1

Έτος 2012-2013

[Πληκτρολογήστε τον υπότιτλο του εγγράφου] | Rhodos

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ

ΕΡΓΑΣΙΑ Β’3

ΡΟΔΟΣ : ΜΙΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ – ΤΑ

ΚΑΣΤΡΑ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

2 | Σ ε λ ί δ α

Περιεχόμενα

1. Πρόλογος

2. Εισαγωγή

3. Το κάστρο των Ιπποτών

4. Το κάστρο της Λίνδου

5. Το κάστρο της Φαλακρού

6. Το κάστρο της Μονολίθου

7. Το κάστρο της Κρητηνίας

8. Το κάστρο της Κατταβιάς

9. Το κάστρο του Ασκληπιού

10. Το κάστρο των Απολλώνων

11. Το κάστρο των Φανών

12. Φωτογραφικό υλικό

13. Χάρτης κάστρων

14. Συνέντευξη

15. Ευχαριστήρια

16. Μετάφραση

17. Βιβλιογραφία

3 | Σ ε λ ί δ α

Πρόλογος

Σκοπός της μελέτης των κάστρων του νησιού της Ρόδου ήταν η

γνώση της ιστορίας τους, η χρήση τους στα παλαιότερα χρόνια

καθώς και η αξιοποίηση και η διατήρηση τους σήμερα.

Εισαγωγή

Το υπέροχο νησί της Ρόδου κρύβει σε κάθε σημείο του ένα κομμάτι ιστορίας. Η Ρόδος από τα παλαιότερα χρόνια μέχρι και

σήμερα αποτελούσε και αποτελεί σταυροδρόμι τριών Ηπείρων,

της Ευρώπης της Ασίας και της Αφρικής, οπότε αυτό αποτέλεσε αφορμή για τους τότε κατοίκους του νησιού για να

οικοδομήσουν κάστρα σε όλο το μήκος της Ρόδου ώστε να

έχουν τον πλήρη έλεγχο και να γνωρίζουν ανά πάσα στιγμή αν θα τους επιτίθονταν εχθροί ή θα τους επισκέπτονταν ξένοι με

σκοπό το εμπόριο. Τα κάστρα αυτά είναι :

1. Το κάστρο των Ιπποτών

2. Το κάστρο της Λίνδου

3. Το κάστρο της Φαλακρού

4. Το κάστρο της Μονολίθου

5. Το κάστρο της Κρητηνίας

6. Το κάστρο της Κατταβιάς

7. Το κάστρο του Ασκληπιού

8. Το κάστρο των Απολλώνων

9. Το κάστρο των Φανών

4 | Σ ε λ ί δ α

Το κάστρο των Ιπποτών

Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα και πιο καλοδιατηρημένα

κάστρα της Ευρώπης. Πρόκειται, όμως, και για ένα μνημείο που

σχετίζεται με μια από τις πιο παράξενες και λαβυρινθώδεις περιόδους της ιστορίας, το μεσαίωνα. Και ήταν εδώ που

γράφτηκε η συνέχεια της ιστορίας των αινιγματικών Ναϊτών

Ιπποτών. Τα όρια του κάστρου ορίζονται από τα τείχη του, που με τη σειρά τους οριοθετούν την -μήκους μερικών χιλιομέτρων-

τάφρο που το περιζώνει . Λίγες πετρόκτιστες γέφυρες ενώνουν τη σύγχρονη πόλη με το κάστρο οδηγώντας προς την παλιά

μεσαιωνική πόλη που είναι κτισμένη στο εσωτερικό του. Εκτός

από τις γέφυρες αυτές, υπήρχε παλαιότερα ένας

ακόμα τρόπος πρόσβασης

στο εσωτερικό του κάστρου, μέσω κάποιων

υπόγειων στοών, στις

οποίες μπορούσε κανείς να εισέλθει διαμέσου

ορισμένων ανοιγμάτων

της τάφρου που διατηρούνται μέχρι και σήμερα.Οι στοές αυτές προχωρούσαν, άλλες προς τη μεσαιωνική πόλη και άλλες προς

απομακρυσμένες από το κάστρο τοποθεσίες, εκτεινόμενες

μερικές φορές σε μήκος αρκετών χιλιομέτρων. Στις μέρες μας

5 | Σ ε λ ί δ α

ελάχιστες στοές έχουν παραμείνει βατές, και οι περισσότερες

έχουν πια καταρρεύσει ή μπαζωθεί.Η ηλικία των περισσοτέρων απ' αυτές ανάγεται στην εποχή κατασκευής του κάστρου από

τους Ιωαννίτες Ιππότες, στις αρχές του 14ου αιώνα μ.Χ.

