Talcott Parsons Η σχολική τάξη ως κοινωνικό

σύστημα: Μερικές από τις λειτουργίες της στην αμερικάνικη

κοινωνία.

Καλαντζής Χαρίλαος (5474)

Εισαγωγή

• Εκπαίδευση: θεσμός παρεμβαίνει και κοινωνικοποιεί τους να εσωτερικοποιήσουν το πολιτισμικό υποσύστημα της κοινωνίας να ενταχθούν ομαλά να συμβάλουν στην εξασφάλιση της κοινωνικής τάξης και σταθερότητας

• Σχολική τάξη: δεύτερο σε σημασία μέσο κοινωνικοποίησης δύο λειτουργίες: 1) κοινωνικοποίηση, 2) κατανομή.

2

Προβληματισμός

• Κοινωνικοποιητική λειτουργία: απόκτηση ικανοτήτων για εκτέλεση και αποδοχή των ιεραρχικά κατανεμημένων ρόλων.

• Κατανεμητική λειτουργία: ο καταλληλότερος για την εκτέλεση του κάθε συγκεκριμένου ρόλου.

3

Εννοιολογικοί Προσδιορισμοί

σύστημασύστημα

δομήδομή

κοινωνικοποίησηκοινωνικοποίηση

λειτουργίαλειτουργία

4

Δομή και Λειτουργία

• Δομολειτουργισμός < δομή + λειτουργία

• Εκπρόσωποι: Comte, Durkheim, Parsons, Hopper, Habermas.

• Λειτουργία = ικανοποίηση μιας ανάγκης.

• Parsons: θεσμοί το σημαντικότερο στοιχείο μελέτης ενός κοινωνικού συνόλου / θεσμοποίηση κύρια λειτουργία μιας κοινωνίας.

5

Κοινωνικοποίηση

• Giddens: μοιάζει με την ανάπτυξη των ζώων.

• Imogen Zeger: αφομοίωση των υπάρχουσων κοινωνικές κανόνων και αξιών έτσι, που αργότερα να τις αισθάνεται ως δικές του.

• Charles Cooley: ομάδες παιχνιδιού, εργασίας και φιλίας αναπτύσσουν ένα «συναίσθημα του εμείς» ανήκουμε σε μια ομάδα.

• Durkheim & Parsons: εσωτερικοποίηση του πολιτισμικού υποσυστήματος της κοινωνίας.

6

Σύστημα

• Άθροισμα μερών, δυναμική σχέση και αλληλεξάρτηση των μερών αυτών η λειτουργία του συνόλου να είναι διαφορετική από τη λειτουργία των μερών.

• Α ⇆ Β• Υποσύστημα: σύστημα μέσα σε σύστημα.• Σχολική τάξη < Σχολείο < Εκπαιδευτικό

σύστημα < Κοινωνία.• Λειτουργίες (κατά Parsons): Προσαρμογή, β)

Επίτευξη Σκοπών, γ) Ενσωμάτωση (ή Ολοκλήρωση) των Μερών, δ) Διατήρηση Προτύπου.

7

Βιβλιογραφική Επισκόπηση (1)

• Το σχολείο του λειτουργισμού: οργάνωση με συγκεκριμένη δομή, χαρακτηρίζεται από μια συγκεκριμένη αλληλοσύνδεση θέσεων και ρόλων που επιτελεί καθορισμένες κοινωνικές λειτουργίες:

• α) την κοινωνικοποίηση μέσω της εσωτερίκευσης των κυρίαρχων κοινωνικών αξιών (Durkheim & Parsons)

• β) κοινωνική επιλογή και κατανομή των ρόλων που θα παίξουν οι μαθητές στη μελλοντική ζωή τους (Davis, Moore, Turner, Hopper)

8

Βιβλιογραφική Επισκόπηση (2)

• Durkheim: εξέταζε ως την οργανωμένη και συστηματική πνευματική επίδραση που ασκούν οι προηγούμενες γενιές στις νεώτερες.

• Επιλεκτική, κατανεμητική λειτουργία: φιλελεύθερη ερμηνεία της «ισότητας εκπαιδευτικών ευκαιριών» οι «ικανότεροι», αυτοί με «ανώτερα προσόντα», υψηλότερες επιδόσεις, προσαρμόζονται καλύτερα στο κυρίαρχο σύστημα κοινωνικών αξιών, θα πρέπει να επιβραβεύονται.

