TeachMDGs - Υπουργείο Παιδείας και...

12
1 2 Μαθήματα για την Παγκόσμια Πολιτότητα Εισαγωγή στο Περιεχόμενο και στις Μεθόδους της Παγκόσμιας Εκπαίδευσης TeachMDGs 5 Βελτίωση της Μητρικής Υγείας 1 Eξάλειψη της ακραίας Φτώχειας και της Πείνας 6 Καταπολέμηση του HIV/ AIDS, της Ελεονοσίας και άλλων Ασθενειών 2 Επίτευξη καθολικής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης 7 Εξασφάλιση Διατήρησης του Περιβάλλοντος 3 Προώθηση της Ισότητας των Φύλων και της Ενδυνάμωσης των Γυναικών 8 Εξασφάλιση Διατήρησης του Περιβάλλοντος 4 Μείωση της Παιδικής Θνησιμότητας ISBN: 978-9963-677-71-9 www.TeachMDGs.net Future Worlds Center Προμηθέως 5, 1065 Λευκωσία, Κύπρος www.teachmdgs.net www.futureworldscenter.org T + 357 22 873820 Φ + 357 22 873821 Αυτό το ενημερωτικό έντυπο έχει δημιουργηθεί με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το περιεχόμενο του εντύπου αυτού αποτελεί αποκλειστική ευθύνη της ομάδας του προγράμματος TeachMDGs και σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι αντανακλά τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Transcript of TeachMDGs - Υπουργείο Παιδείας και...

Page 1: TeachMDGs - Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού...περιβαλλοντική αειφορία, η μείωση των κινδύνων για την υγεία

1 2

Μαθήματα για την Παγκόσμια Πολιτότητα

Εισαγωγή στο Περιεχόμενο και στις Μεθόδους της Παγκόσμιας Εκπαίδευσης

TeachMDGs

5

Βελτίωση της Μητρικής Υγείας

1

Eξάλειψη της ακραίας Φτώχειας και της Πείνας

6

Καταπολέµηση του HIV/ AIDS, της Ελεονοσίας και άλλων Ασθενειών

2

Επίτευξη καθολικής Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης

7

Εξασφάλιση ∆ιατήρησης του Περιβάλλοντος

3

Προώθηση της Ισότητας των Φύλων και της

Ενδυνάµωσης των Γυναικών

8

Εξασφάλιση ∆ιατήρησης του Περιβάλλοντος

4

Μείωση της Παιδικής Θνησιµότητας

ISBN: 978-9963-677-71-9

www.TeachMDGs.net

Future Worlds CenterΠρομηθέως 5, 1065 Λευκωσία, Κύπρος

www.teachmdgs.netwww.futureworldscenter.org

T + 357 22 873820 Φ + 357 22 873821

Αυτό το ενημερωτικό έντυπο έχει δημιουργηθεί με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το περιεχόμενο του εντύπου αυτού αποτελεί αποκλειστική ευθύνη της ομάδας του προγράμματος TeachMDGs και σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι αντανακλά τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Page 2: TeachMDGs - Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού...περιβαλλοντική αειφορία, η μείωση των κινδύνων για την υγεία

3 4

Teac

hMD

Gs

ΠρόλογοςΖούμε σε ένα ολοένα και πιο παγκοσμιοποιημένο και διασυνδεδεμένο κόσμο. Αυτή η κατάσταση διαμορφώνεται από εξαιρετικά πολύπλοκες αλληλεξαρτήσεις που αφορούν όλους σχεδόν τους τομείς της ζωής μας– διεθνείς πολιτικές σχέσεις, συμμετοχή σε ευρωπαϊκά και διεθνή θεσμικά όργανα, Ευρωπαϊκές πολιτικές, διεθνές εμπόριο, καταμερισμός εργασίας στη βιομηχανική παραγωγή κατά μήκος των εθνικών συνόρων, πολυεθνικές εταιρείες που ελέγχουν ένα μεγάλο μέρος των αγορών τροφίμων, καθώς και την παροχή φυσικού αερίου και πετρελαίου, μετανάστευση για οικονομικούς και πολιτικούς λόγους, συγκρούσεις και φυσικές καταστροφές… Επιπλέον, τα σύγχρονα οικονομικά πρότυπα, η Ευρωπαϊκή συνθήκη της Ελεύθερης Διακίνησης καθώς και οι αυξανόμενες ευκαιρίες για ταξίδια χαμηλού κόστους, έχουν προσφέρει τη δυνατότητα σε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού να ταξιδεύει σε άλλες χώρες για σκοπούς εργασίας, σπουδών ή και για διακοπές. Το διαδίκτυο και οι κινητές τεχνολογίες έχουν σε μεγάλο βαθμό αυξήσει την πρόσβαση σε πληροφορίες ανά τον κόσμο, γεφυρώνοντας έτσι το χάσμα ανάμεσα σε «πλούσιους» και «φτωχούς».

Την ίδια στιγμή ο πλανήτης μας τελεί υπό κατάσταση κρίσης – η διεθνής κοινότητα δεν έχει ακόμα κατορθώσει να διαχειριστεί αποτελεσματικά παγκόσμια ζητήματα, όπως η ακραία φτώχια, η επισιτιστική ασφάλεια, η περιβαλλοντική αειφορία, η μείωση των κινδύνων για την υγεία που συνδέονται με την φτώχια και πολλά άλλα. Κατά το έτος 2000, σε συνέχεια προηγούμενων διασκέψεων για την ανάπτυξη, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών ενέκρινε ομόφωνα τη Διακήρυξη της Χιλιετίας που προέβλεπε ένα ακριβή και σαφή οδικό χάρτη με 8 επιτεύξεις, 21 στόχους και 60 δείκτες. Οι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας απευθύνουν έκκληση προς τη διεθνή κοινότητα να ενισχύσει τις παγκόσμιες προσπάθειες για την ειρήνη, τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, τη δημοκρατία, την ισχυρή διακυβέρνηση, την περιβαλλοντική αειφορία, τη μείωση της φτώχιας, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την ισότητα και τη δικαιοσύνη. Μαζί με ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα, όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν δεσμευτεί για την επίτευξη των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας και ειδικότερα για τον όγδοο που προβλέπει την επίτευξη της παγκόσμιας συνεργασίας για την Ανάπτυξη.

Με ποιο τρόπο οι παγκόσμιες αυτές προκλήσεις και πολυπλοκότητες επηρεάζουν τους νέους του σήμερα; Πώς αντικατοπτρίζονται στην εκπαίδευση; Πώς επηρεάζουν τις συζητήσεις στην τάξη; Για να αντιληφθούμε το πώς ο καθένας μας ζει σήμερα, χρειάζεται να κατανοήσουμε το παγκόσμιο περιβάλλον στο οποίο δρούμε. Σ’ αυτό ακριβώς επιδιώκει να συμβάλει το βοήθημα TeachMDGs. Το εκπαιδευτικό βοήθημα Teach-MDGs στόχο έχει να βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν τις παγκόσμιες διασυνδέσεις, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο αυτές επηρεάζουν την καθημερινή μας ζωή, εισάγοντας έτσι την παγκόσμια διάσταση στα μαθήματα του σχολείου. Αν και συνδέεται με το εθνικό σχολικό πρόγραμμα, το βοήθημα TeachMDGs ακολουθεί την προσέγγιση της ενεργού μάθησης, η οποία θέτει στο επίκεντρο τους ίδιους τους μαθητές, δίνοντας τους τη δυνατότητα να διερευνούν, να συζητούν, να θέτουν υπό αμφισβήτηση και να κατανοούν τις αλληλεξαρτήσεις, καθώς και το δικό τους ρόλο στη δημιουργία ενός δικαιότερου κόσμου. Το TeachMDGs επικεντρώνεται στην ενίσχυση των δεξιοτήτων, των αξιών και των στάσεων των μαθητών, υποβοηθώντας την ανάπτυξη της γνώσης και της κατανόησης γύρω από τα αίτια και τις συνέπειες των παγκόσμιων ανισοτήτων, θέτοντας έτσι τα θεμέλια για την ενεργή και υπεύθυνη παγκόσμια πολιτότητα.

