς δεν είναι δυνατή η απόκτηση από άλ-λον κυριότητας σε αυτά με χρησικτησία (Ολ. ΑΠ75/1987). Εξάλλου, κατά το άρθρο 559 αριθ. 8περ. β΄ ΚΠολΔ, ιδρύεται λόγος αναίρεσης τηςαπόφασης και όταν το δικαστήριο, παρά το νό-μο δεν έλαβε υπόψη πράγματα που προτάθηκανκαι έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση τηςδίκης. Ως πράγματα κατά την έννοια της διάτα-ξης αυτής νοούνται οι αυτοτελείς ισχυρισμοίτων διαδίκων που συγκροτούν την ιστορική βά-ση και επομένως στηρίζουν το αίτημα αγωγής,ανταγωγής, ένστασης ή αντένστασης και όχιισχυρισμοί που αποτελούν άρνηση της αγωγήςή επιχειρήματα, νομικά ή πραγματικά, τα οποίααντλούνται από το νόμο ή από την εκτίμηση τωναποδείξεων. Για να ιδρυθεί ο λόγος αυτός αναί-ρεσης θα πρέπει ο ισχυρισμός να είχε προταθείαπό τον αναιρεσείοντα ενώπιον του δικαστηρί-ου που εξέδωσε την αναιρεσιβαλλόμενη από-φαση κατά τρόπο ορισμένο και παραδεκτό, ναείναι νόμιμος και να ασκεί ουσιώδη επίδρασηστην έκβαση της δίκης.

Συνεπώς, δεν ιδρύεται ο από την ανωτέρωδιάταξη λόγος αναίρεσης αν ο αγνοηθείς απότο δικαστήριο ισχυρισμός ήταν απαράδεκτος ήνόμω αβάσιμος ή αόριστος. Στην προκείμενηπερίπτωση από την επισκόπηση των διαδικα-στικών εγγράφων της υπόθεσης προκύπτουντα ακόλουθα: Επί της από 5-7-1974 ένδικηςαγωγής του αναιρεσιβλήτου Ελληνικού Δημο-σίου κατά του αναιρεσείοντος, περί διεκδική-σεως του επιδίκου ακινήτου, εκδόθηκε αρχικάη 5002/1975 προδικαστική απόφαση του πρω-τοβάθμιου Δικαστηρίου, με την οποία αυτό,αφού απέρριψε ως μη νόμιμες την ένστασηιδίας κυριότητας του εναγομένου και την ασκη-θείσα με τις προτάσεις του ανταγωγή περί ανα-

γνωρίσεως του ιδίου ως κυρίου του επιδίκουακινήτου, έταξε τις αναγκαίες αποδείξεις γιατα συγκροτούντα την ιστορική βάση της αγω-γής πραγματικά περιστατικά. Μετά τη διεξαγω-γή των αποδείξεων, εκδόθηκε η 2709/1988 ορι-στική απόφαση του πρωτοβάθμιου Δικαστηρί-ου, με την οποία έγινε δεκτή η αγωγή ως κατ’ουσίαν βάσιμη. Κατά των παραπάνω αποφάσε-ων ο εναγόμενος και ήδη αναιρεσείων άσκησετην από 17-4-1989 έφεση, επί της οποίας εκδό-θηκε η προσβαλλόμενη 7642/1998 απόφασητου Εφετείου Αθηνών, που απέρριψε την έφε-ση, ως ουσιαστικά αβάσιμη. Ο αναιρεσείων μελόγο της παραπάνω έφεσής του έψεγε την ορι-στική απόφαση, και τη συνεκληθείσα με αυτήνμη οριστική απόφαση του πρωτοβάθμιου δικα-στηρίου, για εσφαλμένη απόρριψη των ισχυρι-σμών του που στήριζαν την ένσταση ιδίας αυ-τού κυριότητας και την ανταγωγή του, ότι απέ-κτησε την κυριότητα του επίδικου ακινήτου μεπαράγωγο τρόπο (αγορά), αλλά και πρωτοτύ-πως με τακτική, άλλως με έκτακτη χρησικτη-σία. Ειδικότερα, όπως εκτίθεται στο δικόγραφοτης έφεσής του, για τη θεμελίωση της ανταγω-γής και της ένστασής του ιδίας κυριότητας, οαναιρεσείων είχε ισχυρισθεί με τις προτάσειςτου της πρώτης πρωτοβάθμιας συζήτησης τηςυπόθεσης, ότι έγινε κύριος και νομέας του επί-δικου οικοπέδου, εμβαδού 306 τ.μ., με αγοράαπό τον Ζ, δυνάμει του... συμβολαίου του συμ-βολαιογράφου Αθηνών Ι. Π., που μεταγράφηκενόμιμα, ότι στο δικαιοπάροχό του Ζ είχε πε-ριέλθει το οικόπεδο αυτό σε μεγαλύτερη έκτα-ση 16 στρεμμάτων, αντιστοιχούσα σε αδιαίρετοποσοστό ενός μεγάλου κτήματος εμβαδού 600στρεμμάτων, με αγορά από τους..., ..., ... και...(τεσσάρων στρεμμάτων εξ αδιαιρέτου από τονκαθένα), δυνάμει του... συμβολαίου του συμβο-λαιογράφου Αθηνών Ε. Π., που μεταγράφηκενόμιμα, ότι στους δύο πρώτους τούτων,... και...,είχαν περιέλθει τα ως άνω ιδανικά μερίδια τηςέκτασης που ακολούθως πώλησαν στον Ζ, μεαγορά, δυνάμει του... συμβολαίου του ίδιουσυμβολαιογράφου Αθηνών, που μεταγράφηκενόμιμα, από τους άλλους δύο συγκυρίους...

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1631

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1631

και..., στους οποίους είχε περιέλθει ολόκληροτο κτήμα των 600 στρεμμάτων από κληρονομίατου αποβιώσαντος πατέρα τους..., ότι ο τελευ-ταίος και οι δικαιοπάροχοι αυτού νέμονταν μεδιάνοια κυρίου και με καλή πίστη το αρχικό κτή-μα των 600 στρεμμάτων από την εποχή τηςΤουρκοκρατίας, μετά δε το θάνατο του... νέμο-νταν αυτό, με τα ίδια προσόντα χρησικτησίας,οι κληρονόμοι εκείνου... και... συνεχώς μέχριτις 30-9-1907, γενόμενοι έτσι κύριοι τούτου μεέκτακτη χρησικτησία, αφού η τριακονταετήςνομή αυτών είχε συμπληρωθεί πριν από τις 12-9-1915, ότι στη συνέχεια, ο ανωτέρω αγορα-στής και άμεσος δικαιοπάροχος αυτού Ζ, μετάαπό άτυπη διανομή του όλου κτήματος των 600στρεμμάτων μεταξύ των συγκυρίων του, νεμό-ταν διαιρετώς, με διάνοια κυρίου και καλή πί-στη, τη μείζονα έκταση των 16 στρεμμάτων,στην οποία περιλαμβανόταν το επίδικο, από τις16-9-1917 μέχρι και τις 30-11-1969, ασκώνταςεπ’ αυτής τις αναφερόμενες πράξεις νομής καιέτσι έγινε κύριος του επιδίκου με έκτακτη χρη-σικτησία και ότι ο ίδιος (αναιρεσείων) από τηςκατά το έτος 1969 αγοράς του επίδικου ακινή-του και μέχρι την έγερση της αγωγής νεμήθηκεαυτό, με καλή πίστη και με νόμιμο τίτλο το προ-αναφερόμενο συμβόλαιο αγοράς, ασκώνταςεπ’ αυτού τις αναφερόμενες πράξεις νομής, καιέτσι απέκτησε την κυριότητα τούτου με παρά-γωγο τρόπο (αγορά), αλλά και πρωτοτύπως μετακτική, άλλως με έκτακτη χρησικτησία, για τησυμπλήρωση του χρόνου της οποίας συνυπο-λογίζει στη δική του νομή και το χρόνο νομήςτων δικαιοπαρόχων του. Οι πιο πάνω, όμως, θε-μελιωτικοί της ανταγωγής και της ενστάσεωςιδίας κυριότητας ισχυρισμοί του αναιρεσείο-ντος εναγομένου ήταν μη νόμιμοι, διότι α) γιαμεν το χρονικό διάστημα μέχρι τις 30-9-1907,κατά το οποίο, όπως ιστορείται, ο απώτατος δι-καιοπάροχος του εναγομένου... και μετά το θά-νατό αυτού οι κληρονόμοι του... και..., νέμο-νταν το αρχικό κτήμα των 600 στρεμμάτων, στοοποίο εμπεριέχονταν το επίδικο ακίνητο, δεναναφέρεται η άσκηση καμιάς συγκεκριμένηςπράξης νομής από τους εν λόγω δικαιοπαρό-

χους του, από δε τις 30-9-1907 και μέχρι τις 11-9-1915 δεν συμπληρώνεται η απαιτούμενη γιατην κτήση της κυριότητας δημοσίου κτήματος,με έκτακτη χρησικτησία, τριακονταετής νομήαυτών και β) οι διακατοχικές πράξεις που άσκη-σε μετά τις 11-9-1915 ο άμεσος δικαιοπάροχοςτου εναγομένου Ζ και στη συνέχεια από τοέτος 1969 και μετά ο ίδιος ο αναιρεσείων δενμπορούσαν να προσπορίσουν σ’ αυτόν κυριότη-τα επί του επίδικου ακινήτου με χρησικτησία(τακτική ή έκτακτη), βάσει των διατάξεων τουΒΡ δικαίου και των άρθρων 1041, 1045, 1051του ΑΚ, αφού, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.ΔΞΗ/1912 και τα διατάγματα «περί δικαιοστα-σίου», που εκδόθηκαν σε εκτέλεσή του, σε δη-μόσια κτήματα χωρεί μόνο η έκτακτη χρησικτη-σία, εφόσον όμως η τριακονταετής νομή αυτώνείχε συμπληρωθεί μέχρι τις 11-9-1915. Ενόψειτούτων το Εφετείο, που με την προσβαλλόμε-νη απόφασή του έκρινε βάσιμη την ένδικη αγω-γή του αναιρεσιβλήτου Δημοσίου, χωρίς ναεξετάσει κατ’ ουσία τους επαναφερθέντες μετην έφεσή του ως άνω ισχυρισμούς του αναιρε-σείοντος, που είχε επικαλεσθεί με τις προτά-σεις του στο πρωτοβάθμιο Δικαστήριο για τηθεμελίωση της ανταγωγής και της ένστασήςτου ιδίας κυριότητας, και οι οποίοι δεν ήταν νό-μιμοι και ως εκ τούτου δεν ασκούν ουσιώδηεπίδραση στην έκβαση της δίκης, δεν υπέπεσεστις από το άρθρο 559 αριθ.1 και 8 περ. β΄ τουΚΠολΔ πλημμέλειες. Επομένως οι δεύτεροςκαι τρίτος λόγοι του κυρίου δικογράφου της αί-τησης αναίρεσης και οι δεύτερος και τρίτος,μέρη δεύτερο, τέταρτο και πέμπτο, πρόσθετοιλόγοι αναίρεσης, με τους οποίους προβάλλο-νται κατά της προσβαλλόμενης απόφασης αι-τιάσεις από το άρθρο 559 αριθ.1 και 8 περ. β΄του ΚΠολΔ, για παραβίαση των ουσιαστικού δι-καίου διατάξεων των άρθρων 1041-1043, 1045,1051 του ΑΚ, των διατάξεων του ΒΡ δικαίουπου προαναφέρθηκαν, του άρθρου 21 του ν.δ.της 22-4/26-5-1926 και του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ,και για παρά το νόμο μη λήψη υπόψη πραγμά-των που προτάθηκαν από τον αναιρεσείοντακαι είχαν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της

1632 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1632

δίκης και ειδικότερα των παραπάνω αναφερό-μενων ισχυρισμών αυτού, είναι απορριπτέοι ωςαπαράδεκτοι. Ο ίδιος, επικουρικά προβαλλόμε-νος, τρίτος πρόσθετος λόγος αναίρεσης, κατάτο τρίτο και έκτο μέρος αυτού, με τον οποίο οαναιρεσείων προβάλλει αιτιάσεις από το άρθρο559 αριθ. 19 του ΚΠολΔ, ισχυριζόμενος ότι τοΕφετείο διέλαβε στην απόφασή του ανεπαρκήαιτιολογία σε σχέση με την απόρριψη της αντα-γωγής και της ένστασής του ιδίας κυριότητας,είναι απορριπτέος ως απαράδεκτος, διότι, η πα-ράλειψη του δικαστηρίου της ουσίας να λάβειυπόψη ισχυρισμούς των διαδίκων που δεν είναιουσιώδεις δεν ιδρύει τον από τον αριθμό 19του άνω άρθρου 559 ΚΠολΔ λόγο αναίρεσηςγια έλλειψη νόμιμης βάσης της απόφασης. Τέ-λος ο ίδιος τρίτος πρόσθετος λόγος αναίρεσης,κατά το πρώτο μέρος του, με τον οποίο ο αναι-ρεσείων προβάλλει αιτίαση από το άρθρο 559αριθμ. 9 περ. γ΄ του ΚΠολΔ, ισχυριζόμενος ότιτο Εφετείο άφησε αδίκαστη την ανταγωγή του,είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, διότι, όπωςπροκύπτει από το αιτιολογικό της προσβαλλό-μενης απόφασης, το Εφετείο έκρινε μη νόμιμητην ανταγωγή, όπως την είχε κρίνει και το πρω-τοβάθμιο δικαστήριο. Επειδή, κατά το άρθρο559 αριθ. 10 α΄ ΚΠολΔ, όπως ίσχυε πριν απότην τροποποίησή του με το άρθρο 17 παρ. 2 τουν. 2915/2001, επιτρέπεται αναίρεση αν το δικα-στήριο παρά το νόμο δέχτηκε πράγματα πουέχουν ουσιώδη επίδραση στη δίκη ως αληθινάχωρίς απόδειξη. Στην προκείμενη περίπτωση, οαναιρεσείων με τον πρώτο, κατά το σχετικότμήμα του, λόγο της κύριας αναίρεσης προσά-πτει στην προσβαλλόμενη απόφαση την απότην ως άνω διάταξη πλημμέλεια, ότι το Εφετείοδέχθηκε ως αληθινά πράγματα ουσιώδη για τηνέκβαση της δίκης χωρίς απόδειξη και ειδικότε-ρα δέχτηκε χωρίς απόδειξη ότι το εναγόμενοέγινε κύριο του επίδικου ακινήτου ως μέρος με-γαλύτερης έκτασης που περιήλθε σ’ αυτό α) μετη συνθήκη της Κωνσταντινουπόλεως της 9-7-1832 και με τα πρωτόκολλα του Λονδίνου της6-6-1830 και της 7-7-1830, β) με δικαίωμα πο-λέμου, διότι η έκταση αυτή ανήκε προ της επα-

ναστάσεως του 1821 στο σουλτάνο, γ) σύμφω-να με το ΒΔ της 17-11-1836, διότι η έκταση αυ-τή ανήκε ως δάσος στο τουρκικό δημόσιο και οιιδιώτες δεν προσκόμισαν τους τίτλους τους, δ)σύμφωνα με το ΒΔ της 3-12-1853 διότι η έκτα-ση ήταν βοσκότοπος και ε) διότι νέμεται τηνόλη έκταση με τα προσόντα της τακτικής καιέκτακτης χρησικτησίας συνεχώς από την απε-λευθέρωση. Από την προσβαλλόμενη, όμως,απόφαση προκύπτει ότι το Εφετείο κατέληξεστο αποδεικτικό του αυτό πόρισμα ύστερα απόεκτίμηση αποδείξεων και δη εγγράφων και κα-ταθέσεων εξετασθέντων μαρτύρων. Επομέ-νως, ο εξεταζόμενος λόγος αναίρεσης είναιαβάσιμος. Επειδή, κατά τη διάταξη του άρθρου559 αριθ. 10 β΄ ΚΠολΔ, όπως ίσχυε πριν τηναντικατάστασή του με το άρθρο 17 παρ. 2 τουν. 2915/2001, αναίρεση επιτρέπεται αν το δικα-στήριο παρά το νόμο δέχτηκε πράγματα πουέχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δί-κης ως αληθινά χωρίς να έχει διαταχθεί γι’ αυ-τά απόδειξη. Ως πράγματα κατά την έννοια τηςδιάταξης αυτής νοούνται οι αυτοτελείς ισχυρι-σμοί των διαδίκων που συγκροτούν την ιστορι-κή βάση και επομένως στηρίζουν το αίτημααγωγής, ανταγωγής, ένστασης ή αντένστασηςκαι όχι ισχυρισμοί που αποτελούν άρνηση τηςαγωγής ή επιχειρήματα, νομικά ή πραγματικά,τα οποία αντλούνται από το νόμο ή από τηνεκτίμηση των αποδείξεων. Για να ιδρυθεί ο λό-γος αυτός αναίρεσης θα πρέπει ο ισχυρισμόςνα είχε προταθεί από τον αναιρεσείοντα ενώ-πιον του δικαστηρίου που εξέδωσε την αναιρε-σιβαλλόμενη απόφαση κατά τρόπο ορισμένοκαι παραδεκτό, να είναι νόμιμος και να ασκείουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης.

Συνεπώς, δεν ιδρύεται ο από την ανωτέρωδιάταξη λόγος αναίρεσης αν ο ισχυρισμός, γιατον οποίο δεν τάχθηκε απόδειξη, ήταν απαρά-δεκτος ή νόμω αβάσιμος ή αόριστος, καθώς καιαν δεν ασκεί ουσιώδη επίδραση στην έκβασητης δίκης. Στην προκείμενη περίπτωση, ο αναι-ρεσείων με τον έκτο πρόσθετο λόγο προσάπτειστην προσβαλλόμενη απόφαση την από την ωςάνω διάταξη πλημμέλεια ότι το Εφετείο παρά

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1633

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1633

το νόμο δέχτηκε α) την έλλειψη άσκησης πρά-ξεων νομής στο επίδικο ακίνητο από μέρουςτων απώτερων δικαιοπαρόχων του αναιρεσείο-ντος για χρονικό διάστημα τριάντα ετών πριναπό το έτος 1915 και από τον ίδιο για περισσό-τερα από δέκα έτη μετά την, κατά το έτος 1962,αγορά του επιδίκου και β) ότι το... πωλητήριοσυμβόλαιο του συμβολαιογράφου Αθηνών Ευ.Π., το οποίο αναφέρεται στο συμβόλαιο αγοράςτου εναγομένου ως τίτλος ιδιοκτησίας του δι-καιοπαρόχου του Ζ, είναι άκυρο, γιατί σ’ αυτόδεν προσδιορίζεται ποια είναι η πωλούμενηέκταση, χωρίς να έχει διαταχθεί απόδειξη σχε-τικά με τα ζητήματα αυτά. Ο εξεταζόμενος λό-γος αναίρεσης είναι αβάσιμος ως στηριζόμενοςσε εσφαλμένη προϋπόθεση, διότι οι ανωτέρωισχυρισμοί του αναιρεσείοντος δεν έχουν ου-σιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης, αφού ομεν ισχυρισμός περί πράξεως νομής των δικαιο-παρόχων του είχε κριθεί μη νόμιμος, κατά ταπροαναφερθέντα, η δε παραδοχή του Εφετείουότι «το ... πωλητήριο συμβόλαιο του συμβολαιο-γράφου Αθηνών..., το οποίο αναφέρεται στοντίτλο κτήσεως του εναγομένου-αναιρεσείοντοςως τίτλος ιδιοκτησίας του δικαιοπαρόχου του Ζ,είναι άκυρο», αποτελεί επιχείρημα του δικαστη-ρίου της ουσίας ότι ο αναιρεσείων δεν απέκτη-σε την κυριότητα του επιδίκου με παράγωγοτρόπο. Επειδή, κατά τη διάταξη της παρ.1 τουάρθρου 368 του ΚΠολΔ, το δικαστήριο μπορείνα διορίσει έναν ή περισσότερους πραγματο-γνώμονες, αν κρίνει ότι πρόκειται για ζητήματαπου απαιτούν για να γίνουν αντιληπτά ειδικέςγνώσεις επιστήμης ή τέχνης. Κατά δε την παρ.2 του ίδιου άρθρου το δικαστήριο οφείλει ναδιορίσει πραγματογνώμονες αν το ζητήσει κά-ποιος διάδικος και κρίνει πως χρειάζονται ιδιά-ζουσες γνώσεις επιστήμης ή τέχνης. Από τιςδιατάξεις αυτές προκύπτει ότι η συμπλήρωσητων αποδείξεων με τη διενέργεια πραγματο-γνωμοσύνης εναπόκειται στην κυριαρχική καιμη ελεγχόμενη αναιρετικώς κρίση του δικαστη-ρίου της ουσίας, το οποίο εκτιμά ελευθέρως τηνανάγκη της χρησιμοποιήσεως του αποδεικτικούαυτού μέσου, με εξαίρεση την περίπτωση κατά

την οποία κάποιος από τους διαδίκους ζητήσειτη διεξαγωγή πραγματογνωμοσύνης και το δι-καστήριο κρίνει ότι χρειάζονται ιδιάζουσες γνώ-σεις επιστήμης ή τέχνης, οπότε οφείλει να διο-ρίσει πραγματογνώμονα ή πραγματογνώμονες.Συνεπώς, αν δεν υπάρχει παραδοχή του δικα-στηρίου ότι πρόκειται για ζητήματα που απαι-τούνται για να γίνουν αντιληπτά ιδιάζουσεςγνώσεις επιστήμης ή τέχνης, η απόρριψη, ρη-τώς ή σιωπηρώς, αιτήματος του διαδίκου για τηδιενέργεια πραγματογνωμοσύνης δεν δημιουρ-γεί λόγο αναίρεσης κατά το άρθρο 559 ΚΠολΔ.

Επομένως το Εφετείο, με το να απορρίψειρητά το αίτημα του αναιρεσείοντος για διενέρ-γεια πραγματογνωμοσύνης σχετικά με τα ζητή-ματα, εάν το επίδικο ακίνητο εμπίπτει στη έκτα-ση των 16 στρεμμάτων που είχε αγοράσει οάμεσος δικαιοπάροχος του αναιρεσείοντος μετο 15209/1917 συμβόλαιο και εάν η έκταση αυ-τή περιλαμβάνεται στη μείζονα έκταση των 600στρεμμάτων, από την οποία φέρεται να πωλή-θηκε με το 6432/1907 συμβόλαιο, χωρίς όμωςνα δεχθεί ότι πρόκειται για ζητήματα που για ναγίνουν αντιληπτά απαιτούνται ιδιάζουσες γνώ-σεις επιστήμης ή τέχνης, δεν υπέπεσε στις απότους αριθμούς 10 και 19 του άνω άρθρου 559ΚΠολΔ πλημμέλειες, γι’ αυτό και ο περί τουαντιθέτου έβδομος πρόσθετος λόγος αναίρε-σης είναι απορριπτέος ως απαράδεκτος.

Επειδή, κατά τη διάταξη του άρθρου 559αριθ.11 εδ. β΄ του ΚΠολΔ, αναίρεση επιτρέπε-ται και αν το δικαστήριο παρά το νόμο έλαβευπόψη αποδείξεις που δεν προσκομίσθηκαν.Κατά την αληθινή έννοια της διάταξης αυτής,που προκύπτει και από το συνδυασμό της προςτις διατάξεις των άρθρων 106, 237 εδ. 1 στοιχ.β΄, 346 και 453 του ΚΠολΔ, ως αποδείξεις πουδεν προσκομίσθηκαν νοούνται και εκείνες τωνοποίων δεν έγινε σαφής και ορισμένη επίκλησημε τις προτάσεις του διαδίκου που τις προσκό-μισε. Δεν συνιστούν, όμως, αποδεικτικά μέσαοι διατάξεις κανόνων δικαίου, όπως είναι καιεκείνοι που περιέχονται σε διεθνείς συμβάσεις,που έχει υπογράψει και επικυρώσει η Ελλάδα.Εξάλλου, για να είναι ορισμένος ο λόγος αυτός

1634 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1634

αναίρεσης πρέπει να αναφέρονται στο αναιρε-τήριο α) ποιες είναι οι αποδείξεις που δεν προ-σκομίσθηκαν ή των οποίων δεν έγινε νόμιμηεπίκληση με τις προτάσεις του διαδίκου που τιςπροσκόμισε, β) ο ισχυρισμός, για τον οποίο τοδικαστήριο έλαβε υπόψη τις αποδείξεις και ηεπίδραση που έχει αυτός στο διατακτικό τηςαπόφασης και γ) ο λόγος για τον οποίο δενέπρεπε να ληφθεί υπόψη ο ισχυρισμός αυτός.Στην προκειμένη περίπτωση με τον τέταρτοπρόσθετο λόγο αναίρεσης ο αναιρεσείων προ-βάλλει κατά της προσβαλλόμενης απόφασηςαιτίαση από το άρθρο 559 αριθ. 11 περ. β΄ΚΠολΔ, ισχυριζόμενος ότι το Εφετείο, προκει-μένου να κρίνει ότι το επίδικο ακίνητο ανήκειστην ευρύτερη περιοχή των..., που ανήκε ανέ-καθεν στο Ελληνικό Δημόσιο με κυριαρχικό δι-καίωμα, δυνάμει της από 9-7-1832 Συνθήκηςτης Κωνσταντινουπόλεως και των από 6-6-1830 και 7-7-1830 Πρωτοκόλλων του Λονδί-νου, αλλά και στην έκταση των 1300 στρεμμά-των, η οποία κατά το έτος 1938 κηρύχθηκε ανα-δασωτέα, έλαβε υπόψη αποδείξεις που προ-σκόμισε ενώπιόν του το αναιρεσίβλητο, χωρίςόμως να γίνεται σαφής και ορισμένη επίκλησηαυτών με τις προτάσεις που υπέβαλε σ’ αυτό,και ειδικότερα έλαβε υπόψη α) την από 9-7-1832 Συνθήκη της Κωνσταντινουπόλεως β) τααπό 6-6-1830 και 6-7-1830 Πρωτόκολλα τουΛονδίνου γ) την υπ’ αριθμ. 41.650/1938 απόφα-ση του Υπουργού Γεωργίας περί κηρύξεως τηςαναδάσωσης δ) προσκλήσεις που απευθύνθη-καν, σύμφωνα με το άρθρο 154 του δασικού κώ-δικα, προς τους τυχόν αντιποιουμένουςεμπράγματα δικαιώματα επί της αναδασωτέαςεκτάσεως, ε) αποφάσεις του Ελληνικού Δημο-σίου, με τις οποίες απαγορεύονταν στην πιοπάνω έκταση η βοσκή, υλοτομία και άλλεςενέργειες και στ) αποφάσεις δενδροφυτεύσε-ως της ίδιας έκτασης. Ο λόγος αυτός αναίρε-σης, κατά το μέρος που αναφέρεται στη λήψηυπόψη από το Εφετείο της ως άνω Συνθήκηςκαι των Πρωτοκόλλων του Λονδίνου είναιαπορριπτέος ως απαράδεκτος, αφού οι κανό-νες δικαίου που περιέχονται στη Συνθήκη και

τα Πρωτόκολλα αυτά δεν αποτελούν αποδει-κτικά μέσα, ενώ κατά το υπόλοιπο μέρος τουείναι απορριπτέος ως αόριστος, αφού δενπροσδιορίζεται επαρκώς η ταυτότητα των υπόστοιχ. δ΄, ε΄ και στ΄ εγγράφων, ούτε το απο-δεικτικό περιεχόμενο αυτών και του υπό στοιχ.γ΄ εγγράφου, ούτε ο ισχυρισμός, για τον οποίοτο δικαστήριο έλαβε υπόψη τα εν λόγω έγγρα-φα, καθώς και η επίδραση που έχει αυτός στοδιατακτικό της απόφασης. Επειδή, από τη διά-ταξη του άρθρου 559 αριθ. 14 του ΚΠολΔ, κατάτην οποία επιτρέπεται αναίρεση αν το δικαστή-ριο παρά το νόμο κήρυξε ή δεν κήρυξε ακυρό-τητα, έκπτωση από το δικαίωμα ή απαράδεκτο,προκύπτει, ότι ο προβλεπόμενος με αυτή αναι-ρετικός λόγος αναφέρεται μόνο στις δικονομι-κές ακυρότητες, εκείνες δηλαδή που ανάγο-νται στη διαδικασία και είναι συνέπεια εφαρμο-γής δικονομικών διατάξεων, όχι δε σε ακυρότη-τες του ουσιαστικού δικαίου, η παράβαση τωνοποίων ελέγχεται αναιρετικά με τον από το άρ-θρο 559 αριθ. 1 προβλεπόμενο λόγο (Ολ. ΑΠ 1/1999). Επομένως ο όγδοος, μέρος πρώτο, πρό-σθετος λόγος αναίρεσης, με τον οποίο προ-βάλλεται η αιτίαση ότι το Εφετείο, με το να κρί-νει άκυρο το... πωλητήριο συμβόλαιο του συμ-βολαιογράφου Αθηνών Ευ. Π., το οποίο αναφέ-ρεται στο συμβόλαιο αγοράς του αναιρεσείο-ντος ως τίτλος ιδιοκτησίας του δικαιοπαρόχουτου Ζ, για το λόγο ότι σ’ αυτό δεν προσδιορίζε-ται ποια είναι η πωλούμενη έκταση, υπέπεσεστην από το άνω άρθρο 559 αριθ. 14 τουΚΠολΔ πλημμέλεια, πρέπει να απορριφθεί ωςαπαράδεκτος. Ο ίδιος πρόσθετος λόγος αναί-ρεσης, κατά το δεύτερο μέρος του, με τονοποίο προβάλλονται αιτιάσεις από το άρθρο559 αριθ.1 και 19 του ΚΠολΔ, για παραβίασηκανόνα ουσιαστικού δικαίου και έλλειψη νόμι-μης βάσης της προσβαλλόμενης απόφασης,λόγω ανεπαρκών αιτιολογιών, αναφορικά μετην ακυρότητα του πιο πάνω πωλητηρίου συμ-βολαίου, είναι απορριπτέος ως αόριστος, διότιδεν προσδιορίζεται σ’ αυτόν ούτε η διάταξη ου-σιαστικού δικαίου που φέρεται ότι παραβιάσθη-κε, ούτε ο ισχυρισμός ως προς τον οποίο υπάρ-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1635

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1635

χει η έλλειψη αιτιολογίας και πως αυτός συνδέ-εται με το διατακτικό της απόφασης. Κατ’ ακο-λουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτησηαναίρεσης και οι πρόσθετοι λόγοι πρέπει νααπορριφθούν και να καταδικαστεί ο αναιρεσεί-ων στα δικαστικά έξοδα του αναιρεσιβλήτουΕλληνικού Δημοσίου, μειωμένα όμως κατά τοάρθρο 22 ν. 3693/1957.

APEIOY ΠAΓOYAριθ. 1998/2009 (Tμ. Γ΄ Πολ.)

Καταχρηστική άσκηση δικαιώματος. Πλειστη-ριασμός ακινήτου του οποίου κύριος ήταν τοΕλληνικό Δημόσιο κι όχι το φυσικό πρόσωποτο οποίο το είχε αποκτήσει χωρίς νόμιμο τίτ-λο. Η επί μία εξαετία μετά τον πλειστηριασμόαδράνεια του Ελληνικού Δημοσίου, το οποίοείχε συμμετάσχει και στον πλειστηριασμό, δενκρίνεται καταχρηστική, ενόψει του ότι μόνη ηαδράνεια, χωρίς τη συνδρομή ειδικών περι-στάσεων που συνδέονται με την προηγούμενησυμπεριφορά του ίδιου, από τις οποίες να γεν-νάται η πεποίθηση ότι το ένδικο δικαίωμα δενπρόκειται να ασκηθεί κατ’ αυτής, δεν καθιστάμη ανεκτή κατά την καλή πίστη την άσκησητου εν λόγω δικαιώματος. (Απόρριψη της υπ’αριθμ. 407/2003 ΕφΚρήτης).

Κατά την έννοια της διάταξης του άρθρου 281Α.Κ, καταχρηστική άσκηση του δικαιώματοςυπάρχει όταν από την προηγούμενη συμπερι-φορά του δικαιούχου ή από την πραγματική κα-τάσταση που διαμορφώθηκε ή από τις περιστά-σεις που μεσολάβησαν, η εκ των υστέρωνάσκηση του δικαιώματος έρχεται σε προφανήαντίθεση προς την ευθύτητα και εντιμότητα,που πρέπει να κρατούν στις συναλλαγές ήπρος τα επιβαλλόμενα χρηστά συναλλακτικάήθη ή προς τον κοινωνικό ή τον οικονομικό σκο-πό του δικαιώματος, έτσι ώστε η ενάσκηση τουδικαιώματος αυτού να προσκρούει στις περί δι-καίου και ηθικής αντιλήψεις του μέσου κοινωνι-κού ανθρώπου (Ολ ΑΠ 33/2005, 19/1998, 17/1995). Ειδικότερα, στην περίπτωση της μακράς

αδράνειας του δικαιούχου υπάρχει τέτοια κα-τάχρηση, εφόσον συντρέχουν πρόσθετα περι-στατικά, αναγόμενα στον ίδιο χρόνο και στηνόλη συμπεριφορά τόσο αυτού, όσο και εκείνουπου αποκρούει το δικαίωμα, από τα οποία γεν-νάται στον υπόχρεο η πεποίθηση ότι το τελευ-ταίο δεν πρόκειται να ασκηθεί κατ’ αυτού, έτσιώστε η επιδίωξη ανατροπής της κατάστασηςπου δημιουργήθηκε με τη μεταγενέστερηάσκησή του, να συνεπάγεται επαχθείς για τονυπόχρεο επιπτώσεις (Ολ ΑΠ 62/1990). Εξάλ-λου, από το συνδυασμό των διατάξεων των άρ-θρων 281 ΑΚ και 262 § 1 ΚΠολΔ, σαφώς προκύ-πτει, ότι, για την πληρότητα της ένστασης κα-ταχρηστικής άσκησης δικαιώματος και το πα-ραδεκτό της, από την άποψη του χρόνου προ-βολής της, πρέπει, κατά την πρώτη συζήτησητης υπόθεσης στον πρώτο βαθμό, να προβάλ-λονται τα περιστατικά που συγκροτούν την κα-τάχρηση δικαιώματος, συγχρόνως δε να γίνε-ται επίκληση από τον ενιστάμενο του γεγονό-τος, ότι τα περιστατικά αυτά καθιστούν κατα-χρηστική την άσκηση του δικαιώματος και ναδιατυπώνεται αίτημα απόρριψης της αγωγής,με την οποία ασκείται το δικαίωμα, για την αιτίααυτή (Ολ ΑΠ 472/1983, ΑΠ 2102/2007). Στηνπροκείμενη περίπτωση, από την παραδεκτή(άρθρο 561 παρ. 2 ΚΠολΔ) επισκόπηση των δια-δικαστικών εγγράφων της δικογραφίας, προκύ-πτουν τα ακόλουθα: Η εναγομένη και ήδη αναι-ρεσείουσα, με τις από 15-5-1996 προτάσεις τηςτης πρώτης στον πρώτο βαθμό συζήτησης τηςένδικης διεκδικητικής αγωγής, πρόβαλε επι-κουρικά την ένσταση καταχρηστικής άσκησηςτου αγωγικού δικαιώματος του αντιδίκου της,ισχυριζομένη ότι: «ΕΝΣΤΑΣΗ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣΑΣΚΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟ-ΣΙΟΥ». Την εν λόγω ένσταση στηρίζουμε σταεξής συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά:

α) Από την δωρεά που έγινε στον δικαιοπά-ροχό μας από τον πατέρα του στις 27-5-1969 ηοποία μεταγράφτηκε νομίμως στα οικεία βιβλίατου Υποθ /κείου Ηρακλείου, η οποία ως εκ τηςδημοσιότητάς της παρείχε την δυνατότητα σε

1636 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1636

κάθε αξιούντα δικαίωμα κυριότητος να εγείρειτην σχετική αγωγή.

β) Από την εγγραφή της πρώτης προσημείω-σής μας επί τον ακινήτου τούτου που έγινε στις12-6-1969 και γράφτηκε και αυτή στα βιβλίατου ίδιου Υποθ/κείου Ηρακλείου και είχε ταπλεονεκτήματα της δημοσιότητας.

γ) Από την εγγραφή άλλων δύο προσημειώ-σεων υποθήκης (της β΄ και γ΄ προσημειώσεως)που έγιναν στις 29-1-1975 και 11-3-1975 αντί-στοιχα που και αυτές είχαν τα πλεονεκτήματατης δημοσιότητας.

δ) Από την ανέγερση από τον οφειλέτη μαςολόκληρης οικοδομής (150μ2) μετά την δω-ρεά, υπό τα όμματα των οργάνων της κτηματι-κής περιουσίας του αντιδίκου δημοσίου πουεπεσκέπτοντο την περιοχή συχνάκις.

ε) Το πρωτόκολλο Διοικητικής Αποβολήςπου έγινε μετά την εγγραφή των βαρών μουδεν μου κοινοποιήθηκε ΠΟΤΕ και έτσι με άφη-σε το αντίδικο δημόσιο να εκτίθεμαι σε ενέρ-γειες και να προχωρώ την διαδικασία εκτελέ-σεως χωρίς ποτέ στα πλαίσια της αρχής τηςχρηστής διοίκησης να με ενημερώσει για να μηπροβαίνω σε νέες άσκοπες ενέργειες.

στ) Σ’ όλη την μακρόχρονη διαδικασία, απότης κατασχέσεως που έγινε με την υπ’ αριθμ.610/2-7-1988 έκθεση κατάσχεσης του δικ. Επι-μελητή Ηρακλείου... μέχρι και της εγέρσεωςτης παρούσας αγωγής (19-7-94) και επίδοσήςτης σε μένα (16-8-1994) ήτοι μέσα σε διάρκειαέξι (6) συναπτών ετών όπου εξεδόθησαν τρίαπρογράμματα πλειστηριασμού ακινήτου απότην... Τράπεζα της Ελλάδος και επτά προγράμ-ματα πλειστηριασμού από εμένα, τα οποία καικοινοποιήθηκαν, νομότυπα όλα και ένα προςένα στο αντίδικο Δημόσιο, ήτοι τόσο στην Α΄ΔΟΥ, όσο και στη Β΄ ΔΟΥ, ΟΥΔΕΜΙΑ αντίρρησηδιετύπωσε, περί του οποιουδήποτε δικαιώματόςτου, εμπράγματου ή ενοχικού επί του επιδίκουακίνητου, αν και έλαβε γνώση ότι επισπεύδεταιπλειστηριασμός του ακινήτου τόσο από εμένα,όσο και από την... ΤΡΑΠΕΖΑ, από την οποία εί-χαμε αναλάβει τα ηνία του πλειστηριασμού.

ζ) Επί πλέον το αντίδικο Δημόσιο παρέλειψενα δημοσιοποιήσει το οποιοδήποτε δικαίωμαδιά της ασκήσεως διεκδικητικής αγωγής καιεντεύθεν της εγγραφής ταύτης στα οικεία βι-βλία διεκδικήσεων του κατά τόπον αρμοδίουΥποθ/κείου Ηρακλείου.

η) Όπως προκύπτει από όλα τα προγράμμα-τα πλειστηριασμού και των δύο επιμελητών...και... στα οποία γίνεται μνεία του πιστοποιητι-κού βαρών του Υποθ/κείου Ηρακλείου, το Δη-μόσιο δεν υπάρχει.

θ) Το αντίδικο Δημόσιο δεν προσέβαλε μεένδικα μέσα τον πλειστηριασμό τούτο ούτεαμφισβήτησε την εγκυρότητα του ποτέ!

ι) Αντίθετα μετείχε σ’ αυτόν και ΑΝΑΓΓΕΛ-ΘΗΚΕ 1) διά της Α΄ ΔΟΥ Ηρακλείου για ποσόδρχ. 9.242 με το υπ’ αριθμ. πρωτοκ. 35014/156/11-12-1990 έγγραφο του Δ/ντού του και β)δια της Β΄ ΔΟΥ Ηρακλείου για ποσό δρχ.4.412.016 με το υπ’ αριθμ. 24207/165/6-12-1990 έγγραφο του Δ/ντή του, όπως προκύπτειαπό τον υπ’ αριθμ. 6256/1991 πίνακα κατάτα-ξης της συμβ/φου Ηρακλείου Μ. Κ. και μάλιστακατετάγει προνομιακά για 898.059 δρχ.τιςοποίες και εισέπραξε.

ια) Η αγωγή ασκήθηκε μετά την αλματώδηαξιοποίηση της περιοχής που βρίσκεται το επί-δικο.

Το να έρχεται λοιπόν σήμερα το αντίδικοΔημόσιο μετά τις θετικές πράξεις, αλλά και τιςπαραλείψεις που παραπάνω εκτέθηκαν, όχι μό-νο παραβιάζει την αρχή της χρηστής διοίκησηςκαι της ανεγνωρισμένης εμπιστοσύνης πουπρέπει να επιβάλλεται να διέπουν τις ενέργει-ες της διοικήσεως αλλά υπερβαίνει προφανώςτα όρια της συναλλακτικής ηθικής και του κοι-νωνικού και οικονομικού σκοπού του δικαιώμα-τος. Έτσι ώστε η κατοπινή αυτή ενέργεια τουδημοσίου να ανατρέπει την δική μας πίστη καινα παρίσταται ως διάψευσή της. Όλα αυτά ταανωτέρω αναπτυχθέντα πραγματικά περιστατι-κά που στηρίζουμε την ένσταση της καταχρη-στικής ασκήσεως έχουν κριθεί από αποφάσειςτου Αρείου Πάγου ότι ασκούν ουσιώδη επιρροή

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1637

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1637

στην έκβαση της δίκης. Διότι κατά την ορθή έν-νοια του άρθρου 281 Α.Κ. δικαίωμά τι θεωρείταικαταχρηστικώς ασκούμενο όταν η προηγηθεί-σα της ασκήσεως του συμπεριφορά του δικαι-ούχου και η διαμορφωθείσα κατά το μεσολαβή-σαν χρονικό διάστημα, πραγματική κατάσταση,όχι μόνο δεν δικαιολογούν επαρκώς την υστέ-ρα άσκησή του, αλλ’ αυτή χωρεί κατά προφανήυπέρβαση των ορίων των επιβαλλομένων εκτης καλής πίστεως ή των χρηστών ηθών ή εκτου κοινωνικού ή οικονομικού σκοπού του δι-καιώματος. Επειδή εξ όλων των ανωτέρω είναιπροφανές ότι: Αποκτήσαμε παρά αληθινού κυ-ρίου δηλ. παρά δικαιοπαρόχων οι οποίοι είχαναποκτήσει την κυριότητα διά χρησικτησίας.

Εν πάση δε περιπτώσει και αν ήθελε υποτε-θεί ότι δεν συντρέχει η παραπάνω νόμιμη αιτίακτήσεως της κυριότητος των δικαιοπαρόχωνμας και πάλι το δικαίωμα του αντιδίκου δημοσί-ου υπό τα εκτεθέντα πραγματικά περιστατικά,παρίσταται ως καταχρηστικώς ασκούμενο».Παράλληλα, η αναιρεσείουσα διατύπωσε, μετις ίδιες προτάσεις της, και αίτημα απόρριψηςτης ένδικης αγωγής από την παραπάνω αιτία.Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, με την 456/1996προδικαστική του απόφαση, απέρριψε την ενλόγω ένσταση ως μη νόμιμη, με την αιτιολογίαότι «τα περιεχόμενα σ’ αυτήν περιστατικά δενσυνιστούν καταχρηστική άσκηση του δικαιώμα-τος». Με τον τέταρτο λόγο της έφεσής της κα-τά της πρωτόδικης, απορριπτικής σε βάρος της,απόφασης η αναιρεσείουσα επανέφερε παρα-δεκτά στο Εφετείο την επίμαχη ένσταση με τοίδιο όπως πιο πάνω αναπτύχθηκε περιεχόμενο.Το Εφετείο, με την προσβαλλόμενη απόφαση,δέχθηκε τα ακολούθως: «Την 19-12-1989 εκ-πλειστηριάστηκε ενώπιον της συμβολαιογρά-φου Ηρακλείου Μ. Κ. το επίδικο ακίνητο, πουβρίσκεται στη θέση «...» στο..., έχει έκταση πε-ρίπου πέντε στρέμματα και κατακυρώθηκευπέρ της εναγομένης, η οποία μετέγραφε νό-μιμα την 6279/11-3-1990 περίληψη της κατακυ-ρωτικής έκθεσης της ως άνω συμβολαιογρά-φου, στις 18-3-1990 στα βιβλία μεταγραφών

του Υποθηκοφυλακείου Ηρακλείου, και εγκατα-στάθηκε στο ακίνητο την 22-6-1992». Το ωςάνω ακίνητο κατείχε ο ενυπόθηκος οφειλέτηςτης εναγομένης..., μετά από δωρεά από τονπατέρα του..., δυνάμει του 12357/1969 δωρη-τηρίου συμβολαίου του συμβολαιογράφουΗρακλείου Ε.Α., νόμιμα μεταγεγραμμένου. Τουως άνω δωρηθέντος στον οφειλέτη της εναγο-μένης ακινήτου, δεν ετύγχανε κύριος ο δωρη-τής πατέρας του, αλλά το Ελληνικό Δημόσιοκαι γι’ αυτό η εναγομένη δεν απέκτησε κυριό-τητα επ’ αυτού.

Ειδικότερα, κατά τα έτη 1939-1945 έγινεαποτύπωση και διανομή ανταλλαξίμων εκτάσε-ων στη θέση... της κτηματικής περιφέρειας τουΔήμου... και από τις εκτάσεις αυτές, όσες ήτανκαλλιεργήσιμες αναγνωρίστηκαν ως ιδιοκτη-σίες των καλλιεργητών, ενώ οι υπόλοιπες δια-νεμήθηκαν σε ακτήμονες. Βόρεια των ιδιοκτη-σιών αυτών και μέχρι τη θάλασσα, στο αυτόκτηματολογικό διάγραμμα αποτυπώθηκαν δύοακίνητα εκτάσεως 500 περίπου στρεμμάτων,αμμώδους μορφής, ως κληροτεμάχιο τουΕλληνικού Δημοσίου που στον αντίστοιχο κτη-ματολογικό πίνακα της διανομής έφεραν τουςαριθμούς 51 και 1459. Διαχωριστικό όριο τωνενιαίων τούτων ακινήτων είναι οι ποταμοί...και... από δύση και ανατολή.

Έκτοτε η διαχείριση των δύο αυτών ακινή-των που χωρίζονται από τον... ποταμό, περιήλ-θε στο Υπουργείο Γεωργίας. Στη συνέχεια τηδεκαετία του 1970, λόγω της αμμώδους συστά-σεώς των και της ακαταλληλότητάς των γιακαλλιέργεια και γεωργική εκμετάλλευση, πα-ραδόθηκε η διαχείριση των ακινήτων αυτώνστο Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο κατέγρα-ψε την έκταση αυτή στα οικεία βιβλία ως ενιαίοδημόσιο κτήμα με αριθμό ΒΚ 197. Έκτοτε τηδιαχειριζόταν αρχικά η Οικονομική ΕφορίαΗρακλείου, και σήμερα η Κτηματική Υπηρεσίατου Υπουργείου Οικονομικών, με πράξεις νο-μής που αρμόζουν στη φύση της (επίβλεψη τωνορίων της, έκδοση πρωτοκόλλων διοικητικήςαποβολής ή καθορισμού αποζημίωσης χρήσε-

1638 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1638

ως κ.λπ.). Η αμμώδης αυτή έκταση ήταν ενενεργεία αιγιαλός κατά την εποχή της Οθωμα-νικής Αυτοκρατορίας, δηλαδή βρεχόταν απότις μεγαλύτερες, πλην συνήθεις αναβάσειςτων χειμερίων κυμάτων και στη συνέχεια κατάτις αρχές του 20ού αιώνα συνεπεία αποχωρή-σεως της θάλασσας λόγω προσχώσεων, κατέ-στη παλαιός αιγιαλός και συνεπώς ανήκει στηνιδιωτική περιουσία του ενάγοντος ΕλληνικούΔημοσίου.

Η μορφή της παραπάνω έκτασης, προκύπτεικαι από το 582/31-8-1966 έγγραφο του Νομάρ-χη... προς το Υπουργείο Οικονομικών, όπουαναφέρεται ότι τα υπ’ αρ. 51 και 1459 τεμάχιαδεν προσφέρονται προς εκμετάλλευση γεωργι-κή ή κτηνοτροφική, είναι έκταση αμμώδης,στην ουσία αμμώδης παραλία, γυμνή και κατάτο παρελθόν μεγάλο μέρος της περιοχής ελί-μναζε από τα ύδατα των παρακειμένων ποτα-μών, ενώ δεν εκδηλώθηκε ενδιαφέρον από ελ-ληνικές Υπηρεσίες, διότι η περιοχή δεν προ-σφερόταν για αγροτική αποκατάσταση, γι’ αυ-τό και προτείνεται να παραχωρηθεί η έκτασηαυτή στον Ε.Ο.Τ για τουριστική αξιοποίηση. Τοεπίδικο ακίνητο αποτελεί τμήμα του ως άνω υπ’αριθμ. 51 κληροτεμαχίου του Υπουργείου Γε-ωργίας και ήδη του υπ’ αρ. ΒΚ 197 δημοσίουκτήματος του Υπουργείου Οικονομικών. Όπωςπροκύπτει από το προσκομιζόμενο απόσπασματου οικείου τοπογραφικού διαγράμματος, συ-νορεύει νότια με αγροτικό δρόμο και πέραντούτου με το υπ’ αριθμ. 480 κληροτεμάχιο, βό-ρεια με ενεργό αιγιαλό και παραλία του μείζο-νος υπ’ αριθμ. 51 (ΒΚ 197) δημοσίου κτήματος,ανατολικά με τμήμα του ΒΚ 197 δημοσίου κτή-ματος, το οποίο κατέχει ο... και δυτικά εν μέρειμε το 477 Δ κληροτεμάχιο και εν μέρει με ΒΚ197 τμήμα δημοσίου κτήματος που κατέχει ο...(βλ. το υπ’ αριθμ. 2208/24-2-1984 έγγραφο τηςΒ΄ Οικονομικής Εφορίας Ηρακλείου). Το ότι τοεπίδικο αποτελεί τμήμα του υπ’ αριθμ. 51 αμμώ-δους κτήματος της διανομής 1939-1945, απο-δεικνύεται από τη μάρτυρα του ενάγοντος, ηοποία καταθέτει ότι αυτό αποτελεί δημόσια πε-

ριουσία, που κατά τον προηγούμενο αιώναήταν αιγιαλός εν ενεργεία και λόγω υποχώρη-σης της θάλασσας σταμάτησε να βρέχεται απότα κύματα και προήλθε η αμμώδης έκταση πουέχει καταγραφεί στη διανομή του 1939-1945 μετον αριθμό 51. Αλλά και η μάρτυς της εναγομέ-νης καταθέτει ότι το επίδικο από τη μεριά τουβορρά είναι αμμώδες και ότι υπάρχει άμμοςπλησίον της οικίας που είναι κατασκευασμένηεντός του επιδίκου και αναγνωρίζει ότι το επί-δικο ακίνητο αποτελεί τμήμα του 51 κληροτε-μαχίου της διανομής 1939-1945. Τέλος ο ίδιοςο οφειλέτης της εναγομένης..., με τις από 20-7-1998 και 30-11-1978 αιτήσεις του είχε ζητή-σει την εξαγορά του επιδίκου, οι αιτήσεις τουόμως αυτές απορρίφθηκαν με την 4682/79 από-φαση του Β΄ Οικονομικού Εφόρου Ηρακλείου.Να σημειωθεί επίσης ότι κατά του οφειλέτη τηςεναγομένης... έχει εκδοθεί το 12/1983 Πρωτό-κολλο διοικητικής αποβολής καθώς και πρωτό-κολλα καθορισμού αποζημίωσης για αυθαίρετηχρήση (234/1980, 38/1986, 12/1992, 22/1997).Επί ανακοπών του... κατά των πρωτοκόλλωναυτών, εκδόθηκαν οι υπ’ αριθμ. 479/1984,254/1987, 496/1982 αποφάσεις του Ειρηνοδι-κείου Ηρακλείου και του Μονομελούς Πρωτοδι-κείου Ηρακλείου, αντίστοιχα, οι οποίες έκρινανότι το επίδικο αποτελεί τμήμα του ΒΚ 197 Δη-μοσίου κτήματος, το οποίο είναι αμμώδης έκτα-ση και αποτελεί χώρο παλαιού αιγιαλού πουαπέβαλε την ιδιότητά του ως κοινοχρήστου,συνεπεία υποχωρήσεως της θάλασσας λόγωπροσχώσεων. Η ύπαρξη δε πηγαδιού μέσα στοεπίδικο, το οποίο (επίδικο) γειτνιάζει με τρειςποταμούς, αποδεικνύει ότι είναι δυνατόν ναυπάρχει υπόγειο γλυκό νερό στον αιγιαλό».Ακολούθως, το Εφετείο, αφού απέρριψε τηνένσταση καταχρηστικής άσκησης του ένδικουδικαιώματος του αναιρεσιβλήτου ως μη νόμιμημε την ακόλουθη αιτιολογία: «Η εναγομένη μετις προτάσεις της αρνήθηκε την αγωγή και επι-κουρικά ζήτησε ν’ απορριφθεί αυτή ως κατα-χρηστικώς ασκηθείσα δεδομένου ότι παρά τηδημοσιότητα της προδικασίας και της κυρίας

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1639

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1639

διαδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης, τοενάγον επί μία εξαετία ουδέποτε προέβαλε ού-τε διεκδίκησε τα δικαιώματά του, ούτε προσέ-βαλε διενεργηθέντα πλειστηριασμό ως άκυρο,στον οποίον μάλιστα αναγγέλθηκε και συμμε-τείχε και ικανοποιήθηκε προνομιακά. Ο ισχυρι-σμός αυτός ήταν μη νόμιμος και ορθά απορρί-φθηκε από την προδικαστική απόφαση ως τέ-τοιος, και το σχετικό παράπονο της εκκαλού-σας είναι αβάσιμο, αφού τα περιεχόμενα σ’ αυ-τόν πραγματικά περιστατικά και αληθινά υποτι-θέμενα, δεν συνιστούν καταχρηστική την άσκη-ση του δικαιώματος του ενάγοντος», δέχθηκετην υπό κρίση διεκδικητική ακινήτου αγωγή τουαναιρεσιβλήτου ως και κατ’ ουσίαν βάσιμη, επι-κυρώνοντας, έτσι, την εκκαλούμενη απόφαση,που είχε εκφέρει όμοια κρίση. Κρίνοντας, έτσι,το Εφετείο ως προς την απόρριψη ως μη νόμι-μης της επίμαχης ένστασης της αναιρεσείου-σας, δεν παραβίασε ευθέως την ουσιαστικούδικαίου διάταξη του άρθρου 281 ΑΚ, αφού, υπότα επικαλούμενα από την ενιστάμενη εναγομέ-νη και ήδη αναιρεσείουσα πραγματικά περιστα-τικά, που παραδεκτά προβλήθηκαν με τις προ-τάσεις της, της πρώτης συζήτησης της ένδικηςαγωγής στο πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, δεν κα-θίσταται καταχρηστική η άσκηση του αγωγικούδικαιώματος του αναιρεσιβλήτου, ενόψει τουότι μόνη η αδράνεια του τελευταίου καθόλη τηδιάρκεια της προδικασίας και της κύριας διαδι-κασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης, χωρίς τησυνδρομή ειδικών περιστάσεων που συνδέο-νται με την προηγούμενη συμπεριφορά του ίδι-ου, από τις οποίες γεννήθηκε στην αναιρεσεί-ουσα η πεποίθηση, ότι το ένδικο δικαίωμα δενπρόκειται να ασκηθεί κατ’ αυτής, δεν καθιστάμη ανεκτή κατά την καλή πίστη και τα χρηστάήθη και συνεπώς καταχρηστική και απαγορευ-μένη την άσκηση του εν λόγω δικαιώματος. Ομοναδικός, επομένως, λόγος της αναίρεσης μετον οποίο προβάλλεται η από τον αριθμό 1 τουάρθρου 559 ΚΠολΔ πλημμέλεια της ευθείαςπαραβίασης του άρθρου 281 ΑΚ, από την παρα-πάνω αιτία, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος.

APEIOY ΠAΓOYAριθ. 2155/2009 (Tμ. Δ΄ Πολ.)

Δικονομία πολιτική. Αναίρεση. Προϋποθέσειςπαραδεκτού της συζητήσεως αυτής. Σύστασηοριζοντίου ιδιοκτησίας. Ο ιδιοκτήτης εκάστηςοριζόντιας ιδιοκτησίας είναι συγκύριος στακοινόχρηστα και κοινόκτητα μέρη της πολυκα-τοικίας. Προσδιορισμός αυτών. Ποσοστό συμ-μετοχής της συγκυριότητας εκάστου ιδιοκτή-τη. Χώροι σταθμεύσεως αυτοκινήτων στονισόγειο χώρο πολυκατοικίας με το σύστημαpilotis. Οι χώροι αυτοί είναι κοινόχρηστοι. Οισχετικές συμβάσεις που μεταβιβάζουν τουςχώρους αυτούς ως διηρημένες ιδιοκτησίες εί-ναι άκυρες, ως αντίθετες σε διατάξεις αναγκα-στικού δικαίου (ν. 1221/1981). Η ακυρότητα εί-ναι απόλυτη και προτείνεται από οποιονδήπο-τε έχει έννομο συμφέρον. Επ’ αυτών των τμη-μάτων μόνον δικαίωμα αποκλειστικής χρήσηςμπορεί να παραχωρηθεί σε διαμερίσματα καιόχι σε βοηθητικούς χώρους, έστω και αν είναιαυτοτελείς ιδιοκτησίες. Άκυρη η παραχώρησηχρήσης χώρου στάθμευσης σε αποθήκη. (Επι-κυρώνει την υπ’ αριθμ. 571/2008 ΕφΠειρ).

Ι. Από τις..., ..., ... και... εκθέσεις επίδοσης τηςδικαστικής επιμελήτριας Πειραιώς... προκύπτειότι ακριβές αντίγραφο της κρινόμενης αναίρε-σης με πράξη ορισμού δικασίμου και κλήσηπρος συζήτηση για τη δικάσιμο, που αναφέρε-ται στην αρχή της παρούσας, επιδόθηκε νόμιμακαι εμπρόθεσμα από την επισπεύδουσα τη συ-ζήτηση αναιρεσείουσα στους αναιρεσιβλήτους.Οι αναιρεσίβλητοι δεν εμφανίστηκαν κατά τηνπροαναφερόμενη δικάσιμο, όταν εκφωνήθηκεη υπόθεση από το πινάκιο στη σειρά της, ούτεκατέθεσε δήλωση του άρθρου 242 παρ. 2ΚΠολΔ και, επομένως, το Δικαστήριο πρέπει ναπροχωρήσει στη συζήτηση σαν να ήταν όλοι οιδιάδικοι παρόντες, σύμφωνα με το άρθρο 576παρ. 2 ΚΠολΔ.

ΙΙ. Από το συνδυασμό των διατάξεων τωνάρθρων 1007, 1117 ΑΚ, 1, 2 παρ. 1, 4 παρ. 1, 5και 13 του ν. 3741/1929, που διατηρήθηκε σε

1640 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1640

ισχύ και μετά την εισαγωγή του ΑΚ με το άρθρο54 του ΕισΝΑΚ, συνάγεται ότι στην οριζόντιαιδιοκτησία ιδρύεται, κυρίως χωριστή (διαιρεμέ-νη) κυριότητα σε όροφο οικοδομής ή διαμέρι-σμα ορόφου, παρεπομένως δε και αναγκαστικήσυγκυριότητα, που αποκτάται αυτοδικαίως,κατ’ ανάλογη μερίδα στα μέρη του όλου ακινή-του, που χρησιμεύουν σε κοινή από όλους τουςοροφοκτήτες χρήση, μεταξύ των οποίων περι-λαμβάνονται, κατά ενδεικτική στις διατάξειςαυτές απαρίθμηση, το έδαφος, οι αυλές κ.λπ. Οπροσδιορισμός των κοινοκτήτων και κοινοχρή-στων αυτών μερών, γίνεται, είτε με τη συστατι-κή της οροφοκτησίας δικαιοπραξία, είτε με ιδι-αίτερες συμφωνίες μεταξύ όλων των οροφο-κτητών, κατά τα άρθρα 4 παρ. 1, 5 και 13 του ωςάνω ν. 3741/1929. Αν τούτο δεν γίνει, αν δηλα-δή δεν ορίζεται τίποτε από την ως άνω δικαιο-πραξία ούτε με ιδιαίτερες συμφωνίες, τότεισχύει ο προσδιορισμός που προβλέπεται απότις πιο πάνω διατάξεις. Το ίδιο συμβαίνει, ήτοιισχύει ο προσδιορισμός που προβλέπεται απότις αναγκαστικού δικαίου πολεοδομικές διατά-ξεις νόμου, όταν η προαναφερόμενη δικαιο-πραξία ή οι συμφωνίες αντίκεινται στις διατά-ξεις αυτές, όταν δηλαδή ο καθορισμός των κοι-νοχρήστων, κατ’ έκταση και περιεχόμενο, μεβάση τις ανωτέρω συμφωνίες έρχεται σε ευ-θεία αντίθεση με ρητή πολεοδομική διάταξηπου απαγγέλλει ρητώς ή σαφώς ακυρότητα.Τέτοια διάταξη είναι και εκείνη του άρθρου 1παρ. 5 εδ. τελευταίο του ν. 960/1979 «περί επι-βολής υποχρεώσεων προς δημιουργίαν χώρωνσταθμεύσεως αυτοκινήτων διά την εξυπηρέτη-σιν των κτιρίων», όπως αντικαταστάθηκε με τοάρθρο 1 Ν. 1221/1981. Κατά την τελευταία αυ-τή διάταξη «αι τυχόν δημιουργούμεναι θέσειςσταθμεύσεως εις τον ελεύθερον ισόγειον χώ-ρον του κτιρίου όταν τούτο κατασκευάζεται επίυποστηλωμάτων (pilotis) κατά τις ισχύουσεςδιατάξεις, δεν δύνανται ν’ αποτελέσουν διηρη-μένας ιδιοκτησίας». Δηλαδή από τη διάταξηαυτή προκύπτει με σαφήνεια, ότι, όταν η οικο-δομή ανεγείρεται με άδεια και υπό το πολεοδο-μικό σύστημα της αφέσεως του ισογείου χώ-

ρου ακαλύπτου, ο ακάλυπτος αυτός χώρος δενμπορεί να αποτελέσει διαιρεμένες ιδιοκτησίες,που να ανήκουν δηλαδή σε ένα ή περισσότε-ρους ιδιοκτήτες, είτε αυτοί είναι οροφοκτήτεςείτε τρίτοι, αλλά θα παραμείνει ως κοινόχρη-στος, με την πιο πάνω έννοια, επί του οποίουαποκτάται αυτοδικαίως όπως προαναφέρθηκεσυγκυριότητα, εφόσον υφίσταται οριζόντιαιδιοκτησία σε όροφο οικοδομής ή σε διαμέρι-σμα ορόφου και παρεπομένως αναγκαστική συ-γκυριότητα των οροφοκτητών κατ’ ανάλογημερίδα τούτων επί του κοινοχρήστου αυτούχώρου, που χρησιμεύει σε κοινή από όλουςτους οροφοκτήτες χρήση, στον καθορισμό καιμόνον της οποίας (χρήσεως) μπορούν να προ-βούν. Επομένως, η συμφωνία των οροφοκτη-τών για κατάργηση του κοινόχρηστου χαρακτή-ρα της pilotis και η μεταβίβαση του χώρου αυ-τής σε τρίτους κατά διαιρεμένες ιδιοκτησίες,έρχεται σε ευθεία αντίθεση προς την άνω πο-λεοδομική διάταξη του ν. 1221/1981, η οποίαείναι αναγκαστικού δικαίου, ως επιδιώκουσα (ησυμφωνία αυτή) το απαγορευμένο και αθέμιτοαποτέλεσμα ήτοι την κάλυψη του υποχρεωτι-κώς από το νόμο ακαλύπτου ισογείου χώρου ήτη μεταβίβαση αυτού σε τρίτους κατ’ αποκλει-στική τους ιδιοκτησία και είναι για το λόγο αυτόαπολύτως άκυρη, ως αντικείμενη στην αναγκα-στικού δικαίου ως άνω απαγορευτική πολεοδο-μική διάταξη (ΑΚ 174). Η ακυρότητα δε αυτή ωςαπόλυτη μπορεί να προταθεί από καθένα πουέχει έννομο συμφέρον (ΟλΑΠ 5/1991). Έτσι, οχώρος της πιλοτής ή ανοικτά τμήματα του χώ-ρου αυτού ανήκουν στα κοινόκτητα και κοινό-χρηστα μέρη της οικοδομής, επί των οποίωνμπορεί μόνο να παραχωρηθεί, με τη συστατικήτης οροφοκτησίας ή με μεταγενέστερη συμφω-νία μεταξύ όλων των συνιδιοκτητών, δικαίωμααποκλειστικής χρήσεως σε ιδιοκτήτες ορόφωνή διαμερισμάτων της ίδιας οικοδομής (ΟλΑΠ23/2000). Ο με το ανωτέρω περιεχόμενο περιο-ρισμός της χρήσης του χώρου αυτού από τουςλοιπούς οροφοκτήτες έχει απλώς το χαρακτή-ρα δουλείας κατ’ άρθρο 13 παρ. 3 Ν 3741/1929,χωρίς όμως να είναι πραγματική δουλεία με την

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1641

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1641

έννοια των άρθρων 1118 και 1119 ΑΚ και επι-βάλλεται από τις αναγκαστικού δικαίου διατά-ξεις των άρθρων 1 παρ. 1, 2 εδ. α-β, 5 του Ν.960/1979, όπως τροποποιήθηκε με το Ν. 1221/1981 και το ΠΔ 1340/1981, συνίσταται δε στηνυποχρέωση των συνιδιοκτητών, επί οικοδομώνπου ανεγείρονται με άδεια και υπό το πολεοδο-μικό σύστημα της αφέσεως του ισογείου ακα-λύπτου, να εξασφαλίσουν είτε σε ακάλυπτο εί-τε σε καλυμμένο (μεταξύ των υποστηλωμάτωντης οικοδομής-pilotis), χώρο για την στάθμευσητων αυτοκινήτων των συνιδιοκτητών της οικο-δομής. Συνεπεία του περιορισμού αυτού τηςκυριότητας δεν επιτρέπεται στους συνιδιοκτή-τες του οικοπέδου με τη συστατική της οροφο-κτησίας δικαιοπραξία και με οποιαδήποτε μετα-γενέστερη κατά τους νόμιμους τύπους γενόμε-νη τροποποίησή της, να μην εξασφαλίζουνστην κοινόκτητη pilotis της οικοδομής θέσειςστάθμευσης των αυτοκινήτων των ιδιοκτητώντων διαμερισμάτων, με την παραχώρηση τωνθέσεων αυτών σε εκ κατασκευής και λειτουργι-κώς κείμενες συνήθως στο υπόγειο της οικοδο-μής, εξυπηρετικές μόνον των αναγκών διαμερι-σμάτων, αποθήκες, που αποτελούν βοηθητι-κούς χώρους των διαμερισμάτων, χωρίς δικήτους λειτουργικότητα, έστω και αν οι αποθήκεςαυτές έχουν ορισθεί με την συστατική της ορι-ζόντιας ιδιοκτησίας δικαιοπραξία ως αυτοτε-λείς ιδιοκτησίες, με αποτέλεσμα οι ιδιοκτήτεςτων διαμερισμάτων των ορόφων να μη μπο-ρούν να εξασφαλίσουν στην pilotis θέσειςστάθμευσης των αυτοκινήτων τους και να στε-ρούνται έτσι της δυνατότητας χρήσεως κοινο-κτήτου και κοινοχρήστου μέρους της οικοδο-μής. Πρέπει να σημειωθεί ότι στον καθορισμότου απαιτούμενου αριθμού θέσεων στάθμευ-σης αυτοκινήτων αναλόγως της χρήσεως καιτου μεγέθους των κτιρίων σε περιοχές εντόςτης μείζονος περιοχής της πρωτεύουσας μεβάση το ΠΔ 1340/1981 δεν προβλέπεται θέσηστάθμευσης αυτοκινήτου για επιφάνεια μικρό-τερη από 40 τετραγωνικά μέτρα, ενώ στην επι-φάνεια του κτιρίου, για τον υπολογισμό των θέ-σεων στάθμευσης δεν συνυπολογίζονται και οι

εν γένει βοηθητικοί χώροι. Επομένως, κατανο-μή των θέσεων των αυτοκινήτων στον ακάλυ-πτο χώρο της pilotis της οικοδομής, ώστε ναεξασφαλίζεται θέση στάθμευσης αυτοκινήτουσε υπόγεια, χωρίς λειτουργική ανεξαρτησία,μικρή αποθήκη, επιφάνειας μικρότερης από 40τετραγωνικά μέτρα που αποτελεί βοηθητικόχώρο διαμερίσματος και να μην εξασφαλίζεταιθέση στάθμευσης αυτοκινήτου στο διαμέρισμακαι έτσι να στερείται παντελώς της χρήσεωςτης pilotis ο ιδιοκτήτης διαμερίσματος ορόφου,αντιβαίνει ευθέως στον επιβαλλόμενο από τιςως άνω πολεοδομικές διατάξεις περιορισμότης κυριότητας και είναι άκυρη, γι’ αυτό δε καιθεωρείται ως μη γενομένη. Στην προκείμενηπερίπτωση το Εφετείο δέχθηκε τα ακόλουθα,κρίσιμα για την τύχη της αναίρεσης πραγματικάπεριστατικά: «Οι ενάγοντες, καθώς άλλωστεδεν αμφισβητείται (άρθρο 261 ΚΠολΔ), είναιιδιοκτήτες διαμερισμάτων μιας πολυκατοικίαςπου βρίσκεται στην... και επί της οδού... καιαποτελείται από δέκα συνολικά διαμερίσματα.Ειδικότερα, η πρώτη από αυτούς είναι ιδιοκτή-τρια του με στοιχεία Ε1 διαμερίσματος του πέ-μπτου πάνω από το ισόγειο (πιλοτή) ορόφου,το οποίο έχει εμβαδόν 89 τμ και ποσοστό συνι-διοκτησίας 125/1000 εξ αδιαιρέτου, η δεύτερητου με στοιχεία Α2 διαμερίσματος του πρώτουορόφου, το οποίο έχει εμβαδόν 52τμ και ποσο-στό συνιδιοκτησίας 78/1000 εξ αδιαιρέτου, ητρίτη του με στοιχεία Δ1 διαμερίσματος του τε-τάρτου ορόφου, το οποίο έχει εμβαδόν 76 τμκαι ποσοστό συνιδιοκτησίας 101/1000 εξ αδιαι-ρέτου, και ο τέταρτος του με στοιχεία Α1 δια-μερίσματος του πρώτου ορόφου, το οποίο έχειεμβαδόν 86 τμ και ποσοστό συνιδιοκτησίας126/1000 εξ αδιαιρέτου. Εξάλλου η εναγομένη,καθώς επίσης συνομολογείται, τυγχάνει ιδιο-κτήτρια μικρής αποθήκης, εμβαδού 8,60 τμ, πουβρίσκεται στο ημιυπόγειο της ίδιας πολυκατοι-κίας. Η εν λόγω πολυκατοικία έχει ανεγερθείμε το σύστημα των υποστηλωμάτων (πιλοτής)και έχει υπαχθεί στο καθεστώς της οριζόντιαςιδιοκτησίας με τη... πράξης σύστασης οριζό-ντιας ιδιοκτησίας και κανονισμού πολυκατοι-

1642 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1642

κίας του συμ/φου Πειραιώς Π. Γ., που έχει με-ταγραφεί νόμιμα. με την πράξη αυτή, η οποίακαταρτίστηκε και υπογράφηκε από τους οικο-πεδούχους από το ένα μέρος και τους εργολή-πτες που ανήγειραν την πολυκατοικία από τοάλλο, ορίστηκε μεταξύ των άλλων ότι οι μεαριθμούς 1, 2, 3, 4, 5 και 6 χώροι στάθμευσηςτης πιλοτής, όπως αυτοί εμφαίνονται στο απόΙουλίου 1982 σχεδιάγραμμα κατόψεως του πο-λιτικού μηχανικού..., παραχωρούνται κατ’ απο-κλειστική χρήση στα διαμερίσματα με τα στοι-χεία Γ1, Γ2, Β1, Δ2, Ε1 και ΣΤ1 αντίστοιχα ωςπαραρτήματα αυτών. Η εν λόγω συστατική τηςοροφοκτησίας πράξη τροποποιήθηκε στη συνέ-χεια διαδοχικά με τις παρακάτω συμβολαιογρα-φικές πράξεις του ίδιου πιο πάνω συμ/φου, οιοποίες υπογράφηκαν επίσης από τους οικοπε-δούχους και τους εργολήπτες και από τα ανα-φερόμενα πιο κάτω πρόσωπα και μεταγράφη-καν νόμιμα, δηλαδή: α) με τη... πράξη, με τηνοποία αφαιρέθηκε ο με αριθμό 4 χώρος στάθ-μευσης από το Δ2 διαμέρισμα και παραχωρήθη-κε κατ’ αποκλειστική χρήση στο Α2 διαμέρισμα,β) με τη... πράξη, με την οποία ο με αριθμό 3χώρος στάθμευσης αφαιρέθηκε από το Β1 δια-μέρισμα και παραχωρήθηκε κατ’ αποκλειστικήχρήση στο ΣΤ1 διαμέρισμα, γ) με τη... πράξη,με την οποία ορίστηκε ότι θα αποτελεί αυτοτε-λή ιδιοκτησία η προαναφερόμενη αποθήκη τηςεναγομένης, η οποία κατασκευάστηκε κατά τηνπρόοδο των εργασιών ανέγερσης της οικοδο-μής, και θα έχει ποσοστό συνιδιοκτησίας 5/1000, τα οποία αφαιρέθηκαν από το Ε1 διαμέρι-σμα, με την ίδια δε πράξη οι με αριθμούς 3 και 6χώροι στάθμευσης αφαιρέθηκαν από το ΣΤ1διαμέρισμα και παραχωρήθηκαν κατ’ αποκλει-στική χρήση στο Ε διαμέρισμα ως παραρτήμα-τα αυτού, δ) με τη... πράξη, με την οποία τροπο-ποιήθηκε συγχρόνως και το οικείο (...) προσύμ-φωνο και εργολαβικό συμβόλαιο και δυνάμειτης οποίας ο με αριθμό 2 χώρος στάθμευσηςαφαιρέθηκε από το Γ2 διαμέρισμα και παραχω-ρήθηκε κατ’ αποκλειστική χρήση στην πιο πάνωαποθήκη της εναγομένης ως παράρτημα καιπαρακολούθημα αυτής, ε) με τη... πράξη, με

την οποία ο με αριθμό 1 χώρος στάθμευσηςαφαιρέθηκε από το Γ1 διαμέρισμα και παραχω-ρήθηκε κατ’ αποκλειστική χρήση στην ίδια πιοπάνω αποθήκη ως παράρτημα αυτής, με τηνίδια δε πράξη ο εν λόγω χώρος στάθμευσηςπωλήθηκε και μεταβιβάστηκε στους εργολή-πτες, στ) με την... πράξη, με την οποία οι εργο-λήπτες, ιδιοκτήτες τότε του Ε1 διαμερίσματοςκαι της πιο πάνω αποθήκης, αφήρεσαν από τοΕ διαμέρισμά τους με αριθμούς 3, 5 και 6 χώ-ρους στάθμευσης και τους παραχώρησαν κατ’αποκλειστική χρήση στην εν λόγω αποθήκη ωςπαράρτημα αυτής, ζ) με την... πράξη, που υπο-γράφηκε μεταξύ των εργοληπτών και των ιδιο-κτητών του Γ1 διαμερίσματος και με την οποίαοι με αριθμούς 5 και 6 χώροι στάθμευσης, αφαι-ρέθηκαν από την επίμαχη αποθήκη και παραχω-ρήθηκαν κατ’ αποκλειστική χρήση στο Γ1 δια-μέρισμα ως παραρτήματα αυτού, με την ίδια δεπράξη οι εν λόγω χώροι πωλήθηκαν και μεταβι-βάστηκαν από τους εργολήπτες στους ιδιοκτή-τες του ως άνω διαμερίσματος... και... και η) μετην... πράξη, η οποία υπογράφηκε μεταξύ αφε-νός του..., ιδιοκτήτη τότε του Α1 διαμερίσμα-τος, και αφετέρου των... και της εναγομένης,συνιδιοκτητών της προαναφερόμενης αποθή-κης, (στους οποίους είχε περιέλθει με το... συμ-βόλαιο του ίδιου πιο πάνω συμ/φου) και με τηνοποία ο με αριθμό 4 χώρος στάθμευσης αφαι-ρέθηκε από το Α1 διαμέρισμα και παραχωρήθη-κε κατ’ αποκλειστική χρήση στην ίδια ως άνωαποθήκη ως παράρτημα αυτής, με την ίδια δεπράξη ο παραπάνω χώρος στάθμευσης πωλή-θηκε και μεταβιβάστηκε από τον... κατ’ ισομοι-ρία στον... και την εναγομένη. Τέλος, με την...πράξη της συμ/φου Πειραιώς Β. Κ.-Δ., η οποίαέχει επίσης μεταγραφεί νόμιμα, η εναγομένηαγόρασε από τον... το 1/2 εξ αδιαιρέτου της πιοπάνω αποθήκης μαζί με τους αριθμούς 1, 2, 3και 4 χώρους στάθμευσης και έτσι έγινε αυτήαποκλειστική κυρία της αποθήκης, στην οποίαανήκουν ως παραρτήματα οι παραπάνω χώροιστάθμευσης. Αντίθετα, καθώς περαιτέρω απο-δεικνύεται και συνομολογείται, δεν εξασφαλί-στηκαν στην υπόψη πολυκατοικία θέσεις στάθ-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1643

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1643

μευσης για τους ενάγοντες. Από τα παραπάνωπεριστατικά, ενόψει και όσων σημειώθηκαν στηνομική σκέψη, γίνεται φανερό ότι οι αναφερό-μενες πιο πάνω υπό στοιχεία δ΄, ε΄, στ΄ και η΄πράξεις τροποποιήσεως της αρχικής πράξηςσύστασης οριζόντιας ιδιοκτησίας της επίμαχηςπολυκατοικίας, κατά το μέρος που αφορούντην παραχώρηση των επιδίκων με αριθμούς 1,2, 3 και 4 θέσεων στάθμευσης στην (εμβαδούκατωτέρου των 40 τμ και μη λειτουργικώς ανε-ξάρτητη) αποθήκη της εναγομένης, η οποία δενδιαθέτει στην ίδια πολυκατοικία άλλη οριζόντιαιδιοκτησία, αντιβαίνουν ευθέως στις μνημονευ-όμενες πιο πάνω αναγκαστικού δικαίου διατά-ξεις (των ν. 1221/1981 και του π.δ. 1340/1981)και είναι συνεπώς άκυρες. Εξάλλου, για τονίδιο λόγο άκυρες είναι επίσης και οι προαναφε-ρόμενες 14155/1990, 24484/1991 και 5709/2000 πράξεις του ιδίου συμ/φου κατά το μέροςπου αφορούν την παραχώρηση-μεταβίβαση τηςαποκλειστικής χρήσης των επιδίκων θέσεωνστάθμευσης αρχικά στον... και την εναγομένηκατ’ ισομοιρία και στη συνέχεια στην εναγομέ-νη εξολοκλήρου ως παραρτημάτων της αποθή-κης του ημιυπόγειου.