• Ατομα με υψηλές επιδόσεις ανεξάρτητα από την κοινωνική προέλευσή τους θα πρέπει να ανέλθουν στην κλίμακα της κοινωνικής ιεραρχίας για να γίνει η μέγιστη χρήση των ταλέντων τους (Bell, 1991, 623–624).

9

Βιβλιογραφική Επισκόπηση (3)

• Η σχολική τάξη ως (υπο)σύστημα κοινωνικό.• Κύριε λειτουργίες: η εκμάθηση από τα παιδιά

κάποιας γνώσης, κοινωνικοποίηση, εσωτερίκευση. • Οι λειτουργίες αυτές δεν καθορίζονται από την

τάξη ως απομονωμένη και αυτόνομη μονάδα, αλλά στο πλαίσιο του ευρύτερου εκπαιδευτικού συστήματος, το οποίο, με τη σειρά του, προσδιορίζεται σε σχέση με τα άλλα συστήματα στην κοινωνία, όπως το πολιτιστικό, το οικονομικό, το πολιτικό κλπ.

• Πιο σημαντική μονάδα ανάλυσης ενός θεσμού: ο ρόλος ορίζουν τις πράξεις που πρέπει να κάνουν και τις συμπεριφορές που πρέπει να επιδείξουν τα άτομα ανάλογα με τις θέσεις και τα αξιώματα που κατέχουν μέσα στο σύστημα.

10

Βιβλιογραφική Επισκόπηση (4)

• Ρόλοι στη σχολική τάξη: δάσκαλος και ο μαθητής.

• Σε καθένα από αυτούς αντιστοιχούν ορισμένες πράξεις και συμπεριφορές, τις οποίες δεν προσδιορίζουν τα άτομα από μόνα τους, αλλά είναι προσδιορισμένες και καθιερωμένες από το εκπαιδευτικό σύστημα.

• Χαρακτηριστικό του ρόλου σε μια κοινωνική ομάδα: προσδοκίες.

• π.χ. διευθυντής του σχολείου, οι γονείς, μαθητές έχουν προσδοκίες από τον εκπαιδευτικό

11

Βιβλιογραφική Επισκόπηση (5)

• Ο ρόλος του δασκάλου και του μαθητή κατανοούνται στο πλαίσιο κοινωνικών καταστάσεων και ρυθμίσεων

• Οι συμπεριφορές και οι πράξεις τους πλαισιώνονται και προσδιορίζονται από αντιλήψεις και ρυθμίσεις που έχουν σχέση με σκοπούς και λειτουργίες της εκπαίδευσης σε μια κοινωνία.

• Durkheim: «ηθική αυθεντία» «ανωτερότητα της εμπειρίας και της κουλτούρας του» «μη ωριμότητα» των μαθητών.

12

Βιβλιογραφική Επισκόπηση (6)

• Αποδοχή από τους μαθητές των μελλοντικών ρόλων.

• Parsons: δεν έχει τόση σημασία το είδος του επαγγέλματος, αλλά, κυρίως, η τιμιότητα και η εκτίμηση που απολαμβάνει άτομο από τους συνανθρώπους του.

• Κάθε κοινωνικός ρόλος απαιτεί ένα συγκεκριμένο πλέγμα ειδικών ικανοτήτων

• Ικανότητα άσκησης ενός ρόλου: α) γνωστικό μέρος, β) ηθικό μέρος

• Τα δύο εμπλέκονται στο σχολείο.

13

Συμπεράσματα (1)

• Η οργανωμένη εκπαίδευση αποτελεί έναν ενδιάμεσο θεσμό, ο οποίος δημιουργεί προϋποθέσεις για ένα ομαλό πέρασμα του παιδιού από το συναισθηματικά φορτισμένο πλαίσιο της οικογένειας, στο κανονιστικό πεδίο της ευρύτερης κοινωνίας.

• Το σχολείο επιτελεί και μια δεύτερη εξίσου σημαντική λειτουργία: της κατανομής των κοινωνικών ρόλων.

• Το σχολείο έχει κοινωνικοποιητικό χαρακτήρα: το σημαντικότερο στοιχείο για την εξασφάλιση της κοινωνικής συνοχής είναι η αποδοχή (νομιμοποίηση) του επιλεκτικού χαρακτήρα του σχολείου από τους μαθητές και την κοινωνία.

14

Συμπεράσματα (2)

• Οι έννοιες της κοινωνικοποίησης και της κατανομής των ρόλων διαπλέκονται στο πλαίσιο της σχολικής τάξης.