Το βοήθημα αυτό έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο του προγράμματος ‘TeachMDGs’ το οποίο διεξάγεται από μία κοινοπραξία οργανισμών στην Κύπρο, τη Βουλγαρία, τη Λιθουανία, την Εσθονία και τη Σκωτία. Οι κύριοι στόχοι του προγράμματος είναι η ανάπτυξη της ευαισθητοποίησης και της στήριξης του κοινού για τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας, μέσω της ενεργού εμπλοκής σχολών επιστημών της αγωγής, παιδαγωγικών ινστιτούτων, εκπαιδευτικών και μαθητών, στην ανάπτυξη εκπαιδευτικών βοηθημάτων για τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας, προσαρμοσμένων στις τοπικές ανάγκες, παράλληλα όμως με ιδιαίτερη έμφαση στην Υποσαχάρια Αφρική, καθώς και η ένταξη αυτών στα εκπαιδευτικά συστήματα της Κύπρου, της Βουλγαρίας, της Λιθουανίας και της Εσθονίας, μέσω μιας ενιαίας αρχικής αλλά και συνεχούς κατάρτισης εκπαιδευτικών. Αν και το γενικότερο πλαίσιο καθώς και η μεθοδολογική προσέγγιση του βοηθήματος έχει καθοριστεί από κοινού, από όλους τους οργανισμούς της κοινοπραξίας του προγράμματος, το βοήθημα της που θα εκδοθεί στην κάθε χώρας είναι προσαρμοσμένο στο εθνικό πλαίσιο και αναλυτικό πρόγραμμα της χώρας εκείνης. Το εκπαιδευτικό βοήθημα έχει συνταχθεί από την ομάδα του προγράμματος σε κάθε χώρα, σε στενή συνεργασία με εκπαιδευτικούς, οι οποίοι ασχολήθηκαν επισταμένως με τη δημιουργία δραστηριοτήτων για διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, συνδέοντας τες με διάφορες περιοχές του αναλυτικού προγράμματος, εφαρμόζοντας κάποιες από αυτές στην τάξη και παρέχοντας τις πολύτιμες συμβουλές τους στην ομάδα του προγράμματος.

ΣυγγραφείςKerstin Wittig

Νικολίνα Μαρκίδου

Charlotte Dwyer

Emil Metodiev

Indre Augutiene

Zina Baltreniene

Johanna Helin

Γενική Διαχείρηση προγράμματος : Δρ. Γιάννης Λαούρης

Μετάφραση : Νικολίνα Μαρκίδου

Σχεδιασμός/Σελίδωση : Graphimagination Studios www.graphimagination.com

Copyright 2012

Page 3: TeachMDGs - Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού...περιβαλλοντική αειφορία, η μείωση των κινδύνων για την υγεία

5 6

TeachMD

Gs Teac

hMD

Gs

διαδραστικών-συμμετοχικών μεθόδων, οι οποίες επίσης αποτελούν μέρος των ίδιων διαδικασιών, η Παγκόσμια Εκπαίδευση επιδιώκει να

βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν την πολυπλοκότητα των παγκοσμιοποιημένων κοινωνιών, καθώς και να τους ενδυναμώσει ώστε να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις αυτές.

Ο ευρωπαϊκός οργανισμός CONCORD ο οποίος στεγάζει τους μη-κυβερνητικούς οργανισμούς που ασχολούνται με την Ανάπτυξη, ορίζει την Παγκόσμια/Αναπτυξιακή Εκπαίδευση ως «μία ενεργή διαδικασία μάθησης, η οποία βασίζεται στις αξίες της αλληλεγγύης, της ισότητας, της ένταξης και της συνεργασίας». Η Παγκόσμια/Αναπτυξιακή εκπαίδευση βοηθάει τους ανθρώπους να κατανοήσουν τα αίτια και τις επιπτώσεις των παγκόσμιων ζητημάτων και μέσα από αυτή την κατανόηση

τους καθιστά ικανούς να κάνουν τεκμηριωμένες επιλογές και να αναλαμβάνουν δράση. Η Παγκόσμια/ Αναπτυξιακή εκπαίδευση προωθεί την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στον αγώνα κατά της παγκόσμιας φτώχιας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Προτείνει την υιοθέτηση πιο δίκαιων και πιο βιώσιμων πολιτικών τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, σε ό,τι αφορά στην οικονομία, την κοινωνία, την περιβαλλοντική αειφορία αλλά και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Οι δραστηριότητες μάθησης επικεντρώνονται στην ενίσχυση των δεξιοτήτων των μαθητών στους τομείς της κριτικής σκέψης, της συνεργασίας, της επίλυσης συγκρούσεων, της αμφισβήτησης των ανισοτήτων και της αδικίας• στη διαμόρφωση συγκεκριμένων αξιών και στάσεων, συμπεριλαμβανομένων αυτών της δημιουργίας αισθήματος ταυτότητας, της ενσυναίσθησης, του σεβασμού προς τη διαφορετικότητα, του σεβασμού για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των άλλων, της δέσμευσης για κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα, της ευαισθητοποίησης για το περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη. στην ανάπτυξη της γνώσης και της κατανόησης για τα παγκόσμια ζητήματα καθώς και για το πώς αυτά αντικατοπτρίζονται σε τοπικό επίπεδο, τις αλληλεξαρτήσεις που αυτά εμπεριέχουν, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί κανείς να παρέμβει και να συμβάλει σε θετικές αλλαγές.

Το βοήθημα παρέχει μια σύντομη επισκόπηση του πλαισίου της παγκόσμιας μάθησης και προτείνει ποικίλες διαδραστικές μεθόδους διδασκαλίας, καθώς και δραστηριότητες για την τάξη οι οποίες μπορούν να προσαρμοστούν σε οποιοδήποτε θέμα ή θεματικό πεδίο. Για παράδειγμα, η αλυσίδα αιτίων ‘Γιατί-Γιατί-Γιατί’ μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη διερεύνηση των λόγων της μετανάστευσης (π.χ. οι άνθρωποι μεταναστεύουν στην Κύπρο >Γιατί; Επειδή δεν αισθάνονται ασφαλείς στη χώρα τους >Γιατί; Επειδή διεξάγονται ένοπλες συγκρούσεις…), αλλά θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί για να συζητηθούν τα αίτια της φτώχιας (π.χ μια οικογένεια φτωχή >Γιατί; Οι γονείς δεν μπορούν να βρουν μια θέση εργασίας >Γιατί; Το τοπικό εργοστάσιο δεν μπορούσε να πληρώσει τους υπαλλήλους του >Γιατί; Οι τιμές εξαγωγής μειώθηκαν δραματικά..)

Επιπλέον, το βοήθημα περιλαμβάνει επίσης ένα πακέτο φωτογραφιών, το οποίο μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ξεχωριστά. Το πακέτο περιέχει φωτογραφίες που απεικονίζουν καταστάσεις και πτυχές της ζωής από όλο τον κόσμο, όπως η οικογένεια, τα τρόφιμα, η κατοικία και το σχολείο. Οι φωτογραφίες έχουν ληφθεί σε όλο τον κόσμο και κάθε ενότητα περιλαμβάνει επίσης και μια φωτογραφία από την Κύπρο. Η επιλογή των φωτογραφιών έχει ως στόχο να ανακινήσει το στοχασμό και τη συζήτηση γύρω από τα παγκόσμια ζητήματα, γύρω από την ποικιλομορφία και τις διαφορές που υπάρχουν όχι μόνο μεταξύ των διαφόρων χωρών, αλλά και στο εσωτερικό της κάθε χώρας καθώς και να αναδείξει τις ομοιότητες και τις συνδέσεις που υπάρχουν σε όλο το φάσμα της ζωής μας. Επιπρόσθετα, μία μεγάλη γκάμα φωτογραφιών διατίθεται στην ιστοσελίδα www.TeachMDGs.net στην ενότητα ’Publication’.

Εκ μέρους της ομάδας του προγράμματος TeachMDGs, σας ευχόμαστε μια συναρπαστική εμπειρία διδασκαλίας!

Εισαγωγή στην Παγκόσμια Εκπαίδευση – Πλαίσιο Μάθησης Τα παγκόσμια ζητήματα ολοένα και προσδιορίζουν περισσότερο τη ζωή όλων μας, καθώς προσπαθούμε να κατανοήσουμε ένα κόσμο που χαρακτηρίζεται από διάσπαση, σύγκρουση, κλιματική αλλαγή, ακραία ανισότητα και φτώχια. Η Παγκόσμια/ Αναπτυξιακή Εκπαίδευση είναι μια εκπαιδευτική διαδικασία που στόχο έχει να εφοδιάσει τους μαθητές με δεξιότητες, γνώσεις και αξίες, ώστε να κατανοούν τις προκλήσεις του 21ου αιώνα και να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά σ’αυτές. Η Παγκόσμια/ Αναπτυξιακή Εκπαίδευση αποσκοπεί στην ανάπτυξη και την ενίσχυση των δεξιοτήτων κριτικής σκέψης των μαθητών, καθώς και στην ικανότητα τους να θέτουν υπό αμφισβήτηση τις ανισότητες, την έλλειψη δικαιοσύνης καθώς και τα στερεότυπα που κυριαρχούν. Φιλοδοξεί επίσης να ενδυναμώσει το σεβασμό του μαθητή απέναντι στη διαφορετικότητα, τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και το περιβάλλον. Ακόμα, στοχεύει στο να βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν τις παγκόσμιες διασυνδέσεις και να τους παρακινήσει να αναλάβουν δράσεις που να στηρίζονται στις αξίες της αλληλεγγύης, της ένταξης και της συνεργασίας.