Είναι δε πρόδηλο το έννομο συμφέρον τωνεναγόντων και νομιμοποιούνται αυτοί υπό τηνπροαναφερόμενη ιδιότητά τους να προβάλ-λουν την ακυρότητα, αφού οι επίδικοι χώροιστάθμευσης μετά την αφαίρεσή τους από τηναποκλειστική χρήση των διαμερισμάτων, σταοποία είχαν αρχικά παραχωρηθεί ως παραρτή-ματα (αφαίρεση που είναι σύμφωνη με την αρ-χική της οροφοκτησία πράξη και δεν προσβάλ-λεται εδώ από τους ενάγοντες) και την ανα-γνώριση της ακυρότητας των παραπάνω πρά-ξεων κατά το μέρος που αφορά την παραχώρη-σή τους στην αποθήκη της εναγομένης, ανα-κτούν τον κοινόχρηστο χαρακτήρα τους και συ-νεπώς οι ενάγοντες και κάθε άλλος οροφοκτή-της θα δικαιούνται να τους χρησιμοποιούν ακώ-λυτα». Μετά τις παραδοχές αυτές το Εφετείοαπέρριψε την έφεση της αναιρεσείουσας καιτους προσθέτους επ’ αυτής λόγους κατά τηςπρωτόδικης απόφασης με την οποία είχε γίνει

δεκτή η αγωγή των αναιρεσιβλήτων και ανα-γνωρίστηκε η ακυρότητα των προαναφερόμε-νων πράξεων, καθώς και το δικαίωμα συνιδιο-κτησίας-συγκυριότητας στους επίδικους χώ-ρους κατά το ποσοστό της συνιδιοκτησίας τουςκαι υποχρέωσε την εναγομένη να αποδώσειτους χώρους στην κοινή χρήση. Με αυτά πουδέχθηκε το Εφετείο ορθά ερμήνευσε και εφάρ-μοσε τις διατάξεις ουσιαστικού δικαίου των άρ-θρων 4, 5 και 13 του Ν 3741/1929, εφόσον οι ενλόγω χώροι δεν μπορούν να αποτελέσουν πα-ραρτήματα για αποκλειστική χρήση της αποθή-κης ιδιοκτησίας της αναιρεσείουσας, ενώ πε-ραιτέρω, ο κανονισμός πολυκατοικίας, που κα-ταρτίζεται μεταξύ όλων των συνιδιοκτητών αυ-τής και μεταγράφεται, έχει το χαρακτήρα δικαι-οπραξίας, οι ρυθμίσεις της οποίας είναι απότο-κες μόνης της βουλήσεως των συμβληθέντωνκαι δεν εισάγουν αφηρημένους κανόνες ετερό-νομης λειτουργίας με συνέπεια να μην αποτε-λεί κανόνα δικαίου κατά την έννοια του άρθρου559 αριθμ 1 ΚΠολΔ. Ο μοναδικός λόγος τηςαναίρεσης, επομένως, με τον οποίο αποδίδεταιστην προσβαλλόμενη απόφαση η πλημμέλειααπό τον αριθμό 1 του άρθρου 559 ΚΠολΔ είναιαβάσιμος και απορριπτέος, συνακόλουθα δεαπορριπτέα είναι και η αίτηση αναίρεσης στοσύνολό της.

APEIOY ΠAΓOYAριθ. 2230/2009 (Tμ. Γ΄ Πολ.)

Διανομή. Προϋποθέσεις αυτούσιας διανομής.Αυτούσια διανομή με απονέμηση. Εννοιολογι-κός προσδιορισμός αυτών. Προϋποθέσεις αυ-τούσιας διανομής ανίσων μερών. Δυνατότηταδιανομής κοινού οικοπέδου με σύσταση χωρι-στών οριζοντίων ιδιοκτησιών. Αν κατόπιν τηςδιανομής προκύπτουν ανισότητες, αυτές εξι-σώνονται είτε με καταβολή ανάλογου χρηματι-κού ποσού ή σύσταση δουλειών. Η κρίση του δι-καστηρίου περί αδυνάτου ή ασυμφόρου αυτου-σίας διανομής πρέπει να είναι πλήρης ή σαφώςαιτιολογημένη. Αναιρείται η προσβαλλόμενηαπόφαση, γιατί έκρινε ότι δεν είναι δυνατή ηαυτούσια διανομή, ενώ οι προϋποθέσεις αυτής

1644 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1644

συνέτρεχαν. Επίσης αναιρείται λόγω ανεπαρ-κών αιτιολογιών ως προς την κρίση του ανεφί-κτου της αυτούσιας διανομής. Αίτημα επανα-φοράς των πραγμάτων στην προτέρα κατάστα-ση. Προϋποθέσεις παραδεκτού και ορισμένουαυτού. (Αναιρεί την 135/2007 ΕφΛαμίας).

Ι. Κατά το άρθρο 799 ΑΚ αν δεν συμφωνούν γιατη διανομή όλοι οι κοινωνοί, κάθε κοινωνός μπο-ρεί να απαιτήσει δικαστική διανομή κατά τις δια-τάξεις της πολιτικής δικονομίας. Κατά δε το άρ-θρο 800 ΑΚ, η διανομή γίνεται αυτουσίως, αν τοαντικείμενο ή τα αντικείμενα που πρόκειται ναδιανεμηθούν είναι δυνατόν χωρίς μείωση τηςαξίας να διαιρεθούν σε ομοειδή μέρη ανάλογαπρος τις μερίδες των κοινωνών. Εξάλλου: α) Κα-τά την παράγραφο 1 του άρθρου 480 του ΚΠολΔ,το δικαστήριο αποφασίζει την αυτούσια διανομή,αν είναι δυνατή η διαίρεση του διανεμητέου σεμέρη ανάλογα προς τις μερίδες των κοινωνών,δίχως να μειώνεται η αξία του, κατά δε την παρά-γραφο 2 του ίδιου άρθρου αν τα διανεμητέα αντι-κείμενα είναι περισσότερα και η αυτούσια διανο-μή όλων ή μερικών από αυτά είναι αδύνατη ήασύμφορη, είναι όμως δυνατή η κατανομή τουςσε μέρη ανάλογα προς τις μερίδες των κοινω-νών, το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει την αυ-τούσια διανομή με τον τρόπο αυτόν. β) Κατά τηνπαράγραφο 1 του άρθρου 486 ΚΠολΔ, αν τα μέ-ρη που σχηματίστηκαν κατά τα άρθρα 480 και480 Α είναι ίσα, η αυτούσια διανομή τους μεταξύτων κοινωνών γίνεται με κλήρωση..., κατά δε τηνπαράγραφο 2 του ίδιου άρθρου, αν τα μέρη πουσχηματίστηκαν κατά τα άρθρα 480 και 480 Α εί-ναι άνισα, η αυτούσια διανομή γίνεται με επιδίκα-ση στους συγκυρίους ή στις ομάδες εκείνων πουζήτησαν κοινή μερίδα, κατά το λόγο των μερίδωντους. γ) Κατά το άρθρο 481 εδαφ. 2 του ΚΠολΔ,στις περιπτώσεις των άρθρων 480 και 480 Α τοδικαστήριο μπορεί για την εξίσωση άνισων με-ρών να αποφασίσει ότι οι κοινωνοί που λαμβά-νουν ορισμένα μέρη θα καταβάλουν σε άλλουςκοινωνούς ορισμένο χρηματικό ποσό ή να συ-στήσει δουλεία σε ορισμένα μέρη υπέρ άλλωνκοινωνών. Με τις προπαρατεθείσες διατάξεις

των άρθρων 480 και 486 ΚΠολΔ., επιτράπηκε,υπό τις διαλαμβανόμενες σ’ αυτές προϋποθέ-σεις, η αυτούσια διανομή με απονέμηση, ήτοι χω-ρίς κλήρωση, με απ’ ευθείας επιδίκαση στους συ-γκυρίους άνισων, ομοειδών ή μη, μερών, κατά τολόγο των μερίδων τους. Περαιτέρω κατά το άρ-θρο 480 Α ΚΠολΔ.

1. Κάθε συγκύριος οικοπέδου στο οποίουπάρχει οικοδομή ή χωριστές οικοδομές έχειδικαίωμα να ζητήσει την αυτούσια διανομή τουοικοπέδου με σύσταση χωριστής ιδιοκτησίαςκατ’ ορόφους ή μέρη ορόφων ή με σύστασηχωριστής ιδιοκτησίας σε διακεκριμένα μέρητου ενιαίου οικοπέδου στα οποία έχουν ανε-γερθεί οι χωριστές οικοδομές, με την επιφύλα-ξη των πολεοδομικών διατάξεων. Το δικαστή-ριο αποφασίζει τη διανομή με τον τρόπο αυτόναν είναι εφικτή και δεν αντιβαίνει στο συμφέ-ρον των λοιπών συγκυρίων...

2. Αν πρόκειται για οικόπεδο ακάλυπτο και οι-κοδομήσιμο και η αυτούσια διαίρεσή του είναιανέφικτη, το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσειτην αυτούσια διανομή του με σύσταση χωρι-στής ιδιοκτησίας σε διακεκριμένα μέρη του ενι-αίου οικοπέδου στα οποία θα είναι δυνατή ηανέγερση χωριστών οικοδομημάτων, με τηνεπιφύλαξη των πολεοδομικών διατάξεων. Κατάτην αληθινή έννοια των ανωτέρω διατάξεων,σε συνδυασμό ερμηνευομένων και εφαρμοζο-μένων ενόψει και του σκοπού για τον οποίο τέ-θηκαν ως νέο δίκαιο, είναι επιτρεπτή, αν είναιεφικτή και δεν αντιβαίνει στο συμφέρον όλωντων συγκυρίων, η αυτούσια διανομή ακινήτουεπί του οποίου υπάρχει μία μόνο οικοδομή μετη σύσταση χωριστών ιδιοκτησιών σε διακεκρι-μένα μέρη του ακινήτου σύμφωνα με το ν.δ.1024/1971, με την έννοια ότι η υπάρχουσα οι-κοδομή θα περιέλθει, ως αυτοτελής ιδιοκτησία,σε ένα των συγκυρίων και στους λοιπούς θαπεριέλθουν οι ανεγερθησόμενες επί των οριζο-μένων υπό του δικαστηρίου διακεκριμένων με-ρών υπόλοιπες ιδιοκτησίες, εξισουμένων τωντυχόν ανισοτήτων με την καταβολή χρηματικούποσού ή σύσταση δουλειών (ΑΠ 1843/1999).Κατά την εφαρμογή των ως άνω ουσιαστικού

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1645

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1645

δικαίου διατάξεων, το πόρισμα του δικαστηρίουτης ουσίας περί του αδυνάτου ή του ασυμφό-ρου, (που δεν αποτελεί νομική έννοια), της αυ-τούσιας διανομής πρέπει, ενόψει των διατάξε-ων των άρθρων 93 παρ. 3 εδ. α΄ του Συντάγμα-τος και 305 ΚΠολΔ, να είναι σαφές. Αν επομέ-νως το πόρισμα αυτό δεν είναι σαφές, διότιαποτελεί το καταστάλαγμα ελλιπών, ασαφών ήαντιφατικών αιτιολογιών που δεν ανάγονταιστην εκτίμηση των αποδείξεων, υπάρχει έλλει-ψη νόμιμης βάσεως της αποφάσεως και ιδρύε-ται ο προβλεπόμενος από τον αριθ.19 του άρ-θρου 559 ΚΠολΔ λόγος αναίρεσης. Τέλος απότη διάταξη του άρθρου 559 αριθ. 1 ΚΠολΔ προ-κύπτει ότι ιδρύεται αναιρετικός λόγος, αν πα-ραβιάσθηκε κανόνας ουσιαστικού δικαίου. Οκανόνας δικαίου παραβιάζεται με το να μηνεφαρμοσθεί, ενώ συνέτρεχαν οι προϋποθέσειςεφαρμογής του ή με το να εφαρμοσθεί, ενώδεν έπρεπε, ή με το να εφαρμοσθεί εσφαλμέ-να. Η παραβίαση εκδηλώνεται είτε με ψευδήερμηνεία, είτε με την κακή εφαρμογή, δηλαδήεσφαλμένη υπαγωγή. Προς εξεύρεση της πα-ραβιάσεως ελέγχεται ο δικανικός συλλογι-σμός, που διατυπώνεται, έστω και ατελώς,στην απόφαση και που συγκροτείται από τηνμείζονα πρόταση (νομική διάταξη), την ελάσ-σονα πρόταση (πραγματικές παραδοχές) και τοσυμπέρασμα (διατακτικό). Στην προκείμενη πε-ρίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλό-μενη απόφαση, το Εφετείο, που έκρινε ωςασύμφορη την αυτούσια διανομή των επίδικωνακινήτων και διέταξε την διά πλειστηριασμούπώλησή τους, δέχθηκε ότι αποδείχθηκαν, απότα κατ’ είδος αναφερόμενα αποδεικτικά μέσα,τα ακόλουθα κρίσιμα πραγματικά περιστατικά:

Οι διάδικοι είναι συγκύριοι κατά ποσοστά396/500 εξ αδιαιρέτου ο ενάγων και 26/500 εξαδιαιρέτου καθένας από τους τέσσερις εναγο-μένους των δύο επίδικων ακινήτων και συγκε-κριμένα: α) ενός οικοπέδου επιφανείας 278,45τ.μ, που βρίσκεται εντός του σχεδίου πόλεως...στη συνοικία «...» και συνορεύει με δημοτικήοδό..., ιδιοκτησίες... και... μετά της παλαιάς(ισόγειας) οικίας μετά βοηθητικού χώρου (υπο-

γείου), εμβαδού 81,05 τ.μ και β) μίας οικοδομήςεπί οικοπέδου, εμβαδού 70,65 τ.μ, η οποία απο-τελείται από υπόγειο επιφανείας 70,65 τ.μ., ισό-γειο- κατάστημα επιφανείας 70,65 τ.μ και ανώ-γειο διαμέρισμα τριών δωματίων μετά βοηθητι-κών χώρων, επιφανείας 58,50 τ. μ, που βρίσκε-ται στην αγορά της... και συνορεύει με δημοτικήοδό..., ιδιοκτησία κληρονόμων..., προικώο...και... Η αξία του πρώτου ακινήτου (οικόπεδο μεοικία) ανέρχεται στο ποσό των 31.414,13 ευρώ,ενώ της ως άνω οικοδομής σε 65.963,57 ευρώ.Περαιτέρω το Εφετείο κρίνει ότι είναι αδύνατηη αυτούσια διανομή των επίδικων ακινήτων σεπέντε χωριστές ιδιοκτησίες σύμφωνα με τα πο-σοστά του καθενός διαδίκου λόγω: α) της θέσηςτων οικοδομών επί εκάστου οικοπέδου και β)του ποσοστού των επί μέρους ιδιοκτησιών, κα-θόσον τα αναλογούντα τετραγωνικά μέτρα εί-ναι κατά πολύ μικρότερα ενός αυτοτελούς ορό-φου. Επίσης για τους ίδιους λόγους κρίνει ότιείναι αδύνατη η αυτούσια διανομή των εν λόγωακινήτων σε δύο χωριστές ιδιοκτησίες με λήψηαπό όλους τους εναγομένους μίας μερίδας (πο-σοστού 104/500), όπως αυτοί ζήτησαν, και σύ-σταση οριζόντιας ή κάθετης συνιδιοκτησίας χω-ρίς τη μείωση των ακινήτων.

Στην συνέχεια στην προσβαλλόμενη απόφα-ση αναφέρεται, επί λέξει, «ως προς τη δυνατό-τητα αυτούσιας διανομής του πρώτου ακινήτουκαι συγκεκριμένα αυτού με την παλαιά ισόγειακατοικία, με την κατασκευή νέας οικοδομής, ηοποία προτείνεται από τον πραγματογνώμονα,πρέπει να παρατηρηθεί ότι, σύμφωνα με τη διά-ταξη του άρθρου 480 Α παρ. Ι εδ. α΄ και 2ΚΠολΔ, για να γίνει αυτούσια διανομή οικοπέ-δου με σύσταση χωριστής ιδιοκτησίας σε δια-κεκριμένα μέρη του ενιαίου οικοπέδου κατά τοΝ.Δ. 1024/1971, απαιτείται να υπάρχουν στο οι-κόπεδο περισσότερες της μίας χωριστές οικο-δομές ή να πρόκειται για ακάλυπτο οικόπεδο.Στην προκείμενη περίπτωση, το επίδικο οικόπε-δο αφενός μεν δεν είναι ακάλυπτο, αφετέρουδε εντός αυτού υπάρχει μία και όχι περισσότε-ρες αυτοτελείς οικοδομές, με αποτέλεσμα ηαυτούσια διανομή με αυτόν τον τρόπο να μην

1646 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1646

βρίσκει έρεισμα στο νόμο. Ως προς το δεύτεροακίνητο, ήτοι αυτό με τη διώροφη οικοδομή,αποτελούμενη από κατάστημα και διαμέρισμα,δημιουργούνται άνισες ως προς την αξία ιδιο-κτησίες, ώστε κατ’ αρχήν να είναι δυνατή η εξί-σωσή τους με καταβολή χρηματικού ποσού.Πλην όμως η με αυτόν τον τρόπο αυτούσια δια-νομή κρίνεται ασύμφορη, δεδομένου ότι αφ’ενός μεν υποχρεούνται οι εναγόμενοι να κατα-βάλουν έκαστος ποσό 3.617,23 ευρώ στον ενά-γοντα, ποσό που αντιστοιχεί στο ποσοστό συ-νιδιοκτησίας του καθενός (26/500), αφετέρουδε, διότι ο ενάγων με αυτό τον τρόπο λαμβάνειμερίδα κυρίως σε χρήμα, που όμως δεν επιτρέ-πεται, αφού η λήψη της μερίδας του κυρίως σεχρήμα αφαιρεί από τη διανομή το χαρακτήρατης αυτούσιας». Με βάση τις παραδοχές αυτέςτο Εφετείο έκρινε ότι πρέπει να διαταχθεί ηπώληση των επίδικων ακινήτων με πλειστηρια-σμό. Το Εφετείο με το να αποφανθεί, ότι η αυ-τούσια διανομή του πρώτου ακινήτου, το οποίοβρίσκεται εντός σχεδίου πόλεως, στο οποίουπάρχει μία μόνο οικοδομή με σύσταση χωρι-στής ιδιοκτησίας σε διακεκριμένα μέρη του ενι-αίου οικοπέδου δεν είναι κατά νόμο δυνατή,απορρίπτοντας το σχετικό αίτημα των αναιρε-σειόντων για αυτούσια διανομή του επικοίνουακινήτου σε διακεκριμένα μέρη κατά το ν.δ.1024/1971, παραβίασε τις ουσιαστικού δικαίουδιατάξεις των άρθρων 480 και 480Α ΚΠολΔ,αφού, κατά τα εκτιθέμενα στη μείζονα σκέψη,είναι επιτρεπτή η αυτούσια διανομή του ακινή-του αυτού, με την έννοια που προαναφέρεται.

Συνεπώς είναι βάσιμος ο δεύτερος λόγοςαναίρεσης, κατά το πρώτο μέρος του, από τοναριθ.1 του άρθρου 559 ΚΠολΔ, με τον οποίο οιαναιρεσείοντες ψέγουν το Εφετείο, ότι παρα-βίασε τις ως άνω ουσιαστικού δικαίου διατάξειςτων άρθρων 480 και 480 Α του ΚΠολΔ, όπως ολόγος αυτός συμπληρώθηκε, κατ’ άρθρο 562παρ. 4 του ίδιου Κώδικα, από τον Εισηγητή. Πε-ραιτέρω το Εφετείο, κρίνοντας αδύνατη καιασύμφορη την αυτούσια διανομή των επίδικωνακινήτων, στέρησε την απόφασή του από νόμι-μη βάση, διότι με ανεπαρκείς αιτιολογίες κατέ-

ληξε στο παραπάνω πόρισμα και συγκεκριμένα,ενώ κατ’ αρχήν δέχεται ότι είναι αδύνατη η αυ-τούσια διανομή των επίδικων ακινήτων σε πέ-ντε χωριστές ιδιοκτησίες σύμφωνα με τα ποσο-στά του καθενός διαδίκου λόγω: α) της θέσηςτων οικοδομών επί εκάστου οικοπέδου και β)του ποσοστού των επί μέρους ιδιοκτησιών, κα-θόσον τα αναλογούντα τετραγωνικά μέτρα εί-ναι κατά πολύ μικρότερα ενός αυτοτελούς ορό-φου, στην συνέχεια κρίνει ότι για τους ίδιουςλόγους είναι αδύνατη η αυτούσια διανομή τωνεν λόγω ακινήτων σε δύο χωριστές ιδιοκτησίεςμε λήψη από όλους τους εναγομένους μίας με-ρίδας (ποσοστού 104/500), όπως αυτοί ζήτη-σαν, και σύσταση οριζόντιας ή κάθετης συνιδιο-κτησίας χωρίς τη μείωση της αξίας των ακινή-των, χωρίς περαιτέρω να αναφέρει ποια η αξίατου καθενός (με την έννοια της διαιρεμένηςιδιοκτησίας) ορόφου (ανωγείου, ισογείου καιυπογείου) της ανωτέρω οικοδομής, ώστε να εί-ναι δυνατόν να κριθεί, ενόψει του νομίμως υπο-βαλλόμενου αιτήματος των εναγομένων-αναι-ρεσειόντων για κοινή μερίδα σε καθένα ή σεοποιοδήποτε ακίνητο και με σύσταση οριζό-ντιας ή κάθετης ιδιοκτησίας, αν είναι δυνατή ηαυτούσια διανομή με απονέμηση με απ’ ευθείαςεπιδίκαση στους συγκυρίους άνισων, ομοειδώνή μη, μερών, κατά το λόγο των μερίδων τους,λαμβανομένου υπόψη, κατά τα προεκτεθέντα,ότι το δικαστήριο μπορεί για την εξίσωση άνι-σων μερών να αποφασίσει ότι οι κοινωνοί πουλαμβάνουν ορισμένα μέρη θα καταβάλουν σεάλλους κοινωνούς ορισμένο χρηματικό ποσό ήνα συστήσει δουλεία σε ορισμένα μέρη υπέράλλων κοινωνών. Ακόμη, κρίνοντας το Εφετείο,ότι η αυτούσια διανομή της ως άνω οικοδομήςείναι ασύμφορη, δεδομένου ότι αφενός υπο-χρεούνται οι εναγόμενοι να καταβάλουν έκα-στος ποσό 3.617,23 ευρώ στον ενάγοντα, ποσόπου αντιστοιχεί στο ποσοστό συνιδιοκτησίαςτου καθενός (26/500), αφετέρου δε, διότι οενάγων με αυτό τον τρόπο λαμβάνει μερίδα κυ-ρίως σε χρήμα, που όμως δεν επιτρέπεται,αφού η λήψη της μερίδας του κυρίως σε χρήμααφαιρεί από τη διανομή το χαρακτήρα της αυ-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1647

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1647

τούσιας διέλαβε ασαφείς και ανεπαρκείς αιτιο-λογίες, αφού δεν υπολογίζει την αξία της κοι-νής μερίδας των αναιρεσειόντων επί της οικο-δομής και έτσι, μη αναφέροντας και την αξίατου κάθε ορόφου αυτής (ως διαιρεμένης ιδιο-κτησίας), δεν μπορεί να κριθεί αν είναι ή όχι δυ-νατή και συμφέρουσα, με σύσταση οριζόντιαςιδιοκτησίας επί των αυτοτελών ορόφων, η διαί-ρεση σε δύο άνισες μερίδες και το ποσό που,ενδεχομένως, απαιτείται, για την εξίσωση τωνάνισων μερίδων, ενώ δεν προκύπτει πως τοΕφετείο καταλήγει στον πιο πάνω συλλογισμό«ότι ο ενάγων... λαμβάνει μερίδα κυρίως σεχρήμα». Επομένως είναι βάσιμος ο δεύτεροςλόγος της αναίρεσης, κατά το τρίτο, πέμπτοκαι έβδομο μέρος του, από τον αριθ. 19 του άρ-θρου 559 ΚΠολΔ, με τον οποίο οι αναιρεσείο-ντες προσάπτουν στην προσβαλλόμενη από-φαση την έλλειψη νόμιμης βάσης λόγω ανε-παρκών αιτιολογιών για το ουσιώδες ζήτηματου εφικτού της αυτούσιας διανομής των δια-νεμητέων ακινήτων.

Κατ’ ακολουθίαν, πρέπει να αναιρεθεί η προ-σβαλλόμενη απόφαση, να παραπεμφθεί η υπό-θεση, για περαιτέρω εκδίκαση, στο ίδιο δικα-στήριο, συγκροτούμενο από άλλους δικαστές,εκτός από εκείνους που εξέδωσαν την αναι-ρούμενη απόφαση (άρθρο 580 παρ. 3 ΚΠολΔ),και να καταδικαστεί ο αναιρεσίβλητος στα δικα-στικά έξοδα των αναιρεσειόντων, που κατέθε-σαν δικόγραφο πρόσθετων λόγων αναίρεσηςκαι προτάσεις, κατά το νόμιμο και βάσιμο αίτη-μα των τελευταίων (άρθρα 176, 183 και191παρ.2 ΚΠολΔ).

Κατά τη διάταξη του άρθρου 579 παρ.2ΚΠολΔ, αν αποδεικνύεται προαποδεικτικώςεκούσια ή αναγκαστική εκτέλεση της αποφά-σεως που αναιρέθηκε, ο Άρειος Πάγος, εφόσονυποβληθεί αίτηση με το αναιρετήριο ή με τιςπροτάσεις ή με αυτοτελές δικόγραφο, διατάζειμε την αναιρετική απόφαση την επαναφοράτων πραγμάτων στην κατάσταση που υπήρχεπριν από την εκτέλεση. Από τη διάταξη αυτή,σε συνδυασμό προς τη διάταξη της πρώτης πα-ραγράφου του ίδιου άρθρου, που ορίζει ότι «αν

αναιρεθεί η απόφαση οι διάδικοι επανέρχονταιστην κατάσταση που υπήρχε πριν από την από-φαση που αναιρέθηκε και η διαδικασία πριν απότην απόφαση αυτή ακυρώνεται μόνο εφόσονστηρίζεται στην παράβαση για την οποία έγινεδεκτή η αναίρεση», προκύπτει ότι: α) μπορεί ναζητηθεί από τον αναιρεσείοντα και να διατα-χθεί με την αναιρετική απόφαση, ως συνέπειατης επαναφοράς των πραγμάτων στην προ τηςαναιρεθείσης αποφάσεως και της εκούσιας ήαναγκαστικής εκτελέσεως αυτής κατάσταση,και η ακύρωση των πράξεων της τελευταίας,υπό την προϋπόθεση όμως ότι οι πράξεις αυτέςαφορούν το αντικείμενο που αποτέλεσε περιε-χόμενο της απόφασης που εκτελέστηκε, και β)για να διατάξει ο Aρειος Πάγος, με την αναιρε-τική απόφασή του, την επαναφορά των πραγ-μάτων, πρέπει η εκτέλεση, εκούσια ή αναγκα-στική, να έγινε με βάση την απόφαση που αναι-ρέθηκε. Στην προκειμένη περίπτωση οι αναιρε-σείοντες με το δικόγραφο των πρόσθετων λό-γων αναίρεσης ισχυρίζονται ότι σε εκτέλεσητης προσβαλλόμενης απόφασης διενεργήθηκεστις 25-6-2008 πλειστηριασμός των επίδικωνακινήτων με υπερθεματιστή τον αναιρεσίβλη-το, γι’ αυτό και υποβάλλουν αίτημα επαναφο-ράς των πραγμάτων στην προ της αναιρεθεί-σης αποφάσεως κατάσταση, χωρίς όμως νασωρεύουν και αίτημα να διαταχθεί με την αναι-ρετική απόφαση, ως συνέπεια της επαναφοράςτων πραγμάτων και η ακύρωση των πράξεωνεκτελέσεως και εν προκειμένω του πλειστηρια-σμού, για την ακύρωση του οποίου, άλλωστε,όπως στο πιο πάνω δικόγραφο προσθέτων λό-γων αναφέρεται, οι αναιρεσείοντες έχουνασκήσει ανακοπή του άρθρου 933 ΚΠολΔ.

Συνεπώς το ως άνω αίτημα πρέπει να απορ-ριφθεί προεχόντως ως αόριστο.

APEIOY ΠAΓOYAριθ. 31/2010 (Tμ. A1 Πολ.)

Αναγγελία σε πλειστηριασμό. Ανακοπή κατά πί-νακα κατατάξεως. Στοιχεία αναγγελίας δανει-στή κατά την εκτέλεση. Περιεχόμενο αναγγελ-τηρίου και ανακοπής κατά πίνακα κατατάξεως -

1648 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1648

Προνόμια κατάταξης. Προθεσμία για την κατά-θεση των εγγράφων που αποδεικνύουν τηναπαίτηση και το τυχόν προνόμιο. Κύρωση απότην μη εμπρόθεσμη κατάθεση των εγγράφωντου αναγγελθέντος. Ενέργεια προσημείωσηςυποθήκης επί ανανέωσης της ασφαλισμένηςοφειλής. Αναίρεση για έλλειψη νόμιμης βάσης -Αναίρεση για παραμόρφωση περιεχομένου εγ-γράφου. Ερημοδικία αναιρεσίβλητης λόγω μηπληρεξουσιότητας δικηγόρου της. Το δικόγρα-φο της αναγγελίας είναι άκυρο, μόνον αν η πε-ριγραφή της απαίτησης και του τυχόν προνομί-ου της είναι τόσον ελλιπή, ώστε να μη μπορούνο οφειλέτης και οι λοιποί δανειστές να την αντι-κρούσουν και να υφίστανται έτσι βλάβη. Δεν εί-ναι όμως αναγκαία η εξειδίκευση στο βαθμόπου αυτή απαιτείται επί της αγωγής και τηςανακοπής, διότι το αναγγελτήριο δεν αποτελείπροδικασία κύριας ή παρεμπίπτουσας αίτησηςδικαστικής προστασίας (βλ. και ΑΠ 1401/09,2188/07, 381, 1783/01). Για την πληρότητα τηςπεριγραφής της αξίωσης αρκεί η μορφολογικήεξατομίκευσή της ως προς το είδος και το προ-νόμιο κατάταξής της, μπορεί δε να συμπληρώ-νεται με παραπομπή σε άλλο, συνυποβαλλόμε-νο δημόσιο έγγραφο. Μετά την άπρακτη πάρο-δο του δεκαπενθημέρου, ο αναγγελθείς μπορείνα καταταγεί τυχαία από τον υπάλληλο τουπλειστηριασμού. Δεν επιφέρει όμως η πάροδοςάπρακτης της προθεσμίας έκπτωση από το δι-καίωμα προσαγωγής των εγγράφων ενώπιοντου δικαστηρίου κατά τη συζήτηση της ανακο-πής κατά του πίνακα κατάταξης. Εάν μετά τηνεγγραφή της προσημείωσης υποθήκης, με νέασύμβαση μεταξύ δανειστή και οφειλέτη, έχειαναληφθεί νέα υποχρέωση του οφειλέτη, είτεμε σκοπό ανανέωσης, είτε ως δόση αντί κατα-βολής, είτε ως υπόσχεση αντί καταβολής έχειαναληφθεί αυτή, η προσημείωση της υποθήκηςδεν ασφαλίζει και την εκ της νέας υποχρεώσε-ως προκύπτουσα απαίτηση άνευ άλλου τινόςκαι συνεπώς η τροπή της προσημείωσης σευποθήκη, με βάση τελεσίδικη απόφαση πουαφορά τη νέα υποχρέωση, είναι άκυρη και δεν

ισχύει για την αρχική ενοχή, για την οποία εκ-δόθηκε τελεσίδικη απόφαση. Απορρίπτεται, ωςαβάσιμος ο λόγος αναιρέσεως για παραμόρφω-ση του περιεχομένου αποδεικτικού εγγράφου,αν δεν προσκομίζεται τούτο ή επικυρωμένοαντίγραφό του.

Από τη διάταξη του άρθρου 972 παρ. 1 περιπτ.β΄ του ΚΠολΔικ, που ορίζει ότι η αναγγελίαπρέπει να περιέχει, πλην άλλων και περιγραφήτης απαίτησης του δανειστή που αναγγέλλε-ται, σε συνδυασμό προς τη διάταξη του άρθρου159 αρ. 3 ΚΠολΔικ, που ορίζει ότι η παράβασητης διάταξης που ρυθμίζει τη διαδικασία καιιδίως τον τύπο κάποιας διαδικαστικής πράξηςσυνεπάγεται ακυρότητα, αν η παράβαση προ-κάλεσε στο διάδικο που την προτείνει βλάβη, ηοποία δεν μπορεί να αποκατασταθεί διαφορετι-κά παρά μόνο με την κήρυξη της ακυρότητας,προκύπτει ότι η αναγγελία, ως πράξη της διαδι-κασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης, πρέπει ναπεριέχει περιγραφή της απαίτησης που αναγ-γέλλεται και του προνομίου της. Ενόψει όμωςτου ότι η αναγγελία αποτελεί την πρώτη επιθε-τική, εξώδικη διαδικαστική πράξη και το αρχικόδικόγραφο, με το οποίο εισάγεται στη διαδικα-σία της αναγκαστικής εκτέλεσης, και ειδικότε-ρα της κατάταξης, η απαίτηση του αναγγελλό-μενου δανειστή, στο περιεχόμενο δε του αναγ-γελτηρίου, οφείλουν να απαντήσουν, με τις πα-ρατηρήσεις τους (άρθρου 974 ΚΠολΔικ) και τηνανακοπή (άρθρο 979 ΚΠολΔικ), ο οφειλέτης, οεπισπεύδων και οι άλλοι δανειστές που έχουναναγγελθεί και με βάση το περιεχόμενο αυτό ουπάλληλος του πλειστηριασμού και το δικαστή-ριο της ανακοπής να προβούν στην κατάταξη ήστην απόρριψη της αναγγελθείσας απαίτησης,το αναγγελτήριο πρέπει να παρέχει στον μενοφειλέτη και τους άλλους δανειστές τα απα-ραίτητα για την άμυνά τους στοιχεία, στο δευπάλληλο του πλειστηριασμού τις προϋποθέ-σεις για να μπορεί να ελέγξει τη νομιμότητα καιβασιμότητα της απαίτησης. Ανάμεσα στις προ-ϋποθέσεις αυτές είναι και η ύπαρξη του προνο-μίου, τα πραγματικά περιστατικά του οποίου

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1649

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1649

πρέπει να περιέχει το αναγγελτήριο, όταν μάλι-στα αυτά δεν συμπίπτουν με εκείνα στα οποίαστηρίζεται η απαίτηση. Το δικόγραφο της αναγ-γελίας είναι άκυρο λόγω αοριστίας της αναφε-ρόμενης σ’ αυτό απαίτησης μόνον όταν η περι-γραφή αυτής, καθώς και του τυχόν υφισταμέ-νου προνομίου της είναι τόσον ελλιπή, ώστε ναμην μπορούν ο οφειλέτης και οι λοιποί δανει-στές να αντικρούσουν την αναγγελία, κατά τηνάσκηση του δικαιώματος της υπεράσπισήςτους, κατά τα άρθρα 974 και 979 ΚΠολΔικ καινα υφίστανται έτσι βλάβη. Δεν είναι όμως ανα-γκαία η εξειδίκευση, στο βαθμό που απαιτείταιεπί ανακοπής (άρθρα 216 παρ. 1 και 585ΚΠολΔικ), για τον αναγγελθέντα δικαιούχο τηςαπαίτησης, ανεξαρτήτως της δικονομικής θέ-σης του στη δίκη της ανακοπής, γιατί το αναγ-γελτήριο δεν αποτελεί προδικασία κύριας ή πα-ρεμπίπτουσας αίτησης για δικαστική προστα-σία, κατά την έννοια του άρθρου 111 ΚΠολΔικ.Για την πληρότητα της περιγραφής της αναγ-γελλόμενης αξίωσης αρκεί η μορφολογική εξα-τομίκευσή της ως προς το είδος και το προνό-μιο κατάταξής της, μπορεί δε να συμπληρώνε-ται με παραπομπή σε άλλο, συνυποβαλλόμενοδημόσιο έγγραφο. Εάν ο αναγγελλόμενος δα-νειστής δεν ανταποκρίνεται στην επιβαλλόμε-νη από τη διάταξη του άρθρου 972 παρ. 1 εδ. γ΄και δ΄ του ΚΠολΔικ υποχρέωσή του να καταθέ-σει μέσα σε αποκλειστική προθεσμία 15 ημε-ρών από την ημέρα του πλειστηριασμού στονυπάλληλο του πλειστηριασμού τα έγγραφαπου αποδεικνύουν την απαίτηση και το τυχόνπρονόμιο που την ασφαλίζει, αποκλείεται να τακαταθέσει μεταγενέστερα (βλ. άρθρο 151ΚΠολΔικ) και μπορεί να καταταγεί τυχαία απότον υπάλληλο του πλειστηριασμού. Δεν επιφέ-ρει όμως η πάροδος άπρακτης της 15ήμερηςπροθεσμίας του άρθρου 972 παρ. 1 εδ. γ΄ΚΠολΔικ έκπτωση από το δικαίωμα προσαγω-γής των εγγράφων ενώπιον του δικαστηρίουκατά τη συζήτηση της ανακοπής κατά του πίνα-κα κατάταξης, το οποίο είναι υποχρεωμένο,σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 335 και338 έως 341 ΚΠολΔικ, να λάβει υπόψη του όλα

τα αποδεικτικά μέσα που επικαλούνται και προ-σκομίζουν ενώπιόν του οι διάδικοι για την από-δειξη των ισχυρισμών τους, οι οποίοι ασκούνουσιώδη επιρροή στην έκβαση της δίκης. Εξάλ-λου από το συνδυασμό των διατάξεων άρθρων1274, 1276 και 1277 ΑΚ προκύπτει ότι η προση-μείωση υποθήκης εγγράφεται όπως και η υπο-θήκη, με τη μνεία ότι προσημειώνεται, μόνονύστερα από δικαστική απόφαση και χορηγεί δι-καίωμα προτίμησης για την απόκτηση υποθή-κης. Όταν η απαίτηση επιδικασθεί τελεσίδικα, ηπροσημείωση τρέπεται σε υποθήκη, η οποία θε-ωρείται, κατά πλάσμα του νόμου, ότι έχει εγ-γραφεί από την ημέρα της προσημείωσης καιασφαλίζει τη συγκεκριμένη απαίτηση, για τηνοποία έχει χορηγηθεί με τη δικαστική απόφασηη άδεια εγγραφής της προσημείωσης. Εάν με-τά την εγγραφή της προσημείωσης υποθήκης,με νέα σύμβαση μεταξύ δανειστή και οφειλέτη,έχει αναληφθεί νέα υποχρέωση του οφειλέτη,είτε με σκοπό ανανέωσης, είτε ως δόση αντίκαταβολής, είτε ως υπόσχεση αντί καταβολήςέχει αναληφθεί αυτή (άρθρα 419, 421 και 436Α.Κ.), η προσημείωση της υποθήκης δεν ασφα-λίζει και την εκ της νέας υποχρεώσεως προκύ-πτουσα απαίτηση άνευ άλλου τινός και συνε-πώς η τροπή της προσημείωσης σε υποθήκη, μεβάση τελεσίδικη απόφαση που αφορά τη νέαυποχρέωση, είναι άκυρη και δεν ισχύει για τηναρχική ενοχή, για την οποία εκδόθηκε τελεσίδι-κη απόφαση. Περαιτέρω κατά το άρθρο 559 αρ.8 περιπτ. α΄ του ΚΠολΔικ, ιδρύεται λόγος αναί-ρεσης, αν το δικαστήριο παρά το νόμο έλαβευπόψη πράγματα που δεν προτάθηκαν καιέχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δί-κης. Πράγματα, κατά την έννοια της διάταξηςαυτής, είναι οι αυτοτελείς πραγματικοί ισχυρι-σμοί των διαδίκων και συνεπώς και τα περιστα-τικά με τα οποία περιγράφεται η απαίτηση καιτο προνόμιό της στην αναγγελία προς κατάτα-ξη απαιτήσεως σε πλειστηριασμό. Η από το δι-καστήριο της ουσίας λήψη υπόψη απαίτησηςάλλης από εκείνης που αναγγέλθηκε ιδρύει τοναπό την ανωτέρω διάταξη του άρθρου 559αριθ. 8 του ΚΠολΔικ λόγο αναίρεσης, έστω και

1650 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1650

αν αυτή την επικαλέσθηκε προς απόκρουση τηςανακοπής ο καθ’ ου ανακοπή, αφού η επίκλησηαυτή δεν είναι παραδεκτή και συνεπώς ο σχετι-κός ισχυρισμός δεν μπορούσε να ληφθεί υπό-ψη και να ερευνηθεί από το δικαστήριο που δί-κασε την ανακοπή. Όταν όμως, το δικαστήριοτης ουσίας, εφαρμόζοντας αυτεπαγγέλτως τονόμο, δίδει, με βάση την περιγραφή της αναγ-γελίας, στα ίδια παραγωγικά γεγονότα, διαφο-ρετικό νομικό χαρακτηρισμό στην απαίτησηαπό εκείνον που της έδωσε ο καθ’ ου η ανακο-πή, στηρίζοντας την προνομιακή κατάταξή τηςσε άλλη νομική αιτιολόγηση, δε λαμβάνει υπό-ψη πράγματα που δεν προτάθηκαν, ώστε να δη-μιουργείται ο λόγος αυτός αναίρεσης. Οεσφαλμένος νομικός χαρακτηρισμός και ηεσφαλμένη υπαγωγή της περιγραφόμενηςστην αναγγελία απαίτησης στις ουσιαστικού δι-καίου διατάξεις που ρυθμίζουν την προνομιακήκατάταξη των δανειστών, όπως είναι και οι δια-τάξεις του άρθρου 975 του ΚΠολΔικ, στοιχειο-θετούν τον προβλεπόμενο στο άρθρο 559 αριθ.1 του ΚΠολΔικ λόγο αναίρεσης για εσφαλμένηεφαρμογή κανόνων ουσιαστικού δικαίου, τονοποίο ερευνά ο Αρειος Πάγος, όταν προβάλλε-ται σχετική αιτίαση με το αναιρετήριο, έστω καιαν από τον αναιρεσείοντα γίνεται εσφαλμένωςεπίκληση της διάταξης του άρθρου 559 αριθ. 8του ΚΠολΔικ, αφού ο Άρειος Πάγος υπάγει αυ-τεπαγγέλτως τα περιστατικά που περιέχονταιστο αναιρετήριο στον προσήκοντα λόγο αναί-ρεσης. Τέλος, κατά το άρθρο 559 αρ. 19ΚΠολΔικ αναίρεση επιτρέπεται αν η απόφασηδεν έχει νόμιμη βάση και ιδίως αν δεν έχει κα-θόλου αιτιολογίες ή έχει αιτιολογίες αντιφατι-κές ή ανεπαρκείς σε ζητήματα που ασκούν ου-σιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης. Στηνπροκείμενη περίπτωση, όπως προκύπτει απότην προσβαλλόμενη απόφαση, το Εφετείο,ύστερα από ανέλεγκτη εκτίμηση των αποδείξε-ων, δέχθηκε τα ακόλουθα: «Ο πρώτος των καθ’ων (ήδη αναιρεσίβλητος), πιστωτικός συνεται-ρισμός με την επωνυμία “Συνεταιριστική Τράπε-ζα Λαμίας ΣΥΝ.ΠΕ”, επέδωσε στην υπάλληλοτου πλειστηριασμού και στην τότε επισπεύδου-

σα αυτόν ΑΜΒΥΞ ΑΕ την από 28-5-1999 αναγ-γελία του, η οποία ενεγράφη την 1-6-1999 στοπεριθώριο του Βιβλίου Κατασχέσεων του Υπο-θηκοφυλακείου Λαμίας, στον τόμο (...) και μεαριθμό (...), με την οποία αναγγέλθηκε στονπλειστηριασμό ως δανείστρια του καθ’ ου ηεκτέλεση Ε1, για απαίτησή του από σύμβασηδανείου, για την οποία είχε εκδοθεί η υπ’ αριθ-μόν 455/1997 Διαταγή Πληρωμής του Δικαστήτου Μονομελούς Πρωτοδικείου Λαμίας, προςεξασφάλιση της οποίας και με συναίνεση τουοφειλέτη - καθ’ ου η εκτέλεση, δυνάμει της υπ’αριθμ. 537/1993 απόφασης του ίδιου ως άνωΔικαστηρίου, είχε εγγραφεί δεύτερη (Β΄ τά-ξης) προσημείωση υποθήκης στα βιβλία Υποθη-κών του Υποθηκοφυλακείου Λαμίας στον τό-μο... και με αριθμό..., μέχρι του ποσού των40.000.000 δραχμών, στα εκπλειστηριαζόμεναακίνητα της κυριότητας του οφειλέτη Ε1. Η πα-ραπάνω αναγγελθείσα απαίτηση του πρώτουτων καθ’ ων προέρχεται από σύμβαση δανείου,που καταρτίστηκε μεταξύ αυτού και του Ε1 στις13-8-1993, ποσού 20.000.000 δραχμών, προςεξασφάλιση της οποίας ο ως άνω οφειλέτηςεξέδωσε ένα γραμμάτιο σε διαταγή του δανει-στή πιστωτικού συνεταιρισμού ισόποσης αξίας,πληρωτέο στη Λαμία στις 13-2-1994. Επειδή δεκατά την παραπάνω ημερομηνία ο οφειλέτηςαδυνατούσε να εξοφλήσει όλο το οφειλόμενοποσό, κατέβαλε τους μέχρι τότε γεννηθέντεςτόκους και έναντι του οφειλόμενου κεφαλαίουποσό 2.000.000 δραχμών, ενώ ορίστηκε νέαημερομηνία πληρωμής του ως άνω γραμματίουη 17-8-1994. Στην οπίσθια δε όψη του ως άνωγραμματίου εις διαταγή καταχωρήθηκε σημείω-ση υπογεγραμμένη από τον οφειλέτη Ε1, στηνοποία αναγράφεται ότι αυτό εκδόθηκε προςεξασφάλιση συμβάσεως δανείου, για την εξα-σφάλιση της οποίας έχει εγγραφεί, δυνάμει δι-καστικής αποφάσεως, προσημείωση υποθήκης.Λόγω μη εξόφλησης, όμως, του ως άνω γραμ-ματίου στις 17-8-1994, εκδόθηκε, μετά από αί-τηση του καθ’ ου η ανακοπή, η αναφερόμενηπαραπάνω, με αριθμό 455/1997 Διαταγή Πλη-ρωμής. Όπως δε προκύπτει από τις υπ’ αριθ-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1651

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1651

μούς... και... εκθέσεις επίδοσης του δικαστικούεπιμελητή στο Πρωτοδικείο Λαμίας..., ο πρώ-τος των καθ’ ων η ανακοπή επέδωσε στον καθ’ου η εκτέλεση οφειλέτη δύο φορές αντίγραφοαπό απόγραφο της ως άνω με αριθμό 455/1997Διαταγής Πληρωμής με τις από... και..., αντί-στοιχα, επιταγές προς πληρωμή, χωρίς ο καθ’ου η εκτέλεση να ασκήσει ανακοπή (άρθρα 632,633, 933 ΚΠολΔ) και έτσι η προαναφερόμενηΔιαταγή Πληρωμής κατέστη τελεσίδικη. Κατό-πιν τούτου ο πρώτος των καθ’ ων με την από14-4-1999 αίτησή του προς την Υποθηκοφύλα-κα Λαμίας ζήτησε την τροπή της προαναφερ-θείσας προσημείωσης σε τακτική υποθήκη,αναφέροντας στη σχετική αίτησή του κατά λέ-ξη τα παρακάτω: «Με βάση την υπ’ αριθμ.537/1993 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδι-κείου Λαμίας ενεγράφη δεύτερη (Β΄ τάξης)προσημείωση υποθήκης υπέρ εμού στα βιβλίαΥποθηκών του οικείου Υποθηκοφυλακείουστον τόμο... και αριθμό... και μέχρι του ποσούτων δραχμών 40.000.000 επί των ακινήτων, πουαναφέρονται στη παραπάνω απόφαση κυριότη-τας του οφειλέτη μου Ε1, προς εξασφάλισηαπαίτησής μου, που προέρχεται από σύμβασηδανείου, ύψους 20.000.000 δραχμών, για τοοποίο ο ως άνω οφειλέτης μου εξέδωσε στηΛαμία ένα γραμμάτιο πληρωτέο σε διαταγήμου. Για το παραπάνω γραμμάτιο, το οποίοήταν λήξης 17- 8-1994 και δεν πληρώθηκε, εκ-δόθηκε, μετά από σχετική αίτησή μου, η υπ’αριθμ. 455/1997 διαταγή πληρωμής του κ. Δικα-στή του Μονομελούς Πρωτοδικείου Λαμίαςαντίγραφο από απόγραφο της οποίας επέδωσαστον οφειλέτη μου δύο φορές χωρίς αυτός ν’ασκήσει ανακοπή και έτσι η απαίτησή μου κατέ-στη τελεσίδικη, η δε διαταγή πληρωμής απέ-κτησε ισχύ δεδικασμένου. Ως εκ τούτου δικαι-ούμαι να ζητήσω την τροπή της προαναφερό-μενης προσημείωσης σε τακτική υποθήκη (Β΄τάξης) και ειδικότερα για όλο το ποσό τωνδραχμών (40.000.000) σαράντα εκατομμυρίων,που αναλύεται σε κεφάλαιο από 18.000.000 καιμέρος των τόκων υπερημερίας αυτού από 18-8-94 από δραχμές 22.000.000. Για τον σκοπό, αυ-

τόν υποβάλλω συνημμένα, εκδοθέντος του υπ’αριθμ. πρωτ.... πιστοποιητικού της Υποθ. Λα-μίας, περί τροπής της στον τόμο 286 και αριθ-μό... των βιβλίων υποθηκών του Υποθ. Λαμίαςεγγεγραμμένης την 30-7-1993 προσημείωσηςυποθήκης για δραχμές 40.000.000 κατά του Ε1υπέρ της Συν/κής Τράπεζας Λαμίας Συν.ΠΕ. δυ-νάμει της υπ’ αριθμ. 537/93 απόφασης του Μον.Πρωτ. Λαμίας σε τακτική υποθήκη δυνάμει τηςυπ’ αριθμ. 455/97 οριστικής και τελεσίδικης δια-ταγής πληρωμής». Στη συνέχεια δε ο πρώτοςτων καθ’ ων με την από 27-9-2001 αναγγελίατου, που επέδωσε στην υπάλληλο του πλειστη-ριασμού, αναγγέλθηκε και πάλι στον επισπευ-δόμενο από τον ίδιο πλέον πλειστηριασμό γιατην παραπάνω απαίτησή του, η οποία, σύμφω-να με τα προαναφερόμενα είχε καταστεί προ-νομιούχος μετά τη νομότυπη τροπή της εγγρα-φείσας στις 30-7-1993 προσημείωσης σε τακτι-κή υποθήκη, πριν από τη σύνταξη του πίνακακατάταξης (άρθρα 1279 ΑΚ και 978,-1007ΚΠολΔ), όπως προκύπτει από το υπ’ αριθμόνπρωτ. ... πιστοποιητικό της ΥποθηκοφύλακαΛαμίας, που θεωρείται, σύμφωνα με τη διάταξητου άρθρου 1277 παρ. 2 ΑΚ, ότι είχε εγγραφείαπό την ημέρα εγγραφής της προσημείωσης,δηλαδή από 30-7-1993, προηγείτο στην κατά-ταξη στον προσβαλλόμενο πίνακα, σύμφωναμε τη διάταξη του άρθρου 975 ΚΠολΔ, τηςαπαίτησης του ανακόπτοντος συνολικού πο-σού 83.971,81 ευρώ, η οποία ήταν επίσης προ-νομιούχος ως εξασφαλισμένη με τρεις προση-μειώσεις υποθήκης, εγγραφείσες την 1-5-1994,για ποσό 8.804,11 ευρώ, την 23-2-1994 για πο-σό 19.075,57 ευρώ και την 9-6-1994 για ποσό10.271,46 ευρώ στους τόμους... και... και μεαριθμούς..., ... και... των βιβλίων Υποθηκών τουΥποθηκοφυλακείου Λαμίας και οι οποίες επί-σης είχαν τραπεί σε τακτικές υποθήκες». Στησυνέχεια το Εφετείο απέρριψε το σχετικό λόγοτης ανακοπής του αναιρεσείοντος, με τηνοποία προσέβαλε την αναφερόμενη στον υπ’αρ. ... πίνακα κατάταξης της συμβολαιογράφουΛαμίας Δ. Μ., προνομιακή κατάταξη του αναι-ρεσιβλήτου ως ενυπόθηκου δανειστή του οφει-

1652 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1652

λέτη - καθ’ ου η εκτέλεση (κυρίου πλειστηρια-σθέντος ακινήτου) Ε1, για ποσό 40.000.000δραχμών από δάνειο εξασφαλισμένο με προ-σημείωση υποθήκης που μετατράπηκε σε υπο-θήκη πριν από τις ενυπόθηκες απαιτήσεις τουαναιρεσείοντος, επίσης αναγγελθέντος στονπλειστηριασμό του ακινήτου αυτού. Έτσι όπωςέκρινε το Εφετείο δεν παραβίασε ευθέως ή εκπλαγίου τις ουσιαστικού δικαίου διατάξεις τωνάρθρων 975, 976 αρ. 2, 977 και 1007 παρ. 1ΚΠολΔικ που εφήρμοσε, ούτε εκείνες των άρ-θρων 421, 1274, 1276 και 1277 ΑΚ καθ’ όσονδιέλαβε στον υπαγωγικό συλλογισμό του σα-φείς, επαρκείς και μη αντιφατικές αιτιολογίες,που καθιστούν εφικτό τον αναιρετικό έλεγχοκαι ειδικότερα:

1) Όσον αφορά την αμφισβητούμενη ταυτό-τητα της κρίσιμης, ασφαλιζόμενης με υποθήκηκαι αναγγελθείσας στη διαδικασία κατατάξεως,απαιτήσεως του αναιρεσιβλήτου κατά τουοφειλέτη - καθ’ ου η εκτέλεση, γίνεται ειδικήαναφορά ότι δεν αποτελούσε αυτή μόνον αντι-κείμενο της με συναίνεση του οφειλέτη εγγρα-φείσας, με την 537/1993 απόφαση του Μονο-μελούς Πρωτοδικείου Λαμίας, υπέρ του αναι-ρεσιβλήτου, προσημειώσεως υποθήκης στοπλειστηριασθέν ακίνητο, αλλά αποτελούσε καιουσιαστικό αντικείμενο (υποκείμενη σχέση)του κατά την 13-8-1983 εκδοθέντος αναιτιώ-δους πιστωτικού τίτλου (γραμματίου εις διατα-γήν) αποτελέσαντος κατ’ ουσίαν αιτιώδους, εκσυμβάσεως δανείου, χρεωστικού ομολόγου, μεβάση τον οποίο εκδόθηκε μεταγενεστέρως η455/1997 διαταγή πληρωμής του ίδιου Δικα-στηρίου και μετά την τελεσιδικία της η προση-μείωση ετράπη σε υποθήκη, αναγνωρίσθηκε δετούτο και από τον οφειλέτη με σχετική επιση-μείωσή του στον πιστωτικό τίτλο μετά την αδυ-ναμία του να τον εξοφλήσει και τη χορήγησηπρος αυτόν νέας ημερομηνίας πληρωμής τουτης 17-8-1994.

2) Η παράλειψη του αναιρεσιβλήτου να κα-ταθέσει στην υπάλληλο του πλειστηριασμού,μέσα στην 15ήμερη προθεσμία του άρθρου 972παρ. 1γ ΚΠολΔικ, όλα τα έγγραφα που αφο-

ρούσαν το προνόμιο της ασφαλιζόμενης μευποθήκη απαιτήσεώς του, δεν επέφερε έκπτω-ση από το δικαίωμά του να προσκομίσει τα έγ-γραφα αυτά στο δικαστήριο προς απόκρουσητης ανακοπής του αναιρεσείοντος κατά τηςπρονομιακής κατατάξεως εκείνου, εφόσον τοίδιο δικαίωμα παρέχεται και στον αναγγελθέ-ντα δανειστή που προσβάλλει την κατάταξηάλλου δανειστή, ενώ ο ελλιπής προσδιορισμόςτης ταυτότητας της απαιτήσεως στην αναγγε-λία σε σχέση με στην εγγραφή προσημειώσε-ως και στην μετατροπή της σε υποθήκη δεν κα-θιστούσε αυτή αόριστη, ενόψει του ότι η αναγ-γελία δεν έχει το χαρακτήρα κύριας ή παρεμπί-πτουσας αιτήσεως για δικαστική προστασία,ώστε να απαιτείται η εξειδίκευση της απαιτήσε-ως του δανειστή στο βαθμό που απαιτείται επίανακοπής. Επομένως οι εκ του άρθρου 559 αρ.1 και 19 ΚΠολΔικ δεύτερος και τρίτος λόγοι τηςαναιρέσεως, με τους οποίους αποδίδεται στοΕφετείο η πλημμέλεια της ευθείας και εκ πλα-γίου παραβιάσεως των ανωτέρω ουσιαστικούδικαίου διατάξεων σχετικά με το προνόμιο κα-τατάξεως της αναιρεσίβλητης, λόγω διαστάσε-ως του περιεχομένου της αποφάσεως για τηνεγγραφή της προσημειώσεως με εκείνο τηςδιαταγής πληρωμής, με βάση την οποία έγινετροπή της προσημειώσεως σε υποθήκη, είναιαβάσιμος. Περαιτέρω, εφόσον, κατά τις παρα-δοχές του Εφετείου, η ταύτιση της απαιτήσεωςτου αναιρεσιβλήτου τόσο στην απόφαση τουΜονομελούς Πρωτοδικείου για την εγγραφήπροσημειώσεως υποθήκης στο πλειστηριασθένακίνητό του οφειλέτη, όσο και στη διαταγήπληρωμής για την τροπή της προσημειώσεωςσε υποθήκη, προέκυπτε από την επί του συστα-τικού για την έκδοση της διαταγής πληρωμήςεγγράφου (γραμματίου εις διαταγήν) βεβαίωσητου οφειλέτη, ότι το έγγραφο αυτό εκδόθηκεγια την εξασφάλιση της συμβάσεως δανείουμεταξύ αυτού και του αναιρεσιβλήτου, το Εφε-τείο με την προσβαλλόμενη απόφασή του κρί-νοντας ότι στο αίτημα έκδοσης διαταγής πλη-ρωμής και στην με βάση αυτή τροπή της προση-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1653

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1653

μείωσης σε υποθήκη περιλαμβανόταν και η απότην υποκείμενη δανειακή σχέση αξίωση τουαναιρεσιβλήτου κατά του οφειλέτη - καθ’ ου ηεκτέλεση, δεν έλαβε υπόψη παρά το νόμοπράγματα που δεν προτάθηκαν και ασκούν ου-σιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης. Επομέ-νως όσα αντιθέτως προβάλλει ο αναιρεσείωνμε τον πρώτο, εκ του άρθρου 559 αρ. 8ΚΠολΔικ, λόγο αναιρέσεως, ότι η αναγγελίατου αναιρεσιβλήτου αφορούσε απαίτησή τουκατά του οφειλέτη - καθ’ ου η εκτέλεση μόνοαπό γραμμάτιο εις διαταγήν και όχι από δάνειο,επειδή δεν αναφερόταν το τελευταίο στηναναγγελία, ενώ προέκυπτε τούτο από το απο-δεικτικό της οφειλής έγγραφο, είναι αβάσιμα.

Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρ-θρων 559 αριθ. 20 και 561 παρ. 1 του ΚΠολΔικπροκύπτει ότι ο θεσπιζόμενος με την πρώτητούτων λόγος αναιρέσεως για παραμόρφωσητου περιεχομένου εγγράφου ιδρύεται, όταν τοδικαστήριο της ουσίας υποπίπτει σε διαγνωστι-κό λάθος, όταν δηλαδή αποδίδει σε αποδεικτι-κό, κατά την έννοια των άρθρων 339 και 432-465 ΚΠολΔικ, έγγραφο, περιεχόμενο διαφορε-τικό από εκείνο που πράγματι έχει, ακολούθωςδε καταλήγει, στηριζόμενο σε τούτο μόνον ήκυρίως σε αυτό, σε περίπτωση συνεκτιμήσεωςτου με άλλα αποδεικτικά μέσα, σε επιζήμιο γιατον διάδικο - αναιρεσείοντα πόρισμα, ως προςπράγματα που έχουν ουσιώδη επίδραση στηνέκβαση της δίκης. Στην προκείμενη περίπτωσημε τον τέταρτο και τελευταίο λόγο αναιρέσε-ως, ο αναιρεσείων προβάλλει ότι το Εφετείοπαραμόρφωσε το περιεχόμενο του επίμαχουγραμματίου εις διαταγήν και έτσι υπέπεσε στηνπλημμέλεια του άρθρου 559 αρ. 20 ΚΠολΔικ,με το να δεχθεί ότι «στην οπίσθια όψη τουγραμματίου καταχωρήθηκε σημείωση υπογε-γραμμένη από τον οφειλέτη Ε1, στην οποίααναφέρεται ότι αυτό εκδόθηκε προς εξασφάλι-ση συμβάσεως δανείου, για την εξασφάλισητης οποίας είχε εγγραφεί προσημείωση υποθή-κης», ενώ τέτοια σημείωση δεν υπάρχει στογραμμάτιο. Επομένως, εφόσον το επίμαχο

γραμμάτιο εις διαταγήν, το οποίο με επίκλησηπροσκόμισε η αναιρεσίβλητη στο Εφετείο καισύμφωνα με τις παραδοχές τούτου περιείχεενυπόγραφη επισημείωση του οφειλέτη Ε1 γιατην ταυτότητα της αναγγελθείσας στον πλει-στηριασμό απαιτήσεως της αναιρεσίβλητης, ωςπροερχόμενης από σύμβαση δανείου, με εκεί-νη για την οποία είχε εγγραφεί προσημείωσηυποθήκης στο πλειστηριασθέν ακίνητο, δενπροσκομίζεται και πάλι αυτούσιο ή σε επικυρω-μένο αντίγραφό του από τον αναιρεσείοντα,για να διαγνωσθεί αν περιέχεται η αμφισβητού-μενη από τον τελευταίο επισημείωση για τηνυποκείμενη δανειακή αιτία εκδόσεώς του ή όχι,αλλ’ απλώς ένα ανεπικύρωτο φωτοαντίγραφο,ο ως άνω εκ του άρθρου 559 αρ. 20 τουΚΠολΔικ αντίθετο λόγος αναιρέσεως είναιαβάσιμος. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω πρέ-πει να απορριφθεί η ένδικη αίτηση αναιρέσεως.

APEIOY ΠAΓOYAριθ. 1335/2010 (Tμ. Γ΄)

Ακίνητα. Πραγματική δουλεία. Έννοια αυτής.Τρόποι κτήσεως αυτής. Σε περίπτωση παρά-γωγης κτήσεως της δουλείας, αυτή αποκτάταιαπό τη μεταγραφή της σχετικής δικαιοπρα-ξίας. Συρροή πολλών μεταγραφών. Απαιτείταικάθε δικαιοπραξία να μεταγράφεται χωριστά.Γ.Ο.Κ. Απαγόρευση της συστάσεως δουλειών,οι οποίες περιορίζουν ή αποκλείουν τη δυνα-τότητα ανέγερσης ή επέκτασης των κτιρίων ήεγκαταστάσεων, σύμφωνα με τις ισχύουσεςπολεοδομικές διατάξεις. Εξαιρείται από τηναπαγόρευση αυτή η δουλεία διόδου. Προϋπο-θέσεις κτήσεως της πραγματικής δουλείας μεέκτακτη χρησικτησία. Έννοια κοινοχρήστωνχώρων. Ιδιωτικοί κοινόχρηστοι δρόμοι. Γιατους χώρους αυτούς δεν οφείλεται καμία απο-ζημίωση λόγω ρυμοτομίας. Προϋποθέσειςπροσκτήσεως της ιδιότητας ενός χώρου ωςκοινόχρηστου. Εκτός συναλλαγής πράγματα.Κύριο χαρακτηριστικό των κοινοχρήστων χώ-ρων είναι η εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέ-ροντος. Παραίτηση από την κυριότητα. Συνέ-

1654 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1654

πειες και τύπος αυτών. Δημοτική ή κοινοτικήοδός. Ιδιοκτησιακό καθεστώς αυτών. (Επικυ-ρώνει την υπ’ αριθμ. 57/2007 ΕφΑιγαίου).