• Οι επαναλαμβανόμενες αξιολογήσεις της επίδοσης των μαθητών, καθώς και οι παράλληλες κρίσεις και συγκρίσεις που γίνονται μεταξύ των συμμαθητών, ρυθμίζουν τις φιλοδοξίες τους και τους προετοιμάζουν να αποδεχθούν, χωρίς ιδιαίτερες αντιδράσεις, ρόλους αντίστοιχους με τις «ικανότητες» που το σχολείο έκρινε ότι διαθέτουν.

• Σκοπούς του σχολείου: να πείσει τους μαθητές ότι δεν έχει τόση σημασία το είδος του επαγγέλματος, αλλά, κυρίως, η τιμιότητα και η εκτίμηση που απολαμβάνει άτομο από τους συνανθρώπους του. 15

Συμπεράσματα (3)

• Οι μαθητές πρέπει να αποδεχθούν ότι η κάθε κοινωνική θέση και ο κάθε κοινωνικός ρόλος απαιτεί ένα συγκεκριμένο πλέγμα ειδικών ικανοτήτων και μόνο όσοι το διαθέτουν θα μπορούν να την καταλάβουν.

• Ένα άτομο μπορεί να είναι ικανό να ασκήσει ένα ρόλο α) με βάση τις γνώσεις και τις δεξιότητές του, να εκπληρώνει τα καθήκοντα του και να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες της κοινωνίας, β) με την ευσυνειδησία και την υπευθυνότητα που το κάθε άτομο δείχνει κατά την εκπλήρωση των καθηκόντων του.

16

Συμπεράσματα (4)

• Κοινωνικοποιητική λειτουργία: ηθική διάσταση της ευσυνειδησίας και της υπευθυνότητας.

• Η γνωστική διάσταση, από την άλλη μεριά, καλύπτεται μέσα από τη συστηματική προσπάθεια του σχολείου για τη μετάδοση των απαραίτητων γνώσεων, πληροφοριών, δεξιοτήτων.

• Parsons: στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει να δίνεται βάση στην ηθική και όχι στη γνωστική διάσταση.

• Σε κάθε περίπτωση, η συμπεριφορά του μαθητή επηρεάζει την αξιολόγηση των καθαρά γνωστικών αντικειμένων.

17

Κριτική

• Υπερβολικός τονισμός της συνέχειας, της διατήρησης των κοινωνικών αξιών – προτύπων

• Υποτίμηση των κοινωνικών αντιθέσεων και συγκρούσεων που είναι δυνατόν να αναδειχτούν κατά τη μελέτη των ενδότερων, ουσιωδών συναφειών της κοινωνικής ζωής.

• Είναι προβληματική η αναζήτηση μιας γενικής θεωρίας για όλα τα είδη των συστημάτων (π.χ. οικολογικά, βιολογικά, κοινωνικά κ.λπ.).

• Η με κάθε μέσο επιδίωξη της «νομιμοποίησης» κάποιων θεσμικών λειτουργιών, οι οποίες προκαλούν οδυνηρές συνέπειες σε άτομα ή ομάδες, είναι φυσικό να εγείρει αντιδράσεις.

18

Προεκτάσεις

• Ηopper (1971): αν η επιλογή γίνεται με σταθερά κριτήρια, τότε αυτά επιβάλλουν μια κεντρικά οργανωμένη και τυποποιημένη επιλεκτική διαδικασία (ομοιομορφία στις εξετάσεις κ.λπ.). Αντίθετα, αν τα κριτήρια δεν είναι σταθερά, τότε θα έχουμε ένα αποκεντρωμένο εκπαιδευτικό σύστημα.

• Η διάκριση και η δυνατότητα επιβολής σταθερών ή μη σταθερών κριτηρίων επηρεάζει την επιλεκτική λειτουργία του σχολείου και προκαλεί συνέπειες σε κάποιες κοινωνικές κατηγορίες μαθητών (π.χ. η επιβολή σταθερών κριτηρίων επιλογής απογοητεύει τους μαθητές που προέρχονται από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα).

19

Προεκτάσεις (2)

• Αν οι επιλογές γίνονται σε μικρή ή σε μεγάλη ηλικία επηρεάζει την επιλεκτική λειτουργία των εκπαιδευτικών συστημάτων και δημιουργεί συνέπειες στους μαθητές (π.χ. οι μαθητές που προέρχονται από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα δεν έχουν ακόμα προσαρμοστεί στο σύστημα και, παράλληλα, δεν αντιλαμβάνονται ακόμα το ρόλο που θα παίξει στη ζωή τους μια καλή πορεία στο εκπαιδευτικό σύστημα)

19

Σας ευχαριστώ.