Το εκπαιδευτικό βοήθημα TeachMDGs βασίζεται στο πλαίσιο Παγκόσμιας Μάθησης, που εδράζεται στις έννοιες της Παγκόσμιας και της Αναπτυξιακής Εκπαίδευσης. Το Κέντρο Βορρά-Νότου ορίζει την Παγκόσμια Εκπαίδευση ως την «εκπαίδευση που ανοίγει τα μάτια και το νου των ανθρώπων στην πραγματικότητα της παγκοσμιοποίησης και τους αφυπνίζει, ώστε να συμβάλουν σε ένα κόσμο με περισσότερη δικαιοσύνη, ισότητα και σεβασμό προς τα Ανθρώπινα Δικαιώματα για όλους».

Η Παγκόσμια Εκπαίδευση περικλείει διάφορες πτυχές της παγκοσμιοποίησης όπως η τεχνολογική ανάπτυξη, η κοινωνία της πληροφορίας, η διαπολιτισμικότητα και η κοινωνική ανισότητα, ενώ παράλληλα δίνει μεγάλη έμφαση στις οικουμενικές αξίες και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Μέσω της χρήσης

1

Eξάλειψη της ακραίας Φτώχειας και της Πείνας

Αλλαγή

Επίγνωση

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Αξίες αλληλεγγύη, συνεργασία,

ισότητα, ένταξη

Διαδικασία ενεργού μάθησης

Κατανόηση Δράση

Page 4: TeachMDGs - Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού...περιβαλλοντική αειφορία, η μείωση των κινδύνων για την υγεία

7 8

TeachMD

Gs Teac

hMD

Gs

Αλυσίδα Ερωτημάτων (Why – Why – Why – Chain)Τι είναι;Είναι μια μέθοδος η οποία βοηθάει τους μαθητές να οδηγηθούν, πέρα από την επιφανειακή εκτίμηση, στα βαθύτερα αίτια ενός ζητήματος. Αποτελεί ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό μέσο, ώστε να αναδειχθεί η σχέση ανάμεσα στην τοπική και την παγκόσμια πραγματικότητα.

Συμμετοχή της τάξηςΑυτή η δραστηριότητα μπορεί να εφαρμοστεί με τη συμμετοχή ολόκληρης της τάξης ή σε ομάδες. Πώς γίνεται;• Μέσα σε ένα πλαίσιο γράφουμε το ζήτημα που θέλουμε να εξετάσουμε. Έπειτα αναζητούμε όλους τους πιθανούς λόγους που οδηγούν σε αυτό, θέτοντας διαδοχικά το ερώτημα «γιατί», όσες φορές θέλουμε.

Αφού ολοκληρωθεί η αλυσίδα, o εκπαιδευτικός:• μπορεί να ζητήσει από τους μαθητές να στηρίξουν με επιχειρήματα τις σχέσεις που αναδεικνύονται και να εντοπίσουν κενά που πιθανόν να υπάρχουν. • μπορεί επίσης να ενθαρρύνει τους μαθητές να προτείνουν τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων που παρουσιάζονται στην τελευταία δεξιά στήλη.

Αλυσίδα Συνεπειών (Chain of Consequences)Τι είναι;Η αλυσίδα συνεπειών είναι μια μέθοδος χαρτογράφησης της σκέψης, η οποία βοηθάει τους μαθητές να διερευνήσουν τις συνέπειες ενός γεγονότος, μιας πράξης ή ενός ζητήματος.

Η μέθοδος:• αναδεικνύει τη σχέση ανάμεσα στην αιτία και το αποτέλεσμα• συμβάλλει στο να κατανοήσουν οι μαθητές το γεγονός ότι γεγονότα από την τοπική πραγματικότητα μπορούν να επηρεάσουν εξελίξεις στην παγκόσμια πραγματικότητα και αντίστροφα.

Σε πιο πρακτικό επίπεδο, η διαδικασία της ενεργού μάθησης μπορεί να εκφραστεί με το ακόλουθο πλαίσιο παγκόσμιας μάθησης:

Οι δραστηριότητες του βοηθήματος ‘TeachMDGs’, βασισμένες σε αυτό το πλαίσιο παγκόσμιας μάθησης, εστιάζουν στην ανάπτυξη και την ενδυνάμωση των δεξιοτήτων των μαθητών, και συμβάλλουν στην αλλαγή στάσης απέναντι στα παγκόσμια ζητήματα, καθώς και στην περαιτέρω κατανόηση τους. Παράλληλα, συνδέονται στενά με τους στόχους και τις θεματικές ενότητες του αναλυτικού προγράμματος των σχολείων της Κύπρου, εντάσσοντας σ’ αυτό την παγκόσμια διάσταση. Όλες οι δραστηριότητες είναι διαδραστικές και θέτουν το μαθητή στο κέντρο της μάθησης• βασίζονται στην καλλιέργεια δεξιοτήτων και στοχεύουν στο να εμπλέξουν τους νέους και να τους ενδυναμώσουν, ώστε να γίνουν ενεργοί και υπεύθυνοι πολίτες με προβληματισμούς και προσδοκίες για ένα κόσμο δικαιοσύνης και ισότητας.

ΜεθοδολογίαΠιο κάτω παρατίθενται κάποιες βασικές μέθοδοι οι οποίες χρησιμοποιούνται ευρέως στα πλαίσια της Παγκόσμιας Εκπαίδευσης. Οι μέθοδοι αυτοί έχουν αποτελέσει επίσης το μεθοδολογικό εργαλείο για την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων αυτού του βοηθήματος. Με τον ίδιο τρόπο μπορούν να αξιοποιηθούν από τον εκπαιδευτικό για τη δημιουργία περαιτέρω δραστηριοτήτων, στα πλαίσια διαφόρων μαθημάτων.

Θέτοντας ερωτήματα ● Αίσθημα ιδιοκτησίας της μάθησης ● Βασικά ερωτήματα διαμορφώνουν τη δομή για τη διερεύνηση ενός ζητήματος

● Οποιαδήποτε διαδικασία αλλαγής ξεκινάει από την υποβολή ερωτημάτων

Αξιολογώντας τη μάθηση Εξετάζουμε:● Τι έχουμε μάθει για τον εαυτό μας/ τις κοινότητες/τον υπόλοιπο κόσμο;● Ποια η συμμετοχή μας στην επίτευξη της αλλαγής;● Ποιες δεξιότητες έχουμε αναπτύξει; ● Πώς αξιολογούμε τη διαδικασία της μάθησης;

Δρώντας ως Ενεργοί Παγκόσμιοι Πολίτες Δέσμευση για την επίτευξη θετικών αλλαγών, βασισμένη: ● στη γνώση ώστε να κάνουμε υπεύθυνες επιλογές ● στην επιθυμία να αλλάξουμε τα πράγματα ● στις δεξιότητες για να το επιτύχουμε

Διερευνώντας απόψεις και αξίες ● Η συνειδητοποίηση ότι η γνώση βασίζεται σε συγκεκριμένη οπτική ● Αυτογνωσία (αξίες, παραδοχές)● Σεβασμός στη διαφορετικότητα● Επικοινωνιακές δεξιότητες, διατύπωση επιχειρημάτων, ακρόαση

Κάνοντας διασυνδέσεις● Οικουμενικότητα (ομοιότητες, κοινές ανάγκες)● Παγκόσμιες διασυνδέσεις (εμπόριο, τεχνολογία. μετανάστευση, πολιτικά συστήματα, περιβάλλον κλπ)● Συνδέσεις μεταξύ των θεμάτων (πχ φτώχια-κλιματική αλλαγή)● Παγκόσμια θέματα –άμεσο περιβάλλον (κατανομή πόρων κλπ.)

Οι μετανάστες έρχονται στην Κύπρο

Δεν υπάρχουν ευκαιρίες στη χώρα τους

Οι Κύπριοι ζητούν καλύτερους μισθούς

Η οικονομία πάει καλά

Δεν έχουν χρήματα

Για να βρουν δουλειά

Στην Κύπρο υπάρχουν δουλειές

Page 5: TeachMDGs - Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού...περιβαλλοντική αειφορία, η μείωση των κινδύνων για την υγεία

9 10

TeachMD

Gs Teac

hMD

Gs

Αφού ολοκληρωθεί η αλυσίδα, o εκπαιδευτικός μπορεί να συζητήσει μαζί με τους μαθητές τα πιο κάτω ερωτήματα:• Τι είδους αλλαγές είναι πιο πιθανό να συμβούν; • Εσείς προσωπικά τι θα θέλατε να συμβεί;• Ποιος άλλος συμμερίζεται το όραμά σας για το μέλλον;• Τι θα πρέπει να αλλάξει, ώστε να πραγματοποιηθεί το επιθυμητό μέλλον παρά το πιθανό; Ποιος εργάζεται προς αυτή την κατεύθυνση; • Πως μπορούμε να συμβάλουμε εμείς;

Θεματικό ΔέντροΤι είναι; Αποτελεί μια μέθοδο δόμησης μιας έρευνας, ώστε να παρακινηθούν οι μαθητές να διερευνήσουν τα αίτια, τα αποτελέσματα και τις πιθανές λύσεις ενός ζητήματος.