Από τις συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων1118 και 1121 εδάφ. α΄ του ΑΚ προκύπτει, ότι ηπραγματική δουλεία είναι εμπράγματο δικαίω-μα σε ακίνητο υπέρ του κυρίου άλλου ακινήτου,που του παρέχει κάποια ωφέλεια, συνιστώμενομε δικαιοπραξία ή με χρησικτησία. Εξάλλου,κατά μεν τη διάταξη του άρθρου 1192 του ΑΚ,μεταγράφονται στο γραφείο μεταγραφών τηςπεριφέρειας του ακινήτου: 1. οι εν ζωή δικαιο-πραξίες, στις οποίες περιλαμβάνονται και οι αι-τία θανάτου δωρεές, με τις οποίες συνιστάται,μετατίθεται, καταργείται εμπράγματο δικαίωμα(εμπράγματες δικαιοπραξίες) πάνω σε ακίνη-το..., κατά δε τη διάταξη του άρθρου 1198 τουίδιου Κώδικα, χωρίς μεταγραφή στις περιπτώ-σεις των άρθρων 1192 εδάφια 1 έως 4 και 1193,δεν επέρχεται η μεταβίβαση της κυριότηταςτου ακινήτου ή η σύσταση, μετάθεση, κατάργη-ση εμπράγματου δικαιώματος πάνω στο ακίνη-το. Από τη διάταξη, επίσης, του άρθρου 1194του ΑΚ, με σαφήνεια προκύπτει, ότι όταν, με τοίδιο συμβολαιογραφικό έγγραφο, καταρτίζο-νται δύο δικαιοπραξίες, οι οποίες είναι, κατάνόμο, μεταγραπτέες, πρέπει η καθεμιά απ’ αυ-τές να μεταγράφεται χωριστά. Από το συνδυα-σμό των αμέσως πιο πάνω διατάξεων με εκεί-νες των άρθρων 1205 του ΑΚ, που ρυθμίζει τησυρροή πολλών μεταγραφών, 18, 19 και 20 τουβ. δ/τος 533/1963, που εκδόθηκε κατ’ εξουσιο-δότηση του άρθρου 10 του ν.δ. 4201/1961 «πε-ρί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως του ορ-γανισμού των υποθηκοφυλακείων του Κράτουςκ.λπ.», με τις οποίες ορίζεται ο τρόπος με τονοποίο επιδιώκεται από τον ενδιαφερόμενο ημεταγραφή, τα έγγραφα στοιχεία τα οποία πρέ-πει να προσκομιστούν από τον ίδιο στον οικείουποθηκοφύλακα, η από τον τελευταίο τήρησηειδικού ευρετηρίου μεταγραφών και, ειδικότε-ρα, το διάγραμμα κάθε σελίδας του ευρετηρίουαυτού και τα αναγραφόμενα σε κάθε στήληστοιχεία, τα οποία για την πέμπτη μεν στήλη εί-ναι το αντικείμενο της πράξης (σύσταση, μετά-θεση, αλλοίωση ή κατάργηση εμπράγματου δι-

καιώματος), και εάν πρόκειται περί εκποίησης ήκτήσης η αιτία αυτής, για την έκτη δε στήλη«αμοιβαίως παραπομπαί εις ετέρας πράξειςαφορώσας εις το αυτό ακίνητον...», προκύπτει,ότι, όταν με το ίδιο έγγραφο καταρτίζονται δύοδικαιοπραξίες (περί ακινήτου) για τις οποίεςαπαιτείται μεταγραφή, η καθεμιά απ’ αυτέςπρέπει να καταχωρίζεται διακεκριμένα και στιςμερίδες και των δύο συμβαλλομένων, εφόσονπρόκειται για διμερή δικαιοπραξία. Στην περί-πτωση, επομένως, της σύστασης δουλείας μεδικαιοπραξία, με την οποία συγχρόνως συνι-στάται ή μετατίθεται και άλλο εμπράγματο δι-καίωμα, για την κτήση της δουλείας προσαπαι-τείται η μεταγραφή της συστατικής αυτής δι-καιοπραξίας, ειδικά και ανεξάρτητα από τη με-ταγραφή της εν λόγω δικαιοπραξίας ως προςτη σύσταση, μετάθεση κ.λπ. του άλλου εμ-πράγματου δικαιώματος. Με τα δεδομένα αυ-τά, η παράλειψη της ιδιαίτερης μεταγραφήςτης συστατικής της δουλείας δικαιοπραξίαςαποστερεί στην τελευταία τόσο της ικανότητάςτης προς εμπράγματη ενέργεια, δηλαδή τηνκτήση του δικαιώματος της δουλείας, όσο καιτης ιδιότητάς της ως νόμιμου ή νομιζόμενουτίτλου προς κτήση του εμπράγματου αυτού δι-καιώματος με τακτική χρησικτησία. Τέλος, σύμ-φωνα με τη διάταξη του άρθρου 25 παρ. 1 τουν. 1577/1985 «Γενικός Οικοδομικός Κανονι-σμός», που τέθηκε σε ισχύ από τις 19-2-1986,σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 35 του ίδι-ου νόμου και ισχύει και σε οικισμούς χωρίςεγκεκριμένο σχέδιο σύμφωνα με τη διάταξητου άρθρου 28 παρ. 3 του νόμου αυτού: «Απα-γορεύεται η σύσταση δουλειών, οι οποίες συ-νεπάγονται περιορισμό της δυνατότητας ανέ-γερσης ή επέκτασης των κτιρίων ή εγκαταστά-σεων, σύμφωνα με τις ισχύουσες πολεοδομι-κές διατάξεις. Από την απαγόρευση αυτή εξαι-ρείται η δουλεία διόδου, εφόσον αποτελεί τημοναδική δίοδο προς κοινόχρηστο χώρο οικο-πέδου ή κτιρίου ή αυτοτελούς από πλευράς δό-μησης ορόφου. Δικαιοπραξίες που αντιβαίνουνστις διατάξεις της παραγράφου αυτής είναιαπολύτως άκυρες». Στην προκείμενη περίπτω-ση, το Εφετείο, όπως προκύπτει από την προ-σβαλλόμενη απόφαση, δέχθηκε τα ακόλουθα:

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1655

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1655

«Ο ενάγων -και ήδη αναιρεσείων- είναι κύριοςενός ακινήτου, εκτάσεως 2012,50 τ.μ., που βρί-σκεται στην πόλη της... και το οποίο περιήλθεσ’ αυτόν δυνάμει του νομίμως μεταγραφέντοςυπ’ αριθμό ... αγοραπωλητηρίου συμβολαίουτου τότε συμβολαιογράφου Χίου Μ. Μ. Ο ενα-γόμενος συνεταιρισμός -και ήδη αναιρεσίβλη-τος- είναι κύριος ενός ακινήτου, εκτάσεως2012,50 τ.μ., που βρίσκεται στην πόλη της... καιστην ίδια περιοχή με το προηγούμενο (περιο-χή...), το οποίο μάλιστα είναι όμορο του παρα-πάνω ακινήτου του ενάγοντος στο βόρειο καιανατολικό τμήμα αυτού και εντός του οποίουυπάρχει αποθήκη φαρμάκων και λιπασμάτων.Το ακίνητο αυτό περιήλθε στον συνεταιρισμόδυνάμει του νομίμως μεταγραφέντος υπ’ αριθ-μό... συμβολαίου του συμβολαιογράφου ΧίουΓ. Ν. Με το ίδιο συμβόλαιο έχει συσταθεί υπέρτου ακινήτου του συνεταιρισμού δουλεία διε-λεύσεως διά διόδου σε βάρος του ακινήτου τουενάγοντος και ειδικότερα έχει μεταβιβασθείστον εναγόμενο συνεταιρισμό το δικαίωμαδουλείας διελεύσεως από δίοδο μήκους57,35μ. και πλάτους 5μ., η οποία εκτείνεταικαθ’ όλο το μήκος της ανατολικής πλευράς τηςιδιοκτησίας του ενάγοντος και χρησιμεύει ωςδίοδος διέλευσης για την επικοινωνία της ιδιο-κτησίας του συνεταιρισμού με την κεντρική δη-μοτική οδό... Έτσι ο εναγόμενος από το έτος1971 ασκεί το δικαίωμα αυτό συνεχώς και αδια-λείπτως, αφού έκτοτε διέρχονται από την επί-δικη δίοδο επιβατηγά και φορτηγά αυτοκίνητα,τα μέλη του συνεταιρισμού και άλλοι και συνε-πώς ο συνεταιρισμός έχει αποκτήσει το εν λό-γω δικαίωμα και δι’ εκτάκτου χρησικτησίας. Ηπαραπάνω πωληθείσα στον συνεταιρισμό έκτα-ση από τους πωλητές της ήταν ένα τμήμα απότην μεγαλύτερη συνεχόμενη έκταση που ήτανστην κυριότητά τους, την οποία υπόλοιπη έκτα-ση εν συνεχεία επώλησαν μετά δεκαπέντεχρόνια στον ενάγοντα, επειδή όμως το πωλη-θέν στον ενάγοντα (κατάδηλα εναγόμενο) τμή-μα δεν είχε πρόσβαση στον κεντρικό δρόμο,συνεστήθη η προαναφερόμενη δουλεία διόδουεις βάρος της εναπομεινάσης ιδιοκτησίας τωνπου εν συνεχεία επωλήθη στον ενάγοντα. Οενάγων-εκκαλών ισχυρίζεται ότι η υφιστάμενη

δουλεία μετά τη ρυμοτόμηση της περιοχής δενέχει λόγο υπάρξεως γιατί ο εναγόμενος εξυπη-ρετείται από τις διανοιχθείσες οδούς: α)... καιβ) της άνευ ονόματος οδού στην ανατολικήπλευρά της ιδιοκτησίας του εναγομένου.

Η επικαλούμενη οδός... που περιγράφεταιστα συμβόλαια ιδιοκτησίας αμφοτέρων τωνδιαδίκων, ως οδός προς... έχει πλάτος 2 μέ-τρων και όσο βαίνει προς ανατολάς το πλάτοςστενεύει, με αποτέλεσμα ως κοινόχρηστοςδρόμος να μη μπορεί να χρησιμοποιηθεί παράμόνο από μικρά αυτοκίνητα, ενώ είναι αδύνατονα εισέλθουν και να κινηθούν επ’ αυτού φορτη-γά αυτοκίνητα που συνήθως κινούνται προς καιαπό τις εγκαταστάσεις του συνεταιρισμού με-ταφέροντας εμπορεύματα, καθότι οι εγκατα-στάσεις του εναγομένου χρησιμεύουν ως μο-νάδα παραγωγής ζωοτροφών και ως αποθηκευ-τικός χώρος γεωργικών εφοδίων, λιπασμάτωνκαι άλλων βιομηχανικών προϊόντων. Αυτός εί-ναι και ο λόγος που ο εν λόγω δρόμος υφιστά-μενος από αμνημονεύτους χρόνους και προτης συστάσεως της δουλείας διόδου, εθεωρή-θη ανεπαρκής για την εξυπηρέτηση των ανα-γκών του εναγομένου και γι’ αυτό συνεστήθη ηένδικη δουλεία διόδου. Εξάλλου η κυρία είσο-δος και ο ακάλυπτος αύλειος χώρος του συνε-ταιρισμού, όπου μπορούν να μπουν και να στρί-ψουν τα φορτηγά αυτοκίνητα είναι ακριβώςαπέναντι - σε συνέχεια της δουλεύουσας διό-δου, ενώ κι αν ήθελε υποτεθεί ότι το πλάτοςτης οδού... ήταν τόσο που να επέτρεπε την επ’αυτού κίνηση φορτηγών, πάλι αυτά δεν θα μπο-ρούσαν να στρίψουν για να μπουν στον χώροτου συνεταιρισμού, αφού προς την πλευρά αυ-τή υπάρχουν τα μπόϊλερ των μύλων της βιοτε-χνίας ζωοτροφών, τα οποία θα έπρεπε να κατα-στραφούν για να μπορέσουν να διακινηθούν,από την πλαϊνή αυτή πλευρά αυτοκίνητα. Σχε-τικά με την άλλη επικαλούμενη άνευ ονόματοςοδό σημειώνεται ότι αυτή διανοίχθηκε με πρω-τοβουλία των κληρονόμων Ζ εντός του ιδιόκτη-του αγροκτήματός τους προκειμένου να το οι-κοπεδοποιήσουν, κατόπιν της υπ’ αριθμόπρωτ.... άδειας του νομάρχη..., καθόσον στηνπεριοχή αυτή δεν υπήρχε ρυμοτομικό σχέδιοκαι δεν υπάρχει ακόμη αφού η περιοχή δεν έχει

1656 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1656

ενταχθεί στο σχέδιο πόλεως (βλ. την 389/19-3-2002 βεβαίωση της Διεύθυνσης της τεχνικήςυπηρεσίας του δήμου...). Πρόκειται σαφώς περίιδιωτικής οδού, αφού ιδιωτική οδός είναι ο κοι-νόχρηστος χώρος που δημιουργήθηκε με ιδιω-τική πρωτοβουλία και όχι από δημόσια ή δημο-τική αρχή ενώ η άφεση απλώς εκτάσεως γιατην εξυπηρέτηση ορισμένων ανεξαρτήτων ιδιο-κτησιών και όχι για κοινή χρήση αποτελεί ιδιω-τική οδό και δεν περιλαμβάνεται στην έννοιατης κοινόχρηστης δημοτικής οδού. Τούτο ενι-σχύεται και από την από 2-12-2004 εξώδικη δή-λωση της... χήρας... που κοινοποιήθηκε στις 8-12-2004 στον εναγόμενο συνεταιρισμό...». Μεβάση τις παραδοχές αυτές, αλλά και άλλες πουδεν ενδιαφέρουν στη συγκεκριμένη περίπτω-ση, το Εφετείο έκρινε ως αναπόδεικτο τονισχυρισμό του ενάγοντα και ήδη αναιρεσείονταπερί κήρυξης αποσβησμένης της ένδικης πραγ-ματικής δουλείας λόγω πλήρους και επαρκούςεξυπηρέτησης του δεσπόζοντος ακινήτου, ακο-λούθως δε, απέρριψε ως και κατ’ ουσίαν αβάσι-μη την ένδικη αγωγή του αναιρεσείοντα περίαναγνώρισης της απόσβεσης του δικαιώματοςδουλείας διόδου του αντιδίκου του στο επίδικοακίνητο και παύσης της άσκησης της εν λόγωδουλείας στο μέλλον, επικυρώνοντας την εκκα-λούμενη απόφαση, που είχε εκφέρει όμοια κρί-ση. Στην προκείμενη περίπτωση, με τον πρώτο,κατά το πρώτο, δεύτερο και τρίτο, αντίστοιχα,μέρος του, λόγο της αναίρεσης μέμφεται οαναιρεσείων την προσβαλλόμενη απόφαση γιαπλημμέλεια από τον αριθμό 1 του άρθρου 559ΚΠολΔ., γιατί το Εφετείο, με το να δεχθεί τησύσταση του εμπράγματου δικαιώματος τηςδουλείας διόδου με παράγωγο τρόπο, δηλαδήμε βάση το... συμβόλαιο, που προμνημονεύθη-κε, του οποίου παραλείφθηκε η ιδιαίτερη μετα-γραφή της συστατικής της δουλείας δικαιοπρα-ξίας, με το να δεχθεί, επίσης, τη σύσταση τουπιο κάτω εμπράγματου δικαιώματος με την εκτων υστέρων μεταγραφή (το έτος 2002), μετάδηλαδή την άσκηση της ένδικης αγωγής (7-12-2001), της δουλείας ως αυτοτελούς εμπράγμα-του δικαιώματος, παράλληλα με την παραδοχή,ότι το ακίνητο του αναιρεσιβλήτου εξυπηρετεί-ται ήδη από δύο διόδους (την οδό... και ανώνυ-

μη) προς κοινόχρηστο χώρο και, τέλος, με τονα δεχθεί τη σύσταση της επίμαχης δουλείαςδιόδου και με πρωτότυπο τρόπο, δηλαδή μεέκτακτη χρησικτησία, μολονότι από το χρόνοχρήσης της επίδικης διόδου (1971) και μέχρι τοχρόνο ισχύος της διάταξης του άρθρου 25 παρ.1 του ν. 1577/1985 (1986) δεν παρήλθε ο απαι-τούμενος κατά νόμο χρόνος της έκτακτης χρη-σικτησίας, παραβίασε ευθέως τις ουσιαστικούδικαίου διατάξεις των άρθρων 1182 και 1184ΑΚ, 18, 19 και 20 του β.δ/τος 533/1963, που εκ-δόθηκε σε εκτέλεση του άρθρου 10 του ν.δ.4201/1961, 25 παρ. 1 του ν. 1577/1985 «ΓενικόςΟικοδομικός Κανονισμός», 1121 και 1045, αντί-στοιχα, του ΑΚ. Ο ερευνώμενος αυτός αναιρε-τικός λόγος είναι απορριπτέος ως προς μεν ταδύο πρώτα μέρη του ως αλυσιτελής, αφού η μηπληττόμενη επιτυχώς με βάσιμο λόγο αναίρε-σης επάλληλη αιτιολογία της προσβαλλόμενηςαπόφασης περί του ότι η επίμαχη δουλεία διό-δου συστήθηκε και με πρωτότυπο τρόπο, δηλα-δή με έκτακτη χρησικτησία, στηρίζει αυτοτε-λώς το διατακτικό της απόφασης αυτής, ωςπρος δε το τρίτο μέρος του, ως αβάσιμος, αφούτο Εφετείο δέχθηκε, ότι ο αναιρεσίβλητος απέ-κτησε το δικαίωμα δουλείας διόδου στην επίδι-κη δίοδο με έκτακτη χρησικτησία, ασκώντας τοτελευταίο συνεχώς και αδιαλείπτως από τοέτος 1971 και εφεξής (μέχρι το χρόνο άσκησηςτης ένδικης αγωγής - 7-12-2001), δηλαδή γιαχρονικό διάστημα μεγαλύτερο της εικοσαε-τίας, με τη διέλευση απ’ αυτή επιβατηγών καιφορτηγών αυτοκινήτων του, καθώς και των με-λών του, ενόψει και του ότι από την απαγόρευ-ση της σύστασης δουλειών που θεσπίστηκε μετη διάταξη του άρθρου 25 παρ. 1 του ν. 1577/1985 (Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός), εξαι-ρείται η δουλεία διόδου», εφόσον αποτελεί τημοναδική δίοδο προς κοινόχρηστο χώρο οικο-πέδου ή κτιρίου ή αυτοτελούς από πλευράς δό-μησης ορόφου», όπως η και η ήδη επίδικη. Απότις συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων 975,1118 και 1121 και 1045, αντίστοιχα, του ΑΚπροκύπτει, ότι για την κτήση πραγματικής δου-λείας με έκτακτη χρησικτησία απαιτείται ηάσκηση συνεχούς και αδιάλειπτης οιονεί νομήςστο πράγμα επί 20ετία, της οποίας -οιονεί νο-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1657

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1657

μής- στοιχεία είναι: α) η ύπαρξη της φυσικήςεξουσίασης του οιονεί νομέα στο πράγμα, ηοποία κατά νόμο αποτελεί το περιεχόμενο τουδικαιώματος της δουλείας, β) η θέληση του οιο-νεί νομέα να ασκεί την εν λόγω φυσική εξουσίαμε διάνοια δικαιούχου, με τη θέληση, δηλαδή,να έχει την εξουσία αυτή ως ασκών ίδιο δίκαιοκαι γ) η προς εξουσία θέληση να κατευθύνεταισε αλλότριο πράγμα. Στην προκείμενη περί-πτωση, με τους συναφείς πρώτο, κατά το τέ-ταρτο μέρος του και δεύτερο, αντίστοιχα, λό-γους της αναίρεσης προβάλλονται οι από τουςαριθμούς 1 και 19 του άρθρου 559 ΚΠολΔ.πλημμέλειες, γιατί το Εφετείο, με το να δεχθεί,ότι: «Έτσι ο εναγόμενος από το έτος 1975ασκεί το δικαίωμα αυτό (δουλεία διόδου) συνε-χώς και αδιαλείπτως, αφού έκτοτε διέρχονταιαπό την επίδικη δίοδο επιβατηγά και φορτηγάαυτοκίνητα, τα μέλη του συνεταιρισμού και άλ-λοι και συνεπώς ο συνεταιρισμός έχει αποκτή-σει το εν λόγω δικαίωμα και δι’ εκτάκτου χρησι-κτησίας», περαιτέρω δε, με το να δεχθεί, ότι:«Η παραπάνω πωληθείσα στον συνεταιρισμόέκταση από τους πωλητές της ήταν ένα τμήμααπό την μεγαλύτερη συνεχόμενη έκταση πουήταν στην κυριότητά τους, την οποία υπόλοιπηέκταση εν συνεχεία επώλησαν μετά δεκαπέντεχρόνια στον ενάγοντα, επειδή όμως το πωλη-θέν στον ενάγοντα τμήμα δεν είχε πρόσβασηστον κεντρικό δρόμο, συνεστήθη η προαναφε-ρόμενη δουλεία διόδου εις βάρος της εναπο-μεινάσης ιδιοκτησίας των που εν συνεχείαεπωλήθη στον ενάγοντα», παραβίασε ευθέωςκαι εκ πλαγίου τις ουσιαστικού δικαίου διατά-ξεις των άρθρων 1121 και 975 του ΑΚ, αφούδεν διέλαβε ως προς τη σύσταση του εμπράγ-ματου δικαιώματος της δουλείας διόδου μεέκτακτη χρησικτησία την πλήρωση των προϋ-ποθέσεών της και, ειδικότερα, τη με διάνοια δι-καιούχου χρήση του επίδικου ακινήτου από τοναναιρεσίβλητο, ενώ, παράλληλα, με αντιφατι-κές αιτιολογίες, δέχθηκε, αφενός μεν, ότι δι-καιούχος της επίμαχης δουλείας διόδου είναι οαναιρεσίβλητος συνεταιρισμός και δεσπόζονακίνητο αυτό του τελευταίου και, αφετέρου,ότι ο αναιρεσείων είναι ο δικαιούχος της εν λό-γω δουλείας, εφόσον προέκυψε η ανάγκη πα-

ροχής διόδου για το λόγο, ότι «το πωληθένστον ενάγοντα τμήμα δεν είχε πρόσβαση στονκεντρικό δρόμο» και, έτσι, στέρησε την απόφα-σή του από τη νόμιμη βάση της. Οι ερευνώμε-νοι αυτοί αναιρετικοί λόγοι είναι απορριπτέοιως αβάσιμοι, εφόσον στην πρώτη από τις προ-μνημονευόμενες παραδοχές του Εφετείου πε-ρί κτήσης του δικαιώματος δουλείας διόδου μεέκτακτη χρησικτησία από μέρους του αναιρεσι-βλήτου εμπεριέχεται και το στοιχείο της με διά-νοια δικαιούχου χρήσης της επίδικης διόδουαπό τον τελευταίο. Και αυτά ανεξάρτητα απότο ότι ο δεύτερος (από τον αριθμό 19 του άρ-θρου 559 ΚΠολΔ.) λόγος αναίρεσης είναι, επί-σης, απορριπτέος, ως το δεύτερο μέρος του,και ως αβάσιμος, εφόσον η παραδοχή του Εφε-τείου, ότι «το πωληθέν στον ενάγοντα -αντίστον εναγόμενο- τμήμα δεν είχε πρόσβασηστον κεντρικό δρόμο», οφείλεται σε πρόδηληπροφανώς γραφική παραδρομή.

Κατά τη διάταξη του άρθρου 28 του ν. 1337/1983, ιδιωτικοί δρόμοι, πλατείες και λοιποί χώ-ροι κοινής χρήσεως, που έχουν σχηματιστεί μεοποιονδήποτε τρόπο, έστω και κατά παράβασητων πολεοδομικών διατάξεων και βρίσκονταιμέσα σε εγκεκριμένα σχέδια πόλεων, θεωρού-νται ως κοινόχρηστοι χώροι που ανήκουν στονοικείο Δήμο ή Κοινότητα. Για τους χώρους αυ-τούς δεν οφείλεται καμιά αποζημίωση λόγωρυμοτομίας, σε περίπτωση δε που οι χώροι αυ-τοί καταργούνται με το σχέδιο πόλεως, προ-σκυρώνονται κατά τις κείμενες διατάξεις. Η ενλόγω διάταξη εφαρμόζεται σε ιδιωτικούς κοι-νόχρηστους χώρους (δρόμους, πλατείες κ.λπ.),που σχηματίστηκαν με την ιδιωτική πρωτοβου-λία και όχι στους εγκεκριμένους από το σχέδιοπόλεως δημόσιους κοινόχρηστους χώρους, γιατους οποίους οφείλεται αποζημίωση λόγω τηςρυμοτομίας τους κατά τις σχετικές διατάξεις(άρθρα 32 επ. του ν.δ. της 17-7/16-8-1923 και 6του ν. 5269/1931). Από την ίδια διάταξη προκύ-πτει, ότι, για την πρόσκτηση της ιδιότητας τουκοινόχρηστου χώρου, συνακόλουθα δε και γιατην προσπόριση της κυριότητας στον οικείοΟΤΑ, αρκεί η διάθεση του ακινήτου στην κοινήχρήση με τη βούληση του ιδιοκτήτη, που μπο-ρεί να εκδηλωθεί με οποιονδήποτε τρόπο, να

1658 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1658

είναι, δηλαδή, ρητή ή σιωπηρή, συναγόμενη εμ-μέσως από τις ενέργειές του ή να προκύπτειαπό την πραγματική κατάσταση που διατηρήθη-κε επί μακρόν με ανοχή του -ιδιοκτήτη-, χωρίςνα απαιτείται η σύνταξη συμβολαιογραφικούεγγράφου και η μεταγραφή του και αδιαφόρωςαν το ακίνητο έχει τεθεί σε κοινή χρήση πριν ήμετά την έγκριση του ρυμοτομικού σχεδίου,αλλά υπό την αναγκαία προϋπόθεση της έγκρι-σης του ρυμοτομικού σχεδίου, με το οποίο οχώρος χαρακτηρίζεται κοινόχρηστος, δεδομέ-νου ότι η απλή εγκατάλειψη από μέρους τουιδιοκτήτη δεν περιέχει μετάθεση της κυριότη-τας. Έτσι, για τη μετάθεση της κυριότητας ακι-νήτου υπέρ του οικείου ΟΤΑ, δεν αρκεί οποια-δήποτε ενέργεια διάθεσης του ακινήτου στηνκοινή χρήση, αλλά πρέπει να συντρέχουν οιπροϋποθέσεις του νόμου, η συνδρομή τωνοποίων ελέγχεται παρεμπιπτόντως από τη διοί-κηση και κρίνεται οριστικά από τα αρμόδια πο-λιτικά δικαστήρια. Με την ερμηνεία αυτή, η διά-ταξη που προπαρατέθηκε δεν αντίκειται στησυνταγματική προστασία της ιδιοκτησίας, δε-δομένου ότι η απώλεια της κυριότητας συνδέε-ται με την υποκειμενική συμπεριφορά του κυρί-ου του ακινήτου, ο οποίος με τη συναίνεση ήτην ανοχή του αποδέχθηκε τον κοινόχρηστοχαρακτήρα του ακινήτου και δεν μπορεί εκ τωνυστέρων να προβάλει καταχρηστικά δικαίωμααποζημίωσης. (Ολ. ΣτΕ 774/1987). Εξάλλου,κατά μεν τη διάταξη του άρθρου 966 ΑΚ, εκτόςσυναλλαγής είναι και τα κοινής χρήσεως πράγ-ματα, ενώ, κατά τη διάταξη του άρθρου 967 τουίδιου Κώδικα, κοινής χρήσεως πράγματα είναιμεταξύ άλλων και οι δρόμοι. Από τις διατάξειςαυτές σε συνδυασμό με εκείνες των άρθρων968, 969 και 970 ΑΚ προκύπτει, ότι κοινής χρή-σεως ή κοινόχρηστα είναι τα πράγματα, ταοποία, είτε από το νόμο, είτε από τη βούλησητου ιδιοκτήτη (όπως με διαθήκη ή δωρεά) έλα-βαν τον προορισμό αυτό με τη τήρηση των νό-μιμων διατυπώσεων. Χαρακτηριστικό στοιχείοτης κοινής χρήσεως είναι η εξυπηρέτηση τουδημόσιου συμφέροντος. Το περιεχόμενο και ηέκταση της κοινής χρήσεως εξαρτάται από τονπροορισμό που δόθηκε στο πράγμα, την επάρ-κειά του και τον αριθμό των προσώπων που με-

τέχουν στην κοινή χρήση, όσο δε ευρύτερος εί-ναι ο κύκλος των προσώπων που μετέχουν σ’αυτή, τόσο περισσότερο εξυπηρετείται το δη-μόσιο συμφέρον. Περαιτέρω, από το συνδυα-σμό των διατάξεων των άρθρων 369, 966-968,972, 1033, 1134, 1169, 1192 εδάφ. α΄ και 1319ΑΚ συνάγεται, ότι απώλεια της κυριότητας ακι-νήτου επέρχεται και με παραίτηση (εγκατάλει-ψη) προς το σκοπό αυτό να καταστεί αδέσποτοή κοινόχρηστο ή και με αναγνώριση της ιδιότη-τας του ακινήτου ως αδεσπότου ή κοινοχρή-στου, για την παραίτηση, όμως, αυτή, όπως καιγια την παραίτηση από κάθε άλλο εμπράγματοδικαίωμα επί ακινήτου, απαιτείται, για την ταυ-τότητα του νομικού λόγου, μονομερής δήλωσητου κυρίου με συμβολαιογραφικό έγγραφο καιμεταγραφή της δικαιοπραξίας, αφού περιέχεικατάργηση του εμπράγματου δικαιώματος τηςκυριότητας. Ο κύριος ακινήτου, ο οποίος προό-ρισε αυτό να καταστεί κοινόχρηστο ή αναγνώ-ρισε την ιδιότητά του ως κοινοχρήστου, χωρίς,όμως, να προβεί στην περί τούτου δήλωση μεσυμβολαιογραφικό έγγραφο και μεταγραφήνόμιμη του τελευταίου, δεν θεωρείται ότι έχειαπολέσει την κυριότητα επ’ αυτού και, συνε-πώς, καταρχήν δικαιούται σε άσκηση κάθεεξουσίας που απορρέει από το δικαίωμα αυτό.Μακροχρόνια, όμως, χρήση του ακινήτου μετην ανοχή ή, πολύ περισσότερο, με τη συναίνε-ση του κυρίου, έχει ως αποτέλεσμα, ότι μπορείνα αντιταχθεί κατ’ αυτού η από το άρθρο 281ΑΚ ένσταση του γενικού δόλου (exceptio doligeneralis), με την έννοια ότι δεν προσπορίζεταιη κυριότητα του ακινήτου στον οικείο ΟΤΑ μεχρησικτησία, αλλά απλά προστατεύεται η κοινήχρήση έναντι του κυρίου, χαρακτηριζομένουεμμέσως του ακινήτου ως κοινοχρήστου, μεάμεσο επακόλουθο την απόρριψη της αγωγήςτου ιδιοκτήτη με την οποία αυτός επιδιώκει τηνάσκηση του από την κυριότητά του απορρέο-ντος δικαιώματος. Αυτό το τελευταίο ειδικότε-ρα μπορεί να συμβεί και σε περίπτωση που οχώρος έχει αφεθεί για να χρησιμεύσει ως δη-μοτική ή κοινοτική οδός, αφού γι’ αυτές, σύμ-φωνα με τη διάταξη του άρθρου 4 παρ.1 του ν.3155/1955 «περί κατασκευής και συντηρήσεωςοδών», ο οποίος, σε αντίθεση με την προηγού-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1659

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1659

μενη νομοθεσία (άρθρο 1 του π.δ. 25/28 Νοεμ-βρίου 1929 «περί κωδικοποιήσεως των περί κα-τασκευής και συντηρήσεως οδών κειμένων δια-τάξεων», που διέκρινε τις οδούς σε εθνικές,επαρχιακές, δημοτικές ή κοινοτικές και αγροτι-κές), διακρίνει τους δρόμους σε εθνικούς,επαρχιακούς και δημοτικούς ή κοινοτικούς, δενπροβλέπεται ορισμένη νόμιμη διαδικασία καθο-ρισμού και ανακήρυξής τους, όπως προβλέπε-ται για τις εθνικές και επαρχιακές οδούς. Έτσι,η διαπίστωση σε κάθε περίπτωση της δημιουρ-γίας δημοτικής και κοινοτικής οδού (όπως καιαγροτικής) είναι ζήτημα πραγματικό, που ερευ-νάται από την αρμόδια διοικητική αρχή. Η δη-μοτική ή κοινοτική οδός, δηλαδή, αυτή που εξυ-πηρετεί τις οποιασδήποτε φύσεως ανάγκες τουδήμου ή της κοινότητας «εντός των διοικητι-κών τους ορίων», κατά το άρθρο 4 του ν.3155/1955, που προπαρατέθηκε, αποτελεί κοι-νής χρήσεως και εκτός συναλλαγής πράγμακαι, εφόσον δεν ανήκει στο δήμο ή κοινότητα ήο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά, ανήκει στο δη-μόσιο. Η εν λόγω οδός (δημοτική ή κοινοτική)αποκτά τον προορισμό της, δηλαδή, την ιδιότη-τα του κοινόχρηστου και εκτός συναλλαγήςπράγματος: 1) από το νόμο, δηλαδή, με το χα-ρακτηρισμό της ως δρόμου με πράξη της αρμό-διας διοικητικής αρχής, σύμφωνα με τις διατά-ξεις του σχεδίου πόλεως που περιλαμβάνει τονιδιωτικό χώρο στο -ισχύον- ρυμοτομικό διά-γραμμα του σχεδίου πόλεως, 2) από τη βούλη-ση του ιδιοκτήτη, που πρέπει να εκδηλωθεί μενομότυπη μεταβιβαστική δικαιοπραξία κατάτους όρους του άρθρου 1033 ΑΚ (αιτιώδη συμ-βολαιογραφική σύμβαση) ή με διάταξη τελευ-ταίας βούλησης ή και με μονομερή παραίτησηαπό την κυριότητα με το σκοπό όμως να κατα-στεί το συγκεκριμένο ακίνητο κοινόχρηστο, ηοποία, όμως, παραίτηση πρέπει να περιβληθείτο συμβολαιογραφικό τύπο και να μεταγραφείκαι 3) με την από αμνημονεύτου χρόνου αρχαι-ότητα (vetustas), που προβλεπόταν από τοπροϊσχύσαν του ΑΚ ΒΡΔ (ν. 3 πανδ. 43.7, ν. 2παρ.8 πανδ. 39.3, ν. 28 πανδ. 22,3), με τηνοποία κυρούνταν ως νόμιμη η πραγματική κα-τάσταση που υπήρχε πριν από τόσο χρόνο,ώστε η ζώσα γενεά να τη γνώρισε ως έχει και

να μη διέδωσε παράδοση από την παρελθούσαγενεά για την ύπαρξη άλλης διαφορετικής κα-τάστασης. Η τελευταία δεν προβλέπεται απότον ΑΚ, διατηρείται, όμως σύμφωνα με το άρ-θρο 51 του Εισ. Ν.ΑΚ, η δυνάμει αυτής ιδιότηταπου απέκτησε το πράγμα ως κοινής χρήσεως,εφόσον πριν από την εισαγωγή του ΑΚ (23-2-1946) δύο συνεχόμενες γενεές ανθρώπων επίσυνολικό διάστημα 80 ετών τουλάχιστον δενγνώρισαν διαφορετική κατάσταση του πράγμα-τος από την κοινοχρησία. Εκείνος, επομένως,που ισχυρίζεται, ότι κάποιο ακίνητο ή οδός εί-ναι κοινόχρηστος χώρος και, ειδικότερα, δημο-τικός ή κοινοτικός δρόμος, πρέπει, για να είναιορισμένος ο ισχυρισμός του, να καθορίσει τονόμιμο τρόπο με τον οποίο αποκτήθηκε η ιδιό-τητα της κοινοχρησίας. Δεν είναι, όμως, κοινήςχρήσεως, κατά την έννοια της διάταξης του άρ-θρου 967 ΑΚ, η ιδιωτική οδός-λωρίδα εδάφουςπου δημιουργήθηκε με τη συνεισφορά (παρα-χώρηση) εδάφους από τους ιδιοκτήτες γειτονι-κών ακινήτων για την εξυπηρέτηση των ίδιων,αφού μάλιστα η κυριότητα της εν λόγω οδούανήκει σ’ αυτούς που συνεισέφεραν το έδαφοςή στους καθολικούς ή ειδικούς διαδόχους τουςκατά το μέρος της συνεισφοράς τους. Το αντί-θετο δεν συνάγεται από τις διατάξεις των άρ-θρων 1192 και 1194 ΑΚ, από τις οποίες η πρώτημεν επιβάλλει τη μεταγραφή, μεταξύ άλλων,των εμπράγματων δικαιωμάτων επί ακινήτωνκαι η δεύτερη ορίζει πως γίνεται η μεταγραφή,ούτε από τη διάταξη του άρθρου 20 του ν.δ. της17-7/16-8-1923 «περί σχεδίων πόλεων και κω-μών κ.λπ.», η οποία απαγορεύει τη δημιουργίαμε ιδιωτική βούληση κοινόχρηστων χώρων σειδιωτικά ακίνητα, κηρύσσει άκυρες τις μεταβι-βάσεις κυριότητας παρά την απαγόρευση αυτήκαι αναθέτει στη διοικητική αρχή την κρίση περίτου αν οι εν λόγω μεταβιβάσεις έγιναν για τονπαραπάνω σκοπό και είναι άκυρες. Ο τρίτος,επομένως, κατά το πρώτο μέρος του, λόγοςτης αναίρεσης, με τον οποίο, κατ’ ορθή εκτίμη-σή του, προσάπτεται στην προσβαλλόμενηαπόφαση η από τον αριθμό 1 του άρθρου 559ΚΠολΔ. πλημμέλεια, γιατί το Εφετείο, με το ναμη δεχθεί, ότι η οδός που διανοίχθηκε στο οικό-πεδο Ζ στη θέση... με την 638/11-6-1980 από-

1660 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1660

φαση του Νομάρχου... θεωρείται κοινόχρηστηδημοτική οδός, παραβίασε ευθέως τις ουσια-στικού δικαίου διατάξεις των άρθρων 369, 966,967, 968, 971, 972, 1169, 1192 παρ. 1 και 1319του ΑΚ, εκείνες του ν. 3 παρ. 2 πανδ. 43-7 τουβυζαντινορρωμαϊκού δικαίου και εκείνη του άρ-θρου 20 παρ. 1 του ν. δ. 17-7/16-8-1923, «περίσχεδίων πόλεων και κωμών κ.λπ.», αντίστοιχα,είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, αφού, ενόψειτων παραδοχών της αναιρεσιβαλλόμενης από-φασης, που έχουν ήδη αναπτυχθεί, η επίμαχηοδός, μη ευρισκομένη μέσα στο εγκεκριμένοσχέδιο πόλεως, δεν απέκτησε την ιδιότητα τουκοινοχρήστου με την τήρηση των νόμιμων προ-ϋποθέσεων που ήδη αναπτύχθηκαν, αλλά απο-τελεί ιδιωτική οδό.

Η παρ.1 του άρθρου 1 του ν.δ. 690/1948 «πε-ρί συμπληρώσεως των περί σχεδίων πόλεωνδιατάξεων» ορίζει ότι «οι κοινόχρηστοι χώροι(πλατείαι, οδοί, άλση, κήποι κ.τ.λ.), οι καθοριζό-μενοι υπό των μέχρι της ισχύος του παρόντοςεγκριθέντων, επισπεύσει των ιδιοκτητών ή τωναναλαβόντων την εκμετάλλευσιν των οικείωνεκτάσεων, σχεδίων ρυμοτομίας συνοικισμών,θεωρούνται περιελθόντες εις την κοινήν χρή-σιν από της εγκρίσεως του καθορίσαντος τού-τους σχεδίου του συνοικισμού, είτε επεβλήθηεις τους ως άνω επισπεύσαντας την έγκρισιν ηυποχρέωσις της παραιτήσεως αυτών από τηςκυριότητος, νομής και κατοχής των χώρων τού-των, ασχέτως αν εξεπληρώθη αυτή ή όχι, είτεδεν επεβλήθη μεν τοιαύτη υποχρέωσις, η επι-διωχθείσα όμως παρά τούτων έγκρισις τουσχεδίου είχεν ως αναγκαίον κατ’ αμάχητοντεκμήριον επακολούθημα την κατ’ ελευθέρανβούλησιν αυτών παραίτησίν των από της κυριό-τητος, νομής και κατοχής των υπό των ως άνωχώρων καταλαμβανομένων γηπέδων, άνευ τηςοποίας δεν ήτο δυνατή η έγκρισις του σχεδίουκαι η διάθεσις των υπό τούτου ορισθέντων οι-κοδομημάτων δι’ οιονδήποτε σκοπόν χώρων. Οιως άνω κοινόχρηστοι χώροι περιέρχονται ειςτην κοινήν χρήσιν, ελεύθεροι παντός βάρους,υποθήκης ή προσημειώσεως, των τυχόν επίτούτων εγγεγραμμένων βαρών κ.λπ., περιορι-

ζομένων επί των λοιπών ακινήτων των επι-σπευσάντων την έγκρισιν του σχεδίου». Κατάτην παρ. 2 του ίδιου άρθρου «η προηγούμενηπαράγραφος (1) ισχύει και διά τους συνεπείαμεταγενεστέρας τροποποιήσεως σχεδίου κα-θορισθέντας κοινοχρήστους χώρους, καταλαμ-βάνοντας γήπεδα ανήκοντα κατά τον χρόνοντης τροποποιήσεως εις τους επισπεύσανταςτην έγκρισιν του σχεδίου, εφόσον η τροποποί-ησις εγένετο τη αιτήσει αυτών ή άλλως εγένε-το αποδεκτή καθ’ οιονδήποτε χρόνον, έστω καισιωπηρώς, μη εκδηλωθείσης εγγράφως μέχριτης ισχύος του παρόντος οιασδήποτε αντιθέ-σεως ή επιφυλάξεως τούτων. Εν τη περιπτώσειτης παρούσης παραγράφου οι τυχόν εκ τηςτροποποιήσεως καταργούμενοι κοινόχρηστοιχώροι, καθιστάμενοι οικοδομήσιμοι, περιέρχο-νται εις την κυριότητα, νομήν και κατοχήν τωνεπισπευσάντων την έγκρισιν του σχεδίου καθόποσόν δεν υπερβαίνουν το εμβαδόν των κατάτο προηγούμενον εδάφιον καθισταμένων διάτης τροποποιήσεως κοινοχρήστων». Σύμφωνα,επίσης, με τη διάταξη της παρ. 3 του ίδιου πιοπάνω άρθρου: «Αι διατάξεις της παρ. 1 εφαρ-μόζονται και στην περίπτωσιν χώρων, οίτινεςδεν καθορίσθησαν μεν κοινόχρηστοι εκ τουεγκριθέντος σχεδίου, τους οποίους όμως οιεπισπεύσαντες την έγκρισιν αυτού εξεδήλω-σαν είτε δι’ επαγγελίας είτε διά διαφημιστικώνχαρτών και διαγραμμάτων ή αγγελιών προς τονσκοπόν της προσελεύσεως αγοραστών και ενγένει καθ’ οιονδήποτε τρόπο την πρόθεσιν αυ-τών όπως θέσουν τούτους εις την χρήσιν τουκοινού. Εν περιπτώσει οιασδήποτε αμφισβητή-σεως της τοιαύτης ως άνω προθέσεως των επι-σπευσάντων την έγκρισιν αποφαίνεται, οριστι-κώς και τελεσιδίκως, το αρμόδιον Πρωτοδικεί-ον επί τη αγωγή είτε των επισπευσάντων, είτετου Ελληνικού Δημοσίου, είτε του οικείου Δή-μου ή Κοινότητος ή και παντός ιδιοκτήτου ακι-νήτου εν τη περιφερεία του οικείου Δήμου ήΚοινότητος». Περαιτέρω:... ι) «Σε εκτάσειςεκτός ρυμοτομικού σχεδίου η εκδήλωση τηςπρόθεσης του ιδιοκτήτη, να καταστήσει το ακί-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1661

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1661

νητό του κοινόχρηστο χώρο, παραιτούμενοςτης κυριότητος, νομής και κατοχής αυτού, μπο-ρεί κατά το άρθρο 1 παρ. 3 ν.δ. 690/48, να γίνειμε επαγγελίες, διαφημίσεις διαγραμμάτων, αγ-γελίες κ.λπ. οι οποίες γίνονται προς τον σκοπόπροσέλκυσης αγοραστών τμημάτων σε ιδιωτι-κή ρυμοτομία». Από τις διατάξεις αυτές, συν-δυαζόμενες και με τις όμοιες των επόμενωνπαραγράφων 6 και 8 του ίδιου άρθρου του πιοπάνω ν.δ/τος (690/1948), καθώς και με τα άρ-θρα 2 παρ. 1 εδάφ. α΄, 3 παρ. 2 και 7 παρ. 1 και2 του ν.δ/τος της 17 Ιουλίου/16 Αυγ. 1923 «περίσχεδίου πόλεων και συνοικισμών του Κρά-τους...» ενόψει και του σκοπού των διατάξεωναυτών του ν.δ/τος 690/1948, συνισταμένου στονα εξασφαλιστεί η εφαρμογή του σχεδίου τηςρυμοτομίας χωρίς δαπάνες για τους κοινόχρη-στους χώρους με την εθελοντική παραχώρησητων αναγκαίων για το σκοπό αυτό γηπέδωναπό τους ιδιοκτήτες τους, συνάγονται σαφώςτα εξής: Οι ιδιοκτήτες εδαφικών εκτάσεων, πουκαταλαμβάνονται από τα σχέδια ρυμοτομίαςτων συνοικισμών που εγκρίθηκαν μέχρι τηνισχύ του ν.δ/τος 690/1948 ως κοινόχρηστοι χώ-ροι, οι οποίοι και επεδίωξαν την έγκριση τουσχεδίου ρυμοτομίας και ήταν τότε ιδιοκτήτεςτων εκτάσεων αυτών, θεωρούνται «κατ’ αμάχη-το τεκμήριο», ότι παραιτήθηκαν από την κυριό-τητα, νομή και κατοχή τους και από οποιοδήπο-τε δικαίωμά τους γενικώς επί των εδαφικών ού-των εκτάσεων με τη θέλησή τους, ώστε να πε-τύχουν με την έγκριση και εφαρμογή του σχε-δίου τη διαίρεση των υπόλοιπων εκτάσεώντους σε οικόπεδα οικοδομήσιμα καθώς και τηδιάθεσή τους. Οι εκτάσεις αυτές, τις οποίες τοσχέδιο ρυμοτομίας καθόρισε ως κοινόχρη-στους χώρους, θεωρούνται ότι περιήλθαν στηνπροβλεπόμενη από το σχέδιο της ρυμοτομίαςκοινή χρήση από την έγκρισή του. Τα ίδια ισχύ-ουν και στην περίπτωση που με ένα σχέδιο ρυ-μοτομίας συνοικισμού, αρχικού ή τροποποιητι-κού προγενεστέρου, καθορίζονται κοινόχρη-στοι χώροι που καταλαμβάνουν γήπεδα, ταοποία ανήκουν σε εκείνους που επεδίωξαν την

έγκριση ή ζήτησαν την τροποποίηση του σχεδί-ου ή τουλάχιστον σ’ εκείνους που αποδέχθη-καν αυτή οποτεδήποτε έστω και σιωπηρά, χω-ρίς να εκδηλώσουν με έγγραφό τους οποιαδή-ποτε αντίθεσή τους ή επιφύλαξη μέχρι τηνέναρξη της ισχύος του ν.δ/τος 690/1948. Τέ-λος, οι εκτάσεις αυτές ως κοινόχρηστες πε-ριέρχονται πλέον, σύμφωνα με το άρθρο 968ΑΚ, στον κατά το νόμο κύριο των κοινοχρή-στων, δηλαδή, στο Δημόσιο ή στον οικείο Δήμοή Κοινότητα, υπό τις προϋποθέσεις των διατά-ξεων των άρθρων 1 του π.δ/τος της 25/28-11-1929 και 4 του ν. 3155/1955, που προμνημονεύ-θηκαν, από τις οποίες συνάγεται, ότι δρόμοι,πλατείες και άλλοι κοινόχρηστοι χώροι, προ-βλεπόμενοι από τα επιβάλλοντα σχέδιο πόλε-ως νομοθετήματα και κείμενοι, «εντός των δι-οικητικών ορίων Δήμων ή Κοινότητας», αποτε-λούν πράγματα κοινής χρήσεως και ανήκουνκατά κυριότητα στον εν λόγω Δήμο ή Κοινότη-τα, ακόμη και αν δεν δόθηκαν πράγματι στηνπροβλεπόμενη από το σχέδιο ρυμοτομίας κοι-νή χρήση (Ολ. ΑΠ 228/1983). Ο τρίτος, επομέ-νως, κατά το δεύτερο μέρος του, λόγος τηςαναίρεσης, με τον οποίο αποδίδεται στην προ-σβαλλόμενη απόφαση η από τον αριθμό 1 τουάρθρου 559 ΚΠολΔ. πλημμέλεια, γιατί το Εφε-τείο, με το να μη δεχθεί τον κοινόχρηστο χαρα-κτήρα της οδού που διανοίχθηκε στο οικόπεδοΖ, δηλαδή να δεχθεί, ότι: «οι κληρονόμοι Ζ πουμε πρωτοβουλία τους υπέβαλαν και ενεκρίθητο ρυμοτομικό σχέδιο του συνοικισμού αυτού,προκειμένου να το οικοπεδοποιήσουν και ωςαυτοτελή και οικοδομήσιμα οικόπεδα να το πω-λήσουν σε τρίτους, όπως και έπραξαν, παραιτή-θηκαν κατ’ αμάχητο τεκμήριο της κυριότητας,νομής και κατοχής τους επί των κοινοχρήστωναυτών χώρων, οι οποίοι και περιήλθαν στην κυ-ριότητα του οικείου Δήμου..., χωρίς να απαιτεί-ται καμία άλλη διατύπωση ή ενέργεια, όπωςσυμβολαιογραφική πράξη ή μεταγραφή της, μεμόνη την έγκριση του σχεδίου αυτού. Πολύ δεπερισσότερο, που για την διάνοιξή του τήρη-σαν τους ειδικότερους όρους (διάνοιξη εντός

1662 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1662

έξι μηνών) που τέθηκαν με την εγκριτική από-φαση του Νομάρχη... (638/80) και δεν ετέθη,ως εκ τούτου, ζήτημα αυτοδίκαιης ακυρότηταςτης εγκρίσεως κατά το σχετικό εδάφιο τηςπαρ. 8 του άρθρου 1 Ν.Δ. 690/1948», παραβία-σε ευθέως, με μη ορθή ερμηνεία και εφαρμογήτους, τις ουσιαστικού δικαίου διατάξεις των πα-ραγράφων 1, 3 και 8 του άρθρου 1 του ν. δ/τος690/1948, είναι απορριπτέος ως επί αναληθούςπροϋπόθεσης ερειδόμενος, εφόσον οι αμέσωςπιο πάνω διατάξεις ισχύουν μόνο στην περί-πτωση κατά την οποία με ρυμοτομικό σχέδιοσυνοικισμού, αρχικό ή τροποποιητικό προηγου-μένου, καθορίζονται κοινόχρηστοι χώροι πουκαταλαμβάνουν γήπεδα ανήκοντα σ’ αυτούςπου επεδίωξαν την έγκριση του σχεδίου ή ζή-τησαν την τροποποίησή του, ή έστω αποδέχθη-καν και αυτήν, οποτεδήποτε, έστω και σιωπηρά,χωρίς έγγραφη εκδήλωση οποιασδήποτε αντί-θεσής τους ή επιφύλαξής τους μέχρι την έναρ-ξη ισχύος του ν. δ/τος 690/1948, μετά δε τηνέγκριση ή τροποποίηση του ρυμοτομικού σχε-δίου οι ιδιοκτήτες των εν λόγω εδαφικών εκτά-σεων παραιτήθηκαν, με συμβολαιογραφική δή-λωσή τους, -χωρίς να απαιτείται και η μεταγρα-φή αυτής-, από την κυριότητα, νομή και κατοχήτους, καθώς και από κάθε δικαίωμά τους σ’ αυ-τές τις εκτάσεις, οι οποίες, ακολούθως, καθί-στανται κοινόχρηστες, περιερχόμενες εφεξήςστον εκάστοτε κύριο (Δημόσιο, Δήμο ή Κοινό-τητα), προϋποθέσεις, οι οποίες, όπως προκύ-πτει από τις παραδοχές της προσβαλλόμενηςαπόφασης, δεν συντρέχουν στη συγκεκριμένηπερίπτωση.

Με τον τέταρτο, κατ’ ορθή εκτίμησή του, λό-γο της αναίρεσης, ο αναιρεσείων αποδίδειστην προσβαλλόμενη απόφαση την από τοναριθμό 19 του άρθρου 559 ΚΠολΔ. πλημμέλεια,γιατί το Εφετείο διέλαβε αντιφατικές αιτιολο-γίες ως προς το ζήτημα της ύπαρξης ή όχι ρυ-μοτομικού σχεδίου του αγροκτήματος Ζ και,επίσης, ως προς το ζήτημα του κοινόχρηστου ήμη χαρακτήρα της οδού που διανοίχθηκε στοπαραπάνω αγρόκτημα και, έτσι, στέρησε την

απόφασή του από τη νόμιμη βάση της. Ο ερευ-νώμενος αυτός αναιρετικός λόγος είναι απορ-ριπτέος ως αβάσιμος, αφού από τις προμνημο-νευόμενες παραδοχές της προσβαλλόμενηςαπόφασης προκύπτουν πλήρεις, σαφείς και χω-ρίς αντιφάσεις αιτιολογίες ως προς τα παραπά-νω ζητήματα, δηλαδή, τόσο ως προς τη μηύπαρξη ρυμοτομικού σχεδίου στην περιοχή...,όσο και ως προς το χαρακτήρα της επίμαχηςοδού ως ιδιωτικής, που καθιστούν εφικτό τοναναιρετικό έλεγχο. Ο λόγος αναίρεσης από τοναριθμό 11 περίπτ. γ΄ του άρθρου 559 ΚΠολΔ.,κατά τον οποίο επιτρέπεται αναίρεση αν το δι-καστήριο δεν έλαβε υπόψη αποδεικτικά μέσα,που οι διάδικοι επικαλέστηκαν και προσκόμι-σαν, ελέγχεται ουσιαστικά αβάσιμος, αν απο-δεικνύεται από την προσβαλλόμενη απόφαση,ότι το δικαστήριο της ουσίας έλαβε υπόψη όλατα αποδεικτικά μέσα που επικαλέστηκαν καιπροσκόμισαν οι διάδικοι προς απόδειξη τωνισχυρισμών τους. Προς τούτο αρκεί η γενικήαναφορά του είδους του αποδεικτικού μέσου(μάρτυρες, έγγραφα κ.λπ.), που έλαβε υπόψητου το δικαστήριο, χωρίς την ανάγκη ειδικήςμνείας και αξιολόγησης εκάστου και χωρίς διά-κριση από ποια αποδεικτικά μέσα προκύπτειάμεση και από ποια έμμεση απόδειξη. Στηνπροκείμενη περίπτωση, με τον πέμπτο λόγοτης αναίρεσης προσάπτεται στην προσβαλλό-μενη απόφαση η από τον αριθμό 11 περίπτ. γ΄του άρθρου 559 ΚΠολΔ. πλημμέλεια, γιατί τοΕφετείο, με την προσβαλλόμενη απόφαση,προκειμένου να καταλήξει στη δικανική τουκρίση περί της απόρριψης της ένδικης αγωγήςτου ήδη αναιρεσείοντα περί της αναγνώρισηςότι το δικαίωμα δουλείας διόδου του εναγόμε-νου και ήδη αναιρεσίβλητου συνεταιρισμού στοεπίδικο ακίνητο έχει αποσβεστεί ως και κατ’ ου-σίαν αβάσιμης, δεν έλαβε υπόψη και δεν συνε-κτίμησε με τις λοιπές αποδείξεις τα, ειδικότε-ρα, σ’ αυτόν μνημονευόμενα έγγραφα, δηλαδή:α) τη με αριθμό... άδεια οικοδομής των..., β) τηβεβαίωση του Δήμου... σχετικά με την ασφαλ-τόστρωση της αμέσως πιο κάτω αναφερόμενης

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1663

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1663

οδού και την αντιδικία του Δήμου με τον εργο-λάβο του έργου και γ) τα με αριθμούς 1458,1459 και 1460/2006, αντίστοιχα, πωλητήριασυμβόλαια του συμβολαιογράφου Βολισσού Χί-ου Χρ. Δ., με τα οποία η Ζ1 πώλησε και μεταβί-βασε την κυριότητα τριών οικοπέδων, που βρί-σκονται βόρεια της πιο κάτω οδού, στους...κ.ά., τα οποία -έγγραφα- επικαλέστηκε ο αναι-ρεσείων, με τις προτάσεις του της συζήτησηςμετά την οποία εκδόθηκε η προσβαλλόμενηαπόφαση, προς απόδειξη του ουσιώδους ισχυ-ρισμού του, ότι ο δρόμος που διανοίχθηκε τοέτος 1980 δίπλα από τα κτήματα Ζ και οδηγείαπευθείας στο ακίνητο του αντιδίκου του, κα-θαρού πλάτους (εξαιρουμένων των πεζοδρο-μίων) 8 έως 11 μέτρων, ο οποίος έχει ασφαλτο-στρωθεί από το Δήμο... και στον οποίο υπάρ-χουν σωλήνες δημοτικής ύδρευσης και αποχέ-τευσης, δημοτικός φωτισμός, δημοτικά πεζο-δρόμια κ.ά., ενώ τα ακίνητα που εφάπτονται σ’αυτόν οικοδομούνται, είναι κοινόχρηστος δη-μοτικός δρόμος, από τον οποίο εξυπηρετείταιεπαρκώς και κατά καλύτερο τρόπο το δεσπό-ζον ακίνητο του αναιρεσιβλήτου. Ο εξεταζόμε-νος αυτός αναιρετικός λόγος είναι απορριπτέ-ος ως αβάσιμος, αφού, από την υπάρχουσαστην προσβαλλόμενη απόφαση βεβαίωση, κα-τά την οποία τα περιστατικά που έγινα δεκτάαπό το πιο πάνω Δικαστήριο ως αποδεικνυόμε-να αναφορικά με τους ισχυρισμούς των διαδί-κων αποδείχθηκαν, μεταξύ άλλων «από όλα ταέγγραφα που επικαλούνται και νόμιμα προσκο-μίζουν οι διάδικοι..., είτε ως αυτοτελή αποδει-κτικά μέσα, είτε για να χρησιμεύσουν ως δικα-στικά τεκμήρια», σε συνδυασμό και με το γεγο-νός ότι στο αιτιολογικό της απόφασης δενυπάρχει κανένα απολύτως στοιχείο από τοοποίο να μπορεί να δημιουργηθεί αμφιβολία γιατο αν το Εφετείο έλαβε υπόψη του και τα παρα-πάνω έγγραφα, δεν καταλείπεται καμιά αμφι-βολία, ότι το εν λόγω Δικαστήριο, προκειμένουνα καταλήξει στο αποδεικτικό του πόρισμα, ωςπρος τους κρίσιμους ισχυρισμούς των διαδί-κων, έλαβε υπόψη και συνεκτίμησε και τα έγ-

γραφα αυτά, χωρίς να είναι υποχρεωμένο νακάνει ειδική μνεία ή χωριστή αξιολόγηση τουκαθενός.

APEIOY ΠAΓOYAριθ. 36/2011 (Tμ. A1 Πολ)

«Eν τοις πράγμασι» ομόρρυθμη εταιρία. H κοι-νοπραξία, εφόσον δεν προκύπτει κάτι άλλο,λειτουργεί ως «εν τοις πράγμασι» ομόρρυθμηεταιρία και σε αυτήν την περίπτωση εφαρμό-ζονται οι σχετικές διατάξεις περί ομορρύθμωνεταιριών, με συνέπεια οι εταίροι να ευθύνονταιαπεριορίστως και εις ολόκληρον.

Επειδή, από το συνδυασμό των διατάξεων τωνάρθρων 741 Α. Κ., 20 ΕΝ και 2 του Β. Δ. της2/14-5-1835 «Περί της αρμοδιότητας τωνΕμποροδικείων», συνάγεται ότι η κοινοπραξία,η οποία, με ιδιαίτερη επωνυμία ή με τα ονόματαόλων των μελών της, αναλαμβάνει, ως ανάδο-χος, την εκτέλεση τεχνικού έργου, το οποίο,κατά τα ουσιώδη στοιχεία του, αποτελεί επιχεί-ρηση χειροτεχνίας και επομένως αντικειμενικάεμπορική πράξη, εφόσον δεν προκύπτει κάτιάλλο, έχει το χαρακτήρα ομόρρυθμης εταιρεί-ας. Εάν όμως αυτή δεν υποβλήθηκε στις προ-βλεπόμενες από το άρθρο 42 ΕΝ, για τις ομόρ-ρυθμες εταιρείες, διατυπώσεις δημοσιότητας,λειτουργεί ως ομόρρυθμη εταιρία «εν τοιςπράγμασι» (Ολομ.ΑΠ 22/1998), με όλες τις συ-νέπειες που απορρέουν από το γεγονός αυτό,δηλαδή εφαρμόζεται το δίκαιο της ομόρρυθμηςεταιρίας σε όλη του την έκταση, ως προς τηδιαχείριση της εταιρίας, την ευθύνη των εταί-ρων, τη λύση και τις συνέπειες αυτής. Έτσι,ισχύει η απεριόριστη και εις ολόκληρον ευθύνητων εταίρων και ο κανόνας της ατομικής εκ-προσώπησης, ο οποίος καθιερώνεται, επί ομόρ-ρυθμης εταιρίας, με τη διάταξη του άρθρου 22ΕΝ. Κατ’ αυτόν κάθε ομόρρυθμος εταίρος μπο-ρεί μόνος του να δεσμεύει την εταιρία, ανεξάρ-τητα από τη σύμπραξη ή ακόμη και την ενα-ντίωση των άλλων. Η νομοθετική αυτή ρύθμισηείναι ενδοτικού δικαίου και ως εκ τούτου επι-τρέπεται στους ομόρρυθμους εταίρους να πε-

1664 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1664

ριλάβουν στο καταστατικό ρυθμίσεις που πα-ρεκκλίνουν από το νόμο. Έτσι, μπορούν να ορί-σουν ότι η εκπροσώπηση της εταιρίας θα γίνε-ται από περισσότερους, ενεργούντες χωριστάή από κοινού. Εφόσον όμως η ομόρρυθμη εται-ρία δεν υποβληθεί στις διατυπώσεις της δημο-σιότητας, τις σχετικές καταστατικές ρυθμίσειςπου αποκλίνουν από τη νομοθετική ρύθμισητου άρθρου 22 ΕΝ, δεν μπορούν να επικαλε-σθούν οι εταίροι έναντι των τρίτων και ως εκτούτου έναντι αυτών ισχύει σε κάθε περίπτω-ση, ο κανόνας της ατομικής εκπροσώπησης(άρ. 42 περ. 3 ΕΝ). Περαιτέρω, επί αιτήσεωςπρος έκδοση διαταγής πληρωμής κατά κοινο-πραξίας δεν είναι αναγκαίο να επισυναφθεί καιτο συμφωνητικό σύστασης της κοινοπραξίαςγια να προκύψει το πρόσωπο του οφειλέτη τηςαπαιτήσεως.

APEIOY ΠAΓOYAριθ. 288/2011 (Tμ. A1 Πολ.)

Αφανής εταιρεία. Στερείται νομικής προσωπι-κότητας. Υποχρεώσεις του εμφανούς εταίρουέναντι των αφανών σχετικά με ό,τι έχει απο-κτήσει αυτός. Μετά τη λύση αυτής της εταιρεί-ας δεν ακολουθεί το στάδιο της εκκαθάρισης.Έννοια κέρδους της εταιρείας. Περιουσία αυ-τής. Έννοια υπεραξίας. Δικονομία πολιτική.Απόδειξη. Τις γνωμοδοτήσεις των πραγματο-γνωμόνων το δικαστήριο τις εκτιμά ελεύθερα.Αναιρετικοί λόγοι. Παραμόρφωση περιεχομέ-νου εγγράφου. Προϋποθέσεις παραδεκτού τουλόγου αυτού. (Επικυρώνει την υπ’ αριθμ.294/2008 απόφαση ΕφΙωαν).

I). Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρ-θρων 47-50 Ε.Ν, 741 επ. 758, 762, 361, 719 Α.Κ.συνάγεται ότι η στερούμενη νομικής προσωπι-κότητας αφανής εταιρία, στην οποία ο εμφανήςεταίρος, υποχρεούται να καταστήσει κοινόόλων των εταίρων οτιδήποτε αποκτά από τηλειτουργία της εταιρίας, όταν λύεται δεν ακο-λουθεί στάδιο εκκαθάρισης, εφόσον τούτο δενσυμφωνήθηκε με την εταιρική σύμβαση ή δεν

διατάχθηκε από το δικαστήριο ως τρόπος δια-κανονισμού των περιουσιακών σχέσεων τωνεταίρων. Ο αφανής εταίρος, μετά τη λύση τηςεταιρίας, μπορεί να αξιώσει την καταβολή τηςαναλογίας του από τα τυχόν υπάρχοντα κέρδητης εταιρίας, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρ-θρων 779, 780 παρ. 2 και 3 και 782 ΑΚ, τα οποίαεφαρμόζονται αναλόγως. Ως κέρδος δε κατάτην έννοια του νόμου νοείται το καθαρό κέρ-δος, δηλαδή το καθαρό προϊόν που απομένειμετά την αφαίρεση των εξόδων. Εξάλλου, ωςαποκτηθείσα από την εταιρική δραστηριότηταπεριουσία νοείται και η υπεραξία της εταιρικήςεπιχειρήσεως ως συνόλου, που δημιουργείταιεπιπλέον της τρέχουσας συναλλακτικής αξίαςτων συγκροτούντων αυτή επί μέρους υλικώνπεριουσιακών στοιχείων και οφείλεται στην κα-λή φήμη, την πελατεία και την καλή πορεία τωνεταιρικών υποθέσεων, σε συνδυασμό προς τηνεπωνυμία ή το σήμα της επιχειρήσεως πουέχουν επικρατήσει στην αγορά. Η υπεραξία θε-ωρείται ότι υφίσταται ανά πάσα στιγμή, η εξ’αυτής ωφέλεια όμως αποκτάται μόνο σε περί-πτωση μεταβιβάσεως της επιχειρήσεως, λόγωπωλήσεως, συγχωνεύσεως, ή και λόγω μεταβι-βάσεως της εταιρικής μερίδας στους απομένο-ντες ή σε νέο εταίρο, εφόσον ο τελευταίοςεξακολουθεί να ασκεί την ίδια επιχειρηματικήδραστηριότητα χρησιμοποιώντας την ίδια επω-νυμία ή άλλα διακριτικά στοιχεία της εταιρείας.Αντιθέτως δεν υφίσταται υπεραξία στην περί-πτωση της λύσεως και παύσεως της δραστη-ριότητας της εταιρείας. Εξ’ άλλου κατά τη διά-ταξη του άρθρ. 559 αριθ. 1 εδ. α΄ του ΚΠολΔαναίρεση επιτρέπεται μόνο αν παραβιάστηκεκανόνας του ουσιαστικού δικαίου στον οποίοπεριλαμβάνονται και οι ερμηνευτικοί κανόνεςτων δικαιοπραξιών. Ο κανόνας δικαίου παρα-βιάζεται, αν δεν εφαρμοστεί, ενώ συνέτρεχανοι πραγματικές προϋποθέσεις για την εφαρμο-γή του, ή αν εφαρμοστεί, ενώ δεν συνέτρεχανοι προϋποθέσεις αυτές, καθώς και αν εφαρμο-στεί εσφαλμένα, η δε παραβίαση εκδηλώνεταιείτε με ψευδή ερμηνεία, είτε με κακή εφαρμο-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1665

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1665

γή, δηλαδή με εσφαλμένη υπαγωγή. Περαιτέ-ρω κατά την έννοια του αριθ. 19 του άρθρου559 του ΚΠολΔ, ανεπαρκής ή αντιφατική αιτιο-λογία, που έχει ως συνέπεια την αναίρεση γιαέλλειψη νομίμου βάσεως, υπάρχει όταν από τοαιτιολογικό της αποφάσεως δεν προκύπτουνκατά τρόπο σαφή και χωρίς αντιφάσεις ταπραγματικά περιστατικά, τα οποία, σύμφωνα μετο νόμο, είναι αναγκαία για τη θεμελίωση τουκανόνα δικαίου που εφαρμόσθηκε στη συγκε-κριμένη περίπτωση, όχι όμως και όταν υπάρ-χουν ελλείψεις αναγόμενες στην εκτίμηση τωναποδείξεων και ειδικότερα στην ανάλυση,στάθμιση και αιτιολόγηση του πορίσματος πουέχει εξαχθεί από αυτές, εφόσον τούτο εκτίθε-ται σαφώς. Μόνο τι αποδείχθηκε ή δεν αποδεί-χθηκε είναι ανάγκη να εκτίθεται πλήρως και σα-φώς και όχι γιατί αποδείχθηκε ή δεν αποδεί-χθηκε. Ως «ζητήματα» των οποίων η μη αιτιο-λόγηση ή η αιτιολόγηση κατά τρόπο ανεπαρκήή αντιφατικό στερεί απ’ την απόφαση τη νόμιμηβάση της, νοούνται μόνον οι ισχυρισμοί πουέχουν αυτοτελή ύπαρξη, δηλαδή εκείνοι πουτείνουν στη θεμελίωση ή την κατάλυση δικαιώ-ματος, που ασκήθηκε είτε ως επιθετικό είτε ωςαμυντικό μέσο, όχι όμως και τα απλά πραγματι-κά ή νομικά επιχειρήματα, που δεν συνέχονταιμε την αξιολόγηση και στάθμιση των αποδείξε-ων, για την οποία η έλλειψη ειδικής και εμπερι-στατωμένης αιτιολογίας δεν ιδρύει λόγο αναι-ρέσεως. Στην προκειμένη περίπτωση από τηνεκτίμηση της προσβαλλομένης απόφασης προ-κύπτει ότι το Εφετείο δέχθηκε ανελέγκτως ταακόλουθα κρίσιμα πραγματικά περιστατικά:«Με το από 3-7-1994 ιδιωτικό συμφωνητικό, τοοποίο καταρτίστηκε μεταξύ του ενάγοντος, τηςπρώτης και του δευτέρου των εναγομένων, συ-νεστήθη αφανής εταιρία, με σκοπό την εκμε-τάλλευση ατομικής επιχείρησης που διατηρού-σε η πρώτη εναγομένη στην οδό… στα…, τοαντικείμενο της οποίας ήταν η συγκρότηση συ-νεργείων εφαρμογής καταπολεμήσεως εντό-μων και τρωκτικών σε κατοικημένους χώρουςαπολυμάνσεις παντός είδους και πώληση χημι-

κών υλικών και προϊόντα καθώς και ειδών ερ-γαστηριακού εξοπλισμού. Η διάρκεια της εται-ρίας αυτής ορίστηκε σε δύο έτη, πλην όμως μεμεταγενέστερο ιδιωτικό συμφωνητικό παρατά-θηκε διαδοχικά μέχρι 3-7-2000 χωρίς να αλλά-ξει ο σκοπός της. Τα ποσοστά συμμετοχής κα-θορίστηκαν με το από 3-7-1996 συμφωνητικόσε 40% για τον ενάγοντα, αφανή εταίρο, 30%για την πρώτη εναγομένη, εμφανή εταίρο, και30% για το δεύτερο εναγόμενο, επίσης αφανήεταίρο και σύζυγο της πρώτης. Η επιχείρησητων διαδίκων δραστηριοποιούνταν κυρίως στηνπώληση παντός είδους χημικών υλικών, ειδώνεργαστηρίων, οργάνων ακριβείας κ.λπ. Πελά-τες της επιχείρησης ήταν τα δύο νοσοκομείακαι το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, καθώς και με-γάλες επιχειρήσεις, όπως η Βιομηχανία Γάλα-κτος..., ο Πτηνοτροφικός Συνεταιρισμός..., οιβιομηχανίες... ΑΒΕΕ κ.λπ. Η οικονομική της πο-ρεία ήταν πολύ καλή και η κερδοφορία τηςδιαρκώς αναπτυσσόμενη. Συγκεκριμένα, τα κα-θαρά προ φόρων κέρδη που δήλωνε ο εμφανήςεταίρος, ανήλθαν το 1998 σε 11.800.000 δρχ,το 1999 σε 31.800.000 δρχ και το πρώτο εξάμη-νο του 2000 σε 20.000.000 δρχ. Η εν λόγωαφανής εταιρία λύθηκε τις 3-7-2000 επειδή οιεταίροι δεν συμφώνησαν στη συνέχισή της. Τογεγονός της λύσης της εταιρίας την άνω χρο-νολογία δεν αμφισβητείται από τους διαδίκους,λόγω δε της λύσεως αυτής ο ενάγων ζήτησεαμέσως το διορισμό εκκαθαριστών. Μετά τηλύση της εταιρίας έγιναν διαπραγματεύσειςμεταξύ των διαδίκων για τη διευθέτηση τωναπαιτήσεών τους, μάλιστα δε τον ίδιο μήνα οιδιάδικοι ανέλαβαν και διένειμαν τα κέρδη τουτελευταίου πριν τη λύση εξαμήνου. Οι διαπραγ-ματεύσεις των διαδίκων για τη διευθέτηση τωνεκ της εταιρίας απαιτήσεών τους ναυάγησανόταν τέθηκε από τον ενάγοντα και ζήτημα από-ληψης της υπεραξίας της επιχείρησης, τηνοποία θα συνέχιζε να εκμεταλλεύεται, ως ατο-μική πλέον επιχείρηση, η πρώτη εναγομένη. Λί-γο χρόνο μετά τη λύση της εταιρίας και αφούδεν απέδωσαν οι συζητήσεις μεταξύ των εταί-

1666 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1666

ρων, συγκεκριμένα δε τις 21-7-2000, ο ενάγωνπροχώρησε σε ανάληψη από κοινό μεταξύ τωνσυνεταίρων λογαριασμό, που ετηρείτο στην......, 12.500.000 δρχ. που αντιστοιχούσε το 40%του ποσού που υπήρχε το χρόνο εκείνο στο λο-γαριασμό, θεωρώντας ότι το ποσό του ανήκεικατά το ποσοστό συμμετοχής του στην εταιρία.Το ποσό αυτό αποτελεί αντικείμενο της αντα-γωγής. Περαιτέρω αποδείχτηκε ότι μετά τη λύ-ση της αφανούς εταιρίας στις 3- 7-2000 η πρώ-τη εναγομένη, μέχρι τότε εμφανής εταίρος,συνέχισε να λειτουργεί και εκμεταλλεύεται τηνεπιχείρηση, ατομικά πλέον, στο ίδιο κατάστημαμε ίδιες δραστηριότητες και την ίδια πελατεία.Τη λειτουργία της επιχείρησης συνέχισε μέχριτις 28-5-2001, οπότε προέβη σε oριστική διακο-πή της. Λίγες όμως ημέρες πριν τη διακοπή, καισυγκεκριμένα τις 18-5-2001, η τετάρτη και πέ-μπτη εναγόμενες, [Α. Ε. και Σ. Κ.], συνέστησαντην Τρίτη εναγομένη ομόρρυθμη εταιρία με τηνεπωνυμία «Σ. Κ. και Σια Ο.Ε.» με έδρα τηνοδό... στα… και αντικείμενο ίδιο με εκείνο τηςλυθείσης πλέον αφανούς εταιρίας. Η εταίροςτης νεοσυσταθείσης εταιρίας Α. Ε. είναι μητέ-ρα του δευτέρου εναγομένου και πεθερά τηςπρώτης, ενώ η Σ. Κ. είναι εξαδέλφη των εναγο-μένων. Η ομόρρυθμη αυτή εταιρία δραστηριο-ποιείται στο ίδιο αντικείμενο, την πώληση δη-λαδή χημικών προϊόντων, υλικών εργαστηρίωνκαι οργάνων ακριβείας, όπως και η λυθείσαεταιρία, με τους ίδιους πελάτες που προανα-φέρθηκαν. Από τα ανωτέρω όμως εκτεθένταπεριστατικά ουδόλως αποδείχτηκε ότι η επιχεί-ρηση που ασκούσε η εναγομένη εμφανής εταί-ρος μεταβιβάστηκε από αυτή στην τρίτη εναγο-μένη, ομόρρυθμη εταιρία, όπως ισχυρίζεται μετην αγωγή του ο ενάγων. Τούτο διότι η αφανήςαυτή εταιρία είχε πλέον λυθεί τις 3-7-2000,όπως αναφέρθηκε και δεν αμφισβητείται απότους διαδίκους, και έκτοτε έπαυσε να υπάρχει,ενώ η ομόρρυθμη εταιρία συστάθηκε τις 18-5-2001, ήτοι δέκα περίπου μήνες μετά την λύσητης αφανούς. Επομένως η αγωγή, καθ’ o μέροςμε αυτή ο ενάγων ζήτησε να επιδικαστεί σε αυ-

τόν ποσό 50.858.836 δρχ που αντιστοιχεί στο40% (ποσοστό της συμμετοχής του στην αφα-νή εταιρία) της υπεραξίας της επιχείρησης,πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμο κατ’ ουσίαν,αφού, σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν παραπά-νω, με τη λύση της αφανούς εταιρίας και τηνπαύση της δραστηριότητας της υπεραξίας δενυφίσταται. Περαιτέρω αποδείχτηκε ότι η πραγ-ματική αξία της εν λόγω εταιρίας κατά τον χρό-νο λύσεως αυτής (3-7-2000) ανερχόταν σε33.911.672 δρχ, ποσό στο οποίο συμφωνούν οιαναφερθείσες εκθέσεις πραγματογνωμοσύ-νης. Από το ποσό αυτό ο ενάγων δικαιούται το40%, ήτοι 13.564,668 δρχ. Από αυτό όμως πρέ-πει να αφαιρεθεί εκείνο των 12.500.000 δρχπου ανέλαβε ο ίδιος από τον λογαριασμό πουετηρείτο μεταξύ αυτού και των λοιπών των συ-νεταίρων. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ο λο-γαριασμός αυτός ήταν κοινός κατά την έννοιατου άρθρου 1 παρ.1 και 2 του νόμου 5368/1932και συνεπώς ο ενάγων, έχοντας δικαίωμα ανα-λήψεως από αυτόν, δεν διέπραξε υπεξαίρεσητου ποσού που ανέλαβε. Κατόπιν τούτων ηαπαίτηση του ενάγοντος ανέρχεται σε(13.564.668 δρχ – 12.500.000= 1.064.668 δρχ),ήτοι 3.124,50 ευρώ. Κατά συνέπεια το πρωτο-βάθμιο δικαστήριο που έκρινε διαφορετικά ήτοια) ότι ο ενάγων με την αγωγή ζητούσε μόνο το40% της υπεραξίας της επιχειρήσεως, (ενώ ζη-τούσε και εκείνο της πραγματικής αξίας αυ-τής), και β) ότι επιδίκασε σε αυτόν 51.357 ευ-ρώ, έσφαλε, όπως βάσιμα παραπονούνται οιεκκαλούντες. Γι’ αυτό οι σχετικοί λόγοι τωνεφέσεών τους πρέπει να γίνουν δεκτοί ως βά-σιμοι και κατ’ ουσίαν, ακολούθως δε να εξαφα-νιστεί η εκκαλουμένη απόφαση, (εκτός κατά τομέρος που αφορά τον δεύτερο εναγόμενο, ωςπρος τον οποίο η εκκαλουμένη απόφαση δενπροσβλήθηκε με έφεση), να κρατηθεί η υπόθε-ση στο Δικαστήριο τούτο, και η αγωγή, η οποίαείναι νόμιμη στηριζόμενη στις διατάξεις τωνάρθρων 47-50 Εμπ. Ν. 741 επ. 719, 479 Α.Κ., ναγίνει εν μέρει δεκτή και δη να υποχρεωθεί ηπρώτη εναγόμενη να καταβάλει στον ενάγοντα

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1667

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1667

το ως άνω ποσό (3.124,50 ευρώ) με τον νόμιμοτόκο από την επίδοση της αγωγής μέχρι τηνεξόφληση και να απορριφθεί ως προς τους λοι-πούς εναγομένους, όπως επίσης να απορρι-φθεί και η ανταγωγή ...». Το Εφετείο με τις κρί-σεις του αυτές, στις οποίες στήριξε την εν μέ-ρει αποδοχή της αγωγής ορθώς ερμήνευσε καιεφάρμοσε τις ως άνω ουσιαστικού δικαίου δια-τάξεις, ως και τις διατάξεις των άρθρων 361 και479 του Α.Κ., περαιτέρω δε το δικαστήριο αυτότης ουσίας διέλαβε στην απόφασή του πλή-ρεις, σαφείς και χωρίς αντιφάσεις αιτιολογίες,που καθιστούν εφικτό τον έλεγχο της υπαγω-γής των γενομένων δεκτών πραγματικών περι-στατικών στους κατά τα άνω εφαρμοστέουςκανόνες δικαίου. Ανεπάρκεια στην αιτιολογίαδε δεν υπάρχει, όπως αβασίμως διατείνεται οαναιρεσείων, ούτε ως προς την ανυπαρξία υπε-ραξίας, λόγω της λύσεως και παύσεως τηςδραστηριότητας της εν λόγω αφανούς εταιρεί-ας, αφού το εφετείο δέχεται ότι δεν μεταβιβά-σθηκε η επιχείρηση στους αναιρεσιβλήτους καιεπί πλέον, ως εκ περισσού, ότι η πρώτη τωναναιρεσιβλήτων συνέχισε ατομικώς (ιδίω ονό-ματι) επιχειρηματική δραστηριότητα για περιο-ρισμένο χρονικό διάστημα. Επίσης ουδεμίαανεπάρκεια υπάρχει ούτε ως προς τον προσ-διορισμό της πραγματικής περιουσίας της αφα-νούς εταιρείας, αφού, κατά τις παραδοχές τηςπροσβαλλομένης αποφάσεως, η αξία αυτήανέρχεται, μετά συνυπολογισμού του ποσούτων 12.500.000 δρχ που ανέλαβε ο αναιρεσεί-ων, σε 33.911.672 δρχ.