Το κάστρο της Λίνδου

Η Λίνδος βρίσκεται στη νότια

πλευρά της Ρόδου, σε απόσταση

50 χλμ. από την πόλη. Στην κορυφή του απόκρημνου βράχου

δεσπόζει η ακρόπολη με το κάστρο της Λίνδου. Η πρόσβαση

γίνεται μόνο από τη βόρεια

πλευρά. Η νότια πλευρά του λόφου υψώνεται 116 μ. πάνω από

την επιφάνεια της θάλασσας.

Ανεβαίνοντας στην πλαγιά, ο επισκέπτης παρατηρεί χαραγμένες αναθηματικές επιγραφές,

αφιερωμένες στη θεά Αθηνά της οποίας ο ναός βρίσκεται εντός

των τειχών του κάστρου.

6 | Σ ε λ ί δ α

Κάστρο του Φαλακρού.

Είναι κοντά στον ωραίο Αρχάγγελο, στον Μαλώνα και στα

Μάσσαρι. Βρίσκεται κοντά στη θάλασσα και ήταν από αρχαιοτάτων χρόνων στρατιωτική βάση και Φρυκτωρία. Εδώ

έμεναν οι στρατιώτες, είτε

για άμυνα και επίθεση, είτε για να ειδοποιούν με καπνό

και φωτιές, πότε έρχονται οι

πειρατές. Ο Φαρακλός είναι ένας λόφος με περίμετρο στη

βάση του γύρω στα 1100

μέτρα, ύψος 150 μέτρων και περίμετρο κορυφής 400

μέτρων. Ελάχιστα έχουν

απομείνει από αυτό το πανάρχαιο φρούριο της Ρόδου. Από τον 10ο αιώνα π.χ., όταν

χτίστηκαν οι τρείς πόλεις – κράτη της Ρόδου, το κάστρο αυτό,

είχε θέση στη ζωή, στον πόλεμο και την ειρήνη των Ροδίων πολιτών. Στα βυζαντινά χρόνια είχε οχυρωθεί για να αποκρούει

τις πειρατικές επιδρομές, ενώ στα ιπποτικά χρόνια, οι ιππότες το

ενίσχυσαν και το είχαν σαν φυλακή για τους ιππότες που έπεφταν σε δυσμένεια. Ακόμη εδώ έμεναν τα μέλη του

έκπτωτου σουλτάνου Τζεμ τον οποίο φιλοξενούσαν οι ιππότες

της Ρόδου. Η τοποθεσία της οχύρωσης, καλύπτεται με αρχαία όστρακα, γεγονός που προδίδει ότι η

θέση είχε κατοικηθεί και νωρίτερα.

Νότια της οχύρωσης χύνεται στη θάλασσα ένας ποταμός που πηγάζει

από την ενδοχώρα του νησιού. Γύρω

από την κοίτη του ποταμού έχουν διασωθεί κατάλοιπα αρχαίων

κτηρίων, τα οποία δε μπορούν να

προσδιοριστούν σε τι χρησίμευαν. Σήμερα το φ ρούριο είναι επισκέψιμο και φτάνουμε σχεδόν μέχρι πάνω με το αυτοκίνητο.

Ελάχιστα έχουν απομείνει από τις αποθήκες, πολεμίστρες,

κανονιοθυρίδες, εκκλησίες, τείχη και επάλξεις του φρουρίου.

7 | Σ ε λ ί δ α

Κάστρο Μονολίθου

Όλα τα μεσαιωνικά κάστρα των νησιών της Δωδεκανήσου είναι

συνδεδεμένα με τις πιο κρίσιμες στιγμές των ανθρώπων του τό που μας. Άλλοτε διαφύλαξαν τον πληθυσμό από την σφαγή, την

ατίμωση, τον

αφανισμό και συντέλεσαν στην

επιβίωση του

Ελληνικού στοιχείου. Σήμερα,

τσακισμένα από τα

κτυπήματα των εχθρών και τον

καταλύτη χρόνο,

κουρελιασμένα ή ερειπωμένα,

στέκουν ακόμη περήφανα για την προσφορά τους στον τόπο,

αγέρωχα και ατάραχα πλάι στους χαρούμενους σημερινούς οικισμούς. Αν και ερειπωμένα, κοσμούν τον τόπο μας,

προβάλλουν έντονα το πνεύμα και το χαρακτήρα του λαού μας

και αποτελούν πολύτιμη κληρονομιά που μας έχει χαρίσει το παρελθόν. Ένας τέτοιος πολύτιμος πολιτισμικός θησαυρός