Συμμετοχή της τάξης Αυτή η δραστηριότητα μπορεί να εφαρμοστεί με τη συμμετοχή ολόκληρης της τάξης ή σε ομάδες

Πώς γίνεται;Οι μαθητές ζωγραφίζουν το περίγραμμα ενός δέντρου, που είναι φορτωμένο με καρπούς φρούτων. Έπειτα, γράφουν στον κορμό το ζήτημα που θα ήθελαν να εξετάσουν, στα κλαδιά τα αποτελέσματα αυτού του ζητήματος και στους καρπούς πιθανές λύσεις που θα ήθελαν να προτείνουν. Αυτή η άσκηση μπορεί να γίνει, είτε πριν από την έρευνα των μαθητών για το ζήτημα, ως μέσο αναπαράστασης όσων πληροφοριών γνωρίζουν ήδη, ή στο τέλος της ερευνάς τους, ώστε να παρουσιάσουν όσα ανακάλυψαν.

Συμμετοχή της τάξης Αυτή η δραστηριότητα μπορεί να εφαρμοστεί με τη συμμετοχή ολόκληρης της τάξης ή σε ομάδες.

Πώς γίνεται;• Μέσα σε ένα κύκλο καταγράφουμε το πρόβλημα το οποίο θα θέλαμε να εξετάσουμε. Έπειτα αρχίζουμε να διερευνούμε διαδοχικά τις συνέπειες του προβλήματος αυτού, εξετάζοντας σε ποιο αποτέλεσμα μας οδηγεί κάθε φορά η συνέπεια που καταγράφουμε στον κάθε κύκλο (βλ. σχεδιάγραμμα).

Αφού ολοκληρωθεί η αλυσίδα, o εκπαιδευτικός:• μπορεί να συζητήσει μαζί με τους μαθητές τις απόψεις που κατέγραψαν και να ζητήσει να τις στηρίξουν με επιχειρήματα.• μπορεί επίσης να συζητήσει μαζί τους πιθανές λύσεις που θα μπορούσαν να σπάσουν την αλυσίδα των αρνητικών συνεπειών.

Πιθανό και Επιθυμητό Μέλλον Τι είναι;Αυτή η μέθοδος αποτελεί ένα εργαλείο χαρτογράφησης της σκέψης που ενθαρρύνει τους μαθητές να εκφράσουν τις δικές τους απόψεις για το μέλλον, είτε αυτές είναι αρνητικές, είτε θετικές. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί γενικά στη διερεύνηση καταστάσεων του μέλλοντος σε προσωπικό, τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τη μελέτη ενός συγκεκριμένου θέματος (π.χ. η καλλιέργεια βιοκαυσίμων, η κοινωνική ανισότητα κλπ.).

Συμμετοχή της τάξης Αυτή η δραστηριότητα μπορεί να εφαρμοστεί με τη συμμετοχή ολόκληρης της τάξης ή σε ομάδες.

Πώς γίνεται;• Μέσα σε ένα πλαίσιο καταγράφουμε μια κατάσταση που συμβαίνει στο παρόν. Έπειτα, χαράσσουμε μια γραμμή προς τα δεξιά και δημιουργούμε δύο άλλα πλαίσια. Στο ένα, καταγράφουμε το πιθανό μέλλον στο οποίο μπορεί να οδηγήσει αυτή η κατάσταση, και στο άλλο το μέλλον το οποίο εμείς επιθυμούμε να πραγματοποιηθεί.

Μένουμε βρώμικοι

Μυρίζουμε άσχημα

Δεν υπάρχει πράσινο

Δεν δίνουν καρπούς

Δεν μπορούμε να κάνουμε

μπάνιο

Τα δέντρα ξηραίνονται

Έλλειψη νερού

Πιθανό μέλλον

Επιθυμητό μέλλον

Θα υπάρχουν βρώμικες παραλίες, ο τουρισμός θα μειωθεί

Καθαρές παραλίες και δάση, καλύτερα συστήματα ανακύκλωσης, ευαισθητοποίηση πολιτών

Πετάμε σκουπίδια

χάμω

Page 6: TeachMDGs - Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού...περιβαλλοντική αειφορία, η μείωση των κινδύνων για την υγεία

11 12

TeachMD

Gs Teac

hMD

Gs

Πυξίδα ΑνάπτυξηςΤι είναι;H Πυξίδα Ανάπτυξης αποτελεί ένα πλαίσιο για την ανάδειξη και περαιτέρω διερεύνηση πολλών θεμάτων. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί με διάφορα μέσα όπως μια φωτογραφία, ένα αντικείμενο, ή ένα κείμενο. Βοηθάει τους μαθητές να δημιουργήσουν ερωτήματα και να κατευθύνουν οι ίδιοι τη μάθηση.

Συμμετοχή της τάξης Αυτή η δραστηριότητα μπορεί να εφαρμοστεί με τη συμμετοχή ολόκληρης της τάξης ή σε ομάδες.Είναι προτιμότερο να την εφαρμόσετε με ολόκληρη την τάξη την πρώτη φορά.

Πώς γίνεται;Την πρώτη φορά που θα εφαρμόσετε αυτή τη μέθοδο:• Διαλέξτε μία κατάλληλη φωτογραφία ή αντικείμενο και βεβαιωθείτε ότι όλοι οι μαθητές μπορούν να τα βλέπουν.• Ενθαρρύνετε τους μαθητές να θέσουν όσα περισσότερα ερωτήματα μπορούν για τη συγκεκριμένη φωτογραφία ή το συγκεκριμένο αντικείμενο. Αυτά μπορούνε να τα γράψουνε πάνω σε χαρτάκια (post-it)• Εξηγήστε στους μαθητές την ιδέα γύρω από την Πυξίδα Ανάπτυξης. Στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα (Βορράς, Νότος ,Ανατολή , Δύση) αντιστοιχούν τέσσερα άλλα σημεία: Φύση/Περιβάλλον, Οικονομία, Κοινωνία και Ποιος αποφασίζει; ( πολιτική). Πιθανόν να χρειαστεί να συζητήσετε και να επεξηγήσετε λίγο τους όρους αυτούς.• Τώρα ενθαρρύνετε τα παιδιά να ταξινομήσουν τα ερωτήματα τα οποία έχουν βρει στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. • Τέλος κοιτάξτε αν θα ήθελαν να προσθέσουν περισσότερα ερωτήματα τώρα που έχουν κάποιο πλαίσιο ανάπτυξης.

Διαφορετικοί τρόποι για την εφαρμογή της δραστηριότητας Με ολόκληρη την τάξη Δημιουργήστε μια γιγάντια πυξίδα στην τάξη και στο κάθε σημείο της τοποθετήστε χαρτάκια (post-it) και στυλό. Βεβαιωθείτε ότι όλα τα παιδιά μπορούν να δουν τη φωτογραφία ή το αντικείμενο προς διερεύνηση. Διαχωρίστε τους μαθητές σε ομάδες ή ζεύγη και ζητήστε τους να επισκεφτούν το κάθε σημείο της πυξίδας και να καταγράψουν σχετικά ερωτήματα.

Σε ομάδες Η κάθε ομάδα μπορεί να δημιουργήσει τη δική της πυξίδα ανάπτυξης σε μία μεγάλη κόλλα χαρτιού.Μπορούν να χρησιμοποιήσουν διαφορετικές φωτογραφίες η αντικείμενα και στη συνέχεια να συγκρίνουν τα αποτελέσματα. Για παράδειγμα, μια φωτογραφία που απεικονίζει μία αγορά στο Μαλάουι, μπορεί να συγκριθεί με μια φωτογραφία που απεικονίζει μία υπεραγορά στη Σκωτία. Οι μαθητές μπορούν στη συνέχεια να δουν πόσο όμοια η διαφορετικά είναι τα ερωτήματα.

Κάνοντας ένα βήμα παραπέρα Τα ερωτήματα αυτά μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν στη διεξαγωγή περαιτέρω έρευνας. Μπορούν να ομαδοποιηθούν σε: • Ερωτήματα που αφορούν σε τοπικό, παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο• Ερωτήματα που μπορούν να απαντηθούν την ίδια ώρα, ερωτήματα για τα οποία μπορούν εύκολα να βρεθούν οι απαντήσεις, ερωτήματα που χρειάζεται να συζητηθούν περισσότερο

Πυξίδα ΑνάπτυξηςΦΥΣΗ

Ερωτήματα σχετικά με το φυσικό περιβάλλον, π.χ. Πώς είναι ο καιρός; Ποια χαρακτηριστικά του τοπίου μπορείτε να δείτε; Πώς το φυσικό

περιβάλλον επηρεάζει τις ζωές των ανθρώπων;

ΠΟ

ΙΟΣ

ΑΠ

ΟΦ

ΑΣΙ

ΖΕΙ;

Ερω

τήμα

τα, σ

χόλι

α ή

παρα

τηρή

σεις

σχε

τικά

με

το π

οιος

έχε

ι το

πική

/ εθ

νική

/ δι

εθνή

επι

ρροή

; Πώ

ς θα

ήτα

ν αυ

τό τ

ο μέ

ρος

αν τ

ο επ

ισκε

πτόσ

αστα

ν; Γ

ιατί

το

νομί

ζετε

αυτ

ό;/ α

ισθά

νεστ

ε έτ

σι;

ΟΙΚΟ

ΝΟ

ΜΙΑ

Ερωτήματα, σχόλια ή παρατηρήσεις για την οικονομία, π.χ.