Κατ’ ακολουθίαν οι πρώτος, δεύτερος και τέ-ταρτος, κατά το δεύτερο μέρος του, λόγοι αναι-ρέσεως, καθώς και οι πρώτος και δεύτερος πρό-σθετοι λόγοι, από τους αριθμούς 1 και 19 τουάρθρου 559 ΚΠολΔ, με τους οποίους υποστηρί-ζονται τα αντίθετα, πρέπει να απορριφθούν ωςαβάσιμοι. Εξάλλου απορριπτέος ως αβάσιμος εί-ναι και ο τέταρτος, κατά το πρώτο μέρος, λόγοςαναιρέσεως, με τον οποίο αποδίδεται στην προ-σβαλλομένη απόφαση η από τον αριθμό 9 τουάρθρου 559 του ΚΠολΔ πλημμέλεια, καθ’ όσον

από την προσβαλλομένη απόφαση προκύπτειότι το αίτημα της αγωγής περί της σε ολόκληροευθύνης των αναιρεσιβλήτων απορρίφθηκε ωςαβάσιμο.

ΙΙ). Κατά τη διάταξη του άρθρου 387 τουΚΠολΔ, το δικαστήριο εκτιμά ελεύθερα τη γνω-μοδότηση των πραγματογνωμόνων και επομέ-νως η κρίση του δικαστηρίου για την εκτίμησητης δικαστικής πραγματογνωμοσύνης δεν είναιανάγκη να αιτιολογείται και δεν ελέγχεται αναι-ρετικώς. Κατά συνέπεια ο τρίτος, κατά το πρώτομέρος του, λόγος της αναιρέσεως, καθώς και οτρίτος πρόσθετος λόγος, με τους οποίους προ-βάλλεται ότι το Εφετείο υπέπεσε στην από τοάρθρο 559 αριθ. 11 πλημμέλεια, διότι προσδιόρι-σε την πραγματική αξία της αφανούς εταιρείαςστο ποσό των 33.911.672 δρχ και όχι στο ποσότων 38.909.866 δρχ, το οποίο ανεφέρετο στις10/2006 και 6/2006 μεταγενέστερες εκθέσειςπραγματογνωμοσύνης των πραγματογνωμόνωνΚ. Τ. και Η. Ζ., ως απαράδεκτος, αφού δεν καθιε-ρώνεται από το ως άνω άρθρο 387 του ΚΠολΔδεσμευτική αποδεικτική δύναμη της γνωμοδότη-σης των πραγματογνωμόνων, υπό την επίκλησηδε της αποδιδόμενης από το άρθρο 559 αριθ. 11του ίδιου Κώδικα πλημμέλειας ο λόγος αυτόςπλήττει αποκλειστικά την εκτίμηση από το Εφε-τείο πραγματικών γεγονότων, η οποία (εκτίμη-ση), καθ’ εαυτή, σύμφωνα με το άρθρο 561 παρ.1 του αυτού Κώδικα, δεν υπόκειται στον έλεγχοτου Αρείου Πάγου. Εξάλλου κατά την έννοιατου άρθρου 559 αρ. 20 του ΚΠολΔ, ως έγγραφα,η παραμόρφωση του περιεχομένου των οποίωναπό το δικαστήριο ιδρύει τον από την άνω διάτα-ξη λόγο αναίρεσης, νοούνται τ’ αποδεικτικά, κα-τά τα άρθρα 339 και 432 επ. ΚΠολΔ, έγγραφα.Τέτοιο όμως έγγραφο δεν είναι η έκθεση πραγ-ματογνωμοσύνης, αφού αυτή συνιστά αυτοτε-λές αποδεικτικό μέσο. Επομένως είναι απορρι-πτέος ως απαράδεκτος ο τρίτος, κατά το δεύτε-ρο μέρος του, λόγος της αίτησης με τον οποίο οαναιρεσείων αιτιάται την προσβαλλόμενη ορι-στική απόφαση του Εφετείου ότι παραμόρφωσετο περιεχόμενο των εκθέσεων πραγματογνωμο-

1668 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1668

σύνης των Κ. Τ. και Η. Ζ., ως προς την πραγματι-κή αξία της μεταξύ των διαδίκων υφισταμένηςαφανούς εταιρείας. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέ-ρω πρέπει να απορριφθεί η αίτηση αναιρέσεως,ως και οι από 27.7.2010 πρόσθετοι αυτής λόγοι,εξ ολοκλήρου.

EΦETEIO AΘHNΩNAριθ. 768/2009

Εκτέλεση. Τα ελληνικά συμβολαιογραφικά έγ-γραφα αποτελούν τίτλους εκτελεστούς, βάσειτου άρθρου 904 ΚΠολΔ, εφόσον υπάρχει απαί-τηση βέβαιη και εκκαθαρισμένη, χρηματική ήμη. Ο εκτελεστός τίτλος πρέπει να έχει περι-βληθεί με τον εκτελεστήριο τίτλο. Οι πράξειςτης αναγκαστικής εκτέλεσης που έγιναν χω-ρίς να τηρηθούν οι νόμιμες διατυπώσεις δενείναι αυτοδίκαια άκυρες, αλλά η ακυρότητααπαγγέλλεται κατόπιν άσκησης ανακοπήςεντός των προθεσμιών του άρθρου 934ΚΠολΔ. Πότε η ακυρότητα προηγούμενης πρά-ξης εκτέλεσης συμπαρασύρει και την επόμε-νη. Επαναφορά πραγμάτων στην προ της εκτε-λέσεως κατάσταση κατά το άρθρο 914 ΚΠολΔ.Αυτή εφαρμόζεται μόνο επί δικαστικών απο-φάσεων και όχι όταν η εκτέλεση γίνεται μεσυμβολαιογραφικό έγγραφο. Μη νόμιμο σχετι-κό αίτημα της ανακόπτουσας.

III. Από τις διατάξεις των άρθρων 904 § 2 εδάφιοδ΄, 918 § 4, 915, 916 και 921 § 4 ΚΠολΔ συνάγο-νται τα εξής: Τα ελληνικά συμβολαιογραφικά έγ-γραφα αποτελούν τίτλους εκτελεστούς, χωρίςνα απαιτείται η έκδοση προηγούμενης δικαστι-κής απόφασης ή η ύπαρξη κάποιας προηγούμε-νης συμφωνίας ή δήλωσης του οφειλέτη ή ηύπαρξη στο κείμενό τους ρήτρας που να τουςπροσδίδει εκτελεστήρια δύναμη. Βάση εκτελε-στότητας των ελληνικών συμβολαιογραφικώνεγγράφων είναι απευθείας ο νόμος, κατ’ άρθ.904 § 2 εδ. δ΄ ΚΠολΔ. Προϋπόθεση, όμως, τηςεκτελεστότητας των συμβολαιογραφικών εγ-γράφων είναι η ύπαρξη απαίτησης βέβαιης, εκ-καθαρισμένης και δεκτικής εκτέλεσης. Η εν λό-

γω απαίτηση μπορεί να απορρέει από σύμβαση(λ.χ. πώληση, δάνειο, μίσθωση κ.λπ.) ή, όταν επι-τρέπεται από το νόμο, από μονομερή δικαιοπρα-ξία (λ.χ. διαθήκη, προκήρυξη κ.λπ.). Οι κατά τοουσιαστικό δίκαιο όροι γέννησης της εκτελού-μενης αξίωσης, πρέπει να προκύπτουν από τοεκτελούμενο συμβόλαιο. Βέβαιη είναι η απαίτη-ση που δεν τελεί υπό αναβλητική αίρεση ή προ-θεσμία, ανεξάρτητα από την πηγή από την οποίαπροέρχεται η αίρεση ή η προθεσμία, δηλαδή ανείναι από το νόμο ή από ρήτρα που περιέχει ησυμβολαιογραφική πράξη ή από δικαστική από-φαση. Αν, λοιπόν, η απαίτηση εξαρτάται από αί-ρεση ή προθεσμία, για να γίνει η εκτέλεση θαπρέπει να πληρωθεί η αίρεση ή να παρέλθει ηπροθεσμία. Η πλήρωση της αίρεσης ή η πάροδος(λήξη) της προθεσμίας, όταν η τελευταία δενπροκύπτει με ημερολογιακό υπολογισμό απότον εκτελεστό τίτλο, πρέπει να αποδεικνύεταιμε τον τρόπο που ορίζει το εδάφιο β΄ της διάτα-ξης του άρθρου 915 ΚΠολΔ, δηλαδή στην περί-πτωση αυτή το βέβαιο της απαίτησης αποδει-κνύεται από τον συνδυασμό του τίτλου με άλλοδημόσιο ή ιδιωτικό έγγραφο που έχει δεσμευτι-κή αποδεικτική δύναμη. Εκκαθαρισμένη είναι ηαπαίτηση, όταν από το ίδιο το συμβολαιογραφι-κό έγγραφο προκύπτει η ποσότητα και η ποιότη-τα της οφειλόμενης παροχής, χωρίς να χρειάζε-ται να συνεκτιμηθούν και άλλα έγγραφα, δημό-σια ή ιδιωτικά, με αποδεικτική δύναμη, σύμφωναμε το άρθρο 916 του ίδιου Κώδικα, κατ’ απόκλισηαπό τη ρύθμιση του άρθ. 915 που προπαρατέθη-κε για το χαρακτηρισμό της εκτελούμενης απαί-τησης ως βέβαιης, δηλαδή για το εκκαθαρισμέ-νο της απαίτησης αποκλείεται οποιαδήποτε συ-μπλήρωση από στοιχεία που βρίσκονται εκτόςτου τίτλου και, συνεπώς, κατ’ αντίθεση προς τοάρθρο 915, δεν μπορεί η αοριστία να συμπληρω-θεί με την επίδοση άλλου εγγράφου που αποδει-κνύει το εκκαθαρισμένο της απαίτησης. Απαίτη-ση, τέλος, δεκτική εκτέλεσης είναι η απαίτησηπου μπορεί από τη φύση της να εκτελεστεί. Τασυμβολαιογραφικά έγγραφα είναι εκτελεστά όχιμόνο για χρηματικές αλλά και για μη χρηματικέςαπαιτήσεις, όπως οι αξιώσεις για παράδοση ή

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1669

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1669

απόδοση του πράγματος π.χ. μίσθωση, πώλησηκ.λπ. (βλ., για τα παραπάνω ΑΠ 753/1994 ΕλΔ36.841, ΑΠ 1600/1992 ΕλΔ 35.392, ΑΠ 1060/1987 ΕΕΝ 1988.520, ΕφΑθ 3678/2007 ΕφΑστΔ1.1118, ΕφΑθ 11643/1995, ΕλΔ 38.1621, ΕφΑθ1141/1995 ΕλΔ 37.1628, ΕφΑθ 2881/1993 ΕλΔ35.455, ΕφΑθ 6335/1986 ΑρχΝ 38.159, ΕφΘεσ2405/1999 Αρμ. 53.1528, Π. Γέσιου - Φαλτσή, Δί-καιο Αναγκαστικής Εκτελέσεως, τόμος 1ος - Γε-νικό Μέρος, εκδ. 1998, § 20, σελ. 304-307 και §26, σελ. 342-366, Μπρίνιας, Αναγκαστική Εκτέ-λεση, τόμος 1ος, εκδ. 2η, άρθ. 904, § 24, σελ.76-79, άρθ. 915, §§ 68-72 και άρθ. 916, §§ 73-74,Νικολόπουλος σε Ερμ ΚΠολΔ Κεραμέα - Κονδύ-λη -Νίκα, άρθ. 904, αριθ. 13, άρθ. 915, αριθ. 1-15και άρθ. 916, αριθ. 1-4, Βαθρακοκοίλης, Ερμ.ΚΠολΔ, τόμος 5ος, άρθ. 904, 61-63 και 120, άρθ.915, αριθ. 1 επ. και άρθ. 916 αριθ. 1-3, Μπέης,Πολιτική Δικονομία, άρθ. 904, αριθ. 65-85, μεδιαφοροποίηση στον αριθ. 75 για το πότε τοσυμβολαιογραφικό έγγραφο είναι εκτελεστόςτίτλος, άρθ. 915, αριθ. 1 επ. και άρθ. 916, αριθ. 1-8, Mαρ. Παπακυριάκου σε Αρμ. 61.155-156). Δια-φορετικά, αν δηλαδή η εκτελούμενη αξίωση δενείναι βέβαιη, εκκαθαρισμένη και δεκτική εκτέλε-σης, ο εκτελεστός τίτλος (εδώ, το συμβολαιο-γραφικό έγγραφο) δεν είναι νόμιμος και θεωρεί-ται ως ανύπαρκτος (ΑΠ 1336/2006 ΕλΔ 48.800,ΑΠ 572/1980 ΝοΒ 28.1961), με επακόλουθο τηνακυρότητα της στηριζόμενης σ’ αυτόν επιταγήςκαι γενικά της αναγκαστικής εκτέλεσης που επι-σπεύδεται με βάση το εν λόγω τίτλο, χωρίς τηνανάγκη επίκλησης και απόδειξης βλάβης, κατ’άρθ. 159 αριθ. 1, 915 και 916 ΚΠολΔ (Π. Γέσιου -Φαλτσή, ο.π., § 26, σελ. 365 και 367, Μπέης, ο.π.άρθ. 915, αριθ. 38 και άρθ. 916, αριθ. 9, Νικολό-πουλος ο.π. άρθ. 915, αριθ. 14 και άρθ. 916, αριθ.3, Βαθρακοκοίλης, ο.π. άρθ. 915, αριθ. 26 και 34και άρθ. 916, αριθ. 4, όπου και παραπομπές στηνομολογία, Μπρίνιας, ο.π., άρθ. 915 § 69V, σελ.196 και άρθ. 916, § 73IV, σελ. 209). Σημειώνεται,ότι τα συμβολαιογραφικά έγγραφα αποτελούν,συνήθως, εκτελεστό τίτλο κατά των προσώπων,τα οποία έχουν συμπράξει στη σύνταξή τους,χωρίς, όμως, αυτό να είναι και απαραίτητο. Αν το

συμβολαιογραφικό έγγραφο δημιουργεί, σεσυνδυασμό με διάταξη νόμου, υποχρεώσεις σεβάρος άλλων προσώπων που δεν έχουν συ-μπράξει στην κατάρτισή του, μπορεί να αποτελείτίτλο εκτελεστό και κατ’ αυτών (Μπρίνιας, ο.π.,άρθ. 904, § 24, VII, σελ. 79 Π. Γέσιου - Φαλτσή,ο.π. § 20, σελ. 308, Βαθρακοκοίλης, ο.π., άρθ.904, αριθ. 68). Περαιτέρω, για την έγκυρη επί-σπευση αναγκαστικής εκτέλεσης δεν αρκεί ηκατ’ άρθ. 904 ΚΠολΔ ύπαρξη εκτελεστού τίτλου,αλλά είναι αναγκαίο να έχει περιβληθεί ο εκτε-λεστός τίτλος με τον εκτελεστήριο τύπο (που τί-θεται στο πρωτότυπο του εκτελεστού τίτλου),δηλαδή με την εντολή - διαταγή προς τα όργανατης εκτέλεσης να προβούν με βάση αυτόν σεεκτέλεση. Αναγκαστική εκτέλεση επισπεύδεταιμε βάση αντίγραφο του τίτλου που έχει περιβλη-θεί τον εκτελεστήριο τύπο και που καλείται από-γραφο. Για τη χορήγηση αυτού από το αρμόδιοόργανο πρέπει, κατά τη ρύθμιση του άρθρου 918ΚΠολΔ, να συντρέχουν οι εξής, συμπλεκτικάαναφερόμενες, προϋποθέσεις: 1) εκτελεστόςτίτλος και περιαφή του εκτελεστηρίου τύπου, 2)έννομο συμφέρον εκείνου που το ζητεί, ότανδηλαδή νομιμοποιείται ενεργητικά να επισπεύ-σει την αναγκαστική εκτέλεση και 3) απαίτησηβέβαιη και εκκαθαρισμένη, υπό την έννοια πουπροεκτέθηκε. Ο έλεγχος που γίνεται για τηνεξακρίβωση του βέβαιου και του εκκαθαρισμέ-νου της απαίτησης, πρόβλημα, το οποίο, συνή-θως, ανακύπτει, όταν ο εκτελεστός τίτλος είναισυμβολαιογραφικό έγγραφο, πρέπει να είναι ου-σιαστικός και παρουσιάζει, κατά κανόνα, δυσκο-λίες. Για το λόγο αυτόν, η ευθύνη του ελέγχουαυτού ανήκει στο όργανο που είναι επιφορτι-σμένο με την περιαφή του εκτελεστηρίου τύπου(αν πρόκειται για συμβολαιογραφικό έγγραφο,από τον ίδιο το συμβολαιογράφο που το συνέτα-ξε και που προηγουμένως επιχείρησε και την πε-ριαφή του εκτελεστηρίου τύπου ή από εκείνονπου κατέχει το αρχείο του συμβολαιογράφουαυτού ή, σε περίπτωση προσωρινού κωλύματος,από τον αναπληρωτή του, κατά τις οικείες διατά-ξεις του Κώδικα των Συμβολαιογράφων) και, σετελευταία ανάλυση, στο Μονομελές Πρωτοδι-

1670 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1670

κείο, κατ’ άρθ. 918 § 5 ΚΠολΔ, σε περίπτωση πουο αρμόδιος για τη χορήγηση του απογράφου αρ-νηθεί την έκδοσή του. Το δικαστήριο αυτό περιο-ρίζεται στην έρευνα διαπίστωσης των προϋπο-θέσεων έκδοσης απογράφου. Η απόφασή τουδεν αποτελεί δεδικασμένο, γι’ αυτό και κάθε αμ-φισβήτηση, ακόμη και αν ανάγεται σε θέματαπου κρίθηκαν με αυτή, κατ’ άρθ. 918 § 5, μπορείνα κριθεί στις εκτελεστικές δίκες από το αρμό-διο γι’ αυτές δικαστήριο, ύστερα από άσκησηανακοπής κατ’ άρθ. 933 επ. ΚΠολΔ (Π. Γέσιου -Φάλτση, ο.π., § 25, σελ. 332-339, Μπέης, ο.π.,άρθ. 904, αριθ. 81 και 83, σελ. 99-100 και άρθ.918, αριθ. 1-5 και 10-14, Νικολόπουλος, ο.π. άρθ.918, αριθ. 1-3, 5, 6, 8,10 και 12, Βαθρακοκοίλης,ο.π. άρθ. 918, αριθ. 1, 3-5, 8-13, 25, 28 και 30,Μπρίνιας, ο.π. άρθ. 918, §§ 79, 82-84). Να σημει-ωθεί, ότι, κατά μία άποψη, η περιαφή του τύπουτης εκτέλεσης και η έκδοση εκτελεστού απο-γράφου δεν προϋποθέτουν την έρευνα της εκτε-λεστότητας του εγγράφου από γεγονότα πουκείνται εκτός αυτού (ΕφΑθ 1872/1981 ΕλΔ23.476, Μπρίνιας, ο.π., άρθ. 918, § 84, III, σελ.229-230, Βαρθακοκοίλης, ο.π. άρθ. 918, αριθ. 12και 25 - αντιθ., πάντως, Π. Γέσιου - Φάλτση, ο.π.§ 25, σελ. 335, σημ. 24 και § 24, σελ. 326-327).Τέλος, από τις διατάξεις των άρθρων 159 και933 επ. ΚΠολΔ προκύπτει, μεταξύ των άλλων,ότι πράξεις της αναγκαστικής εκτέλεσης πουέγιναν χωρίς να τηρηθούν οι απαιτούμενες απότο νόμο διατυπώσεις δεν είναι αυτοδίκαια άκυ-ρες, έστω και αν η τήρηση των διατυπώσεων αυ-τών επιβάλλεται με την ποινή της ακυρότητας,αλλά παράγουν όλες τις έννομες συνέπειέςτους μέχρις ότου απαγγελθεί η ακυρότητα απότο δικαστήριο, κατόπιν άσκησης της ανακοπήςτου άρθρου 933 ΚΠολΔ. Η ακυρότητα, μάλιστα,των εν λόγω πράξεων πρέπει να προταθεί έγκαι-ρα, μέσα στις προθεσμίες του άρθρου 934ΚΠολΔ, γιατί, διαφορετικά, η άπρακτη πάροδοςτων προθεσμιών αυτών θεραπεύει την ακυρότη-τα, με την έννοια ότι κάνει τις άκυρες πράξειςαπρόσβλητες. Με το πιο πάνω άρθρο 934ΚΠολΔ καθιερώνεται το σύστημα της κατά στά-δια προσβολής, με ανακοπή του άρθρου 933 του

ίδιου Κώδικα, των επιμέρους πράξεων της εκτε-λεστικής διαδικασίας. Η ακυρότητα μιας προη-γούμενης πράξης της αναγκαστικής εκτέλεσηςσυμπαρασύρει σε ακυρότητα και την επόμενηπράξη, μόνο εφόσον και η επόμενη πράξη προ-σβληθεί με ανακοπή και κηρυχθεί από το δικα-στήριο η ακυρότητά της. Διαφορετικά, παρά τηνκήρυξη της ακυρότητας μιας προηγούμενηςπράξης, που αποτελεί την προϋπόθεσή της,εφόσον προχώρησε η εκτελεστική διαδικασίακαι δεν προσβλήθηκε εμπρόθεσμα αυτοτελώςμε ανακοπή, έστω και σύμφωνα με το άρθρο 69§ 1 περ. δ ΚΠολΔ, και η επόμενη πράξη, η τελευ-ταία ισχυροποιείται και παραμένει απρόσβλητη(ΑΠ 1002/2007 ΧρΙΔ 8.45, ΑΠ 1107/2003 ΕλΔ46.108, ΑΠ 93/2001 ΕλΔ 42. 696, Μπρίνιας, ο.π.,άρθ. 933, § 149, σελ. 394 επ. και άρθ. 934, § 165,σελ. 460-462, Π. Γέσιου-Φάλτση, ο.π., § 40, σελ.598 και § 34, σελ. 476 επ.).

IV. Κατά τη διάταξη του άρθρου 914 ΚΠολΔ,που συμπορεύεται με τις διατάξεις των άρθρων550, 579 § 2 και 581 § 3 του ίδιου Κώδικα, «αντο δικαστήριο δεχθεί την ανακοπή ή την έφεσηοριστικά και κατ’ ουσίαν και απορρίψει, ολικά ήεν μέρει, την αγωγή, την ανταγωγή ή την κύριαπαρέμβαση, εφόσον αποδειχθεί ότι η απόφασηπου προσβάλλεται εκτελέστηκε, διατάζει, αντο ζητήσει εκείνος κατά του οποίου έγινε ηεκτέλεση, την επαναφορά των πραγμάτωνστην κατάσταση που βρίσκονταν, πριν εκτελε-στεί η απόφαση που εξαφανίστηκε ή μεταρρυθ-μίστηκε. Η αίτηση υποβάλλεται είτε με τα δικό-γραφα της ανακοπής ή της έφεσης και τωνπρόσθετων λόγων είτε με τις προτάσεις είτε μεχωριστό δικόγραφο που κοινοποιείται στοναντίδικο. Η εκτέλεση της απόφασης πρέπει ναπροαποδεικνύεται». Η διάταξη αυτή, από τουςπεριοριστικά απαριθμούμενους στο άρθρο 904εκτελεστούς τίτλους, αναφέρεται μόνο στη δι-καστική απόφαση που έχει κηρυχθεί προσωρι-νά εκτελεστή, όχι, όμως και στους με τις δικα-στικές αποφάσεις λειτουργικά εξομοιούμενουςεκτελεστούς τίτλους (ΑΠ 286/2005 ΕλΔ47.1438, ΑΠ 716/2001 ΕλΔ 42.911, ΑΠ 649/1997 ΕλΔ 40.303, Νικολόπουλος, ό.π., άρθ.

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1671

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1671

914, αριθ. 1 και 2, Μπρίνιας, ό.π., άρθ. 914, §66, II, σελ. 180, πρβλ. ΑΠ 1435/2007 Δ 39.207-αντίθ., πάντως, υπέρ της αναλογικής εφαρμο-γής, ΕφΑθ 4328/2002 ΝοΒ 50.1874, ΕφΘεσ1302/2000 Αρμ. 54.983, Μπέης, ό.π., άρθ. 914,αριθ. 55 και 57, σελ. 682-683, Βαθρακοκοίλης,ό.π. Τόμος 8ος - Συμπληρωματικός, άρθ. 914,αριθ. 5 και 6 - βλ. για τις υποστηριζόμενες αντί-θετες απόψεις και Π. Γέσιου - Φαλτσή, ό.π. §16, σελ. 281-282, ενημερωτικά σημειώματα σεΑρμ. 58.685-686 κάτω από την ΕφΘεσ1627/2003 και Αρμ. 54.984, όπου και άλλες πα-ραπομπές στη νομολογία και σε συγγραφείς)και, συνεπώς, η επαναφορά δεν μπορεί να ζη-τηθεί, κατά την άποψη που κρατεί, όταν έχει γί-νει εκτέλεση με βάση συμβολαιογραφικό έγ-γραφο (ad hoc ΕφΑΘ 442/1981 ΑρχΝ 1981.569,ΕφΑθ 6458/1978 ΝοΒ 27.586, Νικολόπουλος,ο.π., άρθ. 914, αριθ. 2). Επομένως, το αίτηματης ανακόπτουσας για επαναφορά των πραγ-μάτων στην προηγούμενη κατάσταση, που υπο-βάλλεται με την έφεσή της, διότι σε εκτέλεσητου παραπάνω «εκτελεστού τίτλου», κατόπινκαι της σχετικής επιταγής προς εκτέλεση, απο-βλήθηκε από το επίδικο ακίνητο, κατά τα προα-ναφερόμενα, δεν είναι νόμιμο και πρέπει ν’απορριφθεί, αφού η προπαρατιθέμενη διάταξητου άρθρου 914 ΚΠολΔ προϋποθέτει προσωρι-νά εκτελεστή δικαστική απόφαση και όχι συμ-βολαιογραφικό έγγραφο.

EΦETEIO AΘHNΩNAριθ. 5385/2011 (Tμ. 6)

Πιλοτή - Ακάλυπτος - Θέσεις σταθμεύσεως -Αναγνωρίζονται ως κοινόχρηστες θέσειςσταθμεύσεως της πιλοτής και του ακάλυπτου,που με τη σύσταση οριζόντιας ιδιοκτησίας εί-χαν υπαχθεί κατ’ αποκλειστική χρήση σε απο-θήκες. Ακύρωση σύστασης οριζόντιας ιδιο-κτησίας και των μεταβιβαστικών συμβολαίωνμε τα οποία απεκτήθησαν οι θέσεις αυτές απόιδιοκτήτες διαμερισμάτων της ίδιας πολυκα-τοικίας και τρίτο. Απορρίπτεται ως αόριστη ηπροσεπίκληση με σωρευθείσα αγωγή αποζη-μιώσεως κατά της εργολήπτριας εταιρείας

που είχε λάβει ως εργολαβικό αντάλλαγμα τιςθέσεις αυτές, διότι δεν εκτίθεται στο δικόγρα-φο η έννομη σχέση προσεπικκαλούντος - προ-σεπικαλουμένου.

Ι. Με την κρινόμενη από 27.09.2010 έφεση εκ-καλείται η 1533/2010 οριστική απόφαση του μο-νομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, η οποία εκδό-θηκε κατά την ειδική διαδικασία των διαφορώνμεταξύ ιδιοκτητών ορόφων ή διαμερισμάτωναπό τη σχέση της οροφοκτησίας (άρθρο 647παρ. 2 επ. ΚΠολΔ) και δέχθηκε την αγωγή τωνδυο πρώτων εφεσίβλητων κατά των ήδη εκκα-λουσών περί αναγνωρίσεως της ακυρότηταςθέσεις σταθμεύσεως, ενώ απέρριψε την προσε-πίκληση και την ενωμένη με αυτήν παρεμπί-πτουσα αγωγή αποζημιώσεως των εκκαλουσώνκατά της τρίτης εφεσίβλητης. Η εν λόγω έφεσηέχει ασκηθεί νομότυπα, με την κατάθεση του δι-κογράφου αυτής στη γραμματεία του ως άνω δι-καστηρίου (άρθρο 495 παρ 1 ΚΠολΔ) και εμπρό-θεσμα, ήτοι εντός της δεκαπενθήμερης προθε-σμίας από την επίδοση της εκκαλουμένης απο-φάσεως, σύμφωνα με το άρθρο 652 παρ 1ΚΠολΔ (που έλαβε χώρα στις 16.09.2010, όπωςπροκύπτει από τις προσκομιζόμενες 6300γ και6305γ/16.09.2010 Εκθέσεις Επιδόσεως του Δι-καστικού Επιμελητή του Πρωτοδικείου Αθη-νών..., ενώ η έφεση κατατέθηκε την 1.10.2010).Είναι, συνεπώς, παραδεκτή και πρέπει να εξετα-στεί το παραδεκτό και το βάσιμο των λόγων της(άρθρο 533 παρ. 1 ΚΠολΔ).

II. Κατά την έννοια του άρθρου 281 ΑΚ το δι-καίωμα ασκείται καταχρηστικά και όταν η συ-μπεριφορά του δικαιούχου που προηγήθηκετης ασκήσεώς του, καθώς και η πραγματική κα-τάσταση που διαμορφώθηκε κατά το διάστημαπου μεσολάβησε, δημιούργησαν στον οφειλέ-τη την εύλογη πεποίθηση ότι δεν θα ασκηθεί τοδικαίωμα σε τρόπο ώστε η μεταγενέστερηάσκησή του, που θα έχει επαχθείς για τον οφει-λέτη συνέπειες, να μη δικαιολογείται επαρκώςκαι να υπερβαίνει προφανώς τα όρια που επι-βάλλουν η καλή πίστη ή τα χρηστά ήθη ή ο κοι-νωνικός ή οικονομικός σκοπός του δικαιώμα-

1672 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1672

τος. Μόνη η μακροχρόνια αδράνεια του δικαι-ούχου και όταν ακόμη δημιούργησε στον οφει-λέτη την πεποίθηση ότι δεν υπάρχει το δικαίω-μα ή ότι δεν πρόκειται πλέον να ασκηθεί, δεναρκεί για να καταστήσει καταχρηστική τη μετα-γενέστερη άσκηση αυτού, αλλ’ απαιτείται νασυντρέχουν πρόσθετες ειδικές συνθήκες καιπεριστάσεις, προερχόμενες κυρίως από τηνπροηγηθείσα συμπεριφορά του δικαιούχου καιτου οφειλέτη, ενόψει των οποίων και της αδρά-νειας του δικαιούχου, η επακολουθούσα άσκη-ση του δικαιώματος, που τείνει σε ανατροπήτης καταστάσεως που δημιουργήθηκε από τιςπαραπάνω ειδικές συνθήκες και διατηρήθηκεεπί μακρό χρόνο, να εξέρχεται των ορίων πουεπιβάλλει η διάταξη του άρθρου 281 ΑΚ (ΑΠ1029/2006 ΕλλΔνη 50, 463, ΑΠ 701/2009ΕλλΔνη 50,1026). Εν προκειμένω, οι όγδοη καιδέκατη των εναγομένων (ήδη εκκαλούσα) προςαπόκρουση της ένδικης από 15 Ιανουαρίου2008 αγωγής των ήδη δύο πρώτων εφεσιβλή-των με την οποία ζήτησαν να αναγνωρισθεί ότιοι θέσεις στάθμευσης των αυτοκινήτων τωνεναγομένων στην πιλοτή της πολυκατοικίαςτους είναι κοινόχρηστες, πρότειναν με τις προ-τάσεις τους την ένσταση της καταχρηστικήςασκήσεως του αγωγικού δικαιώματος, που συ-νίσταται στο ότι οι ενάγοντες εν γνώσει τουςαγόρασαν διαμέρισμα στο οποίο δεν αντιστοι-χεί θέση στάθμευσης αυτοκινήτου, ότι με τηναγορά του διαμερίσματός τους προσχώρησανκαι αποδέχθηκαν την πράξη οροφοκτησίας καιότι αυτοί έβλεπαν τις εναγόμενες να σταθμεύ-ουν τα αυτοκίνητά τους στις συγκεκριμένες θέ-σεις σταθμεύσεως χωρίς να διαμαρτυρηθούνγια χρονικό διάστημα 18-20 ετών μέχρι τηνάσκηση της αγωγής. Ομοίως τα ως άνω επικα-λούμενα περιστατικά δεν είναι ικανά για τη θε-μελίωση της άνω ενστάσεως, σύμφωνα με ταπροαναφερόμενα στη μείζονα σκέψη της πα-ρούσας παραγράφου, όπως και η εκκαλουμένηορθώς έκρινε γι’ αυτό και απορριπτέος ως αβά-σιμος τυγχάνει ο περί του αντιθέτου πρώτοςλόγος εφέσεως.

III. Από το συνδυασμό των διατάξεων των

άρθρων 1007, 1117 του ΑΚ. 1, 2 παρ. 14 παρ. 1,5 και 13 του ν. 3741/1929, που διατηρήθηκε σεισχύ και μετά την εισαγωγή του ΑΚ με το άρθρο54 του ΕισΝΑΚ, συνάγεται ότι στην οριζόντιαιδιοκτησία ιδρύεται κυρίως χωριστή (διαιρεμέ-νη) κυριότητα σε όροφο οικοδομής ή διαμέρι-σμα ορόφου, παρεπομένως δε και αναγκαστικήσυγκυριότητα, που αποκτάται αυτοδικαίως,κατ’ ανάλογη μερίδα στα μέρη του όλου ακινή-του, που χρησιμεύουν σε κοινή από όλους τουςοροφοκτήτες χρήση, μεταξύ των οποίων περι-λαμβάνονται, κατά ενδεικτική στις διατάξειςαυτές απαρίθμηση, το έδαφος, οι αυλές κ.λπ. Οπροσδιορισμός των κοινοκτήτων και κοινοχρή-στων αυτών μερών γίνεται είτε με τη συστατικήτης οροφοκτησίας δικαιοπραξία, είτε με ιδιαίτε-ρες συμφωνίες μεταξύ όλων των οροφοκτη-τών, κατά τα άρθρα 4 παρ. 1, 5 και 13 του ωςάνω ν. 3741/1929. Αν τούτο δεν γίνει, αν δηλα-δή δεν ορίζεται τίποτε από την ως άνω δικαιο-πραξία, ούτε με ιδιαίτερες συμφωνίες, τότεισχύει ο προσδιορισμός που προβλέπεται απότις πιο πάνω διατάξεις. Το ίδιο συμβαίνει, ήτοιισχύει ο προσδιορισμός που προβλέπεται απότις αναγκαστικού δικαίου πολεοδομικές διατά-ξεις νόμου, όταν η προαναφερόμενη δικαιο-πραξία ή οι συμφωνίες αντίκεινται στις διατά-ξεις αυτές, όταν δηλαδή ο καθορισμός των κοι-νοχρήστων, κατ’ έκταση και περιεχόμενο, μεβάση τις ανωτέρω συμφωνίες έρχεται σε ευ-θεία αντίθεση με ρητή πολεοδομική διάταξηπου απαγγέλει ρητώς ή σαφώς ακυρότητα. Τέ-τοια διάταξη είναι και εκείνη του άρθρου 1 παρ.5 εδ. τελευταίο του ν. 960/1979 «περί επιβολήςυποχρεώσεων προς δημιουργίαν χώρων σταθ-μεύσεως αυτοκινήτων διά την εξυπηρέτησιντων κτηρίων», όπως αντικαταστάθηκε με το άρ-θρο 1 N. 1221/1981. Κατά την τελευταία αυτήδιάταξη «αι τυχόν δημιουργούμεναι θέσειςσταθμεύσεως εις τον ελεύθερον ισόγειον χώ-ρον του κτιρίου όταν τούτο κατασκευάζεται επίυποστηλωμάτων (pilotis) κατά τις ισχύουσεςδιατάξεις, δεν δύνανται ν’ αποτελέσουν διηρη-μένας ιδιοκτησίας». Δηλαδή από τη διάταξηαυτή προκύπτει με σαφήνεια, ότι, όταν η οικο-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1673

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1673

δομή ανεγείρεται με άδεια και υπό το πολεοδο-μικό σύστημα της αφέσεως του ισογείου χώ-ρου ακαλύπτου, ο ακάλυπτος αυτός χώρος δενμπορεί να αποτελέσει διαιρεμένες ιδιοκτησίες,που να ανήκουν δηλαδή σε ένα ή περισσότε-ρους ιδιοκτήτες, είτε αυτοί είναι οροφοκτήτεςείτε τρίτοι, αλλά θα παραμείνει ως κοινόχρη-στος, με την πιο πάνω έννοια, επί του οποίουαποκτάται αυτοδικαίως, όπως προαναφέρθηκε,συγκυριότητα, εφόσον υφίσταται οριζόντιαιδιοκτησία σε όροφο οικοδομής ή σε διαμέρι-σμα ορόφου και παρεπομένως αναγκαστική συ-γκυριότητα των οροφοκτητών κατ’ ανάλογημερίδα τούτων επί του κοινοχρήστου αυτούχώρου, που χρησιμεύει σε κοινή από όλουςτους οροφοκτήτες χρήση, στον καθορισμό καιμόνον της οποίας (χρήσεως) μπορούν να προ-βούν. Επομένως, η συμφωνία των οροφοκτη-τών για κατάργηση του κοινόχρηστου χαρακτή-ρα της «pilotis» και η μεταβίβαση του χώρουαυτής σε τρίτους κατά διαιρεμένες ιδιοκτησίες,έρχεται σε ευθεία αντίθεση προς την άνω πο-λεοδομική διάταξη του ν. 1221/1981, η οποίαείναι αναγκαστικού δικαίου, ως επιδιώκουσα (ησυμφωνία αυτή) το απαγορευμένο και αθέμιτοαποτέλεσμα, ήτοι την κάλυψη του υποχρεωτι-κώς από το νόμο ακαλύπτου ισογείου χώρου ήτη μεταβίβαση αυτού σε τρίτους κατ’ αποκλει-στική τους ιδιοκτησία και είναι για το λόγο αυτόαπολύτως άκυρη, ως αντικείμενη στην αναγκα-στικού δικαίου ως άνω απαγορευτική πολεοδο-μική διάταξη (ΑΚ 174). Η ακυρότητα δε αυτή ωςαπόλυτη μπορεί να προταθεί από καθένα πουέχει έννομο συμφέρον (ΟλΑΠ 5/1991). Έτσι, οχώρος της πυλωτής ή ανοικτά τμήματα του χώ-ρου αυτού ανήκουν στα κοινόκτητα και κοινό-χρηστα μέρη της οικοδομής, επί των οποίωνμπορεί μόνο να παραχωρηθεί, με τη συστατικήτης οροφοκτησίας ή με μεταγενέστερη συμφω-νία μεταξύ όλων των συνιδιοκτητών, δικαίωμααποκλειστικής χρήσεως σε ιδιοκτήτες ορόφωνή διαμερισμάτων της ίδιας οικοδομής (ΟλΑΠ23/2000). Ο με το ανωτέρω περιεχόμενο περιο-ρισμός της χρήσης του χώρου αυτού από τουςλοιπούς οροφοκτήτες έχει απλώς το χαρακτή-

ρα δουλείας κατ’ άρθρο 13 παρ. 3 Ν. 3741/1929, χωρίς όμως να είναι πραγματική δουλείαμε την έννοια των άρθρων 1118 και 1119 ΑΚ καιεπιβάλλεται από τις αναγκαστικού δικαίου δια-τάξεις των άρθρων 1 παρ. 1, 2 εδ. α-β, 5 του Ν.960/1979, όπως τροποποιήθηκε με το Ν. 1221/1981 και το ΠΔ 1340/1981, συνίσταται δε στηνυποχρέωση των συνιδιοκτητών, επί οικοδομώνπου ανεγείρονται με άδεια και υπό το πολεοδο-μικό σύστημα της αφέσεως του ισογείου ακα-λύπτου, να εξασφαλίσουν είτε σε ακάλυπτο εί-τε σε καλυμμένο (μεταξύ των υποστηλωμάτωντης οικοδομής - pilotis), χώρο για τη στάθμευσητων αυτοκινήτων των συνιδιοκτητών της οικο-δομής. Συνεπεία του περιορισμού αυτού τηςκυριότητας, δεν επιτρέπεται στους συνιδιοκτή-τες του οικοπέδου με τη συστατική της οροφο-κτησίας δικαιοπραξία και με οποιαδήποτε μετα-γενέστερη κατά τους νόμιμους τύπους γενόμε-νη τροποποίησή της, να μην εξασφαλίζουνστην κοινόκτητη «pilotis» της οικοδομής θέσειςστάθμευσης των αυτοκινήτων των ιδιοκτητώντων διαμερισμάτων, με την παραχώρηση τωνθέσεων αυτών σε εκ κατασκευής και λειτουργι-κώς κείμενες συνήθως στο υπόγειο της οικοδο-μής, εξυπηρετικές μόνον των αναγκών διαμε-ρισμάτων, αποθήκες που αποτελούν βοηθητι-κούς χώρους των διαμερισμάτων, χωρίς δικήτους λειτουργικότητα, έστω και αν οι αποθήκεςαυτές έχουν ορισθεί με την συστατική της ορι-ζόντιας ιδιοκτησίας δικαιοπραξία ως αυτοτε-λείς ιδιοκτησίες, με αποτέλεσμα οι ιδιοκτήτεςτων διαμερισμάτων των ορόφων να μη μπο-ρούν να εξασφαλίσουν στην «pilotis» θέσειςστάθμευσης των αυτοκινήτων τους και να στε-ρούνται έτσι της δυνατότητας χρήσεως κοινο-κτήτου και κοινοχρήστου μέρους της οικοδο-μής. Πρέπει να σημειωθεί ότι στον καθορισμότου απαιτούμενου αριθμού θέσεων στάθμευ-σης αυτοκινήτων αναλόγως της χρήσεως καιτου μεγέθους των κτηρίων σε περιοχές εντόςτης μείζονος περιοχής της πρωτεύουσας μεβάση το ΠΔ 1340/1981, δεν προβλέπεται θέσηστάθμευσης αυτοκινήτου για επιφάνεια μικρό-τερη από 40 τετραγωνικά μέτρα, ενώ στην επι-

1674 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1674

φάνεια του κτηρίου, για τον υπολογισμό τωνθέσεων στάθμευσης δεν συνυπολογίζονται καιοι εν γένει βοηθητικοί χώροι. Επομένως, κατα-νομή των θέσεων των αυτοκινήτων στον ακά-λυπτο χώρο της «pilotis» της οικοδομής, ώστενα εξασφαλίζεται θέση στάθμευσης αυτοκινή-του σε υπόγεια, χωρίς λειτουργική ανεξαρτη-σία, μικρή αποθήκη, επιφανείας μικρότερηςαπό 40 τετραγωνικά μέτρα, που αποτελεί βοη-θητικό χώρο διαμερίσματος και να μη εξασφα-λίζεται θέση στάθμευσης αυτοκινήτου στο δια-μέρισμα και έτσι να στερείται παντελώς τηςχρήσεως της «pilotis» ο ιδιοκτήτης διαμερίσμα-τος ορόφου, αντιβαίνει ευθέως στον επιβαλλό-μενο από τις ως άνω πολεοδομικές διατάξειςπεριορισμό της κυριότητας και είναι άκυρη, γι’αυτό δε και θεωρείται ως μη γενομένη (ΑΠ2155/ 2009, ΑΠ 818/2003 ΕλλΔνη 44, 1632, ΑΠ448/ 1996 ΕλλΔνη 37, 600). Εν προκειμένω απότις καταθέσεις των μαρτύρων και την ένορκηεξέταση του δεύτερου ενάγοντος, που περιέ-χονται στα ταυτάριθμα με την εκκαλουμένηαπόφαση, πρακτικά συνεδριάσεως του πρωτο-βαθμίου δικαστηρίου και όλα ανεξαρτήτως ταέγγραφα, τα οποία με επίκληση προσκομίζουνοι διάδικοι, αποδείχθηκαν τα εξής: Με το μεαριθμό 7236/1990 συμβόλαιο της συμβολαιο-γράφου Αθηνών ..., που μεταγράφηκε νόμιμα,οι ενάγοντες κατέστησαν συγκύριοι κατ’ ισο-μοιρίαν και εξ αδιαιρέτου του με στοιχεία Α1διαμερίσματος του πρώτου πάνω από την πυ-λωτή ορόφου, που καταλαμβάνει ολόκληρο τονόροφο, επιφανείας 88 τμ., με ποσοστό συνιδιο-κτησίας εξ αδιαιρέτου στο οικόπεδο και κοινό-χρηστους χώρους 136/1000, της πολυκατοι-κίας, που βρίσκεται στην Αθήνα επί της οδού ...Η πολυκατοικία υπήχθη στις διατάξεις περί ορι-ζόντιας ιδιοκτησίας του ν. 3741/1929 και τωνάρθρων 1005 και 1117ΑΚ. με την με αριθμό7042/30.5.1990 πράξη σύστασης οριζοντίουιδιοκτησίας και κανονισμού πολυκατοικίας τηςιδίας ως άνω συμβολαιογράφου που μεταγρά-φηκε νόμιμα. Οι πράξεις αυτές καταρτίστηκανμεταξύ του ιδιοκτήτη του οικοπέδου και της ερ-γολήπτριας ομορρύθμου εταιρείας με την επω-

νυμία «ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙ-ΡΗΣΕΙΣ ... & ΣΙΑ ΟΕ που εκπροσωπήθηκε απότον νόμιμο εκπρόσωπο και διαχειριστή της ....Με το με αριθμό 1 άρθρο της πράξης αυτής συ-στάσεως οριζοντίου ιδιοκτησίας όρισαν ότι ηπολυκατοικία θα αποτελείται από υπόγειο, ισό-γειο (πιλοτή) πρώτο, δεύτερο, τρίτο, τέταρτο,πέμπτο, έκτο, έβδομο και όγδοο όροφο. Με τοάρθρο 2 ότι το υπόγειο αποτελείται εκτός απότους κοινόκτητους και κοινόχρηστους χώρουςκαι από ιδιόκτητες αποθήκες εμβαδού 4 τμ. πε-ρίπου η κάθε μία συγκεκριμένα από τις με ταστοιχεία Υ - 1, Υ - 2, Υ - 3, Υ - 4, Υ - 5, Υ - 6, Υ - 7και Υ - 8 αποθήκες στην αποκλειστική χρήσητων οποίων ανήκουν οι θέσεις στάθμευσηςστην πιλοτή και τον ακάλυπτο χώρο με τα στοι-χεία Ρ-1, Ρ-2, Ρ-3, Ρ-4, Ρ-6 αντίστοιχα στιςαποθήκες με στοιχεία Υ - 1, Υ - 2, Υ - 3, Υ - 4, Υ -5, στην αποθήκη Υ - 7 η Ρ - 7 θέση στάθμευσηςκαι στην αποθήκη Υ - 8 η Ρ - 8 θέση στάθμευσηςαυτοκινήτου. Επίσης στην ίδια πράξη συμφω-νήθηκε ότι στον παραπάνω οικοπεδούχο πε-ριέρχονται κατά πλήρη κυριότητα το με στοιχ.Δ - 1 διαμέρισμα του τετάρτου ορόφου, τοοποίο ενώνεται με εσωτερική κλίμακα με μέροςτου πέμπτου πάνω από την πιλοτή ορόφου επι-φανείας 120,50 τ.μ. έτσι ώστε να αποτελούνμία λειτουργική ενότητα (μεζονέτα), το μεστοιχ. Ε - 1 διαμέρισμα του πέμπτου ορόφουεπιφανείας 55 τ.μ., η με στοιχ. Υ - 8 αποθήκητου υπογείου μετά του σε αυτή ανήκοντος κα-τά χρήση με στοιχ. Ρ - 8 χώρου σταθμεύσεωςαυτοκινήτου στην πιλοτή και η με στοιχ. Υ - 6αποθήκη και 25 τ.μ. σε σύνολο 88 του με στοιχ.Α - 1 διαμερίσματος του πρώτου ορόφου. Όλεςοι υπόλοιπες ιδιοκτησίες της υπό ανέγερση πο-λυκατοικίας συμφωνήθηκε να περιέλθουν κατάτους όρους του με αριθμ. 6980/1990 προσυμ-φώνου και εργολαβικού συμβολαίου, κατά πλή-ρες δικαίωμα κυριότητας λόγω εργολαβικούανταλλάγματος στην εργολήπτρια εταιρείαστην οποία συγκεκριμένα αναφορικά με τιςαποθήκες ορίστηκε ότι περιέρχονται οι με ταστοιχ. Υ - 1, Υ - 2, Υ - 3, Υ - 4, Υ - 5 και Υ - 7 καιαναφορικά με τις θέσεις στάθμευσης οι Ρ - 1, Ρ

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1675

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1675

- 2, Ρ - 3, Ρ - 4, Ρ - 6 και Ρ - 7 θέσεις στάθμευ-σης στην πυλωτή οι οποίες ανήκουν στις αντί-στοιχες αποθήκες. Η ως άνω εργολήπτρια εται-ρεία θα είχε το δικαίωμα διαθέσεως σε τρίτουςτων περιελθόντων σ’ αυτή διαμερισμάτων καιαποθηκών μετά των κοινοχρήστων μερών τηςπολυκατοικίας.

Με το 7481/1992 συμβόλαιο της συμβολαιο-γράφου Αθηνών... που μεταγράφηκε νόμιμα,περιήλθε κατά κυριότητα στην όγδοη των ενα-γομένων... (ήδη πρώτη εκκαλούσα) το με στοι-χεία Η - 1 διαμέρισμα του ογδόου ορόφου, επι-φανείας 88 τ.μ. και η με στοιχεία Υ - 7 αποθήκητου υπογείου τον στην εν λόγω αποθήκη ανή-κοντα Ρ - 7 χώρο στάθμευσης στην πυλωτή.Ωσαύτως με το 7556/1992 συμβόλαιο της αυ-τής ως άνω συμβολαιογράφου, που μεταγρά-φηκε νόμιμα, η δέκατη των εναγομένων..., (ήδηδεύτερη εκκαλούσα), αγόρασε την με στοιχείαΥ - 1 αποθήκη του υπογείου της πολυκατοικίας,στην αποκλειστική χρήση της οποίας ανήκει ηΡ - 1 θέση στάθμευσης στον ακάλυπτο χώροτης πιλοτής. Οι παραπάνω πράξεις κατά το μέ-ρος που παραχώρησαν τις θέσεις στάθμευσηςαυτοκινήτου, ως παραρτήματα, στις χωρίς λει-τουργική ανεξαρτησία και με επιφάνεια 4 τ.μ.αποθήκες του υπογείου, προκειμένου οι ιδιο-κτήτες αυτών (εκκαλούσες) να κάνουν απο-κλειστική χρήση, χωρίς να έχουν εξασφαλίσειθέσεις στάθμευσης για όλα τα διαμερίσματατης πολυκατοικίας, όπως αυτό των εναγόντων,είναι κατά τα αναφερόμενα στη μείζονα σκέψη,κατά την οποία και δεν έχει σημασία αν η θέσηβρίσκεται στην πιλοτή ή στον ακάλυπτο χώροτου οικοπέδου (βλ. και ΕΑ 9986/1995 ΕλλΔνη37, 689) άκυρες ως αντιβαίνουσες στις αναγκα-στικού χαρακτήρα διατάξεις του άρθρου 1 τουν. 960/1979, όπως ισχύουν μετά την αντικατά-στασή τους με το άρθρο 1 του Ν. 1221/1981. Τογεγονός δε ότι η πρώτη εφεσίβλητη διατηρείκαι διαμέρισμα στην ίδια πολυκατοικία δεν δια-φοροποιεί τούτο, καθόσον η αποκλειστική χρή-ση των παραπάνω θέσεων δεν συνδέεται καθό-λου με διαμερίσματα, αλλά μόνο με τις αποθή-κες. Κατά συνέπεια, οι συγκεκριμένες θέσεις

στάθμευσης αυτοκινήτου, ως ευρισκόμενεςεντός κοινοκτήτου χώρου απέκτησαν κοινό-χρηστο χαρακτήρα και δικαιούνται εντεύθεν νακάνουν χρήση αυτών όλοι οι συνιδιοκτήτες τηςπολυκατοικίας. Επομένως η πράξη συστάσεωςοριζοντίου ιδιοκτησίας, κατά το μέρος που πα-ραχωρήθηκαν οι ως άνω θέσεις ως παραρτήμα-τα στις αντίστοιχες αποθήκες και τα παραπάνωσυμβόλαια κατά το σκέλος της παραχώρησηςτης χρήσης των θέσεων αυτών ως παραρτήμα-τα σε αποθήκες, των εκκαλουσών είναι άκυρακατά το αντίστοιχο μέρος. Άρα, η εκκαλουμένηαπόφαση, που αποφάνθηκε ομοίως και ανα-γνώρισε την ακυρότητα των άνω συμβολαιο-γραφικών πράξεων ως προς την παραχώρησητων θέσεων στάθμευσης), κάνοντας δεκτή τηναγωγή των δύο πρώτων εφεσιβλήτων, ορθάεκτίμησε τις αποδείξεις και το νόμο εφάρμοσε,γι’ αυτό και απορριπτέος τυγχάνει ο περί τουαντιθέτου δεύτερος, κατά τα πρώτο, τρίτο καιτέταρτο σκέλη αυτού, λόγος εφέσεως.

IV. Κατά το άρθρο 182 ΑΚ, όταν η άκυρη δι-καιοπραξία περιέχει τα στοιχεία άλλης δικαιο-πραξίας, αυτή ισχύει, εφόσον συνάγεται ότι ταμέρη θα την ήθελαν, αν ήξεραν την ακυρότητα.Για να χωρήσει αυτή η μετατροπή απαιτείται ναεπικαλεσθεί αυτήν ένα από τα μέρη που έλα-βαν μέρος στη δικαιοπραξία και να αποδείξειτην επικληθείσα ως άνω υποθετική θέληση αυ-τών που συμμετείχαν σ’ αυτήν (ΑΠ 967/97ΕλλΔνη 39,123). Εν προκειμένω οι εναγόμενεςκαι ήδη εκκαλούσες ισχυρίστηκαν πρωτοδίκωςότι ακόμη και αν η παραχώρηση του δικαιώμα-τος αποκλειστικής χρήσης των χώρων στάθ-μευσης της πιλοτής και του ακαλύπτου χώρουτης πολυκατοικίας στις υπόγειες αποθήκες αυ-τών ήταν άκυρη και πάλι θα ίσχυε κατά μετα-τροπή ως έγκυρη συμφωνία παραχώρησης τουδικαιώματος αποκλειστικής χρήσης στα διαμε-ρίσματά τους. Ο ισχυρισμός αυτός είναι απορ-ριπτέος ως αόριστος, όπως και η εκκαλουμένηαπόφαση έκρινε, διότι πράγματι δεν περιέχεισαφή αίτηση των εναγομένων για μετατροπήτου άκυρου μέρους των ως άνω συμβολαιογρα-φικών πράξεων και την υποθετική βούληση των

1676 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1676

συμβληθέντων σ’ αυτές. Πέραν, όμως, της αο-ριστίας ο ως άνω ισχυρισμός είναι μη νόμιμος,αφού οι παραπάνω πράξεις δεν αφορούν ταδιαμερίσματα, αλλά αποθήκες, επιπλέον δε ηδεύτερη εκκαλούσα δεν είναι ιδιοκτήτρια δια-μερίσματος στην πολυκατοικία. Συνεπώς, οδεύτερος κατά το δεύτερο σκέλος αυτού λό-γος εφέσεως, με τον οποίο οι εκκαλούσες πα-ραπονούνται για την απόρριψη του ως άνωισχυρισμού τους από την εκκαλουμένη απόφα-ση, είναι αβάσιμος και απορριπτέος.

V. Κατά το άρθρο 88 ΚΠολΔ, ο ενάγων, οεναγόμενος και όποιος άσκησε κύρια παρέμβα-ση έχουν δικαίωμα να προσεπικαλέσουν στη δί-κη εκείνους από τους οποίους έχουν δικαίωμανα απαιτήσουν αποζημίωση σε περίπτωση ήτ-τας. Η προσεπίκληση δικονομικού εγγυητή,προϋποθέτει προϋφιστάμενη έννομη σχέση(από το νόμο, από σύμβαση ή από αδικοπραξία)μεταξύ προσεπικαλούντος και προσεπικαλού-μενους η οποία θεμελιώνει δικαίωμα αποζημιώ-σεως του προσεπικαλούντος αν ηττηθεί στη δί-κη (ΑΠ 348/1978 ΝοΒ 1979,167, ΕφΠειρ570/1997 ΕλλΔνη 1997,427). Εν προκειμένω,με την από 11-2-2009 προσεπίκληση, στηνοποία ενώνεται και παρεμπίπτουσα αγωγή απο-ζημιώσεως κατά της τρίτης εφεσίβλητης οι εκ-καλούσες ισχυρίζονται ότι σε βάρος τουςασκήθηκε η ένδικη αγωγή, το περιεχόμενο τηςοποίας παραθέτουν αυτολεξεί. Ότι με τις ανα-φερόμενες συμβολαιογραφικές πράξεις, πουμεταγράφηκαν νόμιμα, η ως άνω εφεσίβλητητους μεταβίβασε λόγω πωλήσεως τις περιγρα-φόμενες αποθήκες, στην αποκλειστική χρήσητων οποίων ανήκουν ως παραρτήματα οι περι-γραφόμενες θέσεις στάθμευσης στην πιλοτήκαι στον ακάλυπτο χώρο της πολυώροφης οι-κοδομής, για τις οποίες κατέβαλαν τίμημα. Ότιγια το λόγο αυτό προσεπικαλούν την εν λόγωεφεσίβλητη, που επέχει θέση δικονομικού εγ-γυητή έναντι αυτών και ζητούν α) να παρέμβειπρος υποστήριξή τους στην ανοιγείσα με τηνκύρια αγωγή δίκη και β) να υποχρεωθεί, σε πε-ρίπτωση παραδοχής της κύριας αγωγής, νατους καταβάλει ως αποζημίωση για τη στέρηση

των θέσεων στάθμευσης το ποσό των12.000,00 Ευρώ σε κάθε μία εκκαλούσα. Με τοανωτέρω περιεχόμενο η προσεπίκληση και ηενωμένη με αυτήν παρεμπίπτουσα αγωγή είναιαόριστες και ως εκ τούτου απορριπτέες, ωςαπαράδεκτες, καθόσον δεν εκτίθεται στο δικό-γραφό τους η έννομη σχέση από την οποίαπροκύπτει η υποχρέωση της προσεπικαλούμε-νης να καταβάλει στις προσεπικαλούσες απο-ζημίωση. Άρα, δεν έσφαλε η εκκαλουμένη πουαποφάνθηκε ομοίως, γι’ αυτό και πρέπει νααπορριφθεί, ως αβάσιμος ο περί του αντιθέτουτρίτος και τελευταίος λόγος εφέσεως. Μετάταύτα πρέπει να απορριφθεί η έφεση, ως αβά-σιμη κατ’ ουσίαν και να καταδικαστούν οι εκκα-λούσες, λόγω της ήττας τους, στα δικαστικάέξοδα των εφεσίβλητων του παρόντος βαθμούδικαιοδοσίας (άρθρα 106, 176, 180 παρ. 1, 183,191 παρ. 2, 591 παρ. 1 ΚΠολΔ), οριζομένων αυ-τών σε τετρακόσια πενήντα (450) ευρώ γιατους πρώτη και δεύτερο των εφεσιβλήτων...και..., παραστάντων με κοινό δικόγραφο και δι-κηγόρο, και σε τετρακόσια πενήντα (450) ευρώγια την τρίτη τούτων, εδρεύουσα στην Αθήνακαι επί της Οδού... (Ν. Κόσμος), ομόρρυθμηεταιρεία με την επωνυμία «Τεχνικές και οικοδο-μικές Επιχειρήσεις... και Σία Ο.Ε. », παράστα-σης δι’ ιδίου δικογράφου και δικηγόρου.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ. Δικάζονταςαντιμωλία των διαδίκων. Δέχεται τυπικά τηνέφεση. Απορρίπτει αυτήν κατ’ ουσίαν.

EΦETEIO NAYΠΛIOYAριθ. 103/2011

Ανάκληση δωρεάς - Αναγνωριστική αγωγή -Εικονική δικαιοπραξία - Αδικοπραξία -Ανα-γνώριση της ανάκλησης δωρεών εν ζωή εκ μέ-ρους της ενάγουσας προς τον αρχικό πρώτοεναγόμενο λόγω αχαριστίας αυτού. Αναγνώρι-ση της εικονικότητας δικαιοπραξιών με τιςοποίες ο αρχικός εναγόμενος μεταβίβασε ταδωρηθέντα ακίνητα στα τέκνα του παρά το γε-γονός ότι γνώριζε την ανάκληση των προς αυ-τόν δωρεών και ότι η ενάγουσα είχε δικαίωμαεπανάκτησης επί των ακινήτων κυριότητάς

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1677

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1677

της. Οι εικονικές δικαιοπραξίες θεωρείται ότιδεν έγιναν και συνακόλουθα η κυριότητα, νο-μή και κατοχή των ακινήτων δεν μεταβιβάσθη-κε από τον αρχικό πρώτο εναγόμενο ούτε απο-κτήθηκε από τους λοιπούς εναγομένους ώστενα υποχρεωθούν σε αναμεταβίβαση της κυριό-τητας και απόδοση της νομής και κατοχής τωνεπίδικων ακινήτων. Επιδίκαση ποσού ως χρη-ματικής ικανοποίησης για την αποκατάστασητης ηθικής βλάβης που υπέστη η ενάγουσααπό την μείωση της προσωπικότητάς της απότον αρχικό εναγόμενο που προήλθε από τη συ-κοφάντησή της.

Νόμιμα έρχονται προς συζήτηση, με τις από6.9.2010 δύο κλήσεις της εφεσίβλητης - αντεκ-καλούσας, που κατατέθηκαν στη Γραμματείατου παρόντος δικαστηρίου με αριθμ. 621 και620/6.9.2010, αντίστοιχα, η από 14.11.2009έφεση και 16.2.2010 αντέφεση, μετά τη ματαί-ωση της συζήτησης αυτών κατά τη δικάσιμοτης 21-4-2010.

Φέρονται ενώπιον αυτού του Δικαστηρίουπρος εκδίκαση α) η από 14.11.2009 έφεση τωνεναγομένων-εναγόντων, και β) η από 16.2.2010αντέφεση της ενάγουσας, κατά της 735/2009οριστικής απόφασης του Πολυμελούς Πρωτο-δικείου Ναυπλίου που εκδόθηκε κατά την τα-κτική διαδικασία. Η έφεση και η αντέφεση, οιοποίες πρέπει να συνεκδικαστούν διότι συντρέ-χουν οι προς τούτο νόμιμες προϋποθέσεις(ΚΠολΔ 246) έχουν ασκηθεί νομότυπα καιεμπρόθεσμα. Επομένως, πρέπει να γίνουν τυπι-κά δεκτές και να ερευνηθούν περαιτέρω κατάτην ίδια διαδικασία ως προς το παραδεκτό καιτο βάσιμο των λόγων τους (ΚΠολΔ 533).

Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 505 ΑΚ,ο δωρητής έχει δικαίωμα να ανακαλέσει τη δω-ρεά αν ο δωρεοδόχος φάνηκε με βαρύ του πα-ράπτωμα αχάριστος απέναντι στο δωρητή ήστο σύζυγό του ή σε στενό συγγενή του καιιδίως αν αθέτησε την υποχρέωσή του να δια-τρέφει το δωρητή. Αχαριστία, κατά την έννοιατης διάταξης του άρθρου 505 ΑΚ, ικανή να δι-καιολογήσει την ανάκληση της δωρεάς, θεω-

ρείται η βαρεία αντικοινωνική συμπεριφορά ήδιαγωγή του δωρεοδόχου, η οποία συνιστά πα-ράβαση των κανόνων του δικαίου ή των αντιλή-ψεων περί ηθικής και ευπρέπειας, η οποία οφεί-λεται σε υπαιτιότητά του και μπορεί να καταλο-γιστεί σ’ αυτόν. Έτσι αχαριστία μπορεί, κατά τιςπεριστάσεις ν’ αποτελεί και η χωρίς σοβαρό λό-γο αδιαφορία του δωρεοδόχου γενικώς για τηντύχη του δωρητή, όταν ο τελευταίος έχει ανά-γκη για περίθαλψη, στην οποία περιλαμβάνεταικαι η διατροφή του. Η αδιαφορία αυτή, λόγωτων συνθηκών κάτω από τις οποίες βρίσκεται οδωρητής, είναι, κοινωνικώς αποδοκιμαστέα, σετρόπο, ώστε, όταν συντρέχει, να δικαιούται οδωρητής να ανακαλέσει τη δωρεά, έστω και ανο δωρεοδόχος που αδιαφορεί για την τύχη του,δεν ανέλαβε με τη σύμβαση της δωρεάς τέτοιαυποχρέωση (ΑΠ 648/2008, ΑΠ 1714/2007, ΑΠ1982/2006, ΕφΑΘ 6002/2009 ΕΦΑΔ 2010.922,ΕφΑθ 7893/2006 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Η ανάκλησητης δωρεάς, σύμφωνα με τη διάταξη του άρ-θρου 509 ΑΚ, γίνεται με άτυπη (ακόμη και προ-φορική – βλ. ΑΠ 648/2008 ΝΟΜΟΣ) δήλωσητου δωρητή προς το δωρεοδόχο, που επιφέρειτα έννομα αποτελέσματά της από την περιέ-λευσή της στο δωρεοδόχο, και υπό την προϋ-πόθεση ότι ο λόγος της ανάκλησης είναι αληθι-νός και μπορεί να δικαιολογήσει την ανάκληση(ΕφΑθ 298/2008, ΕφΑθ 7893/2006, ΕφΙωαν307/2004 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Από την περιέλευσηστο δωρεοδόχο της δήλωσης του δωρητή γιαανάκληση της δωρεάς, η εμπράγματη κατάστα-ση που υπάρχει στο αντικείμενο της δωρεάςδεν μεταβάλλεται, δηλαδή ο δωρητής δεν απο-κτά την κυριότητά του, αλλά ανατρέπονται αυ-τοδικαίως τα αποτελέσματα της ενοχικής συμ-βάσεως της δωρεάς για το μέλλον και ο δωρη-τής δικαιούται να αναζητήσει το αντικείμενοαυτής κατά τις διατάξεις περί αδικαιολογήτουπλουτισμού και ειδικότερα λόγω λήξης της αι-τίας για την οποία δόθηκε το πράγμα (ΑΠ840/1994 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Η αγωγή αυτή είναιπροσωπική ενοχική και όχι εμπράγματη καιστηρίζεται στην ενοχική υποχρέωση του δωρε-

1678 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1678

οδόχου προς απόδοσή του, μετά την ανάκλησητης δωρεάς, χωρίς αιτία κατεχομένου εκ μέ-ρους του πράγματος. Έτσι, αν το αντικείμενοτης δωρεάς είναι ακίνητο και μεταβιβάσθηκεστο δωρεοδόχο κατά κυριότητα, η αναμεταβί-βαση της κυριότητας, μετά τη νόμιμη ανάκλησητης δωρεάς, που αποτελεί προδικαστικό ζήτη-μα στη σχετική δίκη (ΕφΑθ 298/2008 ό.π.), εφό-σον αρνείται αυτήν ο δωρεοδόχος επιτυγχάνε-ται με την καταδίκη του τελευταίου σε δήλωσηβούλησης και μεταγραφή της σχετικής τελεσί-δικης απόφασης και της δήλωσης του δωρητήενώπιον συμβολαιογράφου για αποδοχή τηςαπόφασης αυτής (ΕφΑθ 298/2008, ΕφΔωδ340/2005 ΕφΠειρ 678/2005, ΕφΛαρ 361/2001ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Η απόδοση, όμως, της νομής καικατοχής του πράγματος, δεν προϋποθέτει κα-ταδίκη σε δήλωση βούλησης και μπορεί να γί-νει με αγωγή απόδοσης του πράγματος που κα-τέχεται χωρίς αιτία μετά την ανάκληση, αφούκαι η κυριότητα είναι αποδοτέα, μετά την εν λό-γω ανάκληση, διότι στερείται πλέον νόμιμης αι-τίας έτσι ώστε να μη δικαιολογεί τη διατήρησητων ωφελημάτων απ’ αυτήν. Με άλλα λόγια, εί-ναι δυνατή η άσκηση, από μέρους του δωρητήκατά του δωρεοδόχου, και καταψηφιστικήςαγωγής με νομική βάση τις διατάξεις του αδι-καιολόγητου πλουτισμού (άρθ. 904 επ. 509 ΑΚ)και αίτημα την καταδίκη του σε επιστροφή τουαντικειμένου της δωρεάς, λόγω ανάκλησης τηςτελευταίας (αποτέλεσμα της οποίας είναι η αυ-τοδίκαιη ανατροπή της ενοχικής σύμβασης τηςδωρεάς για το μέλλον -ex nunc- και συνακό-λουθα, η γένεση της αξίωσης του δωρητή προςεπιστροφή του αντικειμένου της δωρεάς κατ’άρθ. 904 επ. ΑΚ), οπότε το ζήτημα της συνδρο-μής ή μη του ανακλητικού λόγου θα αποτελέσειπροδικαστικό ζήτημα στη σχετική δίκη (ΑΠ904/2002 ΕλΔ44.1346, ΕφΑΘ 298/2008 ό.π.).