είναι το Κάστρο του

Μονολίθου. Δυτικά του χωριού

Μονόλιθος σε

απόσταση περίπου 4 χιλιομέτρων, το

βουνό Ακραμίτης

κατεβαίνει απότομα προς τη θάλασσα

και σχηματίζει

μικρή κοιλάδα που κλείνεται στα δεξιά από το ακρωτήρι Μονόλιθος και στα αριστερά από το ακρωτήρι Φούρνοι

σχηματίζοντας ανοικτό κόλπο. Η απότομη κατωφέρεια προς το

κόλπο διακόπτεται στο αριστερό μέρος από μεμονωμένο λόφο που στεφανώνεται από ένα γραφικό ιπποτικό φρούριο στο οποίο

8 | Σ ε λ ί δ α

μπορεί να φτάσει κανείς από το χωριό Μονόλιθος με

αυτοκινητόδρομο. Το φρούριο, συγκριτικά με τα αλλά της υπαίθρου χώρας της Ρόδου, βρίσκεται σε καλή κατάσταση και

μπορεί κανείς άνετα να το επισκεφτεί και να θαυμάσει από εκεί

τα νησιά της Χάλκης και της Αλιμιάς, να σκύψει και να παρατηρήσει την άγρια κοιλάδα που απλώνεται κάτω ως τη

θάλασσα. Στην οχυρή αυτή θέση πιθανόν να υπήρχε μικρό

Βυζαντινό κάστρο που στα 1474 πρέπει να

ήταν ερειπωμένο αφού

στο διάταγμα του Orsini δεν αναφέρεται

ούτε το κάστρο ούτε το

χωριό. Αναφέρεται όμως από το Bosio ότι

το συμβούλιο του

Τάγματος κατά το 1476, τη χρονιά που ανέλαβε τη Μαγιστρεία ο D’ Aubusson,

αποφάσισε να κατασκευάσει το φρούριο του Μονόλιθου για να

προσφέρει άσυλο στους χωρικούς σε περίπτωση τουρκικής εισβολής.Φαίνεται λοιπόν ότι ο Μέγας Μάγιστρος D’

Aubusson (1476 – 1503), στη στρατηγική του προσπάθεια να

οχυρώσει την ύπαιθρο χώρα της Ρόδου, έκτισε πιθανών πανό στα ερείπια του Βυζαντινού το οχυρό αυτό και έτσι στο

διάταγμα του 1479 αναφέρεται πως σ’ αυτό έπρεπε να

καταφύγουν και οι κάτοικοι της Απολακκιάς. Αυτό μαρτυρεί και ο Θυρεός του D’ Aubusson φθαρμένος από τον χρόνο που

είναι εντοιχισμένος πάνω από την πόρτα. Το καστρί του Μονολίθου λοιπόν, λόγω της οχυρής του θέσης, ήταν ένα από

τα τέσσερα ισχυρά φρούρια της Ρόδου.Το κάστρο του

Μονόλιθου έμεινε απάτητο από επιδρομείς και από τα τουρκικά στρατεύματα στις δυο μεγάλες πολιορκίες, του 1480

και του 1522. Ο Bosio μας πληροφορεί ακόμη ότι στην

πολιορκία της Ρόδου από τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλουργό στο Β’ εξάμηνο του 1522 μικρή βοήθεια για τους Ιππότες που

έφτασαν από την Κρήτη και αποτελείτο από 4 κανονιέρηδες

αποβιβάστηκε τον Οκτώβρη του 1522 στο φρούριο του

9 | Σ ε λ ί δ α

Μονόλιθου και μετά διασχίζοντας το νησί έφτασαν στη Λίνδο

και από εκεί με βάρκα μαζί με άλλα 16 άτομα κατόρθωσαν να φτάσουν στη Ρόδο στις 14 του Οκτώβρη. Αλλά και αργότερα

ο φρούραρχος του Μονολίθου στις 27 του Νοέμβρη 1522

διατάχτηκε να εγκ αταλείψει το φρούριο και να έρθει στη Ρόδο γιατί τα κενά από τις απώλειες ήταν δυσαναπλήρωτα.

Ο φρούραρχος, συνοδευόμενος από 4 ιππότες και δέκα άλλα

άτομα πήγαν στη Ρόδο και ενώθηκαν με τις άλλες δυνάμεις. Αυτά τα στοιχεία μας διασώζονται για την ύπαρξη και

συμβολή του κάστρου του Μονολίθου, που απομένει ακόμη

και στις ημέρες μας αξιοθαύμαστος αρχαιολογικός θησαυρός.