Τι είδους επαγγέλματα ασκούν οι άνθρωποι; Σε ποιον ανήκει τι;

ΚΟΙΝΩΝΙΑΕρωτήματα, σχόλια ή παρατηρήσεις σχετικά με τα άτομα, π.χ. Τι φοράνε;

Είναι νέοι ή ηλικιωμένοι; Τι μπορούμε να υποθέσουμε για αυτούς; Πώς τους επηρεάζει η παράδοση, η κουλτούρα και η κοινωνική δομή της περιοχής τους;

Τι μπορούμε να υποθέσουμε για το δομημένο περιβάλλον της περιοχής;

Page 7: TeachMDGs - Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού...περιβαλλοντική αειφορία, η μείωση των κινδύνων για την υγεία

13 14

TeachMD

Gs Teac

hMD

Gs

Διάγραμμα Chapatti – Τοπικό-Εθνικό-ΠαγκόσμιοΤι είναι;Είναι μια μέθοδος η οποία βοηθάει τους μαθητές να εντοπίσουν τις εκφάνσεις ενός ζητήματος σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο και συνακόλουθα να κατανοήσουν καλύτερα την παγκόσμια αλληλεξάρτηση.

Συμμετοχή της τάξης Αυτή η δραστηριότητα εφαρμόζεται με τη συμμετοχή των μαθητών σε ομάδες.

Πώς γίνεται;• Πάνω σε μια μεγάλη κόλλα χαρτί σχεδιάζουμε τρεις κύκλους οι οποίοι τέμνονται μεταξύ τους. Οι κύκλοι αυτοί αντιπροσωπεύουν αντίστοιχα το τοπικό, το εθνικό και το παγκόσμιο επίπεδο. Στο κέντρο βάζουμε μία φωτογραφία η οποία αναφέρεται σε κάποιο ζήτημα το οποίο θα θέλαμε να εξετάσουμε. Αν θέλουμε να εργαστούμε με όλη την τάξη, δημιουργούμε 4-5 σταθμούς που ο καθένας να περιέχει διαφορετικά θέματα.• Αφού χωρίσουμε τους μαθητές σε ομάδες, ζητάμε από την κάθε ομάδα να μελετήσει την αντίστοιχη φωτογραφία και να προσπαθήσει να εντοπίσει πώς συνδέεται αυτό το οποίο απεικονίζει με την τοπική, την εθνική και την παγκόσμια πραγματικότητα. Οι μαθητές καλούνται να καταγράψουν τις σκέψεις τους στους αντίστοιχους κύκλους.

Κατάταξη ‘’Διαμάντι’’ Τι είναι;Ο στόχος της δραστηριότητας ‘Κατάταξη Διαμάντι’ (Diamond Ranking) είναι η διεξαγωγή συζήτησης για τη σχετική σημασία ενός συνόλου παραγόντων. Βοηθάει στο να εντοπιστεί πρώτα ο κατεξοχήν σημαντικός παράγοντας, έπειτα οι δύο αμέσως επόμενοι σημαντικοί παράγοντες, στη συνέχεια οι τρεις λιγότερο σημαντικοί παράγοντες, έπειτα οι δύο επόμενοι λιγότερο σημαντικοί και στο τέλος ο λιγότερο σημαντικός παράγοντας απ’ όλους. Αυτή η μέθοδος της κατηγοριοποίησης μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλές διαφορετικές περιπτώσεις, όπου αυτό είναι αναγκαίο η χρήσιμο για τον προσδιορισμό και καθορισμό προτεραιότητας ή για τη λήψη απόφασης σχετικά με την πραγματοποίηση μιας δράσης. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση εννέα διαφορετικών ορισμών για την «ανάπτυξη» ή κατά τη διαδικασία καθορισμού γενικών κανόνων για την τάξη.

‘’Κινούμενη Συζήτηση’’Τι είναι;Είναι μία μέθοδος που υποβοηθά την ανάπτυξη συζήτησης γύρω από ζητήματα για τα οποία υπάρχουν πολλές αντικρουόμενες απόψεις. Βοηθάει τους μαθητές να πάρουν θέση και να επιχειρηματολογήσουν γύρω από διάφορα ζητήματα, να ακούσουν τις απόψεις των άλλων και να μεταβάλουν την αρχική τους άποψη αν το επιθυμήσουν, κινούμενοι στο χώρο προς δύο διαφορετικές κατευθύνσεις.

Συμμετοχή της τάξης Αυτή η δραστηριότητα εφαρμόζεται με τη συμμετοχή ολόκληρης της τάξης.

Πώς γίνεται;Τοποθετούμε στο ένα σημείο ενός άξονα μέσα στην τάξη την ένδειξη “Συμφωνώ”( αντίχειρας γυρισμένος προς τα πάνω) και στο άλλο σημείο την ένδειξη “Διαφωνώ”(αντίχειρας γυρισμένος προς τα κάτω).Στη συνέχεια οι μαθητές τοποθετούνται στο κέντρο του άξονα που σχηματίζεται ανάμεσα στα δύο σημεία.• Στη συνέχεια ο εκπαιδευτικός βγάζει μία κάρτα στην οποία αναγράφεται μια συγκεκριμένη δήλωση π.χ. “ Στο σχολείο μας υπάρχει ρατσισμός” και ζητάει από τους μαθητές να μετακινηθούν σε διαφορετικά σημεία προς τη μία ή την άλλη πλευρά του άξονα, ανάλογα με τον βαθμό στον οποίο συμφωνούν ή διαφωνούν με τη συγκεκριμένη δήλωση. • Αφού οι μαθητές πάρουν τις θέσεις τους, ο εκπαιδευτικός ζητάει από μερικούς μαθητές που στέκονται σε διαφορετικά σημεία του άξονα να αιτιολογήσουν γιατί επέλεξαν να μετακινηθούν προς τα συγκεκριμένα σημεία. Οι μαθητές καλούνται να προβάλουν επιχειρήματα για τη θέση τους. • Αφού ακουστούν τα επιχειρήματα των μαθητών, ο εκπαιδευτικός ρωτάει αν κανείς έχει αλλάξει γνώμη και επιθυμεί να μετακινηθεί σε άλλο σημείο του άξονα. Οι μαθητές μπορούν να μετακινηθούν σε διαφορετικά σημεία του άξονα, ανάλογα με το βαθμό στον οποίο έχει μεταβληθεί η αρχική τους άποψη. • Η ίδια μέθοδος μπορεί να επαναληφθεί και με άλλες κάρτες.

CarouselΤι είναι;Είναι μια μέθοδος που συμβάλλει στο να αναπτυχθεί διάλογος και συνεργασία ανάμεσα στους μαθητές, ενώ παράλληλα βοηθάει στην ανάπτυξη της κριτικής και δημιουργικής σκέψης. Μπορεί να εφαρμοστεί με πολλούς τρόπους, είτε με τη χρήση φωτογραφιών ή άλλων μέσων τοποθετημένων σε διάφορα σημεία της τάξης, είτε με τη χρήση κομματιών χαρτιού flipchart, τα οποία περιέχουν ερωτήματα στα οποία οι μαθητές διαδοχικά καλούνται να απαντήσουν ή να εκφράσουν τις σκέψεις τους.

Συμμετοχή της τάξης Αυτή η δραστηριότητα εφαρμόζεται με τη συμμετοχή ολόκληρης της τάξης.

Πώς γίνεται;• Σε πέντε διαφορετικά σημεία της τάξης τοποθετούμε πέντε διαφορετικές φωτογραφίες οι οποίες περιέχουν αναφορές για πέντε παγκόσμια θέματα ( π.χ. περιβάλλον, διαφορετικότητα, κοινωνική ανισότητα, παγκοσμιοποίηση, συγκρούσεις). Δίπλα τους τοποθετούμε μεγάλα κομμάτια χαρτιού (flipchart). • Χωρίζουμε τους μαθητές σε πέντε ομάδες και ζητούμε από την κάθε ομάδα να επισκεφτεί έναν από τους πέντε σταθμούς που έχουμε δημιουργήσει, η κάθε μία ξεχωριστά. Ζητούμε από τους μαθητές της κάθε ομάδας να κοιτάξουν προσεκτικά την φωτογραφία και να καταγράψουν τις σκέψεις τους σε σχέση με αυτή. • Αφού η κάθε ομάδα καταγράψει τις δικές της σκέψεις, ζητούμε από τους μαθητές της κάθε ομάδας να προχωρήσουν στον επόμενο σταθμό και να κάνουν το ίδιο, συμπληρώνοντας τις σκέψεις που έχουν ήδη καταγραφεί. Η διαδικασία συνεχίζεται μέχρις ότου η κάθε ομάδα επισκεφτεί και τους πέντε σταθμούς

Τοπικό

Εθνικό Παγκόσμιο

Page 8: TeachMDGs - Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού...περιβαλλοντική αειφορία, η μείωση των κινδύνων για την υγεία

15 16

TeachMD

Gs Teac

hMD

Gs

Παιχνίδι ΡόλωνΤι είναι;Το παιχνίδι ρόλων δε χρειάζεται πολλές οδηγίες. Αποτελεί ένα ευέλικτο εργαλείο πολλαπλών χρήσεων, το οποίο μπορεί να πάρει ποικίλες μορφές και είναι αποτελεσματικό για όλες τις ηλικίες.