Εξάλλου, από τη διάταξη του άρθρου 70ΚΠολΔ προκύπτει ότι η αναγνωριστική αγωγήμπορεί ν’ ασκηθεί σε κάθε περίπτωση, κατά τηνοποία ο ενάγων έχει έννομο συμφέρον να ανα-γνωρισθεί η ύπαρξη ή μη ύπαρξη κάποιας έννο-

μης σχέσης, η οποία τελεί σε αβεβαιότητα. Ωςέννομη σχέση νοείται η βιοτική σχέση προσώ-που προς άλλο πρόσωπο ή πράγμα, η οποίαρυθμίζεται από την έννομη τάξη (ΑΠ 1402/1994Δνη 38.774, ΑΠ 127/1990 ΔΕΝ 47.277). Ειδικό-τερα, η έννομη σχέση, όπως κάθε σχέση, είναιεκείνο το οποίο συνδέει δύο τουλάχιστον υπο-κείμενα ή ένα υποκείμενο και ένα αντικείμενο.Αν δεν υπάρχει ο σύνδεσμος αυτός, οι δε έννο-μες συνέπειες αφορούν αποκλειστικά ένα πρό-σωπο χωρίς συνάρτησή του με άλλο πρόσωποή αντικείμενο, τότε δεν πρόκειται περί έννομηςσχέσης αλλά περί κατάστασης. Στην έννομησχέση αυτό το οποίο κατά το δίκαιο συνδέει ταπρόσωπα ή το πρόσωπο με το αντικείμενο εί-ναι οι έννομες συνέπειες δηλαδή τα κατ’ ιδίανδικαιώματα και υποχρεώσεις. Η διάγνωση οποι-ασδήποτε έννομης σχέσης απαιτεί την υπαγω-γή πραγματικών γεγονότων στους εφαρμοστέ-ους κανόνες δικαίου. Από την υπαγωγή αυτήναπορρέουν έννομες συνέπειες, οι οποίες συνί-στανται συνήθως στην κατάφαση ή στην άρνη-ση της ισχύος κάποιου δικαιώματος ή υποχρέ-ωσης ή ενός συμπλέγματος δικαιωμάτων καιυποχρεώσεων. Όπως σε κάθε μορφή έννομηςπροστασίας, έτσι και στην αναγνωριστική αγω-γή, μόνον το πόρισμα του νομικού συλλογι-σμού, το οποίο καταλήγει στη διάγνωση δικαι-ωμάτων και υποχρεώσεων, δύναται να αποτε-λέσει αυτοτελές αντικείμενο δικαιοδοτικής κρί-σης. Αντιθέτως, δεν συνιστούν έννομη σχέσηκατά την έννοια του άρθρου 70 ΚΠολΔ και ωςεκ τούτου δεν δύναται να είναι αντικείμενοαναγνωριστικής αγωγής, η ρυθμιζόμενη βιοτι-κή σχέση και ειδικότερα αφενός η διαπίστωσηκαι αφετέρου η αξιολογική εκτίμηση (δηλαδή ονομικός χαρακτηρισμός) των πραγματικών γε-γονότων, τα οποία συνιστούν τη ρυθμιζόμενηαπό το δίκαιο βιοτική σχέση (ΑΠ 4/1992 Δνη34.54, Εφθεσ 1625/2003 Αρμ 2003.1582,ΕφΘεσ 3102/1992 Δνη 35.637, ΕφΑθ 9550/1998 Δνη 40.1101).

Στην προκειμένη περίπτωση, με την από10.5.2007 (αρ. έκθ. κατάθ. ΤΠ/678/11.5.2007)

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1679

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1679

ενώπιον του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου αγω-γής της, επί της οποίας εκδόθηκε η εκκαλουμέ-νη απόφαση, η ενάγουσα ισχυριζόταν τα εξής:Ότι δυνάμει των με αριθμ. 6041/22.10.2004 και6121/22.12.2004 νομίμως μεταγεγραφέντωνδωρητηρίων συμβολαίων του συμβολαιογρά-φου Άργους… μεταβίβασε, λόγω δωρεάς ενζωή, στον πρώτο εναγόμενο ανεψιό της..., οοποίος πέθανε στις 10.4.2010, γεγονός πουγνωστοποιήθηκε με προφορική δήλωση τουπληρεξουσίου δικηγόρου του στο ακροατήριοτου παρόντος δικαστηρίου κατά την παρούσασυνεδρίαση μαζί με τη δήλωση ότι τη δίκη συ-νεχίζουν οι καθολικοί διάδοχοι κληρονόμοι του- ήδη εκκαλούντες, αντεφεσίβλητοι, κατά πλή-ρη κυριότητα τα περιγραφόμενα σ’ αυτή (αγω-γή) ακίνητα, των οποίων η συνολική αξία ανερ-χόταν σε 320.000 ευρώ. Ότι στην εν λόγω δω-ρεά προέβη επειδή ο πρώτος εναγόμενος γιαένα μικρό χρονικό διάστημα πριν από την πραγ-ματοποίηση της δωρεάς είχε αρχίσει να τηφροντίζει και κυρίως διότι της υποσχέθηκε ότιθα τη φρόντιζε όσο ζούσε, δεδομένου ότι η ίδια(ενάγουσα) ήταν μόνη στη ζωή και σε μεγάληηλικία. Ότι ο πρώτος εναγόμενος παρέλειψευπαίτια να εκπληρώσει την υποχρέωσή του αυ-τή και ότι από τη συντέλεση της δωρεάς καιεφεξής δεν της επέδειξε οποιοδήποτε ενδια-φέρον και φροντίδα, με την περιγραφόμενη δεστην αγωγή συμπεριφορά του αποδείχθηκεαχάριστος απέναντί της. Ότι στις 28.8.2006 οεναγόμενος εξεδίωξε την ενάγουσα από τηνοικία του, η τελευταία δε την ίδια ημέρα έφυγε,αφού πρώτα απευθυνόμενη προς αυτόν του δή-λωσε προφορικά ότι ανακαλεί λόγω της αχαρι-στίας του, τις προαναφερόμενες δωρεές τηςπρος αυτόν. Ότι από τότε η ενάγουσα ζει μόνησε αγροικία στα Κ... Άργους, χωρίς ο πρώτοςεναγόμενος να επιδείξει μέχρι του ως άνω θα-νάτου του (2010) οποιαδήποτε μεταμέλεια. Ότιστις 22.11.2006 με εξώδικο που επέδωσε στονπρώτο εναγόμενο κάλεσε αυτόν προκειμένουνα διευθετηθούν τα μεταξύ τους θέματα, δηλώ-νοντας ότι διαφορετικά θα επακολουθήσει με-

ταξύ τους δικαστικός αγώνας προκειμένου αυ-τή να επανακτήσει τα δωρηθέντα. Ότι παρά τηνανάκληση των δωρεών, ο πρώτος εναγόμενοςμε το αριθμό 1558/21. 12.2006 νομίμως μετα-γραφέν συμβόλαιο της συμβολαιογράφουAργους... μεταβίβασε, λόγω γονικής παροχής,κατά κυριότητα και συγκεκριμένα κατά ποσο-στό ½ εξ αδιαιρέτου σε καθεμία από τις δεύτε-ρη και τρίτη των εναγομένων, θυγατέρες του,τα αναφερόμενα στην αγωγή ακίνητα, που εί-χαν περιέλθει σ’ αυτόν δυνάμει των ανωτέρωπράξεων δωρεάς, συνολικής αξίας 134.000 ευ-ρώ, καθώς επίσης με το με αριθμό 1559/21.12.2006 νομίμως μεταγραφέν συμβόλαιο τηςιδίας συμβολαιογράφου μεταβίβασε, λόγω δω-ρεάς εν ζωή, κατά κυριότητα στον τέταρτο τωνεναγομένων, εγγονό του, τα αναφερόμεναστην αγωγή ακίνητα, που είχαν περιέλθει σ’ αυ-τόν δυνάμει των ανωτέρω πράξεων δωρεάς,συνολικής αξίας 186.000 ευρώ. Ότι αποκλειστι-κός σκοπός των ανωτέρω μεταβιβάσεων ήταν ηαποφυγή της αναμεταβίβασης των ανωτέρωακινήτων από τον πρώτο των εναγομένων προςτην ενάγουσα, συνεπεία της ως άνω γενόμε-νης ανάκλησης των δωρεών, και ότι οι δεύτερη,τρίτη και τέταρτος των εναγομένων συμφώνη-σαν στη σύνταξη των ανωτέρω συμβολαίων γο-νικής παροχής και δωρεάς εν ζωή, αντιστοίχωςυποκινούμενοι από ταπεινά κίνητρα και έχο-ντας ως αποκλειστικό γνώμονα τον ανήθικοσκοπό να αποφευχθεί η αναμεταβίβαση τωνπεριουσιακών στοιχείων προς την ενάγουσα.Ότι οι ανωτέρω δικαιοπραξίες είναι άκυρες ωςεικονικές, αφού η εξωτερικευόμενη δήλωσηβούλησης των συμβληθέντων δεν αποσκοπού-σε στη μεταβίβαση των δωρηθέντων ακινήτωνλόγω γονικής παροχής και δωρεάς εν ζωή, αλ-λά κατά τα ανωτέρω έγιναν μόνο φαινομενικά,άλλως ως αντικείμενες στις επικρατούσες από-ψεις του μέσου συνετού ανθρώπου περί χρη-στών ηθών. Ότι η ίδια με την από 5.3.2007 εξώ-δικη δήλωσή της η οποία κοινοποιήθηκε στονπρώτο των εναγομένων στις 15.3.2007, επανέ-λαβε τη δήλωσή της προς ανάκληση των γενό-

1680 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1680

μενων δωρεών με τα προαναφερόμενα δωρη-τήρια συμβόλαια. Ζήτησε δε η ενάγουσα α) νααναγνωριστεί η εγκυρότητα της ανάκλησηςτων γενόμενων με τα ως άνω 6041 και 6121/2004 συμβόλαια δωρεών προς τον αρχικό πρώ-το εναγόμενο και να υποχρεωθεί ο τελευταίος,ο οποίος μετά την ανάκληση έχει καταστείπλουσιότερος σε βάρος της περιουσίας τηςενάγουσας χωρίς νόμιμη αιτία, να αναμεταβι-βάσει σ’ αυτή την κυριότητα των ακινήτων, κα-θώς επίσης (να υποχρεωθεί) αυτός να αποδώ-σει σ’ αυτή (ενάγουσα) τη νομή και κατοχή τωνως άνω δωρηθέντων ακινήτων, β) να αναγνωρι-στεί ότι είναι άκυρες, ως εικονικές άλλως ωςαντιβαίνουσες στα χρηστά ήθη οι περιεχόμε-νες στα ως άνω 1558 και 1559/2006 συμβόλαιαγονικής παροχής και δωρεάς εν ζωή, αντίστοι-χα, δικαιοπραξίες, και να υποχρεωθούν οι δεύ-τερη, τρίτη και τέταρτη των αρχικών εναγομέ-νων να αποδώσουν τη νομή και κατοχή των ακι-νήτων στον αρχικό πρώτο εναγόμενο άλλωςστην ενάγουσα καθώς και να προβούν σε δή-λωση βούλησης αναμεταβίβασης της κυριότη-τας των ακινήτων στον αρχικό πρώτο εναγόμε-νο άλλως στην ενάγουσα, κατά τις περί αδικαι-ολόγητου πλουτισμού διατάξεις. Επικουρικάισχυριζόμενη η ενάγουσα ότι οι ως άνω δικαιο-πραξίες είναι άκυρες ως καταδολιευτικές, κα-θόσον οι σχετικές, μετά την ανάκληση των δω-ρεών, γενόμενες απαλλοτριώσεις έγιναν μεσκοπό να ματαιώσουν την αναμεταβίβαση τωναξίας 320.000 ευρώ δωρηθέντων ακινήτων απότον αδικαιολογήτως πλουτίσαντα αρχικό πρώ-το εναγόμενο και ότι η υπόλοιπη περιουσία τουτελευταίου δεν επαρκεί προς ικανοποίηση τηςαξίωσης της ζήτησε να αναγνωριστεί η ακυρό-τητα των εν λόγω δικαιοπραξιών και να υπο-χρεωθούν οι αρχικοί δεύτερη, τρίτη και τέταρτητων εναγομένων να αναμεταβιβάσουν την κυ-ριότητα των απαλλοτριωθέντων-δωρηθέντωνακινήτων και να τα παραδώσουν στον πρώτοαυτών. Τέλος, η ενάγουσα επικαλούμενη προ-σβολή της προσωπικότητάς της εξαιτίας αδικο-πρακτικής συμπεριφοράς των αρχικών εναγο-

μένων, ζήτησε την επιδίκαση εύλογης χρηματι-κής ικανοποίησης για την αποκατάσταση τηςηθικής βλάβης που υπέστη.

Οι αρχικοί ενάγοντες, ο πρώτος των οποί-ων…, πέθανε στις 10.4.2010, γεγονός πουγνωστοποιήθηκε με προφορική δήλωση τουπληρεξουσίου δικηγόρου του στο ακροατήριοτου παρόντος δικαστηρίου κατά την παρούσασυνεδρίαση μαζί με τη δήλωση ότι τη δίκη συ-νεχίζουν οι καθολικοί διάδοχοι κληρονόμοιτου-ήδη εκκαλούντες, αντεφεσίβλητοι, με τηναπό 26.3.2008 (αρ. έκθ. κατάθ. ΤΠ/409/31.3.2008) ενώπιον του πρωτοβαθμίου δικαστηρίουαγωγή τους ισχυρίζονταν τα εξής: Ότι δυνάμεια) του με αριθμό 1558/21.12.2006 συμβολαίουτης συμβολαιογράφου Άργους..., το οποίο νό-μιμα καταχωρήθηκε στο Κτηματολογικό Γρα-φείο Άργους, ο πρώτος αυτών μεταβίβασε, λό-γω γονικής παροχής, κατά πλήρη κυριότητα,νομή και κατοχή και συγκεκριμένα κατά ποσο-στό ½ εξ αδιαιρέτου σε καθεμία από τις δεύτε-ρη και τρίτη αυτών, τα αναφερόμενα στην αγω-γή ακίνητα, και β) του με αριθμό 1559/21.12.2006 συμβολαίου της ίδιας συμβολαιογράφου,το οποίο νόμιμα καταχωρήθηκε στο Κτηματο-λογικό Γραφείο Άργους ο πρώτος αυτών μετα-βίβασε, λόγω δωρεάς εν ζωή, κατά πλήρη κυ-ριότητα, νομή και κατοχή στον τέταρτο αυτώντα αναφερόμενα στην αγωγή ακίνητα. Ότι ταακίνητα αυτά είχαν περιέλθει στην κυριότητατου πρώτου αρχικού ενάγοντος δυνάμει των μεαριθμό 6041/22.10.2004 και 6121/22.12.2004συμβολαίων δωρεάς εν ζωή της εναγομένηςδωρήτριας, τα οποία μεταγράφηκαν νόμιμα.Ότι στις 23.5.2007 κοινοποιήθηκε στους αρχι-κούς ενάγοντες η από 10.5.2007 (ως άνω) αγω-γή της εναγομένης, στην οποία η τελευταίαισχυρίζεται ότι ανακάλεσε, λόγω αχαριστίαςτου πρώτου των εναγομένων, τις γενόμενεςπρος αυτών ως άνω δωρεές Α) με προφορικήδήλωσή της προς αυτόν στις 28.8.2006 Β) μεεπανάληψη της δήλωσής της στο από 21.11.2006 εξώδικό της, που κοινοποιήθηκε σ’ αυτόνστις 22.11.2006, και Γ) με επανάληψη της δή-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1681

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1681

λωσής της στο από 5.3.2007 εξώδικό της, πουτου κοινοποιήθηκε στις 15.3.2007. Και ότι μέχριτις 15.3.2007 οπότε επιδόθηκε στον πρώτο αρ-χικό ενάγοντα η από 5.3.2007 εξώδικη δήλωσητης εναγομένης περί ανάκλησης των ανωτέρωδωρεών προς αυτόν, ουδεμία δήλωση ανάκλη-σης των δωρεών είχε περιέλθει στον τελευ-ταίο. Επικαλούμενοι δε έννομο συμφέρον ζη-τούν να αναγνωριστεί α) το ανυπόστατο - ανύ-παρκτο των πιο πάνω υπό στοιχεία Α και Β ιστο-ρουμένων στην από 10.5.2007 αγωγή της ενα-γομένης δηλώσεων αυτής περί ανάκλησης τωνπρος τον πρώτο των αρχικών εναγόντων γενο-μένων δωρεών και β) ότι ουδέποτε, μέχρι τις27.12.2006, οπότε μεταγράφηκαν στο Κτημα-τολογικό Γραφείο Άργους τα πιο πάνω 1558/2006 και 1559/2006 συμβόλαια της συμβολαιο-γράφου Άργους..., η εναγόμενη προέβη σε δή-λωση ανάκλησης των δωρεών της προς τονπρώτο των εναγομένων, ότι ουδέποτε περιήλ-θε τέτοια δήλωση προς τον πρώτο των αρχικώνεναγόντων και ότι ουδέποτε μέχρι τον πιο πά-νω χρόνο (27.12.2006) είχαν περιέλθει οι έννο-μες συνέπειες δήλωσης ανάκλησης των εν λό-γω δωρεών. Επί των ως άνω αγωγών εκδόθηκεη 735/2009 εκκαλουμένη απόφαση, η οποία,αφού συνεκδίκασε αυτές (αγωγές), έκανε ενμέρει δεκτή ως ουσιαστικά βάσιμη την πρώτηκαι απέρριψε τη δεύτερη ως μη νόμιμη. Κατ’ αυ-τής παραπονούνται α) οι εκκαλούντες - εναγό-μενοι - ενάγοντες με τους λόγους της έφεσήςτους, που ανάγονται σε εσφαλμένη εφαρμογήτου νόμου και κακή εκτίμηση των αποδείξεων,και ζητούν να εξαφανιστεί η εκκαλουμένη προ-κειμένου αφενός μεν να απορριφθεί η από10.5.2007 ως άνω αγωγή της αντιδίκου τους,αφετέρου δε να γίνει δεκτή η από 26.3.2008αγωγή τους και β) η αντεκκαλούσα - ενάγουσα- εναγομένη με τους λόγους της αντέφεσήςτης, που ανάγονται σε εσφαλμένη εφαρμογήτου νόμου και κακή εκτίμηση των αποδείξεων,και ζητεί να μεταρρυθμιστεί η εκκαλουμένηπροκειμένου να γίνει καθ’ ολοκληρία δεκτή ηαγωγή της ως προς το κονδύλιο που αφορά την

χρηματική ικανοποίησή της λόγω ηθικής βλά-βης, και τέλος, να καταδικαστούν οι αντεφεσί-βλητοι στο σύνολο της δικαστικής της δαπάνηςτόσο για την υποστήριξη της αγωγής της όσοκαι για την αντίκρουση της από 26.3.2008 αγω-γής των αντιδίκων της. Πρέπει εδώ να αναφερ-θεί ότι η αντέφεση ασκείται παραδεκτά, αφούαναφέρεται σε κεφάλαιο της απόφασης, πουπροσβάλλεται με την έφεση, καθώς και στο κε-φάλαιο των δικαστικών εξόδων, το οποίο συνέ-χεται αναγκαστικά με την ουσία της υποθεσης(βλ. σχ. ΕφΛαμ 212/2009 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΕφΘεσ13/1993 Δνη 35.645, ΕφΑθ 6240/1985 Δ17.362).

Με το προαναφερόμενο όμως, περιεχόμενοκαι αίτημα η από 26.3.2008 ένδικη αγωγή, σύμ-φωνα με όσα αναφέρονται στην πιο πάνω οι-κεία μείζονα σκέψη, δεν είναι νόμιμη, αφού μ’αυτή ζητείται η διαπίστωση και αξιολόγησηπραγματικών γεγονότων τα οποία δεν μπορείνα είναι αντικείμενο αρνητικής αναγνωριστικήςαγωγής. Επομένως, το πρωτοβάθμιο δικαστή-ριο που με την εκκαλουμένη απόφαση έκρινεόμοια και απέρριψε την εν λόγω κρινόμενηαγωγή ως μη νόμιμη, ορθά εφάρμοσε το νόμοκαι συνακόλουθα πρέπει να απορριφθεί ως ου-σιαστικά αβάσιμος ο πρώτος λόγος της κρινό-μενης έφεσης, ο οποίος είναι και ο μοναδικόςπου αφορά την από 26.3.2008 αγωγή. Επίσηςτο πρωτοβάθμιο δικαστήριο επέβαλε σε βάροςτων εναγόντων της από 26.3.2008 αγωγής, λό-γω της ήττας τους, τη δικαστική δαπάνη τηςεναγομένης, την οποία όρισε στο ποσό των1.000 ευρώ. Ενόψει του ότι το αντικείμενο τηςαπό 26.3.2008 αγωγής δεν μπορούσε να αποτι-μηθεί σε χρήμα, τα δικαστικά έξοδα που επι-βλήθηκαν σε βάρος των ηττηθέντων εναγό-ντων, καθορίστηκαν κατά τις διατάξεις των άρ-θρων 100 παρ. 4, 107 παρ. 1 του ν.δ. 3026/1954(Κώδικας Δικηγόρων) και ορθά ορίστηκαν απότο πρωτοβάθμιο δικαστήριο στο ποσό των1.000 ευρώ, όσα δε αντίθετα ισχυρίζεται ηαντεκκαλούσα με τον τέταρτο λόγω της αντέ-φεσής της είναι απορριπτέα ως μη νόμιμα.

1682 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1682

Η από 10.5.2007 ένδικη αγωγή, ως προς τοαίτημά της να υποχρεωθούν οι δεύτερη, τρίτηκαι τέταρτη των αρχικών εναγομένων, σε περί-πτωση αναγνώρισης της ακυρότητας, ως εικο-νικών άλλως ως αντιβαινουσών στα χρηστάήθη, των περιεχομένων στα ως άνω 1558 και1559/2006 συμβόλαια γονικής παροχής και δω-ρεάς εν ζωή, αντίστοιχα, δικαιοπραξιών νααποδώσουν τη νομή και κατοχή των ακινήτωνκαι να προβούν σε δήλωση βούλησης αναμετα-βίβασης της κυριότητας των ακινήτων στον αρ-χικό πρώτο εναγόμενο άλλως στην ενάγουσακατά τις περί αδικαιολογήτου πλουτισμού δια-τάξεις, είναι απορριπτέα ως μη νόμιμη, καθό-σον σε περίπτωση αναγνώρισης της εικονικό-τητας των ως άνω δικαιοπραξιών, αυτές θεω-ρούνται ότι δεν έγιναν (ΑΚ 180) και συνακό-λουθα η κυριότητα, νομή και κατοχή των ακινή-των δεν θα έχει μεταβιβαστεί από τον αρχικόπρώτο εναγόμενο και δεν θα έχει αποκτηθείαπό τους λοιπούς εναγομένους, ώστε να υπο-χρεωθούν αυτοί σε οποιαδήποτε αναμεταβίβα-ση της κυριότητας και απόδοση της νομής καικατοχής των ακινήτων. Επομένως, το πρωτο-βάθμιο δικαστήριο, που με την εκκαλουμένηαπόφασή του έκρινε νόμιμο το ως άνω αίτημα,έσφαλε ως προς την εφαρμογή και ερμηνείατου νόμου. Η νομιμότητα δε της αγωγής ερευ-νάται και αυτεπαγγέλτως από το δευτεροβάθ-μιο δικαστήριο, λόγω του μεταβιβαστικού απο-τελέσματος της έφεσης (άρθρο 522 ΚΠολΔ)και χωρίς ειδικό παράπονο των εκκαλούντων -εναγομένων, οι οποίοι με την έφεσή τους πα-ραπονούνται για την κατ’ ουσία παραδοχή τουαιτήματος αυτού. Κατά τα λοιπά η από 10.5.2007 αγωγή είναι επαρκώς ορισμένη, παραδε-κτά ασκείται κατά των εναγομένων οι οποίοιδεν ενάγονται επικουρικά, και σ’ αυτή (αγωγή)η αγωγική βάση περί ακυρότητας των δικαιο-πραξιών λόγω εικονικότητας σωρεύεται επι-κουρικά προς αυτή της ακυρότητας των δικαιο-πραξιών λόγω αντίθεσής τους στα χρηστά ήθησυνακόλουθα δε το πρωτοβάθμιο δικαστήριο,που με την εκκαλουμένη απόφασή του έκρινε

την αγωγή ορισμένη και παραδεκτά ασκηθείσα,ορθά εφάρμοσε το νόμο και γι’ αυτό πρέπει νααπορριφθούν οι σχετικοί (δεύτερος και πέ-μπτος) λόγοι της έφεσης.

Από την εκτίμηση των ένορκων καταθέσεωντων μαρτύρων των διαδίκων, οι οποίες περιέχο-νται στα ταυτάριθμα, με την εκκαλουμένη από-φαση, πρακτικά, από όλα ανεξαιρέτως τα έγ-γραφα, που νόμιμα προσκομίζουν και επικα-λούνται οι διάδικοι άλλα από τα οποία λαμβά-νονται υπόψη προς άμεση απόδειξη και άλλαγια τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, κατάτα άρθρα 339 και 395 ΚΠολΔ (βλ. σχ. ΑΠ 154/1992 Δνη 33.8147, ΕφΑθ 7044/1990 Δνη33.385), από τις προσκομιζόμενες από την ενά-γουσα - εφεσίβλητη - αντεκκαλούσα με αριθμό208/7.3.2008 209/7.3.2008 και 221/12.3.2008ένορκες βεβαιώσεις ενώπιον της ΕιρηνοδίκηΆργους των μαρτύρων...,... και.... ..., το γέ-νος..., οι οποίες λαμβάνονται υπόψη αφού δό-θηκαν ύστερα από νομότυπη και εμπρόθεσμηκλήτευση των εναγομένων - εκκαλούντων -αντεφεσιβλήτων (βλ. τις 8967, 8968, 8969 και8970/4.3.2008 εκθέσεις επίδοσης του δικαστι-κού επιμελητή στο Πρωτοδικείο Ναυπλίου...),καθώς και από τα διδάγματα της κοινής πείραςκαι λογικής, που λαμβάνονται υπόψη αυτεπάγ-γελτα από το Δικαστήριο (άρθρ. 336 παρ. 4ΚΠολΔ), αποδείχθηκαν, κατά την κρίση αυτούτου Δικαστηρίου τα ακόλουθα πραγματικά πε-ριστατικά: Η ενάγουσα... ..., το γένος... ... μετάτο θάνατο του συζύγου της και λόγω της μηύπαρξης εγγυτέρων συγγενών, μετακόμισε,μετά από προτροπή του αρχικού πρώτου ενα-γομένου ..., γιου του αποβιώσαντος αδελφούτης, ..., το Μάιο του έτους 2004, από την οικίατης, στην περιοχή Κ... Άργους, και εγκαταστά-θηκε στην οικία του ανωτέρω ανεψιού της, πουβρίσκεται στην περιοχή Σ... Άργους προκειμέ-νου να μη διαβιώνει μόνη της. Η ενάγουσα δέ-χθηκε την πρόταση του αρχικού πρώτου εναγο-μένου, πιστεύοντας ότι διαβιώνοντας μέσα στοοικογενειακό περιβάλλον του ανεψιού της τουοποίου θα αποτελούσε πλέον μέλος, θα εισέ-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1683

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1683

πραττε αγάπη, φροντίδα και συντροφιά καιθαλπωρή, αφού άλλωστε αυτός της είχε υπο-σχεθεί ότι θα της εξασφάλιζε άνετη διαβίωσηκαι διατροφή καθώς επίσης ότι θα τη φρόντιζε«σαν τη μάνα του». Μετά από δύο μήνες περί-που κοινής διαβίωσης, η οποία κύλισε αρμονικάκαι χωρίς προβλήματα, η ενάγουσα άρχισε ναδέχεται πιέσεις εκ μέρους του ανεψιού της,προκειμένου να του μεταβιβάσει κατά πλήρηκυριότητα το σύνολο της ακίνητης περιουσίαςτης, ως ένδειξη της ευγνωμοσύνης αυτής γιατην αγάπη και φροντίδα που της επιδείκνυαναυτός και η σύζυγός του. Στις συνεχείς προ-τροπές του αρχικού πρώτου εναγομένου καιτις διαβεβαιώσεις αυτού ότι τόσο αυτός όσοκαι η οικογένεια του θα συνεχίσουν να της προ-σφέρουν αγάπη και φροντίδα η ενάγουσα πεί-στηκε στη μεταβίβαση της ακίνητης περιουσίαςτης η οποία είχε περιέλθει σ’ αυτή ως εκ διαθή-κης κληρονόμο του αποβιώσαντος συζύγουτης, ..., του οποίου την κληρονομιά αποδέχθη-κε νόμιμα και μετέγραψε τη σχετική πράξηαποδοχής, δέχθηκε δε να μεταβιβάσει τα ακί-νητα κατά κυριότητα, και όχι κατά ψιλή κυριό-τητα, όπως ήταν η αρχική επιθυμία της, δεχθεί-σα πιέσεις εκ μέρους του αρχικού πρώτου ενα-γομένου και προκειμένου αυτός να μην επιβα-ρυνθεί με επιπλέον έξοδα και φόρους όταν με-τά το θάνατό της θα περιερχόταν σ’ αυτόν και ηεπικαρπία. Ακολούθως, δυνάμει του με αριθμό6041/ 22. 10.2004 νομίμως μεταγραφέντος δω-ρητηρίου συμβολαίου του συμβολαιογράφουΆργους ..., μεταβίβασε λόγω δωρεάς εν ζωή,στον αρχικό πρώτο εναγόμενο, κατά πλήρη κυ-ριότητα τα περιγραφόμενα σ’ αυτό ακίνητα καιειδικότερα: Α) Το Β-1 διαμέρισμα του δευτέρουυπέρ το ισόγειο ορόφου (ανεξάρτητη διηρημέ-νη και σαφώς διακεκριμένη οριζόντια ιδιοκτη-σία), αποτελούμενο από σαλόνι, τραπεζαρίαυπνοδωμάτιο και εξώστες στις βόρεια και νότιαπλευρές του εμβαδού 49,31 τ.μ., ύψους 3,30 μ.,ιδιοκτησίας όγκου 162,72 κ.μ. κοινόκτητουόγκου 30,83 μ., συνολικού όγκου 193,55 κ.μ.ποσοστό αναλογίας στα γενικά βάρη και δαπά-

νες 222/οοο ποσοστό αναλογίας στο οικόπεδο211/οοο, που αντιστοιχούν σε 23,69 τ.μ. εξ αδι-αιρέτου επί του οικοπέδου και ψήφους 222/1000 οριζομένου νοτίως με κλιμακοστάσιο καιακάλυπτο χώρο οικοπέδου, δυτικώς ιδιοκτη-σία..., ανατολικώς με κλιμακοστάσιο και ιδιο-κτησία... και βορείως με πάροδο... και κλιμακο-στάσιο, κειμένου επί οικοπέδου αρτίου και κατάπαρέκκλιση οικοδομησίμου, εμβαδού 112,30τ.μ., επί ανώνυμης παρόδου της οδού ... στοΆργος, οριζομένου του οικοπέδου βορείως μεπάροδο..., νοτίως με το ΜπουσουλοπούλειοΓυμνάσιο Άργους και ιδιοκτησίας ανατολικώς...και δυτικώς .... Το διαμέρισμα έχει κ.α.ε.κ. 02009 05 16 011/0/4. Β) Αγροτεμάχιο με εσπερι-δοειδή αρδευόμενο, επιφάνειας κατά μεν τοντίτλο κτήσης 750 τ.μ. κατά δε τον Ο.Κ.Χ.Ε. 723τ.μ. , οριζόμενο πανταχόθεν με ιδιοκτησίες...,στη θέση Σ... ή Κ... Άργους με κ.α.ε.κ. 02 009 1707 006/0/0. Γ) Αγροτεμάχιο με εσπεριδοειδή,αρδευόμενο, στη θέση Σ... ή Κ... Άργους, επι-φάνειας κατά μεν τον τίτλο κτήσης 9 στρεμμά-των κατά δε τον Ο.Κ.Χ.Ε. 8.580 τ.μ., οριζόμενομε ιδιοκτησίες ανατολικώς..., νοτίως... καιαγροτικό δρόμο δυτικώς... και... και βορείως...και..., με κ.α.ε.κ. 02 009 17 03 017/0/0. Δ) Αγρο-τεμάχιο με εσπεριδοειδή αρδευόμενο, στη θέ-ση Κ... Άργους, επιφάνειας κατά μεν τον τίτλοκτήσης 300 τ.μ., κατά δε τον Ο.Κ.Χ.Ε. 416 τ.μ.οριζόμενο με ιδιοκτησίες βορείως..., δυτικώςκαι ανατολικώς... και νοτίως..., με κ.α.ε.κ. 02009 17 07 008/0/0. Ε) Αγροτεμάχιο με εσπερι-δοειδή αρδευόμενο, στην θέση Κ... Άργους,επιφάνειας κατά μεν τον τίτλο κτήσης 3.500τ.μ., κατά δε τον Ο.Κ.Χ.Ε. 3.718 τ.μ. οριζόμενομε ιδιοκτησίες ανατολικώς…, νοτίως... δυτι-κώς... και βορείως..., με κ.α.ε.κ. 02 009 17 07009/0/0. ΣΤ) Αγροτεμάχιο με εσπεριδοειδή αρ-δευόμενο, στη θέση Σ... ή Α... ή Κ... Άργους επι-φάνειας 1.546 τ.μ., οριζόμενο με αγροτικό δρό-μο και ιδιοκτησίες..., ... και..., με κ.α.ε.κ. 02 00917 07 005/0/0. Ζ) Αγροτεμάχιο με εσπεριδοειδήαρδευόμενο, στη θέση Σ... ή Α... ή Κ... Άργουςεπιφάνειας 1.180 τ.μ., οριζόμενο με αγροτικό

1684 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1684

δρόμο και ιδιοκτησίες ... και ..., με κ.α.ε.κ. 02009 17 03 080/0/0. Η) To ½ ιδανικό μερίδιοαγροτεμαχίου με εσπεριδοειδή, αρδευόμενο,στη θέση Κ... Άργους επιφάνειας κατά μεν τοντίτλο 3 στρεμμάτων περίπου, κατά δε τονΟ.Κ.Χ.Ε. 3.674 τ.μ., οριζόμενο με ιδιοκτησίεςΜπουλούκου... και..., με κ.α.ε.κ. 02 009 17 07007/0/0.

Επίσης δυνάμει του με αριθμό 6121/22.10.2004 νομίμως μεταγραφέντος δωρητηρίουσυμβολαίου του ίδιου ως άνω συμβολαιογρά-φου, μεταβίβασε, λόγω δωρεάς εν ζωή, στοναρχικό πρώτο εναγόμενο, κατά πλήρη κυριότη-τα το περιγραφόμενο σ’ αυτό ακίνητο και ειδι-κότερα ένα αγροτεμάχιο με εσπεριδοειδή αρ-δευόμενο, στη θέση «Κ... ή Κ...» Άργους, έκτα-σης 3.965 τ.μ., οριζόμενο γύρωθεν με ιδιοκτη-σίες..., ... και... , εντός του οποίου υφίσταταιισόγεια οικία επιφάνειας 86,49 τ.μ., αποθήκηεπιφάνειας 23,10 τ.μ και πλήρες υδραντλητικόσυγκρότημα, βάθους φρέατος 50 μ. που κατα-λαμβάνει επιφάνεια γεώτρησης και επικειμέ-νων 3 τ.μ και κτηματολογημένο με κ.α.ε.κ. 02009 1717 004/0/0. Σε αμφότερα τα ανωτέρωσυμβόλαια αναφέρεται ότι η δωρήτρια παρέχειτα ακίνητα με δωρεά στη ζωή ισχυρή, αμετά-κλητη, λόγω των πολλών περιποιήσεων και πε-ριθάλψεων που έχει απολαύσει αυτή από τοδωρεοδόχο αρχικό πρώτο εναγόμενο μέχρι τοχρόνο κατάρτισης των συμβολαίων αυτών καιτις οποίες πρόκειται να απολαύσει και στο μέλ-λον και επίσης για την αγάπη και αφοσίωσηπου της επέδειξε αυτός και από λόγους ιδιαίτε-ρου ηθικού καθήκοντος. Επίσης ρητά δηλώνε-ται ότι παραιτείται του δικαιώματος ανάκλησηςτης δωρεάς για οποιοδήποτε λόγο ή αιτία ακό-μη και από το λόγο της αχαριστίας. Παρά τιςδηλώσεις της αυτές, η ενάγουσα, στις 28.8.2006, επικαλούμενη αχαριστία του δωρεοδό-χου (πρώτου αρχικού εναγομένου) προέβηπροφορικά σε ανάκληση των άνω δωρεών. Κα-τά το χρόνο της κατάρτισης των συμβάσεωνδωρεάς, η δωρήτρια, η οποία ήταν ηλικίας 87ετών στερούνταν τέκνων και, όπως προανα-

φέρθηκε, διέμενε μόνη σε αγροικία στην περιο-χή Κ... Άργους, είχε πλησιέστερο εξ αίματοςσυγγενή τον δωρεοδόχο, ανεψιό της, ηλικίας64 ετών ο οποίος ήταν έγγαμος και ασκούσε τοεπάγγελμα του αγρότη. Η δωρήτρια είχε καλήσχέση με τον δωρεοδόχο, ο οποίος την περι-ποιούνταν και την περιέθαλπε, ήλπιζε δε ότι θασυνέχιζε να απολαμβάνει των περιποιήσεων,της αγάπης και της αφοσίωσης αυτού, γι’ αυτόκαι προέβη στις ένδικες δωρεές, στους μεταβι-βαστικούς τίτλους των οποίων άλλωστε περιέ-λαβε και τις σχετικές δηλώσεις. Μόνες, όμως,οι δηλώσεις αυτές για τα συναισθήματα πουτην οδήγησαν στην απόφαση των δωρεών, δεναρκούν για να προσδώσουν στις δικαιοπραξίεςαυτές το χαρακτήρα δωρεών που τις επέβαλεκάποιο ιδιαίτερο καθήκον, διότι τέτοιοι λόγοιδεν αποδείχθηκαν. Ειδικότερα αποδείχθηκε ότιο δωρεοδόχος, ο οποίος είχε δημιουργήσει δι-κή του οικογένεια και διέθετε αγροτική περιου-σία, την οποία καλλιεργούσε και ποριζόταν τααναγκαία για τη διαβίωσή του, εκτός από κατάδιαστήματα τυπικές επισκέψεις στην κατοικίατης ενάγουσας μέχρι τον Απρίλιο του 2004, αλ-λά και τη φιλοξενία αυτής στην οικία του και τιςπρος αυτή περιποιήσεις από το Μάιο μέχρι τονΟκτώβριο του 2004, δεν είχε παράσχει ιδιαίτε-ρες υπηρεσίες σ’ εκείνη, ώστε να ήθελε αυτήνα τον ανταμείψει γι’ αυτές με τις ένδικες δω-ρεές και μάλιστα με την κατά κυριότητα μεταβί-βαση όλων των μεγάλης αξίας ακινήτων της,ούτε άλλος λόγος πρόσφορος να θεμελιώσει,σύμφωνα με τις κρατούσες κοινωνικές αντιλή-ψεις, ιδιαίτερο ηθικό καθήκον που να υπαγο-ρεύεται από συγκεκριμένη υποχρέωση, συνέ-τρεχε ώστε να της επιβάλει τις ενέργειες αυ-τές. Συνεπώς, μολονότι οι συμβληθέντες προ-σέδωσαν με τα παραπάνω συμβόλαια τέτοιοχαρακτήρα στις δωρεές δηλαδή ως επιβαλλό-μενες από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον στην πραγ-ματικότητα δεν συνέτρεχε τέτοια περίπτωσηκαι κατ’ ακολουθία, η ρήτρα που αναγράφηκε σ’αυτά περί παραίτησης της δωρήτριας από το δι-καίωμά της να ανακαλέσει τις δωρεές είναι

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1685

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1685

άκυρη και δεν παράγει έννομες συνέπειες,αφού για την εγκυρότητά της, σύμφωνα με ταάρθρα 511 και 512 ΑΚ απαιτείται η γενόμενηδωρεά να επιβαλλόταν πράγματι από ιδιαίτεροηθικό καθήκον, ο δε χαρακτηρισμός αυτής απότους συμβαλλομένους με την παραπάνω περί-πτωση, αν αυτή πράγματι δεν συντρέχει, δενασκεί έννομη επιρροή. Περαιτέρω αποδείχθη-κε ότι, αμέσως μετά την κατάρτιση των ανωτέ-ρω συμβολαίων και συγκεκριμένα από τις αρ-χές του έτους 2005 ο αρχικός πρώτος εναγό-μενος άρχισε σταδιακά να μεταβάλλει τη συ-μπεριφορά του στην ενάγουσα, επιδεικνύονταςτόσο ο ίδιος προσωπικά όσο και η σύζυγός του,με την ανοχή του προσβλητική συμπεριφοράπρος την ενάγουσα. Ειδικότερα, της ζητούσεεπιτακτικά να ανακαλέσει ή να περιορίσει στοελάχιστο τις χρηματικές προσφορές που η ενά-γουσα έκανε προς το Νοσοκομείο Άργους καιτη χρηματοδότηση της Μονάδας Τεχνητού Νε-φρού παρότι αυτός γνώριζε ότι η κατασκευή,επέκταση και λειτουργία της εν λόγω Μονάδαςήταν έργο της ενάγουσας και του αποβιώσα-ντος συζύγου της, συνέχιζε δε να αποτελείστόχο ζωής για την ενάγουσα. Επίσης τόσο οαρχικός πρώτος εναγόμενος όσο και η σύζυ-γός του περιθωριοποίησαν σταδιακά την ενά-γουσα αποκόπτοντας αυτή από την καθημερι-νότητά τους. Συγκεκριμένα δεν συνέτρωγανμαζί της, δεν της επέτρεπαν να χρησιμοποιείτο λουτρό της οικίας τους για την ατομική τηςυγιεινή, με συνέπεια να αναγκάζεται η ενάγου-σα να μεταβαίνει για το σκοπό αυτό στην πρώ-ην οικία της, ενώ απέφευγαν κάθε μορφή επι-κοινωνίας λεκτική και ψυχική, μ’ αυτή, αντιμε-τωπίζοντάς την ως παρείσακτο και ακάθαρτοάτομο, το οποίο απλώς ανέχονταν. Επίσης οαρχικός πρώτος εναγόμενος αρνούνταν να τησυνοδεύσει για την εκπλήρωση των θρησκευτι-κών της καθηκόντων, παρότι γνώριζε πόσοσπουδαίο ήταν αυτό για την ενάγουσα, ο ίδιοςδε ασκούσε ψυχολογική πίεση στην ενάγουσαώστε να προχωρήσει αυτή σε εκταφή τωνοστών του αποβιώσαντος συζύγου της από τον

οικογενειακό-ιδιόκτητο τάφο, όπου ήταν εντα-φιασμένος, στο κοιμητήριο του παλαιού Ι.Ν.Αγίου Νικολάου Άργους προκειμένου να τα-φούν σε άλλο μνήμα, το οποίο θα αγόραζε στοκοιμητήριο του Τιμίου Προδρόμου ΣταθέϊκωνΑργολίδος, όπου τα μνήματα ήταν πιο φθηνά.Στόχος του ήταν η πώληση του ανωτέρω μνή-ματος, λόγω της αγοραστικής του αξίας, γεγο-νός που καταδεικνύει τη φιλοχρηματία του καιτην έλλειψη σεβασμού προς τη μνήμη του απο-θανόντος και συνακόλουθα προς την ενάγουσαθεία του. Επίσης ο αρχικός πρώτος εναγόμε-νος κρατούσε από τη μηνιαία σύνταξη των 200ευρώ, την οποία λάμβανε η ενάγουσα από τονΟΓΑ, ποσό 150 ευρώ για την πληρωμή των λο-γαριασμών κοινής ωφέλειας και της απέδιδεμόνο ποσό 50 ευρώ, ενώ δεν της απέδιδε, παράτις αντίθετες αρχικές υποσχέσεις του, τα εισο-δήματα από τα ανωτέρω δωρηθέντα ακίνητα(μισθώματα, καρπούς, επιδοτήσεις, κ.λπ.) προ-κειμένου να αισθάνεται η ίδια οικονομικάασφαλής. Η φιλοχρηματία του αρχικού πρώτουεναγομένου έφθανε στο σημείο να ασκεί ψυχο-λογική πίεση στην ενάγουσα προκειμένου αυτήνα ανακαλέσει προηγούμενη δωρεά της προςτην..., ενέργεια στην οποία η ενάγουσα δενπροέβη. Αλλά και η σύζυγος του αρχικού πρώ-του εναγομένου με τη δική του ανοχή, αποκα-λούσε την ενάγουσα «παλιόγρια» της έλεγε ναφύγει από το σπίτι τους και ότι ήταν ανεπιθύμη-τη. Συνέπεια όλων των ανωτέρω ήταν ο κλονι-σμός των σχέσεων της ενάγουσας και του αρ-χικού πρώτου εναγομένου, που είχε ως κατά-ληξη την εκδίωξη της ενάγουσας από την οικίατου τελευταίου. Συγκεκριμένα, στις 28.8.2006ο αρχικός πρώτος εναγόμενος, αφού προηγή-θηκε διαπληκτισμός, εκδίωξε την ενάγουσααποκαλώντας αυτή «παλιόγρια» και λέγοντάςτης ότι «στο σπίτι του χόρτασε ψωμί». Η ενά-γουσα τότε απαντώντας χαρακτήρισε τον αρχι-κό πρώτο εναγόμενο αχάριστο και του δήλωσεότι ανακαλεί τις προς αυτόν γενόμενες δωρεέςτης, στη συνέχεια δε αναχώρησε και επέστρε-ψε στην οικία, στην οποία κατοικούσε παλαιό-

1686 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1686

τερα, στην περιοχή Κατσικανίων Άργους, καιστην οποία συνεχίζει να διαβιώνει μόνη, δεχό-μενη τις φροντίδες των γειτόνων της, παρά τιςδηλώσεις του αρχικού πρώτου εναγομένου,όσο αυτός ζούσε, ότι θα την εκδίωχνε και απόαυτή την οικία, η οποία πλέον δεν της ανήκε.Για το ότι η ενάγουσα προέβη, στις 28.8.2006,προφορικά σε ανάκληση των ως άνω γενομέ-νων δωρεών, κατέθεσε η μάρτυρας της ενά-γουσας στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο,..., με τηνοποία η ενάγουσα γνωρίζεται τριάντα έτη καιστην οποία η ενάγουσα τα διηγήθηκε αμέσωςμόλις επέστρεψε στην πιο πάνω οικία (στις28.8.2006), δεδομένου ότι είναι όμοροι γείτο-νες η κατάθεσή της δεν αναιρείται από την κα-τάθεση του μάρτυρα των εναγομένων. Εξάλ-λου η κατάθεση της εν λόγω μάρτυρος ενι-σχύεται και από την περιεχόμενη στην ως άνω208/2008 ένορκη βεβαίωση κατάθεση της μάρ-τυρος... η οποία καταθέτει ότι η ενάγουσα αμέ-σως τις επόμενες της 28.8.2006 ημέρες της κα-τέστησε γνωστή την ανάκληση των δωρεών,αφού μεταξύ τους, και λόγω της ιδιότητας τηςμάρτυρος ως ιατρού της πιο πάνω Μονάδας Tε-χνητού Νεφρού, είχε δημιουργήσει στενή συ-ναισθηματική σχέση με την ενάγουσα ώστε ητελευταία να την εμπιστεύεται και να της εκμυ-στηρεύεται σημαντικά γεγονότα της ζωής της,πολλά από τα οποία βίωνε η μάρτυρας προσω-πικά. Η παραπάνω συμπεριφορά του αρχικούπρώτου εναγομένου, ως δωρεοδόχου, αποτέ-λεσε υπαίτια παράβαση της άνω υποχρέωσηςπου είχε αναλάβει ο αρχικός πρώτος εναγόμε-νος έναντι της ενάγουσας, εφόρου ζωής τηςκαι με τα προαναφερόμενα δωρητήρια συμβό-λαια και κατά την κοινή αντίληψη στοιχειοθε-τούν βαρεία αντικοινωνική και ηθικά κατακρι-τέα συμπεριφορά, που αποδεικνύει έλλειψησυναισθήματος ευγνωμοσύνης προς την ενά-γουσα, διότι αντιβαίνουν προς τους κανόνεςτου δικαίου και τις κρατούσες στην κοινωνίααντιλήψεις περί ηθικής και ευπρέπειας και στοι-χειοθετούν την κατά το άρθρο 505 ΑΚ έννοιατης αχαριστίας που δικαιολογεί την ανάκληση

των δωρεών. Επομένως εγκύρως εχώρησε ηπροαναφερόμενη ανάκληση των δωρεών εκμέρους της ενάγουσας στις 28.8.2006, όπωςδέχεται το παρόν Δικαστήριο και όχι στις15.3.2007, που δέχθηκε το πρωτοβάθμιο δικα-στήριο. Η ανάκληση έγινε εντός της προθε-σμίας που θέτει το άρθρο 510 εδ. α΄ ΑΚ, καθό-σον αποδεικνύεται ότι τα ανωτέρω περιστατικάπου συνιστούν το λόγο αχαριστίας είναι εξακο-λουθητικά κατά τα ανωτέρω αναφερόμενα καιδιαρκούν μέχρι το χρόνο ανάκλησης των δωρε-ών (28.8.2006), ενώ δεν αποδείχθηκε ότι η ενά-γουσα παρείχε συγγνώμη προς τον αρχικόπρώτο εναγόμενο για την προσβλητική καιαχάριστη διαγωγή του. Ακολούθως, από τις28.8.2006, ημέρα δήλωσης της ανάκλησης, οαρχικός πρώτος εναγόμενος υποχρεούνταν σεαπόδοση των δωρηθέντων, καθόσον έληξε ηαιτία μεταβίβασής τους. Ωστόσο, ο τελευταίοςδεν προέβη σε οποιαδήποτε ενέργεια προςαναμεταβίβαση της κυριότητας των ακινήτωνστην ενάγουσα, με την οποία ουδόλως επικοι-νωνούσε παρότι επισκεπτόταν συχνά την ανω-τέρω αγροικία, προκειμένου να επιβλέπει τηνκαλλιέργεια και συγκομιδή των καρπών τωνεσπεριδοειδών δένδρων που υπάρχουν σ’ αυ-τή. Γι’ αυτό η ενάγουσα κοινοποίησε σ’ αυτόνστις 22.11.2006 την από 21.11.2006 εξώδικηδιαμαρτυρία, πρόσκληση και δήλωση, με τηνοποία, αφού τον αποκαλεί αχάριστο και αγνώ-μονα και διαμαρτύρεται για το ότι την εκδίωξεαπό την οικία του αποκαλώντας τη «παλιόγρια»και εκστομίζοντας ότι «στο σπίτι του χόρτασεψωμί», τον προσκαλεί εντός πέντε ημερών απότη λήψη της εξώδικης να προσέλθει στο γρα-φείο του πληρεξουσίου δικηγόρου της προκει-μένου να διευθετηθούν τα προκύψαντα θέματατης αδικίας σε βάρος της, δηλώνοντάς του ότιδιαφορετικά θα επακολουθήσει δικαστικόςαγώνας ώστε να επανακτήσει τα δωρηθένταστο σύνολό τους, λόγω των βαρύτατων παρα-πτωμάτων του απέναντί της και της αθέτησηςτων υποχρεώσεών του προς αυτή την ευεργέ-τιδά του. Από το κείμενο δε της πιο πάνω δια-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1687

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1687

μαρτυρίας, πρόσκλησης και δήλωσης, σαφώςσυνάγεται ότι η ενάγουσα, η οποία έχει ήδηανακαλέσει τις γενόμενες δωρεές, εκδηλώνειπλέον την πρόθεσή της να επανακτήσει την κυ-ριότητα των δωρηθέντων ακινήτων. Στην ανω-τέρω εξώδικη πρόσκληση απάντησε ο αρχικόςπρώτος εναγόμενος με την από 4.12.2006 εξώ-δικη απάντηση και πρόσκληση, η οποία κοινο-ποιήθηκε στην ενάγουσα στις 6.12.2006, στηνοποία δήλωνε ότι έλαβε γνώση του ανωτέρωεγγράφου, ότι, αν και απειλείται με ανάκλησητων δωρεών, δεν συναινεί στο αίτημα, που είχεδιατυπωθεί προφορικά, περί αναμεταβίβασηςτης κυριότητας της αγροικίας και ότι επιθυμείνα του γνωρίσει εγγράφως τι εννοεί με τον όρο«διευθέτηση της υποθέσεως», που αναγράφε-ται στο άνω από 21.11.2006 εξώδικό της. Ακο-λούθως, όμως, και χωρίς να περιμένει οποιαδή-ποτε απάντηση στο πιο πάνω έγγραφό του, μετο με αριθμό 1558/21.12.2006 συμβόλαιο γονι-κής παροχής, που συνέταξε η συμβολαιογρά-φος Άργους..., το οποίο μεταγράφηκε νόμιμα,ο αρχικός πρώτος εναγόμενος μεταβίβασε κα-τά πλήρη κυριότητα και κατά ποσοστό 50% εξαδιαιρέτου σε καθεμία από τις δεύτερη και τρί-τη των αρχικών εναγομένων λόγω γονικής πα-ροχής, τα ακόλουθα ακίνητα, τα οποία είχανπεριέλθει στην κυριότητά του με το 6041/2004συμβόλαιο δωρεάς εν ζωή Ι) Αγροτεμάχιο μεεσπεριδοειδή αρδευόμενο, στη θέση Στρογγυ-λή ή Κ... Άργους, επιφάνειας κατά μεν τον τίτ-λο κτήσης 9 στρεμμάτων κατά δε τον Ο.Κ.Χ.Ε.8.580 τ.μ., οριζόμενο με ιδιοκτησίες ανατολι-κώς..., νοτίως... και αγροτικό δρόμο, δυτικώς...και... και βορείως... και..., με κ.α. ε.κ. 02 009 1703 017/0/0. ΙΙ) Αγροτεμάχιο με εσπεριδοειδή,αρδευόμενο, στη θέση Κ... Άργους επιφάνειαςκατά μεν τον τίτλο κτήσης 300 τ.μ., κατά δε τονΟ.Κ.Χ.Ε. 416 τ.μ., οριζόμενο με ιδιοκτησίες βο-ρείως... δυτικώς και ανατολικώς... και νοτίως...,με κ.α.ε.κ. 02 009 17 07 008/0/0 . ΙΙΙ) Αγροτεμά-χιο με εσπεριδοειδή αρδευόμενο, στην θέσηΚ... Άργους, επιφάνειας κατά μεν τον τίτλοκτήσης 3.500 τ.μ., κατά δε τον Ο.Κ.Χ.Ε. 3.718

τ.μ. οριζόμενο με ιδιοκτησίες ανατολικώς...,νοτίως... δυτικώς... και βορείως..., με κ.α.ε.κ. 02009 17 07 009/0/0. ΙV) Αγροτεμάχιο με εσπερι-δοειδή αρδευόμενο, στη θέση Σ... ή Α... ή Κ...Άργους επιφάνειας 1.180 τ.μ., οριζόμενο μεαγροτικό δρόμο και ιδιοκτησίες... και..., μεκ.α.ε.κ. 02 009 17 03 080/0/0. V) τo ½ ιδανικόμερίδιο αγροτεμαχίου με εσπεριδοειδή, αρδευ-όμενο, στη θέση Κ... Aργους επιφάνειας κατάμεν τον τίτλο 3 στρεμμάτων περίπου, κατά δετον Ο.Κ.Χ.Ε. 3.674 τ.μ., οριζόμενο με ιδιοκτη-σίες... και..., με κ.α.ε.κ. 02 009 17 07 007/0/0.

Επίσης με το με αριθμό 1559/21.12.2006συμβόλαιο δωρεάς εν ζωή, που συνέταξε η ίδιαως άνω συμβολαιογράφος, το οποίο μεταγρά-φηκε νόμιμα, ο αρχικός πρώτος εναγόμενοςμεταβίβασε κατά πλήρη κυριότητα στον τέταρ-το των αρχικών εναγομένων λόγω εν ζωή δω-ρεάς, τα ακόλουθα ακίνητα, τα οποία είχαν πε-ριέλθει στην κυριότητά του με τα 6041/2004 και6121/2004 συμβόλαια δωρεάς εν ζωή: Ι) Το Β-1διαμέρισμα του δευτέρου υπέρ το ισόγειο ορό-φου (ανεξάρτητη διηρημένη και σαφώς διακε-κριμένη οριζόντια ιδιοκτησία), αποτελούμενοαπό σαλόνι τραπεζαρία, υπνοδωμάτιο και εξώ-στες στις βόρεια και νότια πλευρές του εμβα-δού 49,31 τ.μ., ύψους 3,30 μ., ιδιοκτησίαςόγκου 162,72 κ.μ., κοινόκτητου όγκου 30,83 μ.,συνολικού όγκου 193,55 κ.μ., ποσοστού αναλο-γίας στα γενικά βάρη και δαπάνες 222/οοο, πο-σοστού αναλογίας στο οικόπεδο 211/οοο, πουαντιστοιχούν σε 23,69 τ.μ. εξ αδιαιρέτου επίτου οικοπέδου και ψήφους 222/1000, οριζομέ-νου νοτίως με κλιμακοστάσιο και ακάλυπτο χώ-ρο οικοπέδου, δυτικώς ιδιοκτησία... ανατολι-κώς με κλιμακοστάσιο και ιδιοκτησία... και βο-ρείως με πάροδο... και κλιμακοστάσιο, κειμέ-νου επί οικοπέδου αρτίου και κατά παρέκκλισηοικοδομησίμου, εμβαδού 112,30 τ.μ. επί ανώ-νυμης παρόδου της οδού... στο Αργος, οριζο-μένου του οικοπέδου βορείως με πάροδο..., νο-τίως με το Μπουσουλοπούλειο ΓυμνάσιοΆργους και ιδιοκτησίες ανατολικώς... και δυτι-κώς... Το διαμέρισμα έχει κ.α.ε.κ. 02 009 05 16

1688 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1688

011/0/4 . ΙΙ) Αγροτεμάχιο με εσπεριδοειδή αρ-δευόμενο, στη θέση Κ... ή Κ... Άργους επιφά-νειας 3.965 τ.μ., οριζόμενο γύρωθεν με ιδιο-κτησίες..., ... και... , εντός του οποίου υφίσταταιισόγεια αγροικία, επιφάνειας 86,49 τ.μ., αποθή-κη επιφάνειας 23,10 τ.μ και πλήρες υδραντλη-τικό συγκρότημα, βάθους φρέατος 50 μ. και κα-ταλαμβάνοντος επιφάνεια γεώτρησης και επι-κειμένων 3 τ.μ και κτηματολογημένο με κ.α.ε.κ.02 009 17 07 004/0/0. ΙΙΙ) Αγροτεμάχιο με εσπε-ριδοειδή, αρδευόμενο, επιφάνειας κατά μεντον τίτλο κτήσης 750 τ.μ., κατά δε τον Ο.Κ.Χ.Ε.723 τ.μ. οριζόμενο πανταχόθεν με ιδιοκτησίες..., στη θέση Σ... ή Κ... Άργους με κ.α.ε.κ. 02 00917 07 006/0/0. IV) Αγροτεμάχιο με εσπεριδοει-δή αρδευόμενο, στη θέση Σ... ή Α... ή Κ...Άργους επιφάνειας 1.546 τ.μ., οριζόμενο μεαγροτικό δρόμο και ιδιοκτησίες..., ... και ..., μεκ.α.ε.κ. 02 009 17 07 005/0/0.

Στις εν λόγω μεταβιβάσεις προέβη ο αρχι-κός πρώτος εναγόμενος, παρότι γνώριζε ότι ηενάγουσα είχε προβεί σε ανάκληση των προςαυτόν δωρεών και ότι αυτή είχε δικαίωμα επα-νάκτησης της επί των ακινήτων κυριότητάς της,είχε δε παρέλθει η πενθήμερη προθεσμία πουτου είχε τάξει για την συναινετική διευθέτησητων μεταξύ τους ζητημάτων σχετικά με τηνεπανάκτηση. Την ανάκληση των δωρεών γνώ-ριζαν και οι λοιποί αρχικοί εναγόμενοι (θυγατέ-ρες και εγγονός του αρχικού πρώτου εναγομέ-νου), οι οποίοι και δέχθηκαν να συμπράξουν μετον αρχικό πρώτο ενάγοντα δεχόμενοι τιςπρος αυτούς ως άνω μεταβιβάσεις των δωρη-θέντων ακινήτων, ώστε να αποφευχθεί η ανα-μεταβίβαση αυτών στην ενάγουσα. Ισχυρίζεταιωστόσο ο αρχικός πρώτος εναγόμενος ότι στιςανωτέρω μεταβιβάσεις προέβη προτιθέμενοςνα αποφύγει την επικείμενη αύξηση των αντι-κειμενικών αξιών, πλην όμως η αλήθεια τουισχυρισμού του δεν αποδείχθηκε, ενώ αντίθετακαταρρίπτεται από το γεγονός ότι αυτός δενπροέβη στη μεταβίβαση και των λοιπών περιου-σιακών του στοιχείων, αλλά μόνον αυτών πουείχαν περιέλθει στην κυριότητά του με τις ως

άνω δωρεές της ενάγουσας προς αυτόν. Ακο-λούθως, αποδεικνύεται ότι ούτε ο αρχικόςπρώτος εναγόμενος είχε σκοπό να μεταβιβάσειτην κυριότητα των αναφερομένων ακινήτωνπρος τους αρχικούς δεύτερη, τρίτη και τέταρτοτων εναγομένων, ούτε βέβαια οι τελευταίοι εί-χαν πρόθεση να αποκτήσουν την κυριότητατων εν λόγω ακινήτων, λόγω γονικής παροχήςκαι δωρεάς εν ζωή, όπως προεκτέθηκε. Επομέ-νως οι καταρτισθείσες με τα με αριθμό 1558 και1559/21.12.2006 συμβόλαια, δικαιοπραξίες εί-ναι άκυρες ως εικονικές, καθόσον οι εξωτερι-κευθείσες δηλώσεις βούλησης όλων των συμ-βαλλομένων ήταν φαινομενικές και όχι σπου-δαίες, συνακόλουθα δε θεωρούνται (οι δικαιο-πραξίες) σαν να μην έγιναν, με περαιτέρω συ-νέπεια τη μη μεταβίβαση της κυριότητας, νο-μής και κατοχής των ακινήτων από τον αρχικόπρώτο εναγόμενο στους λοιπούς. Έτσι ο αρχι-κός πρώτος εναγόμενος υποχρεούνταν νααποδώσει στην ενάγουσα τον πλουτισμό, τονοποίο έλαβε σε βάρος της ενάγουσας - δωρή-τριας και ο οποίος σώζεται στα χέρια (ήδη) τωνκληρονόμων του ακέραιος, γεγονός που δεναμφισβητείται, και μάλιστα αυτούσιος. Περαι-τέρω, αποδείχθηκε ότι ο αρχικός πρώτος ενα-γόμενος με την κόρη του…, μητέρα του τέταρ-του εναγομένου, προσπαθώντας να πετύχουντο διορισμό της κόρης της τελευταίας και εγγο-νής του πρώτου στο Νοσοκομείο Άργους, σεεπισκέψεις τους στο Νοσοκομείο διέδιδαν ενώ-πιον του ιατρικού και διοικητικού προσωπικούαυτού, ότι η ενάγουσα είναι μια «παλαβή γριά»,που την εκμεταλλεύονται οι υπεύθυνοι του Νο-σοκομείου και της αποσπούν χρηματικά ποσάγια τη λειτουργία της Μονάδας Τεχνητού Νε-φρού, και ότι οι εν λόγω χρηματικές δωρεέςπρος το Νοσοκομείο γίνονταν από αυτή υπότον όρο της πρόσληψης της εγγονής του αρχι-κού πρώτου εναγομένου στο Νοσοκομείο, άλ-λως θα έπρεπε να επιστραφούν στη δωρήτρια ήτους κληρονόμους της. Η ανωτέρω συμπεριφο-ρά είχε ως αποτέλεσμα τη συκοφάντηση τηςενάγουσας, αφού αυτή παρουσιαζόταν ως πα-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1689

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1689

λαβή γριά και ως άτομο χωρίς ηθικές αξίες πουυποκινήθηκε στις σχετικές χρηματικές παρο-χές όχι ανιδιοτελώς, αλλά με απώτερο σκοπό,συνακόλουθα δε είχε ως αποτέλεσμα τη μείω-ση της ηθικής και κοινωνικής αξίας της ως ατό-μου και έτσι τη μείωση της προσωπικότητάςτης. Συνεπώς ο αρχικός πρώτος εναγόμενοςείχε υποχρέωση καταβολής χρηματικής ικανο-ποίησης προς αποκατάσταση της ηθικής βλά-βης που υπέστη η ενάγουσα από την ως άνωμείωση της προσωπικότητάς της, η οποία (χρη-ματική ικανοποίηση) ανέρχεται ενόψει του εί-δους, της βαρύτητας και των συνθηκών τηςπροσβολής, του βαθμού υπαιτιότητας του αρχι-κού πρώτου εναγομένου καθώς και της ενά-γουσας, στο ποσό των 3.000 ευρώ το οποίοπρέπει να καταβληθεί νομιμοτόκως από τηνεπίδοση της αγωγής. Αντίθετα, ως προς τουςλοιπούς αρχικούς εναγομένους (2η, 3η και 4ο),δεν αποδείχθηκαν πραγματικά περιστατικά πουνα στοιχειοθετούν τη διάπραξη αδικοπραξίαςσε βάρος της ενάγουσας και, επομένως, ωςπρος αυτούς πρέπει να απορριφθεί η σωρευό-μενη αγωγή ως ουσιαστικά αβάσιμη. Επομέ-νως, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο που έκρινε ταίδια σχετικά με την τέλεση αδικοπραξίας εκ μέ-ρους μόνο του πρώτου των αρχικών εναγομέ-νων, τον οποίο και υποχρέωσε να καταβάλειστην ενάγουσα χρηματική ικανοποίηση του πο-σού 3.000 ευρώ, ορθώς ερμήνευσε και εφάρμο-σε το νόμο και ορθώς εκτίμησε τις αποδείξεις,συνακόλουθα δε πρέπει να απορριφθούν ωςουσιαστικά αβάσιμοι οι σχετικοί τέταρτος λό-γος της έφεσης και δεύτερος και τρίτος λόγοιτης αντέφεσης. Μετά την απόρριψη της αντέ-φεσης στο σύνολό της πρέπει να επιβληθούνσε βάρος της αντεκκαλούσας τα δικαστικά έξο-δα των αντεφεσιβλήτων (άρθρο 176, 183ΚΠολΔ), κατά τα αναφερόμενα στο διατακτικό.

Με βάση τα παραπάνω, η πρώτη αντικειμενι-κά σωρευόμενη στο δικόγραφο της από10.5.2007 αγωγή αξίωσης, που αφορά την ανά-κληση των δωρεών, αποδεικνύεται ουσιαστικάβάσιμη κατά την κύρια βάση της, παρέλκει δε η

εξέταση της επικουρικής της βάσης. Ακολού-θως, πρέπει να αναγνωριστεί ότι οι γενόμενεςαπό την ενάγουσα προς τον... (αρχικό πρώτοεναγόμενο) δωρεές εν ζωή έχουν νόμιμα ανα-κληθεί καθώς επίσης (να αναγνωριστεί) ότι οιαπό τον τελευταίο προς τους λοιπούς εναγο-μένους δικαιοπραξίες γονικής μέριμνας (προςτις 2η και 3η των αρχικών εναγομένων) και δω-ρεάς (προς τον 4ο των αρχικών εναγομένων)είναι άκυρες ως εικονικές. Τέλος πρέπει ναυποχρεωθούν οι... ..., ... ...και..., ως κληρονόμοιτου... να προβούν σε δήλωση βούλησης ενώ-πιον συμβολαιογράφου περί αναμεταβίβασηςστην ενάγουσα της κυριότητας των πιο πάνωπεριγραφομένων δωρηθέντων ακινήτων καθώςεπίσης να υποχρεωθούν αυτοί, υπό την ίδια ωςάνω ιδιότητά τους, να αποδώσουν στην ενά-γουσα τη νομή και κατοχή των εν λόγω ακινή-των. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο που έκρινε ταίδια ως προς την ανάκληση των δωρεών και τηνακυρότητα ως εικονικών των μεταγενέστερωνδικαιοπραξιών, ορθά εκτίμησε τις αποδείξεις,έστω και με διαφορετική εν μέρει αιτιολογία.Ωστόσο, υποχρεώνοντας το πρωτοβάθμιο δικα-στήριο τους 2η, 3η και 4ο των αρχικών εναγο-μένων να αποδώσουν τη νομή και κατοχή καινα αναμεταβιβάσουν την κυριότητα των ακινή-των στην ενάγουσα εσφαλμένα εφάρμοσε τονόμο και περιέλαβε στην απόφασή του αντιφα-τικές διατάξεις, καθόσον μετά την αναγνώρισητης εικονικότητας των ως άνω δικαιοπραξιών,αυτές θεωρούνται ότι δεν έγιναν (ΑΚ 180) καισυνακόλουθα η κυριότητα, νομή και κατοχήτων ακινήτων δεν μεταβιβάσθηκε από τον αρχι-κό πρώτο εναγόμενο ούτε αποκτήθηκε απότους λοιπούς εναγομένους, ώστε να δύνανταιαυτοί να υποχρεωθούν σε αναμεταβίβαση τηςκυριότητας και απόδοση της νομής και κατοχήςτων ακινήτων γενομένων δεκτών των όσωνισχυρίζονται οι εναγόμενοι με τον τρίτο λόγοτης έφεσής τους. Ακολούθως, η εκκαλουμένηαπόφαση κατά το μέρος της που αφορά τηναπό 10.5.2007 (ΤΠ/678/11.5.2007) αγωγή, πρέ-πει να εξαφανιστεί, ως προς όλες τις διατάξεις

1690 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1690

της τόσο κατά το μέρος που έσφαλε, όσο καικατά το ορθό μέρος (που δεν έσφαλε), για τηνενότητα της αναγκαστικής εκτέλεσης. Μετάτην εξαφάνιση της εκκαλουμένης είναι απορρι-πτέα ως άνευ αντικειμένου, η αντέφεση τηςενάγουσας, κατά το μέρος της που αφορά ταπρωτοδίκως συμψηφισθέντα δικαστικά έξοδαγια την από 10.5.2007 αγωγή. Στη συνέχεια,αφού κρατηθεί η υπόθεση από το παρόν Δικα-στήριο και ερευνηθεί κατ’ ουσία (άρθρ. 535παρ. 1 ΚΠολΔ) πρέπει να γίνει κατά ένα μέροςδεκτή η ένδικη αγωγή ως βάσιμη κατ’ ουσία καια) να αναγνωριστεί ότι έχουν νομίμως ανακλη-θεί οι δωρεές των ακινήτων, που έγιναν απότην ενάγουσα... προς τον... (αρχικό πρώτο ενα-γόμενο), δυνάμει των 6041/22.10.2004 και6121/22.12.2004 συμβολαίων του συμβολαιο-γράφου Aργους…, που έχουν νόμιμα μεταγρα-φεί, β) να αναγνωριστεί ότι είναι άκυρες οι απότον... προς την... και... δικαιοπραξίες γονικήςμέριμνας και προς τον... δικαιοπραξία δωρεάς,που περιέχονται στα 1558/21.12.2006 και1559/21.12.2006 συμβόλαια της συμβολαιο-γράφου Aργους..., που έχουν νόμιμα μεταγρα-φεί, γ) να υποχρεωθούν οι..., ... ... και..., ως κλη-ρονόμοι του..., να προβούν σε δήλωση βούλη-σης ενώπιον συμβολαιογράφου περί αναμετα-βίβασης στην ενάγουσα της κυριότητας τωνδωρηθέντων ακινήτων που λεπτομερώς περι-γράφονται πιο πάνω και στα 6041/22.10.2004και 6121/22.12.2004 συμβόλαια του συμβολαι-ογράφου Aργους..., που έχουν νόμιμα μετα-γραφεί, δ) να υποχρεωθούν οι ως άνω, με τηνιδιότητά τους, να αποδώσουν στην ενάγουσατη νομή και κατοχή των εν λόγω ακινήτων καιε) να υποχρεωθούν οι ως άνω, με την ιδιότητάτους, να καταβάλουν στην ενάγουσα το ποσότων 3.000 ευρώ, με το νόμιμο τόκο από την επί-δοση της αγωγής. Τέλος, οι εναγόμενοι - εκκα-λούντες πρέπει να καταδικαστούν σε ένα μέ-ρος των δικαστικών εξόδων της ενάγουσας -εφεσίβλητης και για τους δυο βαθμούς δικαιο-δοσίας, μετά από κατανομή αυτών ανάλογα μετην έκταση της νίκης και ήττας καθενός από

τους διαδίκους (αρθρ. 178 παρ. 1, 183 και 191παρ. 2 ΚΠολΔ).