Κάστρο Κρητηνίας

Σε απόσταση από τη Ρόδο 54 χιλιόμετρα, κοντά στην περιοχή της Καμείρου Σκάλας και δίπλα από το χωριό της Κρητηνίας,

ορθώνεται επιβλητικό το φρούριο της

Κρητηνίας. Είναι ορθογώνιο και το βόρειο τμήμα βλέπει προς τη

θάλασσα και τη Χάλκη. Ανατολικά

του φρουρίου υπάρχουν δυο πύργοι με οικόσημα των μεγάλων

Μαγίστρων Ντ’ Αμπουάζ 1503 –

1512 και Καρέττο 1513 – 1521. Υπάρχουν όμως και τα διάσημα οικόσημα του πασίγνωστου

Μαγίστρου Ντωμπυσόν, που από το 1476 μέχρι το 1503 διοικώντας τα Δωδεκάνησα έχτιζε παντού φρούρια για να

αναχαιτίσει τους εχθρούς της ανατολής

και της δύσης. Το φρούριο είναι επισκέψιμο και σε πολύ καλή

κατάσταση. Προσφέρει χαρά και

διεγείρει τη φαντασία για το πώς ήταν η Ρόδος πριν από 500 χρόνια. Κάστρο Κατταβιάς.

10 | Σ ε λ ί δ α

Από το οχυρωματικό σύνολο

της Κατταβιάς, έχει σωθεί μια βίγλα με το οικόσημο του

Μεγάλου Μαγίστρου Pierre D’

Aubusson (1476 - 1503). Το οχυρωματικό έργο,

ανατινάχτηκε από τους

Τούρκους κατά τη διάρκεια του αγώνα της Ανεξαρτησίας τ ου Μοριά ώστε οι κάτοικοι σε

περίπτωση εξέγερσης, να μην μπορούν να κρυφτούν σε αυτό. Σήμερα διασώζεται ένα τμήμα

τείχους εντός του χωριού της Κατταβιάς, ενώ το οικόσημο έχει

εντοπιστεί σε ιδιωτική κατοικία.

Κάστρο Ασκληπιού.

Έξω ακριβώς από το χωριό Ασκληπιός, βρίσκεται το φρούριο

Ασκληπιού, που είναι και αυτό

έργο των ιπποτικών χρόνων. Το φρούριο βρίσκεται σε κακ ή

κατάσταση και χρειάζεται

αναπαλαίωση. Είναι χτισμένο από ακανόνιστες πέτρες, έχει σχήμα ορθογώνιο και δυο πύργους

Κάστρο Απολλώνων

Απο το κάστρο αυτό σήμερα σώζεται μόνο ένα τμήμα τείχους και δεν

θυμίζει απολύτως τίποτα απ ό την

παλαιότερη δόξα και αίγλη του. Συνεπώς για το κάστρο των

11 | Σ ε λ ί δ α

Απολλώνων δεν έχουμε και περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με

την ιστορία του.

Κάστρο Φανών.

Σήμερα δεν διασώζονται καθόλου ερείπια. Το κάστρο

οικοδομήθηκε την εποχή του Μεγάλου Μάγιστρου Juan

Fernadez de Heredia (1377 - 1396).Αυτό το κάστρο ήταν αξιοσημείωτο, επειδή ο γιός του Zisim, ζούσε εδώ μέχρι την

κατάληψη της Ρόδου από τους Τούρκους και τον αποκεφαλισμό

του απο τον Σουλεϊμάν. Ο Τζεμ ή Τζιτζίμ, ήταν γιός του Μεχμέτ του Β’ και αδερφός του Βαγιαζήτ και του Μουσταφά. Ο Τζεμ

διαδέχτηκε τον αδερφό του Μουσταφά, ο οποίος πέθανε ως διοικητής της Καραμανίας στο Ικόνιο. Όταν ο Μεχμέτ ο Β’

πέθανε το 1481, οι γιαννίτσαροι κάλεσαν τον Βαγιαζήτ για να

πάρει το θρόνο, ενώ πήραν όλα τα μέτρα για να εμποδίσουν τον αδερφό του Τζέμ. Ο τελευταίος έκλεισε συμφωνία με τον

Μεγάλο Μάγιστρο Pierre d; Aubusson και έτσι το 1482 έφτασε

στη Ρόδο, όπου μπορούσε να μείνει με βάση τη συμφωνία. Ο Μεγάλος Μάγιστρος έγραψε στον Πάπα ότι θα μπορούσε να

χρησιμοποιηθεί ως όργανο για την καταστροφή της

Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τελικά ο Τούρκος πρίγκιπας πέθανε μετά απο πολλά χρόνια στη Γαλλία, απο άγνωστη αιτία,