Συμμετοχή της τάξης Οι μαθητές εργάζονται σε ολιγάριθμες ομάδες

Πώς γίνεται;Το παιχνίδι ρόλων, το οποίο βασίζεται σε ιστορίες, είναι απλώς ένας τρόπος να παρακινηθούν οι μαθητές να δουν τον κόσμο μέσα από τα μάτια άλλων ανθρώπων. Πιο κάτω παρατίθενται δύο πιθανές προσεγγίσεις:• “Παγωμένη” σκηνή: Οι μαθητές ακούνε μέρος μιας ιστορίας και μετά το αναπαριστούν. Παγώνουν τη δράση σε συγκεκριμένα σημεία και συζητούν τι κάνουν και πώς νιώθουν. Έπειτα σκέφτονται τι θα συμβεί στη συνέχεια και μπορούν να αναπαραστήσουν αυτό που προβλέπουν και στη συνέχεια να αναφερθούν στην ιστορία και τι πραγματικά συνέβη. Αυτή η προσέγγιση λειτουργεί καλά με ιστορίες πραγματικών ανθρώπων – του παρελθόντος ή του σήμερα.• “Καυτή” καρέκλα: Αυτός είναι ένας καλός τρόπος για να αναπτύξουν οι μαθητές δεξιότητες κριτικής σκέψης καθώς και για να διερευνήσουν αξίες και απόψεις. Οι μαθητές αποφασίζουν ποιες ερωτήσεις θα ήθελαν να κάνουν σε έναν από τους χαρακτήρες της ιστορίας. Τότε, ένας μαθητής κάθεται στην «καυτή καρέκλα», παίζοντας το ρόλο αυτού του χαρακτήρα και οι άλλοι, ο καθένας με την σειρά του, του κάνουν ερωτήσεις.

Σε όλες τις μορφές του παιχνιδιού ρόλων, η ανακεφαλαίωση είναι ουσιαστικής σημασίας. Κατά τη διάρκεια αυτής οι μαθητές βγαίνουν από τον ρόλο τους για να διερευνήσουν πώς αισθάνθηκαν όταν ήταν μέσα σ’ αυτόν και γιατί.

Συμμετοχή της τάξης Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες των τριών ή τεσσάρων ατόμων. Κάθε ομάδα θα πρέπει να έχει αρκετό χώρο μπροστά της, ώστε να μπορέσει να ταξινομήσει τις κάρτες.

Πώς γίνεται; • Οι ομάδες καταγράφουν πάνω σε χαρτάκια ( post – its) μέχρι εννέα πιθανές δράσεις που θα μπορούσαν να αναλάβουν προκειμένου να ανταποκριθούν σε ένα ζήτημα π.χ. α) άσκηση πίεσης σε άτομα που κατέχουν εξουσία, β)δημιουργία ενός φυλλαδίου και διανομή στο σχολείο και την κοινότητα, γ)συνεργασία με τα ΜΜΕ κ.α. Εναλλακτικά, μπορούν να εργαστούν με εννέα «έτοιμες» επιλογές. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν μερικά λευκά χαρτάκια (post-its), ώστε οι μαθητές να μπορούν να αντικαταστήσουν τις ιδέες των καρτών με δικές τους. • Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να τονίσει ότι δεν υπάρχει σωστή ή λάθος απάντηση - θα υπάρχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα σε κάθε επιλογή και οι μαθητές καλούνται να κατατάξουν τις κάρτες όσο καλύτερα μπορούν και να είναι σε θέση να αιτιολογήσουν τις επιλογές τους. • Στη συνέχεια, οι ομάδες κατατάσσουν τις επιλογές τους σε μία μορφοποίηση διαμαντιού, (όπως στο σχεδιάγραμμα πιο κάτω). Όταν οι ομάδες έχουν συμφωνήσει για την μορφοποίηση, ο εκπαιδευτικός ζητάει από την κάθε ομάδα να επιχειρηματολογήσει για την επιλογή που έχει κάνει. Ο εκπαιδευτικός μαζί με τους μαθητές συζητούν τα κριτήρια βάσει των οποίων έγινε η κατάταξη των καρτών (π.χ. δυνατότητα επίτευξης, καταλληλότητα ή κόστος).

Ο πιο σημαντικός παράγοντας

Ο λιγότερο σημαντικός παράγοντας

Page 9: TeachMDGs - Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού...περιβαλλοντική αειφορία, η μείωση των κινδύνων για την υγεία

17 18

TeachMD

Gs Teac

hMD

Gs

Χρησιμοποιώντας ΦωτογραφίεςΟι φωτογραφίες αποτελούν ένα καλό μέσο για την ανάδειξη ενός θέματος, όπως η οικογένεια, ή η κατοικία, είτε ενός ζητήματος όπως η κλιματική αλλαγή, ή τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Μπορούν να αξιοποιηθούν για τη δημιουργία ενός υπόβαθρου γνώσεων και κατανόησης που πιθανόν οι μαθητές ήδη να έχουν σχετικά με

ένα τόπο, ένα ζήτημα, ή τη ζωή άλλων ανθρώπων. Μπορούν να αποτελέσουν ένα ουδέτερο σημείο εκκίνησης, ένα φόρουμ στο οποίο θα έχουν τη δυνατότητα να ανταλλάσσουν ιδέες, να συζητούν και να θέτουν υπό αμφισβήτηση τις αρχικές τους απόψεις. Στους μαθητές θα πρέπει να δοθεί η ευκαιρία να συζητήσουν τις φωτογραφίες χωρίς να φοβούνται ότι η γνώμη τους μπορεί να θεωρηθεί λανθασμένη. Οι μαθητές αλληλεπιδρούν και ο καθένας ερμηνεύει με διαφορετικό τρόπο τις φωτογραφίες, με βάση τις δικές του

ιδιαίτερες προσδοκίες, εμπειρίες και προκαταλήψεις. Αυτό το βοήθημα περιλαμβάνει διάφορες ιδέες και δραστηριότητες με τη χρήση φωτογραφιών που μπορούν να αξιοποιηθούν, σύμφωνα με τις δικές σας ανάγκες και με διαφορετικά σύνολα φωτογραφιών.

Πώς τα Παιδιά «Διαβάζουν» και Ανταποκρίνονται στις Φωτογραφίες Η έρευνα έχει δείξει ότι, όταν τα παιδιά κοιτάνε τις φωτογραφίες, πιθανόν να μη ‘βλέπουν’ αυτό που οι ενήλικες υποθέτουν ότι βλέπουν. Αυτό συνεπάγεται ότι είναι σημαντικό να επιλεγούν δραστηριότητες που επιτρέπουν στα παιδιά να εξετάσουν προσεκτικά τις φωτογραφίες με κριτική ματιά. • Τα παιδιά επικεντρώνουν τη προσοχή τους σε στοιχεία που τους είναι γνώριμα και χρησιμοποιούν αυτά, για να ερμηνεύσουν τη φωτογραφία - ακόμα και αν η ερμηνεία που δίνουν δε συνάδει με το γενικότερο σημασιολογικό πλαίσιο της φωτογραφίας. • Τα παιδιά θα προσθέσουν λεπτομέρειες που δεν υπάρχουν καθόλου. Μπορούν να «δουν» πράγματα που συνδέονται με τα συναισθήματα που τους προκαλεί η φωτογραφία, με βάση τις υφιστάμενες γνώσεις και προκαταλήψεις τους. • Τα παιδιά ανταποκρίνονται με διαφορετικό τρόπο στις φωτογραφίες ανάλογα με την ηλικία τους. Τα μικρά παιδιά αποδίδουν μεγάλη σημασία στη λεπτομέρεια. Τα μεγαλύτερα παιδιά επικεντρώνονται περισσότερο στα γενικότερα θέματα της εικόνας. Τα μικρότερα παιδιά συνήθως επικεντρώνονται στο πρώτο επίπεδο της φωτογραφίας και δε δίνουν σημασία σε άλλα στοιχεία που συμβάλλουν στο γενικότερο μήνυμα της εικόνας. • Τα παιδιά τείνουν να αγνοούν αυτό που δεν τους είναι οικείο.