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣΣυνεκδικάζει αντιμολία τις αναφερόμενες

στο σκεπτικό από 18.11.2009 έφεση και από16.2.2010 αντέφεση. Δέχεται αυτές τυπικά.

ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ AΘHNAΣ Αριθ 1927/2011 (Mον.)

Ανώνυμη εταιρεία. Διοικητικό Συμβούλιο. Δι-καστικός διορισμός προσωρινών μελών τουΔ.Σ. κατόπιν αιτήσεως αυτού που έχει σχετικόέννομο συμφέρον. Περιεχόμενο αυτού. Έννο-μο συμφέρον εκάστου μετόχου, εφόσον είναιαδύνατη η λήψη ορισμένης απόφασης ή αυτήαντιστρατεύεται τα συμφέροντα της εταιρεί-ας. Αίτηση κατ’ αρ. 69 ΑΚ. Προσδιορισμός τηςσύγκρουσης συμφερόντων. Πεδίο εφαρμογήςτου αρ. 69 ΑΚ. Δεν εφαρμόζεται, όταν υπάρχειδιαφωνία σε επιχειρηματική άποψη ή πλημμε-λής διαχείριση.

[...] Κατά τη διάταξη του άρθρου 69 ΑΚ, σε συν-δυασμό με εκείνες των άρθρων 740 και 786ΚΠολΔ, εάν ελλείπουν τα προς διοίκηση απαι-τούμενα πρόσωπα ή συγκρούονται τα συμφέρο-ντα αυτών με εκείνα του νομικού προσώπου, τοΜονομελές Πρωτοδικείο της περιφέρειας, όπουη έδρα αυτού, με αίτηση του έχοντος έννομοσυμφέρον, διορίζει προσωρινή διοίκηση. Η διά-ταξη αυτή εφαρμόζεται και για το διοικητικόσυμβούλιο ανώνυμης Εταιρίας, με την έννοιαότι κάθε μέτοχος έχει έννομο συμφέρον να ζη-τήσει, από το Μονομελές Πρωτοδικείο της περι-φέρειας, όπου έχει την έδρα της η εταιρία, κατάτη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρ-θρο 786 παρ. 1 του ΚΠολΔ), το μεταβατικό διο-ρισμό μελών του διοικητικού της συμβουλίου(ΑΠ Ολ 18/2001), όταν αυτά ελλείπουν. Με τηνως άνω διάταξη που έχει εξαιρετικό χαρακτήρα,επιδιώκεται η προστασία των συμφερόντων τουνομικού προσώπου και των τρίτων προσώπων(εταίρων, πιστωτών) που σχετίζονται με αυτό,αλλά και του ευρύτερου συνόλου, ενόψει τηςσημασίας που έχουν τα νομικά πρόσωπα και ιδι-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1691

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1691

αίτερα οι εμπορικές εταιρίες, ως μέσο άσκησηςοικονομικής δραστηριότητας. Σκοπός, δηλαδή,της διάταξης είναι η εξυπηρέτηση των καλώννοουμένων συμφερόντων της εταιρίας και όχι ηκαθυπόταξη της πλειοψηφίας στις επιδιώξειςτης μειοψηφίας και η επιβολή των απόψεων ωςπρος τη διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων ήκαι η διάλυση της εταιρίας, ούτε άλλωστε ηπροστασία της μειοψηφίας επιτυγχάνεται, χω-ρίς άλλο, με την εφαρμογή της AK 69 και το διο-ρισμό προσωρινού διοικητικού συμβουλίου, αλ-λά κατοχυρώνεται πληρέστερα και αποτελε-σματικότερα, με την άσκηση διαχειριστικούελέγχου (άρθρο 40 του Ν 2190/1920 και τηνάσκηση εταιρικής αγωγής του άρθρου 226 Ν2190/1920).

Σύγκρουση δε συμφερόντων του νομικούπροσώπου με εκείνα των μελών διοίκησης αυ-τού υπάρχει όχι μόνο στις περιπτώσεις όπουαπό συγκεκριμένες νομικές διατάξεις προκύ-πτει νομική αδυναμία μέλους του διοικητικούσυμβουλίου να συμμετάσχει στη λήψη ορισμέ-νης απόφασης, όπως στις περιπτώσεις των άρ-θρων 66, 235 ΑΚ και των άρθρων 10, 23α, 23και 24 Ν 2190/1920, αλλά και σε κάθε άλλη πε-ρίπτωση κατά την οποία τα διοικούντα πρόσω-πα έχουν δικό τους ατομικό συμφέρον, αντίθε-το προς αυτό του νομικού προσώπου και συνε-πώς κωλύονται να το αντιπροσωπεύσουν, μεαποτέλεσμα να μην υφίσταται στην πραγματι-κότητα ενεργός υπέρ των συμφερόντων τουνομικού προσώπου διοίκηση, όπως όταν μέλητου ΔΣ της εταιρίας είναι και μέλη του ΔΣ άλ-λης ανταγωνιστικής εταιρίας. Επομένως, η σύ-γκρουση συμφερόντων κατά την έννοια τουάρθρου 69 ΑΚ, νοείται σε εκείνες τις περιπτώ-σεις και μόνον, όπου ο διοικητής του νομικούπροσώπου ή μέλος της διοίκησής του, παραβαί-νει την υποχρέωση πίστης που αυτονόητα υπέ-χει έναντι αυτού, είτε επιδιώκει ίδιο συμφέροναντίθετο προς εκείνο του νομικού προσώπου,είτε ενισχύει συμφέρον τρίτου εκφεύγονταςαπό την οργανική υποχρέωσή του για την επί-τευξη και προώθηση του εταιρικού σκοπού. Ηοριοθέτηση αυτή της σύγκρουσης συμφερό-

ντων αποκλείει από την κανονιστική εμβέλειατου άρθρου 69 ΑΚ, περιπτώσεις όπου η δράσητης διοίκησης αντιβαίνει στα ατομικά συμφέρο-ντα μετόχων ή συγκρούονται συμφέροντα με-τοχικών ομάδων. Αντίθετα, σύγκρουση συμφε-ρόντων δεν υπάρχει όταν η διοίκηση του νομι-κού προσώπου και ειδικότερα της ανώνυμηςεταιρίας έχει διαφορά απόψεων σε σχέση μετη συνέλευση των μετόχων ως προς τα μέσαγια την επιδίωξη ενός επιχειρηματικού στόχουή διαφοράς ως προς τη σκοπιμότητα μιας επι-χειρηματικής ενέργειας. Στην περίπτωση αυτήδεν συντρέχει παράβαση της υποχρέωσης πί-στης αφού ο εταιρικός διοικητής δεν επιδιώκειίδιο ή αλλότριο συμφέρον, αλλά διαφορά επι-χειρηματικών απόψεων και προτεραιοτήτων ωςπρος τον επιδιωκόμενο εταιρικό σκοπό. Συνε-πώς, αν ο εταιρικός διοικητής λαμβάνει αποφά-σεις που αποκλίνουν από το μέτρο επιμέλειαςτου άρθρου 22α Ν 2190/1920, τότε προσβάλλειτην υποχρέωση επιμελούς διαχείρισης και όχιτην υποχρέωση πίστης.

Επομένως, δεν συντρέχει περίπτωση διορι-σμού διοίκησης, αφού δεν συνιστά λόγο σύ-γκρουσης συμφερόντων, όταν γίνεται κακή δια-χείριση των υποθέσεων του νομικού προσώ-που, ή όταν μέτοχοι που αποτελούν τη μειοψη-φία αποδίδουν στα μέλη του ΔΣ παράβαση τωννόμων ή κακή διαχείριση ή άρνηση επιβαλλόμε-νης ενέργειας ή άρνησή τους να λογοδοτή-σουν ατομικά προς αυτούς. Ακόμη και όταναποδίδεται σ’ εκείνους που διοικούν την ΑΕ άρ-νηση να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους ή ειδι-κότερα άρνηση να εγείρουν αγωγή κατά κυ-ριαρχούντος μετόχου και μελών του ΔΣ, δενυφίσταται σύγκρουση συμφερόντων που δικαι-ολογεί τον διορισμό προσωρινής διοίκησης καιδεν μπορεί επίσης να ζητηθεί τέτοιος διορι-σμός για να διενεργηθεί τακτικός ή έκτακτοςδιαχειριστικός έλεγχος της ΑΕ, αφού με τη διά-ταξη του άρθρου 40 Ν 2190/1920 ρυθμίζεταιπως, πότε και υπό ποίες προϋποθέσεις ενεργεί-ται ο έλεγχος αυτός. Η υπαγωγή της κακοδια-χείρισης ως πραγματικού της διάταξης 69 ΑΚμε έννομη συνέπεια την αντικατάσταση των

1692 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1692

εταιρικών διοικητικών κείται όχι μόνον εκτόςπεδίου εφαρμογής της διάταξης αλλά παρε-μποδίζει και την επιχειρηματική δραστηριότητα(ΑΠ 765/2005 ΕλλΔνη 2005, 1112, ΕφΛαρ375/2009 Αρμ 2010,1176. [...]

Στην υπό κρίση αίτηση οι αιτούντες ισχυρί-ζονται ότι τυγχάνουν μέτοχοι της πρώτης τωνκαθών (Εταιρίας), εκπροσωπούντες ποσοστό13,785% του μετοχικού της κεφαλαίου, οι δελοιποί των καθών, οι οποίοι αποτελούν το Διοι-κητικό Συμβούλιο αυτής, ενεργούντες σε βά-ρος των συμφερόντων της (Εταιρίας) –πουενόψει και της ένταξής της στο ΧΑΑ πρέπει ναστοχεύουν στην προοπτική ενίσχυσης της μα-κροχρόνιας οικονομικής της αξίας–, και υπέρτων δικών τους συμφερόντων, αλλά και εκεί-νων της κατεχούσης το πλειοψηφικό πακέτοτων μετοχών γαλλικής εταιρίας με την επωνυ-μία... (εφεξής), αλλά και της θυγατρικής αυτήςεταιρίας «L», που αμφότερες εκπροσωπούν το85% περίπου του μετοχικού της κεφαλαίου,στις 21.9.2010, αποφάσισαν την έναρξη διαδι-κασιών για τη συγχώνευση δι’ εξαγοράς τηςΕταιρίας από την ως άνω ανώνυμη γαλλικήεταιρία «L», που κατέχει το 4,5% των μετοχώντης, στην ουσία όμως από τη μητρική της εται-ρία «Κ.», η οποία κατέχει ποσοστό 80,5% τωνμετοχών. Ότι, σε συντονισμό με την απόφασηαυτή των καθών, η εταιρία «L» υπέβαλε, σύμ-φωνα με τις προβλέψεις του άρθρου 30 του Ν3641/2006, δημόσια πρόταση για την απόκτησητου συνόλου των κοινών ονομαστικών μετο-χών της Εταιρίας, με σκοπό την έξοδο τηςΕταιρίας από το Χρηματιστήριο και τη συγκέ-ντρωση του συνόλου των μετοχών από τον όμι-λο «Κ.». Ότι, στις 18.11.2010 στην έκτακτη Γε-νική Συνέλευση των μετόχων, που πραγματο-ποιήθηκε με δική τους πρωτοβουλία, με σκοπόνα πληροφορηθούν από τους καθών τους λό-γους για τους οποίους αυτοί αποφάσισαν τηνεν λόγω συγχώνευση, αυτοί αρνήθηκαν, οι ανα-φερόμενοι δε στο από 21.9.2010 πρακτικό συ-νεδριάσεως του ΔΣ λόγοι που υπαγόρευσαντην άνω απόφαση και οι οποίοι συνίστανται στηδημιουργία πρόσθετα ευχέρειας κινήσεως και

εμπιστοσύνης των καταναλωτών και προμη-θευτών προς την Εταιρία, στη μη διαπραγμά-τευση της αξίας των μετοχών ανάλογα με τηνπραγματική τους αξία λόγω της μετοχικής σύν-θεσης της Εταιρίας, στις σοβαρές επιπτώσειςπου έχει για την επιχειρηματική ευελιξία τηςΕταιρίας η διαρκής ανάγκη συμμόρφωσής τηςστους τυπικούς κανόνες του Χρηματιστηρίουκαι στην επιχειρηματική επιλογή της αποφυγήςάντλησης κεφαλαίων μέσω αύξησης του μετο-χικού της κεφαλαίου, είναι καθαρά προσχημα-τικοί και δεν εξυπηρετούν τα συμφέροντα τηςΕταιρίας, παρά μόνο εκείνα των πλειοψηφού-ντων μετόχων και των ταυτιζομένων με αυτάσυμφερόντων των ίδιων των καθών.

Ότι, ενόψει των προαναφερθεισών αντίθε-των προς τα συμφέροντα της Εταιρίας ενεργει-ών των καθών, πιθανολογείται σφόδρα ότι οιτελευταίοι θα επιχειρήσουν να φαλκιδεύσουντα δικαιώματα των μετόχων της μειοψηφίας καικατά την επικείμενη διαδικασία αποτίμησηςτων μετοχών, στα πλαίσια της δημόσιας πρότα-σης απόκτησης τους από την εταιρία «L.» –τασυμφέροντα της οποίας εξυπηρετούν–, παρέ-χοντας στον αποτιμητή που θα οριστεί ανακρι-βή στοιχεία της θέσης και της προοπτικής τηςεταιρίας, με κίνδυνο ο τελευταίος να προσδιο-ρίσει, προς βλάβη της ίδιας της εταιρίας καικατ’ επέκταση και των ιδίων, την τιμή της δημό-σιας πρότασης και εξαγοράς σε αδικαιολόγηταχαμηλό επίπεδο. Με βάση δε αυτά, ζητούν, ναδιοριστεί προσωρινή διοίκηση της πρώτης τωνκαθών, αποτελούμενη από τα υποδεικνυόμενααπό αυτούς πρόσωπα, μέχρι την ολοκλήρωσητης διαδικασίας δημόσιας πρότασης και τηςεπιχειρούμενης συγχώνευσης, άλλως να ορι-στούν τα ίδια πρόσωπα ως νόμιμοι εκπρόσωποιτης Εταιρίας, για να την εκπροσωπήσουν ειδικάκατά τις προαναφερθείσες διαδικασίες, καθώςκαι να καταδικαστούν οι καθών στην καταβολήτων δικαστικών τους εξόδων.

Με αυτό το περιεχόμενο και αιτήματα, η υπόκρίση αίτηση, αρμοδίως και παραδεκτώς φέρε-ται προς συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίουαυτού, που είναι το αρμόδιο καθ’ ύλην και κατά

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1693

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1693

τόπο, κατά την προκείμενη διαδικασία τηςεκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρα 739 επ. 786, 788ΚΠολΔ), πρέπει όμως να απορριφθεί ως μη νό-μιμη, καθώς οι επικαλούμενες περιστάσεις σύ-γκρουσης των ατομικών συμφερόντων τωνδεύτερου, τρίτου, τέταρτου, πέμπτου, έκτουκαι εβδόμου των καθών, που ασκούν τη διοίκη-ση της πρώτης των καθών με τα συμφέροντατης τελευταίας, δε συνιστούν πραγματικούςλόγους σύγκρουσης συμφερόντων, αλλά ενδε-χομένως λόγους κακής διαχείρισης της εται-ρίας, οι οποίοι κείνται εκτός πεδίου εφαρμογήςτης διάταξης του άρθρου 69 ΑΚ. Ειδικότερα, ηπιο πάνω απόφαση του ΔΣ της Εταιρίας για τηνέναρξη της διαδικασίας συγχώνευσης αποτε-λεί επιχειρηματική απόφαση, η οποία αξιολο-γείται σύμφωνα με το άρθρο 22α του Ν2190/1920, σε καμία όμως περίπτωση δε μπο-ρεί να θεωρηθεί ότι αντιστρατεύεται τα εταιρι-κά συμφέροντα, αφού η οριστική επιλογή τηςσυγχώνευσης εναπόκειται κυριαρχικά στη ΓΣ,μετά από συνεκτίμηση μιας σειράς στοιχείωνπου συγκεντρώνονται με ευθύνη του ΔΣ, μεδιαδικασίες που σκοπό έχουν τη εξασφάλισητης διαφάνειας και την προστασία των συμφε-ρόντων της μειοψηφίας. Πιο συγκεκριμένα, γιατην πραγματοποίηση της συγχώνευσης δι’ εξα-γοράς πρέπει να προηγηθεί δημόσια πρότασηεκ μέρους της εξαγοράζουσας εταιρίας, βάσειτης οποίας θα καθοριστεί από την Επιτροπή Κε-φαλαιαγοράς αποτιμητής για τον προσδιορι-σμό της εύλογης αξίας της μετοχής και επομέ-νως του ανταλλάγματος προς τους μετόχους.Για τον καθορισμό δε της αξίας της μετοχής, οαποτιμητής θα λάβει υπόψη του οικονομικά καιάλλα στοιχεία που του χορηγεί η υπό εξαγοράεταιρία στο βαθμό που τα αξιολογεί ως εύλογα(βλ. την υπ’ αριθμ. 17-27/9.5.2007 απόφαση τηςΕπιτροπής Κεφαλαιαγοράς). Στη συνέχεια, τοΔΣ, πρέπει να καταρτίσει το σχέδιο συγχώνευ-σης και την έκθεση του άρθρου 69 παρ. 4 τουιδίου νόμου, στην οποία θα πρέπει να επεξηγή-σει και δικαιολογήσει, από νομική και οικονομι-κή άποψη, το σχέδιο της σύμβασης συγχώνευ-σης και ειδικότερα το αντάλλαγμα που θα κα-

ταβληθεί στους μετόχους. Η έκθεση, μαζί με ταλοιπά στοιχεία που προβλέπονται από το νόμοθα υποβληθούν στη ΓΣ, η οποία, ως μόνη αρμό-δια, θα αποφασίσει για την πραγματοποίηση ήμη της συγχώνευσης δι’ εξαγοράς (άρθρο 72 Ν2190/1920). Ενδέχεται, επομένως, τα στοιχείαπου θα προσκομιστούν κατά την παραπάνω δια-δικασία στη ΓΣ να οδηγήσουν στη ματαίωσητης συγχώνευσης ή αντίστροφα το ύψος τουπροτεινόμενου ανταλλάγματος να θεωρηθείσυμφέρον και από τους μετόχους της εξαγορα-ζόμενης μειοψηφίας. Ενόψει τούτων, καθίστα-ται σαφές ότι ενδεχόμενη αμφισβήτηση τηςδυνατότητας του ΔΣ της Εταιρίας να προβείστην παραπάνω επιλογή της συγχωνεύσεως μεεξαγορά, επειδή πιθανόν να θίγονται τα συμφέ-ροντα μιας ομάδας μετόχων, θα σήμαινε όχιμόνο υπέρβαση του σκοπού της διάταξης τουάρθρου 69 ΑΚ, αλλά αθέμιτη παρεμπόδιση τηςεπιχειρηματικής δραστηριότητας. Τέλος, τα δι-καστικά έξοδα, πρέπει να επιβληθούν σε βάροςτων αιτούντων, κατόπιν σχετικού αιτήματοςτων καθών, καθόσον είναι υπαίτιοι για τη διεξα-γωγή της παρούσας δίκης (άρθρο 746 εδ β΄ΚΠολΔ). [...]. (Απορρίπτει την αίτηση και τηνπρόσθετη παρέμβαση.)

ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΘEΣΣAΛONIKHΣ Αριθ. 48/2010 (Mον.)

Φόρος μεταβίβασης ακινήτων - Φορολογικήαπαλλαγή για την αγορά α΄ κατοικίας - Πολιτικοίπρόσφυγες - Απορριπτική απόφαση Προϊσταμέ-νου ΔΟΥ επί αιτήματος απαλλαγής φόρου α΄ κα-τοικίας από πολιτικούς πρόσφυγες που εισήλ-θαν στην Ελλάδα στα πλαίσια υλοποίησης τηςσχετικής δέσμευσης του Ελληνικού Κράτουςκατά τη Διεθνή Διάσκεψη της 21.7.1979 γιατους πρόσφυγες της Νοτιοανατολικής Ασίαςκαι κατοικούν μόνιμα στη Χώρα. Υποχρέωσητου Κράτους να παρέχει στους πρόσφυγες πρό-νοια και συνδρομή όμοια με αυτή των πολιτώντου χωρίς να τους επιβάλλει μεγαλύτερες φορο-λογικές επιβαρύνσεις από αυτές που επιβάλλειστους υπηκόους του. Η μόνιμη κατοικία των αι-τούντων και όχι η ιθαγένεια είναι η μόνη προϋ-

1694 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1694

πόθεση που έπρεπε να ληφθεί υπόψη από τη δι-οίκηση. Η διάταξη του άρθρ. 1 Ν. 1078/1980, πουπροβλέπει ότι δικαιούνται απαλλαγής από τοφόρο μεταβίβασης ακινήτου όσοι αγοράζουνακίνητο (α΄ κατοικία), εφόσον δεν έχουν δικαίω-μα πλήρους κυριότητας, επικαρπίας ή οίκησηςσε άλλη οικία ή διαμέρισμα, που πληρεί τις στε-γαστικές τους ανάγκες κ.λπ., εφαρμόζεται αδια-κρίτως σε όλους όσους κατοικούν μόνιμα στηνΕλλάδα ανεξάρτητα από την ιθαγένεια τους καιότι η υπ’ αριθμό 1080792/1428/0013/ ΠΟΛ1162/10-7-1989 Α.Υ.Ο, που εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδό-τηση της διατάξεως της παρ. 12 του άρθρ. 1 τουΝ. 1078/1980, η οποία προβλέπει ότι η ανωτέρωαπαλλαγή ισχύει μόνο για τους Έλληνες υπηκό-ους καθώς και τους ομογενείς από Τουρκία, Β.Ήπειρο και Κύπρο, που έχουν εγκατασταθεί μό-νιμα στην Ελλάδα, κείται εκτός της νομοθετικήςεξουσιοδότησης, που παρέχεται με την παραπά-νω διάταξη, καθ’ ότι αυτή προβλέπει ότι μεΑ.Υ.Ο. καθορίζεται μόνον ο τρόπος διαπιστώσε-ως των προϋποθέσεων της απαλλαγής, τα απα-ραίτητα δικαιολογητικά και κάθε άλλη λεπτομέ-ρεια. Από τις διατάξεις των άρθρων 23 και 29παρ. 1 της Σύμβασης της Γενεύης του έτους1951 για τη Νομική Κατάσταση των Προσφύγων,οι οποίες έχουν κυρωθεί με το Ν.Δ. 3989/1959και υπερισχύουν κάθε αντίθετης διάταξης νό-μου, προκύπτει ότι οι φιλοξενούσες αυτούς χώ-ρες, που έχουν υπογράψει τη Σύμβαση, υποχρε-ούνται, μεταξύ άλλων, να μην επιβάλλουν σε αυ-τούς φορολογικές επιβαρύνσεις μεγαλύτερεςαπό αυτές, που επιβάλλουν στους υπηκόουςτους. Με το σκεπτικό αυτό κρίθηκε ότι δικαιού-νται απαλλαγής από το φόρο μεταβίβασης γιατην αγορά α΄ κατοικίας οι προσφεύγοντες, Βιετ-ναμικής καταγωγής, οι οποίοι διαμένουν μόνιμαστην Ελλάδα από το έτος 1980, καθ’ ότι έχουνπαντρευτεί και αποκτήσει τέκνα και εργάζονταιστη Χώρα, και, συνεπώς, πληρούν τις προϋπο-θέσεις του Ν. 1078/1980, ανεξαρτήτως του εάνδιαθέτουν και την ιδιότητα του πολιτικού πρό-σφυγα.

Στο άρθρο 1 του ν. 1078/1980 (ΦΕΚ Α΄ 238)«Φοροαπαλλαγή πρώτης κατοικίας και άλλεςδιατάξεις», όπως αυτό είχε αντικατασταθείδιαδοχικά με την παρ. 4 του άρθρου 45 του ν.2214/1994 (ΦΕΚ Α΄ 75), την παρ. 13 του άρ-θρου 10 του ν. 2386/1996 (ΦΕΚ Α΄ 43) και τέ-λος με την παρ. 3 του άρθρου 2 του ν. 2892/2001 (ΦΕΚ Α΄ 46/9-3-2001), ορίζονται τα εξής:«1. Συμβάσεις αγοράς εξ ολοκλήρου και κατάπλήρη κυριότητα ακινήτου από έγγαμο, απαλ-λάσσονται από το φόρο μεταβίβασης, εφόσονο αγοραστής ή ο σύζυγος ή οποιοδήποτε απότα ανήλικα τέκνα αυτού δεν έχει δικαίωμα πλή-ρους κυριότητας ή επικαρπίας ή οίκησης ή σεάλλη οικία ή διαμέρισμα που πληρεί τις στεγα-στικές ανάγκες της οικογένειάς του ή δικαίωμαπλήρους κυριότητας επί οικοπέδου οικοδομήσι-μου ή επί ιδανικού μεριδίου οικοπέδου, στοοποίο αντιστοιχεί εμβαδόν κτίσματος που πλη-ρεί τις στεγαστικές ανάγκες και βρίσκονται σεδήμο ή κοινότητα με πληθυσμό άνω των τριώνχιλιάδων (3.000) κατοίκων. Η περιοχή της τέωςΔιοικήσεως Πρωτεύουσας θεωρείται ως έναςΔήμος (όπως το εδ. αυτό προστέθηκε με τηνπαρ. 4 του άρθρου 2 του ν. 2892/ 2001). Ηαπαλλαγή αυτή, υπό τας προϋποθέσεις τουπροηγούμενου εδαφίου, παρέχεται και επί αγο-ράς κατά πλήρη κυριότητα ολοκλήρου του ακι-νήτου υπό αμφοτέρων των συζύγων. Εν περι-πτώσει καθ’ ην έχει λυθεί ο γάμος θανάτω ήδιαζυγίω η απαλλαγή παρέχεται εις τον έχοντατην επιμέλειαν των περί ων το πρώτον εδάφιοντέκνων επιζώντα ή διαζευγμένον σύζυγον. Σεπερίπτωση που δεν έχει τελεσθεί γάμος καιυπάρχουν τέκνα, η απαλλαγή αυτή παρέχεταιμε τις ίδιες προϋποθέσεις στην άγαμη μητέρα ήστον εξ αναγνωρίσεως πατέρα, εφόσον τουέχει ανατεθεί η επιμέλεια των τέκνων. Οι ίδιεςδιατάξεις εφαρμόζονται και όταν ο αγοραστήςείναι άγαμος ενήλικος, αλλά παρουσιάζει ανα-πηρία τουλάχιστον 67%. 2. Η απαλλαγή πουπροβλέπεται από την προηγούμενη παράγρα-φο παρέχεται: α) για αγορά κατοικίας από άγα-μο μέχρι ποσού εξήντα πέντε χιλιάδων(65.000) ευρώ, β) για αγορά κατοικίας από έγ-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1695

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1695

γαμο ή διαζευγμένο ή χήρα ή άγαμο γονέα,που έχουν την επιμέλεια των τέκνων τους μέ-χρι ποσού αξίας εκατό χιλιάδων (100.000) ευ-ρώ. 3. (όπως η παρ. αυτή προστέθηκε με τηνπαρ. 14 του άρθρου 2 του ν. 2892/2001). Οι δια-τάξεις του παρόντος άρθρου δεν εφαρμόζο-νται σε συμβάσεις μεταβίβασης ακινήτων μεεπαχθή αιτία, εφόσον ο αγοραστής δεν κατοι-κεί μόνιμα στην Ελλάδα. Κατ’ εξαίρεση παρέ-χεται απαλλαγή κατά την αγορά οικίας, διαμε-ρίσματος ή οικοπέδου από Έλληνες ή ομογε-νείς που εργάστηκαν στο εξωτερικό για έξι (6)τουλάχιστον χρόνια και είναι εγγεγραμμένοισε δημοτολόγια της χώρας έστω και αν δεν κα-τοικούν κατά το χρόνο της αγοράς μόνιμα στηνΕλλάδα. 4. … 12. Δι’ αποφάσεων του Υπουρ-γού των Οικονομικών δημοσιευμένων διά τηςεφημερίδος της Κυβερνήσεως, καθορίζονται οτρόπος διαπιστώσεως των προϋποθέσεων τηςκατά το παρόν άρθρον απαλλαγής και τα ανα-γκαιούντα προς τούτο δικαιολογητικά, ως καιπάσα άλλη αναγκαία διά την εφαρμογήν αυτούλεπτομέρεια. 13. …». Με βάση την εξουσιοδο-τική αυτή διάταξη της παρ. 12 του άρθρου 1 τουν. 1078/1980, εξεδόθη, μεταξύ άλλων, και η μεαριθμ. 1080792/1428/0013/ΠΟΛ 1162/10-7-89απόφαση του Υπουργού των Οικονομικών,στην οποία ορίζεται, σχετικά με τους δικαιού-χους της απαλλαγής ότι: «2. Η απαλλαγή παρέ-χεται μόνον σε Έλληνες υπηκόους. Συνεπώς,οι αλλοδαποί δεν μπορούν να τύχουν απαλλα-γής. 3. Κατ’ εξαίρεση η απαλλαγή αυτή παρέ-χεται και στους ομογενείς από την Τουρκία,την Β. Ήπειρο και την Κύπρο εφόσον αυτοίέχουν εγκατασταθεί μόνιμα στην Ελλάδα. Ημόνιμη διαμονή της κατηγορίας αυτής των δι-καιούχων αποδεικνύεται με κάθε νόμιμο μέσον,όπως η έναρξη άσκησης επαγγέλματος, η πρό-σληψη για την παροχή υπηρεσιών εξαρτημένηςεργασίας (μισθωτός), η ενοικίαση κατοικίας, ηφοίτηση σε σχολές κ.λπ. 4. Η απαλλαγή αυτήπαρέχεται μόνον στους Έλληνες που κατοι-κούν στην Ελλάδα».

Η ανωτέρω υπουργική απόφαση, κατά το μέ-ρος που με αυτήν θεσπίζονται πρόσθετες προ-

ϋποθέσεις απαλλαγής από τον επίμαχο φόρομεταβίβασης ακινήτου λόγω αγοράς πρώτηςκατοικίας και δη αυτή της ιθαγένειας του αγο-ραστή, κείται εκτός νομοθετικής εξουσιοδότη-σης και είναι ως εκ τούτου μη νόμιμη, δεδομέ-νου ότι με την προαναφερόμενη διάταξη τηςπαρ. 12 του άρθρου 1 του ν. 1078/1980 παρα-σχέθηκε εξουσιοδότηση την διοίκηση μόνονγια τον καθορισμό του τρόπου διαπίστωσης τηςσυνδρομής των προϋποθέσεων απαλλαγήςπου θέτουν οι διατάξεις του νόμου αυτού στοπρόσωπο του αγοραστή και όχι η θέσπιση νέωνπροϋποθέσεων (βλ. Δ.Π.Αθ. 1507/2005). Περαι-τέρω, από το σύνολο των ανωτέρω διατάξεων,οι οποίες θεσπίστηκαν με επάλληλες νομοθετι-κές επεμβάσεις και από τον αποκλεισμό οποι-ουδήποτε στοιχείου ημεδαπότητας από τιςπροϋποθέσεις χορήγησης της πιο πάνω απαλ-λαγής, οι οποίες καθορίζονται από τις διατά-ξεις αυτές, προκύπτει ότι σταθερή βούλησητου νομοθέτη ήταν η παροχή της προδιαλη-φθείσας απαλλαγής όχι μόνο σε έλληνες υπη-κόους, αλλά γενικά σε φυσικά πρόσωπα, ταοποία κατοικούν μόνιμα στην Ελλάδα ανεξάρ-τητα από την ιθαγένειά τους (πρβλ. Δ.Π.Πειρ.2648/1989).

Εξάλλου, στο άρθρο 51 του Αστικού Κώδικα,ορίζεται ότι: «Το πρόσωπο έχει κατοικία τον τό-πο της κύριας και μόνιμης εγκατάστασής του.Κανένας δεν μπορεί να έχει συγχρόνως περισ-σότερες από μία κατοικίες. Για τις υποθέσειςπου αναφέρονται στην άσκηση του επαγγέλμα-τος λογίζεται ως ειδική κατοικία του προσώπουο τόπος όπου ασκεί το επάγγελμά του», στοάρθρο 52, ότι: «Η κατοικία διατηρείται εωσότουαποκτηθεί νέα» και στο άρθρο 53, ότι: «Αν δενμπορεί να αποδειχθεί η τελευταία κατοικία τουπροσώπου, ως κατοικία θεωρείται ο τόπος τηςδιαμονής του». Κατά την έννοια των παραπάνωδιατάξεων, κατοικία έχει κάποιος στον τόπο, οοποίος είναι το κύριο και μόνιμο κέντρο των οι-κιακών και κοινωνικών αυτού σχέσεων καιενεργειών, προς θεμελίωση δε αυτού απαιτού-νται δύο στοιχεία, ήτοι πρώτον πραγματικήεγκατάσταση και δεύτερον, η εγκατάσταση να

1696 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1696

γίνει με σκοπό μονιμότητας. Η θέληση της σύ-στασης κατοικίας ή μεταβολής αυτής προκύ-πτει κυρίως από τη δήλωση στα οικεία Δημαρ-χεία, ελλείψει δε αυτής, δύναται να προκύπτειαπό οποιοδήποτε σαφές και αναμφισβήτητογεγονός, εμφαίνοντας την πρόθεσή της σε κά-ποιο τόπο κύριας και μόνιμης εγκατάστασης,όπως από την αγορά ακινήτων σε κάποιο τόπο,τη μακρά διαμονή σ’ αυτόν και την άσκησηεπαγγέλματος (ΣτΕ 2114/2003, 3870/2002).

Εξάλλου, από την πολυμερή Σύμβαση περίτης Νομικής Καταστάσεως των Προσφύγων,που συνήφθη στη Γενεύη την 28-7-1951 και κυ-ρώθηκε από την Ελλάδα με το ν.δ. 3989/1959(ΦΕΚ Α΄ 2001), προβλέπονται τα εξής: «Α. Εντη εννοία της παρούσης συμβάσεως ο όρος«πρόσφυξ» εφαρμόζεται επί: 1... 2. Παντόςπροσώπου όπερ συνεπεία γεγονότων επελθό-ντων προ της 1ης Ιανουαρίου 1951 και δικαιολο-γημένου φόβου διώξεις λόγω φυλής, θρησκεί-ας, εθνικότητος, κοινωνικής τάξεως ή πολιτικώνπεποιθήσεων ευρίσκεται εκτός της χώρας τηςοποίας έχει την υπηκοότητα και δεν δύναται ή,λόγω του φόβου τούτου, δεν επιθυμεί να απο-λαύει της προστασίας της χώρας ταύτης (άρθρο1). (Σημειώνεται ότι ήδη στο Πρωτόκολλο τηςΝέας Υόρκης της 31-1-1967, που κυρώθηκε μετον α.ν. 389/1968 (ΦΕΚ Α΄ 125), ορίζεται ότι:«Κρίνεται ότι είναι επιθυμητόν, όπως το αυτόκαθεστώς εφαρμόζεται εις άπαντας τους πρό-σφυγας, οι οποίοι καλύπτονται υπό του ορι-σμού, όστις εδόθη εις την Σύμβασιν μη υπολογι-σμένης της περιοριστικής ημερομηνίας της 1ηςΙανουαρίου 1951»). Μετά τριετή διαμονήν οι ειςτο έδαφος των Συμβαλλομένων Κρατών ευρι-σκόμενοι πρόσφυγες θα απολαύουν απαλλαγήςαπό των διατάξεων περί νομοθετικής αμοιβαιό-τητος (άρθρ. 7 παρ. 2). Όσον αφορά την στέγα-σιν, αι Συμβαλλόμεναι Χώραι, εν ω μέτρω τοπρόβλημα τούτο διέπεται υπό νόμων ή κανονι-σμών ή υπόκειται εις τον έλεγχον των δημο-σίων αρχών, θα επιφυλάσσουν εις τους νομίμωςδιαμένοντας επί του εδάφους αυτών πρόσφυ-γας μεταχείρισιν όσον ένεστι ευνοϊκήν, οπωσ-δήποτε ουχί ολιγώτερον ευνοϊκήν της υπό τας

ιδίας συνθήκας εις τους αλλοδαπούς εν γένειεπιφυλασσομένως (άρθρο 21). Αι Συμβαλλόμε-ναι Χώραι θα επιφυλάσσουν εις τους νομίμωςδιαμένοντας επί του εδάφους αυτών πρόσφυ-γας μεταχείρισιν οίαν και στους υπηκόους αυ-τών, όσον αφορά των υπό του Δημοσίου παρε-χομένων πρόνοιαν και συνδρομήν (άρθρο 23).Αι Συμβαλλόμεναι Χώραι δεν θα επιβάλλουν επίτων προσφύγων φόρους ή τέλη οιασδήποτε φύ-σεως, πέραν εκείνων ους, εις παρόμοιας περι-πτώσεις, επιβάλλουν εις τους υπηκόους αυ-τών» (άρθρο 29 παρ. 1). Από τις διατάξεις αυτέςσυνάγεται ότι εν όψει του ότι, σύμφωνα με τιςδιατάξεις των άρθρων 23 και 29 παρ. 1 της πιοπάνω σύμβασης για τα δικαιώματα των προσφύ-γων, οι φιλοξενούσες αυτούς χώρες υποχρεού-νται να τους παρέχουν πρόνοια και συνδρομήόμοια με αυτή των πολιτών τους, καθώς και ναμην επιβάλλουν σε αυτούς φορολογικές επιβα-ρύνσεις μεγαλύτερες από αυτές που επιβάλ-λουν στους υπηκόους τους και ενόψει του ότι οικανόνες αυτοί ως κυρωθέντες με το ν.δ.3989/1959 υπερισχύουν κάθε αντίθετης διατά-ξεως του εσωτερικού ελληνικού δικαίου (σχετ.ΣτΕ 3103/ 1997), ώστε να έχουν άμεση ισχύστην ελληνική έννομη τάξη και όχι την έννοιατης απλής προτροπής προς το νομοθέτη, οι δια-τάξεις περί απαλλαγής από το φόρο κατά τηναπόκτηση πρώτης κατοικίας, εφαρμόζονται καιστους πρόσφυγες που κατοικούν στην Ελλάδα.

Στην προκειμένη περίπτωση από τα στοιχείατου φακέλου προκύπτουν τα ακόλουθα: Οι προ-σφεύγοντες (σύζυγοι), Βιετναμικής καταγω-γής, με το με αριθμ. 10706/26-11-2004 συμβό-λαιο της συμβολαιογράφου Καλλιθέας..., αγό-ρασαν κατά πλήρη κυριότητα και σε ποσοστό50% ο καθένας εξ αδιαιρέτου ένα διαμέρισμαστην οδό Κ... αρ. 3 στη Νέα Σμύρνη, έναντι τι-μήματος 41.945,90 ευρώ. Για την μεταβίβασηαυτή υπέβαλαν από κοινού τη με αριθμ.2073/25-11-2004 δήλωση φόρου μεταβίβασηςακινήτου προς τον Προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. Νέ-ας Σμύρνης και βάσει αυτής υπολογίσθηκε καικαταβλήθηκε ο αναλογών φόρος ποσού για τονκαθένα 2.067,24 ευρώ και συνολικά 4.134,47

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1697

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1697

ευρώ, (σχετικό το με αριθμ. 18611/25-11-2004διπλότυπο είσπραξης). Στη συνέχεια, υπέβα-λαν προς τον Προϊστάμενο της πιο πάνωΔ.Ο.Υ. τη με αριθμ. πρωτ. 16944/29-9-2005 αί-τησή τους, με την οποία ζήτησαν την απαλλαγήτους από το φόρο μεταβίβασης, βάσει των δια-τάξεων του άρθρου 1 του ν. 1078/1980, λόγωαγοράς πρώτης κατοικίας, προβάλλοντας, με-ταξύ άλλων, ότι είναι πολιτικοί πρόσφυγες καικατοικούν μόνιμα στην Ελλάδα. Το αίτημά τουςαυτό απορρίφθηκε με την προσβαλλόμενη μεαριθμ. πρωτ. 16944/14-10-2005 απάντηση τουΠροϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. Νέας Σμύρνης, μετην αιτιολογία ότι δεν μπορούν να τύχουν τηςαιτούμενης απαλλαγής διότι «η υπόχρεη αγο-ράστρια και αιτούσα... (με Α.Φ.Μ. ...) δεν μπορείνα τύχει της απαλλαγής πρώτης κατοικίας δε-δομένου ότι στερείται της ελληνικής υπηκοό-τητας, καθότι είναι βιετναμέζικης υπηκοότηταςκαι διαμένει στην Ελλάδα βάσει της με αριθμ.477955 άδειας παραμονής αλλοδαπού τουΤμήματος Αλλοδαπών Αθηνών του ΥπουργείουΔημόσιας Τάξης, ενώ ο αγοραστής και αιτών...(Α.Φ.Μ. ...) έχει αποκτήσει την ελληνική ιθαγέ-νεια».

Ήδη, με την κρινόμενη προσφυγή τους,όπως αυτή αναπτύσσεται με το υπόμνημα πουκατέθεσαν νόμιμα, οι προσφεύγοντες ζητούντην ακύρωση της πιο πάνω αρνητικής απάντη-σης, καθώς και της πράξης βεβαίωσης του φό-ρου που διενεργήθηκε επί της προαναφερόμε-νης δήλωσης ΦΜΑ, ισχυριζόμενοι ότι τυγχά-νουν πολιτικοί πρόσφυγες που διαμένουν μόνι-μα στην Ελλάδα από το έτος 1980 και συγκε-ντρώνουν όλες τις νόμιμες προϋποθέσεις προ-κειμένου να τύχουν της απαλλαγής από το φό-ρο μεταβίβασης ακινήτου, λόγω αγοράς πρώ-της κατοικίας αφού προστατεύονται από τιςδιατάξεις της πολυμερούς Σύμβασης περί τηςνομικής κατάστασης των προσφύγων της Γε-νεύης, οι οποίες προβλέπουν την μη επιβολήστους πολιτικούς πρόσφυγες φορολογικώνεπιβαρύνσεων μεγαλύτερων αυτών που επι-βάλλονται στους υπηκόους του φιλοξενούντοςκράτους. Εξάλλου, ισχυρίζονται ότι διαμένουν

μόνιμα στην Ελλάδα έχοντας δημιουργήσει οι-κογένεια, η οποία (χώρα) είναι το κύριο και μό-νιμο κέντρο των οικιακών και κοινωνικών τουςσχέσεων, ενώ η εγκατάστασή τους αυτή έχειγίνει με σκοπό μονιμότητας, ενόψει και του ότιο πρώτος από αυτούς έχει ήδη αποκτήσει τηνΕλληνική ιθαγένεια. Προς απόδειξη, δε, τωνισχυρισμών τους αυτών, επικαλούνται και προ-σκομίζουν, μεταξύ άλλων, τα εξής στοιχεία: α)τη με αριθμ. πρωτ. 1/632285/238805/14-12-2005 βεβαίωση της Διεύθυνσης Αλλοδαπώντου Υπουργείου Δημόσιας Τάξης, σύμφωνα μετην οποία οι προσφεύγοντες εισήλθαν στηνΕλλάδα στις 14-4-1980 στα πλαίσια υλοποίη-σης της σχετικής δέσμευσης του ΕλληνικούΚράτους κατά τη Διεθνή Διάσκεψη της 21-7-1979 για τους πρόσφυγες της Νοτιοανατολι-κής Ασίας, να δεχθεί για μόνιμη εγκατάστασηβιετναμέζους πρόσφυγες, β) τη με αριθμ.149/Γ/83 ληξιαρχική πράξη γάμου, που τέλε-σαν οι προσφεύγοντες στις 27-7-1983 στο Δή-μο Καλλιθέας, καθώς και το με αριθμ. πρωτ.18167/7-5-2009 πιστοποιητικό οικογενειακήςκατάστασης του Δημάρχου Νέας Σμύρνης, απότο οποίο προκύπτει ότι οι προσφεύγοντεςέχουν αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια ο μενπρώτος από 21-11-2002 η, δε, δεύτερη από 2-7-2008, επίσης ότι έχουν τρία παιδιά, γ) εκκα-θαριστικά σημειώματα φορολογίας εισοδήμα-τος του πρώτου προσφεύγοντος οικονομικώνετών 1990, 1991 και 1992 και εκκαθαριστικάσημειώματα φορολογίας εισοδήματος και τωνδύο προσφευγόντων οικονομικών ετών 1994έως 2008.

Από τα παραπάνω έγγραφα στοιχεία προκύ-πτει ότι οι προσφεύγοντες που εισήλθαν στηνΕλλάδα το έτος 1980, τέλεσαν γάμο στο ΔήμοΚαλλιθέας το έτος 1983 και απέκτησαν τρία τέ-κνα, διατηρώντας έκτοτε μόνιμη κατοικία στηνΕλλάδα. Εργάζονται, δε, στην Ελλάδα ο μενπρώτος από το έτος 1990 η, δε, δεύτερη από τοέτος 1994 και υποβάλλουν δηλώσεις φορολο-γίας εισοδήματος στις αρμόδιες Δ.Ο.Υ. Απόόλα τα παραπάνω προκύπτει τόσο το αντικειμε-νικό γεγονός της πραγματικής τους εγκατά-

1698 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1698

στασης στην Ελλάδα, όσο και η πρόθεσή τουςγια σταθερή και μόνιμη εγκατάσταση στον τό-πο αυτό, η οποία τελικά επιβεβαιώθηκε με τηναπόκτηση της Ελληνικής ιθαγένειας από αυ-τούς. Με τα δεδομένα αυτά και ανεξάρτητα τουαν οι προσφεύγοντες, ως πολιτικοί πρόσφυ-γες, εμπίπτουν στο πεδίο προστασίας των δια-τάξεων της πολυμερούς Σύμβασης περί τηςΝομικής Κατάστασης των Προσφύγων της Γε-νεύης, (οι οποίες κατά το άρθρο 28 παρ. 1 τουΣυντάγματος αποτελούν αναπόσπαστο μέροςτου εσωτερικού ελληνικού δικαίου και υπερι-σχύουν από κάθε άλλη αντίθετη διάταξη νό-μου), το δικαστήριο λαμβάνοντας προεχόντωνυπόψη του ότι οι διατάξεις της παρ. 3 του άρ-θρου 1 του ν. 1078/1980 περί απαλλαγής απότα φόρο κατά την απόκτηση πρώτης κατοικίας,εφαρμόζονται γενικά σε φυσικά πρόσωπα πουκατοικούν μόνιμα στην Ελλάδα ανεξάρτητααπό την ιθαγένειά τους, κρίνει ότι οι προσφεύ-γοντες, κατά το χρόνο της εν λόγω αγοράς,πληρούσαν την πιο πάνω προϋπόθεση και συ-νεπώς, οι εν λόγω διατάξεις είναι εν προκειμέ-νω εφαρμοστέες. Η, δε, προσβαλλόμενη από-φαση, με την οποία απορρίφθηκε το αίτημάτους σχετικά με την απαλλαγή τους από το φό-ρο μεταβίβασης ακινήτου, για το λόγο ότι είναιβιετναμικής καταγωγής και δεν υπάγονται στιςεν λόγω διατάξεις είναι, σύμφωνα με όσα έγι-ναν ανωτέρω δεκτά, μη νόμιμη και ακυρωτέα.Ενόψει, όμως, του ότι δεν προκύπτει αν συ-ντρέχουν και οι λοιπές απαιτούμενες από τιςδιατάξεις του ν. 1078/1980 προϋποθέσεις γιανα τύχουν οι προσφεύγοντες της εν λόγωαπαλλαγής, πρέπει να αναπεμφθεί η υπόθεσηκατά το μέρος αυτό στη Διοίκηση προς περαι-τέρω εξέταση.

Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, πρέπει να γί-νει μερικά δεκτή η κρινόμενη προσφυγή, ναακυρωθεί η προσβαλλόμενη απορριπτική επίτου αιτήματος των προσφευγόντων απάντησητου ως άνω Προϊσταμένου και να αναπεμφθεί ηυπόθεση ενώπιόν του, για την εξέταση των λοι-πών προϋποθέσεων που απαιτούνται για τηνχορήγηση της πιο πάνω απαλλαγής, προκειμέ-

νου περαιτέρω να επιστραφεί ο τυχόν αχρεω-στήτως καταβληθείς φόρος μεταβίβασης ακι-νήτου. Τέλος, πρέπει να αποδοθεί στους προ-σφεύγοντες μέρος του καταβληθέντος παρα-βόλου (άρθρ. 277 παρ. 9 του Κ.Δ.Δ.), τα, δε, δι-καστικά έξοδα πρέπει να συμψηφιστούν μετα-ξύ των διαδίκων, λόγω της μερικής νίκης και με-ρικής ήττας τους (άρθρο 275 παρ. 1 εδ. γ΄ τουαυτού Κώδικα).

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ. Δέχεται μερικάτην προσφυγή. Ακυρώνει τη με αριθμ. πρωτ.16944/14-10-2005 πράξη του Προϊσταμένουτης Δ.Ο.Υ. Νέας Σμύρνης. Αναγνωρίζει ότι οιπροσφεύγοντες υπάγονται στο καθεστώς τωνδιατάξεων του ν. 1078/1980 περί φοροαπαλλα-γής πρώτης κατοικίας. Αναπέμπει την υπόθεσηενώπιον του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. ΝέαςΣμύρνης προκειμένου αυτός να εξετάσει ανπληρούνται και οι λοιπές νόμιμες προϋποθέ-σεις για την απαλλαγή των προσφευγόντωναπό το φόρο μεταβίβασης λόγω αγοράς πρώ-της κατοικίας.

ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΠEIPAIA Αριθ. 490/2010 (Tριμ.)

Φορολογία κληρονομιών-δωρεών και γονικώνπαροχών - Έννοια γονικής παροχής - Νόμιμηκαι συμβατική ανάκληση γονικής παροχής.Κατ’ άρθρ. 1509 ΑΚ, η γονική παροχή αποτελείδωρεά μόνο ως προς το ποσό που υπερβαίνειτο μέτρο το οποίο επιβάλλουν οι περιστάσεις,και, συνεπώς, μόνο ως προς το υπερβάλλονεφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρ. 496 καιεπ. ΑΚ περί δωρεάς, μεταξύ των οποίων και ταάρθρα 505-508 ΑΚ περί ανακλήσεως της δωρε-άς λόγω αχαριστίας, μη τήρησης του τρόπουυπό τον οποίο έγινε η δωρεά. Ανάκληση τηςγονικής παροχής μέχρι του ύψους του ανωτέ-ρω ποσού δεν είναι δυνατή, εκτός εάν αυτόσυμφωνηθεί με διαλυτική αίρεση, οπότε θαπρόκειται για συμβατική ανάκληση κατά τηνέννοια της περ. β΄ της παρ. 3 του άρθρ. 42 Ν.Δ.118/1973 και για τη σύσταση της δωρεάς θαοφείλεται φόρος και όχι για νόμιμη ανάκληση

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1699

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1699

της, κατά την έννοια της περ. α΄ του ανωτέρωάρθρου, που προβλέπει ότι δωρεές ψιλής κυ-ριότητας, που ακυρώνονται ή αναγνωρίζονταιως άκυρες ή ανακληθείσες, δεν υπόκεινται σεφόρο και ότι ο βεβαιωθείς φόρος εκπίπτεταικαι ο καταβληθείς επιστρέφεται. Στην περί-πτωση συμφωνηθείσας (συμβατικής) ανάκλη-σης γονικής παροχής διαμερίσματος από μη-τέρα σε κόρη, η οποία έλαβε χώρα λόγω αχα-ριστίας της τελευταίας, οφείλεται φόρος γονι-κής παροχής από αυτήν, κατ’ εφαρμογή τηςδιάταξης της περ. β΄ της παρ. 3 του άρθρ. 42Ν.Δ. 118/1973.

...2. Επειδή, η συζήτηση της κρινόμενης έφε-σης χωρεί νόμιμα και κανονικά, κατ’ άρθρο 34του Ν. 2717/1999 (ΦΕΚ Α΄97/1999), παρά τη μηπαράσταση του εφεσίβλητου, αφού αυτό κλη-τεύθηκε νόμιμα και εμπρόθεσμα για να παρα-στεί κατά τη δικάσιμο της 14ης-12-2009 (βλ. τοαπό 22-10-2009 αποδεικτικό επίδοσης του επι-μελητή δικαστηρίων ...).

3. Επειδή, με το ανωτέρω περιεχόμενο ηέφεση έχει ασκηθεί στο αρμόδιο δικαστήριονομότυπα και εμπρόθεσμα, πρέπει δε να γίνειτυπικά δεκτή και να εξεταστεί στην ουσία.

4. Επειδή, σύμφωνα με το άρθρο δεύτεροπαρ. 1 του Ν. 1329/1983 (ΦΕΚ 25 Α), όπως αυτόίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο, περιουσιακέςπαροχές γονέων προς τα τέκνα τους, που γίνο-νται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου1509 Α.Κ., όπως αυτό θεσπίζεται με τον παρα-πάνω νόμο, υπόκεινται στο μισό του φόρου δω-ρεών, μέχρι το ποσό των δώδεκα εκατομμυ-ρίων (12.000.000) δραχμών, αυτοτελώς για κά-θε γονέα. Για την φορολογία αυτή, κατά τα λοι-πά, εφαρμόζονται οι σχετικές διατάξεις περίδωρεών του Ν.Δ.118/1973 «περί κώδικος φο-ρολογίας κληρονομιών, δωρεών, προικών καικερδών εκ λαχείων», όπως κάθε φορά ισχύουν.Στο δε άρθρο 42 του τελευταίου νομοθετήμα-τος ορίζονται τα ακόλουθα: «1. Δωρεαί εν ζωήκατά πλήρη κυριότητα: Α) ...Β) ...Γ)...2...3... Δω-ρεαί ψιλής κυριότητος, φορολογηθείσαι κατ’εφαρμογήν της περιπτώσεως ε΄ της παραγρά-

φου 5 του άρθρου 16 -στην περίπτωση δηλαδήάμεσης φορολόγησης-:

Α) Ακυρούμεναι ή αναγνωριζόμενοι, διά τε-λεσιδίκου αποφάσεως, ως άκυροι ή νομίμωςανακληθείσαι, δεν υπόκεινται εις φόρον, ο δεβεβαιωθείς φόρος εκπίπτεται και ο καταβλη-θείς επιστρέφεται. Επίσης δεν φορολογού-νται ως δωρεαί του τέως δωρεοδόχου προςτον εις ον επανέρχονται τα δωρηθέντα αρχι-κόν δωρητήν.

Β) Ανακαλούμενοι συμφωνίαι των μερώνφορολογούνται διά την σύστασιν αυτών, κατ’εφαρμογήν της περιπτώσεως ε΄ της παραγρά-φου 5 του άρθρου 16, ουχί όμως και ως δωρεαίτου δωρεοδόχου προς τον εις ον επανέρχονταιτα δωρηθέντα αρχικόν δωρητήν. 4... 5)...».

5. Επειδή, εξάλλου, κατά το άρθρο 1509 εδ.α΄ ΑΚ, η παροχή περιουσίας στο τέκνο απόοποιονδήποτε γονέα του, είτε για δημιουργία ήτη διατήρηση οικονομικής η οικογενειακής αυ-τοτέλειας, είτε για την έναρξη η εξακολούθησηεπαγγέλματος, αποτελεί δωρεά μόνο ως προςτο ποσό που υπερβαίνει το μέτρο το οποίο επι-βάλλουν οι περιστάσεις και, ως εκ τούτου, μό-νο ως προς το υπερβάλλον αυτό εφαρμόζονταιοι σχετικές διατάξεις των αρθρ. 496 επ. ΑΚ πε-ρί δωρεάς, μεταξύ των οποίων και τα άρθρα505 -508 ΑΚ περί ανακλήσεως της δωρεάς λό-γω αχαριστίας, μη τήρησης του τρόπου υπό τονοποίο έγινε η δωρεά κ.λπ. Επομένως, στη γονι-κή παροχή, κατά το μέτρο που δεν ξεπερνά τιςπεριστάσεις και δεν χαρακτηρίζεται δωρεά,δεν εφαρμόζονται οι παραπάνω διατάξεις ανά-κλησης και δεν δύναται να ανακληθεί για τουςλόγους αυτούς, παρά μόνο εάν συμφωνηθεί μεδιαλυτική αίρεση, όπου στην τελευταία αυτήπερίπτωση θα πρόκειται όχι για νόμιμη κατάτην έννοια του άρθρου 42 του ν.δ. 118/1973ανάκληση, αλλά για συμβατική (πρβλ. ΑΠ 1687/2002, 638/2004, 1778/2006, 1567/2008 και1800/2008).

6. Επειδή, στην προκείμενη περίπτωση, απότα στοιχεία της δικογραφίας, που τέθηκαν υπ’όψη και του δικαστηρίου που δίκασε σε πρώτοβαθμό, προκύπτουν τα εξής: Με το 8.847/17-7-

1700 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1700

1995 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Αθη-νών..., μεταβιβάσθηκε στην ήδη εκκαλούσα ωςγονική παροχή, κατ’ εφαρμογή του άρθρου1509 του Αστικού Κώδικα, από την μητέρατης..., η ψιλή κυριότητα των αναφερόμενων ει-δικότερα στο παραπάνω συμβόλαιο ακινήτωνσυνολικής αξίας 12.960.649 δραχμών, υπό τονόρο της μη μεταβίβασης ή επιβάρυνσης αυτήςχωρίς γραπτή συναίνεση της ίδιας, με οποιον-δήποτε τρόπο. Ακολούθως για την γενομένηως άνω μεταβίβαση η εκκαλούσα κατέβαλε φό-ρο γονικής παροχής ύψους 756.598 δρχ. στηναρμοδία Δ.Ο.Υ. Παλαιού Φαλήρου. Όμως, στις31-10-1997, η μητέρα της εκκαλούσας επέδω-σε σε αυτήν δήλωση ανάκλησης της γονικήςπαροχής, επικαλούμενη γενικότερα λόγουςαχαριστίας και ανάρμοστης συμπεριφοράς, κα-θώς και τη μη τήρηση από μέρους της του όρουπου είχε τεθεί για την μη επιβάρυνση του μετα-βιβασθέντος δικαιώματος, αφού η τελευταίαεπιβάρυνε τα ακίνητα με προσημειώσεις καιαναγκαστικές κατασχέσεις, οπότε συντάχθηκεη 9215/11-11-1997 πράξη ανάκλησης του ίδιουως άνω συμβολαιογράφου Αθηνών με τηνοποία η πρώτη απέκτησε ξανά την ψιλή κυριό-τητα των μεταβιβασθέντων ακινήτων, τηνοποία (πράξη) υπέγραψαν αμφότερες (μητέρακαι κόρη). Ακολούθως, με την από 25-5-2000αίτηση της προς τη Δ.Ο.Υ. Π. Φαλήρου, η εκκα-λούσα ζήτησε να της επιστραφεί ο καταβλη-θείς φόρος γονικής παροχής επικαλούμενη τηνως άνω ανάκληση. Η Προϊσταμένη της Δ.Ο.Υ.,με την υπ’ αριθμ. πρωτ. 12222/25-5-2000 (Ζ-1053/95 και Ζ-1853/97) πράξη της, απέρριψετην αίτηση με την αιτιολογία ότι κατ’ εφαρμογήτου άρθρου 42 παρ. 3 περ. β΄ του ν.δ. 118/1973,η οποία αναφέρεται στις περιπτώσεις ανάκλη-σης της δωρεάς κατόπιν συμφωνίας των με-ρών, δεν επιστρέφεται ο καταβληθείς φόρος.Κατά της απορριπτικής αυτής πράξης η εκκα-λούσα άσκησε προσφυγή και ζήτησε την ακύ-ρωσή της. Το πρωτόδικο Δικαστήριο, με την εκ-καλούμενη απόφασή του, δέχθηκε ότι στηνπροκείμενη περίπτωση της γονικής παροχής,στο μέτρο που αυτή δεν ξεπερνά τις περιστά-

σεις, γεγονός που δεν αμφισβητήθηκε από τηνεκκαλούσα, δεν αποτελεί δωρεά και δεν εφαρ-μόζονται οι διατάξεις των άρθρων 496 επ. ΑΚπερί δωρεάς και ότι, κατά συνέπεια, νομίμως ηφορολογική αρχή δεν εφάρμοσε τη διάταξητης περ. Α΄ του άρθρου 42 παρ. 3 του ν.δ. 118/1973 και απέρριψε με την ως άνω πράξη της τοαίτημα της εκκαλούσας να της επιστραφεί οκαταβληθείς φόρος γονικής παροχής. Ήδη, ηεκκαλούσα, με την κρινόμενη έφεση, ζητά τηνεξαφάνιση της εκκαλούμενης απόφασης, ισχυ-ριζόμενη ότι κατ’ εσφαλμένη εφαρμογή και ερ-μηνεία του νόμου, το πρωτόδικο δικαστήριο δέ-χτηκε ότι νομίμως η φορολογική αρχή εφάρμο-σε εν προκειμένω τη διάταξη της περ. Β΄ τουάρθρου 42 παρ. 3 του ν.δ. 118/1973 και όχι τηνπερ. Α΄ αυτού.

7. Επειδή, με τα δεδομένα αυτά και σύμφω-να με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη, τοΔικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη ότι η προανα-φερόμενη μεταβίβαση στην εκκαλούσα, απότην μητέρα της, της ψιλής κυριότητας των ενλόγω ακινήτων, στο μέτρο που αυτή δεν υπερ-βαίνει τις περιστάσεις, γεγονός που δεν αμφι-σβητήθηκε από την εκκαλούσα, δεν αποτελείδωρεά και, επομένως, δεν δύναται να ανακλη-θεί βάσει των διατάξεων των άρθρων 505 έως508 του ΑΚ περί ανακλήσεως της δωρεάς λόγωαχαριστίας (νόμιμη ανάκληση) αλλά λόγω πα-ραβίασης του συμφωνηθέντος μεταξύ των με-ρών όρου της μη επιβάρυνσης της ψιλής κυριό-τητας των ακινήτων χωρίς γραπτή συναίνεσητης μητέρας της εκκαλούσας (συμβατική ανά-κληση), κρίνει ότι η ανάκληση της εν λόγω γο-νικής παροχής δεν υπάγεται στην περίπτωσηΑ΄ αλλά στην περίπτωση Β΄ της παρ. 3 του άρ-θρου 42 του ν.δ. 118/1973, η οποία αναφέρεταιστις περιπτώσεις ανάκλησης της δωρεάς κατό-πιν συμφωνίας των μερών, όπως νόμιμα και ορ-θά έκρινε η εκκαλούμενη απόφαση, απορριπτο-μένου ως νόμω αβασίμου του αντιθέτου λόγουτης έφεσης.

8. Επειδή, κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, καιεφόσον δεν προβάλλεται άλλη αιτίαση κατάτης εκκαλούμενης απόφασης, η κρινόμενη

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1701

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1701

έφεση πρέπει να απορριφθεί, και, να διαταχθείη κατάπτωση του παραβόλου υπέρ του Ελληνι-κού Δημοσίου (αρ. 277 παρ. 9 ΚΔΔ).

ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΘEΣΣAΛONIKHΣ Αριθ. 7353/2011 (Mον.)

Αποζημίωση για τη στέρηση χρήσης πράγμα-τος. Γενικοί νόμιμοι περιορισμοί της ιδιοκτη-σίας επί αστικών ακινήτων, που συνίστανταιστην ακώλυτη εγκατάσταση από τη ΔΕΗ υπο-σταθμού διανομής ηλεκτρικής ενέργειας δενάγουν σε στέρηση της ιδιοκτησίας και δεναντίκεινται στη συνταγματική προστασία αυ-τής. Αξίωση αποζημίωσης για τη στέρηση τηςχρήσης που υφίσταται ο ιδιοκτήτης. Δεν πρό-κειται για αναγκαστική απαλλοτρίωση. Η εκτου νόμου παραπομπή στις διατάξεις περίαναγκαστικής απαλλοτρίωσης δεν αναφέρε-ται στις ουσιαστικές προϋποθέσεις κήρυξηςτης απαλλοτρίωσης αλλά μόνο στη διαδικασίαπροσωρινού και οριστικού καθορισμού τηςαποζημίωσης. O καθορισμός της τιμής μονά-δος αποζημίωσης αναφέρεται μόνο στη στέ-ρηση χρήσης και όχι στην πλήρη αξία του ακι-νήτου.

Κατά τις διατάξεις των παρ. 4 και 5 του άρθρου12 του ν. 4483/1965, οι οποίες διατηρήθηκαν σεισχύ και μετά τη μετατροπή της ΔΕΗ σε ΑΕ, μετη ρητή διάταξη του άρθρου 9 παρ. 8 του ν.2941/2001, ιδιοκτήτες ή κάτοχοι αστικών ακι-νήτων υποχρεούνται, ύστερα από αίτηση τηςΔΕΗ, να επιτρέπουν την εγκατάσταση υπο-σταθμού διανομής ηλεκτρικής ενέργειας σε κα-τάλληλο χώρο του υπογείου του ακινήτου ή, ανδεν υπάρχει υπόγειο, του ισογείου, για τηνηλεκτροδότηση του ακινήτου και την ενίσχυσητου τοπικού δικτύου της περιοχής, βλαπτομέ-νης δε της ιδιοκτησίας, καταβάλλεται αποζη-μίωση κατ’ εφαρμογή των διατάξεων περί ανα-γκαστικής απαλλοτρίωσης. Οι ιδιοκτήτες διατη-ρούν το δικαίωμα της εκμίσθωσης στη ΔΕΗ τουπιο πάνω χώρου. Από τις διατάξεις αυτές συνά-γεται, αφενός ότι επιβάλλονται, χάριν του γενι-

κού συμφέροντος εξηλεκτρισμού της χώρας,γενικοί νόμιμοι περιορισμοί επί αστικών ακινή-των, οι οποίοι συνίστανται στην ακώλυτη εγκα-τάσταση από τη ΔΕΗ υποσταθμού διανομήςηλεκτρικής ενέργειας και αφετέρου ότι γεννά-ται αξίωση του ιδιοκτήτη του αστικού ακινήτου,εφόσον υφίσταται βλάβη, να απαιτήσει αποζη-μίωση, η οποία προσδιορίζεται κατά τις σχετι-κές με την αναγκαστική απαλλοτρίωση διατά-ξεις, που εφαρμόζονται ανάλογα. Οι πιο πάνωνόμιμοι περιορισμοί δεν άγουν σε στέρηση τηςιδιοκτησίας, αφού αυτοί προσδιορίζουν μόνοντο περιεχόμενο και την έκταση του δικαιώμα-τος κυριότητας επί ακινήτων και δεν αντίκει-νται στη διάταξη του άρθρου 17 του Συντάγμα-τος, που προστατεύει την ιδιοκτησία. Επομέ-νως, η διά του εδαφίου β΄ της πιο πάνω διάτα-ξης παραπομπή στις διατάξεις περί αναγκαστι-κής απαλλοτρίωσης δεν περιλαμβάνει και πα-ραπομπή στις ουσιαστικές προϋποθέσεις κήρυ-ξης της απαλλοτρίωσης, αφού αυτές έχουνεφαρμογή στην περίπτωση της στέρησης τηςιδιοκτησίας και όχι της επιβολής νόμιμου πε-ριορισμού, αλλά μόνον παραπομπή στις διατά-ξεις που αναφέρονται στον από το δικαστήριοπροσωρινό και οριστικό καθορισμό της αποζη-μίωσης, που καταβάλλεται στον βλαπτόμενοιδιοκτήτη, από τη στέρηση της χρήσης του υπό-γειου χώρου (ΟλΣτΕ 1983/1986, ΑΠ 51/2001ΕλλΔνη 4.761, ΕφΛαρ 12/06, ΕφΛαρ 339/2003αδημ., ΕφΠειρ 899/1996 ΕλλΔνη 37.1617,ΕφΑΘ 7967/1990 ΕλλΔνη 31.1507), οι δε παρα-πάνω αναγκαστικές δεσμεύσεις ρυθμίζονται ει-δικά από τις προαναφερόμενες διατάξεις καιδεν έχουν εφαρμογή οι περί μισθώσεως διατά-ξεις του ΑΚ και του π.δ. 34/1995 (βλ. Παπαδά-κη, «Σύστημα εμπορικών μισθώσεων», τ. Α΄,έκδ. 1991, αρ. 573, ΑΠ 280/2001 ΕλλΔνη42.1630, ΕφΛαρ 339/2003, ΕφΠειρ 899/1995ΕλλΔνη 37.1617). Κατ’ ακολουθίαν, εφόσον μετην εγκατάσταση ενός υποσταθμού από τηΔΕΗ προκαλείται στέρηση της χρήσεως τουακινήτου από τον ιδιοκτήτη του, αυτός δικαιού-ται να ζητήσει από το αρμόδιο δικαστήριο τονκαθορισμό της οφειλόμενης από τη ΔΕΗ απο-

1702 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1702

ζημίωσης για τη ζημία που υπέστη από τη στέ-ρηση της χρήσης του ακινήτου του και όχι τονκαθορισμό τιμής μονάδας αποζημίωσης τουακινήτου, δηλαδή πλήρη αποζημίωση που αντι-προσωπεύει την αξία αυτή, αφού τέτοια καθο-ρίζεται μόνο σε περίπτωση αναγκαστικήςαπαλλοτρίωσης ή στέρησης της ιδιοκτησίαςτου ακινήτου που ισοδυναμεί με αναγκαστικήαπαλλοτρίωση και όχι σε περίπτωση νομίμωνπεριορισμών της κυριότητας, οι οποίοι επιβάλ-λονται για λόγους εξυπηρέτησης του γενικότε-ρου δημοσίου συμφέροντος (ΕφΘεσ 311/96αδημ, βλ. Χορομίδη. Η αναγκαστική απαλλο-τρίωση, β΄ έκδ, σελ. 58- 59). Η παραπομπή δεστις διατάξεις της αναγκαστικής απαλλοτρίω-σης για τον προσωρινό ή οριστικό καθορισμότης αποζημίωσης αναφέρεται στην περίπτωσηδιαπίστωσης βλάβης ορισμένης ιδιοκτησίας,που έχει συντελεστεί από την εφαρμογή σ’ αυ-τήν του ενλόγω νόμιμου γενικού περιορισμούτης κυριότητας (ΑΠ 51/2000 ΕλλΔνη 41.761,ΕφΠατρ 899/1995 ΕλλΔνη 37.71617, ΕφΑΘ1917/1995 αδημ, ΕφΑΘ 7967/1990 ΕλλΔνη31.1507, ΕφΑΘ 5171/1980 ΝοΒ 28.1237).