στο στρατόπεδο του Καρόλου

Φωτογραφικό υλικό

12 | Σ ε λ ί δ α

13 | Σ ε λ ί δ α

Χάρτης κάστρων

14 | Σ ε λ ί δ α

Γενικά συμπεράσματα

Έπειτα από τη μελέτη των κάστρων της Ρόδου καταλήξαμε στο

συμπέρασμα ότι η πλειοψηφία αυτών βρίσκονται σε

παραθαλάσσιες περιοχες και σε κορυφές βουνών ή γενικότερα

σε κάποιο ύψωμα, ώστε να υπάρχει πλήρης επίβλεψη στεριάς

και θάλασσας. Ακόμη διαπιστώθηκε ότι πολλά από τα κάστρα

του νησιού μας δεν συντηρούνται στο βαθμό που θα έπρεπε και

ούτε διαχειρίζονται σωστά σήμερα. Τέλος παρατηρήσαμε ότι σε

ορισμένα κάστρα γίνονται προσπάθειες, ώστε να αναδειχθεί η

αξία και η σημαντικότητά τους για την ιστορία και τον

πολιτισμό του νησιού μας, μέσω διαφόρων δραστηριοτήτων και

εκδηλώσεων με στόχο την

αναδρομή στο παρελθόν.

15 | Σ ε λ ί δ α

MΕΤΑΦΡΑΣΗ

The castle of Knights

It is one of the biggest castles of Europe. It is a monument that is related with one of the strangest periods of history, the Middle Ages. The perimetre of the castle is made out of the walls, which set the boundaries of the trench. Some bridges link the modern city with the castle, which is leading to the old medieval city that is built in its interior. Apart from these bridges, there was another way of access in the old days to the interior of the castle, via certain underground

galleries, in which anyone could enter through certain openings of the trench that are maintained until today. These galleries lead, some to the medieval city and others to locations far away from the castle. In our days very few galleries are still used, and most of them have collapsed or have been walled up. The age of most of them is calculated to start in the beginning of 14th century,with the appearance of IoannitesKnights

Castle of Falakro

It is near the beautiful town of Archangelos, Malona and Massari. It is located near the sea and was in ancient times a military base and Fryktoria. Here remained the soldiers, for defence and attack or, in order to warn with smoke

signals and fires, when the pirates came. Faraklos is a hill with perimeter in his base round the 1100 metres, height of 150 metres and perimeter of top of 400 metres. Very little of them have remained from this fortress of Rhodes. From the 10th century eg, when the three cities mere built, this castle, it had place in the life, in the war and the peace of Pomegranates of citizens. In the Byzantine years it had been fortified in order to attack the piratical raids, while in the knightly years, the knights strengthened him also him had as prison for the knights that fell in disgrace. Still here remained the members of deposed sultan Tzem which entertained the knights of Rhodes.

The castle of Monolinthos

Few kilometres outside from the village Monolithos and only three kilometres from the sea there that the mountain Akramiti is near the coast, is found the castle of Monolithos. It is found on a hill and in order to reaches no one there uses the street near the castle. From the height of castle it can see no one the islands Chalki and Alimia up to the Asia Minor. Via a stone path everyone can go to the fortification of Monolithos. In the interior it is saved small temple dedicated in Saint Panteleimona.

16 | Σ ε λ ί δ α

The castle of Lardos

Νear the historical village of Lardos, 500 roughly metres of village, the current visitor can see the ruins of castle. It has length of 70 metres and width of 20

metres, but has remained from this previously possible fortress. In this castle and in the fortress remained Biniolo Binioli, κτηματιας and householder of Rhodes, which sold the island in the knights. When left the knights from the village, they together took them the files and the documents, from which we learn that Biniolo Binioli was half κουρσάρος and half tradesman.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Άρθρο το κάστρο της Ρόδου

http://www.iranon.gr/ELLADA/ELLADA3TEXT.htm

2. Ροδογνωσία, η αληθινή ιστορία της Ρόδου,2001-

Θ.Μπογιάννος

3. Σελίδες ιστορίας Δήμου Αρχαγγέλου,2006-Θ.Μπογιάννος

4. Κείμενο τα κάστρα της Ρόδου

http://www.rodosisland.gr/gr/see-do-rodos/Island-

Attractions/The-Castles-of-Rhodes.asp

5. Άρθρο-Κάστρα

http://www.holiday.gr/gr/page.php?page_id=132

6. Το χωριό Μονόλιθος της Ρόδου, Ιουλία Γ. Θυρή –

Διακομανώλη, Έκδοση ιερού ναού Αποστόλου Θωμά

Μονολίθου, Ρόδος 2000