Εισαγωγή στο Πακέτο ΦωτογραφιώνΟι φωτογραφίες έχουν τεράστια επιρροή στη ζωή όλων μας. Καθημερινά βρισκόμαστε εκτεθειμένοι σε εκατοντάδες εικόνες. Αυτές οι εικόνες παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση απόψεων για τον εαυτό μας αλλά και για τους άλλους. Ωστόσο οι εικόνες δεν λένε πάντα ολόκληρη την ιστορία. Οι μιντιακές αναπαραστάσεις του παγκόσμιου Νότου (αναπτυσσόμενες χώρες) μπορούν συχνά να συμβάλουν στη δημιουργία αρνητικών στερεοτύπων. Είναι σημαντικό τα παιδιά καθώς και οι ενήλικες, να μάθουν να εξετάζουν κριτικά φωτογραφίες. Η εικαστική παιδεία αποτελεί σημαντική δεξιότητα στο πλούσιο πληροφοριακό περιβάλλον του 21ου αιώνα. Οι καλές φωτογραφίες προσφέρονται για πολλαπλές ερμηνείες και παρουσιάζουν πολλές ευκαιρίες για χρήση μέσα στην τάξη. Η ενασχόληση με φωτογραφίες που απεικονίζουν ανθρώπους και τόπους απ’ όλο τον κόσμο, παρέχει στα παιδιά ενδιαφέρουσες και δημιουργικές ευκαιρίες μάθησης και τα βοηθάει να αποκτήσουν γνώση και να αναπτύξουν κριτική θεώρηση του ευρύτερου κόσμου. Προσφέρουν στα παιδιά την ευκαιρία να αναγνωρίζουν την ποικιλομορφία που υπάρχει στο εσωτερικό μιας χώρας, καθώς και μεταξύ διαφόρων χωρών και να εξετάζουν τις παγκόσμιες διασυνδέσεις που παρατηρούνται.

Επιλέγοντας ΦωτογραφίεςΠολλά παιδιά είναι εξοικειωμένα με το να κοιτάνε φωτογραφίες της οικογένειας ή των φίλων τους. Η αμεσότητα και η οικειότητα που έχουν οι φωτογραφίες ως μέσο, δυνατό να συντελέσουν στην εντύπωση ότι η αξιοποίηση τους στα πλαίσια ενός μαθήματος είναι εύκολη υπόθεση. Ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η εικαστική παιδεία είναι μια δεξιότητα που διδάσκεται, και ότι είναι σημαντικό να έχουμε επίγνωση του γιατί έχουμε επιλέξει μια φωτογραφία και πώς αυτή μπορεί να ενταχθεί στο πλαίσιο της εργασίας των μαθητών.

Οι φωτογραφίες που έχουν επιλεγεί για αυτό το πακέτο επικεντρώνονται σε τέσσερις θεματικές ενότητες: οικογένεια, τρόφιμα, κατοικία, σχολείο. Προέρχονται τόσο από αναπτυσσόμενες χώρες, όσο και από την Κύπρο και απεικονίζουν εκφάνσεις της ζωής που συνδέονται με τις πιο πάνω κατηγορίες. Κατά την επιλογή αυτών των φωτογραφιών, έγινε προσπάθεια όπως καταγραφεί μια συνολική άποψη της ζωής στα μέρη που απεικονίζονται, και να αποφευχθούν οποιαδήποτε στοιχεία τα οποία δυνατό να τροφοδοτήσουν στερεοτυπικές ερμηνείες. Με αυτό τον τρόπο, οι εν λόγω φωτογραφίες καθίστανται φορείς διαπολιτισμικής μάθησης και συμβάλλουν στη συζήτηση για θέματα ανάπτυξης.

Εάν θέλετε να δημιουργήσετε το δικό σας πακέτο με φωτογραφίες από ένα άλλο τόπο, είναι σημαντικό να παρουσιάσετε μία συνολική εικόνα του συγκεκριμένου τόπου, αποφεύγοντας τις γενικεύσεις και τις στερεοτυπικές εικόνες. Μπορείτε να βρείτε οδηγίες που θα σας βοηθήσουν να επιλέξετε και να δημιουργήσετε το δικό σας σύνολο φωτογραφιών. Μπορείτε επίσης να δημιουργήσετε μια σειρά φωτογραφιών από την κοινότητά σας, η οποία να αποτελέσει σημείο εκκίνησης για την εξοικείωση των μαθητών με τη μελέτη φωτογραφιών και για τη σύγκριση με φωτογραφίες από όλο τον κόσμο. Θα ήταν καλό να εμπλέξετε και τους μαθητές σε αυτό, ενθαρρύνοντας τους να σκεφτούν πώς θα μπορούσαν να αναπαραστήσουν τις τοπικές κοινωνίες και την ποικιλομορφία που ενυπάρχει σε αυτές.

Page 10: TeachMDGs - Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού...περιβαλλοντική αειφορία, η μείωση των κινδύνων για την υγεία

19 20

TeachMD

Gs Teac

hMD

Gs

Περιγράφοντας Φωτογραφίες Στόχος• Ανάπτυξη δεξιοτήτων λόγου, ακρόασης και παρατηρητικότητας

Τι χρειάζεστε;• Μερικές φωτογραφίες γύρω από ένα συγκεκριμένο θέμα.• Υλικά για σχέδιο και ζωγραφική

Τι να κάνετε;• Χωρίστε τους μαθητές σε ζευγάρια, και δώστε σε ένα μαθητή από το κάθε ζευγάρι μια φωτογραφία, ώστε να την κοιτάξει προσεκτικά για ένα λεπτό. • Στη συνέχεια ζητήστε από τα παιδιά που κρατάνε φωτογραφίες να τις αναποδογυρίσουν για ένα λεπτό και να προσπαθήσουν να περιγράψουν στο ζευγάρι τους τι περιέχει η φωτογραφία, ώστε εκείνο να προσπαθήσει να σχεδιάσει στο χαρτί αυτό που ακούει.• Έπειτα συγκρίνετε τις πρωτότυπες φωτογραφίες με τα σχέδια που δημιούργησαν οι μαθητές.

Προβληματισμός και συζήτηση• Ποια πράγματα περιγράφηκαν με περισσότερη ακρίβεια και γιατί;• Τι παρέλειψαν να σχεδιάσουν τα παιδιά;• Περιγράφηκε κάτι το οποίο δεν περιείχαν οι φωτογραφίες;

ΠερικοπήΣτόχος • Ανάπτυξη της κατανόησης ότι οι φωτογραφίες αποτελούν μόνο ένα μέρος μιας ευρύτερης ‘πραγματικότητας’.

Τι χρειάζεστε;• Φωτογραφίες• Μεγάλα φύλλα χαρτιού• Κολλητική πλαστελίνη και χρωματιστά μολύβια

Τι να κάνετε;• Κολλήστε τη φωτογραφία με κολλητική πλαστελίνη στο κέντρο ενός μεγάλου φύλλου χαρτιού. Καλύψτε, κατά ένα μέρος, τη φωτογραφία με ένα χαρτί και στερεώστε το με κολλητική πλαστελίνη. • Δώστε σε κάθε ομάδα το φύλλο χαρτιού με τη φωτογραφία που έχετε καλύψει. • Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες και προσπαθούν να μαντέψουν τι περιέχει η φωτογραφία στο μέρος που έχει καλυφθεί. • Οι μαθητές σχεδιάζουν αυτό που πιστεύουν ότι περιέχει η φωτογραφία στο υπόλοιπο μέρος. • Έπειτα, αποκαλύψτε στους μαθητές ολόκληρη τη φωτογραφία και συγκρίνετε τις δύο εικόνες.

Προβληματισμός και αξιολόγηση• Τι έχετε προσθέσει στην εικόνα;• Γιατί κάνατε αυτές τις επιλογές;• Σε τι διαφέρει η φωτογραφία από την εικόνα που έχετε δημιουργήσει;• Τι σας εκπλήττει στην φωτογραφία;

Κατάλογος Σημείων Προς Έλεγχο για τη Χρήση Φωτογραφιών στην Τάξη • Η ενασχόληση με τις φωτογραφίες πρέπει να εντάσσεται σε άλλες δραστηριότητες της τάξης• Ξεκινήστε με τις φωτογραφίες προσώπων και τόπων με τους οποίους τα παιδιά είναι εξοικειωμένα, προτού προχωρήσετε σε λιγότερο γνώριμα θέματα.• Χρησιμοποιήστε φωτογραφίες καλής τεχνικής ποιότητας• Δώστε στα παιδιά όσο πιο ακριβείς πληροφορίες γίνεται για τα πρόσωπα και τους τόπους που απεικονίζονται στις φωτογραφίες• Ενθαρρύνετε τα παιδιά να διερευνήσουν τη διασύνδεση ανάμεσα στη δική τους ζωή και τη ζωή των προσώπων στις φωτογραφίες

Προσαρμόστηκε από το ‘Background to Using Photos’ και έχει αναπαραχθεί με την ευγενική άδεια της Oxfam του Ηνωμένου Βασιλείου.

Δραστηριότητες με τη Χρήση Φωτογραφιών Επιλέγοντας τις εικόνες Στόχος • Ανάπτυξη δεξιοτήτων παρατήρησης και έκφρασης λόγου.