Στην προκείμενη περίπτωση, με την κρινό-μενη αίτηση, ο αιτών εκθέτει ότι η καθής η αίτη-ση προέβη σε δέσμευση ενός ημιυπόγειου χώ-ρου, έκτασης 42,50 τ.μ. σε οικοδομή που βρί-σκεται στη Θεσσαλονίκη, ιδιοκτησίας του. Ότιο ως άνω χώρος, όπως αυτός περιγράφεταιστην αίτηση, παραδόθηκε στην καθής από την13.10.2003 και έκτοτε χρησιμοποιείται από αυ-τήν για την εγκατάσταση υποσταθμού διανο-μής ηλεκτρικής ενέργειας. Με βάση αυτό τοιστορικό, ζητεί να καθοριστεί προσωρινή απο-ζημίωση στο ποσόν των 1.500 ευρώ ανά τ.μ.για την αγορά αυτού από την καθής και επικου-ρικά να προσδιοριστεί το ύψος της μηνιαίαςαποζημίωσης χρήσης για την παραχώρηση τουχώρου αυτού στο ποσό των 400 ευρώ, για όσοχρόνο χρειαστεί να χρησιμοποιείται ο χώροςαυτός από την καθής, με το νόμιμο τόκο υπερη-μερίας από την 13.10.2003, άλλως από την επί-δοση της αιτήσεως και μέχρι την πλήρη εξό-φληση. Επίσης, ο αιτών ζητεί να καταδικαστεί η

καθής στη δικαστική του δαπάνη.Η αίτηση αρμόδια εισάγεται για να συζητη-

θεί ενώπιον του δικαστηρίου τούτου (άρθρο 19παρ. 1 του ν. 2882/2001), πλην όμως, ως προςτο κύριο αίτημά της να καθοριστεί προσωρινήαποζημίωση στο ποσόν των 1.500 ευρώ ανάτ.μ. για την αγορά του ακινήτου από την καθής,πρέπει να απορριφθεί ως μη νόμιμη, καθώς,σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στη μείζονα σκέψη,στην προκείμενη περίπτωση πρόκειται για νόμι-μο περιορισμό της ιδιοκτησίας του αιτούντοςκαι όχι για αναγκαστική απαλλοτρίωση και συ-νεπώς η αποζημίωση που μπορεί να ζητηθείαντιπροσωπεύει μόνον τη ζημία που υφίσταταιο αιτών από τη στέρηση της χρήσης του ακινή-του του και για όσο χρόνο διαρκεί αυτή και όχιτον καθορισμό τιμής μονάδας αποζημίωσης,δηλαδή την πλήρη αξία του ακινήτου, η οποίαμπορεί να ζητηθεί μόνο σε περίπτωση αναγκα-στικής απαλλοτρίωσης του ακινήτου. Ως προςτο επικουρικό αίτημά της, όμως, να προσδιορι-στεί το ύψος της μηνιαίας αποζημίωσης χρή-σης για την παραχώρηση του χώρου αυτού στοποσό των 400 ευρώ, η αίτηση είναι νόμιμη, στη-ριζόμενη στις προαναφερόμενες διατάξεις καισε εκείνες των άρθρων 18 19 παρ. 1, 2, 7, 8 τουνέου κώδικα αναγκαστικών απαλλοτριώσεωνακινήτων, σύμφωνα με τη μεταβατική διάταξητου άρθρου 29 παρ. 2 εδ. α΄ του ίδιου κώδικα.Το παρεπόμενο δε αίτημα της αίτησης, να επι-δικαστεί η παραπάνω αποζημίωση με το νόμιμοτόκο από την 13.10.2003, άλλως από την επί-δοση της αιτήσεως και μέχρι την πλήρη εξό-φληση, είναι μη νόμιμο και απορριπτέο, διότιστη συγκεκριμένη περίπτωση ο αιτών - ιδιοκτή-της δεν ζητεί, κατά την τακτική διαδικασία,αποζημίωση για την αποκατάσταση της ζημίαςπου υπέστη από τη στέρηση της χρήσεως τουακινήτου του και η οποία συνίσταται στο κέρ-δος που θα αποκόμιζε αυτός, με πιθανότητα,σύμφωνα με τη συνηθισμένη πορεία των πραγ-μάτων ή τις ειδικές περιστάσεις (άρθρα 297,298, 914, 962 και 1000 ΑΚ), αλλά ζητεί τον προ-σωρινό καθορισμό αποζημίωσης για τη στέρη-ση της χρήσης του ακινήτου του, σύμφωνα με

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1703

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1703

τις διατάξεις του ν. 2882/2001, για την οποίαδεν προβλέπεται και αξίωση τόκων. Πρέπει,επομένως, η αίτηση να εξετασθεί περαιτέρωκατ’ ουσίαν, ως προς το επικουρικό της αίτημα.Από την εκτίμηση των ενόρκων καταθέσεωντων μαρτύρων απόδειξης και ανταπόδειξης,που περιέχονται στα ταυτάριθμα με την παρού-σα πρακτικά συνεδρίασης του δικαστηρίου καιαπό όλα τα έγγραφα που επικαλούνται και προ-σκομίζουν οι διάδικοι, αποδείχθηκαν τα ακό-λουθα πραγματικά περιστατικά: Η καθής η αίτη-ση, δυνάμει των προαναφερόμενων διατάξεωντων άρθρων 12 παρ. 4 και 5 του ν. 4483/1965και σε απάντηση της υποβληθείσας από28.11.1997 αίτησης του αιτούντος, με το αριθμ.πρωτ. 53789/4.12.1997 έγγραφό της δέσμευσεαναγκαίο και κατάλληλο χώρο του αυτοτελούς,διαιρετού και ανεξάρτητου ημιυπογείου, τηςστάθμης 164,50 εμβαδού 42,50 τ.μ. οικοδομής,κειμένης στην οδό... στη Θεσσαλονίκη, ιδιοκτη-σίας του αιτούντος, στο οποίο ημιυπόγειο ανα-λογεί ποσοστό 1,24/100 εξ αδιαιρέτου επί τουοικοπέδου και των λοιπών κοινοχρήστων με-ρών της οικοδομής. Μεταξύ των διαδίκων δενκαταρτίστηκε σύμβαση μίσθωσης του επίδικουχώρου, ενώ η καθής προσφέρθηκε δύο φορέςνα αγοράσει το ως άνω ακίνητο με τίμημα6.231 ευρώ την 23.1.06 και 11.000 ευρώ την4.8.2010, προσφορά που δεν έγινε δεκτή απότον αιτούντα. Στη συνέχεια, ο ως άνω χώροςπαραδόθηκε στην καθής η αίτηση την 13.10.2003, ημιαποπερατωμένος, με τις τοιχοποιίεςκαι τα επιχρίσματα και έκτοτε χρησιμοποιείταιαποκλειστικά από αυτήν για την εγκατάστασητου με αριθμό Υ/Σ Ν-639 υποσταθμού διανομήςηλεκτρικής ενέργειας. Η οικοδομή δε επί τηςοποίας βρίσκεται το ως άνω ημιυπόγειο είναικτισμένη σε ενιαίο οικόπεδο με εμβαδόν635,91 τ.μ, που βρίσκεται επί των οδών.., στοσυνοικισμό Επταπυργίου Θεσσαλονίκης. Εντόςτου οικοπέδου αυτού είναι κτισμένες δύο οικο-δομές, που διέπονται από τις διατάξεις του ν.3741/1929 και των άρθρων 1002 και 117 του ΑΚπερί οριζοντίου ιδιοκτησίας και του ν.δ.1024/1971, εκ των οποίων η Αλφα (Α), όπου

βρίσκεται το ημιυπόγειο, έχει πρόσοψη στηνοδό... και η Βήτα (Β) στην οδό... ενώ για τηνανοικοδόμησή τους εκδόθηκε η με αριθμό1573/19.10.2001 άδεια ανέγερσης συγκροτή-ματος οικοδομών από την Πολεοδομία Θεσσα-λονίκης. Η εγκατάσταση δε του ως άνω υπο-σταθμού έγινε για τις ανάγκες σε ηλεκτρικήισχύ των παραπάνω οικοδομών, καθώς και γιατις ανάγκες της περιοχής γενικότερα. Η περιο-χή όπου βρίσκεται η ως άνω οικοδομή δεν πα-ρουσιάζει εμπορική κίνηση, καθώς έχει κατα-στήματα συνοικιακής μόνο μορφής, είναι οικι-στικά πλήρως διαμορφωμένη και συνδεδεμένημε δίκτυα κοινής ωφέλειας. Εξυπηρετείται δεαπό τις γραμμές της αστικής συγκοινωνίας,που απέχουν 50 μ. και απέχει από την πλατείαπερίπου 150 μ.

Ειδικότερα το ως άνω δεσμευθέν ημιυπόγειοέχει πρόσοψη στην οδό... και βρίσκεται πίσωστον ακάλυπτο χώρο - φωταγωγό, ενώ έχει ανε-ξάρτητη είσοδο τόσο από το εσωτερικό της οικο-δομής όσο και από την οδό... Ο μάρτυρας δε πουεξετάστηκε με επιμέλεια του αιτούντος προσδιό-ρισε τα ενοίκια στην περιοχή γύρω στα 400 ευ-ρώ. Η αντικειμενική δε αξία του ημιυπογείουανέρχεται σε 41.969,81 ευρώ, όπως προκύπτειαπό το υπ’ αριθμ. πρωτ. 2731/28.2.2011 φύλλουπολογισμού αξίας θεωρημένο από την αρμόδιαΕ΄ ΔΟΥ Θεσσαλονίκης. Ο αιτών δε προσκομίζειως συγκριτικά στοιχεία: 1) το υπ’ αριθμ.4079/2003 συμβόλαιο αγοραπωλησίας διαμερί-σματος της ίδιας οικοδομής της συμβολαιογρά-φου Θεσσαλονίκης Π. Τ., από το οποίο προκύπτειότι η αξία συναλλαγής αντιστοιχεί στο ποσό των1.460,62 ευρώ/τ.μ. και 2) το υπ’ αριθμ. 6038/2009συμβόλαιο αγοραπωλησίας διαμερίσματος τηςίδιας οικοδομής, του 2ου ορόφου, της ίδιας συμ-βολαιογράφου, στο οποίο ως αντικειμενική αξίαφαίνεται αυτή των 95.099,40 ευρώ για ένα διαμέ-ρισμα εμβαδού 96,06 και πρόσοψη στην οδό... Ηκαθής η αίτηση προσκομίζει την από 22.2.2011τεχνική έκθεση του ΘΑ, σύμφωνα με την οποία ηπροτεινόμενη αποζημίωση ανέρχεται σε 55,40ευρώ μηνιαίως. Με βάση τα παραπάνω πραγματι-κά περιστατικά, το δικαστήριο κρίνει ότι κατά τον

1704 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1704

κρίσιμο χρόνο του προσδιορισμού της αποζημίω-σης, δηλαδή στις 1.3.2011, ημερομηνία συζήτη-σης της κρινόμενης αίτησης, η μηνιαία αποζημίω-ση για τη στέρηση της χρήσης του επίδικου χώ-ρου από τον αιτούντα, με τις υφιστάμενες οικο-νομικές και νομισματικές συνθήκες, πρέπει νακαθοριστεί στο ποσό των 100 ευρώ. Επομένωςπρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή η αίτηση ως βάσι-μη κατ’ ουσίαν και να καθοριστεί η προσωρινή τι-μή μονάδας αποζημίωσης του επιδίκου υπογείουστο ποσό των 100 ευρώ το μήνα. Τέλος, η υπό-χρεη προς καταβολή της αποζημιώσεως καθήςΔΕΗ πρέπει να καταδικαστεί στην εν γένει δικα-στική δαπάνη του δικαιούχου αιτούντος (άρθρο18 του ν. 2882/2001), η οποία επιβάλλεται πάντο-τε και δεν επιτρέπεται να είναι κατώτερη από τοόριο που προβλέπουν οι διατάξεις των άρθρων100 επ. του ν.δ. 3026/1953, δηλαδή κάτω από το3% ή 2% του αντικειμένου της δίκης, ούτε μπο-ρεί να τύχει εφαρμογής το άρθρο 22 του ν.3693/1957, επειδή τούτο θα προσέκρουε στη συ-νταγματική αρχή της πλήρους αποζημίωσης τουαιτούντος (ΟλΑΠ 13 και 17/2000 Δικ 41.950-958,ΑΠ 1593/2003).

ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΘEΣΣAΛONIKHΣ Αριθ. 20525/2011 (Πολ.)

Nομικό ελάττωμα στην πώληση· ενοχικό ήεμπράγματο δικαίωμα τρίτου στο πράγμα πουεμποδίζει την άσκηση των εξουσιών επ’ αυτού·περιλαμβάνονται και τα δικαιώματα δημοσίουδικαίου που γεννιούνται από την κήρυξη ανα-γκαστικής απαλλοτρίωσης ή την κήρυξη ακινή-του εν μέρει κοινοχρήστου· δεν συνιστούν νο-μικά ελαττώματα οι διάφοροι περιορισμοί δό-μησης που απορρέουν από το ιδιωτικό ή τουδημόσιου δίκαιο, ενδέχεται όμως να αποτε-λούν πραγματικά ελαττώματα. Nομική φύσητης ευθύνης· πρόκειται για αντικειμενική, ανε-ξάρτητη από την υπαιτιότητα του πωλητή, ευ-θύνη από μη εκπλήρωση, στην οποία εφαρμό-ζονται οι γενικές διατάξεις των AK 380 και 382.Kρίσιμος χρόνος, η μεταβίβαση της κυριότηταςτου πράγματος. Mετά από τον χρόνο αυτόν οπωλητής ευθύνεται μόνον αν τα νομικά ελατ-

τώματα οφείλονται σε υπαιτιότητά του. Πραγ-ματικό ελάττωμα στην πώληση· αποτελεί ηαπόκλιση του πράγματος προς το χειρότεροσε σχέση με την αντικειμενική ή τη συμφωνη-μένη υποκειμενική του κατάσταση, που επηρε-άζει την αξία και τη χρησιμότητά του. Προτε-ραιότητα του υποκειμενικού κριτηρίου. Oρι-σμένοι περιορισμοί δημοσίου δικαίου πουεμποδίζουν την ανοικοδόμηση του ακινήτου(λ.χ. βιότοποι, αρχαιολογικοί χώροι, διατηρη-τέα, συντελεστές δόμησης, αυθαίρετα κ.λπ.)συνιστούν πραγματικά ελαττώματα· αν δημι-ουργούν δικαιώματα υπέρ του δημοσίου ή τρί-των (λ.χ. απαλλοτρίωση, επίταξη, ρυμοτόμησηκ.λπ.) κρίνονται ως νομικά ελαττώματα. Σεοριακές περιπτώσεις υπάρχει συρροή των δια-τάξεων περί νομικών και πραγματικών ελατ-τωμάτων και ο αγοραστής έχει την ευχέρειαεπίκλησης των διατάξεων που επιθυμεί.Aπρόοπτη μεταβολή των συνθηκών. Προϋπο-θέσεις της AK 388· αφμοτεροβαρής σύμβαση·έκτακτη και απρόβλεπτη μεταβολή των συνθη-κών· υπέρμετρη επάχθεια της παροχής σεσχέση με την αντιπαροχή.Δικαιοπρακτικό θεμέλιο. Στην έννοια του δι-καιοπρακτικού θεμελίου μιας σύμβασης θεω-ρείται ότι εμπίπτουν εκείνες οι καταστάσεις,στην ύπαρξη, διατήρηση ή επέλευση των οποί-ων αποβλέπουν και οι δύο συμβαλλόμενοι καιαποτελούν τη βάση της σύμβασης, μολονότιδεν τις περιέλαβαν ρητά στο περιεχόμενο τηςσύμβασης. Eπιθυμίες ή παραστάσεις του ενόςμόνο συμβαλλομένου, που δεν έγιναν ή δενμπορούσαν να γίνουν αντιληπτές ή και δεκτέςαπό τον αντισυμβαλλόμενό του, οσοδήποτεουσιώδεις και αν είναι για τον πρώτο, δεν απο-τελούν διακαιοπρακτικό θεμέλιο. Λόγω ανα-τροπής του δικαιοπρακτικού θεμελίου είναιδυνατή η λύση της σύμβασης ή η αναπροσαρ-μογή των όρων αυτής και ιδίως της παροχήςτου, που κατέστη υπέρμετρα επαχθης. Aδικαιολόγητος πλουτισμός. H αξίωση τουαδικαιολόγητου πλουτισμού είναι επικουρική.Aσκείται μόνον όταν λείπουν οι προϋποθέσεις

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1705

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1705

της αγωγής από σύμβαση ή αδικοπραξία,εκτός και αν θεμελιώνεται σε διαφορετικάπραγματικά περιστατικά από εκείνα της συμ-βάσεως ή της αδικοπραξίας, οπότε δεν κωλύε-ται η άσκησή της.Προσύμφωνο πώλησης. Προθεσμία εκπλήρω-σης του προσυμφώνου. H άπρακτη παρέλευσήτης δεν επιφέρει την ανατροπή του προσυμ-φώνου, αλλά τη γένεση αξίωσης περί εκτέλε-σης αυτού και την έναρξη της παραγραφήςτης αξίωσης αυτής. Mε ειδική συμφωνία μπο-ρεί να οριστεί ότι η άπρακτη συμπλήρωση τηςπροθεσμίας προκαλεί ανατροπή του προσυμ-φώνου, οπότε πρόκειται για διαλυτική προθε-σμία. Mόνη η συμφωνία εκπλήρωσης δεν συνι-στά συναρμολόγηση διαλυτικής αίρεσης.Aρραβώνας. Έννοια. Διάκριση από την προκα-ταβολή. H προκαταβολή καταβάλλεται έναντιτης παροχής και προς εγγύηση αυτής· ο αρρα-βώνας αποβλέπει στην κάλυψη της ζημίας απότην ενδεχόμενη υπαίτια ματαίωση της κύριαςσύμβασης. H συμφωνία περί αρραβώνα πρέπεινα συνάγεται με σαφήνεια. Eν αμφιβολία πρό-κειται περί προκαταβολής. Σε περίπτωση μηεκπλήρωσης της σύμβασης, η προκαταβολήαναζητείται με τις διατάξεις με τον αδικαιολό-γητο πλουτισμό. H λειτουργία του αρραβώναρυθμίζεται ειδικά στην AK 403.

Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 246ΚΠολΔ, το δικαστήριο μπορεί και αυτεπάγγελ-τα να διατάξει την ένωση και συνεκδίκαση δι-κών που εκκρεμούν σ’ αυτό, ακόμη και μεταξύδιαφορετικών διαδίκων με την προϋπόθεσηόμως ότι υπάγονται στην ίδια διαδικασία και κα-τά την κρίση του δικαστηρίου διευκολύνεται ήεπιταχύνεται η διεξαγωγή της δίκης ή επέρχε-ται μείωση εξόδων. Στην προκειμένη περίπτω-ση, η με αριθμό εκθέσεως καταθέσεως 6203/16-2-2009 αγωγή αποζημίωσης και η με αριθμόεκθέσεως καταθέσεως 9421/11-3-2011 αντα-γωγή με αντικείμενο απαίτηση από σύμβασηπροσυμφώνου πωλήσεως πρέπει να ενωθούνκαι να συνεκδικασθούν, αφού υπάγονται στην

ίδια διαδικασία και κατά την κρίση του Δικαστη-ρίου θα διευκολυνθεί η διεξαγωγή της δίκης καιθα επέλθει μείωση εξόδων και οικονομία χρό-νου (άρθρο 246 ΚΠολΔ).

Ι. Το προσύμφωνο είναι η σύμβαση με τηνοποία τα μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωσηνα συνάψουν ορισμένη σύμβαση, σύμφωνα μετους όρους που έχουν καθοριστεί και υπόκειταιστον τύπο που ο νόμος ορίζει για τη σύμβασηπου πρέπει να συναφθεί (αρθρ. 166 ΑΚ). Πρό-κειται για τέλεια, αυθύπαρκτη και αυτοτελήσύμβαση, που δημιουργεί την υποχρέωση γιακατάρτιση της οριστικής (ΑΠ 1131/76 ΑρχΝ 28.227) και στην οποία εφαρμόζονται οι γενικέςδιατάξεις που αφορούν γενικά στις συμβάσεις,όπως αδυναμία παροχής, όσο και οι ειδικές δια-τάξεις της συγκεκριμένης σύμβασης, όπωςεκείνες για τα νομικά ή πραγματικά ελαττώμα-τα στην πώληση (ΕφΛαρ 333/2001 ΝΟΜΟΣ,ΕφΘεσ 1788/1998 Αρμ. 52. 79, ΕφΑΘ 92/1975Αρμ 29. 125). Περαιτέρω, κατά τα άρθρα 513και 514 ΑΚ ο πωλητής έχει υποχρέωση να με-ταβιβάσει στον αγοραστή την κυριότητα τουπράγματος και να παραδώσει αυτό ελεύθεροαπό κάθε δικαίωμα τρίτου (νομικό ελάττωμα).Νομικό ελάττωμα υπό την έννοια της ανωτέρωδιάταξης αποτελεί οποιαδήποτε δικαίωμα τρί-του επί του πράγματος, το οποίο μπορεί ναασκηθεί κατά του αγοραστή και εμποδίζει τηνελεύθερη μεταβίβαση της κυριότητας του πω-ληθέντος και την άσκηση των εξ αυτής εξου-σιών, είτε εμπράγματο, είτε ενοχικό είναι αυτόκαθώς και τα δικαιώματα του δημοσίου δικαίου,όπως αυτά που γεννά η κήρυξη αναγκαστικήςαπαλλοτρίωσης ή η κήρυξη ακινήτου ως εν μέ-ρει κοινόχρηστου (ΑΠ 2039/1990 ΕΕΝ 58. 788,ΕφΛαρ 668/1990 ΝοΒ 39. 587), ενώ δεν συνι-στούν νομικά ελαττώματα ο νόμιμοι περιορι-σμοί κυριότητας που απορρέουν είτε από τοιδιωτικό είτε από το δημόσιο δίκαιο, όπως οιδιάφοροι περιορισμοί δόμησης, οι οποίοι όμωςείναι δυνατό να θεωρηθούν πραγματικά ελατ-τώματα, εφόσον βέβαια συντρέχουν οι προϋ-ποθέσεις των άρθρων 534 και 535 ΑΚ (Π. Κορ-νηλάκη, «Ειδικό Ενοχικό Δίκαιο Ι», 2002, σελ.

1706 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1706

204 επ.). Στο άρθρο 516 του ίδιου κώδικα ορίζε-ται ότι «αν ο πωλητής δεν εκπλήρωσε τις υπο-χρεώσεις του, ο αγοραστής έχει όσα δικαιώμα-τα έχει ο δανειστής στις αμφοτεροβαρείς συμ-βάσεις και ιδίως σε περίπτωση υπερημερίας ήυπαίτιας αδυναμίας του οφειλέτη». Από τοσυνδυασμό των διατάξεων αυτών προκύπτειότι η ευθύνη του πωλητή για νομικά ελαττώμα-τα του πωληθέντος διαπλάθεται ως ευθύνη γιατη μη εκπλήρωση της παροχής και συνακόλου-θα έχουν εφαρμογή οι γενικές διατάξεις τωνάρθρων 380 και 382 ΑΚ, σύμφωνα με τις οποίεςο αγοραστής δικαιούται πλην άλλων, να ζητή-σει αποζημίωση για τη μη εκπλήρωση, αυτή δεη ευθύνη του πωλητή είναι αντικειμενική, δενεξαρτάται δηλαδή από υπαιτιότητά του και κα-ταλύεται μόνον αν, μετά από σχετική ένστασητου πωλητή, αποδειχθεί ότι ο αγοραστής θετι-κώς γνώριζε το νομικό ελάττωμα (άρθρα 515ΑΚ), χωρίς να αρκεί υπαίτια άγνοια έστω καιοφειλομένη σε βαριά αμέλεια. Η αποζημίωσηπου μπορεί να αξιώσει ο αγοραστής αποτελείυποκατάστατο του αρχικού αντικειμένου τηςπαροχής και, άρα, αξίωση αυτοτελή ενώ ως ζη-μία που πρέπει να αποκατασταθεί νοείται κάθεεπί το χείρω μεταβολή της περιουσίας του απότη μη εκπλήρωση των υποχρεώσεων του πωλη-τή η οποία συνδέεται αιτιωδώς με την τελευ-ταία. Έτσι αποκαθίσταται τόσο η θετική ζημίατου αγοραστή όσο και το διαφυγόν κέρδος του.Θετική ζημία αποτελεί πρωτίστως το τίμημαπου καταβλήθηκε, καθώς και κάθε άλλο ποσόπου δαπάνησε ο αγοραστής και συνδέεται αι-τιωδώς με την πάσχουσα από νομικό ελάττωμαπώληση (ΑΠ 693/2005 ΕλλΔνη 2007. 1439, ΑΠ847/2003 ΕλλΔνη 2003.1358, ΑΠ 1283/2β03ΕλλΔνη 2005. 480, παραβλ. ΑΠ 453/2006ΝΟΜΟΣ, ΕφΑθ 8763/2006 ΕλλΔνη 2007. 936,ΕφΑθ 6533/2002 ΕλλΔνη 2005.220, ΕφΑθ5776/2002 ΕλλΔνη 2001.819, Εφθεσ 380/1994Αρμ.1994.1363, ΕφΛαρ 164/2004 ΝΟΜΟΣ). Αντο νομικό ελάττωμα συνίσταται σε περιορισμέ-νο εμπράγματο δικαίωμα ή σε άλλο ασθενέστε-ρο δικαίωμα τρίτου, πρόκειται για πλημμελή εκ-πλήρωση της υποχρέωσης του πωλητή να με-

ταβιβάσει την κυριότητα του πράγματος χωρίςνομικά ελαττώματα και ο αγοραστής δικαιούταικαταρχήν αποζημίωση μόνο για τη ζημία τουπου οφείλεται στην ύπαρξη του συγκεκριμένουελαττώματος, ενώ δικαίωμα για πλήρη αποζη-μίωση μπορεί να θεμελιώσει μόνο αν αποδείξειότι το νομικό ελάττωμα είναι γι’ αυτόν τόσο ου-σιώδες ώστε δεν έχει εξαιτίας του συμφέροννα κρατήσει το πράγμα που αγόρασε. Εξάλλου,ο πωλητής ευθύνεται ως άνω έναντι του αγο-ραστή μόνο για νομικά ελαττώματα που υπάρ-χουν κατά τον κρίσιμο χρόνο μεταβίβασης τηςκυριότητας του πράγματος στον αγοραστή,ενώ ευθύνη του πωλητή για νομικά ελαττώμα-τα που εμφανίστηκαν μετά τον κρίσιμο χρόνογεννιέται μόνο αν η εμφάνιση των νομικώνελαττωμάτων οφείλεται σε υπαιτιότητά του.Τέλος, από τη διάταξη του άρθρου 3 παρ. 2 τουν.δ της 17.7.1923 «περί σχεδίων πόλεων, κω-μών και συνοικισμών του κράτους και οικοδο-μής αυτών», σύμφωνα με την οποία τα σχέδιαπόλεων εγκρίνονται με διάταγμα που δημοσι-εύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, συ-νάγεται ότι για να υπάρχει νομικό ελάττωμααπό ρυμοτομικό σχέδιο σε πωλούμενο ακίνητο,θα πρέπει το σχετικό διάταγμα να δημοσιευθείστην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως πριν απότην πώληση. (Π. Κορνηλάκη, ο.π., Γεωργιάδη -Σταθόπουλο, Αστικός Κώδιξ, κατ’ άρθρο ερμη-νεία, Ειδικό Ενοχικό III, 1980, σελ. 57- 58). Πε-ραιτέρω, από τον συνδυασμό των διατάξεωντων άρθρων 513, 534, 537, 540, 543 ΑΚ, όπωςόλες, πλην της πρώτης εξ αυτών, ισχύουν μετάτην αντικατάστασή τους με το Ν 3034/2002,σαφώς προκύπτει ότι ο αγοραστής, εάν το αγο-ρασθέν πράγμα κατά τον χρόνο που ο κίνδυνοςμεταβαίνει σ’ αυτόν (αρθρ. 522 έως 524 ΑΚ -βλ. σχετ. ΑΠ 178/1998 ΕΕμπΔ 1999. 738/ΔΕΕ1998. 1227), έχει ουσιώδη πραγματικά ελαττώ-ματα δικαιούται να ασκήσει κατ’ επιλογήν ένααπό τα προβλεπόμενα από τη διάταξη του άρ-θρου 540 δικαιώματα, της διόρθωσης ή αντικα-τάστασης του πράγματος, της μείωσης του τι-μήματος ή της υπαναχώρησης από τη σύμβαση,ή, υπό την επίκληση υπαιτιότητας του πωλητή,

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1707

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1707

αποζημίωση. Τα ανωτέρω δικαιώματα που είναιδιαπλαστικά, συρρέουν διαζευκτικώς, ώστε ηεπιλογή του ενός ν’ αποκλείει το άλλο, κατ’ανάλογη εφαρμογή της διατάξεως του άρθρου306 ΑΚ. Εξάλλου, από τις ίδιες διατάξεις προ-κύπτει ότι πραγματικό ελάττωμα είναι μια ατέ-λεια του πράγματος, δηλαδή μία απόκλιση αυ-τού προς το χειρότερο, βάσει της αντικειμενι-κής ή της συμφωνημένης υποκειμενικής τουκατάστασης, στην οποία πρέπει να βρίσκεται,ανεξάρτητα της αιτίας που την προκαλεί, μεαποτέλεσμα να επηρεάζεται αρνητικά η αξία ήη χρησιμότητα του. Ως αντικειμενική κατάστα-ση νοείται εκείνη που χαρακτηρίζει όλα ταπράγματα ορισμένου γένους, ενώ ως συμφω-νημένη υποκειμενική κατάσταση νοείται εκείνηπου ειδικά συμφωνείται και η οποία αποκλίνειαπό την αντικειμενική κατάσταση του πράγμα-τος. Πάντως, μετά την καθιέρωση γενικής υπο-χρέωσης περί παράδοσης πράγματος χωρίςελαττώματα, σύμφωνα με τη διάταξη του άρ-θρου 534 ΑΚ, και την αναθεώρηση της νομικήςφύσης της ευθύνης του πωλητή σε ευθύνη λό-γω μη εκπλήρωσης, προτεραιότητα για τη δια-πίστωση της υπάρξεως πραγματικού ελαττώ-ματος αποκτά το υποκειμενικό κριτήριο, δηλα-δή ο συμφωνημένος σκοπός χρήσης του πράγ-ματος. Έτσι, ως ελαττωματικό θεωρείται τοπράγμα όταν η κατάστασή του αποκλίνει απότη συμφωνία κατά τρόπο ώστε να επηρεάζεταιο συμφωνημένος σκοπός χρήσης. Αν δεν υπάρ-χει ειδική συμφωνία, ελαττωματικό θεωρείταιτο πράγμα όταν η κατάστασή του αποκλίνειαπό την αντικειμενική κατάσταση, δηλαδή απότην κατάσταση στην οποία πρέπει να βρίσκεταικάθε πράγμα του ίδιου γένους, με αποτέλεσμανα θίγεται ο αντικειμενικός σκοπός χρήσης αυ-τού, ο σκοπός που πρέπει να πραγματώνεταιαπό κάθε παροχή του ίδιου γένους. Περαιτέρω,από τις ίδιες ως άνω διατάξεις συνάγεται ότιπραγματικό ελάττωμα υπάρχει όταν το πράγμαδεν ανταποκρίνεται στη σύμβαση, ιδίως στιςπεριπτώσεις που προβλέπονται στη διάταξητου άρθρου 535 ΑΚ, ενώ ο αγοραστής δικαιού-ται να ζητήσει πλήρη αποζημίωση για μη εκ-

πλήρωση, που περιλαμβάνει την κατά τις γενι-κές διατάξεις των άρθρων 297, 298 ΑΚ θετικήτου ζημία και το διαφυγόν κέρδος, λόγω ύπαρ-ξης ουσιώδους μόνο πραγματικού ελαττώμα-τος και μόνο αν αυτό οφείλεται σε πταίσμα τουπωλητή. Τέλος, για τη γέννηση ευθύνης τουπωλητή για πραγματικά ελαττώματα, απαιτεί-ται το πραγματικό ελάττωμα να υπάρχει κατάτον κρίσιμο χρόνο μεταβίβασης της κυριότηταςτου πράγματος στον αγοραστή, ο δε πωλητήςδεν ευθύνεται για πραγματικά ελαττώματα πουεμφανίστηκαν μετά τον ως άνω κρίσιμο χρόνο,εκτός αν ήταν ήδη υπαρκτές, χωρίς να έχουνολοκληρωθεί, οι παράγουσες την ελαττωματι-κότητα αναγκαίες προϋποθέσεις, οι οποίεςακολούθως και σε σύντομο χρονικό διάστημα,κατ’ αιτιώδη δυναμικότητα, εξελίχθηκαν καιεπέφεραν την ολοκλήρωση και ανάδειξη τουελαττώματος (Π. Κορνηλάκη, Ειδικό ΕνοχικόΔίκαιο Ι, 2002, σελ. 218 επ. και 225/226, Ι. Δε-ληγιάννη - Π. Κορνηλάκη, Ειδικό Ενοχικό Δί-καιο Ι/α, 2η έκδ. 1986, σελ. 131/132, ΟλΑΠ29/1990 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1544/2008 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ356/2007 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1291/2000 ΕλλΔνη2002,161, Εφθεσ 1318/2008 Αρμ 2009.1165,ΕφΑθ 6910/2007 ΕλλΔνη 2008.618, ΕφΑθ2464/2005 ΝΟΜΟΣ). Περαιτέρω, η διάκριση τουνομικού ελαττώματος από το πραγματικό ορι-σμένες φορές είναι ιδιαίτερα δυσχερής. Η νο-μολογία δέχεται ότι «κατά την έννοια της διά-ταξης του άρθρου 534 του ΑΚ πραγματικόελάττωμα υπάρχει όχι μόνον όταν αυτό ανάγε-ται στην υλική του πράγματος υπόσταση, αλλάκαι στη νομική του κατάσταση, όταν δεν προέρ-χεται τούτο από δικαίωμα τρίτου» (ΟλΑΠ29/1990 ΕλλΔνη 1991. 53, ΑΠ 1341/2007ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1341/2001 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1291/2000ΕλλΔνη 2002.161). Έτσι, ορισμένοι περιορισμοίδημοσίου δικαίου, όταν εμποδίζουν την ανοικο-δόμηση του ακινήτου (λ.χ. βιότοποι, αρχαιολο-γικοί χώροι, διατηρητέα, συντελεστές δόμη-σης, αυθαίρετα κ.λπ.) συνιστούν πραγματικάελαττώματα, ενώ αντίθετα, όταν δημιουργούνδικαιώματα υπέρ του δημοσίου ή τρίτων (λ.χ.απαλλοτρίωση, επίταξη, ρυμοτόμηση κ.λπ.) κρί-

1708 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1708

νονται ως νομικά ελαττώματα. Σε οριακές περι-πτώσεις, όταν δεν μπορεί να διακριθεί με σα-φήνεια αν πρόκειται για νομικά ή για πραγματι-κό ελάττωμα, η κρατούσα γνώμη δέχεται ότιυφίσταται συρροή των διατάξεων περί νομικώνκαι πραγματικών ελαττωμάτων, ώστε ο αγορα-στής να έχει την ευχέρεια επίκλησης των δια-τάξεων που επιθυμεί για την επέλευση των εν-νόμων συνεπειών (Π. Κορνηλάκη, ό.π., σελ.218 επ.).

II. Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 288του ΑΚ, ο οφειλέτης έχει υποχρέωση να εκπλη-ρώσει την παροχή όπως απαιτεί η καλή πίστη,αφού ληφθούν υπόψη και τα συναλλακτικάήθη. Με τη διάταξη αυτή προσδιορίζεται ο τρό-πος εκπλήρωσης της παροχής βάσει των αντι-κειμενικών κριτηρίων της καλής πίστης και τωνσυναλλακτικών ηθών, προκειμένου να επιτευ-χθεί ουσιαστικά ο σκοπός της ενοχής. Ειδικό-τερη εκδήλωση της αρχής της καλής πίστηςπου διατυπώνεται στη διάταξη του άρθρου 288του ΑΚ αποτελεί η διάταξη του άρθρου 388 τουΑΚ. Σύμφωνα με την τελευταία αυτή διάταξη«αν τα περιστατικά στα οποία κυρίως, ενόψειτης καλής πίστης και των συναλλακτικών ηθών,τα μέρη στήριξαν τη σύναψη αμφοτεροβαρούςσύμβασης, μεταβλήθηκαν ύστερα από λόγουςπου ήταν έκτακτοι και δεν μπορούσαν να προ-βλεφθούν και από τη μεταβολή αυτή η παροχήτου οφειλέτη, ενόψει και της αντιπαροχής έγι-νε υπέρμετρα επαχθής το δικαστήριο μπορείκατά την κρίση του με αίτηση του οφειλέτη, νατην αναγάγει στο μέτρο που αρμόζει και νααποφασίσει τη λύση της σύμβασης εξολοκλή-ρου ή κατά το μέρος που δεν εκτελέστηκε ακό-μη. Αν αποφασιστεί η λύση της σύμβασηςεπέρχεται απόσβεση των υποχρεώσεων παρο-χής που πηγάζουν απ’ αυτήν και οι συμβαλλό-μενοι έχουν αμοιβαία υποχρέωση να αποδώ-σουν τις παροχές που έλαβαν κατά τις διατά-ξεις για τον αδικαιολόγητο πλουτισμό». Η ενλόγω διάταξη προβλέπει (υπό όρους) την υπο-χώρηση της αρχής του απαραβίαστου των συμ-βάσεων (pacta sunt servanda), αναγνωρίζονταςτη δυνατότητα δικαστικής λύσεως ή αναθεωρή-

σεως αμφοτεροβαρούς συμβάσεως σε περί-πτωση απρόοπτης μεταβολής των συνθηκώνκαι ανατροπής της ισορροπίας παροχής καιαντιπαροχής (Γεωργιάδη - Σταθόπουλο, Αστι-κός Κώδιξ, κατ’ άρθρο ερμηνεία, Γενικό Ενοχι-κό II, 1979, σελ. 367-368, αρ. 1,2,8). Οι προσπά-θειες για τη θεωρητική θεμελίωση της δυνατό-τητας ανατροπής ή αναθεωρήσεως των συμβά-σεων είναι γνωστές υπό το όνομα διαφόρωνθεωριών, όπως της «προϋποθέσεως», του «ορί-ου θυσίας του οφειλέτη», του «δικαιοπρακτι-κού θεμελίου» κ.λπ. (Γεωργιάδη -Σταθόπουλο,ό.π. αρ. 3). Για την εφαρμογή της εξαιρετικήςαυτής διάταξης του άρθρου 388 του ΑΚ απαι-τείται η συνδρομή των εξής προϋποθέσεων:

α) «ύπαρξη αμφοτεροβαρούς σύμβασης».Εφαρμόζεται, όμως, επίσης, και επί προσυμφώ-νου με το οποίο αναλαμβάνεται υποχρέωσηπρος κατάρτιση αμφοτεροβαρούς συμβάσεωςκαθώς και επί συμφώνου προαίρεσης για τηνκατάρτιση αμφοτεροβαρούς συμβάσεως, β)«μεταβολή των συνθηκών επί των οποίων κυ-ρίως στήριξαν τα συμβαλλόμενα μέρη τη σύνα-ψη της σύμβασης». Ορισμένο περιστατικό πλη-ροί την ανωτέρω προϋπόθεση, εφόσον συντρέ-χουν γι’ αυτό σωρευτικά τόσο το υποκειμενικόόσο και το αντικειμενικό κριτήριο που θέτει ηδιάταξη. Εξάλλου, απαιτείται όλοι οι συμβαλλό-μενοι να θεώρησαν το υπό κρίση περιστατικόσημαντικό και να στήριξαν την κατάρτιση τηςσύμβασής τους σ’ αυτό, υπό την έννοια ότι δενθα προέβαιναν στη σύναψή της (ή θα την κατήρ-τιζαν με διάφορο περιεχόμενο) αν γνώριζαν τημεταβολή που επιγενομένως επήλθε [δηλαδήπρέπει να αποτέλεσε κοινό δικαιοπρακτικό θε-μέλιο γι’ αυτούς (υποκειμενικό κριτήριο)] ή στηνπερίπτωση που το περιστατικό στο οποίο στηρί-χτηκε ο ένας συμβαλλόμενος δεν έγινε μεν εντοις πράγμασι αντιληπτό από τον αντισυμβαλ-λόμενο του, ο τελευταίος, όμως κατά την καλήπίστη, μπορούσε και όφειλε να το έχει αντιλη-φθεί. Συγχρόνως δε το εν λόγω περιστατικό ναείναι και αντικειμενικά, με βάση την καλή πίστηκαι τα συναλλακτικά ήθη, ουσιώδες, ενόψει τουείδους, του περιεχομένου και του σκοπού της

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1709

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1709

σύμβασης (αντικειμενικό κριτήριο), γ) «μεταγε-νέστερη μεταβολή των συνθηκών». Ήτοι ηεφαρμογή της ΑΚ 388 περιορίζεται στην περί-πτωση της έκλειψης - ανατροπής του δικαιο-πρακτικού θεμελίου, όταν δηλαδή η μεταβολήτων συνθηκών επήλθε μετά την κατάρτιση τηςσύμβασης, δ) «έκτακτοι και απρόβλεπτοι λό-γοι». Σύμφωνα με την ΑΚ 388 η μεταγενέστερημεταβολή των συνθηκών πρέπει να οφείλεταισε λόγους που ήταν έκτακτοι και δεν μπορού-σαν να προβλεφθούν. Έκτακτοι είναι οι λόγοιπου δεν επέρχονται κατά τη συνήθη πορεία τωνπραγμάτων, αλλά προκαλούνται από ασυνήθι-στα γεγονότα, φυσικά, πολιτικά, κοινωνικά, οι-κονομικά κ.λπ. Το έκτακτο κρίνεται αντικειμενι-κά. Τα γεγονότα αυτά πρέπει να είναι, επιπλέον,απρόβλεπτα για τους συμβαλλομένους κατάτον χρόνο σύναψης της σύμβασης, σύμφωνα μετους κανόνες συνήθους επιμέλειας, Το απρό-βλεπτο κρίνεται υποκειμενικά. Ενδιαφέρει ηυποκειμενική δυνατότητα πρόβλεψης των συ-γκεκριμένων συμβαλλομένων κατά τον χρόνοκατάρτισης της σύμβασης και ε) «υπέρμετραεπαχθής παροχή». Ήτοι η ΑΚ 388 προϋποθέτειότι η απρόοπτη μεταβολή των συνθηκών προκά-λεσε αιτιωδώς την υπέρμετρη επάχθεια της πα-ροχής του οφειλέτη, ενόψει και της αντιπαρο-χής, (βλ. ενδεικτικά για τα ανωτέρω Ι. Καράκω-στα, Αστικός Κώδικας, Γενικό Ενοχικό, εκδ.2006, τομ. 3ος, αρθρ. 388, σελ. 513 επ., ΟλΑΠ927/1982 ΝοΒ 1983, 214, ΑΠ 1171/2004 αδημ.ΑΠ 678/1997 ΕΕΝ 1998. 38, ΑΠ 678/1996ΕλλΔνη 1998. 593, ΑΠ 598/1992 ΕλλΔνη 1993.1286, ΑΠ 1138/1990 ΕΕΝ 1991. 445). Περαιτέ-ρω, ειδικότερα, στην έννοια του «δικαιοπρακτι-κού θεμελίου» θεωρείται ότι εμπίπτουν εκείνεςμόνο οι καταστάσεις, στην ύπαρξη, διατήρηση ήεπέλευση των οποίων αποβλέπουν και οι δύοσυμβαλλόμενοι και αποτελούν τη βάση τηςσύμβασης μολονότι δεν τις περιέλαβαν ρητάστο περιεχόμενο της σύμβασης. Οι καταστά-σεις που λαμβάνουν υπόψη τα μέρη για τη σύ-ναψη της σύμβασής τους δεν είναι όλες κρίσι-μες όσον αφορά τη συγκρότηση της έννοιαςτου δικαιοπρακτικού θεμελίου. Από αυτές η διά-

ταξη του άρθρου 388 του ΑΚ αποχωρίζει εκεί-νες στις οποίες στηρίχθηκαν οι συμβαλλόμενοικαι αποτέλεσαν κοινό θεμέλιο γι’ αυτούς. Τοκριτήριο αυτό είναι κατ’ αρχήν υποκειμενικό,αφού αναφέρεται στις υποκειμενικές παραστά-σεις των συμβληθέντων μερών, αντικειμενικο-ποιείται, όμως, αφού η «στήριξη» στην κατά-σταση ή το περιστατικό πρέπει να είναι κοινήκαι για όλα τα συμβληθέντα μέρη. Επιθυμίες ήπαραστάσεις του ενός μόνο συμβαλλομένου,που δεν έγιναν ή δεν μπορούσαν να γίνουναντιληπτές ή και δεκτές από τον αντισυμβαλλό-μενο του, οσοδήποτε ουσιώδεις και αν είναι γιατον πρώτο, δεν αποτελούν «δικαιοπρακτικό θε-μέλιο» με την ανωτέρω έννοια (βλ. ενδεικτικάγια τα παραπάνω Δ. Παπαστερίου- Δ. Κλαβανί-δου, Δίκαιο της Δικαιοπραξίας, 2008, σελ. 109επ., Μ. Σταθόπουλο, Γενικό Ενοχικό Δίκαιο,2004, σελ. 1233 επ.) Τέλος, ανατροπή του δικαι-οπρακτικού θεμελίου συνιστά εκείνη η μορφήτης ουσιώδους διατάραξης της σχέσης παρο-χής και αντιπαροχής που προκλήθηκε από τημεταβολή ή τη διάψευση των αντικειμενικών δε-δομένων, τα οποία οι συναλλασσόμενοι θεώρη-σαν ως θεμέλιο της σύμβασης. Ειδικότερα, τοδικαιοπρακτικό θεμέλιο ανατρέπεται μόνο στηνπερίπτωση διάψευσης ή μεταγενέστερης ανα-τροπής ουσιωδών γεγονότων, στα οποία και οιδύο συμβαλλόμενοι αποδίδουν τόση σημασία,ώστε εξαιτίας αυτών να καθίσταται πλέον χωρίςνόημα η συμβατική δέσμευση. Ο οφειλέτης, λό-γω της ανατροπής του δικαιοπρακτικού θεμελί-ου, δικαιούται, σύμφωνα με τη διάταξη του άρ-θρου 388 του ΑΚ, να ζητήσει, αποκλειστικά καιμόνο, είτε τη λύση της σύμβασης είτε την ανα-προσαρμογή των όρων αυτής και ιδίως της πα-ροχής του, που κατέστη υπέρμετρα επαχθής,στο προσήκον μέτρο (βλ. ενδεικτικά Μ. Σταθό-πουλο, Γενικό Ενοχικό Δίκαιο, 2004, σελ. 1230επ., Μ. Κυράση, Εγχειρίδιο Γενικών ΑρχώνΑστικού Δικαίου και Δικαιοπραξίας, 1996, σελ.102 και 105). Το δικαίωμα αυτό του οφειλέτηπου είναι διαπλαστικό ασκείται είτε με διαπλα-στική αγωγή ή ανταγωγή, η δε απόφαση πουδέχεται αυτό ως βάσιμο διαπλάθει την έννομη

1710 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1710

σχέση και ισχύει μόνο για το μέλλον και δη απότην επίδοση της αγωγής, είτε κατ’ ένσταση κα-τά αγωγής με την οποία ζητείται η καταδίκη τουστην οφειλόμενη συμβατική παροχή, η δε παρα-δοχή της ένστασης, κατά την κρατούσα στη νο-μολογία θέση, έχει ως αποτέλεσμα την ολική ήμερική απόρριψη της αγωγής (ΑΠ 1035/2001ΝΟΜΟΣ, contra ΕφΑθ 1338/2000 ΑρχΝ 2001.27, που δέχθηκε την κατ’ ένσταση ενάσκησητου διαπλαστικού δικαιώματος προς τον σκοπόόχι μόνον της αντίκρουσης της αγωγής, αλλάκαι δικαστικής διάπλασης).

III. Η αγωγή του αδικαιολογήτου πλουτισμούείναι επικουρική (ΑΠ 475/1989 ΕΕΝ 1990.143,ΑΠ 1307/1982 ΝοΒ 31. 1342), και ως εκ τούτουασκείται μόνον όταν λείπουν οι προϋποθέσειςτης αγωγής από σύμβαση ή αδικοπραξία, εκτόςκαι αν θεμελιώνεται σε διαφορετικά πραγματι-κά περιστατικά από εκείνα της συμβάσεως ήτης αδικοπραξίας, οπότε δεν κωλύεται η άσκη-ση της (βλ. ΑΠ 531/1994 ΕλλΔνη 37, 81, ΑΠ1567/1983 ΝοΒ 32. 1354, ΑΠ 1307/1982 ό.π.,ΑΠ 890/1982 ΝοΒ 31, 1156, ΕφΑθ 9611/1989ΕλλΔνη 35, 488, ΕφΑθ 9612/1989 ΝοΒ 38.107,ΕφΑθ 8069/1986 ΕλλΔνη 28. 861, ΕφΑθ7642/1986 ΕλλΔνη 28. 1263).

Με την υπό κρίση αγωγή τους, έτσι όπως τοπεριεχόμενό της εκτιμάται από το Δικαστήριο,οι ενάγοντες εκθέτουν ότι οι εναγόμενοι είναισυγκύριοι και δη κατά ποσοστό 99% εξ αδιαιρέ-του ο πρώτος και 1% εξ αδιαιρέτου η δεύτερηενός οικοπέδου, εκτάσεως 1.500 τ.μ., που βρί-σκεται στον συνοικισμό 40 Eκκλησιών Θεσσα-λονίκης, μετά του επ’ αυτού συγκροτήματοςκτηρίων, που περιγράφουν λεπτομερώς κατάθέση, έκταση και όρια. Ότι το ανωτέρω οικόπε-δο μετά των επ’ αυτού κτισμάτων περιήλθε στησυγκυριότητα των εναγομένων με τον αναφε-ρόμενο στην αγωγή παράγωγο τρόπο μαζί μεάλλα ακίνητα, τα οποία συνενωμένα αποτε-λούν ένα ακίνητο ευρύτερης έκτασης 2.142τ.μ., επί του οποίου είχε επιβληθεί με το αναφε-ρόμενο ΠΔ (ΦΕΚ 11 Δ/23.2.1979), ρυμοτομικήαπαλλοτρίωση με το χαρακτηρισμό του ως χώ-ρου πρασίνου, ενώ στη συνέχεια επιβλήθηκε

ρυμοτομικό βάρος σ’ ένα μέρος αυτού με τονχαρακτηρισμό του ως χώρου για την ανέγερσηπολιτιστικού κέντρου, με την υπ’ αριθμ.ΔΒ/ΠΜ/ΟΙΚ/4889/1841/14.9.1994 απόφαση τουΝομάρχη Θεσσαλονίκης. Ότι στη συνέχειαακυρώθηκε η σιωπηρή άρνηση της διοίκησης ναάρει τη ρυμοτομική απαλλοτρίωση και το ρυμο-τομικό βάρος και βεβαιώθηκε η υποχρεωτικάεπελθούσα άρση της απαλλοτρίωσης και τουρυμοτομικού βάρους, με την υπ’ αριθμ.1865/2005 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδι-κείου Θεσσαλονίκης, σε εκτέλεση της οποίαςτροποποιήθηκε το ρυμοτομικό σχέδιο του Δή-μου Θεσσαλονίκης με την υπ’ αριθμ. 29/41375/ΠΣΚ/698/10.9.2008 απόφαση του ΝομάρχηΘεσσαλονίκης, που δημοσιεύθηκε νόμιμα στοΦΕΚ, και το ως άνω οικόπεδο των εναγομένωνεντάχθηκε στο εγκεκριμένο σχέδιο του παρα-πάνω συνοικισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης,κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα. Ότι μεταξύαυτών και των εναγομένων προσυμφωνήθηκεπώληση, με την οποία οι τελευταίοι υποσχέθη-καν να τους πωλήσουν και να παραδώσουν, κα-τά πλήρη κυριότητα και κατά ποσοστό 25% εξαδιαιρέτου στον καθένα, το παραπάνω οικόπε-δο μετά των επ’ αυτού κτισμάτων, αντί τιμήμα-τος 5.250.000 ευρώ. Ότι για τη σύμβαση αυτήσυντάχθηκε το υπ’ αριθμ. 10482/5.12.2008 προ-σύμφωνο πώλησης του αναφερόμενου συμβο-λαιογράφου Θεσσαλονίκης, κατά την κατάρτι-ση του οποίου είχαν προκαταβάλει έναντι τουτιμήματος το ποσό των 800.000 ευρώ, ενώ τουπόλοιπο ποσό του τιμήματος συμφωνήθηκενα καταβληθεί σε τέσσερις (4) δόσεις, ήτοι (α)ποσό 1.200.000 ευρώ την 10-1-2009, (β) ποσό1.000.000 ευρώ την 10-2- 2009, (γ) ποσό1.250.000 ευρώ την 30-4-2009 και δ) ποσό1.000.000 ευρώ την 30-6-2009, σε εκπλήρωσηδε των όρων του προσυμφώνου κατέβαλανεμπρόθεσμα στους εναγομένους και την 1η δό-ση του υπολοίπου τιμήματος και έτσι μέχρι καιτην 10.1.2009 κατέβαλαν στους εναγομένουςέναντι του συμφωνηθέντος τιμήματος το συνο-λικό ποσό των 2.000.000 ευρώ. Ότι κατά την

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1711

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1711

κατάρτιση του προσυμφώνου οι εναγόμενοι εγ-γυήθηκαν και υποσχέθηκαν το παραπάνω οικό-πεδο, που προσυμφώνησαν να τους πωλήσουν,ελεύθερο «από κάθε βάρος, χρέος, υποθήκη,προσημείωση υποθήκης, κατάσχεση αναγκα-στική ή συντηρητική, μισθώσεως ή χρήσεωςτρίτου, ρυμοτομίας, προσκυρώσεως, αναγκα-στικής απαλλοτριώσεως ή αποζημιώσεως απότις αιτίες αυτές, αποζημιώσεως οδών ή παρό-διων γειτόνων και από κάθε γενικά νομικόελάττωμα». Ότι μετά την καταβολή και της 1ηςδόσης του υπολοίπου τιμήματος πληροφορή-θηκαν από τους εναγομένους ότι κατά της προ-αναφερόμενης απόφασης του Νομάρχη Θεσ-σαλονίκης, που εκδόθηκε σε υλοποίηση τηςανωτέρω απόφασης του Διοικητικού Πρωτοδι-κείου Θεσσαλονίκης, με την οποία επικυρώθη-κε ο αποχαρακτηρισμός του ακινήτου και επι-τράπηκε η δόμησή του με χρήσεις γενικής κα-τοικίας, ασκήθηκε από κατοίκους της περιοχής,ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, η μεαριθμό κατάθεσης 7706/2008 αίτηση ακυρώσε-ως αυτής, προσδιορισθείσα προς εκδίκαση γιατη δικάσιμο της 22.9.2010, και η με αριθμό κα-τάθεσης 2.278/24.12.2008 αίτηση αναστολήςεκτελέσεως αυτής μέχρι την έκδοση απόφα-σης του ΣτΕ επί της αιτήσεως ακυρώσεως της,περιλαμβάνουσα ως και αίτημα προσωρινήςαναστολής της εκτελέσεως οικοδομικών εργα-σιών. Ότι μετά την άσκηση των παραπάνω δικο-γράφων υφίσταται νομικό ελάττωμα του προ-συμφωνηθέντος να πωληθεί σ’ αυτούς ακινή-του, που καθιστά αδύνατη την παροχή των πω-λητών (εναγομένων) προς τους αγοραστές(ενάγοντες), η τυχόν δε αποδοχή των εν λόγωαιτήσεων θα επιφέρει και πραγματικό ελάττω-μα στο ακίνητο αυτό. Ότι, επίσης, έχουν ανα-τραπεί οι συνθήκες και οι όροι, υπό τους οποί-ους προσυμφώνησαν να αγοράσουν το ακίνητοαυτό, δεδομένου ότι, λόγω της ιδιότητάς τουςως εργολάβων-κατασκευαστών οικοδομών,αποσκοπούσαν στην άμεση ανοικοδόμησή του.Ότι, περαιτέρω, λόγω των παραπάνω ελαττω-μάτων του ακινήτου, σε συνάντηση που είχαν

με τους εναγομένους, την 5.2.2009, τους δή-λωσαν ότι δεν μπορούν να προχωρήσουν στησύναψη της οριστικής σύμβασης και ζήτησαντην επιστροφή του έναντι του τιμήματος προ-καταβληθέντος ποσού των 2.000.000 ευρώ, αί-τημα που οι εναγόμενοι αρνήθηκαν και με τησυμπεριφορά τους που περιγράφεται, επέμε-ναν στη σύνταξη του οριστικού συμβολαίου.Ότι εξαιτίας του γεγονότος ότι το προσυμφω-νηθέν να πωληθεί ακίνητο φέρει νομικό, άλλωςπραγματικό ελάττωμα, δικαιούνται οι ίδιοι ναζητήσουν αποζημίωση για τη θετική ζημία πουέχουν υποστεί, συνιστάμενη στο ανωτέρω συ-νολικό ποσό των 2.000.000 ευρώ, που κατέβα-λαν σ’ αυτούς ως προκαταβολή του τιμήματοςτου προσυμφωνηθέντος να τους πωληθεί ακι-νήτου. Ένεκα τούτων, ζητούν να υποχρεωθούνοι εναγόμενοι, με απόφαση προσωρινά εκτελε-στή, να τους καταβάλουν το συνολικό ποσότων 2.000.000 ευρώ ως αποζημίωση, με βάσητο ποσό συγκυριότητας επί του ακινήτου πουσυμφωνήθηκε να αποκτήσει ο καθένας με τηνοριστική κατάρτιση της σύμβασης της πώλη-σης, ευθυνόμενος ο καθένας από τους εναγό-μενους με βάση το ποσοστό της συγκυριότη-τάς τους επί του ακινήτου, ήτοι ο πρώτος ενα-γόμενος το ποσό των 1.980.000 ευρώ και δηποσό 495.000 ευρώ στον καθένα από τους ενά-γοντες, και η δεύτερη εναγομένη το ποσό των20.000 ευρώ και δη ποσό 5.000 ευρώ στον κα-θένα, με το νόμιμο τόκο από την επίδοση τηςαγωγής μέχρις εξοφλήσεως, την καταβολήτων οποίων ζητούν, επικουρικά, με βάση τιςδιατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού, επι-καλούμενοι ότι ο οι αντίδικοί τους, υπό την επί-κληση των αυτών πραγματικών περιστατικών,κατέστησαν χωρίς νόμιμοι αιτία πλουσιότεροισε βάρος της δικής τους περιουσίας. Τέλος, ζη-τούν να καταδικαστούν οι εναγόμενοι στα δι-καστικά τους έξοδα.

Με αυτό το περιεχόμενο και αίτημα η αγωγήαρμόδια εισάγεται προς εκδίκαση, κατά την τα-κτική διαδικασία (άρθρο 208 επ. του ΚΠολΔ),στο παρόν Δικαστήριο που είναι καθ’ ύλη και

1712 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1712

κατά τόπο (άρθρα 7, 9, 10, 14 παρ. 2, 18 εδ. 1και 22 του ΚΠολΔ), έχει δε τηρηθεί και η προ-βλεπόμενη από το άρθρο 214Α του ΚΠολΔ δια-δικασία εξώδικης επίλυσης της διαφοράς ηοποία απέτυχε (βλ. τη σχετική από 20.5.2009δήλωση διαπίστωσης απόπειρας συμβιβασμούτου πληρεξούσιου δικηγόρου των εναγόντωνΝ. Χ.) και έχει καταβληθεί από τους ενάγοντεςτο ανάλογο τέλος δικαστικού ενσήμου, με τ’αντιστοιχούντα σ’ αυτό ποσοστά υπέρ τουΤΑΧΔΙΚ και του ΤΝ (βλ. σχετ. το υπ’ αριθμ. .../2011 διπλότυπο της Δ.Ο.Υ. Β΄ Θεσσαλονίκης,σε συνδυασμό και με την υπ’ αριθμ..../2011απόδειξη της ΕΤΕ, που προσκομίζουν). Περαι-τέρω, όμως, η αγωγή πρέπει ν’ απορριφθεί ωςμη νόμιμη στο σύνολό της.

Ειδικότερα, κατά την κύρια βάση της, διότι,σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην ανωτέρωαπό στοιχείο «Ι» νομική σκέψη, μόνη η άσκησηαπό τρίτα πρόσωπα αίτησης ακύρωσης κατά τηςεπίμαχης απόφασης του Νομάρχη Θεσσαλονί-κης περί τροποποίησης του ρυμοτομικού σχεδί-ου του Ο.Τ. στο οποίο βρίσκεται το επίδικο ακί-νητο και της αντίστοιχης αίτησης αναστολής,που επικαλούνται οι ενάγοντες, δεν συνιστά,κατά την έννοια του νόμου, νομικό ελάττωμαπου δημιουργεί ευθύνη του πωλητή για μη εκ-πλήρωση, αφού η άσκηση των ως άνω ενδίκωνβοηθημάτων δεν θεμελιώνει κανένα «δικαίωματρίτου» στο επίδικο ακίνητο, ούτε εμποδίζει τηνελεύθερη μεταβίβαση της κυριότητας και τηνάσκηση των εξουσιών που πηγάζουν από αυτήν.Ακόμη όμως και η ενδεχόμενη αποδοχή της εκ-κρεμούς αιτήσεως ακυρώσεως δεν μπορεί ναθεμελιώσει την ύπαρξη νομικού ελαττώματος.Η ενδεχόμενη ακύρωση της προσβληθείσηςενώπιον του ΣτΕ αποφάσεως του ΝομάρχηΘεσσαλονίκης περί τροποποίησης του ρυμοτο-μικού σχεδίου του Ο.Τ. στο οποίο βρίσκεται τοεπίμαχο ακίνητο δεν μπορεί να ανατρέψει τηνυπ’ αριθ. 1865/2005 απόφαση του ΔιοικητικούΠρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, που βεβαίωσετην άρση του ρυμοτομικού βάρους που είχε επι-βληθεί παλαιότερα στο ίδιο ακίνητο και δεν εί-

ναι σε θέση να άρει την υποχρέωση της διοίκη-σης να συμμορφωθεί με την ανωτέρω δικαστικήαπόφαση. Άλλωστε, σύμφωνα και με τους αγω-γικούς ισχυρισμούς, η ενδεχόμενη αποδοχή τηςεκκρεμούς αιτήσεως ακύρωσης θα μπορούσενα επιφέρει κάποια αλλαγή μόνο ή περιορισμόστους όρους δόμησης του επίμαχου οικοπέδου.Ωστόσο, παρόμοιοι περιορισμοί δόμησης δενσυνιστούν νομικό ελάττωμα κατά την έννοιατου νόμου, όπως αναφέρεται στην ίδια ως άνωνομική σκέψη. Σε κάθε περίπτωση ακόμη και ανήθελε θεωρηθεί ότι η ενδεχόμενη αποδοχή τηςεκκρεμούς αίτησης ακύρωσης μπορεί να επιφέ-ρει νομικό ελάττωμα θα πρόκειται για νομικόελάττωμα που θα εμφανιστεί μετά τον κρίσιμοχρόνο κατά τον οποίο αναλήφθηκε από τουςεναγομένους - πωλητές η υποχρέωση να μετα-βιβάσουν την κυριότητα του επίμαχου ακινήτουστους ενάγοντες (κατά τον χρόνο δηλαδή σύ-ναψης του οριστικού συμβολαίου, ήτοι 10.2.2009). Στην περίπτωση όμως αυτή η ευθύνη τωνεναγομένων ως πωλητών του επίδικου ακινή-του θα μπορούσε να θεμελιωθεί μόνον εάν η εμ-φάνιση του νομικού ελαττώματος οφείλεται σευπαιτιότητά τους, προϋπόθεση την οποία οιενάγοντες δεν επικαλούνται στην αγωγή τους.Εξάλλου, μόνη η άσκηση ενώπιον του ΣτΕ τωνίδιων ως άνω ένδικων βοηθημάτων που επικα-λούνται οι ενάγοντες δεν συνιστά ούτε πραγ-ματικό ελάττωμα, αφού και κατά τους αγωγι-κούς ισχυρισμούς δεν εμπόδιζε, κατά τον κρίσι-μο χρόνο, την αξιοποίηση του επίδικου ακινή-του με ανοικοδόμηση, όπως είχαν αποβλέψει οιενάγοντες όταν υπέγραψαν το επίδικο προσύμ-φωνο, κατά τους όρους στους οποίους συμφώ-νησαν. Άλλωστε, σύμφωνα και με τα όσα ισχυ-ρίζονται οι ενάγοντες στην αγωγή τους, οι προ-ϋποθέσεις και οι όροι αξιοποίησης και δόμησηςτου επίδικου οικοπέδου δεν έχουν ακόμη μετα-βληθεί, ενώ είναι ακόμη αβέβαιο αν θα μεταβλη-θούν, πότε θα συμβεί αυτό και σε ποια έκταση.Ισχυρίζονται δε οι ενάγοντες με τις προτάσειςτους ότι δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει κατάτον κρίσιμο χρόνο το ελάττωμα (νομικό ή πραγ-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1713

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1713

ματικό), αλλά μόνον οι παράγουσες το ελάττω-μα προϋποθέσεις, που ακολούθως και σε σύντο-μο χρονικό διάστημα, κατ’ αιτιώδη δυναμικότη-τα, εξελίχθηκαν και επέφεραν την ολοκλήρωσηκαι ανάδειξη του ελαττώματος, πλην, όμως,στην προκειμένη περίπτωση ο ισχυρισμός αυ-τός αλυσιτελώς προβάλλεται, αφού δεν αναφέ-ρουν στην αγωγή τους ότι η αίτηση ακύρωσηςτης απόφασης του Νομάρχη Θεσσαλονίκης πε-ρί τροποποίησης του άνω ρυμοτομικού σχεδίουκαι η αντίστοιχη αίτηση αναστολής των κατοί-κων της περιοχής έγιναν δεκτές, ούτε άλλωστεμέχρι σήμερα, όπως συνομολογούν με τις προ-τάσεις τους, έγινε κάτι τέτοιο, έτσι ώστε ναέχει επέλθει ολοκλήρωση και ανάδειξη του φε-ρόμενου κατά τους ίδιους ελαττώματος. Σε κά-θε περίπτωση ακόμη κι αν ήθελε θεωρηθεί ότιμόνη η άσκηση των ανωτέρω ενώπιον του ΣτΕένδικων βοηθημάτων συνιστά πραγματικό ελάτ-τωμα, υφιστάμενο κατά τον κρίσιμο χρόνο τηςπαράδοσης του ακινήτου, που θα ελάμβανε χώ-ρα με την υπογραφή του οριστικού συμβολαίουαπό 10.1.2009 έως 10.2.2009, η αξίωση αποζη-μίωσης του αγοραστή προϋποθέτει, σύμφωναμε όσα αναφέρονται στην ίδια ως άνω νομικήσκέψη, υπαιτιότητα του πωλητή, τέτοιο, όμως,στοιχείο δεν επικαλούνται οι ενάγοντες στηναγωγή τους. Περαιτέρω, κατά τη διάταξη τουάρθρου 106 του ίδιου ΚΠολΔ, το δικαστήριοενεργεί μόνο ύστερα από αίτηση διαδίκου καιαποφασίζει με βάση τους πραγματικούς ισχυρι-σμούς που προτείνουν και αποδεικνύουν οι διά-δικοι και τις αιτήσεις που υποβάλλουν, εκτός ανο νόμος ορίζει διαφορετικά. Κατά δε το άρθρο224 ΚΠολΔ είναι απαράδεκτο να μεταβληθεί ηβάση της αγωγής. Με τις προτάσεις που κατατί-θενται κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 237ενώπιον του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου μπορείο ενάγων να συμπληρώσει, να διευκρινίσει ή ναδιορθώσει τους ισχυρισμούς του, αρκεί να μημεταβάλλεται η βάση της αγωγής». Κατά τηνέννοια της τελευταίας διάταξης ανεπίτρεπτημεταβολή της βάσης της αγωγής επέρχεταιόταν στις προτάσεις που κατατίθενται ενώπιον

του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου γίνεται προσθή-κη νέων περιστατικών, παλαιότερων ή οψιγε-νών, με τα οποία τροποποιείται ή αντικαθίσταταιη ιστορική βάση της αγωγής με άλλη ή προστί-θεται στην αγωγή και νέα ιστορική βάση, δυνά-μει δε της αλλαγής αυτής επιδιώκεται η αλλαγήτης νομικής θεμελίωσής της (ΟλΑΠ 2/1994ΝΟΜΟΣ). Στην προκειμένη περίπτωση, οι ενά-γοντες με τις προτάσεις τους ισχυρίζονται,όπως ο ισχυρισμός τους εκτιμάται από το Δικα-στήριο, ότι με την άσκηση των αναφερομένωνστην αγωγή τους ένδικων βοηθημάτων ανατρά-πηκε το δικαιοπρακτικό θεμέλιο της επίδικηςσύμβασης, δεδομένου ότι σκοπός τους ήταν ηαγορά του επίδικου ακινήτου προκειμένου άμε-σα επ’ αυτού ν’ ανεγερθεί οικοδομή κατοικιώνκαι στο ισόγειο αυτής να κατασκευαστεί χώρος- κατάστημα κατάλληλο προς χρήση υπεραγο-ράς (super market). Ο ισχυρισμός αυτός, όμως,τον οποίο μόνον ακροθιγώς οι ενάγοντες ανα-φέρουν και στην υπό κρίση αγωγή τους, επικα-λούμενοι ότι είχαν ανατραπεί οι συνθήκες και οιόροι, βάσει των οποίων προσήλθαν σε συμφω-νία με τους εναγομένους για την αγορά του ακι-νήτου τους, επειδή επιδίωκαν την άμεση ανοι-κοδόμησή του, πέραν της αοριστίας του, ηοποία υπάρχει αφού δεν προσδιορίζονται όλεςοι προϋποθέσεις που απαιτούνται, σύμφωνα μεόσα αναφέρονται στην ανωτέρω υπό στοιχείο«II» νομική σκέψη, για την εφαρμογή του άρ-θρου 388 ΑΚ, είναι απαράδεκτος, γιατί μεταβά-λει τη βάση της αγωγής, η οποία θεμελιώνεταιαποκλειστικά στην ευθύνη των εναγομένων πε-ρί αποζημιώσεως των εναγόντων, λόγω τηςύπαρξης νομικού, άλλως πραγματικού ελαττώ-ματος του επίδικου ακινήτου που προσυμφωνή-θηκε να πωληθεί και όχι στη μεταγενέστερηανατροπή του δικαιοπρακτικού θεμελίου τηςεπίδικης σύμβασης. Αλλά κι αν ακόμη ήθελε θε-ωρηθεί ότι συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις για τηνεφαρμογή της θεωρίας περί δικαιοπρακτικούθεμελίου στην ένδικη αγωγή, το αίτημα τηςαγωγής (καταβολή ως αποζημίωσης του ποσούτων 2.000.000 ευρώ) ουδόλως συνδέεται με τον

1714 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1714

ισχυρισμό τους περί ανατροπής του δικαιοπρα-κτικού θεμελίου, αφού αίτημα τοιαύτης αγωγήςπου θα στηρίζεται στο άρθρο 388 ΑΚ, είναι κατάνόμο, αποκλειστικά και μόνο, είτε η λύση της δι-καιοπραξίας, είτε η αναπροσαρμογή της παρο-χής στο προσήκον μέτρο.

Τέλος, η αγωγή και κατά τη δεύτερη επικου-ρική της βάση, που επιχειρείται να στηριχθείστις διατάξεις του αδικαιολογήτου πλουτισμούδεν είναι νόμιμη και πρέπει να απορριφθεί.Τούτο δε διότι, όπως προειπώθηκε, η αγωγήτου αδικαιολογήτου πλουτισμού είναι επιβοη-θητικής φύσεως και μπορεί να ασκηθεί μόνοόταν λείπουν οι προϋποθέσεις από τη σύμβα-ση ή από αδικοπραξία, εκτός εάν αυτή θεμε-λιώνεται σε πραγματικά περιστατικά διαφορε-τικά ή πρόσθετα από εκείνα στα οποία στηρίζε-ται η αγωγή από τη σύμβαση ή την αδικοπρα-ξία. Στην προκειμένη περίπτωση, η επικουρικήβάση του αδικαιολογήτου πλουτισμού στηρίζε-ται στα ίδια πραγματικά περιστατικά με τηνσωρευόμενη κύρια βάση της αγωγής, αφού οιενάγοντες δεν επικαλούνται κάποιο διαφορε-τικό ή πρόσθετο πραγματικό περιστατικό γιατη θεμελίωσή της. Ακολούθως, πρέπει η αγω-γή ν’ απορριφθεί και να συμψηφιστούν τα δικα-στικά έξοδα μεταξύ των διαδίκων, στο σύνολότους, λόγω του ότι η ερμηνεία των κανόνων δι-καίου που εφαρμόστηκαν ήταν ιδιαίτερα δυ-σχερής (άρθρο 17&ΚΠολΔ).