Τι χρειάζεστε;• Μερικές φωτογραφίες, χρωματιστά αυτοκόλλητα.

Τι να κάνετε;• Τοποθετήστε τις φωτογραφίες σε διάφορα σημεία της αίθουσας. Δώστε σε κάθε μαθητή από δύο χρωματιστά αυτοκόλλητα.• Ζητήστε από τους μαθητές να εξετάσουν όλες τις φωτογραφίες και να επιλέξουν τις δύο που τους άρεσαν περισσότερο, τοποθετώντας στην κάθε μία από ένα αυτοκόλλητο.• Έπειτα οι μαθητές χωρίζονται σε ζευγάρια και συζητάνε μεταξύ τους γιατί επέλεξαν τις συγκεκριμένες φωτογραφίες.• Στη συνέχεια συζητήστε στην τάξη για το ποιες φωτογραφίες ήταν οι πιο δημοφιλείς.

Προβληματισμός και συζήτηση• Ποιες φωτογραφίες επιλέγηκαν και γιατί;• Ποιες φωτογραφίες δεν επιλέγηκαν και γιατί;• Μπορείτε επίσης να υποβάλετε ερωτήματα που αναφέρονται στο περιεχόμενο συγκεκριμένων φωτογραφιών.

7Εξασφάλιση ∆ιατήρησης

του Περιβάλλοντος

Page 11: TeachMDGs - Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού...περιβαλλοντική αειφορία, η μείωση των κινδύνων για την υγεία

21 22

TeachMD

Gs Teac

hMD

Gs

Προβληματισμός και αξιολόγησηΕξετάστε ποιες ομοιότητες μπορεί να παρουσιάζει η φωτογραφία με τη ζωή των μαθητών της τάξης.Κοιτάξτε ποιες διαφορές μπορεί να παρουσιάζει.Εντοπίστε συγκεκριμένα θέματα π.χ. το παιχνίδι

Βάζοντας τον Εαυτό σας στη ΦωτογραφίαΣτόχοι • Ανάπτυξη δεξιοτήτων ενσυναίσθησης.• Παρακίνηση για προσεκτικότερη μελέτη των φωτογραφιών.

Τι χρειάζεστε;• Χαρτί, υλικά για σχέδιο και κολλητική πλαστελίνη.• Επιλογή από φωτογραφίες.

Τι να κάνετε;• Οι μαθητές σχεδιάζουν στο χαρτί μια εικόνα του εαυτού τους και την κόβουν. Οι μαθητές μπορούν τώρα να «βάλουν τον εαυτό τους στην εικόνα», κολλώντας την εικόνα που έχουν σχεδιάσει πάνω σε μια φωτογραφία με κολλητική πλαστελίνη. • Συζητήστε για τις αισθήσεις με τους μαθητές. Ζητήστε τους να φανταστούν ότι βρίσκονται μέσα στη φωτογραφία. Τι μπορούν να δουν/ να ακούσουν/ να μυριστούν/ να αγγίξουν και να γευτούν; • Συζητήστε για τις ομοιότητες που υπάρχουν ανάμεσα στους μαθητές και τα πρόσωπα στις φωτογραφίες, π.χ. κατά πόσον ζουν σε σπίτια, έχουν οικογένεια, τους αρέσει να παίζουν κ.λ.π.

Προβληματισμός και αξιολόγηση:Ποιες ενδείξεις βρήκατε στην εικόνα σχετικά με το τι μπορείτε να ακούσετε ή να μυριστείτε; Υπήρχαν πολλές ομοιότητες ανάμεσα σε εσάς και τους ανθρώπους στις φωτογραφίες; Θα θέλατε να επισκεφθείτε το συγκεκριμένο μέρος; Γιατί;

Προέκταση Εκτός ΠλαισίουΣτόχος• Πρόκληση της περιέργειας και ανάπτυξη κριτικής θεώρησης φωτογραφιών.

Τι χρειάζεστε;• Μερικές φωτογραφίες.• Μερικά μεγάλα φύλλα χαρτιού.• Κολλητική πλαστελίνη και χρωματιστά μολύβια.

Τι να κάνετε;• Παρουσιάστε στους μαθητές κάθε μία φωτογραφία και συζητήστε τι συμβαίνει εντός της εικόνας.• Ενθαρρύνετε τους να εξετάσουν προσεκτικά τις εικόνες και να αναζητήσουν ενδείξεις στη φωτογραφία.• Κολλήστε με κολλητική πλαστελίνη κάθε φωτογραφία στο κέντρο ενός μεγάλου φύλλου χαρτιού.• Οι μαθητές μπορούν να εργαστούν σε ζευγάρια και να προεκτείνουν την εικόνα, ζωγραφίζοντας εκτός του πλαισίου της φωτογραφίας.

Προβληματισμός και αξιολόγησηΥπάρχει κάτι που γνωρίζουμε ότι θα περιληφθεί στην προέκταση της φωτογραφίας; Είναι πιθανό ότι θα υπάρξει κάτι διαφορετικό;Για ποιους λόγους πιστεύουν ότι ο φωτογράφος τράβηξε αυτή τη φωτογραφία;

Φυσαλίδες Λόγου Στόχος • Ανάπτυξη της ενσυναίσθησης ανάμεσα στους μαθητές.

Τι χρειάζεστε;• Μερικές φωτογραφίες που απεικονίζουν πρόσωπα.• Χαρτί. • Κολλητική πλαστελίνη.

Τι να κάνετε;• Φτιάξτε μεγάλες "φυσαλίδες λόγου" από χαρτί. • Επιλέξτε μια φωτογραφία και συζητήστε τι συμβαίνει εντός του πλαισίου της, καθώς και τι μπορεί να αισθάνονται τα πρόσωπα που απεικονίζονται. • Μαντέψτε τι μπορεί να λένε τα πρόσωπα της φωτογραφίας, συμπληρώστε τα λόγια τους πάνω στις ‘‘φυσαλίδες λόγου’’ και στη συνέχεια κολλήστε τις πάνω στη φωτογραφία. Αυτό μπορεί να γίνει κατά ομάδες, κατά ζεύγη, είτε με όλη την τάξη σε κυκλική διάταξη.

Page 12: TeachMDGs - Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού...περιβαλλοντική αειφορία, η μείωση των κινδύνων για την υγεία

23 24

TeachMD

Gs

Ώρα για ερωτήματα Σημείωση για τον εκπαιδευτικό: Αυτή η δραστηριότητα αποτελεί ένα χρήσιμο μέσο για την ανάπτυξη ενός πλαισίου, με στόχο την πραγματοποίηση μελέτης πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα. Μπορείτε να επιλέξετε φωτογραφίες από μια συγκεκριμένη χώρα ή φωτογραφίες που περιστρέφονται γύρω από ένα συγκεκριμένο ζήτημα, όπως για παράδειγμα η κλιματική αλλαγή. Οι ερωτήσεις που τα παιδιά δημιουργούν μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για να διερευνήσετε περαιτέρω το συγκεκριμένο θέμα ή ζήτημα.

Στόχος:• Ανάπτυξη δεξιοτήτων κριτικής σκέψης

Τι χρειάζεστε;• Φωτογραφίες• Μεγάλα κομμάτια χαρτιού, κολλητική πλαστελίνη και χρωματιστούς μαρκαδόρους

Τι να κάνετε;Δώστε σε κάθε ομάδα μια φωτογραφία κολλημένη σε ένα μεγάλο φύλλο χαρτιού και μερικούς μαρκαδόρους. Η κάθε ομάδα κοιτάζει προσεκτικά τη φωτογραφία της, και καταγράφει γύρω από τη φωτογραφία όλα τα ερωτήματα που εγείρονται σχετικά με αυτήν. Παρακινήστε τους μαθητές να σκέφτονται κριτικά για τη φωτογραφία, καθώς και για το τι θα ήθελαν να μάθουν. Η κάθε ομάδα στη συνέχεια μπορεί να μετακινηθεί στους επόμενους σταθμούς ( carousel) και να προσθέσει ερωτήματα στο κάθε φύλλο.Χρησιμοποιήστε τα σημεία αξιολόγησης και προβληματισμού για να συζητήσετε με όλη την τάξη. Δοκιμάστε να ομαδοποιήσετε τις ερωτήσεις (τοπικό/παγκόσμιο, εύκολο/δύσκολο να απαντηθεί, θεματική κατηγοριοποίηση κλπ.).

Προβληματισμός και αξιολόγηση:Πώς μπορούμε να βρούμε τις απαντήσεις σε μερικά από αυτά τα ερωτήματα;Υπάρχουν κάποιες ερωτήσεις που δεν μπορούν να απαντηθούν; Γιατί; Ποια είναι τα πιο συνήθη ερωτήματα;

Για περισσότερες πληροφορίες:www.TeachMDGs.netwww.unmillenniumproject.org www.un.org/millenniumgoalswww.undp.org/mdg

2

Επίτευξη καθολικής Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης

www.TeachMDGs.net