IV. Κατά τη διάταξη του άρθρου 166 ΑΚ, τοπροσύμφωνο είναι σύμβαση, διά της οποίας ταμέρη υποχρεούνται να συνάψουν ορισμένησύμβαση. Προκύπτει, έτσι, σαφώς ότι το προ-σύμφωνο, ως παράγον υποχρέωση προς παρο-χή, συνισταμένη στην κατάρτιση της οριστικήςσυμβάσεως, αποτελεί ενοχική - υποσχετικήσύμβαση. Η σύναψη της σκοπούμενης οριστι-κής συμβάσεως επιφέρει απόσβεση της εκ τουπροσυμφώνου ενοχής. Η εκπλήρωση, λοιπόν,της ενοχής καθ’ ορισμένο χρονικό σημείο απο-τελεί ουσιώδες στοιχείο της έννοιας της ενο-χής. Ο τοιούτος χρόνος δυνατόν να καθορίζε-ται από το νόμο ή από τη δικαιοπραξία, ειδικά,

καθόσον αφορά το προσύμφωνο, η πρακτικήσημασία του ζητήματος καθορισμού του χρό-νου συνάψεως της οριστικής συμβάσεως συνί-σταται, μεταξύ άλλων, στο ότι έκτοτε η απαί-τηση για τη σύναψη οριστικής σύμβασης καθί-σταται ληξιπρόθεσμη και αρχίζει η παραγραφήτης η οποία είναι 20ετής. Αναφορικά με τη ση-μασία, η οποία πρέπει να προσδοθεί στηνάπρακτη πάροδο της ορισμένης ημέρας πουτέθηκε προς σύναψη της οριστικής συμβάσεωςεκ μέρους είτε του ενός, είτε αμφοτέρων τωνμερών του προσυμφώνου, προέχουσα σημασίαέχει η προς τούτο βούληση των συμβαλλομέ-νων μερών. Κατ’ αρχήν, η εν λόγω προθεσμία,εφόσον δεν ορίσθηκε διαφορετικά, έχει απλώςτον χαρακτήρα προθεσμίας εκπληρώσεως τηςπαροχής των συμβληθέντων, οπότε η άπρακτηπάροδος αυτής δεν επάγεται ανατροπή τουπροσυμφώνου. Και μετά την πάροδο αυτής(προθεσμίας) και μέχρι συμπληρώσεως της20ετούς παραγραφής, στην οποία υπόκειται ησχετική αξίωση, μπορεί να ζητηθεί η σύναψητης οριστικής συμβάσεως. Οι συμβαλλόμενοι,όμως, μπορούν να ορίσουν, ρητά ή σιωπηρά,ότι η άπρακτη πάροδος της ορισθείσας προθε-σμίας, ανεξαρτήτως του λόγου που την προκά-λεσε, επάγεται ανατροπή του προσυμφώνουκαι ματαίωση καταρτίσεως της οριστικής συμ-βάσεως. Στην τελευταία αυτή περίπτωση ηπροθεσμία λειτουργεί ως διαλυτική κατά τοάρθρο 210 του ΑΚ, οπότε με την άπρακτη πα-ρέλευση παύει να ισχύει η δικαιοπραξία καιεπανέρχεται αυτοδικαίως η προηγούμενη κα-τάσταση (ΑΚ 202). Περαιτέρω, από τη διάταξητου άρθρου 402 ΑΚ, προκύπτει, ότι κατά τηνκατάρτιση της συμβάσεως μπορεί να δοθεί αρ-ραβώνας. Η εν λόγω διάταξη ρυθμίζει τον αρ-ραβώνα, ο οποίος δίδεται κατά την κατάρτισητης κυρίας συμβάσεως και όχι τον διδόμενοπρο της καταρτίσεως της κυρίας συμβάσεως.Υπό το πρίσμα της διακρίσεως αυτής έγκυραμπορεί να δοθεί αρραβώνας κατά την κατάρτι-ση του προσυμφώνου, το οποίο ως προανα-φέρθηκε, θεωρείται τελεία σύμβαση. Εξάλλου,

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1715

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1715

κατά το άρθρο 403 ΑΚ, ο υπαίτιος για τη μηεκτέλεση της σύμβασης και στην περίπτωσητου προσυμφώνου για τη μη κατάρτιση τηςοριστικής συμβάσεως, είτε χάνει τον αρραβώ-να που έδωσε είτε αποδίδει διπλάσιο αυτόνπου έδωσε. Με άλλα λόγια, αυτός που δίδειτον αρραβώνα, σε περίπτωση άρνησης τουαντισυμβαλλόμενου του προς σύμπραξη γιατην κατάρτιση της οριστικής συμβάσεως δικαι-ούται είτε να αξιώσει την επιστροφή διπλασίουτου δοθέντος αρραβώνος (ΑΚ 403), αν είναιδότης, ή να αρκεσθεί σ’ αυτόν, αν είναι λήπτης.Η αρραβωνική σύμβαση, ως παρεπόμενη τηςκυρίας συμβάσεως, υποβάλλεται στον ίδιο συ-στατικό τύπο, ο οποίος προβλέπεται για τηνκύρια σύμβαση. Επίσης ο διδόμενος αρραβώ-νας, ο οποίος σκοπεί στην κάλυψη της ζημίαςστην περίπτωση υπαιτίου ματαιώσεως τηςσυμβάσεως, διαφέρει από την προκαταβολή,την οποία σκοπούσαν τα μέρη, κατά την κα-τάρτιση της συμβάσεως. Την προκαταβολή κά-μνει ο ένας εκ των συμβαλλομένων προς τονάλλο όχι προς κάλυψη της ζημίας αλλ’ έναντιτης παροχής και σε εγγύηση αυτής (ΑΠ1500/2008 ΝΟΜΟΣ). Οι βασικές διαφορές με-ταξύ προκαταβολής και αρραβώνα που δίνεταικατά την κατάρτιση της κύριας συμβάσεως εί-ναι: α) η προκαταβολή τελεί υπό τη νομική αί-ρεση της δημιουργίας στο μέλλον της ενοχήςκαι όχι υπό την αίρεση της μη εκπληρώσεωςτης κυρίας ενοχής, όπως ο αρραβώνας, β) σεπερίπτωση εξόδου της νομικής αιρέσεως ηπροκαταβολή αναζητείται (άρθρο 904 ΑΚ), ενώη τύχη του αρραβώνα ρυθμίζεται ειδικά από τοάρθρο 403 ΑΚ. Για τη διάκριση του αρραβώνακαι της προκαταβολής βασικά κριτήρια είναι: α)ο χαρακτηρισμός του αρραβώνα πρέπει να εί-ναι αναμφίβολος και για τον λόγο αυτό σε πε-ρίπτωση αμφιβολίας πρόκειται για προκαταβο-λή (ΕφΘεσ 1005/1975 Αρμ 30. 460), β) ο αρρα-βώνας δίνεται ρητά προς ενίσχυση της συμβά-σεως, ενώ η προκαταβολή ενόψει και μόνο τωνυποχρεώσεων ορισμένης συμβάσεως. Πά-ντως, ακριβώς ενόψει της φύσεως του αρρα-

βώνα ως εκποιητικής πράξεως δυνάμει τηςοποίας επέρχεται άμεση μεταβίβαση της κυ-ριότητος του δοθέντος πράγματος, αυτός δια-κρίνεται και για το λόγο αυτό από την προκα-ταβολή μέρους της κυρίας συμβατικής παρο-χής. Η ανάγκη αυτής της διακρίσεως ανακύ-πτει οσάκις το διδόμενο αντικείμενο είναι ομο-ειδές προς το αντικείμενο της κυρίας συμβατι-κής παροχής του δίδοντος, προκρίνεται δε, σεπερίπτωση αμφιβολίας, η επιεικέστερη λύση,ότι δηλαδή το δοθέν είναι προκαταβολή και όχιαρραβώνας. Επομένως, κατά μείζονα λόγο,όταν προκαταβάλλεται μέρος της κυρίας συμ-βατικής παροχής, όπως όταν προκαταβάλλεταιμέρος του συμφωνηθέντος τιμήματος, το ωςπροκαταβολή δοθέν δεν μπορεί να συμφωνη-θεί ταυτοχρόνως και ως αρραβώνας, αφού ηέννοια του αρραβώνα προϋποθέτει «δόση»πράγματος επιφέρουσα μετάθεση της κυριότη-τας αυτού, ενώ το δοθέν ως προκαταβολή εκ-φεύγει πλέον της εξουσίας του δίδοντος καιδεν μπορεί εκ νέου να «δοθεί» στον αντισυμ-βαλλόμενο, αυτή τη φορά ως αρραβώνας(ΕφΑθ 4477/1979 ΝοΒ 28.110). Περαιτέρω κα-τά τις διατάξεις των άρθρων 404 και 405 τουΑΚ ο οφειλέτης μπορεί να υποσχεθεί στο δα-νειστή ως ποινή χρηματικό ποσό ή κάτι άλλο(ποινική ρήτρα) για την περίπτωση που δεν θαεκπλήρωνε ή που δεν θα εκπλήρωνε προσηκό-ντως την παροχή (άρθρο 404). Η ποινή καταπί-πτει αν ο οφειλέτης αδυνατεί υπαίτια να εκ-πληρώσει την παροχή ή αν περιέλθει σε υπε-ρημερία. Η κατάπτωση της ποινής επέρχεταικαι αν ακόμη ο δανειστής δεν έχει υποστεί κα-μιά ζημία (άρθρο 405).

Περαιτέρω κατά τις διατάξεις του άρθρου406 του ίδιου ως άνω Κώδικα, σε περίπτωσηπου η ποινή συμφωνήθηκε για την περίπτωσητης μη εκπλήρωσης της παροχής, ο δανειστής,αν απαιτήσει την ποινή που κατέπεσε, απο-κλείεται να ζητήσει την εκπλήρωση της παρο-χής. Από τον συνδυασμό των διατάξεων τωνάρθρων αυτών προκύπτει ότι ποινική ρήτρα εί-ναι η υπόσχεση ποινής για την περίπτωση κατά

1716 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1716

την οποία ο υποσχεθείς δεν θα εκπληρώσει ήδεν θα εκπληρώσει προσηκόντως την οφειλό-μενη παροχή. Αυτή (ποινική ρήτρα) αποτελείμέσο εξαναγκασμού της εκπλήρωσης της σύμ-βασης και έρχεται, όπως και ο αρραβώνας, σεενίσχυση της κύριας ενοχής με την μορφή συ-μπεφωνημένης πρόσθετης κυρώσεως, για τηνπερίπτωση που αυτή δεν θα εκπληρωθεί ή δενθα εκπληρωθεί κατά τρόπο προσήκοντα. Εάν ηποινή συμφωνήθηκε για την περίπτωση της μηεκπλήρωσης της παροχής και αυτή κατέπεσε,ο δανειστής δικαιούται να απαιτήσει την ποινή(ανεξαρτήτως ζημίας), οπότε αν απαιτήσει τηνποινή αφενός μεν οφείλει την αντιπαροχή,αφετέρου δε αποκλείεται να υπαναχωρήσειαπό τη σύμβαση ή να ζητήσει την εκπλήρωσητης παροχής (ΕφΑθ 3264/2003 ΝΟΜΟΣ). Επί-σης, κατά τις διατάξεις του άρθρου 407 του ίδι-ου κώδικα αν η ποινή συμφωνήθηκε για την πε-ρίπτωση της μη προσήκουσας και ιδίως τη μηέγκαιρης εκπλήρωσης της παροχής, ο δανει-στής έχει δικαίωμα να απαιτήσει εκτός από τηνποινή που κατέπεσε και την εκπλήρωση τηςπαροχής. Επίσης έχει δικαίωμα να απαιτήσεικαι την επί πλέον αποδεικνυόμενη ζημία από τημη προσήκουσα εκπλήρωση της παροχής (ΑΠ254/1997 ΕλλΔνη 38. 1848, ΕφΑθ 7647/1990ΕλλΔνη 31. 1534).

Οι διατάξεις, όμως, περί ποινικής ρήτρας εί-ναι ενδοτικού δικαίου και εφαρμόζονται εφό-σον κάτι άλλο δεν προκύπτει από τη βούλησητων συμβαλλομένων (Μπαλής, ΕνοχΔ, παρ.100 σελ. 338, Γεωργιάδη – Σταθόπουλου, Αστι-κός Κώδιξ άρθ. 406, αριθ. 1, σελ. 415, ΕφΑθ8786/1978 ΝοΒ 20. 355). Δεν αποκλείεται ταμέρη να έχουν σκοπό να τάξουν καθαρή ποινήδηλ. να τάξουν υποχρέωση του παραβάτη τωνυποχρεώσεών του όχι μόνο για την ποινή πουσυμφωνήθηκε, αλλά επί πλέον περαιτέρω καιγια την εκπλήρωση της σύμβασης ή για τηνπλήρη αποζημίωση από τη μη εκπλήρωση, επι-πλέον της ποινής, αφού οι διατάξεις αυτές εί-ναι ενδοτικού δικαίου και μπορούν οι συμβαλ-λόμενοι να συμφωνήσουν (άρθρο 361 ΑΚ) σω-

ρευτικά τις αξιώσεις του δανειστή (Μπαλής,ό.π., σελ. 338-339, ΑΠ 762/2000 ΕλλΔνη 42.153, ΑΠ 462/1992 ΕλλΔνη 34. 1338, ΑΠ 94/1974 ΝοΒ 22.908). Ειδικότερα δε για την περί-πτωση κατά την οποία η ποινή συμφωνήθηκεγια την μη έγκαιρη εκπλήρωση της παροχής, οδανειστής δικαιούται να λάβει την παροχή καιτην ποινή και αν ακόμη δεν ζημιώθηκε από τηνκαθυστέρηση και αυτό γιατί κατά την αληθήβούληση των μερών, στην περίπτωση αυτή, ηποινή συμφωνήθηκε αυτοτελώς και μόνο για τημη έγκαιρη εκπλήρωση της παροχής, ανεξάρ-τητα από τη μεταγενέστερη εκπλήρωσή της(ΕφΑθ 3389/1996 ΕλλΔνη 37. 1668).

Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει, ότι σεπερίπτωση που συντρέξουν οι προϋποθέσειςτων πιο πάνω άρθρων, υφίσταται εναντίον τουοφειλέτη αγώγιμη αξίωση του δανειστή και κα-τά τις διακρίσεις των άρθρων 406 και 407 ΑΚ(ΑΠ 1848/2007 ΕλλΔνη 48.1434, ΑΠ - 1460/2005 ΕλλΔνη 47. 184, ΕφΑθ 249/2007 ΕλλΔνη49. 925, ΕφΑθ 1890/2000, ΕλλΔνη 45. 250,ΕφΑθ 3264/ 2003 ΕλλΔνη 45.1508). Η γνήσιαδε ως άνω ποινική ρήτρα, η αποτελούσα παρε-πόμενη συμφωνία και μέσο πίεσης προς εξα-σφάλιση της εκπλήρωσης της κύριας ενοχής(ΑΠ 611/1998 ΕλλΔνη 40.141), που θεμελιώνειενοχή, η οποία τελεί ως άνω υπό την ιδιόρρυθ-μη (αρνητική) αίρεση της μη εκπλήρωσης ή τηςμη προσήκουσας εκπλήρωσης της παροχής,πηγάζει από την κύρια σύμβαση (ΕφΑθ249/2007 ό.π. και σ’ αυτή παραπομπές), μπορείνα συμφωνηθεί και κατά την κατάρτιση προ-συμφώνου που καταρτίζεται με συμβολαιογρα-φικό έγγραφο (ΕφΑθ 1413/2008 ΝΟΜΟΣ).Εξάλλου, από τις ανωτέρω διατάξεις των άρ-θρων 403, 404 και 405 του ΑΚ συνάγεται σα-φώς ότι η κατάπτωση αρραβώνα ή ποινικής ρή-τρας επέρχεται μεν καταρχήν με την υπαίτιααθέτηση υποχρεώσεων από την κύρια ενοχή(υπαίτια αδυναμία παροχής υπερημερία οφει-λέτη, πλημμελής εκπλήρωση). Ωστόσο, ενόψειτου ενδοτικού χαρακτήρα των εν λόγω διατά-ξεων, μπορεί να συμφωνηθεί από τα μέρη (ΑΚ

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1717

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1717

361) ότι η κατάπτωση θα επέρχεται και επί ανυ-παίτιας αθέτησης υποχρεώσεων ή υπό διαφο-ρετικούς όρους (Αστ. Γεωργιάδη, Ενοχικό Δί-καιο, Γενικό Μέρος ΙΙ, 2007, σελ. 166 επ., Μιχ.Σταθόπουλο, Γενικό Ενοχικό Δίκαιο, 2004, σελ.1259 επ., ΑΠ 1053/2001 ΕλλΔνη 44.498,ΕφΘεσ 275/2009 ΝΟΜΟΣ).

Με την υπό κρίση ανταγωγή τους, έτσι όπωςτο περιεχόμενό της εκτιμάται από το Δικαστή-ριο, οι αντενάγοντες εκθέτουν ότι είναι συγκύ-ριοι και δη κατά ποσοστό 99% εξ αδιαιρέτου οπρώτος και 1% εξ αδιαιρέτου η δεύτερη ενόςοικοπέδου, εκτάσεως 2.142 τ.μ., που προήλθεαπό ενοποίηση δύο γειτονικών οικοπέδων,εκτάσεως 1.500 τ.μ. και 642 τ.μ., αντίστοιχα,και βρίσκεται στον συνοικισμό 40 εκκλησιώνΘεσσαλονίκης, μετά του επ’ αυτού συγκροτή-ματος κτηρίων (βιομηχανικό κτίσμα), που περι-γράφουν λεπτομερώς κατά θέση, έκταση καιόρια. Ότι επί του ανωτέρω οικοπέδου μετά τωνεπ’ αυτού κτισμάτων, που περιήλθε στη συγκυ-ριότητά τους με τον αναφερόμενο παράγωγοτρόπο, είχε επιβληθεί παλαιότερα, με το ανα-φερόμενο ΠΔ (ΦΕΚ 11Δ/23.2.1979), ρυμοτομι-κή απαλλοτρίωση με το χαρακτηρισμό του ωςχώρου πρασίνου, ενώ στη συνέχεια επιβλήθηκερυμοτομικό βάρος σ’ ένα μέρος αυτού με τονχαρακτηρισμό του ως χώρου για την ανέγερσηπολιτιστικού κέντρου, με την υπ’ αριθμ. ΔΠ/ΠΜ/ΟΙΚ/48889/14.9.1994 απόφαση του ΝομάρχηΘεσσαλονίκης. Ότι στη συνέχεια ακυρώθηκε ησιωπηρή άρνηση της διοίκησης να άρει την ρυ-μοτομική απαλλοτρίωση και το ρυμοτομικό βά-ρος, λόγω άπρακτης παρόδου των κατά νόμοπροθεσμιών για τη συντέλεσή τους, με την υπ’αριθμ. 1865/2005 απόφαση του ΔιοικητικούΠρωτοδικείου Θεσσαλονίκης και σε εκτέλεσήτης τροποποιήθηκε το ρυμοτομικό σχέδιο τουΔήμου Θεσσαλονίκης με την υπ’ αριθμ. 29/41375/ΠΣΚ/698/10.9.2008 απόφαση του Νο-μάρχη Θεσσαλονίκης, που δημοσιεύθηκε νόμι-μα, και το ως άνω οικόπεδο εντάχθηκε στοεγκεκριμένο σχέδιο του παραπάνω συνοικι-σμού του Δήμου Θεσσαλονίκης, κατά τα ειδικό-

τερα αναφερόμενα. Ότι μεταξύ αυτών και τωναντεναγομένων προσυμφωνήθηκε πώληση, μετην οποία υποσχέθηκαν να τους πωλήσουν καινα τους παραδώσουν, κατά πλήρη κυριότητακαι κατά ποσοστό 25% εξ αδιαιρέτου στον κα-θένα, το παραπάνω οικόπεδο, εκτάσεως 1.500τ.μ., μετά των επ’ αυτού κτισμάτων, αντί τιμή-ματος 5.250.000 ευρώ. Ότι για τη σύμβαση αυ-τή συντάχθηκε το υπ’ αριθμ. 10482/ 5.12.2008προσύμφωνο πώλησης του αναφερόμενουσυμβολαιογράφου Θεσσαλονίκης, κατά την κα-τάρτιση του οποίου οι αντεναγόμενοί τους εί-χαν προκαταβάλει έναντι του τιμήματος το πο-σό των 800.000 ευρώ, εκ του οποίου ποσό300.000 ευρώ είχε καταβληθεί κατά το στάδιοτων διαπραγματεύσεων και ποσό 500.000 ευρώείχε καταβληθεί με την υπογραφή του προσυμ-φώνου, ενώ το υπόλοιπο συμφωνήθηκε να κα-ταβληθεί σε τέσσερις (4) δόσεις, ήτοι (α) ποσό1.200.000 ευρώ την 1-01-2009, (β) ποσό1.000.000 ευρώ την 10-2-2009, (γ) ποσό1.250.000 ευρώ την 30-4-2009 και δ) ποσό1.000.000 ευρώ την 30-6-2009, σε εκπλήρωσηδε των όρων του προσυμφώνου οι αντεναγόμε-νοι κατέβαλαν εμπρόθεσμα και την 1η δόσητου, υπολοίπου τιμήματος και έτσι μέχρι καιτην 10.1.2009 τους κατέβαλαν έναντι του συμ-φωνηθέντος τιμήματος το συνολικό ποσό των2.000.000 ευρώ, ενώ το οριστικό συμβόλαιοσυμφωνήθηκε να καταρτισθεί μετά την10.1.2009 και μέχρι την 10.2.2009. Ότι σε συ-νάντηση που είχαν με τους αντεναγομένους,την 29.1.2009, οι τελευταίοι τους πληροφόρη-σαν ότι κατά της προαναφερόμενης απόφασηςτου Νομάρχη Θεσσαλονίκης, δυνάμει της οποί-ας επικυρώθηκε ο αποχαρακτηρισμός του πα-ραπάνω ακινήτου ως κοινόχρηστου χώρου καιεπιτράπηκε η δόμηση αυτού, ασκήθηκε από κα-τοίκους της περιοχής, ενώπιον του Συμβουλίουτης Επικρατείας, αίτηση ακυρώσεως αυτής,προσδιορισθείσα προς εκδίκαση για τη δικάσι-μο της 22.9.2010, και ότι ενόψει της εξέλιξηςαυτής δεν επρόκειτο να προβούν στην υπογρα-φή της οριστικής συμβάσεως. Ότι κατόπιν τού-

1718 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1718

του, την 6.2.2009, κοινοποίησαν στους αντενα-γομένους την από 5.2.2009 εξώδικη γνωστο-ποίηση και πρόσκληση, με την οποία τους κα-λούσαν να προσέλθουν, την 10.2.2009, ενώ-πιον του ίδιου ως άνω αναφερομένου συμβο-λαιογράφου για την υπογραφή της οριστικήςσύμβασης σε εκτέλεση του ανωτέρω προσυμ-φώνου. Ότι ακολούθως οι αντεναγόμενοι τουςκοινοποίησαν, την 9.2.2009, την από 6.2.2009εξώδικη απάντηση, διαμαρτυρία, πρόσκλησηκαι δήλωσή τους, με την οποία, επικαλούμενοιότι άσκηση του παραπάνω δικογράφου συνιστάνομικό και πραγματικό ελάττωμα του προσυμ-φωνηθέντος να πωληθεί ακινήτου, τους κάλε-σαν να τους επιστρέψουν το έναντι του τιμήμα-τος καταβληθέν ποσό των 2.000.000 ευρώ καιτους δήλωσαν ότι δεν έχουν υποχρέωση ναανταποκριθούν στην από 5.2.2009 πρόσκλησήτους για την υπογραφή του οριστικού συμβο-λαίου. Ότι κατόπιν τούτου, την 10.2.2009, προ-έβησαν ενώπιον του ίδιου ως άνω συμβολαιο-γράφου σε σύνταξη πράξης μη εμφάνισης τωναντεναγομένων για την κατάρτιση του οριστι-κού συμβολαίου, ενώ οι τελευταίοι άσκησαν σεβάρος τους την κρινόμενη αγωγή. Ότι, περαιτέ-ρω, το ποσό των 800.000 ευρώ, που προκατα-βλήθηκε έναντι του τιμήματος της αγοραπωλη-σίας, δόθηκε και ως αρραβώνας, ενώ με τον 4οόρο του παραπάνω προσυμφώνου συμφωνήθη-κε ότι, αν την ημέρα που θα οριστεί για τηνυπογραφή του οριστικού συμβολαίου και σε κά-θε περίπτωση την 10.2.2009 δεν προσέλθουν οιαγοραστές, τότε χάνουν τον αρραβώνα των800.000 ευρώ, που κατέβαλαν στους πωλητές,καθώς και κάθε ποσό που θα έχουν καταβάλειμέχρι την ημερομηνία αυτή. Ότι ο παραπάνωόρος του προσυμφώνου αποτελεί συμφωνίαποινικής ρήτρας, που συμφωνήθηκε ότι θα κα-ταπίπτει αν δεν προσέλθουν οι αγοραστέςπρος κατάρτιση του οριστικού συμβολαίου τηςπώλησης. Ότι περαιτέρω συμφωνήθηκε η κατά-πτωση του αρραβώνα και της ποινικής ρήτραςνα επέρχεται ανεξαρτήτως υπαιτιότητας, ήτοιακόμη και επί ανυπαίτιας μη εκπλήρωσης της

παροχής τους, σε κάθε περίπτωση, όμως, η άρ-νησή τους για την υπογραφή του οριστικούσυμβολαίου είναι υπαίτια, ήτοι συνιστά υπαίτιααδυναμία εκπλήρωσης της παροχής τους, επέ-φερε δε κατάπτωση του αρραβώνα και της ποι-νικής ρήτρας, που συμφωνήθηκαν με το ανωτέ-ρω προσύμφωνο, που επήλθε με την παρέλευ-ση της προθεσμίας και δήλης ημέρας που είχεοριστεί με το ως άνω προσύμφωνο για την υπο-γραφή της οριστικής σύμβασης (το αργότερομέχρι 10.2.2009), οπότε οι ίδιοι δικαιούνται νακρατήσουν οριστικά τα παραπάνω καταβληθέ-ντα χρηματικά ποσά. Ενόψει τούτων, ζητούν νααναγνωριστεί ότι έχουν νόμιμο δικαίωμα νακρατήσουν το ποσό των 800.000 ευρώ ως αρ-ραβώνα και το ποσό των 1.200.000 ευρώ ωςποινική ρήτρα, κατά τα ποσοστά συγκυριότη-τάς τους επί του επιδίκου ακινήτου. Τέλος, ζη-τούν να καταδικαστούν οι εναγόμενοι στα δι-καστικά τους έξοδα.

Η ανταγωγή, που ασκήθηκε παραδεκτώς(αρθρ. 268 παρ. 4 ΚΠολΔ), αρμοδίως καθ’ ύληκαι κατά τόπο φέρεται για να δικαστεί ενώπιοναυτού του Δικαστηρίου, στο οποίο εκκρεμεί ηκυρία αγωγή (αρθρ. 18 παρ. 1, 34 ΚΠολΔ), μετην οποία συνεκδικάζεται, όπως προαναφέρθη-κε, με την προκειμένη τακτική διαδικασία, γιατο παραδεκτό της οποίας δεν απαιτείται η τή-ρηση της διαδικασίας της απόπειρας εξώδικηςεπίλυσης της διαφοράς (ΑΠ 1611/2008 ΝΟ-ΜΟΣ), ούτε η καταβολή δικαστικού ενσήμουενόψει του αναγνωριστικού αιτήματός της. Πε-ραιτέρω, όμως, η ανταγωγή, σύμφωνα με όσααναφέρονται στην ανωτέρω από στοιχείο «IV»νομική σκέψη, πρέπει ν’ απορριφθεί ως μη νόμι-μη. Και τούτο διότι, κατά τους ισχυρισμούς τωναντεναγόντων, α) το ποσό των 800.000 ευρώδόθηκε ως προκαταβολή του συμφωνηθέντοςσυνολικού τιμήματος των 5.250.000 ευρώ, καισυνεπώς δεν μπορούσε να συμφωνηθεί ταυτο-χρόνως και ως αρραβώνας, αφού η έννοια τουαρραβώνα προϋποθέτει «δόση» άλλου, διαφο-ρετικού από την παροχή του ενός συμβαλλόμε-νου, πράγματος επιφέρουσα μετάθεση της κυ-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1719

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1719

ριότητας αυτού, ενώ το δοθέν ως προκαταβολήτου τιμήματος ποσό, που με την καταβολή τουεξέφυγε πλέον της εξουσίας του δίδοντος, δενμπορεί εκ νέου να «δοθεί» στον αντισυμβαλλό-μενο ως αρραβώνας, αφού δεν αποτελεί δόσηπράγματος αλλά δόθηκε με αιτία την ίδια τηνεκπλήρωση της συμβατικής παροχής του εκπροσυμφώνου αγοραστών προς καταβολή τουτιμήματος και β) το ποσό των 1.200.000 ευρώεπίσης δόθηκε από τους αντεναγόμενους καιαποτελούσε προκαταβολή προς εξόφληση τουυπολοίπου τιμήματος του πωλούμενου ακινή-του, η δε προκαταβολή, η οποία τελεί υπό τηνομική αίρεση της δημιουργίας στο μέλλον τηςενοχής και όχι υπό την αίρεση της μη εκπληρώ-σεως της κύριας ενοχής και δίνεται ενόψει καιμόνο των υποχρεώσεων ορισμένης συμβάσε-ως, δεν δύναται σε καμία περίπτωση να είναιποινική ρήτρα, η οποία αποτελεί παρεπόμενηκαι άλλη συμφωνία προς ενίσχυση και εξασφά-λιση της εκπλήρωσης της κύριας ενοχής, πουθεμελιώνει διαφορετική ενοχή, η οποία τελείυπό την ιδιόρρυθμη (αρνητική) αίρεση της μηεκπλήρωσης ή της μη προσήκουσας εκπλήρω-σης της παροχής. Θα πρέπει δε επιπρόσθετανα επισημανθεί ότι αν και οι ενάγοντες επικα-λούνται κατάπτωση αυτών των ποσών, λόγωτης επικαλούμενης από τους ίδιους ιδιότητάςτους ως αρραβώνα και ποινικής ρήτρας αντί-στοιχα, εν τούτοις, κατά τα σχετικά διαλαμβα-νόμενα στην ίδια υπό στοιχείο «IV» νομική σκέ-ψη, με την πάροδο της αναφερόμενης στηνανταγωγή προθεσμίας για την κατάρτιση της

οριστικής σύμβασης (10.1.2009 - 10.2.2009), ηοποία, εφόσον δεν ορίσθηκε διαφορετικά απότους συμβαλλομένους, έχει απλώς τον χαρα-κτήρα προθεσμίας εκπληρώσεως της παροχήςτων συμβληθέντων και δεν επιφέρει ανατροπήτου προσυμφώνου, το επίμαχο προσύμφωνοδεν καταργήθηκε αλλά αντίθετα, παραμένειισχυρό και επομένως ισχυρή παραμένει και ηαπορρέουσα από αυτό ενοχή των μερών προςεκπλήρωση της παροχής τους, δηλαδή προςκατάρτιση οριστικής σύμβασης, η οποία δύνα-ται, ως μη καταργηθείσα, να εκπληρωθεί, είτεεκουσίως είτε εξαναγκαστικά, μέχρι συμπλη-ρώσεως του εικοσαετούς χρόνου της παραγρα-φής της σχετικής αξίωσης, ενόψει δε αυτώνδεν μπορεί να γίνει λόγος για μη εκπλήρωση(υπαίτια ή ανυπαίτια) της υποχρέωσης τωναγοραστών (αφού μπορούν να εξαναγκαστούνπρος τούτο με την άσκηση οικείας αγωγής) καισυνακόλουθη κατάπτωση αρραβώνα ή ποινικήςρήτρας. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, πρέπεικαι η ανταγωγή ν’ απορριφθεί και να συμψηφι-στούν τα δικαστικά έξοδα μεταξύ των διαδίκωνστο σύνολο τους λόγω του ότι η ερμηνεία τωνκανόνων δικαίου που εφαρμόστηκαν ήταν ιδιαί-τερα δυσχερής (άρθρο 179 ΚΠολΔ).

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ. ΔΙΚΑΖΟΝΤΑΣαντιμωλία των διαδίκων. ΣΥΝΕΚΔΙΚΑΖΕΙ τιςαναφερόμενες στο σκεπτικό αγωγή και αντα-γωγή. ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ την αγωγή.

ΣΥΜΨΗΦΙΖΕΙ τα δικαστικά έξοδα από τηνάσκηση της, στο σύνολο τους, μεταξύ των δια-δίκων. ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ την ανταγωγή.

1720 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1720

ΠEPIEXOMENA

ΠPOEΔPIKA ΔIATAΓMATA

ΠPAΞH NOMOΘETIKOY ΠEPIEXOMENOY YΠ’ APIΘ. 268/ΦΕΚ Α΄31.12.2011). Ρυθμίσειςκατεπειγόντων θεμάτων εφαρμογής του ν. 4024/2011 «Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, ενιαίομισθολόγιο - βαθμολόγιο, εργασιακή εφεδρεία και άλλες διατάξεις εφαρμογής του μεσο-πρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής 2012- 2015» και των Υπουργείων Διοι-κητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Εσωτερικών, Οικονομικών,Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης καιΘρησκευμάτων που αφορούν την εφαρμογή του μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικήςστρατηγικής 2012-2015. .............................................................................................................ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 114 (ΦΕΚ Α΄ 250/25.11.2011). Αύξηση αριθμού θέσεωνσυμβολαιογράφων στην Επικράτεια και κατανομή αυτών ανά περιφέρεια Ειρηνοδικείου.......ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΦΕΚ Α΄/ΑΠ 289/4-11-2011. Όροι και περιορισμοί δόμησης εντόςτων ορίων των οικισμών με πληθυσμό μέχρι 2.000 κατοίκους................................................

NOMOΛOΓIA ΔIKAΣTHPIΩN

ΣYMBOYΛIO EΠIKPATEIAΣ Αριθ. 1656/2011 (Τμ. B΄). Φορολογία μεταβιβάσεως ακινήτων.Με τη μετατροπή Ε.Π.Ε. σε Α.Ε. δεν επέρχεται κατάλυση του νομικού προσώπου της πρώ-της και η Α.Ε. να συνεχίζει τη νομική προσωπικότητα της Ε.Π.Ε. Η εισφορά ακινήτων τηςΕ.Π.Ε. προς την συνιστώμενη Α.Ε. δεν αποτελεί μεταβίβαση και δεν υπόκειται σε φόρο.Δεν εξετάζεται αν συντρέχει περίπτωση εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 3 του ν.δ.1297/1972. Εσφαλμένη η κρίση του Διοικητικού Εφετείου ότι η εισφορά ακινήτου σε συγ-χωνεύουσα ή συνιστώμενη α.ε. συνιστά μεταβίβαση. Δεκτή η αναίρεση (αναιρεί την αριθ.539/2005 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά). .........................................................ΣYMBOYΛIO EΠIKPATEIAΣ Αριθ. 2966/2011 (Τμ. E΄). Φορολογία εισοδήματος. Φορολογεί-ται αυτοτελώς η ωφέλεια από τη μεταβίβαση ολόκληρης της επιχείρησης όχι όμως και με-τοχών ΑΕ. Η κρίση του διοικητικού εφετείου ότι ορθά το επίδικο φύλλο ελέγχου ακυρώθη-κε δεν είναι νόμιμη, διότι η πρόκειται για μεταβίβαση ολόκληρης επιχειρήσεως. Ο ισχυρι-σμός ότι η διάταξη του άρθρου 13 παρ. 1α του ν. 2238/ 1994 παραβιάζει το άρθρο 4 του Συ-ντάγματος, προβάλλεται εκ συμφέροντος τρίτου και συγκεκριμένα των πωλητών μετόχων.Δεκτή η αναίρεση (αναιρεί την υπ’ αριθμ. 3628/2005 απόφαση του Διοικητικού ΕφετείουΑθηνών). ...................................................................................................................................APEIOY ΠAΓOY Aρ. 820/2008 (Tμ. Δ΄ Πολ.). Υποθήκη επί εγκαταστάσεων ξενοδοχειακώνμονάδων κ.λπ. Εκμίσθωση ξενοδοχείου άνευ συναινέσεως του πιστωτή Τ.Π.Δ. ενυπόθηκουδανειστή. Εύρος εφαρμογής ν. 4112/1929 ως προς το είδος των επιχειρήσεων και μετακύλι-ση από το 1997 της απόλυτης ακυρότητας της άνευ συναινέσεως του πιστωτή εκμισθώσε-ως, σε δικαίωμα καταγγελίας. Οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις δεν εκφεύγουν του πεδίουεφαρμογής του ν. 4112/1929 «περί συστάσεως υποθήκης επί μηχανικών και άλλων εγκατα-στάσεων» επειδή ο νομοθέτης στο άρθρο 1 του νόμου αναφέρεται σε «βιομηχανικές καιάλλες επιχειρήσεις» ενώ στο άρθρο 4 σε «βιομηχανική επιχείρηση» και «εργοστάσιον»,διότι η στενότερη διατύπωση δεν έγινε επί σκοπώ αποκλεισμού των λοιπών επιχειρήσεωναλλά αποτελεί ατελή έκφραση του νομοθέτη εν όψει του ότι είχε υπόψη του την πλέον σύ-νηθη περίπτωση χορηγήσεως δανείων σε βιομηχανίες. Οι διατάξεις του ν. 4112/1929 έχουνεφαρμογή και επί του Τ.Π.Δ. Συνεπώς και εδώ απαγορεύεται η εκμίσθωση ή κατ’ άλλο τρό-πο παραχώρηση της εκμετάλλευσης της επιχείρησης σε τρίτους, εκτός αν συναίνεσε σε

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1721

1587

1594

1606

1610

1613

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1721

αυτή προηγουμένως και εγγράφως ο ενυπόθηκος δανειστής. Η παραβίαση της παραπάνωαπαγόρευσης συνεπάγεται αυτοδικαίως την απόλυτη ακυρότητα της δικαιοπραξίας πουμπορεί να προτείνει οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον. Αναίρεση εφετειακής που δέχε-ται ότι μίσθωση ξενοδοχείου το 1998, ελλείψει συναινέσεως του Τ.Π.Δ. ενυπόθηκου πιστω-τή, είναι απολύτως άκυρη, διότι με το ν. 2538/1997 η μίσθωση θεωρείται πλέον έγκυρη, χο-ρηγουμένου δικαιώματος καταγγελίας στον ενυπόθηκο - πιστωτή και δεν υφίσταται παρα-δοχή της εφετειακής ότι έγινε καταγγελία με βάση τη νέα ρύθμιση......................................APEIOY ΠAΓOY Aρ. 825/2008 (Tμ. Δ΄ Πολ.). Συνταγματική προστασία της ιδιοκτησίας. Ανα-γκαστική απαλλοτρίωση. Οριστικός ή προσωρινός προσδιορισμός αποζημίωσης. Διαδικασίαπροσδιορισμού. Περιπτώσεις αυτοδίκαιης άρσης της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης. ...........APEIOY ΠAΓOY Aρ. 840/2008 (Tμ. A2 Πολ.). Αναγκαστική εκτέλεση. Ανακοπή κατά πίνακακατάταξης. Aποτελέσματα ευδοκίμησης ανακοπής κατά πίνακα κατάταξης. Προαφαιρού-μενα «έξοδα» από το πλειστηρίασμα. Ωφελούμενος από την μεταρρύθμιση του πίνακα κα-τάταξης. Δεν υπάγονται εδώ τα μη αναγκαία έξοδα, όπως η χορήγηση από το συμβολαιο-γράφο αντιγράφων του συνταγέντος πίνακα. Δεν είναι νόμιμη η προαφαίρεση από το πλει-στηρίασμα των δικαιωμάτων του συμβολαιογράφου για έκδοση αντιγράφων του πίνακα κα-τάταξης προς διανομή τους στους αναγγελθέντες δανειστές. Τα αντίγραφα αυτά δεν απο-τελούν αναγκαία δαπάνη για τη διεξαγωγή της εκτελεστικής διαδικασίας, αφού ο νόμοςπροβλέπει κοινοποίηση στους αναγγελθέντες δανειστές μόνο σχετικής πρόσκλησης. Αν ηανακοπή ευδοκιμήσει, στο αποδεσμευόμενο ποσό θα καταταγεί μόνο ο ανακόπτων, χωρίςνα ωφελείται άλλος δανειστής ο οποίος δεν άσκησε ανακοπή, έστω και αν έχει μείζον προ-νόμιο κατατάξεως. Το αυτό θα ισχύει και όταν η ανακοπή πλήττει τον πίνακα για τα έξοδαεκτελέσεως, παρόλο που δεν γίνεται κατάταξη γι’ αυτά (βλ. και ΑΠ 756/2001). ...................APEIOY ΠAΓOY Αριθ. 1810/2009 (Tμ. Γ΄ Πολ.). Κυριότητα Ελληνικού Δημοσίου επί ακινή-των στις Κυκλάδες. Δεν ανήκαν στο τουρκικό δημόσιο οι ιδιωτικές γαίες στα νησιά, αφούαυτά δεν περιήλθαν δικαιώματι πολέμου, αλλά με συνθήκες μεταξύ Οθωμανών, Γενουατώνκαι Ενετών. Συνεπώς, δεν υπάγονται αυτές στα Πρωτ. της 3-22/1.2.1830 «περί ανεξαρτη-σίας της Ελλάδος» κ.λπ. της από 3.7.1832 συνθήκης της Κωνσταντινούπολης, διά τωνοποίων περιήλθαν στο Ελληνικό Δημόσιο, δικαιώματι πολέμου, οι αναφερόμενες σε αυτάγαίες (ΑΠ 466/1957, 200/1934). ................................................................................................APEIOY ΠAΓOY Αριθ. 1992/2009 (Tμ. Γ΄ Πολ.). Κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου επί τωνγαιών του Τουρκικού Δημοσίου και των Τούρκων υπηκόων. Χρησικτησία κατά το βυζαντι-νορρωμαϊκό δίκαιο. Αναίρεση για μη εκτίμηση αποδεικτικού μέσου. Κάθε έκταση γης, κεί-μενη στην περιφέρεια των Αθηνών, της Στερεάς Ελλάδος και της Πελοποννήσου, που ανή-κε στο Τουρκικό Δημόσιο ή σε Τούρκους υπηκόους, εφόσον οι τελευταίοι δεν διατήρησαντην κατοχή της κατά τη διάρκεια του περί ανεξαρτησίας της Ελλάδος αγώνα του 1821, πε-ριήλθε έκτοτε, με κυριαρχικό δικαίωμα, στην κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου. Προϋπο-θέσεις κτήσης κυριότητας με χρησικτησία σε δημόσιο κτήμα. Απαιτείται άσκηση νομής μεκαλή πίστη και διάνοια κυρίου επί μία συνεχή τριακονταετία, με τη δυνατότητα εκείνου πουχρησιδέσποζε να συνυπολογίσει στο χρόνο της δικής του νομής και το χρόνο νομής του δι-καιοπαρόχου του, εφόσον είχε γίνει με νόμιμο τρόπο καθολικός ή ειδικός διάδοχος αυτού.Για την ειδική δε διαδοχή και μάλιστα για τη μεταβίβαση της νομής του ακινήτου χρειαζό-ταν δικαιοπραξία, υποβαλλόμενη στον τύπο του συμβολαιογραφικού εγγράφου. Έκτακτηχρησικτησία χωρεί και επί δημοσίων κτημάτων, εφόσον όμως η τριακονταετής νομή αυτώνείχε συμπληρωθεί μέχρι τις 11-9-1915 (βλ. και ΟλΑΠ 75/87). Για να είναι ορισμένος ο αναι-ρετικός λόγος για λήψη υπόψη αποδείξεων που δεν προσκομίστηκαν πρέπει να αναφέρο-νται στο αναιρετήριο: α) ποιες είναι οι αποδείξεις που δεν προσκομίσθηκαν ή των οποίων

1722 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

1615

1618

1620

1622

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1722

δεν έγινε νόμιμη επίκληση με τις προτάσεις του διαδίκου που τις προσκόμισε, β) ο ισχυρι-σμός, για τον οποίο το δικαστήριο έλαβε υπόψη τις αποδείξεις και η επίδραση που έχει αυ-τός στο διατακτικό της απόφασης και γ) ο λόγος για τον οποίο δεν έπρεπε να ληφθεί υπό-ψη ο ισχυρισμός αυτός.............................................................................................................APEIOY ΠAΓOY Αριθ. 1998/2009 (Tμ. Γ΄ Πολ.). Καταχρηστική άσκηση δικαιώματος. Πλει-στηριασμός ακινήτου του οποίου κύριος ήταν το Ελληνικό Δημόσιο κι όχι το φυσικό πρό-σωπο το οποίο το είχε αποκτήσει χωρίς νόμιμο τίτλο. Η επί μία εξαετία μετά τον πλειστη-ριασμό αδράνεια του Ελληνικού Δημοσίου, το οποίο είχε συμμετάσχει και στον πλειστηρια-σμό, δεν κρίνεται καταχρηστική, ενόψει του ότι μόνη η αδράνεια, χωρίς τη συνδρομή ειδι-κών περιστάσεων που συνδέονται με την προηγούμενη συμπεριφορά του ίδιου, από τιςοποίες να γεννάται η πεποίθηση ότι το ένδικο δικαίωμα δεν πρόκειται να ασκηθεί κατ’ αυ-τής, δεν καθιστά μη ανεκτή κατά την καλή πίστη την άσκηση του εν λόγω δικαιώματος.(Απόρριψη της υπ’ αριθμ. 407/2003 ΕφΚρήτης).......................................................................APEIOY ΠAΓOY Αριθ. 2155/2009 (Tμ. Δ΄ Πολ.). Δικονομία πολιτική. Αναίρεση. Προϋποθέ-σεις παραδεκτού της συζητήσεως αυτής. Σύσταση οριζοντίου ιδιοκτησίας. Ο ιδιοκτήτηςεκάστης οριζόντιας ιδιοκτησίας είναι συγκύριος στα κοινόχρηστα και κοινόκτητα μέρη τηςπολυκατοικίας. Προσδιορισμός αυτών. Ποσοστό συμμετοχής της συγκυριότητας εκάστουιδιοκτήτη. Χώροι σταθμεύσεως αυτοκινήτων στον ισόγειο χώρο πολυκατοικίας με το σύ-στημα pilotis. Οι χώροι αυτοί είναι κοινόχρηστοι. Οι σχετικές συμβάσεις που μεταβιβάζουντους χώρους αυτούς ως διηρημένες ιδιοκτησίες είναι άκυρες, ως αντίθετες σε διατάξειςαναγκαστικού δικαίου (ν. 1221/1981). Η ακυρότητα είναι απόλυτη και προτείνεται από οποι-ονδήποτε έχει έννομο συμφέρον. Επ’ αυτών των τμημάτων μόνον δικαίωμα αποκλειστικήςχρήσης μπορεί να παραχωρηθεί σε διαμερίσματα και όχι σε βοηθητικούς χώρους, έστω καιαν είναι αυτοτελείς ιδιοκτησίες. Άκυρη η παραχώρηση χρήσης χώρου στάθμευσης σε απο-θήκη. (Επικυρώνει την υπ’ αριθμ. 571/2008 ΕφΠειρ). ..............................................................APEIOY ΠAΓOY Αριθ. 2230/2009 (Tμ. Γ΄ Πολ.). Διανομή. Προϋποθέσεις αυτούσιας διανο-μής. Αυτούσια διανομή με απονέμηση. Εννοιολογικός προσδιορισμός αυτών. Προϋποθέ-σεις αυτούσιας διανομής ανίσων μερών. Δυνατότητα διανομής κοινού οικοπέδου με σύ-σταση χωριστών οριζοντίων ιδιοκτησιών. Αν κατόπιν της διανομής προκύπτουν ανισότη-τες, αυτές εξισώνονται είτε με καταβολή ανάλογου χρηματικού ποσού ή σύσταση δουλει-ών. Η κρίση του δικαστηρίου περί αδυνάτου ή ασυμφόρου αυτουσίας διανομής πρέπει ναείναι πλήρης ή σαφώς αιτιολογημένη. Αναιρείται η προσβαλλόμενη απόφαση, γιατί έκρινεότι δεν είναι δυνατή η αυτούσια διανομή, ενώ οι προϋποθέσεις αυτής συνέτρεχαν. Επίσηςαναιρείται λόγω ανεπαρκών αιτιολογιών ως προς την κρίση του ανεφίκτου της αυτούσιαςδιανομής. Αίτημα επαναφοράς των πραγμάτων στην προτέρα κατάσταση. Προϋποθέσειςπαραδεκτού και ορισμένου αυτού. (Αναιρεί την 135/2007 ΕφΛαμίας)....................................APEIOY ΠAΓOY Αριθ. 31/2010 (Tμ. A1 Πολ.). Αναγγελία σε πλειστηριασμό. Ανακοπή κατάπίνακα κατατάξεως. Στοιχεία αναγγελίας δανειστή κατά την εκτέλεση. Περιεχόμενο αναγ-γελτηρίου και ανακοπής κατά πίνακα κατατάξεως - Προνόμια κατάταξης. Προθεσμία γιατην κατάθεση των εγγράφων που αποδεικνύουν την απαίτηση και το τυχόν προνόμιο. Κύ-ρωση από την μη εμπρόθεσμη κατάθεση των εγγράφων του αναγγελθέντος. Ενέργεια προ-σημείωσης υποθήκης επί ανανέωσης της ασφαλισμένης οφειλής. Αναίρεση για έλλειψηνόμιμης βάσης - Αναίρεση για παραμόρφωση περιεχομένου εγγράφου. Ερημοδικία αναιρε-σίβλητης λόγω μη πληρεξουσιότητας δικηγόρου της. Το δικόγραφο της αναγγελίας είναιάκυρο, μόνον αν η περιγραφή της απαίτησης και του τυχόν προνομίου της είναι τόσον ελλι-πή, ώστε να μη μπορούν ο οφειλέτης και οι λοιποί δανειστές να την αντικρούσουν και ναυφίστανται έτσι βλάβη. Δεν είναι όμως αναγκαία η εξειδίκευση στο βαθμό που αυτή απαι-

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1723

1626

1636

1640

1644

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1723

τείται επί της αγωγής και της ανακοπής, διότι το αναγγελτήριο δεν αποτελεί προδικασίακύριας ή παρεμπίπτουσας αίτησης δικαστικής προστασίας (βλ. και ΑΠ 1401/09, 2188/07,381, 1783/01). Για την πληρότητα της περιγραφής της αξίωσης αρκεί η μορφολογική εξατο-μίκευσή της ως προς το είδος και το προνόμιο κατάταξής της, μπορεί δε να συμπληρώνε-ται με παραπομπή σε άλλο, συνυποβαλλόμενο δημόσιο έγγραφο. Μετά την άπρακτη πάρο-δο του δεκαπενθημέρου, ο αναγγελθείς μπορεί να καταταγεί τυχαία από τον υπάλληλο τουπλειστηριασμού. Δεν επιφέρει όμως η πάροδος άπρακτης της προθεσμίας έκπτωση από τοδικαίωμα προσαγωγής των εγγράφων ενώπιον του δικαστηρίου κατά τη συζήτηση της ανα-κοπής κατά του πίνακα κατάταξης. Εάν μετά την εγγραφή της προσημείωσης υποθήκης, μενέα σύμβαση μεταξύ δανειστή και οφειλέτη, έχει αναληφθεί νέα υποχρέωση του οφειλέτη,είτε με σκοπό ανανέωσης, είτε ως δόση αντί καταβολής, είτε ως υπόσχεση αντί καταβολήςέχει αναληφθεί αυτή, η προσημείωση της υποθήκης δεν ασφαλίζει και την εκ της νέας υπο-χρεώσεως προκύπτουσα απαίτηση άνευ άλλου τινός και συνεπώς η τροπή της προσημείω-σης σε υποθήκη, με βάση τελεσίδικη απόφαση που αφορά τη νέα υποχρέωση, είναι άκυρηκαι δεν ισχύει για την αρχική ενοχή, για την οποία εκδόθηκε τελεσίδικη απόφαση. Απορρί-πτεται, ως αβάσιμος ο λόγος αναιρέσεως για παραμόρφωση του περιεχομένου αποδεικτι-κού εγγράφου, αν δεν προσκομίζεται τούτο ή επικυρωμένο αντίγραφό του. ........................APEIOY ΠAΓOY Αριθ. 1335/2010 (Tμ. Γ΄). Ακίνητα. Πραγματική δουλεία. Έννοια αυτής.Τρόποι κτήσεως αυτής. Σε περίπτωση παράγωγης κτήσεως της δουλείας, αυτή αποκτάταιαπό τη μεταγραφή της σχετικής δικαιοπραξίας. Συρροή πολλών μεταγραφών. Απαιτείταικάθε δικαιοπραξία να μεταγράφεται χωριστά. Γ.Ο.Κ. Απαγόρευση της συστάσεως δουλει-ών, οι οποίες περιορίζουν ή αποκλείουν τη δυνατότητα ανέγερσης ή επέκτασης των κτι-ρίων ή εγκαταστάσεων, σύμφωνα με τις ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις. Εξαιρείταιαπό την απαγόρευση αυτή η δουλεία διόδου. Προϋποθέσεις κτήσεως της πραγματικήςδουλείας με έκτακτη χρησικτησία. Έννοια κοινοχρήστων χώρων. Ιδιωτικοί κοινόχρηστοιδρόμοι. Για τους χώρους αυτούς δεν οφείλεται καμία αποζημίωση λόγω ρυμοτομίας. Προϋ-ποθέσεις προσκτήσεως της ιδιότητας ενός χώρου ως κοινόχρηστου. Εκτός συναλλαγήςπράγματα. Κύριο χαρακτηριστικό των κοινοχρήστων χώρων είναι η εξυπηρέτηση του δη-μοσίου συμφέροντος. Παραίτηση από την κυριότητα. Συνέπειες και τύπος αυτών. Δημοτικήή κοινοτική οδός. Ιδιοκτησιακό καθεστώς αυτών. (Επικυρώνει την υπ’ αριθμ. 57/2007 ΕφΑι-γαίου). .......................................................................................................................................APEIOY ΠAΓOY Αριθ. 36/2011 (Tμ. A1 Πολ). «Eν τοις πράγμασι» ομόρρυθμη εταιρία. H κοι-νοπραξία, εφόσον δεν προκύπτει κάτι άλλο, λειτουργεί ως «εν τοις πράγμασι» ομόρρυθμηεταιρία και σε αυτήν την περίπτωση εφαρμόζονται οι σχετικές διατάξεις περί ομορρύθμωνεταιριών, με συνέπεια οι εταίροι να ευθύνονται απεριορίστως και εις ολόκληρον................APEIOY ΠAΓOY Αριθ. 288/2011 (Tμ. A1 Πολ.). Αφανής εταιρεία. Στερείται νομικής προσωπι-κότητας. Υποχρεώσεις του εμφανούς εταίρου έναντι των αφανών σχετικά με ό,τι έχει απο-κτήσει αυτός. Μετά τη λύση αυτής της εταιρείας δεν ακολουθεί το στάδιο της εκκαθάρισης.Έννοια κέρδους της εταιρείας. Περιουσία αυτής. Έννοια υπεραξίας. Δικονομία πολιτική.Απόδειξη. Τις γνωμοδοτήσεις των πραγματογνωμόνων το δικαστήριο τις εκτιμά ελεύθερα.Αναιρετικοί λόγοι. Παραμόρφωση περιεχομένου εγγράφου. Προϋποθέσεις παραδεκτού τουλόγου αυτού. (Επικυρώνει την υπ’ αριθμ. 294/2008 απόφαση ΕφΙωαν)....................................EΦETEIO AΘHNΩN Αριθ. 768/2009. Εκτέλεση. Τα ελληνικά συμβολαιογραφικά έγγραφααποτελούν τίτλους εκτελεστούς, βάσει του άρθρου 904 ΚΠολΔ, εφόσον υπάρχει απαίτησηβέβαιη και εκκαθαρισμένη, χρηματική ή μη. Ο εκτελεστός τίτλος πρέπει να έχει περιβληθείμε τον εκτελεστήριο τίτλο. Οι πράξεις της αναγκαστικής εκτέλεσης που έγιναν χωρίς νατηρηθούν οι νόμιμες διατυπώσεις δεν είναι αυτοδίκαια άκυρες, αλλά η ακυρότητα απαγ-

1724 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

1648

1654

1664

1665

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1724

γέλλεται κατόπιν άσκησης ανακοπής εντός των προθεσμιών του άρθρου 934 ΚΠολΔ. Πότεη ακυρότητα προηγούμενης πράξης εκτέλεσης συμπαρασύρει και την επόμενη. Επαναφο-ρά πραγμάτων στην προ της εκτελέσεως κατάσταση κατά το άρθρο 914 ΚΠολΔ. Αυτήεφαρμόζεται μόνο επί δικαστικών αποφάσεων και όχι όταν η εκτέλεση γίνεται με συμβο-λαιογραφικό έγγραφο. Μη νόμιμο σχετικό αίτημα της ανακόπτουσας. .................................EΦETEIO AΘHNΩN Αριθ. 5385/2011 (Tμ. 6). Πιλοτή - Ακάλυπτος - Θέσεις σταθμεύσεως -Αναγνωρίζονται ως κοινόχρηστες θέσεις σταθμεύσεως της πιλοτής και του ακάλυπτου,που με τη σύσταση οριζόντιας ιδιοκτησίας είχαν υπαχθεί κατ’ αποκλειστική χρήση σε απο-θήκες. Ακύρωση σύστασης οριζόντιας ιδιοκτησίας και των μεταβιβαστικών συμβολαίων μετα οποία απεκτήθησαν οι θέσεις αυτές από ιδιοκτήτες διαμερισμάτων της ίδιας πολυκατοι-κίας και τρίτο. Απορρίπτεται ως αόριστη η προσεπίκληση με σωρευθείσα αγωγή αποζημιώ-σεως κατά της εργολήπτριας εταιρείας που είχε λάβει ως εργολαβικό αντάλλαγμα τις θέ-σεις αυτές, διότι δεν εκτίθεται στο δικόγραφο η έννομη σχέση προσεπικκαλούντος - προ-σεπικαλουμένου. ......................................................................................................................EΦETEIO NAYΠΛIOY Αριθ. 103/2011. Ανάκληση δωρεάς - Αναγνωριστική αγωγή - Εικονικήδικαιοπραξία - Αδικοπραξία -Αναγνώριση της ανάκλησης δωρεών εν ζωή εκ μέρους τηςενάγουσας προς τον αρχικό πρώτο εναγόμενο λόγω αχαριστίας αυτού. Αναγνώριση της ει-κονικότητας δικαιοπραξιών με τις οποίες ο αρχικός εναγόμενος μεταβίβασε τα δωρηθένταακίνητα στα τέκνα του παρά το γεγονός ότι γνώριζε την ανάκληση των προς αυτόν δωρε-ών και ότι η ενάγουσα είχε δικαίωμα επανάκτησης επί των ακινήτων κυριότητάς της. Οι ει-κονικές δικαιοπραξίες θεωρείται ότι δεν έγιναν και συνακόλουθα η κυριότητα, νομή και κα-τοχή των ακινήτων δεν μεταβιβάσθηκε από τον αρχικό πρώτο εναγόμενο ούτε αποκτήθηκεαπό τους λοιπούς εναγομένους ώστε να υποχρεωθούν σε αναμεταβίβαση της κυριότηταςκαι απόδοση της νομής και κατοχής των επίδικων ακινήτων. Επιδίκαση ποσού ως χρηματι-κής ικανοποίησης για την αποκατάσταση της ηθικής βλάβης που υπέστη η ενάγουσα απότην μείωση της προσωπικότητάς της από τον αρχικό εναγόμενο που προήλθε από τη συκο-φάντησή της. ............................................................................................................................ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ AΘHNAΣ Αριθ. 1927/2011 (Mον.) . Ανώνυμη εταιρεία. Διοικητικό Συμβούλιο.Δικαστικός διορισμός προσωρινών μελών του Δ.Σ. κατόπιν αιτήσεως αυτού που έχει σχε-τικό έννομο συμφέρον. Περιεχόμενο αυτού. Έννομο συμφέρον εκάστου μετόχου, εφόσονείναι αδύνατη η λήψη ορισμένης απόφασης ή αυτή αντιστρατεύεται τα συμφέροντα τηςεταιρείας. Αίτηση κατ’ αρ. 69 ΑΚ. Προσδιορισμός της σύγκρουσης συμφερόντων. Πεδίοεφαρμογής του αρ. 69 ΑΚ. Δεν εφαρμόζεται, όταν υπάρχει διαφωνία σε επιχειρηματικήάποψη ή πλημμελής διαχείριση. ..............................................................................................ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΘEΣΣAΛONIKHΣ Αριθ. 48/2010 (Mον.). Φόρος μεταβίβασης ακινήτων - Φορο-λογική απαλλαγή για την αγορά α΄ κατοικίας - Πολιτικοί πρόσφυγες - Απορριπτική απόφασηΠροϊσταμένου ΔΟΥ επί αιτήματος απαλλαγής φόρου α΄ κατοικίας από πολιτικούς πρόσφυ-γες που εισήλθαν στην Ελλάδα στα πλαίσια υλοποίησης της σχετικής δέσμευσης του Ελλη-νικού Κράτους κατά τη Διεθνή Διάσκεψη της 21.7.1979 για τους πρόσφυγες της Νοτιοανα-τολικής Ασίας και κατοικούν μόνιμα στη Χώρα. Υποχρέωση του Κράτους να παρέχει στουςπρόσφυγες πρόνοια και συνδρομή όμοια με αυτή των πολιτών του χωρίς να τους επιβάλλειμεγαλύτερες φορολογικές επιβαρύνσεις από αυτές που επιβάλλει στους υπηκόους του. Ημόνιμη κατοικία των αιτούντων και όχι η ιθαγένεια είναι η μόνη προϋπόθεση που έπρεπε ναληφθεί υπόψη από τη διοίκηση. Η διάταξη του άρθρ. 1 Ν. 1078/1980, που προβλέπει ότι δι-καιούνται απαλλαγής από το φόρο μεταβίβασης ακινήτου όσοι αγοράζουν ακίνητο (α΄ κατοι-κία), εφόσον δεν έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας, επικαρπίας ή οίκησης σε άλλη οικίαή διαμέρισμα, που πληρεί τις στεγαστικές τους ανάγκες κ.λπ., εφαρμόζεται αδιακρίτως σε

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1725

1669

1672

1677

1691

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1725

όλους όσους κατοικούν μόνιμα στην Ελλάδα ανεξάρτητα από την ιθαγένεια τους και ότι ηυπ’ αριθμό 1080792/1428/0013/ ΠΟΛ1162/10-7-1989 Α.Υ.Ο, που εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότη-ση της διατάξεως της παρ. 12 του άρθρ. 1 του Ν. 1078/1980, η οποία προβλέπει ότι η ανωτέ-ρω απαλλαγή ισχύει μόνο για τους Έλληνες υπηκόους καθώς και τους ομογενείς από Τουρ-κία, Β. Ήπειρο και Κύπρο, που έχουν εγκατασταθεί μόνιμα στην Ελλάδα, κείται εκτός τηςνομοθετικής εξουσιοδότησης, που παρέχεται με την παραπάνω διάταξη, καθ’ ότι αυτή προ-βλέπει ότι με Α.Υ.Ο. καθορίζεται μόνον ο τρόπος διαπιστώσεως των προϋποθέσεων τηςαπαλλαγής, τα απαραίτητα δικαιολογητικά και κάθε άλλη λεπτομέρεια. Από τις διατάξειςτων άρθρων 23 και 29 παρ. 1 της Σύμβασης της Γενεύης του έτους 1951 για τη Νομική Κατά-σταση των Προσφύγων, οι οποίες έχουν κυρωθεί με το Ν.Δ. 3989/1959 και υπερισχύουν κά-θε αντίθετης διάταξης νόμου, προκύπτει ότι οι φιλοξενούσες αυτούς χώρες, που έχουν υπο-γράψει τη Σύμβαση, υποχρεούνται, μεταξύ άλλων, να μην επιβάλλουν σε αυτούς φορολογι-κές επιβαρύνσεις μεγαλύτερες από αυτές, που επιβάλλουν στους υπηκόους τους. Με τοσκεπτικό αυτό κρίθηκε ότι δικαιούνται απαλλαγής από το φόρο μεταβίβασης για την αγοράα΄ κατοικίας οι προσφεύγοντες, Βιετναμικής καταγωγής, οι οποίοι διαμένουν μόνιμα στηνΕλλάδα από το έτος 1980, καθ’ ότι έχουν παντρευτεί και αποκτήσει τέκνα και εργάζονταιστη Χώρα, και, συνεπώς, πληρούν τις προϋποθέσεις του Ν. 1078/1980, ανεξαρτήτως του εάνδιαθέτουν και την ιδιότητα του πολιτικού πρόσφυγα. ..............................................................ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΠEIPAIA Αριθ 490/2010 (Tριμ.). Φορολογία κληρονομιών-δωρεών και γονι-κών παροχών - Έννοια γονικής παροχής - Νόμιμη και συμβατική ανάκληση γονικής παρο-χής. Κατ’ άρθρ. 1509 ΑΚ, η γονική παροχή αποτελεί δωρεά μόνο ως προς το ποσό πουυπερβαίνει το μέτρο το οποίο επιβάλλουν οι περιστάσεις, και, συνεπώς, μόνο ως προς τουπερβάλλον εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρ. 496 και επ. ΑΚ περί δωρεάς, μεταξύ τωνοποίων και τα άρθρα 505-508 ΑΚ περί ανακλήσεως της δωρεάς λόγω αχαριστίας, μη τήρη-σης του τρόπου υπό τον οποίο έγινε η δωρεά. Ανάκληση της γονικής παροχής μέχρι τουύψους του ανωτέρω ποσού δεν είναι δυνατή, εκτός εάν αυτό συμφωνηθεί με διαλυτική αί-ρεση, οπότε θα πρόκειται για συμβατική ανάκληση κατά την έννοια της περ. β΄ της παρ. 3του άρθρ. 42 Ν.Δ. 118/1973 και για τη σύσταση της δωρεάς θα οφείλεται φόρος και όχι γιανόμιμη ανάκληση της, κατά την έννοια της περ. α΄ του ανωτέρω άρθρου, που προβλέπει ότιδωρεές ψιλής κυριότητας, που ακυρώνονται ή αναγνωρίζονται ως άκυρες ή ανακληθείσες,δεν υπόκεινται σε φόρο και ότι ο βεβαιωθείς φόρος εκπίπτεται και ο καταβληθείς επιστρέ-φεται. Στην περίπτωση συμφωνηθείσας (συμβατικής) ανάκλησης γονικής παροχής διαμε-ρίσματος από μητέρα σε κόρη, η οποία έλαβε χώρα λόγω αχαριστίας της τελευταίας, οφεί-λεται φόρος γονικής παροχής από αυτήν, κατ’ εφαρμογή της διάταξης της περ. β΄ της παρ.3 του άρθρ. 42 Ν.Δ. 118/1973....................................................................................................ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΘEΣΣAΛONIKHΣ Αριθ. 7353/2011 (Mον.). Αποζημίωση για τη στέρηση χρή-σης πράγματος. Γενικοί νόμιμοι περιορισμοί της ιδιοκτησίας επί αστικών ακινήτων, που συ-νίστανται στην ακώλυτη εγκατάσταση από τη ΔΕΗ υποσταθμού διανομής ηλεκτρικής ενέρ-γειας δεν άγουν σε στέρηση της ιδιοκτησίας και δεν αντίκεινται στη συνταγματική προστα-σία αυτής. Αξίωση αποζημίωσης για τη στέρηση της χρήσης που υφίσταται ο ιδιοκτήτης.Δεν πρόκειται για αναγκαστική απαλλοτρίωση. Η εκ του νόμου παραπομπή στις διατάξειςπερί αναγκαστικής απαλλοτρίωσης δεν αναφέρεται στις ουσιαστικές προϋποθέσεις κήρυ-ξης της απαλλοτρίωσης αλλά μόνο στη διαδικασία προσωρινού και οριστικού καθορισμούτης αποζημίωσης. O καθορισμός της τιμής μονάδος αποζημίωσης αναφέρεται μόνο στηστέρηση χρήσης και όχι στην πλήρη αξία του ακινήτου. .......................................................ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΘEΣΣAΛONIKHΣ Αριθ. 20525/2011 (Πολ.). Nομικό ελάττωμα στην πώληση·ενοχικό ή εμπράγματο δικαίωμα τρίτου στο πράγμα που εμποδίζει την άσκηση των εξου-

1726 ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011

1694

1699

1702

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1726

σιών επ’ αυτού· περιλαμβάνονται και τα δικαιώματα δημοσίου δικαίου που γεννιούνται απότην κήρυξη αναγκαστικής απαλλοτρίωσης ή την κήρυξη ακινήτου εν μέρει κοινοχρήστου·δεν συνιστούν νομικά ελαττώματα οι διάφοροι περιορισμοί δόμησης που απορρέουν απότο ιδιωτικό ή του δημόσιου δίκαιο, ενδέχεται όμως να αποτελούν πραγματικά ελαττώματα.Nομική φύση της ευθύνης· πρόκειται για αντικειμενική, ανεξάρτητη από την υπαιτιότητατου πωλητή, ευθύνη από μη εκπλήρωση, στην οποία εφαρμόζονται οι γενικές διατάξειςτων AK 380 και 382. Kρίσιμος χρόνος, η μεταβίβαση της κυριότητας του πράγματος. Mετάαπό τον χρόνο αυτόν ο πωλητής ευθύνεται μόνον αν τα νομικά ελαττώματα οφείλονται σευπαιτιότητά του. Πραγματικό ελάττωμα στην πώληση· αποτελεί η απόκλιση του πράγματοςπρος το χειρότερο σε σχέση με την αντικειμενική ή τη συμφωνημένη υποκειμενική του κα-τάσταση, που επηρεάζει την αξία και τη χρησιμότητά του. Προτεραιότητα του υποκειμενι-κού κριτηρίου. Oρισμένοι περιορισμοί δημοσίου δικαίου που εμποδίζουν την ανοικοδόμησητου ακινήτου (λ.χ. βιότοποι, αρχαιολογικοί χώροι, διατηρητέα, συντελεστές δόμησης, αυ-θαίρετα κ.λπ.) συνιστούν πραγματικά ελαττώματα· αν δημιουργούν δικαιώματα υπερ τουδημοσίου ή τρίτων (λ.χ. απαλλοτρίωση, επίταξη, ρυμοτόμηση κ.λπ.) κρίνονται ως νομικάελαττώματα. Σε οριακές περιπτώσεις υπάρχει συρροή των διατάξεων περί νομικών καιπραγματικών ελαττωμάτων και ο αγοραστής έχει την ευχέρεια επίκλησης των διατάξεωνπου επιθυμεί. Aπρόοπτη μεταβολή των συνθηκών. Προϋποθέσεις της AK 388· αφμοτεροβα-ρής σύμβαση· έκτακτη και απρόβλεπτη μεταβολή των συνθηκών· υπέρμετρη επάχθεια τηςπαροχής σε σχέση με την αντιπαροχή. Δικαιοπρακτικό θεμέλιο. Στην έννοια του δικαιο-πρακτικού θεμελίου μιας σύμβασης θεωρείται ότι εμπίπτουν εκείνες οι καταστάσεις, στηνύπαρξη, διατήρηση ή επέλευση των οποίων αποβλέπουν και οι δύο συμβαλλόμενοι καιαποτελούν τη βάση της σύμβασης, μολονότι δεν τις περιέλαβαν ρητά στο περιεχόμενο τηςσύμβασης. Eπιθυμίες ή παραστάσεις του ενός μόνο συμβαλλομένου, που δεν έγιναν ή δενμπορούσαν να γίνουν αντιληπτές ή και δεκτές από τον αντισυμβαλλόμενό του, οσοδήποτεουσιώδεις και αν είναι για τον πρώτο, δεν αποτελούν διακαιοπρακτικό θεμέλιο. Λόγω ανα-τροπής του δικαιοπρακτικού θεμελίου είναι δυνατή η λύση της σύμβασης ή η αναπροσαρ-μογή των όρων αυτής και ιδίως της παροχής του, που κατέστη υπέρμετρα επαχθης. Aδι-καιολόγητος πλουτισμός. H αξίωση του αδικαιολόγητου πλουτισμού είναι επικουρική.Aσκείται μόνον όταν λείπουν οι πρϋποθέσεις της αγωγής από σύμβαση ή αδικοπραξία,εκτός και αν θεμελιώνεται σε διαφορετικά πραγματικά περιστατικά από εκείνα της συμβά-σεως ή της αδικοπραξίας, οπότε δεν κωλύεται η άσκησή της. Προσύμφωνο πώλησης. Προ-θεσμία εκπλήρωσης του προσυμφώνου. H άπρακτη παρέλευσής τη δεν επιφέρει την ανα-τροπή του προσυμφώνου, αλλά τη γένεση αξίωσης περί εκτέλεσης αυτού και την έναρξητης παραγραφής της αξίωσης αυτής. Mε ειδική συμφωνία μπορεί να οριστεί ότι η άπρακτησυμπλήρωση της προθεσμίας προκαλεί ανατροπή του προσυμφώνου, οπότε πρόκειται γιαδιαλυτική προθεσμία. Mόνη η συμφωνία εκπλήρωσης δεν συνιστά συναρμολόγηση διαλυ-τικής αίρεσης. Aρραβώνας. Έννοια. Διάκριση από την προκαταβολή. H προκαταβολή κατα-βάλλεται έναντι της παροχής και προς εγγύηση αυτής· ο αρραβώνας αποβλέπει στην κάλυ-ψη της ζημίας από την ενδεχόμενη υπαίτια ματαίωση της κύριας σύμβασης. H συμφωνίαπερί αρραβώνα πρέπει να συνάγεται με σαφήνεια. Eν αμφιβολία πρόκειται περί προκατα-βολής. Σε περίπτωση μη εκπλήρωσης της σύμβασης, η προκαταβολή αναζητείται με τιςδιατάξεις με τον αδικαιολόγητο πλουτισμό. H λειτουργία του αρραβώνα ρυθμίζεται ειδικάστην AK 403. .............................................................................................................................

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ • τόμος ΚΖ΄• 2010-2011 1727

1705

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1727

ΣΥΜΒOΛΑΙOΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΔΙΜΗΝΙΑΙO ΠΕΡΙOΔΙΚO

Kωδικός 6064

ΕΚΔOΤΗΣ - ΥΠΕΥΘΥΝOΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΛΑΧΑΚΗΣ

Πρόεδρος Συντονιστικής ΕπιτροπήςΣυμβολαιογραφικών Συλλόγων ΕλλάδοςΑφροδίτης 1, Βάρκιζα Αττικής 166 72Τηλ. 210 8970054, 210 8971939

ΙΔΙOΚΤΗΤΗΣ: ΣΥΜΒOΛΑΙOΓΡΑΦΙΚOΣ ΣΥΛΛOΓOΣ EΦETEIΩN

ΑΘΗΝΩΝ-ΠEIPAIΩΣ-AIΓAIOY KAI ΔΩΔEKANHΣOY

Γ. Γενναδίου 4 – Αθήνα 106 78Τηλ. 210 33 07 450, 210 33 07 460Fax: 210 38 48 335, 210 38 12 249E-mail: [email protected]

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ: ΠOΛΥΧΡOΝΗΣ ΜΠΙΡΗΣ

Νομικός Σύμβουλος του Συμβολαιογραφικού ΣυλλόγουΕφετείων Αθηνών-Πειραιώς-Αιγαίου και ΔωδεκανήσουΓ. Γενναδίου 4 – Αθήνα 106 78Τηλ. 210 33 07 470, 210 33 07 480

ΕΚΔOΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Κ. ΠΛΕΤΣΑΣ – Ζ. ΚΑΡΔΑΡΗ O.Ε.

Χαρ. Τρικούπη 107, Αθήνα 114 73Τηλ: 210 36 07 132, 210 38 20 148Fax: 210 38 20 148e-mail: [email protected]

Μετά την κατάργηση του Ειδικού Λογαριασμού του άρθρου 30 του Ν. 4507/1966 , η δαπάνη εκτύ-

πωσης της Συμβολαιογραφικής Επιθεώρησης βαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό, στον φορέα

17-130 (υποθηκοφυλακεία) και τον ΚΑΕ 08000843.

TEFXOS_12_NOEM_DEKEM_2011 09-10-12 13:42 Page 1728